Verenigingsnieuws

Onder redactie van de secretaris M.J. Sommeijer, Afdeling Sociale Insecten R.U.U. Postbus 80.086, 3508 TB Utrecht mei 1993

Verslag van de 147e zomervergadering van de Nederlandse Entomologische Vereniging, 12-14 juni 1992, te Ansen (Dr.)

ALGEMENE INLEIDING bijeenkomst deel: B. van Aartsen, B. Aukema, P.L.T. Beuk, dhr. en mw. Botter, J.G.M. P. Koomen Cuppen, H.T. Edzes, dhr. en mw. Ellis, D.J. Hermes, R. van der Hout, J. Huijbregts, mw. De organisatie van de zomerbijeenkomst R.E. Kooi, P. Koomen, J.C. Koster, J. Krik¬ werd deze keer verzorgd door een commissie ken, J.H. Küchlein, W. Kuijken, S.C. Lange- bestaande uit mw. J.R.M. Schouten-Buisen en veld, J. de Leeuw, V. Lefeber, F.S.A. Mous- de heren J. de Leeuw, L.E.N. Sijstermans, sault, J. van de Nieuwegiessen, H. Nieuwen- R.T.A. Schouten, en namens het NEV-bestuur huysen, T.M.J. Peeters, mw. S.-P. Phoon, C.J. Zwakhals en P. Koomen. H.J. Prijs, B.H. Rietman, J. de Rond, A.L.M. Plaats van samenkomst was groepsaccomo- Rutten, M. Schilthuizen, dhr. en mw. en Wil¬ datie De Olde Kamp, Dwingelderweg 26 te lem Schouten, dhr. en mw. Simon Thomas, J. Ansen. De meeste deelnemers overnachtten in Smit, J. Smit jr., L.E.N. Sijstermans, mw. A. het hoofdgebouw, sommigen in tenten op het Span, dhr. en mw. Teunissen, B.J. van Von¬ het omliggende terrein, in de nabijgelegen del, O.F.J. Vorst, dhr. en mw. Wilmink, "plaggenhutten" of in een hotel. Alle maaltij¬ L.F.A. Witmond, dhr. en mw. Wolschrijn, den, inclusief het koud buffet op zaterdag¬ T.W.P. Zeegers, J.W.A. van Zuijlen en C.J. avond, werden door personeel van De Olde Zwakhals. Kamp verzorgd. Op vrijdagavond hield dhr. R. de Leeuw van Natuurmonumenten een lezing Terreinen over het Plan Goudplevier, dat als doel heeft Er werd vooral binnen twee gebieden verza¬ een aantal natuurgebieden bij Mantinge onder¬ meld. Ansen (gemeente Ruinen) ligt ten eerste ling te verbinden door aankoop van en natuur¬ vlak bij het Nationaal Park "Het Dwingelder- ontwikkeling op tussenliggende akkers en wei¬ veld", waarvan Boswachterij Dwingeloo, het landen (Berris & Gorter, 1991). Lheeder Zand, de Dwingeloosche Heide en de Wederom leverden vele deelnemers een Kraloërheide deel uitmaken. Een uitvoerige overzicht van de tijdens het weekend verzamel¬ historische, geomorfologische, hydrologische, de en waargenomen soorten. Deze gegevens landschapsoecologische en vegetatiekundige be¬ zijn ten behoeve van het verslag gebundeld en schrijving van dit gebied is te vinden in Bakker persklaar gemaakt door P. Koomen, in samen¬ e.a., 1986, waarin ook enige aandacht ge¬ werking met B. Aukema (wantsen), J. Cuppen schonken wordt aan de loopkevers. Verspui (kevers), J. Küchlein (microlepidoptera), J.C. (1991) beschrijft de libellen- en dagvlinderfau- Felton (Hymenoptera Aculeata) en C.J. Zwak¬ na. Verder liggen ca. 15 km ten Oosten van hals (Hymenoptera Parasitica). Ansen het Mantingerbosch, het Balingerzand, het Mantingerzand, het Hullenzand, het Lent- Deelnemers sche Veen en de Martensplek. Deze gebieden De volgende personen namen aan de zomer¬ zijn alle betrokken bij het Plan Goudplevier.

Xlll Dankzij toestemming van Staatsbosbeheer res¬ dwii: ijsbaan bij Dwingeloo, ac 221.4*537.2 pectievelijk Natuurmonumenten kon er binnen dwv: Dwingelderveld, gern. Dwingeloo, deze gebieden verzameld worden. Wij zijn de¬ ac 220*535 ze organisaties zeer erkentelijk voor hun wel¬ dww: Westeinde, gern. Dwingeloo, willende medewerking. ac 220*538, utm LD2156 hav: Havelte ten noorden van hunebedden, Vangsten ac 210*534, utm LD 1253 Het voorjaar voorafgaand aan de zomer- huz: Hullenzand, gern. Westerbork, bijeenkomst was droog en zonnig, waardoor ac 235*533 (£ochuz: 235.6*533.4), sommige van de bezochte terreinen een uitge¬ utm LD3750 droogde indruk gaven. Ook op 13 juni was het kre: Kraloër Es, gern. Ruinen, ac 225*534 warm en droog, op 14 juni was het wat koeler krh: Kraloërheide, gern. Ruinen, doordat bewolking optrad. Voor sommige ac 225*533 + 534 fêockrhl: 225.2*533.9, groepen (o.a. Diptera) leverde dit teleurstellen¬ £ oc krh2: 224.2*534.0), utm LD2652/2752 de vangsten op, voor andere (o.a. Aculeata) krv: Kraloër Veld, gern. Ruinen, ac 225*535, juist veel bijzondere soorten. Eén waargeno¬ utm LD2652 men soort was nieuw voor de Nederlandse fau¬ lbz: Lheebroekerzand, gern. Dwingeloo, na: de sluipwesp Neoxorides nitens. ac 226*539 lev: Lentsche Veen, gern. Westerbork, Vindplaatsen ac 235*532 In de hierna volgende deelverslagen zijn de lez: Lheeder Zand ten oosten van brandtoren, vindplaatsen aangegeven met de onderstaande gem. Dwingeloo, ac 224*537, utm LD2555: codes. Vetgedrukte codes hebben betrekking op vrijwel onbegroeide zandgrond onder hoge het Plan Goudplevier, onderstreepte codes op parasolvormige dennen en berkenopslag, Nationaal Park Het Dwingelderveld. mab: Mantingerbosch, gern. Westerbork, ac 236.9*536.6 and: Anserdennen en directe omgeving, gern. ômab: malaiseval geplaatst langs zuidrand Ruinen, ac 220*534 van Mantingerbosch, ac 236.8*536.3 anij: ijsbaan bij Ansen, gem. Ruinen, mar: Martensplek en omgeving, gern. Wester¬ ac 219.7*534.0 bork, ac 234*530 anv: Anserveld, gern. Ruinen, ac 220*534 maz: Mantingerzand, gern. Westerbork, bar: Bargerveen, gern. Emmen, ac 265*524, ac 237*533 + 534, utm LD3851+LD3951 utm LD6839 mev:Mepperveld (naaldbos), gern. Zweeloo, blm: Blauwe Meer (gern. Dwingeloo) bij ac 239.3*531.4 Hoogersmilde, ac 223*544, utm LD2562 old: omgeving groepsaccomodatie "De Olde blv: Blanke Veen en omgeving, Boswachterij Kamp" te Ansen, gem. Ruinen, Dwingeloo, ac 226*537 ac 219.3*534.0, utm LD2151 bvp: Boerenveensche Plassen, gern. Ruinen, olb: Onland Lheebroek, gern. Dwingeloo, ac 228.4*530.8 ac 225*540 dhb: bosrand (open naaldbos met ondergroei) oza: Oosterzand, gern. Havelte, ac 214*537, aan de noordwestelijke kant van de Dwin- utm LD 1655: bos geloosche Heide, gern. Dwingeloo, smv: Smitsveen inclusief aangrenzende zand¬ ac 221.1*535.8 weg tegen Lheeder Zand, gern. Dwingeloo, dhe: Dwingeloosche Heide, gern. Dwingeloo, ac 223*536, utm LD2554: vennetje om¬ ac 221-223*533-536, utm LD2354 zoomd met biezen en hier en daar wat veen- dhw: Dwingeloosche Heide, westelijk gedeelte, pluis of wollegras, grenzend aan een verwil¬ gern. Dwingeloo, ac 220*535, utm LD2353 derd graslandje met berken en braamstrui¬ dpb: bosven ten westen van Davidsplassen, ken, dood hout en boomstobben gern. Dwingeloo, ac 221.3*535.8 uff: Toilet van café De Molensteen langs de dpv: vogelobservatiehut met schermen van ge¬ Drentsche Hoofdvaart bij Uffelte, vlochten loofhout langs toegangspad, bij ac 215*533 Davidsplassen, gern. Dwingeloo, ufv: Uffelterveen, gern. Havelte, ac 213*535, ac 221.5*535.9 utm LD 1455 dro: Drostenveen en omgeving, gern. Ruinen, vla: Vledder Aa bij Doldersum, gern. Vledder, ac 221*534 ac 213*544, utm LD 1664 dwd: Dwingeloo dorp, ac 220*538 wes: plassen Westerveen, gern. Beilen,

