URZĘDNICY SŁUŻBY ZAGRANICZNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1918–1945 Przewodnik Biograficzny Tom I

URZĘDNICY SŁUŻBY ZAGRANICZNEJ RP 1918–1945 SERIA WYDAWNICZA: POLSKA SŁUŻBA ZAGRANICZNA 1918–1945 – materiały źródłowe URZĘDNICY SŁUŻBY ZAGRANICZNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1918–1945 Przewodnik biograficzny Tom I Opracowanie Krzysztof Smolana ISBN: 978-83-65681-96-6 I URZĘDNICY SŁUŻBY ZAGRANICZNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1918 –1945 Przewodnik biograficzny Ministerstwo Spraw Zagranicznych Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych URZĘDNICY SŁUŻBY ZAGRANICZNEJ RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 1918 –1945 Przewodnik biograficzny Tom I Opracowanie Krzysztof Smolana Warszawa 2020 CIP – Biblioteka Narodowa Smolana, Krzysztof Urzędnicy służby zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1945 : przewodnik biograficzny / opracował Krzysztof Smolana ; Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych. - Warszawa : Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych : Rzeczpospolita Polska. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, 2020. - (Polska Służba Zagraniczna 1918-1945 : materiały źródłowe ; 1) Seria wydawnicza: Polska służba zagraniczna 1918–1945 – materiały źródłowe Recenzent: prof. dr hab. Henryk Walczak Redaktor prowadzący: Dominika Pruszczyńska Redakcja i korekta: Aleksandra Belerska Zdjęcia pochodzą z zasobu Narodowego Archiwum Cyfrowego, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Archiwum oo. Franciszkanów w Martin Coronado, Śląskiej Biblioteki Cyfrowej, Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego oraz archiwów prywatnych: Rodziny Seydów, Oswalda Kermeniča oraz Krzysztofa Smolany. Skład, łamanie i opracowanie graficzne: E-BIT Edyta Wojciechowska-Jadczak © Copyright by Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych © Copyright by Ministerstwo Spraw Zagranicznych ISBN (wersja papierowa) 978-83-65681-96-6 ISBN (wersja EPUB) 978-83-66739-23-9 ISBN (wersja PDF) 978-83-66739-24-6 ISBN (wersja MOBI) 978-83-66739-25-3 Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych 02–517 Warszawa, ul. Rakowiecka 2 D Tel. (+48 22) 565 46 00 www.archiwa.gov.pl Spis treści Wprowadzenie . 7 Wykaz skrótów . 16 Biogramy �� 19 Lista biogramów �� 409 Wprowadzenie Odpowiadając na głosy dobiegające od lat ze środowiska historyków zajmujących się dziejami polskiej polityki zagranicznej, w 2007 r. podjąłem próbę przygotowania słownika biograficznego osób zatrudnionych w polskiej służbie zagranicznej w latach 1918–1945. Dzięki wsparciu merytorycznemu i finansowemu Archiwum Ministerstwa Spraw Zagra- nicznych udało się w latach 2007–2013 opublikować pięć tomów pt. Słownik biograficzny polskiej służby zagranicznej 1918–1945. A biographical dictionary of the polish foreign service. Kłopoty z finansowaniem spowodowały nieopublikowanie kolejnych, przygoto- wywanych zeszytów. W chwili obecnej oddajemy do rąk czytelników pierwszy tom przewodnika biograficznego. Trzynaście lat, jakie upłynęły od ukazania się pierwszego tomu, w trakcie których zarówno niżej podpisany dotarł do wielu nowych źródeł, jak i otrzy- mał liczne uzupełnienia i sprostowania od wielu osób, nie tylko archiwistów i historyków, ale przede wszystkim od rodzin bohaterów tego Przewodnika. Publikowane w niniejszym tomie biogramy nie są tymi samymi, choć dotyczą tych samych osób. Prezentowany tom obejmuje 236 biogramów. Mając na uwadze, iż przez polską służbę zagraniczną w całym okresie II Rzeczypospolitej przewinęło się od 5 do 6 tys. osób, może się wydawać, że publikowany tom obejmuje tylko niewielką część pracowników Minister- stwa Spraw Zagranicznych i podległych mu placówek. Od czegoś jednak trzeba zacząć. Zarówno ten tom, jak i następne, będą zawierały biogramy osób, których nazwiska zaczy- nają się od litery A do Ż, a decyzja o umieszczeniu danego biogramu w kolejnym tomie wynika z kompletności zebranych danych biograficznych. Wydaje się naturalnym, iż informacji biograficznych o osobach, które pełniły wyższe funkcje czy zajmowały wyższe stanowiska w służbie zagranicznej, mamy więcej niż o tych usytuowanych niżej w strukturach służbowych. Wiadomo jednak, że niejeden z pracowników polskiej służby zagranicznej, na niskim relatywnie stanowisku, wielokrotnie był osobą, która zasłużyła na szczególną uwagę, pozostając w cieniu swych znacznie lepiej utytułowanych kolegów. Upowszechniane w latach 1944–1989 negatywne opinie o polskich dyplomatach okresu międzywojennego wymagają sprostowania. I bez lektury prezentowanego przewodnika, można powiedzieć, że większość z tych opinii nie wytrzymuje próby. Pracownicy Ministerstwa Spraw Zagranicznych dowiedli swoją działalnością i życiem, że nie przy- padkiem znaleźli się w tej właśnie służbie. Niewątpliwie