STRATEGIA ROZWOJU GMINY NA LATA 2014-2022 2023 – 2027 SŁAWOBORZE Z PERSPEKTYWĄ NA LATA

Sławoborze, październik 2014 r. STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Dokument został przygotowany w ramach przedsięwzięcia polegającego na opracowaniu pięciu strategii rozwoju, w tym Powiatu Świdwińskiego oraz Gmin: Brzeżno, Rąbino, Sławoborze i Świdwin na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 wraz z przeprowadzeniem konsultacji społecznych realizowanego przez Stowarzyszenie Inicjatyw Społeczno-Gospodarczych w Świdwinie.

Strategia Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 została wykonana przez firmę "EU-Consult” Sp. z o.o. z siedzibą w Gdańsku, przy współpracy z Zarządem Stowarzyszenia Inicjatyw Społeczno – Gospodarczych w Świdwinie, Władzami Gminy, pracownikami Urzędu Gminy, Dyrektorami, Kierownikami jednostek/komórek gminnych.

Stowarzyszenie Inicjatyw Gmina Sławoborze Społeczno-Gospodarczych w Świdwinie

Strategię Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 opracował zespół redakcyjny w składzie:

• prof. Sylwia Pangsy-Kania • prof. Justyna Patalas-Maliszewska • prof. Sławomir Kłos • dr Paweł Trojanowski • Krzysztof Gutta • Dariusz Gawlik • Michał Dominik

2 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

SPIS TREŚCI

1 WSTĘP ...... 5 2 DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY SŁAWOBORZE ...... 14 2.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY SŁAWOBORZE ...... 14 2.2 ZASOBY NATURALNE ...... 15 2.3 WARUNKI PRZYRODNICZE ...... 20 2.4 LUDNOŚĆ ...... 23 2.5 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA...... 32 2.6 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 40 2.7 GOSPODARKA I POTENCJAŁ LOKALNEGO RYNKU ...... 45 2.8 BUDŻET GMINY ...... 49 2.9 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE ...... 52 3 WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH (ILOŚCIOWYCH) ORAZ JAKOŚCIOWYCH ...... 54 3.1 BEZPOŚREDNIE WYWIADY KWESTIONARIUSZOWE (PAPI) ...... 54 3.2 GRUPY FOKUSOWE (FGI) ...... 91 4 ANALIZA I WNIOSKI Z REALIZACJI DOTYCHCZASOWYCH LOKALNYCH STRATEGII ...... 94 5 SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA Z INNYMI OBSZARAMI FUNKCJONALNYMI W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM ...... 97 6 ANALIZA SWOT ...... 100 7 WIZJA I MISJA GMINY SŁAWOBORZE ...... 110 8 OBSZARY STRATEGICZNE I KIERUNKI ROZWOJU ...... 112 9 SYSTEM MONITOROWANIA I EWALUACJI STRATEGII ROZWOJU GMINY SŁAWOBORZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023 – 2027 ...... 144 10 ZAŁĄCZNIKI I FORMULARZE ...... 151

3 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

SŁOWNIK SKRÓTÓW

JST - jednostka samorządu terytorialnego,

PAPI - bezpośredni wywiad kwestionariuszowy (Paper And Pencil Interview),

IDI - indywidualny wywiad pogłębiony,

FGI - grupa fokusowa (Focus Group Interview),

SWOT - silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats),

RPO WZ 2014 – 2020 - Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014 – 2020,

SSW – Specjalna Strefa Włączenia,

KSRR - Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie,

NGO – organizacja pozarządowa (non-governmental organization),

NFZ – Narodowy Fundusz Zdrowia,

LGD – Lokalna Grupa Działania.

4 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

1 WSTĘP

Strategia Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 to najważniejszy dokument samorządu Gminy, który określa obszary strategiczne, cele strategiczne oraz kluczowe zadania, które zadecydują w jakim kierunku nastąpi rozwój Gminy. Przy tworzeniu Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze uwzględniono nowy model polityki regionalnej, opierającym się na założeniu, że szanse rozwojowe występują we wszystkich regionach i że potencjał ten należy zidentyfikować i w pełni wykorzystać (tzw. nowy paradygmat rozwoju regionalnego). W Strategii rozwoju Gminy uwzględniono zarówno potrzeby jak i oczekiwania wszystkich interesariuszy tworzących wspólnotę gminna, promując w szczególności nawiązywanie współpracy pomiędzy poszczególnymi samorządami lokalnymi (samorządem Gminy, samorządami gmin i powiatu), sferą gospodarczą (m.in. przedsiębiorcy i ich związki), organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami, które mają bezpośredni wpływ na skuteczną realizację celów oraz kluczowych zadań. Należy podkreślić, iż powstawanie partnerstw na etapie realizacji poszczególnych kluczowych zadań zapisanych w niniejszej Strategii, będzie miało zasadnicze znaczenie dla skutecznego procesu pozyskiwania środków finansowych ze źródeł zewnętrznych. Województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się niejednorodnym poziomem rozwoju społeczno – gospodarczego. Obszary usytuowane wokół aglomeracji szczecińskiej i miasta Koszalin cechuje wyższy poziom rozwoju, a jednocześnie obok nich występują obszary problemowe o relatywnie niższym poziomie rozwoju, w tym o postępującej marginalizacji. Powyższe uwarunkowania rozwojowe województwa wynikają z peryferyjnego usytuowania względem centrum regionu głównych ośrodków wzrostu tj.: Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego oraz obszaru funkcjonalnego Koszalina.

Obserwuje się również proces ugruntowania deficytów rozwojowych obszarów problemowych, będących przede wszystkim wynikiem osłabienia bazy ekonomicznej i zaniku miejsc pracy (w szczególności na obszarach wiejskich). Jest to związane między innymi z wciąż nieprzezwyciężonymi problemami strukturalnymi spowodowanymi likwidacją Państwowych Gospodarstw Rolnych oraz ograniczonymi endogenicznymi potencjałami rozwojowymi obszarów wiejskich. Powyższe uwarunkowania rozwojowe stanowiły przesłankę dla sformułowania koncepcji wskazania na obszarze województwa zachodniopomorskiego tzw. Specjalnej Strefy Włączenia oraz podjęcia w stosunku do wskazanego obszaru odpowiedniej interwencji.

W województwie zachodniopomorskim wyróżnione zostały trzy obszary funkcjonalne, które są obszarami strategicznych interwencji: . Szczeciński Obszar Metropolitalny (celem interwencji jest wzmocnienie jego roli, jako regionalnego centrum rozwoju gospodarczego); . Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzki Obszar Funkcjonalny (celem interwencji jest utworzenie aglomeracyjnego obszaru wzrostu we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego); . Specjalna Strefa Włączenia (celem interwencji jest wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, powstrzymanie i odwrócenie niekorzystnych trendów społeczno-

5 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

gospodarczych i demograficznych, zwiększenie regionalnej spójności społecznej i gospodarczej).

Gmina Sławoborze znajduje się na terenie Specjalnej Strefy Włączenia, w której skumulowane są wiejskie obszary cechujące się niskimi szansami rozwojowymi. Są to obszary funkcjonalne wymagające wsparcia procesów społeczno-gospodarczych.

Gmina Sławoborze (oraz cały powiat świdwiński) oraz inne obszary objęte Specjalną Strefą Włączenia charakteryzują się niekorzystnymi uwarunkowaniami z punktu widzenia dostępności komunikacyjnej oraz istniejącej infrastruktury społecznej. Obszary te cechuje ponadto niska atrakcyjność gospodarcza i wspomniany już wysoki poziom bezrobocia. Koncentracja powiatów marginalizowanych o najwyższej stopie bezrobocia występuje w centralnej i wschodniej części województwa zachodniopomorskiego.1

Realizacja zintegrowanego podejścia terytorialnego w ramach RPO WZ 2014 – 2020 odbywać się będzie za pomocą narzędzi: Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, na terenie obszarów o wysokiej zdolności rozwojowej oraz m.in. Kontraktu Samorządowego, jak również planowane jest organizowanie konkursów skoncentrowanych tematycznie i terytorialnie. Oba narzędzia ukierunkowane będą na realizację terytorialnych strategii rozwojowych przygotowanych przez JST we współpracy z lokalnymi partnerami procesów rozwojowych, co pozwoli na wsparcie ze środków RPO WZ 2014 – 2020 zintegrowanych projektów realizujących cele rozwojowe odpowiadające zdiagnozowanym terytorialnym potencjałom, jednocześnie niwelując istniejące bariery. Zintegrowane podejście terytorialne na obszarze SSW realizowane będzie m.in. przez zastosowanie Kontraktów Samorządowych przygotowanych przez lokalne partnerstwa oraz poprzez dedykowane terytorialnie i tematycznie konkursy.

Założenia koncepcyjne Przy tworzeniu Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023- 2027 brano pod uwagę kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem Gminy (jest to rozwój opierający się na zintegrowaniu zarówno polityki środowiskowej jak również polityki przestrzennej, gospodarczej oraz społeczno-kulturowej), które mają decydujący wpływ na poprawę jakości życia lokalnej społeczności. Konstrukcja przedmiotowej Strategii oparta została na partycypacyjno- eksperckim modelu tworzenia planów strategicznych dla JST. Taki model spełnia wszystkie wymagania i oczekiwania stawiane zarówno przez krajowe jak również unijne instytucje, które wspierającą rozwój terytorialny w na terenie Polski.

Strategia rozwoju Gminy to długookresowy plan działania, który wskazuje na strategiczne cele rozwoju gminy i przyjmuje takie cele oraz kierunki działania, jakie są konieczne dla realizacji przyjętych planów rozwojowych. Ponadto Strategia rozwoju stanowi fundament do właściwego zarządzania gminą, do ubiegania się o środki zewnętrzne, w tym w szczególności pochodzące z Unii Europejskiej. Ustalenia zawarte w Strategii stanowią dla władz gminy podstawę do prowadzenia zaplanowanej, skutecznej, długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego. Ponadto

1 Regionalny Program Operacyjny Województwa…, op. cit., s. 219. 6 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Strategia rozwoju wskazuje najważniejsze do rozwiązania problemy ze sfery infrastrukturalnej, gospodarczej, społecznej i ekologicznej. Zdiagnozowane problemy są tymi, na których w pierwszej kolejności należy skupić uwagę w przyjętym horyzoncie czasowym. Strategia rozwoju Gminy to dokument, który został przyjęty w drodze uzgodnień i debaty publicznej.

Do podstawowych czynników, decydujących o potrzebie opracowania Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027, należy zaliczyć: 1. Przystosowanie Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze do nowych dokumentów strategicznych zarówno szczebla regionalnego jak i krajowego. Dodatkowym musiało nastąpić dopasowanie horyzontu czasowego Strategii rozwoju Gminy z horyzontem czasowym okresu programowania Unii Europejskiej na lata 2014-2020 oraz dokumentów nadrzędnych. 2. Dostosowywanie polityki rozwoju Gminy do zachodzących zmian w uwarunkowaniach społecznych oraz gospodarczych na terenie gminy i jego otoczeniu. 3. Wzmacnianie partnerstwa powiatu świdwińskiego oraz gmin wchodzących w skład Powiatu.

Opis organizacji procesu tworzenia Strategii

Zarządzanie strategiczne to ciągłe poszukiwanie sposobu dostosowania się jednostki samorządu terytorialnego do zmieniających się warunków zewnętrznych i wewnętrznych poprzez modyfikację celów i metod ich realizacji. Zarządzanie strategicznie w tym przypadku odnosi się tylko do procesów zachodzących w długim okresie. Skuteczny proces zarządzania strategicznego musi być jednak poparty stosowną wiedzą na temat bieżącej oraz przyszłej sytuacji na danym obszarze (kierunki i trendy zmian).

Proces związany z opracowaniem Strategii rozwoju obejmował następujące etapy:

A) OBRAZ ŚRODOWISKA LOKALNEGO - DIAGNOZA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA

Proces planowania strategicznego oparty jest na możliwie jak najbardziej wiarygodnej ocenie aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej oraz potencjału JST. W procesie planowania strategicznego należy również uwzględnić powiązanie JST z otoczeniem. W celu uzyskania takiej oceny, dokonana została diagnoza sytuacji społeczno-gospodarcza Gminy Sławoborze w układzie dynamicznym (kilkuletnim) i porównawczym (m.in. do kraju, województwa, innych gmin powiatu świdwińskiego).

Wynikiem tych prac było powstanie diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej, opisującej główne uwarunkowania rozwojowe Gminy. Diagnoza przedstawia stan istniejący oraz wskazuje na tendencje społeczno-gospodarcze zachodzące w Gminie w latach 2008-2013 (lub nowsze). Głównymi źródłami danych i informacji do przedmiotowej diagnozy były materiały własne poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego Gminy oraz dane pochodzące Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych). Wnioski z opracowanej diagnozy społeczno-gospodarczej stanowiły podstawę do sporządzenia analizy SWOT (analiza zasobów własnych i otoczenia).

7 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

W ramach przedmiotowego etapu opracowywania Strategii przeprowadzono następujące prace: A.1. Analiza danych zastanych (desk research) dotyczących Gminy Sławoborze.

Analiza danych zastanych to metoda badań społecznych, która zakłada szczegółową analizę istniejących już i dostępnych danych. W jej wyniku następuje scalanie, przetwarzanie i analiza danych rozproszonych dotychczas wśród rozmaitych źródeł. Analiza danych zastanych zapewniła zdobycie informacji, które można otrzymać drogą analizy opracowań i ekspertyz. Analiza desk research wolna jest od większości obciążeń charakterystycznych dla badań reaktywnych takich jak efekt ankieterski. Pozwala tym samym na uzyskanie wysoce obiektywnych informacji. Ponadto stanowi doskonały wstęp do dalszych badań. Wyniki uzyskane w trakcie analizy desk research posłużyły do realizacji dalszych etapów prac związanych z opracowaniem Strategii.

Analizie poddane zostały dokumenty strategiczne Gminy Sławoborze, dokumenty strategiczne powiatu świdwińskiego, dokumenty strategiczne gmin powiatu świdwińskiego, dokumenty planistyczne i strategiczne na poziomie wojewódzkim, krajowym.

A.2. Wywiad grupowy zogniskowany – grupy fokusowe (FGI - Focus Group Interview FGI)

FGI to ustrukturalizowana i moderowana dyskusja kilku osób, zogniskowana na wybranym zagadnieniu. Prowadzona jest według scenariusza, który określa konkretny cel rozmowy i wytyczne dla moderatora o tym jak prowadzić dyskusję. Zaletą FGI jest łączenie elementów zwykłego wywiadu z metodami warsztatowymi o charakterze konsultacyjnym. Pozwala to na uzyskanie bardzo dużej ilości informacji w krótkim czasie poprzez wykorzystanie dynamiki grupowej. Konstruktywna dyskusja i samoaktywizacja rozmówców pozwoliła poznać wiele punktów widzenia na dany problem oraz uzyskać syntetyczne wnioski. Funkcją badania FGI, było uzyskanie pogłębionych informacji od osób, których wiedza i opinie są cenne z punktu widzenia celów badania. Metoda badania techniką zogniskowanych wywiadów grupowych została wykorzystana do badania lokalnej opinii publicznej i dostarczyła informacji niezbędnych z punktu widzenia następujących problemów badawczych:

− Czy strategia Gminy realizowana do tej pory przez władze lokalne odpowiadała na potrzeby mieszkańców? Dlaczego tak, dlaczego nie? − Czym charakteryzuje się Gmina? Jaki czynniki ją wyróżniają? Proszę o zwrócenie uwagi zarówno na aspekty pozytywne, jak i negatywne. − Jakie uwarunkowania wewnętrzne (związane bezpośrednio z gminą) mają wpływ na rozwój Gminy i jej społeczności? − Jakie są strategiczne kierunki rozwoju Gminy na lata 2014-2022? Dlaczego właśnie one? − Jakie czynniki zewnętrzne (znajdujące się poza gminą) mają obecnie pozytywny wpływ na rozwój Gminy, a jakie będą miały taki wpływ w przyszłości? − Jakie dostrzegają Państwo kluczowe inwestycje, które muszą zostać zrealizowane, aby poprawić warunki życia na terenie Gminy? − Jakie dostrzegają Państwo czynniki zewnętrzne, które mogą ograniczyć rozwój Gminy? Które z nich mogą mieć, Państwa zdaniem, największy wpływ? Jakie działania mogą zostać podjęte przez władze lokalne, aby te czynniki wyeliminować lub zmniejszyć ich oddziaływanie?

8 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

− Jakie uwarunkowania wewnętrzne mogą ograniczyć rozwój Gminy? Które z nich stanowią największe zagrożenie? Jakie działania mogą podjąć władze lokalne, aby ograniczyć ich wpływ? − Jak do tej pory przebiegała współpraca pomiędzy Gminami? Jakie efekty dzięki niej uzyskano? − W jaki sposób powinna w przyszłości przebiegać współpraca i co będzie można dzięki niej osiągnąć? − Jakie mają Państwo dodatkowe sugestie dotyczące kierunków rozwoju Gminy, jakie Gmina powinna obrać na przyszłe lata?

Wywiad FGI został przeprowadzane przez doświadczonego i przeszkolonego pod kątem badania moderatora.

W badaniu grupy fokusowej wzięli udział:

− przedsiębiorcy, − przedstawiciele ośrodków kultury, − przedstawiciele ośrodków edukacji, − przedstawiciele organizacji pozarządowych, − przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, − przedstawiciele ośrodków pomocy społecznej, − przedstawiciele służb zatrudnienia, − mieszkańcy.

W ramach badania został przeprowadzony 1 zogniskowany wywiad grupowy.

A.3. Wywiady wśród mieszkańców

W ramach prac nad opracowaniem Strategii (proces uspołeczniania procesu budowania Strategii Rozwoju) przeprowadzono 5 indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI). Wywiad IDI to ustrukturyzowana rozmowa z daną osobą, która ma na celu uzyskanie konkretnych informacji w sposób planowy i metodyczny według określonego schematu, zwanego scenariuszem wywiadu. Standaryzacja poruszanych zagadnień, a w szczególności celu rozmowy, pozwoliła na uzyskanie informacji istotnych z punktu widzenia celów badania. Metoda badania techniką IDI została wykorzystana do badania lokalnej opinii publicznej i dostarczyła informacji niezbędnych z punktu widzenia następujących problemów badawczych:

− Proszę powiedzieć, jakie dostrzega Pan/Pani potrzeby społeczne Gminy, związane na przykład z edukacją, rekreacją i wypoczynkiem, kulturą, udziałem w życiu Gminy, opieką zdrowotną?, − Jakie dostrzega Pan/Pani potrzeby infrastrukturalno-gospodarcze Gminy, związane na przykład z walką z bezrobociem, infrastrukturą transportową, dostępem do infrastruktury technicznej takiej jak sieć wodociągowa, sieć kanalizacyjna. Jak ocenia Pan/Pani jakość usług świadczonych w tym zakresie?,

9 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

− Jakie dostrzega Pan/Pani mocne strony obszaru Gminy i powiatu oraz zamieszkującej je społeczności lokalnej, które pozytywnie wpływają na ich rozwój?, − Jakie czynniki zewnętrzne (znajdujące się poza gminą) mają obecnie pozytywny wpływ na rozwój Gminy, a jakie będą miały taki wpływ w przyszłości?, − Jakie działania samorządu terytorialnego pozwoliłoby na rozwój Gminy? − W jakim kierunku powinna się rozwijać Gmina? Proszę uzasadnić odpowiedź, − Jakie dostrzega Pan/i kluczowe inwestycje, które muszą zostać zrealizowane, aby poprawić warunki życia na terenie Gminy?, − Jakie czynniki zewnętrzne mogą utrudnić lub uniemożliwić rozwój Gminy? W jaki sposób można te czynniki wyeliminować lub zmniejszyć ich negatywne oddziaływanie?, − Jakie uwarunkowania wewnętrzne (związane bezpośrednio z gminą) mogą utrudnić lub uniemożliwić rozwój Gminy? W jaki sposób można te czynniki wyeliminować lub zmniejszyć ich negatywne oddziaływanie? − Jak Pan/Pani ocenia dotychczasową współpracę gmin wchodzących w skład powiatu świdwińskiego? Proszę uzasadnić odpowiedź, − Proszę powiedzieć, co mogą zyskać poszczególne Gminy i powiat dzięki współpracy?, − Jakie ma Pan/Pani dodatkowe sugestie dotyczące kierunków rozwoju Gminy, jakie Gmina powinna obrać na przyszłe lata?

Do badania zostali zaproszeni: − przedstawiciele ośrodków kultury – 1, − przedstawiciele ośrodków edukacji – 2, − przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego – 1, − mieszkańcy – 1.

A.3. Badania ankietowe wśród mieszkańców

W ramach prac nad opracowaniem Strategii przeprowadzono 70 bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych (Paper And Pencil Interview - PAPI). Badanie bezpośrednie z wykorzystaniem kwestionariusza ankiety polegało na zbieraniu informacji przy pomocy standaryzowanego kwestionariusza ankiety. Metoda badania techniką PAPI została wykorzystana do badania lokalnej opinii publicznej i dostarczyła informacji niezbędnych z punktu widzenia m.in. oceny warunków w życia na terenie Gminy, oceny ważność realizacji poszczególnych przedsięwzięć na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022, preferowanych kierunków rozwoju Gminy Sławoborze.

B) ANALIZA STRATEGICZNA UWARUNKOWAŃ ZEWNĘTRZNYCH I WEWNĘTRZNYCH METODĄ SWOT.

Wyniki badań ilościowych i jakościowych oraz wnioski z „Diagnozy sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Sławoborze” pozwoliły sprecyzować główne uwarunkowania rozwojowe Gminy Sławoborze oraz stworzyły podstawę do dyskusji w zakresie określenia zasobów wewnętrznych Gminy oraz wpływu otoczenia zewnętrznego na jej rozwój. W trakcie prac zespołu roboczego ds. opracowania Strategii rozwoju oraz „Panelu Ekspertów” dokonano oceny i analizy potencjału Gminy oraz szans i zagrożeń dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Przy formułowania mocny stron, słabych stron,

10 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

szans i zagrożeń posłużono się metodą analizy SWOT. Praca została usystematyzowana dzięki wcześniejszemu określeniu obszarów, które wyodrębniły się na etapie prac diagnostycznych. Znajdująca się w przedmiotowej Strategii analiza SWOT, stała się podstawą do określenia głównych oczekiwań i wyzwań, jakie stoją przed Gminą.

W ramach realizacji prac powołano „panel ekspertów” z udziałem niezależnych specjalistów z zakresu budowy strategii rozwoju. Eksperci w oparciu o wyniki wcześniejszych badań dokonali uzupełnień oraz weryfikacji wniosków i rekomendacji otrzymanych przez zespół badawczy. Takie kompleksowe podejście członków panelu ekspertów pozwoliło na wypracowanie rozwiązań podnoszących skuteczność strategii.

C) IDENTYFIKACJA GŁÓWNYCH KIERUNKÓW ROZWOJU GMINY I SFORMUŁOWANIE PLANU OPERACYJNEGO.

W ramach przedmiotowego etapu prac dokonano wyboru konkretnych obszarów priorytetowych oraz celów strategicznych. Po tym etapie nastąpiła budowa planu operacyjnego Strategii. Zespół ekspertów ds. Strategii rozwoju bazując na wynikach diagnozy społeczno-gospodarczej oraz analizy SWOT zidentyfikował obszary priorytetowe (kierunki rozwoju) dla Gminy Sławoborze. Zidentyfikowane obszary odzwierciedlają podstawowe pola działań, które wymagają szczególnej intensyfikacji rozwojowej. Następnym etapem prac zespołu ekspertów było opracowanie planu operacyjnego Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze. Przedmiotowy plan został opracowany na bazie przeprowadzonych wcześniej badań i analiz, założeń i wytycznych znajdujących się w treści dokumentów wyższego rzędu (przeprowadzona została analiza w zakresie zgodności z priorytetami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego, jak Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020 i Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020). Przy konstruowaniu planu zostały również uwzględnione wnioski wynikające z analizy SWOT (opracowanej na potrzeby niniejszej Strategii).

Dla ukazania hierarchii powiązań łączących poszczególne elementy planu operacyjnego, zaprojektowano go w następującym układzie:

− strategiczne obszary rozwoju - główne kierunki rozwoju, − cele strategiczne - długookresowe, − cele operacyjne - średniookresowe, − kierunki interwencji (kluczowe zadania).

W trakcie prac panelu ekspertów określono także ramy logistyczne realizacji kierunków interwencji - jednostka realizująca zadanie, jednostka monitorująca zadanie, partnerzy realizacyjni, mierniki realizacji celów. Plan operacyjny został poddany szczegółowej dyskusji i niezbędnym uzupełnieniom, czym zwieńczono pracę merytoryczną nad przygotowaniem Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027. Ostateczna wersja Strategii jest dokumentem perspektywicznym i długofalowym, a jednocześnie wskazującym priorytety i narzędzia realizacji, które na najbliższe lata wydają się stwarzać najwięcej możliwości dla rozwoju społeczno- gospodarczego całej wspólnoty samorządowej. Z biegiem czasu, na etapie wdrażania, Strategia

11 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

ulegać będzie modyfikacjom i aktualizacjom w taki sposób, aby jej realizacja dostosowana była do bieżących potrzeb i aspiracji społeczności lokalnej.

Prace związane z opracowaniem Strategii realizowane były przy udziale społeczeństwa, które na etapie tworzenia dokumentu miało możliwość wniesienia swoich pomysłów, opinii, stanowisk, sprzeciwu, aprobaty. Konsultacje społeczne były skierowanie do szerokiego grona odbiorców: mieszkańców Gminy, przedstawicieli sektora gospodarczego, pozarządowego. Zaangażowanie mieszkańców, organizacji pozarządowych i partnerów społecznych spoza JST przebiegało na etapie: a. formułowania diagnozy poprzedzającej część planistyczną dokumentu strategicznego (ankietyzacja społeczności lokalnych, wywiady z mieszkańcami), b. uzgadniania zapisów dokumentu strategicznego - badania preferencji i potrzeb mieszkańców: formułowaniu analizy SWOT, formułowaniu wizji i celów rozwoju, identyfikacji przedsięwzięć rozwojowych (ankietyzacja, wywiady z mieszkańcami, udział w spotkaniach konsultacyjnych).

Proces konsultacji z uwzględnieniem mieszkańców Gminy, zawierał następujące elementy: a. ankietyzacja społeczności lokalnych, b. wywiady z mieszkańcami, c. wywiady grupowe z mieszkańcami, d. konsultacje projektu dokumentu online, e. konsultacje projektu dokumentu - spotkania dla mieszkańców.

Projekt „Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027” został poddany weryfikacji podczas otwartych konsultacji społecznych z przedstawicielami społeczności lokalnej w dniu 7 i 8 października 2014 r. Projekt Strategii ukazał się na stronie internetowej Gminy Sławoborze. Wymienione działania pozwoliły tym samym wypracować wersję dokumentu końcowego. Konsultacje społeczne odbywały się zarówno na etapie budowy dokumentu strategicznego, jak i na etapie gotowego projektu dokumentu Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027.

Harmonogram prac Prace nad opracowaniem Strategia Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 przebiegały zgodnie z prezentowanym harmonogramem:

Etap I: Prace przygotowawcze. Prace nad Strategią Rozwoju rozpoczęły się od powołania zespołów roboczych i opracowania planu prac. Zadaniem zespołów było zebranie danych statystycznych i informacji niezbędnych do opracowania raportu diagnostycznego. W dalszej kolejności zrealizowano badania według przyjętej metodologii IDI, PAPI, FGI.

Etap II: Opracowanie raportu diagnostycznego, opisującego podstawowe uwarunkowania rozwojowe Gminy Sławoborze. W ramach etapu opracowano diagnozę stanu zasobów Gminy Sławoborze oraz tendencji rozwojowych zachodzących w latach 2008-2013 w sferze przestrzenno-

12 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

przyrodniczej, społecznej, kulturowej i gospodarczo-finansowej. Dokonano analizy wyników bada IDI, PAPI, FGI.

Etap III: Analiza strategiczna Gminy i budowa planu operacyjnego Strategii Rozwoju. Wśród najważniejszych działań zrealizowanych w ramach tego etapu należy wskazać przeprowadzenie analizy silnych i słabych stron Gminy Sławoborze oraz szans i zagrożeń płynących z otoczenia – analiza SWOT.

Etap IV: Strategia Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027. Opracowano projekt Strategii, który następnie został poddany konsultacjom społecznym. Raport z oceny opinii publicznej posłużył do przygotowania ostatecznej wersji Strategii. Dokument przedstawiono na sesji Rady Gminy Sławoborze.

13 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2 DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO-GOSPODARCZEJ GMINY SŁAWOBORZE

2.1 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY SŁAWOBORZE

Gmina Sławoborze zajmuje powierzchnię 18 866 ha. Położona jest w środkowej części województwa zachodniopomorskiego. Od strony północnej graniczy z Gminami Rymań i Gościno (powiat kołobrzeski) oraz Karlino (powiat białogardzki), od wschodu z gminą należącą do powiatu świdwińskiego, a od zachodu małym fragmentem przylega do Gminy Resko (powiat łobeski). Rąbino Siedzibą Gminy jest miejscowość Sławoborze. Na sieć osadniczą Gminy składa się 24 miejscowości zamieszkałych i 7 miejscowości wyludnionych. Spośród 24 wsi: 14 - to wsie sołeckie, 10 - to wsie wchodzące w skład sołectw, reszta to przysiółki, osady i wybudowania.

Tabela 1: Sołectwa i miejscowości niesołeckie Gminy Sławoborze

Sołectwa Biały Zdrój, Ciechnowo, Jastrzębniki, Krzecko, Międzyrzecze, Mysłowice, Poradź, Powalice, Rokosowo, Sidłowo, Sławoborze, Słowieńsko, Stare Ślepce, Słowenkowo . MiejscowościŹródło: Dane własne niesołeckie Urzędu Gminy Sławoborze.Drzeń, Kalina, Krzesimowo, Lepino, Miedzno, Międzyrzecko, Nowe Ślepce, Sobiemirowo, Trzciana, Zagrody Gmina Sławoborze ma charakter rolniczo-leśny. 49% powierzchni Gminy zajmują lasy, natomiast użytki rolne zajmują 46%. Podstawowe dane statystyczne dotyczące Gminy Sławoborze zawarte zostały w poniższej tabeli.

Tabela 2: Podstawowe dane statystyczne dotyczące Gminy Sławoborze

2008 2009 2010 2011 2012 2013 4287 4262 4283 4253 4241 4215 2 23 23 23 23 22 22 Ludność 99 99 99 98 98 99 Ludność na 1 km 2 2 2 2 2 2 GKobiety na 100 mężczyzn 2 2 2 2 2 2 Szkoły podstawowe 1429 1066 1428 1063 1414 1405 imnazja Liczba ludności na 1 367 330 425 390 400 380 Źródło:przychodnię Dane GUS. Bezrobotni zarejestrowani Gmina Sławoborze jest gminą wiejską, która znajduje się w północno-zachodniej części powiatu świdwińskiego (por. mapa). Współrzędne geograficzne miejscowości Sławoborze: 53° 53′ 31″ N, 15° 42′ 42″ E.

14 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Mapa 1: Powiat świdwiński

Gmina Sławoborze

Gmina Rąbino

Gmina Świdwin Miasto Świdwin

Gmina Połczyn-Zdrój

Gmina Brzeżno

opracowanie własne. Źródło: Gmina Sławoborze położona jest w dorzeczu Parsęty, jej dopływu rzeki Pokrzywnicy, oraz w dorzeczu Regi, jej dopływu rzeki Mołstowej. Gmina Sławoborze stanowi 17% powierzchni powiatu.

2.2 ZASOBY NATURALNE

2.2.1 Ukształtowanie powierzchni

Charakterystyczną cechą rzeźby Gminy Sławoborze jest duża zmienność i różnorodność form geomorfologicznych, typowych dla krajobrazów młodoglacjalnych.

Gmina Sławoborze położona jest w obrębie dwóch jednostek fizyczno-geograficznych: część północna stanowi fragment Równiny Białogardzkiej wchodzącej w skład Pobrzeża Słowińskiego, część

15 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

południowa (od linii wzdłuż miejscowości Powalice – Sławoborze - Krzecko) stanowi fragment Wysoczyzny Łobeskiej wchodzącej w skład Pojezierza Zachodniopomorskiego.2

Wysoczyzna Łobeska uformowana została w czasie postoju lodowca w środkowym pasie Pojezierzy w czasie ostatniego zlodowacenia fazy pomorskiej i stanowi końcowy odcinek strefy moreny czołowej przechodzący w falistą wysoczyznę moreny dennej. Krajobraz charakteryzuje się rzeźbą falistą typową dla wysoczyzny moreny dennej, którą urozmaicają pojedyncze wzgórza moreny czołowej i kemy oraz rozcinają dolinki rzek. Jest to obszar bezjeziorny, występują jedynie niewielkie „oczka" wytopiskowe. Teren jest pochylony ku północy, wznosi się od 60 m n.p.m. w rejonie wsi Międzyrzecze - Powalice, 100 m n.p.m. w rejonie wsi Sobiemirowo i Ciechnowo, do 127 m n.p.m. w rejonie wsi Jastrzębniki i Biały Zdrój. W krajobrazie tej części Gminy wyróżniają się dwa rozległe wzgórza moreny czołowej: Góra Brudno pomiędzy Sobiemirowem a Skotnikami, oraz wzgórza rejonu Ciechnowa i Białego Zdroju. W tej części wysoczyzny mają źródła, niewielkie rzeczki: Kłodawa i Wilcza - dopływy Pokrzywnicy, również formuje się sama Pokrzywnica oraz dopływy Mołstowej (cieki bez nazwy). W południowo – wschodnim krańcu Gminy występuje krajobraz bardzo urozmaicony – wzniesienia moreny czołowej okolic Białego Zdroju (wzniesienia o wysokości względnej ca. 30 m) z rynnowym jeziorem Bystrzyno Małe (jezioro poza granicami Gminy).3

Równina Białogardzka, utworzona w okresie nieco późniejszym z materiału zwałowego postawionego przez topniejący lodowiec oraz z materiału naniesionego przez wody roztopowe lodowca, jest niższa - wzniesiona na wysokość 40 - 60 m n.p.m. Rzeźba terenu jest spokojna, płaska i lekko falista. Pod względem geomorfologicznym jest zróżnicowana i stanowi trzy różniące się genetycznie formy: pradolinę (fragment pradoliny pomorskiej) przebiegającą równoleżnikowo przez środek Gminy (Krzecko, Sidłowo, Sławoborze, rejon na północ od Mysłowic i Powalic), rozległy obszar sandrowy zajmujący większą część obszaru północnej części Gminy (Poradź, Nowe i Stare Ślepce, Słowenkowo), oraz wysoczyznę moreny dennej w północno - wschodniej części (rejon Rokosowa). Powierzchnię terenu przecina rzeka Pokrzywnica płynąca w charakterystycznej płaskodennej dolinie z południowego zachodu na północny wschód, oraz zespół cieków - dopływów i rowów melioracyjnych związanych z rzeką Czernicą - dopływem Mołstowej płynących w odwrotnym kierunku. Powierzchnię wzbogacają liczne obniżenia wytopiskowe i „oczka" wodne.4

Podłoże od powierzchni terenu do głębokości około 100 m budują twory lodowcowe reprezentowane przez piaski i żwiry wodnolodowcowe, gliny zwałowe, rzadziej iły. Miąższość poszczególnych utworów jest zróżnicowana. Twory gliniaste poprzedzielane są piaskami, żwirami i otoczakami.

Przestrzenne rozmieszczenie tworów powierzchniowych związane jest z jednostkami geo- morfologicznymi. Równinę sandrową i pradolinę pomorską budują piaski i żwiry osadzone przez wody topniejącego lodowca (cała północno - zachodnia i środkowa część Gminy). Wysoczyznę morenową budują gliny zwałowe i piaski gliniaste, natomiast pagórki morenowe i kemowe utworzone są ze zróżnicowanych materiałów, które są przemieszane: gliny zwałowe, mułki, piaski i żwiry. Twory holoceńskie wyścielają doliny rzek i są reprezentowane przez piaski drobne, piaski z domieszką

2 - -13. 3 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Sławoborze na lata 2007 2013, październik 42007, s. 12 ibidem. ibidem. 16 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

humusu, torfy oraz liczne zagłębienia wytopiskowe wypełnione w większości torfami. W badaniach poszukiwawczych złóż gytii stwierdzono następujące miąższości: Krzecko - torf do głębokości 2.0 m; Sławoborze (łąki w dolinie) - do głębokości 2,0 m; Domacyno - Rokosowo torf do głębokości 0,5 - 2,0 m; Słowieńsko - torf o miąższości 0,3 m.5

Krajobraz Gminy cechuje się urozmaiceniem rzeźby, znacznymi powierzchniami leśnymi, zadrzewieniami śródpolnymi, dużą liczbą łąk i pastwisk, gęstą siecią drobnych rzek i cieków.6

2.2.2 Zasoby wodne

W ramach zasobów wodnych należy wyróżnić wody powierzchniowe i podziemne. Jeśli chodzi o wody powierzchniowe to Gmina Sławoborze położona jest w dorzeczu Parsęty, jej dopływu rzeki Pokrzywnicy oraz w dorzeczu Regi, jej dopływu rzeki Mołstowej. Dział wodny I rzędu pomiędzy dorzeczem Parsęty i Regi przebiega przez środek Gminy w rejonie miejscowości Słowieńsko, Sławoborze, Słowenkowo.

