Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GORLICKIEGO NA LATA 2008-2016

Wykonawcy: mgr in Ŝ. Maciej Kołowski

mgr in Ŝ. Anna Rodak

mgr in Ŝ. Aleksandra Łaska

Kierownik projektu: mgr Marek Benedykci ński

Pozna ń, wrzesie ń 2008 r.

______EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Pozna ń; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Spis tre ści 1. Wst ęp ...... 5 2. Aspekty prawne wpływaj ące na Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego ... 8 2.1 Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014...... 8 2.2 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 ...... 11 2.3 Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego 2010 ...... 11 2.4 Ustawodawstwo polskie w dziedzinie gospodarki odpadami...... 15 3. Aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Powiatu Gorlickiego...... 28 3.1 Oszacowanie ilo ści i składu morfologicznego aktualnie powstaj ących odpadów komunalnych...... 28 3.2 Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie Powiatu Gorlickiego...... 39 4. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym równie Ŝ wynikaj ące ze zmian demograficznych i gospodarczych ...... 67 4.1 Zmiany demograficzne...... 67 4.2 Skład morfologiczny odpadów i jego zmiany...... 68 5. Zało Ŝone cele i projektowany system gospodarki odpadami, w tym odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzgl ędniaj ący ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, ze wskazaniem miejsca unieszkodliwiania odpadów ...... 72 5.1 Cele przyj ęte z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego 2010 ...... 74 5.2 Działania zmierzaj ące do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów. 82 5.3 Proponowany system gospodarki odpadami dla Powiatu Gorlickiego...... 87 5.4 Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć ...... 89 5.5 Zadania strategiczne na lata 2008-2016...... 92 6. Źródła finansowania zada ń w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami ..... 93 7. Analiza oddziaływania projektu planu na środowisko oraz wnioski z analizy i sposób ich uwzgl ędnienia w planie...... 111 8. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów (wdra Ŝania) pozwalaj ący na określenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zada ń zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzgl ędnieniem ich jako ści i ilo ści...... 112 9. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym...... 119

______2 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Spis tabel

Tabela 1 Przebieg procesu uchwalania gminnych planów gospodarki odpadami na terenie powiatu ...... 26 Tabela 2 Przebieg procesu uchwalania nowych regulaminów utrzymania czysto ści i porz ądku w gminach na terenie powiatu ...... 27 Tabela 3 Ilo ści i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania na terenie Gmin Powiatu Gorlickiego w latach 2004 i 2006 ...... 29 Tabela 4 Ilo ści i rodzaje odpadów (z wył ączeniem odpadów komunalnych) poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania na terenie Powiatu Gorlickiego w latach 2005 i 2006...... 32 Tabela 5 Ilo ści i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom odzysku na terenie powiatu w latach 2005 i 2006 ...... 34 Tabela 6 Ilo ści i rodzaje odpadów (z wył ączeniem odpadów komunalnych) poddanych poszczególnym procesom odzysku na terenie powiatu w latach 2005 i 2006...... 35 Tabela 7 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszka ńca w roku 2007 r...... 38 Tabela 8. Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 r...... 39 Tabela 9. Szacunkowe dane dotycz ące masy odpadów opakowaniowych do 2018 r. w skali całego kraju ...... 42 Tabela 10 . Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do roku 2018 ...... 43 Tabela 11 Ilo ść odpadów przemysłowych wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku...... 52 Tabela 12 Ilo ść i kody odpadu – odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku...... 54 Tabela 13 Ilo ści odpadu – zu Ŝyte lub nienadaj ące si ę do u Ŝytkowania pojazdy, wytworzone na terenie Powiatu Gorlickiego w 2007...... 56 Tabela 14 Ilo ści odpadu – zu Ŝyte opony, wytworzone na terenie gmin Powiatu Gorlickiego w 2007...... 56 Tabela 15 Ilo ść zu Ŝytych olejów odpadowych wytworzonych na terenie powiatu w 2006 roku ...... 59 ______3 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 16 Ilo ść baterii i akumulatorów na terenie Powiatu Gorlickiego w 2006 roku...... 59 Tabela 17 Ilo ści odpadów – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku...... 62 Tabela 18 Ilo ści odpadów z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych, kitu, kleju, szczeliw i farb drukarskich, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku...... 63 Tabela 19 Przebieg procesu okre ślania i podawania do publicznej wiadomo ści wymaga ń, jakie powinni spełnia ć przedsi ębiorcy ubiegaj ący si ę o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomo ści w gminach na terenie powiatu ...... 65 Tabela 20. Prognoza liczby ludno ści do roku 2015 ...... 68 Tabela 21 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszka ńca w roku 2010 i 2015...... 69 Tabela 22 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2010 r...... 70 Tabela 23 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2015 r...... 71 Tabela 24 Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do roku 2018 81 Tabela 25 Porównanie ró Ŝnych rozwi ąza ń kompostowania przydomowego ...... 86 Tabela 26 Harmonogram realizacji najwa Ŝniejszych przedsi ęwzi ęć na lata 2008-2012 oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizacj ę ...... 89 Tabela 27 Najwa Ŝniejsze zadania strategiczne z zakresu gospodarki odpadami przewidziane do realizacji przez powiat na lata 2008-2016...... 92 Tabela 28 Zestawienie wska źników realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami ... 117

Spis rysunków

Rysunek 1 Rozmieszczenie instalacji odzysku lub innego ni Ŝ składowanie unieszkodliwiania odpadów ...... 66 Rysunek 2 Zmiany w strukturze odzysku i unieszkodliwiania osadów komunalnych oczyszczalni ścieków w perspektywie do 2018 r...... 80 Rysunek 3 Pojemnik do kompostu SSI SCHAFER - CT - 120 L...... 85

______4 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

1. Wst ęp

Obowi ązek sporz ądzania aktualizacji planów gospodarki odpadami ró Ŝnych szczebli nakłada art. 14 ust. 14 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony), który stwierdza, Ŝe plany gospodarki odpadami podlegaj ą aktualizacji nie rzadziej ni Ŝ co 4 lata. Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdro Ŝenia nast ępuj ących dyrektyw Unii Europejskiej: • Dyrektywy Rady 75/439/EWG z dnia 16 czerwca 1975 roku w sprawie unieszkodliwiania olejów odpadowych; • Dyrektywy Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów; • Dyrektywy Rady 78/176/EWG z dnia 20 lutego 1978 r. w sprawie odpadów pochodz ących z przemysłu ditlenku tytanu; • Dyrektywy Rady 86/278/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. w sprawie ochrony środowiska, w szczególno ści gleby, w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie; • Dyrektywy Komisji 91/157/EWG z dnia 18 marca 1991 r. w sprawie baterii i akumulatorów zawieraj ących niektóre odpady niebezpieczne; • Dyrektywy Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycz ącej oczyszczania ścieków komunalnych; • Dyrektywy Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów niebezpiecznych; • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/EWG z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowa ń i odpadów opakowaniowych; • Dyrektywy Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie składowania odpadów, • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/53/WE z dnia 18 wrze śnia 2000 r. w sprawie pojazdów wycofanych z eksploatacji; • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów; • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/96/WE z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego. Znowelizowana ustawa o odpadach wprowadza m. in. zmiany dotycz ące zawarto ści planów gospodarki odpadami (art. 14 ust. 2). Niniejsze opracowanie jest dokumentem o znaczeniu strategicznym, uwzględniaj ącym ogólne ramy dla programowania i rozwoju gospodarki odpadami na terenie Powiatu. Podstawowym celem opracowania dokumentu jest wytyczenie ogólnych kierunków działa ń realizowanych poprzez konkretne zadania w okre ślonej perspektywie czasowej.

______5 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Zaktualizowany według nowych wymogów ustawowych Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego zawiera 1: 1) opis aktualnego stanu gospodarki odpadami, zawierający informacje dotycz ące: a) rodzaju, ilo ści i źródeł pochodzenia odpadów, które maj ą by ć poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania; b) wyszczególnienia posiadaczy odpadów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów; c) rozmieszczenia istniej ących instalacji do zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów; d) identyfikacji problemów w zakresie gospodarki odpadami; 2) cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osi ągania; 3) prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami; 4) zadania, których realizacja zapewni popraw ę sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami; 5) rodzaj przedsi ęwzi ęć i harmonogram ich realizacji; 6) instrumenty finansowe słu Ŝą ce realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, zawieraj ące nast ępuj ące elementy: a) wskazanie źródeł finansowania planowanych działa ń; b) harmonogram rzeczowo-finansowy planowanych działa ń zmierzaj ących do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilo ści odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego gospodarowania nimi, w tym ograniczenia ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska; 7) system gospodarowania odpadami; 8) system monitoringu i sposób oceny realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami. Ponadto niniejszy dokument uwzgl ędnia zapisy zawarte w innych aktualnie obowi ązuj ących aktach prawnych, w tym postulaty dotycz ące gospodarki odpadami zawarte w Polityce Ekologicznej Pa ństwa, w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r., nr 129, poz. 902, tekst ujednolicony) oraz w Krajowym (KPGO 2010) 2 i Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami (WPGO). Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego spełnia kryteria sporz ądzania powiatowego PPGO planu gospodarki odpadami. Zgodnie z ustaw ą o odpadach, Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego obejmuje wszystkie rodzaje odpadów powstaj ących na terenie tej jednostki administracyjnej oraz przywo Ŝonych na jej teren, a w szczególno ści: odpady komunalne

1 Zgodnie z art. 14 ust. 2 Ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony) 2 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010, M.P. z 2006 r., nr 90, poz. 946. ______6 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 z uwzgl ędnieniem odpadów ulegaj ących biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, odpady wielkogabarytowe, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym pojazdy wycofane z eksploatacji, zu Ŝyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. Projekty planów gospodarki odpadami: 1) opracowuj ą: • krajowy – minister wła ściwy do spraw środowiska, • wojewódzki – zarz ąd województwa, • powiatowy - zarz ąd powiatu, • gminny – organ wykonawczy (wójt, burmistrz); 2) opiniuj ą (w terminie nie dłu Ŝszym ni Ŝ dwa miesi ące od dnia otrzymania projektu, przy czym nie udzielenie opinii w tym terminie uznaje się za opini ę pozytywn ą): • krajowy – zarz ądy województw, • wojewódzki – minister wła ściwy do spraw środowiska, zarz ądy powiatów i gmin z terenu województwa, • powiatowy – zarz ąd województwa i organy wykonawcze gmin z terenu powiatu, • gminny – zarz ąd województwa oraz zarz ąd powiatu; 3) podaj ą do publicznej wiadomo ści na zasadach okre ślonych w przepisach ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150, tekst jednolity) – dalej ustawa prawo ochrony środowiska: • krajowy – minister wła ściwy do spraw środowiska, • wojewódzki – zarz ąd województwa, • powiatowy - zarz ąd powiatu, • gminny – wójt lub burmistrz; 4) uchwalaj ą: • krajowy – Rada Ministrów, • wojewódzki – sejmik województwa, • powiatowy - rada powiatu, • gminny – rada gminy. Projekt Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego zostanie zaopiniowany przez Urz ąd Marszałkowski oraz zarz ądy poszczególnych gmin z powiatu. Organy te

______7 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 udzielaj ą opinii dotycz ących planu w terminie nie dłu Ŝszym ni Ŝ 2 miesi ące od dnia otrzymania projektu. Nieudzielanie opinii w tym terminie uznane zostanie za opini ę pozytywn ą3. Dokumentem nadrz ędnym wobec Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego, zgodnie z wymogami znowelizowanej ustawy (art. 15 ust. 2) jest „Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego 2010” okre ślaj ący: 1) Aktualny stan gospodarki odpadami w województwie małopolskim; 2) Diagnoz ę stanu gospodarki odpadami, zało Ŝenia prognostyczne (na lata 2012-2019), okre ślenie potrzeb w gospodarce odpadami oraz przewidywane zadania; 3) Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne systemu gospodarki odpadami; 4) Mo Ŝliwo ści pozyskiwania środków finansowych na realizacj ę przedsi ęwzi ęć przewidzianych w planie oraz harmonogram rzeczowo-finansowy; 5) System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów w planach gospodarki odpadami. Celem opracowania niniejszego dokumentu jest dostosowanie jego postulatów do znowelizowanych przepisów prawnych oraz wyznaczenie kierunków i działa ń w zakresie gospodarki odpadami, których podj ęcie spowoduje optymalizacj ę całego systemu gospodarowania odpadami na terenie gmin wchodz ących w skład Powiatu Gorlickiego.

2. Aspekty prawne wpływaj ące na Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego

2.1 Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014.

Podstawowym zało Ŝeniem Polityki Ekologicznej Pa ństwa jest respektowanie zasady zrównowa Ŝonego rozwoju w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego. Ma to si ę przyczyni ć do zachowania zasobów i walorów środowiska w stanie zapewniaj ącym trwałe mo Ŝliwo ści korzystania z nich, zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwało ści funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej ró Ŝnorodno ści biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Polityka ekologiczna pa ństwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014 została sporz ądzona jako realizacja ustale ń ustawy - Prawo ochrony środowiska. Ustawa ta w art.13-

3 Art. 14 ust. 8 ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony) ______8 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

16 wprowadziła nowe zasady krajowej polityki ekologicznej, w tym obowi ązek jej sporz ądzania i aktualizowania co 4 lata. Nawi ązuje ona do priorytetowych kierunków działania w VI programie działa ń UE w ochronie środowiska. Za priorytetowe cele w zakresie gospodarowania odpadami w latach 2007-2010 w dokumencie tym uznaje si ę: - wzmacnianie systemu zarz ądzania ochron ą środowiska, - ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody, - zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii, - dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego dla ochrony zdrowia mieszka ńców Polski, - ochrona klimatu.

Kierunki działa ń w zakresie gospodarki odpadami na lata 2007-2010

1. Wspieranie działa ń podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne, które przyczyni ą si ę ograniczenia ilo ści wytwarzanych odpadów, zwi ększenia ilo ści odpadów poddawanych odzyskowi, w tym recyklingowi, zmniejszenia ilo ści odpadów kierowanych na składowiska. 2. Sukcesywne zwi ększanie stawek opłat za składowanie odpadów, w szczególno ści zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów ulegaj ących biodegradacji oraz odpadów, które mo Ŝna podda ć procesom odzysku, w tym recyklingu, a tak Ŝe wyeliminowanie praktyk rekultywacji składowisk tego typu odpadami. 3. Kontynuacja bada ń nad nowymi technologiami, przyczyniaj ącymi si ę do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko. 4. Wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniaj ących wykorzystanie mo Ŝliwie wszystkich składników stosowanych surowców. 5. Intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej minimalizacj ę powstawania odpadów i wła ściwego post ępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie. 6. Wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników nagromadzenia i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami. 7. Obj ęcie wszystkich mieszka ńców zorganizowanymi systemami zbierania odpadów oraz zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami.

______9 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

8. Wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania. 9. Weryfikacja lokalizacji dotychczas istniej ących składowisk odpadów oraz eliminowanie uci ąŜ liwo ści dla środowiska zwi ązanych z ich składowaniem, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk, nie spełniaj ących wymogów prawa. 10. Wzmocnienie kontroli podmiotów odbieraj ących odpady od wytwórców oraz podmiotów posiadaj ących instalacje do odzyskiwania i unieszkodliwiania odpadów. 11. Wprowadzenie instrumentów finansowych umo Ŝliwiaj ących realizacj ę zada ń w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorz ądu terytorialnego i dyscyplinuj ących samorz ądy w zakresie wykonywania przez nie tych obowi ązków.

Cele średniookresowe (do 2014 roku) w zakresie gospodarki odpadami

• Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB, • Zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, • Zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, w tym w szczególno ści doprowadzenie do sytuacji, Ŝe w 2013r. nie b ędzie składowanych odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji wi ęcej ni Ŝ 50% masy tych odpadów wytworzonych w 1995r., • Zamkni ęcie do ko ńca 2009r. wszystkich krajowych składowisk nie spełniaj ących standardów Unii Europejskiej, • Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, • Całkowite wyeliminowanie i unieszkodliwienie PCB do 2010r., • Rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego oraz zu Ŝytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania, • Zapewnienie pełnej skuteczno ści działania systemu zbierania i demonta Ŝu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstaj ących z pojazdów wycofanych z eksploatacji, • Stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce.

______10 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

2.2 Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010

Krajowy Plan Gospodarki Odpadami opracowywany jest przez ministra wła ściwego do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem wła ściwym do spraw gospodarki wodnej. Niniejszy dokument uchwalany jest przez Rad ę Ministrów (art. 14 ust. 4 ustawy o odpadach). Projekt planu krajowego podlega zaopiniowaniu przez zarz ądy województw (art. 14, ust. 7, pkt 1 ustawy o odpadach). Zgodnie z nowym zapisem ustawy o odpadach (art. 14, ust. 7), Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, podobnie jak wojewódzki i powiatowy, powinien obejmowa ć wszystkie rodzaje odpadów powstaj ących na terenie danej jednostki administracyjnej oraz przywo Ŝonych na jej obszar, a w szczególno ści odpady komunalne z uwzgl ędnieniem odpadów ulegaj ących biodegradacji, odpady opakowaniowe, odpady budowlane, odpady z remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, opony oraz odpady niebezpieczne, w tym pojazdy wycofane z eksploatacji, zu Ŝyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, PCB, azbest, odpady medyczne i weterynaryjne, oleje odpadowe, baterie i akumulatory. W Krajowym Planie Gospodarki Odpadami 2010 przyj ęto nast ępuj ące cele główne, zgodne z Polityk ą Ekologiczn ą Pa ństwa: • Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB, • Zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, • Zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, • Zamkni ęcie do ko ńca 2009r. wszystkich krajowych składowisk nie spełniaj ących standardów Unii Europejskiej, • Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, • Stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce. Szczegółowe cele z KPGO 2010 zostały omówione w punkcie 5.

2.3 Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego 2010

Zgodnie z zapisami ustawy o odpadach (art. 14, ust. 6), wojewódzki plan gospodarki odpadami powinien stanowi ć cz ęść odpowiedniego programu ochrony środowiska, i by ć tworzony w trybie i na zasadach okre ślonych w przepisach o ochronie środowiska. Projekt planu wojewódzkiego podlega zaopiniowaniu przez ministra wła ściwego do spraw ochrony środowiska, organy wykonawcze powiatów i gmin z obszaru województwa, wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, a w ______11 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 zakresie zwi ązanym z ochron ą wód – przez wła ściwego dyrektora regionalnego zarz ądu gospodarki wodnej oraz w zakresie zwi ązanym z portami i wodami morskimi – przez dyrektora wła ściwego urz ędu morskiego (art. 14, ust. 7, pkt 2 ustawy o odpadach). W gospodarce odpadami komunalnymi dla Województwa Małopolskiego przyj ęto nast ępuj ące cele: Cele główne: 1. Utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju wyra Ŝonego w PKB. 2. Zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska. 3. Gospodarowanie odpadami w województwie w oparciu o ponadgminne zakłady zagospodarowania odpadów. 4. Zwi ększenie ilo ści zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych wyst ępuj ących w strumieniu odpadów komunalnych. 5. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów. 6. Zmniejszenie ilo ści odpadów unieszkodliwianych przez składowanie. 7. Zamkni ęcie do ko ńca 2009 r. wszystkich składowisk odpadów niespełniaj ących przepisów prawa. Cele szczegółowe: 1. Obj ęcie zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych, w tym zbieraniem selektywnym 100% mieszka ńców województwa do ko ńca roku 2008. 2. Zmniejszenie ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie. W stosunku do ilo ści tych odpadów wytwarzanych w województwie małopolskim w roku 1995, zgodnie z zapisami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 dopuszcza si ę do składowania nast ępuj ące ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji: - w 2010 r. nie wi ęcej ni Ŝ 75%, - w 2013 r. nie wi ęcej ni Ŝ 50%, - w 2020 r. nie wi ęcej ni Ŝ 35%. 3. Zmniejszenie masy składowanych odpadów do max. 85% ilo ści odpadów wytwarzanych w roku 2014.

Cele ogólne dla gospodarowania odpadami powstaj ącymi w przemy śle. W okresie od 2008 r. do 2010 r. przyjmuje si ę nast ępuj ące cele: − zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku do 82% w 2010 r., − zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem do 5% w 2010 r.

______12 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

W okresie od 2011 r. do 2019 r. – nast ępuj ące cele: − zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku do 85% w 2019 r., − zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem do 7% w 2019 r.

Główne kierunki działa ń na lata 2008 – 2019

Działania zmierzaj ące do zapobiegania powstawaniu odpadów, ograniczenia ilo ści odpadów oraz ich negatywnego oddziaływania na środowisko: 1. Intensyfikacja działa ń edukacyjno - informacyjnych promuj ących wła ściwe post ępowanie z odpadami. 2. Promowanie wykorzystywania produktów wytwarzanych z materiałów odpadowych poprzez odpowiednie działania promocyjne i edukacyjne oraz zamówienia publiczne. 3. Eliminowanie uci ąŜ liwo ści dla środowiska zwi ązanych z eksploatacj ą składowisk, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk niespełniaj ących wymogów prawa. 4. Ujmowanie kryteriów ochrony środowiska przy finansowaniu zada ń ze środków publicznych. Działania wspomagaj ące prawidłowe post ępowanie z odpadami w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania: 1. Wzmocnienie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 2. Zapewnienie przepływu strumieni odpadów zgodnie z uchwalonymi planami gospodarki odpadami. 3. Kontrolowanie przez gminy stanu zawieranych umów przez wła ścicieli nieruchomo ści z podmiotami prowadz ącymi działalno ść w zakresie odbierania odpadów komunalnych. 4. Wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania oraz odzyskiwanie energii elektrycznej i/lub cieplnej w procesie pozyskiwania biogazu z kwater składowania odpadów. 5. Zach ęcanie inwestorów publicznych i prywatnych do udziału w realizacji inwestycji strategicznych zgodnie z planami gospodarki odpadami. 6. Kontrolowanie przez odpowiednie organy zgodno ści ustale ń zawartych w wydanych zezwoleniach podmiotom prowadz ącym działalno ść w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 7. Opracowanie programów rozwoju selektywnego zbierania odpadów komunalnych na poziomie gminnym/mi ędzygminnym w ramach planów gospodarki odpadami.

______13 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

8. Zgodnie z KPGO 2010, prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania co najmniej nast ępuj ących frakcji odpadów komunalnych: a. odpady z piel ęgnacji ogrodów i parków (tzw. odpady zielone), b. papier i tektura (w tym opakowania, gazety, czasopisma, itd.), c. odpady opakowaniowe ze szkła w podziale na szkło bezbarwne i kolorowe, d. tworzywa sztuczne, e. metale, f. zu Ŝyte baterie i akumulatory, g. zu Ŝyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny, h. przeterminowane leki, i. chemikalia (farby, rozpuszczalniki, oleje odpadowe, itd.), j. meble i inne odpady wielkogabarytowe, k. odpady budowlane remontowe. 9. Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mog ą by ć zbierane ł ącznie jako zmieszane odpady komunalne. 10. Sposób zbierania odpadów musi by ć odpowiedni dla przyj ętych w zakładach zagospodarowania odpadów technologii przekształcania odpadów, do których odpady b ędą kierowane. 11. Transport selektywnie zebranych odpadów w sposób zapobiegaj ący ich zmieszaniu. 12. Współpraca samorz ądu terytorialnego z organizacjami odzysku i przemysłem w celu stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawieraj ących surowce wtórne. 13. Zgodnie z KPGO 2010, wydawanie pozwole ń wył ącznie na budow ę instalacji realizuj ących zało Ŝenia planów gospodarki odpadami, których celowo ść została potwierdzona analiz ą koszty - korzy ści. 14. Ograniczenie składowania odpadów ulegaj ących biodegradacji poprzez promowanie kompostowania przydomowego oraz budow ę linii technologicznych do przetwarzaniach tych odpadów, takich jak (zgodnie z KPGO 2010): • kompostownie odpadów organicznych, • linii mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych, • instalacji fermentacji odpadów (organicznych lub zmieszanych), • zakładów termicznego przekształcania zmieszanych odpadów komunalnych. 15. Tworzenie systemów gospodarowania odpadami uwzgl ędniaj ącego wszystkie niezb ędne elementy gospodarki oraz dostosowanych do warunków lokalnych. 16. Gospodarka odpadami w województwie opiera ć si ę b ędzie na wskazanych w MPGO zakładach zagospodarowania odpadów (ZZO). Dla obszarów zamieszkałych przez co najmniej 300 tys.

______14 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 mieszka ńców preferowan ą metod ą zagospodarowania zmieszanych odpadów komunalnych jest ich termiczne unieszkodliwianie. 17. Stosowane w ZZO technologie, ich przepustowo ść oraz wyposa Ŝenie musz ą gwarantowa ć realizacj ę zakładanych dla województwa małopolskiego celów w zakresie gospodarowania odpadami. 18. Zgodnie z KPGO 2010, ZZO winny zapewnia ć co najmniej nast ępuj ący zakres usług: a. mechaniczno – biologiczne lub termiczne przekształcanie zmieszanych odpadów komunalnych i pozostało ści z sortowni, b. składowanie odpadów pozostałych po procesach ich przetwarzania, c. kompostowanie odpadów z piel ęgnacji terenów zielonych, d. sortowanie poszczególnych frakcji odpadów komunalnych zbieranych selektywnie (opcjonalnie), e. zakład demonta Ŝu odpadów wielkogabarytowych (opcjonalnie), f. zakład przetwarzania zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego (opcjonalnie). 19. Stosowanie technologii spełniaj ących kryteria BAT. 20. Składowiska spełniaj ące wszystkie wymogi prawa mog ą funkcjonowa ć do czasu ich wypełnienia lub obowi ązywania odpowiednich zezwole ń. 21. Budowa i rozbudowa składowisk odpadów jedynie w ramach planowanych do budowy i rozbudowy ZZO. 22. Monitorowanie wskazanych w WPGO wska źników wytwarzania odpadów oraz wspieranie działa ń zwi ązanych z badaniem charakterystyki odpadów.

2.4 Ustawodawstwo polskie w dziedzinie gospodarki odpadami

Obowi ązuj ące prawo wprowadza zasady, które powinny by ć przestrzegane w gospodarce odpadami. Podstawowym aktem normatywnym reguluj ącym w polskim systemie prawnym problematyk ę odpadów jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony). Ustawa o odpadach okre śla zasady post ępowania z odpadami w sposób zapewniaj ący ochron ę Ŝycia i zdrowia ludzi oraz ochron ę środowiska zgodnie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, a w szczególno ści z zasad ą zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilo ści i negatywnego oddziaływania na środowisko, a tak Ŝe odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. W poszczególnych rozdziałach ustawa o odpadach reguluje: kwestie zwi ązane z zasadami gospodarowania odpadami (rozdział II), planami gospodarki odpadami (rozdział III), zadaniami samorz ądu terytorialnego w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi (rozdział IIIa), obowi ązkami posiadaczy odpadów oraz prowadz ących działalno ść w zakresie ich transportu (rozdział IV), szczególnymi zasadami gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów (rozdział V), termicznym ______15 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 przekształcaniem odpadów (rozdział VI), a tak Ŝe ze składowaniem i magazynowaniem odpadów (rozdział VII). Ustawa zawiera ponadto: przepisy karne, okre ślaj ące odpowiedzialno ść za ich naruszenie, a tak Ŝe zał ączniki zawieraj ące: kategorie odpadów; kategorie lub rodzaje odpadów niebezpiecznych; składniki odpadów, które kwalifikuj ą je jako odpady niebezpieczne, wła ściwo ści odpadów, które powoduj ą, Ŝe odpady s ą niebezpieczne; procesy unieszkodliwiania odpadów oraz działania polegaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w cz ęś ci lub prowadz ące do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów lub energii wraz z ich wykorzystaniem. Poni Ŝej przedstawiono obowi ązuj ące akty prawne, które w cało ści lub cz ęś ci dotycz ą gospodarki odpadami i stanowiły podstaw ę do sporz ądzenia Planu Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego: 1) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony), 2) Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. - Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. 2005 nr 228 poz. 1947, tekst ujednolicony, z pó źniejszymi zmianami), 3) Ustawa z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz.U. 2005 nr 236 poz. 2008, tekst ujednolicony, z pó źniejszymi zmianami), 4) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. 2008 nr 25 poz. 150, tekst ujednolicony) 5) Ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. 2001 nr 63 poz. 638, z pó źniejszymi zmianami), 6) Ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. 2007 nr 90 poz. 607, tekst ujednolicony), 7) Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubo Ŝaj ących warstw ę ozonow ą (Dz. U. 2004, Nr 121, poz. 1263), 8) Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz.U. 2004 nr 3 poz. 20, tekst jednolity, z pó źniejszymi zmianami), 9) Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zu Ŝytym sprz ęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. 2005, Nr 180 poz. 1495), 10) Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz.U. 2005 nr 25 poz. 202, z pó źniejszymi zmianami), 11) Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493).

______16 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Do w/w ustaw istnieje kilkadziesi ąt aktów wykonawczych. Poni Ŝej przedstawiono najwa Ŝniejsze z nich: • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. o zakresie, czasie, sposobie oraz warunkach prowadzenie monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220 poz. 1858 z 2002 r.), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów mo Ŝe przekazywa ć osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym nieb ędącym przedsi ębiorcami, oraz dopuszczalnych metod ich odzysku (Dz.U. 2006 nr 75 poz. 527), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. 2002, Nr 134, poz. 1140 i Nr 155, poz. 1299), • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog ą by ć składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. 2002, Nr 191, poz. 1595), • Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103), • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 pa ździernika 2003 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876), • Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były, lub s ą wykorzystywane substancje stwarzaj ące szczególne zagro Ŝenie dla środowiska (Dz. U. Nr 96, poz. 860) • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów wykazów zawieraj ących informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysoko ści nale Ŝnych opłat i sposobu przedstawiania tych informacji i danych (Dz.U. 2005 nr 252 poz. 2128), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilo ści, dla których nie ma obowi ązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsi ębiorstw, które mog ą prowadzi ć uproszczon ą ewidencj ę odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1735),

______17 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego okre ślania wymaga ń, jakie powinien spełnia ć przedsi ębiorca ubiegaj ący si ę o uzyskanie zezwolenia (Dz. U. Nr 5, poz. 33) • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U. 2006 nr 30 poz. 213), • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie rodzajów odpadów, których zbieranie i transport nie wymagaj ą zezwolenia na prowadzenie działalno ści (Dz. U. Z 2004 r. Nr 16, poz. 154) • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pou Ŝytkowych (Dz.U. 2007 nr 109 poz. 752) • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 pa ździernika 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu post ępowania z odpadami opakowaniowymi (Dz. U. 2005 Nr 219 poz. 1858), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje si ę, Ŝe odpady s ą niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347), • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu post ępowania z olejami odpadowymi (Dz. U. Nr 192, poz. 1968), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie procesu odzysku R10 (Dz.U. 2007 nr 228 poz. 1685), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urz ądzeniami (Dz.U. 2006 nr 49 poz. 356), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. 2003 nr 66 poz. 620) oraz Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2006 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sporz ądzania planów gospodarki odpadami (Dz.U. 2006 nr 46 poz. 333), • Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 wrze śnia 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. 2005 nr 186 poz. 1553), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru formularza przyj ęcia odpadów metali (Dz.U. 2004 nr 197 poz. 2033).

Odpady z sektora komunalnego

Ustawa o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku określa zasady post ępowania z odpadami w sposób zapewniaj ący ochron ę Ŝycia i zdrowia ludzi zgodnie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, a w ______18 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 szczególno ści zasady zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilo ści odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a tak Ŝe odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 1, ust. 1). W rozdziale pierwszym zawieraj ącym przepisy ogólne, ustawa definiuje poj ęcie odpadów komunalnych. Zgodnie z t ą definicj ą przez odpady komunalne rozumie si ę odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące odpadów niebezpiecznych pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych (art. 3, ust. 3, pkt. 4). Odpady niebezpieczne, które powstaj ą poza gospodarstwem domowym (w szpitalu, szkole itp.) nie mog ą by ć traktowane jako odpady komunalne. Komunalne osady ściekowe w rozumieniu w/w ustawy to pochodz ący z oczyszczalni ścieków osad z komór fermentacyjnych oraz innych instalacji słu Ŝą cych do oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbli Ŝonym do składu ścieków komunalnych (art. 3, ust. 3, pkt. 2). Do odpadów komunalnych w rozumieniu szczegółowych regulacji prawnych zalicza si ę odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, mi ędzy innymi papier, tektur ę, szkło, odpady kuchenne ulegaj ące biodegradacji, odzie Ŝ i tekstylia, rozpuszczalniki, kwasy, alkalia, odczynniki fotograficzne, lampy fluorescencyjne, urz ądzenia zawieraj ące freony, oleje i tłuszcze jadalne, detergenty, baterie i akumulatory, drewno, tworzywa sztuczne, metale, odpady zmiotek wentylacyjnych. Podstawowym dokumentem wyznaczającym kierunek gospodarki odpadami, a w szczególno ści odpadami komunalnymi, na wszystkich szczeblach administracji publicznej: krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym s ą plany gospodarki odpadami. Plany te słu Ŝą osi ąganiu celów Polityki Ekologicznej Pa ństwa. W pierwszej kolejno ści odpady powinny by ć poddawane odzyskowi lub unieszkodliwianiu w miejscu ich powstawania. Odpady, które nie mog ą by ć poddane odzyskowi lub unieszkodliwiane w miejscu ich powstawania, powinny by ć, uwzgl ędniaj ąc najlepsz ą dost ępn ą technik ę lub technologi ę, przekazywane do najbli Ŝej poło Ŝonych miejsc, w których mog ą by ć poddane odzyskowi lub unieszkodliwione. Niesegregowane odpady komunalne, pozostało ści z sortowania odpadów komunalnych oraz komunalne osady ściekowe powinny by ć poddane odzyskowi lub unieszkodliwianiu na obszarze tego województwa, na którym zostały wytworzone, w instalacjach spełniaj ących wymagania najlepszej dost ępnej techniki lub technologii, lub w miejscach najbli Ŝej poło Ŝonych od miejsca ich wytworzenia. Posiadacz odpadów mo Ŝe je przekazywa ć wył ącznie podmiotom posiadaj ącym odpowiednie zezwolenie (art. 25 ust. 2). Wyj ątkiem s ą osoby fizyczne (art. 33 ust. 2) oraz jednostki organizacyjne

______19 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 nie b ędące przedsi ębiorcami, którym mo Ŝna przekazywa ć okre ślone rodzaje odpadów i które mog ą wykorzystywa ć je na własne potrzeby bez zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie odzysku. W ustawie o odpadach wymagania zwi ązane z uzyskaniem zezwolenia na wytwarzanie odpadów oraz składaniem informacji na temat wytworzonych i zagospodarowanych odpadach reguluj ą przepisy zawarte w art. 17-24. Wymagania dotycz ące uzyskiwania zezwole ń na prowadzenie działalno ści w zakresie zbierania i transportu odpadów przedstawione s ą w art. 28, a wymagania dotycz ące zezwole ń na działalno ść w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów zamieszczone zostały w art. 26-27. Odpady komunalne, podobnie jak inne rodzaje odpadów mog ą podlega ć termicznemu przekształceniu. Przekształcenie to mo Ŝe si ę odbywa ć w specjalnych spalarniach lub współspalarniach odpadów komunalnych. Termiczne przekształcanie odpadów komunalnych i niebezpiecznych stanowi proces unieszkodliwiania D 10. Spalarnie i współspalarnie powinny by ć zaprojektowane, wybudowane, wyposa Ŝone i uŜytkowane w sposób zapewniaj ący jak najmniejsz ą szkodliwo ść dla zdrowia ludzkiego i środowiska.

