Program wraz z inwentaryzacj ą Gmina Poronin został współfinansowany w ramach realizacji zadania wynikaj ącego ul. Piłsudskiego 5 z „Programu Oczyszczania Kraju 34-520 Poronin z Azbestu na lata 2009-2032”
PROGRAM
USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST
Z TERENU GMINY PORONIN
WRAZ ZE SZCZEGÓŁOWĄ
INWENTARYZACJĄ
Kierownik zespołu autorskiego: dr in ż. Beata Klojzy-Karczmarczyk
Kraków – Poronin, 2014
Zamawiaj ący:
Gmina Poronin ul. Piłsudskiego 5 34-520 Poronin
PROGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY PORONIN WRAZ ZE SZCZEGÓŁOWĄ INWENTARYZACJĄ
Wykonano zgodnie z umow ą nr rej. 10(C-2)14
Wykonawca: Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą Polskiej Akademii Nauk ul. Wybickiego 7 31-261 Kraków
Pracownia Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami tel. 12 633 58 69 e-mail: [email protected]
Zespół autorski: dr in ż. Beata Klojzy-Karczmarczyk dr in ż. Said Makoudi mgr in ż. Janusz Mazurek mgr in ż. Jarosław Staszczak tech. Jan Żółtek
Kraków – Poronin, 2014
Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Spis tre ści 1. Informacje ogólne ...... 4 1.1. Wprowadzenie oraz podstawa opracowania ...... 4 1.2. Charakterystyka ogólna gminy Poronin ...... 5 1.3. Charakterystyka azbestu i odpadów zawieraj ących azbest ...... 7 1.4. Zanieczyszczenie środowiska i wpływ azbestu na zdrowie człowieka...... 15 1.5. Podstawowe akty prawne...... 17 2. Inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest...... 22 2.1. Podstawowe zało żenia…….………………………………………...... 22 Inwentaryzacja w śród budynków b ędących własno ści ą osób fizycznych (gospodarstw 2.2. indywidualnych) ...... 26
2.3. Inwentaryzacja w śród obiektów nale żą cych do osób prawnych ...... … 29 2.3.1 Inwentaryzacja w śród obiektów b ędących we władaniu Jednostki Samorz ądu Terytorialnego …….. 29 2.3.2. Inwentaryzacja obiektów nale żą cych do firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji ……………….. 29 2.3.3. Inwentaryzacja obiektów PKP i MON…………………………………………..……………….…. 30 2.4. Zestawienie wyników inwentaryzacji ………..………………………………………..……..…….. 30 3. Ocena jako ściowa wyrobów zawieraj ących azbest...... 32 Ocena pilno ści usuwania zinwentaryzowanych wyrobów wśród osób fizycznych (gospodarstw 3.1. indywidualnych)...... 35 Ocena pilno ści usuwania zinwentaryzowanych wyrobów w obiektach nale żą cych 3.2. do osób prawnych 35 ………………………………………………………………………………. …. . 3.2.1. Ocena pilno ści usuwania zinwentaryzowanych wyrobów w obiektach nale żą cych do JST …..…… 35 Ocena pilno ści usuwania zinwentaryzowanych wyrobów w obiektach nale żą cych do osób firm, 3.2.2. przedsi ębiorstw i innych instytucji ……………. ………………………………………….. 36 3.3. Zestawienie jako ściowe wyrobów zawierających azbest na obszarze gminy Poronin ………… .. 37 4. Mo żliwo ści i sposoby usuwania wyrobów zawieraj ących azbest...... 39 4.1. Szkolenia i akcje informacyjno-edukacyjne...... 39 4.2. Warunki bezpiecze ństwa przy usuwaniu wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest……………..... 42 5. Unieszkodliwianie odpadów zawieraj ących azbest ...... 50 5.1. Charakterystyka proponowanych składowisk odpadów zawieraj ących azbest...... 51 5.2. Wykaz dost ępnych składowisk przyjmuj ących odpady zawierające azbest ...... 54 6. Harmonogram usuwania wyrobów zawieraj ących azbest…...... 57 6.1. Zadania wynikaj ące z innych dokumentów...... 57 6.2. Wariantowo ść usuwania wyrobów zawieraj ących azbest zlokalizowanych na terenie gminy …….. 61 7. Szacowane nakłady finansowe na realizacj ę zadania...... 68 7.1. Nakłady finansowe dla demonta żu, transportu i składowania odpadów zawie raj ących azbest …..... 68 7.2. Sposoby i mo żliwo ści pozyskania środków finansowych ...... 74 7.2.1 Instrumenty ogólnokrajowe...... ……………………………..…………….………..….…. 75
7.2.2 Instrumenty wojewódzkie …………………………….………………….....…………………..….. 78
8. Sposób monitoringu i oceny wdra żania programu ……….……………………………………. 81 8.1. Monitoring ……………………………………………….………….………………………………. 81 8.2. Wska źniki oceny wdra żania programu ………………………………….………………….………. 82 9, Podsumowanie...... 84 Spis podstawowych wykorzystanych materiałów...... 88 Spis zał ączników...... 90
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 3 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków
Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
1. INFORMACJE OGÓLNE
1.1. WPROWADZENIE ORAZ PODSTAWA OPRACOWANIA
Opracowanie „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą wykonano na podstawie umowy nr rej. 10(C-2)14 zawartej pomi ędzy Gmin ą Poronin z siedzib ą przy ul. Piłsudskiego 5, 34-520 Poronin, a Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN, ul. Wybickiego 7, Kraków, w dniu 11.02.2014 roku.
Opracowanie wykonano z uwzgl ędnieniem wymogów obowi ązuj ących aktów prawnych (na dzie ń rozpocz ęcia umowy), w szczególno ści:
Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649), Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 162 z roku 2010, poz. 1089). Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31).
W opracowaniu wykorzystano materiały udost ępnione przez pracowników Referatu Gospodarki Przestrzennej, Geodezji i Ochrony Środowiska Urz ędu Gminy Poronin. Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin jest zgodny z przepisami prawnymi obowi ązuj ącymi w Polsce oraz Unii Europejskiej, a tak że z innymi dokumentami w przedmiotowym zakresie, m.in. z:
• Ustaw ą Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (tj. Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.), • Ustaw ą o Odpadach z dnia 14 grudnia 2012r. (Dz. U. z 2013, poz. 21 ze zm.), • Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, 2002 r.,
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 4 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
• Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, • Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego, • Programem Ochrony Środowiska dla powiatu tatrza ńskiego na lata 2010 – 2013 z perspektyw ą 2014-2017.
Opracowanie Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą obejmuje:
1. Inwentaryzacj ę wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin wraz z ocen ą. 2. Zestawienie ilo ściowe i jako ściowe materiałów zawieraj ących azbest w układzie trzech stopni pilno ści. 3. Okre ślenie mo żliwo ści i sposobu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. 4. Sposoby oraz mo żliwo ści pozyskiwania środków finansowych przez osoby fizyczne oraz Gmin ę na realizacj ę usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. 5. Harmonogram realizacji gminnego programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest. 6. Wskazówki edukacyjne z zakresu szkodliwo ści wyrobów zawieraj ących azbest.
1.2. CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA GMINY PORONIN
Gmina Poronin jest gmin ą o charakterze wiejskim, licz ącą ogółem 11 242 mieszka ńców (dane Urz ąd Gminy w Poroninie). Powierzchnia gminy ł ącznie wynosi 83,5 km 2. Gmina Poronin le ży w powiecie tatrza ńskim, w południowej cz ęś ci województwa małopolskiego. Gmina Poronin poło żona jest w odległo ści 7 km od Zakopanego, 60 km od Nowego S ącza oraz 80 km od Krakowa. W skład gminy wchodzi osiem sołectw. S ą to: Bustryk, Małe Ciche, Murzasichle, Nowe Bystre, Poronin , Suche, Stasikówka i Z ąb. Od północy gmina graniczy z gmin ą Biały Dunajec (powiat tatrza ński), od wschodu i południa z gmin ą Bukowina Tatrza ńska (powiat tatrza ński), od południowego zachodu z miastem Zakopane (powiat tatrza ński), od północnego zachodu z gmin ą Ko ścielisko (powiat tatrza ński) oraz z gmin ą Czarny Dunajec (powiat nowotarski). Gmina le ży przy spływie Zakopianki z Poro ńcem (pocz ątek rzeki Biały Dunajec). Przez Poronin przebiegaj ą: linia kolejowa i główna szosa (E-7) ł ącz ąca Zakopane z Krakowem, a tak że mi ędzynarodowa droga nr 961 do polsko-słowackiego przej ścia
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 5 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą granicznego na Łysej Polanie. Najwi ększ ą cz ęść gminy Poronin zajmuj ą lasy – 55,9%, u żytki rolne zajmuj ą 38,7% powierzchni gminy, za ś grunty zabudowane i zurbanizowane, nieu żytki 5,4% powierzchni gminy. Według podziału fizyczno-geograficznego Polski [Kondracki J. 2002] obszar gminy Poronin poło żony jest w zasi ęgu megaregionu Region Karpacki, w prowincji Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, w podprowincji Centralne Karpaty Zachodnie, w makroregionach Obni żenie Orawsko-Podhala ńskie i Ła ńcuch Tatrza ński oraz w mezoregionach Tatry Wschodnie, Rów Podtatrza ński oraz Podgórze Spisko-Gubałowskie. Na terenie gminy znajduj ą si ę obszary o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych. Potrzeba ich ochrony stała si ę bod źcem do działa ń na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego. Obszar gminy le ży w zasi ęgu Tatrza ńskiego Parku Narodowego. Obszar Tatrza ńskiego Parku Narodowego jest równie ż obszarem Natura 2000, jest to specjalny obszar ochrony (OSO) o kodzie PLC120001. Obszar został zaklasyfikowany jako OSO w 2004 roku, a zatwierdzony jako OZW w 2008 roku. Z pozostałych form ochrony przyrody nale ży wyró żni ć Południowomałopolski Obszar Chronionego Krajobrazu. Ponadto w sołectwie Nowe Bystre znajduje si ę jedyny w gminie Poronin pomnik przyrody – jest to stara lipa. Pomnik ten jest uj ęty w rejestrze wojewódzkiego konserwatora przyrody, nr 153 (decyzja Nr R1-op-8311/76/70 z dnia 15.04.1970).
Źródło: maps.geoportal.gov.pl Rys 1. Mapa gminy Poronin
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 6 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
1.3. CHARAKTERYSTYKA AZBESTU I ODPADÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
Z terminem „azbest” zwi ązane s ą wyra żenia pochodzenia greckiego i łaci ńskiego: asbeste, amiante, eternit ( aeternitate ).
Asbeste - termin ten pochodzi od greckiego słowa άσβεστος – asbestos , które znaczy „niezniszczalny”. Amiante - termin stosowany dzi ś w j ęzyku francuskim, pochodzi od łaciny amiantus zapo życzony od greckiego ά ίαντος - amiantos nieskalany - niegnilny, jest pierwszym terminem wyra żaj ącym cechy surowca zwi ązane z odporno ści ą na ogie ń. Salamander - według staro żytnej tradycji greckiej włókna azbestu to sier ść salamandry, st ąd nazwa salamander dla azbestu [Vogel L., 2009]. Eternit - jest to logo firmy „Eternit”, pochodz ące od łaciny aeternitate – wieczno ść . Termin ten, stosowany po raz pierwszy na pocz ątku XX wieku przez wynalazc ę azbestocementu Ludwiga Hatscheka do okre ślenia cech swojego wynalazku „ Fibrociment ” – fibrocement, kojarzy si ę obecnie z płytami azbestowo-cementowymi.
Azbest i jego wła ściwo ści
Termin AZBEST oznacza ogóln ą nazw ę dla minerałów z grupy serpentynitów i amfiboli, zwi ązanych ze skałami metamorficznymi, wyst ępuj ących w postaci włóknistych skupie ń [Pola ński A.,1974]. Poj ęcie azbest jest okre śleniem przemysłowym.
Azbest nale ży do włóknistych minerałów zbudowanych z ró żnorodnych zwi ązków krzemu, tlenu i metali (magnez, żelazo) charakteryzuj ący si ę du żą elastyczno ści ą włókien, odporno ści ą na wysokie temperatury, znikomym przewodnictwem cieplnym i znikom ą rozpuszczalno ści ą w wodzie, odporno ści ą na działanie kwasów i zasad. Stanowi przy tym naturalny składnik skorupy ziemskiej, wyst ępuj ąc we wszystkich cz ęś ciach litosfery niezale żnie od pochodzenia geologicznego. Włókna azbestowe stanowi ą agregaty długich, cienkich i elastycznych włókien elementarnych (fibryle). Długo ść włókien azbestu jest ró żna i zale ży od odmiany. Azbesty serpentynowe charakteryzuj ą si ę wi ększ ą długo ści ą włókien od azbestów amfibolowych.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 7 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Własno ści fizykochemiczne azbestu zmieniaj ą si ę przy ogrzewaniu na skutek dehydratacji. Ogrzewany w temperaturze powy żej 110 ˚C traci 2/3 zaadsorbowanej wody, w temperaturze 370 ˚C – cało ść wody i jest to proces odwracalny. W temperaturach wy ższych hydratacja staje si ę nieodwracalna. Temperatura topnienia azbestu wynosi ok. 1500 ˚C. Wła ściwo ści termoizolacyjne i d źwi ękochłonne, wytrzymało ść na rozci ąganie, elastyczno ść , a tak że odporno ść niektórych odmian azbestu na działanie kwasów, alkaliów i wody morskiej czyni ą ze ń surowiec o szerokim zastosowaniu w ponad tysi ącu opisanych technologii [Szeszenia-Dąbrowska N. 2003].
Tabela 1.1 - Odmiany azbestu
Odmiana Odpowiednik mineralogiczny Skład chemiczny
Grupa serpentynu 2+ Chryzotyl Lizardyt, Antygoryt (Mg, Fe )3[Si 2O5](OH) 2 Grupa amfiboli 2+ 3+ Krokidolit Riebeckit Na 2Fe 3 Fe 2 [Si 8O22 ](OH) 2 2+ Amosyt Gruneryt (Fe , Mg) 7[Si 8O22 ](OH) 2 2+ Antofyllit Antofyllit (Mg, Fe )7 [Si 8O22 ](OH) 2 2+, Aktynolit Aktynolit Ca 2(Fe Mg) 5[Si 8O22 ](OH) 2
Tremolit Tremolit Ca 2 Mg 5[Si 8O22 ](OH) 2
Najwi ększe znaczenie przemysłowe ma azbest serpentynowy (chryzotylowy), tworz ący w serpentynitach cienkie żyły, o gi ętkich włóknach około 0,1 µm grubo ści. Jest on odporny na działanie wysokiej temperatury i czynników chemicznych, a tak że na ścieranie. Źle przewodzi ciepło. Azbest ten używany był do wyrobu niepalnych materiałów budowlanych (wyrobów azbestowo-cementowych, materiałów izolacyjnych, okładzin ciernych, tkanin i farb ogniotrwałych itp.). Azbest amfibolowy jest znacznie mniej rozpowszechniony. Z uwagi na du żą kwasoodporno ść u żywany był w przemy śle chemicznym. Azbest chryzotylowy jest wytrzymały, elastyczny, ognioodporny, źle przewodzi ciepło, elektryczno ść i d źwi ęk. Jest odporny na alkalia, ale rozkłada si ę w kwasie solnym. Azbest amfibolowy jest kruchy i odporny na działanie kwasów. Najcz ęś ciej spotykanymi odmianami krystalograficznymi minerałów azbestu jest chryzotyl (minerał serpentynowy) oraz krokidolit i amosyt (minerały amfibolowe). Odmiany te ró żni ą si ę mi ędzy sob ą barw ą, g ęsto ści ą, budow ą, a przede wszystkim zawarto ści ą procentow ą składników: SiO 2, Fe 2O3, FeO, MgO, CaO, Na 2O, N 2O.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 8 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Azbest, z uwagi na swoje zalety, był szeroko stosowany do produkcji budowlanych wyrobów azbestowych , w śród których najwi ększe zainteresowanie miały płyty i rury azbestowo-cementowe. Płyty były szeroko stosowane jako pokrycia dachowe, a rury, stosunkowo niewielkie ilo ści, do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody kominowe i zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych. Polska Norma [PN-87 B-06612] podaje trzy rodzaje klasyfikacji wyrobów azbestowo-cementowych. Najbardziej adekwatny wydaje si ę by ć podział wyrobów azbestowo-cementowych w zale żno ści od kształtu i przeznaczenia, wyró żniaj ący nast ępuj ące grupy: - wyroby płytowe, w tym: - płyty płaskie ogólnego stosowania, - płytki dachowe, - płyty płaskie specjalnego stosowania, - płyty faliste, - kształtki, - rury i elementy ł ącz ące, - kształtki kanalizacyjne, - kanały wentylacyjne, - otuliny, - wyroby i elementy architektoniczno-budowlane.
W zale żno ści od ich g ęsto ści obj ęto ściowej wyroby zawieraj ące azbest oraz odpady azbestowe dzieli si ę na „ mi ękkie” i „ twarde” .
Materiały „mi ękkie” - łatwo pyl ące materiały zawieraj ące azbest to materiały lub produkty (np. tekstylia azbestowe) charakteryzuj ące si ę du żym procentowym udziałem azbestu, nisk ą odporno ści ą mechaniczn ą i nisk ą g ęsto ści ą. Pod naciskiem mi ędzy palcami podatne s ą na zgniatanie i łatwo uwalniaj ą włókna azbestowe. Łatwo tak że ulegaj ą uszkodzeniom, powoduj ąc wtedy znaczne emisje pyłu azbestowego. Grupa „mi ękkich” materiałów zawieraj ących azbest obejmuje wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej mniejszej od 1000 kg/m 3. Zawieraj ą one powy żej 20% azbestu. Wśród najcz ęś ciej stosowanych „mi ękkich” materiałów zawieraj ących azbest mo żna wyró żni ć:
• materiały termoizolacyjne, • natryski azbestowe, • wata azbestowa,
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 9 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
• tektura azbestowa, • wyroby tekstylne, • zaprawy o niskiej g ęsto ści (<1), • szczeliwa plecione, • filtry powietrza, gazów i cieczy.
Źródłem znacz ących emisji pyłu s ą „mi ękkie” wyroby zawieraj ące azbest stosowane wewn ątrz pomieszcze ń w postaci izolacji cieplnej, dodatków do materiałów wyko ńczeniowych, farb i lakierów. Problem znacznych emisji wewn ątrz pomieszcze ń ma miejsce głównie w krajach wysoko uprzemysłowionych, gdzie na du żą skal ę stosowano „mi ękkie” materiały zawieraj ące azbest m.in. w budynkach u żyteczno ści publicznej.
Materiały „ twarde ” - słabo pyl ące to wyroby charakteryzuj ące si ę du żym stopniem zwi ęzło ści włókien azbestu oraz du żym udziałem spoiwa, głównie cementowego. S ą to takie materiały, których mechaniczna obróbka (rozbijanie, zrzucanie, ci ęcie, wiercenie otworów, szlifowanie i inne) stwarza niebezpiecze ństwo dla zdrowia. Grupa „twardych” materiałów zawieraj ących azbest obejmuje wyroby o g ęsto ści obj ęto ściowej powy żej 1000 kg/m 3, zawieraj ące poni żej 20% azbestu. W śród „twardych” materiałów zawieraj ących azbest mo żna wyró żni ć: • uszczelki płaskie, • wyroby azbestowo-cementowe (płyty faliste, płaskie oraz płyty „caro”), • wyroby winylowo-azbestowe, • kleje, kity, szpachlówki i zaprawy cementowe o wysokiej g ęsto ści, • nawierzchnia dróg, • tarcze cierne
Do materiałów „twardych” – słabo pyl ących zaliczane s ą mi ędzy innymi powszechnie stosowane w Polsce w latach 70 - tych, faliste i płaskie płyty azbestowo-cementowe, wykorzystywane jako pokrycia dachowe w budynkach jednorodzinnych lub elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W znacznie mniejszym stopniu stosowane były rury azbestowo-cementowe w sieciach wodoci ągowych, kanalizacyjnych czy do budowy kominów i zsypów. Włókna azbestu w tych wyrobach, w postaci włókien chryzotylu – odmiana mniej szkodliwa od krokidolitu (azbestu amfibolowego) - są mocno zwi ązane spoiwem cementowym.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 10 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Zastosowanie azbestu Azbest jako minerał u żytkowy jest znany od neolitu. Ju ż wtedy stanowił dodatek do wyrobów ceramicznych. W staro żytno ści, Grecy stosowali go do wyrobu knotów do lamp oliwnych. W XIX wieku azbest był stosowany do produkcji ogniotrwałych tkanin, a w XX wieku stał si ę surowcem powszechnie stosowanym w budownictwie. Od 1997 roku azbest został zakazany do przetwarzania i wykorzystania w wi ększo ści krajów europejskich.
Prehistoryczne zastosowanie Pocz ąwszy od neolitu tj. ok. 4500 p.n.e. ludzko ść zachwycała si ę wła ściwo ściami „cudownych włókien”. Badania archeologiczne udowodniły, że włókna tego cudownego minerału były ju ż w okresie neolitu stosowane do produkcji wyrobów ceramicznych w Europie i w Azji południowo-wschodniej [Vogel L., 2009]
Staro żytne zastosowanie Strabon, grecki geograf, w “Geografii Uniwersalnej” donosił, że na wyspie Eubea w Grecji znajdowano skał ę, któr ą mo żna czesa ć i tka ć. Z otrzymanej tkaniny wykonano obrusy i chusteczki, które czyszczono przez wrzucanie do ognia. Stosowano azbest tak że do wyrobu knotów do lamp oliwnych [Perret V. - http://www.amiante-info.ch]. Rzymski geograf i przyrodnik Pliniusz Starszy, w I wieku n.e, opisuj ąc w „Historii Przyrodniczej” pochodzenie skały, donosił, że grecy j ą nazywali asbestos. „Substancja ta pochodzi z pozbawionych deszczu i spalonych przez indyjskie sło ńce pusty ń; tu, w śród strasznych gadów, uodparnia si ę, na działanie ognia; jest rzadka i trudna do tkania, gdy ż jest krótka; jest w dodatku koloru rudego; ogie ń daje jej blasku bieli. Szcz ęś liwy znalazca sprzedaje j ą dro żej od najpi ękniejszych pereł; Grecy nazywali j ą asbeste, nazwa, która ju ż wskazuje na jej wła ściwo ści (asbestos – niezniszczalny) [Perret V. http://www.amiante- info.ch]. Pliniusz Starszy, w „Historii Przyrodniczej” pisze dalej, że „ wynaleziono lniane płótno zwane „linum vivum” „ żywy len, którego płomie ń nie niszczy”; widzieli śmy jak rzucane do paleniska jadalni obrusy czy ściły si ę, a po wyj ęciu z ognia stały si ę bielsze ani żeli prane w wodzie. Z owego materiału wykonuje si ę tak że całuny królewskie, które oddzielaj ą prochy od popiołu ogniska”. [Perret V. http://www.amiante-info.ch].
Współczesne zastosowanie Współcze śnie, azbest miał bardzo szerokie zastosowanie w ró żnego rodzaju technologiach przemysłowych, budownictwie, energetyce, transporcie. W Polsce najwi ększe
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 11 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą ilo ści azbestu zu żywano w ró żnych procesach produkcyjnych w latach 70-tych ubiegłego stulecia. W latach 20-tych XIX wieku, pocz ątkowo we Włoszech, następnie w całej Europie i na całym świecie, azbest znalazł zastosowanie w postaci ogniotrwałych ubra ń dla stra żaków. Tkaniny azbestowe znalazły równie ż zastosowanie w przemy śle włókienniczym w konfekcji ogniotrwałej odzie ży. Nast ępnie, w okresie rozkwitu produkcji silników parowych, azbest znalazł zastosowanie w przemy śle stoczniowym, gdzie pocz ątkowo wykorzystywano wyroby azbestowe w silnikach statków, a nast ępnie tak że jako natryski azbestowe i materiały termoizolacyjne. Na pocz ątku XX wieku in żynier austriacki Ludwik Hatschek, na podstawie wła ściwo ści azbestu i cementu opracował we Francji technologi ę azbestocementu. Okazało si ę, że wynalazek posiada bardzo dobre wła ściwo ści fizyczne i chemiczne. Wyprodukowana płyta azbestowo-cementowa jest lekka, niepalna i odporna na działanie kwasów. Stanowiła, zatem znakomity materiał budowlany na pokrycie dachowe i ocieplenie elewacji budynków [Crocq B., 1998].
