DOCSLIB.ORG

Vol. XVII (2011)

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Vol. XVII (2011) ROCZNIK WYDZIAŁU FILOZOFICZNEGO WYŻSZEJ SZKOŁY FILOZOFICZNO-PEDAGOGICZNEJ IGNATIANUM W KRAKOWIE T. XVII: 2011 ANNUARIUM FACULTATIS PHILOSOPHICÆ SCHOLÆ UNIVERSITARIÆ PHILOSOPHIÆ ET PÆDAGOGIÆ IGNATIANUM CRACOVIÆ T. XVII: 2011 Contents, p. 7-8 Cracoviæ 2011 Editiones IGNATIANUM – Editiones WAM ROCZNIK WYDZIAŁU FILOZOFICZNEGO WYŻSZEJ SZKOŁY FILOZOFICZNO-PEDAGOGICZNEJ IGNATIANUM W KRAKOWIE T. XVII: 2011 W latach 1988-1999: ROCZNIK WYDZIAŁU FILOZOFICZNEGO TOWARZYSTWA JEZUSOWEGO W KRAKOWIE Kraków 2011 Wydawnictwo IGNATIANUM – Wydawnictwo WAM Wy ż s z a sz k o ła Fi l o z o F i c z n o -Pedagogiczna „IGNAT I ANUM ” WYDZIAŁ FILOZOFICZNY ul. Kopernika 26, 31-501 KRAKÓW tel: 12/629 34 16; fax: 12/423 00 38 e-mail: [email protected] www.ignatianum.edu.pl/filozofia Konto Bankowe: 53 1060 0076 0000 3210 0016 0058 Redaktor Prof. dr hab. Stanisław Ziemiański SJ Sekretarz Mgr Robert Grzywacz SJ Rada Naukowa Prof. dr hab. Roman Darowski SJ Prof. dr hab. Piotr Lenartowicz SJ Dr hab. Piotr Mazur Recenzenci: Prof. dr hab. Ewa Podrez Prof. dr hab. Tadeusz Biesaga SDB Ks. prof. dr hab. Stanisław Kowalczyk ISSN PL 0860-9675 Skład i druk: Drukarnia Wydawnictwa WAM, ul. Kopernika 26, 31-501 Kraków SPIS TREŚCI ARTYKUŁY Piotr DUCHLIŃSKI Badania nad stylem filozofii klasycznej . .11 Rafał KUPCZAK Działalność narzędziowa szympansów i wron brodatych a scenariusz ewolucjonizmu....................................53 Stanisław PYSZKA SJ Akademia Rakowska (1602-1638) ...............................87 Wiesław SZUTA Etyka ogólna ks. prof. Tadeusza Ślipko SJ........................111 Kinga KWINTA-PIETUSZKO Postawa solidarności w personalizmie . 143 Piotr MAZUR Specyfika klasycznej filozofii człowieka w ujęciu Stanisława Kamińskiego . .171 Lucyna SKRABA Rola przesądu i autorytetu w rozumieniu według hermeneutyki filozoficznej Hansa-Georga Gadamera . 189 Kazimierz GRYŻENIA O filozofii Piotra Fonseki SJ uwag kilka . .213 Anna MAREK-BIENIASZ Alistera McGratha koncepcja POMA . .227 Roman DAROWSKI SJ Heinrich Schaaf SJ (1860-1936). Koleje życia i poglądy filozoficzne ...239 Agnieszka SMOLIŃSKA Antropologia w myśli filozoficznej Hugona Kołłątaja ...............249 6 SPRAWOZDANIA Wiesław SZUTA Metafilozofia – ślepy zaułek czy szansa filozofii?...................267 Wiesław SZUTA Autoreferat z obrony rozprawy doktorskiej . .273 RECENZJE Roman DAROWSKI SJ Rec.: Sławomir Dąbrowski, PT. L’uomo – prima e fomdamentale via del filosofare. La dimensione etica dello „sviluppo umano” nel pensiero di Felice Balbo, Roma 2009 . 279 Bogdan KOPERSKI Rec: Red. Stanisław Janeczek, Antropologia, Lublin 2010...........281 Kinga KWINTA-PIETUSZKO Rec.: Godność człowieka wczoraj i dziś. Wokół zagadnień antropologicznych, Kielce – Busko Zdrój 2009 .....287 Dariusz SZKUTNIK Rec.: Grzegorz Hołub SDB Problem osoby we współczesnych debatach bioetycznych, Kraków 2010 . 291 Dariusz SZKUTNIK Rec.: Wkład osiągnięć polskiej nauki i techniki do dziedzictwa światowego, Kraków – Warszawa 2009..........................295 Stanisław ZIEMIAŃSKI SJ Rec.: Robert Goczał, Onto-teo-logia. Status bytu realnego i myślnego w metafizyce Francisco Suáreza, Warszawa 2010..................299 7 CONTENTS PAPERS Piotr DUCHLIŃSKI The Study of the Style of the Classical Philosophy . 11 Rafał KUPCZAK Tool Making Activity in Chimpanzees and Caledonian Crows . .53 Stanisław PYSZKA SJ Arian Academy in Raków (1602-1638) . .87 Wiesław SZUTA Prof. Thaddaeus Ślipko’s SJ General Ethics . 111 Kinga KWINTA-PIETUSZKO The Spirit of Solidarity in Personalism . 143 Piotr MAZUR Specific Features of Classical Philosophy Concerning a Human Being According to Stanisław Kamiński . .171 Lucyna SKRABA The Role of Presupposition and Authority in Understanding According to Hans-Georg Gadamer . 