INSCHRIJFFORMULIER Ondergetekende: Son en Breugel 1960-1970 Naam: ...... Tien woelige jaren beschreven en verbeeld
Adres: ......
Postcode: ...... nder deze titel verschijnt eind oktober een boek over de jaren zestig van de vorige eeuw. In Nederland en Ode landen om ons heen werden in die periode oude Woonplaats: ...... structuren vervangen door nieuwe. Uiteraard ging dit niet altijd zonder slag of stoot. Ook Son en Breugel kreeg met die veranderende tijdgeest te maken. Maar hier speelde Handtekening: ...... nog een aantal andere zaken een rol. Son en Breugel had te maken met een enorme aanwas van de bevolking door de komst van mensen van buitenaf. Bovendien werd de aanblik Ik teken in op ...... exemplaren van het boek “Son en van Son door de reconstructie van de provinciale weg Breugel 1960-1970. Tien woelige jaren beschreven en gewijzigd van een boerendorp in een soort nieuwe stadswijk. verbeeld.” Ook Breugel veranderde sterk. Het boek is een uitgave van de Heemkundekring Son en Ik verklaar € ...... , ...... te hebben overgemaakt op Breugel ter gelegenheid van haar 40-jarig bestaan. rekeningnummer NL26 INGB 0004 0760 74 ten name van Heemkundekring Son en Breugel, De eerste helft van het boek gaat over de geschiedenis Schorpioenlaan 3, Son en Breugel, onder vermelding van: van die boeiende jaren 60 in Son en Breugel. Dit deel is Jubileumboek. vakkundig beschreven door een team van vier leden van de Heemkundekring, te weten: Betty van der Dennen, Joop Dijsselbloem-Visser, Henk Hutten en Dione Nozza. De tekst wordt verluchtigd door een honderdtal afbeeldingen.
Het tweede deel van het boek bevat ruim 200 foto’s van Piet Vriens. Het is een selectie uit de meer dan 1200 dorpsfoto’s die Piet in de genoemde periode heeft gemaakt. Al met al # belooft het een bijzonder interessante uitgave te worden. Het is de bedoeling dat het eerste exemplaar van het boek op de jubileumavond van de heemkundekring (25 oktober a.s.) zal worden gepresenteerd.
Het boek is in A4-formaat, is bijzonder fraai uitgevoerd, U kunt het inschrijfformulier inleveren bij de volgende bevat 272 pagina’s en kost € 27,50. adressen: Het is bij voorinschrijving voor € 23,50 verkrijgbaar door - Cooijmans Optiek, Dommelstraat 11, Son gebruik te maken van het inschrijfformulier. De termijn van - Bart van Gils, Grote Beerlaan 15, Breugel voorinschrijving loopt af op 15 oktober 2014. - Frans Wilbrink, Zeelandlaan 1, Son U kunt het inschrijfformulier ook per post (gefrankeerd) opsturen naar de secretaris van de Heemkundekring: Frans Wilbrink, Zeelandlaan 1, 5691 KM Son. 1960-1970
Vanaf maandag 27 oktober kunnen de bestelde boeken worden afgehaald in het oude raadhuisje op maandagen (van 9-16 uur) en donderdagmiddagen (van 13.30-16 uur).