Dorzecze Parsęty reprezentuje rzeka Pokrzywnica (długość rzeki ok. 29 km, dorzecze ok. 172,2 km2, źródła znajdują się w lesie w pobliżu wsi Jastrzębniki), oraz jej dopływy - rzeka Kłodawka i Wilcza. Przepływ Pokrzywnicy u ujścia do Parsęty wynosi 0,81 m3/s - średni, 1,05 m3/s - niski. Dorzecze Regi reprezentuje rzeka Mołstowa płynąca wzdłuż zachodniej granicy Gminy na odcinku 5 km. Rzeka Mołstowa posiada przepływ (przy granicy woj. koszalińskiego w gm. Rymań) wynoszący 1,45 m3/s średni i 0.74 m3/s średni niski.7

W Gminie Sławoborze znajduje się jezioro Bystrzyno Małe, które sąsiaduje z gminą, ale należy do Gminy Świdwin. W Gminie Sławoborze występuje natomiast kilkanaście „oczek wodnych” o zróżnicowanej powierzchni w zagłębieniach wytopiskowych, urozmaicających krajobraz sandru i wysoczyzn morenowych.8

Wody stojące to liczne oczka wodne wypełniające zagłębienia wytopiskowe. Większe, o powierzchni od 0,5 ha do kilku hektarów, występują przy wsiach: Jastrzębniki, Sobiemirowo, Rybitwy (źródła rzeki Kłodawki), Krzecko, Rokosowo, w lesie na północ od Sławoborza. Kilkadziesiąt (około 30) bardzo drobnych oczek wodnych występuje na całym obszarze Gminy wśród pół, łąk i lasów. Szczególnie liczne są w rejonie Krzecka - Sidłowa, Słowieńska, Mysłowic. Otoczone pasem roślinności trawiastej, sitowiem, krzewami wierzby z pojedynczymi drzewami – urozmaicają krajobraz rolniczy.9

Wody podziemne poziomów użytkowych występują w poziomach czwartorzędowych: pierwszy na głębokości kilku metrów (zwierciadło swobodne), drugi międzyglinowy, głębszy - 35 - 60 m,

5 6 - - ibidem. 7 Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze,- lipiec 2010, s. 30.-14. 8 Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Sławoborze na lata 2007 2013, październik 92007, s. 13 ibidem. ibidem. 17 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

a w rejonie Białego Zdroju 107 m ppt. Kilka ujęć czerpie wodę z poziomów starszych, np. Sławoborze z otworów jurajskich. Na terenie Gminy udokumentowano 30 otworów; zatwierdzone zasoby posiadają 23 ujęcia, wynoszą one Q = 686,2m3/h. Największe ujęcia znajdują się w Słowieńsku, Sławoborzu, Rokosowie.10

W wodzie występują podwyższone zawartości żelaza, lokalnie manganu. Zasobność wód podziemnych jest słaba, najkorzystniejsze rejony to Słowieńsko - Mysłowice oraz Rokosowo - Słowenkowo. Tereny wrażliwe na zanieczyszczenia powierzchniowe ze względu na płytkie poziomy (mniej niż 15 m p.p.t.) i brak warstwy izolacyjnej występują w rejonie wsi Lepino i Słowenkowo, również lokalnie w rejonie Sławoborza.11

2.2.3 Surowce mineralne12

Na terenie Gminy, we wsi Ciechnowo jest eksploatowany gaz ziemny, który zaopatruje gminę Sławoborze i sąsiednie Gminy. Poza gazem na terenie Gminy Sławoborze ustalono złoża kruszyw mineralnych. Są to złoża perspektywiczne o zasobach: • złoże „A” – Jastrzębniki, pospółka, ok. 200 tysięcy ton, • złoże „B” – Lepino, piasek, ok. 200 tysięcy ton, • złoże „C” – Lepino, piasek, ok. 400 tysięcy ton, • złoże „D” – Słowenkowo, piasek, ok. 400 tysięcy ton, • złoże „E” – Kalina, piasek, ok. 200 tysięcy ton.

2.2.4 Gleby13

W kompleksach przydatności rolniczej w gruntach ornych przeważa kompleks 5 - żytni dobry (34,3%), co odpowiada klasie bonitacyjnej IV b. Są to gleby średnio żyzne, przydatne głównie dla upraw żyta i ziemniaków. Gleby bardziej żyzne stanowią 16% (kompleks 4 - żytni bardzo dobry i minimalnie występujący 2 - pszenny dobry), występują w rejonie wsi Rokosowo, Krzecko, Jastrzębniki - nadają się do szerszego wachlarza upraw. Duży jest udział gleb bardzo słabych (6 i 7 kompleks żytni słaby) o klasach bonitacyjnych V i VI, które stanowią ok. 45% wszystkich gleb gruntów ornych. Część z tych gleb - klasa bonitacyjna VI stanowiąca 17,7% - określana, jako grunty marginalne - powinna być wyłączona z rolniczego użytkowania. Rolnictwo stanowi podstawową funkcję gospodarczą w Gminie Sławoborze.

10 11 12 ibidem. 13 ibidem. -15. ibidem, s. 15. ibidem, s. 14 18 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.2.5 Powietrze

Stan zanieczyszczenia powietrza należy do jednego z najbardziej zmiennych stanów środowiska. Zależy, w znacznym stopniu, od chwilowych emisji, które pochodzą ze źródeł zlokalizowanych na terenie całej Gminy Sławoborze.

W 2012 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Szczecinie opracował ocenę roczną jakości powietrza w województwie zachodniopomorskim dotyczącą roku 2011. Ocena została wykonana w nowym układzie stref. W związku z transpozycją do prawa polskiego Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, przyjmuje się, że od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W przypadku województwa zachodniopomorskiego wyróżniono trzy strefy: aglomeracja szczecińską, Miasto Koszalin oraz pozostały teren województwa stanowiący tzw. strefę zachodniopomorską. Roczna ocena jakości powietrza pozwoliła uzyskać informacje na temat stężeń: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, tlenku węgla, benzenu, pyłu zawieszonego PM10 oraz pyłu zawieszonego PM2,5, ołowiu, arsenu, kadmu, niklu, benzopirenu, ozonu docelowego i ozonu długoterminowego z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia.14

Wynikiem oceny dla wszystkich substancji podlegających ocenie na terenie strefy jest zaliczenie strefy do jednej z poniżej wymienionych klas: . klasa A – jeżeli stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych albo poziomów docelowych, . klasa B – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, powiększonych o margines tolerancji, . klasa C – jeżeli stężenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, powiększone o margines tolerancji, a w przypadku gdy margines tolerancji nie jest określony – poziomy dopuszczalne, albo przekraczają poziomy docelowe.

W przypadku poziomów celów długoterminowych dla ozonu przyjęto następujące oznaczenie klas: . klasa D1 – jeżeli stężenia ozonu nie przekraczają poziomu celu długoterminowego, . klasa D2 – jeżeli stężenia ozonu przekraczają poziom celu długoterminowego.

Ocena jakości powietrza przeprowadzona z uwzględnieniem kryteriów ochrony zdrowia wykazała, iż we wszystkich strefach wystąpiły przekroczenia. W strefie zachodniopomorskiej, do której zalicza się powiat świdwiński wystąpiły przekroczenia stężenia średnio-dobowego dla pyłu zawieszonego PM10 i wartości docelowych benzopirenu. Strefie zachodniopomorskiej ze względu na stwierdzone przekroczenia dopuszczalnego poziomu substancji przypisano klasę C. Z przebiegu rocznej serii pomiarów odczytać można wyraźną sezonową zmienność stężeń pyłu (wyższe w okresie zimowym, niższe w sezonie letnim).

14 012- 2016- -44. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Świdwińskiego na lata 2 2015 z perspektywą na lata 2019, Zarząd Powiatu Świdwińskiego, lipiec 2012, s. 43 19 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

W strefach zaliczonych do klasy C wymagane jest prowadzenie działań mających na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych lub poziomów docelowych substancji w powietrzu, m.in. w ramach programu ochrony powietrza (POP) w odniesieniu do substancji i obszaru, dla którego stwierdzono przekroczenia odpowiednich wartości kryterialnych stężeń. W przypadku poziomu ozonu długoterminowego strefę zachodniopomorską zaliczono do klasy D2.15

Zestawienie wyników rocznej oceny jakości powietrza dla strefy zachodniopomorskiej, w tym powiatu świdwińskiego, przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 3: Klasyfikacja stref z uwzględnieniem kryteriów określonych w celu ochrony zdrowia w 2011 r.

Symbol klasy strefy dla poszczególnych substancji Nazwa strefy Pył Pył O3 O3 NO2 SO2 CO C6H6 Ba/a/P As Cd Ni Pb PM2,5 PM10 dc dt D2 A A A A A A A A A A

Strefa Źródło: WIOŚ Szczecin. C C zachodniopomorska Wśród zanieczyszczeń powietrza wyróżnia się nie tylko: pyły, sadze, aerozole, gazy i pary, substancje aromatyczne (odory), ale także hałas, wibracje i promieniowanie elektromagnetyczne. Na terenie powiatu świdwińskiego nie stwierdza się przekroczeń dopuszczalnych poziomów hałasu i oddziaływań pól elektromagnetycznych.16

2.3 WARUNKI PRZYRODNICZE

2.3.1 Klimat

Warunki klimatyczne Gminy Sławoborze są charakterystyczne dla rejonu Pojezierza Zachodniopomorskiego. Jest to strefa klimatu umiarkowanego w obszarze wzajemnego przenikania się mas powietrza morskiego i kontynentalnego.

Charakterystyczne są częste zmiany stanów pogodowych spowodowane częstą zmiennością napływających mas powietrza. Typowe są stosunkowo łagodne zimy, chłodne wiosny, umiarkowanie ciepłe lato i długotrwała jesień. Chłodne wiosny powodują opóźnienie wegetacji roślin o około 2 tygodni w stosunku do rejonów środkowej Polski.17

15 16 -47. 17 ibidem, s. 44. ibidem, s. 46 Lokalny Program Rewitalizacji…, op. cit., s.18. 20 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.3.2 Charakterystyka ogólna szaty roślinnej

Największym bogactwem naturalnym Gminy Sławoborze są lasy. W zdecydowanej większości reprezentują siedliska boru świeżego, w drzewostanach dominuje sosna. Lasy mieszane występują w części południowej, w większym zakresie występuje tu buk, dąb, brzoza. W niewielkich ilościach występuje świerk, a na siedliskach wilgotnych (łęgi, olsy) olsza czarna. Zasadnicze znaczenie gospodarcze ma sosna, która dominuje we wszystkich siedliskach w obrębie całej Gminy. Udział buka, brzozy, świerku i dębu jest nieduży, a pozostałych gatunków minimalny.18

2.3.3 Formy ochrony krajobrazu

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem ochrona przyrody regulowana jest przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z późn. zm.). W jej rozumieniu ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody: . dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów, . roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową, . zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia, . siedlisk przyrodniczych, . siedlisk roślin, zwierząt i grzybów zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych, . tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt, . krajobrazu, . zieleni w miastach i na wsiach, . zadrzewień.

Cennym walorem krajobrazu Gminy Sławoborze są zabytkowe parki, użytki ekologiczne i lasy chronione (por. poniższa tabela), pomniki przyrody oraz obszary NATURA 2000.

Tabela 4: Formy ochrony krajobrazu

Walory krajobrazu Opis

Użytki ekologiczne Powierzchnia 7,91 ha - Lasy ochronne Powierzchnia 422 ha - Jastrzębniki- Park dworski XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1014 - 26.05.1978 r. Kalina Park- leśny XIX/XX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1008 - 24.05.1978 r. Krzecko Park - pałacowy połowa XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1007 - 24.05.1978 r. Międzyrzecz- e Park pałacowy XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1009 25.05.1978 r. Pustowo Park z aleją dojazdową i dziedzińcem XIX Park wpisany do rejestru zabytków, 18

ibidem. 21 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Walory krajobrazu Opis -

w. - nr rej. 1011 26.05.1978 r. 1005 - Słowenkowo- Park II połowa XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1012 - 24.05.1978 r. Słowieńsko -Park pałacowy połowa XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1013 - 26.05.1978 r. Stare Ślepce- Park pałacowy k. XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. 1006 - 26.05.1978 r. Trzciana Park podworski XIX w. Park wpisany do rejestru zabytków, nr rej. - 24.05.1978 r. Park podworski niewpisany do rejestru Lepino Park- Krajobrazowy koniec XVIII w. zabytków Park podworski niewpisany do rejestru Mysłowice - Park Krajobrazowy koniec XIX w. zabytków Rokosowo Park Krajobrazowy XVIII/XIX w. z Park podworski niewpisany do rejestru - układem czterorzędowej alei dojazdowej zabytków Park podworski niewpisany do rejestru Źródło:Zagrody Strategia Park rozwoju dworski społeczno poł.-gospodarczego XIX w. Gminy Sławoborze na lata 2010-2020, Sławoborze, lipiec 2010, s. 49-50. zabytków

Na obszarze Gminy Sławoborze znajdują się następujące pomniki przyrody: 19 . buk zwyczajny odmiana czerwonolistna, obwód 400 cm, wysokość 27 m znajdujący się w parku zabytkowym w miejscowości Krzecko, . głaz narzutowy obwód 10 m, wysokość 1,6 m, długość 3,5 m, szerokość 2,8 m porośnięty mchem i porostami - Krzecko, . głaz narzutowy obwód 14,2 m, wysokość 1,8 m, długość 4,2 m, szerokość 4,1 m - Powalice, . głaz narzutowy obwód 11,1 m, wysokość 1,7 m, długość 3,4 m, szerokość 3,1 m - Zagrody, . dąb szypułkowy obwód 425 cm, wysokość 36 m, Jastrzębniki, . dąb szypułkowy obwód 430 cm, wysokość 36 m, Jastrzębniki, . dąb szypułkowy obwód 670 cm, wysokość 32 m, Ciechnowo, . dąb szypułkowy obwód 380 cm, wysokość 35 m, Sobiemirowo, . dąb szypułkowy obwód 550 cm, wysokość 37 m, Słowieńsko, . dąb szypułkowy obwód 420 cm, wysokość 33 m, Powalice, . dąb szypułkowy obwód 510 cm, wysokość 30 m, Krzecko.

Na obszarze Gminy Sławoborze znajdują się tereny należące do obszarów Natura 2000, które zostały przedstawione w tabeli.

Tabela 5: Obszary NATURA 2000

Kod Nazwa Powierzchnia w ha PLH320061 PLH320007 27 PLH320049 Bystrzyno 14 893,7 PLH320065 Dorzecze Parsęty 710,4 Źródło: www.obszary.natura2000.org.plDorzecze Regi (dawniej Dolina Regi) 827,8 Torfowisko Poradz 567,5

19 -21.

ibidem, s. 20 22 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Bystrzyno położone jest w okolicy Białego Zdroju. Porastają go głównie dąbrowy, częściowo lasy mieszane bukowo-sosnowe i bory sosnowe. Zawiera śródleśne mokradła, jeziorka dystroficzne, eutroficzne jeziora Bystrzyno Wielkie i Małe. Nad Jeziorem Bystrzyno Wielkie znajduje się jedno z większych torfowisk przejściowych na Pomorzu Zachodnim. Rozległe płaty siedlisk bagiennych, wodnych i leśnych sprzyjają bogactwu fauny. Znajdują się tu ważne miejsce lęgowe płazów, gadów i ptaków, a także ostoja zalotki większej.

Dorzecze Parsęty leży na wysokości od 0 do 206 m npm. Dolina Parsęty jest szczególnie cenną ostoją ze względu na występowanie tu zróżnicowanych typów siedlisk i znaczne bogactwo świata roślin i zwierząt. Na szczególną uwagę zasługują najlepsze w Polsce (a może w Europie) warunki dla tarła łososi i troci wędrownej, pstrąga potokowego i lipienia oraz obecność w rzece licznej populacji strzebli potokowej, certy i węgorza pochodzenia naturalnego.

Rega (Dorzecze Regi) jest jedną z najdłuższych rzek zachodniego Pomorza, należąca do bezpośredniego zlewiska Bałtyku. W górnym biegu rzeka przepływa przez dobrze zachowane torfowiska, wilgotne łąki a zbocza doliny porastają grądy i lasy bukowe. Malownicza dolina Regi zawdzięcza swoje duże walory przyrodniczo - krajobrazowe różnorodności zbiorowisk, zwłaszcza tych charakterystycznych dla naturalnych dolin rzecznych. Dolina Regi charakteryzuje się ponadto dużą różnorodnością rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt.

Torfowisko Poradz znajduje się na północ przy miejscowościach: Poradz, Kalina, Powalice. Niedaleko przebiega droga wojewódzka nr 162 oraz droga krajowa nr 6. Obszar położony jest częściowo w Gminie Sławoborze, która znajduje się na Wysoczyźnie Łobeskiej i Równinie Białogardzkiej, a częściowo w Gminie Rymań, leżącej na Równinie Gryfickiej.20

2.3.4 Działania proekologiczne21

Planowane do realizacji inwestycje, w perspektywie do 2022 r. oraz od 2023 do 2027 r., wpływające na poprawę stanu środowiska naturalnego, realizowane będą poprzez promowanie wykorzystania energii odnawialnej. Do inwestycji zalicza się: . zastosowanie instalacji solarnej do produkcji ciepłej wody użytkowej na budynkach administracji publicznej: szkoła, ośrodek zdrowia, świetlice wiejskie, budynek Urzędu Gminy i Dom Kultury, Hala Sportowa, . rozwój możliwości związanych z produkcją energii wiatrowej, . zastosowanie ogniw fotowoltaicznych do produkcji energii dla Gminy Sławoborze.

2.4 LUDNOŚĆ

2.4.1 Struktura demograficzna

20 21 www.obszary.natura2000.org.pl Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 23 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

W 2013 roku, według danych GUS, ludność faktycznie zamieszkała w Gminie Sławoborze wynosiła 4215 osób - w tym 2094 kobiet i 2121 mężczyzn.

Gęstość zaludnienia w Gminie Sławoborze wynosiła w 2013 roku 22 osoby na 1 km2. Największa gęstość zaludnienia, wśród gmin powiatu świdwińskiego, występuje w Gminie Połczyn-Zdrój - 46 osób na 1 km2 oraz Świdwinie - 703 osób na 1 km2 (por. tabela). W województwie zachodniopomorskim wskaźnik wynosi 75 osób na 1 km2, natomiast w Polsce 123 osoby na 1 km2.

Tabela 6: Gęstość zaludnienia (ludność na 1 km2)

2008 2009 2010 2011 2012 2013 25 25 26 26 26 26 22 21 22 22 21 21 Gmina Brzeżno 23 23 23 23 22 22 Gmina Rąbino - 46 46 47 47 46 46 Gmina Sławoborze 25 25 25 25 25 25 Gmina Połczyn Zdrój 698 694 712 710 706 703 Gmina Świdwin 44 44 45 45 45 44 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. Powiat Świdwiński Ocena sytuacji demograficznej (struktura wiekowa, płeć, przyrost naturalny, migracje) jest ważnym czynnikiem określającym kierunki rozwoju Gminy, ponieważ mieszkańcy Gminy warunkują zarówno możliwości, jak i potrzeby rozwoju lokalnego.

Struktura demograficzna według płci i wieku w 2013 roku została przedstawiona na poniższym wykresie. Rysunek 1: Struktura demograficzna Gminy w 2013 roku

70 lat i więcej 339 65-69 lat 153 60-64 lat 276 55-59 lat 379 50-54 lat 328 45-49 lat 239 40-44 lat 261 35-39 lat 300 30-34 lat 354 25-29 lat 352 20-24 lat 327 15-19 lat 237 10-14 lat 236 5-9 lat 239 0-4 lat 195 0 50 100 150 200 250 300 350 400

Źródło: Dane GUS.

24 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Jak wynika z powyższego wykresu największy odsetek ludności w strukturze mieszkańców przypada na przedział wiekowy 55-59 lat (9 % mieszkańców) oraz 30-34 lata (8 % mieszkańców).

Podstawowy podział społeczeństwa pod względem wieku dzieli się na trzy grupy: osoby w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. W poniższej tabeli zaprezentowane zostały dane za lata 2008-2013 dotyczące ludności w Gminie Sławoborze.

Tabela 7: Wybrane dane dotyczące ludności w Gminie Sławoborze

2008 2009 2010 2011 2012 2013

966 919 896 852 833 816 Ludność w wieku: 2773 2766 2803 2802 2794 2775 przedprodukcyjnym 548 577 584 599 614 624 produkcyjnym poprodukcyjnym W % ogółem ludność w wieku: przedprodukcyjnym 22,5 21,6 20,9 20,0 19,6 19,4 produkcyjnym 64,7 64,9 65,4 65,9 65,9 65,8 poprodukcyjnym 12,8 13,5 13,6 14,1 14,5 14,8 Wskaźniki obciążenia demograficznego ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 54,6 54,1 52,8 51,8 51,8 56,3 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób 56,7 62,8 65,2 70,3 73,7 84,5 w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób 19,8 20,9 20,8 21,4 22,0 25,8 w wieku produkcyjnym

Na 1000 ludności - - - zgony 9,3 9,1 14,2 10,3 9,2 13,5 przyrost naturalny 2,1 0,5 3,7 3,5 1,7 4,5 urodzenia żywe 11,4 9,6 10,4 6,8 10,9 9,0 małżeństwa zawarte w ciągu 3,5 roku 9,7 7,0 7,7 5,2 4,5 Saldo migracji na pobyt stały -27 -17 -10 -14 2 11 saldo migracji gminnych -2 -4 0 -1 2 -1 Źródło:wewnętrznych Dane GUS. saldo migracji zagranicznych Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli w ostatnich latach występuje sukcesywny wzrost ludności w wieku poprodukcyjnym oraz spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym.

Przewaga . osób w wieku produkcyjnym determinuje negatywne tendencje dotyczące rynku pracy w Gminie Sławoborze

Dla porównania, w poniższej tabeli, zaprezentowane zostały dane dotyczące ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym na tle gmin powiatu świdwińskiego.

25 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 8: W % ogółem ludność w wieku: przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Gmina Brzeżno

przedprodukcyjnym 22,4 22,6 22,0 21,3 20,9 20,8 Gminaprodukcyjnym Rąbino 64,3 64,0 64,5 64,6 64,4 63,9 poprodukcyjnym 13,2 13,4 13,5 14,0 14,8 15,3 przedprodukcyjnym 21,9 20,9 20,5 20,0 19,8 19,5 Gminaprodukcyjnym Sławoborze 63,2 64,1 64,6 64,3 64,1 64,0 poprodukcyjnym 14,9 15,0 14,8 15,7 16,2 16,5 przedprodukcyjnym 22,5 21,6 20,9 20,0 19,6 19,4 Gminaprodukcyjnym Połczyn-Zdrój 64,7 64,9 65,4 65,9 65,9 65,8 poprodukcyjnym 12,8 13,5 13,6 14,1 14,5 14,8 przedprodukcyjnym 19,3 19,1 18,2 17,6 17,2 16,7 Gminaprodukcyjnym Świdwin 64,9 64,6 65,4 65,2 64,9 64,3 poprodukcyjnym 15,8 16,3 16,4 17,3 18,0 19,0 przedprodukcyjnym 22,7 22,4 21,9 21,3 20,5 19,9 Miastoprodukcyjnym Świdwin 64,5 64,7 65,3 65,5 65,8 66,0 poprodukcyjnym 12,8 12,9 12,8 13,1 13,8 14,1 przedprodukcyjnym 19,6 19,2 18,9 18,4 18,2 17,9 powiatprodukcyjnym świdwiński 66,5 66,5 66,6 66,2 65,5 65,0 poprodukcyjnym 13,9 14,3 14,6 15,4 16,3 17,1 przedprodukcyjnym 20,5 20,1 19,5 18,9 18,5 18,2 Źródło:produkcyjnym Dane GUS. 65,2 65,2 65,7 65,5 65,2 64,8 poprodukcyjnym 14,3 14,7 14,8 15,5 16,3 17,0 Jak wynika z danych zawartych w powyższej tabeli w Gminach powiatu świdwińskiego występują podobne tendencje w zakresie wzrostu % ludności w wieku poprodukcyjnym przy jednoczesnym spadku % ludności w wieku przedprodukcyjnym. Największy % ludności w wieku produkcyjnym wśród gmin powiatu świdwińskiego występował w 2013 roku w Gminie Sławoborze.

Biorąc pod uwagę ilość kobiet przypadającą na 100 mężczyzn (por tabela) w Gminie Sławoborze występuje przewaga mężczyzn w stosunku do liczby kobiet. W 2013 roku w Gminie Sławoborze wskaźnik ten wyniósł 98. Najwyższy wskaźnik odnotowano natomiast Gminie Połczyn-Zdrój (104), a najniższy w Gminie Rąbino (93). W Świdwinie osiągnął wartość 108. Dla porównania, w województwie zachodniopomorskim wynosi 105, a w Polsce wskaźnik ten jest nieco wyższy – 107 kobiet na 100 mężczyzn.

Tabela 9: Kobiety na 100 mężczyzn 2008 2009 2010 2011 2012 2013 103 103 99 98 97 103 92 91 91 91 92 93 Gmina Brzeżno 99 99 99 98 98 98 Gmina Rąbino - 107 107 105 104 104 104 Gmina Sławoborze 95 96 96 96 97 97 Gmina Połczyn Zdrój Gmina Świdwin 26 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

108 109 107 106 108 108 104 104 102 102 102 102 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. powiat świdwiński W kontekście niżu demograficznego należy zwrócić uwagę na przyrost naturalny (por. tabela). W Polsce od lat obserwujemy spadek przyrostu naturalnego (różnica między urodzeniami żywymi z zgonami). W 2012 roku osiągnął on 0, natomiast w 2013 roku był ujemny. W Gminach powiatu świdwińskiego najniższy przyrost naturalny w 2012 roku był w Gminie Rąbino (-4,4), a najwyższy w Gminie Sławoborze (1,7). W 2013 roku najniższy przyrost naturalny zanotowano w Gminie Połczyn-Zdrój (-4,6) oraz w Gminie Sławoborze (-4,7), najwyższy, choć też bardzo niski w mieście Świdwin (0,4). Sytuacja demograficzna w Gminach powiatu świdwińskiego stanowi poważny problem społeczno-gospodarczy.

Tabela 10: Przyrost naturalny

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Przyrost naturalny na 1 000 mieszkańców ------Gmina Brzeżno 4,6 -6,7 -1,7 1,0 -0,3 -0,7 Gmina Połczyn Zdrój 1,5 1,9 -2,0 -3,1 3,1 -4,6 Gmina Rąbino 1,5 1,8 -1,5 0,8 -4,4 1,0 Gmina Sławoborze 2,1 0,5 3,7 -3,5 -1,7 4,5 Miasto Świdwin 1,1 2,8 -0,8 -1,9 -2,1 -0,4 Gmina Świdwin 2,7 2,1 0,2 1,0 -1,3 -0,0 powiat świdwiński 1,7 2,0 1,2 0,7 2,0 -1,9 powiat białogardzki 1,7 1,5 1,8 -0,1 -0,8 -1,5 powiat drawski 0,0 1,9 0,7 0,6 2,2 -0,8 powiat łobeski 2,8 0,9 0,3 -0,8 -0,9 1,9 województwo -0,9 Źródło:zachodniopomorskie Dane GUS. 1,1 0,9 0,5 0,1 0,3 Polska 0,9 0,9 0,9 0,3 0,0 0,5 Z analizy migracji na pobyt stały w Gminie Sławoborze w latach 2008-2013 wynika, że największe ujemne saldo migracji gminnych wewnętrznych występowało w 2008 roku (-27 osób) oraz 2009 roku (-17 osób). W 2012 roku i 2013 roku saldo migracji gminnych wewnętrznych było dodatnie. Największe ujemne Salno migracji występuje w Gminie Połczyn-Zdrój oraz w mieście Świdwin. W powiecie świdwińskim najwyższe ujemne saldo migracji na pobyt stały zanotowano w 2011 roku, gdy wyniosło -234 osoby (por. tabela). Wśród gmin powiatu świdwińskiego, w 2013 roku, najwyższe ujemne saldo migracji gminnych wewnętrznych zanotowano w mieście Świdwin (-92). Saldo migracji zagranicznych we wszystkich Gminach powiatu świdwińskiego jest niewielkie.

Tabela 11: Migracje na pobyt stały

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Gmina Brzeżno

Saldo migracji -27 8 17 -26 -20 2 gminnych 0 0 wewnętrznych 1 1 1 0 GminaSaldo migracji Rąbino zagranicznych -23 -34 -36 -36 -22 -18 Saldo migracji gminnych 27 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

0 0 0 0 0 wewnętrznych 0 GminaSaldo migracji Sławoborze zagranicznych

Saldo migracji -27 -17 -10 -14 2 11 gminnych 0 wewnętrznych -2 -4 -1 2 -1 GminaSaldo migracji Połczyn-Zdrój zagranicznych

Saldo migracji -45 -55 -98 -98 -48 -75 gminnych 0 0 0 wewnętrznych 2 1 1 GminaSaldo migracji Świdwin zagranicznych

Saldo migracji -43 -22 -38 12 -47 -45 gminnych 0 wewnętrznych -4 -3 -1 -1 -2 MiastoSaldo migracji Świdwin zagranicznych

Saldo migracji -11 -38 -42 -72 -58 -92 gminnych 0 wewnętrznych 5 3 4 2 -1 powiatSaldo migracji świdwiński zagranicznych

Saldo migracji -176 -158 -207 -234 -193 -217 gminnych wewnętrznych -6 1 3 3 5 -3 Źródło:Saldo Danemigracji GUS. zagranicznych

2.4.2 Rynek pracy

Stopa bezrobocia22 w powiecie świdwińskim od lat kształtuje się na wysokim poziomie i w 2013 roku wyniosła 27% (por tabela)

Tabela 12: Stopa bezrobocia w powiecie świdwińskim

2009 2010 2011 2012 2013

Powiat Źródło: Dane Powiatowego Urzędu25,4 Pracy w Świdwinie.27,5 26,2 26,7 27,0 świdwiński Liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym w powiecie świdwińskim również od lat utrzymuje się na wysokim poziomie (por. tabela). Wynika to głównie z faktu, że większość mieszkańców znajdowała zatrudnienie w państwowych gospodarstwach rolnych, a po ich likwidacji

22 –

Stopa bezrobocia odsetek osób bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnej zawodowo.28 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

nie może znaleźć zatrudnienia i znalazła się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Bezrobocie, zarówno jawne jak i ukryte jest jednym z najważniejszych problemów społecznych w Gminie Sławoborze. Przyczynami są przede wszystkim: restrukturyzacja gospodarki, regres gospodarczy (w tym w sektorze rolniczym) oraz brak kapitału inwestycyjnego, środków finansowych i brak pomysłów na rozpoczęcie własnej, dochodowej działalności gospodarczej.

W 2013 roku liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym wyniosła w Gminie Sławoborze 13,6 %. Najwyższy wskaźnik był w Gminie Brzeżno, Gminie wiejskiej Świdwin i Gminie Rąbino.

Tabela 13: Liczba bezrobotnych do liczby ludności w wieku produkcyjnym (%)

2009 2010 2011 2012 2013

Gmina Brzeżno 17,2 19,6 17,0 14,3 17,0 Gmina Rąbino 16,1 18,3 17,3 16,8 16,9 Gmina Sławoborze 11,9 15,3 14,1 14,3 13,6 Miasto Świdwin- 10,2 12,2 11,5 10,9 10,6 Gmina Świdwin 16,4 16,9 17,6 15,9 17,0 Źródło:Gmina Dane Połczyn PowiatowegoZdrój Urzędu Pracy11,9 w Świdwinie. 12,0 12,7 12,2 13,1 Powiat świdwiński 12,5 13,9 13,7 12,9 13,3 W 2013 roku w Gminie Sławoborze zarejestrowanych było 380 bezrobotnych, i było to o 20 osób mniej niż w 2012. W 2012 roku wśród bezrobotnych zarejestrowanych było 199 kobiet, natomiast w 2013 roku zarejestrowanych, bezrobotnych kobiet było 186. Największy spadek ilości osób bezrobotnych od początku roku nastąpił w Gminach Sławoborze (5,0%), Świdwinie (4,1%), natomiast wzrost nastąpił w Gminie Brzeżno (18,7%), Gminie Świdwin (7,0%) i Gminie Połczyn-Zdrój (6,2%).23

Stan bezrobotnych z wyszczególnieniem bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy (Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Dz.U. 2013, poz. 674 art. 49 z późn. zmianami) wg stanu na dzień 31.12.2013 roku został przedstawiony w poniższej tabeli.

Największą grupę wśród bezrobotnych stanowią osoby bez wykształcenia średniego, długotrwale bezrobotni oraz osoby bez kwalifikacji zawodowych. Podobna sytuacja jest w pozostałych Gminach powiatu świdwińskiego.

23

Sytuacja na rynku pracy w powiecie świdwińskim w 2013 roku, Świdwin, styczeń 2014, s. 3, Sytuacja na rynku pracy w powiecie świdwińskim w 2012 roku, Świdwin, styczeń 2013, s. 3. 29 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 14: Stan bezrobotnych z wyszczególnieniem bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy w 2013 roku

Gmina Brzeżno Gmina Rąbino Gmina Miasto Świdwin Gmina Świdwin Gmina Połczyn- powiat Sławoborze Zdrój świdwiński Wyszczególnienie

318ogółem 179W tym 415ogółem 215W tym 380ogółem 186W tym 1101ogółem 600W tym 689ogółem 368W tym 1352ogółem 706W tym 4255ogółem 2254W tym 302 168kobiety 397 203kobiety 365 176kobiety 1012 540kobiety 653 343kobiety 1273 664kobiety 4002 2103kobiety Ogółem bezrobotni Osoby będące w -szczególnej sytuacji na 62 34 75 44 73 37 180 103 137 75 225 132 752 425 rynku pracy - bezrobotni do 25 roku 179 110 219 111 206 110 585 344 369 221 715 391 1173 1287 życia - długotrwale bezrobotni 47 47 59 59 55 55 150 150 123 123 175 175 609 609

kobiety, które nie -podjęły zatrudnienia po 79 36 99 39 92 32 295 133 174 74 372 146 1111 460 urodzeniu dziecka - bezrobotni powyżej 50 103 57 159 89 134 77 330 203 251 148 345 213 1322 787 roku życia bezrobotni bez kwalifikacji- zawodowych 73 54 78 58 73 46 228 140 157 105 282 185 891 588

- bez doświadczenia 237 115 307 140 294 130 640 299 511 241 869 389 2858 1314 zawodowego - bez wykształcenia 37 34 48 39 55 48 44 120 110 92 153 139 547 472 średniego samotnie wychowujące co najmniej 1 dziecko do 18- roku życia 13 1 4 0 18 0 43 1 16 0 39 1 133 3

które po odbyciu kary -pozbawienia wolności nie 9 3 7 4 11 5 56 28 21 11 45 21 149 72 podjęły zatrudnienia - bezrobotni 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 3 3 niepełnosprawni Źródło:po zakończeniu Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Świdwinie. kontraktu socjalnego 30 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Poniżej przedstawione zostały dane dotyczące rynku pracy w Gminie Sławoborze w latach 2008-2012.

Tabela 15: Rynek pracy

2008 2009 2010 2011 2012

417 404 433 477 443 Pracujący 206 195 218 236 209 Ogółem 211 209 215 241 234 Mężczyźni Kobiety 367 330 425 390 400 Bezrobotni zarejestrowani 188 189 207 194 201 Ogółem 179 141 218 196 199 Mężczyźni Kobiety Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym Ogółem 13,2 11,9 15,2 13,9 14,3 Źródło:Kobiety Dane GUS. 14,0 11,1 17,1 15,5 15,8 Mężczyźni 12,6 12,6 13,5 12,6 13,1 W liczbie bezrobotnych zarejestrowanych występuje przewaga kobiet i taka sytuacja dotyczy wszystkich analizowanych gmin, a także województwa zachodniopomorskiego i Polski (por. tabela).