189 Kazimierz GRYŻENIA Briefly on the Piotr Fonseca’s SJ Philosophy . .213 Anna MAREK-BIENIASZ The Problem of Competence of Science and Religion in Explication of the Living Creatures according to Alister McGrath . 227 Roman DAROWSKI SJ Heinrich Schaaf’s Biography and His Philosophy . .239 Agnieszka SMOLIŃSKA Philosophical Anthropology of Hugo Kołłątaj . 249 8 REPORTS Wiesław SZUTA Is Metaphilosophy a Blind Alley or a Chance for Philosophy?........267 Wiesław SZUTA Author’s Review of his own Doctors’ Degree......................273 BOOK REVIEWS Roman DAROWSKI SJ Rec.: Sławomir Dąbrowski, PT. The Human Being, the Main and Fundamental Object of Philosophy. The Ethical Dimension of the Human Progress according to Felice Balbo, Rome 2009 .......279 Bogdan KOPERSKI Rec: Red. Stanisław Janeczek, Anthropology, Lublin 2010 . 281 Kinga KWINTA-PIETUSZKO The Dignity of Human Being in the Past and Now. The Anthropological Problems, Kielce – Busko Zdrój 2009 . .287 Dariusz SZKUTNIK Rec.: Grzegorz Hołub SDB, The Problem of Person in the Contemporary Bioethical Controversies, Kraków 2010 . .291 Dariusz SZKUTNIK Rec.: The Contribution of Polish Science and Technology to the World Heritage, Kraków – Warszawa 2009 . 295 Stanisław ZIEMIAŃSKI SJ Rec.: Robert Goczał, Onto-theo-logia. The Status of Real and Mental Being in Francis Suárez’ Metaphysics, Warszawa 2010 . .299 ARTYKUŁY Rocznik Wydziału Filozoficznego Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie XVII 2011 Piotr DUCHLIŃSKI1 BADANIA NAD STYLEM FILOZOFII KLASYCZNEJ Wstęp Faktem historycznie potwierdzonym jest wielość stylów filozofo- wania. Jednym z nich jest styl, który w literaturze przedmiotu określa się mianem filozofowania klasycznego lub stylu filozofii klasycznej2. Styl ten jest reprezentowany przez niektórych filozofów europejskich oraz polskich3. W niniejszych rozważaniach chodzi o metodologicz- ną i epistemologiczną refleksję nad stylem filozofii, określanym jako filozofia klasyczna4. Aby zrealizować to niełatwe zadanie, trzeba do- konać w punkcie wyjścia dwóch rzeczy: po pierwsze, trzeba określić samo pojęcie stylu ze szczególnym odniesieniem go do filozofii. Po- jęcie stylu nie jest jasno określone. Jego znaczenie jest chwiejne, uza- 1 Instytut Filozofii, Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum w Krakowie. 2 Pojawia się on przede wszystkim u filozofów o orientacji tomistycznej (neoto- mistycznej) lub u ich zwolenników. Nie pojawia się on u fenomenologów i anality- ków ani też u egzystencjalistów i dialogików. Przez J. Herbuta został opracowany Leksykon Filozofii Klasycznej, zaś Powszechna Encyklopedia Filozofii ma u swoich podstaw właśnie ideę klasycznie rozumianej filozofii. 3 Szczególnie chodzi mi o Maritaina, Gilsona i polskich tomistów egzystencjal- nych, takich jak Krąpiec, Kamiński, Stępień i ich uczniowie. 4 Rozważania niniejsze mają charakter wprowadzający. Chodzi w nich przede wszystkim o wstępną systematykę stanowisk i ogólne wyodrębnienie znamion stylu klasycznego, szczególnie właściwego dla tomizmu egzystencjalnego. 12 PIOTR DUCHLIŃSKI leżnione od wielu kontekstowych determinant. Spotykamy się z nim przede wszystkim w sztuce. Mówi się bowiem o stylu malarskim, literackim, architektonicznym, muzycznym5. O ile w malarstwie, czy nawet w literaturze termin: „styl” jest już bardziej określony, co nie znaczy, że ostatecznie dookreślony, o tyle nie bardzo wiadomo, w jakim znaczeniu odnieść go do filozofii. Co to znaczy, że filozofia posiada jakiś styl? Jakie są wyznaczniki decydujące o stylu danej fi- lozofii? I druga sprawa, równie ważna, mianowicie problem znacze- nia samego wyrażenia: filozofia klasyczna (FK), szczególnie słów: klasyczna i klasyczność. Co to właściwie znaczy, że jakaś filozofia jest klasyczna? Jak należy rozumieć tę jej klasyczność przez wielu tak podkreślaną i bronioną za niemalże każdą cenę? Po udzieleniu odpowiedzi na te pytania, przejdziemy do przedstawienia głównych stanowisk na temat filozofii klasycznej, jej przedmiotu, metody, sto- sunku do innych nauk oraz zadań epistemicznych. Przegląd podsta- wowych w tej materii poglądów pozwoli nam na wyciągnięcie ogól- nych wniosków, w których postaramy się określić styl filozofii kla- sycznej (SFK), wskazując na właściwe dla tego stylu determinanty (znamiona) epistemologiczne i metodologiczne. 