Indien u het boek per post wilt ontvangen, neem dan eerst contact op met de secretaris i.v.m. de te betalen verzendkosten: Tel. 0499-473049; E-mail: [email protected] Son en Breugel en Breugel Son Tien woelige jaren beschreven en verbeeld De geschiedenis 1960-1970 beschreven veranderde dat snel. De eerder almachtige KVP moest steeds De geschiedenis van de zestiger jaren wordt beschreven in de meer terrein prijs geven. Twee vrouwen en dertien mannen volgende hoofdstukken: vormden de raad in 1970, vertegenwoordigers van oude en nieuwe partijen. Voorwoord Kunst en cultuur van oud naar nieuw Inleiding Nieuwe mensen, nieuwe wensen. Naast de oude verenigingen
voor meisjes. Daar wilden de anderen niet aan en het gemeente- maar het Ministerie van Onderwijs achtte in juni 1957 goedkeuring (fanfare, gilde, koren, voetbal) kwamen er nieuwe (carnaval, bestuur zette dus in op uitbreiding van de bestaande meisjes- voor nieuwbouw voorlopig niet aan de orde. Ook de bouw van school. Die werd dan ook aan de Raad voorgesteld. De geheel een nieuwe kleuterschool was niet bijzonder urgent. Desondanks uit katholieken bestaande Raad voegde zich naar de wens van zette het schoolbestuur door. Architect Geenen, die de Maria- het schoolbestuur en twee noodlokalen werden in oktober 1959 kapel in de Beverlaan had gebouwd en al vóór de oorlog was De demografi e van Son en Breugel, 1945 – 1980 hockey, tennis). Dit ging niet altijd even gemakkelijk met achter in de tuin van het klooster gebouwd. gevraagd om een nieuwe kerk te ontwerpen, kreeg de opdracht een bouwplan te maken. De Raad voteerde het krediet, keurde de Het Breugelse schoolbestuur zat eveneens met een oud en niet begroting goed en verleende de bouwvergunning. In het voorjaar aan de moderne tijd aangepast gebouw. Het was een ‘gemengde’ van 1959 werd er gebouwd aan de Zandstraat en de school zou Het aantal inwoners van Son en Breugel verdrievoudigde tus- elkaar samen. Wel boeiend hoe het toch allemaal goed kwam. school en na de oorlog was er ook in Breugel meer ruimte nodig. dan in het najaar kunnen worden betrokken. Maar opeens was Er ontstond ook langzamerhand behoefte aan een nieuwe er grote haast geboden: de bovenverdieping van het markante kleuterschool. De Raad ging akkoord met een nieuwe kleuter- gebouw ‘Zonhove’, aan de Pastoor van Ravensteijnstraat gelegen, school in Breugel, maar vulde een groot deel van de vergadering brandde in juli 1959 af. ‘Zonhove’ zat opeens dringend verlegen sen 1945 en 1970, een ongekend explosieve groei. Door de met een discussie over een verzoek van het Breugelse school om de oude jongensschool te kunnen gebruiken, vanwege de bestuur om een filmapparaat voor de school in Breugel te mogen beoogde stichting van een school voor Buitengewoon Lager voor meisjes en landbouw- en technisch onderwijs voor jongens) De drie lagere scholen bleken al vrij vroeg in de jaren vijftig te aanschaffen. Zo’n apparaat zou eigenlijk bij alle scholen in de Onderwijs. Het duurde echter nog enkele maanden voordat, in het vele nieuwkomers veranderde Son en Breugel. Het was eerst Slotbeschouwing door te stromen. Deelname aan het voortgezet onderwijs in de krap bemeten om de toevloed van kinderen te kunnen opvangen. gemeente moeten worden gebruikt, vond de Raad. De discus- najaar van 1959, de nieuwe, nog nauwelijks goed afgewerkte en vorm van MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs) of zelfs een Dat de in 1906 gebouwde Sonse meisjesschool al een hele sie werd heel heftig toen het ging over co-educatie (jongens en droog gestookte school aan de Zandstraat kon worden betrokken. Lyceum of Gymnasium was nog weinig populair en veelal weg- tijd aan vervanging toe was, was voor ieder duidelijk en midden meisjes samen in de klas). Breugel had al jaren een ‘gemengde’ De pastoor was uiterst tevreden op dat moment, maar haastige gelegd voor de gegoede burgerij of rijke boeren. Na de oorlog