XIV ac 226*536 LIBELLULIDAE wijs: Wijster, langs Linthorst-Homan Kanaal, Libellula quadrimaculata (viervlek): gern. Beilen, ac 232.8*536.9 krv (16-40) wza: noordgrens van Westerzand, gem. Havel- Orthetrwn cancellatum (gewone oeverlibel): te, ac 213*536 + 537, utm LD1455 ufv (4-6) De verzameldata zijn 12, 13 en/of 14 juni Leucorrhinia dubia (venwitsnuitlibel): 1992, tenzij anders vermeld. krv (41-100) Leucorrhinia rubicunda (noordse witsnuit- Vangmethoden libel): krv (4-6) O: licht Û : malaiseval oc : aasval met vis BLATTODEA-kakkerlakken £ : aasval met humane excrementen R.M.J.C. Kleukers Geslachten en stadia 9 : vrouwtje Met dank aan J.W.A. van Zuijlen voor het â : mannetje vangen van onderstaande soorten. Q: werkster 2: larve/rups/juveniel ECTOBIIDAE C: cocon met eieren Ectobius lapponicus (noordse kakkerlak): hav Literatuur Ectobius sylvestris (boskakkerlak): oza Bakker, T.W.M., I.I.Y. Castel, F.H. Everts & N.P.J. de Vries, 1986. Het Dwingelderveld, een Drents heide¬ landschap. -- Reeks Landschapsstudies 8: 1-198. Pu- doc, Wageningen. HETERO PTERA-wantsen Berris, L. & J. Gorter, 1991. Goudplevier. Natuuront¬ wikkeling op zandgronden bij Mantinge. — Natuurmo¬ B. Aukema, J.G.M. Cuppen & D.J. Hermes numenten, VGravenland. Pp. 1-47. Verspui, K., 1991. Dwingelderveld: libellen en dagvlin¬ Het overzicht omvat naast waarnemingen ders. -- Pp. 1-149. Staatsbosbeheer Drenthe-zuid, Pes- se & Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten, van de auteurs ook gegevens van materiaal ver¬ ’s-Gravenland. zameld door P.L.T. Beuk, H.T. Edzes, J.C. Koster, T.M.J. Peeters en H.J. Prijs. De no¬ menclatuur en volgorde zijn volgens Auke¬ ODONATA-libellen ma (1989). De met een * aangeduide soorten waren tot dusverre niet uit de provincie Dren¬ T.W.P. Zeegers the vermeld.

Geschatte aantallen volgens de door EIS-Ne- NEPIDAE derland voor libellen gehanteerde categorieën: Nepa cinerea: and, anij, dpb, dro CORIXIDAE LESTIDAE Cymatia bonsdorffii: dpb, dwij Lestes sponsa (gewone pantserjuffer): Cymatia cole opt rata: and, anij, dpb krv (7-15) Callicorixa praeusta : dpb COENAGRIONIDAE Corixa dentipes: dpb. dro Ischnura elegans (lantaarntje): krv (16-40) Corixa punctata: dpb, dro Pyrrhosoma nymphula (vuurjuffer): ufv (1), Paracorixa concinna: dwii vla (1) Hesperocorixa sahlbergi: anij, dpb, dro Enallagma cyathigerum (watersnuffel): Si gara semi striata: dpb, dro krv (veel), vla (veel) Si gara striata: anij Ceriagrion tenellum (koraaljuffer): krv (41- Si gara distincta: dwii 100). Deze soort is in Nederland tamelijk Si gara scotti: dpb, dro, dwii zeldzaam, maar komt zowel rond Uffelte als NAUCORIDAE rond Dwingeloo in groten getale voor. Ilyocorïs cimicoides: and, anij, dpb. dro. CORDULIIDAE dwii Somatochlora metallica (metaalglanslibel): NOTONECTIDAE ufv (2-3), vla (1) Notonecta glauca: dpb, dro

XV Not one eta lutea: an ij, dpb dum sp.) wordt aangevoerd. Notone eta obliqua', dpb. dwii * Fieberocapsus flaveolus: maz. Voor Neder¬ Notone eta viridis: dwii land de eerste vondst in het binnenland. PLEIDAE Verder alleen op de Waddeneilanden, in Plea minutissima: dpb Zuid-Holland (Voorne) en Zeeland (Auke¬ HEBRIDAE ma, 1989). Leeft in vochtige gebieden tus¬ Hebrus ruß ceps: anij, dpv, dro, dwii sen Juncus-, Carex- en grassoorten van eie¬ HYDROMETRIDAE ren en jonge larven van delphaciden (spoor- Hydrometra gracilenta: dro cicaden). In het Mantingerzand werden op Hydrometra stagnorum: dro 13 juni 1992 in een vochtige vallei twee VELIIDAE larven aangetroffen in een dichte vegetatie Microvelia buenoi umbricola: and, dro. Tij¬ van pijpestrootje {Molinia caerulea) en pit- dens de zomervergadering 1988 voor het rus {Juncus ejfusus) (leg./coll. B. Aukema). eerst in Drenthe (Wildenberg) verzameld Cyllecoris histrionicus: and, hpi, maz (zie verslag 143e zomervergadering van de Dryophilocoris flavoquadrimaculatus: olb Nederlandse Entomologische Vereniging te Heterocordylus tibialis: and Zuidwolde in Ent. Ber., Amst. 49: xiii-xxi). Orthotylus adenocarpi', and Microvelia reticulata: and, anij, dpb, dro. Orthotylus vires cens: and dwii Pilophorus cinnamopterus: maz GERRIDAE Pachytomella parallela: anv, maz Gerris lacustris: dpb Pithanus maerkeli: and, hpi, maz Gerris odontogaster: and, anij, dpb Lygus rugulipennis'. and SALDIDAE Liocoris tripustulatus: maz Saldula arenicola: dpv Pinalitus rubricatus: ibz Saldula orthochila: hpi Lygocoris pabulinus: and, maz, olb Saldula sanatoria: dpv, hol Lygocoris contaminatus: maz TINGIDAE Calocoris striâtellus: maz Physatocheila smreczynskii: olb Calocoris fiilvomaculatus: and, hpi MICROPHYSÏDAE Calocoris norvegicus: and, hol Loricula elegantula: maz Capsus aten and Myrmedobia coleoptrata: maz Capsus pilifer: anv, hpi, maz, olb MIRIDAE Acetropis carinata: and Monalocoris filicis: mar, maz Stenodema calcaratum: anv, hpi, mar, maz Bryocoris pteridis: olb Stenodema laevigatum: and, hpi, maz Deraeocoris scutellaris: hpi. Dit is een zeer Notostira elongata: and zeldzame soort, die in heidegebieden voor¬ Megaloceroea recticornis: and, maz komt op knikkend wilgeroosje (Chamerion Trigonotylus caelestialium: and, hpi angustifolium). Recent alleen bekend van Teratocoris antennatus: anij enkele vindplaatsen in Drenthe, Overijssel Lept opt erna dolobrata: maz en Gelderland (Aukema, 1989). Lept opt erna ferrugata: and, anv, maz Phylus melanocephalus: maz NABIDAE Phylus palliceps' maz Himacerus apte rus: and, mar Plesiodema pinetella: anv mirmicoides: and, maz Psallus cf. perrisi: maz 5Yö//<2 boops: maz Psallus variabilis: and Nabicula lineata: maz Psallus confiisus: and, anv, maz Afab/s ericetorum: hpi, ibz, maz Psallus varians: and AtoT pseudoferus: and Phoenicocoris obscurel lus: maz ANTHOCORIDAE Atractotomus magnicornis: lbz Anthocoris nemorum: and, hpi, maz Plagiognathus albipennis: and Acompocoris alpinus: and Plagiognathus arbustorum: and REDUVIIDAE Plagiognathus chrysanthemi: hpi Coranus sp.: ibz (f) * Chlamydatus evanescens: and. Op muurpe¬ ARADIDAE per {Sedum acre) in een tuin. In Nederland Aradus depressus: and. Achter schors van de meest noordelijke vindplaats van deze een populier. miride, die vaak met haar waardplanten (5>-