Tabela 16: Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

2008 2009 2010 2011 2012 Gmina Brzeżno

Ogółem 17,7 17,1 18,8 16,4 14,3 GminaKobiety Rąbino 21,2 20,1 24,9 21,1 18,0 Mężczyźni 14,7 14,6 13,7 12,7 11,4

Ogółem 15,5 16,0 17,8 17,0 17,0 GminaKobiety Sławoborze 20,3 18,7 21,7 19,3 17,8 Mężczyźni 11,9 14,0 14,8 15,3 16,3

Ogółem 13,2 11,9 15,2 13,9 14,3 GminaKobiety Połczyn -Zdrój 14,0 11,1 17,1 15,5 15,8 Mężczyźni 12,6 12,6 13,5 12,6 13,1

Ogółem 9,5 11,9 11,6 12,3 12,3 GminaKobiety Świdwin 10,7 12,1 12,1 14,0 13,4 Mężczyźni 8,5 11,6 11,1 10,9 11,4

Ogółem 15,7 16,3 16,6 17,2 15,9 MiastoKobiety Świdwin 20,1 17,7 18,9 22,4 19,0 Mężczyźni 12,0 15,1 14,7 13,1 13,5

Ogółem 10,0 10,3 11,9 11,2 11,1 PowiatKobiety Świdwiński 11,1 10,7 13,3 13,2 12,7 Mężczyźni 9,0 9,9 10,6 9,5 9,6

Ogółem 11,7 12,6 13,5 13,3 13,0 Kobiety GUS. 13,5 13,2 15,1 15,7 14,6 Mężczyźni 10,1 12,0 12,1 11,3 11,7 Źródło: Dane 31 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Poziom wykształcenia wpływa na czas pozostawania bez pracy. Największe bezrobocie występuje wśród osób z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym zawodowym.24 W marcu 2014 roku w Gminie Sławoborze najwyższy poziom bezrobocia (ogółem 348 bezrobotnych) był wśród osób bez wykształcenia średniego (261 osób), następnie długotrwałe bezrobotnych (173 osoby) oraz osób bez kwalifikacji zawodowych (124 osób). Stopa bezrobocia w całym powiecie świdwińskim wyniosła 26,9%. Bezrobotni do 25 roku życia stanowią 18 % bezrobotnych, 56 % to osoby między 25- 50 rokiem życia.25

Głównym problemem bezrobocia jest brak miejsc pracy na terenie Gminy oraz w jej otoczeniu (bezrobocie jawne i ukryte), niskie kwalifikacje oraz efekt demograficzny w postaci przyrostów ludności w wieku produkcyjnym.

2.5 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

2.5.1 Edukacja

Na terenie Gminy Sławoborze nie ma żłobków ani klubów dziecka.

W Sławoborzu mieści się Zespół Szkół Publicznych (ul. Lipowa 19, Sławoborze). W skład Zespołu wchodzi szkoła podstawowa - w 2012 roku uczęszczało do niej 118 osób. W roku szkolnym 2013/2014 łączna liczba miejsc w Zespole Szkół Publicznych (szkoła podstawowa, gimnazjum) wyniosła 349.26

Na terenie Gminy Sławoborze funkcjonowały, w 2013 roku, dwa przedszkola (Bajkowa Kraina w Sławoborzu, Chatka Puchatka w Sławoborzu), do których uczęszczało łącznie 36 dzieci oraz zerówka – 76 dzieci.27

Ponadto w Sławoborzu funkcjonuje Zespół Placówek Specjalnych w Sławoborzu. W ramach Zespołu funkcjonuje:28 . Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy, a w nim: Szkoła Podstawowa Nr 2 w Sławoborzu, Filia Szkoły Podstawowej Nr 2 w Świdwinie, Gimnazjum Specjalne Nr 2 w Sławoborzu, Gimnazjum Specjalne Nr 2 w Świdwinie – Filia, Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Sławoborzu, Szkoła Przysposabiająca do Pracy w Świdwinie, Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna w Sławoborzu. . Ośrodek Rewalidacyjno – Wychowawczy (świadczący 8 – godzinną opiekę) dla uczniów z umiarkowaną lub znaczną niepełnosprawnością intelektualną.

24 -2015. 25 26 Strategia rozwiązywania problemów społecznych Gminy Brzeżno na lata 2008 27 Powiatowy Urząd Pracy w Świdwinie. 28 DDane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. ane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 32 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Dla porównania, w tabeli poniżej, przedstawione zostały dane dotyczące edukacji w Gminie w poprzednich latach.

Tabela 17: Edukacja w Gminie

2010/2011 2011/2012 2012/2013 - - - 1 1 2 -Żłobki i kluby dziecięce - - 1 Placówki wychowania przedszkolnego 63 60 86 w tym przedszkola -Dzieci w placówkach wychowania - - 25 przedszkolnego 2 2 2 w tym w przedszkolach 274 271 260 Szkoły podstawowe 2 2 2 Uczniowie szkół podstawowych 184 170 158 Szkoły gimnazjalne Uczniowie szkół gimnazjalnych Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem18 do Internetu przeznaczony18 do użytku16 uczniów w szkołach: 18 17 16 Źródło:podstawowych Dane GUS. gimnazjach

W 2012 roku ludność Gminy Sławoborze, według edukacyjnych grup wieku, przedstawiała się następująco:29

. 0-2 lata - 112 . 3-6 lat - 198 . 7-12 lat – 267 . 13-15 lat – 159

W Gminie Sławoborze znajdują się 2 szkoły podstawowe. Dane porównawcze dotyczące ilości szkół podstawowych przedstawione są w poniższej tabeli.

Tabela 18: Szkoły podstawowe

2008 2009 2010 2011 2012 1 1 1 1 1 3 3 3 3 3 Gmina Brzeżno 2 2 2 2 2 Gmina Rąbino - 4 4 4 4 4 Gmina Sławoborze 5 5 5 3 3 Gmina Połczyn Zdrój 4 4 4 4 4 Gmina Świdwin 19 19 19 17 17 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. powiat świdwiński

29

Dane GUS. 33 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

W Gminie Sławoborze są dwie szkoły gimnazjalne (por. tabela).

Tabela 19: Szkoły gimnazjalne

2008 2009 2010 2011 2012 2 2 2 2 2 1 1 1 1 1 Gmina Brzeżno 2 2 2 2 2 Gmina Rąbino - 2 2 2 2 2 Gmina Sławoborze 3 3 3 2 2 Gmina Połczyn Zdrój 1 1 2 2 2 Gmina Świdwin 11 11 12 11 11 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. powiat świdwiński

2.5.2 Ochrona zdrowia

W Gminie Sławoborze znajdują się obecnie 3 przychodnie. Z porównania danych dla gmin powiatu świdwińskiego (por. poniższa tabela) wynika, że najwięcej przychodni znajduje się w Świdwinie (9) oraz Gminie Połczyn-Zdrój (6).

Tabela 20: Przychodnie ogółem

2008 2009 2010 2011 2012 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Gmina Brzeżno 3 4 3 4 3 Gmina Rąbino - 7 8 7 8 6 Gmina Sławoborze 0 0 0 0 2 Gmina Połczyn Zdrój 9 9 9 9 9 Gmina Świdwin 21 23 21 23 22 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. powiat świdwiński Liczba porad w podstawowej opiece zdrowotnej wyniosła w 2012 roku 19 706 (por. tabela).

Tabela 21: Porady w podstawowej opiece zdrowotnej w latach 2008-2012

2008 2009 2010 2011 2012

12048 18477 17677 24871 19706 - Źródło:Podstawowa Dane GUS. opieka zdrowotna porady

2.5.3 Pomoc społeczna

Na terenie Gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sławoborzu (ul. Leśna 1a), który realizuje zadania wynikające z ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej i towarzyszących rozporządzeń Ministra Polityki Społecznej.

34 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Celem działania ośrodka jest realizacja polityki społecznej państwa zmierzająca do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji życiowych, jak również działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie powstawaniu sytuacji będących zagrożeniem potrzeb bytowych odpowiadających godności człowieka. W celu realizacji zadań ośrodek współpracuje z organami administracji rządowej i samorządowej, organizacjami społecznymi, kościołem katolickim i innymi kościołami, związkami wyznaniowymi, fundacjami, stowarzyszeniami, pracodawcami, osobami fizycznymi i prawnymi.30

Na terenie Gminy Sławoborze działalność prowadzi Dom Pomocy Społecznej dla osób w podeszłym wieku w Krzecku.31

Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w stosunku do ogólnej liczby mieszkańców kształtuje się na wysokim poziomie (por. tabela)

Tabela 22: Udział osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem

2009 2010 2011 2012 32 % 28% 27 % 27 %

Źródło: Dane GUS.

Najczęstszymi powodami korzystania z pomocy społecznej są: bezrobocie, ubóstwo, długotrwała lub ciężka choroba, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych, alkoholizm, niepełnosprawność, potrzeba ochrony macierzyństwa.

Gmina Sławoborze zleca wykonywanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym głównie w zakresie działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych oraz działalności na rzecz osób niepełnosprawnych.

2.5.4 Dziedzictwo kulturowe

Na terenie Gminy Sławoborze zachowało się 6 budynków zabytkowych kościołów, które są dominantami kulturowymi. Charakterystycznym elementem krajobrazu kulturowego są założenia dworsko – parkowe z folwarkami. Na terenie Gminy są 23 parki, 10 parków jest wpisanych do rejestru zabytków, a pozostałe 13 parków znajduje się także w ewidencji Zespołu Ochrony Środowiska i Polityki Rolnej Zachodniopomorskiego Urzędu Wojewódzkiego. Specyficznymi obiektami są wiejskie cmentarze, które od połowy XIX w. były lokalizowane poza zabudową wsi.32

30 - -

31 Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze, lipiec 2010,32 s. 59. - Dane własne-46. Urzędu Gminy Sławoborze. Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Sławoborze na lata 2007 2013, październik 2007, s. 45 35 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Do najważniejszych i najcenniejszych obiektów zabytkowych zlokalizowanych na terenie Gminy Sławoborze zalicza się:33 . Kościół filialny p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Rokosowie; . Kościół neogotycki filialny p. w. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Jastrzębnikach; . Kościół p. w. Matki Boskiej Różańcowej w Sławoborzu; . Kościół filialny p. w. św. Józefa w Mysłowicach; . Kościół filialny p. w. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Powalicach; . Kościół filialny p. w. św. Michała w Słowieńsku; . Kamienna Chrzcielnica przy Kościele w Rokosowie; . Stary Młyn Wodny w Sławoborzu; . pałac w Krzecku wraz z rozległym parkiem, który obecnie jest siedzibą Domu Pomocy Społecznej; . pałac w Słowieńsku.

2.5.5 Kultura

Na terenie Gminy Sławoborze istnieje jeden Dom Kultury – zlokalizowany w miejscowości Sławoborze (ul. Kolejowa 6).34

Dom Kultury w Sławoborzu jest obiektem, posiadającym salę widowiskową oraz zaplecze kuchenne, pomieszczenie kawiarniane. W Domu Kultury działają sekcje: artystyczna, wokalna, taneczna oraz sekcja fitness.35

W przekroju roku kalendarzowego w tym ośrodku kultury odbywa się wiele imprez m. in.: akademie okolicznościowe, różnego rodzaju turnieje, koncerty muzyczne, zabawy taneczne, dyskoteki, przeglądy taneczne i wokalne, wystawy plastyczne i rękodzieł, uroczystości rodzinne i inne.36

Na terenie Gminy Sławoborze nie działają zespoły artystyczne.37 Gmina Sławoborze zleca wykonywanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym głównie w zakresie upowszechniania turystyki i krajoznawstwa.38

Ponadto na terenie Gminy działalność kulturalno-oświatową prowadzą następujące świetlice wiejskie:39 . Świetlica w Mysłowicach nr 51, . Świetlica w Powalicach nr 24, . Świetlica w Słowieńsku (przy remizie Ochotniczej Straży Pożarnej), . Świetlica w Krzecku nr 11,

33 34 35 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 36 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 37 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 38 DDane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 39 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. ane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 36 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

. Świetlica w Słowenkowie nr 14 (zlokalizowana w pomieszczeniach piwnicznych bloku mieszkalnego), . Świetlica w Rokosowie nr 10. . Świetlica w Sidłowie, . Świetlica w Międzyrzeczu 16a ( zlokalizowana w pomieszczeniach piwnicznych bloku mieszkalnego).

Świetlice wiejskie stanowią główny ośrodek życia kulturalnego wsi. We wszystkich świetlicach liczba dostępnych miejsc wynosi około 50.

Ze świetlic korzystają dzieci najmłodsze, dzieci i młodzież szkolna oraz osoby dorosłe. W miejscach tych mieszkańcy wsi mają możliwość spędzenia wolnego czasu, uczestnicząc w zajęciach plastycznych, manualnych, artystycznych i wokalnych. Ponadto w świetlicach organizowane są imprezy okolicznościowe, zebrania wiejskie oraz spotkania organizowane przez Urząd Gminy.40

W Sławoborzu działalność prowadzi również Gminna Biblioteka Publiczna.41 Jeżeli chodzi o biblioteki, w których często zogniskowana jest działalność dotycząca kultury i sztuki w Gminie, to podstawowe dane z tego zakresu zawarte zostały w poniższej tabeli. Z analizy danych wynika, że z roku na rok spada liczba czytelników.

Tabela 23: Biblioteki i czytelnictwo w Gminie

2008 2009 2010 2011 2012 1 1 1 1 1 491 499 484 456 406 Biblioteki i filie ogółem czytelnicy w ciągu roku 114 117 112 107 96 czytelnicy bibliotek publicznych na 12885 13014 13298 13610 13717 1000 ludności księgozbiór Źródło:wypożyczenia Dane GUS. księgozbioru na 1 czytelnika 29,1 26,4 21,8 23,5 22,3 W Gminie Sławoborze znajduje się jedna biblioteka (por. tabela).

Tabela 24: Biblioteki i filie ogółem

2008 2009 2010 2011 2012 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 Gmina Brzeżno 1 1 1 1 1 Gmina Rąbino - 5 5 5 5 5 Gmina Sławoborze 4 4 4 4 4 Gmina Połczyn Zdrój 1 1 1 1 1 Gmina Świdwin 15 15 15 15 15 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. Powiat Świdwiński

40 41 - - Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze, lipiec 2010, s. 58. 37 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.5.6 Sport i rekreacja

Na terenie Gminy znajduje się oddana do użytku w 2008 roku hala sportowa przy Zespole Szkół Publicznych w Sławoborzu. Hala posiada boisko główne o wymiarach 24,25 x 44,15m, na którym znajdują się:42 • boisko do piłki ręcznej, • boiska do koszykówki, • boiska do siatkówki, • boisko do tenisa ziemnego, • boisko do badmintona.

Ponadto w Sławoborzu znajduje się gminny stadion trawiasty oraz trawiaste boisko osiedlowe. Są one wykorzystywane przede wszystkim do gry w piłkę nożną. Stadion trawiasty - Kompleks MOJE BOISKO ORLIK - wybudowany w 2010 roku. W kompleksie tym znajduje się boisko do piłki nożnej o wymiarach 30 x 62 m z nawierzchnią syntetyczną typu sztuczna trawa oraz boisko do koszykówki i siatkówki o wymiarach 19,1 x 32,1 m. Boiska wyposażone są w sprzęt sportowy: bramki, kosze do koszykówki, słupki z siatką do siatkówki. 43

Jednym z klubów sportowych działających na terenie Gminy jest Klub „Pomorzanin” Sławoborze, mający swoją siedzibę w Sławoborzu, działający w sekcji piłki nożnej. Ponadto na terenie Gminy działa sekcja strzelecka, pod nazwą: Liga Obrony Kraju Koło w Rokosowie, zrzeszająca członków i sympatyków sportów strzeleckich oraz wielokrotnie organizująca liczne turnieje skierowane do władz samorządowych, publicznych oraz mieszkańców. Kolejnym z klubów działających na terenie Gminy Sławoborze jest Polski Związek Wędkarski nr 70 Liścień Sławoborze. Do najważniejszych imprez sportowo-rekreacyjnych należy zaliczyć cykliczne spotkanie organizowane przez Pana Jana Kwiatkowskiego wspólnie z Urzędem Gminy w Sławoborzu, p.n.: Turniej Szachowy Rokosowo. Jest to spotkanie organizowane dla wszystkich sympatyków gry w szachy niezależnie od grupy wiekowej. Skala turnieju ma charakter ogólnopolski.44 W Gminie Sławoborze działają również sekcje sportowe: tenisa stołowego.45

Ponadto w miejscowościach: Słowenkowo, Rokosowo i Krzecko zorganizowane są boiska sportowe bez urządzeń towarzyszących. Corocznie w Gminie Sławoborze mają miejsce festyny rekreacyjno-sportowe. Najważniejszy to Turniej Sołectw, który odbywa się na przełomie sierpnia i września, często z udziałem zaprzyjaźnionej niemieckiej Gminy Loiching.46

Na terenie Gminy znajduje się następująca baza sportowo-rekreacyjna:47 . Hala Sportowa – Sławoborze przy Zespole Szkół Publicznych;

42 43 44 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 45 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 46 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 47 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 38 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

. Stadion Sportowy – Sławoborze, ul. Kołobrzeska; . Boisko „Orlik” przy Zespole Szkół Publicznych w Sławoborzu; . Place zabaw w miejscowości Sławoborze – na osiedlu przy ul. Krzyżowej oraz na Stadionie Sportowym przy ul. Kołobrzeskiej; . Place zabaw w miejscowościach: Krzecko, Sidłowo, Rokosowo, Słowenkowo, Krzesimowo, Słowieńsko, Mysłowice, Powalice, Jastrzębniki, Lepino, Ciechnowo, Biały Zdrój; . Siłownia zewnętrzna w miejscowości Słowieńsko; . Strzelnica wiejska w miejscowości Rokosowo;

2.5.7 Turystyka

Atrakcyjność turystyczna Gminy Sławoborze związana jest przede wszystkim z ukształtowaniem terenu, występującymi zbiornikami wodnymi i rzekami. Na terenie Gminy występują niewielkie, naturalne jeziora, do których zalicza się:48 . Jezioro „Leśne” o powierzchni 4 ha położone w obrębie Nadleśnictwa Gościno niedaleko miejscowości Lepino, . jezioro „Rybitwy” o powierzchni 2,5 ha położone w obrębie Nadleśnictwa Świdwin, . jezioro położone w obrębie wsi Zagrody o powierzchni 2,24 ha będące własnością prywatną, . jeziora Bystrzyno Małe - położone w okolicach wsi Biały Zdrój.

Na terenie Gminy znajduje się również sztuczne jezioro w formie Zalewu, położone niedaleko Sidłowa. Jezioro powstało po zalaniu użytkowanych rolniczo łąk. Powierzchnia jeziora wynosi 23,46 ha, natomiast powierzchni lustra wody 16 ha. Opiekunem Zalewu Sidłowo jest Koło Wędkarskie „Liścień” ze Sławoborza.49

Na atrakcyjność terenu Gminy wpływa usytuowanie wielu rzek takich jak: Pokrzywnica, Czernica, Mołstowa, Mołstówka, Kłodawa, Kanał Słowieński i inne. Walorem turystycznym Gminy Sławoborze są lasy i zwierzyna łowna. Ponadto przez teren Gminy Sławoborze przebiega 26 – kilometrowa trasa rowerowa i piesza, pozwalająca poznać jej najciekawsze zakątki.50 Na terenie Gminy Sławoborze funkcjonują m.in. następujące koła łowieckie:51 . „Sokół” Białogard i „Słonka” Świdwin w obwodach Nadleśnictwa Świdwin, . „Rybitwa” i „Foka” Kołobrzeg w obwodach Nadleśnictwa Gościno.

W chwili obecnej baza turystyczna jest rozwinięta w niewystarczającym poziomie.52

48 49 50 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 51 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 52 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 39 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.6 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

2.6.1 Budownictwo mieszkaniowe

Na terenie Gminy zasobem komunalnym zarządza Urząd Gminy w Sławoborzu. Obowiązkiem Gminy jest posiadanie zasobu socjalnego i zamiennego oraz zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych gospodarstw domowych o niskich dochodach. Z drugiej strony na Gminie spoczywa także obowiązek utrzymania posiadanego zasobu na odpowiednim poziomie technicznym, funkcjonalnym i estetycznym.53

Według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku w Gminie Sławoborze znajdowało się 15 mieszkań komunalnych o ogólnej powierzchni 993 m2 oraz 7 mieszkań socjalnych o ogólnej powierzchni 320 m2.54

Aktualnie istnieje duże zapotrzebowanie na jedno mieszkanie komunalne. Ponadto dwa mieszkania są w trakcie adaptacji. Jednocześnie istnieje również duże zapotrzebowanie na 11 mieszkań socjalnych będących w posiadaniu Gminy Sławoborze. W Gminie Sławoborze znajduje się jeden pustostan, jako mieszkanie komunalne.55 Zasoby mieszkaniowe w Gminie Sławoborze w latach 2008- 2012 zostały przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 25: Zasoby mieszkaniowe w latach 2008-2012

2008 2009 2010 2011 2012 1238 1238 1229 1232 1240

Mieszkania 2 Przeciętna powierzchnia Źródło: Dane GUS. 74,4 74,4 76,9 77,2 77,5 użytkowa 1 mieszkania w m

Jak wynika z powyższej tabeli przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2 wyniosła w 2012 roku w Gminie Sławoborze 77,5. Spośród analizowanych gmin powiatu świdwińskiego największa powierzchnia użytkowa 1 mieszkania m2 jest w Gminie Brzeżno (por. poniższa tabela).

Tabela 26: Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w m2

2008 2009 2010 2011 2012

Gmina Rąbino - 67,2 67,2 71,3 71,3 71,4 Gmina Brzeżno 74,7 74,2 78,1 78,1 78,2 Gmina Połczyn Zdrój 68,5 68,6 69,2 69,3 69,5 Gmina Świdwin 73,7 73,7 75,2 75,3 75,6 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. 61,5 61,6 62,6 62,7 62,9 powiat świdwiński 67,3 67,4 68,7 68,8 69,0

53 - -

54 Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze, lipiec 2010,55 s. 58. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 40 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.6.2 Drogi i transport

Z najbliższymi miastami powiatowymi – Świdwinem, Białogardem i Kołobrzegiem - Sławoborze powiązane jest drogą wojewódzką i drogami powiatowymi. W bezpośredniej bliskości, przy granicy Gminy przebiega droga krajowa relacji Szczecin – Gdańsk, a na południe od Gminy przebiega droga wojewódzka łącząca Kołobrzeg z centrum Polski.56

Nawierzchnie dróg wymagają odnowy, najczęściej poprzedzonej wzmocnieniem konstrukcji. Tylko drogi wojewódzkie są w stanie dobrym.57 W tabeli poniżej znajduje się wykaz dróg gminnych.

Tabela 27: Wykaz dróg gminnych

Numer Nazwa odcinka drogi Rodzaj nawierzchni Lp. drogi

1. 280001Z –

2. 280002Z - Słowenkowo Kalina gruntowa 3. 280003Z – Mysłowice Poradz gruntowa 4. 280004Z – Lepino Słowenkowo utwardzona 5. 280005Z – Rokosowo do drogi 28000Z gruntowa 6. 280006Z – Krzesimowo Nowe Ślepce utwardzona 7. 280007Z – Powalice Kolonia Powalice gruntowa 8. 280008Z – Powalice Kolonia Mysłowice gruntowa 9. 280009Z – Powalice Kolonia Pustkowo gruntowa 10. 2800010Z – Międzyrzecze Słowieńsko gruntowa 11. 2800011Z – Mysłowice Kolonia Trzciana bruk 12. 280401Z Krzecko Sidłowo gruntowa 13. 280402Z Krótka utwardzona 14. 280403Z Leśna utwardzona 15. 280404Z Łąkowa utwardzona 16. 280405Z Ogrodowa utwardzona 17. 280406Z Parcela utwardzona 18. 280407Z Polna utwardzona 19. 280408Z Sportowa utwardzona 20. 2804098Z Środkowa utwardzona Źródło: Strategia.., op. cit.Krzyżowa s. 43-44. utwardzona

Długość dróg gminnych wynosi:58 . drogi asfaltowe: 6,5 km; . drogi gruntowe: 34,4 km.

56 - -

57 Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze, lipiec 2010,58 s. 29. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 41 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Stan techniczny dróg gminnych jest zły. Obecna sytuacja na drogach wynikająca ze wzmożonego ruchu kwalifikuje drogi gminne do remontu. Najważniejszą potrzebą modernizacyjną dróg jest wymiana nawierzchni i poszerzenie jezdni bądź zagospodarowanie poboczy w ten sposób, aby miały łagodny zjazd ułatwiający eksploatację jezdni.59

Plany inwestycyjne w zakresie budowy nowych dróg gminnych oraz modernizacji już istniejących – w perspektywie do 2022 r. oraz od 2023 do 2027 r. są następujące:60 . budowa nowych dróg na odcinku miejscowości Krzecko – Sidłowo, Powalice – Powalice Kolonia; . remont dróg na odcinku miejscowości Słowenkowo – Lepino.

Za bieżące utrzymanie dróg gminnych odpowiada Urząd Gminy w Sławoborzu. Gmina ma podpisaną umowę z przewoźnikiem (PKS Gryfice) na świadczenie usług w zakresie transportu publicznego. Świadczone usługi dotyczą przewozu uczniów uczęszczających do placówek oświatowych na terenie Gminy Sławoborze.

Prywatni przewoźnicy nie prowadzą działalności na terenie Gminy Sławoborze. Jednocześnie wszystkie miejscowości posiadają połączenie świadczone publicznym środkiem transportu.61

2.6.3 Zaopatrzenie w wodę i gospodarka wodno-ściekowa

Łączna długość istniejącej sieci wodociągowej na terenie Gminy wynosi 34 332 m. Z sieci wodociągowej korzysta 4 453 osób. 62

Z instalacji wodociągowej korzysta łącznie 90,5% mieszkańców Gminy Sławoborze i jest to najwyższy odsetek wśród analizowanych gmin powiatu świdwińskiego. Najmniejszy odsetek jest w Gminie Brzeżno – 80,2%.

Tabela 28: Korzystający z instalacji w % ogółu ludności z wodociągu

2008 2009 2010 2011 2012

Gmina Brzeżno 80,0 80,0 80,2 80,2 80,2 Gmina Rąbino - 89,6 89,6 89,6 89,6 89,6 Gmina Sławoborze 90,1 90,2 90,2 90,2 90,5 Gmina Połczyn Zdrój 89,9 89,9 89,9 89,8 89,9 Gmina Świdwin 84,0 84,0 84,0 84,4 84,4 Źródło:Miasto Opracowanie Świdwin własne na podstawie danych95,1 GUS. 95,1 95,1 95,2 95,3 powiat świdwiński 90,3 90,3 90,3 90,3 90,4

59 60 61 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 62 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 42 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Stan techniczny sieci wodociągowej jest dobry. W 2015 roku planowana jest modernizacja sieci wodociągowej w Rokosowie o długości 800 mb na kwotę 215 000 zł.63

Gmina Sławoborze jest częściowo skanalizowana. Z instalacji kanalizacyjnej korzystało w 2012 roku 75,1% mieszkańców. W 2013 roku długość sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy Sławoborze wynosiła 111 374 m. Stan techniczny sieci jest dobry. W 2015 roku planuje się modernizację 8 sztuk przepompowni w Sławoborzu wraz z włączeniem ich do monitoringu na kwotę 340 000 zł.64

W Gminie Brzeżno wciąż połowa mieszkańców nie jest podłączona do kanalizacji (por. tabela). Podobnie jest w Gminie Rąbino (51,4%). Najlepiej pod tym względem sytuacja wygląda w Gminie Połczyn-Zdrój (89,5%). W Gminie Świdwin jest to tylko 40,6 %, w mieście Świdwin 84,1%.

Tabela 29: Korzystający z instalacji w % ogółu ludności z kanalizacji

2008 2009 2010 2011 2012

Gmina Brzeżno 35,8 35,8 35,9 51,0 51,0 Gmina Rąbino - 33,4 33,4 33,4 51,3 51,4 Gmina Sławoborze 72,4 72,4 72,4 72,3 75,1 Gmina Połczyn Zdrój 60,2 60,0 60,1 64,4 89,5 Gmina Świdwin 38,5 38,5 38,5 40,6 40,6 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. 82,5 82,6 82,7 82,8 84,1 powiat świdwiński 62,1 62,1 62,2 66,2 75,1

2.6.4 Gospodarka odpadami65

Odpady komunalne z terenu Gminy Sławoborze składowane są na składowisku odpadów w Wardyniu Górnym, którego zarządcą jest Międzygminne Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Spółka z o.o. z siedzibą w Wardyniu Górnym.

Podmiotem odpowiedzialnym za bieżące utrzymanie porządku jest Urząd Gminy w Sławoborzu. Na terenie Gminy Sławoborze, a dokładniej w Sławoborzu przy ul. Kolejowej 8, znajduje się Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych, w którym mieszkańcy mogą oddać wszelkie niepotrzebne odpady typu: stare meble (wielkogabaryty), zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny oraz zużyte opony. Zarządcą tego punktu jest Urząd Gminy w Sławoborzu.

Odpady typu zużyte baterie mieszkańcy mogą oddać do specjalnie przygotowanych pojemników znajdujących się w szkole (ul. Lipowa 19), w Urzędzie Gminy (ul. Kolejowa 8), w Gminnym Ośrodku Kultury (ul. Kolejowa 6). Przeterminowane lekarstwa mieszkańcy mogą bezpłatnie oddać do punktów znajdujących się w ośrodkach zdrowia (ul. Świdwińska 1 oraz Krzyżowa 5a) oraz do apteki – ul. Kołobrzeska 3.

63 64 65 Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 43 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.6.5 Zaopatrzenie w energię elektryczną i ciepłownictwo

Przez obszar Gminy Sławoborze przebiegają trasy dwu linii energetycznych najwyższych napięć: linia energetyczna 400 kV relacji Dunowo - Krajnik, linia energetyczna 110 kV relacji Łobez – Białogard (z odgałęzieniami do GPZ Świdwin). Odbiorcy energii elektrycznej w Gminie Sławoborze zasilani są z GPZ 110/15 kV w Świdwinie napowietrzną siecią rozdzielczą 15 kV poprzez stacje transformatorowe 15/0,4kV. Stacja transformatorowo - rozdzielcza w Świdwinie wyposażona jest w 2 transformatory po 16 MVA i zaopatruje w energię elektryczną także Świdwin, Gminę Świdwin, Brzeźno, Rąbino. Gmina Sławoborze ma połączenie siecią z GPZ w Białogardzie i Gościnie umożliwiające na wypadek awarii zasilenie odbiorców z tych kierunków. Warunki zasilania na terenie Gminy są dobre, istnieją rezerwy mocy umożliwiające zaspokojenie potrzeb ewentualnych nowych odbiorców.66

Zapotrzebowanie w ciepło w Gminie Sławoborze pokrywane jest z indywidualnych pieców i instalacji grzewczych. Źródłem energii cieplnej jest paliwo stałe. Kotłownia osiedlowa funkcjonuje w Rokosowie.

W miejscowości Sławoborze wszyscy mieszkańcy mają możliwość korzystania z gazu, jako nośnika energii. Są sporadyczne przypadki stosowania paliw płynnych oraz zastosowania pomp ciepła, m.in. w Krzecku dla potrzeb Domu Pomocy Społecznej, ogrzewanie olejowe budynków administracyjno – biurowych w Sławoborzu i kotłownia gazowa Zespołu Szkół Publicznych w Sławoborzu.67 Gmina nie realizuje we własnym zakresie usług dostawy c.o. i c.w.68

2.6.6 Zaopatrzenie w gaz

Dostawą gazu na terenie Gminy Sławoborze zajmuje się Kopalnia Gazu Ziemnego w Ciechnowie, która została przekazana do użytkowania w 2000 r. Z tego ujęcia gazu zasilane są miejscowości: Sławoborze, Krosino, Ząbrowo, Rusinowo, Oparzno, Łąkowo, Kluczkowo, Bierzwnica i Rąbino.69

Tabela 30: Korzystający z instalacji w % ogółu ludności z gazu

2008 2009 2010 2011 2012

Gmina Brzeżno 27,3 30,3 31,1 30,5 33,0 Gmina Rąbino - 1,2 2,9 3,0 4,7 4,7 Gmina Sławoborze 11,1 16,8 17,2 17,4 18,0 Gmina Połczyn Zdrój 3,4 10,9 11,3 11,4 11,9 Gmina Świdwin 3,1 10,5 10,6 11,0 10,9 Źródło:Miasto Dane Świdwin GUS. 76,1 81,1 80,8 80,1 77,8 powiat świdwiński 28,6 34,4 34,6 34,7 34,3

66 67 68 ibidem, s. 46. 69 Strategia…, op. cit., s. 45. Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. ibidem, s. 45. 44 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

W 2012 roku z instalacji gazowej korzystało 18% ludności Gminy Sławoborze. W Gminie Rąbino tylko 4,7% mieszkańców korzysta w instalacji gazowej, najwięcej jest w Gminie Brzeżno - 33% ludności (por. tabela).

2.7 GOSPODARKA I POTENCJAŁ LOKALNEGO RYNKU

2.7.1 Podmioty gospodarcze w Gminie

Liczba podmiotów gospodarczych oraz rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej wpływają na potencjał danego regionu. Gmina Sławoborze ma charakter rolniczo-leśny, a dominującym działem gospodarki jest rolnictwo.

W poniższej tabeli zostały przedstawione dane dotyczące podmiotów gospodarczych w Gminie Sławoborze w 2012 roku na tle powiatu świdwińskiego.

Tabela 31: Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w 2012 roku

powiat świdwiński Gmina Sławoborze 4412 250 - 232 30 Podmioty -gospodarki narodowej ogółem 428 35 - w tym w sektorze rolniczym 473 30 w tym sektorze przemysłowym 902 589 w tym w sektorze budowlanym Podmioty gospodarki narodowej na 10 tys. 640 472 ludności Źródło:Osoby Statystyczne fizyczne Vademecum prowadzące Samorządowca 2013. działalność gospodarczą na 10 tys. ludności Podmioty gospodarki narodowej wg wybranych sekcji PKD w 2013 roku w Gminie Sławoborze przedstawione zostały w poniższej tabeli. Największa aktywność gospodarcza dotyczy następujących sekcji: handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle (60 podmiotów), przetwórstwo przemysłowe (32), budownictwo (31) oraz rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (33).

45 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 32: Podmioty gospodarki narodowej wg wybranych sekcji PKD w latach 2008-2012

2009 2010 2011 2012 2013 - 25 26 29 30 33

Sekcja - A Rolnictwo, leśnictwo, 0 0 0 0 0 łowiectwo- i rybactwo 30 37 33 33 32 Sekcja B Górnictwo- i wydobywanie Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D Wytwarzanie i 2 2 2 2 3 zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze - do układów klimatyzacyjnych Sekcja E Dostawa wody; 0 0 0 0 0 gospodarowanie ściekami i odpadami oraz - działalność związana z 32 34 29 30 31 rekultywacją- Sekcja F Budownictwo 72 70 61 59 60 Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów- samochodowych, 16 18 17 21 17 włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa 10 10 9 9 9 Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem- i usługami 1 3 4 5 4 gastronomicznymi- 10 9 9 8 9 Sekcja J Informacja i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i 4 4 4 4 4 ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z 10 10 7 7 8 obsługą rynku nieruchomości Sekcja M- Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 5 8 7 4 4 Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania- i działalność wspierająca 6 6 6 6 6 Sekcja O Administracja publiczna i obrona - narodowa; obowiązkowe 7 7 7 8 11 zabezpieczenia- społeczne 15 15 14 14 14 Sekcja P Edukacja Sekcja Q -Opieka zdrowotna i pomoc 2 2 1 1 2 społeczna Sekcja R Działalność- związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S i T Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe 6 6 6 9 11 zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące- usługi na własne 0 0 0 0 0 potrzeby SekcjaŹródło: Dane U GUS i ZmianyOrganizacje strukturalne i grup zespoły podmiotów gospodarki narodowej w rejestrze REGON w województwie zachodniopomorskim eksterytorialnew 2012 roku, GUS, Szczecin 2013, s. 52

Od 2008 roku do 2010 roku liczba podmiotów gospodarczych w Gminie Sławoborze rosła (z 240 do 267). W 2011 roku ogółem do rejestru REGON wpisane było 245 podmiotów, a w 2012 roku 250,

46 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

z czego 238 działających w sektorze prywatnym (por. poniższa tabela). W 2013 roku w Gminie Sławoborze zarejestrowanych było 258 podmiotów gospodarki narodowej, z których 244 w sektorze prywatnym.70 W 2013 roku w Gminie Połczyn-Zdrój podmiotów gospodarczych było najwięcej (1705), najmniej natomiast w Gminie Brzeżno (154). Tabela 33: Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON (stan w dniu 31 XII), ogółem

2008 2009 2010 2011 2012 2013 Gmina Brzeżno 118 126 129 126 127 154 7 7 7 7 7 7 Ogółem 111 119 122 119 120 147 GminaSektor publicznyRąbino Sektor prywatny 221 228 236 219 235 253 10 10 10 10 10 10 Ogółem 211 218 226 209 225 243 GminaSektor publicznySławoborze Sektor prywatny 240 253 267 245 250 258 11 11 11 11 12 14 Ogółem 229 242 256 234 238 244 GminaSektor publicznyPołczyn-Zdrój Sektor prywatny 1707 1716 1758 1700 1682 1705 119 117 121 120 119 121 Ogółem 1588 1599 1637 1580 1563 1584 GminaSektor publicznyŚwidwin Sektor prywatny 318 326 346 347 342 340 11 11 11 6 6 7 Ogółem 307 315 335 341 336 333 MiastoSektor publiczny Świdwin Sektor prywatny 1789 1801 1845 1797 1776 1802 117 116 121 123 127 128 Ogółem 1672 1685 1724 1674 1649 1674 powiatSektor publiczny świdwiński Sektor prywatny 4393 4450 4581 4434 4412 4512 275 272 281 277 281 287 Ogółem 4118 4178 4300 4157 4131 4225 ŹSektorródło: Dane publiczny GUS. Sektor prywatny W miejscowości Sławoborze znajduje się 65% wszystkich podmiotów działających w Gminie. Według PKD największa ilość podmiotów gospodarczych w miejscowości Sławoborze reprezentowana jest przez pozostałą działalność, następnie przemysł i budownictwo, a najmniej jednostek gospodarczych jest w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie (por, tabela).

