NIEUWSBRIEF nr 3 februari 2009 Historische Vereniging

VERBORGEN KAPITAAL Het zijn precies deze historische verhalen van bewoners, hun idealen en de dagelijkse Beste leden van de HVPA en andere praktijk van het wonen in een nieuw- belangstellenden, bouwwijk, die de vereniging boven tafel Wie komend voorjaar van plan is op de wil krijgen. De polder heeft absoluut een fiets de Alexanderpolder te doorkruisen, geschiedenis, maar het is vooralsnog een stapt eigenlijk in een tijdmachine. De verborgen geschiedenis. De HVPA zet strenge geometrische patronen van Het voor de komende jaren in op het aan en , de knusse hofjes daglicht brengen van het verborgen en beslotenheid van en Zeven- kapitaal van de polder: de verhalen, kamp, de landelijkheid en hoge lounge- herinneringen en ervaringen van de factor van en , en bewoners van toen en nu. last but not least het dorpse karakter van : de architectuur van elke Website polderwijk weerspiegelt de tijdgeest in De website van de vereniging wordt in optima forma. 2009 een belangrijke verzamelplaats van En dat is nog maar één van de redenen verhalen, foto’s en ander beeldmateriaal waarom de Alexanderpolder vanuit van bewoners. Daartoe wordt onze historisch perspectief zo interessant is. bestaande site op dit moment verbouwd. Juist ook omdat we actieve participatie Wonen in de polder belangrijk vinden, streven we in 2009 naar Een andere reden is dat de Alexander- een verdubbeling van ons ledental. Meer polder een nieuwbouwwijk lijkt zonder mensen betekent meer informatie, meer geschiedenis. Het woord polder impliceert kennis, en een grotere kans te ontdekken leegte, iets wat nog ingevuld moet worden. dat anderen iets soortgelijks hebben mee- Je kunt er immers kijken tot aan de gemaakt. Dat we, met andere woorden, een horizon. Alleen al uit de eerste resultaten geschiedenis delen. Wat betreft het leden- van de werkgroep Oral History van de aantal zijn de eerste voortekenen overigens vereniging, die onderzoek doet naar de goed; het idee van een historische vereni- agrarische geschiedenis van de polder, ging voor de Alexanderpolder vindt steeds blijkt het tegendeel. De Alexanderpolder meer weerklank. Een nieuwe verenigings- was een belangrijk en florerend tuinbouw- folder en een vaker verschijnende Nieuws- gebied, misschien wel het belangrijkste brief gaan de ledenwerving actief onder- van Nederland. Na de boeren en tuinders steunen. kwamen - vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw - de bewoners. Soms al in Wat mij betreft is het fascinerend deel uit goede doen, soms in afwachting van een te maken van de ontdekking en ontsluiting stijging op de sociale ladder. Maar van een verborgen kapitaal. Gelukkig is de allemaal met hun verwachtingen, dromen, deelgemeente Prins Alexander ook dit jaar wensen en idealen over wonen in de bereid onze expeditie financieel te onder- polder. Die uiteraard in de praktijk van het steunen! dagelijks leven werden bijgesteld, of plaats maakten voor weer nieuwe plannen. Onno de Wit, voorzitter

1 Werkgroep Oral History zoekt nieuwe Algemene Ledenvergadering HVPA leden Op 7 april houdt de HVPA haar tweede De werkgroep ging een jaar geleden algemene ledenvergadering. De verga- enthousiast van start met acht leden, die dering vindt plaats na de lezing van Henk een korte cursus interviewtechnieken Visscher, waarover elders in deze nieuws- volgden. brief meer. De werkgroep heeft zich als allereerste Tijdens de vergadering stelt het nieuwe doel gesteld de geschiedenis van de bestuur zich voor, informeert het de leden tuinderijen in de Prins Alexanderpolder in over de activiteiten en de plannen voor beeld te brengen. 2009, en geeft het de leden de mogelijk- Er is al veel informatie verzamelend en er heid ideeën aan te dragen voor dit en zijn enkele oud-tuinders geïnterviewd. volgend jaar. De leden ontvangen de Maar we willen nog veel meer oud- agenda en de jaarstukken enkele weken tuinders interviewen. Omdat enkele voor de vergadering. werkgroepleden zich vanwege omstan- digheden terug hebben moeten trekken, De ALV begint om 21.10 uur. doen we een oproep voor nieuwe Plaats: Thorbecke VO, Prinsenlaan 82 te werkgroepleden. We zoeken vooral . mensen die het leuk vinden om oud- tuinders te interviewen. Belangstellenden kunnen een email sturen naar [email protected] of bellen met Willy Hilverda, 06 539 237 60.