XVI LYGAEIDAE MACROLEPEDOPTERA-grote vlinders Kleidocerys resedae: and, hoi, maz Cymus claviculus: and, hoi J.C. Koster, R.T.A. Schouten, B. van Aartsen, Cymus melanocephalus: dpb, hoi J.H. Küchlein, B.H. Rietman, A.L.M. Rutten, Hetero gast er urticae: and G.F. Wilmink & L. Witmond Nysius cf. r/2_ym/: and, dro Eremocoris plebejus: oza Aan de vangsten werd bijgedragen door Gastrode s gros sipes: anv C.J. Zwakhals (ômab). De gegevens hebben Scolopostethus ajfinis: and alle betrekking op imagines. * Peritréchus angusticollis: maz. Een zeer zeldzame soort, die volgens de literatuur uit¬ HESPERIIDAE (dikkopjes) sluitend in de dikke strooisellaag onder Ochlodes venata (groot dikkopje): bfv, maz, struikheide (Calluna vulgaris) in veengebie¬ lev, mar den gevonden wordt (Rieger, 1989). Recent PIERIDAE (witjes) in Nederland in een aantal vochtige, ver¬ Gonepteryx rhamni (citroenvlinder): blv. graste heidegebieden aangetroffen. Op 13 bvp, maz, lev, old juni 1992 werd een vrouwtje gesleept uit de Pieris brassicae (groot koolwitje): bvp, dichte Molinia-vegetatie in dezelfde vallei, ômab, maz, lev, old waar ook Fieberocapsus flaveolus (Miridae, Pieris napi (klein geaderd witje): maz, bvp zie boven) werd aangetroffen (leg./col 1. Pieris rapae (klein koolwitje): ômab D.J. Hermes). LYCAENIDAE (blauwtjes en vuurvlinders) Peritrechus geniculatus: hol Callophrys rubi (groentje): blv, maz Aphanus rolandri: and, dpb, mar, maz Heodes tityrus (bruine vuurvlinder): bvp COREIDAE Lycaena phlaeas (kleine vuurvl.): bvp, lev Coreus marginatus: mar NYMPHALIDAE (vossen) Spathocera dahlmannii: hol Araschnia levana (landkaartje): bvp, maz RHOPALIDAE Cynthia cardui (distelvlinder): maz, bfv Rhopalus parwnpunctatus: wza Vanes sa atalanta (atalanta): lev Myrmus miriformis: and (f) SATYRIDAE (zandoogjes) Chorosoma schillingii: anv, hoi, Ibz (f) Coenonympha pamphilus (hooibeestje): bvp, CYDNIDAE maz, lev Legnotus picipes: hol Coenonympha tullia (veenhooibeestje): blv. PENTATOMIDAE Dit is een typische bewoner van biotopen v4e//ö klugii: anv waar de voedselplant van de rups, wolle¬ Palomena prasina : and gras (Eriophorum sp.) voorkomt: vooral Chlorochroa juniperina: krv, ibz. Op jene¬ natte heidevennen en hoogveen. De soort is verbes en kraaiheide, maar ondanks inten¬ tegenwoordig vrij zeldzaam. Ten gevolge sief afkloppen van jeneverbes niet in het van biotoopvernietiging door ontginning, in¬ Mantingerzand gevonden en daar ook nog waaien van kunstmest, ontwatering en mo¬ nooit waargenomen! gelijk ook zure regen en de daardoor onsta- Piezodorus lituratus: maz ne isolatie van de diverse populaties, is deze Pentatoma rufipes: maz (f) soort in Nederland sterk achteruit ge¬ custos: and gaan (Geraedts, W.H.J.M., 1986. Voorlopi¬ Zicrona caerulea: and, mar, maz ge atlas van de Nederlandse dagvlinders). ACANTHOSOMATIDAE Lasiommata megera (argusvlinder): old, blv Cyphostethus tristriatus: krv, ibz, maz Maniola jurtina (bruin zandoogje): old Elasmucha grisea: anv LASIOCAMPIDAE (spinners) Macrothylacia rubi: Oblv Literatuur DREPANIDAE Aukema, B., 1989. Annotated checklist of Hemiptera-He- Drepana binaria: krh teroptera of The Netherlands. -- Tijdschr. Ent. 132: THYATIRIDAE 1-104. Tethea or: O blv Rieger, Chr., 1989. Die Wanzen der Schopflocher Hal¬ binsel unter besonderer Berücksichtigung des "NSG Thyatira bâtis: ômab, maz, O old Schopflocher Moor" auf der Schwäbischen Alb. -- GEOMETRIDAE (spanners) Veröff. Natursch. Landespfl. Bad.-Württ. 64/65: 385- Biston betularia (berkespanner): O old, 408. Oblv. krh

XVII Boarmia punctinalis: Odhw HEPIALIDAE (wortelboorders) Boarmia roboraria: Oblv, Oold Hepialus he eta: Oblv Bupalis pinaria: blv, Qblv COSSIDAE Cabera exanthemata: Qblv Cossus cossus (wilgehoutvlinder): Oold Cabera pusaria: Oold, Objv, krh LIMACODIDAE Campea margaritata: Qblv Apoda avellana: Oblv, krh Campt o gramma biline ata: maz, ômab SESIIDAE (wespvlinders) Chlorissa viridata: Odhw Sesia apiformis (grote wespvlinder): old Colostygia pectinaria: Qblv PSYCHIDAE (zakjesdragers) Comibaena bajularia: Odhw. Oold, Qblv. Psyche casta: ômab (2), Oold maz Taleporia tubulosa: Odhw (2) Cyclophora punctaria: Qblv SPHINGIDAE (pijlstaarten) Electrophaes corylata: Odhw. Oold, Qblv Deilephila elpenor (avondrood): Odhw. Ematurga atomaria: maz, krh Oold, Oblv Epirrhoe alternata: ômab (2) Deilephila porcellus (klein avondr.): Odhw Epirrhoe rivata: Qblv Hyloicus pinastri (dennep ijl staart): Odhw. Euchoeca nebulata: Qblv Oold, Oblv Eupithecia indigata: Qblv Smerinthus ocellata (avondpauwoog): Oold Eupithecia intricata: Qblv NOTODONTIDAE Eupithecia lariciata: Qblv Clostera curtula (kl. wapendrager): Oold Eupithecia subfuscata: Oold Drymonia dodonea: Odhw. Oblv Eupithecia succenturiata: Odhw. maz Furcula bicuspis: Oblv Eupithecia vulgata\ Odhw Leucodonta bicoloria: Oblv Geometra papilionaria : Odhw. Oold Peridea anceps: Oold, Oblv Hemithea aestivaria: Odhw. Qblv. Oold Phalera bucephala (wapendrager): Odhw. Hydriomena fur cat a: ômab Oold, Oblv Hydriomena impluviata: ômab, Oold, Pheosia gnoma: Oold, Oblv Qblv. maz Ptilodon capucina: Oblv Hylaeafasciaria: Qblv Stauropusfagi (eekhoorn): Oold, Oblv Afea aversata: Oold, Qblv LYMANTRIIDAE Lomaspilis marginata: Odhw. ômab, Dasychirapudibunda: Oblv Oold, Qblv ARCTIIDAE (beervlinders) Lomographa bimaculata: Odhw. krh Arctia caja (grote beervlinder): maz Lomographa feme rata: Odhw. krh Atolmis rubricollis: Oold, Oblv. mar Lythria rotaria: krh Cybosia mesomelia: Odhw. Oold, Oblv Odontopera bidentata: Qblv Diacrisia sannio: Odhw. dhe. maz, Oblv Opisthograptis luteolata: Oold Eilema sororculana: Oblv Perconia strigilaria: maz, mar Miltochrista miniata: Odhw. Oold, Oblv Peribatodes secundaria: Qblv Pelosia muscerda: Oblv Perizoma alchemillata: ômab, Oold Spilosoma lubricipeda (tijgervlinder): Petrophora chlorosata: Qblv Odhw. ômab (2), Oold, Oblv Plagodis dolabraria: Qblv Spilosoma lutea: Odhw. Oold, Oblv Scopula immutata: Oold NOCTUIDAE (uilen) Semiothisa alternata: Odhw. Oold, maz Abrostola triplasia: Oold, Oblv Semiothisa liturata: Oold, Qblv Acronicta aceris (bont schaapje): Odhw. Semiothi sa notata: Odhw. Oold, Qblv. Oold krh Acronicta leporina (schaapje): Odhw. Oold Semiothisa signaria: krh Acronicta megacephala (schilddrager): Serraca punctinalis: Oold, Qblv. krh Oold Thaïe ra fimbrialis: Odhw Acronicta menyanthidis: Oblv Thera obeliscata: Oold, Qblv Acronieta psi: O blv Timandra griseata (lievelingetje): Oold Agrotis clavis: Oold Xanthorhoe désignât a: ômab Agrotis exclamationis: Odhw. ômab, Xanthorhoe montanata: Odhw. ômab, Oold ► Oold, Oblv, maz Apamea crenata: Odhw. Oold, Oblv Apamea monoglypha: Odhw. ômab,