Tabela 34: Podmioty według PKD i rodzajów działalności w Sławoborzu

2009 2010 2011 2012 2013 160 180 163 162 164 40 52 46 44 43 Ogółem 17 18 16 18 19 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 112 119 109 110 112 Źródło:Przemysł Dane iGUS. budownictwo Pozostała działalność

70

Dane GUS. 47 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.7.2 Rolnictwo

Rolnictwo w Gminie Sławoborze stanowi podstawową funkcję gospodarczą. Użytki rolne zajmują 46% powierzchni Gminy. Niska bonitacja gleb zalicza gminę do obszarów o mało korzystnych warunkach dla rozwoju rolnictwa - zdecydowana przewaga klas IV i V. W strukturze własnościowej dominuje własność państwowa i stanowi 67,98 % użytków rolnych (własność Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa w Szczecinie), pozostała własność to rolnicy indywidualni. Na koniec 2012 roku w Gminie Sławoborze były 443 gospodarstwa rolne (por. tabela).71

Tabela 35: Ilość gospodarstw rolnych

Stan na koniec IV kwartału 2012 Gmina Ilość gospodarstw rolnych 361

Gmina Brzeżno 333 Gmina Rąbino 443 - Gmina Sławoborze 1029

Gmina Połczyn 831 Zdrój 103 Gmina Świdwin 3100 Miasto Świdwin Źródło: GUS. Ogółem

Warunki przyrodnicze regionu są szczególnie sprzyjające do uprawy ziemniaków, a w produkcji zwierzęcej sprzyjają rozwojowi bydła i trzody chlewnej. Niski stopień zanieczyszczenia środowiska oraz dobre, nieskażone gleby pozwalają na rozwój rolnictwa ekologicznego (produkcję zdrowej żywności)72.

2.7.3 Leśnictwo

Lasy zajmują 49,0% powierzchni Gminy, administrowane są przez nadleśnictwa z siedzibą w Świdwinie i Gościnie. Lasy w zdecydowanej większości reprezentują siedliska boru świeżego, w drzewostanach panuje sosna. Lasy mieszane występują w części południowej, w większym zakresie występuje tu buk, dąb, brzoza. W niewielkich ilościach występuje świerk, a na siedliskach wilgotnych (łęgi, olsy) olsza czarna. Zasadnicze znaczenie gospodarcze ma sosna, która dominuje we wszystkich siedliskach w obrębie

71 72 -2013. Dane dotyczą rolników posiadających powyżej 1 ha użytków rolnych Lokalny Program Rewitalizacji Obszarów Wiejskich Gminy Sławoborze na lata 2007 48 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

całej Gminy. Udział buka, brzozy, świerku i dębu jest nieduży, a pozostałych gatunków minimalny (0,1%).

W związku z dużą lesistością terenu na obszarze Gminy jest dobrze rozwinięty sektor leśny oraz powiązane z nim zakłady przerobu drewna.73

2.8 BUDŻET GMINY

Zakres przedsięwzięć realizowanych przez Gminę zależy w znacznym stopniu od jego dochodów oraz możliwości inwestycyjnych. Trend rosnący w zakresie dochodów, trwający od 2008, załamał się i w 2012 dochody wyniosły 14,5 mln zł. wobec 16,3 mln. zł w 2011 roku. Ponadto w roku 2008, 2010 i 2013 wydatki były wyższe niż dochody.

W 2013 roku dochód ogółem na 1 mieszkańca wyniósł 3564,33 zł., natomiast wydatki ogółem na 1 mieszkańca 3744,01 zł.

W latach 2008-2013 dochody i wydatki Gminy kształtowały się następująco:

Tabela 36: Dochody i wydatki Gminy w latach 2008-2013

2008 2009 2010 2011 2012 2013

12 320 150 13 202 376 13 222 847 16 286 418 14 472 600 14 852 551 Dochody budżetu Gminy -Dochody ogółem 3 855 607 4 171 468 4 146 941 6 130 363 4 390 070 5 696 936 w tym dochody własne

1dochody ogółem na 2866,48 3093,34 3069,37 3821,31 3417,38 3564,33 mieszkańca 15 846 259 12 057 452 16 824 529 13 779 919 14 152 750 15 601 316 Wydatki z budżetu Gminy -Wydatki ogółem w tym 6 317 852 1 012 706 4 734 030 1 101 829 621 336 921 799 wydatki majątkowe inwestycyj ne

1Wydatki ogółem na 3686,89 2825,08 3905,42 3233,20 3341,85 3744,01 Źródło: Dane GUS. mieszkańca

73

Strategia..., op. cit., 52. 49 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Jak wynika z powyższej tabeli dochody, w 2013 roku, ogółem wyniosły 14,8 mln zł. (por. wykres), wydatki natomiast 15,6 mln. zł (por. wykres).

Rysunek 2: Dochody Gminy Sławoborze w mln zł. w 2013 roku

14,8

5,7 4,6 4 3,2

w tym zadania subwencja dotacje dochody dochody oświatowe ogólna własne ogółem

Źródło: Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze.

Rysunek 3: Wydatki Gminy Sławoborze w mln zł w 2013 roku

15,6 14,6

5,6

0,9 0,9

wydatki majątkowe w tym bieżące w tym ogółem inwestycyjne wynagrodzenia

Źródło: Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze.

Dochody budżetu Gminy Sławoborze (w %) w latach 2010-2013 przedstawione zostały w poniższej tabeli.

50 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 37: Dochody budżetu Gminy według działów (%)

2010 2011 2012 2013

Dochody ogółem 100,0 100,0 100,0- 100,00 Rolnictwo i łowiectwo 2,8 2,0 2,4 2,6 Transport i łączność 0,2 5,7 Gospodarka mieszkaniowa 0,9- 2,6 6,4 0,4 Administracja publiczna 0,8 0,6 0,4 0,5 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona 1,1 0,1 0,1 przeciwpożarowa Różne rozliczenia 34,4 26,5 32,4 27,5 Oświata i wychowanie 0,1 0,0 0,2 0,3 Pomoc społeczna i pozostałe zadania w 25,6 24,3 24,3 19,5 zakresie polityki społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza 2,3 1,9 2,3 2,3 Gospodarka komunalna i ochrona 0,50 0,50 0,5 0,1 środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 0 2,5 0,10 narodowego Kultura fizyczna 4,8 0,1 Dochody od osób prawnych i osób 27,2 34,6 27,0 35,8 Źródło:fizycznych Opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz danych własnych Urzędu Gminy Sławoborze. Pozostałe 0,3 0,3 1,3 2,4 W 2013 roku dochody Gminy na 1 mieszkańca wyniosły 3564,33 zł. i były wyższe o 146,95 zł. niż w roku 2012, kiedy najwyższe dochody ogółem, spośród gmin powiatu świdwińskiego, zanotowano w Gminie Brzeżno – 4074 zł. (por. tabela). W 2012 roku środki w dochodach budżetu Gminy na finansowanie i współfinansowanie programów i projektów unijnych wyniosły 1,5 mln. zł.74

Tabela 38: Dochody ogółem na 1 mieszkańca, zł.

2008 2009 2010 2011 2012

Gmina Brzeżno 2792,57 2871,12 2852,35 2993,30 4073,89 Gmina Rąbino - 2546,44 2747,68 2780,86 3120,33 3529,53 Gmina Sławoborze 2866,48 3093,34 3069,37 3821,31 3417,38 Gmina Połczyn Zdrój 2634,05 3090,62 2957,26 3006,04 3372,08 Gmina Świdwin 2603,74 2822,78 2852,90 2923,61 3379,90 Źródło:Miasto Opracowanie Świdwin własne na podstawie2325,66 danych GUS. 2267,97 2509,95 2643,30 2784,84 Powiat Świdwiński 978,62 1017,23 1070,34 1152,50 1263,49 Wydatki budżetu Gminy Sławoborze w 2013 roku, według działów, zaprezentowane zostały w poniższej tabeli.

74

Dane GUS. 51 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 39: Wydatki budżetu Gminy według działów (%)

2010 2011 2012 2013

Wydatki ogółem 100,0 100,0 100,0 100,0 Rolnictwo i łowiectwo 3,0 3,0 3,0 2,6 Transport i łączność 9,4 2,3 1,4 1,6 Gospodarka mieszkaniowa 8,9 1,4 0,2 0,1 Administracja publiczna 8,4 11,1 13,3 11,1 Bezpieczeństwo publiczne i ochrona 0,9 4,3 1,3 1,6 przeciwpożarowa Różne rozliczenia 0,1 0,1 0,4 0,2 Oświata i wychowanie 19,8 27,1 26,6 25,7 Pomoc społeczna i pozostałe zadania w 24,2 34,0 30,1 25,3 zakresie polityki społecznej Edukacyjna opieka wychowawcza 3,3 4,1 4,6 4,0 Gospodarka komunalna i ochrona 4,5 3,2 4,4 8,2 środowiska Kultura i ochrona dziedzictwa 6,7 5,4 4,1 2,9 narodowego Kultura fizyczna 6,4 1,1 3,5 1,2 Działalność usługowa 0,3 0,3 0,4 2,7 Źródło:Ochrona opracowanie zdrowia własne na podstawie danych GUS oraz danych0,3 własnych Urzędu 0,4Gminy Sławoborze. 1,5 2,4 pozostałe 3,7 2,3 5,0 8,9

2.9 ORGANIZACJE POZARZĄDOWE

Na terenie Gminy Sławoborze funkcjonują następujące organizacje pozarządowe, działające w formie stowarzyszenia i innych organizacji społecznych:

. Stowarzyszenie na Rzecz Inicjatyw Społecznych „Kariatyda” - celem Stowarzyszenia jest wszechstronne wspieranie osób niepełnosprawnych w ich drodze do pełnego i w miarę możliwości samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, a także osób zagrożonych marginalizacją i wykluczeniem społecznym. . Gminny Ludowy Klub Sportowy „Pomorzanin” – misją Klubu jest popularyzacja kultury fizycznej i sportu. . Stowarzyszenie Emerytów „Optymiści” – celem jest popularyzacja i upowszechnianie w społeczeństwie akceptacji wieku starszego, jako naturalnego okresu życia, który jest czasem radosnej satysfakcji i spełnienia życiowego dojrzałego człowieka, z którego doświadczenia i umiejętności czerpią młodsze pokolenia. . Szkolne Koło „Caritas” przy Zespole Szkół Publicznych w Sławoborzu– celem świadczenie pomocy ludziom potrzebującym, integracja i uwrażliwienie młodego pokolenia. . Świdwińskie Stowarzyszenie „Amazonka” – misją stowarzyszenia jest rehabilitacja fizyczna i psychiczna chorych po mastektomii. . Stowarzyszenie Oldbojów Piłki Nożnej – celem jest popularyzacja sportu, promocja zdrowego stylu życia i organizacja czasu wolnego byłym piłkarzom.75

75

Dane własne Urzędu Gminy Sławoborze. 52 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Ponadto na terenie Gminy działają Ochotnicze Straże Pożarne w miejscowościach: Sławoborze, Rokosowo, Słowieńsko i Powalice, których zadaniem jest m.in.:

. prowadzenie działalności mającej na celu zapobieganie pożarom oraz współdziałanie w tym zakresie z Państwową Strażą Pożarną, organami samorządowymi i innymi podmiotami, . udział w akcjach ratowniczych przeprowadzanych w czasie pożarów, zagrożeń ekologicznych związanych z ochroną środowiska oraz innych klęsk i zdarzeń, . informowanie ludności o istniejących zagrożeniach pożarowych i ekologicznych oraz sposobach ochrony przed nimi, rozwijanie wśród członków ochotniczej straży pożarnej kultury fizycznej i sportu oraz prowadzenia działalności kulturalno-oświatowej i rozrywkowej, działanie na rzecz ochrony środowiska.76

76 - - -67. Strategia rozwoju społeczno gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010 2020, Sławoborze, lipiec 2010, s. 66 53 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

3 WYNIKI BADAŃ ANKIETOWYCH (ILOŚCIOWYCH) ORAZ JAKOŚCIOWYCH

3.1 BEZPOŚREDNIE WYWIADY KWESTIONARIUSZOWE (PAPI)

Liczebność próby: zostało przeprowadzonych 70 wśród mieszkańców Gminy Sławoborze. Jako uzupełnienie badania PAPI wykorzystano technikę CAWI. CAWI polega na umieszczeniu kwestionariusza na stronie internetowej tak, aby był dostępny z poziomu przeglądarki internetowej. Zamieszczoną w Internecie ankietę wypełniło 3 mieszkańców Gminy Sławoborze.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości i dostępności oferty kulturalnej

Oferta kulturalna w Gminie Sławoborze opiera się głównie na działalności Domu Kultury, Gminnej Biblioteki Publicznej oraz świetlic wiejskich w szkołach. 54,95% respondentów raczej dobrze ocenia jakość i dostępność oferty kulturalnej, bardzo dobrze - 2,82% opiniodawców. Przeciwnego zdania jest ponad 40% badanych, co wskazuje na potrzebę rozszerzenia oferty i jakości działań w obszarze kultury.

Rysunek 4. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem jakości i dostępności oferty kulturalnej?

1,41% 2,82%

9,86% Bardzo dobrze Raczej dobrze 30,99% 54,93% Raczej źle Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem warunków mieszkaniowych

Warunki mieszkaniowe zostały bardzo dobrze ocenione przez 78.87% respondentów oraz raczej dobrze przez 5,53%. Negatywnie wypowiedziało się ponad 14% ankietowanych. Wyniki wskazują, że warunki mieszkaniowe w znacznym stopniu odpowiadają potrzebom mieszkańców.

54 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 5. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem warunków mieszkaniowych?

1,41% 5,63%

14,08% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 78,87% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem bezpieczeństwa publicznego mieszkańców

Ponad 80% uczestników badania w przychylny sposób wypowiedziało się na temat bezpieczeństwa publicznego w Gminie Sławoborze. 5,63% badanych nie czuje się bezpiecznie, 14,08% nie ma zdania na ten temat. Z otrzymanych odpowiedzi wynika, że mieszkańcy czują się w dużym stopniu bezpiecznie, a wydatki na bezpieczeństwo publiczne są wystarczające.

Rysunek 6. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem bezpieczeństwa publicznego mieszkańców?

5,63% 14,08% 18,31% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 61,97% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem zabezpieczenia opieki nad dziećmi do 3 lat

Większość badanych uważa zabezpieczenie opieki na dziećmi do lat 3 w Gminie jako bardzo dobre (12,68%) lub raczej dobre (60,56%). Ponad 8% respondentów dostrzegło potrzebę poprawy w tym obszarze, a 18,31% powstrzymało się od udzielenia jednoznacznej odpowiedzi.

55 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 7. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem zabezpieczenia opieki nad dziećmi do lat 3?

18,31% 12,68% 1,41% Bardzo dobrze 7,04% Raczej dobrze Raczej źle 60,56% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dostępności placówek przedszkolnych

Według 80,28% opiniodawców dostępność placówek przedszkolnych odpowiada ogólnemu zapotrzebowaniu mieszkańców. Przeciwną opinię reprezentuje ponad 7% ankietowanych. Wyniki świadczą o odpowiedniej liczbie placówek przedszkolnych na terenie Gminy.

Rysunek 8. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem dostępności placówek przedszkolnych?

7,04% 12,68% 15,49% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 64,79% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dostępności placówek szkolnych

Jeszcze większa liczba respondentów (niemal 86%) wyraziła przekonanie, że liczba placówek szkolnych jest w Gminie Sławoborze wystarczająca. Zaledwie 4,23% badanych zgłosiło potrzebę powstania większej liczby placówek szkolnych. Prawie 10% badanych wstrzymało się od udzielenia odpowiedni na ten temat.

56 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 9. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem dostępności placówek szkolnych?

4,23% 9,86% 19,72% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 66,20% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży

59,15% ankietowanych jest zadowolona z oferty i jakości zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży, zaś ponad 7% bardzo zadowolona. Prawie co piąty respondent nie wypowiedział się w tej kwestii. Ponad 15% opiniodawców dostrzegło potrzebę usprawnienia działań dotyczących zajęć po lekcjach. Opinia badanych wskazuje na troskę władz Gminy o urozmaicenie czasu wolnego dzieci i młodzieży po zajęciach lekcyjnych.

Rysunek 10. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży?

7,04%

1,41% 18,31% Bardzo dobrze

14,08% Raczej dobrze Raczej źle 59,15% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dostępności punktów usługowo-handlowych

69,02% ankietowanych oceniło warunki życia w Gminie Sławoborze pod względem punktów usługowo-handlowych w sposób pozytywny, udzielając w 11,27% odpowiedzi „bardzo dobrze” i w 57,75% - „raczej dobrze”. Prawie 26,76% respondentów wypowiedziało się w tej kwestii negatywnie, co świadczy o konieczność zwiększenia liczby tego typu punktów. 4,23% badanych osób najprawdopodobniej nie korzysta z takich punktów na terenie Gminy, gdyż nie potrafiła jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie.

57 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 11. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem dostępności punktów usługowo-handlowych?

4,23%

11,27% 26,76% Bardzo dobrze Raczej dobrze

57,75% Raczej źle Zdecydowanie źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem stanu nawierzchni dróg

Na stan nawierzchni dróg narzeka 12,68% badanych osób. Wynik ten ujawnił, że w Gminie znajdują się drogi, które powinny zostać wyremontowane. Pozostała grupa respondentów (87,32%) wypowiedziała się w tym temacie pozytywnie, co oznacza, że nie widzi konieczności modernizacji nawierzchni lokalnych.

Rysunek 12. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem stanu nawierzchni dróg?

1,41%

11,27% 11,27% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 76,06% Zdecydowanie źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dostępności do sieci wodociągowej

Na temat sieci wodociągowej w Gminie Sławoborze pozytywną opinię wyraziło blisko 96% badanych (w tym 8,45% ankietowanych bardzo dobrą). Ponad 7% respondentów jest przeciwnego zdania – mogą to być osoby, które nie mają możliwości korzystania z sieci wodociągowej. Ten bardzo dobry wynik może w przyszłości zostać poprawiony na skutek zaplanowanej na 2015 rok modernizacja sieci wodociągowej w Rokosowie o długości 800 mb.

58 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 13. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem sieci wodociągowej?

7,04%

8,45%

Bardzo dobrze Raczej dobrze

84,51% Raczej źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dostępności do sieci kanalizacyjnej

Bardzo przychylnie oceniono również znajdującą się na terenie Gminy sieć kanalizacyjną (8,45% ocen bardzo dobrych, 84,51% ocen dobrych). Negatywnie na ten temat wypowiedziało się 7,04% badanych. Osiągnięty rezultat może w niedługim czasie ulec poprawie dzięki zaplanowanej na 2015 rok modernizacji 8 sztuk przepompowni w Sławoborzu wraz z włączeniem ich do monitoringu.

Rysunek 14. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem sieci kanalizacyjnej?

5,63%

11,27% Bardzo dobrze Raczej dobrze 83,10% Raczej źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości sieci energetycznej

Do funkcjonowania sieci energetycznej na terenie Gminy Sławoborze zastrzeżeń nie ma ponad 90% respondentów, w tym 7,04% badanych osób określiła ją, jako bardzo dobrą. Zaledwie niecałe 10% ankietowanych wybrało odpowiedź „raczej źle”. Oznacza to, że warunki zasilania w dużym stopniu odpowiadają mieszkańcom.

59 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 15. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem sieci energetycznej?

7,04%

9,86%

Bardzo dobrze Raczej dobrze

83,10% Raczej źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem sieci telekomunikacyjnej

Zadowolenie z funkcjonującej sieci telekomunikacyjnej deklaruje ponad 81% ankietowanych. Pozostałą grupa respondentów wypowiedziała się w tej kwestii negatywnie, zaznaczając odpowiedzi „raczej źle” (14,08%) oraz „zdecydowanie źle” (2,82%). Najprawdopodobniej osoby te mają utrudniony dostęp do usług telekomunikacyjnych, co w konsekwencji może grozić wykluczeniem społecznym.

Rysunek 16. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem sieci telekomunikacyjnej?

2,82% 1,41% 5,63%

14,08% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 76,06% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości dostępu do Internetu

Życie w Gminie Sławoborze pod względem jakości dostępu do Internetu jest bardzo dobra według 4,23% respondentów, a 67,61% określiło ją jako raczej dobrą. Negatywnie ten aspekt oceniło ponad 18% badanych. Prawie 10% nie ma zdania, co może oznaczać, że grupa ta nie posiada dostępu do Internetu lub nie ma potrzeby korzystania z tego typu usług. Zauważalny wskaźnik negatywnych wypowiedzi powinna skłonić władze Gminy do podjęcia działań mających na celu poprawę jakości dostępu mieszkańców do Internetu.

60 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 17. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem jakości dostępu do Internetu?

4,23% 1,41% 9,86% Bardzo dobrze 16,90% Raczej dobrze Raczej źle 67,61% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem transportu publicznego (komunikacji zbiorowej)

Zdaniem ponad 91% ankietowanych transport publiczny w Gminie nie funkcjonuje w sposób właściwy, o czym świadczy 47,89% odpowiedzi „raczej źle” i 43,66% - „zdecydowanie źle”. Zaledwie 8,45% respondentów prezentuje przeciwną opinię. Wynika z tego, że istnieje ogromna potrzeba zmian w tym zakresie, a umowa z przewoźnikiem publicznym (PKS Gryfice) nie odpowiada wymaganiom mieszkańców.

Rysunek 18. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem transportu publicznego (komunikacji zbiorowej)?

4,23% 4,23%

43,66% Bardzo dobrze Raczej dobrze 47,89% Raczej źle Zdecydowanie źle

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem oferty inwestycyjnej w Gminie, dzięki której Gmina jest atrakcyjna dla inwestorów z zewnątrz

Od jednoznacznej oceny warunków życia w Gminie pod względem oferty inwestycyjnej Gminy, dzięki której jest ona atrakcyjna dla inwestorów z zewnątrz wstrzymało się 40,85% uczestników badania, co może być spowodowane brakiem zainteresowania mieszkańców tym tematem lub niewielką liczbą podejmowanych w tym aspekcie działań. Prawie 37% ankietowanych uważa gminę za nieatrakcyjną, innego zdania jest prawie 23% opiniodawców, którzy w 1,41% oceniło ją „bardzo dobrze” i w 21,13% „raczej dobrze”.

61 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 19. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem oferty inwestycyjnej Gminy, dzięki której Gmina jest atrakcyjna dla inwestorów z zewnątrz?

1,41%

21,13% 40,85% Bardzo dobrze Raczej dobrze 19,72% Raczej źle Zdecydowanie źle 16,90% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem stanu środowiska naturalnego

Warunki życia w Gminie pod względem stanu środowiska naturalnego zostały ocenione przez respondentów bardzo wysoko. Ponad 87% badanych wypowiedziało się w tej kwestii pozytywnie – 71,83% bardzo dobrze, zaś 15,49% raczej dobrze. 8,45% ankietowanych określiło stan środowiska, jako zły. Obecny stan rzeczy najprawdopodobniej ulegnie poprawie w wyniku planowanych inwestycji proekologicznych, jak np. promowanie wykorzystania energii odnawialnej.

Rysunek 20. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem stanu środowiska naturalnego?

4,23%

8,45% 15,49% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 71,83% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem systemu segregacji odpadów na terenie Gminie

Ponad 76% uczestników badania przychylnie oceniło system segregacji odpadów na terenie ocenianej Gminy. Niespełna 13% respondentów dostrzega potrzebę poprawy obecnej sytuacji. Z otrzymanych wyników można wywnioskować, że działania władz Gminy w dość znacznym zakresie spełniają oczekiwania mieszkańców.

62 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 21. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem systemu segregacji odpadów na terenie Gminy?

5,63% 11,27% 12,68% Bardzo dobrze 7,04% Raczej dobrze Raczej źle 63,38% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem świadomości ekologicznej mieszkańców

12,68% respondentów określiło świadomość ekologiczną mieszkańców Gminy Sławoborze, jako bardzo dobrą, 63,38% jako raczej dobrą. Mniejszy odsetek ankietowanych (12,67%) uważa, że wiedza ludzi na ten temat mogłaby być większa. Z odpowiedzi wynika, że realizacja celu zawartego w „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020”, jakim jest podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy przebiega pomyślnie.

Rysunek 22. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem świadomości ekologicznej mieszkańców?

9,86% 12,68% Bardzo dobrze 11,27% Raczej dobrze 5,63% Raczej źle 60,56% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem czystości i porządku na terenie Gminy

Działalność podmiotu odpowiedzialnego za bieżące utrzymanie porządku, czyli Urzędu Gminy w Sławoborzu korzystnie oceniło 81,69% uczestników badania. Jedynie 7,04% ankietowanych wybrało odpowiedź „raczej źle”. Na uwagę zasługuje fakt, że w opinii zaledwie 1,41% ankietowanych bieżące utrzymanie porządku jest bardzo złe. Wyniki wskazują, że mieszkańcy w dużym stopniu są zadowoleni z obecnej sytuacji w tym aspekcie. Niemal 10% respondentów nie potrafiła jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie.

63 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 23. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem czystości i porządku na terenie Gminy?

7,04% 1,41% 7,04% 9,86% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 74,65% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem dbałości mieszkańców o czystość i estetykę posesji

W opinii 67,61% respondentów mieszkańcy dbają o czystość i estetykę swoich posesji. Odmienny pogląd reprezentuje prawie 16% ankietowanych, gdyż w 8,45% udzielili odpowiedzi „raczej źle”, a w 7,04% „zdecydowanie źle”. Z kolei 16,90% opiniodawców nie wypowiedziało się na ten temat.

Rysunek 24. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem dbałości mieszkańców o czystość i estetykę posesji?

16,90% 9,86% Bardzo dobrze 7,04% 8,45% Raczej dobrze Raczej źle 57,75% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości i dostępności opieki zdrowotnej

60,57% badanych osób jest zadowolona z jakości i dostępności opieki zdrowotnej na terenie Gminy. Ponad 38% ankietowanych stwierdziło, że liczba przychodni oraz jakość świadczonych usług medycznych nie zaspokaja ich potrzeb. Oznacza to, że znaczna część mieszkańców oczekuje podjęcia stosownych działań w zakresie poprawy jakości i dostępności opieki zdrowotnej.

64 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 25. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem jakości i dostępności opieki zdrowotnej?

1,41% 4,23%

14,08% Bardzo dobrze Raczej dobrze 23,94% 56,34% Raczej źle Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości i dostępności pomocy społecznej

Na terenie Gminy funkcjonuje Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sławoborzu oraz Dom Pomocy Społecznej dla osób w podeszłym wieku w Krzecku. Negatywnie działalność tych instytucji oceniło ponad 36,62% ankietowanych, a pozytywnie ponad połowa respondentów (52,12%). Odpowiedzi nie udzieliło 11,27% opiniodawców, którzy prawdopodobnie nie korzystali dotychczas z usług pomocy społecznej. Wysoki wskaźnik osób nieprzychylnie wypowiadających się na ten temat wskazuje na potrzebę przeprowadzenia konsultacji w celu poznania oczekiwań mieszkańców w tym zakresie.

Rysunek 26. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem jakości i dostępności pomocy społecznej?

2,82%

11,27% Bardzo dobrze 18,31% Raczej dobrze 49,30% Raczej źle 18,31% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem jakości i dostępności oferty sportowo- rekreacyjnej

W opinii respondentów jakość i dostępność oferty sportowo-rekreacyjnej jest zadowalająca – 64,79% wybrało odpowiedź „raczej dobrze”, natomiast 12,68% „bardzo dobrze”. Mniej niż 10% badanych nie jest zadowolona z oferty sportowo-rekreacyjnej, 12,68% ankietowanych wstrzymało się od głosu. Wyniki sugerują, że infrastruktura, kluby i sekcje, a także wydarzenia sportowe są dość pozytywnie postrzegane przez mieszkańców Gminy.

65 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 27. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem jakości i dostępności oferty sportowo-rekreacyjnej?

1,41% 12,68% 12,68% Bardzo dobrze 8,45% Raczej dobrze Raczej źle 64,79% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem organizacji przestrzeni publicznej (parki, place zabaw)

W ocenie większości badanych osób organizacja przestrzeni publicznej jest na poziomie zadowalającym. Świadczy o tym 16,90% odpowiedzi „bardzo dobrze” i 66,20% - „raczej dobrze”. Opinie negatywne stanowiły 8,45% wszystkich głosów. Taka sama liczba ankietowanych najprawdopodobniej nie interesuje się życiem sportowym na terenie Gminy, gdyż nie udzieliła jednoznacznej odpowiedzi na ten temat.

Rysunek 28. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem organizacji przestrzeni publicznej (parki, place zabaw)?

2,82% 5,63% 8,45% 16,90% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle Zdecydowanie źle 66,20% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem stopy życiowej mieszkańców Gminy

Ankietowani w zdecydowanej większości wskazywali na niską stopę życiową mieszkańców Gminy – odpowiedź „raczej źle” zaznaczyło 56,34%, zaś 29,58% - „zdecydowanie źle”. Jedynie 12,68% badanych oceniło sytuację w tym aspekcie, jako zadowalającą. Powyższe opinie mogą wynikać z bardzo wysokiego poziomu bezrobocia na terenie Gminy.

66 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 29. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem stopy życiowej mieszkańców Gminy?

1,41% 1,41%

11,27% 29,58% Bardzo dobrze Raczej dobrze Raczej źle 56,34% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem możliwości znalezienia/zmiany pracy na terenie Gminy

Respondenci również negatywnie ocenili możliwość znalezienia/zmiany pracy na terenie Gminy. Blisko 86% opiniodawców uznało, że nie ma perspektyw na znalezienie/zmianę pracy na terenie Gminy Sławoborze. Niespełna 13% ankietowanych prezentuje odmienne zdanie. Duży odsetek negatywnych ocen możliwości znalezienia/zmiany pracy na terenie Gminy stanowi rezultat wysokiego poziomu bezrobocia, spowodowanego głównie restrukturyzacją gospodarki, regresem gospodarczym (w tym w sektorze rolniczym), a także brakiem kapitału inwestycyjnego i pomysłów na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej.

Rysunek 30. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem możliwości znalezienia/zmiany pracy na terenie Gminy?

4,23% 1,41% 5,63%

Bardzo dobrze

36,62% Raczej dobrze 52,11% Raczej źle Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem warunków prowadzenia działalności rolniczej

Warunki życia w Gminie pod względem warunków prowadzenia działalności rolniczej pozytywnie oceniło 35,21%, a negatywnie 33,80%. Znaczna część respondentów zaznaczyła odpowiedź „trudno powiedzieć”, co może wynikać z faktu, że osoby te nie mają bezpośredniej styczności z sektorem rolniczym.

67 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 31. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem warunków prowadzenia działalności rolniczej?

1,41%

30,99% 33,80% Bardzo dobrze Raczej dobrze

7,04% Raczej źle

26,76% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem warunków prowadzenia działalności gospodarczej (handlowo-usługowo-produkcyjna)

Większość opiniodawców (50,70%) uważa, że Gmina zapewnia zadowalające warunki prowadzenia działalności gospodarczej. Wśród badanych, 31% osób prezentuje odmienne zdanie na ten temat. Nieodpowiednie warunki stanowią potencjalną barierę dla powstawania nowych przedsiębiorstw, przeciwdziałających największemu problemowi Gminy - bezrobociu.

Rysunek 32. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem warunków prowadzenia działalności gospodarczej (handlowo-usługowo-produkcyjna)?

18,31% 15,49% Bardzo dobrze

16,90% Raczej dobrze 35,21% Raczej źle 14,08% Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem oferty turystycznej Gminy

26,76% ankietowanych raczej dobrze oceniło ofertę turystyczną Gminy. Większy odsetek badanych nie uznał Gminy Sławoborze za atrakcyjną dla turystów (47,88%). Żaden z uczestników badania nie przyznał oceny bardzo dobrej. Wyniki sugerują, że pomimo korzystnego ukształtowania terenu, występowania zbiorników wodnych i rzek, Gmina nie wykorzystuje ich w odpowiedni sposób.

68 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 33. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem oferty turystycznej Gminy?

25,35% 26,76% Raczej dobrze

14,08% Raczej źle Zdecydowanie źle 33,80% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem estetyki i wizerunku Gminy

W ocenie 46,48% ankietowanych estetyka i wizerunek Gminy są raczej dobre oraz dla 7,04% bardzo dobre. Przeciwnie zaś oceniło ten aspekt 30,98% badanych (23,94% raczej źle, 7,07% zdecydowanie źle). Powyższy rezultat wskazuje na skuteczność dotychczas podjętych kroków mających na celu poprawę estetyki i wizerunku Gminy, niemniej jednak większa intensywność działań jest potrzebna, aby ulepszyć nie do końca zadowalający wynik.

Rysunek 34. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem estetyki i wizerunku Gminy?

7,04%

15,49% Bardzo dobrze 7,04% Raczej dobrze 46,48% 23,94% Raczej źle Zdecydowanie źle Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia w Gminie pod względem promocji Gminy

Ponad 38% uczestników badania w przychylny sposób wypowiedziało się o promocji Gminy, zaś krytycznie 35,21%. W temacie tym nie wypowiedziało się 26,75% ankietowanych. Promocja Gminy jest jednym z niewykonanych dotąd priorytetów Strategii z 2010 roku. Jego realizacja może przyczynić się do napływu turystów i inwestorów na badane tereny.

69 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 35. Jak Pan/i ocenia warunki życia w Gminie pod względem promocji Gminy?

2,82%

26,76% Bardzo dobrze 35,21% Raczej dobrze 9,86% Raczej źle Zdecydowanie źle 25,35% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności wspierania i realizacji działań kulturalnych i artystycznych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Wspieranie i realizację działań kulturalnych i artystycznych na terenie Gminy za istotne uważa 78,88% badanych. Przeciwnego zdania jest 12,68% respondentów, natomiast 26,76% nie wypowiedziało się jednoznacznie na ten temat.

Rysunek 36. Proszę ocenić ważność wspierania i realizacji działań kulturalnych i artystycznych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

8,45% 12,68% 30,99% Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne 47,89% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności wspierania rozwoju przedsiębiorczości na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Prawie wszyscy respondenci dostrzegają konieczność wspierania rozwoju przedsiębiorczości (59,15% ocenia przedsięwzięcie za bardzo ważne, 36,62% - raczej ważne). Świadczy to o dużym zapotrzebowaniu mieszkańców na zakładanie własnej działalności gospodarczej lub znalezieniu zatrudnienia w powstających firmach na terenie Gminy.

70 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 37. Proszę ocenić ważność wspierania rozwoju przedsiębiorczości na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

1,41% 2,82%

36,62% Zdecydowanie ważne

59,15% Raczej ważne Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności realizacji działań służących znajdowaniu i zmianie pracy przez mieszkańców (np. poprzez szkolenia) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Respondenci bardzo wysoko ocenili także ważność działań służących znajdowaniu i zmianie pracy przez mieszkańców. 94,37% z nich wyraziło aprobatę dla realizacji przedsięwzięcia, zaledwie 4,23% odpowiedziało „raczej nieważne”.

Rysunek 38. Proszę ocenić ważność realizacji działań służących znajdowaniu i zmianie pracy przez mieszkańców (np. poprzez szkolenia) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

4,23% 1,41%

30,99% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 63,38% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności zwiększenia bezpieczeństwa publicznego (działania na rzecz obniżenia przestępczości) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Za zwiększeniem bezpieczeństwa publicznego na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022 opowiedziało się 39,44% badanych, natomiast takiej potrzeby nie dostrzegło 32,39% ankietowanych. Pozostała grupa respondentów (28,17%) nie wyraziła swojego zdania.

