DOCSLIB.ORG

Neolitoko Erlijiotasuna

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Neolitoko Erlijiotasuna Elizan para quien busca en nuestra Iglesia Neolitoko erlijiotasuna Las culturas y construcciones megalíticas son un fenómeno cuasiuniversal, aunque en cada Garaiko erlijiot; caso figuran muy enraizadas en cada pueblo. Euskal Herria ha heredado de su pasado una Ingalaterra, Malt rica herencia megalítica, herencia que se ve reflejada no solo en su arqueología sino también ak utzi zituen ta en los términos con que popularmente se designan dichas construcciones o en las leyendas badugu ere, Eus moaren geografi a que han dado lugar. Para los estudiosos de la Prehistoria, los dólmenes y cromlechs tienen aztarnategi ugar una función funeraria y responden también a rituales religiosos ante la vida y la muerte. hartako balioak zaizkigu gure lur Historiaurreko erlijiotasunaren azalpen deiga- tzen honelako monumentuak, eta 1832n Araba- Berrehuneti rrienetako bi, haitzuloetako margolan paleolito- ko Egirazen Aizkomendiko trikuharria aurkitu mendietan, eta I tarrak dira, alde batetik, eta orain aipatu nahi zenetik, euskal arkeologiak ehunka monolito tzo, 944 harresp ditudan eraikin megalitotarrak, bestetik. Ha- aztertu ditu eta argitan jarri. Batez ere, XX. men- ondare estimag; rritzar haundiz eraikitako trikuharri (dolmen), ha- deko jakitunen lana izan da Euskal Herriko arren inoiz edo rrespil (cromlech) eta zutarriak (menhir) dira megalitismoa ezagutzera eman, aztarnategi arte bizirik iraun garaiko kulturak utzi zizkigun obra nagusiak. bakoitzaren balioak jaso, kasuan kasuko berezi- rrengan iraganar tasunak ezagutu, aurkitutakoei beren data Garaiko erlij Megalitoen mundua ezartzea eta, azkenik, guztiaren geografía mu- (aurreko eta gerc Trikuharri eta harrespilak dira hemen berezikia- gatzea. agerizaigu,hilda go interesatzen zaizkigunak, begiratu nahi du- Garbi dago, gurea bakarrik ez dugun baina kinak jasoz. Erai gun erlijiotasuna argiago eskaintzen digutelako, oso gurea ere dugun mundu hori bete-betean gizarte antolatue gainerako megalitoen artean esanguratsuenak egon da herritarren memorian, arkeologoek ka egokiak zitue direlako, hain zuzen, hildakoen eta bizien arteko ezer esan aurretik ere: izendapen-modu anitz bentzimendu ir gogoeta eta topaleku suertatzeraino. izan dute eraikin megalitikoek: trikuharri, jentile- aginte antolatzE Harrizko eraikin mota hauek ugari aurki dai- txe, tartaloetxe, mairuharrí eta abar izan dira "dol- sozial baten esar tezke Europa mendebaldeko lurralde atlantia- men"-ak; mairubaratza, jentilbaratza eta abar Hórrela, erliji rretan (Portugal, Pirinioak, Bretainia, eta Iparral- "cromlench"-ak. ren ustearen ond derantz), era berean Mediterranioan (Maltan Herritarren elezaharretan, trikuharriei zere- gua zuen. Gizartí bereziki), Europa osoan, Asian, Afrikan, Amerikan gin ezberdinak egotzi izan zaizkie: gehienetan eskualdeko bere edo Madagaskarren. Unibertsaltasun zabal ho- hilerrí edo sepultura direla uste izan da, bestetan "santutegia"esan rrek, ordea, ez du esan nahi horrek molde edo- tartalo eta jentilen babestoki, eta inoiz altxor lurraldearen muc non berdina izan duenik, edo bere esanahi ideo- ezkutuen gordeleku. Azpimarratzekoa da