XVlll Oold, ObW Rusinaferruginea: Odhw. Oold, Apamea remissa: Odhw, ômab, Oold, Ô mab (2), maz ObW Xestia triangulum: ômab Apamea unanimis: Oold Athetispallustris: Oold Autographa gamma (gamma-uil): maz MICROLEPEDOPTERA-kleine vlinders Axy//ö putris: Odhw. Oold, Oblv Caradrina morpheus: Odhw. Oold, Oblv J.H. Küchlein, A.L.M. Rutten, J.C. Koster, Ceramica pisi (erwte-uil): Oold, Odhw. J.B. Wolschrijn, R.T.A. Schouten, G.F. Wil¬ maz mink & B. van Aartsen Deltote uncula: blv Deltote bankiana: Odhw. dhe. Oold, Aan de vangsten werd bijgedragen door Oblv. krh. maz C.J. Zwakhals (ômab). Voor zover niet an¬ Deltote deceptoria: Odhw ders opgegeven hebben de gegevens betrekking Diachrysia chrysitis (koperuil): Oold op imagines. De volgorde en nomenclatuur is Diarsia brunnea: Oold, Oblv volgens Küchlein (1993). Aantallen (tussen Diarsia mendica: ômab (2), maz haakjes) zijn alleen vermeld voor zover ze Discestra trifolii: Oold door waarnemers zijn doorgegeven. Dypterygia scabriuscula: ômab (2), Oold, Oblv OPOSTEGIDAE Elaphria venustula: Oblv Opostega salaciella: Oblv (1) Graphiphora augur: Ô mab NEPTICULIDAE Hoplodrina alsines: Oold, Oblv Stigmella confusella: krh (1 mijn) Hypena tarsicrinalis: Oold Stigmella sorbi: krh (1 bezette mijn). Mi- Lacanobia oleracea: Odhw. Oold, Oblv neert op lijsterbes (Sorbus sp.). Was in ons Lacanobia suasa: Oold land slechts uit 7 uurhokken bekend. Lacanobia thalassina: Oold, Oblv ADELIDAE Leucophotia porphyrea: Oblv Nemophora degeerella: old (4), Obfy (1), Lithacodia deceptoria: Oold, Oblv ômab (2) Lithacodia pygarga: Oold, Oblv, krh, maz TISCHERIIDAE Macrochilo cribrumalis: maz Tischeria marginea: Oblv (1) Meganola albula: Oblv TINEIDAE Mesoligiafuruncula: Odhw Monopis monachella: Odhw Mythimna ferr ago: Odhw Tinea pellionella: Oold (1) Mythimna comma: Odhw. Oold, Oblv Tinea semifulvella: Oold (1), ômab Noctua pronuba (huismoeder): Odhw GRACILLARIIDAE Afo/a aerugula: Odhw Caloptilia elongella: ômab Ochropleuraplecta: Oold, Oblv Caloptilia alchimiella: ômab Oligiafasciuncula: Oold YPONOMEUTIDAE Oligia latruncula: Oold Argyresthia brockeella: and (1) Panthea coenobita: Odhw. Oblv. Voedsel¬ Argyresthia goedartella: ômab plant: spar, weymouth-den en larix. De Argyresthia retinella: Oold (1), O and (1) vlinder heeft twee verspreidingsgebieden in PLUTELLIDAE Nederland: in Zuid- en Midden-Limburg, en Plutella xylostella: Oold (1) in een deel van de oostelijke helft van Dren¬ GLYPHIPTERIGIDAE the (Lempke, B.J., 1936-1970: Catalogus Glyphipterix thrasonella: blv (1) der Nederlandse Macrolepidoptera, Tijd- OECOPHORIDAE schr. Ent.). Vooral in Oost-Drenthe is de Batia lunaris: ômab soort niet zeldzaam. Pleurota bicostella: Odhw. krh (5), Phlogophora meticulosa (agaatvlinder): Obiy (12) Odhw ELACHISTIDAE Polia nebulosa: Oold Elachista cerusella: ômab Polypogon tarsicrinalia: ûmab Biselachista albidella: My (28). Soort van Pseudoipsfagana: Oold vochtige terreinen, waar de rups vooral op Protodeltotepygarga: Odhw.blv wollegras (Eriophorum) leeft. Was slechts Rivula sericealis: Oold, Oblv uit 17 uurhokken bekend.

XIX COLEOPHORIDAE O old (7), Odhw. krh (45), maz (86), Coleophoraflavipenella: Odhw (1), OMy (150), ômab (2) ômab (2) Eupoecilia angustana: dhw Coleophora serratella: Odhw (1) Aethes smeathmanniana: and (1,7 juni) Coleophora albidella: Oold (2), Oblv (2), Aethes rutilana: krh (1) Odhw (1) Celypha striana: O old (1) Coleophorapalliatella: Oblv (3) Olethreutes arcuella: bfv (1), lez(l), Coleophora ibipennella: Oblv (1), krh (If) krh (2) Coleophora betulella: Odhw Oletreutes lacunana: O old (8), Oblv (3), Coleophora pyrrhulipennella: dhe (2), ômab krh (l,2f), My (1) Hedy a dimidioalba: O old (1), Oblv (1) Coleophora glaucicolella: Oblv (1) Hedya ochroleucana: O old (1), Oblv (1) Coleophora alticolella: Oblv (1), Odhw (1) Orthotaenia undulana: O old (1), ômab Coleophora therinella: ômab Apotomis turbidana: Odhw (1), O old (1), SCYTHRIDIDAE OWy (3) Scythris ericivorella: blv, maz (2) Apotomis sororculana: Ob]y (1) GELECHIIDAE Bactra lancealana: O old (1), Oblv (1) Monochroa tenebrella: and (3), biv (2), Ancylis mitterbacheriana: Oblv (5) maz, ômab Ancylis achatana: O old (1) Monochroa suffusella: blv (32). Deze soort Ancylis unculana: Obfv (2) was slechts uit 11 uurhokken bekend. De Ancylis apicella: Oblv (1) rups leeft op wollegras (Eriophorum). Epinotia bilunana: Odhw. Oblv (3) Parachronistis albiceps: Oblv (6) Epinotia demamiana: Odhw. Oblv (32) Exoteleia dodecella: O old (1), blv, Odhw. Epinotia tedella: blv Oblv (1) Epinotia nanana: blv Teleiodes notate lia: Oblv (2). Was uit 15 Gypsonoma dealbana: Obfv (1) uurhokken bekend. De vangst van twee Epiblema uddmanniana: O old (1), maz (2), adulten is bijzonder omdat de soort meestal ômab wordt aangetroffen als rups die op wilg (Sö- Epiblema rosaecolana: ômab //jt) leeft, soms zelfs talrijk. Eucosma cana: Oold (1), Odhw Teleiodes proximella: O old (1), Oblv (1), Spilonota ocellana: Odhw. Oblv (1) maz Rhyacionia pinivorana: Odhw (1), Pseudotelphusa scalella: Oblv (8), ômab Oold (1), Obly Bryotropha desertella: ômab Lathronympha strigana: Oold (1) Chionodes electella : O old (1) Strophedra nitidana: maz, ômab Neofaculta ericetella: maz (1), Oblv (3) Cydia ni g ricana: and (7) Dichomeris marginella: O old (3), dhe (2), Dichrorampha petiverella: and krh (3), maz (2), ObM (5) Dichrorampha agilana: and Brachmia blande lia: O old (1), Odhw (1) PTEROPHORIDAE (vedermotten) TORTRICIDAE (bladrollers) Platyptilia ochrodactyla: and Pandemis cerasana: O old (9), Odhw. Platyptilia pallidactyla: and (2) krh (1), Oblv (37), maz (1) PYRALIDAE Pandemis heparana: Odhw (1) Pempelia palumbella: Odhw Choristoneura hebenstreitella : O dhw, Pempelia formosa: Oblv (1) krh (1), Oblv (21), maz (1) Metriostola betulae: Oblv 0) Ar chips podana (grote appel blad rol 1er): Pyla fusca: Odhw Odhw. Oblv (5), maz (1), ômab (2) Myelois cribrella: and (1, d.d. 7 juni 1992) Ar chips xylosteana: Oblv (2) Phycitodes maritima: Oold (1), and (2, d.d. Ptycholomoides aeriferana: Oblv (2) 7 juni 1992), Oblv (1) Clepsis spectrana: O old (4), maz (1) Chilo phragmitella: Obfv (1) Epagoge grotiana: O old (1), dhw. Acigona cicatricella: Odhw (1). De rups Oblv (5), ômab van deze soort leeft in stengels van matte- Cnephasia stephensiana: Oblv (5) bies (Scirpu lacustris). De vangst van de Cnephasia incertana: ômab vlinder is gedaan buiten de normale vliegtijd Aleimma loeflingiana: krh (1), Oblv (1) van half juli tot eind augustus, mogelijk Tortrix viridana (groene eikebladroller): vanwege het mooie voorjaar. Was nog niet

