Satyagraha M
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
SATYAGRAHA M. K. GANDHI W AFRYCE POŁUDNIOWEJ PHILIP GLASS DYREKTOR NACZELNY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ TOMASZ BĘBEN DYREKTOR ARTYSTYCZNY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ LECH DZIERŻANOWSKI DYRYGENT I SZEF ORKIESTRY FILHARMONII ŁÓDZKIEJ DANIEL RAISKIN CHÓRMISTRZ I SZEF CHÓRU FILHARMONII ŁÓDZKIEJ DAWID BER DYREKTOR GENERALNY MET PETER GELB DYREKTOR MUZYCZNY MET JAMES LEVINE PHILIP GLASS (*1937) SATYAGRAHA M.K. GANDHI W AFRYCE POŁUDNIOWEJ (1893–1914) OPERA W TRZECH AKTACH, LIBRETTO: KOMPOZYTOR I CONSTANCE DeJONG TEKSTY ŚPIEWANE NA PODSTAWIE BHAGAWADGITY – CONSTANCE DeJONG OSOBY REALIZATORZY PANNA SCHLESEN SOPRAN REŻYSERIA PHELIM McDERMOTT sekretarka Gandhiego WSPÓŁPRACA REŻYSERSKA PANI NAIDOO SOPRAN I DEKORACJE JULIAN CROUCH hinduska współpracownica Gandhiego KOSTIUMY KEVIN POLLARD KASTURBA MEZZOSOPRAN REŻYSERIA ŚWIATŁA PAULE CONSTABLE żona Gandhiego M. K. GANDHI TENOR OBSADA PAN KALLENBACH BARYTON PANNA SCHLESEN RACHELLE DURKIN europejski współpracownik Gandhiego PANI NAIDOO MOLLY FILMORE PARSI RUSTOMJI BAS KASTURBA MARIA ZIFCHAK hinduski współpracownik Gandhiego M. K. GANDHI RICHARD CROFT PANI ALEXANDER ALT PAN KALLENBACH KIM JOSEPHSON europejska przyjaciółka Gandhiego PARSI RUSTOMJI ALFRED WALKER ARDŻUNA TENOR PANI ALEXANDER MARY PHILLIPS postać mityczna ARDŻUNA BRADLEY GARVIN KRISZNA BAS KRISZNA RICHARD BERNSTEIN postać mityczna oraz Role nieme Phil Eddolls, Charlie Folorunsho, Alex Harvey, Nick Haverson, HRABIA LEW TOŁSTOJ (akt pierwszy) Tina Koch, Vic Llewellyn, Charlie Llewellyn-Smith, Charlotte Mooney, RABINDRANATH TAGORE (akt drugi) Kumar Muniandy, Caroline Partridge, Rajha Shakiry, Rob Thirtle MARTIN LUTHER KING (akt trzeci) CHÓR, ORKIESTRA THE METROPOLITAN OPERA W NOWYM JORKU PRAPREMIERA W STADSSCHOUWBURG W ROTTERDAMIE 5 WRZEŚNIA 1980 ROKU DYRYGENT DANTE ANZOLINI PREMIERA W THE METROPOLITAN OPERA W NOWYM JORKU PRZEDSTAWIENIE TRWA OKOŁO TRZECH GODZIN 4 LISTOPADA 2008 ROKU I CZTERDZIESTU PIĘCIU MINUT (Z DWIEMA PRZERWAMI) TRANSMISJA PRZEDSTAWIENIA Z THE METROPOLITAN PRZEDSTAWIENIE W SANSKRYCIE Z NAPISAMI OPERA W NOWYM JORKU – 19 LISTOPADA 2011 ROKU W JĘZYKU POLSKIM TREŚĆ OPERY Akt pierwszy. Tołstoj ność hinduską do wyrażenia sprzeciwu. W publicznym Scena 1. Pole Kuru – Pole Sprawiedliwości zgromadzeniu, w którym wzięło udział ponad trzy tysiące Rozpoczyna się wielka bitwa między dwiema rodzinami osób, podjęto rezolucję: wszyscy będą przeciwstawiać się królewskimi, Kaurawami i Pandawami. Na sygnał starego wprowadzeniu w życie tej ustawy, nawet za cenę życia. króla trębacz uderzył w konchę, co rozpętało burzę wśród Dla wyznawców idei satyagraha to punkt zwrotny: wybór zgromadzonych na świętej nizinie armiach. Z obu stron między życiem a śmiercią. Tak ważnej rezolucji nie można wodzowie i wojownicy również poczęli uderzać w bojowe rozważać zwyczajnymi sposobami, jak podjęcie decyzji konchy, z łoskotem ogłaszając gotowość do walki między większością głosów. Wszyscy zgromadzeni wysłuchali niebem a ziemią. Obserwując pole bitwy, widząc nagą broń, mówców wyjaśniających świętą konieczność przyjmowania napięte łuki, książę Ardżuna przemówił do Kriszny, pragnąc indywidualnych