ze względu na swe przygotowanie zawodowe, profesjonalizm i pełnioną społeczną funkcję stanowili istotną część polskiej elity okresu międzywojennego. Chronologicznie przewodnik obejmuje okres II Rzeczypospolitej, ale obie daty zarów- no początkowa, rok 1918, jak i końcowa, rok 1945, są nieprecyzyjne. Listopad 1918 r. jest tylko symboliczną cezurą, gdyż już od 1917 r. w Tymczasowej Radzie Stanu, w jej Depar- tamencie Politycznym, funkcjonowała komórka organizacyjna, która została następnie przekształcona w Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a jej pracownicy in gremio zosta- li zatrudnieni w nowym resorcie. Również współpracownicy Komitetu Narodowego Polskiego, istniejącego również od 1917 r., znaleźli swoje miejsce w odrodzonej służbie - 7 - dyplomatycznej i konsularnej. Podobnie jest z datami zamykającymi, gdyż ani 1 wrze- śnia, ani 17, ani też 18 września 1939 r. nie może stanowić żadnej cezury i to z kilku przy- czyn. Przede wszystkim została zachowana ciągłość władzy państwowej, a więc mimo wielu zmian Rząd RP na Uuchodźstwie stanowił w sensie prawnym kontynuację rządu II Rzeczypospolitej. Przebywający na placówkach pracownicy ani na moment nie zaprze- stali swej pracy, pozostali na tych samych stanowiskach i z tymi samymi funkcjami, a jakiekolwiek zmiany miały charakter zewnętrzny. Rząd na uchodźstwie i jego służba zagraniczna pozostawały ostatnim widocznym elementem składowym II Rzeczypospo- litej, który przetrwał aż do czasów obalenia systemu totalitarnego w Polsce. Ponieważ resort spraw zagranicznych na uchodźstwie zatrudniał tak niewielką liczbę pracowników, w większości przedwojennych dyplomatów, nie ma sensu wyodrębnianie ich w osobnej publikacji. Informacje o nich znajdą się w prezentowanym Przewodniku. W każdym biogramie starałem się zebrać możliwie najwięcej informacji o danej oso- bie, nie ograniczając się tylko do ich pracy w służbie zagranicznej. Biogramy zostały skon- struowane z następujących części: Główka biogramu zawiera oprócz nazwiska (nazwisk) i imienia lub imion również inne wersje zapisu nazwiska, daty i miejsca urodzenia i śmierci. Ponadto podano tu informacje o rodzicach. Biogram zawiera informacje w układzie chronologicznym z wyraźnym wyróżnieniem poszczególnych etapów życia, a więc zdobyte wykształcenie, miejsca pracy wraz z moż- liwie najdokładniej podawanymi datami ich zajmowania, przynależność organizacyjna. Etapy życia związane z pracą w polskiej służbie zagranicznej starałem się opracować moż- liwie najdokładniej. W miarę możliwości zostały opisane losy poszczególnych bohaterów, których biogramy przedstawiono, po wyjściu ze służby, aż do śmierci. Pragnę podkreślić, że tam, gdzie nie udawało się potwierdzić konkretnej informacji (daty, stanowiska… etc.), zostało to zaznaczone. Żaden z biogramów nie pretenduje do bycia biografią. Następnym punktem opisywanym pozostaje sytuacja rodzinna, współmałżonkowie, dzieci, a czasami rodzeństwo. W przypadku dalszego nawet pokrewieństwa, ale z osoba- mi związanymi ze służbą zagraniczną, starano się to również zaznaczać. W odniesieniu do najbliższych w miarę możliwości również uwzględniano podstawowe informacje o zasłu- gach małżonka czy też dzieci. Ze względu na fakt, iż wielu pracowników służby zagranicznej należało do ludzi nie tylko piszących, ale i publikujących, starano się podawać informacje o ich publikacjach, przynajmniej najważniejszych. Kolejnym elementem stały się otrzymywane odznaczenia zarówno krajowe, polskie, jak i zagraniczne. W odniesieniu do zagranicznych zostały one pogrupowane według państw (w układzie alfabetycznym), których władze nadawały odznaczenie; jako pierw- sza podawana jest nazwa oryginalna odznaczenia, a następnie w nawiasie nazwa polska i po niej klasa odznaczenia. Pominięto, a właściwie nie poszukiwano, ani dat nadania, ani też uzasadnień nadania, pamiętając, że w świecie relacji międzynarodowych odznaczenia stanowiły i stanowią element dialogu dyplomatycznego. Listę odznaczeń uzupełniono - 8 - o informacje odnoszące się do innych sposobów upamiętnienia danej osoby – np. pomnik, tablica pamiątkowa, instytucja, której nadano imię pracownika służby zagranicznej, jak szkoły czy ulice. W miarę możliwości podawane jest miejsce przechowywania spuścizny danej osoby. Pod biogramem znalazły się jeszcze informacje, zatytułowane – archiwalia, źródła drukowane, opracowania i strony internetowe – i jest to największa zmiana w odniesieniu do wcześniej stosowanego zapisu. Wszystkie zawierają odesłania adresowe do źródeł, z których korzystano przy przygotowaniu każdego biogramu. Rozpoczynają tę rubrykę archiwalia, a więc dokumenty z bardzo różnych archiwów. Podawane są w następującej kolejności: nazwa archiwum, poczynając oczywiście od archiwów polskich, a następnie w układzie alfabetycznym archiwa zagraniczne.

Load more