XX eerder in Drenthe of Groningen gevangen, NEMATOCERA en is voor heel Nederland maar uit 22 uur- CHIRONOMIDAE (dansmuggen) hokken bekend. Clinotanypus nervosus: wza (19) Chrysoteuchia culmella: Oold (5), and (d.d. MACROCERIDAE 7 juni 1992), Odhw, dhe (1), krh (8), Macrocera phalerata: oza (ld) Oblv (12), maz BRACH Y CERA Cr ambus pascuella: bfv (3) ASILIDAE (roofvliegen) Cr ambus e ri ce lia: krh (1), huz Dioctria atricapilla: blm (16-40), wza (19) Crambus pratella: and (7 juni), maz Dioctria hyalipennis: hav Crambus lathoniellus: and (7 juni), dhw. Dioctria oelandica: hav (19) Oblv (3), maz, huz Dioctria rufipes: oza (19) Caioptria permutatella: Oblv (2) Dysmachus trigonus: krv (7-15), blm (1), Catoptria osthelderi: Oblv (1) hav (ld) Catoptria margaritella: O old (1), dhw. Laphria flava: krv (2), blm (2), wza, oza krh (2) Machimus atricapillus: krv (1) Schoenobius forficella: O old (4), Oblv (1) Neoitamus cyanurus: krv (7-15), hav (19) Donacaula mucronella: Oblv (5) Philonicus albiceps: krv (2), hav (19) Scoparia ambigualis: Oold (10), BOMBYLIIDAE (wolzwevers) Oblv (141), krh (4), Odhw Exoprosopa capucina: blm (1) Dipleurina lacustrata: Oblv (1) DOLICHOPODIDAE (slankpootvliegen) Eudonia mer cure lia: Oold (2), Oblv (15) Anepsiomyiaflaviventris: krh (19,ld), Elophila nymphaeata: maz (1) hav (19) Parapoynx stratiotata: Oold (3) Hercostomus aerosus: hav (ld) Ostrinia nubilalis (maïsboorder): Oold (1) Hercostomus nigripennis: wza (ld) Eurrhypara hortulata (brandnetelmot): Medetera truncorum: wza (ld) Oold (8) Sciapus wiedemanni: Oold (19) Udea lutealis: krh (U) Sympycnus pulicarius: hav (d) EMPIDIDAE (dansvliegen) Commentaar Empis aestiva: lez (2d) De meest bijzondere soorten werden gevon¬ Hilara chorica: hav (3d), krh (19,3d) den in de vochtige gedeelten van de natuurre¬ HYBOTIDAE servaten waar wollegras (Eriophorum) en mat- Oedalea holmgreni: wza (19) tenbies (Scirpus lacustris) groeien. Tamelijk Platypalpus pallidiventris: krh (2 9,1 d) bijzondere soorten kwamen uit ruderale ge¬ Tachydromia umbrarum: old (ld) meenschappen. Van heiden kwamen soorten Trichina elongata: lez (19) die daar algemeen voorkomen. SOLVIDAE Solva marginata: old (ca. 25) Literatuur STRATIOMYIDAE (wapenvliegen) Küchlein, J.H., 1993. De kleine vlinders. Handboek voor Chloromyia formosa: blm de faunistiek van de Nederlandse microlepidoptera. — Microchrysa flavicornis: blm (19) Pp. 1-715. Pudoc, Wageningen. Neopachygaster meromelaena: old (9). Pop van achter de schors van een dode populier, uitgekomen tussen 12 en 19 juni. DIPTERA-vliegen en muggen TABANIDAE (dazen) P.L.T. Beuk, T.W.P. Zeegers & J.W.A. van Chrysops relictus: krv (veel), wza (19) Zu ijlen Haematopota pluvialis: krv (7-15) Hybomitra bimaculata: krv (19) Aan de vangsten werd bijgedragen door Hybomitra montana: krv (19) T.M.J. Peeters, J. Smit en B. van Aartsen. Bij THEREVIDAE (viltvliegen) enkele waarnemingen zijn aantallen geschat Thereva nobilitata: krv (ld) volgens de door EIS-Nederland voor vliegen CYCLORAPHA gehanteerde categorieën: AGROMYZIDAE (mineervliegen) Cerodontha denticornis: oza (19) Cerodontha biseta: oza (19,ld), hav (2d) CAMILLIDAE ' Camillaflavicauda: hav (ld)

XXI CONOPIDAE (blaaskopvliegen) Chrysotoxum arcuatum: krv (19) Si eus ferrugineus: blm (1), vla (1), oza (Id) Chrysotoxum cautum: blm (19), old (ld) DIASTATIDAE Chrysotoxum vernale: blm (19) Diastata costata: hav (2 9,1d) Episyrphus balteatus: krv, krh Diastata fuscula: lez (Id) Eristalis anthophorinus: ufv (ld) DROSOPHILIDAE (fruitvliegen) Eristalis arbustorum: blm Drosophila busc/di: old (Id) Eristalis intricarius: blm, wza Drosophila funebris: uff (19) Eristalis pertinax: krv, blm, lez HELEOMYZIDAE Ferdinandea cuprea: old (19) Suillia similis: hav (19), oza (Id), krh (19) Helophilus pendulus: krv, blm, old LAUXANIIDAE Myathropa florea: krv, hav, old, krh, lez Lydella rorida: oza (19) Rhingia campestris: krv, blm Minettia lupulina: hav (19), oza (49,2d) Sphegina sibirica: krv (19). Werd verza¬ Mitettia inusta: maz (19,Id) meld van zevenblad (Aegopodium poda- Minettia rivosa: hav (19,Id), oza (2d). graria), evenals de eerste exemplaren van Stond waarschijnlijk tot op heden als M. ons land (1990: Huizen en Wijster). Is in¬ fasdata op de Nederlandse lijst. middels o.a. van Overijssel bekend. Peplomyza litura: lez (19) Syritta pipiens: blm Tricholauxania praeusta : oza (2 9,1 d ), Volucella bombylans: krv (1), blm (1), krh (29) vla (2-3), lez MEGAMERINIDAE Volucella pellucens: kjw (1), blm (1), lez Megamerina dolium: hav (ld) Xylota lenta: krv (1) OPOMYZIDAE Xylota segnis: krv (4-6), blm, hav Geomyza balachowskyi: oza (ld). Waar¬ Xylota sylvarum: krv (2), lez schijnlijk reeds als Geomyza combinata uit TACHINIDAE (sluipvliegen) Nederland vermeld; onder G. combinata Cadurciella tritaeniata: blm (1). Betrof een bevinden zich in collecties mogelijk ver¬ afwijkend exemplaar met aan beide zijden schillende soorten. slechts 2 i.p.v. 3 inter-alaire borstels. Gast¬ Geomyza tripunctata: oza (ld) heer is het groentje, Callophys rubi, dat Opomyza germinationis: oza (19) veelvuldig aanwezig was. OTITIDAE (prachtvliegen) Campylochaeta inepta: blm (1) Tetanops myopina: hav (3 9,1 d) Cylindromyia interrupta: maz (1) PALLOPTERIDAE Ernestia rudis: krv (ld) Palloptera umbellatarum: maz (3 9,1 d) TEPHRITIDAE (boorvliegen) PHORIDAE (bochelvliegen) Tephritis vespertina: wza (29,2d; van big- Phalacrotophora berolinensis: lez gekruid (Hypochaeris)) Phora edentata: oza (ld) Xyphosia miliaria: wza (19) PIPUNCULIDAE (oogkopvliegen) Tomosvaryella sylvatica: lez Od) SCATHOPHAGIDAE (mestvliegen) HYMENOPTERA PARASITICA- Trichopalpus fraternus : O old (2 9,1 d) sluipwespen SCIOMYZIDAE (slakkendodende vliegen) Tetanocera ferruginea: krh (19) C.J. Zwakhals & Leo Witmond Trypetoptera punctulata: oza (3d,29), hav SEPSIDAE (wappervliegen) Aan de vangsten werd bijgedragen door Sepsis fill gens: hav (ld) J.W.A van Zuijlen. Met dank aan C. van Ach¬ Sepsis orthocnemis: hav (ld) terberg voor het determineren van de braconi- SPHAEROCERIDAE de. Copromyza stercoraria: lez ( 19,1 d) Leptocera fontinalis: oza (ld) BRACONIDAE-Alysiinae Spelobia clunipes: lez fld) Trachy usa aurora: hav (ld) SYRPHIDAE (zweefvliegen) ICHNEUMONIDAE Anasimyia interpuncta: vla (19) Acaenitinae Ceriana conopsoides: vla (ld). Zat op een Coleocentrus excitator: mar. Vermoedelijk boomstronk die veelvuldig door Sphecidae een parasiet van keverlarven in bijna dood (graafwespen) bezocht werd. hout. Tot nu toe was slechts één Nederlands