nola zuena. Antolaku logiko, kultural nahiz soziala beti bera izan eta zenbat aldiz eraikintzar hauek kristau-aurre- erlijiotasunakbei denik. ko jentilen mundukotzat hartu diren. beraz. Orain 5.500en bat urte hasi ziren eraikitzen Arkeologoak bat datoz eraikin megalitota- Badakigu hí lehenengo monolitoak Portugal edo Bretainian, rrek izan zuten hileta-esangura eta zereginaz tuzko ospakizuí eta milaren bat urtetan jarraitu zen eraikuntza jardutean, trikuarri eta harrespilen kasuan alde batetik, url modu hau, nahiz eta gero ere megalito zaharrek behintzat, nahiz eta horrek ez duen adierazten solztizio-egunei t beren betekizun sozio-erlijiosoarekin segi zuten. kasu denetan, beti eta edonon, errituzko asmo tako erritual jal Orain 4.700 urte aurretik, artean Neolitoan eta portaera posibleak aztarnategi guztietan Dena den, tokia geundela, Euskal Herrian ere hasiko dira eraiki­ berdinak izan zirenik. berezitasunak ize 24 .. -•:-* ¡s^|r" SHi Garaiko erlijiotasunaz Errituzko ospakuntzarik egon zela jakinda Ingalaterra, Malta edo Bretainiako megalitismo- ere, jakin ez dakigu zer-nolako errituak izan ziren ak utzi zituen tamaina handieneko eraikinik ez hilobi-santutegi haietan (Peñalver). Megalito- badugu ere, Euskal Herria Europako megalitis- etan gorpuak osorik ehortzi ohi ziren, jarrera moaren geografian lurralde aberatsa da, dituen ezberdinetan, luze ala kuzkurtu-bilduta, banaka aztarnategi ugariengatik. Beraz,garai eta kultura edo taldean, denak aldi berean nahiz bata bes- hartako balioak bibi-bizi eta oso bertan ageri tearen ondoren. Berandukoak eta bakanak ditu­ zaizkigu gure lurraldean. Datuak horren lekuko. gu errausketak megalitoetan. Berrehunetik gora trikuharri ditugu gure Lur-emate edo ehorzketa hauek gizarteko mendietan, eta hirurehunen bat harrespil-mul- sinesgai eta egituren ispilu ere izan ziren, hilda- tzo, 944 harrespil biltzen dituztenak. Iraganeko koari bere "leku" berria emateko balio izan zuten, ondare estimagarria, noski, aspaldi eraikia izan batzuetan gizartean bakoitzak izandako aitor- arren inoiz edo bestetan erromatarren garaira pen-maila ezagutzen zitzaion aldi berean. arte bizirik iraun zuena, eta gero ere bai herrita- Pentsatu ere egin daiteke hileta haietan rrengan iraganaren oroigarritzat. -nagusienetan behintzat- kanta, dantza, apain- Garaiko erlijiotasuna heriotzaren inguruko garri eta erritu sinboliko deigarririk egon ohi (aurreko eta geroko) gogoeta eta jarrerei lotuta zela; baina orain artean ez da halakorik aurkitu. ageri zaigu, hildakoei lur-ematean sekulako erai- Euskal Herriko megalitismoa ulertzeko beste kinak jasoz. Eraikuntza-ahalegin horrek, ordea, hainbat herritakotik ikasi behar da hemengo gizarte antolatua eskatzen zuen, lanerako tekni- errituak nolakoak izan zitezkeen antzeman eta ka egokiak zituena, heriotzaren inguruko kon- nolako balio sinbolikoak izan zitzaketen jakiteko. bentzimendu irmoak zituena eta, azkenean, Erlijio megalitotarraz hitz egin denean, beti aginte antolatzailea ere, batzuetan goi-klase gogoratu da mila edo bi mila urte haietan erli­ sozial baten esanetara jarduten zuela. jiotasuna aldatu-osatuz joan zela, Neolitoko Horrela, erlijiotasunak, norbanako bakoitza- herentziatik Brontze garaietarairio, eta