1. Pojęcie stylu filozoficznego Z pojęciem stylu spotykamy się przede wszystkim w sztuce. Tam jest ono w miarę określone, choć trzeba przyznać, że jak do tej pory brakuje konsensusu co do tego, czym jest styl w szeroko rozumianej sztuce. Dzieje się tak z tego powodu, że nie ma jednego stylu, ale ich wielość, że są uwarunkowane różnymi czynnikami, przede wszyst- kim kulturowymi, historycznymi, społecznymi. Do filozofii pojęcie to jest odnoszone bardzo rzadko. Mówi się raczej o nurtach, syste- mach, kierunkach, szkołach, programach filozoficznych, rzadziej o stylu. Zwraca na to uwagę Leon Koj w swojej analizie pojęcia stylu 5 L. Koj, O stylach w filozofii, w: Tenże, Wątpliwości metodologiczne, Lublin 1993, s. 95-98. BADANIA NAD STYLEM FILOZOFII KLASYCZNEJ 13 filozoficznego. Z analiz przeprowadzonych przez niego skorzystamy w naszych rozwiązaniach. Kiedy przychodzi nam określić coś takie- go jak styl w filozofii, trzeba wziąć pod uwagę szereg czynników, determinant, które ów styl określają. Niełatwo jest je wyróżnić. Le- on Koj wskazuje na kilka takich determinant stylu filozoficznego6: 1) tematyka, czyli innymi słowy, przedmiot badań, którym zajmuje się filozofia; przedmiot też decyduje bardzo często o podziale filozofii na takie dziedziny, jak np.: ontologia, epistemologia, estetyka, itd. 2) punkt wyjścia w analizach filozoficznych, czyli to, od czego dany filozof zaczyna: czy od analizy świata, czy od badania treści świado- mości, czy od analiz struktur językowych, 3) cele poznawcze, które stawia sobie
Load more

Recommended publications
  • Zbigniew Ogonowski, Socynianizm. Dzieje, Poglądy, Oddziaływanie, Warszawa 2015, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Instytut Historii Nauki Im
    332 RECENZJE I OMÓWIENIA Zbigniew Ogonowski, Socynianizm. Dzieje, poglądy, oddziaływanie, Warszawa 2015, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów Polskiej Akademii Nauk, ss. 541 From its emergence in the late-sixteenth century, Socinianism, which had developed out of the ideas of the Italian non-conformists Lelio (1525–1562) and Fausto Sozzini (1539–1604), and which fundamentally reshaped the understanding of Christianity up to that point, was a very controversial religious phenomenon. As the established confessions sought to discredit it intellectually, and as adherence to it was deemed a punishable offence in the Holy Roman Empire of the German Nation because of its rationalizing and historicising critique of the dogma of the Trinity, Socinianism only suc- ceeded in establishing institutional Church structures in Poland-Lithuania. However, even in the relatively tolerant Polish-Lithuanian Republic of the Nobility, where Socinians constituted roughly one percent of the population in the early-seventeenth century,1 this blossoming of Socinianism did not last long. The Socinian academy at Raków, which was established in 1602, and the Raków printing press were both closed down by a decree of the Sejm in 1638. The Socinians themselves were expelled from Poland-Lithuania twenty years later, also by a decree of the Sejm. The short period, however, in which Socinianism was permitted to develop in public in a more or less unhin- dered way in Poland-Lithuania was nonetheless sufficient to let circulate its ideas across the whole of Europe. With the help of Socinian networks, books printed in Raków2 spread across the Holy Roman Empire and into the Netherlands and England, where they gave rise to intensive public debates.