XXII exemplaar bekend uit De Peel (Zwakhals, fraai stukje "mini-milieu" voor insekten, dat de 1989). moeite waard is om behouden te blijven (zie Banchinae Commissie voor Inventarisatie en Natuurbe¬ Banchus falcatorius: old. Vliegend aange¬ scherming van de NEV, 1992). Dit houdt in: troffen in de heggen bij De Olde Kamp. Een niet het hekwerk in zijn geheel vernieuwen of parasiet van rupsen, vooral van Agrotis vervangen door een beschutting van ander ma¬ segetum (Noctuidae). teriaal, maar stapsgewijs reparaties uitvoeren Pimplinae wanneer stukken hout vergaan zijn. Op die ma¬ Apechthis rufata: ômab. Parasiteert op nier kunnen nieuwe stukken hek steeds gekolo¬ vl inderpoppen maar is niet aan een bepaald niseerd worden vanuit oude stukken. milieu gebonden. Apechthis quadridentata: and. Parasiet van Literatuur rupsen. Commissie voor Inventarisatie en Natuurbescherming van Dolichomitus agnoscendus: ômab. Gast¬ de Nederlandse Entomologische Vereniging, 1992. heer is onbekend, maar leeft vermoedelijk in Minimilieus van Minifauna. Het belang van zeer klei¬ ne landschapselementen als leefgebied van ongewer¬ hout. velde dieren. -- Pp. 1-22. Stichting Landelijk Overleg Dolichomitus mesocentrus: dpv. Parasiteert Natuur- en Landschapsbeheer (LONL), Utrecht. houtbewonende boktor-larven Zwakhals, C.J., 1989. De Nederlandse Acaenitinae en de Ephialtes manifestator: dpv. Een parasiet gastheer van Acaenitus dubitator (Hymenoptera: Ich¬ van Hymenoptera Aculeata die in hout neumonidae). -- Ent. Ber., Amst. 49(2): 21-25. nestelen. Gregopimpla inquisitor: Ô mab Liotryphon punctulatus: dpv HYMENOPTERA SYMPHYTA- Neoxorides nitens: dpb. Nieuw voor de Ne¬ bladwespen derlandse fauna. Pimpla contemplator: ômab. Parasiteert op B. van Aartsen vl inderpoppen maar is niet aan een bepaald milieu gebonden. ARGIDAE Pimpla flavicoxis: ômab. Idem. Arge rustica: and Pimpla hypochondriaca: ômab. Idem. TENTHREDINIDAE Pimpla melanacrias: ômab. Idem. Tenthredo atra: and Podoschistus scutel laris: dpv. Zou parasite¬ ren op de larve van de wespenboktor Clytus arietus, die ook aanwezig was. HYMENOPTERA ACULEATA- Rhyssa persuasoria: huz. Parasiet van lar¬ angeldragers: bijen, wespen en mieren ven van in naaldhout levende Siricidae (houtw espen). T.M.J. Peeters, J.C. Felton, V. Lefeber, J. de Tromatobia oculatoria: ômab. Parasiteert Rond, R.T. Simon Thomas & J. Smit eicocons van spinnen. Tromatobia ovivora: ômab. Idem. Aan de vangsten werd bijgedragen door B. Zaglyptus multicolor: ômab. Idem. van Aartsen, B. Aukema, P.L.T. Beuk, en C. J. Zwakhals. Commentaar Het hekwerk van gevlochten loofhout bij de CHRY SIDOIDEA vogelobservatiehut zorgt voor een zekere be¬ DRYINIDAE (tangwespen) schutting. In het hout leven larven van kevers. Anteon gaullei: smv (3d) Deze trekken andere insekten aan: de oude Anteon jurineanum: smv (29) gangen worden door graafwespen en solitaire Aphelopus atratus: smv (ld) bijen gebruikt. Op de keverlarven en op de CHRYSIDIDAE (goudwespen) aculeate Hymenoptera parasiteren vervolgens Chrysis angustula: maz (19) onder andere enkele soorten sluipwespen. Wit¬ Chrysisfulgida: vla (ld) mond is sinds de zomervergadering vrijwel Chrysis ignita: vla (19), ômab (19) elke week naar het hekwerk terug gegaan, en Chrysis immaculata: jez (19) heeft er tot in oktober vele Ichneumonidae ge¬ Cleptes semiauratus: smv (2d), ômab (ld) vangen, waaronder zeldzame. Al met al vormt Hedychridiüm ardens: oza (19), krh (4), dit hekwerk dus een goed voorbeeld van een maz (1)