71 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 39. Proszę ocenić ważność zwiększenia bezpieczeństwa publicznego (działania na rzecz obniżenia przestępczości) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

19,72% 28,17% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 19,72% 7,04% Raczej nieważne

25,35% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności przeciwdziałania uzależnieniom na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Przeciwdziałanie uzależnieniom zostało uznane za bardzo ważne przedsięwzięcie przez 28,17% uczestników badania, z kolei za raczej ważne przez 25,35%. Sensu dla tego typu działań nie widzi 33,80% respondentów. 12,68% opiniodawców nie jest zainteresowanych tym tematem.

Rysunek 40. Proszę ocenić ważność przeciwdziałania uzależnieniom na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

Zdecydowanie ważne 12,68% 28,17% 14,08% Raczej ważne

19,72% Raczej nieważne 25,35% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności zabezpieczenia opieki nad dziećmi do lat 3 na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Pomysł realizowania działań mających na celu zabezpieczenie opieki nad dziećmi do lat 3 pozytywnie oceniło 92,96% badanych, natomiast negatywnie 4,23%. Wyniki wskazują, że przedsięwzięcie zostanie entuzjastycznie odebrane przez mieszkańców.

72 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 41. Proszę ocenić ważność zabezpieczenia opieki nad dziećmi dla lat 3 na terenie Gminy w perspektywie lat 2014- 2022?

1,41% 4,23% 1,41%

Zdecydowanie ważne 46,48% Raczej ważne 46,48% Raczej nieważne Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności poprawy stanu infrastruktury drogowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Wśród respondentów zdiagnozowano duże zapotrzebowanie na projekty służące poprawie stanu infrastruktury drogowej. O pomyśle przychylnie wypowiedziało się 87,33% respondentów, przeciwnie zaś 8,45%.

Rysunek 42. Proszę ocenić ważność poprawy stanu infrastruktury drogowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014- 2022?

4,23%

8,45% 40,85% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 46,48% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności budowy i naprawy chodników i ścieżek rowerowych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Budowa i naprawa chodników oraz ścieżek rowerowych jest dobrze postrzegana wśród ankietowanych (jako raczej ważne oceniło je 23,94%, jako zdecydowanie ważne – 52,11%). Zaledwie 1,41% ankietowanych nie widzi takiej potrzeby. Duża liczba respondentów (22,54%) wstrzymujących się od głosu może wynikać z faktu, że osoby te nie jeżdżą rowerami, więc nie interesuje ich ten problem.

73 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 43. Proszę ocenić ważność budowy i naprawy chodników i ścieżek rowerowych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

22,54% 1,41% Zdecydowanie ważne 52,11% Raczej ważne 23,94% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności budowy parkingów na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

74,65% badanych popiera pomysł budowy parkingów na terenie Gminy. Nieprzychylnie wypowiedziało się 8,45% ankietowanych. Nikt nie uznał tego pomysłu za zdecydowanie nieważny. 16,90% opiniodawców wybrało odpowiedź „trudno powiedzieć”, co może być spowodowane tym, że nie mają oni samochodów lub rzadko korzystają z parkingów na terenie Gminy.

Rysunek 44. Proszę ocenić ważność budowy parkingów na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

16,90% 28,17% 8,45% Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne 46,48% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności rozbudowy i modernizacji sieci wodociągowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Dla ponad 83% respondentów rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej jest ważna. Odmienne zdanie wyraziło 14,09% ankietowanych, oceniając planowane działania, jako „raczej nieważne” w 12,68% i jako „zdecydowanie nieważne” w 1,41%. Zdania w tym temacie nie miało 2,82% badanych.

74 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 45. Proszę ocenić ważność rozbudowy i modernizacji sieci wodociągowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

1,41% 2,82%

12,68% 28,17% Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne 54,93% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności rozbudowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

O koncepcji rozbudowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej pozytywnie wypowiedziało się 92,96% ankietowanych, natomiast negatywnie 14,08%. Żaden z badanych nie uznał pomysłu za zdecydowanie nieważny.

Rysunek 46. Proszę ocenić ważność rozbudowy i modernizacji sieci kanalizacyjnej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

1,41%

14,08% 28,17% Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne 56,34% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności budowy sieci gazowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

W opinii prawie 86% respondentów budowę sieci gazowej na terenie Gminy można uznać za zdecydowanie ważny lub raczej ważny pomysł. Znacznie mniej osób badanych (11,27%) jest zdania, że przedsięwzięcie nie jest na razie potrzebne.

75 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 47. Proszę ocenić ważność budowy sieci gazowej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

2,82%

11,27% 26,76% Zdecydowanie ważne Raczej ważne Raczej nieważne 59,15% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności wydzielania i uzbrajania terenów inwestycyjnych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Wydzielanie i uzbrajanie terenów inwestycyjnych zostało uznane za bardzo ważne przez 45,07% uczestników badania, z kolei za raczej ważne przez 30,99%. Sensu dla tego typu działań nie widzi 18,31% respondentów. Otrzymane wyniki świadczą o tym, że mieszkańcy liczą na napływ nowych inwestorów w Gminie po realizacji tego przedsięwzięcia.

Rysunek 48. Proszę ocenić ważność wydzielania i uzbrajania terenów inwestycyjnych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

18,31% 5,63% 45,07% Zdecydowanie ważne Raczej ważne

30,99% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności uzbrajania terenów pod budownictwo mieszkaniowe na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

56,34% badanych określiło uzbrajanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe, jako ważne. Przeciwnego zdania było 32,39% respondentów (jako raczej nieważne oceniło pomysł 25,35%, jako zdecydowanie nieważne – 7,04%). Swojej opinii nie wyraziło 11,27% uczestników badania.

76 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 49. Proszę ocenić ważność uzbrajania terenów pod budownictwo mieszkaniowe na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

7,04% 11,27% 29,58% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 25,35% Raczej nieważne 26,76% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności zwiększenia dostępności opieki zdrowotnej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Zwiększenie dostępności opieki zdrowotnej zostało uznane przez respondentów, jako przedsięwzięcie priorytetowe. 76,06% ankietowanych uważa działania mające na celu poprawę sytuacji Gminy w tym zakresie za zdecydowanie ważne, natomiast 21,13% za raczej ważne. Jedynie 2,82% badanych stwierdziło, że takie działanie nie jest potrzebne, co może być spowodowane tym, że dobrowolnie korzystają z usług prywatnej opieki medycznej.

Rysunek 50. Proszę ocenić ważność zwiększenia dostępności opieki zdrowotnej na terenie Gminy w perspektywie lat 2014- 2022?

2,82%

21,13% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 76,06% Raczej nieważne

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności zwiększenia pomocy socjalnej dla najuboższych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Blisko 93% ankietowanych dostrzega potrzebę zwiększenia pomocy socjalnej dla najuboższych, z czego aż 56,34% respondentów rangę tego przedsięwzięcia oceniło, jako zdecydowanie ważną. Niewielka grupa respondentów (5,64%) negatywnie wypowiedziała się na ten temat, zaś 1,41% powstrzymało się od podzielenia się swoją opinią.

77 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 51. Proszę ocenić ważność zwiększenia pomocy socjalnej dla najuboższych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

2,82% 2,82% 1,41%

Zdecydowanie ważne

36,62% Raczej ważne 56,34% Raczej nieważne Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności wspierania i realizacji działań promujących gminę w perspektywie lat 2014-2022

Wspieranie i realizacja działań promujących gminę jest potrzebna w opinii ponad 70% ankietowanych. Niespełna 24% ma odmienne zdanie na ten temat, a 5,63% badanych udzieliło odpowiedzi „trudno powiedzieć”.

Rysunek 52. Proszę ocenić ważność wspierania i realizacji działań promujących gminę w perspektywie lat 2014-2022?

5,63% 7,04%

Zdecydowanie ważne 16,90% 45,07% Raczej ważne Raczej nieważne 25,35% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności budowy i rozbudowy obiektów sportowo-rekreacyjnych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Obiekty sportowo-rekreacyjne wymagają rozbudowy według 80,28% opiniodawców (działanie to jest zdecydowanie ważne dla 43,66% respondentów, raczej ważne dla 36,62% uczestników badania). 15,49% ankietowanych nie wyraziło opinii, zaś 4,23% jest przeciwna pomysłowi.

78 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 53. Proszę ocenić ważność budowy i rozbudowy obiektów sportowo-rekreacyjnych na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

4,23% 15,49% 43,66% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 36,62% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności budowy i modernizacji budynków użyteczności publicznej (świetlic, ośrodków zdrowia, domów kultury itp.) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Prawie 62% ankietowanych postrzega budowę i modernizację budynków użyteczności publicznej, jako bardzo ważną. 28,17% przedsięwzięcie uznało za raczej ważne. Niewielka grupa respondentów wybrała inne odpowiedzi: 1,41% badanych opcję „raczej nieważne”, 8,45% wstrzymało się od wyrażenia swojego zdania. Wyniki sugerują, iż przedsięwzięcia powinno być jednym z priorytetów Gminy w perspektywie lat 2014-2022.

Rysunek 54. Proszę ocenić ważność budowy i modernizacji budynków użyteczności publicznej (świetlic, ośrodków zdrowia, domów kultury itp.) na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

1,41% 8,45%

28,17% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 61,97% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności rewitalizacji i renowacji zabytków na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Oceniając ważność rewitalizacji i renowacji zabytków Gminy przeważała aprobata dla tych działań (67,61%). Jako raczej nieważne przedsięwzięcia oceniło 9,86% ankietowanych, zdecydowanie nieważne - 5,63% osób. 16,90% wstrzymało się od udzielenia jednoznacznej odpowiedzi na pytanie.

79 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 55. Proszę ocenić ważność rewitalizacji i renowacji zabytków Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

5,63% 16,90% Zdecydowanie ważne 30,99% Raczej ważne 9,86% Raczej nieważne

36,62% Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności promocji i wsparcia korzystania z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Za promocją i wsparciem korzystania z odnawialnych źródeł energii opowiedziało się 81,69% badanych, natomiast takiej potrzeby nie dostrzegło 5,63%. Pozostała grupa ankietowanych (12,68%) nie wyraziła swojej opinii.

Rysunek 56. Proszę ocenić ważność promocji i wsparcia korzystania z odnawialnych źródeł energii na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

5,63% 12,68% 33,80% Zdecydowanie ważne Raczej ważne

47,89% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności działań w zakresie selekcji, wykorzystania i zagospodarowania odpadów na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Działania w zakresie selekcji, wykorzystania i zagospodarowania odpadów poparło 87,32% ankietowanych. Przeciwnych takiemu przedsięwzięciu było 5,63% respondentów, zaś 7,04% nie potrafiło ocenić pomysłu. Wysoki wskaźnik odpowiedzi „zdecydowanie ważne” (45,07%) pokazuje, że istnieje zapotrzebowanie na tego typu działania.

80 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 57. Proszę ocenić ważność działań w zakresie selekcji, wykorzystania i zagospodarowania odpadów na terenie Gminy w perspektywie lat 2014-2022?

7,04% 5,63%

45,07% Zdecydowanie ważne Raczej ważne 42,25% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy w perspektywie lat 2014-2022

Zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy jest przedsięwzięciem pożądanym wśród osób ankietowanych (45,07% oceniło jako raczej ważne, zaś jako zdecydowanie ważne – 42,25%). Potrzeby realizacji tego przedsięwzięcia nie widzi 7,04% respondentów. Duże wymagania badanych mogą wynikać z tego, że dotychczas nie przeprowadzono działań mających na celu zwiększenie świadomości ekologicznej mieszkańców.

Rysunek 58. Proszę ocenić ważność zwiększenia świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy w perspektywie lat 2014- 2022?

5,63% 1,41% 5,63%

42,25% Zdecydowanie ważne Raczej ważne

45,07% Raczej nieważne Zdecydowanie nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena ważności poprawy estetyki Gminy (np. nowe tereny zielone) w perspektywie lat 2014-2022

76,05% ankietowanych dostrzega konieczność poprawy estetyki Gminy, przy czym 43,66% badanych określa przedsięwzięcie, jako zdecydowanie ważne, a 32,39% jako raczej ważne. Dla 19,72%

81 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

uczestników badania trudne było określenie istotności planowanych działań. 4,23% respondentów uznało poprawę estetyki Gminy za nieważną.

Rysunek 59. Proszę ocenić ważność poprawy estetyki Gminy (np. nowe tereny zielone) w perspektywie lat 2014-2022?

19,72% 4,23% 43,66% Zdecydowanie ważne Raczej ważne

32,39% Raczej nieważne Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności powiatu świdwińskiego dla mieszkańców Gminy Sławoborze

Zdaniem 67,61% respondentów powiat świdwiński jest atrakcyjny dla mieszkańców. 28,17% ankietowanych sądzi, że powiat jest nieatrakcyjny. 4,23% uczestników badania wstrzymało się od głosu.

Rysunek 60. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest atrakcyjny dla mieszkańców?

4,23%

28,17% Tak

67,61% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności powiatu świdwińskiego dla przedsiębiorców w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

W opinii 33,80% respondentów powiat świdwiński jest atrakcyjny dla przedsiębiorców. 52,11% badanych uważa, że w powiecie panuje klimat niesprzyjający prowadzeniu działalności gospodarczej, natomiast 14,08% nie potrafiło udzielić odpowiedzi na to pytanie.

82 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 61. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest atrakcyjny dla przedsiębiorców?

14,08% 33,80% Tak Nie 52,11% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności powiatu świdwińskiego dla młodych ludzi w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Większość respondentów (60,56%) stwierdziła, że powiat świdwiński nie jest atrakcyjnym miejscem dla młodych ludzi. Odmienny pogląd reprezentuje 38,03% ankietowanych, z kolei 1,41% powstrzymało się od wyrażania jednoznacznej opinii.

Rysunek 62. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest atrakcyjny dla młodych ludzi?

1,41%

38,03% Tak 60,56% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności powiatu świdwińskiego dla turystów w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Według 56,34% badanych powiat świdwiński jest atrakcyjny dla turystów. 38,03% opiniodawców uważa, że nie jest to miejsce interesujące dla osób podróżujących. 5,63% wybrało opcję „trudno powiedzieć”.

83 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 63. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest atrakcyjny dla turystów?

5,63%

38,03% Tak 56,34% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności położenia powiatu świdwińskiego w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Powiat świdwiński jest położony w atrakcyjnym miejscu według 87,32% respondentów. 9,86% ankietowanych nie uważa położenia geograficznego powiatu za atrakcyjne. 2,82% badanych nie wypowiedziało się na ten temat.

Rysunek 64. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest położony w atrakcyjnym miejscu?

2,82%

9,86%

Tak Nie 87,32% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena oferty spędzania czasu wolnego oferowanej przez powiat świdwiński w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

54,93% ankietowanych sądzi, że oferta spędzenia czasu wolnego w powiecie nie jest atrakcyjna. Interesujących elementów w tym zakresie dopatruje się 29,58% badanych. 15,49% respondentów nie było w stanie ocenić oferty spędzania wolnego czasu.

84 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 65. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński oferuje ciekawą ofertę spędzania czasu wolnego?

15,49% 29,58% Tak Nie 54,93% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena zarządzania powiatem świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

59,15% badanych twierdzi, iż powiat świdwiński jest dobrze zarządzany, przy 30,99% respondentach będących odmiennego zdania. 9,86% opiniodawców nie zdecydowało się na podzielenie się swoimi spostrzeżeniami dotyczącymi zarządzania powiatem.

Rysunek 66. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest dobrze zarządzany?

9,86%

30,99% Tak 59,15% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena bezpieczeństwa w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

83,10% ankietowanych czuje się bezpiecznie w powiecie świdwińskim, podczas gdy 30,99% uważa to miejsce za niebezpieczne. Na temat omawianej kwestii nie wypowiedziało się 9,86% badanych.

85 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 67. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest bezpieczny?

7,04%

9,86%

Tak Nie 83,10% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena dbania o środowisko w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Według 76,06% respondentów w powiecie świdwińskim w odpowiedni sposób dba się o środowisko naturalne. Przeciwne zdanie ma 14,08% opiniodawców, zaś 9,86% nie było w stanie ocenić tego problemu.

Rysunek 68. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że w powiecie świdwińskim dba się o środowisko naturalne?

9,86% 14,08% Tak Nie 76,06% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena atrakcyjności powiatu świdwińskiego w stosunku do sąsiednich powiatów w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Respondenci zapytani o atrakcyjność powiatu świdwińskiego w porównaniu z sąsiednimi, najczęściej udzielali odpowiedzi pozytywnej (45,07%). Z kolei 36,62% ankietowanych twierdzi, że inne powiaty są bardziej atrakcyjne. Pozostała grupa badanych (18,31%) powstrzymała się od wyrażenia opinii.

86 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 69. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński jest bardziej atrakcyjny niż sąsiednie powiaty?

18,31% 45,07% Tak Nie 36,62% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena warunków życia i perspektyw oferowanych mieszkańcom Gminy Sławoborze przez powiat świdwiński

64,79% badanych jest zdania, że powiat świdwiński nie zapewnia mieszkańcom dobrych warunków życia i perspektyw. Odmienny pogląd reprezentuje 25,35% respondentów, natomiast 9,85% nie potrafiło wypowiedzieć się w tej kwestii.

Rysunek 70. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński daje mieszkańcom dobre warunki życia i perspektywy?

9,86% 25,35%

Tak Nie 64,79% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena infrastruktury technicznej w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Powiat świdwiński posiada dobrze rozbudowaną infrastrukturą techniczną według 70,42% ankietowanych. 22,54% uczestników badania uważa, że nie jest ona wystarczająco rozbudowana, zaś 7,04% nie ma zdania na ten temat.

87 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 71. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński posiada dobrze rozbudowaną infrastrukturę techniczną (sieć drogową, wodociągową, kanalizacyjną)?

7,04%

22,54% Tak

70,42% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena bazy oświatowej w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Zdecydowana większość respondentów (88,73%) wyraża przekonanie, że powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą bazę oświatową. Odpowiedzi „nie” oraz „trudno powiedzieć” wybrało po 5,63% badanych.

Rysunek 72. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą bazę oświatową?

5,63% 5,63%

Tak Nie 88,73% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena bazy sportowej w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Baza sportowa w powiecie świdwińskim została również oceniona, jako dobrze funkcjonująca. 90,14% opiniodawców przychylnie wypowiedziała się w tym zakresie. Według 5,63% badanych baza sportowa nie funkcjonuje na odpowiednim poziomie. 4,23% ankietowanych nie odpowiedziało na pytanie.

88 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 73. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą bazę sportową?

5,63% 4,23%

Tak Nie 90,14% Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena bazy kulturalnej w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

71,83% badanych twierdzi, iż powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą bazę kulturalną, przy czym 25,35% respondentów wyraziło odmienne zdanie. 2,82% opiniodawców nie zdecydowało się na stwierdzenie, czy baza kulturalna w powiecie funkcjonuje prawidłowo.

Rysunek 74. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą bazę kulturalną?

2,82%

25,35% Tak

71,83% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Ocena opieki medycznej w powiecie świdwińskim w opinii mieszkańców Gminy Sławoborze

Zastrzeżeń do funkcjonowania opieki medycznej na ternie powiatu nie ma 59,15% opiniodawców. Według 33,80% badanych powiat świdwiński nie posiada dobrze funkcjonującej opieki medycznej. 7,04% ankietowanych zrezygnowało z wyrażenia poglądu na temat funkcjonowania opieki medycznej.

89 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Rysunek 75. Proszę powiedzieć, czy zgadza się Pan/i ze stwierdzeniem, że powiat świdwiński posiada dobrze funkcjonującą opiekę medyczną?

7,04%

33,80% Tak 59,15% Nie Trudno powiedzieć

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

Współpraca Gminy z innymi Gminami

Najwięcej opiniodawców jest zdania, że Gmina Sławoborze w celu przyspieszenia rozwoju powinna współpracować z Gminą miejską Świdwin – zdecydowało tak 38,03% badanych. Często również wskazywano gminę Połczyn-Zdrój (26,76%). Gminę Rąbino i Gminę wiejską Świdwin zaznaczyło po 15,49% respondentów. Najmniej wskazań uzyskała Gmina Brzeżno (9,86%). W opinii 5,63% ankietowanych Gmina Sławoborze nie powinna nawiązywać współpracy z żadną inną gminą natomiast 30,99% wybrało odpowiedź „trudno powiedzieć”.

Rysunek 76. Z którymi Gminami powinna współpracować Gmina, w której Pan/i mieszka, aby przyspieszyć swój rozwój?

Gmina miejska Świdwin 38,03%

Gmina wiejska Świdwin 15,49%

Gmina Połczyn-Zdrój 26,76%

Gmina Brzeżno 9,86%

Gmina Rąbino 15,49%

Gmina nie powinna współpracować 5,63%

Trudno powiedzieć 30,99%

0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badań bezpośrednich.

90 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

3.2 GRUPY FOKUSOWE (FGI)

Na początku badania, respondenci poproszeni zostali o udzielenie informacji nt. ich wiedzy w zakresie wdrażania dotychczasowej Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze. Uczestnicy badania stwierdzili, iż główne założenia strategii zostały wykonane.

3.2.1 Charakterystyka gminy, czynniki wyróżniające ją

Do pozytywnych czynników wyróżniających Gminę Sławoborze uczestnicy badania zaliczyli:

− rolnictwo i leśnictwo, − położenie w stosunku w Kołobrzegu tworzące możliwość rozwoju mieszkalnictwa, − występowanie surowców naturalnych (eksploatacja pokładów żwiru, lokalizacja na terenie Gminy wierni gazu i ropy naftowej, − walory krajobrazowe wynikające z położenia Gminy (m.in. liczne jeziora, rzeki, lasy) – stosunkowo duży potencjał turystyczny (w zakresie czynnego wypoczynku, rekreacji, turystyki rowerowej, pieszej, hippicznej, kajakowej), − bardzo dobry stan środowiska naturalnego,

Do negatywnych czynników wyróżniających Gminę Sławoborze uczestnicy badania zaliczyli:

− poziom rozwoju infrastruktury agroturystycznej, − słabo rozwinięta baza gastronomiczna i noclegowa,

3.2.2 Uwarunkowania wewnętrzne (związane bezpośrednio z Gminą) mogące wpływ na rozwój Gminy

Do najczęściej wymienianych przez respondentów uwarunkowań wewnętrznych mogących mieć pozytywny wpływ na rozwój Gminy Sławoborze, należy uznać dogodne położenie względem głównych szlaków komunikacyjnych (dogodne połączenie z Kołobrzegiem – przez Gminę Sławoborze przejeżdżają m.in. turyści z Wielkopolski, którzy udają się do Kołobrzegu lub okolicznych miejscowości). Dodatkowo Gmina Sławoborze charakteryzuje się stosunkowo wysokim poziomem przedsiębiorczości – w stosunku do innych gmin powiatu świdwińskiego.

3.2.3 Strategiczne kierunki rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022

Respondenci zostali również zapytani o kierunek, w jakim powinna się rozwijać Gmina Sławoborze. Do podstawowych strategicznych kierunków rozwoju (działań), zaliczono:

− rozwój infrastruktury drogowej (drogi gminne i powiatowe, chodniki), − rozwój inwestycji z zakresu OZE (fotowoltaika, wiatraki) − budowa obiektu na stadionie w Sławoborzu (kompleks dla Ochotniczej Straży Pożarnej, Klubu Sportowego Pomorzanin Sławoborze i Policji) ze sztucznym zbiornikiem kąpielowym,

91 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

wymiana trybun na nowe, zaopatrzenie płyty boiska w tartan oraz budowa siłowni zewnętrznej i skate parku, − poprawa transportu zbiorowego – rozwój komunikacji publicznej na terenie wszystkich miejscowości Gminy Sławoborze,

3.2.4 Kluczowe inwestycje, które muszą zostać zrealizowane, aby poprawić warunki życia na terenie Gminy Sławoborze

W trakcie badania FGI, respondenci zostali poproszeni o wskazanie kluczowych inwestycji, które muszą zostać zrealizowane, aby poprawić warunki życia na terenie Gminy Sławoborze. Do kluczowych inwestycji uczestnicy badania zaliczyli przede wszystkim:

− rozwój infrastruktury drogowej (drogi gminne i powiatowe, chodniki), − rozwój inwestycji z zakresu OZE (fotowoltaika, wiatraki) − budowa obiektu na stadionie w Sławoborzu (kompleks dla Ochotniczej Straży Pożarnej, Klubu Sportowego Pomorzanin Sławoborze i Policji) ze sztucznym zbiornikiem kąpielowym, wymiana trybun na nowe, zaopatrzenie płyty boiska w tartan oraz budowa siłowni zewnętrznej i skate parku, − poprawa transportu zbiorowego – rozwój komunikacji publicznej na terenie wszystkich miejscowości Gminy Sławoborze, − inwestycje w zakresu turystyki i rozwoju bazy noclegowej, − utworzenie inkubatora przedsiębiorczości, − utworzenie kolejnych świetlic wiejskich – w miejscowościach gdzie takich obiektów jeszcze nie ma.

3.2.5 Czynniki zewnętrzne, mogące utrudnić lub uniemożliwić rozwój Gminy Sławoborze

Osoby uczestniczące w badaniu zostały poproszone o wskazanie czynników zewnętrznych, które mogą utrudnić lub uniemożliwić rozwój Gminy Sławoborze. Do najważniejszych czynników zaliczono politykę państwa w zakresie przekazywania nowych kompetencji JST bez jednoczesnego przekazywania środków finansowych.

3.2.6 Ocena dotychczasowej współpracy jednostek samorządu terytorialnego wchodzących w skład powiatu świdwińskiego

Z rozmów z respondentami wynika, iż dotychczasową współpracę jednostek samorządu terytorialnego, wchodzących w skład powiatu świdwińskiego należy ocenić jako dobrą.

3.2.7 Korzyści wynikające z podjęcia współpracy pomiędzy JST

Badane osoby dostrzegają korzyści wynikające z podjęcia współpracy pomiędzy jednostkami samorządowymi z terenu powiatu świdwińskiego. Najczęstszymi korzyściami wymienianymi przez

92 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

uczestników badania, była możliwość pozyskania dodatkowych środków pomocowych na realizację dużych przedsięwzięć inwestycyjnych – dlatego tworzone są związki celowe, nawiązywane są kontakty, podejmowane są wspólne działania.

93 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

4 ANALIZA I WNIOSKI Z REALIZACJI DOTYCHCZASOWYCH LOKALNYCH STRATEGII

Strategia to długookresowy plan działania, który wskazuje na strategiczne cele rozwoju gminy i przyjmuje takie cele oraz kierunki działania, jakie są konieczne dla realizacji przyjętych planów rozwojowych. Ponadto Strategia rozwoju stanowi fundament do właściwego zarządzania gminą, do ubiegania się o środki zewnętrzne, w tym w szczególności pochodzące z Unii Europejskiej. Ustalenia zawarte w Strategii stanowią dla władz gminy podstawę do prowadzenia zaplanowanej, skutecznej, długookresowej polityki rozwoju społeczno-gospodarczego. Ponadto Strategia rozwoju wskazuje najważniejsze do rozwiązania problemy ze sfery infrastrukturalnej, gospodarczej, społecznej i ekologicznej. Zdiagnozowane problemy są tymi, na których w pierwszej kolejności należy skupić uwagę w przyjętym horyzoncie czasowym.

Lokalną strategią dla Gminy Sławoborze jest „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020” z lipca 2010 roku.

„Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020” została opracowana przyjmując za podstawę wyniki aktualizacyjnej debaty strategicznej organizowanej Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego.

Debata odbyła się w dniu 19 kwietnia 2010 r. z udziałem Radnych z Rady Gminy, Sołtysów, lokalnych przedsiębiorców, dyrektorów szkół oraz kierownictwa Posterunku Policji w Sławoborzu. Celem tej debaty było wspólne wypracowanie kierunków rozwoju Gminy zgodnych z zapisami dokumentu wyższego rzędu, jakim jest Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020. Efektem debaty było zidentyfikowanie celów i kierunków działania w poszczególnych przyjętych teoretycznie obszarach życia społeczno - gospodarczego.

Na podstawie wypracowanej podczas debaty analizy SWOT: silne strony (wewnętrzne) Gminy, słabe strony (wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagrożenia (zewnętrzne) zespół ekspercki postawił pytanie: Co należy zrobić, albo jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, żeby zlikwidować słabe strony Gminy i zniwelować zagrożenia? Następnie opracowano kilkanaście celów operacyjnych opierając się na wcześniej wybranych słabych stronach i zagrożeniach. Podobnie zespół pracował przy budowaniu celów określonych na podstawie mocnych stron i szans.

Kolejnym etapem prac zespołu ekspertów było zidentyfikowanie kierunków działania do wypracowanych wcześniej celów. 77

W „Strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020” zidentyfikowano następujące priorytety:

77 -5.

Strategia…, op. cit., s. 4 94 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Tabela 40: Priorytety Strategii z 2010 roku i ich realizacja

. Rozbudowa i przebudowa infrastruktury drogowej i okołodrogowej, . Rozwój infrastruktury kulturalnej i oświatowej, . Rozwój bazy rekreacyjnej i sportowej, w zakresie infrastruktury . Intensywne działania w zakresie przebudowy i rozbudowy infrastruktury technicznej Gminy,

ZREALIZOWANE: . przeprowadzono przebudowę ulic powiatowych Kolejowej i Lipowej wraz z infrastrukturą towarzyszącą, remont nawierzchni drogi gminnej na odcinku miejscowości Krzesimowo – Stare Ślepce, remont nawierzchni i kanalizacji deszczowej na ulicy Leśnej w Sławoborzu; Zakup nowoczesnych gotowych, blaszanych przystanków autobusowych w ilości 7 sztuk. . Budowa boiska Orlik przy Zespole Szkół Publicznych w miejscowości Sławoborze, budowa 14 placów zabaw na terenie Gminy Sławoborze.

. Tworzenie warunków dla dalszego rozwoju gospodarczego Gminy, . Gospodarcze wykorzystanie atrakcyjnych turystycznie terenów, w zakresie gospodarki . Rozwój rolnictwa na terenie Gminy, . Promocja Gminy.

ZREALIZOWANE: . Budowa Targowiska Gminnego „Mój Rynek” w Sławoborzu. Obiekt zlokalizowany w centrum miejscowości.

. Odnowa obszaru Gminy oraz renowacja obiektów zabytkowych i sakralnych występujących na terenie Gminy, w zakresie przestrzeni . Wykorzystanie istniejących walorów przyrodniczo-krajobrazowych na rzecz rozwoju turystyki. ZREALIZOWANE: . Remont kościoła filialnego w miejscowości Powalice (remont więźby dachowej, ściany szczytowej oraz wymiana pokrycia dachowego). . Wszechstronny rozwój edukacyjny dzieci i młodzieży z terenu Gminy, . Zmniejszenie bezrobocia i jego społecznych skutków, . Zwiększenie integracji i aktywności społecznej i zawodowej mieszkańców, w zakresie społeczności . Działania na rzecz stworzenia zintegrowanego systemu wsparcia

osób niepełnosprawnych, . Podwyższenie jakości oferty Gminy w zakresie rekreacji i wypoczynku, . Działania na rzecz poprawy funkcjonowania służby zdrowia.

ZREALIZOWANE: . Powstanie dwóch ośrodków przedszkolnych na terenie Zespołu Szkół Publicznych w Sławoborzu („Bajkowa Kraina”, „Chatka Puchatka”). . Relokacja oraz zagospodarowanie przestrzeni wokół pomnika upamiętniającego święto Wyzwolenia Sławoborza w centrum miejscowości – przy ulicy Leśnej. . Zakup pojazdu przystosowanego do przewozu osób niepełnosprawnych. . Podniesienie jakości ochrony środowiska na terenie Gminy Sławoborze, w zakresie ekologii . Podniesienie świadomości ekologicznej mieszkańców Gminy.

ZREALIZOWANE: . Organizowanie licznych szkoleń z przedstawicielami handlowymi oraz spotkań w zakresie odnawialnych źródeł energii z możliwością zakupu i montażu urządzeń (instalacje solarne). Źródło: „Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020 oraz dane własne Urzędu Gminy Sławoborze.

95 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Cele i kierunki działania zostały powiązane ze Strategią Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2020.

Środki na realizację priorytetów, zadań i działań określonych w „Strategii rozwoju społeczno- gospodarczego Gminy Sławoborze na lata 2010-2020” podzielono na kilka źródeł finansowania: . Środki własne (Budżet Gminy Sławoborze i budżety jednostek organizacyjnych Gminy), . Skarb Państwa (środki celowe w poszczególnych ministerstwach, a w szczególności Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwa Sportu, Ministerstwa Ochrony Środowiska, Ministerstwa Infrastruktury w tym zarządzane przez te ministerstwa Programy Operacyjne), . Środki Unii Europejskiej (Fundusze Strukturalne, w tym przede wszystkim poprzez Regionalne Programy Operacyjne), . Pozaunijne fundusze celowe w ramach Szwajcarskiego Mechanizmu Finansowego. . Kapitał prywatny i środki własne (w ramach Partnerstwa Publiczno – Prywatnego), . Kapitał prywatny (środki inwestorów prywatnych).

W Strategii z 2010 roku określona została misja dla Gminy Sławoborze, która jest opisem wizji Gminy oraz głównego pola działań w najbliższych latach. Misja wyraźnie określa charakter Gminy wskazując jej atuty. Z misji bezpośrednio wynikają obszary, które powinny być rozwijane. Obszary rozwojowe Gminy Sławoborze wzajemnie się uzupełniają. Misja wynika z diagnozy sytuacji społeczno- gospodarczej i brzmi: . Gmina Sławoborze – obszar zrównoważonego rozwoju z infrastrukturą sprzyjającą rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości, usług i rolnictwa . Gmina z ofertą turystyki pobytowej i weekendowej oparta na agroturystyce, zasobach leśnych i pełnej dostępności do terenów rekreacyjnych . obszar przyjaznego lokalnego samorządu z bogatą ofertą kulturalno-oświatową, zapewniający wysoki komfort życia i wypoczynku mieszkańcom.

Strategia Gminy Sławoborze z 2010 roku wymaga jedynie uaktualnienia.

96 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

5 SPÓJNOŚĆ GOSPODARCZA, SPOŁECZNA I TERYTORIALNA Z INNYMI OBSZARAMI FUNKCJONALNYMI W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM

Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Gminy nie może być tworzona w oderwaniu od kontekstu regionalnego. Dlatego ważne jest dokonanie , która określa specyficzne uwarunkowania i predyspozycje, a także spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, w tym analizy sektorowe z innymi obszarami funkcjonalnymianalizy w województwie porównawczej zachodniopomorskim.

Przeprowadzona dla Gminy Sławoborze diagnoza wyzwań, potrzeb i potencjalnych obszarów/sektorów pokazuje, że bariery rozwojowe są poważne i wymagają istotnych działań interwencyjnych w celu zapewnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej z innymi obszarami funkcjonalnymi w województwie zachodniopomorskim.

W wymiarze społecznym w województwie zachodniopomorskim problemem jest wysoka stopa bezrobocia, wynikająca w znacznym stopniu z obciążenia gmin problemowymi miejscowościami popegeerowskimi w województwie. Gmina Brzeżno oraz Gmina Świdwin zostały sklasyfikowane, jako Gminy z bardzo dużym obciążeniem gmin problemowymi miejscowościami popegeerowskimi w województwie. Gmina Rąbino wraz z gminą Sławoborze i gminą Połczyn-Zdrój zostały sklasyfikowane, jako Gminy z dużym obciążeniem.78

W 2013 roku stopa bezrobocia w województwie zachodniopomorskim wyniosła 17,4% (w Polsce 13,2%). W powiecie świdwińskim wyniosła 27%. Charakterystyczny jest wysoki poziom bezrobocia wśród osób młodych.79

W nawiązaniu do nowego Regionalnego Programu Operacyjnego w województwie zachodniopomorskim wyróżnione zostały trzy obszary funkcjonalne, które są obszarami strategicznej interwencji: . Szczeciński Obszar Metropolitalny (celem interwencji jest wzmocnienie jego roli, jako regionalnego centrum rozwoju gospodarczego); . Koszalińsko-Kołobrzesko-Białogardzki Obszar Funkcjonalny (celem interwencji jest utworzenie aglomeracyjnego obszaru wzrostu we wschodniej części województwa zachodniopomorskiego); . Specjalna Strefa Włączenia (celem interwencji jest wsparcie wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich, powstrzymanie i odwrócenie niekorzystnych trendów społeczno- gospodarczych i demograficznych, zwiększenie regionalnej spójności społecznej i gospodarczej).

78 - 2014. 79 Regionalny Program Operacyjny Województwa Zachodniopomorskiego 2014 2020, projekt, marzec

Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Świdwinie. 97 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Gmina Sławoborze znajduje się w Specjalnej Strefie Włączenia, w której skumulowane są wiejskie obszary cechujące się niskimi szansami rozwojowymi. Są to obszary funkcjonalne wymagające wsparcia procesów społeczno-gospodarczych. Problemy występujące w Gminie są charakterystyczne dla regionów, które musiały przeprowadzić likwidację PGR-ów.

