Kans Op Doorbraak Voor Kleine Scholen Samen Het Openbaar Onderwijs Beleven De Kracht Van Medezeggenschap Coachingskalender 2012

mAGAZInE vooR hET oPEnBAAR ondERWIjS Nummer 7, december 2011 Een gezamenlijke uitgave van voS/ABB en vereniging openbaar onderwijs School!

Kans op doorbraak voor kleine scholen Samen het openbaar onderwijs beleven De kracht van medezeggenschap Coachingskalender 2012

Al 10 jaar een bestseller! Een dagelijkse dosis inspiratie vanuit een breed scala van literatuur, methoden en onderzoeken. Houdt de geest soepel en levert voer voor discussies op de werkvloer of aan de keukentafel. Dit jaar met cartoons van Stefan Verwey en onder andere speciale items over filosofie voormanagers, omgaan met social media, omgaan met ouder worden(den) en leren op het werk en daarbuiten. Steun ons Digitale kalender: • NIEUW App: de spreuken elke dag op je smartphone of tablet (voor Apple en Android) in de strijd • Widget: de kalender op je bureaublad • E-mailservice: de spreuken dagelijks in je inbox tegen littekens! Met gratis kalenderstandaard Kies je gratis digitale kalender: App, widget of e-mailservice Coachingskalender 2012 Marijke Lingsma, Aty Broers ISBN 9789024499700 | 742 pagina’s | € 16,90

Geen verzendkosten binnen Nederland www.boomnelissen.nl www.brandwondenstichting.nl

BN_advSchool_Coachingskalender_90x135.indd 1 12-10-11 12:10 REdAcTIonEEl

BEEld: mARTInE SPRAnGERS

Samen leren rekenen

Het valt niet mee voor de scholen die langs de randen van ons land staan. In Noord- Groningen, Zuid-Limburg en Zeeuws-Vlaanderen slaat de bevolkingskrimp nu echt toe. Obs De Weerborg in het Noord-Groningse dorpje Wehe-den Hoorn heeft nog maar twee leerlingen in groep 2. En in groep 1 nog maar één. Dat lijkt me geen gezellige kleuterklas meer. En een straat verderop staat dan nog zo’n klein – katholiek - schooltje. Als buitenstaander en voorstander van openbaar onderwijs kun je dan denken: wat een gekke situatie. Die kinderen voetballen na schooltijd samen op straat, dan kunnen ze toch ook wel samen leren rekenen?

Maar de werkelijkheid is niet zo simpel. In het verzuilde Nederlandse onderwijs willen alle denominaties in alle regio’s een eigen aanbod houden. En ouders willen graag iets te kiezen hebben. In onze grondwet is die keuzevrijheid ook verankerd. Dus zijn er overal scholen op verschillende grondslag en met verschillende concepten. Maar wat nu als daar gewoonweg niet genoeg leerlingen meer voor zijn, zoals in de krimpgebieden?

In Noord-Groningen is een nieuwe, creatieve oplossing bedacht, waardoor de keuzevrijheid in stand kan blijven, de besturen hun scholen kunnen houden en de kinderen toch met wat meer vriendjes in wat grotere klassen kunnen zitten. Een mooi idee. Ik vond het inspirerend om daarover te praten met Annemarie Machielsen van School- bestuur tussen Lauwers en Eems. Het verslag van dat gesprek staat op pagina 18. Ik ben benieuwd of haar idee ook aanslaat in andere krimpregio’s. Het plan kan best wat extra steun gebruiken, want onze minister van onderwijs moet er nog toestemming voor geven. Het past namelijk niet in de huidige regelgeving en dat is jammer, want alle partijen – de ouders, de scholen en besturen - zien de oplossing van L&E zitten. Ik hoop dat de minister nu eens wél naar het onderwijsveld luistert. Want het onderwijs zit al met problemen genoeg, nu er zo zwaar bezuinigd wordt op passend onderwijs en er ook al geen steun meer is voor anti-segregatiemaatregelen. Waar dat Lucy Beker toe leidt, leest u op pagina 26. Hoofdredacteur Desalniettemin blijft het onderwijs een positieve sector, waar veel moois gebeurt. Hoofdredacteuren Lucy Beker Ook in dit nummer weer een TOP-school, die prachtige resultaten bereikt. En ook: en Michiel Jongewaard schrijven een bestuur dat met acht leerlingen gewoon weer een nieuw schooltje begint. De beurtelings een column. boodschap van dit nummer: blijf creatief, dan kan er heel veel. <

School! is hét magazine voor het openbaar onderwijs. Redactie-adres: Vereniging Openbaar Onderwijs Lidmaatschap Vereniging Openbaar Onderwijs: Leden Het is een voortzetting van de bladen Inzicht en Postbus 60182, 1320 AE Almere van de VOO ontvangen automatisch één gratis abonnement Over Onderwijs en een gezamenlijke uitgave van E [email protected] | T 036 533 15 00 | F 036 534 04 64 op School!. Dit geldt voor zowel persoonlijke leden, als de de Vereniging Openbaar Onderwijs (voo.nl) MR, ouderraad en schoolbesturen. Voor meer informatie: en VOS/ABB (vosabb.nl). Hoofdredactie: Lucy Beker (VOS/ABB), www.voo.nl/lidmaatschap. Het lidmaatschap loopt van Michiel Jongewaard (Vereniging 1 januari t/m 31 december. Opzegging dient schriftelijk te Jaargang 2 - nr. 7, december 2011 Openbaar Onderwijs) gebeuren voor 1 december. ISSN: 2211-0062 Verschijnt 7x per jaar - Oplage 14.000 Redactie: Jaap Adema, Jan Barendse, Dennis Bode, Lidmaatschap VOS/ABB: Leden van VOS/ABB Martin van den Bogaerdt, Lineke Eerdmans, ontvangen automatisch één gratis abonnement op Fred Kruidenberg en Fred Timmermans. School!. Dit geldt voor schoolbesturen én hun scholen. Bovenschoolse directies kunnen op aanvraag ook één Vereniging Aan dit nummer werkten mee: Céline Adriaansen, gratis abonnement ontvangen. Voor meer informatie: Jan Barendse, Rob Becker, Anouck Boogaard, Marion Braat, www.vosabb.nl/abonnementen. Openbaar Karin van Breugel, Paul Bijlsma, Eddy van Dam, Fred Ernst, Fotomakerij Roefo, Foto Stevens, Vincent van den Hoogen, Abonnementen: Een los abonnement voor niet-leden kost Onderwijs Bert-Jan Kollmer, Jan Luursema, Wietske Idema, Bert Muller, € 24,50 (tarief 2011). Martine Sprangers,Ton Muller, Harry Tielman, Bart Versteeg, Sierag. Advertenties: Recent Amsterdam Contactpersoon Ray Aronds Foto omslag: Ton Muller. E [email protected] | T 020 330 89 98

Cartoon: Maarten Wolterink. Nummer 1 van School! verschijnt op 8 februari 2012. Drukwerk: SDA Print + Media

Vormgeving: SDA Print + Media Aryen Bouwmeester Magazine voor het openbaar onderwijs | 03 Vereniging Openbaar Bestel ook een Onderwijs MR werkmap

De luxe uitgevoerde MR werkmap voor MR- leden bevat een uitgebreid overzicht van alle bevoegdheden en de wettekst van de Wet medezeggenschap op scholen (WMS).

De map is ingedeeld in zeven voorbedrukte tabbladen, waarvan een aantal met geselecteerde informatie. Alle bevoegdheden (instemmings- en adviesrecht, ouder- en personeelsgeleding) zijn overzichtelijk in kaart gebracht en ook de volledige wettekst van de Wet medezeggenschap op scholen (WMS) is opgenomen. In deze MR werkmap kan elk MR-lid het eigen jaarplan, het statuut, reglement en huishoudelijk reglement en de eigen aantekeningen, agenda’s en notulen makkelijk ordenen. De werkmap wordt geleverd inclusief schrijfblok (25 vel).

De tabbladen • Agenda’s en notulen • Vergaderstukken • Jaarplanning Luxe • Statuut en reglement werkmap (verplichtingen in statuut met bevoegdheden en reglement) • Bevoegdheden en wettekst (WMS) • Afkortingen voor MR-leden. • Wettekst Bestel op € 24,95 www.voo.nl/uitgaven

Speciﬁ caties: 263b x315h x 47mm (rug), 2-rings mechaniek voor handig opbergen van documenten. De MR werkmap voor MR-leden is leverbaar vanaf 15 september 2011. Prijs is inclusief verzendkosten (bij bestelling van 1 map).

Bestel ook MR bevoegdhedenkaartjes

Op deze handzame kaartjes staat precies wie wanneer advies- of instemmingsrecht heeft. De bevoegdheden zijn overzichtelijk in kaart gebracht en verwijzen telkens naar het betreffende wetsartikel. Handig voor MR-leden. De kaartjes hebben een Nieuwe versie handig creditcard-formaat. 2011-2012 - Setje (5 stuks) met bevoegdhedenkaartjes voor in uw agenda of portemonnee; handig voor Bestel op ieder MR-lid! www.voo.nl/uitgaven € 12,50

Elk setje is bedoeld voor 5 MR-leden. De nieuwe versie is aangepast naar aanleiding van enkele recente wijzigingen. De prijs is inclusief verzendkosten. Inhoud

Inhoud

18 Kans op doorbraak voor kleine scholen Een idee uit Groningen als oplossing voor krimpsituaties

10 In de kijker met debat en theater Goede ideeën voor de campagneweek openbaar onderwijs

24 Samen beleven wat openbaar onderwijs inhoudt

Een grote conferentie over de kernwaarden

03 Redactioneel 22 Ha lbe Spanjer over passend onderwijs 28 06 Kort nieuws 23 WMS-congres 09 Column De kracht van door Bert-Jan Kollmer 26 Steun nodig om segregatie tegen te gaan medezeggenschap 12 Vijf Vragen School gered van verhuizing naar ‘Meer maatwerk, 30 Welkom in mijn Wijk: betere profilering’ Meer samenwerking ‘verkeerde’ kant van het dorp 14 ‘Scholen hebben kluif 32 School! antwoordt aan sociale opdracht’ Anne Bert Dijkstra 34 School! en excursie

16 TOP-school 35 School! en recht Prakticon in Doetinchem 36 Opmerkelijk 20 Ni euw schooltje met acht leerlingen Lespunt Lieshout

Magazine voor het openbaar onderwijs | 05 KORT NIEUWS

Oudercontracten: onwenselijk Opbrengstgericht Een oproep van minister Van Bijsterveldt aan ouders, om zich meer te bemoeien met hun kinderen en de school, deed begin december veel stof opwaaien. De financieel Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en VOS/ABB zien ook niet veel in de in- management voering van oudercontracten, zoals de minister bepleit.

VOS/ABB organiseert van januari Van Bijsterveldt wil dat scholen en ou- oudercontracten onwenselijk. Ze mis- tot en met maart een tweede reeks ders beter gaan samenwerken en elkaar sen een juridische grondslag en het trainingen over opbrengstgericht meer steunen in de ontwikkeling van risico bestaat dat zij averechts werken. financieel management. kinderen. Als startpunt ziet zij een over- Scholen kunnen ouders immers wel eenkomst tussen de school en ouders. aanspreken op, maar niet houden aan Er zijn zowel tweedaagse als een- Daarin moet onder meer worden opge- de overeenkomst. Zo’n oudercontract, daagse trainingen. Ze maken deel nomen hoe ouders zich inzetten voor dat in essentie slechts beloftes bevat, uit van het door de PO-Raad geleide het onderwijs. leidt niet tot een wezenlijke betrokken- project ‘Eerst kiezen, dan delen’. De De Vereniging Openbaar Onderwijs heid. Daar komt bij dat sommige ouders trainingen zijn bedoeld om bestuur- (VOO) vindt de invoering van zulke zich onder druk gezet zullen voelen om ders en algemeen directeuren van te tekenen voor afspraken waar zij niet scholen te laten zien wat zinvolle voor voelen. Dat komt de verstandhou- verbeteringen kunnen zijn om het ding met de school niet ten goede. Een financieel management te koppelen regelmatige dialoog tussen ouders en aan onderwijsdoelen, begrotingen en scholen is beter. budgetten. Ook is er aandacht voor VOS/ABB staat niet negatief tegenover de manier waarop over efficiency en duidelijke afspraken tussen school en effectiviteit wordt gerapporteerd. ouders, maar vraagt zich ook af wat de waarde van een contract in de praktijk Meer informatie staat op kan zijn. Bovendien vindt VOS/ABB het www.vosabb.nl (home). buitengewoon wrang dat de minister met haar oproep voor meer ouderbe- trokkenheid komt op het moment dat zij fors bezuinigt op passend onderwijs. Daarmee raakt zij de kwaliteit van het VOS/ABB blijft onderwijs aan alle leerlingen en brengt zij willens en wetens zorgleerlingen en voordelig hun ouders in problemen. VOS/ABB blijft ook in 2012 de voor- deligste belangenbehartiger voor bestuur en management in het onderwijs. Nieuwe training voor ouderraden

De algemene ledenvergadering, die Speciaal voor ouderraden in het primair onderwijs is er de nieuwe Training op 14 november bijeenkwam, is ak- Ouderraden Basisonderwijs (PO) van de VOO. Leden van de ouderraad hebben koord met de handhaving van het vaak behoefte aan meer duidelijkheid over de rol van de ouderraad, over de taken lage lidmaatschapstarief. Schoolbe- en de positie op school. De training is zowel geschikt voor beginnende als voor sturen die lid zijn van VOS/ABB, be- ervaren leden, die effectiever willen werken. talen hiervoor 2,50 euro per leerling per jaar. Vergeleken met collega- De Training Ouderraden Basisonder- eniging Openbaar Onderwijs krijgen 25 organisaties en de sectororganisatie wijs open inschrijving bestaat uit twee procent korting en betalen € 52,50 per PO-Raad en VO-raad is dat een laag modules, ‘Financiën, zeggenschap en or- persoon. De trainingen worden tussen bedrag. Leden van de VO-raad be- ganisatie’ en ‘Communicatie en samen- 6 maart en 3 april gegeven in het hele talen met 4,50 per leerling per jaar werking: hoe kan dat beter?’ land. bijna het dubbele. Het lidmaatschap De training duurt van 19.30 tot 22.00 uur van de PO-Raad kost 3 euro per leer- en kost 70 euro per persoon. Deelnemers Voor meer informatie en aanmelden: ling per jaar. van wie de ouderraad lid is van de Ver- www.voo.nl/scholing.