Odpady przemysłowe

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach ści śle nie definiuje poj ęcia odpadów przemysłowych. Niemniej mo Ŝna stwierdzi ć, i Ŝ s ą to odpady powstaj ące w zwi ązku z prowadzeniem szeroko rozumianej działalno ści gospodarczej (produkcyjnej, budowlanej, usługowej itp.), a tak Ŝe odpady niebezpieczne powstaj ące poza gospodarstwem domowym. W katalogu odpadów, wyró Ŝniono nast ępuj ące tego typu odpady: z przemysłu rolno- spo Ŝywczego, energetycznego, z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego. Ponadto odpady pochodz ące z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej i organicznej, z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych, kitu, kleju i farb drukarskich. Do odpadów przemysłowych zaliczy ć mo Ŝna równie Ŝ odpady ze specjalnych gał ęzi przemysłu, a w szczególno ści odpady powstaj ące przy produkcji samochodów, odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych, odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nie Ŝelaznych oraz odpady z produkcji powłok ochronnych. Odpady przemysłowe, podobnie jak komunalne oraz inne, podlegają ogólnym zasadom gospodarowania, wymogom ochrony środowiska, a tak Ŝe planom gospodarki odpadami.

______20 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Zakłady przemysłowe oraz podmioty podejmuj ące działania powoduj ące powstanie odpadów przemysłowych, powinny takie działania planowa ć, projektowa ć i prowadzi ć w taki sposób, aby zapobiega ć powstawaniu odpadów lub ogranicza ć ich ilo ść i negatywne oddziaływania na środowisko, zapewni ć zgodny z zasadami ochrony środowiska odzysk, je Ŝeli nie udało si ę zapobiec ich powstaniu oraz zapewni ć zgodne z zasadami ochrony środowiska unieszkodliwianie odpadów, których powstaniu nie udało si ę zapobiec lub których nie udało si ę podda ć odzyskowi. Podobnie jak inne rodzaje odpadów, równie Ŝ odpady przemysłowe mog ą zosta ć poddane przekształceniom termicznym w specjalnie do tego przygotowanych spalarniach. Wytwórca odpadów zgodnie z ustaw ą o odpadach (art. 17, ust. 1) jest obowi ązany do: 1) uzyskania decyzji zatwierdzaj ącej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi , je Ŝeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilo ści powy Ŝej 0,1 Mg rocznie, 2) przedło Ŝenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami , je Ŝeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilo ści do 0,1 Mg rocznie albo powy Ŝej 5 Mg rocznie innych ni Ŝ niebezpieczne. W przypadku gdy wytwórca odpadów wytwarza powy Ŝej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powy Ŝej 5 tys. Mg odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne rocznie, a odpady te powstaj ą w zwi ązku z eksploatacj ą instalacji to jest on obowi ązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów (art. 17, ust. 2). Powy Ŝszych przepisów nie stosuje si ę do odpadów komunalnych, odpadów z wypadków, odpadów powstałych w wyniku kl ęsk Ŝywiołowych oraz odpadów powstałych w wyniku powa Ŝnej awarii lub powa Ŝnej awarii przemysłowej (art. 17, ust. 5). Wytwórca odpadów powstałych w wyniku powa Ŝnej awarii przemysłowej jest obowi ązany do przedło Ŝenia staro ście wła ściwemu ze wzgl ędu nas miejsce powstania odpadów z tych awarii informacji o wytworzonych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, bez wzgl ędu na ich ilo ść , w terminie 30 dni od dnia wyst ąpienia awarii (art. 17a, ust. 1). Posiadacz odpadów jest obowi ązany do prowadzenia ich ilo ściowej i jako ściowej ewidencji zgodnie z przyj ętym katalogiem odpadów i list ą odpadów niebezpiecznych (art. 36, ust. 1). W przypadku wytwórcy odpadów ewidencja ta powinna obejmowa ć miejsce przeznaczenia odpadów, a w przypadku posiadacza odpadów, który prowadzi działalno ść w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów – powinna obejmowa ć sposoby gospodarowania odpadami, a tak Ŝe dane o ich pochodzeniu (art. 36, ust. 2). Z tego obowi ązku zwolnieni s ą wytwórcy odpadów komunalnych, a tak Ŝe osoby fizyczne i jednostki organizacyjne, nieb ędące przedsi ębiorcami, które wykorzystuj ą odpady na własne potrzeby (art. 36, ust. 2-3). Ewidencj ę odpadów prowadzi si ę z zastosowaniem karty ewidencji odpadów, prowadzonej dla ka Ŝdego rodzaju odpadu odr ębnie oraz karty przekazania odpadu (art. 36, ust. 4). Prowadz ący

______21 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 działalno ść wył ącznie w zakresie transportu odpadów prowadzi ewidencj ę z zastosowaniem tylko karty przekazania odpadów (art. 36, ust. 5). Wytwórca odpadów prowadz ący ewidencj ę odpadów jest zobowi ązany sporz ądzi ć na formularzu zbiorcze zestawienie danych o rodzajach i ilo ści odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz ądzeniach słu Ŝą cych do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów oraz jest obowi ązany przekaza ć to zestawienie marszałkowi województwa wła ściwemu ze wzgl ędu na miejsce wytwarzania, zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów w terminie do ko ńca pierwszego kwartału za poprzedni rok kalendarzowy (art. 37, ust. 1 i 3). Dane te tworz ą wojewódzk ą baz ę danych („Wojewódzki System Odpadowy”) o wytwarzanych przez poszczególne podmioty gospodarcze odpadach przemysłowych. Jest ona elementem „Zintegrowanego Systemu Odpadowego”.

Odpady niebezpieczne

Odpadom niebezpiecznym, ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach po świ ęca znaczn ą cz ęść przepisów. Reguluj ą one w głównej mierze sposób zbierania, magazynowania i transportu tych odpadów. Zwracaj ą uwag ę na obowi ązki posiadacza takich odpadów oraz naruszaj ących zasady gospodarowania nimi. Odpady niebezpieczne w rozumieniu w/w ustawy s ą to odpady: 1) nale Ŝą ce do kategorii lub rodzajów odpadów okre ślonych na li ście A zał ącznika nr 2 do ustawy oraz posiadaj ące co najmniej jedn ą z wła ściwo ści wymienionych w zał ączniku nr 4 do ustawy, lub 2) nale Ŝą ce do kategorii lub rodzajów odpadów okre ślonych na li ście B zał ącznika nr 2 do ustawy i zawieraj ące którykolwiek ze składników wymienionych w zał ączniku nr 3 do ustawy oraz posiadaj ące co najmniej jedn ą z wła ściwo ści wymienionych w zał ączniku nr 4 do ustawy(art. 3 ust.2); w zał ączniku nr 3 przywołanej powy Ŝej ustawy, okre ślono ponadto składniki odpadów, które kwalifikuj ą je jako odpady niebezpieczne. Odpady uznawane za niebezpieczne posiadaj ą szczególne wła ściwo ści m.in. wybuchowo ść substancji, łatwopalno ść , stopie ń dra Ŝnienia wywołuj ący stany zapalne skóry, toksyczno ść , rakotwórczo ść , mutagenno ść , ekotoksyczno ść , a tak Ŝe stopie ń szkodliwego działania na rozrodczo ść . Do składników toksycznych wchodz ących w skład odpadów niebezpiecznych zalicza si ę przede wszystkim takie zwi ązki i pierwiastki chemiczne, jak: beryl, zwi ązki chromu, zwi ązki kobaltu, selen i jego zwi ązki, arsen, ołów i jego zwi ązki, nieorganiczne zwi ązki fluoru, cyjanki, organiczne zwi ązki siarki, etery, w ęglowodany i ich zwi ązki z tlenem, azotem lub siarka oraz wiele innych. Do odpadów niebezpiecznych, wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych zalicza si ę nast ępuj ące ich rodzaje: • Baterie i akumulatory (kod 20 01 33*), ______22 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• Detergenty zawieraj ące substancje niebezpieczne (kod 20 01 29*), • Odczynniki fotograficzne (kod 20 01 17*), • Farby, tusze, farby drukarskie, kleje, lepiszcza i Ŝywice zawieraj ące substancje niebezpieczne (kod 20 01 27*), • Kwasy i alkalia (kod 20 01 14*), • Lampy fluoroscencyjne i inne odpady zawieraj ące rt ęć (kod 20 01 21*), • Leki cytotoksyczne i cytostatyczne (kod 20 01 31*), • Oleje i tłuszcze (kod 20 01 26*), • Środki ochrony ro ślin (np. pestycydy, herbicydy, insektycydy) (kod 20 01 19*), • Zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne i inne ni Ŝ wymienione (kod 20 01 35*), • Drewno zawieraj ące substancje niebezpieczne (kod 20 01 37*), • Urz ądzenia zawieraj ące freony (kod 20 01 23*), • Rozpuszczalniki (kod 20 01 13*). Do odpadów niebezpiecznych zaliczane s ą równie Ŝ w wi ększo ści odpady medyczne i weterynaryjne.

Opłaty i kary w zakresie gospodarki odpadami

Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku ustanawia opłaty i kary za korzystanie ze środowiska, w tym równie Ŝ w zakresie gospodarki odpadami. Opłata za korzystanie ze środowiska ponoszona jest za składowanie lub magazynowanie odpadów. Wysoko ść opłaty za składowanie odpadów zle Ŝy od ilo ści i rodzaju składowanych odpadów, z tym Ŝe wysoko ść opłaty podwy Ŝszonej tak Ŝe od czasu składowania odpadów. Kara pieni ęŜ na jest ponoszona za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska, ustalonych decyzj ą. Wysoko ść administracyjnej kary pieni ęŜ nej zale Ŝy od ilo ści i rodzaju składowanych albo magazynowanych odpadów oraz czasu ich składowania lub magazynowania.

Obowi ązki organów administracji publicznej w zakresie gospodarki odpadami

Szczegółowego podziału kompetencji w sprawach ochrony środowiska pomi ędzy organy ochrony środowiska dokonuje art. 378 Prawa ochrony środowiska. Zgodnie z ustaw ą Prawo ochrony środowiska organami administracji odpowiedzialnymi za sprawy ochrony środowiska s ą: wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, wojewoda oraz minister wła ściwy do spraw środowiska (od 1 stycznia 2008 r. tak Ŝe sejmik województwa oraz marszałek województwa). ______23 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Art. 376 PO Ś ust. 3 przyznaje marszałkowi województwa dawniejsze kompetencje wojewody. W ten sposób marszałek jest wła ściwy rzeczowo w sprawach dotycz ących, po pierwsze, przedsi ęwzi ęć i zdarze ń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, kwalifikowana jako przedsi ęwzi ęcie mog ące znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (dla którego sporz ądzenie raportu o oddziaływaniu na środowisko jest obowi ązkowe), a po drugie, przedsi ęwzi ęcia mog ącego znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, dla którego sporz ądzenie takiego raportu jest obowi ązkowe, realizowanego na terenach innych ni Ŝ wy Ŝej wymienione. Marszałek województwa przej ął tak Ŝe od 1 stycznia 2008 r. pewne kompetencje, które ustawa Prawo ochrony środowiska przekazywała „imiennie” wojewodzie (nie uŜywaj ąc okre ślenia „organ ochrony środowiska” i ogólnych zasad podziału kompetencji). Do osi ągni ęcia celów zało Ŝonych w Polityce Ekologicznej Pa ństwa, a tak Ŝe stworzenia w kraju zintegrowanej i wystarczaj ącej sieci instalacji i urz ądze ń do odzysku unieszkodliwienia odpadów, opracowane s ą plany gospodarki odpadami. Minister wła ściwy do spraw środowiska opracowuje krajowy plan gospodarki odpadami, który jest nast ępnie uchwalany przez Rad ę Ministrów. Zarz ąd województwa, powiatu i gminy oraz wójt lub burmistrz/prezydent miasta opracowuje odpowiednio projekt wojewódzkiego, powiatowego lub gminnego planu gospodarki odpadami. Minister wła ściwy do spraw środowiska oraz wymienione zarz ądy składaj ą, co dwa lata, odpowiednio Radzie Ministrów, sejmikowi województwa, radzie powiatu i radzie gminy, sprawozdania z realizacji planu gospodarki odpadami (art. 14 ustawy o odpadach) Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest zatwierdzany w drodze decyzji przez wła ściwy organ, którym jest: 1) marszałek województwa - dla przedsi ęwzi ęć lub instalacji, o których mowa w art. 378 ust. 2a ustawy - Prawo ochrony środowiska, 2) starosta - dla pozostałych przedsi ęwzi ęć . Marszałek województwa zatwierdza program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, po zasi ęgni ęciu opinii wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, wła ściwego ze wzgl ędu na miejsce wytwarzania odpadów niebezpiecznych.

Dostosowanie polskiego prawa do wymogów Unii Europejskiej

Jednym z podstawowych warunków przyst ąpienia Polski do Unii Europejskiej było przej ęcie całego jej dorobku prawnego ( acquis communautaire ) i wdro Ŝenie jego wymaga ń w praktyce. Wymóg ten dotyczy uregulowa ń zawartych w dyrektywach i decyzjach, nie dotyczy natomiast rozporz ądze ń, które od 1 maja 2004 r. bezpo średnio obowi ązuj ą równie Ŝ na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

______24 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 stanowi ąc element naszego porz ądku prawnego. Prawodawstwo Unii Europejskiej okre śla ogólne ramy prawne i zasady gospodarki odpadami. Zadaniem krajów członkowskich jest transponowanie i wdra Ŝanie postanowie ń dyrektyw UE do prawodawstwa krajowego. Podstawowym zało Ŝeniem gospodarki odpadami w Unii Europejskiej jest istnienie odpowiedniego systemu zarz ądzania na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym, a tak Ŝe odpowiedniej infrastruktury umo Ŝliwiaj ącej bezpieczne zbieranie, sortowanie, transport, recykling, odzyskiwanie materiałów i energii z odpadów oraz unieszkodliwianie wszystkich rodzajów wytwarzanych odpadów. Podstawowym, unijnym aktem prawnym dotycz ącym gospodarowania odpadami jest Dyrektywa ramowa nr 75/442/EWG. Dyrektywa ta ustanawia definicje, zasady i procedury dotycz ące odpadów oraz osadza gospodark ę odpadami w okre ślonych ramach instytucjonalnych.

Okresy przej ściowe

Polski system prawny od roku 1991 powoli dostosowywany był do regulacji unijnych. Podpisany 16 grudnia 1991 r. Układ Europejski ustanawiaj ący stowarzyszenie mi ędzy Rzeczpospolit ą Polsk ą, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Pa ństwami Członkowskimi, z drugiej strony, zawierał zobowi ązanie strony polskiej do powstrzymania si ę od ustanawiania nowych przepisów, które byłyby niezgodne z normami unijnymi. Rzeczywisty proces dostosowywania polskich przepisów prawa ochrony środowiska do prawnych standardów wypracowanych w Unii Europejskiej był szczególnie widoczny w latach 1999 – 2001. Dostosowanie obj ęło: prawo horyzontalne, ochron ę przyrody, jako ść wód, ograniczanie zanieczyszcze ń przemysłowych i ocena ryzyka, jako ść powietrza, hałas z urz ądze ń, chemikalia i organizmy modyfikowane genetycznie, bezpiecze ństwo j ądrowe, ochron ę przed promieniowaniem i gospodark ę odpadami.

Gminne Plany Gospodarki Odpadami oraz Regulaminy Utrzymania Czysto ści w gminach

Obowi ązek uchwalenia gminnego PGO upływał 30.06.2004. śadna z gmin Powiatu Gorlickiego nie uchwaliła PGO w wymaganym terminie. Termin uchwalenia Regulaminu utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie min ął 13.01.2006. Na chwil ę obecn ą dwie gminy z Powiatu Gorlickiego nie maj ą uchwalonych Regulaminów. Przebieg procesu uchwalania poszczególnych dokumentów przedstawiaj ą tabele poni Ŝej.

______25 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 1 Przebieg procesu uchwalania gminnych planów gospodarki odpadami na terenie powiatu Nazwy gmin, które uchwaliły gminne plany gospodarki odpadami:

do 30.06.2004 (termin 01.07.2004 - 31.12.2004 01.01.2005 - 31.12.2005 01.01.2006 - 31. ustawowy) 2.2006

Uchwała nr Uchwała nr XXIII/147/05 XVII/124/2004 - Rady Gminy Moszczenica - Rady Gminy S ękowa z dnia 02.09.2005 z dnia 26.11.2004 Uchwała nr XVIII/159/05 - Rady Gminy Łu Ŝna - - z dnia 27.04.2005 Uchwała nr XXII/122/05 - - Rady Gminy Ropa - z dnia 29.04.2005 Uchwała nr XXXIII/179/05 - - Rady Gminy Lipniki - z dnia 09.06.2005 Uchwała nr XXVI/175/05 - - Rady Gminy Bobrowa - z dnia 13.06.2005 Uchwała nr 330/XXXV/2005 - - - Rady Gminy Łu Ŝna z dnia 23.06.2005 Uchwała nr 330/XXXV/2005 - - - Rady Miasta Gorlice z dnia 23.06.2005

Uchwała nr XXI/200/2005 - - Rady Miejskiej w Bieczu - z dnia 28.06.2005

Uchwała nr XXVII/256/2005 - - Rady Gminy - U ście - Gorlickie z dnia 29.06.2005

______26 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Uchwała nr XXIII/219/2005 - - - Rady Gminy w Gorlicach z dnia 30.06.2005

Tabela 2 Przebieg procesu uchwalania nowych regulaminów utrzymania czysto ści i porz ądku w gminach na terenie powiatu Nazwy gmin, które uchwaliły nowe regulaminy utrzymania czysto ści i porz ądku: do 13.01.2006 r. (termin 14.01.2006 - 13.04.2006 14.04.2006 -31.12.2006 po 01.01.2007 ustawowy) Uchwała nr Uchwała nr Uchwała nr XXXI/230/06 XXIX/365/2006 XIV/122/2008 Rady Rady Gminy w Bobowej Rady Miejskiej w Bieczu Gminy S ękowa z dnia z dnia 27.02.2006 roku z dnia 14.06.2006 roku 28.02.2008 roku

Uchwała nr XXXI/186/06 Uchwała nr XL/226/06 Rady Gminy w Ropie Rady Gminy w Lipnikach z dnia 18.08.2006 roku z dnia 24.01.2006 roku

Uchwała nr XXXII/308/06 Uchwała nr 432/XLVI/2006 Rady Gminy w Gorlicach Rady Miasta Gorlice z dnia 06.10.2006 roku z dnia 30.03.2006 roku

Uchwała nr XLIV/416/2006 Rady Gminy – U ście Gorlickie z dnia 26.10.2006 roku

Uchwała nr II/12/2006 Rady Gminy w Łu Ŝnej z dnia 06.12.2006 roku

Gmina która nie uchwaliła nowych regulaminów utrzymania czysto ści i porz ądku w gminach: GMINA MOSZCZENICA

______27 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

3. Aktualny stan gospodarki odpadami komunalnymi na terenie Powiatu Gorlickiego

Zgodnie z ustaw ą o odpadach odpady komunalne definiuje si ę jako: „odpady powstaj ące w gospodarstwach domowych, a tak Ŝe odpady nie zawieraj ące odpadów niebezpiecznych pochodz ące od innych wytwórców odpadów, które ze wzgl ędu na swój charakter lub skład s ą podobne do odpadów powstaj ących w gospodarstwach domowych. Odpady niebezpieczne powstaj ące na terenie tzw. obiektów u Ŝyteczno ści publicznej nie s ą odpadami komunalnymi. Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych zwi ązanych z działalno ści ą bytow ą człowieka s ą przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty u Ŝyteczno ści publicznej (infrastruktury). Z uwagi na skład, wła ściwo ści technologiczne oraz warunki i miejsca powstawania wyró Ŝnia si ę nast ępuj ące odpady wyst ępuj ące w strumieniu odpadów komunalnych: • odpady domowe zwi ązane z bytowaniem ludzi w domach mieszkalnych (zabudowa wielorodzinna, domy jednorodzinne); • odpady z obiektów u Ŝyteczno ści publicznej i obsługi ludno ści (np. handel i usługi, szkolnictwo, lecznictwo otwarte i szpitale); • odpady z terenów otwartych, takie jak: − uliczne z koszy, zmiotki, − z placów targowych, − z cmentarzy, − zieleni miejskiej, • odpady wielkogabarytowe, (np. zu Ŝyte meble, sprz ęt gospodarstwa domowego); • zu Ŝyte urz ądzenia elektryczne i elektroniczne.

3.1 Oszacowanie ilo ści i składu morfologicznego aktualnie powstaj ących odpadów komunalnych

Ustalenie ilo ści i składu odpadów stanowi główny i kluczowy czynnik wła ściwego programu zagospodarowania odpadów. Zarówno ilo ść wytwarzanych odpadów komunalnych, wska źnik ich nagromadzenia, jak struktura oraz skład s ą uzale Ŝnione od poziomu rozwoju gospodarczego, zamo Ŝno ści społecze ństwa jak i sposobu Ŝycia, gospodarowania zasobami i konsumpcji dóbr materialnych, a nawet od bardzo subiektywnych cech charakterologicznych mieszka ńców. Wiedza o tym jest istotn ą informacj ą w projektowaniu systemów zagospodarowania odpadów. Nale Ŝy, bowiem bra ć pod uwag ę fakt, Ŝe w zale Ŝno ści od lokalizacji, stopnia rozwoju gospodarczego, ______28 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 dostawy gazu b ądź jej braku, rodzaju mieszkalnictwa itp. rozbie Ŝno ści jako ściowe i ilościowe we wska źnikach nagromadzenia i morfologii odpadów mog ą by ć bardzo du Ŝe. W kolejnych tabelach przedstawiono zespolone dane otrzymane z gmin wchodz ących w skład Powiatu Gorlickiego dotycz ące ilo ści odpadów komunalnych poddawanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania oraz odzysku .

Tabela 3 Ilo ści i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania na terenie Gmin Powiatu Gorlickiego w latach 2004 i 2006 2004 2006 Oznaczenie Kod odpadu Rodzaj odpadu Oznaczenie procesu procesu Masa [Mg] Masa [Mg] unieszkodliwiania unieszkodliwia- nia Miasto Gorlice 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 9151,340 9 013,100 gminy gminy komunalne) Odpady D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 07 13,000 13,00 wielkogabarytowe gminy gminy Razem Miasto Gorlice 9 164,340 Mg/a 9 026,100 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 9 164,340 Mg/a 9 026,100 Mg/a Gmina Gorlice 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 985,000 1 025,000 gminy gminy komunalne) Razem Gmina Gorlice 985,000 Mg/a 1 025,000Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 985,000 Mg/a 1 025,000 Mg/a Gmina Lipniki 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 505,000 522,000 gminy gminy komunalne)

20 03 07 Odpady 5,000 D5- poza terenem 5,000 D5- poza terenem ______29 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

wielkogabarytowe gminy gminy Razem Gmina Lipniki 510,000 Mg/a 527,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 510,000 Mg/a 527,000 Mg/a Gmina Łu Ŝna 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 953,400 1 116,300 gminy gminy komunalne) Odpady D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 07 5,100 6,700 wielkogabarytowe gminy gminy Razem Gmina Łu Ŝna 958,500 Mg/a 1 116,300 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 958,500 Mg/a 1 116,300 Mg/a Gmina Moszczenica 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 406,000 508,000 gminy gminy komunalne) Razem Gmina Moszczenica 406,000 Mg/a 508,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 406,000 Mg/a 508,000 Mg/a Gmina Ropa 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 (zmieszane odpady 321,600 366,900 gminy gminy komunalne) Razem Gmina Ropa 321,000 Mg/a 366,900 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 321,000 Mg/a 366,900 Mg/a Gmina S ękowa 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie D5- poza terenem D5- poza terenem 20 03 01 Niesegregowalne 520,000 540,000 (zmieszane odpady gminy gminy ______30 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

komunalne) Razem Gmina S ękowa 520,000 Mg/a 540,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 520,000 Mg/a 540,000 Mg/a Miasto i Gmina Biecz 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- na terenie 20 03 01 (zmieszane odpady 2 062,000 D5- na terenie gminy 2 463,000 gminy komunalne) Odpady z D5- na terenie 20 03 02 298,000 D5- na terenie gminy 0,000 targowisk gminy Odpady z D5- na terenie 20 03 03 czyszczenia ulic i 0,000 D5- na terenie gminy 79,000 gminy placów Razem Gmina U ście Gorlickie 2 360,000 Mg/a 2 542,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 2 360,000 Mg/a 2 542,000 Mg/a Poza terenem gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Gmina U ście Gorlickie 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne D5- na terenie 20 03 01 (zmieszane odpady 231,000 D5- na terenie gminy 195,000 gminy komunalne) Razem Gmina S ękowa 231,000 Mg/a 195,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 231,000 Mg/a 195,000Mg/a Poza terenem gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a POWIAT GORLICKI 20 Odpady komunalne ł ącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie Niesegregowalne 20 03 01 (zmieszane odpady 15 135,340 D5 15 749,300 D5 komunalne) Odpady z 20 03 02 298,000 D5 0,000 D5 targowisk Odpady z 20 03 03 czyszczenia ulic i 0,000 D5 79,000 D5 placów

______31 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Razem Powiat Gorlicki 15 456,440 Mg/a 15 853,000 Mg/a W tym: Na terenie gminy 2 591,000 Mg/a 2 737,000 Mg/a Poza terenem gminy 12 865,440 Mg/a 13 116,000 Mg/a Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za okres 2004-2006

D5 Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne

Tabela 4 Ilo ści i rodzaje odpadów (z wył ączeniem odpadów komunalnych) poddanych poszczególnym procesom unieszkodliwiania na terenie Powiatu Gorlickiego w latach 2005 i 2006 2005 2006 Kod odpadu Oznaczenie Oznaczenie Masa [Mg] procesu Masa [Mg] procesu unieszkodliwiania unieszkodliwiania 02 01 02 2,500 D10 2,100 D10 02 02 02 7,000 D10 19,800 D10 03 01 99 375,800 D5 257,400 D5 03 02 01* 0,068 D9 0,052 D9 05 01 15* 14,585 D5 14,100 D5 05 01 99 74,400 D5 71,800 D5 08 01 15* 0,505 D9 0,420 D9 08 01 11* 4,260 D9 11,200 D9 08 01 12 0,200 D9 0,300 D9 08 01 13* 0,350 D9 0,500 D9 08 04 16 11,400 D9 9,200 D9 09 05 01* 0,160 D9 0,150 D9 10 01 99 3,700 D5 3,200 D5 10 09 03 291,000 D5 276,000 D5 10 09 06 520,000 D5 504,000 D5 10 11 03 587,000 D5 581,600 D5 10 11 99 2,000 D5 1,4000 D5 10 12 08 10,000 D5 9,350 D5 11 01 13* 0,020 D5 0,045 D5 12 01 09* 33,000 D9 251,878 D9 12 01 14* 0,550 D9 0,260 D9 12 01 17 79,200 D5 60,200 D5

______32 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

12 01 21 7,800 D5 7,000 D5 12 01 99 654,800 D5 549,000 D5 13 05 08* 0,930 D5 0,850 D5 16 01 13* 0,189 D9 0,143 D9 16 01 14* 0,231 D9 0,122 D9 16 01 15 0,200 D9 0,170 D9 16 01 22 0,400 D5 0,100 D5 16 01 99 2,100 D5 1,000 D5 16 07 08* 22,247 D9 18,820 D9 16 10 01* 1,000 D9 0,700 D9 17 01 02 50,000 D5 65,700 D5 17 01 07 28,100 D5 27,500 D5 17 03 80 735,300 D5 755,800 D5 17 06 01* 7,320 D5 6,600 D5 17 06 04 7,200 D5 6,600 D5 17 06 05* 10,300 D5 9,300 D5 18 01 02* 0,893 D10 0,813 D10 18 01 03* 36,309 D10 43,919 D10 18 01 06* 0,427 D10 0,011 D10 18 01 08* 0,259 D10 0,179 D10 18 01 10* 0,007 D10 0,004 D10 18 01 11* 0,012 D9 0,015 D9 18 01 82* 0,747 D10 0,431 D10 19 01 10* 0,070 D9 0,050 D9 19 02 05* 76,832 D9 79,632 D9 19 04 03* 1,534 D10 1,457 D10 19 05 99 4,300 D5 3,8000 D5 19 08 01 28,700 D5 41,800 D5 Razem Powiat Gorlicki 111,436 Mg/a 126,739 Mg/a Łącznie Powiat Gorlicki 3696,110 Mg/a 3696,386 Mg/a Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za okres 2004 i 2006.

D1 Składowanie na składowiskach odpadów oboj ętnych D3 Składowanie poprzez gł ębokie wtryskiwanie (np. wtryskiwanie odpadów, które mo Ŝna pompowa ć) D5 Składowanie na składowiskach odpadów niebezpiecznych lub na składowiskach odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne ______33 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

D7 Lokowanie (zatapianie) na dnie mórz D12 Składowanie odpadów w pojemnikach w ziemi (np. w kopalni)

Tabela 5 Ilo ści i rodzaje odpadów komunalnych poddanych poszczególnym procesom odzysku na terenie powiatu w latach 2005 i 2006 2005 2006 Oznaczenie Oznaczenie procesu Kod odpadu Masa [Mg] Masa [Mg] procesu odzysku odzysku R3-poza terenem R3-poza terenem 15 01 01 382,800 461,450 powiatu powiatu R5-poza terenem R5-poza terenem 15 01 02 80,550 119,310 powiatu powiatu R4-poza terenem R4-poza terenem 15 01 04 102,300 66,200 powiatu powiatu R5-poza terenem R5-poza terenem 15 01 07 355,320 420,370 powiatu powiatu Razem Powiat Gorlicki 920,970 Mg/a 1 067,330 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,000 Mg/a 0,000 Mg/a Poza terenem gminy 920,970 Mg/a 1 067,330 Mg/a R5,R6 – na terenie R4,R6 – na terenie 20 01 21* 0,020 0,070 powiatu powiatu R4,R6 – poza R4,R6 – poza 20 01 33* 0,000 0,060 terenem powiatu terenem powiatu Razem Powiat Gorlicki 0,020 Mg/a 0,130 Mg/a W tym: Na terenie gminy 0,020 Mg/a 0,070 Mg/a Poza terenem gminy 0,000 Mg/a 0,060 Mg/a Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za okres 2004-2006 R2 Regeneracja lub odzyskiwanie rozpuszczalników R4 Recykling lub regeneracja metali i zwi ązków metali R5 Recykling lub regeneracja innych materiałów nieorganicznych R6 Regeneracja kwasów lub zasad R7 Odzyskiwanie składników stosowanych do usuwania zanieczyszcze ń R8 Odzyskiwanie składników z katalizatorów R9 Powtórna rafinacja oleju lub inne sposoby ponownego wykorzystania oleju R11 Wykorzystanie odpadów pochodz ących z któregokolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R10 R12 Wymiana odpadów w celu poddania któremukolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R11

______34 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

R13 Magazynowanie odpadów, które maj ą by ć poddane któremu kolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R12 (z wyj ątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady s ą wytwarzane) R14 Inne działania prowadz ące do wykorzystania odpadów w cało ści lub cz ęś ci lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, ł ącznie z ich wykorzystaniem, nie wymienione w punktach od R1 do R13

Tabela 6 Ilo ści i rodzaje odpadów (z wył ączeniem odpadów komunalnych) poddanych poszczególnym procesom odzysku na terenie powiatu w latach 2005 i 2006 2005 2006 Oznaczenie procesu Oznaczenie procesu Kod odpadu Masa [Mg] Masa [Mg] odzysku odzysku 02 05 80 202,900 R14 184,900 R14 02 06 80 23,400 R10 20,600 R10 03 01 05 49,500 R1 51,500 R1 05 01 09* 60,000 R10,141 126,800 R10,141 06 01 01* 0,076 R6 0,066 R6 06 01 02* 0,043 R6 0,041 R6 06 01 03* 0,030 R6 0,027 R6 06 11 81 0,500 R9 0,400 R9 07 02 13 2868,500 R5 2 762,100 R5 08 03 17* 0,003 R5 0,003 R5 08 03 18 0,200 R14 0,300 R14 09 01 01* 1,835 R6 1,190 R6 09 01 02* 0,070 R6 0,050 R6 09 01 04* 1,845 R6 1,210 R6 09 01 07 7,000 R3,6 7,000 R3,6 10 01 01 310,605 R10,14 108,731 R10,14 10 10 03 0,900 R10,14 0,100 R10,14 10 09 10 17,500 R10,14 16,000 R10,14 12 01 01 5 275,745 R4 7 069,288 R4 12 01 02 18,160 R4 19,180 R4 12 01 03 2,524 R4 0,900 R4 12 01 04 9,580 R4 1,600 R4 12 01 09* 49,300 R3 5205,100 R3 12 01 13 18,200 R4 21,220 R4 12 01 18* 0,010 R9 0,900 R9

______35 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

12 01 99 4,000 R9 2,560 R9 13 05 02 0,400 R9 0,300 R9 15 01 01 24,633 R3 21,430 R3 15 01 02 35,977 R5 17,047 R5 15 01 03 0,334 R1 0,800 R1 15 01 04 3,940 R4 3,374 R4 15 01 07 32,778 R5 25,065 R5 15 01 10* 0,089 R1,R5 0,286 R1,R5 15 02 02* 11,358 R1 28,179 R1 15 02 03 13,082 R1 11,741 R1 16 01 03 32,183 R1 28,970 R1 16 01 04 7,075 R14 11,750 R14 16 01 06 15,500 R14 0,010 R14 16 01 07* 33,114 R4 29,384 R4 16 01 17 3,101 R4 2,505 R4 16 01 18 0,600 R5 0,400 R5 16 01 19 1,402 R5 1,103 R5 16 01 20 1,384 R5 1,451 R5 16 01 99 120,100 R4 260,100 R4 16 02 09* 0,020 R4,R6 0,026 R4,R6 16 02 11* 0,044 R4 0,033 R4 16 02 13* 177,692 R14 108,123 R14 16 02 16 15,427 R14 12,165 R14 16 03 04 0,980 R9 0,780 R9 16 02 14 6,400 R14 5,100 R14 16 06 01* 210,707 R4,R6 56,106 R4,R6 16 06 06* 3,900 R9 27,200 R9 16 08 03 143,800 R14 120,500 R14 16 11 04 11,800 R14 15,400 R14 17 01 01 45,000 R10,R14 41,100 R10,R14 17 03 02 4,100 R14 5,400 R14 17 04 01 12,000 R4 7,800 R4 17 04 02 60,000 R4 45,600 R4 17 04 05 350,054 R4 407,854 R4 19 02 11* 194,700 R14 3,700 R14 ______36 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

19 03 05 199,900 R10,R14 3,000 R10,R14 19 08 02 91,300 R10,R14 76,000 R10,R14 19 08 09 1,000 R9 0,100 R9 19 09 02 15,200 R10,R14 12,200 R10,R14 19 10 02 1,900 R4 1,700 R4 19 12 02 7,200 R4 6,300 R4 Łącznie 10 812,600 Mg/a 15 878,845 Mg/a Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za lata 2004-2006

R1 Wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii R5 Recykling lub regeneracja innych materiałów nieorganicznych R10 Rozprowadzenie na powierzchni ziemi, w celu nawo Ŝenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi R11 Wykorzystanie odpadów pochodz ących z któregokolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R10 R12 Wymiana odpadów w celu poddania któremukolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R11 R13 Magazynowanie odpadów, które maj ą by ć poddane któremukolwiek z działa ń wymienionych w punktach od R1 do R12 (z wyj ątkiem tymczasowego magazynowania w czasie zbiórki w miejscu, gdzie odpady s ą wytwarzane) R14 Inne działania prowadz ące do wykorzystania odpadów w cało ści lub cz ęś ci lub do odzyskania z odpadów substancji lub materiałów, ł ącznie z ich wykorzystaniem, niewymienione w punktach od R1 do R13

Według sprawozdania z realizacji PGO, w 2006 roku na terenie Powiatu powstało ogółem 15 853 Mg . Natomiast odpadów z grupy inne ni Ŝ komunalne w 2006 powstało 3696,39 Mg (unieszkodliwiane) . Powy Ŝsze warto ści daj ą sum ę 19 549,39 Mg odpadów wytworzonych w 2006 na terenie Powiatu Gorlickiego.