Powiat świdwiński został wskazany w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego, jako obszar interwencji na rzecz wyrównywania dostępu do dóbr i usług. Niska dynamika procesów rozwojowych w Gminie wymaga podjęcia działań, których celem jest poprawa spójności wewnętrznej i terytorialnej oraz stworzenie warunków do rozprzestrzeniania się impulsów dla wielofunkcyjnego rozwoju. W tym celu Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego opracował „Założenia dla programu interwencyjnego dla Specjalnej Strefy Włączenia na obszarze województwa zachodniopomorskiego”. Sytuacja powiatu świdwińskiego przejawia się w niekorzystnych wartościach kluczowych wskaźników opisujących sytuację społeczno-gospodarczą, a także strukturalnych deficytach rozwojowych (np. brak lub zanik silnych ośrodków rozwojowych, niższy dostęp do infrastruktury, peryferyjne położenie) oraz ograniczonym autonomicznym potencjale rozwojowym. 80

Koncepcja interwencji w ramach Specjalnej Strefy Włączenia przewiduje koncentrację działań wokół trzech obszarów tematycznych (por tabela): infrastruktura, gospodarka i społeczeństwo, które odpowiadają najwazniejszym deficytom rozwojowym mającym swoje źródło historyczne, jak i nawarstwiającym się w ostatniej dekadzie - w wyniku niekorzystnego przebiegu przekształceń gospodarczych i zachwiania koniunktury w poszczególnych sektorach.

Tabela 41: Interwencja w ramach Specjalnej Strefy Włączenia

Cele Priorytety Aktywizacja infrastrukturalna - poprawa dostępności komunikacyjnej do ważnych krajowych, obszarów wymagających ponadregionalnych i regionalnych ośrodków rozwoju specjalnego wsparcia - poprawa dostępności komunikacyjnej do centrów subregionalnych i lokalnych obszarów wzrostu

Aktywizacja gospodarcza - poprawa dostępności gospodarczej i wzrost konkurencyjności gospodarczej obszarów wymagających na obszarze SSW specjalnego wsparcia - wsparcie na rzecz podniesienia potencjału i konkurencyjności w obszarze biogospodarki, odnawialnych źródeł energii i turystyki Aktywizacja społeczna i - wsparcie aktywizacji społecznej i ekonomii społecznej zawodowa mieszkańców - zwiększenie dostępności do usług publicznych obszarów wymagających - wsparcie dla edukacji specjalnego wsparcia - wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników Źródło: A. Żych, Eliminacja…, op. cit.

Gmina charakteryzuje się stosunkowo wysoką efektywnością i towarowością rolnictwa, oraz dobrym stanem środowiska naturalnego. Do barier rozwojowych należy zjawisko ubóstwa ekonomicznego, problem stosunkowo niskiej jakości kapitału ludzkiego, niskiej innowacyjności i problem wykluczenia

80

A. Żych, Eliminacja miejsc wykluczenia społecznego, zakres i metody interwencji na obszarach popegeerowskich dotkniętych strukturalnymi problemami rozwojowymi w Województwie Zachodniopomorskim, www.prezydent.pl 98 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

cyfrowego. 81 W celu zapewnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej konieczne jest podjęcie w Gminie działań dotyczących: . zmniejszenia liczby mieszkańców dotkniętych ubóstwem i wykluczeniem społecznym82 (m.in. podniesienie jakości infrastruktury zdrowotnej i społecznej), . poprawy sytuacji na rynku pracy (np. wsparcie tworzenia nowych miejsc pracy), . wsparcia samozatrudnienia, przedsiębiorczości i innowacyjności, . podnoszenia potencjału kapitału ludzkiego (np. podnoszenie jakości edukacji, wdrożenie nowoczesnych i efektywnych narzędzi edukacyjnych, zwiększanie dostępności do edukacji przedszkolnej), . uruchomienia instrumentów finansowania aktywizacji zawodowej (np. fundusz stypendialny), . inwestycji w obszarze infrastruktury społecznej (opracowanie lokalnych planów rozwoju społeczno-gospodarczego), . polepszenia połączeń komunikacyjnych z najbliższymi „biegunami wzrostu”, . zwiększenia dostępności infrastruktury cyfrowej, . wspierania rozwoju sektora turystycznego, . wspieranie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, . wspierania rozwoju rolnictwa ekologicznego,

Wyżej wymienione działania stanowią wytyczne dla strategii rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027.

81

82 Identyfikacja i delimitacja obszarów problemowych i strategicznej interwencji w Polsce , Wnioski z analiz, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, - Instytut Badań Strukturalnych, raporty 2009. W sferze społecznej działania powinny być uzależnione od rodzaju, nasilenia i koherencji zjawisk patologicznych oraz problemowych A. Żych, Eliminacja…, op. cit. 99 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

6 ANALIZA SWOT

Analiza SWOT należy do podstawowych narzędzi, które wykorzystywane są w procesie planowania strategicznego. Bazując na zidentyfikowanej sytuacji wyjściowej, umożliwia sformułowanie takich celów i założeń, które wykorzystują mocne strony analizowanego obszaru i minimalizują jego słabości, a jednocześnie pozwalają na wykorzystanie występujących w otoczeniu szans oraz uniknięcie potencjalnych zagrożeń.

Nazwa SWOT pochodzi z języka angielskiego i oznacza:  S - Strengths (silne strony), wszystko to, co stanowi atut, przewagę, zaletę analizowanego podmiotu,  W - Weaknesses (słabe strony), wszystko to, co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego podmiotu,  O- Opportunities (szanse), wszystko to, co stwarza dla analizowanego podmiotu szansę korzystnej zmiany,  T - Threats (zagrożenia), wszystko to, co stwarza dla analizowanego podmiotu niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej.

Tym samym, czynniki rozwoju można podzielić na wewnętrzne oraz zewnętrzne. Do wewnętrznych czynników zalicza się te, na które lokalna społeczność ma bezpośredni wpływ (silne i słabe strony). Czynniki zewnętrzne umiejscowione są natomiast w bliższym i dalszym otoczeniu badanej jednostki - w większości przypadków jednostka nie ma możliwości oddziaływania/wpływu na omawiane czynniki (szanse i zagrożenia).

Analiza SWOT dla Gminy Sławoborze przeprowadzona została w zakresie 4 obszarów priorytetowych, które mają zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju Gminy. W procesie wyodrębnienia obszarów priorytetowych wykorzystano wyniki przedstawionej we wcześniejszej części dokumentu eksperckiej diagnozy społeczno-gospodarczej. Mając powyższe na uwadze, do obszarów mających zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju Gminy należy zaliczyć:

− edukacja, gospodarka, rolnictwo, leśnictwo, rynek pracy − turystyka, sport i rekreacja, dziedzictwo kulturowe; − infrastruktura ochrony środowiska, infrastruktura techniczna i komunikacyjna, − pomoc społeczna i ochrona zdrowia i bezpieczeństwo publiczne.

Ponadto, dokonano rangowania i pozycjonowania poszczególnych elementów SWOT. Nastąpiło to poprzez zgrupowanie czynników o silnym, umiarkowanym oraz niskim wpływie na rozwój Gminy. Przeprowadzenie tej czynności umożliwiło dokonania uszeregowania zgodnego z siłą oddziaływania.

100 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Analiza SWOT

OBSZAR 1 – edukacja, gospodarka, rolnictwo, leśnictwo, rynek pracy Czynniki wewnętrzne

Mocne strony Słabe strony

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− dobrze zorganizowana sieć szkół [waga: 4], − wysoki poziom bezrobocia – w najbliższym − rozbudowana infrastruktura opieki czasie sytuacja w tym zakresie nie ulegnie przedszkolnej [waga: 4], zmianie [waga: 5], − korzystne warunki do rozwój inwestycji − rosnąca liczba ludności w wieku z zakresu OZE (elektrownie wiatrowe) [waga: produkcyjnym, która pozostaje 4], niezagospodarowana na rynku pracy [waga: − znaczące zasoby drewna i rozwijający się 4], przemysł drzewny [waga: 4], − duża odległość od głównych ośrodków − działalność eksploatacyjna związana gospodarczych, w tym od miasta z wydobyciem surowców naturalnych [gaz, wojewódzkiego [waga: 5], rop naftowa, żwir itp. [waga: 5], − występowanie dużej ilości obszarów − stosunkowo duży potencjał rolniczy [waga: 5] i obiektów chronionych wpływających na − gospodarstwa rolne charakteryzują się ograniczenia związane z prowadzeniem stosunkowo dużym areałem (gospodarstwa działalności gospodarczej [waga: 4], wielkopowierzchniowe) [waga: 5], − niewystarczające dostosowanie kierunków − występująca specjalizacja zarówno kształcenia zawodowego w szkołach w gospodarstwach rolnych jak i hodowlanych ponadgimnazjalnych do aktualnych, [waga: 5], indywidualnych potrzeb zgłaszanych przez − lokalizacja na terenie Gminy terenów poszczególnych lokalnych pracodawców przeznaczonych pod nowe inwestycje [waga: [waga: 5], 5], − niedostosowanie oferty szkoleniowej do − stosunkowo wysoki poziom rozwoju potrzeb rynku pracy [waga: 4], przedsiębiorczości – w stosunku do innych − brak jest dużych zakładów produkcyjnych gmin Powiatu [waga: 5], (większe podmioty działające na tym obszarze zaprzestały prowadzenia działalności) [waga: 4], − występowanie ograniczeń związanych z działalnością lotniska [waga: 5], − mała aktywność zawodowa społeczności lokalnej pozostającej bez pracy [waga: 4]. − niska zdolność ekonomiczna małych gospodarstw rolnych [waga: 5], − spadek zainteresowania działalnością rolniczą, szczególnie wśród młodych mieszkańców [waga: 4].

101 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− słabo rozwinięte struktury wspierające rozwój małej i średniej przedsiębiorczości [waga: 3], − brak autorskich projektów wspierających programy przedsiębiorczości [waga: 3], − nadal niedostateczne wyposażenie w sprzęt specjalistyczny w małych gospodarstwach rolnych [waga: 3].

OBSZAR 1 – edukacja, gospodarka, rolnictwo, leśnictwo, rynek pracy Czynniki zewnętrzne

szanse zagrożenia

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy − wykorzystanie funduszy strukturalnych z Unii − spadek tempa wzrostu gospodarczego /kryzys Europejskiej dla rozwoju Gminy [waga: 5], gospodarczy/ [waga: 4], − napływ kapitału zagranicznego [waga: 4], − brak kapitału skłonnego do inwestowania na − rozwój inwestycji z zakresu OZE terenach wiejskich [waga: 5], (fotowoltaika, solary słoneczne, wiatraki, − fiskalizm państwa – trudne warunki dla elektrownie wodne) [waga: 5], rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości − rosnąca świadomość młodzieży w kierunku [waga: 5] kształcenia powiązanego z kwalifikacjami − duża konkurencja ze strony gmin ościennych zawodowymi [waga: 4], w zakresie pozyskiwania środków z funduszy − wykorzystanie funduszy strukturalnych z Unii UE [waga: 5], Europejskiej dla rozwoju rolnictwa na terenie − niezadowalające środki finansowe na rozwój powiatu [waga: 5], regionalny [waga: 5], − specyfika produkcji rolnej – „produkty − zmiany w przepisach prawnych [waga: 4], ekologiczne i regionalne” [waga: 4], − brak współpracy pomiędzy JST z terenu − wzrost zapotrzebowania na artykuły rolno- powiatu świdwińskiego [waga: 4], spożywcze o charakterze ekologicznym − obszary „Natura 2000”, blokujące możliwości [waga: 4]. rozwoju JST – restrykcyjne prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska, brak konstruktywnych rozwiązań [waga: 5] − brak systemu orientacji zawodowej (doradztwa zawodowego) na poziomie gimnazjum (przypadkowy wybór zawodu) [waga: 4] − brak systemowego rozwiązania prawnego dla osób, które nie zamierzają podjąć legalnego zatrudnienia [waga: 4] − skomplikowane procedury i wysokie

102 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

wymagania instytucji pomocowych udzielających wsparcia finansowego [waga: 5). − niezadowalające środki finansowe na rozwój działalności rolniczej [waga: 5), − konkurencyjność produktów rolnych importowanych z krajów UE [waga: 5), − blokada rynków zbytu w Rosji [waga: 5), − niska opłacalność produkcji rolnej [waga: 5).

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− łatwiejszy dostęp do kredytów na rozwój − niska skłonność pracodawców z terenu działalności gospodarczej [waga: 3], Gminy Sławoborze do zatrudniania ludności − utrzymujący się w Polsce wzrost gospodarczy w wieku poprodukcyjnym [waga: 3], [waga: 3]. − nowe regulacje prawne w zakresie ochrony środowiska [waga: 3], − zjawisko „szarej strefy”, problem ściągalności podatków [waga: 3].

103 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 2 – środowisko naturalne, turystyka, sport i rekreacja, dziedzictwo kulturowe Czynniki wewnętrzne

Mocne strony Słabe strony

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− dobry stan czystości środowiska − niewystarczająca ilość tras rowerowych oraz naturalnego [waga 5], małej infrastruktury towarzyszącej – brak − stosunkowo dobrze rozwinięta wspólnej koncepcji ścieżek rowerowych infrastruktura rekreacyjno-sportowa [waga obejmujących teren wszystkich gmin 5], powiatu świdwińskiego [waga: 5] − bogata oferta kulturalna [waga 5], − brak kapitału na modernizację bazy − duża ilość terenów leśnych i akwenów i rozbudowę infrastruktury [waga: 5] wodnych [waga: 5], − brak wspólnej polityki promocyjnej na − różnorodność gatunkowa fauny i flory terenie Powiatu [waga: 4] [waga: 5], − zbyt słabo rozwijająca się agroturystyka − występowanie dużej ilości obszarów w stosunku do istniejącego potencjału i obiektów chronionych [waga: 5], [waga: 5], − brak przemysłu ciężkiego [waga: 5], − mała ilość inwestorów zainteresowanych − rozwój turystyki weekendowej lokowaniem środków w rozwój turystyki i kwalifikowanej [waga: 4], i sportu na terenie Gminy [waga: 5], − istniejący system oznakowanych szlaków − brak koordynacji imprez lokalnych w skali rowerowych [waga: 5], całego obszaru Powiatu [waga: 4], − występowanie na obszarze Gminy terenów − brak wyraźnie rozpoznawalnych lokalnych inwestycyjnych pod turystykę, produktów turystycznych/kulturalnych budownictwo letniskowe [waga: 5]. [waga: 4].

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− działalność organizacji społecznych (stowarzyszenia, grupy działań) [waga: 3].

104 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 2 – środowisko naturalne, turystyka, sport i rekreacja, dziedzictwo kulturowe Czynniki zewnętrzne zagrożenia szanse

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− wykorzystanie Funduszy Europejskich z Unii − brak podmiotów gospodarczych chętnych do Europejskiej dla rozwoju Gminy [waga: 5], inwestowania w rozwój bazy turystycznej − stworzenie spójnej sieci dróg rowerowych waga: [5], łączącej Gminy i atrakcyjne miejsca powiatu − skomplikowane procedury i wysokie świdwińskiego [waga: 5], wymagania instytucji pomocowych − rozwój turystyki weekendowej udzielających wsparcia finansowego [waga: i kwalifikowanej [waga: 4]. 5], − wzrost zainteresowania społeczeństwa − duża konkurencja ze strony gmin ościennych aktywnym wypoczynkiem, agroturystyką oraz w zakresie pozyskiwania środków z funduszy turystyką przyrodoznawczą i krajoznawczą UE [waga: 5], [waga: 5], − niezadowalające środki finansowe na rozwój − gospodarstwa ekologiczne i agroturystyka regionalny [waga: 5], [waga: 5], − brak współpracy pomiędzy JST z terenu − specyfika produkcji rolnej – „produkty powiatu świdwińskiego [waga: 4], regionalne” [waga: 4], − zwiększanie zadań JST bez przekazywania − rozwój funkcji edukacyjnych, kulturalnych, odpowiednich środków publicznych na ich i rekreacyjnych w lokalnych centrach usług realizację [waga: 5]. [waga: 4], − rozwój elektronicznych usług publicznych z zakresu kultury – np. e-biblioteki [waga: 5],

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− rozwój edukacji proekologicznej [waga: 3] − zmiany w przepisach prawnych [waga: 3),

105 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 3 – infrastruktura ochrony środowiska, infrastruktura techniczna i komunikacyjna Czynniki wewnętrzne

Mocne strony Słabe strony

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− stosunkowo dobry stan rozwoju sieci − zły stan techniczny dróg w tym wodociągowej [waga: 5], szczególności dróg powiatowych [waga: 5], − stosunkowo dobry stan rozwoju sieci − brak przy drogach poboczy oraz we wsiach kanalizacji sanitarnej [waga: 5], chodników dla pieszych [waga 4], − dynamiczny rozwój w ostatnim okresie − brak odpowiedniej ilości ścieżek infrastruktury wodno-ściekowej [waga: 5], rowerowych stanowiących element − doby poziom skomunikowania ze względu transportu w ramach Gminy i powiatu na położenie Gminy względem dróg świdwińskiego [waga: 4], wojewódzkich i krajowych [waga: 5]. − brak infrastruktury kolejowej [4], − niesatysfakcjonujący rozwój sieci teleinformatycznej [waga: 4], − niesatysfakcjonujący rozwój sieci gazowej [waga: 4], − brak oferty lub jej bardzo ograniczony zakres związany z realizacją połączeń autobusowych w godzinach wieczornych oraz w weekendy [waga: 4], − przed teren Gminy nie przebiega żadna droga krajowa, co decyduje o niekorzystnym skomunikowaniu Gminy z innymi częściami województwa czy kraju [waga: 5], − niedostateczny rozwój transportu publicznego /transport autobusowy/ [waga: 5], − transport publiczny – rzadka siatka połączeń [waga: 5] − brak komunikacji pomiędzy głównymi ośrodkami obszaru a małymi miejscowościami [waga: 5] − zwiększanie zadań JST bez przekazywania odpowiednich środków publicznych na ich realizację [waga: 5]

106 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 3 – infrastruktura ochrony środowiska, infrastruktura techniczna i komunikacyjna Czynniki zewnętrzne

szanse zagrożenia

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− wykorzystanie Funduszy Europejskich z Unii − skomplikowane procedury i wysokie Europejskiej dla rozwoju Gminy [waga: 5], wymagania instytucji pomocowych − rozwój szerokopasmowego Internetu [waga: udzielających wsparcia finans. [waga: 5). 5], − duża konkurencja ze strony gmin ościennych − dobrze funkcjonujący system gospodarki w zakresie pozyskiwania środków z funduszy odpadami [waga: 4], UE [waga: 5], − wzrost świadomości ekologicznej − niezadowalające środki finansowe na rozwój mieszkańców Gminy [waga: 4] regionalny [waga: 5], − brak współpracy pomiędzy JST z terenu powiatu świdwińskiego [ waga: 4],

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− modernizacja ciągów komunikacyjnych w kierunku Szczecina i Gdańska [waga: 3].

107 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 4 – pomoc społeczna i ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, administracja publiczna Czynniki wewnętrzne

Mocne strony Słabe strony

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− dalszy dynamiczny rozwój e-administracji − odpływ ludności z terenu powiatu – ujemne i e-usług publicznych [waga: 4], saldo migracji [waga: 5], − funkcjonowanie Lokalnej Grupy Działania − migracja znacznej części mieszkańców poza [waga: 4] granice kraju, zwłaszcza do krajów Unii − działalność organizacji społecznych Europejskiej [waga: 5], (stowarzyszenia, grupy działań) [waga: 4] − malejąca liczba zawieranych związków małżeńskich [waga: 4], − niski przyrost naturalny [waga: 5], − przyrost naturalny obserwowany głównie w rodzinach dysfunkcyjnych [waga: 5], − bardzo wysoki odsetek liczby osób korzystających z pomocy społecznej [waga: 5], − pogłębiające się patologie społeczne – narkomania, alkoholizm [waga: 5], − niesatysfakcjonujący rozwoju poziom usług medycznych – zbyt długi czas oczekiwania do lekarzy specjalistów [waga: 4], − zbyt mała w stosunku do oczekiwań mieszkańców liczba specjalistycznych usług świadczonych w szpitalu powiatowym w Połczynie-Zdroju [waga: 5], − wysoki poziom wykluczenia społecznego w szczególności na obszarach po byłych PGR i występowanie negatywnych zjawisk społecznych (alkoholizm, przemoc w rodzinie) [waga: 5], − ograniczone zasoby mieszkaniowe (mieszkania socjalne i komunalne) przy stale wzrastającej ilości rodzin oczekujących na takie mieszkanie [waga: 5], − skutki migracji zarobkowej (malejąca funkcja wychowawcza rodziny) [waga: 4].

108 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR 4 – pomoc społeczna i ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, administracja publiczna Czynniki zewnętrzne

szanse zagrożenia

czynniki o silnym wpływie na rozwój Gminy

− wykorzystanie Funduszy Europejskich z Unii − skomplikowane procedury i wysokie Europejskiej dla rozwoju Gminy [waga: 5], wymagania instytucji pomocowych − reforma oświaty i służby zdrowia [waga: 5], udzielających wsparcia finansowego [waga: − upowszechnianie i uświadamianie procesu 5]. rewitalizacji obszarów problemowych [waga: − duża konkurencja ze strony gmin ościennych 4]. w zakresie pozyskiwania środków z funduszy UE [waga: 5], − niezadowalająca ilość środków finansowych na rozwój regionalny [waga: 5], − niezadowalająca ilość środków finansowych na funkcjonowanie pomocy społecznej [waga: 5], − negatywne postawy osób zaliczonych do długotrwale bezrobotnych [waga: 5], − zwiększanie zadań JST bez przekazywania odpowiednich środków publicznych na ich realizację [waga: 5].

czynniki o umiarkowanym wpływie na rozwój Gminy

− rosnące możliwości zlecania zadań własnych i realizacja ich przez NGO [waga: 3],

czynniki o niskim wpływie na rozwój Gminy − rosnące znaczenie ekonomii społecznej [waga: 2], − możliwość pozyskania środków pozabudżetowych na realizację małych Projektów prozdrowotnych [waga: 2].

109 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

7 WIZJA I MISJA GMINY SŁAWOBORZE

7.1 WIZJA GMINY SŁAWOBORZE

Wizja rozwoju Gminy stanowi obraz pożądanego stanu, jaki społeczność lokalna chce osiągnąć na koniec wdrażania zaktualizowanej strategii. Odpowiada na pytania:

− Co chcemy osiągnąć? − Jaką sytuację chcemy mieć?

Wizja wskazuje zasadniczy kierunek działania, pozwala również wyklarować jasność celów, stojących przed gminą. Wizja jest wizualizacją przyszłości, która z założenia motywuje jej twórców i adresatów do działań na rzecz jej realizacji.

Wizję rozwoju Gminy Sławoborze do roku 2022 z perspektywą na lata 2023 – 2027 sformułowano w następujący sposób.

Nowoczesny i przyjazny dla środowiska ośrodek rolniczo - gospodarczo - turystyczny tworzący wysokiej jakości przestrzeń do życia i działania, wychodzący naprzeciw dążeniom lokalnej społeczności.

7.2 MISJA GMINY SŁAWOBORZE

Misja określa wartości, jakimi będzie kierowała się społeczność lokalna w celu zrealizowania zaprojektowanej wizji rozwoju. Misja ukierunkowuje również na działania, które trzeba podjąć, aby misja się powiodła, a wizja stała się rzeczywistością. Realizatorem misji jest cała społeczność lokalną, w tym przedstawiciele władz Gminy i urzędnicy, pracownicy placówek i instytucji gminnych, członkowie organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy i inwestorzy, mieszkańcy Gminy.

110 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Misja Gminy Sławoborze została sformułowana w następujący sposób:

Gmina Sławoborze – obszar zrównoważonego rozwoju z infrastrukturą sprzyjającą rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości, usług i rolnictwa.

Gmina z ofertą turystyki pobytowej i weekendowej oparta na agroturystyce, zasobach leśnych i pełnej dostępności do terenów rekreacyjnych.

Obszar przyjaznego lokalnego samorządu otwartego na współpracę z mieszkańcami, z bogatą ofertą kulturalno – oświatową, zapewniający wysoki komfort życia i wypoczynku mieszkańcom.

Sformułowana w ten sposób misja Gminy Sławoborze zwraca uwagę na wartości, jakimi powinni kierować się jego mieszkańcy oraz władze samorządowe. Kluczowymi wartościami, obok przedsiębiorczości i aktywności obywatelskiej, jest zaufanie społeczne i nastawienie na współpracę. Potrzeba współpracy i podejścia partnerskiego w rozwoju Gminy i wspieraniu inicjatyw społeczności lokalnej wynika nie tylko z konieczności sprostania wyzwaniom, przed którymi stoi obecnie Gmina, ale jest również nieodłącznym elementem budowy zaufania i kapitału społecznego w Gminie.

111 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

8 OBSZARY STRATEGICZNE I KIERUNKI ROZWOJU

Wizja rozwoju Gminy będzie możliwa do zrealizowania poprzez podjęcie szeregu działań operacyjnych w priorytetowych obszarach rozwoju. Obszary te wynikają z jednej strony ze zidentyfikowanych uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych rozwoju Gminy, zaś z drugiej są odpowiedzią na główne wyzwania, przed którymi stoi Gmina i jego społeczność lokalna do 2022 roku oraz z perspektywą na lata 2023 – 2027. Przyjęte obszary rozwoju wpisują się również w cele tematyczne polityki spójności Unii Europejskiej oraz priorytety polityki rozwoju regionalnego realizowane na poziomie krajowym i wojewódzkim. Dzięki temu obszary te będą mogły być w dużej mierze rozwijane i finansowane ze środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w ramach realizowanych programów operacyjnych perspektywy finansowej 2014-2020.

Poniżej znajdują się cztery obszary strategiczne, dla których zostały określone cele strategiczne oraz zestawy wspierających ich celów szczegółowych. W ramach każdego z celów szczegółowych określono konkretne działania /kierunki działania/, które prowadzą do osiągnięcia założonych celów operacyjnych a pośrednio również strategicznych.

112 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR STRATEGICZNY 1 – edukacja, gospodarka, rolnictwo, rynek pracy Cel strategiczny 1: Innowacyjna i efektywna wielosektorowa gospodarka oparta na nowoczesnym rolnictwie oraz gospodarce leśnej Cel strategiczny 2: Budowa kapitału ludzkiego i aktywizacja zawodowa mieszkańców Gminy oraz aktywizacja terenów wiejskich

Strategia postępowania:

Do najważniejszych celów rozwojowych Gminy Sławoborze należy zaliczyć budowanie pozycji obszaru, który jest atrakcyjny dla nowych inwestycji oraz korzysta z wiedzy, aktywności zawodowej i przedsiębiorczości lokalnej społeczności. Konkurencyjności i jakość lokalnej gospodarki determinują obecnie nie tylko warunki ekonomiczno-prawne, ale przede wszystkim dostępność i jakość kapitału ludzkiego. W tym przypadku kapitał intelektualny należy rozumieć, jako suma kapitału tworzonego bezpośrednio przez ludzi i instytucje, istniejący potencjał zewnętrznego wizerunku a także wewnętrzne relacje społeczne. Dynamiczny rozwój uzależniony jest ściśle od otwartości i gotowości do podjęcia współpracy, jakości kadr gospodarki, poziomu przedsiębiorczości mieszkańców, kwalifikacji zawodowych pracowników, zdolności do tworzenia i absorpcji innowacji oraz zdolności do elastycznego reagowania na zachodzące na lokalnym rynku pracy zmiany.

Szansą na rozwój Gminy Sławoborze jest inteligentne gospodarowanie i pomnażanie lokalnych potencjałów (wielkopowierzchniowe wyspecjalizowane gospodarstwa rolne, gospodarka leśna, a także związane z rozwiniętym rolnictwem przetwórstwo rolno-spożywcze) oraz umiejętne korzystanie z zasobów terenów inwestycyjnych (pod działalność gospodarczą, rolniczą). W dłużej perspektywie, zwiększenie tempa rozwoju Gminy Sławoborze będzie niemożliwe bez równoczesnego zagospodarowywania istniejącej infrastruktury gospodarczej, które decyduje o konkurencyjności regionu i jego atrakcyjności inwestycyjnej. Konieczne są również inwestycje, które podniosą zewnętrzną dostępność komunikacyjną Gminy oraz całego powiatu świdwińskiego. Dostępność komunikacyjna w tym przypadku stanowi podstawową determinantę rozwoju Gminy.

Zmiany zachodzące na rynku pracy, dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii (w tym w szczególności technologii teleinformatycznych) oraz zmiany w systemie wartości, zmuszają do podjęcia zdecydowanych działań, które pozwolą na zdobycie nowych umiejętności i nabycie doświadczeń przez dzieci oraz młodzież uczęszczającą do placówek edukacyjnych.

W celu osiągnięcia wysokiej efektywności wspomnianego procesu, niezbędne jest podjęcie zintensyfikowanej współpracy pomiędzy wszystkimi lokalnymi interesariuszami. W takim procesie niezbędne jest w szczególności duże zaangażowanie lokalnych samorządów (powiatowych i gminnych), placówek edukacyjnych, przedsiębiorców i ich związków, instytucji rynku pracy (w tym m.in. PUP), organizacji pozarządowych oraz uczniów i ich rodziców.

113 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Dodatkowo na efektywność procesu edukacyjnego, zasadniczy wpływ będzie miała decyzja, jak bardzo liczba grupa uczniów zostanie objęta tym procesem. Wskazane jest, aby już od pierwszych etapów kształcenia podejmowane były działania, które będą przygotowywały uczniów do wejścia na rynek pracy. Do takich działań można m.in. zaliczyć możliwość korzystania przez uczniów z nowoczesnych technologii wspomagających proces nauczania, udział w nowatorskich projektach edukacyjnych, zwłaszcza o zasięgu międzynarodowym.

Warunkiem rozwoju Gminy wydaje się być intensyfikacja współpracy na szczeblu samorządowym – gminy i powiat świdwiński. Wspomniana współpraca powinna skupiać się na kreowaniu i realizacji wspólnych przedsięwzięć, które będą dynamizować rozwój gospodarczy, turystyczny oraz będą rozwiązywać lub łagodzić istniejące problemy społeczne. W szczególności konieczna jest współpraca obejmująca tworzenie stref gospodarczych, wypracowania wspólnej polityki w zakresie przyciągania inwestycji zewnętrznych, promocji gospodarczej, itp. Ponadto, należy również w aktywny sposób współpracować z podmiotami prywatnymi oraz organizacjami pozarządowymi.

Spójność z dokumentami nadrzędnymi:

STRATEGIA ROZWOJU GMINY STRATEGIA ROZWOJU KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU SŁAWOBORZE WOJEWÓDZTWA REGIONALNEGO 2010-2020: NA LATA 2014-2022 Z ZACHODNIOPOMOSKIEGO REGIONY, MIASTA OBSZARY PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023- 2020 WIEJSKIE 2027

CEL STRATEGICZNY 1. ZWIĘKSZENIE 1.2 Działanie Cel strategiczny 1: PRZESTRZENNEJ Tworzenie warunków dla Innowacyjna i efektywna KONKURENCYJNOŚCI REGIONU rozprzestrzeniania procesów wielosektorowa gospodarka Cele kierunkowe: rozwojowych i zwiększanie ich oparta na nowoczesnym absorpcji poza miastami rolnictwie oraz gospodarce 1.1. Wzrost innowacyjności wojewódzkimi leśnej gospodarki 1.3. Wspieranie współpracy Cel strategiczny 2: przedsiębiorstw i rozwoju 1.3 Działanie Budowa kapitału ludzkiego i przedsiębiorczości aktywizacja zawodowa 1.4. Wspieranie wzrostu eksportu Budowa podstaw mieszkańców Gminy oraz 1.6. Restrukturyzacja i rozwój konkurencyjności województw produkcji rolnej i rybactwa

114 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

aktywizacja terenów wiejskich CEL STRATEGICZNY NR 2 „WZMOCNIENIE ATRAKCYJNOŚCI 2.3 Działanie INWESTYCYJNEJ REGIONU” Cele kierunkowe: Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących 2.1. Podnoszenie atrakcyjności i dotychczasowe funkcje społeczno- spójności oferty inwestycyjnej gospodarcze regionu oraz obsługi inwestorów 2.2. Wzmacnianie rozwoju narzędzi wsparcia biznesu 2.3. Tworzenie i rozwój stref aktywności inwestycyjnej 2.4. Budowanie i promocja marki regionu CEL STRATEGICZNY 4. ZACHOWANIE I OCHRONA WARTOŚCI PRZYRODNICZYCH, RACJONALNA GO- SPODARKA ZASOBAMI

Cele kierunkowe:

4.3. Zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii

CEL STRATEGICZNY NR 5 „BUDOWANIE OTWARTEJ I KONKU- RENCYJNEJ SPOŁECZNOŚCI”

Cele kierunkowe:

5.1. Rozwój kadr innowacyjnej gospodarki 5.2. Zwiększanie aktywności zawodowej ludności 5.3. Rozwój kształcenia ustawicznego 5.4. Rozwój szkolnictwa zawodowego zgodnie z potrzebami gospodarki 5.5. Budowanie społeczeństwa informacyjnego 5.6. Zwiększanie dostępności i uczestnictwa w edukacji przedszkolnej

CEL STRATEGICZNY NR 6 „WZROST TOŻSAMOŚCI I SPÓJNOŚCI SPOŁECZNEJ REGIONU”

Cele kierunkowe

6.5. Rozwijanie dorobku kulturowego, jako fundamentu tożsamości regionalnej

115 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Cele operacyjne W ramach 1 celu strategicznego: 1.1. Rozwój przedsiębiorczości w oparciu o wewnętrzny potencjał Gminy 1.2. Podniesienie atrakcyjności oferty inwestycyjnej Gminy 1.3. Rozwój wysoko wyspecjalizowanego rolnictwa oraz przemysłu drzewnego 1.4. Efektywny systemu promocji gospodarczej i inwestycyjnej.

W ramach 2 celu strategicznego: 1.5. Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu 1.6. Podniesienie poziomu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych społeczności.