06 | School! 7 - december 2011 KORT NIEUWS

Opleiding overblijf zelf betalen

Basisscholen zijn nu financieel zelf aan zet als ze overblijfkrachten verder willen professionaliseren. Dat heeft minister Marja van Bijsterveldt geantwoord Helpdesk van op Kamervragen van de PvdA. VOS/ABB De PvdA wilde van de minister weten de lumpsum een bedrag van 23,87 euro De Helpdesk van VOS/ABB geeft dagelijks hoe het kan dat de subsidieregeling per leerling voor de overblijf. De VOO advies en informatie aan leden. Mail uw voor de scholing van overblijfkrach- adviseert besturen en schoolleiders om vraag naar [email protected] of bel op de ochtenden van werkdagen naar ten in het nieuwe jaar stopt, terwijl de dit bedrag voor het komend schooljaar 0348-405250. overheid eist dat minstens de helft van alvast te reserveren voor de overblijf. hen een opleiding heeft gevolgd op het Vooruitlopend op de stopzetting van de gebied van overblijven. De minister ant- subsidieregeling heeft de VOO haar scho- woordde dat de subsidieregeling voor de lingsaanbod aangepast. Met de tso- com- INGEZONDEN BRIEF scholing van overblijfmedewerkers als pactcursus van één dag kan de overblijf tijdelijk was bedoeld en benadrukte dat toch aan de verplichting voldoen om de de regeling dit jaar voor het laatst nog helft van alle overblijfmedewerkers te Gedachtengoed een keer is verlengd. scholen. Deze compactcursus kan op scho- De Vereniging Openbaar Onderwijs len zelf worden uitgevoerd en is goedko- Ik wil graag even reageren op het interview (VOO) vindt de stopzetting van de subsi- per dan andere overblijfcursussen. met Dennis Bode. Ik ben maar gewoon ou- dieregeling onverstandig. Vanaf 2013 zal der van een paar kinderen die toevallig op de scholing van overblijfmedewerkers Interesse? Neem contact op met het cur- een protestants-christelijk schooltje zitten. moeten worden bekostigd vanuit de sussecretariaat via 036 5331500 of scho- En ik heb niet veel verstand van dit soort lumpsumvergoeding. Scholen krijgen in [email protected]. grote concepten. Ik moet er echter niet aan denken dat mijn kinderen een leerkracht krijgen die de ideeën van de heer Bode uitdraagt. Inderdaad, wanneer een school een Gastlessen over openbaar onderwijs naam op de gevel heeft die de inhoud niet VOS/ABB geeft gastlessen over de specifieke kenmerken van het openbaar on- langer weergeeft, dan zou ik er ook zo snel derwijs. mogelijk een openbare school van maken. Maar wanneer een school, zij het van ka- De lessen zijn onder meer bestemd voor komen, zijn het wettelijk onderscheid tholieke, protestantse, montessori- of wat pabo-studenten die voor het diploma tussen openbaar en bijzonder onderwijs voor denken dan ook, haar specifieke ge- openbaar onderwijs de module actie - en de aandacht voor levensbeschou- dachtengoed getrouw uitdraagt, moet daar ve pluriformiteit volgen. Het diploma wing in de openbare school. toch ruimte voor zijn en blijven? Kom nou openbaar onderwijs is ontwikkeld door De gastlessen worden verzorgd door niet aan met de opmerking dat de openbare VOS/ABB en de Vereniging Openbaar beleidsmedewerkers Lizzy Wijnen en scholen ‘zo goed zijn in het uitdragen van Onderwijs om de identiteit en de trots Marleen Lammers van VOS/ABB. normen en waarden’. Wees nou eerlijk, alsof van het openbaar onderwijs op de pa- zij de enige zijn! bo’s te belichten. Als u geïnteresseerd bent om ook in Het is ook mogelijk om voor medewer- uw organisatie een gastles over de Johan van Wijk, kers van openbare scholen en/of bestu- kenmerken van het openbaar onder- Gouda ren gastlessen te verzorgen. Dit geldt wijs te organiseren, kunt u contact zowel voor het primair als voortgezet opnemen met Lizzy Wijnen: Reactie Dennis Bode: Ik bepleit vooral een onderwijs. Onderwerpen die aan bod 06-22939688, [email protected]. school waarin alle gezindten met elkaar samenwerken en samenleven. Een pluriforme maatschappij is volgens mij niet gebaat bij zuilen die zich zelf terug - voor vragen over onderwijs trekken in hun eigen als bastion ingerichte voor vragen over medezeggenschap scholen.

De redactie behoudt zich het recht voor in- Bel gratis 08005010 gezonden reacties te weigeren, in te korten Kies 1 dan 4 voor openbaar onderwijs of aan te passen. de informatie- en adviesdienst voor ouders en MR-leden

Magazine voor het openbaar onderwijs | 07 Vereniging Vereniging Openbaar Openbaar Onderwijs Onderwijswww. voo.nl/5010 KORT NIEUWS

INGEZONDEN BRIEF Zorgleerlingen in de knel Makke schapen

Het ziet er de komende jaren slecht uit voor kwetsbare leerlingen: zij zullen Hoofdinspecteur Leon Henkens beweert het hardst door de economische crisis worden getroffen. in School! nr.6 dat er bij de beoordeling van toetsscores afdoende rekening wordt Deze conclusie kan worden getrok- bezuiniging op het persoonsgebon- gehouden met de samenstelling van de ken na het lezen van het rapport ‘De den budget genoemd. Het SCP con- schoolpopulatie. Een loze bewering. sociale staat van Nederland’ van stateert bovendien dat leerkrachten De overheid weet nagenoeg niets over de het Sociaal en Cultureel Planbureau nog niet voldoende zijn voorbereid leerlingenpopulatie van een school. Het (SCP). Dat noemt onder meer de be- om zorgleerlingen in reguliere scho- enige wat men weet, is het opleidings- zuiniging op passend onderwijs. len goed onderwijs te bieden. niveau van een deel van de ouders. De Die zal volgens het SCP veel banen feitelijke gezinskenmerken, het ambitie- gaan kosten in zowel het regulier als Het rapport ‘De sociale staat van Ne- niveau, de persoonlijke omstandigheden, speciaal onderwijs. Onder het kopje derland’ kan gratis worden gedown- de aanwezigheid van leerbelemmerende ‘Obstakels voor succes’ wordt ook de load van www.scp.nl (Publicaties). stoornissen, karaktereigenschappen, de intelligentie, dat alles is niet bekend. Het is dan ook onzin om te spreken over scholen met een vergelijkbare schoolpopulatie. De conclusie kan niet anders zijn, dan Homovoorlichting moet dat de beoordeling van basisscholen op cijfermatige opbrengsten onmogelijk Scholen moeten aandacht hebben voor homovoorlichting. Minister Marja is, omdat er niets te vergelijken valt. De van Bijsterveldt van OCW erkent hiermee impliciet de kernwaarde van het inspectie heeft vanaf 2001 een toezicht openbaar en algemeen toegankelijk onderwijs dat iedereen even welkom is. geconstrueerd, dat aantoonbaar onbe- trouwbaar en onwetenschappelijk is. Vorige maand besloot de minister rekenen op steun van de christen- Het is onbegrijpelijk dat een besturenor- dan toch om een motie van D66 uit democratische minister. Dat zij nu ganisatie als VOS/ABB zich hierdoor het te voeren, waarin staat dat scholen overstag is, kan worden gezien als zicht laat ontnemen. Als makke schapen voorlichting moeten geven over ho- een positieve ontwikkeling om alle hobbelt men achter de inspectie aan, ter- moseksualiteit. Die motie werd al in scholen ook een veilige omgeving te wijl elke deskundige aantoont dat het 2009 ingediend, kreeg steun van een laten zijn voor leerlingen en perso- onmogelijk is de toegevoegde waarde meerderheid in de Tweede Kamer, neelsleden die homo, bi of transgen- van een basisschool te bepalen aan de maar kon tot vorige maand nog niet der zijn. hand van gemiddelde toetsscores.

Herman Godlieb, directeur van de openbare basisscholen MR-Start bijeenkomsten in voorjaar De Linde en Theo Thijssen in Nieuwe- Pekela en obs Drieborg in het gelijkna- In maart en april 2012 organiseert de Vereniging Openbaar Onderwijs mige Oost-Groningse dijkdorp. (VOO) op 30 centrale plaatsen in het land MR-Start-bijeenkomsten voor nieuwe MR-leden. Ruim 800 MR-leden bezochten in 2011 al een MR-Start Reactie VOS/ABB: De inspectie kijkt niet bijeenkomst. alleen naar toetsscores. Er zijn meer fac- toren die meetellen, zoals kwaliteitszorg, Tijdens MR-Start leren MR-leden, zo- invloed uitoefenen op beleid. De pedagogisch-didactisch handelen en zorg wel oudergeleding als personeelsge- kosten zijn 71,25 euro per persoon en begeleiding. Wat betreft het ambitieni- leding, in één avond de rechten en voor deelnemers van wie de MR lid veau: scholen zijn verplicht om uit alle kin- plichten van de MR kennen. De scho- is van de VOO. Dat is inclusief de deren te halen wat in hen zit, ongeacht in- lingsbijeenkomsten zijn theoretisch nieuwe MR werkmap (t.w.v. 24,95). telligentie, gezinskenmerken, persoonlijke onderbouwd en praktijkgericht. Na Niet-leden betalen 95 euro. De bij- omstandigheden, karaktereigenschappen, de cursus hebben de deelnemers eenkomsten vinden plaats op maan- leerbelemmerende stoornissen enz. inzicht in de formele en informele dag, dinsdag en donderdag, van 19.30 positie van de MR, kennen ze de be- tot 22.00 uur. De redactie behoudt zich het recht voor ginselen van het werk als MR-lid en Kijk voor het overzicht van data en ingezonden reacties te weigeren, in te kunnen ze op een effectieve manier locaties op www.voo.nl/scholing. korten of aan te passen.

08 | School! 7 - december 2011 Column

Onverdeeld naar school

In deze School! komt Anne-Bert Dijkstra aan het woord. Dijkstra is werkzaam bij de onderwijsinspectie en sinds kort bijzonder hoogleraar Toezicht & Socialisatie, Scholen en Onderwijsbestel bij de UvA. In die positie gaat hij op zoek naar de succesfactoren voor sociale en maatschappelijke vorming van kinderen. Ook moet duidelijk worden hoe de inspectie hier beter toezicht op kan houden. Een nuttige combinatie, want we hebben op dit gebied nog wel het een en ander te leren. Wat houdt de sociale taak van een school in en hoe moeten de resultaten er in de praktijk uitzien?

Aan de inspectie de taak om te kijken of scholen in hun lesprogramma ‘bijdragen Bert-Jan Kollmer aan actief burgerschap en sociale cohesie’. Maar een inhoudelijk oordeel hoeft niet Directeur Vereniging te worden geveld. Een staatssecretaris die enkele jaren geleden de financiering van Openbaar Onderwijs een school wilde intrekken, omdat van burgerschap geen sprake was, werd door de rechter in het ongelijk gesteld. Dat de inspectie nu wil weten hoe zij toch een inhou - delijk oordeel kan vellen, vind ik verstandig. Een school is méér dan taal en rekenen alleen. En ik geloof niet dat je het brevet ‘zwakke school’ kwijt raakt, zo gauw je één taalles in het rooster opneemt. Het onderzoek van Dijkstra is dus van harte welkom.

Op het bureau van de Vereniging Openbaar Onderwijs hangt een herkenbare poster met daarop de oproep ‘Onverdeeld naar de openbare school’. De poster is uit een andere tijd, toen de vereniging nog Volksonderwijs heette en jongens nog belhamels waren. Maar de boodschap is springlevend. Onverdeeld naar school. Dat is de visie van de VOO, toen en nu nog steeds. In onze samenleving, met zoveel diversiteit, wil ik dat scholen hét schoolvoorbeeld zijn. Op school ervaren onze kinderen wat het inhoudt om samen te leven. Hoe je met andere kinderen omgaat, terwijl je leert en speelt. Volwassen termen als integratie en sociale cohesie vinden hun oorsprong op school.

Tweede Kamerleden staan regelmatig vooraan om artikel 23 de hemel in te prijzen. Met de vrijheid van onderwijs is het makkelijk scoren: bent ú tegen vrijheid? De keerzijde is lastiger te verdedigen, maar verdient toch onverdeelde aandacht. Ons onderwijsbestel is gebaseerd op het tegenovergestelde van sociale cohesie: de verzuiling. In de samenleving allang achterhaald, maar nog altijd de basis van ons onderwijs. Voorstanders benadrukken het recht op eigen scholen en doen daarmee elk beroep op onverdeeld onderwijs op voorhand af als beperking van hun vrijheid. Het is de vraag welke aanbe- velingen de Onderwijsraad binnenkort doet, wanneer een nieuw rapport over artikel 23 aan de minister wordt overhandigd. Toch ligt het voor de hand om het ‘bijdragen aan sociale cohesie’ ook te zoeken in aanpassing van ons onderwijsbestel. Nieuwe scholen zouden niet meer moeten worden voorzien van een openbaar of bijzonder stempel. Zij mogen dan gewoon een school zijn, zoals de VOO bepleit. Waar elk kind welkom is. En kinderen onverdeeld naar school gaan. <

Ritske van der Veen, directeur VOS/ABB, en Bert-Jan Kollmer, directeur Vereniging Openbaar Onderwijs, schrijven beurtelings een column.

Magazine voor het openbaar onderwijs | 09 cAmpagne openbaar onderwijs

Tekst: Lucy Beker Foto: OPOA Almelo, Bert Muller

In de kijker met debat en theater et Openbaar Primair On - In Almelo heeft het derwijs Almelo viert al een paar jaar in oktober de ‘Dag openbaar basisonderwijs van het openbaar onderwijs’. zich onlangs goed in de kijker HHet bestuur, waar 12 basisscholen onder vallen, heeft inmiddels ervaring met het gespeeld. Met activiteiten organiseren van activiteiten die duide- als een debatwedstrijd lijk de kernwaarden van het openbaar De Almelose raadzaal zat vol bij het jeugddebat. onderwijs laten zien. De debatwedstrijd in het stadhuis en een trok veel aandacht van de plaatselijke theatervoorstelling voor álle pers, terwijl veel jonge ouders naar de De schoolkinderen maakten verder pos- theatervoorstelling kwamen, waar ze en ters voor de actiedag en hingen die thuis peuters van de stad gaven passant kennis maakten met het open- voor de ramen. Met de onderbouwleer- de scholen concreet inhoud baar onderwijs. lingen werd een burgerschapskrant ge- ‘Niet dat we het er dik bovenop hebben maakt en de leerlingen van midden- en aan hun openbare identiteit. gelegd’, zegt Auke van Selling, algemeen bovenbouw kregen lessen in mediawijs- De pers stond vooraan. directeur van OPOA. ‘Helemaal niet. Het heid. Maar er waren ook leerlingen die was voor de peuters gewoon een leuke workshops sociale media verzorgden voor Een mooi voorbeeld van voorstelling, die impliciet ging over res- hun leerkrachten. Dat waren lesjes in een programma dat past pect en burgerschap, maar zo kwamen Twitter, Hyves, MSN en Habbohotel. Ten de begeleidende ouders wel in aanraking slotte was er voor elk kind van alle Alme- in de campagne openbaar met het openbaar onderwijs. We geven lose openbare basisscholen een cadeautje: onderwijs. toch een visitekaartje af’. een fietsbel met de opdruk ‘Ik kom eraan!’