Ilo ść odpadów komunalnych wyliczona na podstawie wska źników wg KPGO

Odpady komunalne badane s ą sporadycznie i to głównie pod k ątem potrzeb du Ŝych o środków miejskich, rzadko badaniami takimi obejmowane s ą gminy i powiaty. Dla Powiatu Gorlickiego bada ń takich dotychczas nie wykonywano. Z uwagi na ich brak w niniejszym opracowaniu aby w jaki ś jednolity sposób spróbowa ć oszacowa ć rzeczywist ą ilo ść i morfologie odpadów komunalnych na terenie Powiatu Gorlickiego posłu Ŝono si ę u średnionymi wska źnikami z KPGO. Morfologi ę oraz ilo ści odpadów powstaj ące na terenie powiatu Gorlickiego mo Ŝna oszacowa ć na podstawie zmodyfikowanych wska źników z pierwszego KPGO. W Sprawozdaniu z realizacji tego Planu za okres od 29 pa ździernika 2002 r. do 29 pa ździernika 2004 r. (Sprawozdanie z KPGO) stwierdzono, i Ŝ wska źniki przyj ęte w pierwszym KGPO s ą zawy Ŝone. W opracowanym i przyj ętym w

______37 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

2006 r. drugim KPGO (tzw. KPGO 2010) nie podano szczegółowych wska źników na 1 mieszka ńca. Dlatego aby urealni ć wska źniki z pierwszego KGPO dotycz ące wielko ści nagromadzenia oraz morfologii odpadów komunalnych na potrzeby niniejszego Planu maj ąc na wzgl ędzie jego przeszacowanie jak podano w Sprawozdaniu z KPGO, zmodyfikowano je obni Ŝaj ąc wielko ść produkowanych odpadów przez jednego mieszka ńca do 250 kg na terenach miejskich i 180 kg na terenach wiejskich.

Tabela 7 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszka ńca w roku 2007 r. 2007 Lp. Strumie ń odpadów komunalnych miasto wie ś % Kg/M/r % Kg/M/r 1 Kuchenne ulegaj ące biodegradacji 19,77 49,43 9,19 35,59 2 Odpady zielone 2,20 5,50 1,81 3,96 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 6,30 15,75 4,63 11,34 4 Opakowania z papieru i tektury 11,50 28,75 6,72 20,70 5 Opakowania wielomateriałowe 1,29 3,23 0,75 2,32 6 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 10,37 25,93 8,72 18,67 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 4,30 10,75 2,80 7,74 8 Tekstylia 2,66 6,65 2,02 4,79 9 Szkło nieopakowaniowe 0,46 1,15 0,43 0,83 10 Opakowania ze szkła 7,09 17,73 8,23 12,76 11 Metale 2,68 6,70 1,89 4,82 12 Opakowania z blachy stalowej 1,10 2,75 0,67 1,98 13 Opakowania z aluminium 0,32 0,80 0,19 0,58 14 Odpady miner 3,00 7,50 5,23 5,40 15 Drobna frakcja popiołowa 8,41 21,03 14,36 15,14 16 Wielkogabarytowe 5,98 14,95 7,89 10,76 17 Budowlane 11,96 29,90 23,67 21,53 18 Niebezpieczne w strumieniu komunalnym 0,60 1,50 0,79 1,08 Razem 100 249,98 100 179,98

Według powy Ŝszej tabeli statystyczny mieszkaniec miasta wytwarza w ci ągu roku 249,98 kg odpadów komunalnych. Natomiast mieszkaniec wsi - 179,98 kg na rok.

______38 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 8. Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 r . 2007 Lp. Strumie ń odpadów komunalnych miasto wie ś % Mg % Mg 1 Kuchenne ulegaj ące biodegradacji 19,77 1628,28 9,19 2620,40 2 Odpady zielone 2,20 181,19 1,81 291,60 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 6,30 518,87 4,63 835,03 4 Opakowania z papieru i tektury 11,50 947,15 6,72 1524,26 5 Opakowania wielomateriałowe 1,29 106,25 0,75 170,98 6 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 10,37 854,08 8,72 1374,49 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 4,30 354,15 2,80 569,94 8 Tekstylia 2,66 219,08 2,02 352,57 9 Szkło nieopakowaniowe 0,46 37,89 0,43 60,97 10 Opakowania ze szkła 7,09 583,94 8,23 939,74 11 Metale 2,68 220,73 1,89 355,22 12 Opakowania z blachy stalowej 1,10 90,60 0,67 145,80 13 Opakowania z aluminium 0,32 26,36 0,19 42,41 14 Odpady miner 3,00 247,08 5,23 397,63 15 Drobna frakcja popiołowa 8,41 692,66 14,36 1114,70 16 Wielkogabarytowe 5,98 492,52 7,89 792,62 17 Budowlane 11,96 985,04 23,67 1585,23 18 Niebezpieczne w strumieniu komunalnym 0,60 49,42 0,79 79,53 Razem 100 8236,09 100 13254,447

Z tabeli powy Ŝej wynika, i Ŝ według zmodyfikowanych wska źników z KPGO na terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku powstało około 21 490,54 Mg odpadów komunalnych z czego na terenach miejskich około 8 236,09 Mg , a na terenach wiejskich około 13 254,447 Mg odpadów komunalnych.

3.2 Gospodarka odpadami komunalnymi na terenie Powiatu Gorlickiego

Gospodarowanie odpadami w my śl przepisów ustawy o odpadach (art. 3, ust. 3, pkt 1) to: zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów, w tym równie Ŝ nadzór nad takimi działaniami oraz nad miejscami unieszkodliwiania odpadów. ______39 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

W rozumieniu ustawy o odpadach (art. 3, ust. 2, pkt 23) zbieranie odpadów to ka Ŝde działanie, w szczególno ści umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Poj ęcie odzysku w ustawie o odpadach (art. 3, ust. 3, pkt 9) definiowane jest jako wszelkie działania, nie stwarzaj ące zagro Ŝenia dla Ŝycia, zdrowia ludzi lub dla środowiska, polegaj ące na wykorzystaniu odpadów w cało ści lub w cz ęś ci, lub prowadz ące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów, lub energii i ich wykorzystania, okre ślone w zał ączniku nr 5 do ustawy. Unieszkodliwianie w rozumieniu przepisów niniejszej ustawy (art. 3, ust. 3, pkt 21) to poddanie odpadów procesom przekształce ń biologicznych, fizycznych lub chemicznych okre ślonych w zał ączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagro Ŝenia dla, Ŝycia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Ka Ŝda z metod zagospodarowywania odpadów, w śród których mo Ŝna wyró Ŝni ć m.in. metody termiczne, przetwarzanie biochemiczne i składowanie odpadów na składowiskach, poprzedzona jest ich gromadzeniem i wywozem z miejsca powstawania. Powinna by ć tak Ŝe poprzedzona selektywn ą zbiórk ą odpadów.

System gromadzenia i wywozu odpadów komunalnych

Zgodnie ze znowelizowan ą ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminie obowi ązek zapewnienia czysto ści i porz ądku na terenie nieruchomo ści spoczywa na wła ścicielu, b ądź zarz ądcy nieruchomo ści. Zadania wła ścicieli nieruchomo ści w odniesieniu do odpadów nie uległy istotnym zmianom. Ustawa nowelizuj ąca wprowadza jedynie drobne modyfikacje brzmienia art.5 ust.1. Jak dotychczas do zada ń wła ściciela nieruchomo ści nale Ŝy: wyposa Ŝenie nieruchomo ści w urz ądzenia słu Ŝą ce do zbierania odpadów komunalnych oraz utrzymywanie tych urz ądze ń w odpowiednim stanie sanitarnym, porz ądkowym i technicznym. Nowe brzmienie przyj ął pkt 2 w ust. 1 art. 5 i zgodnie z nim zbieranie powstałych na terenie nieruchomo ści odpadów komunalnych musi by ć zgodne z wymogami okre ślonymi w regulaminie. Zgodnie z dotychczasowymi przepisami rada gminy uchwalała szczegółowe zasady utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy, obecnie uchwala regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy, zwany w skrócie regulaminem. Regulamin jest aktem prawa miejscowego. Zawarto ść regulaminu okre śla art. 4 ust. 2. ustawy o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminie. Gromadzenie odpadów w miejscu powstawania stanowi pierwsze ogniwo systemu ich usuwania i unieszkodliwiania. Usuwanie odpadów z mieszka ń oraz sposób ich przechowywania na terenie nieruchomo ści maj ą znacz ący wpływ na czysto ść i stan sanitarny, a tym samym na poziom bytowania mieszka ńców. Gromadzenie odpadów powinno stanowi ć etap krótkotrwały i przej ściowy. ______40 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Wymogi odno śnie lokalizacji miejsc gromadzenia odpadów, z uwzględnieniem mo Ŝliwo ści ich segregacji, zostały okre ślone w rozporz ądzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiada ć budynki i ich usytuowanie. Na terenie Powiatu Gorlickiego stosuje si ę nast ępuj ący system wywozu odpadów:

• niewymienny – po opró Ŝnieniu pojemników odpady s ą ładowane do samochodów śmieciarek, pojemniki pozostaj ą w miejscu gromadzenia; stosuje si ę lekkie pojemniki z metalu lub tworzywa sztucznego, • wymienny – zapełnione pojemniki na odpady (typu kontenerowego) podmieniane s ą pustymi w miejscu gromadzenia odpadów, usuwanie odpadów z pojemników typu kontenerowego odbywa si ę na składowiskach odpadów. Obecnie zorganizowanym odbiorem odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu obj ętych jest nast ępuj ący procent mieszka ńców: o Miasto Gorlice - 100% o Gmina Gorlice – 100% o Miasto i Gmina Biecz – 100% o Gmina Lipniki – 100% o Gmina Łu Ŝna – 100% o Gmina Moszczenica – 100% o Gmina Ropa – 100% o Gmina S ękowa – 98% o Gmina U ście Gorlickie – 100% Podsumowuj ąc, w powiecie zorganizowanym odbiorem odpadów obj ętych jest ok. 99% mieszka ńców. Przyczynami nie obj ęcia wszystkich mieszka ńców zorganizowanym odbiorem s ą: o brak świadomo ści ekologicznej ludno ści zwłaszcza wiejskiej, o opór społeczny, o du Ŝa rozpi ęto ść terenu niektórych gmin i brak zwartej zabudowy uniemo Ŝliwia dotarcie przedsi ębiorcom do wszystkich mieszka ńców.

Odpady opakowaniowe Odpady opakowaniowe stanowi ą istotny element kilku strumieni odpadów komunalnych, jednak Ŝe ze wzgl ędu na ich specyfik ę oraz ze wzgl ędu na ich specjalne potraktowanie przez ustawodawc ę, omówiono je równie Ŝ jako oddzieln ą grup ę. Mimo Ŝe osi ąganie okre ślonych poziomów recyklingu odpadów opakowaniowych nie jest zadaniem gminy, niemniej jednak działania w tym zakresie wspierane b ędą przez Organizacje Odzysku, a zwi ązane z tym przychody mog ą mie ć wpływ na finansowanie zbiórki selektywnej surowców. Niezbędny do osi ągni ęcia poziom recyklingu ______41 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 odpadów opakowaniowych wynika z ustawy o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej z dnia 11 maja 2001 r. (Dz.U. 2007 nr 90 poz. 607, tekst jednolity). Z uwagi na post ęp technologiczny, jaki dokonał si ę w zakresie wytwarzania materiałów opakowaniowych i opakowa ń, polegaj ący na znacznym obni Ŝeniu ich masy, a tak Ŝe ze wzgl ędu na konieczno ść przeprowadzania przez przedsi ębiorców redukcji masy opakowa ń w systemach pakowania towarów (redukcja u źródła zgodnie z norm ą PN-EN 13428:2005 (U) Opakowania - Wymagania dotycz ące wytwarzania i składu - Zapobieganie poprzez redukcj ę u źródła) w latach 2007- 2018 nie przewiduje si ę znacz ącego wzrostu masy odpadów opakowaniowych. Prognozy zu Ŝycia poszczególnych grup opakowa ń nie wskazuj ą na potencjalne zmiany struktury odpadów opakowaniowych. Do roku 2018 dominuj ącymi z uwag ę na mas ę b ędą odpady z tektury/papieru, odpady ze szkła oraz odpady z tworzyw sztucznych. W perspektywie lat 2007-2018 oczekuje si ę równie Ŝ pozytywnych zmian w zakresie przydatno ści odpadów do recyklingu materiałowego oraz odzysku energii. Wynika to z konieczno ści przeprowadzania ocen zgodno ści opakowa ń z normami zharmonizowanymi PN-EN 13430:2005 (U) Opakowania - Wymagania dotycz ące opakowa ń przydatnych do odzysku przez recykling materiałowy i PN-EN 13431:2005 (U) Opakowania - Wymagania dotycz ące opakowa ń przydatnych do odzysku w postaci energii, w tym okre ślenie minimalnej warto ści opałowej. Oszacowan ą mas ę wszystkich rodzajów opakowa ń (równie Ŝ tych nieobj ętych obecnie obowi ązkiem odzysku i recyklingu) oraz elementów opakowa ń (np. zamkni ęcia, etykiety papierowe i z tworzyw sztucznych itd.), przedstawiono w tabeli poni Ŝej.

Tabela 9. Szacunkowe dane dotycz ące masy odpadów opakowaniowych do 2018 r. w skali całego kraju Prognozowana masa odpadów Rodzaj materiału opakowaniowych do 2018 r. opakowaniowego [tys. Mg] 2010 r. 2014 r. 2018 r. Papier i tektura 1942 2076 2170 Szkło 1347 1390 1415 Tworzywa sztuczne 741 767 781 Wielomateriałowe 216 224 231 Blacha stalowa 170 173 176 Aluminium 49 50 50 Drewno i naturalne 552 563 569 Razem 5017 5243 5392 Źródło: KPGO 2010 ______42 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

W zakresie funkcjonuj ącego zaplecza do segregacji i przygotowania odpadów do przetwórstwa przewiduje si ę znaczn ą popraw ę w wyposa Ŝeniu sortowni odpadów opakowaniowych (urz ądzenia do rozdrabniania, prasowania, segregacji magnetycznej, sortowania optycznego czy flotacji oraz uzdatniania stłuczki itp.) oraz wzrost liczby takich obiektów. W perspektywie lat 2014- 2018 przewiduje si ę wzrost mo Ŝliwo ści odzysku energii z odpadów opakowaniowych nieprzydatnych do recyklingu, przez spalanie w spalarniach odpadów komunalnych. Dotyczy to przede wszystkim odpadów z tworzyw sztucznych, odpadów wielomateriałowych z udziałem tworzyw sztucznych, papieru oraz z udziałem folii metalizowanych i cienkich folii aluminiowych oraz tych opakowa ń jednostkowych, o du Ŝej warto ści opałowej powstaj ących w gospodarstwach domowych, dla których pozostało ść produktu jest barier ą w recyklingu. W gospodarce odpadami opakowaniowymi w okresie od 2007 r. do 2018 r. przyj ęto jako cel nadrz ędny rozbudow ę systemu, aby osi ągn ąć cele okre ślone w tabeli poni Ŝej:

Tabela 10 . Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do roku 2018 2007 2010 2018 Rodzaj produktu z którego L.p. poziom % poziom % poziom % powstał odpad odzysk recykling odzysk recykling odzysk recykling 1 Opakowania (ogółem) 50 25 60 55-80 60 55-80 Opakowania z tworzyw 2 sztucznych - 25 - 22,5 - 22,5 3 Opakowania z aluminium - 40 - 50 - 50 4 Opakowania ze stali - 20 - 50 - 50 Opakowania z papieru i 5 tektury - 48 - 60 - 60 6 Opakowania ze szkła - 38 - 60 - 60 Opakowania z materiałów naturalnych (drewna i 7 tekstyliów) - 15 - - - - 8 Opakowania z drewna - - - 15 - 15 Źródło: KPGO 2010

Obowi ązek odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych przedsi ębiorcy mog ą realizowa ć na trzy sposoby: o realizowa ć obowi ązek odzysku i recyklingu samodzielnie, o realizowa ć obowi ązek za po średnictwem organizacji odzysku,

______43 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

o zleci ć wykonanie poszczególnych czynno ści zwi ązanych z odzyskiem i recyklingiem osobom trzecim.

Analiza sytuacji w Powiecie Gorlickim w odniesieniu do odpadów opakowaniowych

Wprowadzone ustaw ą regulacje dotycz ące recyklingu i odzysku odpadów opakowaniowych (Ustawa o obowi ązkach przedsi ębiorców, opłacie produktowej oraz opłacie depozytowej, Dz.U. 2007 nr 90 poz. 607, tekst jednolity) powinny zwi ększy ć zainteresowanie ich zagospodarowaniem. Zach ęty finansowe, stosowane przez organizacje zajmuj ące si ę na mocy cytowanej ustawy rozliczaniem wypełniania obowi ązku recyklingu dla przedsi ębiorstw, powinny by ć wystarczającym bod źcem do podj ęcia działa ń w tym kierunku. Jedynym sposobem pozyskania odpadów opakowaniowych jest zbiórka selektywna, tj organizacja własnej zbiórki, lub współpraca z ju Ŝ istniej ącą firm ą, zajmuj ącą si ę zbieraniem i/lub recyklingiem odpadów opakowaniowych . Wszystkie gminy z terenu powiatu zorganizowały system selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych „u źródła” z pojemników ogólnodost ępnych. Z danych ilo ściowych wynika, Ŝe z roku na rok odzyskuje si ę coraz wi ęcej odpadów opakowaniowych. Ogólna tendencja ilo ści odpadów selektywnie zebranych w poszczególnych gminach jest wzrostowa.

Miasto Gorlice Selektywn ą zbiórk ą odpadów opakowaniowych obj ętych jest 100 % mieszka ńców miasta. Ilo ść odpadów opakowaniowych zebranych w: - 2005 roku:
opakowania z papieru i tektury – 335,000 Mg/a
opakowania z tworzyw sztucznych – 43,000 Mg/a
opakowania szklane – 90,000 Mg/a

- 2006 roku:
opakowania z papieru i tektury – 416,000 Mg/a
opakowania z tworzyw sztucznych – 63,000 Mg/a
opakowania szklane – 113,000 Mg/a Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 52 szt. - Pojemniki i worki foliowe - pojemniki 1100 l – 290 szt.

______44 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Gmina Gorlice Zbiórka odpadów opakowaniowych odbywa si ę na zasadzie odbioru bezpo średniego dwa razy w roku: makulatura, szkło, złom, metali: - 2005 roku:
opakowania z papieru i tektury – 0,900 Mg/a
opakowania z tworzyw sztucznych – 43,000 Mg/a
opakowania szklane – 0,300 Mg/a

- 2006 roku:
opakowania z papieru i tektury – 0,800 Mg/a
opakowania z tworzyw sztucznych – 9,300 Mg/a
opakowania szklane – 0,200 Mg/a

- 2007 roku:
opakowania z papieru i tektury – 1,100 Mg/a
opakowania z tworzyw sztucznych – 1,340 Mg/a
opakowania szklane – 10,200 Mg/a
opakowania szklane – 1,000 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 104 szt. - Pojemniki 1100 l. – 8 szt. - Pojemniki 110 l. – 4 szt.

Miasto i Gmina Biecz Zbiórka odpadów sposobem na „donoszenie” - zbierane jest szkło. - 2005 roku:
opakowania szklane – 15,120 Mg/a

- 2006 roku:
opakowania szklane – 48,570 Mg/a

- 2007 roku: opakowania szklane – 10,0 Mg/a opakowania metalowe – 48,570 Mg/a

______45 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

opakowania papierowe – 8,0 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 115 szt. - Pojemniki 110 l. – 50 szt.

Gmina Bobowa Zbiórka odpadów opakowaniowych: makulatura, szkło, tworzywa sztucznep odbywa si ę na zasadzie odbioru raz w miesi ącu. - 2005 roku: • opakowania z papieru i tektury – 4,000 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 4,500 Mg/a • opakowania szklane – 100,00 Mg/a • opakowania z metali – 40,000 Mg/a

- 2006 roku: • opakowania z papieru i tektury – 20,000 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 22,000 Mg/a • opakowania szklane – 93,500 Mg/a • opakowania z metali – 4,000 Mg/a

- 2007 roku: • opakowania z papieru i tektury – 3,6 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 2,8Mg/a • opakowania szklane – 916,8Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 4 szt. - Pojemniki 110 l. – 10 szt. - Worki foliowe

Gmina Lipniki Zbiórka odpadów opakowaniowych odbywa si ę na zasadzie odbioru bezpo średniego dwa razy w roku: makulatura, szkło, złom, metali: - 2005 roku: ______46 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• opakowania z papieru i tektury – 0,200 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,400 Mg/a • opakowania szklane – 20,000 Mg/a

- 2006 roku: • opakowania z papieru i tektury – 0,050 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,450 Mg/a • opakowania szklane – 25,000 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 4 szt. - Worki foliowe – 8,000 szt./rok

Gmina Łu Ŝna Zbiórka odpadów sposobem na „donoszenie” . - 2005 roku: • opakowania z papieru i tektury – 0,500 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,850 Mg/a • opakowania szklane – 8,200 Mg/a

- 2006 roku: • opakowania z papieru i tektury – 1,600 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,560 Mg/a • opakowania szklane – 52,800 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 40 szt.

Gmina Moszczenica Zbiórka odpadów sposobem na „donoszenie” . - 2005 roku: • opakowania z papieru i tektury – 0,200 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,300 Mg/a • opakowania szklane – 10,000 Mg/a

______47 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

- 2006 roku: • opakowania z papieru i tektury – 0,200 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 0,300Mg/a • opakowania szklane – 14,900 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 15 szt.

Gmina Ropa Na terenie gminy nie prowadzi si ę segregacji odpadów opakowaniowych.

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-10 – 39 szt.

Gmina S ękowa Na terenie gminy nie prowadzi si ę segregacji odpadów opakowaniowych. W 2006roku zakupione zostały pojemniki do segregacji Na terenie gminy w 2007 roku wytworzono 500 Mg odpadów komunalnych. Cało ść odpadów została składowana na składowisku.

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 3 szt. - Pojemniki 1100 l. – 18 szt. - Worki foliowe – 4,000 szt./rok

Gmina U ście Gorlickie Zbiórka odpadów sposobem na „donoszenie” . - 2005 roku: • opakowania z papieru i tektury – 42,000 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 23,000Mg/a • opakowania szklane – 112,000Mg/a • opakowania z metali – 62,0000 Mg/a

______48 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

- 2006 roku: • opakowania z papieru i tektury – 23,000 Mg/a • opakowania z tworzyw sztucznych – 24,000 Mg/a • opakowania szklane – 60,000 Mg/a • opakowania z metali – 62,000 Mg/a

Potencjał techniczny: - Kontenery KP-7 – 4 szt. - Pojemniki 110 l. – 10 szt. - Worki foliowe

Jak wynika ze sprawozda ń gminnych, potencjał techniczny i transportowy w zakresie selektywnej zbiórki odpadów jest wystarczaj ący. Jednak w celu zapewnienia dalszego wzrostu wska źnika odzysku i recyklingu nale Ŝy systematycznie uzupełnia ć system o nowe „gniazda” pojemników. Nie widzi si ę potrzeby ustawiania pojemników na selektywn ą zbiórk ę opakowa ń z metali. Powstaj ące na terenie powiatu opakowania z metali s ą przekazywane indywidualnie do punktów skupu złomu. Proponuje si ę ustawienie kilku pojemników na selektywn ą zbiórk ę opakowa ń z papieru i tektury. Wzrost zapotrzebowania na pojemnik tego typu mo Ŝe by ć spadek ilo ści eksploatowanych na terenie powiatu kotłowni opalanych w ęglem i zast ępowanie ich kotłowniami gazowymi w zwi ązku z tym konieczno ść usuwania odpadów z papieru i tektury. Widoczny jest stały wzrost ilo ści odpadów opakowaniowych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych.

Odpady biodegradowalne

Ograniczenie ilo ści składowanych odpadów ulegaj ących biodegradacji to jeden z najwa Ŝniejszych celów wynikaj ących z Dyrektywy 99/31/WE i polskiego prawa, a tak Ŝe podpisanych przez Polsk ę zobowi ąza ń przedakcesyjnych. Zgodnie z ustaw ą o odpadach, ilo ść odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych do składowania w kolejnych latach winna wynosi ć: w 2010 r. 75%, w 2013 r. 50%, w 2020 r., 35%

______49 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 wagi całkowitej ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji wytworzonej w 1995 r. W sektorze komunalnym odpady ulegaj ące biodegradacji to: odpady kuchenne, zielone, papier i tektura, niektóre tekstylia (np. bawełniane). Niektóre gminy w celu ograniczenia ilo ści odpadów ulegaj ących biodegradacji w strumieniu zmieszanych odpadów komunalnych zorganizowały akcje ulotkowe propaguj ące kompostowanie odpadów biodegradowalnych w przydomowych kompostownikach. W gminach wiejskich z typowo zagrodow ą zabudow ą problem z odpadami biodegradowalnymi praktycznie nie istnieje. Indywidualni wła ściciele nieruchomo ści oddzielaj ą odpady organiczne do kompostowania dla własnych potrzeb. Odpady zielone jak i odpady organiczne z gospodarstw s ą wykorzystywane u źródła ich powstawania poprzez wykorzystywanie ich do celów: nawo Ŝenie gruntów, kompostowanie w przydomowych kompostownikach, konsumpcja przez zwierz ęta gospodarskie.

Odpady wielkogabarytowe

Na terenie Powiatu Gorlickiego tylko niektóre gminy wdro Ŝyły zbiórk ę odpadów wielkogabarytowych.

Miasto Gorlice Na terenie Miasta prowadzone jest selektywne zbieranie odpadów wielkogabarytowych. Zbieranie odbywa si ę dwa razy w roku systemem donoszenia odpadów w wyznaczone miejsca. Obiorem tego rodzaju odpadów zajmuje si ę firma „EMPOL” Sp. z o.o.

Gmina Lipniki Na terenie gminy prowadzone jest selektywne zbieranie odpadów wielkogabarytowych metod ą „odbioru bezpo średniego”. Dwa razy w roku, po wcze śniejszym powiadomieniu mieszka ńców, firma EMPOL Sp. z o.o. odbiera odpady tej grupy bezpo średnio od wła ścicieli nieruchomo ści.

Gmina Łu Ŝna Prowadzona jest zbiórka odpadów wielkogabarytowych. Jeden raz w roku firma „SITA” dokonuje objazdu gminy prowadz ąc odbiór odpadów wystawianych przez mieszka ńców przy trasie przejazdu.

______50 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Na terenie Powiatu nie wybudowano instalacji do demonta Ŝu odpadów wielkogabarytowych. Powiat gorlicki jest stosunkowo małym powiatem i wybudowanie tego typu instalacji jest nierentowne.

Odpady budowlane

Ten odpad jest wytwarzany w gospodarstwach domowych, jako odpad z remontów mieszka ń prowadzonych na mał ą skal ę i wówczas jest uj ęty w zmieszanych odpadach komunalnych, jako oznaczony kodem 200301. Odpady budowlane wchodz ące w strumie ń odpadów komunalnych, wykorzystywano do utwardzania dróg na składowisku odpadów. W Powiecie Gorlickim najcz ęś ciej odbiór odbywa si ę w systemie zgłoszenie na telefon lub dowóz własny.

Odpady niebezpieczne w grupie komunalnych

Selektywna zbiórka odpadów niebezpiecznych wydzielanych ze strumienia odpadów komunalnych głównie obejmuje zbiórk ę baterii w szkołach oraz zbiórk ę zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego (najcz ęś ciej razem z odpadami wielkogabarytowymi, dwa razy w roku). Na terenie Powiatu gorlickiego tylko jedna gmina wdro Ŝyła zbiórk ę odpadów niebezpiecznych.

Gmina Lipniki W gminie zbierane s ą zu Ŝyte źródła światła zawieraj ące rt ęć . Ten rodzaj odpadów odbierany jest w punkcie sprzeda Ŝy sprz ętu elektrycznego i przekazywany jest do odzysku w instalacji odzysku w m Gorlice.

Osady ściekowe

Osady ściekowe to odpady pochodz ące z oczyszczalni ścieków komunalnych. Na terenie powiatu gorlickiego w 2007 roku wytworzono ogółem 1 032 Mg suchej masy osadów ściekowych ( źródło danych: Bank Danych Regionalnych GUS).

______51 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady przemysłowe

Terminem „odpady przemysłowe” okre ślane s ą wszystkie przedmioty i substancje stałe, a tak Ŝe nieb ędące ściekami substancje ciekłe, powstałe w wyniku prowadzonej działalno ści lub bytowania człowieka i nieprzydatne w tej działalno ści w miejscu i czasie, w którym powstały – z wył ączeniem odpadów komunalnych. Nie tworzy si ę dodatkowego systemu zbierania, gromadzenia i transportu odpadów powstaj ących w sektorze małych i średnich przedsi ębiorstw na terenie gmin. Odpady z tych podmiotów wchodz ące w skład strumienia odpadów komunalnych odbierane s ą w sposób ogólnie przyj ęty na terenie gmin. Natomiast odpady spoza strumienia odpadów komunalnych musz ą by ć zagospodarowywane w własnym zakresie przez te podmioty z wykorzystaniem własnych wewn ętrznych programów gospodarki odpadami. Aktualny system prawny nie daje gminom mo Ŝliwo ści kształtowania polityki odpadami w sektorze gospodarczym. Tak ą mo Ŝliwo ść posiadaj ą starostwa oraz urz ędy marszałkowskie poprzez instrument, jakim jest wydawanie decyzji dotycz ących gospodarki odpadami. Posiadacz odpadów obowi ązany jest do prowadzenia ewidencji odpadów, jak równie Ŝ wytwórca komunalnych osadów ściekowych ma obowi ązek przekazywania marszałkowi województwa wła ściwemu ze wzgl ędu na miejsce wytwarzania, zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilo ści odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urz ądzeniach słu Ŝą cych do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów, opracowanego zgodnie z obowi ązuj ącymi przepisami (art. 37 ustawy o odpadach). W zwi ązku z powy Ŝszym po Ŝą danym działaniem byłoby przeprowadzenie akcji informacyjnej (np. w formie szkole ń, ulotek) zmierzaj ącej do zapoznania sektora małych, średnich i mikroprzedsi ębiorców z obowi ązuj ącymi przepisami w zakresie sprawozdawczo ści dotycz ącej gospodarki odpadami oraz wymogami przepisów ustawy o odpadach.

Tabela 11 Ilo ść odpadów przemysłowych wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku Ilo ść Rodzaj Kod odpadów wytworzonych odpadów odpadów [Mg] Odpady z ró Ŝnych Odpady 33834,44 grup przemysłowe Źródło: Dane z Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego

______52 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady inne ni Ŝ niebezpieczne z sektora gospodarczego Odpady inne ni Ŝ niebezpieczne i komunalne powstaj ą w poszczególnych bran Ŝach przemysłu , rolnictwie, rzemio śle oraz usługach i stanowi ą najwi ększy strumie wytwarzanych odpadów Odpady (inne ni Ŝ niebezpieczne), powstałe w wyniku prowadzenia działalno ści gospodarczej s ą wykorzystywane w 80 %, unieszkodliwiane w 4,5 %, a pozostała ich ilo ść , czyli 15,5 % jest deponowana na składowiskach. Dopuszcza si ę termiczne przekształcanie odpadów inne ni Ŝ niebezpieczne w nast ępuj ących instalacjach: • Piece cementowe : obrotowe i szynowe • Piece wapiennicze : obrotowe , szynowe, z ruchomym rusztem • Wielkie piece , piece konwerterowe , piece obrotowe do utleniana rud • Piece do wypalania cegieł • Baterie koksownicze • Kotły energetyczne i przemysłowe : rusztowe, pyłowe , fluidalne , kotły regeneracyjne

Identyfikacja problemów Ilo ść wytwarzanych odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne oraz sposób gospodarowania tymi odpadami b ędzie zale Ŝeć głownie od tempa rozwoju gospodarczego , koniunktury w poszczególnych sektorach gospodarki , zmian w technologiach produkcji szczególnie w zakresie wdra Ŝania metod czystszej produkcji, a tak Ŝe efektywno ści ekonomicznej stosowanych procesów przetwarzania i składowania odpadów. Do najistotniejszych problemów zwi ązanych z odpadami innymi ni Ŝ niebezpieczne mo Ŝemy zaliczy ć: • nieprawidłowe post ępowanie z wytwarzanymi odpadami w sektorze małych średnich przedsi ębiorstw • wysokie koszty nowoczesnych instalacji technologicznych powoduj ących minimalizacje wytwarzanych odpadów i ich odzysku

Odpady medyczne

Odpady medyczne s ą to odpady pochodz ące z zakładów opieki zdrowotnej i z o środków zdrowia (szpitali, klinik, domów opieki). Odpady powstaj ące w placówkach medycznych reprezentuj ą materiał o bardzo zró Ŝnicowanym poziomie zagro Ŝenia chemicznego i sanitarnego, jak równie Ŝ wła ściwo ści fizycznych. W praktyce, przy braku wła ściwie zorganizowanych systemów kontroli, ograniczania i segregacji ______53 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 odpadów medycznych s ą one bardzo zró Ŝnicowan ą mieszank ę wszelkich typów odpadów – od typowych odpadów komunalnych, poprzez toksyczne chemikalia, a ko ńcz ąc na odpadach zainfekowanych biologicznie. Generalnie odpady medyczne, zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego dzieli si ę na trzy grupy: • odpady bytowo-gospodarcze (komunalne) zmiotki, szmaty, makulatura, resztki pokonsumpcyjne – nie stanowi ące zagro Ŝenia; • odpady specyficzne, które ze wzgl ędu na swój charakter zanieczyszczenia drobnoustrojami mog ą stwarza ć zagro Ŝenie dla ludzi i środowiska. Do grupy tej zaliczane s ą zu Ŝyte materiały opatrunkowe, sprz ęt jednorazowego u Ŝytku, szcz ątki pooperacyjne i posekcyjne, materiał biologiczny oraz odpady ze szpitali i oddziałów zaka źnych; • odpady specjalne, do których zaliczane s ą: substancje radioaktywne, pozostało ści cytostatyków i cytotoksyków, przeterminowane środki farmaceutyczne, uszkodzone termometry, świetlówki itp. Odpady z pierwszej grupy nie stwarzaj ą zagro Ŝenia dla środowiska, odpady z grupy drugiej i trzeciej s ą to specyficzne odpady medyczne i stanowi ą najwi ększy problemem, powinny by ć gromadzone selektywnie gdy Ŝ wymagaj ą unieszkodliwiania na drodze termicznego przekształcania. Ww. odpady medyczne utylizowane s ą prze firmy specjalistyczne zgodnie z zatwierdzonymi programami gospodarki odpadami niebezpiecznymi. W urz ądzeniach do termicznej degradacji utylizowane s ą odpady, których nie mo Ŝna zutylizowa ć w inny bezpieczny sposób a w śród nich wła śnie odpady medyczne i weterynaryjne.