7 april - Lezing over de geschiedenis van Thorbecke Voortgezet Onderwijs

Op 7 april, voorafgaand aan de algemene ledenvergadering, houdt Henk Visscher van Thorbecke Voortgezet Onderwijs een lezing over de geschiedenis van deze school. Deze geschiedenis begint met de oprich- ting in 1865 van de eerste gemeente HBS, met een vijfjarige cursus met 75 leerlingen. Na de Tweede Wereldoorlog volgt een periode van teloorgang die duurt tot het eind van de jaren tachtig en eindigt met het besluit een topsportafdeling op te richten. Het Thorbecke groeit uit tot 's lands grootste en bekendste topsportschool. Rond 2000 wordt een afdeling Kunst en Cultuur opgericht. Een bijzondere school! De lezing begint om 19.30 uur en vindt , juni 1983 . De woningen in de plaats bij Thorbecke VO, Prinsenlaan 82 te Jazzbuurt zijn net opgeleverd, de weg Rotterdam. wordt nog bestraat. Wilt u de lezing bijwonen dan kunt u zich Foto J. Amesz, Rotterdam opgeven bij het secretariaat van de HVPA.

2 Het nieuwe bestuur stelt zich voor TELEFOONDRAMA IN DE ALEXANDERPOLDER Tijdens de jaarlijkse algemene leden- vergadering van de Historische Vereniging Onno de Wit Prins Alexander (HVPA) op 7 oktober 2008 zijn, geheel volgens plan, vier leden Rond midden jaren vijftig van de vorige van het voorlopige bestuur afgetreden, te eeuw was bekend dat de Alexanderpolder weten Joop Goedhart (voorzitter), dr. Henk een woonwijk moest worden. Gemeente, Visscher (waarnemend voorzitter en woningbouwverenigingen, boeren, tuinders penningmeester), Jan Muis (secretaris) en en toekomstige bewoners bereidden zich, Leendert La Rivière. Drs. Willy Hilverda ieder op hun eigen manier, voor op het is in het bestuur gebleven. Vijf nieuwe grootschalige bouwproject. bestuursleden zijn tijdens dezelfde ledenvergadering benoemd. Daarmee kent Geen telefoon het bestuur van de HVPA de volgende Hoe zat dat met de PTT? Alhoewel de samenstelling: telefoon in die jaren nog geen basis- voorziening was zoals nu, gold ook toen al • dr. Onno de Wit, voorzitter dat mensen moesten kunnen telefoneren, (maatschappijhistoricus, beleids- zeker als dat een economisch doel diende. adviseur/bestuurssecretaris TUD) De PTT was zich terdege bewust van het • Wim Heistek, penningmeester feit dat al die nieuwe bewoners straks ook (afkomstig uit de handel, zeer gingen bellen, en dat daarvoor voor- geïnteresseerd in genealogie) zieningen moesten worden getroffen. • Ineke H. Tirion-Beijerinck, secretaris Toch liep het helemaal fout. De eerste (oud-ass. conservator Museum bewoners van de polder bezaten weliswaar Boijmans en familie van één van de een prachtig nieuw huis met een telefoon- droogleggers van de polder) aansluiting (in PTT-jargon een standaard- • drs. Willy Hilverda, coördinator aansluitpunt, vanaf 1958 standaard website en werkgroep Oral History aangebracht in nieuwbouwwoningen), (sociologe, schrijfster en mede- maar konden vooralsnog niets met die eigenaar van tekstbureau Geschiedenis- aansluiting doen. “Geen telefoon in de lab, docente creatief schrijven) Alexanderpolder: een onhoudbare • drs. Dirk-Jan J. van Lottum, bestuurslid situatie,” kopte het Algemeen Dagblad op (oud-diplomaat, nu veel bestuurs- 11 mei 1963. Bijna het hele jaar na de functies, o.a. binnen de deelgemeente oplevering van de eerste woningen konden Alexander) de nieuwe polderbewoners niet bellen. Wat • Cor van der Waal, bestuurslid ging er verkeerd? (afkomstig uit de handel, één van de eerste generatie bewoners van de Noodkabel polder!). De gang van zaken had alles te maken met het investeringsbeleid van de PTT. Door moeilijkheden rond de bouwvergunning voor een nieuwe telefooncentrale in Terbregge die het telefoonverkeer in de polder ging regelen, werd de bouw daarvan vertraagd. Als noodmaatregel besloot de PTT een tijdelijke kabel te trekken tussen de telefooncentrale in het centrum van Rotterdam aan de Botersloot en de polder. De PTT-directie gaf echter de voorkeur