XXlll Hedychrum nobile: hav (29,7(5'), oza (3<5), Dolichovespula sylvestris (boswesp): via (1(5), krh (2<5), blm (7(5), maz (3- wijs (IP), blm (lP), ômab (2p) 9,13c5), wza (1(5) Vespula rufa (rode wesp): vla (lP), Omalus aeneus: lez (1 9), ômab (19) maz (1P) VESPOIDEA APOIDEA TIPHIIDAE (keverdoders) SPHECIDAE (graafwespen) Tiphia minuta: smv (1(5) Alysson spinosus: bar (19) MUTILLIDAE (mierwespen) Ammophila campestris: dhe (1(5), krh (19), Myrmosa atra (bruine mierwesp): smv (2(5), blm (1(5), huz (19), maz (29) blm (19,3(5), maz (2(5) Ammophila pubescens: hav (2c5), oza (13), Smicromyrme rufipes (gewone mierwesp): dhe (19), krh (19,2(5), dhw (2d), oza (1(5), krh (1(5), blm (1(5), maz (19,3(5) blm (19,2(5), maz (29,8(5), bar (49,2(5) FORMICIDAE (mieren) Ammophila sabulosa: hav (19), dhe (1(5), Formica fusca (grauwzwarte mier): dhw (1(5), maz (5(5,79), bar (19,3(5) krh (PP), lez (PP), snw (PP) Argogorytes mystaceus: old (19), blm (19), Formica rufa (rode bosmier): smv (1 nest) wza (19) Formica truncorum: smv (2 nesten) Cerceris arenaria: hav (19,1(5), oza (1(5), Lasius fuliginosus (glanzende houtmier): vla (19), dhe (4(5), krh (19,13), blm (33), lez (PP), smv (PP) maz (39,63) Lasius niger (bruine wegmier): Cerceris rybyensis: smv (19), maz (19,13) krh (PP), lez (PP), smv (PP) Crabro cribrarius: vla (23), blm (19) POMPILIDAE (spinnendoders) Crabropeltarius: hav (13), vla (29,2P), Anoplius viaticus: dhe (29) old (19), krh (13), dhw (29), smv (23), Arachnospila anceps: maz (29) dww (19), blm (59,13), huz (19), Arachnospilapseudabnormis: bar (19) maz (39,13) Arachnospila rufa: maz (29,1(5) Crabro scutellatus: hav (29), vla (63), Arachnospila spissa: dhe (29), smv (1(5), dhe (19,13), krh (29,23), dhw (29), maz (19), bar (19) smv (29,33), dww (19), blm (19), Dipogon subintermedius: wza (19), maz (49), bar (19,13) old (19), maz (19) Crossocerus cetratus: ômab (19) Episyron rufipes: krh (19,1(5), huz (1(5,) Crossocerus dimidiatus: ômab (19) maz (39,13) Crossocerus megacephalus: maz (29) Evagetes crassicornis: blm (19), maz (19) Crossocerus ovalis: ômab (39) Evagetes sahlbergi: dhw (19), maz (19) Crossocerus pusillus: smv (13), maz (39), Pompilus cinereus: blm (29), maz (49,1(5), ômab (59) bar (19,2(5) Crossocerus tarsatus: maz (19) Priocnemis parvula: dhe (19) Crossocerus wesmaeli: dhe (19), EUMENIDAE (solitaire plooivleugelwespen) krh (39,13), dhw (19), smv (49), Allodynerus delphinalis: bar (lc5) blm (59,43), maz (49), ômab (49,13), Ancistrocerus oviventris: wza (1(5), bar (29,13) blm (Id) Diodontus minutus: smv (13), blm (39,33), Ancistrocerus parietinus: blm (1(5), bar (33) maz (19) Diodontus tristis: blm (1 9,43) Ancistrocerus trifasciatus: old (19), Dryudella stigma: hav (19), krh (43), maz (69,23), ômab (1(5,19) maz (19,63) Eumenes coarctatus: old (13), krh (29,1(5), Ectemnius borealis: vla (13), smv (19) blm (1(5), maz (1 9) Ectemnius cavifrons: dww (29) Eumenes pedunculatus: wza (29,2(5), Ectemnius cephalotes: old (19) blm (19), maz (49,2c5) Ectemnius continuus: vla (13), old (13), Symmorphus bifasciatus (= S. mutinensis): smv (13), wijs (13), maz (19), bar (19) ômab (1 9) Ectemnius ruficornis: huz (19) VESPIDAE (sociale plooivleugelwespen) Harpactus lunatus: bar (13) Dolichovespula media (middelste wesp): Lestica subterranea: vla (49,23), old (IP) dhe (39,73), kih (29,23), dhw (13), Dolichovespula saxonica (saksische wesp): smv (13), blm (19,13), huz (19), dhw (1 9), dww (1P) maz (129,63)

XXIV Lindenius albilabris: wza (19,Id), Bombus pascuorum (akkerhommel): via (2d), dhw (19), krh (19), maz (29), ômab (19) smv (19,ld), wijs (29), blm (4d), Bombus pratorum (weidehommel): maz (29) maz (19) Lindenius panzeri: maz (19,2d) Chelostoma rapunculi: wijs (2d) Mimesa equestris: oza (19) Colletes cunicularius (zijdewesp): wza (Id) Mimesa lutaria: hav (19), blm (l9,9d), Dasypoda altercator (pluimvoetbij): maz (39) maz (29) Miscophus concolor. krh (Id) Hylaeus brevicornis: krh (2d) Nysson dimidiatus: bar (19) Hylaeus communis: old (Id), ômab (29) Oxybelus argentatus bouwmani: krh (3d), Hylaeus confusus: dhw (29), smv (19) maz (19,3d) Lasioglossum albipes: bar (19) Oxybelus bipunctatus: hav (19), Lasioglossum calceatum: wijs (19) maz (29,3d), bar (19,Id) Lasioglossum leucopum: krh (29) Oxybelus mandibularis: dhw (Id), Lasioglossum leucozonium: via (29), maz (4d) krh (19), dhw (19), blm (29), bar (39) Oxybelus uniglumis: smv (Id), Lasioglossum prasinum: dhe (1 kolonie), maz (59,2d), blm (19,Id) krh (79), dhw (179), blm (19), maz (29), Passaloecus corriger, dww (Id), wza (29) blm (19,2d) Lasioglossum sexstrigatum: oza (19), Passaloecus eremita: via (19) via (19), blm (19) Pemphredon inornata: krh (Id), smv (Id), Lasioglossum villosulum: via (119), ômab (ld) krh (19), smv (19), blm (29) Pemphredon lethifera: smv (19) Lasioglossum zonulum: wijs (19), blm (19) Pemphredon lugubris: maz (1 9) Megachile circumcincta: blm (Id) Podalonia affinis (ruige rupsendoder): Megachile lapponica: dww (Id) hav (29,2d), via (19), dhe (29), krh (19), Megachile willughbiella: wijs (ld) huz (19), maz (19) Nomada alboguttata: krh (19) Psenulus pallipes: ômab (79) Nomada similis: via (19), maz (19) Rhopalum clavipes: smv (19) Nomada striata: old (19) Rhopalum coarctatum: dww (19), Nomada succincta: blm (19) ômab (19) Panurgus banksianus (roetbij): via (29,4d, Stigmus solskyi: hav (19), smv (Id) kolonie), smv (3d), maz (2d,59, kolonie) Tachysphex obscuripennis: oza (19) Psithyrus sylvestris (koekoekshommel): Tachysphex pompiliformis: via (19), oza (4d), ômab (ld) krh (19), smv (19), huz (19), maz (19) Sp he code s eras sus: dhe (19) Tachysphex unicolor: oza (19), Sphecodes ephippius: via (19), blm (19) krh (59,Id), blm (19), maz (59,2d) Sphecodes gibbus: vla (19), blm (19) Trypoxylon attenuatum: ômab (19) Sphecodes monilicornis: krh (19) Trypoxylon figulus: via (19,2d) Sphecodes pellucidus: hav (29), via (29), Trypoxylon medium: smv (19,Id) dhe (109), krh (89), dhw (99) APIDAE (bijen) Andrena angustior: old (19) Commentaar Andrena barbilabris: krh (19), blm (29) De omgeving waar de zomerbijeenkomst Andrem bicolor: wza (2d) werd gehouden bleek zeer soortenrijk. Gehol¬ Andrem carantonica: wijs (19) pen door het mooie weer konden 133 soorten Andrem clarkella: dhe (19) worden verzameld (inclusief mieren). Dit is Andrena fucaia: via (19) meer dan VAx het aantal soorten dat vorig Andrem nigroaenea: via (29), dhe (19) jaar tijdens de zomerbijeenkomst in Mechelen Andrena nitida: old (19) gevangen werd (Lefeber e.a., 1992). Enkele Andrena praecox: dhe (19) vangsten verdienen nadere aandacht. Allodyne- Andrena similis (= A. ocreata): wza (19) rus delphimlis en Ectemnius cephalotes zijn Andrem wilkella: maz (2d) beide zeldzame soorten. Ook Omalus aeneus, Bombus terrestris (grote aardhommel): Arachnospila pseudoabnormis, A. rufa, Ammo- via (19) phila campestris, Podalonia affinis, Astata stig¬ Bombus hortorum (tuinhommel): maz (Id) ma, Crossoceras dimidiatus, Nysson dimidiatus