Tabela 12 Ilo ść i kody odpadu – odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku Ilo ść Rodzaj Kod odpadów wytworzonych odpadów odpadów [Mg] Odpady z diagnozowania, Grupa 18, leczenia i 58,28 podgrupa 18 01 profilaktyki medycznej Źródło: Dane z Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego

______54 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady weterynaryjne

Zgodnie z definicj ą zamieszczon ą w Ustawie o odpadach przez odpady weterynaryjne rozumie si ę odpady powstaj ące w zwi ązku z badaniem, leczeniem zwierz ąt lub świadczeniem usług weterynaryjnych, a tak Ŝe w zwi ązku z prowadzeniem bada ń naukowych i do świadcze ń na zwierz ętach.

Pojazdy wycofane z eksploatacji

Maj ący miejsce w ostatnich latach w Polsce rozwój motoryzacji stwarza konieczno ść prowadzenia racjonalnej gospodarki odpadami pochodzącymi z eksploatacji i złomowania pojazdów. Gwałtowny wzrost liczby samochodów oraz ich struktura wiekowa, w której znaczny procent stanowi ą pojazdy stare i wyeksploatowane, powodowa ć b ędą stały wzrost odpadów pochodz ących z ich rozbiórki. W kraju nie prowadzono rejestru zawieraj ącego informacje dotycz ące liczby złomowanych w ci ągu roku pojazdów, struktury wiekowej parku samochodowego, liczby i lokalizacji firm zajmuj ących si ę skupem i odzyskiem materiałów z wyeksploatowanych samochodów. Dane, które s ą dost ępne, a dotycz ą ilo ści wycofanych pojazdów, maj ą charakter szacunkowy oparty na badaniach ankieterskich (CBOS, Pentor, lokalne media), lub badaniach prowadzonych przez zainteresowane instytuty. Wi ększo ść elementów z wyeksploatowanych pojazdów ma warto ść surowcow ą. Niezb ędne jest wi ęc powtórne przetworzenie tych materiałów w taki sposób, aby mo Ŝna było wykorzysta ć je do wytwarzania nowych produktów. W kraju nie ma obowi ązku oddawania starego samochodu do wyspecjalizowanego punktu kasacji, wła ściciel mo Ŝe zrezygnowa ć z kolejnych przegl ądów technicznych i nie wyrejestrowywa ć go. Według szacunku w Polsce wycofuje si ę z eksploatacji około 2 – 2,5% rocznie tj. około 250 tys. sztuk, ale jedynie ok. połowy z nich jest wyrejestrowywana i deponowana w firmach zajmuj ących si ę ich demonta Ŝem i recyklingiem. Pozostałe samochody, które są wycofywane z eksploatacji, trafiaj ą głównie do tzw. auto-złomów zajmuj ących si ę skupem i demonta Ŝem pojazdów. Auto-złomy s ą słabo wyposa Ŝone technicznie, utrzymuj ą si ę ze sprzeda Ŝy uŜywanych i regenerowanych cz ęś ci samochodowych oraz handlem cz ęś ciami, napraw ą samochodów, zbiórk ą złomu. Działalno ść auto-złomów prowadzona jest cz ęsto z naruszeniem podstawowych zasad ochrony środowiska. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 20.01.2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25 poz. 1458) wła ściciel pojazdu wycofanego z eksploatacji mo Ŝe przekaza ć go wyłącznie do przedsi ębiorcy prowadz ącego stacje demonta Ŝu lub prowadz ącego punkt zbierania pojazdów. Do odbioru i demonta Ŝu wraków samochodowych upowa Ŝnione s ą firmy działaj ące na

______55 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 podstawie decyzji wojewody małopolskiego. Wyspecjalizowane stacje demonta Ŝu samochodów usuwaj ą substancje niebezpieczne, prowadz ą odzysk materiałów, cz ęś ci i podzespołów mog ących by ć ponownie wykorzystanych. Materiały odzyskane w wyniku procesu demonta Ŝu przekazuje si ę uprawnionym odbiorcom w celu recyklingu, a odpady dla których recykling materiałowy nie jest uzasadniony ekonomicznie lub ekologicznie s ą kierowane do unieszkodliwienia lub deponowane na składowiskach.

Tabela 13 Ilo ści odpadu – zuŜyte lub nienadaj ące si ę do u Ŝytkowania pojazdy, wytworzone na terenie Powiatu Gorlickiego w 2007

Ilo ść Kod odpadów Rodzaj odpadów wytworzonych odpadów [Mg] ZuŜyte lub nienadaj ące si ę KOD:160104* 2,2 do u Ŝytkowania pojazdy Źródło: Dane z Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego

Zu Ŝyte opony

Dokładne okre ślenie ilo ści zu Ŝytych opon jest trudne ze wzgl ędu na brak ewidencji w tym zakresie. Według informacji z WSO na terenie powiatu pod ró Ŝnymi kodami odpadów wytworzono w 2006 r. nast ępuj ące ilo ści zu Ŝytych opon .

Tabela 14 Ilo ści odpadu – zu Ŝyte opony, wytworzone na terenie gmin Powiatu Gorlickiego w 2007 Ilo ść Kod odpadów Rodzaj odpadów wytworzonych odpadów [Mg]

KOD:160103 Zu Ŝyte opony 32,84 Źródło: Dane z Gmin

Stan gospodarki zu Ŝytymi oponami w kraju ulega i b ędzie ulega ć znacz ącym zmianom dzi ęki wprowadzonym nowym uregulowaniom prawnym. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach wprowadziła zakaz składowania opon, zakaz ten wszedł w Ŝycie z dniem 1 lipca 2003 r. dla całych opon, a z dniem 1 lipca 2006 roku b ędzie obowi ązywał dla cz ęś ci opon (tj. opon poci ętych). Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 29 maja 2003 r. (Dz.U. nr 104, poz. 982) nało Ŝyło natomiast na producentów i importerów opon wprowadzanych na rynek nowe obowi ązki odzysku i

______56 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 recyklingu opon zu Ŝytych w latach 2006-2007. Poziomy odzysku i recyklingu w poszczególnych latach wynosz ą: 2006 – odzysk 70 %, recykling 12 %, 2007 – odzysk 75 %, recykling 15 %. Niskie wymagane poziomy recyklingu stwarzaj ą preferencj ę dla odzysku energii z tych odpadów. Niewywi ązanie si ę z obowi ązku odzysku opon skutkuje konieczno ści ą wniesienia opłaty produktowej. Powstałe organizacje odzysku maj ą w swoim zakresie działania m.in. odzysk opon samochodowych. Powstaj ąca w kraju sie ć instalacji b ędzie zdolna do przyj ęcia całej masy zu Ŝytych opon. Zasadniczym zadaniem pozostaje organizacja zbierania zu Ŝytych opon ze źródeł rozproszonych, w tym od mieszka ńców. Przedsi ębiorcy, posiadaj ący zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie gospodarowania odpadami, obsługuj ą głównie punkty usługowe zwi ązane z przemysłem i usługami motoryzacyjnymi.

Pestycydy

Odpady te zostały uj ęte w grupie odpadów niebezpiecznych wytwarzanych jako frakcja odpadów komunalnych. Głównym problemem jest ich selektywna zbiórka i koszty utylizacji. Zadania te, zgodnie z zapisami KPGO, obci ąŜ aj ą samorz ądy. Mo Ŝliwo ści obci ąŜ enia kosztami tych zabiegów mieszka ńców s ą nader ograniczone ze wzgl ędu na barier ę finansow ą, a przede wszystkim mentaln ą. Mowa tu o: przeterminowanych i niewykorzystanych środkach ochrony ro ślin i opakowaniach po nich, niewykorzystanych i przeterminowanych nawozach sztucznych. Wytwórcy tych odpadów nie maj ą w praktyce Ŝadnych obowi ązków i nie podlegaj ą Ŝadnym restrykcjom z tytułu niewła ściwego post ępowania z odpadami niebezpiecznymi. Jedynie przepisy o opłacie depozytowej, wymuszaj ące na producentach substancji niebezpiecznych pobieranie kaucji za wprowadzane do obrotu opakowania oraz obliguj ące ich jednocze śnie do odbioru zu Ŝytych opakowa ń, ograniczaj ą w w ąskim zakresie ilo ść odpadów niebezpiecznych przedostaj ących si ę w sposób niekontrolowany do środowiska. Jedynie niewielka cz ęść tych odpadów lokowana jest na składowiskach spełniaj ących wymogi ochrony środowiska lub jest spalana w profesjonalnych spalarniach. Składowanie na nieizolowanych wysypiskach powoduje wymywanie przez opady atmosferyczne składników rozpuszczalnych, które przenikaj ą do gleb oraz wód podziemnych i powierzchniowych, stanowi ąc zagroŜenie uj ęć wody pitnej. Spalanie odpadów w piecach, kotłowniach lub w instalacjach nie przystosowanych do termicznego unieszkodliwiania odpadów, prowadzi do emisji pyłów zawieraj ących metale ci ęŜ kie,

______57 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 węglowodory, dioksyny oraz substancji gazowych (m.in. chlorowodoru, chloru, tlenków azotu, dwutlenku siarki, ró Ŝnych zwi ązków organicznych). Cz ęść tych emitowanych do atmosfery zanieczyszcze ń, ulegaj ących ró Ŝnym przemianom fizyko-chemicznym, opada nast ępnie na powierzchni ę ziemi. Niektóre substancje toksyczne pozostaj ą w popiele i ŜuŜlu.

Oleje odpadowe

Oleje odpadowe, a w tym oleje smarowe lub przemysłowe, w szczególno ści zu Ŝyte oleje silników spalinowych i oleje przekładniowe, a tak Ŝe oleje hydrauliczne stanowi ą grup ę 13. W przemy śle oleje odpadowe powstaj ą w trakcie wymiany: o olejów stosowanych w przekładniach maszyn i instalacji przemysłowych; o olejów z hydraulicznych układów do przenoszenia energii; o olejów w systemach smarowania obiegowego (oleje maszynowe); o olejów transformatorowych. W motoryzacji oleje odpadowe powstaj ą w trakcie wymiany olejów silnikowych i przekładniowych z pojazdów samochodowych, a tak Ŝe na skutek eksploatacji pojazdów samochodowych np. w postaci odpadów z odwadniania w separatorach. Odpady olejowe powstaj ące na terenie gminy odbierane s ą przez firmy specjalistyczne trudni ące si ę zbieraniem olejów przepracowanych, emulsji olejowo-wodnych, szlamów zaolejonych, prowadz ące serwisy separatorów olejowych i odstojników. Odpady olejowe poddawane s ą procesowi odzysku lub unieszkodliwiania w istniej ących na terenie kraju instalacjach. Elementem gospodarki odpadami olejowymi, który według zebranych informacji i dost ępnej wiedzy jest bardzo słaby i niedostatecznie rozwini ęty jest zbiórka tych odpadów. Zbiórka odpadów a w szczególno ści olejów przepracowanych jest i b ędzie trudna ze wzgl ędu na to i Ŝ jest to odpad, który powstaje w du Ŝym rozproszeniu. Zachodzi obawa Ŝe w dniu dzisiejszym jest du Ŝo tego odpadu przetrzymywanego przez rolników i u Ŝytkowników samochodów samodzielnie wymieniaj ących olej. Dotyczy to tak Ŝe innych urz ądze ń wykorzystywanych w gospodarstwach domowych.

______58 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 15 Ilo ść zu Ŝytych olejów odpadowych wytworzonych na terenie powiatu w 2006 roku Ilo ść Rodzaj Kod odpadów wytworzonych odpadów odpadów [Mg] Oleje odpadowe Grupa 13 i odpady 0,300 ciekłych paliw

Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za lata 2004-2006 .

Baterie i akumulatory

Środki transportu, oprócz olejów odpadowych s ą źródłem akumulatorów wielkogabarytowych. Poza tym powstaje du Ŝa ilo ść akumulatorów małogabarytowych i baterii. Akumulatory samochodowe stanowi ą odpad niebezpieczny. Średnia trwało ść akumulatora waha si ę w granicach 3 – 5 lat i zale Ŝy głównie od intensywno ści eksploatacji i przebiegu pojazdu. Ocenia si ę, Ŝe w wyniku nieprawidłowej obsługi 20-30% akumulatorów przedwcze śnie zatraca swoje wła ściwo ści. Zu Ŝyte akumulatory s ą nabywane od ich u Ŝytkowników poprzez sie ć skupu (sklepy motoryzacyjne, stacje paliw, stacje obsługi, bazy transportowe, zakłady mechaniczne). Organizowane są równie Ŝ okresowe lub stałe zbiórki w wyznaczonych punktach lub na tzw. „zawołanie”. Akumulatory wraz z elektrolitem kierowane s ą do zakładów unieszkodliwiaj ących, których jest w Polsce dostateczna ilo ść . Natomiast baterie i akumulatory małogabarytowe nie s ą przetwarzane, gdy Ŝ w kraju brak odpowiedniej technologii. Do czasu opracowania technologii odpady te powinny by ć składowane na składowiskach odpadów niebezpiecznych.

Tabela 16 Ilo ść baterii i akumulatorów na terenie Powiatu Gorlickiego w 2006 roku Ilo ść Kod odpadów Rodzaj odpadów wytworzonych odpadów [Mg] Baterie i KOD: 1606 akumulatory 83,306 Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za lata 2004-2006

Odpady zawieraj ące azbest

Azbest był szeroko stosowany do produkcji płyt i rur azbestowo-cementowych stosowanych jako pokrycia dachowe i do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych.

______59 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Szkodliwo ść azbestu dla zdrowia ludzkiego Azbest jest nazw ą handlow ą grupy minerałów włóknistych, które pod wzgl ędem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, Ŝelaza, wapnia i sodu. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie s ą uwalniane do powietrza i nie wyst ępuje ich wdychanie, wyroby z udziałem azbestu nie stanowi ą zagro Ŝenia dla zdrowia. Na wyst ępowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworz ących go włókien i ich st ęŜ enie oraz czas trwania nara Ŝenia. Biologiczna agresywno ść pyłu azbestowego jest zale Ŝna od stopnia penetracji i liczby włókien, które uległy retencji w płucach, jak równie Ŝ od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien.

Klasyfikacja wyrobów zawieraj ących azbest Wyroby zawieraj ące azbest klasyfikowane s ą w dwóch klasach, przyjmuj ąc jako kryterium zawarto ść azbestu, stosowane spoiwo oraz g ęsto ść obj ęto ściow ą wyrobu. Klasa I obejmuje wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej od 1000 kg/m3 definiowane jako „mi ękkie”, zawieraj ące powy Ŝej 20% (do 100%) azbestu. Wyroby te łatwo ulegaj ą uszkodzeniom mechanicznym, czemu towarzyszy znaczna emisja włókien azbestu do otoczenia. Najcz ęś ciej stosowanymi w tej klasie były wyroby tekstylne z azbestu u Ŝywane przez pracowników w celach ochronnych, koce ga śnicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe m.in. w sprz ęcie AGD, płytki podłogowe PCW oraz materiały i wykładziny cierne. Ocena wielko ści produkcji wymienionych wyrobów oraz ilo ści aktualnie u Ŝytkowanych jest niemo Ŝliwa do przeprowadzenia. Klasa II obejmuje wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej powy Ŝej 1000 kg/m3 definiowane jako „twarde”, zawieraj ące poni Ŝej 20% azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe s ą mocno zwi ązane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia (np. p ękni ęcia) ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami klasy I. Natomiast niebezpiecze ństwo dla zdrowia ludzi i środowiska stwarza mechaniczna obróbka tych wyrobów (ci ęcie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysoko ści w trakcie prac remontowych. Z zaliczanych do tej klasy wyrobów najbardziej w Polsce rozpowszechnione s ą płyty azbestowo-cementowe faliste oraz płyty azbestowo-cementowe „karo” stosowane jako pokrycia dachowe, szczególnie na terenach wiejskich oraz płyty płaskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym na osiedlach miejskich. W znacznie mniejszych ilo ściach produkowane i stosowane były inne wyroby azbestowo - cementowe, z których nale Ŝy wymieni ć przede wszystkim rury słu Ŝą ce do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz w budownictwie jako przewody kominowe i zsypy.

______60 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Finansowanie usuwania wyrobów azbestowych Źródła finansowania iwestycji ekologicznych zwi ązanych z gospodark ą odpadami mo Ŝna podzieli ć na trzy grupy: • Publiczne – np pochodz ące z bud Ŝetu pa ństwa, miasta lub gminy lub pozabud Ŝetowych instytucji publicznyh, • Prywatne – np z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych, • Prywatno-publiczne – np ze spółek pawa handlowego z udziałem gminy. Dominuj ącymi formami finansowania inwestycji ekologicznych s ą: • Zobowi ązania kapitałowe – kredyty, po Ŝyczki, obligacje, leasing, • Udziały kapitałowe – akcje i udziały w spółkach, • Dotacje. W Polsce wyst ępuj ą najcz ęś ciej nast ępuj ące formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami: • fundusze własne inwestorów, • po Ŝyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, • kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BO Ś S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, • zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ) • kredyty mi ędzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy), • kredyty i po Ŝyczki udzielane przez banki komercyjne, • leasing.

Wytyczne dla jednostek samorz ądu dotycz ące przygotowania szczegółowych roboczych planów gospodarki odpadami w zakresie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest Podstaw ą do ich opracowania jest dokonanie rozpoznania stopnia zu Ŝycia tych wyrobów, które s ą zabudowane na konkretnych obiektach. Uzyskane dane powinny by ć gromadzone przez samorz ąd gminy, a nast ępnie przekazywane do samorz ądu powiatowego. Z uwagi na to, i Ŝ na terenie powiatu wyst ępuje bardzo du Ŝa ilo ść odpadów zawieraj ących azbest pochodz ących z gospodarstw indywidualnych oraz braku w poszczególnych gminach zorganizowanego systemu odbioru od indywidualnych posiadaczy tego typu odpadów- Zarz ąd Powiatu Gorlickiego w 2001 r. Przyj ął do realizacji „Powiatowy Program unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest”. Program ten realizowany jest przez powiat w okresie letnim po wyłonieniu w ______61 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 drodze przetargu wykonawcy tego zadania, a do czasu odebrania odpadu przez uprawnion ą firm ę – wła ściciel winien zało Ŝyć pryzm ę na swojej posesji i szczelnie zabezpieczy ć, program ten jet realizowany ze środków Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przy wsparciu finansowym gmin. Powiat pokrywa koszt załadunku transportu i unieszkodliwiania tych odpadów. W ramach tego zadania usuni ęto i unieszkodliwiono: - 2004 roku –103 Mg odpadów azbestowych z 54 posesji prywatnych . W ramach tego zadania partycypowało miasto Gorlice. - 2005 roku –142 Mg odpadów azbestowych z 73 posesji prywatnych . W ramach tego zadania partycypowało miasto Gorlice oraz gminy : Gorlice, Biecz, U ście Gorlickie i Ropa. - 2006 roku –98 Mg odpadów azbestowych z 49 posesji prywatnych . W ramach tego zadania partycypowało miasto Gorlice oraz gminy : Gorlice, Biecz, U ście Gorlickie, Ropa, Lipniki, Bobrowa, i S ękowa.

Tabela 17 Ilo ści odpadów – materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku Ilo ść Kod odpadów Rodzaj odpadów wytworzonych odpadów [Mg] Materiały konstrukcyjne KOD: 170605* 2,3 zawieraj ące azbest Źródło: Dane z Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego

Farby i lakiery

Odpady farb i lakierów powstaj ą zarówno w du Ŝych zakładach, zajmuj ących si ę produkcj ą farb, klejów oraz działalno ści ą poligraficzn ą, jak równie Ŝ w licznych, rozproszonych zakładach produkcyjnych i usługowych, nale Ŝą cych generalnie do wszystkich bran Ŝ przemysłowych. Nale Ŝy zdawa ć sobie spraw ę, Ŝe liczba ta ma znacznie zani Ŝone warto ści, z uwagi na pomini ęcie w sprawozdawczo ści strumienia odpadów pochodz ących od małych i średnich przedsi ębiorstw. Zarówno ró Ŝnorodno ść branŜ, w których powstawa ć mog ą odpady kwalifikowane do grupy 08, jak i ich liczba i rozproszenie znacznie utrudniaj ą przeprowadzenia analizy szacunkowej rzeczywistej masy powstaj ących odpadów, jak i metod dalszego z nimi post ępowania. Według dost ępnych danych odpady z tej grupy s ą poddawane ró Ŝnym metodom unieszkodliwiania w 100% całego strumienia tej grupy.

______62 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 18 Ilo ści odpadów z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych, kitu, kleju, szczeliw i farb drukarskich, wytworzonych terenie Powiatu Gorlickiego w 2007 roku Ilo ść Kod odpadów Rodzaj odpadów wytworzonych odpadów [Mg] Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i Grupa 08 stosowania 12,75 powłok ochronnych, kitu, kleju, szczeliw i farb drukarskich Źródło: Dane z Urz ędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego

PCB

PCB były szeroko stosowane w wielu gał ęziach przemysłu, głównie w przemy śle elektrycznym, jako materiały elektroizolacyjne i chłodz ące w kondensatorach i transformatorach, jako ciecze spr ęŜ arkowe hydrauliczne. Źródłem wytwarzania odpadów zwieraj ących PCB s ą operacje: o wymiany płynów transformatorowych; o wycofywania z eksploatacji transformatorów i kondensatorów oraz innych urz ądze ń zawieraj ących PCB wyprodukowanych w latach 1960-1985. Całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska zgodnie z obowi ązuj ącymi w kraju przepisami prawnymi ma nast ąpi ć w 2010 roku. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki z dnia 24.06.2002 (Dz.U.96 poz.860) podmioty gospodarcze miały obowi ązek do przeprowadzenia inwentaryzacji urz ądze ń zawieraj ących PCB w ilo ści powy Ŝej 5l (eksploatowanych i wycofanych z eksploatacji ) oraz magazynowanych odpadów PCB w terminie do 31.12.2002 r., a nast ępnie przedło Ŝenia informacji o wynikach inwentaryzacji Wojewodzie. Obecnie brak jest pełnego rozeznania o ilo ści urz ądze ń zawieraj ących PCB oraz magazynowanych odpadach PCB na terenie Powiatu. W kraju nie ma aktualnie instalacji mog ącej bezpiecznie niszczy ć kondensatory zawieraj ące PCB. Kondensatory zawieraj ące PCB unieszkodliwiane s ą jedynie w instalacjach zagranicznych. Odbiór i przekazanie do zniszczenia za granic ą kondensatorów z PCB realizowane jest przez dwie firmy posiadaj ące stosowne zezwolenia tj.:

______63 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• POFRABAT Sp. z o.o. w Warszawie (firma posiada oddział w Katowicach) przekazuje kondensatory do termicznego unieszkodliwienia firmie francuskiej TREDI kontrolowanej przez rz ąd francuski. • INTEREKO Sp. z o.o. w Opolu przekazuje kondensatory z PCB do Belgii, gdzie w instalacjach firmy INDAVER prowadzone jest ich termiczne unieszkodliwianie. Termiczne unieszkodliwianie płynów zawieraj ących PCB, pochodz ących z transformatorów i innych urz ądze ń elektroenergetycznych oraz ich dekontaminacja realizowana jest w dwóch krajowych instalacjach, zlokalizowanych w: • Zakładach Azotowych ANWIL S.A. we Włocławku • Zakładach Chemicznych ROKITA S.A. w Brzegu Dolnym. Dekontaminacja urz ądze ń z PCB realizowana jest przez Przedsi ębiorstwo Usług Specjalistycznych i Projektowych CHEMEKO Sp. z o.o. we Włocławku.

Wykaz podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbiórki i transportu odpadów na terenie Powiatu Gorlickiego

Na terenie powiatu funkcjonuje 28 podmiotów posiadaj ących zezwolenie Starosty Gorlickiego na prowadzenie działalno ści w zakresie transportu i zabierania odpadów: 1. Handel Materiałami budowlanymi i Przemysłowymi Kazimierz Kawa, Łu Ŝna 638 2. Zakład Przerobu Ekologicznego „MEJ” Przybyłowicz Monika ul. Kasprowicza 5 Jasło 3. Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe „MADRAS” s.c. Joanna Furmanek, Przysieki 342 4. Przedsi ębiorstwo Wielobran Ŝowe „GAMLUNG” Sp. z o.o. ul. Mała Góra 18 Kraków 5. Usługi Transportowe i Komunalne Marek szpila, Wilczysko 64 6. Sklep Nasienno-Ogrodniczy Marta Ślawska, rynek 3, 38-340 Biecz 7. Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska, ul. Listopada34, 38-300 Gorlice 8. Firma Remontowo-Budowlana ”RAGAR” Oś. 100-lecia Kraków 9. Firma Wielobran Ŝowa „SKAMET” Bogdan Skałba -, Osobnica 421 10. Usługi transportowe Emil Zast ępa, Ropnica Polska 303 11. P-P-H-U „Eko-Neutral-Elektron” Gorlice , ul. Michalusa 12. F.H.U.P. „TIM” Tomasz Ku źma, ul. Piekarska 7, Gorlice 13. Robert Padoł, Sekowa 61 14. P.P.H.U. „MK-PLAST” s.c. M. Starczy ńska, K. Balicki, ul. Tumidajskiego 2, 38-340 Biecz 15. „WOD-BUD” s.c. Ślęzak Sp. J., Korczyna 230/2, 38-340 Biecz ______64 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

16. Ceramika”Stró Ŝe” Wro ńscy i Wspólnicy Stró Ŝe z siedzib ą przy ul. Kołł ątaja 9 w Gorlicach 17. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno Handlowo-Usługowe „AMET” Maciej Serafin, ul. Hallera, Gorlice 18. PHU „LOBO” Proszak Bo Ŝena – Ropica Polska 19. „CENTRUM” WOD-KAN, C.O., GAZ Robert Wilkowski, Szymbark 20. Firma Handlowa „KOLMET” Gorlice 21. Firma Transportowo- Usługowa Daniel G ąsior, Rzepiennik Strzy Ŝewski 22. Przedsi ębiorstwo Produkcyjno-Handlowe „OLPAK” Gorlice 23. Zakład Usługowy „JARKOMET” Stanisław Jarecki, Trzcinica 24. Przedsi ębiorstwo Usług komunalnych „EMPOL”, Tylmanowa 25. Zakład Usługowo-Handlowy Bogusław Szurlej, Gorlice 26. Handel Materiałami Budowlanymi i Przemysłowymi – Usługi Transportowe Kazimierz Kawa, Łu Ŝna 27. F.U.H. „ Ścinex”, Gorlice 28. F.P.H.U. „AGROMAT” Paweł śyrkowski, Rzepiennik Suchy

Na terenie Powiatu Gorlickiego nie wszystkie gminy okre śliły wymogi dla przedsi ębiorców ubiegaj ących si ę o zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych na terenie gminy.

Tabela 19 Przebieg procesu okre ślania i podawania do publicznej wiadomo ści wymaga ń, jakie powinni spełnia ć przedsi ębiorcy ubiegający si ę o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści w gminach na terenie powiatu Nazwy gmin, które okre śliły i podały do publicznej wiadomo ści wymagania, jakie powinni spełnia ć przedsi ębiorcy ubiegaj ący si ę o uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalno ści w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści na terenie gminy:

do 13.04.2006 r. (termin 14.04.2006 - 13.07.2006 14.07.2006 -13. 04.2007 ustawowy)

Gmina Ropa Miasto Gorlice Gmina Ropa Zarz ądzenie Wójta Nr 177/06 z Zarz ądzenie Burmistrza Nr 67/06 z Zarz ądzenie Wójta Nr 106/06 dnia 12 kwietnia 2006 r. dnia 30 czerwca 2006 r. z dnia 29 grudnia 2006 r. Gmina Bobowa Gmina Lipinki

Zarz ądzenie Wójta Nr 31/06 z dnia Zarz ądzenie Wójta Nr 14/07

5 sierpnia 2006 r. z dnia 25 stycznia 2007 r.

Źródło: Sprawozdanie z PGO dla Powiatu Gorlickiego za okres 2004-2006

______65 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Instalacje odzysku lub innego ni Ŝ składowanie unieszkodliwiania odpadów

Na terenie powiatu gorlickiego istniej ą nast ępuj ące instalacje: 1. Eko-Neutral-Elektron Sp. z o.o., Gorlicach 2. Ku źnia Glinik Sp. z o.o., Gorlicach 3. Andrzej Karp Wyrób i układanie Parkietów, Ropa 4. Auto Złom Mateusz Gubala, Zagórzany 5. CAST MET Odlewnia Metali s.c., Gorlice 6. Gorlickie Przedsi ębiorstwo przemysłu drzewnego „ Forest” Sp. z o.o., Gorlice 7. PPHU „AMET” Maciej Serafin, Gorlice 8. Firma Remontowo-Budowlana :RAGAR” , Gorlice 9. Firma Handlowo-Usługowa „RECYKLON-DREW”, Biecz 10. „INTERBET” S.C. Janusz Szkadarek, Tomasz Iwa ński, Gorlice 11. Poszukiwanie Nafty i Gazu Jasło – odzysk Kopalnia, Lipinki 12. Warsztaty Szkolne Zespołu Szkół Technicznych, Gorlice Poni Ŝej przedstawiono lokalizacj ę geograficzn ą powy Ŝszych instalacji.

Rysunek 1 Rozmieszczenie instalacji odzysku lub innego ni Ŝ składowanie unieszkodliwiania odpadów ______66 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Składowiska odpadów

Na terenie powiatu gorlickiego znajduj ą si ę cztery składowiska odpadów: • Składowisko odpadów w miejscowo ści Biecz – obszar składowiska znajduje si ę na terenie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych Dolina rzeki Biała, w jego okolicy nie wyst ępuj ą obszary chronione. • Składowisko odpadów w miejscowo ści U ście Gorlickie – składowisko składa si ę z 1 kwatery, której koniec eksploatacji jest przewidziany na koniec roku 2009 roku, składowisko nie jest poło Ŝone w obszarze GZWP.. • Składowisko odpadów przemysłowych Fabryki Maszyn „Glinik” S.A. w Gorlicach, ul. Wspólna (zamkni ęte) – składowisko tworzyła jedna kwatera, zostało zamkni ęte w 2004 roku. • Składowisko odpadów niebezpiecznych Fabryki Maszyn „Glinik” S.A. w Gorlicach, ul. Bielecka – kwatera I składowiska została zapełniona, zamkni ęta i zrekultywowana w 2000 roku, obecnie eksploatowane s ą kwatery II i VI. Kwatera nr II jest obecnie zapełniona w 90% i jej zamkni ęcie planowane jest na 2011 rok. Kwatera VI jest zapełniona w ok. 10% i brak dokładnego terminu zamkni ęcia kwatery. Kwatery III, IV i V nie s ą obecnie eksploatowane. Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 przewiduje zamkni ęcie do ko ńca 2009 roku składowisk niespełniaj ących wymaga ń prawnych, tego rodzaju składowiska nie znajduj ą si ę na terenie powiatu gorlickiego. Natomiast małe składowiska po zapełnieniu wszystkich kwater maj ą by sukcesywnie zamykane, a ich teren ma zostac zrekultywowany. To zało Ŝenie dotyczy składowiska w U ściu Gorlickim.

4. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami, w tym równie Ŝ wynikaj ące ze zmian demograficznych i gospodarczych

4.1 Zmiany demograficzne

Maj ą wiele przyczyn. Składaj ą si ę na nie, sytuacja gospodarcza i zwi ązane z ni ą poszukiwanie przez mieszka ńców wsi i o środków popadaj ących w regres, pracy, upadek jednych dziedzin wytwórczo ści i rozwój innych, post ęp w technologii produkcji, potrzeby rozwoju nowych sektorów zwi ązanych ze świadczeniem usług. Przekształcenia na wsi wywieraj ą wpływ na rozwój sieci osadniczej, struktur ę zatrudnienia, rynek pracy, problemy bezrobocia, wyznaczaj ą potrzeby w zakresie infrastruktury, sieci usług i s ą zale Ŝne od charakteru i połoŜenia gminy. Poni Ŝsza tabela zawiera prognoz ę dotycz ącą liczby mieszka ńców Powiatu do roku 2015.