3 aan een andere belangrijke investering. De kabel werd daardoor veel te laat opgeleverd, ruim nadat de eerste bewoners waren gearriveerd. Terwijl de directeur van de Rotterdamse Telefoondienst zich volgens eigen zeggen doodschaamde, doken pers en publiek op het drama. In mei 1963 leidde dat tot de nodige publiciteit. Ook de Rotterdamse Kamer van Koophandel bemoeide zich ermee. Onder druk van de publieke opinie en na overleg tussen PTT en de regering (die extra geld aan de PTT ter beschikking stelde), kwam in september 1963 eindelijk ERA-Flats, Het Lage Land, circa 1970 de noodkabel tussen centrum en polder Foto afkomstig uit: Dr. ir. H. Priemus, gereed. Op 11 mei 1965 werd vervolgens Wonen in een ERA Flat (1970) de telefooncentrale Terbregge in werking Zie voor meer informatie: gesteld. http://www.flickr.com/photos/hvpa/sets/72 157613772150872/ 18.000 wachtenden De noodkabel bezat een capaciteit van 1200 nummers. Dat gaf voor even lucht, maar optimaal was de situatie zeker niet. De PTT selecteerde de aanvragen voor een telefoonaansluiting. Abonnees die konden aantonen dat ze een telefoontoestel nodig hadden voor hun omzet of om andere economische redenen, maar ook beroeps- groepen als huisartsen en ambulance- personeel die bereikbaar moesten zijn, Lid worden? kregen voorrang. Bellers die een telefoon wilden voor de sociale contacten beland- U kunt lid worden door u aan te melden bij den op de wachtlijst. Rotterdam telde in het secretariaat en aansluitend € 15,- over 1965 liefst 18.000 wachtenden. te maken op Rabobank rekeningnummer Gaandeweg, maar dan praten we al over de 140265708, t.n.v. Historische Vereniging jaren zeventig, zou de telefoonschaarste Prins Alexander. worden opgelost, zowel in Rotterdam als daarbuiten. De infrastructurele inves- teringen van de PTT gingen vruchten Heeft u vragen of opmerkingen? Neem afwerpen. Tot die tijd meldden zich veel dan contact met ons op: nieuwe poldersbewoners bij de PTT met heel belangrijke en economisch zwaar- Historische Vereniging Prins Alexander wegende beroepen! secretariaat: Van der Helmstraat 448 Bron (o.a.): P.D. Dorsma, Overvloed en 3067 Rotterdam tekort. Het beleid van de PTT rond de tel. 010 420 62 73 of 06 108 697 09 telefoonvoorziening in het Europoort- [email protected] gebied 1957-1970 (scriptie EUR 1990). www.hvpa.nl

4