W Polsce, azbest był stosowany w budownictwie głównie do produkcji płyt azbestowo-cementowych jako pokrycia dachowe i ocieplania elewacji budynków; w mniejszym stopniu stosowano azbest do produkcji rur azbestowo-cementowych (wysokoci śnieniowe, kanalizacyjne, przewody wentylacyjne). Azbest rzadko był stosowany wewn ątrz budynków jako natryski azbestowe b ądź materiał termoizolacyjny. W krajach zachodnich powszechnie stosowano natryski azbestowe wewn ątrz budynków na konstrukcje stalowe jako ognioochronna osłona zabezpieczaj ąca stalowe konstrukcje budynków (wie żowców). W tych krajach, w latach 70-tych stosowano tak że włókna azbestu jako dodatek do materiałów wyko ńczeniowych w budynkach u żyteczno ści publicznej. W Polsce takie zastosowanie jest rzadko spotykane. Za tym przemawiaj ą dane zawarte w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski”. Według „Programu...” na terenie kraju znajdowało si ę ok. 15,5 mln Mg wyrobów zawieraj ących azbest, w tym 14,9 Mg płyt azbestowo-cementowych i 0,6 mln Mg rur i innych wyrobów azbestowo-cementowych. W „Programie” nie zidentyfikowano jednak ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest znajduj ących si ę w obiektach przemysłowych i infrastrukturalnych.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 12 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Jak donosi literatura [Brzozowski A., Obmi ński A., 2004], w polskim budownictwie przemysłowym stosowano w latach 1970-1980 mi ękkie łatwo pyl ące materiały zawieraj ące azbest w postaci tynków i natrysków w celach ognioochronnych w konstrukcjach stalowych i drewnianych obiektów wymagaj ących szczególnej ochrony przeciwpo żarowej.
Poza powszechnym wykorzystaniem w budownictwie, azbest znalazł w praktyce szerokie zastosowanie. Azbest był stosowany do produkcji ró żnorodnych artykułów codziennego u żytku: papier bibułowy, kartony, „siatki azbestowe” do kuchenek gazowych, tostery, kurtyny teatralne, tkaniny ognioodporne, koce ga śnicze, itp.
Azbest znalazł tak że zastosowanie w energetyce, w przemy śle chemicznym, spo żywczym, motoryzacyjnym, hutniczym i stoczniowym.
W przemy śle energetycznym materiały zawieraj ące azbest stosowano w elektrociepłowniach i elektrowniach w kominach (sznur azbestowy), chłodniach (płyty azbestowo-cementowe), zraszalnikach (sznur azbestowy) oraz w sieciach ciepłowniczych (osłona termoizolacyjna) [Kuzio S., IGO]
W przemy śle motoryzacyjnym włókna azbestu znalazły zastosowanie jako materiał termoizolacyjny w silnikach pojazdów mechanicznych, w ró żnorodnych elektrycznych urz ądzeniach grzewczych. Włókna azbestu wykorzystywano tak że w produkcji ró żnorodnych uszczelek, okładzin do sprz ęgieł i hamulców stosowanych w miejscach wymagaj ących zwi ększonej odporno ści na wysok ą temperatur ę. Azbest był powszechnie stosowany w kolejnictwie, w lotnictwie i w przemy śle stoczniowym [http://www.pip.gov.pl/html/pl/doc/].
W przemy śle chemicznym azbest wykorzystano m.in. w procesach produkcji chloru [Kuzio S. IGO] oraz w hutach szkła do wałów z azbestu chryzotylowego stosowanych do ci ągnienia szkła.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 13 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Powstawanie odpadów zawieraj ących azbest
Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tekst jednolity z dnia 18 grudnia 2003 r., Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20 ze zm.) praktycznie zamkn ęła okres stosowania wyrobów zawieraj ących azbest w Polsce, pozostaje natomiast problem sukcesywnego usuwania zu żytych wyrobów, w sposób niezagra żaj ący zdrowiu ludzi i zanieczyszczaniu środowiska. Zgodnie z wymienion ą ustaw ą, produkcja płyt została zako ńczona w 1998 roku. Powołuj ąc si ę na Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, na terenie kraju znajduje si ę jeszcze w u żytkowaniu ok. 14,5 mln Mg wyrobów zawieraj ących azbest, w tym 14,9 Mg płyt azbestowo-cementowych na dachach i fasadach polskich budynków i 0,6 mln Mg rur i innych wyrobów azbestowo-cementowych. W „Programie...” nie zidentyfikowano ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest znajduj ących si ę w obiektach przemysłowych i infrastrukturalnych. W najbli ższych latach wyroby te b ędą sukcesywnie usuwane, staj ąc si ę wtedy odpadem niebezpiecznym [Ministerstwo Gospodarki, 2009]. Zgodnie z obowi ązuj ącą klasyfikacj ą odpadów, stanowi ącą zał ącznik do Rozporz ądzenia Ministra Środowiska, z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów [Dz. U. Nr 112 z 2001 r., poz. 1206] odpady azbestowe wymienione są w nast ępuj ących grupach odpadów:
Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii 06 nieorganicznej, 06 07 01* Odpady azbestowe z elektrolizy 06 13 04* Odpady z przetwarzania azbestu
10 Odpady z procesów termicznych, 10 11 81* Odpady zawieraj ące azbest 10 13 09* Odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i 15 ubrania ochronne nieuj ęte w innych grupach, Opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy wzmocnienia 15 01 11* konstrukcyjnego (np. azbest), wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnie niowymi 16 Odpady nieuj ęte w innych grupach, 16 01 11* Okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest
16 02 12* Zu żyte urz ądzenia zawieraj ące wolny azbest
17 Odpady z budowy, remontów i demonta żu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (wł ączaj ąc gle bę i ziemi ę z terenów zanieczyszczonych) 17 06 01* Materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* Materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 14 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
1.4. ZANIECZYSZCZENIE ŚRODOWISKA I WPŁYW AZBESTU NA ZDROWIE CZŁOWIEKA
Azbest jest nazw ą przemysłow ą grupy minerałów włóknistych, które pod wzgl ędem chemicznym s ą uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Chorobotwórcze działanie azbestu nast ępuje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie s ą uwalniane do powietrza i nie wyst ępuje ich wdychanie, wyroby z udziałem azbestu nie stanowi ą zagro żenia dla zdrowia. Na wyst ępowanie i typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworz ących go włókien i ich st ęż enie oraz czas trwania nara żenia. Ze wzgl ędu na swoje wła ściwo ści i niezniszczalno ść , azbest wprowadzony do środowiska utrzymuje si ę w nim przez czas nieokre ślony. Oznacza to trwały charakter zanieczyszczenia lub ska żenia poszczególnych komponentów środowiska. Zanieczyszczenie lub ska żenie środowiska przyrodniczego azbestem oznacza: • ska żenie powietrza pyłami azbestowymi, zwłaszcza najbardziej niebezpieczn ą dla człowieka frakcj ą respirabiln ą, tj. włókna o długo ści powy żej 5 mikrometrów o maksymalnej średnicy 3 mikrometrów i o stosunku długo ści włókna do jego grubo ści nie jest mniejszy ni ż 3 do 1. • ska żenie gleb, które powoduje reemisj ę pyłów azbestu.
Dla st ęż eń azbestu w powietrzu podane s ą najwy ższe dopuszczalne st ęż enia (NDS), wyra żone zarówno liczb ą włókien azbestu w 1cm 3, jak i ilo ści ą pyłu całkowitego w mg/m 3. W przypadku koncentracji azbestu w glebach brak jest światowych, europejskich i krajowych kryteriów ustalaj ących dopuszczalne poziomy zanieczyszczenia. Zanieczyszczenie gruntu lub gleb azbestem jest jednak zagadnieniem istotnym, gdy ż powoduje jego reemisj ę do środowiska. W pracy Obmi ńskiego [2000] podano, na podstawie własnych bada ń, że st ęż enia niezwi ązanego azbestu przekraczaj ące 0,02% wymagaj ą rekultywacji, z racji reemisji pyłów. W celu wyeliminowania reemisji azbestu konieczne jest przeprowadzanie odpowiednich zabiegów ograniczaj ących pylenie [Dyczek 2000, Obmi ński 2000].
W ostatnich latach, zarówno w Polsce jak i na świecie, jednoznacznie zabroniono stosowania wyrobów zawieraj ących azbest. Natomiast od pocz ątku XX wieku do lat osiemdziesi ątych, azbest był szeroko stosowany w materiałach izolacyjnych i ściernych, głównie w budownictwie komunalnym i przemysłowym. Obecnie ka żde działanie zwi ązane
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 15 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą z demonta żem wyrobów zawieraj ących azbest jest zwi ązane z powstawaniem odpadów zaliczanych, z uwagi na obecno ść azbestu, do grupy odpadów niebezpiecznych. Zagro żenie azbestem dla człowieka jest wynikiem wprowadzenia go poprzez drogi oddechowe, przy czym stopie ń zagro żenia zale ży od rodzaju pyłu, wielko ści i g ęsto ści włókna i czasu oddziaływania. Im mniejsze i krótsze s ą włókna, tym s ą one bardziej odpowiedzialne za wywoływanie zmian chorobowych o charakterze rakowym. Włókna mniejsze s ą wdychane, a wi ększe osiadaj ą we wcze śniejszych odcinkach dróg oddechowych i nie docieraj ą do p ęcherzyków płucnych. Istniej ące dowody epidemiologiczne pozwalaj ą stwierdzi ć, że wszystkie typy azbestu powoduj ą raka płuc [Szeszenia-Dąbrowska N., Siuta J.,1998]. Najbardziej zagra ża zdrowiu azbest niebieski (krokidolit) zawieraj ący około 16 % włókien respirabilnych, to znaczy takich, które mog ą wyst ępowa ć w trwałej postaci w powietrzu i przedostawa ć si ę z wdychanym powietrzem do p ęcherzyków płucnych. W efekcie oddziaływania pyłów azbestowych stwierdzono mo żliwo ść wyst ępowania takich schorze ń jak: pylica azbestowa, rak płuc oraz azbestoza. Doniesienia kliniczne i epidemiologiczne sugeruj ą, że inne nowotwory: krtani, żoł ądka i jelit, trzustki, jajnika oraz chłoniaków mog ą by ć zwi ązane z obecno ści ą pyłu azbestowego w powietrzu wdychanym [Szeszenia-Dąbrowska N., Siuta J.,1998].
Wyró żnia si ę trzy typy ekspozycji na pył azbestowy: ekspozycj ę zawodow ą, parazawodow ą i środowiskow ą. Ró żni ą si ę one w sposób istotny wielko ści ą st ęż eń, ich rozmiarami, długo ści ą trwania nara żenia, a co za tym idzie skutkami dla zdrowia i wielko ści ą ryzyka wyst ępowania okre ślonych nowotworów zło śliwych. Przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie badania nie dostarczyły dowodów zwi ększonego ryzyka wyst ępowania nowotworów zwi ązanych ze spo żywaniem pokarmów i wody zanieczyszczonej azbestem. Tak wi ęc azbest jest nieszkodliwy, o ile jest on izolowany od atmosfery. Zagro żeniem dla człowieka jest forma azbestu wdychana z powietrzem atmosferycznym. Istnieje realne zagro żenie ska żeniem środowiska pyłem azbestu, pochodz ącym z tak zwanych „dzikich wysypisk odpadów” – szczególnie w lasach i odkrytych wyrobiskach. Ponadto wyst ępuje pylenie – w coraz wi ększym stopniu – z uszkodzonych powierzchni płyt na dachach i elewacjach budynków. Powa żny niepokój mo że budzi ć fakt, że usuwanie obecnie z dachów i elewacji wyrobów zawieraj ących azbest przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy, zwi ększa tylko zagro żenie pyłem azbestowym dla mieszka ńców.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 16 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
1.5. PODSTAWOWE AKTY PRAWNE
Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112 z 2001 r., poz. 1206) materiały zawieraj ące azbest nale żą do grupy odpadów niebezpiecznych. Odpadem staj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest usuni ęte z miejsca ich wykorzystania. Na podstawie dost ępnej literatury 30 lat użytkowania szarej, niemalowanej płyty dachowej zawieraj ącej azbest oraz malowanej płyty elewacyjnej zawieraj ącej azbest, stanowi graniczny okres ich bezpiecznego u żytkowania. Najcz ęś ciej powstaj ące odpady nale żą do dwóch grup:
Grupy 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Grupy 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest
PRZEGL ĄD PODSTAWOWYCH USTAW I ROZPORZ ĄDZE Ń DOTYCZ ĄCYCH BEZPIECZNEGO POST ĘPOWANIA I OCHRONY PRZED AZBESTEM I MATERIAŁAMI ZAWIERAJ ĄCYMI AZBEST
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2013, poz. 1409 ze zm). W przypadku wyst ępowania azbestu wła ściwy organ mo że nało żyć, w drodze decyzji, obowi ązek uzyskania pozwolenia na wykonanie okre ślonego obiektu lub robót budowlanych obj ętych obowi ązkiem zgłoszenia, o którym mowa w ust. l w/w artykułu, je śli ich realizacja m.in. mo że spowodowa ć zagro żenie bezpiecze ństwa ludzi, pogorszenie stanu środowiska b ądź pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych.
Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tekst jednolity, Dz. U. 2004 Nr 3, poz. 20 ze zm.). Ustawa informuje o zakazach wprowadzania na polski obszar celny wyrobów zawieraj ących azbest, zakazie produkcji wyrobów zawieraj ących azbest oraz o zakazie obrotu azbestem i wyrobami zawieraj ącymi azbest.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity, Dz.U. 2013, poz. 1232 ze zm.). Ustawa okre śla zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzgl ędnieniem wymaga ń zasad zrównowa żonego rozwoju. Ustawa ustaliła m.in. obowi ązek składania przez wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, a tak że osoby prawne stosownych informacji o rodzaju, ilości i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska.
Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku (Dz. U. 2013, poz. 21 ze zm.). Ustawa okre śla środki słu żą ce ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi zapobiegaj ące i zmniejszaj ące negatywne wpływ na środowisko oraz zdrowie ludzi wynikaj ący z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi oraz ograniczaj ące ogólne skutki u żytkowania zasobów i poprawiaj ące efektywno ść takiego u żytkowania. Ustawa okre śla tak że zasady ogólne gospodarki odpadami, plany gospodarki odpadami, uprawnienia wymagane do gospodarowania odpadami oraz prowadzenie rejestru, zasady prowadzenia rejestrów podmiotów wprowadzaj ących produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami, jak równie ż zasady prowadzenia ewidencji odpadów. Ustawa wprowadza nowe
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 17 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą definicje, takie jak: sprzedawca odpadów (dealer), po średnik w obrocie odpadami (broker) i zapobieganie powstawaniu odpadów. Niektóre dotychczasowe definicje (np. odzysku, recyklingu) zostały zmienione. Ponadto na mocy ustawy tworzy si ę Baz ę danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (tzw. BDO), która zast ąpi obecn ą baz ę – Zintegrowany System Odpadowy.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych. (Dz. U. 20111, Nr 227, poz. 1367 ze zm.). Ustawa okre śla zasady prowadzenia działalno ści w zakresie krajowego i mi ędzynarodowego przewozu drogowego, kolej ą i żeglug ą śródl ądow ą towarów niebezpiecznych oraz organy i jednostki realizuj ące zadania zwi ązane z tym przewozem. Ustawa obowi ązuje od 1 stycznia 2012 roku.
Zarz ądzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 marca 1996 roku w sprawie dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia, wydzielanych przez materiały budowlane, urz ądzenia i elementy wyposa żenia w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi (M.P. 1996,Nr 19, poz. 231). Okre śla jako niedopuszczalny dodatek azbestu w materiałach budowlanych, z terminem obowi ązywania od dnia 1 stycznia 1997 r.
Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112 z 2001 r., poz. 1206). Zamieszcza rodzaje odpadów zawieraj ących azbest na li ście odpadów niebezpiecznych w wymienionych ni żej grupach i podgrupach z przypisanym kodem klasyfikacyjnym: 06 07 01* - odpady azbestowe z elektrolizy 06 13 04* - odpady z przetwarzania azbestu 10 11 81* - odpady zawieraj ące azbest (z hutnictwa szkła) 10 13 09*- odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów cementowo-azbestowych 15 01 11*- opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) wł ącznie z pustymi pojemnikami ci śnieniowymi 16 01 11* - okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest 16 02 12* - zu żyte urz ądzenia zawieraj ące azbest 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest UWAGA : gwiazdka oznacza odpady niebezpieczne
Rozporz ądzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. (Dz. U. 2002, Nr 217, poz. 1833 ze zm.). Rozporz ądzenie to okre śla warto ści najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. 2004, Nr 71, poz. 649). Rozporz ądzenie okre śla: 1) obowi ązki wykonawcy prac polegaj ących na bezpiecznym u żytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest; 2) sposoby i warunki bezpiecznego u żytkowania oraz usuwania wyrobów zawieraj ących azbest; 3) warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest do miejsca ich składowania;
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 18 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
4) wymagania, jakim powinno odpowiada ć oznakowanie wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest. Rozporz ądzenie nakłada na wła ścicieli lub zarz ądców obiektów budowlanych obowi ązek dokonania przegl ądu technicznego wyrobów zawieraj ących azbest zgodnie z zał ącznikiem nr 1 do rozporz ądzenia. Jeden egzemplarz „oceny” nale żało zło żyć do terenowego organu nadzoru budowlanego, co miało na celu dokonanie inwentaryzacji wyrobów wymagaj ących usuni ęcia w danym rejonie w okre ślonym przedziale czasowym. Wszystkie wyroby posiadaj ące g ęsto ść obj ęto ściow ą mniejsz ą ni ż 1000 kg/m 3 oraz zu żyte wyroby o g ęsto ści wi ększej ni ż 1000 kg/m 3 (azbestowo-cementowe) powinny by ć usuni ęte na koszt wła ściciela. W rozporz ądzeniu okre ślono zasady usuwania tych wyrobów, sposób pakowania i oznakowania powstałych odpadów zawierających azbest do przewiezienia na miejsce składowania. Wykonawca prac polegaj ących na usuni ęciu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów i urz ądze ń budowlanych o ł ącznej powierzchni ponad 500m 2 zobowi ązany jest do wykazania braku zanieczyszczenia azbestem miejsc wykonywania robót, przez przedstawienie wyników pomiarów st ęż eń pyłów azbestu.
Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest. (Dz. U. 2011, Nr 8, poz. 31). Rozporz ądzenie ustala obowi ązki wła ścicieli wszystkich miejsc, gdzie były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest, a tak że wprowadza obowi ązek inwentaryzacji tych wyrobów oraz corocznej sprawozdawczo ści.
Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. 2010, Nr 162, poz. 1089).
Ustawa Ministra Zdrowia z dnia 25 lutego 2011 roku o substancjach chemicznych i ich mieszaninach, (Dz. U. 2011, Nr 63, poz. 322 ze zm.) Ustawa uchyliła Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy .
Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 pa ździernika 2005 roku w sprawie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u żytkowania takich wyrobów (Dz. U. 2005, Nr 216, poz. 1824). Okre śla obowi ązki pracodawcy zatrudniaj ącego pracowników przy usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest. Pracodawca obowi ązany jest stosowa ć środki ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem pyłu zawieraj ącego azbest, a przed przyst ąpieniem do prac sporz ądzi ć ich szczegółowy plan. Pracownicy zatrudnieni przy pracach w kontakcie z azbestem, pracodawcy i osoby kieruj ące takimi pracami powinni by ć przeszkoleniu w zakresie bezpiecze ństwa i higieny pracy zgodnie z programem okre ślonym w zał ączniku do rozporz ądzenia.
Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 10 wrze śnia 2012 roku w sprawie wysoko ści stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2013 (M.P. 2012, poz. 766). Dla materiałów izolacyjnych zawieraj ących azbest (17 06 01*) oraz materiałów konstrukcyjnych zawieraj ących azbest (17 06 05*) zał ącznik nr 1 do obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 10 wrze śnia 2012r nie wprowadza opłat za ich umieszczenie na składowisku.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 19 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Jednostkowa Kod odpadu Grupy, podgrupy i rodzaje odpadów stawka opłat w zł/Mg
06 07 01* odpady azbestu z elektrolizy 52,98
06 13 04* odpady z przetwarzania azbestu 52,98
10 11 81* odpady zawieraj ące azbest 52,98
odpady zawieraj ące azbest z produkcji elementów azbestowo- 10 13 09* 52,98 cementowych odpady z produkcji elementów azbestowo-cementowych inne ni ż 10 13 10 55,38 wymienione w 10 13 09 opakowania z metali zawieraj ące niebezpieczne porowate elementy 15 01 11* wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) wł ącznie z pustymi 52,98 pojemnikami ci śnieniowymi 16 01 11* okładziny hamulcowe zawieraj ące azbest 52,98
16 02 12* zu żyte urz ądzenia zawieraj ące azbest 52,98 17 06 01* materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 0 (107,85) 17 06 05* materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest 0 (107,85) Źródło: Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 10 wrze śnia 2012r.. w sprawie wysoko ści stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2013 (M.P.2012, nr 0,, poz. 766).
Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002 roku w sprawie rodzajów odpadów, które mog ą by ć składowane w sposób nie selektywny (Dz. U. 2002 r., Nr 191, poz. 1595). W sposób nie selektywny mog ą by ć składowane odpady: Grupy 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Grupy 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest Oznacza to, że odpady obu grup mog ą by ć składowane wspólnie, na tym samym składowisku odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest. Natomiast nie wolno tych odpadów miesza ć i składować z innymi odpadami niebezpiecznymi.
Rozporz ądzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR (Dz. U., poz. 192 ze zm.). Okre śla szczegółowe warunki, tryb wydawania i przedłu żania wa żno ści świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR oraz wydawania jego wtórnika; wzór i sposób wypełniania świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR; wysoko ść opłat za wydanie świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR, przedłu żenie jego wa żno ści oraz wydanie jego wtórnika.
Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. 2013, poz. 523). Okre śla m.in. wymagania dotycz ące składowania dla odpadów zawieraj ących azbest, wymienionych w katalogu odpadów oznaczonych kodami 17 06 01* i 17 06.05*. Wymagania dotycz ą lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamkni ęcia składowiska odpadów, zapewniaj ą bezpieczne dla zdrowia ludzi i dla środowiska składowanie odpadów, a w szczególno ści zapobiegaj ą zanieczyszczeniu wód powierzchniowych i podziemnych, gleby i ziemi oraz powietrza.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 20 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 roku w sprawie informacji dotycz ących bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120 z 2003 r., poz. 1126). Rozporz ądzenie ustala obowi ązek sporz ądzenia wymaganego planu równie ż dla robót prowadzonych z wyrobami zawieraj ącymi azbest.
Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 roku w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. 2010 , Nr 213, poz. 1397 ze zm.). Sporz ądzenia raportu o oddziaływaniu przedsi ęwzi ęcia na środowisko wymaga transport lub unieszkodliwianie azbestu lub produktów zawieraj ących azbest, w ilo ści nie ni ższej ni ż 200 ton (Mg) rocznie.
Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 roku w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. z 2010 roku Nr 249, poz. 1673). Okre śla wzory dokumentów stosowanych do prowadzenia ilo ściowej i jako ściowej ewidencji odpadów celem zapewnienia kontroli ich przemieszczania. Do prowadzonej ewidencji odpadów obowi ązani s ą posiadacze odpadów, w tym tak że wytwórcy odpadów. Ewidencje odpadów prowadzi si ę za pomoc ą dwóch dokumentów: karty ewidencji odpadów oraz karty przekazania odpadów. Karta przekazania odpadu wypełniana jest w dwóch egzemplarzach przez posiadacza przekazuj ącego odpady na rzecz innego posiadacza odpadów. Posiadacz odpadów, który odpady przejmuje (np. zarz ądzaj ący składowiskiem odpadów) zobowi ązany jest do potwierdzenia na karcie przekazania odpadu fakt przyj ęcia odpadu.
Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2012 r. zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska (Dz. U. 2013, poz. 24) wprowadza zmiany w zakresie sposobu przedkładania marszałkowi województwa informacji o wyst ępowaniu substancji stwarzaj ących szczególne zagro żenie dla środowiska. Informacje są przedkładane w formie elektronicznej na informatycznych o śnikach danych. Informacje s ą bezpo średnio wprowadzane przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta do bazy azbestowej www.bazaazbestowa.gov.pl administrowanej przez Ministra Gospodarki.
Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez marszałka województwa rejestru wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. 2013, poz. 25). Rozporz ądzenie okre śla sposób prowadzenia rejestru wyrobów zawieraj ących azbest, w tym: form ę i układ rejestru, zawarto ść rejestru oraz okres przechowywania rejestru.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 21 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
2. INWENTARYZACJA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
2.1. PODSTAWOWE ZAŁO ŻENIA Azbest, z uwagi na swoje zalety, był szeroko stosowany do produkcji wyrobów budowlanych, w śród których najwi ększe zainteresowanie miały płyty i rury azbestowo- cementowe. Płyty szeroko były stosowane jako pokrycia dachowe, a rury, stosunkowo niewielkie ilo ści, do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody kominowe i zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych.
Stosowane w opracowaniu przeliczniki przy obliczeniu masy i obj ęto ści płyt azbestowo-cementowych:
1 m 2 płyty azbestowo-cementowej = 0,011 Mg 1 Mg płyty azbestowo-cementowej = 0,82 m 3
Źródło: Program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski.
Na terenie gminy Poronin najwi ęcej odpadów zawieraj ących azbest powstanie w trakcie wymiany pokry ć dachowych budynków. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) głównie będą to odpady z przypisanymi kodami klasyfikacyjnymi: 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest, 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest. Odpady te nale żą do niebezpiecznych.
W roku 2014, w miesi ącach maj - sierpie ń, na podstawie umowy nr rej. 10(C-2)14, pracownicy Pracowni Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN przeprowadzili badania inwentaryzacyjne w śród budynków nale żą cych do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostki samorz ądu terytorialnego, PKP i MON. Na terenie gminy Poronin nie stwierdzono wyrobów zawieraj ących azbest na budynkach PKP i MON. Etapy prac wykonane przez pracowników IGSMiE PAN dla potrzeb inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest: - opracowanie ankiet zgodnie z obowi ązuj ącymi rozporz ądzeniami;
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 22 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
- konsultacje z pracownikami Referatu Gospodarki Przestrzennej, Geodezji i Ochrony Środowiska Urz ędu Gminy Poronin; - przeprowadzenie inwentaryzacji w terenie w śród osób fizycznych zgodnie z opracowanymi ankietami; - przeprowadzenie inwentaryzacji w terenie w śród osób prawnych zgodnie z opracowanymi ankietami; - przeprowadzenie inwentaryzacji w terenie w śród pozostałych obiektów; - wprowadzenie do Bazy Danych WBDA nr działek i obr ębów ewidencyjnych; - przygotowanie warstwy obrysów obiektów z przypisanymi do obiektu atrybutami: numer działki ewidencyjnej i numer obr ębu ewidencyjnego, umo żliwiaj ącej eksport wyników inwentaryzacji do warstw w formacie *.shp i *.pdf.
Przeprowadzenie inwentaryzacji w terenie w śród osób fizycznych oraz osób prawnych, zgodnie z opracowanymi ankietami oraz ocen ą stanowiło zadanie podstawowe dla realizacji opracowania Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą. W trakcie prac terenowych zinwentaryzowano tak że zdemontowane płyty dachowe zło żone na terenie poszczególnych posesji. Płyty te zaliczono do I stopnia pilno ści. Ze wzgl ędu na brak mo żliwo ści obserwacji w terenie, cz ęść zło żonych płyt azbestowo-cementowych mogła nie zosta ć uwzgl ędniona w ankietach. Je żeli takowe odpady azbestowo-cementowe zło żone na posesjach zostan ą zgłoszone przez wła ścicieli posesji nale ży je traktowa ć zgodnie z post ępowaniem dla I stopnia pilno ści.
Przygotowane ankiety zawieraj ą dwa elementy: Informacja o wyrobach zawieraj ących azbest i miejscu ich wykorzystania – według zał ącznika nr 3 do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest . (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31); Ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest – według zał ącznika nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ze zmianami z roku 2010 (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649 oraz z roku 2010 Nr 162, poz. 1089).
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 23 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Wzór przygotowanych ankiet zamieszczono w zał ączniku do opracowania.
Wykonawca opracowania podj ął si ę zadania przeprowadzenia spisu obiektów oraz ocen ę pokry ć dachowych w terenie – „tzw. spis z natury”. Spis z natury polegał na szczegółowym obej ściu gospodarstwa indywidualnego b ądź obiektu nale żą cego do podmiotu gospodarczego, a tak że obiektów b ędących we władaniu Gminy. Oszacowano powierzchni ę pokry ć dachowych oraz przeprowadzono ocen ę stanu technicznego wyst ępuj ących wyrobów azbestowych, zgodnie z zał ącznikami do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest. (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31) oraz do Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ze zmianami (Dz. U. Nr 71 2004, poz. 649 oraz z roku 2010 Nr 162, poz. 1089). Ocen ę przeprowadzono tylko do celów inwentaryzacji i w celach opracowania harmonogramu usuwania wyrobów zwieraj ących azbest. Podstawowe zało żenia IGSMiE PAN dotycz ące wypełniania ankiet, przyj ęte dla potrzeb przeprowadzonej inwentaryzacji materiałów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin: 1. Zawarto ść ankiet wypełnionych przez wła ścicieli lub administruj ących obiektami została przyj ęta dla celów opracowania bez jakichkolwiek zmian; 2. W przypadku braku ankiety dla obiektu, gdzie pracownicy IGSMiE PAN w czasie prac terenowych, stwierdzili obecno ść elementów zawieraj ących azbest, ankieta została wypełniona przez Wykonawc ę zadania (w warunkach terenowych). W takim przypadku w rubrykach: - Wykorzystuj ący wyroby zawieraj ące azbest – imi ę i nazwisko lub nazwa i adres - wpisywano adres budynku, na którym stwierdzono obecno ść wyrobów zawieraj ących azbest.; 3. Ocena stanu i mo żliwo ści została przeprowadzona przez osob ę – pracownika IGSMiE PAN wypełniaj ącą ankiet ę w warunkach terenowych.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 24 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
WYNIKI INWENTARYZACJI TZW „SPISU Z NATURY”
Zdecydowana wi ększo ść stosowanych w badanych obiektach wyrobów zawieraj ących azbest nale ży do grupy pokry ć dachowych budynków. Są to głównie azbestowo-cementowe płyty faliste wyst ępuj ące na budynkach jednorodzinnych, wielorodzinnych i budynkach gospodarczych. Równie ż obiekty podziemne typu wodoci ągi i kanalizacja poddane zostały badaniom ankietowym. Na terenie gminy Poronin nie stwierdzono obecno ści rur azbestowo- cementowych w sieci wodnokanalizacyjnej.
W wyniku przeprowadzonych bada ń inwentaryzacyjnych na obszarze gminy Poronin uzyskano: • wśród budynków b ędących własno ści ą osób fizycznych ( gospodarstw indywidualnych) 838 ankiet , w których wykazano ł ącznie 1059 obiektów z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest; ł ącznie oszacowano 132030 m2, tj. 1452,3 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, • wśród budynków nale żą cych do Gminy Poronin 1 ankiet ę, w której wykazano 1 obiekt z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest w ilo ści 200 m 2, tj. 2,2 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, • wśród budynków osób prawnych (firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji) 6 ankiet, w których wykazano 6 obiektów z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest w ilo ści 538 m 2, tj. 5,9 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest.
Ilo ść ankiet nie odpowiada ilo ści obiektów z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest. Jedna ankieta dotyczy jednego gospodarstwa indywidualnego, gdzie wielokrotnie stwierdzano pokrycie dachowe z płyt zawieraj ących azbest na kilku budynkach, ale w jednym gospodarstwie (np. budynek mieszkalny i budynek gospodarczy). W zwi ązku z tym, ilo ść obiektów z wbudowanymi płytami zawieraj ącymi azbest jest wy ższa ni ż ilo ść ankiet, a co za tym idzie równie ż wy ższa ni ż ilo ść gospodarstw.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 25 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
2.2. INWENTARYZACJA BUDYNKÓW B ĘDĄCYCH WŁASNO ŚCI Ą OSÓB FIZYCZNYCH (GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH)
W roku 2014, w miesi ącach maj - sierpie ń pracownicy Pracowni Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami, Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN - przeprowadzili badania inwentaryzacyjne w śród mieszka ńców gminy Poronin. Dla potrzeb inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest zorganizowano i wykonano: - opracowanie ankiet zgodnie z obowi ązuj ącymi rozporz ądzeniami, - przeprowadzenie inwentaryzacji w terenie w śród gospodarstw indywidualnych, zarz ądców/u żytkowników budynków b ędących własno ści ą Gminy oraz firm, przedsi ębiorców i innych instytucji zgodnie z opracowanymi ankietami.
Zdecydowana wi ększo ść stosowanych w badanych obiektach wyrobów zawieraj ących azbest nale ży do grupy pokry ć dachowych budynków. S ą to głównie azbestowo-cementowe płyty faliste wyst ępuj ące na budynkach mieszkalnych i budynkach gospodarczych. W wyniku przeprowadzonych bada ń inwentaryzacyjnych wśród budynków b ędących własno ści ą osób fizycznych ( gospodarstw indywidualnych), na obszarze gminy Poronin uzyskano: 838 ankiet , w których wykazano ł ącznie 1059 obiektów (w śród gospodarstw indywidualnych) z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest; łącznie oszacowano 132030 m2, tj. 1452,3 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest.
Na obszarze gminy Poronin, przy uwzgl ędnieniu ogólnej liczby nadanych numerów budynków w wysoko ści 3394 (na podstawie danych UG Poronin), to udział budynków indywidualnych z wbudowanymi elementami zawieraj ącymi azbest wynosi ok. 25%. Zestawienie udziału procentowego budynków z wbudowanymi elementami zawieraj ącymi azbest na obszarze gminy Poronin przedstawia tabela 2.1.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 26 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Wszystkie wypełnione ankiety doł ączono, jako zał ącznik do opracowania, w kilku tomach:
Bustryk tom I Małe Ciche, Murzasichle tom II Nowe Bystre tom III Gospodarstwa Poronin tom IV indywidualne ul. Gut-Stapi ńskiej – ul. Majerczykówka Poronin tom V ul. Piłsudskiego – ul. Za Torem Stasikówka, Suche tom VI Ząb tom VII Budynki gminne, firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji tom VIII
Tabela 2.1 . Udział procentowy budynków z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Ilo ść posesji z Ogólna Udział % posesji wbudowanymi liczba z wyrobami L.p. Lokalizacja wyrobami numerów zawieraj ącymi azbest zawieraj ącymi domów [%] azbest 1 2 3 4 1 Bustryk 240 79 33 2 Małe Ciche 160 33 21 3 Murzasichle 498 79 16 4 Nowe Bystre 349 126 36 5 Poronin 1149 246 21 6 Stasikówka 184 61 33 7 Suche 348 123 35 8 Ząb 466 91 20 Razem 3394 838 25
W tabeli 2.2. przedstawiono zestawienie przeprowadzonej inwentaryzacji wśród budynków b ędących własno ści ą osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych) na obszarze gminy Poronin. Zestawienie obejmuje ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest w jednostkach powierzchni [m2] oraz masy [Mg]. W tabeli 2.3 zestawiono ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest z podziałem na budynki gospodarcze oraz budynki mieszkalne.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 27 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 2.2. Wyniki inwentaryzacji, w śród osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych), obiektów zawieraj ących azbest na obszarze gminy Poronin (gospodarstwa indywidualne – budownictwo jednorodzinne) Liczba Ilo ść wyrobów Stopie ń pilno ści obiektów azbestowych pokrytych [m2] I II III L.p. Lokalizacja wyrobem z [m 2] [Mg] Ilo ść ankiet azbestem 1 2 3 4 5 6 1 Bustryk 99 12520 137,7 29 23 27 2 Małe Ciche 45 5480 60,3 13 7 13 3 Murzasichle 97 12050 132,6 31 25 23 4 Nowe Bystre 173 21650 238,2 68 37 21 5 Poronin 306 39190 431,1 92 68 86 6 Stasikówka 81 9380 103,2 23 12 26 7 Suche 147 19330 212,6 35 39 49 8 Ząb 111 12430 136,7 41 28 22 9 Razem gmina Poronin 1059 132030 1452,3 332 239 267 1 – ilo ść obiektów pokrytych wyrobem z azbestem (ł ączna ilo ść budynków gospodarczych oraz mieszkalnych w gospodarstwach indywidualnych – warto ść wy ższa ni ż ilo ść pozyskanych ankiet, gdy ż w jednym gospodarstwie indywidualnym cz ęsto wyst ępuje kilka budynków pokrytych takimi wyrobami np. 1 budynek gospodarczy i jeden budynek mieszkalny); 2, 3 – sumaryczna ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest na analizowanym obszarze przedstawiona w jednostkach powierzchni (m 2) oraz masy (Mg). Ł ącznie budynki mieszkalne i gospodarcze; 4, 5, 6 – ilo ść gospodarstw indywidualnych, gdzie stwierdzono na jakimkolwiek budynku obecno ść wyrobów zawieraj ących azbest z podziałem na 3 stopnie pilno ści; suma 4, 5 oraz 6 daje ilo ść ankiet na konkretnym obszarze.
Tabela 2.3. Ilo ść wyrobów zawieraj ących azbest zinwentaryzowanych w poszczególnych obszarach z podziałem na budynki mieszkalne i gospodarcze Ilo ść wyrobów azbestowych Gospodarstwa [m 2] [Mg] [m2] [Mg] m2 [Mg] indywidualne 1- budynki 2- budynki 3-zło żone na terenie mieszkalne gospodarcze posesji Bustryk 3870 42,6 8530 93,83 120 1,3 Małe Ciche 2540 27,9 2920 32,12 20 0,2 Murzasichle 5640 62,0 6210 68,31 200 2,2 Nowe Bystre 7850 86,4 13700 150,70 100 1,1 Poronin 18970 208,7 19230 211,53 990 10,9 Stasikówka 2890 31,8 5830 64,13 660 7,3 Suche 10180 112,0 8990 98,89 160 1,8 Ząb 3940 43,3 8420 92,62 70 0,8 Razem gmina Poronin 55880 614,7 73830 812,1 2320 25,5 1 – zestawienie dotycz ące ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest wbudowanych na budynkach mieszkalnych 2 – zestawienie dotycz ące ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest wbudowanych na budynkach gospodarczych 3 - zestawienie dotycz ące ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest zło żonych na terenie posesji
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 28 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
2.3. INWENTARYZACJA OBIEKTÓW NALE ŻĄ CYCH DO OSÓB PRAWNYCH
2.3.1. INWENTARYZACJA OBIEKTÓW B ĘDĄCYCH WE WŁADANIU JEDNOSTKI SAMORZ ĄDU TERYTORIALNEGO (GMINA PORONIN)
Badania ankietowe zostały przeprowadzone w obiektach, b ędących we władaniu Gminy Poronin. W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji w śród budynków b ędących własno ści ą Gminy Poronin uzyskano 1 ankiet ę, w której wykazano ł ącznie 1 obiekt z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest; ł ącznie oszacowano 200 m 2, tj. 2,2 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest. Zestawienie bada ń inwentaryzacyjnych przedstawiono w tabeli 2.4.
Tabela 2.4. Inwentaryzacja obiektów zawieraj ących azbest, b ędących we władaniu Jednostki Samorz ądu Terytorialnego (Gmina Poronin) Ilo ść Liczba Wła ściciel/ wyrobów Ilo ść wyrobów wg. obiektów zarz ądca/ Obiekt Lokalizacja zawieraj ącyc stopnia pilno ści pokrytych użytkownik h azbest azbestem [m 2] [Mg] I II III
Gmina Poronin bud. gosp. Suche (nie nadano nr) 1 200 2,2 0 0 200
Razem gmina Poronin 1 200 2,2 0 0 200
2.3.2. INWENTARYZACJA WŚRÓD OBIEKTÓW NALE ŻĄ CYCH DO FIRM, PRZEDSI ĘBIORSTW I INNYCH INSTYTUCJI
W obiektach nale żą cych do osób prawnych (firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji), na podstawie 6 ankiet wykazano 538 m 2 tj. 5,9 Mg płyt azbestowo-cementowych w obiektach firm na terenie gminy Poronin. Zestawienie przeprowadzonej inwentaryzacji i oceny stanu wyrobów przedstawiono w tabeli poni żej.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 29 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 2.5. Inwentaryzacja obiektów zawieraj ących azbest nale żą cych do osób prawnych (firm i przedsi ębiorstw oraz innych instytucji) na terenie gminy Poronin. Ilo ść wyrobów Wła ściciel/ Liczba Stopie ń pilno ści zarz ądca/ Obiekt Lokalizacja obiek- azbestowych użytkownik tów [m 2] [Mg] I II III Stacja Narciarska - Murzasichle bud. stacji 1 180 2,0 0 0 180 Budzowy Wierch ul Budzowa 41 Polska Sie ć Handlowa Poronin bud. sklepu 1 60 0,7 0 60 0 "Pokusa" ul. Kasprowicza 16b Zarz ąd Dróg bud . Poronin Wojewódzkich administracyjno- 1 48 0,5 0 0 48 ul. Ko śne Hamry w Krakowie socjalny Szlif-Tech Ostrzenie Poronin bud gosp. 1 100 1,1 0 100 0 narz ędzi ul. Majerczykówka 23
Strefa sanitarna wód bud gosp. Suche dz. 881 1 80 0,9 80 0 0
Strefa sanitarna wód bud gosp. Ząb dz. 8174/2 1 70 0,8 0 70 0
Razem 6 538 5,9 80 230 228
2.3.3. INWENTARYZACJA OBIEKTÓW PKP i MON W wyniku inwentaryzacji materiałów zawieraj ących azbest wbudowanych w obiektach nale żą cych do osób prawnych (firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji), nie stwierdzono obecno ści wyrobów zawieraj ących azbest na budynkach PKP i MON.
2.4. ZESTAWIENIE WYNIKÓW INWENTARYZACJI W wyniku przeprowadzonych bada ń ankietowych w terenie w miesi ącach maj - sierpie ń 2014 roku uzyskano ł ącznie 845 ankiet , w których sumarycznie wykazano 132768 m2 wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, w tym 838 ankiet z gospodarstw indywidualnych, w których sumarycznie wykazano 132030 m 2. Zdecydowana wi ększo ść stosowanych w badanych obiektach wyrobów zawieraj ących azbest nale ży do grupy pokry ć dachowych budynków. S ą to głównie azbestowo-cementowe płyty faliste i płyty płaskie wyst ępuj ące na budynkach mieszkalnych oraz na budynkach gospodarczych. Zbiorcze zestawienie wyników bada ń inwentaryzacyjnych na obszarze gminy Poronin z podziałem na poszczególne grupy obiektów podano w tabeli 2.6.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 30 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 2.6. Zestawienie zbiorcze ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin Płyty azbestowo-cementowe Liczba Ilo ść wbudowanych wyrobów Ilo ść obiektów zawieraj ących azbest Lokalizacja ankiet z wyrobami [m 2] [Mg] [m 3] azbestowymi Budynki b ędące własno ści ą osób 838 1059 132030 1452,3 1190,9 fizycznych
Budynki b ędące własno ści ą JST 1 1 200 2,2 1,8
Firmy i przedsi ębiorstwa, w tym: 6 6 538 5,9 4,9
budynki b ędące własno ści ą PKP 0 0 0 0 0 budynki b ędące własno ści ą MON 0 0 0 0 0 Razem gmina Poronin 845 1066 132768 1460,4 1197,6
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 31 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
3. OCENA JAKO ŚCIOWA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Zestawienie ilo ściowe wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin przedstawiono w rozdziale 2 opracowania: INWENTARYZACJA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST . Dla zestawienia jako ściowego wyrobów zawierających azbest przeprowadzono OCEN Ę PILNO ŚCI USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST.
Ocen ę pilno ści usuwania wyrobów zawieraj ących azbest wykonano z uwzgl ędnieniem wymogów obowi ązuj ących aktów prawnych: • Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649), • Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 zmieniaj ące rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 162 z roku 2010, poz. 1089), • Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest. (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31).
Ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest została przeprowadzona w warunkach terenowych w 2014 roku przez pracowników Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN według zał ącznika nr 1 do rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ze zmianami z roku 2010 (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649 oraz z 2010 r. Nr 162, poz. 1089). Wzór oceny zamieszczono w zał ączniku do opracowania. Oceniano wizualnie stan techniczny wbudowanego wyrobu zawieraj ącego azbest zgodnie z punktacj ą „Oceny stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących”.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 32 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Przygotowana ocena w formie ankiety obejmuje pi ęć grup parametrów charakterystycznych, które s ą podstaw ą do okre ślenia przynale żno ści konkretnego wyrobu do jednego z trzech stopni pilno ści usuwania.
I stopie ń pilno ści – wymagane pilnie usuni ęcie (wymiana na wyrób bezazbestowy) lub zabezpieczenie II stopie ń pilno ści – wymagana ponowna ocena w terminie do 1 roku III stopie ń pilno ści – wymagana ponowna ocena w terminie do 5 lat.
W ka żdej z pi ęciu grup wskazywano, co najmniej jedn ą pozycj ę punktow ą. Je żeli w grupie wskazano wi ęcej ni ż jedn ą pozycj ę punktow ą, wtedy sumuj ąc punkty poszczególnych grup uwzgl ędniano pozycj ę o najwy ższej punktacji w danej grupie. Grupa I obejmuje sposób zastosowania azbestu . Ka żdy wyrób azbestowy mo żna zakwalifikowa ć jako powierzchni ę pokryt ą mas ą natryskow ą z azbestem, tynk zawieraj ący azbest, lekkie płyty izolacyjne z azbestem lub pozostałe wyroby z azbestem (np. pokrycia dachowe, elewacyjne). Wyroby azbestowe wbudowane w obiektach na obszarze gminy Poronin to pokrycia dachowe, rzadziej elewacyjne, co pozwala zaklasyfikowa ć wyroby do grupy pozostałych wyrobów z azbestem, przyjmuj ąc 10 punktów.
Grupa II obejmuje struktur ę powierzchni wyrobu z azbestem. Wyró żni ć mo żna du że uszkodzenia powierzchni, naruszon ą struktur ę włókien (60 punktów), niewielkie uszkodzenia powierzchni - rysy, odpryski, załamania (30 punktów), ścisł ą struktur ę włókien przy braku warstwy zabezpieczaj ącej lub jej du żych ubytkach (15 punktów) oraz brak uszkodze ń, przyjmuj ąc w takim przypadku 0 punktów.
Grupa III to okre ślenie mo żliwo ści uszkodzenia powierzchni wyrobu z azbestem . Je żeli wyrób azbestowy jest przedmiotem jakich ś prac, w tym równie ż wyrób zdemontowany, przyjmowano w takiej sytuacji maksymaln ą liczb ę punktów – 30. Wyroby mog ą ponadto by ć bezpo średnio dost ępne - do wysoko ści 2 m (15 punktów), nara żone na uszkodzenia mechaniczne (10 punktów), nara żone na wstrz ąsy i drgania lub czynniki atmosferyczne (10 punktów) lub nie nara żone na wpływy zewn ętrzne (0 punktów). Ze wzgl ędu na umiejscowienie wyrobów (pokrycia dachowe) cz ęsto przyjmowano punktacj ę, jak dla wyrobów nara żonych na wstrz ąsy, drgania lub czynniki atmosferyczne.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 33 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Grupa IV punktacji obejmuje miejsce usytuowania wyrobu w stosunku do pomieszcze ń u żytkowych . Najwi ększa liczba punktów przyporz ądkowana jest dla wyrobów zlokalizowanych bezpo średnio w pomieszczeniu (30 punktów). Wyroby zawieraj ące azbest mo żna ponadto zlokalizowa ć, jako wyroby za zawieszonym, nieszczelnym sufitem lub innym pokryciem (25 punktów), w systemie wywietrzania pomieszczenia - kanały wentylacyjne (25 punktów), na zewn ątrz obiektu - np. tynk (20 punktów), elementy obiektu - np. osłony balkonowe, filary mi ędzyokienne (10 punktów), wyroby za zawieszonym szczelnym sufitem lub innym pokryciem, ponad pyłoszczeln ą powierzchni ą lub poza szczelnym kanałem wentylacyjnym (5 punktów) oraz jako wyroby z brakiem kontaktu z pomieszczeniem - np. na dachu odizolowanym od pomieszcze ń mieszkalnych, przyjmuj ąc w takim przypadku 0 punktów. W wi ększo ści przypadków zinwentaryzowane wyroby klasyfikowano jako „ wyrób bezpo średnio w pomieszczeniu ”, je żeli informacja ta dotyczyła obiektów gospodarczych bez stropu (30 punktów) lub jako „ brak kontaktu z pomieszczeniem ”, je żeli informacja ta dotyczyła budynku mieszkalnego (0 punktów).