116 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Kierunki interwencji (kluczowe zadania)

Cel Jednostka monitorująca ze Kierunki działania Jednostka realizująca Partnerzy Przewidywany operacyjny strony Gminy okres realizacji Komórka odpowiedzialna za Gmina Sławoborze, Szkoły, Rozwój programów odkrywania sprawy edukacji i Organizacje pozarządowe 1.6 instytucje kultury 2014-2022 i wspierania talentów szkolnictwa

Wdrożenie programów wspierających rozwój edukacyjny dzieci w tym o Komórka odpowiedzialna za specjalnych potrzebach edukacyjnych - organizacje pozarządowe, sprawy edukacji i instytucje kultury 1.6 wyrównywanie dysproporcji i szkoły 2014-2022 zwiększanie szans rozwojowych wśród szkolnictwa dzieci i młodzieży (uczniowie szkól podstawowych, gimnazjalnych) Gmina Sławoborze, Szkoły, Komórka odpowiedzialna za Wdrażanie systemowych form wsparcia Powiatowy Urząd Pracy, Poradnie Psychologiczno- sprawy edukacji i 2014-2022 1.6 wyboru kierunków kształcenia i rozwój organizacje pracodawców doradztwa zawodowego Pedagogiczne szkolnictwa Powiatowa Rada Współpraca z placówkami oświatowymi Gmina Sławoborze, Szkoły Komórka odpowiedzialna za Zatrudnienia, organizacje w zakresie dostosowania oferty ponadgimnazjalne, Powiat sprawy edukacji i 1.6 pracodawców, 2014-2022 kształcenia do potrzeb subregionalnego Świdwiński, szkolnictwa rynku pracy przedsiębiorstwa Gmina Sławoborze, szkoły, Rozwój systemu doradztwa Komórka odpowiedzialna za Poradnie Psychologiczno- 1.6 zawodowego, koordynacja działań Powiatowy Urząd Pracy sprawy edukacji i Pedagogiczne, Szkolne 2014 -2027 instytucji różnych szczebli szkolnictwa Ośrodki Kariery, organizacje pracodawców

Promocja podejmowania nauki na Komórka odpowiedzialna za Starostwo Powiatowe, gminy kierunkach zawodowych, w tym 1.6 Gmina Sławoborze, Szkoły sprawy edukacji i powiatu świdwińskiego,, 2014-2027 technicznych; podnoszenie rangi szkół szkolnictwa przedsiębiorstwa zawodowych; 1.1 Utworzenie strefy aktywności Gmina Sławoborze Komórka odpowiedzialna za powiat świdwiński 2014-2020

117 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

1.2 gospodarczej na terenie Gminy sprawy promocji i rozwoju 1.4. Sławoborze gospodarczego Wsparcie powstawania grup Gmina Sławoborze, Urząd Marszałkowski 1.1 producenckich, klastrów i czynników Instytucje Otoczenia Komórka odpowiedzialna za Województwa 1.2 wzmacniających ich rozwój (ze 1.3. Biznesu, Powiat sprawy edukacji i Zachodniopomorskiego, 2014-2022 szczególnym uwzględnieniem sektora 1.4 Świdwiński, Gminy szkolnictwa przedsiębiorcy, organizacje przetwórstwa rolno-spożywczego, powiatu świdwińskiego pozarządowe leśnego) Komórka odpowiedzialna za Stworzenie systemu informacji i Gmina Sławoborze, Powiat inwestorzy prywatni, gminy sprawy promocji i rozwoju 1.3 wizualizacji przestrzennej w zakresie Świdwiński, powiatu świdwińskiego 2014-2016 promocji oferty terenów inwestycyjnych gospodarczego Komórka odpowiedzialna za podmioty gospodarcze, Marketing gospodarczy i promocja 1.3 Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju organizacje pracodawców. 2014-2022 oferty inwestycyjnej Gminy Sławoborze gospodarczego powiat świdwiński

Gmina Sławoborze, Urząd Aktywna współpraca z instytucjami Marszałkowski Województwa Powiatowy Urząd Pracy, Komórka odpowiedzialna za otoczenia biznesu w zakresie udzielania Zachodniopomorskiego, 1.1 Organizacje Pracodawców, sprawy promocji i rozwoju informacji, szkoleń i doradztwa dla Starostwo Powiatowe, Gmina 2014-2022 1.3 NGO gospodarczego przedsiębiorców oraz osób chcących Sławoborze, Gminy powiatu rozpocząć działalność gospodarczą świdwińskiego

Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za Współpraca z instytucjami oferującymi Instytucje Otoczenia 1.1 sprawy promocji i rozwoju Banki wsparcie finansowe dla rozwoju Biznesu, Organizacja 2014-2022 1.3 gospodarczego działalności gospodarczej Pracodawców,

Komórka odpowiedzialna za Gminy powiatu Wspieranie edukacji w zakresie Gmina Sławoborze, Szkoły, 1.6 przedsiębiorczości począwszy od sprawy edukacji i świdwińskiego, 2014-2022 Szkolne Ośrodki Kariery wczesnych etapów kształcenia szkolnictwa Powiat Świdwiński

Wsparcie rozwoju i promocja rolnictwa Ośrodki Doradztwa Komórka odpowiedzialna za Gmina Sławoborze, Agencja 1.1 ekologicznego (ze szczególnym Rolniczego, Restrukturyzacji i 1.3 sprawy promocji i rozwoju 2014-2022 rozwojem agroturystyki), sadownictwa Zachodniopomorska Izba Modernizacji Rolnictwa, gospodarczego oraz szkółkarstwa. Rolnicza, gospodarstwa Urząd Marszałkowski

118 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

rolne Województwa Zachodniopomorskiego, organizacje pozarządowe, Gminy powiatu świdwińskiego, Starostwo Powiatowe, rady sołeckie

Gmina Sławoborze, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Udzielanie pomocy doradczej Urząd Marszałkowski Komórka odpowiedzialna za 1.1 i informacyjnej w zakresie pozyskiwania ODR, Województwa sprawy promocji i rozwoju 1.3. środków na rozwój produkcji rolnej i LGD Zachodniopomorskiego, 2014-2022 gospodarczego 1.5 przetwórstwa rolno-spożywczego oraz organizacje pozarządowe, szkoleń Gminy powiatu świdwińskiego, Starostwo Powiatowe, rady sołeckie

Ośrodki Doradztwa Gmina Sławoborze, Rolnicy, 1.1 Wsparcie tworzenia grup producentów Komórka odpowiedzialna za 1.3 Rolniczego, LGD, organizacje rolnych i innych form sprawy promocji i rozwoju 2014-2022 1.4 Zachodniopomorska Izba pozarządowe, związki stowarzyszeniowych gospodarczego 1.5. Rolnicza producentów

Wsparcie rozwoju sieci sprzedaży Urząd Marszałkowski 1.1 Gmina Sławoborze, Gminy Komórka odpowiedzialna za produktów tradycyjnych Województwa 1.3 i regionalnych, powiązanie powiatu świdwińskiego, sprawy promocji i rozwoju 2014-2022 1.4. Zachodniopomorskiego, z rozwojem funkcji turystycznej obszaru LGD gospodarczego 1.5 producenci Gminy Starostwo Powiatowe, Gminy Organizacja imprez tematycznych Komórka odpowiedzialna za powiatu świdwińskiego Urząd 1.3 promujących produkty lokalne Gmina Sławoborze, sprawy promocji i rozwoju Marszałkowski Województwa 2014-2022 1.4 i tradycyjne gospodarczego Zachodniopomorskiego, LGD, organizacje pozarządowe

119 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR STRATEGICZNY 2 – środowisko naturalne, turystyka, sport i rekreacja, dziedzictwo kulturowe Cel strategiczny 3: Stworzenie atrakcyjnej oferty turystycznej, agroturystycznej i ekoturystycznej Gminy w oparciu o zasoby przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz innowacyjne ich wykorzystanie

Strategia postępowania:

Rozwój turystyki i przemysłów czasu wolnego (odpoczynek i spędzaniem czasu wolnego przez osoby indywidualne oraz wykonywanie pracy poza obowiązkami służbowymi i pracą zawodową tj. hobby). w Gminie Sławoborze opierać powinien się o funkcjonowanie takiej oferty produktów turystycznych oraz rekreacyjnych, które z uwagi na swoje unikalne cechy i oryginalną filozofię funkcjonowania będą chętniej wybierane na rynku (w chwili obecnej brak jest takiej oferty). Osiągnięcie takiej przewagi rynkowej jest procesem długotrwałym i skomplikowanym, wymaga bowiem zaangażowania wielu zasobów i środków – szczególnie w sytuacji niewystarczającej infrastruktury turystycznej. Gmina Sławoborze posiada na swoim terenie bardzo duży udział lasów w ogólnej powierzchni Gminy. Gmina Sławoborze w stosunku do innych gmin powiatu świdwińskiego posiada niższy potencjał turystyczny. Jednak z uwagi na swoją lokalizację może tworzyć jeden z elementów oferty turystycznej powiatu świdwińskiego.

Atrakcyjność turystyczna powiatu świdwińskiego związana jest przede wszystkim z ukształtowaniem terenu, występującymi zbiornikami wodnymi i rzekami. Powiat świdwiński jest jednym z wiodących ośrodków lecznictwa uzdrowiskowego w kraju. Sanatoria i ośrodki lecznicze zlokalizowane są w Połczynie-Zdroju - jednym z najstarszych miast uzdrowiskowych w Polsce. Na terenie powiatu świdwińskiego występuje Drawski Park Krajobrazowy, który obejmuje najcenniejsze tereny Pojezierza Drawskiego, w tym również obszar tzw. Szwajcarii Połczyńskiej, wyróżniający się urozmaiconą rzeźbą terenu, licznymi jeziorami (Dolina Pięciu Jezior) i doliną górnej Drawy.

Problemem jednak jest bardzo widoczna sezonowość oferty turystycznej powiatu, a wyzwaniem zatrzymanie części osób odwiedzających powiat dla dłuższe pobyty i w ciągu całego roku. Należy dokładać starań w zakresie rewitalizacji terenów atrakcyjnych turystycznie i kulturowo oraz poprawiać estetykę przestrzeni publicznych.

Ponadto powiat świdwiński ma również szansę wykreować nowe specjalizacje spędzania wolnego czasu – np. obiekty spa, itp. Oferta ta może być doskonale uzupełniana zorganizowanymi trasami turystycznymi (rowerowymi, spacerowymi, edukacyjnymi) oraz tradycyjnymi produktami lokalnymi. Taka oferta mogłaby być ofertowana na terenie Gminy Sławoborze. Dla wykreowania tych nowych specjalizacji ponadlokalnych niezbędne jest rozwijanie infrastruktury turystycznej (atrakcje turystyczne, miejsca noclegowe, gastronomia, itp.), do czego niezbędna jest aktywna współpraca z sektorem prywatnym.

Oferta Gminy Sławoborze nie może być w związku z tym budowana na zasadzie konkurencji, ale na uzupełnianiu i współpracy, włączając własne oryginalne zasoby w obieg turystyczny.

120 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Prawidłowe funkcjonowanie produktów turystycznych, przy optymalnym wykorzystaniu zasobów Gminy Sławoborze i jego otoczenia, skutkować będzie wzrostem gospodarczym. Pozytywne zmiany zachodzące na rynku lokalnym, dzięki rozwojowi turystyki i dziedzictwa kulturowego, przejawiają się także w innych sektorach gospodarczych i społecznych. Osiągnięcie celu, jakim jest stworzenie zintegrowanej oferty turystycznej powiatu świdwińskiego niesie za sobą konieczność podejmowania działań zarówno w zakresie kreacji nowych produktów i rozwijania już istniejących, ich modyfikacji i unowocześniania zgodnie z trendami rynkowymi i oczekiwaniami klientów, jak również w zakresie budowy, rozbudowy i stałej poprawy jakości infrastruktury gwarantującej efektywny i prawidłowy rozwój. Głównym założeniem działań podejmowanych w ramach realizacji niniejszego celu jest stworzenie unikalnej, wyróżniającej się na rynku oferty produktowej, która będzie stwarzała nową jakość (wspólna oferta gmin wchodzących w skład powiatu świdwińskiego).

Niezmiernie ważnym aspektem warunkującym powodzenie realizacji tej części strategii jest zawiązanie ścisłej współpracy pomiędzy wszystkimi samorządami powiatu świdwińskiego na rzecz budowania wspólnej (spójnej) oferty turystycznej kulturalnej, w której każda z gmin ma do zaoferowania interesujące propozycje. Działania w pojedynkę nie przynoszą i nie przyniosą pożądanego skutku.

Spójność z dokumentami nadrzędnymi:

STRATEGIA ROZWOJU GMINI STRATEGIA ROZWOJU KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU SŁAWOBORZE WOJEWÓDZTWA REGIONALNEGO 2010-2020: NA LATA 2014-2022 Z ZACHODNIOPOMOSKIEGO REGIONY, MIASTA OBSZARY PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023- 2020 WIEJSKIE 2027

CEL STRATEGICZNY 1. ZWIĘKSZENIE 1.2 Działanie PRZESTRZENNEJ KONKURENCYJNOŚCI REGIONU Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów Cele kierunkowe: rozwojowych i zwiększanie ich 1.2. Wzrost konkurencyjności absorpcji poza miastami województwa w krajowym i wojewódzkimi Cel strategiczny: zagranicznym ruchu tury-

Stworzenie atrakcyjnej oferty stycznym turystycznej, agroturystycznej i 2.2 Działanie CEL STRATEGICZNY NR 3 ekoturystycznej Gminy w „ZWIĘKSZENIE PRZESTRZENNEJ KON- Wspieranie obszarów wiejskich oparciu o zasoby przyrodnicze, KURENCYJNOŚCI REGIONU” o najniższym poziomie dostępu historyczne i kulturowe oraz mieszkańców do dóbr i usług innowacyjne ich wykorzystanie Cele kierunkowe warunkujących możliwości 3.6. Poprawa dostępności do rozwojowe obszarów o walorach 2.3 Działanie turystycznych i uzdrowiskowych Restrukturyzacja i rewitalizacja CEL STRATEGICZNY 4. ZACHOWANIE I miast i innych obszarów tracących OCHRONA WARTOŚCI dotychczasowe funkcje społeczno- PRZYRODNICZYCH, RACJONALNA GO-

121 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

SPODARKA ZASOBAMI gospodarcze

Cele kierunkowe:

4.1. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego 4.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów 4.6. Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych

CEL STRATEGICZNY NR 6 „WZROST TOŻSAMOŚCI I SPÓJNOŚCI SPOŁECZNEJ REGIONU”

Cele kierunkowe

6.5. Rozwijanie dorobku kulturowego, jako fundamentu tożsamości regionalnej

Cele operacyjne 2.1. Rozwój zintegrowanych form turystyki w oparciu o lokalne walory i istniejącą infrastrukturę turystyczną 2.2. Upowszechnienie dostępu do informacji o Gminie – informacja i promocja 2.3. Zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w korzystaniu z usług kultury, sportu i rekreacji 2.4. Wzmacnianie istniejących oraz kreowanie nowych czynników atrakcyjności Gminy w tym w zakresie dostępności infrastruktury oraz jakości oferty kulturalnej i sportowo-rekreacyjnej 2.5. Ochrona różnorodności biologicznej

122 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Kierunki interwencji (kluczowe zadania) Cel Jednostka monitorująca ze Kierunki działania Jednostka realizująca Partnerzy lata realizacji operacyjny strony Gminy Budowa tras rowerowych na terenie Gminy Sławoborze stanowiących element systemu tras rowerowych powiatu świdwińskiego, m.in.: budowa trasy rowerowej od drogi krajowej nr 6 z miejscowości Słowenkowo do Świdwina 2.1 Komórka odpowiedzialna za Powiat Świdwiński, 2.3 Utwardzenie nawierzchni drogi Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i Gminy powiatu świdwińskiego, 2014-2017 2.4 łączącej miejscowości Kalina-Poradz drogownictwa Nadleśnictwa 2.5. płytami lub asfaltem oraz montaż oświetlenia inteligentnego (solarnego).

Remont gminnej drogi osiedlowej w miejscowości Rokosowo. Remont nawierzchni asfaltowej drogi Sławoborze – Karlino. Utworzenie nowych i remont 2.1 istniejących tras turystycznych na Komórka odpowiedzialna za Powiat Świdwiński, 2.3 terenie Gminy Sławoborze Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i gminy powiatu świdwińskiego, 2014-2020 2.4 stanowiących element systemu tras drogownictwa nadleśnictwa 2.5. turystycznych powiatu świdwińskiego

2.1. 2.2 Utworzenie ponadregionalnego Komórka odpowiedzialna za Gmina Sławoborze, 2.3. centrum kultury z siedzibą w Powiat Świdwiński sprawy promocji i rozwoju 2016-2017 gminy powiatu świdwińskiego 2.4 powiecie świdwińskim. gospodarczego

2.3 Stworzenie oferty zajęć wspólnego Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za Biblioteki, muzea, szkoły, kluby 2014-2027

123 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

2.4 spędzania czasu przez dzieci oraz Instytucje kultury, sportu sprawy promocji i rozwoju sportowe rodziców, budowanie oferty i rekreacji, organizacje gospodarczego międzypokoleniowej pozarządowe

Zagospodarowanie i odnawianie Starostwo Powiatowe, terenów zielonych oraz Komórka odpowiedzialna za Gmina Sławoborze, Nadleśnictwa, organizacje 2.4 rekreacyjnych na terenie Gminy sprawy budownictwa i 2014-2027 pozarządowe 2.5 Sławoborze architektury

Rozwój subregionalnej sieci szlaków Gmina Sławoborze, rowerowych, biegowych, konnych i 2.1 Powiat Świdwiński, Komórka odpowiedzialna za Parki krajobrazowe, organizacje innych (wielosezonowe trasy 2.3 Gminy powiatu sprawy komunikacji i pozarządowe, instytucje kultury, rekreacyjne) oraz ścieżek 2014-2027 2.4 świdwińskiego, drogownictwa rekreacji i sportu edukacyjnych, kulturowych i 2.5 Nadleśnictwa poznawczych

Powiat Świdwiński, Gminy powiatu świdwińskiego, kapitał prywatny, Urząd Wspieranie inwestycji niezbędnych Gmina Sławoborze Komórka odpowiedzialna za Marszałkowski Województwa 2.1 do uprawiania turystyki sprawy promocji i rozwoju Zachodniopomorskiego, 2014-2027 2.4 kwalifikowanej gospodarczego organizacje pozarządowe, kluby żeglarskie i sportów wodnych, inwestorzy i dzierżawcy

Tworzenie warunków dla rozwoju Gminy powiatu świdwińskiego, Urząd Marszałkowski 2.1 infrastruktury obiektów Komórka odpowiedzialna za turystycznych: obiekty noclegowe Gmina Sławoborze, Województwa 2.4. sprawy promocji i rozwoju i gastronomiczne, turystyka aktywna, kapitał prywatny Zachodniopomorskiego, 2014-2027 gospodarczego rekreacyjna, specjalistyczna, Nadleśnictwa, kulturowa zarządcy dróg

2.1 Współpraca w zakresie łączenia Gmina Sławoborze, Organizacje pozarządowe, Urząd Komórka odpowiedzialna za 2.2 szlaków i tras w ponadgminne Powiat Świdwiński, Marszałkowski Województwa 2014-2018 sprawy promocji i rozwoju 2.4 i regionalne sieci turystyczne – Gminy powiatu Zachodniopomorskiego,

124 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

turystyczny obszar funkcjonalny świdwińskiego, gospodarczego Nadleśnictwa, zarządcy dróg, LGD, Regionalna Organizacja Turystyczna

Rozbudowa małej architektury turystycznej i urządzeń rekreacyjno- 2.1 Organizacje pozarządowe, Urząd sportowych (m.in. budowa 12 boisk 2.3 Komórka odpowiedzialna za Marszałkowski Województwa sportowych i 12 siłowni 2.4. Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju Zachodniopomorskiego, 2014-2027 zewnętrznych na terenie Gminy). 2.6. gospodarczego inwestorzy prywatni, Budowa placu zabaw w miejscowości zarządcy dróg, LGD Kalina.

Budowa obiektu na stadionie w Sławoborzu (kompleks dla 2.1 Ochotniczej Straży Pożarnej, Klubu 2.3 Sportowego Pomorzanin Sławoborze Komórka odpowiedzialna za 2.4. i Policji) ze sztucznym zbiornikiem Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju - 2014-2018 2.6. kąpielowym, wymiana trybun na gospodarczego nowe, zaopatrzenie płyty boiska w

tartan oraz budowa siłowni zewnętrznej i skate parku.

Rozwój infrastruktury wzmacniającej lokalną integrację społeczną oraz Komórka odpowiedzialna za 2.3 rozwój oferty kulturalnej – Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju - 2014-2018 2.4. utworzenie świetlic wiejskich (Kalina, gospodarczego Jastrzębniki, Biały Zdrój, Krzesimowo)

2.1 Gmina Sławoborze, Organizacje pozarządowe, Urząd 2.2 Jednolite oznakowanie szlaków, Powiat Świdwiński, Komórka odpowiedzialna za Marszałkowski Województwa 2.4 obiektów i atrakcji turystycznych – Gminy powiatu sprawy promocji i rozwoju Zachodniopomorskiego, 2014-2018 2.5 wizualizacja turystyczna świdwińskiego, gospodarczego inwestorzy prywatni, Nadleśnictwa zarządcy dróg, LGD

Rozwój wspólnej, subregionalnej Gmina Sławoborze Komórka odpowiedzialna za Ośrodki turystyczne, obiekty 2.2 2014-2016 informacji turystycznej Powiat Świdwiński, sprawy promocji i rozwoju noclegowe i gastronomiczne,

125 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Gminy powiatu gospodarczego organizacje pozarządowe, LGD świdwińskiego, inwestorzy prywatni

Gmina Sławoborze, Współpraca z sąsiednimi jednostkami Instytucje kultury, Komórka odpowiedzialna za 2.2 w zakresie uzgadniania spójnego Organizatorzy imprez, LGD, rekreacji i sportu, Gminy sprawy promocji i rozwoju 2.3 kalendarza wydarzeń kulturalnych organizacje pozarządowe 2014-2016 powiatu świdwińskiego, gospodarczego 2.4 i turystycznych Powiat Świdwiński

Urząd Marszałkowski Województwa Komórka odpowiedzialna za Zachodniopomorskiego, Wydawanie wysokiej jakości Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju organizacje pozarządowe, powiat 2.2 materiałów promocyjnych 2014-2018 gospodarczego świdwiński, Gminy powiatu świdwińskiego, kapitał prywatny

Gmina Sławoborze, Urząd Marszałkowski Województwa Opracowanie mobilnych Komórka odpowiedzialna za informatorów o atrakcjach na terenie Zachodniopomorskiego, 2.1 Powiat Świdwiński sprawy promocji i rozwoju Gminy Sławoborze i innych gmin organizacje pozarządowe, Gminy 2014-2016 2.2 gospodarczego powiatu świdwińskiego powiatu świdwińskiego, kapitał prywatny

Gmina Sławoborze, Urząd Marszałkowski Województwa Udział w targach turystycznych ze Komórka odpowiedzialna za Zachodniopomorskiego, 2.1. spójną ofertą Gminy Sławoborze i Powiat Świdwiński sprawy promocji i rozwoju organizacje pozarządowe, Gminy 2014-2027 2.2 innych gmin powiatu świdwińskiego gospodarczego powiatu świdwińskiego, kapitał prywatny

Komórka odpowiedzialna za Powiat Świdwiński, Gminy Eksponowanie tożsamości powiatu świdwińskiego, Urząd 2.3 regionalnej i wielokulturowej Gmina Sławoborze, sprawy promocji i rozwoju 2014-2027 Marszałkowski Województwa 2.4. spuścizny historycznej Gminy gospodarczego Zachodniopomorskiego,

126 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Sławoborze organizacje pozarządowe, organizacje turystyczne, szkoły, instytucje kultury, uniwersytety trzeciego wieku

Powiat Świdwiński, 2.1 Gmina Sławoborze, Wykreowanie rozpoznawalnego Komórka odpowiedzialna za Gminy powiatu świdwińskiego 2.2 produktu turystycznego/kulturalnego Powiat Świdwiński, sprawy promocji i rozwoju organizacje pozarządowe, Urząd 2.3 Gminy Sławoborze i powiatu Gminy powiatu 2014-2016 gospodarczego Marszałkowski Województwa 2.4 świdwińskiego świdwińskiego, Zachodniopomorskiego LGD, kapitał prywatny

Powiat Świdwiński, Gminy powiatu świdwińskiego, Gmina Sławoborze, Współorganizacja wydarzeń Komórka odpowiedzialna za organizacje pozarządowe, Urząd o charakterze kulturalnym, Instytucje kultury, sprawy promocji i rozwoju Marszałkowski Województwa 2.3 sportowym i rekreacyjnym – rekreacji i sportu 2014-2027 gospodarczego Zachodniopomorskiego, wydarzenia cykliczne, ponadlokalne Nadleśnictwa, LGD, kapitał prywatny

Organizacje pozarządowe, organizacje turystyczne, szkoły, Poradnie Psychologiczno- Realizacja działań związanych Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za Pedagogiczne, 2.3 z propagowaniem aktywności Instytucje kultury, sprawy promocji i rozwoju Powiat Świdwiński, 2014-2027 ruchowej i zdrowego stylu życia rekreacji i sportu gospodarczego Gminy powiatu świdwińskiego, szpital powiatowy, kluby sportowe

Powiat Świdwiński, Gminy Kształtowanie wśród młodzieży Komórka odpowiedzialna za sportowego modelu spędzania czasu Gmina Sławoborze, powiatu świdwińskiego, 2.3 sprawy promocji i rozwoju wolnego (międzyszkolna rywalizacja szkoły organizacje pozarządowe, kluby 2014-2027 gospodarczego sportowa) sportowe

127 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Współpraca finansowa Powiat Świdwiński, Gminy i pozafinansowa z klubami Komórka odpowiedzialna za powiatu świdwińskiego, Kluby 2.3 sportowymi i innymi podmiotami Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju sportowe, 2014-2027 działającymi w obszarze sportu gospodarczego organizacje pozarządowe i rekreacji

128 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR STRATEGICZNY 3 – infrastruktura ochrony środowiska, infrastruktura techniczna i komunikacyjna Cel strategiczny 4: Zintegrowana i nowoczesna infrastruktura techniczna oraz komunikacyjna

Strategia postępowania:

Efektem zaplanowanych oraz realizowanych działań powinno być włączenie zasobów dziedzictwa przyrodniczego w obieg gospodarczy, to jest podejmowanie takich działań ochronnych, które chroniąc obecny stan środowiska naturalnego jednocześnie stwarzać będą impulsy do dalszego rozwoju Gminy. Ważne jest zatem właściwe zagospodarowanie przestrzenne oraz planowanie prawnej ochrony przyrody, pozwalające łączyć funkcje gospodarcze, mieszkaniowe i ekologiczne różnych obszarów.

Kluczowym elementem dbałości o stan środowiska naturalnego jest także stan świadomości ekologicznej mieszkańców. Edukacja i promocja postaw eksponujących bieżące i przyszłe korzyści płynące z ochrony środowiska naturalnego zapewnić powinna wyższą efektywność kosztową niektórych rozwiązań oraz przyczynić się do większej partycypacji społecznej w procesie ochrony przyrody.

Do innych działań, które trzeba podjąć w celu ochrony środowiska naturalnego należy zaliczyć dalszy rozwój gospodarki wodno-ściekowej. Dotyczy to zarówno rozbudowy infrastruktury sieciowej jak również budowy przydomowych oczyszczalni ścieków (tam gdzie budowa sieci kanalizacji sanitarnej jest nieuzasadniona ekonomicznie). Takie działania, przyczynią się w istotny sposób do poprawy, jakości wód (powierzchniowych i podziemnych) zlokalizowanych na terenie Gminy. Inne kluczowe działania powinny prowadzić do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego (w tym poprzez rozwój energetyki odnawialnej, rozbudowy sieci dystrybucji gazu) oraz poprawy stanu powietrza poprzez wsparcie dla działań ograniczających niską emisję.

Wysoka dostępność komunikacyjna ma kluczowe znaczenie dla rozwoju każdej jednostki samorządu terytorialnego. W pierwszej kolejności sprzyja ona powstawaniu i rozwoju osadnictwa, jest również czynnikiem wpływającym na lokalizację działalności gospodarczej. Wysoka dostępność komunikacyjna podnosi także atrakcyjność turystyczną i inwestycyjną Gminy oraz wpływa na mobilność mieszkańców, w tym na mobilność zawodową i edukacyjną, a także na dostępność do usług publicznych.

Zewnętrzna dostępność komunikacyjna Gminy Sławoborze zależy w dużej mierze od inwestycji zewnętrznych - krajowych i regionalnych (zapisanych w dokumentach strategicznych, jak np. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 r. czy Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020). Niniejsze zadania leżą poza kompetencjami Gminy, jednak są dla niej bardzo istotnym elementem rozwojowym. Dla dalszego rozwoju Gminy kluczowe jest wspieranie (w tym poprzez działania lobbingowe) inwestycji drogowych, kolejowych, które realizowane mogą być przez inne podmioty i zarządców infrastruktury komunikacyjnej, w celu podniesienia konkurencyjności Gminy Sławoborze.

129 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Infrastruktura komunikacyjna sprzyja dynamicznemu rozwojowi lokalnemu i regionalnemu, umożliwia pokonywanie odległości i kształtuje układy przestrzenne, zaspakaja popyt na usługi, kształtuje więzi społeczne, gospodarcze i przestrzenne oraz prowadzi do integracji społecznej.

Zasadniczym wyzwaniem dla samorządu gminnego, pozostającym w jego bezpośredniej gestii, jest dbałość o wysoką wewnętrzną dostępność komunikacyjną Gminy Sławoborze. Dla jej funkcjonowania i rozwoju niezbędne są powiązania komunikacyjne, jak np. drogi, ulice czy drogi rowerowe. Poza rozbudową, modernizacją i przebudową najważniejszych ciągów komunikacyjnych do parametrów normatywnych, zadaniem jest budowa pozostałej infrastruktury drogowej, czyli m.in. parkingów, chodników, oświetlenia czy zatok przystankowych, a także likwidacja barier architektonicznych.

Lokalny układ drogowy Gminy stanowi uzupełnienie sieci dróg wojewódzkich i powiatowych. Właściwa gęstość oraz stan techniczny infrastruktury komunikacyjnej, przyczynią się w istotnym stopniu do podniesienia konkurencyjności gospodarczej (w tym atrakcyjności inwestycyjnej) i spójności powiatu świdwińskiego. Ponadto, w sposób pozytywny wpłyną na jakość życia, poziom bezpieczeństwa drogowego i publicznego.

Dostępność komunikacyjną rozumieć trzeba także, jako rozwój społeczeństwa informacyjnego, określanego, „jako społeczeństwo, w którym przetwarzanie informacji z wykorzystaniem technologii informacyjnych i komunikacyjnych stanowi znaczącą wartość ekonomiczną, społeczną i kulturową”.

Spójność z dokumentami nadrzędnymi:

STRATEGIA ROZWOJU GMINY STRATEGIA ROZWOJU KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU SŁAWOBORZE WOJEWÓDZTWA REGIONALNEGO 2010-2020: NA LATA 2014-2022 Z ZACHODNIOPOMOSKIEGO REGIONY, MIASTA OBSZARY PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023- 2020 WIEJSKIE 2027

1.2 Działanie

Tworzenie warunków dla CEL STRATEGICZNY NR 3 rozprzestrzeniania procesów „ZWIĘKSZENIE PRZESTRZENNEJ KON- rozwojowych i zwiększanie ich KURENCYJNOŚCI REGIONU” absorpcji poza miastami Cele kierunkowe wojewódzkimi

3.4. Wspieranie rozwoju infrastruktury Cel strategiczny: społeczeństwa informacyjnego 2.2 Działanie Zintegrowana i nowoczesna 3.5. Rozwój infrastruktury Wspieranie obszarów wiejskich infrastruktura techniczna oraz energetycznej komunikacyjna o najniższym poziomie dostępu 3.6. Poprawa dostępności do mieszkańców do dóbr i usług obszarów o walorach warunkujących możliwości turystycznych i uzdrowiskowych rozwojowe

2.3 Działanie CEL STRATEGICZNY 4. ZACHOWANIE I OCHRONA WARTOŚCI Restrukturyzacja i rewitalizacja PRZYRODNICZYCH, RACJONALNA GO- miast i innych obszarów tracących

130 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

SPODARKA ZASOBAMI dotychczasowe funkcje społeczno- gospodarcze Cele kierunkowe:

4.1. Poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego 4.2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów 4.3. Zwiększanie udziału odnawialnych źródeł energii 4.4. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i systemu gospodarowania odpadami 4.5. Podnoszenie świadomości ekologicznej społeczeństwa CEL STRATEGICZNY NR 6 „WZROST TOŻSAMOŚCI I SPÓJNOŚCI SPOŁECZNEJ REGIONU”

Cele kierunkowe

6.5. Rozwijanie dorobku kulturowego, jako fundamentu tożsamości regionalnej

Cele operacyjne 3.1. Rozwój infrastruktury drogowej oraz towarzyszącej 3.2. Uzyskanie spójności terytorialnej w tym w zakresie komunikacji publicznej 3.3. Dalsza rozbudowa systemów wodno-kanalizacyjnych oraz ich systematyczna modernizacja 3.4. Rozwój infrastruktury i technologii informacyjno–komunikacyjnych 3.5. Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej społeczeństwa 3.6. Rozbudowa infrastruktury technicznej poprawiającej konkurencyjność i niskoemisyjność lokalnej gospodarki (OZE)

131 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Kierunki interwencji (kluczowe zadania) Cel Jednostka monitorująca ze Kierunki działania Jednostka realizująca Partnerzy lata realizacji operacyjny strony Gminy Budowa dróg rowerowych, jako alternatywny sposób komunikacji w stosunku do transportu samochodowego na obszarze Gminy Powiat Świdwiński, 3.1 Sławoborze, jako element Komórka odpowiedzialna za gminy powiatu świdwińskiego, 3.2 zintegrowanego sytemu dróg Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i 2014-2020 nadleśnictwa rowerowych powiatu świdwińskiego drogownictwa (były trakt kolejowy, Sławoborze – Ciechnowo [do granicy Gminy], Sławoborze – Powalice [do granicy Gminy])

Przebudowa dróg o strategicznym znaczeniu dla województwa: 3340 Z Powiatowy Zarząd Dróg w 3.4 Rymań – Sławoborze od granicy z Powiat Świdwiński Świdwinie - 2016-2017 powiatem Kołobrzeskim – Powalice – Mysłowice – Sławoborze

Przebudowa dróg o strategicznym znaczeniu dla województwa: 1061Z Powiatowy Zarząd Dróg w Świdwinie 3.4. Białogard – Sławoborze od granicy z Powiat Świdwiński - 2018 powiatem Białogardzkim – Sidłowo – Sławoborze

Komórka odpowiedzialna za 3.5 Modernizacja energetyczna Gmina Sławoborze sprawy budownictwa i - 2016-2017 3.6 obiektów użyteczności publicznej architektury

Budowa instalacji ogniw Komórka odpowiedzialna za 3.5 Gmina Sławoborze fotowoltaicznych, solarów sprawy budownictwa i - 2014-2020 3.6 słonecznych na budynkach architektury

132 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

użyteczności publicznej

Powiatowy Zarząd Dróg w Modernizacja i rozbudowa zasobu Powiat Świdwiński Świdwinie Gmina Sławoborze 3.4. dróg powiatowych 2014-2027

Przebudowa dróg gminnych - Stare Ślepce, Krzesimowo, Sidłowo – Krzecko, Kalina – Poradź, Powalice Komórka odpowiedzialna za Gmina Sławoborze Kolonia, ulic: Sławoborze, ul. sprawy komunikacji i - 3.4 2014-2027 Środkowa, Sportowa, Osiedle (ul. drogownictwa Krzyżowa i Świdwińska), Leśna, Parcela, Łąkowa.