    [Show full text]
  • Liberty, Enlightenment, and the Polish Brethren
    INTERCULTURAL RELATIONS ◦ RELACJE MIĘDZYKULTUROWE ◦ 2018 ◦ 2 (4) Jarosław Płuciennik1 LIBERTY, ENLIGHTENMENT, AND THE POLISH BRETHREN Abstract The article presents an overview of the history of the idea of dialogics and lib- erty of expression. This liberty is strictly tied to the problem of liberty of con- science. Since the 17th century, the development of the dialogics traveled from an apocalyptic – and demonising its opponents – discourse as in John Milton’s approach in Areopagitica, through dialogics of cooperation and obligations and laws (in the Polish Brethren, so-called Socinians, especially Jan Crell), through dialogics of deduction (transcendental deduction in Immanuel Kant), to dialog- ics of induction and creativity (John Stuart Mill). Key words: liberty of conscience, liberty of expression, Enlightenment, history of ideas, dialogue AREOPAGITICA BY JOHN MILTON AND THE APOCALYPTIC AND MARKET DIALOGICS (1644) The best starting point of my analysis is John Milton’s Areopagitica from 1644, which not only concerns liberty and freedom of speech, but also is the most famous and most extensive prose work of Milton, who has be- come world famous, above all, due to his poetry (Tazbir, 1973, p. 111). The text was published on November 23, 1644, without a license, with- out registration, without the identification of the publisher and printer, and was the first English text entirely devoted to freedom of speech and pub- lishing. The fact that responsibility was taken for the “free word” of the author, who allowed himself to be identified on the title page is critical. 1 Prof.; University of Lodz, Institute of Contemporary Culture, Faculty of Philology; e-mail: [email protected].
    [Show full text]
  • Między Wiarą a Rozumem, Trójca Święta W Pismach Andrzeja Wiszowatego
    Серія «Історичне релігієзнавство». Випуск 11 3 УДК 2 (091) Robert Mieczkowski, Instytut Politologii, UKSW, Warszawa MIĘDZY WIARĄ A ROZUMEM, TRÓJCA ŚWIĘTA W PISMACH ANDRZEJA WISZOWATEGO Fundament prawdziwej wolnych ludzi swobody w tym jest, kiedy im wolno czynić to, co bez krzywdy cudzej sobie być rozumieją potrzebnego i pożytecznego, i o to się żadnej peny i karania nie boją. Tego fundamentu pokój dissidentium postrzega, kiedy zabrania, aby ci niepokojeni i penowani nie byli, którzy sobie drogę do nieba taką obrali, jaką rozumieją być najprostszą i najsposobniejszą. … Przeto ten pokój jest lex fundamentalis wolności. Samuel Przypkowski, Braterska deklaracja na niebrat- erskie napomnienie.1 Słowa kluczowe: Socynianie, filozofia Braci Polskich, dogmat Trójcy Świętej, Andrzej Wiszowaty (1608-1678), Gottfried Wilhelm Leibniz (1646-1716). BETWEEN fAITH AND REASON, THE HOlY TRINITY IN THE WRITINGS Of ANDRZEJ Wiszowaty Między wiarą a rozumem, Trójca Święta w pismach Andrzeja Wiszowatego… Between faith and reason, the Holy Trinity in the writings of Andrzej Wiszowaty will be analayzed the Andrzej Wiszowaty argumentation which was presented during the discussion which waged two eminent thinkers: Andreas Wissowatius, Polish sycy- nianin and Gottfried Wilhelm Leibinz, German philosopher of enlightenment, in the late seventeenth century. Presented exchange of views makes it possible to observe the philosophical premises that require rejection of the dogma of the Holy Trinity for Andrzej Wiszowaty. The discussion from which the Antitrinitarians arguments were quoted, bounced off a huge echo in the European theologians and philosophers en- vironment, mainly due to the fame enjoyed, decades later, by Leibniz. The discussion became known in Germany, thanks to Lessing, who was editor and commentator of the dispute about the Holy Trinity as well as an advocate of tolerance, German writer of enlightenment.