Oefening in burgerschap School!Week Voor de debatwedstrijd had Van Selling Auke van Selling kan andere besturen www.openbaaronderwijs.nu ook het bijzonder onderwijs uitgenodigd. echt aanraden om op deze manier met de ‘Het is immers een mooie oefening in bur- openbare identiteit aan de slag te gaan. gerschap. Maar opmerkelijk genoeg wil- De School!Week, die in week 12 van 2012 den de bijzondere scholen niet meedoen. het hoogtepunt van de campagne moet Zo blijft dit toch iets van het openbaar worden, is daarvoor hét moment. ‘Het onderwijs.’ Van Selling vindt debatteren werkt echt om je zo te laten zien’, zegt hij. ‘Zo geven een mooie manier om kinderen te leren ‘Zo geven we het openbaar onderwijs een met respect maar elkaar te luisteren. ‘Ze duidelijk gezicht’. we openbaar leren dat de verschillende meningen de Voor de praktische invulling heeft Van moeite waard zijn en dat je door goede Selling nog een handige tip: ‘Op dit soort onderwijs een argumenten wel eens je mening moet bij- dagen willen gepensioneerde leerkrach- stellen. We hebben verschillende debat- ten en directeuren heel graag een handje duidelijk gezicht’ technieken toegepast en de jury bestond meehelpen. Wij zijn er blij mee en zij doen uit raadsleden en de griffier.’ het graag.’ <

10 | School! 7 - december 2011 Campagne openbaar onderwijs

‘Bijdrage aan de samenleving is cool’

‘Het is cool om een bijdrage te leveren aan de samenleving’. Dat is het motto van het programma Cool Society, een methode om meer inhoud te geven aan de maatschappelijke stages in het vmbo. In januari beginnen de eerste pilots. Scholen die mee willen doen, kunnen zich nog melden.

Cool Society is ontwikkeld door De Publieke Zaak, een platform voor maatschappelijke vernieuwing. Daar houdt Sophie Hermans zich bezig met de opzet en uitvoering van het programma. Zij is ervan overtuigd dat Cool Society de scholen veel extra’s biedt. ‘De maatschappelijke stage moet wel meer zijn dan een vinkje op het rapport’, zegt ze. ‘Het is pas écht succesvol als je het in een context plaatst, en met de leerlingen praat over de betekenis ervan. Daar kan het programma Cool Society bij helpen.’ De methode geeft handvatten voor een goede voorberei- ding, begeleiding en evaluatie van de stage met de leerlingen. ‘De kunst is hun passies en talenten te vinden en daar met de maatschappelijke stage bij aan te sluiten. Dan is de kans het grootst dat ze het zó leuk vinden dat ze later doorgaan met dit soort bijdragen aan de maatschappij. Zo Marijke van ontwikkelen we echt burgerschap’, aldus Hermans. Hees, voorzitter Cool Society sluit daarmee aan bij de kernwaarden van Vereniging openbaar onderwijs. Daarom wil Hermans het programma Openbaar in de School!Week in week 12 in de schijnwerpers zetten Onderwijs en door een of meer workshops te verzorgen. Ook is ze toege- lid van het treden tot het Comité van Aanbeveling van de campagne Comité van openbaar onderwijs. Aanbeveling Hermans: ‘Juist omdat in het openbaar onderwijs ieder kind van de welkom is, ongeacht zijn afkomst of cultuur, worden hier de campagne . burgers van de toekomst klaargestoomd voor de multiculturele maatschappij. Ik wil graag ambassadeur zijn voor die scholen.’ Voor informatie en aanmelden voor de pilot met Cool ‘Meerwaarde leren kennen’ Society: www.coolsociety.nl of [email protected].

‘Op openbare scholen is iedereen welkom, ongeacht afkomst, achtergrond, geaardheid en overtuiging. Van die diversiteit maken veel openbare scholen werk. Dat zie je terug in onderwijs waarin je elkaar ontmoet, elkaar leert kennen en elkaar respecteert. VOSABB en Vereniging Openbaar Onderwijs willen dat graag vieren. Daarom organiseren zij samen de Campagne Openbaar Onderwijs. Om de kernwaarden van het openbaar onderwijs onder de aandacht te brengen, maar ook om scholen te inspire- ren. Zodat ouders en leerlingen de meerwaarde van het openbaar onderwijs leren kennen en leerkrachten trots kunnen zijn op hun werk. Ik roep schoolbesturen en scholen graag op om mee te doen met de School!Week en zich van hun beste kant te laten zien.’ Sophie Hermans: ‘Ik wil graag ambassadeur zijn.’

Magazine voor het openbaar onderwijs | 11 vijf vragen

Tekst en foto: Martin van den Bogaerdt

Meer maatwerk, betere profilering

Het openbaar voortgezet onderwijs in Schiedam profileert havo-advies tot nu toe geen helder pro- fiel konden bieden. Met Mavo XL kunnen zich met Mavo Schravenlant XL. ‘Leerlingen en ouders we dat nu wel. Leerlingen in Schiedam snappen nu wat wij bieden’, zegt directeur/bestuurder en daarbuiten en ook hun ouders weten nu wat ze van ons kunnen verwachten. ad interim Peter Stadhouders van de fusiestichting Daarbij komt dat we met de nieuwe Openbare Scholengroep Vlaardingen Schiedam. stichting nauw samenwerken met het openbaar voortgezet onderwijs in Vlaar- dingen. Het voedingsgebied is dus groter e recente bestuurlijke fusie in dan alleen Schiedam.’ de twee Waterweggemeenten maakt het volgens hem mo- ‘Elk vak is te De bestuurlijke fusie biedt dus gelijk om het nieuwe concept strategische kansen? Dpositief en op een efficiënte wijze onder volgen op ‘De Openbare Scholengroep Vlaardingen de aandacht te brengen van een grote Schiedam bestaat sinds 1 augustus van doelgroep, zodat de Schiedamse open- mavo- én dit jaar en biedt openbaar voortgezet on- bare mavo kan gaan groeien. derwijs aan circa 3600 leerlingen. Bij de havo-niveau’ stichting werken ruim 400 leerkrachten. Mavo XL? De samenwerking in de twee gemeen- ‘Een nieuw concept met meer maatwerk ten biedt ons inderdaad meer mogelijk- voor kinderen met een mavo- of een heden. De vmbo-vakschool die hier om mavo/havo-advies. Dat is waar het kort zoals beeldende vorming, sport en in pro- de hoek zit, gaat samenwerken met het samengevat op neerkomt. Het idee is dat jecten. Het is ook mogelijk om goed door vmbo van het College VOS in Vlaardin- leerlingen die het aankunnen, meer krij- te stromen naar de havo, na klas 1,2 of 3 gen. Leraren van Lyceum Schravenlant gen aangeboden. We zijn altijd op zoek of na het behalen van het mavo-diploma. en Schravenlant Mavo XL gaan met naar de beste kans van slagen, naar de XL houdt ook in dat we samenwerken elkaar samenwerken. Daarnaast gaan weg omhoog. Dat kun je herkennen in met het Lyceum Schravenlant voor havo we met één bestuursbureau efficiën- de slinger in ons nieuwe logo. Wij willen en atheneum. Dat zit ook hier in Schie- ter werken. De inkoop doen we samen, het maximale uit onze leerlingen halen. dam en valt onder dezelfde stichting. huisvestingskosten kunnen we delen, We maken samen de leerstof en toetsen de overhead gaat omlaag. Kortom: wat Hoe pakken jullie het aan? op twee niveaus. In het logo van het Ly- wij nu in de nieuwe stichting doen, is ‘We spreken leerlingen op twee niveaus ceum Schravenlant zit overigens ook die een combinatie van efficiency en betere aan. Ieder vak is te volgen op mavo- én, slinger. Zo kan iedereen zien dat de twee profilering.’ indien de leerling dat aan kan, op havo- scholen familie van elkaar zijn.’ niveau. Ze blijven in dezelfde klas en op Waar wilt u gefotografeerd het rapport staan dan mavo- en havo-cij- Is de keuze voor Mavo XL ook worden? fers. XL houdt niet alleen in dat we meer een strategische? ‘Bij de ingang van de school, onder het maatwerk bieden, maar ook dat we meer ‘Ja, dat klopt. Op deze locatie zitten nu 152 bord van de Mavo Schravenlant XL met mogelijkheden hebben dan een reguliere leerlingen. Voor een stad als Schiedam is ons nieuwe logo. En natuurlijk midden mavo. Leerlingen kunnen bij ons examen dat weinig, dus dat moeten er veel meer tussen onze leerlingen, want zij zijn de- doen in zeven vakken. We geven ook ver- kunnen worden. We ontdekten dat we genen op wie we trots zijn en voor wie we sterkt Engels voor niet-examenvakken, leerlingen met een mavo- en een mavo/ het uiteindelijk allemaal doen!’ <

12 | School! 7 - december 2011 Magazine voor het openbaar onderwijs | 13 oPEnbaar onderwijs

Ti ekst: M chiel Jongewaard Beeld: Jan Luursema

Scholen hebben kluif aan sociale opdracht Anne Bert Dijkstra doet onderzoek naar de sociale en maatschappelijke taak van scholen. Sinds juni is hij als bijzonder hoogleraar verbonden aan de Universiteit van Amsterdam. Het onderzoek bevindt zich in de beginfase, maar volgens Dijkstra is één ding wel duidelijk: de sociale opdracht is voor scholen niet altijd gemakkelijk te realiseren.

ijkstra (1963) was eerder ver- hield zich daar vroeger verre van, wat als school allerlei keuzes maken. Leg je bonden aan de Rijksuniversi- vooral te maken had met de verzuiling. het accent op kennis of houdingen? Con- teit Groningen en houdt zich Bijzondere scholen ontleenden bestaans- centreer je het in enkele vakken, of kies je al langere tijd bezig met het recht aan socialisering binnen de eigen voor een structurele of een projectmatige Dfunctioneren van scholen op het sociale religieuze traditie. Door de toegenomen aanpak? Denk aan het adopteren van een domein. Als programmamanager Sociale diversiteit, de secularisering en indivi- oorlogsmonument, waaromheen enkele Opbrengsten bij de onderwijsinspectie dualisering is die rol afgenomen, maar lessen worden georganiseerd’, illustreert is hij verantwoordelijk voor het inspec- de behoefte aan opvoedende sturing is Dijkstra. ‘Beperk je je tot de reguliere vak- tietoezicht op die sociale taak. Bij leer- gebleven. Hoe bereiden we jonge mensen ken, waar die zich lenen om burgerschap krachten en schoolleiders zijn termen als voor op de complexe samenleving? Of, plek te geven? Of kies je een pedagogi- burgerschap en sociale integratie volgens om grote woorden te gebruiken, hoe leef sche aanpak, waarin leraren de doelen Dijkstra inmiddels wel bekend. Maar hoe je vreedzaam samen en houden we de de- van de school voorleven, zoals afspra- weet je of dat onderwijs effectief is? Hoe mocratie in stand? Dan is het beroep op de ken nakomen, of verdraagzaamheid? weet je of een leerling over de nodige so- vormende taak van scholen begrijpelijk.’ Het vraagt keuzes en een verankering ciale en maatschappelijke competenties in schoolbeleid.’ beschikt? En om welke vaardigheden en Verankering in schoolbeleid kennis gaat het dan? Die taak was al in de onderwijswetten Weinig focus opgenomen, en werd in 2006 onder- De inspectie controleert weliswaar of Vormende taak streept. Scholen moeten sindsdien, zo scholen burgerschap in hun lesprogram- In de samenleving zien we scholen steeds heet het, ‘bijdragen aan actief burger- ma hebben opgenomen, maar van een vaker als leer- én opvoedinstituut. Dijkstra schap en sociale cohesie’. Hoe zij dat inhoudelijk oordeel is geen sprake. In het wijst erop dat de overheidsrol daarbij lang- doen, mogen ze zelf bepalen. En daar Onderwijsverslag van 2010 concludeert zamerhand verschoven is. ‘De opvoedende wringt meteen de schoen, want een de inspectie dat veel scholen de burger- taak is zo oud als de school. De overheid kant-en-klare aanpak is er niet. ‘Je kunt schapsopdracht wel hebben opgepikt, maar dat de ontwikkeling stagneert. Burgerschap blijft steken in bundeling van min of meer toevallige activiteiten, Scholenpanels burgerschap die vaak al in het lesprogramma zitten. Het is dan ook niet zo gek dat Dijkstra on- In juni 2011 is Anne Bert Dijkstra benoemd als bijzonder hoogleraar ‘Toezicht & derzoek doet naar effectieve methoden Socialisatie, scholen en onderwijsbestel’ aan de Universiteit van Amsterdam. die zijn gericht op sociale opbrengsten. ‘Er De leerstoel is een initiatief van UvA en onderwijsinspectie, waar Dijkstra eveneens is weinig bekend over wat scholen op dit werkzaam is. Dijkstra was in 2007 betrokken bij de oprichting van de Scholenpanels gebied effectief maakt’, stelt Dijkstra. ‘We Burgerschap. Daarin werkten 40 scholen samen aan de ontwikkeling van burger- weten wel veel van wat scholen kunnen schapsonderwijs en het meten van resultaten. De tweede fase van de Alliantie doen om tot goede cognitieve prestaties Scholenpanels Burgerschap start in 2012 en staat open voor geïnteresseerde scholen. te komen. De focus lag tot nu toe minder op sociale opbrengsten van onderwijs.’

14 | School! 7 - december 2011 ‘Kinderen hebben sociale vaardigheden nodig’

Sociale taak In de media laat de minister zich liever voorstaan op het invoeren van meer toetsen en hogere slagingsnormen, dan op bevorderen van sociale integratie en, om een voorbeeld te noemen, het stimuleren van gemengde scholen. Die keuze vinden de Vereniging Openbaar Onder- wijs en VOS/ABB nogal beperkt. Volgens Dijkstra is het niet nodig om de cognitieve en sociale opdrachten op elkaar in mindering te brengen. ‘De druk die op scholen wordt uitgeoefend om de taal- en rekenprestaties te verbeteren, kan reëel zijn. Als de resultaten niet op orde zijn, is verbetering tenslotte belangrijk. Maar vergeet niet dat de wetgever ook wijst op de vormende taak, en daar met de wettelijke opdracht tot bevordering van burgerschap, recent een streep onder heeft gezet.’ Dijkstra benadrukt dat kinderen juist sociale vaardigheden nodig hebben om zich later staande te kunnen houden in de samenleving en op de arbeidsmarkt. ‘Er zijn goede redenen om de taal- en rekenprestaties te stimuleren, maar als scholen dat ten koste laten gaan van de sociale taak gaat er iets mis. Scholen hebben daarin zelf een belangrijke rol, en ruimte daaraan invulling te geven. Die gedrevenheid zie ik overigens terug bij scholen, bij leraren die betekenisvol willen zijn en met toewijding werken aan de ontwikkeling van kinderen.’ Dijkstra verwacht dat zowel scholen, inspectie als beleid de komende jaren hun voordeel met de resultaten van de leerstoel kunnen doen. ‘We willen meer inzicht krijgen in hoe sociale opbrengsten bevorderd en inzichtelijk gemaakt kunnen worden. Dat is niet gemakkelijk, maar wel belangrijk.’ <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 15 Top-scholen

Tekst: Lucy Beker Beeld: Fotomakerij Roefo

Aflevering 2: Prakticon in Doetinchem ‘Leren in de TOP-scholen met de E-factor echte wereld’ In veel opzichten is Prakticon in Doetinchem een TOP-school, Dit is de tweede aflevering van maar zeker op het gebied van maatschappelijke betrokkenheid. een reeks artikelen over het project TOP-scholen van VOS/ABB. ‘Leren in de echte wereld’ is hier het uitgangspunt. Dat gebeurt TOP staat voor Talentvol Openbaar niet alleen op stages bij bedrijven. De leerlingen zijn ook actief Praktijkvoorbeeld. TOP-scholen zijn Excellent in een bepaald do- in de buurt en nemen deel aan maatschappelijke acties. mein: zij hebben de E-factor!