megalito ren ustearen ondoan, gizarte jakin baten sosten- hain ezberdinetan mota ezberdineko ohiturak gua zuen. Gizarte megalitotarrak, bada, bazuen topa daitezkeela. eskualdeko bere Trikuharri nagusia, eskualdeko Badakigu, Ekialde Hurbilean, Mediterra- "santutegia"esan dezakeguna, hau da, inguruko nioan edo lurralde atlantiarretan "santutegi" lurraldearen muga sozialki zedarritua finkatzen megalitotar handiak egon zirela; trikuharri-ten- zuena. Antolakuntzaren aldetik, tokian tokiko plurik sonatuenak Ingalaterrako Stonehenge, erlijiotasunak bere gizartea eta geografía zituen, Bretainiako Carnac edo Maltako Hagar Qim-en beraz. daude, edo Ingalaterran Avebury-ko harrespile- Badakigu hainbat eraikin megalitotar erri- an. Guztiaren atzean gizakiaren, kosmoaren eta tuzko ospakizunetarako egokituak zeudela,: jainkoen ulertze sinbolikoak daude. alde batetik, urtaroak zaindu eta eguzkiaren Hortaz, Euskal Herriko megalitoak testuin- solztizio-egunei begira eratuta,eta bestetik hile- guru orokor horretatik ere begiratu behar ditu­ tako erritual jakinak gordetzeko pentsatuta. gu. Dena den, tokian tokiko kasu bakoitzak bere berezitasunak izan zitzakeen, noski. Joseba Intxausti 25 .
Load more

Recommended publications
  • |||GRATIS||| Steencirkels Ebook
    STEENCIRKELS GRATIS EBOOK Auteur: Piet Gerbrandy Aantal pagina's: 96 pagina's Verschijningsdatum: 2017-01-17 Uitgever: Atlas Contact EAN: 9789025450366 Taal: nl Link: Download hier Lijst met steencirkels - List of stone circles - In de Steencirkels Vana Grimoire delen we tips en achtergrond informatie over onder andere de heidense jaarfeesten, recepten, mythologieën, geschiedenis en andere wetenswaardigheden over onderwerpen die samenhangen met onze evenementen. Deze keer alles Steencirkels steencirkels. Een cirkel van stenen, iedere steen meer dan twee keer zo groot als een Steencirkels mens. Kun je je voorstellen hoe zwaar het geweest moet zijn om Stonehenge te bouwen zonder moderne machines? Dat lijkt een onmogelijke taak. Om die reden geloofden mensen eeuwenlang allerlei wonderlijke mythes over deze mysterieuze plaats. Wat is de magie Steencirkels Stonehenge en andere steencirkels? Over de hele wereld Stonehenge is misschien Steencirkels beroemdste steencirkel ter wereld, maar het is Steencirkels niet de enige. Alleen al in Groot Brittannië zijn er Steencirkels dan steencirkels. Steencirkels prehistorische bouwwerken van vaak gigantische stenen worden gevonden van Engeland en Frankrijk tot Senegal en Australië. Sommige steencirkels bestaan uit stenen die gepolijst zijn en versierd Steencirkels symbolen. Anderen zijn in de oorspronkelijke staat gelaten. Hoe is het mogelijk dat beschavingen die nooit contact met elkaar hebben Steencirkels dezelfde bouwwerken maken? En nog belangrijke bouwwerken ook, de bouw ervan moet een eeuwigheid hebben geduurd. Er is geen duidelijke verklaring voor. Zelfs als er destijds bronnen over de bouw waren hebben Steencirkels het verstrijken van de tijd niet overleefd. Maar onderzoekers Steencirkels ontdekt dat veel Steencirkels op bepaalde Steencirkels de maanstanden aangeven. En tijdens midzomer, midwinter en de lente- en herfstequinox schijnt de zon op specifieke manieren op of door de stenen.
