Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Göknar, Çam Ve Sedir Ormanlarında Kozalak Zararlıları
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Turkish Journal of Forestry | Türkiye Ormancılık Dergisi 2017, 18(3): 178-186 | Research article (Araştırma makalesi) Isparta Orman Bölge Müdürlüğü göknar, çam ve sedir ormanlarında kozalak zararlıları Tuğçe Özeka, Mustafa Avcıa,* Özet: Çalışma, Isparta Orman Bölge Müdürlüğü göknar, çam ve sedir ormanlarındaki kozalak zararlısı türler, biyolojileri, zararları ve doğal düşmanlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma sonunda; Camptomyia pinicola Mamaev (Diptera: Cecidomyiidae), Leptoglossus occidentalis Heidemann (Hemiptera: Coreidae), Dioryctria mendacella Staudinger (Lepidoptera: Pyralidae), D. abietella Denis & Schiffermüller, D. peltieri Joannis, Cydia conicolana Heylaerts (Lepidoptera: Tortricidae) ve Gravitarmata osmana Obraztsov olmak üzere 3 takımdan toplam 7 zararlı tür saptanmıştır. Bu türlerden D. peltieri, Türkiye ormanları faunası için yeni kayıt niteliğindedir. Ayrıca çalışmada Pseudoperichaeta nigrolineata Walker (Diptera: Tachinidae), Elachertus sp. (Hymenoptera: Eulophidae), Schizonotus sieboldi Ratzeburg (Hymenoptera: Pteromalidae), Cotesia sp. (Hymenoptera: Braconidae), Homolobus sp., Ascogaster annularis (Nees von Esenbeck, 1816) ve Anomalon cruentatum (Geoffroy, 1785) (Hymenoptera: Ichneumonidae) ile aynı familyanın Campopleginae alt familyasından iki adet olmak üzere toplam dokuz parazitoit elde edilmiştir. Predatör olarak ise Anomognathus sp. (Coleoptera: Staphylinidae) tespit edilmiştir. Anomognathus sp.’nin bilim dünyası için yeni bir tür olduğu belirlenmiş olup tanımlama çalışmaları devam etmektedir. Anahtar kelimeler: Kozalak, Böcek, İbreli orman, Isparta Cone pests of fir, pine and cedar forests in Isparta Forest Regional Directorate Abstract: The purpose of this study was to determine the harmful species of cones and their biology, damage and natural enemies in fir, pine and cedar forests of the Isparta Forest Regional Directorate. As result of the study, 7 harmful species from 3 orders, namely Camptomyia pinicola Mamaev (Diptera: Cecidomyiidae), Leptoglossus occidentalis Heidemann (Hemiptera: Coreidae), Dioryctria mendacella Staudinger (Lepidoptera: Pyralidae), D. abietella Denis & Schiffermüller, D. peltieri Joannis, Cydia conicolana Heylaerts (Lepidoptera: Tortricidae), and Gravitarmata osmana Obraztsov were found. D. peltieri among these species is a new record for the fauna of forests in Turkey. Moreover, 9 parasitoid species, namely Pseudoperichaeta nigrolineata Walker (Diptera: Tachinidae), Elachertus sp. (Hymenoptera: Eulophidae), Schizonotus sieboldi Ratzeburg (Hymenoptera: Pteromalidae), Cotesia sp. (Hymenoptera: Braconidae), Homolobus sp., Ascogaster annularis (Nees von Esenbeck, 1816), Anomalon cruentatum (Geoffroy, 1785) (Hymenoptera: Ichneumonidae) and two species from Campopleginae subfamily of the same family were found. As a predator species, Anomognathus sp. (Coleoptera: Staphylinidae) was found. Anomognathus sp. is a new species for the scientific community, while studies are still ongoing to identify this species. Keywords: Cone, Insect, Conifer forest, Isparta 1. Giriş elde edilen