VOS/ABB wil hiermee laten zien aatschappelijke betrok- project legt de school contacten met de dat het openbaar en algemeen toe- kenheid is essentieel in directe omgeving. Op een open dag ko- gankelijk onderwijs álle kinderen ons onderwijs’, zegt Eel- men buurtbewoners kennismaken met kansen biedt en dat goed onder- co Hogendijk, adjunct- de leerlingen, die zich aanbieden voor wijs om méér gaat dan alleen ‘Mdirecteur van deze openbare school voor hulp en klussen. Bijvoorbeeld boodschap- prestaties op het gebied van taal praktijkonderwijs aan jongeren van 12 pen doen als iemand ziek is, helpen met en rekenen. Hoewel TOP-scholen tot 18 jaar. ‘Met die aandacht voor maat- tuinonderhoud bij iemand die dat zelf het op dat gebied uiteraard óók schappelijke betrokkenheid bereiden we niet kan, of een spelletje doen met een goed doen. onze leerlingen voor op een plekje in de eenzame oudere. Werkt u op een TOP-school of kent maatschappij, ze leren omgaan met men- Daar blijft het niet bij. De leerlingen moe- u zo’n school? Meld dat dan aan sen buiten de school’. ten zelf ook actief op zoek naar een acti- VOS/ABB via excellent@vosabb. Het project BuurSaam is een mooi voor- viteit waarmee ze iets kunnen betekenen nl. Op de website www.vosabb.nl beeld van de manier waarop Prakticon voor iemand anders. ‘Naast de maat- vindt u de criteria waar TOP-scho- dit doel concreet vormgeeft. Binnen dit schappelijke stage moeten ze hier zelf len aan voldoen.

TOP-scholen tot nu toe: 1. Mytylschool Amsterdam. E-factor: diversiteit. (School! nr. 6, 2011).

‘Maatschappelijke betrokkenheid is essentieel in ons onderwijs’ Het nieuwe gebouw van Prakticon, waar de school miljoenen extra in heeft geïnvesteerd.

16 | School! 7 - december 2011 Eelco Hogendijk: ‘We halen er nu veel meer uit dan erin lijkt te zitten.’

een project ontwikkelen voor de buurt. Zo dersom opzetten’, zegt Reede, die daarom materiaal voor alle leerroutes. Er zijn leren ze al jong wat mensen voor elkaar alle docenten een individueel coachings- onder meer een woonhuis, een winkel kunnen betekenen’, aldus Hogendijk. traject heeft aangeboden. ‘Dat is nodig en een restaurant ingericht, waarin de als je zo’n radicale innovatie succesvol leerlingen kunnen oefenen. ‘We hebben Big Picture wilt doorvoeren. En dat is dan ook gelukt. uit eigen budget miljoenen extra in dit Het ‘leren in de echte wereld’ is onder- Het werkt zoals het bedoeld was.’ gebouw geïnvesteerd’, vertelt directeur deel van het nieuwe onderwijsconcept, Reede. ‘Hoe dat kon? Een kwestie van vi- dat Prakticon heeft ingevoerd. Het is ge- Uitgedaagd sie, plannen, voorwaarden scheppen en baseerd op de ‘Big Picture’-filosofie, een De leerlingen worden bij Prakticon voort- goed onderhandelen met leveranciers.’ methode die Hogendijk in Amerika heeft durend uitgedaagd om zelf aan te geven ontdekt tijdens een studiereis naar Provi- waar hun belangstelling ligt. Ze moeten Meetbaar effect dence (Rhode Island). Hogendijk: ‘Ik zag daarvoor in het eerste jaar al interviews De resultaten van de aanpak van Prakti- daar echt individueel onderwijs. Een sys- houden met mensen uit de praktijk, scha- con zijn zichtbaar en meetbaar daarmee teem waarin echt wordt geluisterd naar duwdagen en passiestages volgen. ‘Daar- voldoet de school aan de criteria voor kinderen. Ik wist meteen: dit is iets voor door neemt hun motivatie toe en dat ver- het predikaat TOP-school van VOS/ABB. onze school.’ betert het resultaat’, zegt Hogendijk. Prakticon constateert een hogere uit- Terug in Nederland wist Hogendijk zijn De leerlingen zijn door stages en projec- stroom naar MBO-1 en zelfs MBO-2, enthousiasme op directeur Hans Reede ten veel in de ‘echte wereld’, maar tegelijk terwijl de afstroom naar cluster-4-on- over te brengen. Reede: ‘Ik heb veel onder- wordt de buitenwereld de school in ge- derwijs is verminderd. Daarnaast zijn wijsinnovaties meegemaakt, maar zelden haald: elke week komen mensen uit de de contacten met de ouders enorm ver- iets wat echt geslaagd is. Dit zag ik zitten, praktijk in de groepen vertellen over hún beterd. De leerlingen krijgen hier geen maar ik weet ook dat het alleen lukt als leven. De leerlingen worden ook gesti- rapporten, maar rapporteren zélf elke echt ál het personeel erachter staat. Daar- muleerd mee te doen aan maatschappe- drie maanden in een presentatie wat ze om heb ik ervoor gekozen om met het héle lijke acties. Volgend jaar fietsen bijvoor- hebben geleerd. ‘Daar komen vrijwel alle team een bezoek te brengen aan Amerika. beeld twee groepjes leerlingen mee aan ouders voor naar de school, terwijl vroe- Ik vond dat echt iedereen het zelf moest de Alpe d’HuZes, een actie tegen kanker. ger maar 30 tot 40 procent van de ouders beleven. Dat kostte wel wat, maar het is ‘Het werken met kinderen op deze manier regelmatig binnenkwam.’ elke cent waard geweest. Anders was de is heel inspirerend. We halen er veel meer De school heeft de visie gedocumenteerd, implementatie niet zo soepel gegaan’. uit dan erin lijkt te zitten’, zegt Hogendijk, zodat het concept goed overdraagbaar is. Het Amerikaanse concept is inmiddels die regelmatig en met plezier bezoekers ‘We geven graag tekst en uitleg aan col- ingevoerd. Het onderwijs op Prakticon rondleidt in het schoolgebouw. Het drie lega’s’, zegt Hogendijk. ‘Want we zien hoe is nu volledig vraaggericht. ‘Om dit goed jaar oude gebouw oogt nog splinter - succesvol dit concept is. Dit wensen we te doen, moet je echt je onderwijsbril an- nieuw en is voorzien van het nieuwste elk kind toe.’ <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 17 Krimp

Tekst: Lucy Beker Beeld: Harry Tielman

Groningen hoopt op doorbraak voor kleine scholen Twee kleine schooltjes in het Noord-Groningse dorpje Wehe-den Hoorn hopen op toestemming van het ministerie voor een bijzonder experiment. Ze willen een samenwerkingsschool starten zonder dat één van de scholen van kleur moet verschieten.

it plan kan de redding zijn school van te maken, waarin de kinderen voor veel kleine scholen. En door elkaar in de klassen zitten, maar op niet alleen in Groningen’. Dat een aantal momenten aparte lessen in zegt Annemarie Machielsen, levensbeschouwing volgen. Ook de ou- bovenschools‘ D directeur van het openbare ders reageerden al positief op dat idee. Schoolbestuur tussen Lauwers en Eems Een simpele oplossing, zo lijkt het, maar dat 22 basisscholen in Noord-Groningen dat is het niet. bestuurt. Een krimpgebied, waar veel kleine schooltjes van alle denominaties Geen rekenkundige truc in stand worden gehouden. De samen- Punt is dat de gezamenlijke school, met werkingsschool is bij het bijzonder onder- een katholieke en een openbare stro - wijs niet populair, omdat daarbij één van ming, volgens het plan-Machielsen door de samenwerkende besturen een school beide besturen gezamenlijk bestuurd maar voor schoolbesturen is dit juist de moet opgeven. zou moeten worden. Dat kan volgens reden om niet snel een school op te ge- de huidige regelgeving niet. ‘Maar al- ven. ‘Ook al gaat het om schooltjes die bijna leen zo kan elk bestuur onderwijs van- onder de opheffingsnorm zitten, het uit de eigen identiteit blijven bieden, Volgens Machielsen zijn de signalen uit wordt toch altijd gevoeld als verlies en en dat is belangrijk, want daartoe zijn Den Haag hoopgevend. ‘Daarom blijf ik niemand verliest graag’, zegt Machiel- schoolbesturen uiteindelijk op aarde’, me hier vol voor inzetten. Ik wil dit be- sen. ‘Daarom probeert elk bestuur dit zegt Machielsen. ‘Het gaat niet alleen reiken voor de kinderen, want die gun te voorkomen en blijven al die kleine om identiteit, maar ook om bestuurlijke ik een wat grotere school. Deze kinderen schooltjes bestaan. Het zit al jaren muur- verantwoording. Het gaat níet om geld. zitten wel door elkaar op dezelfde peu- vast en ik wil dat nu doorbreken. Want Dit is geen rekenkundige truc om twee terspeelzaal en voetbalclub. Dus waarom volgens mij is het mogelijk om grotere keer de kleine-scholen-toeslag te incas- niet in de klas? Daar moet een modus scholen te realiseren mét behoud van de seren. We hoeven geen dubbele toeslag voor te vinden zijn, met behoud van de verschillende signaturen.’ als het één school wordt.’ vrijheid van schoolkeuze. Als wij toestemming krijgen voor dit experiment, De eerste concrete situatie waar Machiel- Het behoud van de twee signaturen is zo zou dat geweldig zijn voor dit hele gebied. sen met aan haar plan aan de slag wil, is belangrijk, omdat de besturen daardoor En voor andere krimpgebieden.’ < het dorpje Wehe-den Hoorn. Daar staan ook op de lange termijn hun aanbod in twee kleine scholen: obs De Weerborg, de dorpen behouden. ‘Stel dat er in de die nog maar 34 leerlingen telt, en de toekomst weer meer leerlingen komen, katholieke Sint Jozefschool met 48 leer- dan kunnen we van deze ene school weer Krachtige scholen lingen. ‘Bij elkaar ruim 80 leerlingen, twee scholen maken zonder te hoeven waarmee één krachtige school gevormd voldoen aan de stichtingsnorm van 200 met behoud van kan worden’, zegt Machielsen. Zij vond bij leerlingen’, legt Machielsen uit. Het lijkt het katholieke schoolbestuur en de beide vrij theoretisch in een krimpgebied waar signaturen directies steun voor haar idee om er één simpelweg niet meer leerlingen zijn,

18 | School! 7 - december 2011 Krimp

Tartiekst: M n van den Bogaerdt

Zeeuws-Vlaamse kinderen verplicht naar België? Mag Nederland de krimpproblematiek in het Zeeuws- Vlaamse onderwijs over de Vlaamse heg gooien? Nee, natuurlijk niet, vinden de Stichting Escaldascholen en het samenwerkingsbestuur Leertij.

n een masterplan dat is opgesteld den, hier straks noodgedwongen voor in opdracht van de gemeenten in moeten kiezen. Zeeuws-Vlaanderen en de provincie Zeeland, staan vier mogelijke scena- Ook vinden de bestuursvoorzitters dat Irio’s voor het onderwijs in deze krimpre- het voorkeursscenario de wettelijke gio. Het voorkeursscenario gaat ervan verantwoordelijkheden van hun orga- uit dat de basisscholen in Nederlandse nisaties op het gebied van goed werkge- grensdorpen de deuren sluiten en dat de verschap in gevaar brengt. Het betreft leerlingen van die scholen vervolgens in hier vooral de werkgelegenheid in het Vlaanderen naar school gaan. Zeeuws-Vlaamse primair onderwijs. Het mag volgens hen ook op dit vlak niet zo De Stichting Escaldascholen en het sa- zijn dat Nederland zijn verantwoordelijk- menwerkingsbestuur LeerTij vrezen dat heid aan buurland België overlaat. met dit scenario het Nederlandse onder- wijsaanbod ernstig zal worden aange- Algemene toegankelijkheid tast. Bestuursvoorzitter Raymond de Jong in gevaar Katernen van de Escaldascholen en zijn collega Ge- VOS/ABB en de Vereniging Openbaar On- rard Langeraert van LeerTij benadrukken derwijs steunen Escaldascholen en Leer- over krimp dat de Nederlandse overheid financieel Tij in hun verzet. Het voorkeursscenario VOS/ABB werkt aan twee katernen verantwoordelijk is en blijft voor goede uit het masterplan is niet alleen een over de gevolgen van demografische onderwijsvoorzieningen. Zonder dat zij potentiële aantasting van de onderwijs- krimp voor het primair respectievelijk het Vlaamse onderwijs in diskrediet wil- kwaliteit en werkgelegenheid in Zeeuws- voortgezet onderwijs. De nieuwe len brengen, wijzen zij erop dat scholen in Vlaanderen, maar ook een gevaar voor uitgaven worden naar verwachting België andere opvattingen hebben over de algemene toegankelijkheid van het in januari afgerond. Alle besturen die onderwijskwaliteit, met name de wijze onderwijs in deze krimpregio. Het is bij VOS/ABB zijn aangesloten, krijgen waarop er wordt omgegaan met leerlin- bovendien zuur dat ouders die in Neder- de katernen gratis toegestuurd. De gen die specifieke ondersteuning nodig land wonen en belasting betalen aan de uitgaven worden voor leden ook online hebben. Ook op het gebied van hoogbe- Nederlandse overheid, worden gecon- gepubliceerd op www.vosabb.nl. gaafdheid en verschillende didactische fronteerd met een verschraling van het werkvormen functioneert het Vlaamse voorzieningenniveau in hun eigen land. De krimpkaternen laten aan de hand onderwijs anders dan het Nederlandse. De VOO-werkgroep Zeeuws-Vlaanderen van verscheidene praktijksituaties vindt dat er binnen de kleine kernen zien welke ingrijpende gevolgen De Jong en Langeraert signaleren dat een naar meer samenwerking moet worden demografische krimp kan hebben. De deel van de Nederlandse ouders ervan gekeken. Voorzitter Rien de Regt bena- uitgaven geven daarbij vooral aan hoe uitgaat dat het onderwijs in België be- drukt dat de ‘school’ zonder denominatie scholen positief met krimp kunnen ter is, terwijl OESO-rapporten aangeven daarin een oplossing kan zijn. VOS/ABB omgaan. De krimpkaternen staan onder dat dit, in het algemeen, niet het geval is. heeft inmiddels naar aanleiding van redactie van senior beleidsadviseur Zij vrezen dat als voor dit scenario wordt het masterplan contact gelegd met het Hans Teegelbeckers van VOS/ABB. gekozen, ouders die Vlaams onderwijs Vlaamse onderwijs, dat zich op dit mo- voor hun kinderen niet wenselijk vin - ment over het advies buigt. <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 19 nIEuwe school

Tekst: Karin van Breugel Beeld: Vincent van den Hoogen

Nieuw ‘schooltje’ met acht leerlingen Op de zolder van een fraaie villa in het dorpje Lieshout is een schooltje geopend. Het is het eerste openbare lespunt in deze Brabantse kern. Eind november waren er acht leerlingen. Van slechts enkele kleuters is bekend dat ze dit schooljaar nog gaan instromen. Wat beweegt de betrokkenen om dit avontuur aan te gaan?