______67 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 20. Prognoza liczby ludno ści do roku 2015 Rok Powiat Gorlicki 2006 2010 2015 Miasto 33 220 32 613 31 986 Wie ś 73 456 74 364 75 415 Razem 106 676 106 977 107 401

4.2 Skład morfologiczny odpadów i jego zmiany

Cech ą głównej grupy odpadów komunalnych, tj. odpadów z gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury, jest brak jednorodno ści składu i du Ŝe wahania ilo ściowe i jako ściowe. Dokładne rozpoznanie składu odpadów wymaga prowadzenia bada ń ich morfologii w dłu Ŝszym okresie czasu (kilka lat). Na terenie gminy nie prowadzono dot ąd tego typu bada ń i st ąd brak danych na temat składu jako ściowego odpadów. Z tego wzgl ędu skład morfologiczny odpadów okre ślono na podstawie standardów przyj ętych w KPGO. Skład odpadów zale Ŝy od wielu czynników, m.in. od: • Wielko ści jednostki osadniczej • Charakteru terenu; rolniczy, przemysłowy, turystyczny, itp. • Struktury społecznej i infrastruktury komunalnej (rodzaj zabudowy, stopie ń jej zwarto ści, stopie ń uciepłowienia ze źródeł centralnych, rozwoju usług, itp.) • Poziom zamo Ŝno ści społecze ństwa • Skład morfologiczny odpadów ulega ci ągłym zmianom. Obserwowane w ostatnich latach tendencje zmian ilo ściowych i jako ściowych odpadów komunalnych wskazuj ą m. in. na: • Znaczny wzrost ilo ściowy (obj ęto ściowy) opakowa ń; • Zmniejszenie ilo ści pozostało ści po spalaniu w ęgla i koksu (wzrost alternatywnych form ogrzewania mieszka ń); • Utrzymanie na stałym, wysokim poziomie zawarto ści organicznych odpadów spo Ŝywczych (kuchennych).

Wska źniki nagromadzenia odpadów i ich zmiany

Wska źniki nagromadzenia jednostkowego odpadów komunalnych s ą podstawowymi danymi wyj ściowymi do oblicze ń i wszelkich rozwa Ŝań nad problemami unieszkodliwiania, przeróbki,

______68 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 planowania gospodarki odpadami czy sporz ądzania prognoz zmian w czasie. Wska źniki te s ą zró Ŝnicowane, podobnie jak inne wła ściwo ści technologiczne odpadów. Z wieloletnich bada ń opisywanych w literaturze, a przede wszystkim z szacunków dokonanych w KPGO wynika, Ŝe wska źniki obj ęto ściowe nagromadzenia odpadów zarówno z terenów miejskich jak i wiejskich wzrastaj ą. Mo Ŝna zaobserwowa ć nast ępuj ące prawidłowo ści w zakresie zmian wska źników nagromadzenia: • Tempo wzrostu wskaźnika wagowego utrzymuje si ę średnio na poziomie 3,3 % w skali rocznej; • Istotne znaczenie dla ilo ści powstaj ących odpadów maj ą zmiany gospodarcze w kraju, w tym poziom Ŝycia mieszka ńców miast i wsi. Trudno ści w dokonaniu prawidłowego oszacowania ilo ści odpadów, jakie b ędą wytwarzane w przyszło ści polegaj ą na tym, Ŝe jednocze śnie ulega zmianie wiele czynników, a wi ęc, liczba ludno ści, skład morfologiczny odpadów, zmiana systemu ogrzewania itp. W tej sytuacji po oszacowaniu pełnej ilo ści aktualnie powstaj ących na terenie gminy odpadów komunalnych, korzystaj ąc z prognozy zmian w ilo ści i składzie odpadów komunalnych, jakie powstan ą w skali kraju, okre ślono poziomy wzrostu wska źników nagromadzenia i dalej, uwzgl ędniaj ąc prognozy demograficzne, oszacowano ilo ści odpadów, jakie b ędą powstawały na terenie gminy w przyszło ści. Dopiero teraz, mając na wzgl ędzie aktualne i przyszłe wska źniki generowania strumieni odpadów okre ślono wielko ści tych strumieni. Niezale Ŝnie od tego, korzystaj ąc z prognozy ilo ści odpadów komunalnych, jakie powstan ą w skali kraju, okre ślono wska źniki wzrostu ilo ści wszystkich odpadów komunalnych ł ącznie. Wynosz ą one 13,5 % w latach 2007-2010, 13,3 % w latach 2010-2015.

Tabela 21 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych wytwarzanych przez 1 mieszka ńca w roku 2010 i 2015 2010 2015 Strumie ń odpadów Lp. miasto wie ś miasto wie ś komunalnych % Kg/M/r % Kg/M/r % Kg/M/r % Kg/M/r Kuchenne ulegaj ące 1 18,25 51,78 8,60 37,28 16,22 52,14 7,87 37,54 biodegradacji 2 Odpady zielone 2,14 6,07 1,85 4,37 1,98 6,36 1,76 4,58 Papier i tektura 3 5,83 16,54 4,52 11,91 5,18 16,65 4,12 11,99 (nieopakowaniowe) Opakowania z papieru i 4 14,06 39,89 6,55 28,72 16,28 52,33 5,98 37,68 tektury Opakowania 5 1,58 4,48 0,73 3,23 1,83 5,88 0,67 4,24 wielomateriałowe

______69 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tworzywa sztuczne 6 9,12 25,88 8,08 18,63 7,49 24,08 6,80 17,34 nieopakowaniowe Opakowania z tworzyw 7 5,26 14,92 2,60 10,75 6,09 19,58 2,19 14,10 sztucznych 8 Tekstylia 2,46 6,98 1,97 5,03 2,28 7,33 1,87 5,28 9 Szkło nieopakowaniowe 0,47 1,33 0,45 0,96 0,44 1,41 0,42 1,02 10 Opakowania ze szkła 7,88 22,36 8,26 16,10 8,46 27,20 7,84 19,58 11 Metale 2,36 6,70 1,75 4,82 2,10 6,75 1,60 4,86 12 Opakowania z blachy stalowej 1,16 3,29 0,63 2,37 1,20 3,86 0,57 2,78 13 Opakowania z aluminium 0,33 0,94 0,18 0,67 0,34 1,09 0,16 0,79 14 Odpady miner 2,91 8,26 5,10 5,94 2,80 9,00 4,84 6,48 15 Drobna frakcja popiołowa 6,35 18,02 11,44 12,97 5,00 16,07 9,24 11,57 16 Wielkogabarytowe 5,26 14,92 7,32 10,75 4,68 15,04 6,68 10,83 17 Budowlane 14,04 39,83 29,26 28,68 17,17 55,19 36,72 39,74 Niebezpieczne w strumieniu 18 0,53 1,50 0,73 1,08 0,47 1,51 0,67 1,09 komunalnym Razem 100 283,72 100 204,28 100 321,46 100 231,45

Jak wynika z powy Ŝszego zestawienia w 2010 roku statystyczny mieszkaniec miasta b ędzie wytwarzał około 283,72 kg odpadów komunalnych na rok natomiast mieszkaniec wsi około 204,28 kg . W 2015 roku mieszkaniec miasta wytworzy około 321,46 kg natomiast mieszkaniec wsi około 231,45 kg . W tabelach poni Ŝej zestawiono prognozy ogólnej ilo ści odpadów komunalnych i ich skład morfologiczny wytwarzanych na terenie Powiatu gorlickiego w roku 2010 i 2015.

Tabela 22 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2010 r. 2010 Lp. Strumie ń odpadów komunalnych miasto wie ś % Mg/r % Mg/r 1 Kuchenne ulegaj ące biodegradacji 18,25 1720,14 8,60 2738,48 2 Odpady zielone 2,14 201,70 1,85 321,12 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 5,83 549,50 4,52 874,81 4 Opakowania z papieru i tektury 14,06 1325,21 6,55 2109,76 5 Opakowania wielomateriałowe 1,58 148,92 0,73 237,09

______70 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

6 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 9,12 859,60 8,08 1368,49 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 5,26 495,78 2,60 789,28 8 Tekstylia 2,46 231,87 1,97 369,13 9 Szkło nieopakowaniowe 0,47 44,30 0,45 70,53 10 Opakowania ze szkła 7,88 742,72 8,26 1182,42 11 Metale 2,36 222,44 1,75 354,13 12 Opakowania z blachy stalowej 1,16 109,33 0,63 174,06 13 Opakowania z aluminium 0,33 31,10 0,18 49,52 14 Odpady miner 2,91 274,28 5,10 436,66 15 Drobna frakcja popiołowa 6,35 598,51 11,44 952,84 16 Wielkogabarytowe 5,26 495,78 7,32 789,28 17 Budowlane 14,04 1323,33 29,26 2106,76 18 Niebezpieczne w strumieniu komunalnym 0,53 49,95 0,73 79,53 Razem 100,00 9425,42 100 15005,39

Tabela 23 Ilo ść i skład morfologiczny odpadów komunalnych ogółem wytworzonych na terenie Powiatu Gorlickiego w 2015 r. 2015 Lp. Strumie ń odpadów komunalnych miasto wie ś % Mg/r % Mg/r 1 Kuchenne ulegaj ące biodegradacji 16,22 1732,13 7,87 2757,58 2 Odpady zielone 1,98 211,44 1,76 336,62 3 Papier i tektura (nieopakowaniowe) 5,18 553,17 4,12 880,66 4 Opakowania z papieru i tektury 16,28 1738,54 5,98 2767,78 5 Opakowania wielomateriałowe 1,83 195,43 0,67 311,12 6 Tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 7,49 799,86 6,80 1273,38 7 Opakowania z tworzyw sztucznych 6,09 650,35 2,19 1035,37 8 Tekstylia 2,28 243,48 1,87 387,63 9 Szkło nieopakowaniowe 0,44 46,99 0,42 74,80 10 Opakowania ze szkła 8,46 903,44 7,84 1438,29 11 Metale 2,10 224,26 1,60 357,02 12 Opakowania z blachy stalowej 1,20 128,15 0,57 204,01 13 Opakowania z aluminium 0,34 36,31 0,16 57,80 14 Odpady miner 2,80 299,01 4,84 476,03 15 Drobna frakcja popiołowa 5,00 533,95 9,24 850,06 ______71 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

16 Wielkogabarytowe 4,68 499,78 6,68 795,65 17 Budowlane 17,17 1833,58 36,72 2919,09 18 Niebezpieczne w strumieniu komunalnym 0,47 50,19 0,67 79,91 Razem 100,00 10679,00 100 17001,11

Jak wida ć na powy Ŝszym zestawieniu według prognoz zmodyfikowanych wska źników na terenie Powiatu Gorlickiego w 2010 roku powstanie około 24430,81 Mg odpadów komunalnych z czego 9425,42 Mg na terenie miast a 15005,39 Mg na terenie wiejskim gmin. W 2015 roku odpadów powstaj ących na terenie Powiatu Gorlickiego b ędzie około 27 680,11 Mg , z czego 10 679,00 Mg na terenie miast a 17001,11 Mg na terenie wiejskim gmin powiatu.

5. Zało Ŝone cele i projektowany system gospodarki odpadami, w tym odpadami komunalnymi i opakowaniowymi, uwzgl ędniaj ący ich zbieranie, transport, odzysk i unieszkodliwianie, ze wskazaniem miejsca unieszkodliwiania odpadów

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony), wprowadziła obowi ązek przygotowywania planów gospodarki odpadami, które podlegaj ą aktualizacji nie rzadziej ni Ŝ co 4 lata. Pierwszy krajowy plan gospodarki odpadami (KPGO) przyj ęty został uchwał ą Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 pa ździernika 2002 r. (M.P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159). W 2006 r. dokonano jego aktualizacji – tzw. KPGO 2010 (M.P. z 2006 r., nr 90, poz. 946). Sprawozdanie z realizacji krajowego planu gospodarki odpadami za okres od 29 pa ździernika 2002 r. do 29 pa ździernika 2004 r.. wykazało niewielki post ęp w zakresie poprawy gospodarki odpadami, w szczególno ści odpadami komunalnymi i komunalnymi osadami ściekowymi. Zawarto w nim szereg rekomendacji, z których cz ęść została zrealizowana, a cz ęść jest w trakcie realizacji. Do najwa Ŝniejszych zrealizowanych rekomendacji nale Ŝy przedstawienie przez Rz ąd Parlamentowi propozycji nowelizacji ustaw zwi ązanych z gospodark ą odpadami (I połowa 2005 r.), które miały na celu m.in. ułatwienie gminom przejmowania od wła ścicieli nieruchomo ści obowi ązków w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi oraz zdyscyplinowanie samorz ądów w zakresie realizacji przez nie ustawowych obowi ązków (rekomendacja 5.10, 5.5 i 5.12). Nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe Parlament nadał innych kształt proponowanym rozwi ązaniom systemowym, które zostały zawarte w ustawie z ______72 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 175, poz. 1458 oraz z 2006 r. Nr 63, poz. 441). Po śród rekomendacji, które s ą w trakcie realizacji, nale Ŝy wymieni ć rekomendacj ę 5.2 dotycz ącą analizy stawek opłat za korzystanie ze środowiska w przypadku składowania odpadów. W 2006 r. zostało wydane Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 4 pa ździernika 2006 r. w sprawie wysoko ści stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2007 (M.P. 2006 nr 71 poz. 714). W 2006 r. w Ministerstwie Środowiska utworzono Departament Gospodarki Odpadami. Głównym zadaniem Departamentu jest koordynacja działa ń w zakresie tworzenia i wdra Ŝania polityki dotycz ącej gospodarki odpadami w kraju i na poziomie Unii Europejskiej. Od 1 stycznia 2008 r. zadania w zakresie gospodarki odpadami b ędące dotychczas w kompetencjach wojewody zostały przeniesione do kompetencji marszałka województwa. Dzi ęki temu nast ąpiło skupienie w jednym urz ędzie na szczeblu województwa zada ń w zakresie m.in. planowania gospodarki odpadami, i wydawania decyzji, co powinno korzystnie wpłyn ąć na wdra Ŝanie polityki województwa w zakresie gospodarki odpadami. Ze wzgl ędu na zgłaszane ze strony samorz ądów wnioski, aby w krajowym planie gospodarki odpadami okre śli ć docelowy system gospodarki odpadami oraz w bardziej konkretny sposób zadania, przyj ęto nieco odmienn ą formuł ę Krajowego planu gospodarki odpadami 2010 w porównaniu do pierwszego krajowego planu gospodarki odpadami. Plan obejmie pełny zakres zadań koniecznych do zapewnienia zintegrowanej gospodarki odpadami w kraju w sposób zapewniaj ący ochron ę środowiska, uwzgl ędniaj ąc obecne i przyszłe mo Ŝliwo ści i uwarunkowania ekonomiczne oraz poziom technologiczny istniej ącej infrastruktury. Plan gospodarki odpadami obejmuje odpady powstaj ące w kraju, a w szczególno ści odpady komunalne, odpady niebezpieczne, odpady przemysłowe i inne rodzaje odpadów. Plan uwzgl ędnia tendencje we współczesnej gospodarce światowej, jak równie Ŝ krajowe uwarunkowania rozwoju gospodarczego.

Nie przewiduje si ę generalnych zmian systemu gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów. Mog ą wyst ąpi ć tylko korekty funkcjonuj ących systemów. Zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa głównymi kierunkami działa ń w zakresie gospodarki odpadami s ą: • wspieranie działa ń podejmowanych przez instytucje publiczne i podmioty prywatne, które przyczyni ą si ę do ograniczenia ilo ści wytwarzanych odpadów, zwi ększenia ilo ści odpadów poddawanych odzyskowi, w tym recyklingowi, zmniejszenia ilo ści odpadów kierowanych na składowiska, • sukcesywne zwi ększanie stawek opłat za składowanie odpadów, w szczególno ści zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów ulegaj ących biodegradacji oraz odpadów,

______73 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

które mo Ŝna podda ć procesom odzysku, w tym recyklingu, a tak Ŝe wyeliminowanie praktyk rekultywacji składowisk tego typu odpadami, • kontynuacja bada ń nad nowymi technologiami, przyczyniaj ącymi si ę do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko, • wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniaj ących wykorzystanie mo Ŝliwie wszystkich składników stosowanych surowców, • promowanie wdra Ŝania systemu zarz ądzania środowiskowego, • intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej minimalizacj ę powstawania odpadów i wła ściwego post ępowania z nimi oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno- edukacyjnej w tym zakresie, • wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników wytwarzania i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami, • wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania, • weryfikacja lokalizacji dotychczas istniej ących składowisk odpadów oraz eliminowanie uci ąŜ liwo ści dla środowiska zwi ązanych z ich składowaniem, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk niespełniaj ących wymogów prawa, • wzmocnienie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, • wprowadzenie instrumentów finansowych umo Ŝliwiaj ących realizacj ę zada ń w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorz ądu terytorialnego i dyscyplinuj ących samorz ądy w zakresie wykonywania przez nie obowi ązków .

5.1 Cele przyj ęte z Krajowego Planu Gospodarki Odpadami 2010 oraz Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego 2010

Celem dalekosi ęŜ nym tworzenia krajowego planu gospodarki odpadami jest doj ście do systemu gospodarki odpadami zgodnego z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, w którym w pełni realizowane s ą zasady gospodarki odpadami, a w szczególno ści zasada post ępowania z odpadami zgodnie z hierarchi ą gospodarki odpadami, czyli po pierwsze zapobiegania i minimalizacji ilo ści wytwarzanych odpadów oraz ograniczania ich wła ściwo ści niebezpiecznych, a po drugie wykorzystywania wła ściwo ści materiałowych i energetycznych odpadów, a w przypadku gdy odpadów nie mo Ŝna podda ć procesom odzysku ich unieszkodliwienie, przy czym składowanie

______74 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 generalnie jest traktowane jako najmniej po Ŝą dany sposób post ępowania z odpadami. Realizacja tego celu umo Ŝliwi osi ągni ęcie innych celów takich, jak: ograniczenie zmian klimatu powodowanych przez gospodark ę odpadami poprzez minimalizacj ę emisji gazów cieplarnianych z technologii zagospodarowania odpadów czy te Ŝ zwi ększenie udziału w bilansie energetycznym kraju energii ze źródeł odnawialnych poprzez zast ępowanie spalania paliw kopalnych spalaniem odpadów pochodzenia ro ślinnego i zwierz ęcego. W zwi ązku z powy Ŝszym, zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa, przyj ęto nast ępuj ące cele główne: • utrzymanie tendencji oddzielenia wzrostu ilo ści wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju PKB, • zwi ększenie udziału odzysku, w tym w szczególno ści odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska, • zmniejszenie ilo ści wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów, • zamkni ęcie do ko ńca 2009 r. wszystkich krajowych składowisk niespełniaj ących standardów Unii Europejskiej, • wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów, • stworzenie kompleksowej bazy danych o wprowadzanych na rynek produktach i gospodarce odpadami w Polsce, przy czym wprowadzanie zmian prawa b ędzie ograniczone do niezb ędnego minimum, wynikającego z konieczno ści transpozycji prawa unijnego oraz potrzeby wprowadzenia zmian wskazanych w Krajowym planie. Szczególny nacisk zostanie poło Ŝony na egzekwowania przepisów prawa w odniesieniu do gospodarki odpadami, równie Ŝ w kontek ście transgranicznego przemieszczania odpadów. Ze wzgl ędu na fakt, Ŝe kierunki zmian prawa ochrony środowiska s ą obecnie wyznaczane głównie na poziomie Unii Europejskiej, jednym z głównych celów w zakresie gospodarki odpadami staje si ę równie Ŝ aktywny udział Polski w pracach na forum Unii. Polska jako członek społeczno ści mi ędzynarodowej podpisała Konwencj ę Sztokholmsk ą w sprawie trwałych zanieczyszcze ń organicznych jeszcze przed przyst ąpieniem do Unii Europejskiej. Ze wzgl ędu na fakt, Ŝe Unia Europejska ju Ŝ ratyfikowała t ę Konwencj ę, celem jest ratyfikowanie najpó źniej do ko ńca 2007 r. przez Polsk ę Konwencji.

Dla poszczególnych grup odpadów (tj. odpadów komunalnych, odpadów niebezpiecznych i pozostałych odpadów) sformułowano poni Ŝej przedstawione dodatkowe cele szczegółowe.

______75 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady komunalne

Przyj ęto nast ępuj ące cele: • obj ęcie umowami na odbieranie odpadów komunalnych 100% mieszka ńców, najpó źniej do ko ńca 2008 r., • zapewnienie obj ęcia wszystkich mieszka ńców systemem selektywnego zbierania odpadów, dla którego minimalne wymagania okre ślono w niniejszym Krajowym planie, najpó źniej do ko ńca 2007r., • zmniejszenie ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska odpadów, aby nie było składowanych: o w 2010 r. wi ęcej ni Ŝ 75%, o w 2013 r. wi ęcej ni Ŝ 50%, o w 2020 r. wi ęcej ni Ŝ 35% masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r., • zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do max. 85% wytworzonych odpadów do ko ńca 2014 r., • zredukowanie liczby składowisk odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne i oboj ętne, na których s ą składowane odpady komunalne, do max. 200 do ko ńca 2014 r.

Odpady niebezpieczne

Odpady zawieraj ące PCB W okresie od 2007 do 2010 r. celem jest całkowite zniszczenie i wyeliminowanie PCB ze środowiska poprzez kontrolowane unieszkodliwianie PCB oraz dekontaminacj ę lub unieszkodliwianie urz ądze ń zawieraj ących PCB. W okresie od 2011 do 2018 r. nale Ŝy dokona ć likwidacja odpadów zawieraj ących PCB o st ęŜ eniu poni Ŝej 50 ppm.

Oleje odpadowe W latach 2007-2018 utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie co najmniej 35%.

Zu Ŝyte baterie i akumulatory Zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa celem nadrz ędnym jest rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zu Ŝytych baterii i akumulatorów ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania. ______76 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

W okresie od 2007 do 2010 r. nale Ŝy osi ągn ąć co najmniej poziomy odzysku i recyklingu (zdefiniowane w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowi ązkach przedsi ębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. 2007 nr 90 poz. 607, tekst ujednolicony). W okresie od 2011 do 2018 r. stawia si ę nast ępuj ące cele: • osi ąganie poziomów zbierania i recyklingu (zdefiniowanych i okre ślonych w nowej dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie baterii i akumulatorów oraz zu Ŝytych baterii i akumulatorów oraz uchylaj ącej dyrektyw ą 91/157/EWG), tj.: o minimalnego poziomu zbierania zu Ŝytych baterii i akumulatorów (w tym akumulatorów Ni-Cd) w wysoko ści 25% do 2012 r. . zgodnie z art. 10 ust.2 lit. a, o minimalnego poziomu zbierania zu Ŝytych baterii i akumulatorów w wysoko ści 45% do 2016 r.. zgodnie z art. 10 ust.2 lit. b, o minimalnego poziomu recyklingu w wysoko ści 65% średniej wagi baterii i akumulatorów ołowiowo-kwasowych, w tym recykling zawarto ści ołowiu w najwy Ŝszym, technicznie mo Ŝliwym do osi ągni ęcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.) . zgodnie z art. 12 ust.4, o minimalnego poziomu recyklingu w wysoko ści 75% średniej wagi baterii i akumulatorów niklowo-kadmowych, w tym recykling zawarto ści kadmu w najwy Ŝszym, technicznie mo Ŝliwym do osi ągni ęcia stopniu przy jednoczesnym unikaniu nadmiernych kosztów (do 2011 r.) . zgodnie z art. 12 ust.4, o minimalnego poziomu recyklingu 50% średniej wagi innych odpadów w postaci baterii i akumulatorów (do 2011 r.) . zgodnie z art. 12 ust.4, • ustanowienie od 2008 r. (czyli 2 lata od wprowadzenia dyrektywy) zakazu wprowadzania do obrotu: o wszelkich baterii lub akumulatorów, które zawieraj ą powy Ŝej 0,0005% wagowo rt ęci, bez wzgl ędu na to, czy s ą wmontowane do urz ądze ń, z wył ączeniem ogniw guzikowych z zawarto ści ą rt ęci nie wy Ŝsz ą ni Ŝ 2% wagowo, o baterii i akumulatorów przeno śnych, które zawieraj ą powy Ŝej 0,002% wagowo kadmu, w tym tych, które s ą wmontowane do urz ądze ń, z wył ączeniem baterii i akumulatorów przeno śnych przeznaczonych do u Ŝytku w:
systemach awaryjnych i alarmowych, w tym w o świetleniu awaryjnym,
sprz ęcie medycznym,
elektronarz ędziach bezprzewodowych. • ustanowienie od 2012 r. zakazu stosowania akumulatorów niklowo-kadmowych (Ni-Cd).

______77 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady medyczne i weterynaryjne W okresie od 2007 r. do 2018 r. celem b ędzie podniesienie efektywno ści selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilo ści odpadów innych ni Ŝ niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych.

Pojazdy wycofane z eksploatacji Zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa celem nadrz ędnym jest zapewnienie pełnej skuteczno ści działania systemu zbierania i demonta Ŝu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz odzysku, w tym recyklingu, odpadów powstaj ących z pojazdów wycofanych z eksploatacji. W zwi ązku z powy Ŝszym wyznacza si ę nast ępuj ące cele cz ąstkowe w okresie od 2007 r. do 2018 r.: • dla pojazdów wyprodukowanych przed 1 stycznia 1980 r. osi ągni ęcie po 1 stycznia 2006 r. poziomów odzysku i recyklingu odpowiednio nie niŜszych ni Ŝ 75 % i 70 % masy pojazdów przyj ętych do stacji demonta Ŝu w skali roku, • dla pozostałych pojazdów osi ągni ęcie po 1 stycznia 2006 r. poziomów odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w wysoko ści odpowiednio co najmniej 85 % i 80 % masy pojazdów przyj ętych w skali roku, • uzyskanie w okresie od 1 stycznia 2015 r. poziomów odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji w wysoko ści odpowiednio co najmniej 95 % i 85 % masy pojazdów przyj ętych w skali roku.

Zu Ŝyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny Zgodnie z polityk ą ekologiczn ą pa ństwa celem nadrz ędnym rozbudowa systemu odzysku i unieszkodliwiania zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego ukierunkowanego na całkowite wyeliminowanie ich składowania. W zwi ązku z powy Ŝszym wyznacza si ę nast ępuj ące cele cz ąstkowe w okresie od 2007 r. do 2018 r.: • osi ągni ęcie od 1 stycznia 2008 r. poziomów odzysku i recyklingu zu Ŝytego sprz ętu w wysoko ści: • dla zu Ŝytego sprz ętu powstałego ze sprz ętu w postacie wielkogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: o poziomu odzysku w wysoko ści 80 % masy zu Ŝytego sprz ętu, o poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu Ŝytego sprz ętu w wysoko ści 75 % masy zu Ŝytego sprz ętu; • dla zu Ŝytego sprz ętu powstałego ze sprz ętu w postaci sprz ętu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: o poziomu odzysku w wysoko ści 75 % masy zu Ŝytego sprz ętu,

______78 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

o poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu Ŝytego sprz ętu w wysoko ści 65 % masy zu Ŝytego sprz ętu; • dla zu Ŝytego sprz ętu powstałego ze sprz ętu w postaci małogabarytowych urz ądze ń gospodarstwa domowego; sprz ętu o świetleniowego; narz ędzi elektrycznych i elektronicznych z wyj ątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narz ędzi przemysłowych; zabawek, sprz ętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrz ądów do nadzoru i kontroli: o poziomu odzysku w wysoko ści 70 % masy zu Ŝytego sprz ętu, o poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu Ŝytego sprz ętu w wysoko ści 50 % masy zu Ŝytego sprz ętu; • dla zu Ŝytych gazowych lamp wyładowczych - poziomu recyklingu cz ęś ci składowych, materiałów i substancji pochodz ących ze zu Ŝytych lamp w wysoko ści 80 % masy tych zu Ŝytych lamp. • osi ągni ęcie od 1 stycznia 2008 r. poziomu selektywnego zbierania zu Ŝytego sprz ętu elektrycznego i elektronicznego pochodz ącego z gospodarstw domowych w wysoko ści 4 kg/mieszka ńca/rok.

Odpady zawieraj ące azbest W okresie od 2007 r. do 2018 r. zakłada si ę osi ąganie celów okre ślonych w przyj ętym w dniu 14 maja 2002 r. przez Rad ę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej. Programie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski.

Przeterminowane pestycydy W okresie do 2010 r. planuje si ę likwidacj ę mogilników i magazynów zawieraj ących przeterminowane środki ochrony ro ślin. W okresie od 2011 r. do 2018 r. planuje si ę likwidacj ę pestycydowych ska Ŝeń terenu spowodowanych przez mogilniki, zagra Ŝaj ących bezpiecze ństwu u Ŝytkowych wód podziemnych.

Odpady materiałów wybuchowych W okresie od 2007 r. do 2018 r. celem nadrz ędnym jest rozbudowa systemu zagospodarowania odpadów wybuchowych oraz dostosowanie go do wymaga ń ochrony środowiska.

Pozostałe odpady

Zu Ŝyte opony W okresie od 2007 r. do 2018 r. celem nadrz ędnym jest rozbudowa systemu zagospodarowania zu Ŝytych opon, w tym osi ągniecie poziomów odzysku i recyklingu zu Ŝytych opon:

______79 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

2007 r. – odzysk - 75%; recykling – 15% 2010 r. – odzysk - 85%; recykling – 15% 2018 r. – odzysk - 100%; recykling – 20%

Odpady z budowy, remontów i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej W okresie od 2007 r. do 2018 r. celem nadrz ędnym jest rozbudowa systemu selektywnego zbierania odpadów z remontów, budowy i demonta Ŝu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej do odzysku, aby osi ągn ąć nast ępuj ące poziomy odzysku: 50% w 2010 r. oraz 80% w 2018 r.

Komunalne osady ściekowe W perspektywie do 2018 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi s ą nast ępuj ące: • całkowite ograniczenie składowania osadów ściekowych, • zwi ększenie ilo ści komunalnych osadów ściekowych przetwarzanych przed wprowadzeniem do środowiska oraz osadów przekształcanych metodami termicznymi, • maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotycz ących bezpiecze ństwa sanitarnego i chemicznego, zgodnie z celami przedstawionymi na Rysunku 2 poni Ŝej.

Rysunek 2 Zmiany w strukturze odzysku i unieszkodliwiania osadów z komunalnych oczyszczalni ścieków w perspektywie do 2018 r.

______80 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Odpady opakowaniowe W gospodarce odpadami opakowaniowymi w okresie od 2007 r. do 2018 r. przyj ęto jako cel nadrz ędny rozbudow ę systemu, aby osi ągn ąć cele okre ślone w tabeli 19 poni Ŝej:

Tabela 24 Roczne poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych do roku 2018 2007 2010 2018 Rodzaj produktu z L.p. poziom % poziom % poziom % którego powstał odpad odzysk recykling odzysk recykling odzysk recykling 1 Opakowania (ogółem) 50 25 60 55-80 60 55-80 Opakowania z tworzyw 2 sztucznych - 25 - 22,5 - 22,5 3 Opakowania z aluminium - 40 - 50 - 50 4 Opakowania ze stali - 20 - 50 - 50 Opakowania z papieru i 5 tektury - 48 - 60 - 60 6 Opakowania ze szkła - 38 - 60 - 60 Opakowania z materiałów naturalnych (drewna i 7 tekstyliów) - 15 - - - - 8 Opakowania z drewna - - - 15 - 15 Źródło: KPGO 2010

Odpady z wybranych gał ęzi gospodarki, których zagospodarowanie stwarza problemy W okresie od 2007 r. do 2010 r. przyjmuje si ę nast ępuj ące cele: zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku do 82% w 2010 r. oraz zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem do 5% w 2010 r., natomiast w okresie od 2011 r. do 2018 r. . nast ępuj ące cele: zwi ększenie udziału odpadów poddawanych procesom odzysku do 85% w 2018 r. oraz zwi ększenie udziału odpadów unieszkodliwianych poza składowaniem do 7% w 2018 r.

Kierunki działa ń w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz kształtowania systemu gospodarowania odpadami • kontynuacja bada ń nad nowymi technologiami, przyczyniaj ącymi si ę do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów oraz zmniejszenie ich negatywnego oddziaływania na środowisko, • wspieranie wprowadzania niskoodpadowych technologii produkcji oraz zapewniaj ących wykorzystanie mo Ŝliwie wszystkich składników stosowanych surowców, • promowanie wdra Ŝania systemu zarz ądzania środowiskowego, ______81 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej minimalizacj ę powstawania odpadów oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie, • realizacja "Krajowego planu działa ń w zakresie zielonych zamówie ń publicznych na lata 2007 -2009" oraz wersji na kolejne lata w zakresie zamówie ń publicznych, • wykorzystywanie instrumentów ekonomicznych, w tym sukcesywne podnoszenie stawek opłat za składowanie odpadów, w szczególno ści zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów ulegaj ących biodegradacji oraz odpadów, które mo Ŝna podda ć procesom odzysku, w tym recyklingu. • W zakresie kształtowania polityki gospodarki odpadami nie przewiduje si ę gruntownych zmian w systemach gospodarowania poszczególnymi rodzajami odpadów. Niemniej jednak w trakcie tworzenia si ę i rozwoju poszczególnych systemów mog ą by ć dokonywane pewne korekty. Głównymi kierunkami działa ń w zakresie gospodarowania odpadami s ą: • intensyfikacja edukacji ekologicznej promuj ącej wła ściwe post ępowanie z odpadami oraz prowadzenie skutecznej kampanii informacyjno-edukacyjnej w tym zakresie, • wypracowanie i monitorowanie rzeczywistych wska źników wytwarzania i morfologii odpadów celem zdiagnozowania potrzeb w zakresie gospodarowania odpadami, • wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie i ekologicznie technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w odpadach w procesach termicznego i biochemicznego ich przekształcania, • weryfikacja lokalizacji dotychczas istniej ących składowisk odpadów oraz eliminowanie uci ąŜ liwo ści dla środowiska zwi ązanych z ich eksploatacj ą, w tym zamykanie i rekultywacja składowisk niespełniaj ących wymogów prawa, • wzmocnienie kontroli podmiotów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, • wprowadzenie instrumentów finansowych umo Ŝliwiaj ących realizacj ę zada ń w zakresie gospodarki odpadami przez jednostki samorz ądu terytorialnego i dyscyplinuj ących jednostki samorz ądu w zakresie wykonywania przez nie obowi ązków, • wyeliminowanie praktyk niewła ściwej eksploatacji i rekultywacji składowisk odpadów.