Grupa V obejmuje wykorzystanie miejsca / obiektu / urz ądzenia budowlanego / instalacji przemysłowej. Obiekty mog ą by ć regularnie wykorzystywane przez dzieci, młodzie ż lub sportowców (40 punktów), stale lub cz ęsto wykorzystywane przez społecze ństwo - np. zamieszkanie, miejsce pracy (30 punktów), czasowo wykorzystywane - np. domki rekreacyjne (15 punktów), rzadko wykorzystywane - np. strychy, piwnice, komórki (5 punktów) oraz nieu żytkowane - np. opuszczone zabudowania mieszkalne lub gospodarskie, wył ączone z u żytkowania obiekty, urz ądzenia lub instalacje (0 punktów).
Przeprowadzona ocena pilno ści (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089) wykazała, że stan utrzymania pokry ć dachowych zawieraj ących azbest jest zró żnicowany na obszarze gminy Poronin. Procentowy udział poszczególnych stopni pilno ści usuwania wyrobów zawieraj ących azbest w całkowitej ilo ści wyrobów zinwentaryzowanych na terenie gminy Poronin przedstawiono na diagramie kołowym w zał ączniku. Promie ń koła jest uzale żniony od całkowitej ilo ści wyrobów na analizowanym terenie.
Ocena jako ści wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin zgodnie ze stopniem pilno ści przedstawia si ę nast ępuj ąco:
36,1 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do I stopnia pilno ści; 30,6 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do II stopnia pilno ści; 33,3 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do III stopnia pilno ści.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 34 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
3.1. OCENA PILNO ŚCI USUWANIA ZINWENTARYZOWANYCH WYROBÓW OSÓB FIZYCZNYCH (GOSPODARSTW INDYWIDUALNYCH)
Na terenie gminy Poronin zinwentaryzowano ł ącznie 132030 m 2, wyrobów zawieraj ących azbest w 1059 obiektach nale żą cych do osób fizycznych ( gospodarstw indywidualnych) . Zgodnie z ocen ą stanu i mo żliwo ściami bezpiecznego u żytkowania wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin wśród budynków nale żą cych do osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych), do pierwszego stopnia pilno ści zaliczono 47620 m2 wyrobów zawieraj ących azbest, w tym 2320 m 2 zło żonych na terenie posesji, do II stopnia zaliczono 40360 m 2, a do III stopnia 44050 m2 wyrobów zawieraj ących azbest.
Tabela 3.1. Zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest zinwentaryzowanych w śród gospodarstw indywidualnych na terenie gminy Poronin , według stopnia pilno ści. Ilo ść wyrobów w [m 2] Ilo ść ankiet Ogółem L.p. Lokalizacja wg. stopnia pilno ści S* wg stopnia pilno ści [m 2] I II III I II III 1 Bustryk 4560 3520 4320 120 12520 29 23 27 2 Małe Ciche 2010 1050 2400 20 5480 13 7 13 3 Murzasichle 2950 4450 4450 200 12050 31 25 23 4 Nowe Bystre 11070 7100 3380 100 21650 68 37 21 5 Poronin 11960 11880 14360 990 39190 92 68 86 6 Stasikówka 2740 2120 3860 660 9380 23 12 26 7 Suche 4750 5810 8610 160 19330 35 39 49 8 Ząb 5260 4430 2670 70 12430 41 28 22 Razem gmina Poronin 45300 40360 44050 2320 132030 332 239 267 *odpady zło żone luzem na terenie posesji.
3.2. OCENA PILNO ŚCI USUWANIA ZINWENTARYZOWANYCH WYROBÓW W OBIEKTACH NALE ŻĄ CYCH DO OSÓB PRAWNYCH
3.2.1. OCENA PILNO ŚCI USUWANIA ZINWENTARYZOWANYCH WYROBÓW W OBIEKTACH NALE ŻĄ CYCH DO JEDNOSTKI SAMORZ ĄDU TERYTORIALNEGO
W wyniku przeprowadzonych w terenie prac inwentaryzacyjnych, w śród obiektów będących własno ści ą Gminy Poronin zinwentaryzowano łącznie 200 m 2 materiałów zawieraj ących azbest zakwalifikowanych do I stopnia pilno ści. Zestawienie jako ści zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest przedstawiono w tabeli poni żej.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 35 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 3.2. Zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest zinwentaryzowanych w śród budynków nale żą cych do Gminy Poronin, według stopnia pilno ści. Ilo ść wyrobów w Wła ściciel/ Liczba [m 2] obiektów Ogółem zarz ądca/ Obiekt Lokalizacja wg. stopnia 2 pokrytych [m ] użytkownik azbestem pilno ści I II III
Gmina Poronin bud. gosp. Suche (brak nr) 1 200 0 0 200
Razem gmina Poronin 1 200 0 0 200
3.2.2. OCENA PILNO ŚCI USUWANIA ZINWENTARYZOWANYCH WYROBÓW W OBIEKTACH NALE ŻĄ CYCH DO FIRM, PRZEDSI ĘBIORSTW I INNYCH INSTYTUCJI
W obiektach nale żą cych do firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji, na podstawie 6 ankiet wykazano 538 m 2 tj. 5,9 Mg płyt azbestowo-cementowych . Zgodnie z kryteriami przyj ętymi w ocenie stanu i mo żliwo ściach bezpiecznego użytkowania wyrobów zawieraj ących azbest, 80 m2 zinwentaryzowanych płyt azbestowo- cementowych zaliczono do I stopnia pilno ści, 230 m2 do II stopnia pilno ści, a 228 m2 do III stopnia pilno ści.. Zestawienie jako ściowe zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest w obiektach nale żą cych do firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji z podziałem na stopnie pilno ści przedstawia tabela nr 3.3.
Tabela 3.3. Zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest zinwentaryzowanych w obiektach nale żą cych do firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji. Ilo ść wyrobów Wła ściciel/ 2 w [m ] Ogółem zarz ądca/ Obiekt Lokalizacja wg. stopnia pilno ści [m 2] użytkownik I II III Stacja Narciarska - Budzowy Murzasichle bud stacji 0 0 180 180 Wierch ul Budzowa 41 Poronin Polska Sie ć Handlowa "Pokusa" bud sklepu 0 60 0 60 ul. Kasprowicza 16b bud Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Poronin administracyjno- 0 0 48 48 Krakowie ul. Ko śne Hamry socjalny Poronin Szlif-Tech Ostrzenie narz ędzi bud gosp. 0 100 0 100 ul. Majerczykówka 23 Strefa Sanitarna wód bud gosp. Suche dz881 80 0 0 80 Strefa Sanitarna wód bud gosp. Ząb dz. 8174/2 0 70 0 70
Razem 80 230 228 538
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 36 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
3.3. ZESTAWIENIE JAKO ŚCIOWE WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST NA OBSZARZE GMINY PORONIN
Przeprowadzona ocena pilno ści zgodnie z zał ącznikiem nr 1 do rozporz ądzenia z 2004 roku ze zmianami z roku 2010 (Dz. U. nr 71 z 2004r., poz. 649 oraz z 2010r. nr 162 z 2010 r., poz. 1089) wykazała, że stan utrzymania wyrobów zawieraj ących azbest jest zró żnicowany na obszarze gminy Poronin:
36,1 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do I stopnia pilno ści; 30,6 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do II stopnia pilno ści; 33,3 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do III stopnia pilno ści.
Zbiorcze zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest, zinwentaryzowanych na obszarze gminy Poronin z podziałem na 3 stopnie pilno ści zestawiono w tabeli 3.4.
Tabela 3.4. Zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest zinwentaryzowanych na obszarze gminy Poronin, według stopnia pilno ści. Płyty azbestowo - cementowe I stopie ń II stopie ń III stopie ń Suma Obiekty [m 2] [m 2] [m 2] [m 2] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 47620 40360 44050 132030 indywidualne) Budynki b ędące własno ści ą JST 200 0 0 200 Własno ść osób prawnych (firmy, 80 230 228 538 przedsi ębiorstwa i inne instytucje), w tym: Budynki b ędące własno ści ą PKP 0 0 0 0 Budynki b ędące własno ści ą MON 0 0 0 0 Razem gmina Poronin 47900 40590 44278 132768
W tabeli nr 3.5. oraz na rysunku 3.1. przedstawiono udział procentowy stopni pilno ści w całkowitej ilości wyrobów zawieraj ących azbest wbudowanych w poszczególnych budynkach na terenie gminy Poronin. Zestawienie w tabeli 3.5. wykazuje, że ponad 99 % zinwentaryzowanych budynków z wbudowanym materiałem zawieraj ącym azbest to budynki nale żą ce do gospodarstw indywidualnych.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 37 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 3.5. Udział procentowy stopni pilno ści w całkowitej ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest wbudowanych w poszczególnych budynkach na terenie gminy Poronin Płyty azbestowo - cementowe I II stopie ń III stopie ń Ogółem Obiekty stopie ń [%] Budynki b ędące własno ści ą osób fizycznych 35,87 30,40 33,18 99,44 Budynki b ędące własno ści ą JST 0,15 0,00 0,00 0,15 Firmy i przedsi ębiorstwa , w tym: 0,06 0,17 0,17 0,41
Budynki b ędące własno ści ą PKP 0,00 0,00 0,00 0,00
Budynki b ędące własno ści ą MON 0,00 0,00 0,00 0,00
Razem gmina Poronin 36,08 30,57 33,35 100,00
Procentowy udział poszczególnych stopni pilno ści w całkowitej ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin % I stopie ń pilno ści 40 II stopie ń pilno ści 35 III stopie ń pilno ści 30 25
20 15 10
5 0 1 2 3 1 - budynki nale żą ce do osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne), 2 - budynki JST, 3 - budynki nale żą ce do osób prawnych (firm, pzedsi ębiorstw i innych instytucji)
Rysunek 3.1. Procentowy udział stopni pilno ści w całkowitej ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest wbudowanych w poszczególnych budynkach na terenie gminy Poronin
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 38 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
4. MO ŻLIWO ŚCI I SPOSOBY USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST 4.1. SZKOLENIA I AKCJE INFORMACYJNO-EDUKACYJNE
Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z dachów i elewacji, przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy, zwi ększa zagro żenie pyłem azbestowym dla mieszka ńców gminy. W trakcie prac terenowych dotycz ących inwentaryzacji wyrobów zawieraj ących azbest na obszarze gminy Poronin, stwierdzono, że powstaj ące w trakcie wymiany pokry ć dachowych odpady zawieraj ące azbest s ą niekiedy zło żone bezpo średnio na terenie posesji. W trakcie prac stwierdzono niewystarczaj ącą świadomo ść ekologiczn ą dotycz ącą szkodliwo ści azbestu dla zdrowia ludzi oraz zagro żeń dla środowiska, a tak że mo żliwo ści usuwania materiałów zawieraj ących azbest.
W ramach realizacji „Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą”, celowym jest przeprowadzenie szkole ń oraz akcji informacyjno-edukacyjnych maj ących na celu rozpowszechnienie w śród społeczno ści lokalnej wiarygodnych informacji o skutkach dla zdrowia i środowiska powodowanych przez azbest oraz wyroby i odpady zawieraj ące azbest. Szkolenia i akcje informacyjno-edukacyjne nale ży przeprowadza ć zarówno w śród młodzie ży szkolnej, jak i dorosłych mieszka ńców. Akcje powinny obejmowa ć szkolenie z zakresu: - podstawowych rodzajów wyrobów zawieraj ących azbest powszechnie stosowanych w budownictwie; - obowi ązków dotycz ących post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest; - sposobów bezpiecznej eksploatacji obiektów (szczególnie budowlanych), w których zastosowano wyroby azbestowe; - zagro żeń i skutków dla zdrowia ludzi i środowiska przyrodniczego w przypadku niewła ściwego u żytkowania i usuwania; - mo żliwo ści finansowego wsparcia i wła ściwego post ępowania w przypadku prac remontowych obejmuj ących wymian ę wyrobów zawieraj ących azbest; - dost ęp do specjalistycznych firm działaj ących na terenie gminy, a posiadaj ących stosowne uprawnienia i zezwolenia do prowadzenia prac obejmuj ących usuwanie, zbieranie, transport i unieszkodliwianie odpadów zawieraj ących azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 39 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Wskazane jest równie ż przekazywanie informacji o mo żliwo ściach uzyskiwania pomocy finansowej na prace zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest i unieszkodliwianiem odpadów zawieraj ących azbest.
Akcje informacyjno-edukacyjne w szkołach mog ą si ę odbywa ć w ramach odr ębnych zaj ęć lekcyjnych wyodr ębnionych tematycznie, w ramach istniej ących kół, jak równie ż konkursów.
Prowadzenie powszechnych akcji edukacyjno - ekologicznych, w procesie efektywnej realizacji zada ń wynikaj ących z zało żeń przyj ętych w programie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, stanowi istotny element działa ń, którego powodzenie umo żliwia uzyskanie jak najwi ększej akceptacji społecznej, koniecznej dla realizacji programu azbestowego. Świadomo ść ekologiczna społecze ństwa w zakresie zagro żeń, jakie niesie użytkowanie i nieostro żne obchodzenie si ę z produktami zawieraj ącymi włókna azbestowe, jest mimo nagło śnienia w mediach, niewystarczaj ąca. O ile ogólna znajomo ść szkodliwo ści azbestu jest ju ż do ść dobrze rozwini ęta w śród mieszka ńców, to jednak w dalszym ci ągu wi ększo ść z nich posiada skromn ą wiedz ę na temat mechanizmów niekorzystnego oddziaływania azbestu na organizm ludzki. Wynikiem tego jest całkowity brak przestrzegania przepisów BHP przy pracach zwi ązanych z bie żą cymi remontami poszy ć dachowych i elewacyjnych. Niska świadomo ść ekologiczna mieszka ńców jest przyczyn ą deponowania niezabezpieczonych odpadów azbestowych bezpo średnio na terenie gospodarstwa lub w miejscach do tego nie przeznaczonych tzw. „dzikich wysypiskach”. Zadaniem edukacji ekologicznej o tematyce „azbestowej”, prowadzonej przez Gmin ę jest mi ędzy innymi doprowadzenie do stanu, kiedy usuwanie azbestu odbywa ć si ę b ędzie w sposób profesjonalny i nie spowoduje zagro żenia dla mieszka ńców. Wyroby zawieraj ące azbest stanowi ą bezpo średnie zagro żenie dla zdrowia ludzi wówczas, gdy włókna azbestowe uwalniaj ą si ę i wraz z powietrzem przedostaj ą si ę do układu oddechowego (np. w trakcie prac demonta żowych, podczas ich szlifowania, ci ęcia lub łamania). Problem utylizacji azbestu znalazł osobne miejsce w rz ądowym „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” z 2002 roku oraz w Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032 z 2009 roku, stanowi ącym aktualizacj ę Programu z 2002 roku. Zgodnie z tym programem, przyjmuje si ę oczyszczenie do roku 2032, terytorium Polski z azbestu i usuni ęcie stosowanych od wielu lat
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 40 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą wyrobów zawieraj ących azbest. Program ten mi ędzy innymi, nakłada na gminy obowi ązek współpracy z lokalnymi mediami celem rozpowszechniania informacji dotycz ących zagro żeń powodowanych przez azbest oraz wyroby go zawieraj ące. Głównym źródłem odpadów zawieraj ących azbest s ą stosowane w budownictwie do roku 1997 płyty azbestowo- cementowe. Na obszarze gminy Poronin, znajduje si ę du ża ilo ść nieruchomo ści (ok. 25%), w przewa żaj ącej liczbie b ędących własno ści ą gospodarstw indywidualnych, na terenie, których znajduj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest. S ą to przewa żnie poszycia dachowe w postaci falistych płyt eternitowych.
Osoby fizyczne b ędące wła ścicielami nieruchomo ści zgodnie z ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity, Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.) są zobowi ązane do przedkładania Wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o posiadanych wyrobach zawieraj ących azbest, a wójt, burmistrz lub prezydent miasta okresowo przedkłada przedmiotowe informacje Marszałkowi województwa, który prowadzi ich rejestr.
Po kilku latach obowi ązywania ustawy z dnia 19 czerwca 1997 roku (tekst jednolity, Dz. U. z 2004 r. Nr 3 poz. 20 ze zm.), o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest, stwierdza si ę nikł ą znajomo ść przepisów przez wła ścicieli i administratorów obiektów budowlanych. Jednocze śnie obserwuje si ę usuwanie bez żadnego zabezpieczenia uszkodzonych wyrobów azbestowo-cementowych i kierowanie nielegalnie na „dzikie wysypiska”. Stwarza to konieczno ść szybkiego podj ęcia działa ń edukacyjno – informacyjnych, które mogłyby skutecznie u świadomi ć mieszka ńców, co do potrzeby współdziałania z jednostkami gminnymi w celu eliminacji azbestu. Edukacja taka powinna by ć prowadzona zarówno w lokalnych środkach masowego przekazu (prasa, radio ewentualnie telewizja) jak te ż i przy okazji lokalnych zgromadze ń czy te ż nawet imprez kulturalno – o światowych. Dobre wyniki mo że równie ż odnie ść powtarzana akcja informacyjna w postaci ulotek, plakatów, rozprowadzanych w szkołach. Szkoły s ą tak że dobrym miejscem prowadzenia akcji u świadamiaj ących charakter zagro żenia powodowanego przez azbest. Edukacja młodzie ży mo że przynie ść w najbli ższych latach znacznie lepsze efekty ni ż edukacja dorosłych. Nale ży rozwa żyć mo żliwo ść zaanga żowania lokalnych autorytetów do propagowania akcji usuwania wyrobów azbestowych z otoczenia.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 41 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Warunkiem powodzenia działa ń jest zapewnienie środków finansowych na odbiór odpadów zawieraj ących azbest z gospodarstw indywidualnych i z innych zasobów mieszkaniowych. Obietnice dawane mieszka ńcom chc ącym usun ąć azbest ze swoich posesji musz ą by ć bezwzgl ędnie dotrzymywane. W przeciwnym razie, utrata zaufania mo że by ć przyczyn ą zaniechania działa ń ze strony wła ścicieli budowli lub prowadzenia przez nich prac „na własn ą r ękę” bez zastosowania koniecznych środków ostro żno ści. Istnieje du że prawdopodobie ństwo, że w takim przypadku azbest trafi na nielegalne składowisko odpadów.
Jako istotny element działa ń edukacyjnych nale ży rozwa żyć opublikowanie poprzez ulotki, pras ę lub plakaty, instrukcji dla wła ścicieli gospodarstw, zarz ądców nieruchomo ści, firm wykonawczych i transportowych, podaj ącej sposób bezpiecznego obchodzenia si ę z wyrobami zawieraj ącymi azbest we wszystkich fazach prac zwi ązanych z jego unieszkodliwianiem, zgodnie z obowi ązuj ącymi w tym zakresie przepisami prawa ochrony środowiska.
4.2. WARUNKI BEZPIECZE ŃSTWA PRZY USUWANIU WYROBÓW I ODPADÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2001 r. Nr 112, poz. 1206), materiały zawieraj ące azbest nale żą do grupy odpadów niebezpiecznych. Odpadem staj ą si ę wyroby zawieraj ące azbest usuni ęte z miejsca ich wykorzystania. Na podstawie dost ępnej literatury [ Zbiór Przepisów i Procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest, Ministerstwo Gospodarki, stan prawny na 31 grudnia 2000 ], 30 lat u żytkowania szarej, niemalowanej płyty dachowej zawieraj ącej azbest oraz malowanej płyty elewacyjnej zawieraj ącej azbest, stanowi graniczny okres ich bezpiecznego u żytkowania. Usuwanie z dachów i elewacji wyrobów zawieraj ących azbest przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy, zwi ększa zagro żenie pyłem azbestowym dla mieszka ńców.
Najcz ęś ciej powstaj ące odpady nale żą do dwóch grup: Grupy 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest Grupy 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 42 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Wprowadzona ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tekst jednolity, Dz. U. z 2004 r. Nr 3 poz. 20 ze zm.) i towarzysz ące jej rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest oraz zmieniaj ące z roku 2010 (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089) nakazuje konieczno ść kontroli wbudowanych wyrobów zawieraj ących azbest i ewentualnie usuwania uszkodzonych.
Zgodnie z wymienionym rozporz ądzeniem wła ściciele lub zarz ądcy obiektów budowlanych z zabudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest, które posiadaj ą g ęsto ść powy żej 1000 kg/m 3, dokonuj ą ich przegl ądu technicznego. Na podstawie tego przegl ądu powinna zosta ć sporz ądzona ocena stanu i mo żliwo ści bezpiecznego u żytkowania obiektu. Wszystkie wyroby zakwalifikowane zgodnie z t ą ocen ą do wymiany oraz wszystkie wyroby azbestowe o g ęsto ści poni żej 1000 kg/m 3 powinny by ć usuwane na koszt wła ściciela obiektu. Niemniej jednak, zgodnie z Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032 „koszt transportu i unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest powinien zosta ć pokryty ze środków własnych gminy, przy udziale środków właścicieli nieruchomo ści, dotacji i po życzek funduszy ochrony środowiska lub innych źródeł dost ępnych dla gminy” . Gmina powinna zapewni ć ponadto wywóz odpadów zawieraj ących azbest na składowisko odpadów lub zapewni ć ich dostarczenie do przewo źnego urz ądzenia do przetwarzania odpadów zawieraj ących azbest.
Sposób zbierania i usuwania odpadów zawieraj ących azbest zale ży od rodzaju odpadów i źródeł ich powstawania. Generaln ą zasad ą przy tego rodzaju działalno ści jest maksymalne zabezpieczenie przed mo żliwo ści ą emisji włókien azbestu do atmosfery. Mo żna to osi ągn ąć przez utrzymywanie odpowiednich wymogów techniczno – organizacyjnych.
W tym celu zapewni ć nale ży: − nawil żanie wod ą wyrobów zawieraj ących azbest przed ich usuwaniem lub demonta żem i utrzymywanie w stanie wilgotnym przez cały czas pracy, − dokonywanie demonta żu całych wyrobów (płyt, rur, kształtek) bez jakiegokolwiek uszkadzania, tam gdzie jest to technicznie mo żliwe,
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 43 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
− dokonywanie rozdzielania (odspajania) materiałów trwale zwi ązanych z podło żem przy stosowaniu wył ącznie narz ędzi r ęcznych lub wolnoobrotowych, wyposa żonych w miejscowe instalacje odci ągaj ące powietrze.