l in 2003 kregen wij signa - en kreeg de indruk dat openbare scholen tuin wordt gedeeld met de kinderopvang, len dat er behoefte zijn zou over het algemeen meer oog hebben voor die op de begane grond zit. aan openbaar onderwijs in het individuele kind en opener commu- Toen de visie was geformuleerd en de lo- Lieshout – een van de kernen niceren. Ik denk dat er meer kwaliteit zit catie gevonden, kon de ‘school’ echt gaan ‘Avan de gemeente Laarbeek’, vertelt An- in het openbaar onderwijs.’ starten. Het mag overigens officieel geen nemie Martens, bestuurder van de stich- Sjanny Kusters, directeur van openbare school heten, omdat er voor het stichten ting PlatOO voor openbaar en algemeen basisschool Het Klokhuis (gevestigd in van een school minimaal 200 leerlin- toegankelijk onderwijs in Helmond en omgeving. ‘Toen die signalen aanhiel- den, hebben we in 2006 een behoefte- onderzoek laten uitvoeren. Daaruit bleek dat bijna 40 procent van de ouders hier Ouder: ‘Meer kwaliteit in serieuze belangstelling had voor openbaar onderwijs, maar omdat er nog veel het openbaar onderwijs’ onduidelijkheid was over de locatie en de startdatum, viel het aantal daadwerke- lijke aanmeldingen toch enorm tegen.’ Beek en Donk, een andere kern van Laar- gen nodig zijn. Een dependance van Het Daarom werd het plan noodgedwongen beek) werd bij het plan betrokken. Zij was Klokhuis kon het ook niet worden, omdat op de plank gelegd. Martens: ‘Wat mij be- de beoogde, tijdelijke directeur van het die school in een gloednieuw gebouw zit treft zou het daar pas weer vanaf komen gloednieuwe schooltje in Lieshout. ‘We met enkele leegstaande lokalen; dan is op initiatief van de ouders zélf.’ zijn met de ouders om de tafel gaan zitten het openen van een dependance binnen om een visie te bepalen. Bij Het Klokhuis een bepaalde afstand niet toegestaan. Oog voor het individu staat de zorg voor het individuele kind Daarom is gekozen voor een creatieve In het voorjaar van 2011 was het zover. centraal. Hierin konden de ouders zich oplossing: de leerlingen worden inge- Natasja van der Kuijlen, lid van de ouder heel goed vinden en dit hebben we dus schreven bij Het Klokhuis, maar krijgen initiatiefgroep, legt uit waarom zij een als richtinggevend vertrekpunt genomen.’ op een andere locatie les. Sjanny Kusters: openbare school wilde helpen realise- ‘Dat mag wel, zo werkt het bijvoorbeeld ren. ‘In Lieshout waren twee katholieke Lespunt onder de spanten ook met de bovenschoolse PlatOO-plus- basisscholen, met hetzelfde bestuur en Ook moest er een locatie gevonden wor- klas. De locatie in Lieshout noemen wij dezelfde directeur. Veel te kiezen was den. De keus viel op de zolderverdieping een lespunt.’ er dus niet. Mijn oudste, hoogbegaafde van een schitterende kantoorvilla. Onder zoontje zat op een van die scholen en we de spanten van het immense dak is een Afwijkende lestijden liepen daar al langere tijd tegen dezelfde kleurrijke ruimte ingericht, met royale Bij de ontwikkeling van het lespunt problemen op: slechte communicatie en hoeken, waar de kinderen kunnen spelen wordt nauw samengewerkt met de onvoldoende mogelijkheden voor hem en werken. Er is plaats voor maximaal 75 ouders. Zij hebben zich bijvoorbeeld om op zijn eigen niveau te werken. Ik heb kinderen. Op de eerste verdieping is een uitgesproken over de lestijden: van me verdiept in het openbaar onderwijs speellokaaltje. De parkachtige, besloten 8.00-14.00 uur. Moeder Natasja van der

20 | School! 7 - december 2011 Het lespunt op de zolder van een kantoorvilla. Van links naar rechts: juf Tiny, directeur Sjanny Kusters en moeder Natasja van der Kuijlen.

Kuijlen: ‘Werkende ouders hebben met groep neemt hierin het voortouw. Wij een bovenschools netwerk van PlatOO. deze schooltijden geen voorschoolse op- hebben geluk dat Annemie en Sjanny Ik ben er absoluut van overtuigd dat we vang nodig. De meeste kinderen gaan ‘s open voor staan voor onze niet-traditio- op het lespunt in Lieshout de kwaliteit middags naar de buitenschoolse opvang nele ideeën.’ leveren die ouders mogen verwachten.’ (bso), die vlakbij zit. Die vindt het prettig dat de kinderen er al om twee uur zijn. Ze Kwaliteit Voorfinancieren van groei hebben nu meer mogelijkheden om echt De keuze van PlatOO voor deze aanpak In deze fase betaalt PlatOO een aanzien- iets met hen te ondernemen.’ is opmerkelijk, omdat elders in het land lijk deel van de kosten uit eigen middelen. Natasja werkt zelf overigens niet en haar juist veel kleine schooltjes worden geslo- Martens: ‘PlatOO vindt dat ouders in onze dochter maakt geen gebruik van de bso. ten, omdat het moeilijk wordt om kwali- regio, Helmond en omgeving, overal voor Toch vindt ook zij de schooltijden fijn. ‘Iris teit te garanderen, terwijl de kosten op- openbaar onderwijs moeten kunnen kie- kan de hele middag lekker spelen. Ik vind lopen. Bestuurder Martens: ‘Ik vind het zen. Daarom willen we de witte plekken dit ideaal!’ onjuist om kwaliteiten en competenties opvullen en zijn we bereid tot een forse voorfinanciering. Of het daadwerkelijk re- sulteert in een nieuwe, openbare school in Lieshout is nu nog niet te voorzien.’ Bestuur: ‘Witte plekken opvullen’ Over twee jaar vindt een evaluatie plaats. Sjanny Kusters: ‘Dan zullen we nog geen 200 leerlingen hebben, maar ik hoop dat het er zoveel zijn dat de gemeente er niet De ouderinitiatiefgroep wil dat de kin - af te meten aan de omvang van de school. meer omheen kan en ons opneemt in het deren straks in principe tussen 8 en 18 Als een kleine school deel uitmaakt van scholenplan.’ uur onder de pannen zijn. De educatie een groter geheel, vind ik het geen pro- Natasja heeft vertrouwen in de groei van en de buitenschoolse opvang zouden in bleem.’ Sjanny Kusters deelt deze me- de school. ‘De meeste ouders in Lieshout één pakket moeten worden aangeboden, ning: ‘De leerkracht van het lespunt, juf weten inmiddels dat er nu ook openbaar vanuit eenzelfde visie. De ouders hebben Tine, is zeer ervaren en flexibel. Ze draait onderwijs is. Nogal wat ouders denken daarbij het sterrenschool-concept in hun mee in het professionaliseringsprogram- er serieus over na, dus ik ben ervan over- achterhoofd. Natasja: ‘De ouderinitiatief- ma van Het Klokhuis en participeert in tuigd dat dit gaat lukken!’’ <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 21 Passend onderwijs

Tekst en foto: Martin van den Bogaerdt

Passend onderwijs: iedereen welkom ‘We moeten geen leerlingen uitsluiten door ze van een label te voorzien’, zegt rector Halbe Spanjer. Passend onderwijs sluit naadloos aan op de kernwaarde van de openbare en algemeen toegankelijke scholen dat iedereen welkom is.

panjer is sinds januari van dit jaar om te zien hoe inclusief onderwijs daar rector van De Waerdenborch, een functioneert. brede openbare scholengemeen- ‘In Amerika kwamen we tot de conclusie schap voor vmbo, havo en vwo. dat we in Deventer gezamenlijk passend SDe twee vestigingen van de school in onderwijs moesten vormgeven. We heb- Holten en Goor hebben een streekfunctie ben daar toen duidelijke afspraken over voor Centraal-Overijssel. In totaal zitten gemaakt. Alle basisschoolleerkrachten er ruim 2300 leerlingen op De Waerden- kregen een scholing. Je ziet nu dat het borch. in Deventer goed gaat met passend on- Wie naar de website gaat, ziet direct dat derwijs.’ de school zich profileert met de openbare In Ede werd de noodzaak minder sterk identiteit. Dat is een bewuste keuze, ver- gevoeld. Wellicht past dat in het beeld telt Spanjer. ‘We zijn een openbare school dat het voortgezet onderwijs over het en dat melden we op de website en in de algemeen minder aandacht heeft voor brochure voor aankomende brugklas- passend onderwijs dan basisscholen. ‘In leerlingen.’ De identiteit van de school de Verenigde Staten zitten de leerlingen Halbe Spanjer: ‘Profileren brengt volgens de rector onder meer met tot hun zestiende nog allemaal bij el- met openbare identiteit’. zich mee dat er voor passend onderwijs kaar, net als bij ons op de basisscholen. wordt gekozen. ‘We zeggen duidelijk dat In Nederland maken we in het voortgezet iedereen welkom is en meedoet. Kijk onderwijs een splitsing tussen verschil- naar de imagocampagne voor het open- lende groepen leerlingen als ze 12 jaar baar onderwijs van VOS/ABB en VOO en zijn. Dat, in combinatie met het feit dat ‘De kern is dat de website openbaaronderwijs.nu. Daar de meeste zorgleerlingen in het vmbo zit- staat niet voor niets ‘Ik ben welkom’. Dat ten, maakt de noodzaak van passend on- je geen leerlingen is ook de kern van passend onderwijs, dat derwijs voor havo’s en vwo’s misschien je geen leerlingen uitsluit.’ minder duidelijk.’ uitsluit’ Nadat hij ook voor het Pallas Athene Naar Amerika College een studiereis naar de VS had Voordat Spanjer in Holten ging werken, georganiseerd, constateerde Spanjer dat gaf hij leiding aan het openbare Pallas er, ook door aanvankelijk kritische leer- ren en directeuren van De Waerdenborch Athene College in Ede. Daarvoor was krachten, al veel positiever over werd en andere scholen uit Overijssel naar de hij een aantal jaren als bestuurslid ac- gedacht. VS geweest. Ze waren onder de indruk tief voor het openbaar basisonderwijs van de manier waarop er daar wordt ge- in Deventer. In die stad kwam in goede Alle denominaties werkt.’ Spanjer heeft er alle vertrouwen samenwerking tussen de besturen pas- ‘Tot een tweede studiereis met het Pallas in dat de studiereis ook in zijn nieuwe send onderwijs vroegtijdig op de agenda. Athene is het niet meer gekomen, omdat werkomgeving positief bijdraagt aan Daarbij hielp een aantal studiereizen ik toen al deze kant op ging. Inmiddels de ontwikkelingen rond passend onder- naar Connecticut in de Verenigde Staten ben ik ook met leerkrachten, coördinato- wijs. <

22 | School! 7 - december 2011 Medezeggenschap

Ti ekst M chiel Jongewaard Beeld: Rob Becker

Medezeggenschap als gezamenlijk belang

Veel MR-leden, maar ook minister Marja van Bijsterveldt, bezochten de workshops en de gezamenlijke stand van de Vereniging Openbaar Onderwijs (VOO) en VOS/ABB op het drukbezochte WMS-congres in Ede. Het 5e landelijke WMS- congres stond in het teken van het eerste lustrum van de Wet medezeggenschap op scholen (WMS).

eleidsadviseurs Janny Arends laat scholen, maar dat ook schoolleiders Minister Van Bijsterveldt, nog met kruk, doet en Rein van Dijk (VOO) verzorg- zich verdiepen in de medezeggenschap. mee aan de cabaret-act bij de opening van den een aantal workshops voor Je ziet dat er in de praktijk minder con- het WMS-congres: ‘alle neuzen in dezelfde MR-leden en schoolleiders in het flicten voorkomen wanneer zowel de richting’. Bprimair en voortgezet onderwijs. Namens MR-leden als de schoolleider goed zijn VOS/ABB waren beleidsmedewerkers Jani- geïnformeerd over medezeggenschap.’ ne Eshuis en Lizzy Wijnen aanwezig op het Rein van Dijk bevestigt dat: ‘In de scho- WMS-congres. Het congres werd geopend lingsbijeenkomsten gaat de VOO daarom MR-prijzen door minister Marja van Bijsterveldt. Zij uit van het gezamenlijk belang van de benadrukte in haar speech dat medezeg- MR en de schoolleider. Je moet sámen uitgereikt genschapsraden bijdragen aan onderwijs- zorgen voor een goed beleid en dat kan kwaliteit. ‘Door in de MR te gaan, heb je als alleen als je er met elkaar werk van De medezeggenschapraden van twee ouder invloed op het beleid en de kwaliteit maakt. Natuurlijk doen de MR en de di- openbare en algemeen toegankelijke van je school. Je leert er bovendien veel van: recteur dat elk vanuit hun eigen rol en scholen zijn op het WMS-congres in discussiëren, kritisch denken, tegenwicht verantwoordelijkheid, maar in onze visie de prijzen gevallen: het Grotius Col- bieden met goede argumenten, initiatief hebben zij nadrukkelijk hetzelfde doel: lege in Heerlen en kindcentrum De nemen.’ Vervolgens mocht de minister sa- de kwaliteit van het onderwijs.’ Hoven in Rosmalen. Zij ontvingen uit men met het publiek ervaren wat het bete- handen van minister Van Bijsterveldt kent om elkaar de ‘hand te reiken’. Volgens Zorgplanraden de MR-prijs van 1000 euro. de aanwezige cabaretgroep Theaterzaken In de workshop van Rein van Dijk namen het enige moment van de dag dat de neu- de deelnemers de medezeggenschap Het Grotius College kreeg de onder- zen dezelfde kant op zouden staan. rondom passend onderwijs en de nieu- scheiding voor de versterking van we zorgplanraden onder de loep. De VOO de interne structuur van de MR. Schoolleiders organiseert ook op aanvraag themabij- Kindcentrum De Hoven werd onder- Beleidsadviseurs Janny Arends en Janine eenkomsten voor (G)MR’en. Tijdens deze scheiden omdat hier een KindCen- Eshuis gaven in de workshop voor school- themabijeenkomsten gaat het vooral om trumRaad is opgericht, waarin de MR leiders een voorproefje van de expertise- de uitleg over wat passend onderwijs en van de school en de oudercommissies bijeenkomsten, die VOS/ABB en de VOO medezeggenschap verbindt. van dagopvang en buitenschoolse op- de komende maanden organiseren. Deze Voor meer informatie over een exper- vang samenwerken. Hoewel de jury bijeenkomsten zijn specifiek bedoeld tisebijeenkomst medezeggenschap of niet uitsluit dat aan dit concept nog voor bestuurders en schoolleiders. Jan- passend onderwijs voor uw eigen (G)MR enkele formele haken en ogen zitten, ny Arends: ‘Op het WMS-congres zijn kunt u contact opnemen met Rein van vindt ze deze vorm van samenwer- relatief weinig schoolleiders aanwezig. Dijk (VOO), 036 5331500, [email protected] king getuigen van een open oog voor Dat vind ik jammer, omdat zij ook baat of Janny Arends (VOO), [email protected], maatschappelijke ontwikkelingen. hebben bij meer kennis van de WMS. Het of Janine Eshuis (VOS/ABB), 06-30041175, is belangrijk dat niet alleen de MR zich [email protected]. <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 23 confEREntie