    [Show full text]
  • POLAND REVISITED Much of the Country Is on the North European
    POLAND REVISITED By Mike McPhee [This is the text of an Address at the Sydney Unitarian Church on 08 March 2020.] Poland is a country with a long history, glorious much of the time but with some tragic periods. With a popu- lation of 39 million, it is the sixth most populous country in the European Union and also the seventh largest in both area and GDP. Its capital, Warsaw has 1.8 million inhabitants and another six cities have populations between 400,000 and 800,000: Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Gdańsk, and Szczecin. Much of the country is on the North European Plain, therefore largely flat and fertile, but most of its southern borders are mountainous with extensive foothills further north. Its main river is the Vistula, which crosses the entire country, but the Oder River flows through the southwest and then forms the border with Germany. (Both rivers have many tributaries, however, as can be seen on the map.) The region has been inhabited for at least 500,000 years and it became the centre of the Lusatian culture during the Bronze and Iron Ages (1300 – 500 BCE). While numerous Slavic tribes had arrived by then, there were other ethnicities present and archeologists are reluctant to speculate on who the Lusatians actually were. What is known is that they had pottery, metalwork, extensive agriculture and fortified settlements. By the 10th Century CE, Slavs were the dominant ethnicity in the region and the five major tribes were united by Duke Mieszko I of the Piast dynasty to form a Polish state whose borders were surprisingly similar to those of the present day.
    [Show full text]
  • Socynianie Wobec Dogmatu Trójcy Świętej
    Łódzkie Studia Teologiczne 24 (2015) 1 Robert Mieczkowski Instytut Politologii UKSW, Warszawa W PROCESIE USTALANIA, CO JEST PRAWDĄ OBJAWIONĄ... SOCYNIANIE WOBEC DOGMATU TRÓJCY ŚWIĘTEJ Fundament prawdziwej wolnych ludzi swobody w tym jest, kiedy im wolno czynić to, co bez krzyw- dy cudzej sobie być rozumieją potrzebnego i pożytecznego, i o to się żadnej peny i karania nie boją. Tego fundamentu pokój dissidentium postrzega, kiedy zabrania, aby ci niepokojeni i penowani nie byli, którzy sobie drogę do nieba taką obrali, jaką rozumieją być najprostszą i najsposobniejszą. ... Przeto ten pokój jest lex fundamentalis wolności. Samuel Przypkowski, Braterska deklaracja na niebraterskie napomnienie1. Słowa kluczowe: socynianie, filozofia braci polskich, dogmat Trójcy Świętej, Andrzej Wiszowaty (1608–1678), Gottfried Wilhelm Leibniz (1646–1716) 1. Wstęp. 2. Socynianie wobec dogmatu Trójcy Świętej. 3. Ars disputandi. 4. Religio rationalis Andrzeja Wiszowatego. 5. Argumentacja Andrzeja Wiszowatego przeciwko dogmatowi Trójcy Świętej przedłożona Gottfriedowi Wilhelmowi Leibnizowi. 6. Zakończenie 1. WSTĘP W artykule zostanie przeanalizowana argumentacja przedstawiona w dysku- sji, której przedmiotem był dogmat Trójcy Świętej, dyskusji jaką toczyli pod koniec XVII w. dwaj wybitni myśliciele: Andrzej Wiszowaty (1608–1678), polski socynianin, oraz Gottfried Wilhelm Leibinz (1646–1716), niemiecki filozof oświecenia. Odnio- sę się także do poglądów wobec dogmatu Trójcy Świętej, reprezentowanych przez innych przedstawicieli antytrynitaryzmu. Analizowana wymiana poglądów, toczona w zgodzie z zasadami ars disputandi, daje możliwość obserwacji przesłanek filozo- ficznych, które nakazują Wiszowatemu odrzucenie dogmatu Trójcy Śwętej, a także pozwalają zgłębić poglądy socynian wobec omawianego dogmatu. Wymiana po- glądów pomiędzy polskim socynianinem a niemieckim filozofem spotkała się ze znacznym zainteresowaniem europejskich filozofów i teologów. W Niemczech do 1 S. Przypkowski, Braterska deklaracja na niebraterskie napomnienie, w: 700 lat myśli polskiej.