    [Show full text]
  • El Ritual De Incineración En El Crómlech Tumular De Ondarre I
    MUNIBE Antropologia-Arkeologia nº 67 51-73 DONOSTIA 2016 ISSN 1132-2217 • eISSN 2172-4555 Recibido: 2016-02-29 Aceptado: 2016-10-21 El ritual de incineración en el crómlech tumular de Ondarre I (Sierra de Aralar -Gipuzkoa-) The ritual of incineration at the burial-mound stone circle of Ondarre I (Sierra de Aralar -Gipuzkoa-) PALABRAS CLAVES: Bronce Final, ritual funerario, baratze, País Vasco. GAKO-HITZAK: Azken Brontzea, ehorzketa errituala, baratze, Euskal Herria. KEY WORDS: Late Bronze Age, funerary ritual, baratze/Pyrenean funerary stone circle, Basque Country. José Antonio MUJIKA-ALUSTIZA(a), Jaione AGIRRE-GARCÍA(b), Erik ARÉVALO-MUÑOZ(a), José Miguel EDESO-FITO(c), Idoia GOIKOETXEA-ZABALETA(d), Ane LOPETEGI-GALARRAGA(c), Iñigo ORUE-BELTRAN DE HEREDIA(a), Sebastián PÉREZ-DÍAZ(e), Mónica RUIZ-ALONSO(e) y Luis ZALDUA-ETXABE(f)(1) RESUMEN Se presenta el primer crómlech tumular excavado en la Sierra de Aralar. Tiene un diámetro de 7 metros y estuvo constituido por al menos 35 testigos, la mayoría de caliza. El túmulo, construido con tierra, tendría una altura de unos 40 cm. En su zona central se encontraron 4 fragmentos de losetas de caliza muy alteradas y bajo una de ellas, en una pequeña cubeta, se halló un depósito de huesos incinerados, pertenecientes a dos individuos jóvenes. A su alrededor eran numerosos los fragmentos de carbón (2.902 identificados), entre los que dominan el fresno (60,1%) y el haya (37,5%), pero estando representados también el avellano, arce, aliso, etc. Las dataciones (2830±30 y 2740±30 BP) lo sitúan en el Bronce Final. Este descubrimiento permite extender el área de los baratze o círculos pirenaicos más hacia occidente, así como plantear el problema de la identificación de estos megalitos en determinados contextos geológicos (calizas, areniscas, etc.).
    [Show full text]
  • Stone Circles: All Experts Agree That Stone Circles Are of Pre-Christian Date, but Beyond That Stone Circles Have Proven Difficult to Date Accurately
    Dates and archaeology of European Megalithic stone circles: All experts agree that stone circles are of pre-Christian date, but beyond that stone circles have proven difficult to date accurately. Radiocarbon dating has produced a wide range of dates at different sites. This is at least partly due to an inadequacy of materials suitable for radiocarbon dating that can be reliably obtained from the sites. The diversity of radiocarbon evidence may also suggest that stone circles were constructed over a very long period, or were sometimes reconstructed at later dates. It is often not clear when building started. A further obstacle to dating is that there are generally no other archaeological artifacts associated with the stone circles. 'Traditional' archaeological artifacts, such as pottery shards, bones, etc., are not often found at the sites, and when found are frequently of a later date than the associated stone circle. The sites display no evidence of human dwelling, and rarely encompass graves. This suggests that stone circles were constructed for ceremonies (perhaps religious ceremonies) and were in use on ceremonial occasions only. The type of ceremonies (if any) is entirely unknown. An alternative hypothesis is that they were a form of amulet or talisman, i.e., an entity acknowledging and appeasing supposed spirits dwelling in nature, meaning that their ceremonial use was secondary to their talismanic value, or equal to it. The crudeness and variety of the stones excludes the possibility that they had astronomical observation purposes of any precision. Sometimes a stone circle is found in association with a burial pit or burial chamber, but the great majority of these monuments have no such association.