Taekst: J n Barendse Beeld: Foto Stevens

Samen beleven wat openbaar onderwijs inhoudt

Alle openbare scholen van ominee Gremdaat (Paul Hae- nen) en hoogleraar pedago- Assen deden mee aan een giek Micha de Winter gaven grote conferentie over de de aftrap voor het program- kernwaarden. Voor 700 Dma, waarna meer dan 20 workshops van start gingen. Allemaal gingen ze over de leraren en schoolleiders meerwaarde van het openbaar onderwijs en de mogelijkheden om die concreet uit primair én voortgezet vorm te geven en helder uit te dragen. onderwijs werd het een ‘De discussie over de kernwaarden was al vóór de conferentie in de schoolteams Na afloop kreeg Westerhof veel positieve dag om samen te beleven gestart’, vertelt Henriët Westerhof, één reacties van de deelnemers. ‘Er was echt wat openbaar onderwijs van de organisatoren. ‘Ons doel was om waardering voor de workshops. Veel alle personeelsleden er weer van bewust leerkrachten vertelden mij dat ze er zin echt inhoudt. te maken dat ze bij het openbaar onder- in kregen om de kernwaarden meer en wijs werken en dat dat iets speciaals concreet te gaan vormgeven in de klas. betekent’. Op de conferentie kregen de Ik weet zeker dat deze dag een vervolg deelnemers veel ideeën aangereikt om krijgt op de scholen. En daar ging het ons de kernwaarden concreet te maken. Zo om. Want de pr voor het openbaar onder- waren er workshops als ‘Concreet vorm- wijs begint in de klas.’ ‘De pr begint in de klas’ geven is lef hebben’, ‘Filosofie als burger- schapsvorming’ en ‘Debatteren’. ‘Opvoeden doe je samen’ Hoogleraar pedagogiek Micha de Winter, een pedagogisch zwaargewicht, opende de conferentie met zijn inleiding ‘Verbe- ter de wereld, begin bij de opvoeding’. ‘Openbaar onderwijs verbindt’ Hij refereerde aan een manifest uit 1917 van de Tuchtunie, gericht aan alle ouders De conferentie ‘Openbaar onderwijs verbindt’ in Assen is georganiseerd door een werken opvoeders over moreel verval van de groep van Plateau Openbaar Onderwijs, het bestuur van 13 basisscholen, het dr. Nassau jeugd. Daarin werd gewaarschuwd voor College en het PraktijkOnderwijs Assen, in samenwerking met de Vereniging Openbaar verwerpelijke ‘cinematografische genoe- Onderwijs (VOO). De conferentie vond plaats in het dr. Nassau College. gens’. De kernwaarden van het openbaar onderwijs vormden de leidraad. Beleidsadviseurs ‘Met de jeugd van tegenwoordig is altijd Erik Flentge (dagvoorzitter) en Ton Gelmers van de VOO verzorgden een deel van het wat’, zo verbond De Winter 1917 met nu. programma, evenals beleidsadviseurs Hans Teegelbeckers, Marleen Lammers en ‘Geen generatie is zo verdorven als de Lizzy Wijnen van VOS/ABB. laatste.’ Hij verwijst daarbij naar een Erik Flentge vindt dat het openbaar onderwijs in Assen trots mag zijn op deze confe- actueel artikel in Elsevier, met de veel- rentie. ‘Het is goed als openbare scholen aandacht besteden aan de kernwaarden van zeggende kop ‘Is de Nederlandse jeugd het openbaar onderwijs, juist in een periode waarin het er soms op lijkt dat het alleen knettergek?’ Maar volgens De Winter nog maar gaat om taal en rekenen. Net zo belangrijk is reflectie op de vraag ‘waartoe gaat het met de huidige jeugd helemaal voeden wij op?’ Assen heeft laten zien hoe het kan.’ niet slechter dan vroeger. ‘Er is nauwelijks iets veranderd.’

24 | School! 7 - december 2011 conferentie

Ook geïnteresseerd in een thema- dag of conferentie openbaar onderwijs? Neem dan contact op met Erik Flentge van de VOO, via 036 5331500 of [email protected].

terwijl hij dat helemaal niet wil. Doet hij het niet, dan wordt hij naar Angola gestuurd. Straks wordt dat de stok achter de deur voor ieder kind: als je niet wilt leren, dan ga jij naar Angola!’. Gremdaat ging nog een stapje verder en vergeleek staatssecretaris Henk Ble- ker, die Mauro uitnodigde om met hem mee te gaan naar voetbal, met ‘de beul die een glaasje wijn aanbiedt, terwijl hij de messen aan het slijpen is.’ Gremdaat Dominee Gremdaat in Assen: ‘Kent u die uitdrukking?’ zei te hopen dat de huidige leraren met hun ‘verbindende’ openbaar onderwijs straks zorgen voor een nieuwe en betere De Winter: ‘Opvoeden is spannend, het ‘Kent u die uitdrukking?’ lichting Tweede Kamerleden. is een soort strijdtoneel waarin kinderen Paul Haenen, alias dominee Gremdaat, hun ruimte moeten bevechten. Zij zijn ging in zijn inleiding in op de titel van Groepsvorming gericht op het hier en nu, terwijl ouders de conferentie: ‘Openbaar onderwijs ver- In één van 20 workshops, ‘Identiteit en en leerkrachten gericht zijn op cultuurbe- bindt’. ‘Kent u die uitdrukking?’ Grem- Diversiteit in de klas en op school’, zette houd voor de toekomst. Wat het moeilijk daat benadrukte het belang van respect Ellen Bal, docent antropologie van de maakt, is dat wij elk kind willen helpen en het zich verplaatsen in een ander. Vrije Universiteit in Amsterdam, de een goed burger te worden, maar dat be- ‘Jonge mensen zien dat vooral politici dat deelnemers aan het denken over de so- paalde waarden als verantwoordelijk- niet kunnen opbrengen’, aldus de ‘domi- ciaalpsychologische mechanismen die heid en tolerantie beslist niet automa- nee’, die dit met zijn bekende sarcasme tot groepsvorming en identiteit en soms tisch, als een soort genetische erfenis, meteen verbond aan de actualiteit van ook tot uitsluiting leiden. Zij had daar- opduiken. Opvoeden doe je dus samen, die dag in november: ‘Het CDA wil Mauro voor het in-en uitsluitingsspel ontwik- als ouders én school.’ verplichten tot het volgen van een studie, keld, dat de cursisten in groepjes van drie konden spelen. Deze opdracht leidt volgens Bal tot reflectie en relativering. ‘De vorming van groepen op grond van over- eenkomsten komt voort uit menselijke behoeften’, hield Ellen Bal de cursisten voor. ‘Groepsvorming hoort bij mensen. Mensen verbinden zich met anderen in wie ze iets herkennen. In die verbinding voelen ze zich veilig.’ Het totale conferentieprogramma leidde tot enthousiaste reacties van de deelnemers. Directeur Jantje Lammers van obs Kloosterveen: ‘Ik heb geweldige citaten en imitaties van dominee Gremdaat gehoord, enthousiaste verhalen over de inhoud van de workshops en vooral veel waardering voor het samen beleven wat openbaar onderwijs inhoudt. Een geweldige dag, de moeite meer dan waard.’ < De workshop van Ellen Bal: het in- en uitsluitingsspel.

Magazine voor het openbaar onderwijs | 25 SEGREGATIE

Tariekst: M on Braat Beeld: Bart Versteeg

omSteun segregatie tegen nodig te gaan

In het hele land proberen ouders en scholen nog steeds om segregatie in het onderwijs tegen te gaan. Ze hebben daarvoor slechts beperkt instrumenten beschikbaar. Daarbij wordt duidelijk dat alle maatregelen die integratie in het onderwijs bevorderen, alleen werken als er draagvlak is bij ouders én de lokale politiek. Wat iedereen bovendien nodig heeft, is de steun van de minister van onderwijs.

et gaat niet per se om finan- genootjes. Toen ook de minister van on- nisaties die zich inspannen om zwarte ciële steun van de minister. derwijs ging twijfelen aan de intenties scholen weer ‘gemengd’ te maken, hoef- Het gaat om het morele be- van de bestuursleden en een onderzoek den niet meer op haar ondersteuning te sef dat we in de kleurrijke door de inspectie aankondigde, was voor rekenen. HNederlandse samenleving met mensen het bestuur de maat vol. Het eigenlijke van allerlei pluimage moeten samenle- doel van het plan, het tegengaan van se- Het leidde begin dit jaar tot een spoed- ven en dat de school de kinderen daarop gregatie op scholen, bleef daardoor on- debat in de Tweede Kamer, waarbij met voorbereidt. Onder het huidige politieke derbelicht, terwijl het toch al een thema name PvdA-Kamerlid Martijn van Dam klimaat is echter eerder sprake van een is dat de tijdgeest niet mee heeft. felle kritiek uitte. Zijn stellingname dat verkilling dan van opwarming op het segregatie op scholen tot een (nog verder) integratievlak. Onderwijskwaliteit verdeelde samenleving zal leiden, vond In de vorige kabinetsperiode stond het te- onvoldoende gehoor: de coalitie en de Onlangs trad in Ede het voltallige be- gengaan van segregatie op scholen nog PVV bleven de minister steunen, evenals stuur van de openbare stichting PROO- hoog op de politieke agenda. Staatssecre- de christelijke SGP. minent af. Een pijnlijk gevolg van een taris Sharon Dijksma (PvdA) was ervan goedbedoelde actie. Het bestuur zag een overtuigd dat kinderen baat hebben bij Leren van elkaar van zijn scholen, de Zuiderpoortschool een vroege kennismaking met culturen Dat de minister de kwaliteit van het on- in Ede-Zuid, steeds ‘zwarter’ worden en die ze in de samenleving zullen tegen- derwijs voorop stelt, is begrijpelijk. Het deed een voorstel om de schoolpopulatie komen. Haar beleid was er daarom op is ook niet onterecht. Een goed opgeleide meer in evenwicht te brengen. De Zuider- gericht ‘zwarte’ scholen tegen te gaan. bevolking maakt de positie van Neder- poortschool was toe aan renovatie; aan- Organisaties als de Stichting Kleur- land in de wereld van handel, weten- leiding voor het bestuur om de huidige rijke Scholen en het Kenniscentrum ge- schap en politiek alleen maar sterker. leerlingen, vrijwel allemaal van alloch- mengde scholen ontstonden onder haar Waar ze beweert dat het voor de kwa- tone afkomst, na de verbouwing niet te bewind. liteit van een school niet uitmaakt wat laten terugkeren naar ‘hun’ school. de herkomst van de leerlingen is, lijkt ze Het aantreden van het huidige kabinet toch het een en ander te missen. Natuur- Er ontstond veel onrust. Ouders en lokale bracht een ander geluid. De nieuwe mi- lijk maakt het voor het talent van een politici zagen het plan als een belediging nister, Marja van Bijsterveldt, stelt dat al- leerling niets uit of hijzelf of zijn ouders van de allochtone kinderen, die kennelijk leen de kwaliteit van een school telt. De misschien in een ver land zijn geboren. minder recht zouden hebben op een fraai etniciteit van de leerlingen zou daarmee En iedere leerkracht haalt natuurlijk opgeknapt gebouw dan hun witte buurt- niets van doen hebben. Ouders en orga- het beste uit zichzelf, ongeacht de kleur

26 | School! 7 - december 2011 De mogelijkheden om segregatie op school tegen te gaan, zijn beperkt.

van zijn leerlingen. Maar met haar een- besluiten om bij bijvoorbeeld 40 procent Dronten en Delfzijl. En overal in het land zijdige standpunt doet Van Bijsterveldt allochtone leerlingen te stoppen met het zijn ouders, besturen en organisaties in geen recht aan het feit dat leerlingen ook inschrijven van leerlingen uit die groep. het openbaar onderwijs bereidwillig om van elkaar leren. Dat ze, om goed func - Een christelijke school kan dat officieel er iets aan te doen. Het aloude adagium tionerende en participerende burgers ook niet, dat zou discriminatie op grond van de Vereniging Openbaar Onderwijs te worden, moeten weten -of liever nog van afkomst zijn. Toch blijkt in de praktijk (VOO), ‘niet apart, maar samen’, leeft moeten kunnen ervaren- hoe het er in de dat daarop wel kan worden gestuurd door voor hen onverminderd voort. En toch samenleving aan toe gaat. Dat het juist de eisen aan het onderschrijven van de zijn de mogelijkheden om anti-segrega- zo belangrijk is dat zij leren omgaan met grondslag ruimer of strikter toe te pas- tiemaatregelen te nemen beperkt. Iedere mensen die niet dezelfde achtergrond sen. Daardoor wordt in een wijk met een ouder is vrij om voor zijn of haar kind een hebben. Niet voor niets heeft VOS/ABB openbare en een confessionele school school naar eigen smaak te kiezen. Voor een oproep gedaan aan de minister om vaak de ene te zwart en de andere te wit. een effectief spreidingsbeleid is draag- het tegengaan van segregatie niet van De verzuiling belemmert zo de integratie. vlak onder ouders, schoolbesturen en ge- haar prioriteitenlijstje te schrappen. Een meenten een vereiste. Alleen als dat er samenleving die accepteert dat leerlin- Instrumenten voor integratie is, kan een -weliswaar beperkt- aantal gen gescheiden naar school gaan, accep- Inmiddels is, ruim dertig jaar na het instrumenten worden ingezet, zoals een teert dat zij opgroeien tot volwassenen ontstaan van de eerste zwarte school in postcodebeleid, centraal aanmeldpunt of die zich terugtrekken in hun eigen cul- Rotterdam, het fenomeen zwarte school een dubbele inschrijvingslijst. Al die me- turele groep. al lang niet meer voorbehouden aan de thodes vragen om zorgvuldige afweging grote steden. De 700 ‘zwarte’ scholen van belangen, maar kunnen wel leiden Verzuiling staan ook in kleinere gemeenten als tot meer gemengde scholen. < Het integreren van leerlingen met diver- se culturele of etnische achtergronden wordt nog meer bemoeilijkt door de verzuiling in het onderwijs. Het is scholen Zwarte scholen die op religieuze leest zijn geschoeid nog altijd toegestaan leerlingen (ouders) die Er is sprake van een zwarte school als meer dan 50 procent van de leerlingen de denominatie van de school niet on- niet-Nederlandse wortels heeft. Het gaat om ongeveer 10 procent van 7.000 derschrijven, te weigeren. Het openbaar basisscholen. Bij een gemiddelde van 200 leerlingen per school betreft dat onderwijs heeft die mogelijkheid niet. zo’n 140.000 leerlingen. Openbare scholen kunnen daarom niet

Magazine voor het openbaar onderwijs | 27 mEdezeggenschap

Tekst: Wietske Idema Beeld: Eddy van Dam

De kracht van medezeggenschap Een medezeggenschapraad die in actie komt en binnen no time succes behaalt: de MR van openbare basisschool De Cantharel in Ermelo is er een mooi voorbeeld van. Deze MR wist met een sterke, gezamenlijke actie te voorkomen dat de school moest verhuizen naar een noodgebouw aan de andere kant van het dorp.