    [Show full text]
  • 66. in Later Times Arius of Alexandria
    178 66. In Later Times Arius of Alexandria The human Jesus of Mark was followed by the divinely begotten Jesus of Matthew and Luke, and he in turn by the Johannine Jesus: the God Jesus, who had existed since the beginning of time. Nor was this the ultimate development. By the 4th Century, the doctrine of the Trinity asserted that God, Jesus, and the Holy Spirit were of one substance,1 and indistinguishable. One churchman who held back from this last step, and argued that since the Father had begotten the Son, there must logically have been a time before the Son existed, was Arius of Alexandria (256-336). Even this qualification aroused violent opposition. Wrote Arius to his ally Eusebius of Nicomedia,2 To that most beloved man of God, the faithful and orthodox Eusebius, from Arius, unjustly persecuted by father Alexander because of the all- conquering truth which you, Eusebius, are also defending...becausethe Bishop [Alexander] is severely ravaging and persecuting us and moving against us with every evil. Thus he drives us out of every city like godless men, since we will not agree with his public statement that there was “always a God, always a Son.” 1The Greek term is “homoousia.” 2Not the famous church historian; that was Eusebius of Caesarea (c260-339). Nicomedia, a natural communication center, was the chief city of Bithynia in Asia Minor. It became the eastern capital of the Roman Empire (under Diocletian, in 286) until Constantine moved it to Byzantium (in 330), which he renamed Constantinople. 66. In Later Times 179 Reflections The matter of Arius came to a head at the Council of Nicea (325), called by Emperor Constantine.
    [Show full text]
  • Intercultural Relations. Relacje Międzykulturowe. Number 2 (4
    aktywneaktywne rm_okladka_ENG_n4_b5_druk_awers_ST.pdf rm_okladka_ENG_n4_b5_druk_awers_ST.pdf 1 13.11.2018 1 13.11.2018 15:54:59 15:54:59 The Thearticles articles included included in this in thispublication publication address address issues issues related related to the to thepro -pro- blemsblems like likefreedom freedom of speech, of speech, freedom freedom in politics, in politics, freedom freedom of religious of religious INTERCULTURALINTERCULTURAL RELATIONS RELATIONS beliefsbeliefs and andfreedom freedom in formatting in formatting our ourphysical physical environment. environment. The Thecollec collec- - tiontion of textsof texts offers offers a multicultural a multicultural view view of theof thephenomenon phenomenon included included RELACJERELACJE MIĘDZYKULTUROWE MIĘDZYKULTUROWE in thein thepublication publication title, title, as the as theauthors authors of the of thearticles articles come come from from different different cultures,cultures, different different scientific scientific backgrounds backgrounds and anddifferent different academic academic traditions. traditions. JournalJournal of Culturalof Cultural Studies Studies The Thepublication publication may may contribute contribute to a tobetter a better and anddeeper deeper understanding understanding of of KulturoznawczeKulturoznawcze Czasopismo Czasopismo Naukowe Naukowe the processesthe processes happening happening around around us now us now and andhaving having consequences consequences in the in the futurefuture – the – thenear near and andthe themore more distant.
    [Show full text]
  • Liberty, Enlightenment, and the Polish Brethren
    INTERCULTURAL RELATIONS ◦ RELACJE MIĘDZYKULTUROWE ◦ 2018 ◦ 2 (4) Jarosław Płuciennik1 LIBERTY, ENLIGHTENMENT, AND THE POLISH BRETHREN Abstract The article presents an overview of the history of the idea of dialogics and lib- erty of expression. This liberty is strictly tied to the problem of liberty of con- science. Since the 17th century, the development of the dialogics traveled from an apocalyptic – and demonising its opponents – discourse as in John Milton’s approach in Areopagitica, through dialogics of cooperation and obligations and laws (in the Polish Brethren, so-called Socinians, especially Jan Crell), through dialogics of deduction (transcendental deduction in Immanuel Kant), to dialog- ics of induction and creativity (John Stuart Mill). Key words: liberty of conscience, liberty of expression, Enlightenment, history of ideas, dialogue AREOPAGITICA BY JOHN MILTON AND THE APOCALYPTIC AND MARKET DIALOGICS (1644) The best starting point of my analysis is John Milton’s Areopagitica from 1644, which not only concerns liberty and freedom of speech, but also is the most famous and most extensive prose work of Milton, who has be- come world famous, above all, due to his poetry (Tazbir, 1973, p. 111). The text was published on November 23, 1644, without a license, with- out registration, without the identification of the publisher and printer, and was the first English text entirely devoted to freedom of speech and pub- lishing. The fact that responsibility was taken for the “free word” of the author, who allowed himself to be identified on the title page is critical. 1 Prof.; University of Lodz, Institute of Contemporary Culture, Faculty of Philology; e-mail: [email protected].