5.2 Działania zmierzaj ące do zapobiegania i minimalizacji powstawania odpadów

1) Działania edukacyjno–informacyjne, polegaj ące na kreowaniu zachowa ń konsumentów w kierunku: • zakupu produktów o minimalnej liczbie opakowa ń (tylko niezb ędnych),

______82 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• zakupu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, • oddziaływanie na pracowników w kierunku redukcji zuŜywanych materiałów (np. papieru w biurach, wprowadzanie wewn ętrznych sieci informatycznych, poczty elektronicznej), • ograniczania zakupu produktów jednorazowego u Ŝytku, • popularyzacja stosowania materiałów wysokiej trwałości - prowadzone w systemie nauczania pocz ąwszy od zaj ęć w przedszkolach, szkołach podstawowych, średnich i wy Ŝszych, za pomoc ą środków masowego przekazu (lokalna prasa, radio i telewizja), za pomoc ą rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp. 2) Działania organizacyjne, np.:

• wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru w biurach i szkołach, • recykling opakowa ń toneru z drukarek i kopiarek. • zbieranie selektywne odpadów na budowach, • kompostowanie przydomowe (na obszarach z zabudow ą jednorodzinn ą) odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przy wykorzystywaniu: − przepisów ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach (Dz.U. 2005 nr 236 poz. 2008, tekst ujednolicony, z pó źniejszymi zmianami) i ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony ) dotycz ących obowi ązków wła ścicieli nieruchomo ści i innych posiadaczy odpadów, − przepisów gminnych (lokalnych) obliguj ących wła ścicieli nieruchomo ści i innych odpadów mo Ŝe by ć wykorzystane do efektywnego wprowadzania selektywnej zbiórki, poprzez zalecania dotycz ące sposobu zbiórki, typów pojemników oraz cz ęstotliwo ści ich wystawiania do zbiórki (zgodnie z Ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 r. (Dz.U. 2005 nr 236 poz. 2008, tekst ujednolicony, z pó źniejszymi zmianami), − instrumentów ekonomicznych, zwi ązanych np. ze zmniejszeniem kosztów ponoszonych za odpady niesegregowane w wyniku zbiórki selektywnej (mniejszy pojemnik lub rzadszy odbiór tych odpadów) lub obni Ŝenie opłaty za usuwanie odpadów w przypadku prowadzenia kompostowanie odpadów ulegaj ących biodegradacji we własnym zakresie, − edukacji społecznej; w celu zach ęcenia mieszka ńców do ograniczania ilo ści wytwarzanych odpadów, segregacji wytworzonych odpadów „u źródła” i zwi ększenia efektywno ści zbiórki selektywnej;

______83 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Działania zmierzaj ące do redukcji ilo ści odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji, kierowanych na składowiska odpadów

• Na odpady biodegradowalne składaj ą si ę: bi oodpady z terenów zielonych, • odpady kuchenne i ogrodowe, • odpady papieru i tektury opakowaniowe, • inne odpady papieru i tektury. Recykling odpadów papieru i tektury oraz recykling organiczny odpadów zielonych nie zapewni ą wymaganego stopnia redukcji masy składowanych odpadów biodegradowalnych. Aby spełni ć postawione zało Ŝenia dotycz ące redukcji ilo ści odpadów biodegradowalnych w odpadach składowanych konieczna b ędzie, poza realizacj ą przyj ętych zało Ŝeń dotycz ących selektywnej zbiórki tektury i papieru oraz odpadów kuchennych i zielonych, kompostowanie przydomowe frakcji odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji na obszarach z zabudow ą jednorodzinn ą. Kompostowaniu mo Ŝna podda ć ponad 35 % odpadów domowych, czyli w wymiernym stopniu zmniejszy ć ilo ść odpadów wymagaj ących usuni ęcia z posesji, a co z tym zwi ązane, znacznie obni Ŝyć koszty wywozu odpadów. Uwa Ŝa si ę, Ŝe najlepsze efekty uzyskuje si ę kieruj ąc do kompostowania odpady ulegaj ące biodegradacji, takie jak: • trawy, • listowie drzew i krzewów, • popiel ęgnacyjne i pou Ŝytkowe cz ęś ci ro ślin ozdobnych i u Ŝytkowych, z rabat ogródków działkowych i przydomowych, • popiel ęgnacyjne i pou Ŝytkowe cz ęś ci ro ślin z polowej i szklarniowej uprawy warzyw, • rozdrobnione gał ęzie drzew i krzewów, • zepsute i przeterminowane pasze i środki Ŝywno ści, • trociny i kora drzewna, • rozkładalne organiczne odpady domowe w skład których wchodz ą: • odpady spo Ŝywcze - ro ślinne i zwierz ęce, • niekiedy tak Ŝe papier - głównie gazetowy i opakowaniowy. Najpro ściej proces kompostowania prowadzi si ę w pryzmie kompostowej uło Ŝonej bezpo średnio na gruncie. Jednak pryzma taka nie jest zbyt estetyczna, przez co coraz rzadziej znajduje zastosowanie w zabudowie jednorodzinnej.

______84 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Obecnie na rynku dost ępna jest szeroka oferta gotowych urz ądze ń do przydomowego kompostowania bioodpadów. Dost ępne s ą kompostowniki drewniane i z tworzyw sztucznych, o pojemno ści od kilkuset litrów do ponad 1 m3. Rynek oferuje urz ądzenia o ró Ŝnych rozwi ązaniach technicznych: od prostych otwartych skrzynek bez dna do kompostowników zamkni ętych o izolowanych termicznie ścianach, z mo Ŝliwo ści ą regulacji dost ępu powietrza. Dost ępne s ą urz ądzenia z dwoma otworami – zasypowym i opró Ŝniaj ącym - do ci ągłego prowadzenia kompostowania oraz wył ącznie z otworem zasypowym do kompostowania w cyklach czasowych - gotowy kompost usuwany jest po rozbieraniu całej kompostowanej masy. Niezale Ŝnie od przyj ętego rozwi ązania wa Ŝne jest stworzenie optymalnych warunków dla przebiegaj ącego procesu. Dobry kompostownik powinien zapewni ć: • dobre napowietrzanie kompostowanego materiału, • odprowadzanie nadmiaru wilgoci z pryzmy przy mo Ŝliwo ści nawadniania materiału, • dost ępno ść do gotowego kompostu w trakcie trwania procesu, • stałe warunki prowadzonego procesu, umo Ŝliwiaj ące aktywno ść mikroorganizmów tak Ŝe przy niekorzystnych warunkach pogodowych. Poni Ŝej przedstawiono przykładowy kompostownik z tworzyw sztucznych. Cena urz ądze ń zale Ŝy od przyj ętego rozwi ązania i waha si ę od kilkudziesi ęciu złotych do ponad tysi ąca złotych.

Rysunek 3 Pojemnik do kompostu SSI SCHAFER - CT - 120 L

______85 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Tabela 25 Porównanie ró Ŝnych rozwi ąza ń kompostowania przydomowego zalety wady

pryzma brak nakładów inwestycyjnych niska estetyka prowadzenia procesu kompostowa mo Ŝliwo ść du Ŝego przerobu kompostu konieczno ść uszczelnienia podło Ŝa niska trwało ść urz ądzenia prosty niskie koszty kompostownik proces prowadzony porcjowo drewniany mo Ŝliwo ść samodzielnego wykonania konieczno ść uszczelnienia podło Ŝa wysoka trwało ść urz ądzenia „zaawansowany” przyspieszony proces kompostowania wysokie koszty inwestycyjne kompostownik ci ągły proces kompostowania

Dalsze zmniejszenie zawarto ści frakcji biorozkładalnych w odpadach składowanych mo Ŝliwe jest przez: • zwi ększenie skuteczno ści selektywnej zbiórki frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozkład (papier i tektura), • wydzielenie z frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych frakcji surowcowych podatnych na biologiczny rozkład (papier i tektura), • przeznaczenie do produkcji paliwa alternatywnego frakcji grubej po mechanicznej obróbce odpadów mieszanych, • termiczne przekształcanie cało ści odpadów mieszanych lub cz ęś ci pozostałej po mechaniczno-biologicznej obróbce odpadów.

Ze wzgl ędu na rolniczy charakter gmin powiatu, na trenach wiejskich ok. 90 % odpadów ul ęgaj ących biodegradacji jest zbieranych w przydomowych kompostowniach, a nast ępnie wykorzystywanych w we własnym zakresie. Natomiast w miastach z reguły nie prowadzi si ę selektywnego zbierania tych odpadów. Na terenie powiatu korzystne było by wybudowanie kompostowni. Sugeruje si ę aby kompostownia zlokalizowana była w pobli Ŝu pozostałych elementów ZGO. W zale Ŝno ści od mo Ŝliwo ści lokalizacyjnych mo Ŝliwe jest prowadzenie procesu kompostowania dwoma metodami:

• pryzmow ą - polegaj ącą na kompostowaniu bioodpadów usypanych w pryzmy. • zamkni ętą - kompostowanie prowadzi si ę w zamkni ętych bioblokach lub reaktorach co zmniejsza zapotrzebowanie na teren jednak konsekwencj ą prowadzenia wymuszonego procesu kompostowania jest wzrost nakładów inwestycyjnych.

______86 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Wybór metody i technologii kompostowania oraz dobór niezb ędnych urz ądze ń wspomagaj ących uzale Ŝniony jest przede wszystkim od masy odpadów organicznych kierowanych do procesu. W przypadku kompostowni działaj ącej na potrzeby Zwi ązku Komunalnego istnieje mo Ŝliwo ść doboru urz ądze ń zapewniaj ących ich maksymalne wykorzystanie.

5.3 Proponowany system gospodarki odpadami dla Powiatu Gorlickiego.

Uwzgl ędniaj ąc uwarunkowania formalno-prawne wytyczne organizacyjne systemu gospodarki odpadami dla powiatu gorlickiego opracowano model gmino - powiatowy

Model gmino-powiatowy

System gminny organizacji systemu gospodarki odpadami zakłada jego decentralizacj ę wynikaj ącą z postanowie ń Ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 roku o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach. Zgodnie z powy Ŝszym zało Ŝeniem gminy realizowa ć b ędą wszystkie zadania zwi ązane ze zbiórk ą transportem, odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów na swoim terenie samodzielnie lub wspólnie z innymi gminami. Do zada ń gminy nale Ŝeć b ędzie: 1. Organizacja systemu selektywnego gromadzenia odpadów. Zgodnie z przyj ętym przez rad ę gminy planem gospodarki odpadami gmina okre śli rodzaje pozyskiwanych strumieni odpadów, rodzaje wykorzystywanych pojemników oraz sposoby rozlicze ń finansowych za świadczone usługi. Wybrany i przyj ęty system selektywnej zbiórki odpadów winien zapewni ć wył ączenie ze strumienia odpadów komunalnych okre ślonych wielko ści frakcji przeznaczonych do odzysku w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. 2. Organizacja systemu zbiorki i transportu odpadów. Wi ąza ć si ę to b ędzie z konieczno ści ą powołania gminnej jednostki organizacyjnej lub z wyłonieniem firmy świadcz ącej usługi, okre śleniem cz ęstotliwo ści odbioru odpadów oraz wyznaczeniem miejsc odzysku i unieszkodliwiania. Gmina dokona ć winna rozeznania instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów i po zawarciu porozumienia z ich administratorami wpływa ć na firmy wywozowe, aby tam kierowały zebrane selektywnie odpady. 3. Organizacja systemu odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Samodzielnie lub w porozumieniu z innymi gminami gminy okre ślą sposoby odzysku i unieszkodliwiania odpadów oraz zorganizuj ą taki system, istnieje równie Ŝ mo Ŝliwo ść uzgodnienia dostaw strumieni odpadów z istniej ącymi zakładami przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów. W przypadku braku mo Ŝliwo ści kierowania odpadów do odzysku lub unieszkodliwienia w istniej ących instalacjach

______87 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

zachodzi ć b ędzie konieczno ść budowy takich instalacji przez gminy. Zgodnie z zało Ŝeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami odpady opakowaniowe i surowcowe winny by ć poddane recyklingowi, za ś odpady organiczne poddane kompostowaniu. Wymaga to budowy zakładu recyklingu i kompostowni. 4. Nadzór nad funkcjonowaniem systemu gospodarki odpadami. Do zada ń gminy nale Ŝeć b ędzie kontrola realizacji zbiórki odpadów, przepływów strumieni odpadów i systemu opłat oraz reagowanie na nieprawidłowo ści w tym zakresie. 5. organizacja systemu edukacji ekologicznej społecze ństwa. Edukacja ekologiczna zwi ązana winna by ć z realizacj ą nakre ślonych celów, stosowanymi sposobami odzysku i unieszkodliwiania oraz dostosowana do poszczególnych grup społecze ństwa. Wi ąza ć si ę to będzie z konieczno ści ą powołania gminnego centrum edukacyjnego, okre śleniem zakresu i form edukacji, wydawnictwem ulotek, itp.

W proponowanym systemie rola powiatu ograniczona zostanie do wydawania pozwole ń na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych, pozwole ń budowlanych na budow ę składowisk i instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów (z wył ącznie instalacji zastrze Ŝonych dla wojewody) lub pozwole ń na funkcjonowanie instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów zgodnie z zasadami ochrony środowiska i przyj ętymi celami gospodarki odpadami. Bior ąc jednak pod uwag ę ponadgminny zasi ęg zada ń zwi ązanych ze zbiórk ą i unieszkodliwianiem odpadów niebezpiecznych oraz szczególne uprawienia powiatu proponuje si ę stworzenie powiatowego systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych. W przyj ętym systemie powiat: 1 Zorganizuje system zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, medycznych i weterynaryjnych we współpracy z gminami powiatu. 2 Zorganizuje powiatowy Punkt Czasowego Gromadzenia Odpadów Niebezpiecznych. Zadaniem Punktu b ędzie selektywne gromadzenie odpadów do czasu zorganizowania transportu do miejsca ich odzysku lub unieszkodliwiania. 3 Prowadzi ć b ędzie obsług ę systemu poprzez wyłonion ą w ramach przetargu firm ę posiadaj ącą odpowiedni sprz ęt transportowy. Zbiórka tej grupy odpadów odbywa ć si ę będzie w formie zbiórki okresowej oraz odbioru odpadów z gminnych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych. 4 Prowadzi ć b ędzie nadzór nad systemem gromadzenia odpadów niebezpiecznych realizowanym przez gminy.

______88 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

W proponowanym systemie do zada ń gmin nale Ŝeć b ędzie: 1. Wyznaczenie miejsc lokalizacji gminnych punktów gromadzenia odpadów niebezpiecznych (GPFON) odpowiadaj ąc zasadom ochrony środowiska i mo Ŝliwo ści nadzoru nad miejscami gromadzenia. 2. Okre ślenie zasad gromadzenia odpadów. Gmina zobowi ązana b ędzie do nadzoru GPGON, zapoznania mieszka ńców z zasadami gromadzenia tego rodzaju odpadów oraz harmonogramem zbiórki okresowej. 3. Współdziałanie z powiatem w zakresie nadzoru i organizacji systemu. Do zada ń giny nale Ŝeć będzie prowadzenie ewidencji powstaj ących i gromadzonych odpadów niebezpiecznych oraz sygnalizowanie nieprawidłowo ści w zakresie selektywnej ich zbiórki.

5.4 Harmonogram realizacji przedsi ęwzi ęć obejmuj ących okres 2008-2012

W celu poprawy sytuacji w zakresie gospodarki odpadami, oraz rozwoju systemu na terenie gmin Powiatu Gorlickiego nale Ŝy zrealizowa ć przedsi ęwzi ęcia opisane w harmonogramie na lata 2008 – 2012. Odst ąpiono od wykonania harmonogramu finansowego, z uwagi na wcze śniejsze do świadczenia zwi ązane z rozbie Ŝno ściami pomi ędzy harmonogramami finansowymi a realizacj ą inwestycji w rzeczywisto ści.

Tabela 26 Harmonogram realizacji najwa Ŝniejszych przedsi ęwzi ęć na lata 2008-2012 oraz instytucje odpowiedzialne za ich realizacj ę L.p. Rok Zakres Wykonawca Zadania ogólne w zakresie gospodarki odpadami Wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie Wojewoda, i ekologicznie technologii odzysku i Marszałek, Działania unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii 1. Starostowie, Wójtowie, pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w ci ągłe Burmistrzowie i Prezydenci odpadach w procesach termicznego i Miast biochemicznego ich przekształcania Współpraca samorz ądu terytorialnego z Działania organizacjami odzysku i przemysłem w celu 2. Samorz ądy ci ągłe stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych i produktów zawieraj ących surowce wtórne Starostowie, Wydawanie pozwole ń tylko na budow ę instalacji Działania realizuj ących zało Ŝenia planów gospodarki Wojewoda (dla 3. ci ągłe odpadami, których celowo ść została potwierdzona niektórych odpowiedni ą analiz ą przedsi ęwzi ęć )

4. Działania Ujmowanie kryteriów ochrony środowiska przy Jednostki sektora ______89 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

ci ągłe finansowaniu zada ń ze środków publicznych Finansów publicznych Identyfikacja miejsc zanieczyszczonych odpadami, nie posiadaj ących statusu składowiska odpadów i wydanie decyzji zobowi ązuj ących podmiot Wójtowie i 5. 2008 korzystaj ący ze środowiska do sporz ądzenia i Burmistrzowie gminy przedło Ŝenia przegl ądu ekologicznego ( Art. 241 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska ) Nało Ŝenie na podmioty korzystaj ące ze środowiska Działania obowi ązku przywrócenia środowiska do stanu 6. Marszałek, Starostowie ci ągłe wła ściwego, z terminem wykonywania obowi ązku do ko ńca 2009 r. Zwi ązek Gmin Ziemi 2009 Aktualizacja Gminnych Planów Gospodarki Gorlickiej, 7. Odpadami lub Aktualizacja Zwi ązkowego Planu Wójtowie, Gospodarki Odpadami Ziemi Gorlickiej Burmistrzowie i Prezydenci Miast Wydawanie decyzji o zamykaniu składowisk Marszałek, 8. 2009 odpadów Starostowie niespełniaj ących wymaga ń prawnych Zarz ąd Sporz ądzanie sprawozda ń z realizacji województwa, 2009, 2011 wojewódzkiego oraz powiatowych i gminnych zarz ądy powiatów, 9. planów gospodarki odpadami Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast Zadania w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi Wszystkie szczeble administracji przy Prowadzenie działa ń edukacyjno – informacyjnych Działania współpracy z 10. promuj ących wła ściwe post ępowanie z odpadami organizacjami ci ągłe odzysku, organizacjami ekologicznymi, mediami Jednostki sektora Wspieranie wdra Ŝania efektywnych ekonomicznie Finansów Działania i ekologicznie technologii odzysku i publicznych, gminy, unieszkodliwiania odpadów, w tym technologii 11. ci ągłe zwi ązki gmin, pozwalaj ących na odzyskiwanie energii zawartej w Wójtowie, odpadach w procesach termicznego i Burmistrzowie, biochemicznego ich przekształcania Prezydenci Miast Współpraca samorz ądu terytorialnego z Działania organizacjami odzysku i przemysłem w celu Wszystkie szczeble 12. ci ągłe stymulowania rozwoju rynku surowców wtórnych samorz ądowe i produktów zawieraj ących surowce wtórne Zadania ogólne w zakresie gospodarki odpadami z sektora przemysłowego

______90 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Wspieranie działa ń informacyjno – edukacyjnych Wszystkie szczeble Działania w zakresie wpływu odpadów na zdrowie ludzi i administracji przy 13. ci ągłe środowisko oraz wytwarzania, i gospodarowania współpracy z odpadami przemysłem Wspieranie wdra Ŝania proekologicznych i Działania efektywnych Marszałek, 14. Wojewoda, ci ągłe ekonomicznie metod zagospodarowania odpadów Starostowie w oparciu o najlepsze dost ępne techniki (BAT) WIO Ś, Marszałek, Działania Wzmacnianie kontroli prawidłowego 15. Wojewoda, post ępowania z odpadami ci ągłe Starostowie, Organizacja nowych i rozwój istniej ących Przedsi ębiorcy, systemów zbierania odpadów, w tym w Marszałek, zarz ądy 2008 - 2011 szczególno ści odpadów niebezpiecznych ze źródeł zwi ązków 16.. rozproszonych (małe i średnie przedsi ębiorstwa), z mi ędzygminnych, uwzgl ędnieniem odpadów niebezpiecznych Wójtowie, wyst ępuj ących w strumieniu odpadów Burmistrzowie i komunalnych (gospodarstwa domowe) Prezydenci Miast Działania 17. Kontrola posiadaczy odpadów Jednostki kontrolne ci ągłe Zadania w zakresie gospodarki odpadami niebezpiecznymi Przedsi ębiorcy Promocja działa ń zwi ązanych z przedłu Ŝaniem Marszałek, Działanie okresu Starostowie, zarz ądy zwi ązków 18. ci ągłe uŜytkowania sprawnych urz ądze ń elektrycznych i elektronicznych mi ędzygminnych, Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast Przedsi ębiorcy Popieranie wprowadzania systemów Marszałek, Działanie zapewniaj ących Starostowie, zarz ądy zorganizowanie wtórnego obiegu przestarzałych zwi ązków 19. ci ągłe lecz sprawnych urz ądze ń elektrycznych i mi ędzygminnych, elektronicznych Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast Działanie Kontrole prac zwi ązanych z usuwaniem azbestu Słu Ŝby powiatowe, 20. ci ągłe oraz kontrole budynków nadzór budowlany Przedsi ębiorcy Prowadzenie akcji informacyjno – edukacyjnych w Marszałek, zakresie prawidłowego post ępowania z Działanie Starostowie, zarz ądy urz ądzeniami zawieraj ącymi substancje 21. zwi ązków ci ągłe zubo Ŝaj ące warstwy ozonowe mi ędzygminnych, Wójtowie, Burmistrzowie i

______91 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Prezydenci Miast Przedsi ębiorcy Marszałek, Wspieranie inicjatyw zmierzaj ących do rozbudowy Starostowie, zarz ądy Działanie systemu zbierania opakowa ń po środkach ochrony zwi ązków 22. ro ślin ci ągłe mi ędzygminnych, Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast Prowadzenie cyklicznych kontroli poszczególnych Działanie podmiotów (wprowadzaj ący pojazdy, punkty 23. zbierania pojazdów, stacje demonta Ŝu, prowadz ący Jednostki kontrolne ci ągłe strz ępiarki) w zakresie przestrzegania przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji Przedsi ębiorcy Marszałek, Rozwój istniej ącego systemu zbierania olejów starostowie, zarz ądy 2008 - 2011 zwi ązków 24. odpadowych, w tym ze źródeł rozproszonych mi ędzygminnych, Wójtowie, Burmistrzowie i Prezydenci Miast Realizacja zada ń w zakresie gospodarowania azbestem, Marszałek, okre ślonych w Programie usuwania azbestu i Starostowie, wyrobów 2008 – 2019 Wójtowie, 25. zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Burmistrzowie i Polski oraz w Programie usuwania azbestu i Prezydenci Miast, wyrobów zawieraj ących azbest z terenu woj. samorz ądy małopolskiego. powiatowe i gminne

5.5 Zadania strategiczne na lata 2008-2016

Tabela 27 Najwa Ŝniejsze zadania strategiczne z zakresu gospodarki odpadami przewidziane do realizacji przez powiat na lata 2008-2016

Okres Instytucja Źródło Lp. Przedsi ęwzi ęcie realizacji odpowiedzialna finansowania PFO ŚiGW, bud Ŝet gmin, środki Objecie 100% mieszka ńców powiatu własne firm 1 zorganizowana zbiórka odpadów 2008 - 2009 UG zajmuj ących si ę komunalnych. gospodark ą odpadami na terenie gminy ______92 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

WFO ŚiGW, PFO ŚiGW, bud Ŝet Zwi ększenie skuteczno ści selektywnej UG, firmy zajmuj ące gminy, środki zbiórki odpadów surowcowych od si ę gospodark ą własne firm 2 2008 - 2011 mieszka ńców oraz od małych i średnich odpadami na terenie zajmuj ących si ę podmiotów gospodarczych gminy gospodark ą odpadami na terenie gminy WFO ŚiGW, PFO ŚiGW, bud Ŝet firmy zajmuj ące si ę Rozwój systemu gromadzenia odpadów gminy, środki gospodark ą zielonych, niebezpiecznych, własne firm 3 2008 - 2016 odpadami na terenie wielkogabarytowych i budowlanych, zajmuj ących si ę gminy, UG odpadów elektrycznych i elektronicznych gospodark ą starostwo odpadami na terenie gminy,

WFO ŚiGW, Budowa kompostowni odpadów 4. 2008-2016 gminy PFO ŚiGW, organicznych Bud Ŝet gmin

WFO ŚiGW, 5 Budowa biogazowi 2008-2016 gminy PFO ŚiGW, Bud Ŝet gmin

WFO ŚiGW, PFO ŚiGW, wła ściciele Inwentaryzacja i usuniecie azbestu z wła ściciele 6 2008 - 2032 nieruchomo ści, UG terenu gminy nieruchomo ści, Starostwo bud Ŝet gminy, fundusze unijne UG, Starostwo, firmy Rozwój świadomo ści ekologicznej zajmuj ące si ę WFO ŚiGW, 7 mieszka ńców w zakresie post ępowania z 2008 - 2016 gospodark ą PFO ŚiGW, bud Ŝet odpadami odpadami na terenie gminy, gminy

6. Wskazanie sposobów finansowania zamierzonych zada ń i celów

Według kryterium podmiotowego, źródła finansowania zada ń w zakresie ochrony środowiska i gospodarki odpadami mo Ŝna podzieli ć na: • publiczne, • niepubliczne (prywatne) i • mieszane: publiczno – prywatne.

______93 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Podział ten ma podstawowe znaczenie w kontek ście przygotowywania tzw. „monta Ŝy” finansowania zada ń (w tym inwestycji).

Środki publiczne

Gdy chodzi o środki publiczne, to ich pozyskiwanie, dysponowanie i rozliczanie wykonywane jest na podstawie prawa i w granicach prawa. S ą to środki wydatkowane głównie przez administracj ę publiczn ą, która zwi ązana jest zasad ą legalizmu: działania zgodnego z prawem i na podstawie prawa. Podstawowym aktem prawnym, reguluj ącym zasady gospodarki finansowej w sektorze finansów publicznych jest ustawa z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2003 nr 15 poz. 148, z pó źniejszymi zmianami). W przedmiotowym zakresie opracowania, do środków publicznych ustawa zalicza: • dochody publiczne: daniny publiczne i pozostałe dochody (m. in. • opłaty za korzystanie ze środowiska), • niepodlegaj ące zwrotowi środki pochodz ące ze źródeł zagranicznych, • przychody jednostek sektora finansów publicznych, pochodz ące z działalno ści finansowej. Gospodark ę środkami publicznymi prowadz ą jednostki sektora finansów publicznych, do których w przedmiotowym zakresie ustawa zalicza: • organy administracji rz ądowej, jednostki samorz ądu terytorialnego i ich organy, oraz zwi ązki komunalne i ich organy, • jednostki bud Ŝetowe, zakłady bud Ŝetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek bud Ŝetowych, • fundusze celowe (a wi ęc fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej), • pa ństwowe szkoły wy Ŝsze, • samodzielne publiczne ZOZ-y i instytucje kultury, • ZUS, KRUS i ich fundusze, • Narodowy Fundusz Zdrowia, • pa ństwowe i samorz ądowe osoby prawne, wykonuj ące zadania z zakresu u Ŝyteczno ści publicznej (z wyj ątkiem przedsi ębiorstw, banków i spółek prawa handlowego). Zasady pozyskiwania i wydatkowania środków publicznych, w tym na cele ekologiczne, okre ślone s ą ustawami i rozporz ądzeniami wydanymi na ich podstawie. Pomijaj ąc nawet pobie Ŝną analiz ę tych aktów prawnych, trzeba tylko wspomnie ć, Ŝe wszelkie zamówienia udzielane przez podmioty sektora finansów publicznych, albo z wykorzystaniem środków publicznych, które stanowi ą

______94 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 ponad 50% warto ści finansowanego zadania, dokonywane s ą według zasad okre ślonych w ustawie z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz.U. 2002 nr 72 poz. 664, z pó źniejszymi zmianami). Redystrybucja środków publicznych, z przeznaczeniem na realizacj ę zada ń proekologicznych, zarówno w sektorze finansów publicznych, jak te Ŝ przez podmioty prywatne, czy publiczno-prywatne odbywa si ę w sposób bezpo średni. S ą to udzielane bezpo średnio inwestorom dotacje celowe do realizowanych, konkretnych projektów. Podmiotem dotuj ącym mog ą by ć dysponenci cz ęś ci bud Ŝetowych bud Ŝetu pa ństwa lub jednostek samorz ądu terytorialnego; fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej; fundacje; instrumenty finansowe programów pomocowych UE. Po Ŝyczki preferencyjne, udzielane przez narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz kredyty preferencyjne udzielane przez banki komercyjne (z dopłat ą ze środków publicznych do kosztów oprocentowania) nie s ą zaliczane do publicznych źródeł finansowania.

Środki niepubliczne (prywatne)

Pami ętaj ąc, Ŝe chodzi o źródła pozyskiwania środków trzeba zauwa Ŝyć, i Ŝ środki pozyskane przez podmioty sektora finansów publicznych, ze źródeł niepublicznych (z kredytów, po Ŝyczek) staj ą si ę przychodami tych podmiotów. Przychody podmiotów sektora finansów publicznych s ą środkami publicznymi, a wi ęc ich wydatkowanie podlega rygorom finansów publicznych.

Kredyty Podstawowym, prywatnym źródłem pozyskiwania środków na realizacj ę zada ń w ochronie środowiska i gospodarce odpadami s ą kredyty. Je śli chodzi o jednostki sektora finansów publicznych, to kredyt, w rozumieniu ustawy o zamówieniach publicznych, jest usług ą bankow ą. Tak wi ęc, pomijaj ąc specyficzne regulacje prawne, do zaci ągania kredytów przez podmioty sektora finansów publicznych, stosuje si ę przepisy ustawy o zamówieniach publicznych. Jednostki samorz ądu terytorialnego zaci ągaj ące zobowi ązania kredytowe, musz ą spełni ć cały szereg warunków i przeprowadzi ć wymagane procedury: 1. zadanie musi by ć umieszczone w bud Ŝecie lub wieloletnim programie inwestycyjnym, lub wynika ć z kontraktu wojewódzkiego, w ka Ŝdym jednak wypadku zadanie musi by ć uj ęte w wykazie stanowi ącym zał ącznik do uchwały bud Ŝetowej. 2. uchwała bud Ŝetowa musi zawiera ć upowa Ŝnienia dla organu wykonawczego, do zaci ągania zobowi ąza ń finansowych,

______95 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

3. łączna kwota przypadaj ących w roku bud Ŝetowym spłat rat kapitałowych i odsetek od udzielonych kredytów, po Ŝyczek, emisji obligacji, potencjalnych spłat kwot wynikaj ących z udzielonych por ęcze ń nie mo Ŝe przekracza ć 15% planowanych na dany rok dochodów, 4. łączna kwota długu na koniec roku bud Ŝetowego nie mo Ŝe przekracza ć 60 % dochodów bud Ŝetowych w danym roku, 5. usługa kredytowa zamawiana jest w drodze przetargu, a w wypadku kredytów zaci ąganych na czas dłu Ŝszy ni Ŝ trzy lata wymagana jest zgoda Prezesa Urz ędu Zamówie ń Publicznych, 6. zamówienie usługi kredytowej, poprzedza wydanie opinii przez regionaln ą izb ę obrachunkow ą - o mo Ŝliwo ści spłaty kredytu, 7. zaci ągni ęcie kredytu długoterminowego (którego całkowita spłata nast ąpi po upływie bie Ŝą cego roku bud Ŝetowego), po przeprowadzeniu procedury przetargowej nale Ŝy do wył ącznej wła ściwo ści organu stanowi ącego jednostki samorz ądu terytorialnego.

Kredyty komercyjne (denominowane w walutach obcych) Podmioty z sektora finansów publicznych zaci ągaj ące zobowi ązania kredytowe, napotykaj ą na istotne ograniczenia, nało Ŝone przepisami ustawy o finansach publicznych. Co do zasady, obowi ązuje ograniczenie zaci ągania zobowi ąza ń kredytowych, których warto ść nominalna wyra Ŝona w złotych nie została ustalona w dniu zawierania transakcji. Kredyty i po Ŝyczki denominowane w walutach obcych nale Ŝą do tej kategorii, ze wzgl ędu na wahania kursów walut obcych oraz zmienn ą stop ę procentow ą kredytów na rynku mi ędzybankowym LIBOR (Londyn) lub EURIBOR (Bruksela). Wyj ątki od tego ograniczenia okre śla rozporz ądzenie wydane na podstawie art.51 ust. 2 ustawy o finansach publicznych. Wył ącza ono ograniczenia odno śnie do kredytów i po Ŝyczek zaci ąganych w: • mi ędzynarodowych instytucjach finansowych w których Polska jest członkiem lub podpisała umow ę o współpracy (na przykład Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju); • bankach komercyjnych obsługuj ących linie kredytowe tych instytucji; u osób prawnych utworzonych ze środków pochodz ących z tych linii; • od osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, ze środków pochodz ących z linii kredytowych, które zostały udost ępnione przez instytucje, o których mowa w lit. a • od rz ądów lub instytucji rz ądowych pa ństw obcych na mocy porozumie ń zawartych z Rad ą Ministrów RP;

______96 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Wył ączone s ą te Ŝ ograniczenia odno śnie do: • obligacji o terminie wykupu powy Ŝej roku, emitowanych na mi ędzynarodowych rynkach kapitałowych; • zobowi ąza ń zaci ąganych w celu ustanowienia zabezpieczenia na rzecz Skarbu Pa ństwa, w zwi ązku z udzielanymi przez Skarb Pa ństwa por ęczeniami lub gwarancjami; • zobowi ąza ń obj ętych por ęczeniem Skarbu Pa ństwa lub podmiotów o których mowa wy Ŝej w pkt. „a” i „d”; • zobowi ąza ń ze współfinansowania w warunkach, o których mowa wy Ŝej w pkt. 3; • kredytów ‘pomostowych” na finansowania zada ń obj ętych współfinansowaniem instrumentów finansowych Unii Europejskiej.

Warunkiem wył ączenia w/w ogranicze ń jest przeznaczenie środków kredytowych na zadania inwestycyjne. Oprocentowanie kredytów komercyjnych prawie zawsze oparte jest na kształtowanej rynkowo stopie depozytów mi ędzybankowych. Nie zdarza si ę bowiem, aby banki polskie korzystały z kredytów redyskontowych NBP. Oprocentowanie kredytów udzielanych w walucie polskiej opartej jest na stopie po Ŝyczek mi ędzybankowych w Warszawie WIBOR. Stopa oprocentowania po Ŝyczek mi ędzybankowych WIBOR jest wy Ŝsza od stopy rozlicze ń mi ędzybankowych w Londynie LIBOR, czy w Brukseli EURIBOR. Bior ąc pod uwag ę fakt, Ŝe gwarancje mi ędzynarodowych instytucji finansowych s ą dost ępne na poziomie 2% w horyzoncie czasowym 2-lat, zaci ągni ęcie kredytu w banku komercyjnym, denominowanego w walutach obcych, mo Ŝe by ć działaniem bardziej gospodarnym, ni Ŝ zaci ągni ęcie kredytu lub po Ŝyczki preferencyjnej, czy kredytu komercyjnego w walucie polskiej. Średniookresowo, korzystnym czynnikiem przy tego rodzaju kredytach było zjawisko aprecjacji złotówki. Było to jednak zjawisko przej ściowe, spowodowane napływem inwestorów, nabywców obligacji czy bonów (weksli) skarbowych. Jednak obecny poziom deficytu bud Ŝetowego, który zbli Ŝa si ę do 60 % PKB powoduje, Ŝe napływ inwestorów zostaje powstrzymany i mo Ŝliwe jest zjawisko deprecjacji złotego. Decyzje, o finansowaniu zada ń kredytem denominowanym w walutach obcych, mog ą by ć ryzykowne (st ąd ustawowe ograniczenia): • pierwsz ą wad ą tych kredytów s ą wahania kursowe, które przy znacznym deficycie bud Ŝetu pa ństwa skutkuj ącym deprecjacj ą złotego, mog ą spowodowa ć wzrost kosztów obsługi i spłaty kredytu; • druga wada to proponowany niekiedy przez banki sposób ustalania kursów: przy zaci ągni ęciu kredytu jest to kurs skupu waluty w danym banku, za ś prze spłacie kurs ______97 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

sprzeda Ŝy w danym banku. Ró Ŝnica tych kursów wynosi zwykle 3%, dlatego do nominalnego oprocentowania kredytu w skali rocznej nale Ŝy doliczy ć iloraz z ułamka 3% przez ilo ść lat spłaty. Korzystny dla kredytobiorcy kurs, to średni kurs waluty w danym banku, lub w NBP.