Sposób rozbiórki lub remontów obiektów budowlanych zawieraj ących azbest został sprecyzowany w wy żej wymienionych rozporz ądzeniach (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089). Prace polegaj ące na usuwaniu lub naprawie tych wyrobów mog ą by ć wykonywane wył ącznie przez Wykonawców posiadaj ących odpowiednie wyposa żenie techniczne do prowadzenia takich prac oraz przez pracowników przeszkolonych w zakresie bezpiecze ństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie materiałów zawieraj ących azbest. W tym zakresie nowy Program wprowadza zmiany i przewiduje, że wła ściciel nieruchomo ści (budynków jednorodzinnych i gospodarskich) b ędzie mógł legalnie zdemontowa ć wyroby zawieraj ące azbest z terenu posesji bez korzystania z usług wyspecjalizowanych firm, o ile osoby usuwaj ące wyroby azbestowe zostan ą odpowiednio przeszkolone i b ędą dysponowa ć środkami technicznymi eliminuj ącymi nara żenie na kontakt z włóknami azbestu oraz b ędą to prowadzi ć incydentalnie . Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest oraz zmieniaj ące z roku 2010 (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089) wykonawca prac polegaj ących na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest, obowi ązany jest do: 1. Uzyskania odpowiednio zezwolenia (*) , pozwolenia (*) , decyzji (*) zatwierdzaj ącej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi albo zło żenia organowi informacji o sposobie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi; 2. Przeszkolenia przez uprawnion ą instytucj ę zatrudnianych pracowników, osób kieruj ących lub nadzoruj ących prace polegaj ące na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest w zakresie bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzegania procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania; 3. Opracowania przed rozpocz ęciem prac szczegółowego planu prac usuwania wyrobów zawieraj ących azbest, obejmuj ącego w szczególno ści: a) identyfikacj ę azbestu w przewidzianych do usuni ęcia materiałach, na podstawie udokumentowanej informacji od wła ściciela lub zarz ądcy obiektu albo te ż na podstawie
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 44 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
bada ń przeprowadzonych przez laboratorium wyposa żone w sprz ęt umo żliwiaj ący ich prawidłow ą analiz ę i zdolne do stosowania odpowiedniej techniki identyfikacyjnej, b) informacje o metodach wykonywania planowanych prac, c) zakres niezb ędnych zabezpiecze ń pracowników oraz środowiska przed nara żeniem na szkodliwo ść emisji azbestu, w tym problematyk ę okre ślon ą przepisami dotycz ącymi planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia, d) ustalenie niezb ędnego dla rodzaju wykonywanych prac monitoringu powietrza; 4. Posiadania niezb ędnego wyposa żenia technicznego i socjalnego zapewniaj ącego prowadzenie okre ślonych planem prac oraz zabezpiecze ń pracowników i środowiska przed nara żeniem na działanie azbestu.
Powy ższe wymagania okre śla rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest oraz zmieniaj ące z roku 2010 (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089), wydane na podstawie obowi ązuj ącej ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (tekst jednolity, Dz. U. z 2004 r. Nr 3 poz. 20 ze zm.). Punkt pierwszy powy ższych wymaga ń został uchylony przez art. 231 ust.1 i 2 nowej ustawy o odpadach.
(*) Ustawa o odpadach [Dz.U. z 2012, poz. 21] reguluje obowi ązki wytwórców i posiadaczy odpadów oraz organów administracji publicznej. Ponadto, według art. 231, ust.1 wymienionej ustawy o odpadach decyzje zatwierdzaj ące program gospodarki odpadami niebezpiecznymi wydane na podstawie przepisów dotychczasowych wygasaj ą z dniem wej ścia w życie ustawy. Według art. 231 ust.2 wymienionej ustawy, zło żone informacje o wytwarzanych odpadach i o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami wygasaj ą z dniem wej ścia w życie ustawy. Zgodnie z art. 66 ust.1 ustawy o odpadach z 14 grudnia 2012 [Dz.U. z 2013, poz. 21], wykonawca prac polegaj ących na zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest jest wytwórc ą odpadów, wi ęc posiadaczem odpadów, przez co obowi ązany jest do prowadzenia na bie żą co ewidencji ilo ściowej i jako ściowej powstałych odpadów. Ewidencj ę mo żna prowadzi ć w systemie teleinformatycznym, umo żliwiaj ącym po świadczenie dokumentów ewidencji odpadów za pomoc ą podpisu elektronicznego. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowuj ą wa żno ść na czas, na jaki zostały wydane. Do dnia 31 grudnia 2014 r. do ewidencji odpadów stosuje si ę przepisy dotychczasowe.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 45 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Wykonawca prac, przed przyst ąpieniem do prac polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuni ęciu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektu, urz ądzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a tak że z terenu prac, obowi ązany jest do zgłoszenia zamiaru przeprowadzenia tych prac wła ściwemu organowi nadzoru budowlanego, wła ściwemu okr ęgowemu inspektorowi pracy oraz wła ściwemu inspektorowi sanitarnemu, w terminie co najmniej 7 dni przed rozpocz ęciem prac. Ponadto zobowi ązany jest do: − izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie odpowiednich osłon, − ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległo ści od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniej ni ż 1 m przy stosowaniu osłon, − umieszczenia tablic ostrzegawczych o tre ści: Uwaga zagro żenie azbestem, − zastosowania odpowiednich środków technicznych umo żliwiaj ących zmniejszenie emisji włókien azbestu, − codziennego usuwania pozostało ści pyłu azbestowego ze strefy prac przy zastosowaniu podci śnieniowego sprz ętu odkurzaj ącego lub metod ą czyszczenia na mokro.
Odpady czy wyroby o g ęsto ści wła ściwej wi ększej ni ż 1000 kg/m 3 (definiowane jako „twarde”, zawieraj ące poni żej 20% azbestu) nale ży zbiera ć do trwałych i mocnych worków polietylenowych. Pyły azbestowe, lu źno zwi ązane fragmenty odpadów, wyroby i odpady o g ęsto ści wła ściwej mniejszej ni ż 1000 kg/m 3 (definiowane jako „mi ękkie”, zawieraj ące powy żej 20% do 100% azbestu), powinny by ć umieszczane w workach z folii polietylenowej szczelnie zamykanych, które nast ępnie nale ży umieści ć w opakowaniu zbiorczym z folii. Zinwentaryzowane wyroby azbestowe w gminie Poronin nale żą do materiałów twardych, czyli zawieraj ące poni żej 20 % azbestu. W wyrobach tych włókna azbestowe są mocno zwi ązane, a w przypadku mechanicznego uszkodzenia (np. p ękni ęcia), ma miejsce stosunkowo niewielka emisja azbestu do otoczenia w porównaniu z wyrobami mi ękkimi. Opakowania z odpadami lub wyrobami zawieraj ącymi azbest powinny by ć odpowiednio oznakowane w formie etykiety trwale przytwierdzonej do opakowania lub bezpo średniego nadruku na opakowaniu. Oznakowanie powinno posiada ć wymiary: co najmniej 5 cm wysoko ści (H) i 2.5 cm szeroko ści. Składa si ę on w górnej cz ęś ci (h 1= 40%H) z litery „a” w białym kolorze na czarnym tle, a w dolnej (h 2=60%H) z napisu czarnego lub białego na czerwonym tle: UWAGA! ZAWIERA AZBEST! Wdychanie pyłu azbestu stanowi niebezpiecze ństwo dla zdrowia. Post ępuj zgodnie z przepisami i zasadami bezpiecze ństwa i
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 46 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą higieny pracy. Je żeli produkt lub odpad zawiera krokidolit (odmiana azbestu) nale ży zaznaczy ć na etykiecie w formie napisu ZAWIERA KROKIDOLIT/AZBEST NIEBIESKI . Zał ącznik nr 2 do Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649 oraz z 2010 r. nr 162, poz. 1089) przedstawia wzór etykiety do oznakowania wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest.
Wzór etykiety do oznakowania wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest, zgodnie z załącznikiem do Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 71, poz. 649).
Przy pracach zwi ązanych z usuwaniem azbestu i wyrobów azbestowych pracownicy powinni stosowa ć wydzielone narz ędzia i sprz ęt ochronny. W strefie prowadzonych prac obowi ązuje zakaz palenia tytoniu i spo żywania posiłków. Ubrania ochronne nale ży przechowywa ć w wydzielonych miejscach. Nie wolno ich wynosi ć oraz pracowa ć w ubraniach do tego nieprzeznaczonych. Zu żyta odzie ż mo że by ć prana w pralni z zachowaniem procedur post ępowania z odpadami azbestu. Zaleca si ę stosowa ć sprz ęt ochraniaj ący układ oddechowy (maski i półmaski) w przypadku przekraczania dopuszczalnego st ęż enia włókien azbestu w powietrzu strefy roboczej. Jest on równie ż zalecany przy st ęż eniach mniejszych od warto ści dopuszczalnych. Sprz ęt jednorazowego użytku traktowa ć nale ży jako odpad zawieraj ący azbest. Ochrona przed włóknami azbestu wymaga stosowania filtrów I lub II stopnia ochronnego.
Narz ędzia i urz ądzenia u żywane w czasie pracy powinny pozostawa ć w strefie pracy do całkowitego zako ńczenia przewidywanych czynno ści. Nast ępnie nale ży je dokładnie odkurzy ć i wytrze ć na mokro. Sprz ęt, którego nie mo żna oczy ści ć, nale ży szczelnie zapakowa ć i przenie ść do nast ępnej strefy pracy.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 47 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
W tabeli 4.1. przedstawiono najwy ższe dopuszczalne st ęż enia pyłów zawieraj ących azbest w środowisku pracy, zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002 r. Nr 217, poz. 1833 ze zm.). Rozporz ądzenie to okre śla warto ści najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dyrektywa Rady Wspólnoty Europejskiej (91/382/EWG) z 24 czerwca 1991 r. ustala st ęż enie włókien azbestu w powietrzu na stanowiskach pracy bez u życia środków ochrony dla: - azbestu chryzotylowego < 0,2 włókna/cm 3 - innych odmian azbestu < 0,1 włókna/cm 3
Zagadnienie dopuszczalnego st ęż enia włókien azbestu w powietrzu budynków przeznaczonych dla stałego pobytu ludzi nie jest jednoznacznie okre ślone. Według interpretacji Pa ństwowego Zakładu Higieny (pismo z dnia 24 sierpnia 1995 r. l.z. III- 9/1430/95) do Rozporz ądzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej (Monitor Polski z 1996r. Nr 19, poz. 231) poziom zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego pobytu ludzi nie powinien przekracza ć 1000 włókien/m 3, co odpowiada warto ści dopuszczalnego st ęż enia substancji w powietrzu atmosferycznym w odniesieniu do 24-godzinnego okresu pomiarowego.
Tabela 4.1. Najwy ższe dopuszczalne st ęż enia pyłów zawieraj ących azbest w środowisku pracy, zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 217, poz. 1833 ze zm.)
Nazwa czynnika szkodliwego dla zdrowia Najwy ższe dopuszczalne st ęż enie mg/m3 włókien w 1 cm 3 pyły zawieraj ące azbest i inne materiały włókniste z wyj ątkiem krokidolitu i antygorytu − pył całkowity 1,0 --- − włókna respirabilne 1) --- 0,2 pyły zawieraj ące krokidolit − pył całkowity 0,5 --- − włókna respirabilne 1) --- 0,2 pyły zawieraj ące antygoryt włóknisty − pył całkowity 1,0 --- − włókna respirabilne 1) --- 0,2 1) włókna o długo ści powy żej 5 m, o maksymalnej średnicy poni żej 3 m i o stosunku długo ści do średnicy powy żej 3 : 1 --- oznacza „nieokre ślone” Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ze zmianami z roku 2010 (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649 oraz z roku 2010 Nr 162, poz. 1089), wykonawca prac, przed przyst ąpieniem do prac
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 48 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuni ęciu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektu, urz ądzenia budowlanego lub instalacji przemysłowej, a tak że z terenu prac, obowi ązany jest do zgłoszenia tego faktu wła ściwemu organowi nadzoru budowlanego oraz wła ściwemu okr ęgowemu inspektorowi pracy. Zgodnie z rozporz ądzeniem z 2010 roku zmieniaj ącym rozporz ądzenie z 2004 roku koniecznie jest ponadto zgłoszenie prac inspektorowi sanitarnemu. Zgodnie z ustaw ą o odpadach z 14 grudnia 2012 roku (Dz. U.2013, poz. 21 ze zm.) transport odpadów odbywa si ę z zachowaniem przepisów obowi ązuj ących przy transporcie materiałów niebezpiecznych. Zgodnie z art. 50 ust.1. wymienionej ustawy, marszałek województwa dokonuje wpisu do rejestru na wniosek transportuj ących odpady. Rejestr zawiera nast ępuj ące informacje: − imi ę i nazwisko lub nazw ę podmiotu oraz adres zamieszkania lub siedziby; − numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile został nadany, − numer REGON, o ile został nadany; − kod i nazw ę rodzajów transportowanych odpadów.
W zakresie ewidencji odpadów, transportuj ący odpady ma obowi ązek prowadzenia uproszczonej ewidencji odpadów w formie karty przekazania odpadów. Zgodnie z art. 233 ust. 1. ustawy o odpadach z 14 grudnia 2012 roku (Dz. U. 2013, poz. 21 ze zm.) zezwolenia na transport odpadów wydane na podstawie przepisów dotychczasowych zachowuj ą wa żno ść na czas na jaki zostały wydane, nie dłu żej jednak ni ż do czasu upływu terminu zło żenia wniosku o wpis do rejestru lub z dniem uzyskania wpisu do tego rejestru. Do czasu utworzenia rejestru, transportuj ący odpady s ą obowi ązani do uzyskania zezwolenia na transport odpadów lub wpisu do rejestru na podstawie przepisów dotychczasowych. Do wydawania zezwole ń na transport odpadów, do czasu utworzenia rejestru, stosuje si ę przepisy dotychczasowe.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 49 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
5. UNIESZKODLIWIANIE ODPADÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Według Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112 poz. 1206) odpady zawieraj ące azbest zaliczane s ą do grupy 17 – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej: 1) Materiały izolacyjne zawieraj ące azbest (17 06 01*); 2) Materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest (17 06 05*).
Podstawow ą i najta ńsz ą metod ą unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest jest ich deponowanie, zgodnie z wymogami prawnymi, na składowiskach odpadów niebezpiecznych. Wymagania dotycz ące składowania dla odpadów niebezpiecznych, wymienionych w katalogu odpadów oznaczonych kodami: 17 06 01* i 17 06 05* okre śla Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie składowisk odpadów (Dz.U. 2013, poz. 523)
Wymagania dotycz ące składowania odpadów niebezpiecznych (zawieraj ących azbest): 1. Składowiska odpadów lub wydzielone kwatery na terenie innych składowisk odpadów przeznaczone do wył ącznego składowania odpadów, niebezpiecznych pochodz ących z budowy, remontu rozbiórki obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej, wymienionych w katalogu odpadów, oznaczonych kodami 17 06 01* i 17 06 05* (czyli odpadów zawieraj ących azbest) nie zawieraj ących substancji niebezpiecznych innych ni ż azbest w postaci zwi ązanej wraz z włóknami zwi ązanymi czynnikiem wi ążą cym, w postaci nieprzekształconej, buduje si ę w specjalnie wykonanych zagł ębieniach terenu ze ścianami bocznymi zabezpieczonymi przed osypywaniem si ę. 2. Ka żdorazowo po zło żeniu odpadów zawieraj ących azbest, ich powierzchni ę zabezpiecza si ę przed emisj ą pyłów przez przykrycie izolacj ą syntetyczn ą lub warstw ą gruntu. 3. Składowanie odpadów zawieraj ących azbest, nale ży zako ńczy ć na poziomie 2 m poni żej poziomu terenu otoczenia; nast ępnie składowisko odpadów wypełnia si ę gruntem do poziomu terenu.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 50 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
5.1. CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANYCH SKŁADOWISK ODPADÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
Najbli ższymi miejscami unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest powstaj ących przy realizacji Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin są składowiska znajduj ące si ę na terenie województwa małopolskiego i śląskiego. S ą to:
− Składowisko odpadów w Oświ ęcimiu, − Składowisko odpadów w Tarnowie-Mo ścicach, − Składowisko odpadów w Jastrz ębiu Zdroju.
Składowisko odpadów zawieraj ących azbest w O świ ęcimiu , „Miejsko-Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o., ul. Nadwi śla ńska 46. Łączna pojemno ść eksploatacyjna wynosi 9500 m 3. Na składowisku unieszkodliwiane s ą tylko odpady o kodzie 17 06 05*. Składowisko odpadów „za rz. Biał ą” Zakładów Azotowych w Tarnowie- Mo ścicach S.A., ul. Kwiatkowskiego 8. Zarz ądc ą składowiska jest Jednostka Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. w Tarnowie. Składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i oboj ętne Cofinco Poland Sp. z o. o. w Jastrz ębiu Zdroju , województwo śląskie, przyjmuje odpady do unieszkodliwiania z terenu całego kraju. Alternatywnym miejscem unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin mogą by ć:
Składowisko odpadów komunalnych w Świ ętochłowicach, MPGK Sp. z o.o., oddalone o około 175 km od gminy Poronin. Posiada wydzielon ą kwater ę na odpady zawieraj ące azbest. Przyjmuje odpady do unieszkodliwiania bez ograniczeń. Składowisko odpadów zawierających azbest w Dobrowie (gm. Tucz ępy, powiat buski) oddalone o około 200 km od gminy Poronin. Składowisko, o docelowej pojemno ści 175000 m3, przyjmuje odpady z terenu całego kraju. Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Kozodrzy , gmina Ostrów, powiat ropczycko-sędziszowski oddalone o ok. 200 km od gminy Poronin. Jest to składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne z wydzielon ą kwater ą na odpady niebezpieczne zawieraj ące azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 51 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Poni żej podano krótk ą charakterystyk ę składowisk odpadów przyjmuj ących odpady zawieraj ące azbest w O świ ęcimiu, w Tarnowie - Mo ścicach oraz w Jastrz ębiu Zdroju.
SKŁADOWISKO ODPADÓW W OŚWI ĘCIMIU
Składowisko odpadów zawieraj ących azbest w O świ ęcimiu, ul. Nadwi śla ńska 46, gmina O świ ęcim, województwo małopolskie, oddalone jest o około 120 km od gminy Poronin. Składowisko zarz ądzane jest przez spółk ę o nazwie „Miejsko-Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o . Składowisko odpadów zawieraj ących azbest to wydzielona północna cz ęść składowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne w O świ ęcimiu. Eksploatowane jest zgodnie z pozwoleniem zintegrowanym wydanym przez Marszałka Województwa Małopolskiego 17.05.2011 r. znak: SW.III.MW.7673-30/10 oraz z instrukcj ą eksploatacji składowiska zatwierdzon ą przez Marszałka Województwa Małopolskiego decyzj ą z dn. 19.05.2011 r. , znak: SR-III.7241.3.2011.MW. Niecka składowiska odpadów zawieraj ących azbest składa si ę z dwóch kwater o ł ącznej powierzchni 3500 m 2, ł ącznej pojemno ści eksploatacyjnej 9500 m 3. Na składowisku unieszkodliwiane s ą tylko odpady o kodzie 17 06 05* (materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest). Odpady zawieraj ące azbest s ą składowane w opakowaniach w których zostały przywiezione.
SKŁADOWISKO ODPADÓW „ZA RZ . BIAŁ Ą” W TARNOWIE –MOŚCICACH
Składowisko odpadów „za rz. Biał ą” Zakładów Azotowych w Tarnowie-Mo ścicach S.A., ul. Kwiatkowskiego 8 zarz ądzane jest przez Jednostk ę Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. w Tarnowie. Na terenie składowiska wydzielony jest sektor przeznaczony do unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest. Składowisko oddalone jest o około 150 km od gminy Poronin. Wydział Oczyszczalni Ścieków i Składowisk Jednostki Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. w Tarnowie mo że przyjmowa ć do unieszkodliwiania odpady azbestowe w kompleksie składowisk odpadów „za rzek ą Biała” w zakresie i ilo ści okre ślonych instrukcj ą eksploatacji składowiska. Jednostka Ratownictwa Chemicznego Sp. z o.o. w Tarnowie posiada zezwolenie na prowadzenie działalno ści w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 52 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
SKŁADOWISKO ODPADÓW W JASTRZ ĘBIU ZDROJU Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne Cofinco Poland Sp. z o. o w Jastrz ębiu Zdroju, województwo śląskie, czynne jest od 1999 roku. Jest oddalone o około 165 km od gminy Poronin. Składowisko posiada wydzielon ą subkwater ę na odpady zawieraj ące azbest w ramach sektora III składowiska. Składowisko przyjmuje odpady do unieszkodliwiania z terenu całego kraju. Przewidywana data zamkni ęcia planowana jest na 2015 rok.
Oświ ęcim Tarnów Jastrz ębie Zdrój
1 2 0 m k k m 0 1 5 65 1 km
Poronin
Rys 5.1. Najbli ższe składowiska od gminy Poronin
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 53 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
5.2. WYKAZ DOST ĘPNYCH SKŁADOWISK PRZYJMUJĄCYCH ODPADY ZAWIERAJ ĄCE AZBEST
Istnieje mo żliwo ść deponowania odpadów zawieraj ących azbest na innych składowiskach, ni ż wymienione powy żej, ale spełniaj ących wymogi prawa.
Wykaz istniej ących i przygotowywanych składowisk odpadów zawierających azbest (na podstawie Bazy Azbestowej; stan na czerwiec.2014 r. – uzupełnione) województwo dolno śląskie
1. Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Trzebczu, gm. Polkowice, zarz ądzane przez Przedsi ębiorstwo Gospodarki Miejskiej Sp. z o.o. ul. D ąbrowskiego 2, Polkowice,
2. Składowisko odpadów w Marcinowie, gm. Trzebnica, zarz ądzane Zakład Gospodarki Komunalnej w Trzebnicy, ul. Piłsudskiego 1, Trzebnica, / tylko z terenu gminy /
województwo kujawsko-pomorskie
3. Składowisko Odpadów Niebezpiecznych Małociechowo, gm. Pruszcz Zarz ądzane przez„ECO-POL” Sp. z o.o. ul. Dworcowa 9, Pruszcz,
4. Składowisko – Utylizacja Odpadów Bycz-Teodorowo, Zarz ądzane przez „Utylizacja Odpadów Zakład Instalacji Sanitarnych, in ż. Władysław Lewandowski, ul. Szybka, Pradziejów, województwo lubelskie
5. Składowisko Odpadów Niebezpiecznych, Poniatowa Wie ś, gm. Poniatowa zarz ądzane przez Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Młodzie żowa 4, Poniatowa,
6. Składowisko Piaski Zarzecze II Kra śnik, zarz ądzane przez WOD-BUD Sp. z o.o., ul. Piłsudskiego 12/1, Kra śnik,
7. Składowisko odpadów azbestowych w miejscowo ści Srebrzyszcze, gm. Chełm, zarz ądzane przez Przedsi ębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. w Chełmie, ul. Ks. Piotra Skargi 11, Chełm, województwo lubuskie
8. Składowisko Odpadów Azbestowych, ul. Małaszy ńska 180, Chró ścik, gm. Gorzów Wielkopolski, zarz ądzane przez Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., ul. Teatralna 49, Gorzów Wielkopolski,
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 54 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą województwo łódzkie
9. Składowisko Odpadów w Płoszowie, gm. Radomsko, zarz ądzane przez ASA. Eko-Radomsko Sp. z o.o, ul. Narutowicza 5b., 10. Składowisko Odpadów w Pukaninie, gm. Rawa Mazowiecka, zarz ądzane przez ZGO AQUARIUM Sp. z o.o., Zakład ZGO w Pukininie nr 140 województwo małopolskie 11. Składowisko komunalne w Ujkowie Starym pow. olkuski, Zakład Gospodarki Komunalnej BOLESŁAW Sp. z o.o. Bolesław, ul. Osadowa 1 (wydzielona kwatera przyjmuje odpady z terenu województwa małopolskiego),
12. Składowisko odpadów „za rz. Biał ą” w Tarnowie, Zakłady Azotowe w Tarnowie- Mo ścicach S.A. ul. Kwiatkowskiego 8,
13. Składowisko odpadów zawieraj ących azbest w O świ ęcimiu, ul. Nadwi śla ńska 46, Miejsko-Przemysłowa Oczyszczalnia Ścieków Sp. z o.o O świ ęcim. województwo mazowieckie
14. Składowisko odpadów komunalnych w Rachocinie, Zakład Gospodarki Mieszkaniowej, ul. Traugutta 33, Sierpc, województwo opolskie brak składowisk województwo podkarpackie
15. Składowisko odpadów komunalnych w Młynach pow. jarosławski, Zakład Gospodarki Komunalnej Gminy Radymno z/s w Skołoszowie 341,
16. Składowisko Odpadów Pysznica gm. Pysznica, zarz ądzane przez Gminny Zakład Komunalny, ul. Wolno ści 295, Pysznica, (tylko dla potrzeb własnych gminy)
17. Kozodrza, gm. Ostrów , Zakład Usług Komunalnych w Ostrowie województwo podlaskie
18. Składowisko Odpadów Miastkowo, pow. Łom ża, MPGKiM, ul. Akademicka 22, Łom ża
19. Zakład Przetwarzania i Unieszkodliwiania Odpadów, Czerwony Bór Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Zambrowie, ul. Polowa 19, Zambrów (tylko dla potrzeb gmin zrzeszonych w Zambrowskim Zwi ązku Gmin) województwo pomorskie
20. Zakład Unieszkodliwiania Odpadów w Bierkowie, gm. Słupsk
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 55 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Słupsku, ul. Szczeci ńska 112, Słupsk,
21. Składowisko Odpadów w Gilwie Małej, Kwidzyn, Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., Gilwa Mała 8, Kwidzyn
22. Kwatera na odpady zawieraj ące azbest, Zakład Utylizacji Sp. z o.o. w Gda ńsku, ul. Jabłoniowa 55, Gda ńsk Szadółki, (ze ści śle okre ślonego terenu) 23. Zakład Zagospodarowania Odpadów Sp. z o.o., Nowy Dwór 89-600 Chojnice, Stary Rynek 1 (tylko dla potrzeb powiatów człuchowskiego i Chojnickiego) województwo śląskie
24. Składowisko odpadów w Knurowie ul. Szybowa, zarz ądzane przez PPHU „KOMART” Sp. z o.o., Knurów ul. Szpitalna 7 (tylko z terenu województwa śląskiego),
25. Składowisko odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Świ ętochłowicach, 41- 603 Świ ętochłowice, ul. Wojska Polskiego Zarz ądca: MPGK Sp. z o.o. Świ ętochłowice ul. Łagiewnicka 76, 41-608 ,
26. Wydzielona subkwatera na odpady zawieraj ące azbest w ramach sektora III składowiska odpadów innych ni ż niebezpieczne i oboj ętne w Jastrz ębiu Zdroju, Cofinco-Poland Sp. z o.o., ul. Graniczna 29, Katowice, województwo świ ętokrzyskie
27. Składowisko odpadów zawieraj ących azbest w miejscowo ści Dobrów, gmina Tucz ępy, Chempol Sp. z o o Dobrów 8, 28-142 Tucz ępy, województwo warmi ńsko-mazurskie
28. Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o., ul. Sza ńcowa 1, Elbl ąg, województwo wielkopolskie
29. Składowisko odpadów niebezpiecznych w Koninie, Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o, ul. Sula ńska 11, Konin, województwo zachodniopomorskie
30. Zakład odzysku odpadów, ul. Łubuszan 80, Sianów Przedsi ębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o., ul. Komunalna 5, Koszalin,
31. Składowisko odpadów w m. Dalsze, gm. My ślibórz, zarz ądzane przez EKO-MY ŚL Sp. z o.o. Dalsze 36, My ślibórz.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 56 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
6. HARMONOGRAM USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
6.1. ZADANIA WYNIKAJ ĄCE Z INNYCH DOKUMENTÓW
Zgodnie z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego oraz Programem Ochrony Środowiska dla powiatu tatrza ńskiego na lata 2010 – 2013 z perspektyw ą 2014-2017 przewidywano nast ępuj ące działania organizacyjne w zakresie post ępowania z odpadami zawieraj ącymi azbest: 1. Inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest; 2. Opracowanie programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest; 3. Organizacja kampanii informacyjnej w zakresie szkodliwo ści azbestu i bezpiecznego użytkowaniu i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest; 4. Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy; 5. Monitoring prawidłowego post ępowania z wyrobami i odpadami zawieraj ącymi azbest
W ramach opracowania Programu usuwania azbestu z terenu gminy Poronin zrealizowano znaczn ą cz ęść zada ń wytyczonych do realizacji w dokumentach wy ższego szczebla. Została w szczególno ści przeprowadzona wnikliwa inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest wraz z okre śleniem stopnia pilno ści usuwania wyrobów. Harmonogram usuwania wyrobów został przedstawiony w trzech wariantach.