    [Show full text]
  • 6 the Socinian Movement
    6 The Socinian Movement “Not only psychopannychism but also Antitrinitarianism was to find its fullest ecclesial expression in Polish Socinianism and Hungarian Unitarianism. The leaders of these two parallel and closely interrelated movements…were Italians or palpably dependent upon Italians.”1 Italian Roots - Marsiglio Ficino (Marsilio Ficino) (1433-1499) o Subordinated Son to Father o “Made bold to translate Verbum as sermo, thereby sloughing off the philosophically freighted conception of Christ as the Eternal Word (Logos, Verbum), as the Mind and Instrument of God, and substituting the idea of Christ as merely the voice of God. Although Ficino, basing his thought allegedly on Paul, wrote of approaching the preached sermo with the same reverence as the eucharistic corpus, he had started a train of thought that would equate the Word with the prophetic vox of the Old Testament, and even with rational meditation and literary scripta, and which would inevitably render philosophically difficult the received formulation of the Logos-Son as consubstantial with the Father.”2 - 1540s - Vicenza Society o Vicenza is a city in Italy that had a strong unitarian church o Fled and ended up all over Europe in Moravia and Switzerland - Lelio Sozzini (1525-1562) o Part of the Vicenza Society, a leader o Visited Poland in 1551 - Fausto Sozzini (1539-1604) o Went to Poland and Hungary and worked with unitarians there o In 17th c., people started calling the Polish brethren “Socinians” Polish Brethren (1565-1658) - Also called Minor Reformed Church of Poland and Socinians by outsiders, but called themselves “brethren” or “Christians” - Peter Gonesius (1525?-1573) o Studied at University of Padua in northern Italy and graduated with a doctorate in philosophy o 1556 - Synod of Secemin: excommunicated for non-Trinitarian beliefs o Became the leader of the Ecclesia Minor in Poland along with Marcin Czechowic - Georg Schomann (1530-1591) o Left a letter to children and grandchildren (a kind of will) .
    [Show full text]
  • LOCKE STUDIES Vol
    LOCKE STUDIES Vol. 20 https://doi.org/10.5206/ls.2020.7321| ISSN: 2561-925X Submitted: 5 APRIL 2019 Revised: 20 MARCH 2020 Published online: 19 JUNE 2020 For more information, see this article’s homepage. © 2020. Diego Lucci Reconciling Locke’s Consciousness-Based Theory of Personal Identity and His Soteriology DIEGO LUCCI (AMERICAN UNIVERSITY IN BULGARIA AND UNIVERSITY OF HAMBURG) Abstract: This article maintains that Locke’s consciousness-based theory of personal identity, which Locke expounded in book 2, chapter 27 of the second edition of An Essay concerning Human Understanding (1694), perfectly fits with his views on the resurrection of the dead, the Last Judgment, and salvation. The compatibility of Locke’s theory of personal identity with his soteriology has been questioned by Udo Thiel and Galen Strawson. These two authors have claimed that Locke’s emphasis on repentance, which he described as necessary to salvation in The Reasonableness of Christianity (1695), clashes with his notion of punishment as annexed to personality and, hence, to consciousness. Pace Thiel and Strawson, I argue that Locke’s theory of personal identity is compatible with his concept of repentance. To this purpose, I first explain Locke’s views on the soul’s death and the resurrection of the dead on Judgment Day, when, according to Locke, we will all be raised from death by divine miracle, but only the repentant faithful will be admitted to eternal bliss while the wicked will be annihilated. Locke’s mortalism, along with his agnosticism on the ontological constitution of thinking substances or souls, played a role in his formulation of a non-substantialist account of personal identity, because it denied the temporal continuity of the soul between physical death and resurrection and it rejected the resurrection of the same body.