    [Show full text]
  • Hiztegia Hiztegia Arkeologia
    Arkeologia Hiztegia Hiztegia Arkeologia Barra-kodea KULTURA ETA HIZKUNTZA DEPARTAMENTO DE CULTURA POLITIKA SAILA Y POLÍTICA LINGÜÍSTICA Arkeologia HIZTEGIA Vitoria-Gasteiz, 2019 Lan honen bibliografia-erregistroa Eusko Jaurlaritzaren Bibliotekak sarearen katalogoan aurki daiteke: http://www.bibliotekak.euskadi.eus/WebOpac Argitaraldia: 1.a, 2019ko abendua Ale-kopurua: 1.500 ale © argitaraldi honena: Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra Argitaratzailea: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1 - 01010 Vitoria-Gasteiz Internet: www.euskadi.eus/euskalterm Azala: Concetta Probanza Inprimaketa: C.G. Ganboa, S.L. ISBN: 978-84-457-3478-0 Lege gordailua: SS 1288-2019 HITZAURREA este edozein hizkuntza bezalaxe, euskara ere berritzen eta modernizatzenB doa egunetik egunera, bizirik dagoen seinale. Bide horretan ezinbestekoa da euskararen aberastasun lexikoa elikatzea, zaintzea eta sustatzea, bai hizkuntza bera normalizatzeko, bai erabiltzaileen premietara egokitzeko. Hain zuzen ere, helburu horiek bete nahian ikusi du argia eskuartean duzun hiztegi honek, orrialde hauetan jorratzen den eremuko erabiltzaile eta hiztunek lanabes erabilgarria izan dezaten beren egunerokoan. Hiztegi honetan aurkituko duzun terminologia Euskararen Aholku Batzordearen Terminologia Batzordeak gomendatutakoa da. Batzordeari dagokio, besteak beste, terminologia-alorrean dauden lehentasunak finkatzea, lan-proposamenak egitea, terminologia- lanerako irizpideak ezartzea, ponderazio-markak
    [Show full text]
  • Arkeoikuska 2004
    01 Arkeoikuska 04 27/10/05 10:18 Página 1 01 Arkeoikuska 04 27/10/05 10:18 Página 2 ARKEOIKUSKA EUSKAL KULTURA ONDAREAREN ZENTROAk urtero burutzen duen argitalpena da. Bertan E.A.E.an urtean zehar egiten diren arkeologi ikerketa guztiak agertzen dira. Euskal Kultura Ondarearen Zentroak ez du ikertzaileek egindako artikuluen edukiaren erantzunkizunik hartzen. ARKEOIKUSKA es una publicación anual del CENTRO DE PATRIMONIO CULTURAL VASCO. En ella se recogen todas las actividades arqueológicas realizadas en la C.A.V. anualmente. El Centro de Patrimonio Cultural Vasco no se hace responsable del contenido de los artículos elaborados por los diversos investigadores. * * * * * Argitaraldia: 1.a, 2005eko azaroa Edición: 1.a noviembre 2005 Ale Kopurua: 1.500 Tirada: 1.500 ejemplares © Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioa. © Administración de la Comunidad Autónoma del País Vasco. Kultura Saila Departamento de Cultura Argitaratzailea: Edita: Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Eusko Jaurlaritzaren Argitalpen Zerbitzu Nagusia Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco Donostia-San Sebastián, 1. 01010 Vitoria-Gasteiz Donostia-San Sebastián, 1. 01010 Vitoria-Gasteiz Koordinaketa: Coordinación: Dona Gil Abad Dona Gil Abad Textua, argazkiak eta irudiak: aipatutako lanen eta aztarnategien Textos, fotografías e ilustraciones: directores de las excavaciones zuzendariak y de los trabajos referidos Itzulpena: LUMA, Hizkuntza Zerbitzuak Traducción: LUMA, Hizkuntza Zerbitzuak Azala: Portada: Sormen Creativos, S.A. Sormen Creativos, S.A. Fotokonposaketa: Fotocomposición: Ipar, S. Coop. Ipar, S. Coop. Particular de Zurbaran, 2-4, - 48007 BILBAO Particular de Zurbaran, 2-4, - 48007 BILBAO Inprimaketa: Impresión: Grafo, S.A. Grafo, S.A. Avda. Cervantes, 51 Avda. Cervantes, 51 48970 Basauri (Bizkaia) 48970 Basauri (Bizkaia) Eskaerak, Trukaketak eta Argipideak.
    [Show full text]