Kredyty komercyjne i preferencyjne udzielane w walucie polskiej Poj ęcie kredytu preferencyjnego, przeciwstawione jest z definicji poj ęciu kredytu komercyjnego. Jednak w obecnym stanie finansów publicznych, wnioskowanie z nazwy kredytu, o jego całkowitych kosztach (spłata kapitału + spłata odsetek + koszty udzielenia gwarancji lub por ęczenia lub zabezpieczenia + prowizji bankowych i innych kosztów) mo Ŝe prowadzi ć do bł ędnych rezultatów. Zasady udzielanych (za po średnictwem Banku Gospodarstwa Krajowego) dopłat do kredytów preferencyjnych, okre ślane s ą przepisami rangi ustawowej. W śród ustawowych warunków udzielenia kredytu zawsze okre ślony jest parametr maksymalnej stopy oprocentowania, jako wska źnik od podstawowych stóp NBP. Na przykład art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 lipca 1999 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na usuwanie skutków powodzi (Dz. U. Nr 62, poz. 690 ze zmian ą) przyjmuje jako maksymalny wska źnik 1,1 stopy redyskonta weksli NBP. Roczna stopa redyskontowa weksli od dnia 27 marca 2008 wynosi 6,0%.

Po Ŝyczki W zakresie przedmiotowego opracowania, instytucja po Ŝyczki omawiana jest w kontek ście środków, które mog ą by ć pozyskiwane w drodze umowy po Ŝyczki z narodowego i wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Aby lepiej zrozumie ć zamiar ustawodawcy, który wybrał tak ą form ę finansowania zada ń w ochronie środowiska i gospodarce odpadami, nale Ŝy wskaza ć na ró Ŝnic ę mi ędzy instytucjami po Ŝyczki i kredytu. Po Ŝyczka jest instytucj ą prawa cywilnego, jej istota polega na zobowi ązaniu do przeniesienia na własno ść bior ącego po Ŝyczk ę okre ślonej ilo ści pieni ędzy. Nie jest to umowa wzajemna, ale dwustronnie zobowi ązuj ąca i nieodpłatna. Bior ący po Ŝyczk ę zobowi ązuje si ę do jej zwrotu. Dlatego ustalenie odpłatno ści za mo Ŝliwo ść korzystania z po Ŝyczki w formie odsetek nie prowadzi do ekwiwalentności świadcze ń. Przeniesienie własno ści na bior ącego po Ŝyczk ę powoduje, Ŝe mo Ŝe on swobodnie ni ą dysponowa ć. Po Ŝyczka jest instytucj ą, której stron ą mo Ŝe by ć ka Ŝdy podmiot, maj ący zdolno ść do czynno ści prawnych. Kredyt jest instytucj ą o innej konstrukcji. Jest to stosunek prawny oparty na umowie, której co najmniej jedn ą stron ą jest bank, a polega na zobowi ązaniu si ę banku do postawienia do dyspozycji kredytobiorcy okre ślonej ilo ści pieni ędzy i zobowi ązaniu kredytobiorcy do zwrotu wykorzystanych środków wraz z odsetkami. Kredytobiorca nie jest właścicielem środków postawionych do jego

______98 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 dyspozycji przez bank, dlatego zakres swobody korzystania ze środków okre śla bank – jako strona umowy kredytu. Kredytu mog ą udziela ć tylko banki. Dlatego instytucje udzielaj ące po Ŝyczek, świadcz ące usługi zwi ązane z transferem środków, towarzystwa leasingowe i t. p. prawo bankowe zalicza do instytucji finansowych. Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej s ą instytucjami finansowymi dlatego nie podlegaj ą rygorom prawa bankowego. Dokonuj ąc charakterystyki po Ŝyczki, jako instrumentu finansowania zada ń w zakresie ochrony środowiska, nale Ŝy wymieni ć nast ępuj ące cechy: • swobod ę kontraktowania, gdy Ŝ Ksi ęga III Kodeksu Cywilnego – Zobowi ązania, której instytucj ą jest po Ŝyczka, opiera si ę na ogólnej zasadzie swobody umów (art.3511 KC). Wzory umów mogą by ć w miar ę swobodnie kształtowane przez organy funduszy, • prostota procedury, która jest skutkiem wył ączenia po Ŝyczek spod rygorów prawa bankowego, a tak Ŝe pewnej typizacji po Ŝyczkobiorców, której skutkiem jest uproszczenie analizy zdolno ści kredytowej, • swoboda kształtowania stóp procentowych, uzale Ŝniona od organów funduszy, pozwalaj ąca na stymulowanie stop ą procentow ą po Ŝyczki i dotacj ą, korzystnych z punktu widzenia ochrony środowiska i zrównowa Ŝonego rozwoju kierunków inwestowania i modernizowania, • zewn ętrzne zasilanie zasobów po Ŝyczkowych funduszy, których dochodem s ą ustawowo okre ślone udziały w dochodach z opłat za korzystanie ze środowiska i kar; dzi ęki temu zasilaniu organy funduszy mog ą przy pomocy instrumentów finansowych prowadzi ć polityk ę proekologiczn ą.

Obligacje „Obligacja jest papierem warto ściowym, który zawiera zobowi ązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi obligacji jej nominalnej warto ści wraz z oprocentowaniem, za przedstawieniem kuponów odsetkowych na warunkach podanych w obligacji lub w ogólnych zasadach subskrypcji” (S. Włodyka, Prawo papierów warto ściowych, Kraków 1992). Obligacje emitowane s ą przez władze publiczne, dlatego tak jak władze publiczne dziel ą si ę na rz ądowe i samorz ądowe, tak i obligacje dziel ą si ę na skarbowe i municypalne. Ze wzgl ędu na ró Ŝnice w zapadalno ści przyj ął si ę podział obligacji na: • obligacje długoterminowe, o okresie zapadalno ści powy Ŝej 15 lat, • obligacje średnioterminowe, o okresie zapadalno ści od 6 do 15 lat i • obligacje krótkoterminowe, o okresie zapadalno ści krótszym ni Ŝ 5 lat. Ostatnie kryterium podziału pokazuje, Ŝe obligacje, zwłaszcza dla jednostek samorz ądu terytorialnego, s ą dogodn ą form ą finansowania inwestycji. Ogólna zasada finansów publicznych ______99 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 przewiduje bowiem maksymalnie trzyletni okres trwania umów o dostawy robót budowlanych, zakupów inwestycyjnych i usług, w tym usług bankowych. Zaci ągni ęcie kredytu, b ądź po Ŝyczki, na okres dłu Ŝszy ni Ŝ trzy lata wymaga zgody prezesa urz ędu zamówie ń publicznych. Emisja obligacji komunalnych (municypalnych) pozwala realizowa ć wielkie i kosztowne inwestycje, bez dzielenia ich na etapy, co cz ęsto opó źnia przebieg robót i podnosi koszty. Emitenci przyznaj ą zwykle obligatoriuszom dodatkowe, obok stałego oprocentowania, przywileje. Zakres tych przywilejów zale Ŝny jest od zakresu władztwa podatkowego emitenta. Zakres tego władztwa jest najwi ększy w przypadku skarbu pa ństwa, znacznie mniejszy gdy chodzi o gminy. Pozostałe jednostki samorz ądu terytorialnego nie maj ą władztwa podatkowego. Pomijaj ąc szczegółowe uregulowania prawne, zawarte w ustawach: • z dnia 29 czerwca 1995 r o obligacjach (tekst. jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1300 z pó źn. zmianami), • z dnia 21 marca 2002 r. Prawo o publicznym obrocie papierami warto ściowymi ( Dz.U. 2005 nr 111 poz. 937), które musiałyby by ć przedmiotem szerszej analizy stwierdzi ć nale Ŝy, Ŝe ka Ŝdy zamiar finansowania deficytu, planowanego ze wzgl ędu na realizacj ę powa Ŝnych inwestycji, powinien by ć poprzedzony analiz ą mo Ŝliwo ści jego finansowania z emisji obligacji.

Leasing Finansowanie inwestycji w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki odpadami dotyczy ć mo Ŝe równie Ŝ zakupu maszyn i urz ądze ń, pojazdów specjalnych itp. Realizacja oczyszczalni ścieków, czy składowiska odpadów komunalnych zwykle obci ąŜ a gmin ę. Zakup kompaktora, spycharki, dmuchaw, czy pomp dla oczyszczalni ścieków mo Ŝe by ć zrealizowany ze środków spółek komunalnych. Zwykle spółki komunalne gospodaruj ą mieniem gminnym, same nie posiadaj ąc znacznego kapitału. Finansowanie tego rodzaju zakupów kredytem bankowym jest zwykle nierealne, z powodu zbyt niskiej zdolno ści kredytowej spółek. Leasing jest niezwykle dogodną form ą finansowania, poniewa Ŝ leasingowane urz ądzenie pozostaje własno ści ą leasingodawcy, a co za tym idzie leasingobiorca nie musi legitymowa ć si ę zdolno ści ą kredytow ą. Ponadto, towarzystwa leasingowe oferuj ą szerok ą gam ę usług, pozwalaj ącą na dogodne dopasowanie umowy do potrzeb leasingobiorcy. Zdefiniowanie umowy leasingu i poszczególnych rodzjów leasingu pozwoli zorientowa ć si ę w mo Ŝliwo ściach, jakie daje ta forma prawna korzystania z rzeczy. Od dnia 9 grudnia 2000 r. leasing nale Ŝy do umów nazwanych. Instytucja ta uregulowana jest w art. 709 1-18 KC. Przez umow ę leasingu finansujący (leasingodawca) zobowi ązuje si ę, w zakresie działalno ści swojego przedsi ębiorstwa, naby ć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach okre ślonych w tej umowie i odda ć t ę rzecz korzystaj ącemu (leasingobiorcy) do u Ŝywania albo

______100 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 uŜywania i pobierania po Ŝytków przez czas oznaczony, a korzystaj ący zobowi ązuje si ę zapłaci ć finansuj ącemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieni ęŜ ne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansuj ącego. Leasing finansowy (kapitałowy) – leasingodawca zobowi ązuje si ę naby ć rzecz na własno ść i odda ć leasingobiorcy do u Ŝywania i pobierania po Ŝytków na czas oznaczony, adekwatny do gospodarczego zu Ŝycia rzeczy (równy okresowi amortyzacji). Jest to tak zwany leasing czysty (net leasing), poniewa Ŝ obowi ązek ponoszenia kosztów konserwacji, napraw, remontów, ubezpiecze ń itp. obci ąŜą ją leasingobiorc ę. Leasing operacyjny – leasingodawca zobowi ązuje si ę udost ępni ć leasingobiorcy rzecz na czas okre ślony, krótszy od okresu jej amortyzacji, a tak Ŝe do świadcze ń dodatkowych których celem jest finansowanie eksploatacji rzeczy za wynagrodzeniem. Leasing operacyjny pozwala na finansowanie w ramach umowy kosztów napraw, konserwacji, remontów ubezpiecze ń itp., jest to tzw. leasing pełny (full leasing). Mo Ŝliwe jest nawet, aby leasingodawca finansował koszt obsługi (personelu) i materiałów eksploatacyjnych (paliw, filtrów, itp.), jest to tzw. leasing mokry. Stosuj ąc kryterium podmiotowe formy umów leasingowych mo Ŝna podzieli ć na: • Leasing bezpo średni, gdy leasingodawc ą jest producent. Mamy wówczas do czynienia z jedn ą umow ą i dwoma jej stronami. Tego rodzaju leasing mo Ŝe by ć najbardziej dogodn ą form ą korzystania z rzeczy, które s ą wytwarzane na zamówienie, np. wyposa Ŝenie technologiczne oczyszczalni ścieków. Brak ogniw po średnich mi ędzy producentem a korzystaj ącym, w postaci banku czy towarzystwa leasingowego, powinno skutkowa ć obni Ŝeniem czynszu leasingowego. Leasing bezpo średni nie jest umow ą powszechnie stosowan ą. Jest to zwykle leasing operacyjny z uwagi na zrozumiał ą niech ęć producenta do zawierania umów na długi okres czasu. Producent, inaczej ni Ŝ towarzystwo leasingowe, zarabia na działalno ści wytwórczej. • Leasing po średni, najcz ęś ciej jest leasingiem kapitałowym (zwanym w doktrynie wła ściwym). Na leasing wła ściwy składaj ą si ę z reguły dwie umowy: mi ędzy wytwórc ą a finansuj ącym i mi ędzy finansuj ącym a korzystaj ącym. Jak wynika z powy Ŝszych uwag, znaczn ą cz ęść kosztów inwestycyjnych w ochronie środowiska mo Ŝna sfinansowa ć, poprzez po średnie wliczenie ich w koszty eksploatacji inwestycji, np. oczyszczalni ścieków. Dzi ęki czemu mieszka ńcy, w opłatach za odbiór ścieków finansuj ą cz ęść inwestycji. Takie rozwi ązanie daje nast ępuj ące korzy ści: • obni Ŝa koszt inwestycji, • zmniejsza skal ę zadłu Ŝenia inwestora – zwykle gminy, • zmniejsza skal ę korzystania ze środowiska przez mieszka ńców.

______101 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Leasing ma w zasadzie jedn ą wad ę. Rzecz oddana do u Ŝywania korzystaj ącemu pozostaje własno ści ą finansuj ącego, a Ŝ do pełnego skonsumowania umowy. Zwykle umowy leasingowe (co jest szczególnie wa Ŝne przy leasingu operacyjnym) przewiduj ą po zapłacie ostatniej raty sprzeda Ŝ rzeczy korzystaj ącemu. Cena umowna jest ni Ŝsza od warto ści u Ŝytkowej rzeczy. Kiedy towarzystwo leasingowe upada, sfinansowany w znacznej mierze środek trwały wchodzi do masy upadło ściowej.

Źródła finansowania publiczno – prywatne

Zarówno ustawa o samorz ądzie gminnym w art. 9, jak te Ŝ ustawa o samorz ądzie powiatowym w art. 6, uprawnia organy samorz ądowe do zawierania umów z ró Ŝnymi podmiotami w celu wykonywania zada ń i prowadzenia działalności gospodarczej. Ustawa o samorz ądzie powiatowym ogranicza zakres mo Ŝliwego partnerstwa publiczno – prywatnego do wykonywania zada ń o charakterze u Ŝyteczno ści publicznej. Gminy mog ą prowadzi ć działalno ść gospodarcz ą równie Ŝ poza zakresem u Ŝyteczno ści publicznej, ale tylko w przypadkach, okre ślonych w ustawie z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej ( Dz.U. 2003 nr 199 poz. 1937). Działalno ść wykraczaj ąca poza zadania o charakterze u Ŝyteczno ści publicznej, zgodnie z art. 7 tej ustawy nie mo Ŝe by ć prowadzona w formie zakładu bud Ŝetowego. Umowy o wykonywaniu zada ń publicznych przez podmioty spoza sfery finansów publicznych nie mog ą wchodzi ć do zakresu nazwy partnerstwo publiczno – prywatne. W krajach zachodnich, sk ąd przybyło do Polski poj ęcie partnerstwa publiczo-prywatnego, rozumiane jest ono jako forma powi ąza ń kapitałowo – organizacyjnych, w celu wspólnego wykonywania zada ń. Proces nostryfikacji tej nazwy nie spowodował modyfikacji tej definicji w warunkach polskich. Ustawodawstwo polskie jest zgodne z duchem tej definicji. Tak ą drog ą przebiegał te Ŝ proces komercjalizacji dawnych zakładów komunalnych. Do roku 1990 były to przedsi ębiorstwa pa ństwowe, po tej dacie organy stanowi ące gmin dokonały wyboru formy organizacyjnej zakładów: albo jako spółki kapitałowej z udziałem gminy, albo jako zakładu bud Ŝetowego gminy. Udziałowcami spółek komunalnych stali si ę pracownicy tych spółek. Do dzisiaj zachował si ę pewien nawyk mentalny, polegaj ący na tym, Ŝe w ogl ądzie pracowników tych spółek a tak Ŝe radnych, świadczenie usług komunalnych jest działalno ści ą deficytow ą, a podmioty które je wykonuj ą s ą dotowane podmiotowo (zakłady bud Ŝetowe), czy przedmiotowo (spółki). Przełamanie tego stereotypu, mogłoby si ę przyczyni ć do szybszego rozwoju gmin i cz ęś ciowo powiatów. Zaniechanie dotowania usług komunalnych i obni Ŝenie kosztów inwestycji komunalnych (o czym mowa była przy obligacjach i leasingu) zwolniłoby środki gminne przeznaczane dot ąd na te cele. Odci ąŜ one w ten sposób bud Ŝety, pozwalałyby na prowadzenie rozumnej polityki podatkowej, premiuj ącej inwestorów tworz ących miejsca pracy. Art. 10 ustawy o gospodarce komunalnej wskazuje na przypadki, w których gmina jest uprawniona do tworzenia, b ądź przyst ępowania do spółek działaj ących poza sfer ą usług publicznych.

______102 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Jednak w przedmiotowym zakresie opracowania, chodzi o partnerstwo publiczno – prywatne w zakresie działa ń dotycz ących ochrony środowiska i gospodarki odpadami. Tak wi ęc zakres partnerstwa jest rodzajowo taki sam dla gmin jak i dla powiatów, cho ć realizowane zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami s ą inne.

Środki publiczne

Środki własne gminy i powiatu Przeznaczanie przez jednostki samorz ądu terytorialnego środków własnych na realizacje zada ń własnych z zakresu ochrony środowiska i gospodarki odpadami nie wymagałoby omówienia, gdyby nie dwie istotne kwestie. Środki własne i zadania własne nie s ą poj ęciami potocznymi, s ą to poj ęcia normatywne, a precyzyjne ustalenie zakresu ich nazwy ma kapitalne znaczenie dla procesu pozyskiwania środków. Zadania własne gminy okre ślone s ą klauzul ą generaln ą „zaspokajania zbiorowych potrzeb wspólnoty samorz ądowej”, w szczególno ści zadanie te obejmuj ą (m. in.) ochron ę środowiska, przyrody, gospodark ę wodn ą, wodoci ągi i zaopatrzenie w wod ę, kanalizacj ę, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, unieszkodliwianie i składowanie odpadów komunalnych. Katalog zada ń własnych gminy ma charakter otwarty, a jego granica okre ślona jest wspomnian ą klauzul ą zaspokajania potrzeb zbiorowych. Gmina, zgodnie z zasad ą legalizmu, mo Ŝe wydatkowa ć środki własne na zadania okre ślone ogólnie ustaw ą ustrojow ą o samorz ądzie gminnym, ale te Ŝ na zadania dookre ślone w innych ustawach, na przykład na zadania określone ustaw ą prawo ochrony środowiska. Środki gminnego funduszu ochrony środowiska, to te Ŝ s ą środki własne gminy (analogicznie środki powiatowego f.o. ś.i g.w. s ą środkami własnymi powiatu). Katalog działa ń, które mog ą by ć finansowane ze środków gminnego funduszu mie ści art. 406 ustawy Prawo ochrony środowiska. Jest to równocze śnie katalog zada ń własnych gminy, jednak pod warunkiem, Ŝe odpowiadaj ące mu zadania s ą zgodne z klauzul ą zaspokajania potrzeb zbiorowych. Dlatego uchwalenie i finansowanie np. gminnego programu rozwoju rolnictwa ekologicznego b ędzie zadaniem własnym gminy. Dotowanie poszczególnych gospodarstw ekologicznych poza programem, nie b ędzie nale Ŝało do zada ń własnych gminy, bo jest to zaspokajanie potrzeb indywidualnych. Gdy chodzi o zakres zada ń własnych powiatu, to jest on wyra Ŝony zasad ą pomocniczo ści (subsydiarno ści). Tylko to jest zadaniem powiatu, co ma charakter ponadgminny; tylko to, z czym gmina nie mogłaby sobie poradzi ć. Dlatego interesuj ące nas zadania powiatu w ustawie ustrojowej okre ślone s ą ogólnikowo: s ą to sprawy o charakterze ponadgminnym z zakresu gospodarki wodnej, ochrony środowiska i przyrody. Ustawy reguluj ące poszczególne materie normatywne dookre ślaj ą kompetencje powiatu, podobnie jak gmin. Na przykład ustawa Prawo ochrony środowiska, zgodnie z

______103 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 zasad ą pomocniczo ści, uprawnia władze powiatowe do dysponowania środków powiatowego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na wsparcie działa ń gminnych (art.407). Z zakresu zada ń własnych powiatu środki mo Ŝna dysponowa ć na zadania zwi ązane z ochron ą powierzchni ziemi i inne zadania wskazane przez organ stanowi ący powiatu, w tym na programy ochrony środowiska. Analogiczny mechanizm pomocniczo ści dla działa ń gminnych charakteryzuje działania funduszy wojewódzkich i narodowego. Ta filozofia dysponowania środkami powinna skutkowa ć zakwalifikowaniem wszelkich środków pozyskanych przez gminy ze wszystkich szczebli funduszu – jako środki własne gminy. Zdefiniowanie poj ęcia środków własnych inwestora jest trudne. Jest to poj ęcie wzgl ędne. Przy ubieganiu si ę o po Ŝyczk ę, czy dotacj ę z funduszu wojewódzkiego środkami własnymi b ędą tylko dochody gminy, b ądź gminnego funduszu. Przy ubieganiu si ę o dotacj ę z bud Ŝetu pa ństwa do realizowanych przedsi ęwzi ęć , jako środki własne traktowane s ą po Ŝyczki i kredyty, a niekiedy te Ŝ (co bywa sporne) dotacje z funduszu wojewódzkiego. Jednak, aby monta Ŝ finansowy sporz ądzany dla realizowanych przedsi ęwzi ęć był efektywny, zakres tej nazwy musi by ć w ka Ŝdym indywidualnym przypadku ustalony.

Środki niepubliczne i środki pozabud Ŝetowych instytucji publicznych

Fundusze ochrony środowiska Gminne i powiatowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej nie posiadaj ą osobowo ści prawnej. Ich przychody i wydatki zgodnie z zasadą jedno ści formalnej bud Ŝetu, obj ęte s ą planem przychodów i wydatków funduszu, który stanowi zał ącznik do uchwały bud Ŝetowej. Jednak kwoty te nie wchodz ą do dochodów, przychodów czy wydatków bud Ŝetu jednostki samorz ądu terytorialnego jako cało ści. Dysponowanie tymi środkami odbywa si ę na ogólnych zasadach ustawy o finansach publicznych: dysponentem I stopnia jest rada, dysponentem II stopnia jest burmistrz albo zarz ąd powiatu. Na co środki mog ą by ć przeznaczane okre śla art. 406 i 407 ustawy Prawo ochrony środowiska, środki mog ą by ć dysponowane przez przyznawanie dotacji. Narodowy i wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej s ą osobami prawnymi. Podobnie jak w wypadku funduszy powiatowych i gminnych, ich przychodami s ą udziały we wpływach z opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieni ęŜ nych oraz opłat, o których mowa w art. 362 u Po ś. Dodatkowo, przychodem funduszu narodowego s ą wpływy z opłat eksploatacyjnych, o których mowa w art. 84 ustawy prawo geologiczne i górnicze i wynagrodzenia za ustanowienie u Ŝytkowania górniczego (art.10). Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wspiera przedsi ęwzi ęcia podejmowane i realizowane na rzecz poprawy jako ści środowiska w Polsce. Główne kierunki tych

______104 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 działa ń okre ślone s ą w dokumencie „Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2007-2010 z uwzgl ędnieniem perspektywy na lata 2011-2014”. Na podstawie tego dokumentu Rada Nadzorcza Narodowego Funduszu uchwala corocznie kryteria wyboru przedsi ęwzi ęć finansowanych ze środków funduszu i projekt rocznych planów finansowych. Prócz udzielania po Ŝyczek i przyznawania dotacji, Narodowy Fundusz udziela dopłat do preferencyjnych po Ŝyczek i kredytów; mo Ŝe obejmowa ć udziały i nabywa ć akcje spółek działaj ących w kraju a tak Ŝe nabywa ć obligacje. Zasady udzielania dotacji i po Ŝyczek zostan ą pomini ęte w tym opracowaniu, gdy Ŝ podstawowym źródłem ich pozyskiwania s ą fundusze wojewódzkie.

Banki Kilka banków w Polsce specjalizuje si ę w udzielaniu kredytów na finansowanie zada ń w ochronie środowiska i gospodarce odpadami, s ą to nast ępuj ące banki: • Bank Rozwoju Eksportu S.A. , utworzony Uchwał ą Rady Ministrów nr 99 z dnia 20 czerwca 1986 r. (M.P. Nr 21, poz. 152), • Bank Gda ński S.A. utworzony Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 11 kwietnia 1988 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 139 ze zmian ą) • Bank Gospodarstwa Krajowego, który zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 2 Statutu, wykonuje m.in. czynno ści zlecane przez ministra wła ściwego do spraw instytucji finansowych. W ramach tych zlece ń bank realizuje obsług ę funduszu termomodernizacji, oraz dopłat do oprocentowania kredytów udzielanych w 1998 r. przez ten i inne banki komercyjne podmiotom poszkodowanym przez powód ź. W tym wła śnie banku mo Ŝna otrzyma ć informacje na temat obsługi przez banki komercyjne preferencyjnych kredytów. • Bank Ochrony Środowiska S.A., udziela preferencyjnych kredytów, z dopłat ą funduszy ochrony środowiska. Maksymalny udział kredytowania inwestycji wynosi 50%. • Bank Światowy, działa na podstawie umowy mi ędzynarodowej, przywołanej w przypisie nr 1. Bank finansuje przedsi ęwzięcia z zakresu ochrony środowiska, w udziale do 70%. Podstaw ą oprocentowania jest jednoroczna stopa depozytów mi ędzybankowych w Londynie + 0,5%. • Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, działa na podstawie umowy mi ędzynarodowej przywołanej w przypisie nr 1. Zadaniem banku jest wspieranie rozwoju pa ństw europy środkowej i wschodniej w ich drodze do gospodarki wolnorynkowej. Bank udziela kredytów na przedsi ęwzi ęcia z dziedziny ochrony środowiska i gospodarki odpadami, głównie inwestycje infrastrukturalne. Bank kredytuje projekty powy Ŝej 5 mln EURO, w udziale do 35%.

______105 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• Inne banki komercyjne oferuj ące kredyty preferencyjne z dopłat ą do odsetek realizowan ą za po średnictwem Banku Gospodarstwa Krajowego, to np. Bank Inicjatyw Społeczno Ekonomicznych S.A. w Warszawie. Banki komercyjne obsługuj ą te Ŝ linie kredytowe banków zagranicznych, np. Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Towarzystwa i inne instytucje leasingowe Z racji mnogo ści tych instytucji, zostan ą wymienione te, które działaj ą na terenie całej Polski:

1. AMERLEASE S.A. Konsorcjum Leasingowo-Inwestycyjne

2. AMICA AUTO Sp. z o.o.

3. ASC Co Ltd

4. BA-CREDITANSTALT –LEASING POLAND Sp. z o.o.

5. BANK CUKROWNICTWA CUKROBANK S.A.

6. BEL LEASING Sp. z o.o.

7. BG ś LEASING

8. BISE LEASING Sp. z o.o.

9. BRE LEASING Sp. z o.o.

10. BUD-BANK LEASING Sp. z o.o.

11. BWE LEASIG S.A.

12. CARCADE INWEST S.A.

13. CENTRALNE TOWARZYSTWO LEASINGOWE S.A

14. CENTRUM LEASINGU I FINANSÓW CLIF S.A.

15. CITI LEASING Sp. z o.o.

16. CLIF SERVICE Sp. z o.o.

17. DE LAGE LANDEN LEASING POLSKA S.A.

18. DEUTSCHE FINANCIAL SERVICES POLSKA Sp. z o.o.

19. DOLNO ŚLĄSKIE KONS. HANDL.-FINANSOWE S.A.

20. EKOLEASING Towarzystwo Inwestycyjno–Leasingowe

21. EURO FUNDUSZ INWESTYCYJNY S.A.

______106 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

22. EUROPEJSKI FUNDUSZ LEASINGOWY S.A.

23. Handlowy – Leasing S.A.

24. ING LEASE POLSKA Sp. z o.o.

25. KOELNER Sp. z o.o. Grupa Przemysłowo-Kapitałowa

26. KREDYT – LEASE S.A.

27. LEASING POLSKA

28. LWK INPROMAR

29. MR LEASING SERVICE S.A.

30. PBK LEASING S.A.

31. PEKAO LEASING Sp. z o.o.

32. Polska Korporacja Leasingowa

33. Polski Leasing Przemysłowy S.A.

34. RAIFFEISEN-LEASING POLSKA S.A.

35. Towarzystwo Finansowo-Leasingowe S.A.

36. UNITE Leasing

Fundacje i programy pomocowe

Fundacja EkoFundusz

EkoFundusz został powołany przez Ministra Finansów w 1992 r. w celu efektywnego zarz ądzania środkami finansowymi, które pochodz ą z zamiany cz ęś ci długu zagranicznego na wspieranie przedsi ęwzi ęć w ochronie środowiska (tzw. konwersja długu). Cz ęść długów zagranicznych zaci ągni ętych w Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii, Włoszech, Szwecji i Norwegii ulega ekokonwersji, a środkami tymi zarz ądza EkoFundusz. Ł ączna wielko ść środków finansowych pochodz ących z ekokonwersji wynosi ponad 571 mln USD, które nale Ŝy wydatkowa ć w latach 1992-2010.

EkoFundusz jest niezale Ŝną fundacj ą działaj ącą według prawa polskiego, a w szczególno ści ustawy o fundacjach oraz Statutu. Obecnie Fundatorem jest Minister Skarbu.

Sektorami ochrony środowiska uznanymi przez EkoFundusz za dziedziny priorytetowe s ą:

______107 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• ograniczenie transgranicznego transportu dwutlenku siarki i tlenków azotu oraz eliminacja niskich źródeł ich emisji (ochrona powietrza); • ograniczenie dopływu zanieczyszcze ń do Bałtyku oraz ochrona zasobów wody pitnej (ochrona wód); • ograniczenie emisji gazów powoduj ących zmiany klimatu Ziemi (ochrona klimatu); • ochrona ró Ŝnorodno ści biologicznej; • gospodarka odpadami i rekultywacja gleb zanieczyszczonych. W zakresie gospodarki odpadami priorytetami EkoFunduszu s ą: • tworzenie kompleksowych systemów selektywnej zbiórki, recyklingu i utylizacji odpadów komunalnych i niebezpiecznych; • przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z eliminacj ą powstawania odpadów niebezpiecznych w procesach przemysłowych (promocja “czystszych technologii”) i likwidacj ą składowisk odpadów tego rodzaju; • rekultywacja gleb zanieczyszczonych odpadami niebezpiecznymi stanowi ącymi zagro Ŝenie dla zdrowia ludzi lub świata przyrody. Pomoc finansow ą EkoFunduszu mog ą uzyska ć tylko te projekty z sektorów ochrony środowiska, które wykazuj ą si ę wysok ą efektywno ści ą, czyli korzystnym stosunkiem efektów ekologicznych do kosztów. Ponadto preferuje si ę, aby projekty spełniały przynajmniej jeden z nast ępuj ących warunków: • wprowadzanie na polski rynek nowych technologii z krajów-donatorów; • uruchomienie krajowej produkcji urz ądze ń dla ochrony środowiska; • szczególne znaczenie dla ochrony zdrowia. EkoFundusz wspiera finansowo udzielaj ąc bezzwrotnych dotacji a tak Ŝe preferencyjnych po Ŝyczek. Dotacje uzyska ć mog ą jedynie projekty dotycz ące inwestycji zwi ązanych bezpo średnio z ochron ą środowiska (w ich fazie implementacyjnej), a w dziedzinie przyrody równie Ŝ projekty nie inwestycyjne. EkoFundusz nie dofinansowuje bada ń naukowych, akcji pomiarowych, a tak Ŝe studiów i opracowa ń oraz tworzenia wszelkiego rodzaju dokumentacji projektowej. Wysoko ść dotacji dla przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych obliczana jest ze wska źników NPV (warto ść zakutalizowana netto) oraz IRR (wewn ętrzna stopa zwrotu). Je Ŝeli wniosek o dofinansowanie składa jednostka gospodarcza, dotacja EkoFunduszu z reguły nie przekracza 20% kosztów projektu, w szczególnie uzasadnionych przypadkach mo Ŝe dochodzi ć do 30 %. W przypadku, gdy inwestorem s ą władze samorz ądowe, dotacja mo Ŝe pokry ć do 30 % kosztów (w wypadkach szczególnych do 50 %), a dla jednostek bud Ŝetowych, gdy podejmuj ą inwestycje proekologiczne wykraczaj ące poza ich zadania statutowe, dofinansowanie EkoFunduszu mo Ŝe pokry ć do 50 % kosztów. ______108 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Projekty prowadzone przez pozarz ądowe organizacje społeczne (przyrodnicze, charytatywne) nie nastawione na generowanie zysków, mog ą by ć dotowane przez EkoFundusz do wysoko ści 80 % kosztów w projekcie z dziedziny ochrony przyrody i do 50 % w inwestycjach zwi ązanych z ochron ą środowiska. EkoFundusz mo Ŝe wspiera ć zarówno projekty dopiero rozpoczynane, jak i b ędące w fazie realizacji, je Ŝeli ich rzeczowe zaawansowanie nie przekracza 60%. Racjonalna gospodarka odpadami została wł ączona do sektorów priorytetowych EkoFunduszu dopiero w 1998 r.