Lobbowanie w zakresie modernizacji komórka odpowiedzialna za 3.1 dróg wojewódzkich i krajowych na sprawy komunikacji i Inni zarządcy dróg, Gmina Sławoborze 2014-2027 3.2 terenie Gminy oraz w jej otoczeniu, drogownictwa Gminy powiatu świdwińskiego w tym dróg szybkiego ruchu

komórka odpowiedzialna za Budowa chodników na terenie Inni zarządcy dróg, Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i 3.1 Gminy Sławoborze 2014-2027 drogownictwa

komórka odpowiedzialna za Modernizacja i rozbudowa ciągów 3.1 Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i Inni zarządcy dróg pieszych 2014-2022 3.2 drogownictwa

Dążenie do optymalizacji transportu komórka odpowiedzialna za Powiat świdwiński, Gminy zbiorowego na terenie Gminy Gmina Sławoborze sprawy komunikacji i powiatu świdwińskiego 3.2 Sławoborze – współpraca z 2014-2018 drogownictwa przewoźnicy prywatni przewoźnikami

Gmina Sławoborze, powiat Rozbudowa infrastruktury na rzecz komórka odpowiedzialna za Operatorzy świdwiński, Gminy powiatu 3.2 społeczeństwa informacyjnego - sprawy inwestycji 2014-2018 teleinformatyczni świdwińskiego, Urząd rozbudowa sieci szerokopasmowych infrastrukturalnych Marszałkowski Województwa

133 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

i infrastruktury dostępowej Zachodniopomorskiego

Gmina Sławoborze, Promocja postaw ekologicznych szkoły, instytucje kultury, komórka odpowiedzialna za organizacje pozarządowe, wśród różnych grup mieszkańców Powiat Świdwiński, 3.5 sprawy ochrony środowiska mieszkańcy powiatu, inwestorzy 2014-2027 i turystów Gminy powiatu świdwińskiego

Rozbudowa systemu komórka odpowiedzialna za 3.3 kanalizacyjnego, szczególnie w Gmina Sławoborze sprawy inwestycji Mieszkańcy powiatu, inwestorzy 2014-2022 otoczeniu zbiorników wodnych infrastrukturalnych

komórka odpowiedzialna za Rozbudowa i modernizacja sieci Gmina Sławoborze sprawy inwestycji Mieszkańcy powiatu, inwestorzy 3.3 wodociągowej 2014-2027 infrastrukturalnych

Gmina Sławoborze, Starostwo Powiatowe, Urząd Wspieranie działań zmierzających do Gminy powiatu komórka odpowiedzialna za Marszałkowski Województwa 3.6 wykorzystania OZE świdwińskiego, sprawy ochrony środowiska Zachodniopomorskiego, 2014-2027 kapitał prywatny mieszkańcy powiatu, inwestorzy

Zinwentaryzowanie i zlikwidowanie komórka odpowiedzialna za Starostwo Powiatowe, dzikich wysypisk śmieci oraz działania Gmina Sławoborze 3.5 sprawy ochrony środowiska organizacje pozarządowe, szkoły 2014-2027 prewencyjne

Gmina Sławoborze, Gminy powiatu Starostwo Powiatowe, Doskonalenie systemu gospodarki świdwińskiego, komórka odpowiedzialna za organizacje pozarządowe, odpadami na terenie Gminy 3.3. podmioty sprawy ochrony środowiska Nadleśnictwa, mieszkańcy 2014-2027 i budowanie świadomości społecznej 3.5 odpowiedzialne za powiatu, inwestorzy gospodarkę odpadami

Wojewódzki Prace melioracyjne zwiększające komórka odpowiedzialna za Zarząd Melioracji i Gmina Sławoborze 3.3. bezpieczeństwo przeciwpowodziowe sprawy ochrony środowiska 2014-2027 Urządzeń Wodnych

134 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

OBSZAR STRATEGICZNY 4 – pomoc społeczna i ochrona zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, administracja publiczna Cel strategiczny 5: Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu i świadczeniu wysokiej jakości usług dla mieszkańców

Strategia postępowania:

Sektor usług społecznych, do którego zaliczyć należy, pomoc społeczną, ochronę zdrowia, bezpieczeństwo publiczne, a wraz z nim warunki mieszkaniowe i więzi społeczne, wpływają bezpośrednio na jakość życia mieszkańców danej jednostki terytorialnej, a tym samym na ich aktywność. Jednym z wyznaczników określających pożądany poziom rozwoju społeczno- gospodarczego jest dostępność i jakość świadczonych usług publicznych. Ten rodzaj usług publicznych został szczególnie priorytetowo uwzględniony w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego. Również Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do 2020 podkreśla istotę dostępności i jakości usług publicznych. Gmina Sławoborze należy aktualnie (zgodnie z zapisami znajdującymi się w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego) do obszarów o najniższym dostępie do usług publicznych. Istotną cechą samorządu terytorialnego jest zaspokojenie potrzeb lokalnej społeczności, samorząd bowiem odpowiada za wszystkie sprawy publiczne, dotyczące życia mieszkańców w obrębie jednostki terytorialnej. Władze samorządowe odpowiadają za zaspokajanie potrzeb mieszkańców. Realizacja tych potrzeb następuje poprzez wykonywanie zadań określonych w ustawach (o samorządzie gminnym oraz samorządzie powiatowym). W tym celu samorządy lokalne podejmują niezbędne działania w celu poprawy dostępności i jakości świadczonych usług publicznych, na co ma wpływ postęp cywilizacyjny oraz rozwój nowoczesnych technologii. Działania te są przede wszystkim odpowiedzią na rosnące oczekiwania oraz wymagania mieszkańców danej społeczności w stosunku do administracji publicznej. Istniejąca oferta społeczna oddziałuje na takie obszary jak demografia (dotyczy to procesów migracyjnych), aktywność społeczna mieszkańców, poziom tożsamości lokalnej (patriotyzm lokalny), co jest szczególnie ważne w kontekście powiązań i współpracy władz lokalnych wchodzących w skład powiatu (w tym przypadku powiatu świdwińskiego). Strategia działania w sferze integrującej zarówno politykę społeczną jak również ochronę zdrowia zakłada efektywne i racjonalne prowadzenie działań interwencyjnych i prewencyjnych, stosownych do dokładnie zdiagnozowanych potrzeb. Współczesna polityka społeczna rozumiana będzie, jako integracja potrzeb oraz instrumentów – to jest głównych odbiorców tej polityki, oraz jako współpraca różnych podmiotów publicznych szczebla gminnego i powiatowego z odpowiedzialnymi za realizację polityki społecznej i zdrowotnej podmiotami należącymi do struktur jednostek samorządu terytorialnego wyższych szczebli, administracji rządowej, a także partnerów społecznych (m.in. organizacji pozarządowych) i prywatnych. W odpowiedzi na konsekwencje postępujących zmian struktury demograficznej konieczne będzie zbudowanie nowej oferty specjalistycznych usług adresowanych dla grupy seniorów (działania te powinny mieć charakter wyprzedzający - przygotować służby i społeczeństwo powiatu

135 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

do zbudowania nowej oferty). Dodatkowo priorytetem będzie realizacja polityki prorodzinnej oraz wspieranie postaw społecznych przyczyniających się do poprawy wskaźników demograficznych. W aspekcie bezpieczeństwa publicznego zaplanowano działania mające na celu silniejsze zintegrowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem publicznym w powiecie świdwińskim i zwiększanie poziomu bezpieczeństwa m.in. poprzez modernizację infrastruktury oraz poprawę stanu specjalistycznego wyposażenia służb ratowniczych czy kształtowanie i promocję postaw właściwych w odniesieniu do sytuacji zagrożeń.

Ważnym aspektem dla Gminy Sławoborze jest również tworzenie warunków dla rozwoju nowych inicjatyw wzmacniających więzi społeczne i przeciwdziałającym wykluczeniu społecznemu.

Jednym z kluczowych zagadnień w obecnym okresie programowania UE (2014-2020) będzie rewitalizacja miast i obszarów wiejskich. Proces ten jest rozumiany, jako kompleksowy program remontów, modernizacji zabudowy i przestrzeni publicznych, rewaloryzacji zabytków na wybranym obszarze, w powiązaniu z rozwojem gospodarczym i społecznym. Rewitalizacja to połączenie działań technicznych – jak np. modernizacja infrastruktury – z programami ożywienia gospodarczego i działaniem na rzecz rozwiązania problemów społecznych, występujących na tych obszarach: bezrobocie, przestępczość, brak równowagi demograficznej, itp. Niewłaściwym jest postrzeganie rewitalizacji wyłącznie poprzez pryzmat remontów infrastruktury. Niniejszy cel operacyjny wskazuje na konieczność kontynuowania procesów rewitalizacyjnych na terenie Gminy Sławoborze.

Spójność z dokumentami nadrzędnymi: STRATEGIA ROZWOJU GMINY STRATEGIA ROZWOJU KRAJOWA STRATEGIA SŁAWOBORZE WOJEWÓDZTWA ROZWOJU REGIONALNEGO NA LATA 2014-2022 Z ZACHODNIOPOMOSKIEGO 2010-2020: REGIONY, MIASTA PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023- 2020 OBSZARY WIEJSKIE 2027 CEL STRATEGICZNY 1. ZWIĘKSZENIE 1.3 Działanie PRZESTRZENNEJ Budowa podstaw KONKURENCYJNOŚCI REGIONU konkurencyjności województw – Cele kierunkowe: działania tematyczne 3.4. Wspieranie rozwoju infrastruktury społeczeństwa 2.2 Działanie informacyjnego Wspieranie obszarów CEL STRATEGICZNY 4. ZACHOWANIE o najniższym poziomie dostępu Cel strategiczny: I OCHRONA WARTOŚCI mieszkańców do dóbr i usług Rozwój sprzyjający włączeniu PRZYRODNICZYCH, RACJONALNA warunkujących możliwości społecznemu i świadczeniu wysokiej GOSPODARKA ZASOBAMI rozwojowe jakości usług dla mieszkańców Cele operacyjne: 4.6. Rewitalizacja obszarów zurbanizowanych 2.3 Działanie

CEL STRATEGICZNY NR 5 Restrukturyzacja i rewitalizacja „BUDOWANIE OTWARTEJ I miast i innych obszarów KONKURENCYJNEJ SPOŁECZNOŚCI” tracących dotychczasowe Cele kierunkowe: funkcje społeczno-gospodarcze 5.5. Budowanie społeczeństwa informacyjnego 3.4 Działanie

136 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

CEL STRATEGICZNY NR 6 „WZROST Wspomaganie budowy kapitału TOŻSAMOŚCI I SPÓJNOŚCI społecznego dla rozwoju SPOŁECZNEJ REGIONU” regionalnego w oparciu o sieci Cele kierunkowe: współpracy między różnymi 6.1. Wspieranie funkcji rodziny aktorami polityki regionalnej 6.2. Zwiększanie jakości i dostępności opieki zdrowotnej 6.3. Wspieranie rozwoju demokracji lokalnej i społeczeństwa obywatelskiego 6.4. Wzmacnianie tożsamości i integracji społeczności lokalnej 6.5. Rozwijanie dorobku kulturowego, jako fundamentu tożsamości regionalnej 6.6. Przeciwdziałanie ubóstwu i procesom marginalizacji społecznej

Cele operacyjne 4.1. Zwiększenie dostępu do usług medycznych wysokiej jakości i profilaktyki zdrowotnej 4.2. Rozwiązywanie problemów społecznych i stymulowanie aktywności zawodowej sprzyjającej włączeniu społecznemu oraz wzmacnianie tożsamości i integracji społeczności lokalnej 4.3. Dostosowanie infrastruktury i oferty w zakresie pomocy społecznej do zachodzących zmian demograficznych 4.4. Ograniczenie negatywnego oddziaływania społecznego obszarów zdegradowanych oraz problemowych 4.5. Rewitalizacja i/lub zagospodarowanie terenów zielonych w przestrzeni publicznej 4.6. Ochrona dziedzictwa kulturowego - rewitalizacja i/lub zagospodarowanie obiektów zabytkowych 4.7. Tworzenie systemu zachęt dla partnerów lokalnych do realizacji nowych funkcji na terenach i w obiektach o wartości historycznej i kulturowej 4.8. Budowanie i upowszechnianie społeczeństwa informacyjnego oraz rozwój publicznych e-usług 4.9. Zapewnienie wysokiego poziom bezpieczeństwa publicznego 4.10. Sprawność administracyjna i współpraca sieciowa 4.11. Integracja społeczności lokalnej poprzez partycypację i aktywizację mieszkańców 4.12. Wspieranie funkcji rodziny i przeciwdziałanie przemocy w rodzinie

137 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

4.13. Przeciwdziałanie ubóstwu i procesom marginalizacji społecznej 4.14. Rozwój usług socjalnych

138 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Kierunki interwencji (kluczowe zadania) Cel Jednostka monitorująca ze Kierunki działania Jednostka realizująca Partnerzy lata realizacji operacyjny strony Gminy

4.2 Rozwój infrastruktury opieki nad Gmina Sławoborze, Komórka organizacyjna Powiat Świdwiński, Gminy 4.3. seniorami w kontekście starzenia się Gminny Ośrodek odpowiedzialna za pomoc powiatu świdwińskiego, 4.8 2016-2027 społeczeństwa oraz rozwój usług Pomocy Społecznej. społeczną Wydział Spraw organizacje pozarządowe, 4.14 opiekuńczych. Społecznych

Organizacje pozarządowe, organizacje turystyczne, szkoły, Poradnie Gmina Sławoborze, Psychologiczno- Komórka organizacyjna Instytucje kultury, sportu Pedagogiczne, odpowiedzialna za pomoc 4.1 Promocja i upowszechnianie i rekreacji, Gminny Powiat Świdwiński, społeczną Wydział Spraw 2014-2027 zdrowego stylu życia Ośrodek Pomocy Gminy powiatu Społecznych Społecznej. świdwińskiego, szpital powiatowy w Połczynie-Zdroju, kluby sportowe

Gmina Sławoborze, 4.2 Organizacje Komórka organizacyjna Ośrodki Pomocy Społecznej, 4.4 pozarządowe, Gminny odpowiedzialna za pomoc Wpieranie i integracja działań na Powiatowe Centrum 4.5 Ośrodek Pomocy społeczną Wydział Spraw 2014-2017 rzecz rozwoju ekonomii społecznej Pomocy Rodzinie 4.11 Społecznej. Społecznych 4.13

Podejmowanie działań Gmina Sławoborze, Komórka organizacyjna 4.3 dostosowawczych w polityce Ośrodki Pomocy odpowiedzialna za pomoc Organizacje pozarządowe 2014-2027 4.14 społecznej w kontekście starzenia się Społecznej, społeczną Wydział Spraw społeczeństwa kapitał prywatny Społecznych 4.1. Podejmowanie działań Komórka organizacyjna Gmina Sławoborze, Szpital Niepubliczne Zakłady 2014-2027 4.2. dostosowawczych z zakresu opieki odpowiedzialna za pomoc Powiatowy, NFZ, organizacje

139 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

4.3 medycznej do wyzwań Opieki Zdrowotnej społeczną Wydział Spraw pozarządowe 4.11 demograficznych Społecznych

Komórka organizacyjna Utworzenie sieci mobilnych usług Gmina Sławoborze, Gminy powiatu 4.3 odpowiedzialna za pomoc opiekuńczych dla osób starszych i Ośrodki Pomocy świdwińskiego, powiat 2014-2027 4.11 społeczną Wydział Spraw niepełnosprawnych Społecznej świdwiński 4.14 Społecznych Gmina Sławoborze, Powiat Świdwiński, 4.2 Komórka organizacyjna Gminy powiatu 4.3 Wyrównywanie szans osób odpowiedzialna za pomoc świdwińskiego, Organizacje pozarządowe 2014-2027 4.11 niepełnosprawnych społeczną Wydział Spraw Powiatowy Urząd Pracy, 4.14 Społecznych Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. 4.2 Gmina Sławoborze, 4.4 Realizacja programów w zakresie organizacje Komórka organizacyjna 4.5 wsparcia rodziny przeżywającej pozarządowe, odpowiedzialna za pomoc gminy powiatu 4.11 2014-2027 trudności w wypełnianiu funkcji powiat świdwiński, społeczną Wydział Spraw świdwińskiego 4.12 opiekuńczo-wychowawczej Gminny Ośrodek Społecznych 4.13 Pomocy Społecznej. 4.14 4.2 Gmina Sławoborze, 4.4 organizacje Komórka organizacyjna 4.5 Realizacja programów mających na pozarządowe, odpowiedzialna za pomoc gminy powiatu 4.11 celu wzrost aktywności lokalnej i 2014-2027 powiat świdwiński, społeczną Wydział Spraw świdwińskiego 4.12 integracji społecznej Gminny Ośrodek Społecznych 4.13 Pomocy Społecznej. 4.14 4.2 Poprawa funkcjonowania i jakości Gmina Sławoborze, Komórka organizacyjna 4.4 życia społeczności lokalnej poprzez organizacje odpowiedzialna za pomoc gminy powiatu 4.5 upowszechnianie dostępu do usług pozarządowe, społeczną Wydział Spraw świdwińskiego 2014-2027 4.11 pomocy społecznej oraz rozwój Powiat Świdwiński, Społecznych 4.12 specjalistycznego wsparcia Gminny Ośrodek

140 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

4.13 Pomocy Społecznej. 4.14

4.8 Uruchomienie e-systemu (sms /lub i Komórka organizacyjna Powiat Świdwiński Gmina Sławoborze, Gminy 4.9 on-line) do komunikacji ze odpowiedzialna za sferę 2016-2018 powiatu świdwińskiego 4.10 społeczeństwem administracyjną

Komórka organizacyjna Uruchomienie e-usług w działalności Powiat Świdwiński, Gminy 4.9 Gmina Sławoborze odpowiedzialna za sferę 2016-2018 instytucji publicznych powiatu świdwińskiego 4.10 administracyjną Gmina Sławoborze, Wspieranie działań na rzecz Instytucje kultury, sportu 4.8 Komórka odpowiedzialna za wzmocnienia świadomości i rekreacji, organizacje 4.10 sprawy promocji i rozwoju Biblioteki, muzea, szkoły itp. 2014-2027 i tożsamości lokalnej mieszkańców pozarządowe, Gminny 4.11 gospodarczego Gminy Ośrodek Pomocy Społecznej. Gmina Sławoborze, Promocja aktywności na rzecz Instytucje kultury, sportu Komórka organizacyjna społeczności lokalnej, w tym dzieci i rekreacji, organizacje odpowiedzialna za pomoc Organizacje turystyczne, 4.11 i młodzieży, osób niepełnosprawnych 2014-2027 pozarządowe, Gminny społeczną Wydział Spraw biblioteki, muzea, szkoły i starszych oraz wzmocnienie Ośrodek Pomocy Społecznych wolontariatu Społecznej. Gmina Sławoborze, Powiat Świdwiński, Gminy Komórka organizacyjna instytucje kultury, powiatu świdwińskiego, 4.11 Promocja i wsparcie form odpowiedzialna za pomoc Gminny Ośrodek instytucje kultury, 2014-2027 4.13 samoorganizacji społecznej społeczną Wydział Spraw Pomocy Społecznej. organizacje pozarządowe, Społecznych biblioteki, muzea, szkoły Urząd Marszałkowski Gmina Sławoborze, Współpraca międzysamorządowa Komórka odpowiedzialna za Województwa 4.8 Powiat Świdwiński, wewnątrz powiatu świdwińskiego – sprawy promocji i rozwoju Zachodniopomorskiego, 4.9 Gminy powiatu 2014-2027 realizacja wspólnych działań gospodarczego środowiska pozarządowe 4.10 świdwińskiego, projektowych i gospodarcze

141 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

4.8 Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za Rozwój współpracy z organizacjami 4.10 Gminny Ośrodek sprawy promocji i rozwoju organizacje pozarządowe 2014-2027 pozarządowymi 4.11 Pomocy Społecznej. gospodarczego

Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za 4.10 Rozwijanie partnerstw publiczno- organizacje pozarządowe, Gminny Ośrodek sprawy promocji i rozwoju 2014-2027 4.11 prywatnych i publiczno-społecznych podmioty prywatne Pomocy Społecznej. gospodarczego

Aktywny udział Gminy w krajowych i Komórka odpowiedzialna za Powiat Świdwiński, gminy 4.10 międzynarodowych sieciach Gmina Sławoborze sprawy promocji i rozwoju powiatu świdwińskiego, 2014-2027 współpracy gospodarczego partnerzy zagraniczni Komenda Powiatowa Policji, Poprawa stanu specjalistycznego Komórka odpowiedzialna za Straż Miejska, Powiat 4.9 doposażenia służb ratowniczych, Gmina Sławoborze 2014-2027 zarządzanie kryzysowe Świdwiński, gminy powiatu wsparcie zewnętrznego finansowania świdwińskiego Powiat Świdwiński, gminy 4.2 powiatu świdwińskiego, 4.9 Gmina Sławoborze, Kształtowanie postaw właściwych Komenda Powiatowa Policji, 4.10 Szkoły, Gminny Ośrodek Komórka odpowiedzialna za w odniesieniu do sytuacji Straż Miejska, Komenda 2014-2027 4.11 Pomocy Społecznej. zarządzanie kryzysowe kryzysowych Powiatowa Państwowej 4.12 Straży Pożarnej, OSP, 4.13 organizacje pozarządowe Powiat Świdwiński, gminy powiatu świdwińskiego, Komenda Powiatowa Policji, Rozbudowa elektronicznych Komórka odpowiedzialna za Straż Miejska, systemów monitorowania Gmina Sławoborze 4.9 zarządzanie kryzysowe Zachodniopomorski Urząd 2014-2027 bezpieczeństwa publicznego Wojewódzki, Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej, OSP

Poprawa bezpieczeństwa w ruchu Gmina Sławoborze, Komórka odpowiedzialna za - 4.9 drogowym (inwestycje Powiat Świdwiński, zarządzanie kryzysowe 2014-2027 infrastrukturalne, monitoring, Gminy powiatu

142 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

działania profilaktyczne) świdwińskiego, Komenda Powiatowa Policji

Gmina Sławoborze, Komórka organizacyjna Rewitalizacja osiedli Wspólnoty odpowiedzialna za pomoc mieszkaniowych, w tym terenów po mieszkaniowe, organizacje pozarządowe 4.4 społeczną Wydział Spraw 2014-2027 byłych PGR spółdzielnie Społecznych mieszkaniowe

4.4 Kontynuacja działań z zakresu Komórka organizacyjna Starostwo Powiatowe, 4.5 odnowy centrów miejscowości odpowiedzialna za pomoc Lokalna Grupa Działania, Gmina Sławoborze 2014-2027 4.6 wiejskich oraz podnoszenie estetyki społeczną Wydział Spraw organizacje pozarządowe, 4.7 przestrzeni publicznych Społecznych parafie Budowa i modernizacja Komórka organizacyjna 4.2. mieszkaniowych zasobów odpowiedzialna za pomoc Gmina Sławoborze - 4.4. komunalnych – mieszkania socjalne i społeczną Wydział Spraw 2014-2027 4.7. komunalne Społecznych

Komórka odpowiedzialna za Konserwacja i remont zabytkowych sprawy budownictwa i 4.6 budynków użyteczności publicznej Gmina Sławoborze architektury - 2014-2027 4.7 będących własnością gminną

Komórka odpowiedzialna za 4.5 Rewitalizacja zabytkowych Gmina Sławoborze sprawy budownictwa i - 4.6 budynków oraz parków 2014-2020 4.7 architektury

143 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

9 SYSTEM MONITOROWANIA I EWALUACJI STRATEGII ROZWOJU GMINY SŁAWOBORZE NA LATA 2014- 2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023 – 2027

Podstawą skutecznego wdrażania działań służących osiąganiu celów Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 jest dysponowanie wiedzą na temat postępów osiąganych w zakresie wdrażanych kierunków interwencji oraz zdolność do reagowania na pojawiające się różnice pomiędzy przyjętymi założeniami a uzyskiwanymi efektami realizacji kluczowych zadań.

W procesie realizacji Strategii, kluczową rolę odgrywać będzie Wójt Gminy, rozumiany jako strategiczny organ wykonawczego samorządu gminnego w stymulowaniu i koordynacji działań podejmowanych przez różnorodne podmioty i środowiska, jak również w mobilizowaniu oraz integrowaniu zasobów pozostających w ich dyspozycji – na rzecz realizacji celów strategicznych. Przywództwo pełnione w przestrzeni realizacji Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014- 2022 z perspektywą na lata 2023-2027, obejmować będzie następujące formy aktywności:

− inspirowanie samorządów gminnych powiatu świdwińskiego do budowania własnych strategii i programów lokalnych, uwzględniających cele określone w Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027, − mobilizowanie podmiotów prywatnych i pozarządowych, działających na terenie Gminy Sławoborze do włączania się do realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, które leżą w ich sferze kompetencyjnej, − angażowanie partnerów zewnętrznych do przejmowania części zadań wdrożeniowych na podstawie porozumienia lub umowy z samorządem gminnym, powiatowym, w przypadkach, w których realizacja określonych przedsięwzięć na poziomie lokalnym lub subregionalnym oznacza większą skuteczność oraz prowadzi do lepszych efektów, − aktywne współdziałanie z władzami samorządów sąsiednich, na rzecz realizacji przedsięwzięć o znaczeniu strategicznym (ponadlokalnym), − w zakresie uzgodnionych spraw stanowiących obszar wspólnego zainteresowania, − aktywna współpraca z samorządem powiatowym, regionalnym oraz administracją rządową, umożliwiająca prezentację stanowisk, wymianę opinii oraz uzgadnianie stanowisk w sprawach kluczowych dla rozwoju Gminy oraz mających znaczenie strategiczne dla rozwoju województwa zachodniopomorskiego.

Instytucjonalną strukturę systemu monitorowania i ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 tworzą: − Rada Gminy Sławoborze, − Wójt Gminy Sławoborze,

144 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

− Zespół Roboczy – pełniący rolę centrum koordynacyjnego ds. monitorowania Strategii Rozwoju, powołany Zarządzeniem Wójta. − Komórki organizacyjne Urzędu Gminy Sławoborze i jednostki Gminy – pełniące rolę:  jednostek realizujących konkretne kierunki interwencji Strategii Rozwoju, będące w kompetencjach samorządu gminnego (sfera podległości) i zarazem jednostek monitorujących te kierunki interwencji ze strony Gminy (sprawozdania składane do stanowiska ds. promocji i rozwoju Gminy)  jednostek monitorujących ze strony Gminy te kierunki interwencji, które są w kompetencjach innych podmiotów (prywatnych, pozarządowych, samorządów gminnych, powiatowych i regionalnego, administracji rządowej, itp.) – uzyskiwanie danych i informacji oraz przekazywanie ich do stanowiska ds. promocji i rozwoju Gminy,

ODPOWIEDZIALNOŚCI I KOMPETENCJE Zespół Roboczy − Przygotowuje materiały i narzędzia do monitorowania Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze, − Analizuje informacje i wyniki przekazywane przez komórki merytoryczne z prowadzonego monitoringu Strategii Rozwoju Gminy, − opracowuje „Raport z monitoringu Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze”.

Przewodniczący Zespołu Roboczego - Kieruje pracami Zespołu Roboczego, - Ustala harmonogram pracy Zespołu Roboczego, - Dokonuje rozdziału zadań między Członkami Zespołu Roboczego, - W imieniu Zespołu Roboczego prowadzi korespondencję z komórkami − merytorycznymi. − przedkłada do akceptacji Wójtowi Gminy „Raport z monitoringu Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze”.

Kierownicy/dyrektorzy/Samodzielne stanowiska komórek merytorycznych − Biorą udział w pracach Zespołu Roboczego lub wyznaczają pracownika merytorycznego i delegują go do prac w Zespole Roboczym. − Odpowiadają za przeprowadzenie monitoringu realizacji Strategii Rozwoju w wybranych obszarach strategicznych i zakresie realizowanych zadań. − Przekazują pisemną informację i wyniki prowadzonego monitoringu realizacji Strategii Rozwoju do Przewodniczącego Zespołu Roboczego.

Członek Zespołu Roboczego − Realizuje zadania Zespołu Roboczego przydzielone przez Przewodniczącego Zespołu.

145 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

Wójt Gminy − Powołuje Zespół Roboczy, − Akceptuje Raport z monitoringu realizacji Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze i przedkłada Radzie Gminy, − Inicjuje proces ewaluacji i powołuje Zespół ds. ewaluacji Strategii Rozwoju.

Sprawozdawczość z monitoringu oraz aktualizacja Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014- 2022 z perspektywą na lata 2023-2027 dokonywane będą, co 2 lata83. Wójt Gminy Sławoborze dokonuje okresowej oceny stopnia realizacji Strategii, w oparciu o następujący TRYB POSTĘPOWANIA:

1) Wójt Gminy informuje o planowanym przeglądzie Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze i powołuje Zespół Roboczy. 2) Kierownicy komórek organizacyjnych biorą udział w pracach Zespołu lub delegują pracowników do pracy w Zespole Roboczym. 3) Pracami Zespołu Roboczego kieruje Przewodniczący, który określa szczegółowy harmonogram pracy oraz dokonuje rozdziału zadań między członków Zespołu Roboczego. 4) Zespół Roboczy przeprowadza wstępną analizę obszarów strategicznych Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze i przygotowuje materiały i narzędzia w postaci formularzy, do prowadzenia monitoringu realizacji Strategii. 5) Przewodniczący Zespołu Roboczego kieruje do kierowników komórek organizacyjnych pismo informacyjne (określające w szczególności zasady i terminy przeprowadzenia monitoringu) wraz materiałami i narzędziami do prowadzenia monitoringu realizacji Strategii. 6) W terminie określonym przez Przewodniczącego Zespołu Roboczego, lecz nie dłuższym niż do dnia 30 czerwca każdego roku, kierownicy komórek organizacyjnych przekazują informację zwrotną i wyniki przeprowadzonego przeglądu realizacji Strategii w wybranych obszarach strategicznych. 7) Zespół Roboczy dokonuje analizy przekazanych przez komórki merytoryczne informacji i wyników a następnie opracowuje Raport z monitoringu Strategii. 8) Przewodniczący Zespołu Roboczego przedkłada Raport do akceptacji Wójtowi Gminy. 9) Wójt Gminy kieruje Raport do Zespołu Roboczego do ponownej analizy lub akceptuje go i podaje do publicznej wiadomości poprzez przekazanie dokumentu do Biura Rady Gminy Sławoborze w terminie do dnia 30 października każdego roku raportowania. 10) Proces ewaluacji Strategii Rozwoju rozpoczyna się z inicjatywy Wójta Gminy. W tym celu Wójt Gminy powołuje kilkuosobowy Zespół ds. ewaluacji Strategii, złożony z przedstawicieli władz samorządowych, środowisk naukowych, gospodarczych oraz organizacji pozarządowych. 11) Proces ewaluacji Strategii Rozwoju Gminy prowadzony jest nie częściej, niż co 4 lata. 12) Zespół ds. ewaluacji Strategii we współpracy z Zespołem Roboczym nie częściej niż raz na 4 lata w oparciu o zapisy Strategii dokonuje analizy realizacji zadań strategicznych na podstawie raportów przygotowywanych przez Zespół Roboczy

83 Rokiem bazowym jest rok 2014. Pierwsze sprawozdanie zostanie wykonane w roku 2016. Kolejne co 2 lata. 146 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

13) Wójt Gminy we współpracy z Zespołem ds. ewaluacji Strategii będzie identyfikował potrzeby zmian zapisów Strategii w oparciu o wnioski komórek organizacyjnych oraz wyniki analizy stanu Gminy i posumowania realizacji Strategii. Propozycje weryfikacji Strategii przedstawiane będą Radzie Gminy.

W wyborze mierników określających postęp realizacji celów Strategii Rozwoju, przyjęto zasadę ograniczonej liczby mierników monitorowania strategii dla każdego z celów – zgodnie z rekomendacjami zawartymi w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego. Przy doborze mierników kierowano się adekwatnością, jednak głównym ograniczeniem była dostępność danych. Podstawowym źródłem danych do monitorowania strategii stała się statystyka publiczna, a w niektórych przypadkach konieczne jest zawiązanie porozumień z instytucjami zewnętrznymi. W ramach analizy wskaźnikowej realizowanej przez Zespół Roboczy, mierniki pochodzące ze statystyki publicznej (GUS) mogą zostać przedstawione w układach porównawczych.

Zakres czasowy analizy powinien obejmować zmiany w stosunku do roku bazowego (2014) i roku ostatniego badania (dynamika). Analiza wskaźnikowa może przedstawiać dostępne wskaźniki w układzie Gminy, gmin Powiatu lub innych obszarów funkcjonalnych.

Raport z realizacji kierunków interwencji przygotowywany przez Zespół Roboczy opiera się na informacjach dotyczących stanu realizacji danego kierunku interwencji, przekazywanych przez poszczególne komórki Urzędu Gminy Sławoborze oraz jednostki organizacyjne. Strategii Rozwoju Gminy Sławoborze na lata 2014-2022 z perspektywą na lata 2023-2027 precyzuje w każdym kierunku interwencji jednostkę realizującą dany kierunek interwencji oraz jednostkę monitorującą dany kierunek interwencji ze strony Gminy. Jeżeli dany kierunek interwencji mieści się w kompetencjach samorządu gminnego (sfera podległości), to zarówno jednostką realizującą, jak i monitorującą ze strony Gminy jest konkretna komórka Urzędu Gminy Sławoborze lub jednostka Gminy Sławoborze. W przypadku takich kierunków interwencji, wskazana komórka lub jednostka organizacyjna składa sprawozdanie do Zespołu Roboczego, które jest podstawą zbiorczego raportu z realizacji kierunków interwencji całej Strategii.

Schemat przepływu informacji sprawozdawczej dla kierunków interwencji ze sfery podległości wygląda następująco:

147 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

RADA GMINY SŁAWOBORZE

WÓJT GMINY SŁAWOBORZE

KOMÓRKA JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA ORGANIZACYJNA GMINY GMINY

KOMÓRKA ZESPÓŁ ROBOCZY JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA ORGANIZACYJNA GMINY GMINY

JEDNOSTKA KOMÓRKA ORGANIZACYJNA ORGANIZACYJNA GMINY GMINY

Jeżeli dany kierunek interwencji mieści się w kompetencjach instytucji zewnętrznej – samorząd gminny lub regionalny, administracja rządowa, podmioty prywatne i pozarządowe (sfera współzależności i sfera oddziaływania) – to jednostką realizującą wskazaną w Strategii Rozwoju jest konkretna instytucja zewnętrzna, natomiast jednostką monitorującą ze strony Gminy jest konkretna komórka Urzędu Gminy Sławoborze lub jednostka organizacyjna, która merytorycznie jest zbieżna z przedmiotem danego kierunku interwencji. W przypadku takich kierunków interwencji, wskazana komórka lub jednostka (czyli jednostka monitorująca ze strony Gminy) pozyskuje informacje od jednostki realizującej, dotyczące stanu wdrożenia danego kierunku interwencji i składa sprawozdanie do Zespołu Roboczego, które jest podstawą zbiorczego raportu z realizacji kierunków interwencji całej Strategii. Schemat przepływu informacji sprawozdawczej dla kierunków interwencji ze sfery współzależności i sfery oddziaływania wygląda następująco:

148 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

RADA GMINY SŁAWOBORZE

WÓJT GMINY SŁAWOBORZE

KOMÓRKA ORGANIZACYJNA URZĘDU GMINY ZEWNĘTRZNA LUB JEDNOSTKA JEDNOSTKA GMINNA REALIZUJĄCA

KOMÓRKA ZESPÓŁ ORGANIZACYJNA URZĘDU GMINY ZEWNĘTRZNA ROBOCZY LUB JEDNOSTKA JEDNOSTKA GMINNA REALIZUJĄCA

KOMÓRKA ORGANIZACYJNA URZĘDU GMINY ZEWNĘTRZNA

LUB JEDNOSTKA JEDNOSTKA GMINNA REALIZUJĄCA

Sprawozdania z realizacji poszczególnych kierunków interwencji są składane przez komórki organizacyjne Urzędu Gminy Sławoborze oraz jednostki organizacyjne Gminy do Zespołu Roboczego, który pełni rolę centrum koordynacyjnego Strategii Rozwoju. Na podstawie złożonych sprawozdań z danego roku sprawozdawczego, Zespół Roboczy opracowuje raport z realizacji kierunków interwencji, który wraz z analizą wskaźnikową jest podstawą dla Wójta Gminy Sławoborze oraz Rady Gminy do podejmowania oceny realizacji Strategii Rozwoju, wprowadzania uzupełnień oraz dokonywania niezbędnych i uzasadnionych zmian (reagowanie na zmieniające się uwarunkowania społeczno-gospodarcze w otoczeniu Gminy). Dla zwiększenia efektywności procesu sprawozdawczego z realizacji kierunków interwencji Strategii Rozwoju, komórki organizacyjne Urzędu Gminy w Sławoborze oraz jednostki organizacyjne Gminy składają sprawozdania na ujednoliconym formularzu sprawozdawczym, wg następującego wzoru:

149 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

KIERUNEK INTERWENCJI NR ...... Jednostka Cel strategiczny nr .... Cel operacyjny nr Jednostka Realizująca: monitorująca ze strony gminy: ……………………………… ……………………………… ……………………………… ………………………………

OPIS STANU REALIZACJI KIERUNKU INTERWENCJI

(m.in.: zrealizowane przedsięwzięcia w danym roku, stopień realizacji kierunku interwencji, skuteczność zastosowanych instrumentów realizacyjnych, ocena partnerów realizacyjnych, sukcesy realizacyjne, uzyskane efekty)

OPIS POWSTAŁYCH TRUDNOŚCI REALIZACYJNYCH

(m.in.: problemy powstałe na etapie realizacji, opóźnienia i ich przyczyny, środki podjęte w celu przezwyciężenia trudności, rekomendacje dotyczące zmian w realizacji kierunku interwencji, możliwe usprawnienia)

OPIS ŹRÓDEŁ FINANSOWANIA

(wielkość środków finansowych wydatkowanych na realizację kierunku interwencji w danym roku, w podziale na źródła finansowania)

Budżet Gminy (kwota w zł) (% kwoty ogółem)

Budżet jednostki realizującej (kwota w zł) (% kwoty ogółem)

Budżet ...... (kwota w zł) (% kwoty ogółem)

Ogółem (kwota w zł) (% kwoty ogółem) DOKUMENTY ZWIĄZANE (np. Uchwała Rady Gminy)

150 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

10 ZAŁĄCZNIKI I FORMULARZE

Analiza wskaźnikowa, bazująca na miernikach wyznaczonych dla każdego celu operacyjnego Strategii Rozwoju, będzie przygotowywana przez stanowisko/jednostkę mającą w kompetencjach nadzór nad strategią Gminy w oparciu o pozyskane dane statystyczne i informacje, w skład których wchodzą następujące źródła informacji:

− statystyka prowadzona przez samorząd gminny – generowana i gromadzona przez poszczególne samodzielne stanowiska, i jednostki gminne, zobowiązane do terminowego przekazywania danych i informacji do stanowiska/jednostki mającej w kompetencjach nadzór nad strategią Gminy, − statystyka publiczna gromadzona w Banku Danych Lokalnych GUS (www.stat.gov.pl, www.strateg.gov.pl).

Mierniki pochodzące ze statystyki publicznej (GUS) mogą zostać przedstawione w układach porównawczych, tj. np. w porównaniach względnych do innych gmin powiatu świdwińskiego i średniej dla województwa zachodniopomorskiego oraz kraju. Zakres czasowy analizy powinien obejmować zmiany w stosunku do roku bazowego (2014 r.) i roku ostatniego badania (dynamika). Analiza wskaźnikowa może przedstawiać dostępne wskaźniki w układzie gminnym.

Pomocnicza tabela do przekazywania danych statystycznych do stanowiska/jednostki mającej w kompetencjach nadzór nad strategią Gminy przez inne samodzielne stanowiska oraz jednostki Gminy wygląda następująco:

151 | Strona

STRATEGIA ROZWOJU GMINY SŁAWOBRZE NA LATA 2014-2022 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2023–2027

TABELA WSKAŹNIKÓW

Cel operacyjny nr ...... Mierniki i Wartość Odpowiedzialny za Termin wskaźniki Opis oczekiwana zbieranie zbierania Źródło procesu wskaźnika wskaźnika wskaźników wskaźników danych

152 | Strona