e MR heeft meer macht dan je kant’ van de weg, dus het was aanvan- na de zomervakantie gewoon weer in het denkt’, zegt Iris Kappers. ‘Wij kelijk geen enkel punt: een kwestie van oude gebouw. dachten eigenlijk dat de strijd spullen opruimen en de kinderen vooral gestreden was, maar het bereiden op een verhuizing’, vertelt Kap- Wijkfunctie in de knel tegendeel‘ D bleek waar.’ Kappers is pen- pers. Maar op het laatste moment ging Vanwege een Europese aanbesteding ningmeester van de ouderraad van obs het mis. ‘De dag voor de zomervakantie kwam er echter plotseling haast bij: de De Cantharel in Ermelo. De school met kregen we het bericht dat de noodloca- start van de nieuwbouw moest voor ongeveer honderd leerlingen staat aan tie niet geplaatst kon worden, omdat een januari 2012 beginnen. Kappers: ‘De de oostkant van de provinciale weg die ambtenaar had besloten dat een boom gemeente bood ons daarom een nood- Ermelo doorkruist en vervult een belang- op de plek van het noodgebouw niet locatie aan die zij al in bezit had en voor rijke wijkfunctie. Vanwege nieuwbouw gekapt mocht worden. En dat terwijl de haar dus goedkoop was. Deze locatie lag moest De Cantharel tijdelijk verhuizen oversteekplaats en de nutsvoorzienin- alleen aan de ‘verkeerde’ kant van de naar een noodlocatie. gen al waren aangelegd.’ De noodlocatie provinciale weg.’ De school zou haar ‘Het noodgebouw stond ook aan ‘onze kwam er niet en zo zaten de leerlingen wijkfunctie niet meer kunnen vervul- len en de kinderen zouden de onveilige provinciale weg moeten oversteken. Verschillende ouders gaven aan hun kinderen in dat geval van school te ha- Steun voor uw MR len, wat naast een verlies aan leerlingen ook een verlies aan arbeidsplaatsen zou Vastgelopen met uw MR? Een probleem dat onoplosbaar lijkt? Dit komt betekenen. bij vrijwel elke MR wel eens voor. In zo’n geval is het belangrijk dat u snel hulp of advies inschakelt. Dat kan via MR-Support van de Vereniging De gemeente beloofde gratis busvervoer Openbaar Onderwijs (VOO) en via VOS/ABB. om de leerlingen veilig naar de andere Een adviseur helpt u bij vergaderproblemen, communicatieproblemen tus- kant van het dorp te vervoeren. ‘Maar sen geledingen onderling of tussen de schoolleiding en de MR. Hij of zij kan het geld dat de gemeente in busvervoer ook uitkomst bieden bij het opstarten van uw MR of in situaties waarin zou investeren, zou ze naar rato ook aan tegengestelde belangen de samenwerking belemmeren. De adviseurs van andere schoolbesturen voor bijzonder on- VOO en VOS/ABB gaan altijd uit van een gezamenlijke aanpak, waarbij derwijs moeten geven, zo is vastgelegd. belangen, rechten en plichten van de verschillende betrokkenen helder Geld besparen was er dan niet meer bij’, worden gemaakt. legt Kappers uit. ‘Busvervoer zou ook be- Wilt u meer informatie of vrijblijvend advies? Mail naar [email protected] of bel tekenen dat de school een ander rooster met beleidsadviseur Janny Arends van de Vereniging Openbaar Onderwijs zou krijgen en dat de kinderen zouden via 036 5331500. Bij VOS/ABB kunt u contact opnemen met Jeanine Eshuis: moeten overblijven. Dat zijn dingen waar [email protected], 06-30041175 (maandag tot en met woensdag). je als ouder rekening mee houdt als je voor een basisschool kiest.’

28 | School! 7 - december 2011 ‘MR heeft meer macht dan je denkt’

richting en de inrichting van het onderwijs. Daarnaast kon de MR veel invloed uitoefenen: de MR heeft adviesrecht over huisvesting en als het bestuur hier niets mee doet, had de MR het proces enorm kunnen vertragen door naar de Lande- lijke Commissie voor Geschillen (LCG) te stappen. In tijden van haast niet erg gewenst.’

Strategische troeven Peters adviseerde het bestuur, de MR en de ouderraad hoe zij hun verhaal tijdens de commissievergadering - strategisch gezien - het beste konden houden. ‘Geluk- kig zaten het schoolbestuur, de MR en de ouderraad op één lijn, dat maakte de situatie makkelijker’, aldus Peters. ‘Verder is het voor een MR belangrijk om zich af te vragen wat de juridische en strategische troeven zijn. Je staat sterk als elke partij argumenten geeft vanuit zijn eigen oog- punt; juridisch en organisatorisch door het bestuur, en vanuit het perspectief van het kind en de ouder door de ouderraad.’

Tijdens de vergadering zagen de ruim ze- Dankzij gezamenlijke actie hoeft De Cantharel de wijk niet uit. ventig aanwezige ouders dat alle zeven fracties zich tegen de noodlocatie buiten de eigen wijk keerden. Resultaat: het be- De MR, de ouderraad en het team waren Ondersteuning door MR Support sluit om zo snel mogelijk te beginnen met zacht gezegd niet blij met het aanbod van Dit was het moment dat de school de bouwen op de noodlocatie aan de goede de gemeente. Ze richtten een online ac- hulp van Jeroen Peters inriep. Peters is kant van de weg, zodat de verhuizing be- tieforum op, zodat alle ouders het nieuws cursusleider medezeggenschap bij de gin december alsnog kon plaatsvinden. konden blijven volgen. Er verscheen een Vereniging Openbaar Onderwijs en spe- ‘Het geeft een enorm fijn gevoel’, zegt een stuk in de krant en het college van B&W cialist op het gebied van onderwijshuis- tevreden Kappers. ‘We zijn als een kip en de raadsleden van alle politieke par- vesting. ‘Ik heb de school uitgelegd dat zonder kop, vanuit kwaadheid begonnen. tijen kregen informatie over de situ- de gemeente het schoolbestuur juridisch Maar uiteindelijk hebben we met goede atie. Het onderwerp stond meteen na gezien niet kon dwingen om naar de argumenten en op een nette manier op de herfstvakantie op de agenda van de aangewezen noodlocatie te gaan, omdat heel korte termijn bereikt wat we wilden commissievergadering. het bestuur verantwoordelijk is voor de bereiken.’ <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 29 Welkom in mijn wijk

Tekst: Karin van Breugel Beeld: Anouck Boogaard

Welkom in mijn wijk en VOS/ABB versterken samenwerking Zwarte en witte scholen, zwarte en witte wijken: het is op veel plaatsen in het land een bekend fenomeen. Kinderen krijgen hierdoor een heel eenzijdig beeld van de samenleving. Het project Welkom in mijn Wijk wil dat op onorthodoxe manier doorbreken en VOS/ABB omarmt dat idee en gaat een partnerschap aan.

elkom in mijn wijk zorgen dat het geen vrijblijvende onder- de aanpak is inmiddels aangetoond. Het (WIMW) zorgt ervoor neming wordt, maken de kinderen met Oranjefonds heeft WIMW onlangs be- dat kinderen kunnen elkaar allerlei opdrachten die met hun stempeld als ‘succesvol initiatief’ en op- kennismaken met leef- eigen wijk te maken hebben. Zo leren zij genomen in een speciaal groeiprogram- Wtijdsgenootjes die een andere culturele, elkaar en elkaars leefomgeving kennen. ma. Doel: het project landelijk uitrollen. sociale of etnische achtergrond hebben ‘De samenwerking met VOS/ABB kan ons dan zijzelf. Daartoe worden uitwisse- Landelijk uitrollen helpen om deze landelijk ambitie te reali- lingsbezoeken tussen scholen georgani- De afgelopen jaren deden al tientallen seren. VOS/ABB kan scholen en besturen seerd. Op 6 december hebben VOS/ABB en scholen mee aan het project. De ervarin- in het land informeren over ons project WIMW een intentieverklaring getekend, gen zijn positief en de effectiviteit van en hen er enthousiast voor maken’, ver- waarmee de samenwerking tussen beide organisaties werd bekrachtigd.

Ooit begon WIMW als lokaal initiatief in Amsterdam, maar het is inmiddels flink gegroeid. De opzet is even krachtig als simpel: leerlingen van twee scholen met een heel verschillende populatie gaan bij elkaar op bezoek. De kinderen van een zwarte school in Oud-West hebben dus bijvoorbeeld een uitwisseling met een witte school in Monnickendam. Om te

‘Dit past echt bij ontmoetings onderwijs’

30 | School! 7 - december 2011 Welkom in mijn wijk

Amsterdam-West en Monnickendam: verschillende werelden De openbare basisschool De Gouwzee uit Monnickendam heeft al eens meegedaan aan het uitwisselingsproject Welkom in mijn Wijk. Groep 8 ging op bezoek bij de achtstegroepers van de katholieke basisschool De Waaier in Amsterdam-West, een zwarte school. Andersom kwamen de Waaier-kinderen naar Monnickendam. Ze bekeken elkaars school, maar trokken ook met elkaar de wijken in. Aan de reacties merkten de leerkrachten hoe zinvol ‘De kinderen wisselen de bezoekjes zijn.

Hyves-adressen uit’ Zo verbazen de Monnickendamse kinderen zich over het grote hek rond de Amsterdamse school en zien ze voor het eerst een Turkse bakker in de Indische telt Anita van der Stap, initiatiefnemer Anita van der Stap onderschrijft dit. ‘Je buurt. Ook komen ze in de grote stad een van WIMW. moet inderdaad op jonge leeftijd aan- zwerver tegen. ‘Die hebben wij niet in dacht besteden aan de meningsvorming Monnickendam’, fluistert een leerling. Kernwaarden openbaar onderwijs ten opzichte van anderen. Vroeg of laat ‘Dat dacht ik wel’, antwoordt een Amster- VOS/ABB wil graag dat zoveel mogelijk komen kinderen elkaar tegen, bijvoor- damse jongen toch een beetje trots. ‘Die scholen profiteren van de bewezen me- beeld in het vervolgonderwijs, tijdens horen hier’. Later zien de Amsterdamse thodiek van WIMW. ‘Dit project sluit een stage of op de arbeidsmarkt. Zij zijn leerlingen in Monnickendam een heuse goed aan bij de eerste kernwaarde van in het nadeel als ze geen enkele ervaring palingrokerij. het openbaar onderwijs: iedereen is wel- hebben met kinderen die anders zijn dan Aan het eind van de bezoeken wisselen kom op de openbare school. In die zin is zijzelf. Dan vinden ze het lastig om een de kinderen Hyves-adressen en telefoon- openbaar onderwijs dus echt ontmoe- gesprekje aan te knopen of zijn zelfs bang. nummers uit. Ze zijn vast van plan con- tingsonderwijs. VOS/ABB streeft naar ge- Dit project kan ervoor zorgen dat kinde- tact te houden met hun nieuwe vrienden. mengde scholen, maar dit is niet overal ren genuanceerder over elkaar gaan den- Dat is precies waar het in WIMW om gaat. te realiseren. Als je een eenzijdig samen- ken en iets anders de wereld in stappen.’ Leerkracht Willemijn van den Berg van gestelde school, wijk of gemeente hebt, de school in Monnickendam vindt het is het heel moeilijk om kinderen met Drukke agenda belangrijk dat haar leerlingen de Amster- verschillende achtergronden met elkaar Scholen die willen deelnemen aan damse kinderen eens ontmoeten. ‘Straks te laten kennismaken. WIMW biedt deze WIMW wordt het zo makkelijk mogelijk gaan ze in Amsterdam naar het voortgezet mogelijkheid wél. Het is een uitstekende gemaakt. WIMW zoekt scholen die bij onderwijs en dan komen ze zeker alloch- manier om het blikveld van kinderen te elkaar op bezoek willen en regelt de uit- tone kinderen tegen, die ze op hun eigen verbreden”, aldus Marleen Lammers, be- wisseling. Van der Stap: ‘We weten hoe basisschool nauwelijks zien. Wij willen ze leidsmedewerker van VOS/ABB. druk leerkrachten het hebben en houden met deze uitwisseling van WIMW al een daar rekening mee. We helpen de leer- beetje voorbereiden op de grote stad. Ze Meningsvorming krachten intensief bij het uitvoeren van kunnen hiermee alvast ervaren dat kinde- Aan de uitwisselingen doen kinderen de eerste uitwisseling. Daarna geven we ren van een andere afkomst toch op veel van de groepen 6 en 7 mee. Marleen Lam- hen een korte training en laten daarna gebieden hetzelfde zijn.’ mers: “Op deze leeftijd zijn kinderen heel alle projectmaterialen en een draaiboek open, nieuwsgierig en onbevangen. Een- achter, ook op dvd. Zij kunnen het stokje Een uitvoerig artikel over deze uitwisseling maal in de puberteit zijn ze al veel meer daarna dus eenvoudig van ons overne- stond in het februarinummer van School!, gevormd, door ouders, omgeving en alle men en zelf een volgende uitwisseling nr. 1 van 2011. berichten in de media.” organiseren.’ <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 31 vRAAG en antwoord

ID-baan beëindigen

Kan een schoolbestuur een werknemer met een ID-baan onmiddellijk ontslaan als de subsidie door de gemeente wordt stopgezet?

Onmiddellijk ontslaan kan niet. De een jaar lang in het rddf te plaatsen, werkgever dient zich te houden aan de zodra uit het formatieplan blijkt dat regelgeving. deze functie moet worden opgeheven. Volgens de Wet werk en bijstand is de Pas na een jaar rddf-plaatsing kan een oude ID-regeling afgebouwd per 1 ja- werknemer met een ID-baan worden nuari 2004 met een overgangssituatie ontslagen. tot 1 januari 2009. Sindsdien krijgen ge- Een schoolbestuur dat werkt met de re- meenten in het kader van de Wet werk geling werkgelegenheidsbeleid, moet Helpdesk van en bijstand een budget en daarmee de deze regeling volgen als de ID-baan VOS/ABB ruimte om een eigen afweging te ma- niet meer kan gegarandeerd kan wor- ken over het aantal te subsidiëren ba- den. Ook in dit geval vindt het ontslag De Helpdesk van VOS/ABB geeft dagelijks advies en informatie nen. De gemeente kan zelf besluiten de plaats op grond van artikel 4.7 sub d aan leden. Mail uw vraag naar ID-subsidie door te laten lopen of niet. van de CAO PO, waarna de werkgever [email protected] of bel op de Het blijkt dat veel schoolbesturen van een instroomtoets moet doen bij het ochtenden van werkdagen naar hun gemeente te horen krijgen dat de Participatiefonds. Als ontslaggrond 0348-405250. subsidie voor de ID-banen wordt stop- dient hier dan artikel 9 sub n van het gezet. Dat betekent vaak dat schoolbe- Reglement Participatiefonds te worden sturen de ID-banen moeten beëindigen. aangevoerd. Vervolgens geldt voor het In dat geval dient het bevoegd gezag bevoegd gezag de in die bepaling neer- als volgt te handelen. Als ontslaggrond gelegde inspanningsverplichting. moet artikel 4.7 sub d van de CAO PO Voor het voortgezet onderwijs geldt worden aangevoerd, wegens ophef- de regeling werkgelegenheidsbeleid fing van de betrekking. Een werkgever als de werkgever een ID-functie moet die ontslagbeleid hanteert, behoort opheffen wegens het stopzetten van de werknemer met een ID-baan eerst de subsidie. <

VOG-verklaring vaker gebruiken

Is de Verklaring Omtrent Gedrag bestuursgebonden?