Podstawowe Zadania Gminy : 1) gromadzenie przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta informacji o ilo ści, rodzaju i miejscach wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz przekazywanie ich do marszałka województwa z wykorzystaniem dost ępnego narz ędzia informatycznego www.bazaazbestowa.gov.pl prowadzonego przez Ministerstwo Gospodarki. Baza azbestowa jest narz ędziem monitorowania realizacji zada ń wynikaj ących z Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032. 2) przygotowywanie i aktualizacja programów usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest;
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 57 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
3) organizowanie akcji informacyjno – edukacyjnej, współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotycz ących zagro żeń powodowanych przez azbest; 4) organizowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych; 5) współpraca z organizacjami społecznymi wspieraj ącymi realizacj ę Programu ; 6) współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).
Zadania wła ściciela lub zarz ądcy obiektu: ─ sporz ądzenie przegl ądu technicznego wyrobów zawieraj ących azbest- na podstawie tego przegl ądu sporz ądza si ę w jednym egzemplarzu „ Ocen ę stanu i mo żliwo ści bezpiecznego użytkowania wyrobów zawieraj ących azbest” ; ─ dokonanie identyfikacji rodzaju azbestu i oszacowanie ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest. Osoba fizyczna nieb ędąca przedsi ębiorc ą przedkłada informacj ę odpowiednio wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta; ─ uzyskanie pozwolenia na wykonywanie prac remontowo- budowlanych zwi ązanych z wytwarzaniem odpadów niebezpiecznych – usuwaniem odpadów zawieraj ących azbest powinny zajmowa ć si ę tylko przedsi ębiorstwa posiadaj ące odpowiednie pozwolenia, a tak że sprz ęt techniczny oraz przeszkolonych pracowników; ─ wykonawca prac polegaj ących na zabezpieczeniu lub usuni ęciu wyrobów zawieraj ących azbest obowi ązany jest do zgłoszenia zamiaru przeprowadzenia tych prac wła ściwemu organowi nadzoru budowlanego, wła ściwemu okr ęgowemu inspektorowi pracy oraz wła ściwemu pa ństwowemu inspektorowi sanitarnemu, w terminie co najmniej 7 dni przed rozpocz ęciem prac; ─ Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest z budynków oraz oczyszczenie terenu nieruchomo ści z odpadów zawieraj ących azbest.
Podstawowe warunki, jakie nale ży spełni ć przed rozpocz ęciem prac rozbiórkowych w celu maksymalnego zapewnienia ochrony gatunków ptaków gnie żdżą cych si ę w strefach dachowych i innych zakamarkach budynków:
− Przynajmniej na rok przed planowanymi pracami rozbiórkowymi nale ży przeprowadzi ć inwentaryzacj ę w celu sprawdzenia czy w budynku znajduj ą si ę miejsca l ęgowe ptaków;
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 58 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
− Nale ży powstrzyma ć si ę od prowadzenia prac budowlanych i remontowych w sezonie lęgowym, czyli najcz ęś ciej od pocz ątku marca do ko ńca sierpnia. W przeciwnym wypadku istnieje ryzyko zniszczenia gniazd i spłoszenia l ęgn ących si ę ptaków, co jest zabronione prawem - art. 127 ust. 2 pkt e, Ustawy o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 627, z pó źn. zm.); − W przypadku prowadzenia prac budowlanych mog ących zagrozi ć ptakom bytuj ącym na terenie inwestycji lub ich siedliskom, organ nadzoru budowlanego zobowi ązany jest do wstrzymania przeprowadzanych prac budowlanych, pod gro źbą odpowiedzialno ści karnej osoby fizycznej będącej organem nadzoru budowlanego przewidzianej w art. 231 Kodeksu karnego. − Prowadzenie prac remontowo-budowlanych obiektów, w których znajduj ą si ę siedliska ptaków (w tym jerzyków) wymaga uzyskania zgody Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Regionalny Dyrektor O Ś po zasi ęgni ęciu opinii eksperta ornitologa okre śla termin i warunki wykonywania prac remontowo-budowlanych. W razie utraty w czasie remontu miejsc gniazdowych okre śla sposób naprawy szkód (m.in. ilo ść budek l ęgowych, jakie nale ży zamontowa ć w ramach kompensacji przyrodniczej); − Rozwieszane skrzynki l ęgowe powinny by ć specjalnej konstrukcji dostosowanej do gatunków ptaków, (dla jerzyków wymiary skrzynek s ą nast ępuj ące: 34 x 18 x 20 cm, z owalnym wlotem 6,5 x 3,5 cm umieszczonym na środku wysoko ści ścianki); − Tam, gdzie to mo żliwe nale ży unika ć zamykania otworów w stropodachach (z zastrze żeniem przypadku przedstawionego poni żej); − W przypadku, gdy stropodach ocieplono materiałami sypkimi, które s ą niebezpieczne dla ptaków, nale ży doprowadzi ć do zamkni ęcia otworów i wywieszenia budek. Stosowane powszechnie materiały sypkie do izolacji stropodachów, takie jak granulat wełny mineralnej, granulat styropianu i fibra celulozowa stanowi ą niebezpieczn ą pułapk ę dla ptaków.
Plan unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest na etapie gminnym, składa si ę z zada ń podstawowych i z zada ń szczegółowych, przedstawionych w tabeli poni żej.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 59 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 6.1. Zadania do realizacji w latach 2014-2032 w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest do realizacji na terenie gminy Poronin. Termin Zadania podstawowe Jednostka realizacji w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest realizuj ąca
Przeprowadzenie szkole ń i akcji informacyjno-edukacyjnych na temat wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest. Szkolenia i akcje informacyjno-edukacyjne nale ży przeprowadza ć zarówno w śród młodzie ży szkolnej, jak i dorosłych mieszka ńców gminy. Akcje powinny obejmowa ć szkolenie z zakresu: • podstawowych rodzajów wyrobów zawieraj ących azbest Gmina, powszechnie stosowanych w budownictwie; Jednostki • sposobów bezpiecznej eksploatacji obiektów (szczególnie naukowo- 2014 - budowlanych) w których zastosowano wyroby azbestowe; badawcze, 2032 • zagro żeń i skutków dla zdrowia i środowiska przyrodniczego organizacje w przypadku niewła ściwego u żytkowania i usuwania wyrobów ekologiczne, zawieraj ących azbest; placówki • mo żliwo ści finansowego wsparcia i wła ściwego post ępowania oświatowe. w przypadku prac remontowych obejmuj ących wymian ę wyrobów zawieraj ących azbest; • dost ępnych specjalistycznych firm działaj ących na terenie gmin i posiadaj ących stosowne uprawnienia i zezwolenia do prowadzenia prac obejmuj ących usuni ęcie, zbieranie, transport i unieszkodliwianie odpadów zawieraj ących azbest. Zbieranie odpadów zawieraj ących azbest i przekazanie firmom posiadaj ącym odpowiednie zezwolenie w zakresie zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest. Wykonawca prac, polegaj ących na naprawie lub usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest z obiektów i urz ądze ń budowlanych, zobowi ązany jest do: • izolowania od otoczenia obszaru prac przez stosowanie Gmina, odpowiednich osłon, posiadacze 2014-2032 • ogrodzenia terenu prac z zachowaniem bezpiecznej odległo ści odpadów, od traktów komunikacyjnych dla osób pieszych, nie mniejszej przedsi ębiorcy ni ż 1 m przy stosowaniu osłon, • umieszczenia tablic ostrzegawczych o tre ści: "Uwaga! Zagro żenie azbestem", "Osobom nie upowa żnionym wst ęp wzbroniony", • zastosowania odpowiednich środków technicznych celem zmniejszenia emisji włókien azbestu. Termin Zadania szczegółowe Jednostka realizacji w zakresie unieszkodliwiania odpadów zawieraj ących azbest realizuj ąca Wdra żanie zasad i zapisów prawa dotycz ących wyrobów i Gmina, 2014-2032 odpadów zawieraj ących azbest, zgodnie z obowi ązuj ącymi wła ściciele przepisami obiektów Sporz ądzenie zbiorczego wykazu obiektów zawieraj ących azbest corocznie na koniec ka żdego roku na podstawie zebranych informacji i Gmina arkuszy ocen Opracowanie danych liczbowych o ilo ści i rozmieszczeniu corocznie Gmina wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy. Gmina, Sukcesywne dokonywanie przegl ądu technicznego obiektów na corocznie wła ściciele terenie gminy stosownie do odpowiednich rozporz ądze ń obiektów
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 60 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Ustalenie rejonów spodziewanego wzrostu zagro żenia pyłem azbestu z uwagi na koncentracj ę wyst ępowania uszkodze ń lub Gmina, technicznego zu życia wyrobów zawieraj ących azbest. organy W miejscach takich nale ży rozwa żyć podj ęcie prac zwi ązanych z 2014-2032 kontrolne, usuni ęciem wyrobów azbestowych stwarzaj ących zagro żenie, lub wła ściciele zabezpieczeniem tych wyrobów np. przez pokrycie specjalnymi obiektów farbami pokry ć dachowych zmniejszaj ących ryzyko pylenia azbestu. Wyst ąpienie do odpowiednich jednostek o przeprowadzanie Gmina, 2014-2032 monitoringu zagro żonych rejonów (obiektów), w których wła ściciele zabudowano wyroby zawieraj ące azbest obiektów Prowadzenie rozeznania rynku i weryfikacji danych na usługi zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest, corocznie Gmina unieszkodliwianiem odpadów zawieraj ących azbest oraz transportem.. Usuwanie i unieszkodliwianie wyrobów zawieraj ących azbest. Prace polegaj ące na usuwaniu lub naprawie tych wyrobów mog ą Gmina by ć wykonywane wył ącznie przez wykonawców posiadaj ących wła ściciele 2014-2032 odpowiednie wyposa żenie techniczne do prowadzenia takich prac obiektów, oraz przez pracowników przeszkolonych w zakresie zarz ądcy bezpiecze ństwa i higieny pracy przy usuwaniu i wymianie przedsi ębiorcy materiałów zawieraj ących azbest.
6.2. WARIANTOWO ŚĆ USUWANIA WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST ZLOKALIZOWANYCH NA OBSZARZE GMINY PORONIN
Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin jest zgodny z przepisami prawnymi obowi ązuj ącymi w Polsce oraz Unii Europejskiej, a tak że z innymi dokumentami w przedmiotowym zakresie, m.in. z: • Ustaw ą Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (tekst jednolity, Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.), • Ustaw ą o Odpadach z dnia 14 grudnia 2012r. (Dz. U. 2013, poz. 21 zer zm.), • Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, 2002 r., • Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, • Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego, • Programem Ochrony Środowiska dla powiatu tatrza ńskiego na lata 2010 – 2013 z perspektyw ą 2014-2017.
Celem Krajowego Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski jest:
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 61 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
• spowodowanie oczyszczenie terytorium Polski z azbestu oraz usuni ęcie stosowanych od wielu lat wyrobów zawieraj ących azbest; • wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszka ńców Polski spowodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowa ń; • spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie w okre ślonym horyzoncie czasowym, do spełnienia wymogów ochrony środowiska; • stworzenie odpowiednich warunków do wdro żenia przepisów prawnych oraz norm post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest stosowanych w Unii Europejskiej.
Łącznie na obszarze gminy Poronin zinwentaryzowano 132768 m2 wyrobów zawieraj ących azbest w postaci płyt azbestowo-cementowych. Dla zestawienia jako ściowego wyrobów zawieraj ących azbest przeprowadzono ocen ę pilno ści usuwania wyrobów zawieraj ących azbest . Przeprowadzona ocena pilno ści stanowi podstaw ę dla wyró żnienia wariantów usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Zbiorcze zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest, zinwentaryzowanych na obszarze gminy Poronin z podziałem na 3 stopnie pilno ści zestawiono w tabeli 6.2.
Tabela 6.2. Zestawienie jako ści wyrobów zawieraj ących azbest, zinwentaryzowanych na obszarze gminy Poronin, według stopnia pilno ści. Płyty azbestowo - cementowe I stopie ń II stopie ń III stopie ń Suma Obiekty [m 2] [m 2] [m 2] [m 2] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 47620 40360 44050 132030 indywidualne) Budynki b ędące własno ści ą JST 200 0 0 200 Własno ść osób prawnych (firmy, 80 230 228 538 przedsi ębiorstwa i inne instytucje), w tym: Budynki b ędące własno ści ą PKP 0 0 0 0
Budynki b ędące własno ści ą MON 0 0 0 0
Razem gmina Poronin 47900 40590 44278 132768
W trakcie prac terenowych zinwentaryzowano tak że zniszczone płyty dachowe zło żone na terenie poszczególnych posesji gospodarstw indywidualnych. Płyty te w ilo ści
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 62 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
860 m 2 zaliczono do I stopnia pilno ści. Ze wzgl ędu na cz ęsty brak mo żliwo ści obserwacji w terenie, cz ęść zło żonych płyt azbestowo-cementowych mogła nie zosta ć uwzgl ędniona w ankietach. Je żeli takowe odpady azbestowo-cementowe zło żone na posesjach zostan ą zgłoszone przez wła ścicieli posesji nale ży je traktowa ć zgodnie z post ępowaniem dla I stopnia pilno ści.
Zgodnie z Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, całkowita ilo ść wyrobów wbudowanych w obiektach budowlanych powinna zosta ć usuni ęta i unieszkodliwiona do roku 2032, w trzech okresach: Lata 2002 – 2012 Lata 2013 – 2022 Lata 2023 - 2032 Pierwszy okres zako ńczył si ę w 2012. Pozostały całkowity czas usuwania wyrobów zawieraj ących azbest podzielono, zgodnie z Krajowym Programem na 2 pozostałe okresy: Harmonogram usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przedstawiono w trzech wariantach dla 132768 m2, zatem w okresie 2014* – 2022: 60018m2, w okresie 2023 – 2032: 72750 m2. * od pa ździernika 2014 roku (z uwagi na termin opracowania programu)
WARIANT I – usuwanie zgodnie ze stopniem pilno ści, WARIANT II – usuwanie w pierwszej kolejno ści z budynków u żyteczno ści publicznej WARIANT III – usuwanie zgodnie z kolejno ści ą zgłosze ń.
Przy uwzgl ędnieniu wszelkich uwarunkowa ń, zarówno finansowych jak i ekologicznych czy gospodarczych, najbardziej realnym wariantem usuwania, wydaje si ę by ć wariant III, czyli usuwanie w kolejno ści zgłosze ń. Koszty zdj ęcia pokrycia dachowego wykonanego z materiałów zawieraj ących azbest, z budynków u żyteczno ści publicznej lub b ędących własno ści ą Gminy oraz koszty transportu i unieszkodliwienia odpadów powstałych w wyniku wymiany takiego pokrycia dachowego będą pokrywane w cało ści ze środków publicznych lub cz ęś ciowo ze środków wła ścicieli budynków.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 63 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Przy uwzgl ędnieniu unijnej zasady „zanieczyszczaj ący płaci” , koszty usuni ęcia i unieszkodliwiania powstałych odpadów zawieraj ących azbest pokrywa wła ściciel posesji lub zarz ądca nieruchomo ści. Jednak Gmina mo że przeznaczy ć własne środki oraz stara ć si ę o pozyskanie środków zewn ętrznych na dofinansowanie w cało ści lub w cz ęś ci kosztów demonta żu, transportu i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest. Zach ętą do realizacji inwestycji przez mieszka ńców mo że by ć pokrywanie kosztów ze środków gminnych.
WARIANT I
USUWANIE ZGODNIE ZE STOPNIEM PILNO ŚCI Wariant ten zakłada usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest według stopnia pilno ści. Przeprowadzona ocena pilno ści zgodnie z zał ącznikiem nr 1 do Rozporz ądzenia z dnia 2 kwietnia 2004 ze zmianami z 2010 r. (Dz. U. Nr 71 z 2004 r., poz. 649 oraz z roku 2010 Nr 162, poz. 1089) wykazała, że stan utrzymania pokry ć dachowych zawieraj ących azbest jest zró żnicowany na obszarze gminy Poronin. Całkowita ilo ść wyrobów przeznaczonych do usuwania do roku 2032 wynosi 132768 m2. W latach 2014 – 2022 zostan ą usuni ęte z terenu gminy Poronin 60018 m 2 wyrobów, w tym: cało ść wyrobów I stopnia pilno ści z budynków będących własno ści ą osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych) w ilo ści 47620 m2, cało ść wyrobów I stopnia z budynków nale żą cych do firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji w ilo ści 80 m2, 200 m2 I stopnia pilno ści z budynków b ędących własno ści ą JST, 11888 m2 wyrobów II stopnia z budynków nale żą cych do osób fizycznych (gospodarstw indywidualnych), 230 m2 wyrobów II stopnia z budynków firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji . W latach 2023 – 2032 zostanie usuni ęta pozostało ść wyrobów II stopnia pilno ści w ilo ści 28472 m2 oraz cało ść wyrobów III stopnia w ilo ści 44050 m2 z budynków gospodarstw indywidualnych, cało ść wyrobów III stopnia w ilo ści 228 m2 z budynków firm i przedsi ębiorstw. W sumie, w okresie 2023-2032 zostan ą usuni ęte z terenu gminy Poronin 72750 m 2 wyrobów zawieraj ących azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 64 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 6.3. Zestawienie ilo ściowe [m 2] dla I wariantu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest na terenie Poronin. Stopie ń Lata Obiekt pilno ści 2014 - 2022 2023 i 2032 Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 47620 0 I stopie ń Własno ść JST 200 0 pilno ści Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 80 0 Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 11888 28472 II stopie ń Własno ść JST 0 0 pilno ści Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 230 0 Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 0 44050 III stopie ń Własno ść JST 0 0 pilno ści Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 0 2258 Razem gmina Poronin 60018 72750
Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest ze zmianami z 2010 r., wyroby zawieraj ące azbest zaliczane do I stopnia nale ży pilnie usun ąć lub zabezpieczy ć bezzwłocznie, natomiast zaliczane do II stopnia wymagaj ą ponownej oceny w terminie do 1 roku, a nale żą ce do III stopnia wymagaj ą ponownej oceny w terminie do 5 lat. Wariant I, zgodny z zało żeniami powy ższego rozporz ądzenia, zakładaj ący usuwanie w kolejno ści zgodnej ze stopniami pilno ści, jest w praktyce trudny do realizacji. Wariant ten jest niemo żliwy do realizacji bez udziału i zaanga żowania wła ściciela konkretnego budynku.
WARIANT II
USUWANIE W PIERWSZEJ KOLEJNO ŚCI WYROBÓW Z BUDYNKÓW U ŻYTECZNOŚCI
PUBLICZNEJ , BUDYNKÓW JEDNOSTKI SAMORZ ĄDU TERYTORIALNEGO (G MINY ) ORAZ FIRM
I PRZEDSI ĘBIORSTW Wariant ten zakłada usuwanie w pierwszej kolejno ści wszystkich wyrobów, znajduj ących si ę w budynkach u żyteczno ści publicznej, Gminy oraz firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji na terenie gminy Poronin niezale żnie od ich przynale żno ści do stopnia pilno ści. W dalszej kolejno ści wariant zakłada usuwanie zgodnie ze stopniami pilno ści, czyli w kolejno ści budynki nale żą ce do I stopnia, kolejno do II oraz w konsekwencji do III stopnia.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 65 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
W latach 2014 - 2022 roku zostan ą usuni ęte wszystkie wyroby zawieraj ące azbest z budynków nale żą cych do Gminy Poronin w ilo ści 200 m 2 I stopnia, wszystkie wyroby z budynków nale żą cych do firm i przedsi ębiorstw w ilo ści 538 m 2 (tj. 80 m 2 I stopnia, 230 m 2 II stopnia, 228 m 2 III stopnia). W tym okresie zostan ą tak że usuni ęte 47620 m2 wyrobów I stopnia oraz 11660 m 2 wyrobów II stopnia z budynków gospodarstw indywidualnych. W sumie w tym okresie zostanie usuni ęte 60018 m2 wyrobów zawieraj ących azbest.
W latach 2023 – 2032 zostan ą usuni ęte 28700 m2 wyrobów II stopnia oraz 44050 m2 III stopnia z budynków gospodarstw indywidualnych. W sumie w tym okresie zostanie usuni ęte 72750 m2 wyrobów zawieraj ących azbest.