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) uczestniczy we wspieraniu rozwoju przedsi ębiorczo ści na wsi poprzez: • dopłaty do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacje przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo Ŝywczym i usługach dla rolnictwa, • realizacj ę przedsi ęwzi ęć obj ętych bran Ŝowym programem restrukturyzacji i modernizacji mleczarstwa, • realizacj ę przedsi ęwzi ęć obj ętych bran Ŝowym programem restrukturyzacji i modernizacji produkcji mi ęsa, • wspieranie realizacji przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych tworz ących nowe, stałe miejsca pracy w działalno ściach pozarolniczych w gminach wiejskich oraz gminach miejsko-wiejskich gwarantuj ących zatrudnienie ludno ści wiejskiej, • wspieranie rozwoju usług mechanizacyjnych w ramach realizacji bran Ŝowego programu wspólnego u Ŝytkowania maszyn rolniczych, • udzielanie rolnikom zainteresowanym prowadzeniem działalno ści agroturystycznej w gospodarstwie rolnym pomocy finansowej w formie dopłat do oprocentowania kredytu w ramach linii na realizacj ę przedsi ęwzi ęć inwestycyjnych w rolnictwie, przetwórstwie rolno-spo Ŝywczym i usługach dla rolnictwa, • po Ŝyczki na tworzenie nowych miejsc pracy w działalno ściach pozarolniczych, • dofinansowanie działalno ści zwi ązanej z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych. Rozwój przedsi ębiorczo ści na wsi, wspierany z programów realizowanych przez Agencj ę, oznacza równie Ŝ mo Ŝliwo ść realizowania inwestycji i modernizacji słu Ŝą cych ochronie środowiska i gospodarce odpadami.

______109 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Fundusze Strukturalne i Fundusze Spójno ści W momencie przyst ąpienia do Unii Europejskiej Polska zyskała dost ęp do funduszy strukturalnych Unii i Funduszu Spójno ści, przeznaczonego na wsparcie rozwoju transportu i ochrony środowiska. Fundusze te pełni ą rol ę silnego instrumentu pomocowego, zapewniaj ącego kierowanie du Ŝych środków finansowych, m.in. na ochron ę środowiska i zadania realizowane w tym zakresie, szczególnie przez samorz ądy terytorialne. Celem strategii dla Funduszu Spójno ści jest wsparcie podmiotów publicznych w realizacji działa ń na rzecz poprawy stanu środowiska b ędące realizacj ą zobowi ąza ń Polski wynikaj ących z wdra Ŝania prawa ochrony środowiska Unii Europejskiej, poprzez dofinansowanie: • realizacji indywidualnych projektów, • programów grupowych z zakresu ochrony środowiska, • programów ochrony środowiska rz ądowych i samorz ądowych. Jednym z kryteriów uzyskania środków finansowych z Funduszu Spójno ści jest wielko ść projektu. Ł ączna warto ść projektu powinna przekracza ć 10 mln euro, a projekty o takiej warto ści s ą w stanie zorganizowa ć głównie średnie lub du Ŝe miasta b ądź np. zwi ązki miast czy gmin. Fundusze Spójno ści maj ą wspiera ć racjonaln ą gospodark ę odpadami komunalnymi. Fundusze te ukierunkowane b ędą na finansowanie konkretnych inwestycji, których wyniki s ą zgodne z zapisami Dyrektywy Rady 91/156/EEC. Priorytetem w Sektorowym Programie Operacyjnym - Ochrona środowiska i gospodarka wodna jest ochrona środowiska na obszarach zanieczyszczonych. Działania dotycz ą równie Ŝ zagospodarowania odpadów niebezpiecznych. W ramach tego priorytetu realizowane b ędą zadania, których nie mo Ŝna dofinansowa ć z Funduszu Spójno ści. Wsparcie finansowe dotyczy ć b ędzie, tak Ŝe podmiotów niepublicznych. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego wsparcie zostanie udzielone szerokiej gamie projektów z zakresu ochrony środowiska. Pomoc z zasobów funduszy strukturalnych i pa ństwowych b ędzie udzielana głównie na projekty jednostek samorządu terytorialnego realizowane w powi ązaniu ze wsparciem udzielanym dla wzmocnienia potencjału rozwojowego regionów. W ramach działa ń dotycz ących gospodarki odpadami na dofinansowanie mog ą liczy ć projekty ograniczaj ące wpływ składowanych odpadów na powietrze atmosferyczne, wody i gleb ę poprzez: • modernizacj ę istniej ących składowisk komunalnych, • budow ę zakładów unieszkodliwiania odpadów (kompostownie, spalarnie), • wprowadzenie na szerok ą skal ę systemu wtórnego zagospodarowania odpadów, • regionalne programy likwidacji niebezpiecznych i dzikich składowisk.

______110 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Beneficjentem ko ńcowym w ramach działa ń b ędą samorz ądy wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Inne źródła pomocowe

W Polsce oraz w innych pa ństwach działa wiele instytucji publicznych i prywatnych, które wspieraj ą działania edukacyjne, modernizacyjne i inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska. Z uwagi na ograniczon ą obj ęto ść opracowania, nie został omówiony zakres działania tych instytucji. Jednak w dobie społecze ństwa informacyjnego nie stanowi trudno ści dotarcie do źródeł informacji o tych instytucjach. W tym miejscu pozostaje jedynie wymieni ć niektóre z nich:

• Global Environment Fund jest północnoameryka ńskim, typowym funduszem inwestycyjnym, podejmuj ącym inwestycje kapitałowe, w tym w ochronie środowiska (zwłaszcza w przedsi ęwzi ęcia z zakresu poszanowania energii). GFE obejmuje mniejszo ściowe pakiety akcji i nie inwestuje w projekty poniŜej 2 mln dolarów. • Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, nastawiona jest na projekty polsko-niemieckie, głównie z zakresu działa ń społecznych – słu Ŝą cych pojednaniu. Jednak fundacja wspiera te Ŝ inwestycje infrastrukturalne i projekty z dziedziny ochrony środowiska. • Fundacja Wspomagania Wsi, nast ępca prawny Fundacji Zaopatrzenia Wsi w Wod ę. Fundacja wspiera działania proekologiczne, poprzez udzielanie po Ŝyczek na małe projekty infrastrukturalne i z zakresu energii odnawialnych.

7. Analiza oddziaływania projektu planu na środowisko oraz wnioski z analizy i sposób ich uwzgl ędnienia w planie

Zaproponowany system rozwi ązania problemu gospodarki odpadami w skali obszaru wyznaczonego w Wojewódzkim PGO, w oparciu o istniejącą i mo Ŝliw ą do dalszego wykorzystania baz ę jest najbardziej efektywny i racjonalny zarówno pod wzgl ędem ekonomicznym, jak i ochrony środowiska oraz zrównowa Ŝonego rozwoju. System tak wdro Ŝony pozwala na: • zapobieganie powstawaniu odpadów, • uj ęcie całego strumienia powstaj ących odpadów poprzez system; • prawidłowe post ępowanie podczas wszystkich etapów unieszkodliwiania; • maksymalne ograniczenie ilo ści odpadów stanowi ących tzw. balast, • osi ągni ęcie wysokiego stopnia odzysku i recyklingu; • minimalizacji ilo ści składowanych odpadów biodegradowalnych; ______111 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Nale Ŝy podkre śli ć, i Ŝ dzi ęki wprowadzonemu systemowi gospodarowania odpadami na terenie miast i gmin Powiatu Gorlickiego b ędą osi ągane podstawowe cele w zakresie zmniejszania ilo ści odpadów trafiaj ących do środowiska, a powstaj ące odpady w coraz wi ększym stopniu b ędą odzyskiwane i wykorzystywane ponownie. Celem realizacji tego systemu b ędzie kierowanie na składowisko wył ącznie tych odpadów, których nie da si ę wyeliminowa ć lub ponownie przerobi ć. Składowanie pozostało ści b ędzie odbywa ć si ę w sposób dopuszczalny z punktu widzenia ochrony środowiska i rozwoju zrównowa Ŝonego. Bardzo istotnym elementem podczas wdra Ŝania i rozwoju systemu b ędzie respektowanie zasad gospodarowania odpadami na ka Ŝdym etapie realizacji zamierzenia. Pami ęta ć jednak trzeba o naturalnym sk ądin ąd zjawisku konfliktu interesów zakłócaj ących logik ę selekcji strumieni materiałowych.

Wnioski z analizy

Wdro Ŝenie Planu Gospodarki Odpadami na trenie Powiatu Gorlickiego spowoduje m.in.: • wprowadzenie kompleksowego systemu gospodarki odpadami; • optymalizacj ę transportu i tym samym minimalizacje jego uci ąŜ liwo ści; • maksymalny odzysk surowców wtórnych; • likwidacj ę „dzikich” składowisk odpadów; • zminimalizowanie zagro Ŝenia i niekorzystnego oddziaływania na wody podziemne, powierzchniowe, gleby i powietrze; • zminimalizowanie uci ąŜ liwo ści dla mieszka ńców i u Ŝytkowników środowiska; • ograniczenie uci ąŜ liwo ści hałasowych i odorowych; • wzrost świadomo ści ekologicznej w społecze ństwie.

8. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów (wdra Ŝania) pozwalaj ący na okre ślenie sposobu oraz stopnia realizacji celów i zada ń zdefiniowanych w planie gospodarki odpadami, z uwzgl ędnieniem ich jako ści i ilo ści.

______112 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Wdro Ŝenie

Z punktu widzenia realizacji Planu mo Ŝna wyodr ębni ć cztery grupy podmiotów uczestnicz ących w nim z uwagi na rol ę, jak ą pełni ą. S ą to: • podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu • podmioty realizuj ące zadania – uczestnicy rynku usług w zakresie gospodarki odpadami, • podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty planu – Starosta, Rada Powiatu, • społeczno ść – mieszka ńcy - jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń planu. Wł ączanie do procesu wdra Ŝania szerokiego grona partnerów zwi ększa prawdopodobie ństwo jego akceptacji i powoduje przejmowanie przez nich współodpowiedzialno ści tak za sukcesy jak i pora Ŝki. St ąd tak wa Ŝnym elementem jest uspołecznienie zarówno procesu planowania jak i podejmowania decyzji oraz przejrzysto ść procedur z udziałem partnerów społecznych. Istotne jest równie Ŝ zsynchronizowanie Planu z innymi programami działaj ącymi w regionie, w celu zapewnienia maksymalnej ich synergii. Podj ęcie partnerskiej współpracy z lokalnymi i regionalnymi władzami UE oraz przedsi ębiorcami prywatnymi, instytucjami publicznymi i organizacjami mi ędzynarodowymi umo Ŝliwia skorzystanie z do świadcze ń innych obszarów lokalnych / regionalnych, które zostały ju Ŝ zrestrukturyzowane lub s ą w trakcie procesu ró Ŝnicowania i modernizowania swojej gospodarki.

Prawo lokalne (regulaminy)

Opracowanie i uchwalenie regulaminu jest obowi ązkiem ustawowym i jego aktualizacja powinna by ć cz ęś ci ą procedury przygotowania Planu Gospodarki Odpadami. Powinien on opisywa ć szczegółowo wszystkie istniej ące sposoby gromadzenia, zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych obowi ązuj ące w Powiecie, a tak Ŝe zobowi ązywa ć mieszka ńców do okre ślonych, zgodnych z zasadami przyj ętymi w planie, zachowa ń. Prawo lokalne (regulamin) w zakresie utrzymania czysto ści i porz ądku stanowi podstaw ę prawn ą post ępowania z odpadami komunalnymi osób prywatnych i przedsi ębiorców, a to z kolei stwarza warunki do wdro Ŝenia planu gospodarki odpadami, eksploatacji systemów zbierania, transportu, odpadów, egzekwowania przepisów i ewentualnych sankcji za ich nieprzestrzeganie. Plan gospodarki odpadami nie daje Samorz ądom uprawnie ń do podejmowania decyzji administracyjnych, bowiem nie jest prawem miejscowym. Pełne wdro Ŝenie przewidzianych Planem systemów zbierania odpadów stanie si ę mo Ŝliwe jedynie przy jednoczesnym wprowadzeniu odpowiednich przepisów prawa lokalnego. Informacje o uchwaleniu regulaminu nale Ŝy poda ć, w sposób zwyczajowo przyj ęty, do publicznej wiadomo ści, a tak Ŝe przekaza ć okre ślonym grupom uczestników systemu. Regulamin utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie powinien by ć dostosowany do gminnego i powiatowego planu gospodarki odpadami w terminie nie dłu Ŝszym ni Ŝ ______113 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 trzy miesi ące od daty jego uchwalenia. Regulamin obowi ązuje wytwórców odpadów oraz firmy wywozowe. Działalno ść wykonawców reguluj ą umowy i posiadane decyzje administracyjne.

Ewidencja i monitoring – zasady ogólne

Zgodnie z tre ści ą ustawy o odpadach (oraz rozporz ądzeniami wykonawczymi do niej) wszystkie wytwarzane odpady powinny podlega ć ewidencji ilo ściowo-jako ściowej. Ewidencja dotyczy wszystkich posiadaczy odpadów z wyj ątkiem gospodarstw domowych (ewidencja tych odpadów winna by ć prowadzona przez podmioty prowadz ące działalno ść wywozow ą. Dodatkowo osobn ą ewidencje prowadzi si ę na składowisku odpadów).

Ustawa o odpadach stanowi równie Ŝ, Ŝe przez urz ędy marszałkowskie prowadzone s ą bazy danych pozwalaj ące na bilansowanie ich w skali województwa, powiatu i miasta. Bazy te stanowi ą element systemu monitoringu. Powinien on by ć podstawowym źródłem informacji o odpadach wykorzystywanym przy opracowywaniu, wdra Ŝaniu i ocenie realizacji planów gospodarki odpadami. Podstawowym celem systemów ewidencji i monitoringu jest okre ślenie ilo ści odpadów na ka Ŝdym z etapów systemu gospodarowania odpadami (od wytwórców do instalacji odzysku i unieszkodliwiania odpadów) oraz kontrola wytwórców odpadów i posiadaczy odpadów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania i transportu odpadów oraz odzysku i unieszkodliwiania. Monitoring wdra Ŝania planu oznacza, Ŝe regularnie oceniane i analizowane b ędą: • stopie ń realizacji przyj ętych celów i wykonania działa ń, • rozbie Ŝno ść pomi ędzy przyj ętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • przyczyny tych rozbie Ŝno ści. Mierniki społecznych efektów wdra Ŝania planu s ą wielko ściami wolnozmiennymi. S ą wynikiem bada ń opinii społecznej i specjalistycznych opracowa ń słu Ŝą cych jako ściowej ocenie udziału społecze ństwa w działaniach na rzecz poprawy stanu środowiska, a tak Ŝe ocenie odbioru przez społecze ństwo efektów planu przez ilo ść i jako ść interwencji. Zadaniem systemu monitoringu, kontroli i egzekwowania przepisów jest zapewnienie, aby wszystkie jednostki zobligowane do posiadania okre ślonych zezwole ń czy pozwole ń (w zakresie gospodarowania odpadami) rzeczywi ście je posiadały i spełniały wszystkie warunki określone w decyzjach administracyjnych. Na podstawie zbiorczych zestawie ń danych uzyskanych od posiadaczy odpadów i informacji uzyskanych od wojewodów i starostów, marszałek województwa b ędzie prowadzi ć wojewódzk ą baz ę danych dotycz ącą wytwarzania i gospodarowania odpadami wraz z rejestrem zezwole ń udzielonych w zakresie wytwarzania odpadów i gospodarki odpadami. Marszałek przygotowuje raport wojewódzki i przekazuje go ministrowi wła ściwemu do spraw środowiska. Główne zadania zwi ązane z monitoringiem, kontrol ą i egzekwowaniem przepisów to: ______114 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• monitoring i kontrola instalacji gospodarki odpadami, • monitoring i kontrola przewo źników i po średników (posiadaczy odpadów) zajmuj ących si ę gospodarowaniem odpadami, • monitoring i kontrola instalacji niewymagaj ących zezwole ń, • monitoring i kontrola przemieszczania pewnych rodzajów odpadów, • monitoring i kontrola transgranicznego przemieszczania odpadów, • identyfikacja nielegalnych instalacji lub działa ń, • egzekwowanie przepisów w zwi ązku z niedotrzymaniem warunków posiadania pozwole ń lub złamaniem wymogów czy obowi ązuj ących norm. Brak wy Ŝej wymienionych elementów systemu monitoringu utrudni lub wr ęcz uniemo Ŝliwi wdro Ŝenie ustalonej polityki i wykonanie zada ń zaplanowanych w ramach budowy systemu gospodarki odpadami. Ustawa o odpadach stanowi, Ŝe wszystkie przedsi ębiorstwa zajmuj ące si ę odzyskiem i unieszkodliwianiem oraz zbieraniem i transportem odpadów na prowadzenie tej działalno ści wymagaj ą zezwolenia wydanego przez wojewod ę lub starost ę. Rutynowy monitoring i kontrola posiadaczy odpadów powinny obejmowa ć regularne wizyty przedstawicieli uprawnionych organów kontrolnych, którzy np. sprawdz ą zapisy ewidencyjne, pobior ą próbki odpadów i oceni ą wyniki działalno ści danego posiadacza. Władze miasta powinny współuczestniczy ć i wykorzystywa ć zbierane w tym systemie informacje. Wyniki i informacje mog ą by ć tak Ŝe udost ępnione do publicznego wgl ądu, je Ŝeli takie s ą zało Ŝenia polityki władz lokalnych. Na wszelkie naruszenia warunków posiadania decyzji administracyjnych lub inne wykroczenia nale Ŝy reagowa ć natychmiast i w sposób stanowczy, zwłaszcza, je śli mog ą one spowodowa ć powa Ŝne zagro Ŝenia dla środowiska lub zdrowia ludzkiego. Wprowadzenie i stosowanie formalnych systemów zarz ądzania środowiskowego i systemów kontrolnych zwi ązanych z działalno ści ą i instalacjami odpadowymi (takich jak normy z serii ISO 14000) mo Ŝe ułatwi ć monitoring i egzekwowanie przepisów. PowyŜsze systemy i normy s ą coraz cz ęś ciej stosowane w sektorze gospodarki odpadami zarówno w krajach Unii Europejskiej.

Monitoring i ocena realizacji zamierzonych celów

Starosta w cyklu dwuletnim przedkłada radzie informacj ę o post ępach w realizacji Planu. W zwi ązku z tym konieczne jest okre ślenie mierzalnych wska źników umo Ŝliwiaj ących dokonanie takiej oceny. Ni Ŝej zostały one wyszczególnione: • Stopie ń obj ęcia zorganizowan ą zbiórk ą odpadów mieszka ńców miasta (ilo ść /%).

______115 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• Ilo ść odpadów komunalnych wytworzonych w przeliczeniu na mieszka ńca na rok (kg/M/rok). • Ilo ść odpadów niebezpiecznych wytworzonych w przeliczeniu na mieszka ńca na rok (kg/M/rok). • Masa odpadów komunalnych składowanych na składowiskach (tys. Mg/rok). • Stopie ń wydzielenia odpadów niebezpiecznych z odpadów komunalnych (%). • Stopie ń redukcji odpadów ulegaj ących biodegradacji kierowanych na składowiska (%). • Poziom odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych (%). • Masa odpadów z nielegalnych składowisk poddanych likwidacji (Mg). • Nakłady inwestycyjne na gospodark ę odpadami (PLN/rok). • Przedsi ęwzi ęcia o charakterze informacyjno – edukacyjnym (ilo ść /opis). • Inicjatywy społeczne w zakresie gospodarki odpadami (ilo ść /opis). • Szkolenia kadry administracyjnej jednostek samorz ądowych w zakresie gospodarki odpadami (ilość /opis). • Interwencje podejmowane przez jednostki kontrolne (ilo ść /opis). Ponadto, warto podczas weryfikacji Planu próbowa ć odpowiedzie ć na nast ępuj ące pytania: • czy zostały rozwi ązane podstawowe problemy zidentyfikowane w poprzednim planie? • czy pojawiły si ę nowe problemy? • czy osi ągni ęto cele postawione w polityce? • czy zostały wykonane zadania postawione w poprzednim planie? W jakim stopniu? Jeśli nie, to dlaczego? • czy zostały wykonane zadania postawione przed administracj ę? W jakim stopniu? • czy zostały wdro Ŝone inne działania, np. czy zostały spełnione warunki umów przez zawieraj ące je strony? Je śli nie, to dlaczego? Podczas weryfikacji nale Ŝy koniecznie wykona ć ponown ą analiz ę problemów i strumienia odpadów. Polityka i postawione przez ni ą cele najprawdopodobniej nie ulegn ą zmianom, jednak Ŝe nale Ŝy zweryfikowa ć wyznaczone zadania. Je śli wykonanie zada ń odbiega znacz ąco od zało Ŝeń, nale Ŝy rozwa Ŝyć wprowadzenie zmian zmierzaj ących do lepszej wykonalno ści zada ń planu. Z drugiej strony, je Ŝeli zadania zostały wykonane, nale Ŝy przygotowa ć nowe kierunki działa ń oraz zadania ambitniejsze, zgodnie z wymogami prawa stanowi ącymi o konieczno ści stałej poprawy sytuacji w gospodarce odpadami. Na procedur ę weryfikacyjn ą składaj ą si ę nast ępuj ące etapy: • weryfikacja zało Ŝeń i warunków podstawowych,

______116 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

• sprawdzenie, czy zadania zostały wykonane (analiza dlaczego tak lub nie), • weryfikacja analizy strumienia odpadów z uwzgl ędnieniem nowych elementów wprowadzonych do systemu w ramach poprzedniego planu, • stwierdzenie, czy istnieje konieczno ść dokonania zmian w polityce i postawionych w niej celach ogólnych, • wyznaczenie nowych zada ń (je Ŝeli poprzednie zadania nie zostały wykonane, nale Ŝy wykona ć: • analiz ę - dlaczego - i odpowiednio wyznaczy ć nowe zadania; • je śli poprzednie zadania zostały wykonane – wyznaczy ć nowe, ambitniejsze, • weryfikacja programu długoterminowego (je Ŝeli wyst ąpi taka potrzeba), • zdefiniowanie nowych projektów i inicjatyw lub powtórzenie starych, je śli wci ąŜ s ą istotne i nie zostały wdro Ŝone (w takim przypadku nale Ŝy zbada ć, dlaczego i wyci ągn ąć odpowiednie wnioski), • zbadanie skutków i konsekwencji nowego planu, zwłaszcza w odniesieniu do bud Ŝetu miasta i wysoko ści opłat dla u Ŝytkowników, • po czterech latach: • sporz ądzenie nowego planu, przekazanie do opiniowania/konsultacji, • zatwierdzenie nowego planu przez rad ę. Poni Ŝej w tabeli przedstawiono obecnie funkcjonuj ący zestaw wska źników.

Tabela 28 Zestawienie wska źników realizacji powiatowego planu gospodarki odpadami Warto ść wska źnika w latach: Lp. Nazwa wska źnika 2004 2006 2006 wyj ściowa przewidywana osi ągni ęta Ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych 1. 19 300,000 19 806,000 20 000,000 ogółem [Mg/rok] Ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych 2. na terenie powiatu w odniesieniu do liczby 175,000 180,000 185,000 mieszka ńców [Mg/mieszka ńca/rok] Ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych składowanych odpadów [Mg/rok] 15 456,400 15 971,000 15 853,000 3. Ilo ść wytworzonych odpadów komunalnych składowanych na terenie 4. 140,000 145,000 145,000 powiatu w odniesieniu do liczby mieszka ńców [Mg/mieszka ńca/rok] 5. Ilo ść zebranych z segregacji odpadów

komunalnych [Mg/rok] ______117 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

- makulatura 382,800 1 221,000 461,450 - tworzywa sztuczne 80,550 607,000 119,310 - szkło 355,320 1 322,000 420,370 Ilo ść zebranych odpadów niebezpiecznych 6. 23,100 220,000 24,700 [Mg/rok] Ilo ść zebranych odpadów 7. 0,020 20,000 0,130 wielkogabarytowych [Mg/rok] Ilo ść zebranych odpadów budowlanych 8. 0,000 430,000 0,000 [Mg/rok] Źródło: Sprawozdanie z realizacji PGO dla Powiatu Gorlickiego za okres 2003-2006

______118 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

9. Streszczenie w j ęzyku niespecjalistycznym

Obowi ązek sporz ądzania planów gospodarki odpadami ró Ŝnych szczebli nakłada ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony). Obowi ązek sporz ądzania aktualizacji planów gospodarki odpadami ró Ŝnych szczebli nakłada art. 14 ust. 14 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony), który stwierdza, Ŝe plany gospodarki odpadami podlegaj ą aktualizacji nie rzadziej ni Ŝ co 4 lata. Niniejsze opracowanie jest dokumentem o znaczeniu strategicznym, uwzgl ędniaj ącym ogólne ramy dla programowania i rozwoju gospodarki odpadami na terenie Powiatu. Podstawowym celem opracowania dokumentu jest wytyczenie ogólnych kierunków działa ń realizowanych poprzez konkretne zadania w okre ślonej perspektywie czasowej. Zaktualizowany według nowych wymogów ustawowych Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego zawiera 4: 1) opis aktualnego stanu gospodarki odpadami, zawieraj ący informacje dotycz ące: - rodzaju, ilo ści i źródeł pochodzenia odpadów, które maj ą by ć poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania; - wyszczególnienia posiadaczy odpadów prowadz ących działalno ść w zakresie zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów; - rozmieszczenia istniej ących instalacji do zbierania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów; - identyfikacji problemów w zakresie gospodarki odpadami; 2) cele w zakresie gospodarki odpadami z podaniem terminów ich osi ągania; 3) prognozowane zmiany w zakresie wytwarzania i gospodarowania odpadami; 4) zadania, których realizacja zapewni popraw ę sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami; 5) rodzaj przedsi ęwzi ęć i harmonogram ich realizacji; 6) instrumenty finansowe słu Ŝą ce realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami, zawieraj ące nast ępuj ące elementy, 7) system gospodarowania odpadami, 8) system monitoringu i sposób oceny realizacji celów w zakresie gospodarki odpadami.

4 Zgodnie z art. 14 ust. 2 Ustawy o odpadach (Dz. U. z 2007 r., nr 39, poz. 251, tekst ujednolicony) ______EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Pozna ń; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016

Proponowany system gospodarki odpadami na terenie Powiatu Gorlickiego

Przyj ęto zasadnicze zało Ŝenie, Ŝe gospodarka odpadami w miastach i gminach Powiatu Gorlickiego b ędzie realizowana jako system zintegrowany, zgodny z zasadami zrównowa Ŝonego rozwoju. Zintegrowana gospodarka odpadami jest procesem systematycznego wdra Ŝania rozwi ąza ń organizacyjnych technologicznych i strategicznych, zapewniaj ących minimalizacj ę wytwarzania odpadów oraz racjonalny odzysk lub unieszkodliwianie wszystkich wytwarzanych odpadów przy spełnieniu wymaga ń ochrony środowiska oraz minimalizacji całkowitych kosztów. Wdro Ŝenie zintegrowanej gospodarki odpadami powinno opiera ć si ę na pi ęciu podstawowych zasadach, tj.: • uwzgl ędnieniu w planowaniu koncepcji gospodarki odpadami kombinacji wielu metod post ępowania z nimi (odzysku, przekształcania, unieszkodliwiania) bez dyskryminowania Ŝadnej z metod przed rozpocz ęciem prac planistycznych. Z reguły, skojarzenie kilku metod daje lepsze efekty ni Ŝ wybór tylko jednej z nich, lub stosowanie rozwi ąza ń przeciwstawnych. • przeanalizowaniu w programie strategicznym kilku scenariuszy o zró Ŝnicowanych udziałach poszczególnych metod post ępowania z odpadami, a nast ępnie wyborze optymalnego scenariusza przy uwzgl ędnieniu kryteriów technologicznych, ekonomicznych i ekologicznych. • uwzgl ędnieniu w planowaniu zintegrowanego systemu gospodarki odpadami wszystkich uwarunkowa ń, w tym: politycznych, społeczno-gospodarczych, technicznych, technologicznych, finansowych, organizacyjnych, środowiskowych. • bie Ŝą cym monitoringu i kontroli systemu w trakcie jego realizacji i eksploatacji, reagowanie na zmiany uwarunkowa ń, które stanowiły podstaw ę opracowania koncepcji i programu strategicznego zintegrowanej gospodarki odpadami (w tym np. ilo ści, składu i wła ściwo ści odpadów, podstaw prawnych gospodarki odpadami, analiz marketingowych dotycz ących odzyskiwanych surowców, energii itp.) i wprowadzanie niezb ędnych korekt. • uzyskaniu społecznej akceptacji dla projektowanej strategii zintegrowanej gospodarki odpadami.

Prawidłowa gospodarka odpadami nale Ŝy do zasadniczych problemów ochrony środowiska. Nowa polska legislacja z zakresu ochrony środowiska oraz gospodarki odpadami postawiła szereg wymaga ń dotycz ących sposobu rozwi ązania tego problemu. Do zasadniczych instrumentów, które umo Ŝliwi ą rozwój racjonalnej gospodarki odpadami, nale Ŝy zaliczy ć opracowywanie i wdra Ŝanie

______120 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 planów gospodarki odpadami na wszystkich poziomach podziału administracyjnego kraju, od skali krajowej do poziomu gminnego. Opracowany Krajowy Plan Gospodarki Odpadami 2010 (KPGO 2010) stanowi poziom odniesienia dla regionalnych (wojewódzkich) planów gospodarki odpadami. Jest on jednocze śnie odzwierciedleniem strategii gospodarki odpadami przyj ętej przez rz ąd dla wypełnienia zobowi ąza ń wynikaj ących z krajowego oraz unijnego prawa gospodarki odpadami, a tak Ŝe szeregu dokumentów krajowych i zagranicznych dotycz ących zasad i strategii zrównowa Ŝonego rozwoju. KPGO 2010, okre ślił zasadnicze potrzeby w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi: • w zakresie zbiórki odpadów – obj ęcie 100 % mieszka ńców zorganizowan ą zbiórk ą odpadów komunalnych i stworzenie jednolitego w skali kraju systemu ewidencji powstaj ących odpadów i wywo Ŝonych przez słu Ŝby specjalistyczne oraz zdecydowany rozwój systemów selektywnej zbiórki odpadów, w tym odpadów ulegaj ących biodegradacji, • w zakresie wdra Ŝania systemowych rozwi ąza ń w gospodarce odpadami – organizacja minimum kilkudziesi ęciu w skali kraju ponadgminnych struktur gospodarki odpadami komunalnymi dla realizacji wspólnych przedsi ęwzi ęć , planowanie i realizacja rozwi ąza ń kompleksowych, zintegrowanych, uwzgl ędniaj ących wszystkie wytwarzane odpady, mo Ŝliwe do wspólnego zagospodarowania, niezale Ŝnie od źródła ich pochodzenia, • w zakresie techniczno-technologicznym – intensyfikacja procesów przekształcania odpadów przed składowaniem poprzez wdra Ŝanie metod biologicznych, mechaniczno-biologicznych i termicznych, • w zakresie podnoszenia świadomo ści społecznej – szeroka akcja edukacyjno-uświadamiaj ąca z wykorzystaniem wszystkich dost ępnych metod i środków.

Przyj ęto siedem zasadniczych zało Ŝeń dla rozwoju gospodarki odpadami mo Ŝliwych do realizacji w Powiecie Gorlickim: • zintegrowane podej ście do gospodarki odpadami, • zapewnienie zorganizowanej zbiórki całej ilo ści wytwarzanych odpadów, • minimalizacja ilo ści odpadów oraz zmniejszenie ich potencjału szkodliwo ści, • wzrost recyklingu, w tym recyklingu organicznego, • składowanie odpadów wcze śniej przekształconych, • zwi ększony udział społeczny w procesie podejmowania decyzji, • efektywna ochrona zdrowia i Ŝycia ludno ści oraz środowiska przed odpadami.

______121 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 Realizacja tych zało Ŝeń jest zgodna z głównymi zasadami gospodarowania odpadami wynikaj ącymi z prawa unijnego i krajowego, a w szczególno ści z: • hierarchi ą post ępowania z odpadami, • zasad ą blisko ści, • zasad ą samowystarczalno ści w skali kraju (i regionu) - stworzenia zintegrowanej sieci instalacji i urz ądze ń • i pozwoli na osi ągni ęcie zasadniczego celu - wdro Ŝenia najlepszej praktycznej (wykonalnej) opcji gospodarowania odpadami, spełniaj ącej wymogi ochrony środowiska.

Działania zmierzaj ące do zmniejszenia ilo ści odpadów produkowanych na terenie Powiatu Gorlickiego

1) Działania edukacyjno–informacyjne, polegaj ące na kreowaniu zachowa ń konsumentów w kierunku: • zakupu produktów o minimalnej liczbie opakowa ń (tylko niezb ędnych), • zakupu produktów wykonanych z materiałów z recyklingu, • oddziaływanie na pracowników w kierunku redukcji zuŜywanych materiałów (np. papieru w biurach, wprowadzanie wewn ętrznych sieci informatycznych, poczty elektronicznej), • ograniczania zakupu produktów jednorazowego u Ŝytku, • popularyzacja stosowania materiałów wysokiej trwałości - prowadzone w systemie nauczania pocz ąwszy od zaj ęć w przedszkolach, szkołach podstawowych, średnich i wy Ŝszych, za pomoc ą środków masowego przekazu (lokalna prasa, radio i telewizja), za pomoc ą rozpowszechnianych ulotek, akcji plakatowej itp. 2) Działania organizacyjne, np.:

• wprowadzanie selektywnej zbiórki papieru w biurach i szkołach, • recykling opakowa ń toneru z drukarek i kopiarek, • zbieranie selektywne odpadów na budowach, • kompostowanie przydomowe (na obszarach z zabudow ą jednorodzinn ą) odpadów komunalnych ulegaj ących biodegradacji przy wykorzystywaniu: − przepisów ustawy z dnia 13 wrze śnia 1996 r. o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach i ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach dotyczących obowi ązków wła ścicieli nieruchomo ści i innych posiadaczy odpadów, − przepisów gminnych (lokalnych) obliguj ących wła ścicieli nieruchomo ści i innych odpadów mo Ŝe by ć wykorzystane do efektywnego wprowadzania selektywnej zbiórki, poprzez zalecania dotycz ące sposobu zbiórki, typów pojemników oraz ______122 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com

Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu Gorlickiego na lata 2008-2016 cz ęstotliwo ści ich wystawiania do zbiórki (zgodnie z ustaw ą o utrzymaniu czysto ści i porz ądku w gminach z dnia 13 wrze śnia 1996 r.), − instrumentów ekonomicznych, zwi ązanych np. ze zmniejszeniem kosztów ponoszonych za odpady niesegregowane w wyniku zbiórki selektywnej (mniejszy pojemnik lub rzadszy odbiór tych odpadów) lub obni Ŝenie opłaty za usuwanie odpadów w przypadku prowadzenia kompostowanie odpadów ulegaj ących biodegradacji we własnym zakresie, − edukacji społecznej; w celu zach ęcenia mieszka ńców do ograniczania ilo ści wytwarzanych odpadów, segregacji wytworzonych odpadów „u źródła” i zwi ększenia efektywno ści zbiórki selektywnej.

______123 EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grobla 13B/14, 61-859 Poznań; tel. (061) 852 69 60, 600 914 508; www.eko-projekt.com