Een Verklaring Omtrent het Gedrag De werknemer moet altijd wel aan de (VOG) is niet gebonden aan de werkge- werkgever de originele VOG kunnen ver waarvoor de verklaring is aange- tonen. Het schoolbestuur kan van de vraagd. De werknemer mag de VOG ook verklaring een kopie maken en deze in voor andere werkgevers gebruiken. Het het archief opslaan. Hierbij geldt het is in principe niet de bedoeling, maar nadrukkelijke advies om op de kopie Justitie heeft aangegeven dat het niet te vermelden dat het origineel van de verboden is. Dat is van belang voor ver- VOG door het bestuur is gezien, met vangers in het onderwijs, die hierdoor daarbij de datum en handtekening Telefoon 0348-405250 voor verschillende werkgevers gebruik namens de werkgever. De werknemer kunnen maken van één VOG en hem kan de originele VOG opnieuw gebrui- [email protected] niet steeds opnieuw hoeven aan te ken bij een andere werkgever, mits deze vragen. niet ouder is dan zes maanden. <

32 | School! 7 - december 2011 vRAAG En AnTWooRd

Financiën van het overblijven Op onze school is de organisatie van het overblijven door de directie uitbesteed aan de ouderraad. Nu vragen we ons in de MR af wie de ‘eigenaar’ is van het ﬁ nanciële saldo van de overblijfadministratie (inkomsten - uitgaven). Het lijkt me dat de schooldirectie eindverantwoordelijk is. Kan de directie bepalen wat te doen met een eventueel positief saldo? Nee. De overblijfaanpak of de over- (die door de ouders worden voldaan), eenkomst tussen de ouderraad en de zijn van de ouders en de besteding er- directie met betrekking tot het orga- van dient te worden verantwoord aan niseren van het overblijven zou uit- de ouders, bijvoorbeeld tijdens de jaar- sluitsel moeten geven. Hierin staat als lijkse ouderavond met de ouderraad of het goed is wie de eigenaar is van de -vereniging. Eventuele positieve saldi overblijfgelden. Mocht hierover niets kunnen, in overleg met de ouders op geregeld zijn, dan kunt u het volgende die avond, een bestemming krijgen. < principe hanteren: de overblijfgelden

Huur voor het overblijven Wij verzorgen op de school van onze kinderen het overblijven. De school wil ons een bijdrage vragen voor het gebruik van water, licht en verwarming. Mag dat?

Het overblijven vindt plaats onder is wel redelijk om extra kosten, voor de verantwoordelijkheid van het be- bijvoorbeeld kopiëren of het gebruik voegd gezag en de kosten ervan ko- van koffi e- en theefaciliteiten, uit de 0800-5010 men voor rekening van de ouders. Dit overblijfbijdrage van de ouders te be- is terug te vinden in artikel 45 van de talen. Maar het kan ook uit de lump- openbaar Wet op het Primair Onderwijs. Maar sumvergoeding komen. Scholen krij- onderwijs omdat de overblijf doorgaans ge- gen in hun lumpsumvergoeding een bruikmaakt van het schoolgebouw bedrag van 23,87 euro per leerling Ouders en MR-leden in het en de bijbehorende faciliteiten, ko- voor de organisatie van het overblij- openbaar onderwijs kunnen voor men bijvoorbeeld de energiekosten ven. Ook daaruit kunnen extra kosten informatie en advies gratis terecht voor rekening van de school zelf. Het worden betaald. < bij de Vereniging Openbaar Onderwijs. De telefonische infolijn 0800-5010 is iedere schooldag Rekening houden met geopend, tussen tien en drie uur. Bel 0800-5010, kies 1 voor schoolvakantie onderwijs en 4 voor openbaar, of stel uw vraag op www.voo.nl/5010. Ik heb begrepen dat de leerplicht vanaf 5 jaar geldt. In hoeverre zijn we dan verplicht de schoolvakanties te volgen zolang ons kind nog geen 5 jaar is?

Door aanmelding op de school heeft staat eigenlijk los van uw vraag. Als u Telefoon u zich akkoord verklaard met de re- buiten de schoolvakanties verlof wilt, 0800-5010 gels die de school hanteert, ook voor dan kunt u dat aanvragen bij de direc- www.voo.nl/5010 de schoolvakanties. Dus de leerplicht teur van de school. <

Magazine voor het openbaar onderwijs | 33 School! en excursie

Tekst: Lucy Beker Beeld: PR en Fred Ernst

Ontdek de kunstgeschiedenis

In één excursie de gehele kunstgeschiedenis ontdekken: dat kan in Nederland alleen in museum Boymans van Beuningen in Rotterdam. Het bezit beroemde schilderijen uit alle periodes van de middeleeuwen tot de twintigste eeuw. Oude meesters, impressionisten en moderne kunst. ‘De toren van Babel’ van Pieter Bruegel.

‘Voor kinderen wordt het er steeds ze regelmatig naar Boymans’, aldus De ‘Ontdekkingsreis’ is bij veel scholen leuker’, zegt Judith van Gelder, die cul- Van Gelder. ‘Het museum biedt heel populair, vertelt Karen de Moor van de tuurcoördinator is op de openbare ba- mooie educatieve programma’s, zodat educatieve afdeling van Boymans van sisschool De Wilgenstam in Rotterdam- we steeds iets anders kunnen kiezen. Je Beuningen. Dit programma biedt een Schiebroek. Zij organiseert regelmatig kunt een ontdekkingsreis maken, maar complete reis door de kunstgeschiedenis. schoolexcursies naar dit grote museum ook iets met muziek of mode. Het mu- Alle topstukken komen aan bod, zoals in de Maasstad. ‘Kleuters zijn er nog iets seum maakt er echt werk van om aan te ‘De marskramer’ van Jeroen Bosch en ‘De te jong voor, maar vanaf groep 3 gaan sluiten bij het onderwijs.’ toren van Babel’ van Pieter Bruegel, oude meesters als Rembrandt en Frans Hals uit de 17e eeuw, impressionistische kunstwer- ken van Monet en Renoir, modern werk van Mondriaan en Kandinsky en surre- alistische schilderijen van Salvador Dali. Soms mogen leerlingen ook voorwerpen aanraken. ‘Tijdens onze mode-excursie, die draait om de kleding die we zien op oude schilderen, mogen kinderen zo’n ‘molensteenkraag’ passen en voelen hoe een corset zit’, aldus De Moor. Van Gelder van obs De Wilgenstam vindt de collectie van Boymans ook echt passen bij het openbaar onderwijs. Een stuk als ‘De Toren van Babel’ kan aanleiding zijn om weer eens te vertellen over le- vensbeschouwingen. ‘In dit museum zien de kinderen echt een mooi stukje cultureel erfgoed.’ < www.boijmans.nl.

Museum van de 20e eeuw Het Museum van de 20e eeuw in Hoorn is onlangs verhuisd naar een fraai nieuw pand, een voormalige gevangenis op het Oostereiland. Daar is veel meer ruimte om de collectie te laten zien. Die collectie bestaat uit interieurs en voorwerpen uit de twintigste eeuw. Stijlkamers zijn ingericht in na-oorlogse stijl, er is een oud klasje en er is inmiddels een heel straatje met oude winkeltjes, zoals een kruidenier, bakker, kapper en fourniturenzaak. Winkeltjes die anno 2011 goeddeels uit het Nederlandse straatbeeld zijn verdwenen. Kin- deren mogen veel van die oude voorwerpen uit de tijd van hun overgrootouders aanraken en uitproberen: zo’n wasmachine met een wringer, een koffiemolen, een snijbonenmolen. Voor hen is het vaak helemaal nieuw. Het Hoornse museum heeft daarnaast wisselende tentoonstellingen van verzamelingen van particulieren. Bijvoorbeeld Barbies, Fisher Price- Zo deed overgrootmoeder de was: speelgoed en oude trapauto’s tot 31 januari. < www.museumhoorn.nl. met teil en wringer.

34 | School! 7 - december 2011 School! en recht

Tekst: Paul Bijlsma Beeld: Sierag

Omgaan met gescheiden ouders

De positie van de school bij een slechte relatie tussen gescheiden ouders wordt door veel leerkrachten en directies als ‘precair’ ervaren. Een veelgehoorde klacht van scholen is dat de ‘andere’ ouder niet meewerkt en, soms vanuit andere belangen dan die van het kind, medewerking weigert aan bijvoorbeeld inschrijving, onderzoeken of verwijzingen. De school komt tussen de twee gescheiden ouders in te staan en wordt vleugellam. Welke regels gelden er voor ouders en de school?

cholen willen zorgvuldig handelen in dit soort situaties. consultatieregeling en een ‘gewichtige aangelegenheid’, zoals Het komt met enige regelmaat voor dat een -soms zelfs inschrijving bij een school of aanvraag voor extern onderzoek, agressieve- ouder verhaal komt halen bij de school, om- met de ‘andere’ ouder overlegt. Dan is een handtekening van dat er besluiten zijn genomen waarin hij of zij niet is ge- één ouder voldoende. Skend. De vraag is hoe ver de verantwoordelijkheid van de school hierin reikt en welke grenzen er zijn. Het antwoord hierop wordt Beleid gegeven door het Burgerlijk Wetboek, Boek 1 artikel 377a e.v.. In Het is raadzaam om bij de inschrijving van een leerling af te dit artikel zijn twee bepalingen van belang. Artikel 377c bepaalt spreken met welke ouder de school overlegt en welke ouder dat de school in het geval van belangrijke feiten en omstandig- wordt geïnformeerd. De school doet er goed aan dit vast te leg- heden die (de opvoeding en verzorging van) een kind aangaan, gen in een beleidsdocument. Na instemming van de ouderge- beide ouders op gelijke wijze informeert. Let op dat de wetge- leding van de MR, kan dit in samenvatting worden opgenomen ver hier spreekt over ‘informeren’. De tweede bepaling die van in de schoolgids, zodat bij schoolkeuze duidelijk is welk beleid belang is, is te vinden in artikel 377b. Hierin staat dat ‘de ouder de school hanteert bij de communicatie met gescheiden ouders. die met het gezag is belast, is gehouden de niet met het gezag De school legt hiermee de verantwoordelijkheid waar die hoort belaste ouder op de hoogte te stellen omtrent gewichtige aan- en komt niet tussen de twee ouders in te staan. < gelegenheden met betrekking tot de persoon en het vermogen van het kind en deze te raadplegen - zo nodig met tussenkomst van derden - over daaromtrent te nemen beslissingen’. Dit wordt ook wel de ‘informatie- en consultatieregeling’ genoemd. Kort Meer informatie samengevat betekent dit dat de wettelijke taak van de school zich beperkt tot informeren en dat de ouder die met het gezag Voor meer informatie kunt u als schoolleider of is belast, de taak heeft tot informeren én consulteren. MR-lid contact opnemen met Paul Bijlsma, coördinator 0800-5010 van de Vereniging Openbaar Onderwijs, Beide handtekeningen tel. 0800-5010, kies 1 (onderwijs) en 4 (voor openbaar) Heeft een school de handtekening van beide ouders nodig op of via www.voo-5010.nl. Deze tekst is tot stand geko- het inschrijfformulier of bij een aanvraag voor extern onder- men in samenwerking met Willem-Hein Hogerzeil, , zoek? Het antwoord is: ‘Nee’. De school heeft de plicht tot infor- advocaat te Amsterdam en cursusleider medezeggen- meren en mag, of beter gezegd, moet ervan uitgaan dat de ou- schap voor de VOO. der die met het gezag is belast, zich houdt aan de informatie- en

Magazine voor het openbaar onderwijs | 35 OpmerkelijkOok iets opmerkelijks gehoord? Mail naar: [email protected]

Een slimme meid…

Vakantie kampioenen! Wie hebben het langst vakantie? Mensen uit het onderwijs of Twee- de Kamerleden?

Omdat de Kamer vindt dat er best een weekje van de lange zomervakantie in het voortgezet onderwijs af kan, stuurde CNV Onderwijs een boze brief naar Den Haag. In die brief stond dat de leden van de Tweede Kamer eerst maar eens naar hun eigen lange vakanties moeten kijken, voordat ze oordelen over het Een slimme meid…moet op een domme vent zijn voorbereid! aantal vrije dagen in het onderwijs. Per jaar hebben onze volksverte - Het is een wereldwijd fenomeen dat meis- onderwijsminister David Willets verwacht genwoordigers 16 weken reces, wat jes het in het onderwijs steeds beter doen dat de traditionele rolpatronen worden om- neerkomt op 80 vakantiedagen. ‘U en jongens slechter. In Groot-Brittannië bij- gedraaid. Op zich goed nieuws voor de femi- bent de échte vakantiekampioe- voorbeeld studeert ongeveer de helft van nisten onder ons, maar als die dan toch aan nen!’, aldus de bond. de vrouwen die aan de universiteit stude- de man willen, dan moeten ze dus genoegen ren voor hun dertigste af, terwijl maar 40 nemen met more balls than brains. procent van de mannen dat haalt. De Britse Dorp zoekt Vrouw Keiharde porno tijdens kleutertje luister Jonge vrijgezellen van het platte- Een kleuterschool in Los Angeles heeft de pornoster Sasha Grey ingezet als voorleesjuf. land die op zoek gaan naar vrucht- bare vrouwen: het werkt! Read Across America, de Amerikaanse vari- aan meedoen, maar een pornoactrice gaat ant van de Nationale Voorleesdagen, is be- veel Amerikaanse ouders te ver. Het feit dat Met de actie Dorp zoekt Vrouw, geïn- doeld om mensen van buiten het onderwijs de actrice inmiddels niet meer in porno- maar spireerd op het tv-programma Boer een dagje te laten meedraaien als voorleesjuf in reguliere films speelt, maakte niets uit: de zoekt Vrouw, maakte het Groning- of –meester. Allemaal leuk, lief en aardig dat Emerson Elementary School kreeg een regen se dorpje Westeremden op ludieke brandweermannen, advocaten en artsen hier- van klachten over zich heen. wijze duidelijk dat de openbare Abt Emoschool niet dicht mocht. Vrijge- zelle mannen in overall en op trac- toren lokten jonge vrouwen uit de stad om het dorp weer te voorzien Met meesters meer mans van een forse kinderschare. Voor zover bekend zijn er nog geen baby’s Drie basisscholen waren op 7 november voor één dag het exclusieve domein van meesters. in aantocht, maar de actie heeft er wel toe geleid dat de gemeente- Het was een actie in het kader van het lande- basisschool Willem de Zwijger in Schevenin- raad van Loppersum, waar Weste- lijke initiatief ‘Mannen voor de klas’. De drie gen en de Dominicusschool in Utrecht. Man en remden onder valt, het college van scholen die door in totaal 108 getalenteerde staatssecretaris Halbe Zijlstra van OCW ging B&W opdracht heeft gegeven naar mannelijke scholieren en studenten werden langs bij de school in Scheveningen. Hij wil mogelijkheden te zoeken om de Abt overgenomen, waren De IJsselhof in Zwolle, dat meer mannen voor het onderwijs kiezen. Emoschool open te houden.