jaren vijftig was er continu overleg tussen gemeente, onderwijs- school, maar raadslid Van Maasakkers vond het op zijn weg liggen spoed bleek later helemaal niet goed: al vrij snel moesten er een nogal gesloten, traditionele en katholieke gemeenschap werd de leerplicht opgetrokken van twaalf naar veertien jaar. Voor inspectie en schoolbestuur over uitbreiding dan wel nieuwbouw. om in januari 1959 in de Raad te pleiten voor een aparte jongens- allerlei reparaties worden uitgevoerd. meisjes werd in 1951 een school voor Voortgezet Gewoon Lager De onderwijsinspectie overwoog nieuwbouw en de gemeente én meisjesschool in Breugel. Er bleek geen animo. Onderwijs (VGLO) gebouwd, achter het klooster. De Zusters was het daar mee eens. Zij dachten aan een school ergens in de waren de docenten, het vakkenpakket was vooral huishoudgericht Breeakker en aan een gemengde school, met jongens en meisjes Voor de derde katholieke school, de Sonse jongensschool, was met kleinschalige landbouw en middenstand. In de jaren ’60 en de school heeft van 1951 tot 1968 als VGLO school (en later samen bij elkaar in de klas. Dat idee was voor de Sonse pastoor nieuwbouw dringend noodzakelijk. Burgemeester Steinweg was Huishoudschool) dienst gedaan. niet bespreekbaar. Hij wilde wel een nieuwe school, maar alleen al eens naar Den Haag getogen om nieuwbouw te bepleiten, Kapelaan Fasol uit Son vroeg twee jonge onderwijzeressen om de uitleen van boeken in de pas opgerichte biblio- theek te gaan verzorgen. Een half jaar deden ze dat in een leegstaande bakkerswinkel in de toenmalige Pastoor van Het op 17 september 1944 uitgeschakelde kanon voor de Leerlingen van de meisjesschool Een klas van de VGLO Huize Zonhove na de brand van 21 juni 1959. veranderde dat in een meer open samenleving. Ravensteijnstraat (nu Nieuwstraat) op de hoek waar je naar de Jumbo gaat. Het pand was van bakker Schoonder De geschiedenis 1960-1970 verbeeld r.k. jongensschool. Waarschijnlijk is deze foto op 19 september te Son voor de nieuwe St. Petrus’ 1963 1944 genomen, als de noodbrug (= Baileybrug) gelegd is. Bandenkerk. 1960 woerd en die verhuisde naar de Nieuwstraat. Goed is de schade te zien aan de jongensschool en het schoolhuis, de woning van meester M. van de Laar. - Het tweede deel bevat ruim 200 foto’s van Piet Vriens, geru- “Mevrouw, zou u zo goed willen zijn en eerst dit boek op blz.10 en 11 te lezen alvorens het weer uit te lenen aan jon- gens van deze leeftijd. Mijn schoonmoeder had het gelezen en zei dat Pietje het boek niet mocht lezen, want dat zijn geen kinderboeken en u kunt natuurlijk moeilijk alle boeken eerst lezen. Maar ik ben helemaal geen lezer, dus lees ik geen van de boeken, maar oma leest ze gelijk en zei: laat het de dames weten, anders gaat het van kind tot kind”. Groei, groei én nogmaals groei briceerd in de volgende vijf thema’s: (Brief van een verontruste moeder uit 1963). Het gemeentebestuur ging voortvarend aan de slag om vele was men erin geslaagd om een band te scheppen tussen veel nieuwe inwoners. Men organiseerde culturele avonden, een jaar nieuwe uitbreidingsplannen te realiseren. Daarbij diende het Van oud naar nieuw lijkse dropping, maar ook ‘sociale activiteiten’ zoals een dag uit - voor de jongens van Zonhove en tweemaal een dagtocht voor de ouderen. Dit alles was echter niet genoeg om een culturele kring in leven te houden. In de vergadering van de Raad in maart 1965 rekening te houden met de verlangens van zowel de men- Toen Piet Vriens in 1960 zich ging oriënteren in Son, kon hij stelde burgemeester Steinweg vast dat in de begroting nog geen half procent werd uitgetrokken voor culturele aangelegenheden; hij bepleitte de instelling van een culturele commissie, die moest onderzoeken wat voor mogelijkheden er in de gemeente lagen op sen die er allang woonden als met de vele andersdenkende nog de voormalige Pastoor van Ravensteijnstraat met enige dit terrein.