bilgiler derlenerek böceklerin tanımı, biyolojisi, zararı ve mücadelesi hakkında bilgi verilmiştir. Tohum ve Ülkemizin ormanlık alanı 1972 yılında 20,2 milyon kozalak zararlısı böceklerin, kozalak gelişimi ve tohum hektar iken, 2015 yılında 22,3 milyon hektara ulaşmıştır verimini olumsuz yönde etkilediği, bazılarının oldukça (OGM, 2015). Ancak orman alanlarımızda yangın, iklim zararlı türler olduğu belirtilmiştir. değişimi, otlatma, açmacılık, kaçakçılık gibi nedenlerle Roques and El Alaoui El Fels (2005), Akdeniz tahribat devam etmektedir. Böcek ve hastalık etmenleri de ülkelerinde toplam 62 böcek türünün Abies, Cedrus, bitkilerin çeşitli kısımlarında zarar yapmakta, büyüme ve Cupressus, Juniperus ve Pinus türlerinde ağaçların tohum gelişmesini önlemekte, zaman zaman epidemi yaparak ve kozalaklarında zararlı olduğunu ve türlerin önemli bir bitkilerin ölümüne neden olmaktadır. Bu kaybı telafi kısmının bu bölge için endemik türler olarak dikkati edebilmek için yapılacak olan doğal gençleştirme ve çektiğini belirtmişlerdir. plantasyon çalışmalarında oldukça fazla tohuma ihtiyaç Bu çalışmada, Isparta Orman Bölge Müdürlüğü Abies vardır. Bu nedenle ormancılık çalışmalarında başarı elde cilicica, Pinus nigra, P. brutia, P. sylvestris ve Cedrus edebilmek ve sağlıklı orman kuruluşu sağlayabilmek için libani ormanlarındaki kozalak zararlıları ile bu zararlıların sağlam ve kaliteli tohum elde edilmesi büyük önem doğal düşmanları tespit edilmiştir. taşımaktadır. Ülkemizin çeşitli bölgelerinde kozalak ve tohum zararlıları üzerine yapılan çalışmalar Çanakçıoğlu ve Mol (2000) tarafından bir araya getirilmiştir. Türler hakkında a Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Citation (Atıf): Özek, T., Avcı, M., 2017. Isparta Bölümü, Isparta Orman Bölge Müdürlüğü göknar, çam ve sedir @ * ormanlarında tespit edilen kozalak zararlıları. Corresponding author (İletişim yazarı): [email protected] Turkish Journal of Forestry, 18(3): 178-186. Received (Geliş tarihi): 29.05.2017, Accepted (Kabul tarihi): 21.07.2017 DOI: 10.18182/tjf.316818 Turkish Journal of Forestry 2017, 18(3): 178-186 179 2. Materyal ve yöntem 3.1.1.2. Konukçuları, Yayılışı ve Zararı 2.1. Araştırma alanının tanımı Çalışmada bu tür, Isparta-Antalya karayolu Karacaören Çalışma sahası olan Isparta Orman Bölge Baraj Gölü çevresi ile Sütçüler/Kırcazeytin’de P. brutia ve Müdürlüğü’nün toplam ormanlık alanı 754.485,5 hektar Keçiborlu/Özbahçe mevkiinde P. nigra’dan toplanan olup, bunun 350.714,4 hektarı normal, 403.768,1 hektarı kozalaklardan elde edilmiştir. bozuk ormandır. Ormanların; 137.016,0 hektar alanı P. Roques (1983), türün Rusya ve Fransa’da bulunduğunu brutia, 132.967 hektar alanı P. nigra, 39.810,3 hektar alanı ve P. sylvestris, P. uncinata, P. halepensis’in gövde C.libani ve 746,0 hektarı alanı A. cilicica ormanlarıdır kabuğunda ve kozalaklarında beslendiğini bildirmiştir. Can (OGM, 2014). (2003), zararlının Türkiye’de bulunduğunu ve P. brutia kozalaklarında zararını saptamıştır. Özçankaya vd. (2010), 2.2. Araştırma materyalinin toplanması ve üretilmesi bu türün Bergama (İzmir)’da bulunduğunu ve 2005-2008 yılları arasında %0,26-0,76 oranında kozalaklarda bulaşma Çalışma boyunca Isparta Orman Bölge Müdürlüğü, gösterdiğini tespit etmişlerdir. Orman Zararlılarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü kayıtlarından da yararlanılarak böcekli sahalardan materyal 3.1.1.3. Biyolojisi ve veriler toplanmıştır. Göknar, çam ve sedir ormanlarında böcek zararının olduğu tespit edilen yeşil kozalaklardan elde 03.10.2015 tarihinde Karacaören Baraj Gölü edilen zararlı türler ile doğal düşmanlar çalışma konusunu çevresinden alınan olgun ve kahverengileşmeye başlamış P. oluşturmuştur. Kozalaklar doğrudan elle veya dal makası brutia kozalaklarından 05.10.2015’te üç adet ergin elde yardımıyla toplanmış ve laboratuvarda kültüre alınmıştır. edilmiştir. Sütçüler/Kırcazeytin mevkiinde 21.05.2016 Örnekler toplanırken, kozalaklardaki renk değişimleri, tarihinde toplanan yeşil ve genç P. brutia kozalaklarından reçine akıntıları, şekil bozuklukları, kozalak üzerindeki giriş aynı gün iki adet, 06.06.2016 tarihine kadar ise 25 adet delikleri, larvaların beslenmesine bağlı olarak kozalak olmak üzere toplam 27 ergin çıkışı görülmüştür. üzerindeki öğüntüler dikkate alınmıştır. Araziden toplanan Keçiborlu/Özbahçe’den 15.06.2016 tarihinde toplanan P. örnekler aynı gün içerisinde laboratuvara getirilerek nigra örneklerinden 30.06.2016’da üç adet ergin elde kozalaklar üst üste gelmeyecek şekilde 28 ve 30 litrelik edilmiştir. plastik kaplara konulmuş ve hava almaları için kapların Zararlının, Fransa’da P. sylvestris’in kozalaklarında üzerleri tül ile örtülmüştür. Oda sıcaklığında tutulan kaplara zarar yaptığı ve yılda iki döl verdiği tespit edilmiştir örneklerin hangi alandan, hangi tarihte alındığıyla ilgili (Roques (1983)’e atfen Cilbircioğlu ve Ünal, 2008). Can bilgilerin yazılı olduğu etiketler yapıştırılmıştır. Örnekler (2003), türün erginlerinin hem yeşil hem de kahverengi günaşırı kontrol edilmiş, kaplardaki zararlı türler ile doğal kozalaklardan elde edildiğini, larvaların haziran ayı düşmanların larva, pupa, ergin dönemleri ve parazitoit başlarından eylül ayı ortalarına kadar yeşil kozalaklarda, çıkışları takip edilerek ergin çıkış tarihleri ve hangi kapta erginlerinin ise yeşil ve kahverengileşmeye başlamış bulundukları not edilmiştir. Çıkan erginlerin preperasyonu kozalaklarda bulunduğunu gözlemlemiştir. Türün kışı larva yapılmış ve etiketlenmiştir. veya pupa döneminde kozalak dışında geçirmiş olabileceğini bildirmiştir. Bu türün kışlamayı toprak üstünde 3. Bulgular ve tartışma ölü örtü içinde geçirdiği ve sağlıklı kozalaklarda seyrek olarak bulunduğu, Dioryctria cinsine bağlı zararlı türlerle Isparta Orman Bölge Müdürlüğü C. libani, A. cilicica, P. bulaşık kozalaklarda daha sık görüldüğü Roques (1983) brutia, P. sylvestris ve P. nigra ormanlarında yapılan tarafından bildirilmektedir. Bu nedenle C. pinicola’nın çalışma sonucunda kozalaklarda tespit edilen entomolojik primer fitofag bir tür olmayıp, fitosaprofag beslenme zararlılar aşağıda verilmiştir. Türlerin geçerli isimleri ve rejimine sahip olabileceği tahmin edilmektedir. sistematiği Fauna Europaea internet sitesinden alınmıştır (FE, 2017). 3.1.2. Leptoglossus occidentalis Heidemann 1910 (Hemiptera: Coreidae) 3.1. Zararlılar 3.1.2.1. Tanınması 3.1.1.Camptomyia pinicola Mamaev 1961 (Diptera: Cecidomyiidae) Erginlerin vücutları uzun yapıda ve kırmızımtırak kahverengi olduğu ayrıca abdomende turuncu