Tabela 6.4. Zestawienie ilo ściowe [m 2] dla II wariantu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin Stopie ń Lata Obiekt pilno ści 2014 - 2022 2023 i 2032 Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 47620 0 I stopie ń Własno ść JST 200 0 pilno ści Własno ść osób firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 80 0
Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 11660 28700 II stopie ń Własno ść JST 0 0 pilno ści Własno ść osób firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 230 0
Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa indywidualne) 0 44050 III stopie ń Własno ść JST 0 0 pilno ści Własno ść osób firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 228 0
Razem gmina Poronin 60018 72750
Wariant II, z powy żej opisan ą kolejno ści ą, jest w praktyce tak że trudny do realizacji z przyczyn analogicznych, jak dla wariantu I. Jest on jednak istotny ze względu na usuwanie zagro żenia w miejscach o du żym nasileniu ruchu ludno ści.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 66 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
WARIANT III
USUWANIE ZGODNIE Z KOLEJNO ŚCI Ą ZGŁOSZE Ń
Wariant ten zakłada nierównomierne w czasie rozło żenie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. Proces usuwania wyrobów zawieraj ących azbest b ędzie post ępowa ć zgodnie z kolejno ści ą ch ętnych wła ścicieli budynków na realizacj ę tego zadania. Koszty inwestycji, zgodnie z ustaw ą, pokrywa wła ściciel, dlatego te ż realizacja tego zadania odbywa ć si ę b ędzie w miar ę zapotrzebowania mieszka ńców. Zgłoszenia wymiany pokrycia dachowego dokonuje wła ściciel konkretnego obiektu, natomiast ewentualne dofinansowanie (transportu i unieszkodliwienia) pokrywa ć mo że Gmina. Dofinansowanie poprzez Gmin ę inwestycji mo że odbywa ć si ę poprzez zwrot kosztów zgodnie z przedstawionym rachunkiem lub poprzez zlecenie prac uprawnionej firmie wyłonionej na zasadach przetargu.
Przyj ęcie do realizacji tego wariantu mo że spowodowa ć wzrost zainteresowania problemem w śród mieszka ńców gospodarstw indywidualnych. Koszty nowego dachu, koszty zdj ęcia pokrycia dachowego, wykonanego z materiałów zawieraj ących azbest, na terenie prywatnej posesji, oraz koszty transportu powstałych odpadów zawieraj ących azbest do miejsca ich unieszkodliwienia oraz samego unieszkodliwienia pokrywa wła ściciel posesji, zgodnie z unijn ą zasad ą „zanieczyszczaj ący płaci”. Jednak Gmina mo że przeznaczy ć własne środki na dofinansowanie w cało ści lub w cz ęś ci zadania w zakresie demonta żu, transportu i unieszkodliwienia odpadów zawieraj ących azbest. Wariant III jest najbardziej realny do realizacji. W zakresie dofinansowania osobom fizycznym z gminnych środków, powołuj ąc si ę na art. 403 ust.2. i 4 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.) istnieje mo żliwo ść dofinansowania ze środków gminnych dla osób fizycznych, kosztów zwi ązanych z gospodark ą odpadami – kosztów transportu i unieszkodliwienia na składowisku odpadów niebezpiecznych - odpadów zawieraj ących azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 67 ul. Wybickiego 7, 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
7. SZACOWANE NAKŁADY FINANSOWE NA REALIZACJ Ę ZADANIA
Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów niebezpiecznych, a w szczególno ści zawieraj ących azbest, mo że by ć finansowane lub współfinansowane z dotacji lub kredytów/po życzek udzielonych na preferencyjnych warunkach. Przegl ąd mo żliwo ści i potencjalnych źródeł sfinansowania niezb ędnych nakładów przedstawiony został poni żej. Nakłady finansowe konieczne do poniesienia dla zdj ęcia pokrycia dachowego, wykonanego z materiałów zawieraj ących azbest, na terenie prywatnej posesji, oraz koszty transportu powstałych odpadów zawieraj ących azbest do miejsca ich unieszkodliwienia ponosi, zgodnie z unijn ą zasad ą „zanieczyszczaj ący płaci”, wła ściciel posesji. Jednak koszty m.in. demonta żu, transportu wraz z kosztami unieszkodliwienia odpadów azbestowych mog ą by ć pokryte m.in. ze środków gminnych oraz funduszy unijnych w cało ści lub cz ęś ci.
7.1. NAKŁADY FINANSOWE DLA DEMONTA ŻU, TRANSPORTU I SKŁADOWANIA ODPADÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST
Według danych zgromadzonych, opracowanych i przedstawionych w niniejszej pracy, realizacja demonta żu i unieszkodliwiania wyrobów zawieraj ących azbest, zgodnie z krajowym „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” ma potrwa ć do 2032 roku. Proces ten obejmuje (w przypadku gminy Poronin) 132768 m 2 płyt azbestowo-cementowych. Wagowo taka powierzchnia pokry ć dachowych odpowiada masie 1460,4 Mg ( zgodnie z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, 1 m 2 płyty falistej wa ży ok. 11 kg ). Łączna obj ęto ść azbestowych pokry ć dachowych na terenie gminy Poronin wynosi około 1197,6 m 3.
Do oszacowania całkowitych nakładów finansowych związanych z likwidacj ą wbudowanych elementów z azbestem wykorzystano informacje, aktualne na rok 2014, na temat rynkowych cen usuwania, transportu i deponowania materiałów zawieraj ących azbest.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 68 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Przyj ęto orientacyjne ceny jednostkowe brutto:
Średni KOSZT SKŁADOWANIA wyrobów zawieraj ących azbest, w zale żno ści od wynegocjowanych warunków i wybranego składowiska, kształtuje si ę w przedziale od 216 do 378 zł/Mg .
Średni KOSZT TRANSPORTU na składowisko wynosi od ok. 3 do 5 zł na kilometr.
Średni KOSZT DEMONTA ŻU wyrobów azbestowo – cementowych (przez specjalistyczn ą firm ę) wynosi ok. 12 zł/m 2.
Przyj ęte warto ści mog ą by ć zmienne w czasie w zale żno ści od ró żnorodnych uwarunkowa ń wynikaj ących m.in. z prowadzonej polityki cenowej, z sytuacji rynkowej.
Szacowane nakłady finansowe zwi ązane z demonta żem ogólnej ilo ści wyrobów z całego terenu gminy Poronin przedstawia tabela 7.1. Szacowane nakłady finansowe zwi ązane z demonta żem ogólnej ilo ści wyrobów z podziałem na stopnie pilno ści przedstawia tabela 7.2.
Tabela 7.1. Całkowity szacowany koszt demonta żu wyrobów azbestowo-cementowych na obszarze gminy Poronin Ilo ść wyrobów Łączny koszt Rodzaj obiektu [m 2] demonta żu [zł] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 132030 1584360 indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji 538 6456 Własno ść JST 200 2400 Razem 132768 1593216
Tabela 7.2. Szacowany koszt demonta żu wyrobów azbestowo-cementowych z podziałem na stopnie pilno ści. II stopie ń III stopie ń I stopie ń pilno ści pilno ści pilno ści Suma Rodzaj obiektu Koszt Koszt Koszt Ilo ść Ilo ść Ilo ść [zł] zdj ęcia zdj ęcia zdj ęcia [m 2] [m 2] [m2] [zł] [zł] [zł] Własno ść osób fizycznych 47620 571440 40360 484320 44050 528600 1584360 (gospodarstwa indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw 80 960 230 2760 228 2736 6456 i inn ych instytucj i) Własno ść JST 200 2400 0 0 0 0 2400 Razem 47900 574800 40590 487080 44278 531336 1593216
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 69 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Analiz ę nakładów finansowych zwi ązanych z transportem i składowaniem odpadów przeprowadzono dla trzech docelowych lokalizacji składowisk odpadów z województwa małopolskiego - składowisko w O świ ęcimiu, składowisko w Tarnowie oraz z województwa śląskiego – składowisko w Jastrz ębiu Zdroju. Takie lokalizacje pozwoliły na porównanie kosztów zwi ązanych z transportem. - O świ ęcim , woj. małopolskie ( 120 km od Poronina; 240 km w obydwie strony), - Tarnów -Mo ścice, woj. małopolskie ( 150 km od Poronina; 300 km w obydwie strony), - Jastrz ębie Zdrój , woj. śląskie (ok. 165 km od Poronina; 330 km w obydwie strony),
Przyj ęto, że transport dokonywany jest samochodami o ładowno ści 20 Mg.
W pierwszym przypadku powstaj ące odpady azbestowe z terenu gminy Poronin byłyby transportowane na średni ą odległo ść 120 km na składowisko odpadów w Oświ ęcimiu, powiat o świ ęcimski (woj. małopolskie). W tym przypadku: - Koszt transportu wynosi 4,32 zł/kilometr brutto - Koszt składowania wynosi 270 zł/Mg brutto
W drugim przypadku powstaj ące odpady azbestowe z terenu gminy Poronin byłyby transportowane na średni ą odległo ść 150 km na składowisko odpadów w Tarnowie (woj. małopolskie). W tym przypadku: - Koszt transportu mo że by ć negocjowany i w odległo ści do 100 km mo że by ć wliczony w koszt składowania (informacja zarz ądzaj ącego składowiskiem) - Koszt składowania wynosi 378 zł/Mg brutto
W trzecim przypadku powstaj ące odpady azbestowe z terenu gminy Poronin byłyby transportowane na średni ą odległo ść 165 km na składowisko w Jastrz ębiu Zdroju (woj. śląskie):. W tym przypadku: - Koszt transportu wynosi 4,32 zł/kilometr brutto - Koszt składowania 216 zł/Mg brutto.
Zestawienie nakładów finansowych koniecznych do poniesienia na transport i składowanie na składowiska przedstawiaj ą tabele poni żej.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 70 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 7.3. Ł ączne szacowane koszty transportu i składowania odpadów na składowisku w Oświ ęcimiu. Ilo ść Koszt Koszt Razem Rodzaj obiektu wyrobów transportu składowania transport [Mg] [zł] [zł] i składowanie [zł] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 1452 75289 392129 467418 indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 6 1037 1598 2635 instytucji Własno ść JST 2,2 1037 594 1631
Razem 1460 77362 394321 471683
Tabela 7.4. Ł ączne szacowane koszty transportu i składowania odpadów na składowisku w Tarnowie-Mo śicach. Ilo ść Koszt Koszt Razem Rodzaj obiektu wyrobów transportu składowania transport [Mg] [zł] [zł] i składowanie [zł] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 1452 0 548981 548981 indywidualne)
Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 6 0 2237 2237 instytucji Własno ść JST 2,2 0 832 832
Razem 1460 0 552049 552049
Tabela 7.5. Ł ączne szacowane koszty transportu i składowania odpadów na składowisku w Jastrz ębiu Zdroju. Ilo ść Koszt Koszt Razem Rodzaj obiektu wyrobów transportu składowania transport [Mg] [zł] [zł] i składowanie [zł] Własno ść osób fizycznych (gospodarstwa 1452 103522 313703 417225 indywidualne)
Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 6 1426 1278 2704 instytucji Własno ść JST 2,2 1426 475 1901
Razem 1460 106373 315457 421830
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 71 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 7.6. Koszt transportu i składowania w Oświ ęcimiu odpadów zawieraj ących azbest pochodz ących z terenu gminy Poronin.
Koszt transportu i składowania w [zł] wg stopnia pilno ści Lokalizacja I II III Razem Ilo ść Ilo ść Ilo ść Razem Transport Składowanie Transport Składowanie Transport Składowanie Transport Składowanie wyrobów wyrobów wyrobów Transport+ [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [Mg] [Mg] [Mg] Składowanie Własno ść osób fizycznych 523,8 27155 141431 444,0 23015 119869 484,6 25119 130829 75289 392129 467418 (gospodarstwa indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 0,9 1037 238 2,5 1037 683 2,5 1037 677 3110 1598 4708 instytucji Własno ść JST 2,2 1037 594 0,0 0 0 0,0 0 0 1037 594 1631 Razem 526,9 29228 142263 446,5 24052 120552 487,1 26156 131506 79436 394321 473757
Tabela 7.7. Koszt transportu i składowania w Tarnowie-Mo ścicach odpadów zawieraj ących azbest pochodz ących z terenu gminy Poronin. Koszt transportu i składowania w [zł] wg. stopnia pilno ści Lokalizacja I II III Razem Ilo ść Ilo ść Ilo ść Razem Transport Składowanie Transport Składowanie Transport Składowanie Transport Składowa wyrobów wyrobów wyrobów Transport+ [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] nie [zł] [Mg] [Mg] [Mg] Składowanie Własno ść osób fizycznych 523,8 0 198004 444,0 0 167817 484,6 0 183160 0 548981 548981 (gospodarstwa indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 0,9 0 333 2,5 0 956 2,5 0 948 0 2237 2237 instytucji Własno ść JST 2,2 0 832 0,0 0 0 0,0 0 0 0 832 832 Razem 526,9 0 199168 446,5 0 168773 487,1 0 184108 0 552049 552049
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 72 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 7.8. Koszt transportu i składowania w Jastrz ębiu Zdroju odpadów zawieraj ących azbest pochodz ących z terenu gminy Poronin Koszt transportu i składowania w [zł] wg. stopnia pilno ści Lokalizacja I II III Razem Ilo ść Ilo ść Ilo ść Razem Transport Składowa Transport Składowanie Transport Składowanie Transport Składowanie wyrobów wyrobów wyrobów Transport+ [zł] nie [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [Mg] [Mg] [Mg] Składowanie Własno ść osób fizycznych 523,8 37338 113145 444,0 31645 95895 484,6 34539 104663 103522 313703 417225 (gospodarstwa indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i innych 0,9 1426 190 2,5 1426 546 2,5 1426 542 4277 1278 5555 instytucji Własno ść JST 2,2 1426 475 0,0 0 0 0,0 0 0 1426 475 1901 Razem 526,9 40189 113810 446,5 33071 96442 487,1 35964 105205 109224 315457 424681
Tabela 7.9. Ł ączne szacowane koszty demonta żu, transportu i składowania odpadów. Składowisko Składowisko Składowisko Ilo ść Koszt w Oświ ęcimiu w Tarnowie-Mo ścicach w Jastrz ębiu Zdroju Rodzaj obiektu wyrobów demonta żu Koszt Koszt Koszt Koszt Koszt Koszt [Mg] [zł] transportu składowania transportu składowania transportu składowania [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] [zł] Własno ść osób fizycznych 1452 1584360 75289 392129 0 548981 103522 313703 (gospodarstwa indywidualne) Własno ść firm, przedsi ębiorstw i 6 6456 1037 1598 0 2237 1426 1278 innych instytucji Własno ść JST 2,2 2400 1037 594 0 832 1426 475 Ogółem 1460 1593216 77362 394321 0 552049 106373 315457
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 73 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
7.2. SPOSOBY I MO ŻLIWO ŚCI POZYSKANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH Zgodnie z art. 7. ust.1.ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001, tekst jednolity z roku 2013 (Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.): „Kto powoduje zanieczyszczenie środowiska, ponosi koszty usuni ęcia skutków tego zanieczyszczenia” oraz zgodnie z „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” i jego aktualizacj ą usuni ęcie wyrobów zawierających azbest z prywatnych posesji nale ży w 100% do wła ścicieli obiektów. Zatem, w my śl powy ższego, wła ściciel budynków z wbudowanym materiałem zawieraj ącym azbest ponosi koszty usuwania powstałych odpadów zawieraj ących azbest. W zakresie dofinansowania osobom fizycznym z bud żetu gminy , powołuj ąc si ę na art. 403 ust.2. i 4 ustawy Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001, (t.j., Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.) wi ększo ść gmin w kraju przeznacza cz ęść środków na dofinansowanie, dla osób fizycznych, kosztów zwi ązanych ze zdj ęciem, transportem i unieszkodliwianiem powstałych odpadów na składowisku odpadów niebezpiecznych - odpadów zawieraj ących azbest. Mo żliwo ści pozyskania środków finansowych przez Gmin ę na realizacje zada ń zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest s ą bezpo średnio zwi ązane z priorytetami wielu funduszy krajowych i unijnych w zakresie gospodarki odpadami, ochrony powietrza czy ochrony powierzchni ziemi. Istotne znaczenie w przeznaczaniu środków na ten cel odgrywa Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej . Z uwagi na rozlegle zadania własne i celowe gminy w stosunku do potrzeb inwestycyjnych, konieczne mo że sta ć si ę si ęgni ęcie w cało ści lub cz ęś ci po zewnętrzne źródła finansowania.
Warunkiem powodzenia działa ń zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest jest zapewnienie środków finansowych na odbiór odpadów zawieraj ących azbest z gospodarstw indywidualnych i innych zasobów mieszkaniowych. Istnieje du że prawdopodobie ństwo, że w takim przypadku odpady zawieraj ące azbest trafi ą na nielegalne „wysypisko odpadów”. Realizacja zada ń zwi ązanych z bezpiecznym usuwaniem i unieszkodliwianiem wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest obejmuje zadania pozainwestycyjne oraz inwestycyjne. Zadania pozainwestycyjne dotycz ą przede wszystkim intensyfikacji działa ń organizacyjnych umo żliwiaj ących rozwój systemu odbierania odpadów niebezpiecznych oraz
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 74 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą edukacji ekologicznej i monitoringu gospodarki odpadami. Jako zadanie nieinwestycyjne (WFO ŚiGW) rozumie si ę zadanie nie zwi ązane z nabyciem, wytworzeniem środka trwałego (np.: zadania z zakresu edukacji ekologicznej). Zadania inwestycyjne obejmuj ą przedsi ęwzi ęcia w zakresie budowy niezb ędnego potencjału technicznego umo żliwiaj ącego w prawidłowy sposób prowadzenie procesów demonta żu, transportu i unieszkodliwiania odpadów, w tym zawieraj ących azbest. Przez zadanie inwestycyjne (WFO ŚiGW) rozumie si ę zadanie, w ramach którego środki s ą przeznaczane na nakłady inwestycyjne zwi ązane z wytworzeniem, nabyciem lub ulepszeniem środków trwałych. Realizacja poszczególnych projektów zwi ązanych z bezpiecznym usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest i unieszkodliwianiem powstaj ących odpadów, mo żliwa jest poprzez wykorzystanie m.in.: • środków publicznych - pochodz ących z bud żetu gminy lub pozabud żetowych instytucji publicznych, • środków prywatnych - środki własne inwestora, • środków publiczno-prywatnych - pochodz ących z bud żetu gminy lub pozabud żetowych instytucji publicznych oraz środków własnych inwestora. Formy finansowania inwestycji ekologicznych: • udziały własne gmin lub przedsi ębiorstw, • zobowi ązania kapitałowe (kredyty, po życzki, obligacje, leasing), • udziały kapitałowe – (akcje i udziały w spółkach), • dotacje.
7.2.1. INSTRUMENTY OGÓLNOKRAJOWE
Wśród instrumentów ogólnokrajowych wspieraj ących bezpieczne usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest nale ży wymieni ć instrumenty: • Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, • Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 (dotyczy tylko gmin wiejskich, miejsko-wiejskich i miejskich (do 5 000 mieszka ńców), • Banku Ochrony Środowiska S.A. oraz BG Ż we współpracy z ARiMR .
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 75 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: Finansowanie zada ń z zakresu gospodarki odpadami, w tym odpadami zawieraj ącymi azbest, jest mo żliwe ze środków funduszy ochrony środowiska na zasadach okre ślonych ustaw ą z dnia 27 kwietnia 2001 r – Prawo ochrony środowiska (tekst jednolity, Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.). W przypadku usuwania i unieszkodliwiania wyrobów i odpadów azbestowych dotyczy to głównie zada ń o relatywnie niskich kosztach inwestycyjnych. Środki pozyskiwane z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zapewniaj ą wsparcie finansowania inwestycji, zgodnie zasadami przyj ętymi w tych funduszach. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przeznacza środki finansowe na wspieranie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i jednostek gminnych oraz na realizacj ę zada ń okre ślonych w ustawie Prawo ochrony środowiska. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela oprocentowanych po życzek, dopłat do oprocentowania preferencyjnych kredytów i po życzek, przyznaje dotacje na podstawie umów cywilno-prawnych. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela szeregu dotacji czy po życzek m.in. w zakresie gospodarki odpadami, w tym pomoc w usuwaniu azbestu. W ramach NFO ŚiGW uruchomiono Program: 3.3. Gospodarowanie odpadami innymi ni ż komunalne; Cz ęść 2. Usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest. Celem programu jest wzrost ilo ści unieszkodliwionych oraz zabezpieczonych odpadów zawieraj ących azbest. Program jest wdra żany w latach 2010 – 2017 . Dotacje udzielane s ą przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej z udziałem środków udost ępnionych przez NFO ŚiGW. Terminy składania wniosków dla wnioskodawców okre ślaj ą indywidualnie WFO ŚiGW i umieszczaj ą na swojej stronie internetowej. WFO ŚiGW udzielaj ąc dotacji ze środków udost ępnionych przez NFO ŚiGW, działa we własnym imieniu na rzecz NFOSiGW. Kwota dofinansowania przedsi ęwzi ęcia wynosi do 100 % jego kosztów kwalifikowanych, w tym do 50 % kosztów kwalifikowanych, ze środków udost ępnionych przez NFOSiGW, w formie dotacji. Podstawowymi warunkami uzyskania dotacji s ą: − przedsi ęwzi ęcie zlokalizowane jest na terenie gminy, w której została przeprowadzona inwentaryzacja wyrobów zawieraj ących azbest ; − przedsi ęwzi ęcie zlokalizowane jest na terenie gminy posiadaj ącej program usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest i jest z nim zgodne. Beneficjentem ko ńcowym programu s ą jednostki samorz ądu terytorialnego za po średnictwem wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 76 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą Rodzaje przedsi ęwzi ęć obj ętych dotacj ą: 1. Przedsi ęwzi ęcia w zakresie demonta żu, zbierania, transportu oraz unieszkodliwienia lub zabezpieczenia odpadów zawieraj ących azbest, zgodne z gminnymi programami usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest. Dopuszcza si ę, by gmina uznała jako równowa żny gminnemu programowi usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest program zwi ązku mi ędzygminnego, którego jest członkiem lub powiatu, na którego terenie si ę znajduje. 2. Przedsi ęwzi ęcia w zakresie demonta żu, zbierania, transportu oraz unieszkodliwiania lub zabezpieczenia odpadów zawieraj ących azbest na obszarach dotkni ętych kl ęsk ą żywiołow ą. Wśród przedsi ęwzi ęć priorytetowych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na 2014 rok znajduje si ę program „5.7. SYSTEM – „Wsparcie działa ń ochrony środowiska i gospodarki wodnej realizowanych przez WFO ŚiGW”, zawieraj ący w jego pierwszej cz ęś ci p.t. „usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest”: − przedsi ęwzi ęcia w zakresie demonta żu, zbierania, transportu oraz unieszkodliwienia lub zabezpieczenia odpadów zawieraj ących azbest, zgodne z gminnymi programami usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest. − przedsi ęwzi ęcia w zakresie demonta żu, zbierania, transportu oraz unieszkodliwiania lub zabezpieczenia odpadów zawieraj ących azbest na obszarach dotkni ętych kl ęsk ą żywiołow ą
Szczegółowe informacje na temat warunków uzyskania dofinansowania przedsi ęwzi ęć zwi ązanych z usuwaniem odpadów zawieraj ących azbest dost ępne s ą na stronie internetowej NFO ŚiGW: http:// www.nfosigw.gov.pl
Bank Ochrony Środowiska S.A.: Bank Ochrony Środowiska SA specjalizuje si ę w finansowaniu przedsi ęwzi ęć słu żą cych ochronie środowiska. Misj ą Banku Ochrony Środowiska jest świadczenie kompleksowych usług finansowych dla podmiotów realizuj ących projekty na rzecz ochrony środowiska naturalnego [http://www.bosbank.pl]. Kredyty oraz inne formy finansowania proponowane przez BO Ś umo żliwiaj ą realizacj ę wielu inwestycji, m.in. zagospodarowanie odpadów stałych . W ramach linii kredytowej KfW5 , Bank Ochrony Środowiska finansuje przedsi ęwzi ęcia polegające na unieszkodliwianiu wyrobów zawieraj ących azbest. Podstaw ą udzielenia kredytu jest posiadanie przez wnioskodawc ę zdolno ści do zaci ągni ęcia kredytu i ustanowienie odpowiednich form zabezpieczenia spłaty kredytu [Ministerstwo Gospodarki, 2009].