Handboogvereniging ‘Pieter Breugel’ Bibliotheek In 1960 vierde handboogvereniging ‘Pieter Breugel’ haar 25-jarig Door de naoorlogse toename van de bevolking en het verande- nieuwkomers (verschillende woningen, scholen en kerken). oude panden fotograferen. Op veel plaatsen was de afbraak bestaan. Opgericht in 1935 op initiatief van Gerardus (Gradje) rende ontwikkelingsniveau van de mensen ontstond de behoefte Swinkels die vond “dat er in Breugel niet veel te beleven was”. aan een bibliotheek. In de jaren vijftig nam de Sonse parochie het Driek Bakermans van café ‘De Brug’ zette een doel en de eerste voortouw met een bescheiden uitleenbibliotheek in de winkel van zestien leden meldden zich aan. In 1960 vierden ruim veertig Mieke Wijns, op de hoek van de Hendrik Veenemanstraat, met echter al in volle gang. De volgende jaren kwam er steeds leden het jubileum met een groot internationaal handboog- een wisselcollectie van de ‘R.K. Openbare Bibliotheek’ van concours, dat drie dagen duurde. Het feest werd geopend door Eindhoven. De gemeente verleende financiële steun. In 1957 burgemeester Steinweg, actief lid van de vereniging, met het vroeg de gemeenteraad zich af of er winst gemaakt werd. Nee, De soms moeizame relatie met Eindhoven meer nieuwbouw en verving de Nieuwstraat de Pastoor van eerste schot. In 1961 vonden de nationale jeugdkampioen- dat niet. Maar is het bestaan wel voldoende bekend? Ja, via de schappen plaats in de Breugelse pastorietuin. De fanfare zorgde pers en de preekstoel. Enige tijd later verhuisde de bibliotheek voor de muziek en het mooie weer droeg bij aan de feestelijke naar de hoek van de Molenstraat. sfeer. In de jaren erna werd menige prijs gewonnen en werd Son en Breugel raakte een zesde deel van zijn grondgebied Ravensteijnstraat. In tien jaar tijd onderging het centrum van de prijzenkast goed gevuld. De vereniging heeft in Breugel op In 1960 was duidelijk dat deze eenvoudige opzet niet meer vol- meerdere plaatsen een eigen onderkomen gekend, maar is sinds deed en een jaar later nam een kleine commissie het initiatief Een snufje oud en veel nieuw enkele jaren uitgeweken naar Nijnsel. Een oude vereniging met tot oprichting van een zelfstandige bibliotheek, aangesloten bij een immer enthousiaste uitstraling. Oud en nieuw hadden elkaar de ‘Centrale van Plattelands Bibliotheken’, in samenwerking ‘Culturele Kring’ kwijt aan Eindhoven, dat sterk noordwaarts uitbreidde. Echter Son een volledige transformatie. gevonden. met Sint-Oedenrode. Op 8 september 1962 kon burgemeester In de zestiger jaren ontstonden nieuwe initiatieven om traditie Steinweg de opening verrichten. De huisvesting was een zaaltje in en vernieuwing te verbinden. Een goed voorbeeld daarvan is de het toenmalige parochiehuis. Er waren al meteen 140 jeugdleden oprichting van de ‘Culturele Kring’, die helaas na enkele jaren en 82 volwassenen, en dat aantal groeide snel. Er was een flinke annexatie werd voorkomen en de gemeente behield de zeg- haar activiteiten moest staken. In 1959 was de ‘Culturele Kring’ selectie boeken aanwezig van een groot aantal categorieën, zo’n opgericht met als doel een brug te slaan tussen de oude en nieuwe 2500 stuks. bevolking van Son en Breugel. Dat bleek een moeilijk haalbare zaak. Bij de opheffing van de kring in september 1965 moest In 1965 werd de ruimte te klein. Het bestuur had een verzoek genschap over industrieterrein Ekkersrijt. De besluiteloosheid Bedrijvigheid worden geconstateerd dat het doel niet bereikt was. De autochtonen ingediend voor een semi-permanent gebouw in de Torenstraat. kwamen niet, zodat de kring – evenals enkele andere plaatselijke Koor “Een van Zin” 100-jarig bestaan, nu als gemengd koor. De zaak had de aandacht van het gemeentebestuur, zo zei de Dirigent Gerrit Rooijakkers. In 1961 werd de naam “ verenigingen – maar één groep wist te trekken: de import. Wel Op de schietbaan van Handboogvereniging Pieter Breugel burgemeester. Hij dacht daarbij aan de plannen voor een sporthal Zin” veranderd in “Een van Zin”, toen werden ook vrouwen Eens van schieten de notabelen, burgemeester Steinweg en wethouder waar dan misschien ook ruimte voor de bibliotheek gecreëerd van de rijksoverheid over de exacte tracés van de snelwegen Veel middenstanders profi teerden in de jaren zestig van de toegelaten. Zittend vierde van links zuster Adalberta van den van Boxtel. Ook pastoor van de Werff, Van Maasakkers en Briels Akker uit het klooster van Son, de laatste religieuze Een balletvoorstelling in het parochie- schoten mee. 1962 onderwijzeres van de Sonse meisjesschool. 1975 huis in 1963 door de jongste groep. - zorgde voor extra problemen. groei van de welvaart. Sommigen zagen mogelijkheden in een