zobowiązań. Jedynie przyrzeczenie złożone przyjrzeć się z bliska rwącym się do wojny ludziom i zasta- w imię Boga zobowiąże każdego do przestrzegania rezolucji nawiając się nad sensem bratobójczej walki. w obliczu wszelkich możliwych trudności. Scena 2. Farma Tołstoj (1910) Akt drugi. Tagore Wraz z garstką wyznawców idei satyagraha, którzy po- Scena 1. Konfrontacja i ratunek (1896) stanowili oprzeć się narzuconej przez Europejczyków Gandhi w ciągu sześciu miesięcy spędzonych w Indiach rasowej dyskryminacji, Gandhi zainicjował wśród hindu- informował świat o warunkach życia osadników w Afryce skich mieszkańców Afryki Południowej pierwsze wspólne Południowej. Tysiące Europejczyków czytało o jego prze- działania. Nikt nie wiedział, jak długo walka będzie trwała, mówieniach i spotkaniach, relacjonowanych w przesadny ale idea Farmy Tołstoj była krokiem w dojściu do celu. Tutaj sposób w południowoafrykańskich gazetach przez Agencję wszystkie rodziny miały żyć w jednym miejscu, stając się Reutera. Kiedy Gandhi ponownie przyjechał do Durbanu, członkami wspólnoty, a mieszkańcy, w harmonii ze sobą, przywitał go wrogi tłum oburzonych jego wystąpieniami mieli uczyć się prostego życia. Wszystko: budowanie do- Europejczyków, dodatkowo podekscytowanych zapowiada- mów, przygotowywanie posiłków i dbanie o czystość miało nym przez Gandhiego przybyciem kolejnych imigrantów. być czynione własnymi rękami. Zakładanie farmy połączyło Ponieważ rząd nie zamierzał przeciwko napływowi imi- uczestników ruchu w aktywnym pojmowaniu ideału saty- grantów protestować, biali mieszkańcy postanowili sami agraha: „walka o prawdę to przede wszystkim samooczysz- stanowić prawo. Długiej wędrówce Gandhiego przez miasto czenie i samowystarczalność”. towarzyszy coraz bardziej gęstniejący i prowokujący brutal- ne zachowania tłum. Gandhiemu w bezpiecznym dotarciu Scena 3. Przyrzeczenie (1906) do domu pomaga żona szefa policji, pani Alexander. Rząd brytyjski postanowił zaostrzyć prawo wobec hindu- skich osadników; mieliby oni zostać poddani szczególnej Scena 2. „Indian Opinion” (1906) ponownej rejestracji poprzez pobranie odcisków palców Tygodnik „Indian Opinion” staje się głównym ośrodkiem wszystkich Hindusów: kobiet, mężczyzn i dzieci. Byliby ruchu. Każdy aspekt wytwórczości zostaje poddany anali- zobowiązani do noszenia przy sobie kart rejestracyjnych, zie i gazeta w coraz wyższym stopniu upowszechnia zasady w każdej chwili policja mogłaby wejść do ich domów i zażą- satyagraha. Decyzja o nieumieszczaniu reklam spowodowała, dać okazania obowiązujących dokumentów, a przestępstwa że tygodnik jest wolny od wszelkich wpływów zewnętrznych, miałyby być karane grzywną, więzieniem lub deportacją. a jedynym źródłem finansowania stają się wpływy z jego Zamiar ustanowienia tzw. Black Act zmobilizował społecz- sprzedaży. Jedną z zasad przyjętych przez redaktorów jest analizowanie słabości ruchu w celu ich zwalczania. Nie przej- nowych osadników i kontroluje już osiadłych. „Kolorowa mowano się tym, że przeciwnicy polityczni przy okazji byli bariera” powstrzymuje przed przyjazdem nawet wy- dobrze informowani o sposobach podjętej walki, ważniejsze kształconych Hindusów, nałożono także specjalny poda- było dążenie do osiągnięcia celu. Wskazując