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 77 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Bank Gospodarki Żywno ściowej (BGZ): Bank Gospodarki Żywno ściowej współpracuje z Agencj ą Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w zakresie udzielania kredytów preferencyjnych [http://www.bgz.pl ; http://www.arimr.gov.pl]. Podstaw ą do udzielania przez ARiMR pomocy ze środków krajowych, jest rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 22 stycznia 2009 r. w sprawie realizacji niektórych zada ń ARiMR. Zasady udzielania dopłat do oprocentowania ustalane s ą przez ARiMR. Podmiotami uprawnionymi do ubiegania si ę o kredyt preferencyjny s ą: 1. osoby fizyczne, posiadaj ące zdolno ść do czynno ści prawnych, z wył ączeniem emerytów i rencistów, 2. osoby prawne, 3. jednostki organizacyjne nie posiadaj ące osobowo ści prawnej.
7.2.2. INSTRUMENTY WOJEWÓDZKIE
Na szczeblu wojewódzkim instrumenty finansowe wspieraj ące usuwanie wyrobów zawieraj ących azbest to przede wszystkim: 1. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, 2. Bank Ochrony Środowiska S.A. (BOS) we współpracy z WFO ŚiGW, 3. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, 4. Regionalne Programy Operacyjne dla poszczególnych województw.
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej:
Co roku Rady Nadzorcze Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFO ŚiGW) uchwalaj ą listy przedsi ęwzi ęć priorytetowych planowanych do dofinansowania ze środków wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, Rady Nadzorcze uchwalaj ą tak że „Zasady udzielania i umarzania po życzek oraz udzielania dotacji ze środków Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej” dla realizacji wyznaczonych priorytetowych przedsięwzi ęć . W ramach tych przedsi ęwzi ęć , zadania zwi ązane z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest mog ą uzyska ć wsparcie dofinansowania działalno ści. Forma i zakres wsparcia, a tak że uprawnieni do ubiegania si ę o dofinansowanie ró żni ą si ę w zale żno ści od obowi ązuj ących zasad w ka żdym z wojewódzkich funduszy.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 78 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie [www.wfos.krakow.p ], zgodnie z dokumentami „Zasady udzielania i umarzania po życzek oraz tryb i zasady udzielania i rozliczania dotacji oraz zasady dofinansowania zada ń z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie ”, udziela pomocy finansowej na zadania z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, okre ślone w art. 400a ust. 1 pkt 1-9 i 11-42 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska (tekst jednolity Dz. U. 2013, poz. 1232 ze. zm.), a dotyczy to m.in.: − przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z gospodark ą odpadami; − przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z ochron ą powierzchni ziemi; − przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z ochron ą powietrza; − inne zadania słu żą ce ochronie środowiska i gospodarce wodnej, wynikaj ące z zasady równowa żonego rozwoju i polityki ekologicznej pa ństwa.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 (Projekt – stan na kwiecie ń 2014)
Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 stanowi istotny instrument polityki regionalnej, spajaj ący wi ększo ść zada ń realizowanych przez jednostki samorz ądu terytorialnego oraz inne jednostki publiczne i prywatne w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej [http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl, http://www.fundusze.malopolska.pl]. Projekt programu składał si ę z trzynastu osi priorytetowych. S ą to: − Oś Priorytetowa 1. Gospodarka Wiedzy, − Oś Priorytetowa 2. Cyfrowa Małopolska, − Oś Priorytetowa 3. Przedsi ębiorcza Małopolska, − Oś Priorytetowa 4. Regionalna Polityka Energetyczna, − Oś Priorytetowa 5. Ochrona Środowiska, − Oś Priorytetowa 6. Dziedzictwo Regionalne, − Oś Priorytetowa 7. Infrastruktura Transportowa, − Oś Priorytetowa 8. Rynek Pracy, − Oś Priorytetowa 9. Region Spójny Społecznie, − Oś Priorytetowa 10. Wiedza I Kompetencje, − Oś Priorytetowa 11. Rewitalizacja Przestrzeni Regionalnej, − Oś Priorytetowa 12. Infrastruktura Ochrony Zdrowia, − Oś Priorytetowa 13. Pomoc Techniczna (EFS)
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 79 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą Przedsi ęwzi ęcia w zakresie usuwania i unieszkodliwiania azbestu mog ą by ć dofinansowane w ramach działania Priorytet inwestycyjny 6.1. „Inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowi ąza ń okre ślonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczaj ących poza te zobowi ązania potrzeb inwestycyjnych okre ślonych przez pa ństwa członkowskie”. Przewiduje si ę wsparcie w nast ępuj ących obszarach: a) Budowa punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych b) Budowa instalacji do recyklingu lub przygotowania do recyklingu surowców wtórnych c) Budowa instalacji do przetwarzania innego ni ż składowanie osadów ściekowych d) Przedsi ęwzi ęcia zwi ązane z usuwaniem azbestu
Beneficjantami priorytetu 6.1. mog ą by ć: 1. Jednostki samorz ądu terytorialnego, ich zwi ązki i stowarzyszenia, 2. Jednostki organizacyjne JST posiadaj ące osobowo ść prawn ą, 3. Przedsi ębiorcy, 4. Organizacje pozarz ądowe, partnerzy społeczni i gospodarczy.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 80 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
8. SPOSÓB MONITORINGU I OCENY WDRA ŻANIA PROGRAMU 8.1. MONITORING
Zgodnie z Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu gminne programy usuwania azbestu podlegaj ą okresowej aktualizacji.
W procesie wdra żania Programu wa żna jest kontrola przebiegu tego procesu oraz ocena stopnia realizacji zada ń w nim wyznaczonych z punktu widzenia osi ągni ęcia zało żonych celów. Z tego wzgl ędu wa żne jest wyznaczenie systemu monitorowania, na podstawie, którego b ędzie mo żliwe dokonanie oceny procesu wdra żania, jak i równie ż b ędą mogły by ć dokonane ewentualne modyfikacje Programu.
Monitoring Programu b ędzie prowadzony systematycznie przez cały okres realizacji Programu z wykorzystaniem Wojewódzkiej Bazy Danych (BD) zamieszczonej na stronie www.bazaazbestowa.gov.pl ., przygotowanej i prowadzonej na zlecenie Ministra Gospodarki. Baza azbestowa jest składow ą utworzonego Elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej (ESIP). System Informacji Przestrzennej umo żliwia przetwarzanie danych przestrzennych wykorzystuj ąc informacje zawarte w bazie azbestowej.
Monitoring realizacji „Programu usuwania azbestu z terenu gminy Poronin” pozwoli na bie żą co analizowa ć i kontrolowa ć zgodno ść zało żonych zada ń Programu z bie żą cą realizacj ą w terenie. Monitoring realizacji zada ń Programu obejmuje gromadzenie, przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o usuwaniu azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest, w szczególno ści dotycz ących: 1- ilo ści i wyników przeprowadzonej inwentaryzacji oraz oceny stanu technicznego wyrobów zawieraj ących azbest i ich lokalizacji na terenie gmin, 2- ilo ści usuni ętych wyrobów zawieraj ących azbest oraz wytworzonych odpadów niebezpiecznych zawieraj ących azbest; 3 - ilo ści składowanych odpadów zawieraj ących azbest; 4 - przedsi ębiorstw posiadaj ących uprawnienia do bezpiecznego usuwania azbestu.
Skutecznym narz ędziem monitorowania procesu usuwania azbestu z terenu gminy jest Baza Danych wyrobów i odpadów zawieraj ących azbest (BD) dost ępna na stronie internetowej www.bazaazbestowa.gov.pl
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 81 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Zgodnie z Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu do podstawowych zada ń samorz ądu gminnego nale ży m.in.: 1 - gromadzenie informacji o ilo ści, rodzaju i miejscach wyst ępowania wyrobów zawieraj ących azbest oraz przekazywanie jej do marszałka województwa z wykorzystaniem dost ępnego narz ędzia informatycznego www.bazaazbestowa.pl; 2 - przygotowywanie i aktualizacja programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest; 3 - organizowanie akcji informacyjno – edukacyjnej, współpraca z mediami w celu propagowania odpowiednich inicjatyw społecznych oraz rozpowszechniania informacji dotycz ących zagro żeń powodowanych przez azbest; 4 - organizowanie usuwania wyrobów zawieraj ących azbest przy wykorzystaniu pozyskanych na ten cel środków krajowych lub unijnych; 5 - współpraca z organizacjami społecznymi wspierającymi realizacj ę Programu ; 6 - współpraca z organami kontrolnymi (inspekcja sanitarna, inspekcja pracy, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska).
Jednocze śnie niezb ędnym jest rozpocz ęcie intensywnej edukacji ekologicznej prowadz ącej do uzyskania akceptacji społecznej dla planowanych przedsi ęwzi ęć .
8.2. WSKA ŹNIKI OCENY WDRA ŻANIA PROGRAMU
Najwa żniejszym wska źnikiem wdra żania Programu są ilo ści wyrobów zawieraj ących azbest sukcesywnie usuwane z obiektów znajduj ących si ę na terenie gminy i unieszkodliwione metod ą składowania lub inn ą dost ępn ą metod ą. Zaproponowane w niniejszym Programie wska źniki monitoringu maj ą charakter jako ściowy i ilo ściowy. Wska źniki jako ściowe umo żliwi ą dokonanie charakterystyki ogólnej systemu natomiast wska źniki ilo ściowe poka żą w sposób szczegółowy, na podstawie konkretnych warto ści liczbowych wydajno ść i skuteczno ść funkcjonowania Programu. Wykaz wska źników efektywno ści realizacji i monitoringu Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin przedstawia tabela 8.1.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 82 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Tabela 8.1. Wykaz wska źników efektywno ści realizacji Programu
Lp Nazwa wska źnika Jednostka Stan z 2014r.
m2 132768 1 Ilo ść zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin Mg 1460,4 Mg/km 2 17,5 2 Ilo ść posesji z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest szt. 845
3 Odsetek posesji z wyrobami zawieraj ącymi azbest % 25
2 Ilo ść zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest, m 132030 4 wbudowanych w budynkach gospodarstw indywidualnych Mg 1452,3
2 Ilo ść zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest, m 200 5 wbudowanych w budynkach JST Mg 2,2 2 Ilo ść zinwentaryzowanych wyrobów zawieraj ących azbest, m 538 6 wbudowanych w budynkach nale żą cych do firm i przedsi ębiorstw Mg 5,9 m2 b.d. 7 Ilo ść usuni ętych z terenu gminy odpadów zawieraj ących azbest Mg b.d. 2 Ilo ść usuni ętych odpadów zawieraj ących azbest z budynków m b.d. 8 gospodarstw indywidualnych Mg b.d. 2 Ilo ść usuni ętych odpadów zawieraj ących azbest z budynków m b.d. 9 nale żą cych do firm i przedsi ębiorstw Mg b.d. m2 b.d. 10 Ilo ść unieszkodliwionych odpadów zawieraj ących azbest Mg b.d.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 83 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
9. PODSUMOWANIE
Opracowanie „Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą wykonano na podstawie umowy nr rej. 10(C-2)14 zawartej pomi ędzy Gmin ą Poronin z siedzib ą przy ul. Piłsudskiego 5, 34-520 Poronin, a Instytutem Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN, ul. Wybickiego 7, Kraków, w dniu 11.02.2014 roku.
Opracowanie wykonano z uwzgl ędnieniem wymogów obowi ązuj ących aktów prawnych (na dzie ń rozpocz ęcia umowy), w szczególno ści:
Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 roku w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. (Dz. U. Nr 71 z roku 2004, poz. 649), Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 zmieniaj ącym rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 162 z roku 2010, poz. 1089). Rozporz ądzenia Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których były lub s ą wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31).
Azbest, z uwagi na swoje zalety, był szeroko stosowany do produkcji wyrobów budowlanych, w śród których najwi ększe znaczenie miały płyty i rury azbestowo-cementowe. Płyty szeroko były stosowane jako pokrycia dachowe, a rury, w stosunkowo niewielkiej ilo ści, do wykonywania instalacji wodoci ągowych i kanalizacyjnych oraz jako przewody kominowe i zsypy w budynkach wielokondygnacyjnych. Na terenie gminy Poronin najwi ęcej odpadów zawieraj ących azbest powstanie w trakcie wymiany pokry ć dachowych i elewacyjnych budynków. Zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 roku w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, z 2001 r. poz. 1206) głównie b ędą to odpady z przypisanymi kodami klasyfikacyjnymi: 17 06 01* - materiały izolacyjne zawieraj ące azbest 17 06 05* - materiały konstrukcyjne zawieraj ące azbest. Odpady te nale żą do niebezpiecznych.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 84 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
W opracowaniu wykorzystano materiały udost ępnione przez pracowników Referatu Gospodarki Przestrzennej, Geodezji i Ochrony Środowiska Urz ędu Gminy Poronin. Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin jest zgodny z przepisami prawnymi obowi ązuj ącymi w Polsce oraz Unii Europejskiej, a tak że z innymi dokumentami w przedmiotowym zakresie, m.in. z:
• Ustaw ą Prawo Ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (tekst jednolity, Dz. U. 2013, poz. 1232 ze zm.), • Ustaw ą o Odpadach z dnia 14 grudnia 2012r. (Dz. U. z 2013, poz. 21 ze zm.), • Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, 2002 r., • Programem Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, • Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego, • Programem Ochrony Środowiska dla powiatu tatrza ńskiego na lata 2010 – 2013 z perspektyw ą 2014-2017.
Opracowanie Programu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą obejmuje:
1. Inwentaryzacj ę wyrobów zawieraj ących azbest na terenie gminy Poronin wraz z ocen ą. 2. Zestawienie ilo ściowe i jako ściowe materiałów zawieraj ących azbest w układzie trzech stopni pilno ści. 3. Okre ślenie mo żliwo ści i sposobu usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. 4. Sposoby oraz mo żliwo ści pozyskiwania środków finansowych przez osoby fizyczne oraz Gmin ę na realizacj ę usuwania wyrobów zawieraj ących azbest. 5. Harmonogram realizacji gminnego programu usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest. 6. Wskazówki edukacyjne z zakresu szkodliwo ści wyrobów zawieraj ących azbest.
W roku 2014, w miesi ącach maj - sierpie ń, na podstawie umowy nr rej. 10(C-2)14, pracownicy Pracowni Bada ń Środowiskowych i Gospodarki Odpadami Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN przeprowadzili badania inwentaryzacyjne w śród budynków nale żą cych do osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostki samorz ądu
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 85 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą terytorialnego, PKP i MON. Na terenie gminy Poronin nie stwierdzono wyrobów zawieraj ących azbest na budynkach PKP i MON.
W wyniku przeprowadzonych bada ń inwentaryzacyjnych na obszarze gminy Poronin uzyskano:
• wśród budynków b ędących własno ści ą osób fizycznych ( gospodarstw indywidualnych) 838 ankiet , w których wykazano ł ącznie 1059 obiektów z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest; ł ącznie oszacowano 132030 m2, tj. 1452,3 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest, • wśród budynków nale żą cych do Gminy Poronin 1 ankiet ę, w której wykazano 1 obiekt z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest w ilo ści 200 m 2, tj. 2,2 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest. • wśród budynków osób prawnych (firm, przedsi ębiorstw i innych instytucji) 6 ankiet, w których wykazano 6 obiektów z wbudowanymi wyrobami zawieraj ącymi azbest w ilo ści 538 m 2, tj. 5,9 Mg wyrobów budowlanych zawieraj ących azbest.
Zdecydowana wi ększo ść stosowanych w badanych obiektach wyrobów zawieraj ących azbest nale ży do grupy pokry ć dachowych. S ą to głównie azbestowo-cementowe płyty faliste i płaskie wyst ępuj ące na budynkach mieszkalnych i budynkach gospodarczych. Przeprowadzona ocena pilno ści zgodnie z zał ącznikiem nr 1 do rozporz ądzenia z 2004 roku ze zmianami z roku 2010 (Dz. U. nr 71 z 2004r., poz. 649 oraz z 2010r. nr 162 z 2010 r., poz. 1089) wykazała, że stan utrzymania wyrobów zawieraj ących azbest jest zró żnicowany na obszarze gminy Poronin:
36,1 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do I stopnia pilno ści; 30,6 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do II stopnia pilno ści; 33,3 % zinwentaryzowanych wyrobów zaliczono do III stopnia pilno ści.
Zgodnie z „Programem usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski”, całkowita ilo ść wyrobów wbudowanych w obiektach budowlanych powinna zosta ć usuni ęta z unieszkodliwieniem do roku 2032.
Koszty zdj ęcia pokrycia dachowego wykonanego z materiałów zawieraj ących azbest z budynków u żyteczno ści publicznej lub b ędących własno ści ą Gminy oraz koszty transportu
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 86 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą i unieszkodliwienia odpadów powstałych w wyniku wymiany takiego pokrycia dachowego, powinny by ć pokrywane w cało ści lub cz ęś ci ze środków publicznych.
Zgodnie z „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032”, koszty zdj ęcia pokrycia dachowego, wykonanego z materiałów zawieraj ących azbest, na terenie prywatnej posesji pokrywa wła ściciel posesji. Koszty transportu powstałych odpadów zawieraj ących azbest do miejsca ich unieszkodliwienia oraz koszty unieszkodliwienia odpadów azbestowych mog ą by ć natomiast pokryte z funduszy gminnych.
Warunkiem powodzenia działa ń zwi ązanych z usuwaniem wyrobów zawieraj ących azbest jest zapewnienie środków finansowych na odbiór odpadów zawieraj ących azbest z nieruchomo ści gospodarstw indywidualnych. Obietnice dawane mieszka ńcom chc ącym usun ąć azbest ze swoich posesji musz ą by ć bezwzgl ędnie dotrzymywane. W przeciwnym razie, utrata zaufania mo że by ć przyczyn ą zaniechania działa ń ze strony wła ścicieli obiektów.
Według danych zgromadzonych, opracowanych i przedstawionych w niniejszej pracy, realizacja demonta żu i unieszkodliwiania wyrobów zawieraj ących azbest, zgodnie z krajowym „Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski” ma potrwa ć do 2032 roku. Proces ten obejmuje (w przypadku gminy Poronin) 132768 m 2 płyt azbestowo-cementowych. Wagowo taka powierzchnia pokry ć dachowych odpowiada masie 1460,4 Mg ( zgodnie z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski, 1 m 2 płyty falistej wa ży ok. 11 kg ). Łączna obj ęto ść azbestowych pokry ć dachowych na terenie gminy Poronin wynosi 1197,6 m 3. Łącznie koszt demonta żu wyrobów azbestowych wynosi: 1593216 zł.
Analiz ę nakładów finansowych zwi ązanych z transportem i składowaniem odpadów przeprowadzono dla trzech docelowych lokalizacji składowisk odpadów z województwa małopolskiego - składowisko w O świ ęcimiu, składowisko w Tarnowie oraz z województwa śląskiego – składowisko w Jastrz ębiu Zdroju. Takie lokalizacje pozwoliły na porównanie kosztów zwi ązanych z transportem. Szacowany koszt transportu wraz ze składowaniem odpadów wynosi odpowiednio dla wy żej wymienionych składowisk 471683 zł, 552049 zł i 421830 zł.
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 87 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
SPIS PODSTAWOWYCH WYKORZYSTANYCH MATERIAŁÓW
Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. z 2004 r. Nr 3, poz. 20, z pó źn. zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2013, poz. 1409 ze zm) Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2013, poz. 1232, ze zm.), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. 2013, poz. 21 ze zm.), Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z pó źn. zm.), Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o przewozie towarów niebezpiecznych. (Dz. U. 2011, Nr 227, poz. 1367 ze zm.), Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 27 wrze śnia 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), Rozporz ądzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 roku w sprawie najwy ższych dopuszczalnych st ęż eń i nat ęż eń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. (Dz. U. 2014, poz. 817), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 pa ździernika 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mog ą by ć składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595), Rozporz ądzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotycz ącej bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpiecze ństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120, poz. 1126), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 71, poz. 649), Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie bada ń i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645, z pó źn. zm.), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 pa ździernika 2005 r. w sprawie zasad bezpiecze ństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawieraj ących azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego u żytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216, poz. 1824), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 5 sierpnia 2010 zmieniaj ącego rozporz ądzenie w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego u żytkowania i usuwania wyrobów zawieraj ących azbest (Dz. U. Nr 162 z roku 2010, poz. 1089), Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 8 grudnia 2010 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U. 2010 nr 249 poz. 1673), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 roku w sprawie wymaga ń w zakresie wykorzystywania wyrobów zawieraj ących azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urz ądze ń, w których był lub jest wykorzystywane wyroby zawieraj ące azbest. (Dz. U. Nr 8 z roku 2011, poz. 31), Rozporz ądzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie bada ń i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U.2011, nr 33 poz.166), Rozporz ądzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 stycznia 2013 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. 2013 poz. 38) Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie zakresu, czasu i sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz.U. 2013 r, poz. 523). Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2013 roku w sprawie składowisk odpadów (Dz. U. 2013, poz. 523), Brzozowski A., Obmi ński A., 2004 - Gdzie wyst ępuje potrzeba zabezpieczania lub usuwania azbestu w Polsce?. Bezpiecze ństwo Pracy: Nauka i Praktyka, Vol.393, Nr.4, Crocq B., 1998 - http://www.crocq.net/Crocq/amiante.htm, Dyczek A. 2000 – Bezpieczne post ępowanie z azbestem i materiałami zawieraj ącymi azbest : uwarunkowania techniczne i prawne. W: Materiały Szkoły Gospodarki Odpadami AGH-PAN. Rytro,
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 88 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
Dyrektywa Rady Wspólnoty Europejskiej (91/382/EWG) z 24 czerwca 1991 r., Karbownik A. 2001- Zbiór przepisów i procedur dotycz ących bezpiecznego post ępowania z wyrobami zawieraj ącymi azbest. Ministerstwo Gospodarki. Warszawa, Kuzio S., - Instytut Gospodarowania Odpadami Sp. z o.o., Obmi ński A. 2000 – Odpady azbestowe, składowanie, neutralizacja, zagro żenie. w: Materiały Szkoły Gospodarki Odpadami AGH –PAN, Kraków, Perret V. - http://www.amiante-info.ch], Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego, Pola ński A. 1974 – Geochemia i surowce mineralne. Wyd. Geol. Warszawa, Poradnik dla u żytkowników wyrobów azbestowych, Ministerstwo Gospodarki, 2008, Problemy zanieczyszczenia powietrza włóknami azbestu. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa, PIO Ś 1993, Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009 – 2032, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2009, Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest stosowanych na terytorium Polski. Warszawa, 2002, Program Ochrony Środowiska dla powiatu tatrza ńskiego na lata 2010 – 2013 z perspektyw ą 2014- 2017. Zakopane 2010, Szeszenia-Dąbrowska N., Siuta J. (red) - 1998: Azbest w środowisku. Oficyna wydawnicza IMP, Łód ź, Szeszenia-Dąbrowska N., 2003 - Materiał dydaktyczny na kurs specjalistyczny „Bezpieczne post ępowanie z azbestem i materiałami zawieraj ącymi azbest”, Kraków, 2003, Vogel L., 2009 - politique.eu.org/archives/2009.html., www.pip.gov.pl/html/pl/doc/ www.wfos.krakow.pl
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi ą PAN 89 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków Program usuwania wyrobów zawieraj ących azbest z terenu gminy Poronin wraz ze szczegółow ą inwentaryzacj ą
SPIS ZAŁ ĄCZNIKÓW
ZAŁ ĄCZNIK 1: PROCENTOWY UDZIAŁ POSZCZEGÓLNYCH STOPNI PILNO ŚCI W CAŁKOWITEJ ILO ŚCI WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST Z TERENU GMINY PORONIN Z PODZIAŁEM NA ZARZ ĄDZAJ ĄCYCH /WŁA ŚCICIELI .
ZAŁ ĄCZNIK 2: WZÓR ANKIETY SPORZ ĄDZONEJ DLA CELÓW INWENTARYZACJI WYROBÓW ZAWIERAJ ĄCYCH AZBEST ORAZ ICH OCENY STANU I MO ŻLIWO ŚCI BEZPIECZNEGO U ŻYTKOWANIA WYROBÓW.
ZAŁ ĄCZNIK 3: DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA .
ZAŁ ĄCZNIK 4: WYNIKI INWENTARYZACJI PRZEPROWADZONEJ NA OBSZARZE GMINY PORONIN ZESTAWIONE W 8 TOMACH .
Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN 90 ul. Wybickiego 7 , 31-261 Kraków