nieuwe zaak; anderen pasten hun winkel aan de eisen van De Provinciale weg de tijd aan. In alle gevallen moest dit op de gevoelige plaat Bedrijvigheid
Al vóór de oorlog was de doorgaande weg te smal, te boch- worden vastgelegd. Naast de vele reeds bestaande winkels en Veel middenstanders profiteerden in de jaren zestig van tig, te gevaarlijk. Eigenlijk zou er een westelijke omleiding bedrijven kwamen er ook steeds meer bedrijven van buitenaf de groei van de welvaart. Sommigen zagen mogelijkheden in een nieuwe zaak; anderen pasten hun winkel aan de moeten komen. Maar in de jaren vijftig zagen veel inwoners zich in Son vestigen met name op het nieuwe bedrijventerrein eisen van de tijd aan. In alle gevallen moest dit op de gevoelige plaat worden vastgelegd. Naast de vele reeds die omleiding helemaal niet zitten. Dus zette men in op een Ekkersrijt. bestaande winkels en bedrijven kwamen er ook steeds meer bedrijven van buitenaf zich in Son vestigen met rechttoe – rechtaan tracé. Een groot deel van Son werd afge- name op het nieuwe bedrijventerrein Ekkersrijt. broken. Middenstandsbeurzen In de jaren zestig organiseerde fanfare Pro Honore et Virtute Wel en wee in het onderwijs drie keer de zogenaamde middenstandsbeurzen. Op het 17 De scholen hadden ernstig te lijden gehad van de oorlog. Septemberplein werd een grote tent gezet waar middenstan- Nieuwbouw lag niet meteen voor de hand en daarom wer- ders uit Son en Breugel zich konden presenteren. Om het den noodlokalen gebouwd voor het groeiend aantal kinderen voor het publiek extra interessant te maken was er ook een van katholieke en ook steeds meer niet-katholieke inwoners. soort fancy-fair.
Naast katholieke scholen kwamen er Nutsscholen, een chris- De bar van Hotel ‘t Centrum. Achter de bar Willy Plaum, links zijn vrouw. Februari 1962 Jan van Uden, de uitbater van cafetaria Het Trefpunt met zijn vrouw Nelly van de Weijdeven. Op de achtergrond speelt de telijk-nationale en een openbare school. Cultuur en sport Eigenheimerkapel. Februari 1962 Heropening textielbedrijf en woninginrichting M. Wijns - P. Basten. Marieke Wijns staat bij de meubelen, samen met haar nichtje De cultuur en de sport in Son en Breugel stonden van ouds- Annie Basten. September 1962 Kerken in de branding van een nieuwe tijd her in het teken van de fanfare, het gilde, de handboogschut- De traditioneel katholieke samenleving zette na de oorlog in terij en niet te vergeten de voetballerij. Door de komst van op uitbreiding en nieuwbouw voor de groeiende bevolking. De mensen van buitenaf kwamen er steeds meer verenigingen en Breugelse kerk kreeg twee nieuwe dwarsbeuken en werd ge- sportclubs en kwam ook het carnaval tot leven. restaureerd. Son wilde een nieuwe, grote kerk. Nog vóór deze kerk was gebouwd, brandde de oude, middeleeuwse kerk af Bijzondere gebeurtenissen op 29 december 1958. In de periode 1960-1969 vonden vele bijzondere gebeurte- De groeiende groep hervormden bouwde een eigen bedehuis nissen plaats. Uiteraard kon slechts een klein deel hiervan en deed dat samen met Rooijse katholieken: ‘Twee huizen in dit boek worden opgenomen. De sloop van de afgebrande voor één Heer’. kerk, diverse jubilea, activiteiten van scholen, de K.W.J. en de Oase, en nog veel meer gebeurtenissen komen aan bod. Politieke ontwikkelingen Ook in de politiek was er sprake van verschuivingen. Waren Een winters tafereel in de Genovevastraat. De boerderij van Huijbers aan de Het oude Raadhuis met rechts het noodonderkomen Vooraanzicht van het oude Zonhove. Rechts de Petrus Canisiusschool met speelplaats. Genovevastraat in winterse omstandigheden van de afdeling Bevolking. Tijdens en direct na de Zo zou het niet lang meer blijven. Op de achtergrond de St. Genovevakerk. December 1962 oorlog deed het gebouwtje dienst als distributiekantoor. 1963 het vooral inwoners met een agrarische achtergrond die in de December 1962 Juni 1963 vijftiger jaren in de gemeenteraad zaten, in de jaren zestig