kierunki silnej tek na robotników, którzy postanowili pozostać w Afryce polityki wewnętrznej, informując lokalną i światową opinię dłużej niż siedem lat, nakazując im płacenie rocznie rów- publiczną o bieżących wydarzeniach, gazeta staje się potężną nowartości sześciomiesięcznego wynagrodzenia za każ- bronią w walce o prawa dla hinduskiej społeczności. W kul- dego członka rodziny. Do Afryki Południowej przyjeżdża minacyjnym momencie tylko w Afryce Południowej gazeta hinduski przywódca Shree Gokhale i uzyskuje od rządu miała około dwudziestu tysięcy czytelników. publiczną obietnicę uchylenia tych dwóch dyskryminują- cych rasowo ustaw. Kiedy rząd obietnicy nie dotrzymuje, Scena 3. Protest (1908) ruch satyagraha sięga po inne sposoby w walce o praw- Liderzy ruchu za odmowę opuszczenia Afryki Południo- dę i zyskuje coraz więcej zwolenników. Górnicy z New wej zostali skazani na karę więzienia. Wyrok został wydany Castle jako pierwsi mają sięgnąć po nowe formy protestu; zgodnie z nowym prawem. Społeczność hinduska podejmuje na miejsce udaje się delegacja kobiet związanych z ru- protest, zwolennicy idei satyagraha zaczynają wypełniać chem, by pomóc w zorganizowaniu strajku. Zdecydo- więzienia, aresztowani za najróżniejsze przestępstwa. W cią- wano, że strajkujący górnicy wraz z rodzinami opuszczą gu tygodnia ich liczba wzrosła do stu pięćdziesięciu. Rząd domy należące do właścicieli kopalń i wziąwszy tylko proponuje uchylenie Black Act, o ile większość Hindusów ubrania i koce, dołączą do „armii” satyagraha. Prowadze- podda się dobrowolnej rejestracji. Mimo że warunek umowy ni przez Gandhiego, strajkujący wzięli udział w trzydzie- został przez osadników spełniony, Black Act nadal obowiązu- stosześciokilometrowym marszu do granicy Transwalu. je. Gotowi do walki, zwolennicy satyagraha stawiają ultima- Aresztowanie pięciu tysięcy uczestników marszu spowo- tum: jeśli ustawa nie zostanie wycofana, dokonają zbiorowego dowałoby zapełnienie więzień, co przysporzyłoby rządo- palenia kart rejestracyjnych, a sami z pokorą poddadzą wi trudności i musiałby on ponosić wysokie koszty ich się konsekwencjom. W dniu upływu terminu ultimatum utrzymania. Jeśli natomiast pozwolono by uczestnikom w miejsce, w którym Gandhi prowadził modlitewne spotka- marszu na kontynuowanie działalności Farmy Tołstoj, nie przed chwilą zbiorowego palenia kart rejestracyjnych, strajk rozszerzyłby się, wciągając sześćdziesiąt tysięcy zostaje dostarczony rządowy dokument odrzucający warunki robotników walczących o uchylenie krzywdzącego imigrantów. Wszyscy zgromadzeni wrzucają swoje karty prawa. W obu przypadkach strajkujący wywierali sil- do kotła i podpalają je. Cały plac rozbrzmiewa ich okrzykami, ną presję na rząd. Sprzeciw walczących o swoje prawa entuzjazm jest większy niż na początku działalności ruchu. Hindusów miał odbywać się w zgodzie z ideą satyagra- Satyagraha przechodzi chrzest ognia. ha. Dlatego też członkowie ruchu otrzymali instrukcję powstrzymywania się od wszelkich prób stawiania oporu, Akt trzeci. King a do adwersarzy został wysłany czytelny przekaz – „oto Marsz New Castle (1913) skuteczny protest przeciwko pogwałceniu przez rząd Za sprawą dwóch nowych ustaw, jawnie dyskryminu- zobowiązania i demonstracja cierpienia