    [Show full text]
  • E-Catalogue 14 Printed Books, Manuscripts, Bindings and Portfolios 1470-1833
    ♦ MUSINSKY RARE BOOKS ♦ E-Catalogue 14 Printed books, manuscripts, bindings and portfolios 1470-1833 .. www.musinskyrarebooks.com + 1 212 579-2099 [email protected] Keeping tunes 1) BELASYSE, Mary, née CROMWELL, Countess FAUCONBERG (ca. 1637-1713). A manuscript songbook owned by the daughter of Oliver Cromwell. [France? ca. 1690-1700]. Oblong 8vo (91 x 151 mm). [95] leaves. Ruled throughout with four five-line staves, fols. 88r, 89r, and last 3 leaves otherwise blank, all other pages filled with musical melodies and texts of songs and airs in French, Italian and English, the notes and text in four contemporary cursive hands in black and brown inks, some with accompanying bass. Occasional blottings, crossings-out, and marginal additions. Watermark: clock (cadran): Heawood 340 or 341. Modern pencil foliation. A flyleaf at front evidently torn out, but the manuscript appears complete. Some minor soiling and staining, text of a few leaves slightly shaved. Late 17th-century red gold-tooled goatskin, covers with two triple-fillet panels, inner panel with fleurons at corners, spine in four gold-tooled compartments, the lowermost compartment with the gold-stamped initials “MB,” edges formerly gilt (faded), marbled endpapers; joints cracked, corners bumped and abraded. Provenance: Mary Cromwell Belasyse (ca. 1637-1713), signed “Mary Belasyse” on front flyleaf, her initials on binding; modern manuscript description in French tipped to front free endpaper; Cornelius J. Hauck, bookplate. $8500 A varied, cosmopolitan songbook for personal use, intermixing popular songs, religious music and arias from operas by Jean-Baptiste Lully, OWNED BY AND BOUND FOR OLIVER CROMWELL’S DAUGHTER. Like many early modern manuscript songbooks, this one resembles a musical scrapbook; it was an ongoing, collaborative creation, to which various (probably female) music-lovers added pieces over time.
    [Show full text]
  • A Felvilágosodás Előzményei Erdélyben És Magyarországon (1650–1750)
    A felvilágosodás előzményei Erdélyben és Magyarországon (1650–1750) A felvilágosodás előzményei Erdélyben és Magyarországon (1650–1750) Szerkesztette Balázs Mihály Bartók István Szeged 2016 Készült a Szegedi Tudományegyetem Irodalomtudományi Doktori Iskola Régi Magyar Irodalom Képzési Program és az OTKA támogatásával. A borítón: Christian Wolff, Vernünftige Gedanken von Gott, der Welt und der Seele des Menschen, auch allen Dingen überhaupt, 1720 ISBN 978-963-306-477-1 Felelős kiadó: SZTE Magyar Irodalmi Tanszék Készült: Innovariant Nyomdaipari Kft., Algyő Felelős vezető: Drágán György www.innovariant.hu https://www.facebook.com/Innovariant TARTALOM ELŐSZÓ 7 A KORSZAK ESZMEI ÁRAMLATAIRÓL 11 BOROS GÁBOR: „Felvilágosodás”, „előzmény”. Elmélkedés a megkövült (filozófia)történeti metaforák felpuhításáról 13 TÜSKÉS GÁBOR: Janzenizmus, felvilágosodás, emlékirat 23 SZELESTEI N. LÁSZLÓ: A pietizmus sajátosságai a Kárpát-medencében 41 Keserű GIZELLA–BALÁZS MIHÁLY: Előfutárok vagy korán elhervadt virágok? Újabb eredmények és megfontolások a nemzetközi antitrinitarizmus-kutatásban 55 EURÓPAI TÁJÉKOZÓDÁS 73 SMRCZ ÁDÁM: A kora modern mnemotechnika gyakorlati filozófiai hasznáról 75 ÖTVÖS PÉTER: „Das Welt-Buch”. Barthold Heinrich Brockes világképéről 83 FAJT ANITA: Népszerű Filozófia. Johann Joachim Spalding Betrachtung über die Bestimmung des Menschenjéről 97 Szőke KORNÉLIA: Dobai Székely Sámuel és az altdorfi egyetem 109 SCHMAL DÁNIEL: Isaac La Peyrère és a racionális bibliakritika 119 PAVLOVITS TAMÁS: Pascal és a 17. század Voltaire Filozófiai leveleiben 131 MOLNÁR DÁVID: A kakukkoló Cocceius és egy beteg lélek alaptalan képzelődése. Előtanulmány az ifjabbik Joachim Stegmann műveinek kétnyelvű kiadásához 139 BALÁZS PÉTER: A Toledoth Jesu az európai eszmetörténetben 149 HOZZÁSZÓLÁS NAGY ÉLETMŰVEKHEZ 155 BENE SÁNDOR: Orpheus és Hercules (Francis Bacon, Zrínyi Miklós és a magyar felvilágosodás) 157 SIMON JÓZSEF: Bethlen Miklós és a hírnév.
    [Show full text]