XXV en Andrem similis zijn niet algemeen. sen, T. Peeters & J. de Rond, 1990. Verslag van de Er werden diverse interessante biologische 144e zomervergadering van de NEVte Haamstede: observaties gedaan. Enkele exemplaren van de Hymenoptera-vliesvleugeligen: Aculeata-angeldra- gers. -- Ent. Ber., Amst. 50(3): xi-xiii koekoeksbij Sphecodes pellucidus werden aan¬ Lefeber, V., H. Nieuwenhuyzen, J. de Rond & J. Smit, getroffen in een kolonie van de groefbij Lasio- 1992. Verslag van de 146e zomervergadering van de glossum prasinum. Met deze gastheer werd NEV 31 mei-2 juni 1991 te Mechelen: Hymenoptera- nog niet eerder een Sphecodes-soort in verband vliesvleugeligen. -- Ent. Ber., Amst. 52(3): xvii-xviii. gebracht. Twee andere waargenomen parasi¬ Magurran, A.E., 1988. Ecological diversity and its mea¬ surement. -- Croom Helm, London. taire relaties waren al wel bekend: Hedychridi- um nobile op Cerceris aremria, en Nomada si¬ milis op Panurgus banksianus. Cerceris arem¬ COLEOPTERA-kevers ria werd op twee plaatsen aangetroffen met snuitkevers (Curculionidae) als prooi, waaron¬ J.G.M. Cuppen, H.T. Edzes, J. Huijbregts, J. der de soorten Otiorhynchus singularis, Stro- Krikken, S.C. Langeveld, A.P.J.A. Teunissen, phosomus melanogrammum en S. capita- B.J. van Vondel & O. Vorst turn (det. A. Theunissen). Evenals in vorige jaren is er door Felton Met een kleine bijdrage van C.J. Zwakhals een numerieke analyse gemaakt (zie Magurran, 1988) van de vangsten die tijdens de zomerbij- De volgorde van de soorten is gebaseerd op eenkomst werden gedaan (zonder de mieren, Brakman (1966), de naamgeving op Lucht kolonies gerekend als 10 individuen) met de (1987), Lohse & Lucht (1989) en Drost et al. volgende resultaten: (1992). Door Brakman (1966) worden 3830 soorten Aantal individuen (N) 737 kevers uit Nederland gemeld, waarvan 1128 Aantal soorten (S).128 soorten (29%) uit Drenthe. De onderstaande Aantal in grootste groep (A^J. 43 lijst vermeldt 454 taxa (+12% van de Neder¬ Rijkdom (Margaleff: (S-lj/ln/V) .... 19 landse soorten), waarvan 130 soorten niet door Dominantie (Berger-Parker: N^JN) . . 0,06 Brakman (1966) voor Drenthe worden ge¬ Diversiteit (a=A(l-;c)/;c). 45 noemd. Het aantal soorten dat werkelijk nieuw waarbij x wordt afgeleid uit is voor Drenthe, zal echter minder zijn. Een N/S=jc/(l-jc)(-ln(l-jc)) niet uitputtende literatuurstudie laat het aantal dalen tot 101. Dit toch nog grote aantal wijst Een vergelijking met gegevens van de vori¬ er op dat de provincie Drenthe, voor wat de ge zomerbijeenkomsten (zie Lefeber e.a., kevers betreft, nog steeds slecht onderzocht is. 1992; Blommers e.a., 1991; Felton e.a., 1990) Het werkelijk voorkomende aantal soorten zal levert het volgende beeld op: ergens tussen 2000 en 2500 liggen. De met een * of met een cijfer aangeduide Ansen Mechelen Buurse Haamstede soorten worden door Brakman (1966) niet voor 1992 1991 1990 1989 Individuen 737 . . 293 . . . 188 . . . 318 Drenthe genoemd. De cijfers verwijzen naar Soorten . 128 . . . 80 . . . . 61 . . . . 77 latere publicaties, waarin de desbetreffende AU - • • . 43 . . . 25 . . . . 33 . . . . 25 soorten voor het eerst uit Drenthe worden ge¬ Rijkdom . . 18 . . . 14 . . . . 11 . . . . 13 meld: 1: Anonymus, 1989; 2: Ziegler & Teu¬ Dominantie . 0,07 . . 0,09 . . 0,18 . . . 0,08 nissen, 1992; 3: Sterrenburg, 1992; 4: Vorst, a. . 40 . . . 36 . . . . 31 . . . . 32 1992; 5: Westra, 1967; 6: De Groot, 1981; 7: Cuppen, 1984; 8: Drost et al., 1992. De aculeaten-fauna rond Ansen komt hieruit als meest diverse naar voren: de rijkdom ervan CARABIDAE (loopkevers) is het hoogst terwijl ze in dominantie-patroon Cicindela campestris (groene zandloopke- weinig afwijkt. ver): dro Carabus problematicus: kre, mev Literatuur Car abus ni tens: kre Blommers, L.H.M., J.C. Felton, H.N. Nieuwenhuysen, Carabus arvensis: mev V. Lefeber, J. Smit & T. Peeters, 1991. Verslag van Leistus rufomargimtus: kre de 145e zomervergadering van de NEV 8-10 juni 199 te Buurse: Hymenoptera-vliesvleugeligen: Aculeata- Leistus terminatus: anij angeldragers. -- Ent. Ber., Amst. 51(3): xii-xiii. Nebria brevicollis: dpb, old Felton, J.C., V. Lefeber, F. Moussault, H. Nieuwenhuy¬ Nebria salim: kre

XXVI Noriophilus aquaticus: dpv, kre old Notiophilus palustris', and, dpb Syntomus truncatellus: and Noriophilus biguttatus: dpb, kre Syntomus foveatus: huz Elaphrus cupreus: dpb, maz HYGROBIIDAE (pieptorren) Elaphrus riparius: dpv, kre 5 Hygrobia hermanni: dpv Clivina fossor: dpb HALIPLIDAE (watertreders) E>yschirius globosus: dro, dpb, dpv, anij Haliplus lineatocollis: dwii Omophron limbatum: anij Haliplus ruficollis: dro, dpb, dwii Bros eus cephalotes: dro NOTERIDAE Asaphidion flavipes: anij Noterus crassicomis: and, dro, dpb, dpv. Bembidion lampros: and, dpb, old, lbz anij, dwii Bembidion varium: kre DYTISCIDAE (waterroofkevers) Bembidion obliquum: and, anij, old, kre Elyphydrus ovatus: dpb, dwii Bembidion tetracolum: and, anij, maz 1 Hydroglyphus pusillus: anij Bembidion femoratum: maz * Bidessus unistriatus: dpb, dpv, anij, dwii Bembidion doris: and, dpb, old 8 Bidessus grossepunctatus: dwii Tr échus obtusus: anij 1 Coelambus impressopunctatus: dro, anij Harpalus rufipes: anij Hygrotus inaequalis: and, dro, dpb, dpv. Harpalus rufipalpis: huz anij, dwii Stenolophus teutonus: maz 1 Hygrotus decoratus: and, dpb. dpv. anij, Stenolophus mixtus: and, anij dwii Acupalpus flavicollis: anij Suphrodytes dorsalis: dwii Acupalpusparvulus: dro, anij, old 1 Hydroporus scalesianus: and, dpv, anij Acupalpus dubius: dro, dwii 1 Hydroporus angustatus: and, dpv Bradycellus harpalinus: dro, anij Hydroporus umbrosus: and, dro, dpb, dpv. Trichocellusplacidus: and, anij, olb anij, dwii Amara plebeja: and, kre Hydroporus tristis: and, dro, dpb, dpv, anij, Amara similata: kre dwii Amara lunicollis: kre, huz * Hydroporus gyllenhalii: and, dro, anij Amara aenea: huz Hydroporus palustris: dpb Amara equestris: huz Hydroporus incognitus: dwii Poe ci lus lepidus: kre, huz 1 Hydroporus striola: dwii Poecilus versicolor: dro, kre Hydroporus erythrocephalus: and, dro, dpb. Pterostichus vernalis: maz dpv. anij, dwii Pterostichus oblongopunctatus: kre, mev Hydroporus obscurus: dpv Pterostichus qudrifoveo latus: lbz Hydroporus planus: and, dro, dpv, anij, Pterostichus melanarius: kre dwii * Pterostichus rhaeticus: dro Hydroporus pubes cens: and, dro, dpb, dpv. Pterostichus minor: and, dpb, anij, old, olb anij, dwii Pterostichus diligens: and, dro, dpb, anij, 1 Hydroporus memnonius: dro, dwii dwii. kre Hydroporus melanarius: and Calathus fuscipes: and, anij, huz 1 Hydroporus neglectus: and, anij, dwii Calathus erratus: kre, huz Graptodytespictus: dro, anij, dwii Calathus melanocephalus: dro Laccophilus minutus: dro, dpb. anij, dwii Calathus rotundicollis: kre Laccophilus hyalinus: dwii Agonum sexpunctatum: dro, dpb, dpv, kre 1 Cope latus haemorrhoidalis: and, dpv Agonum viduum: dpb, dpv 1 Agabus chalconatus: dro, anij, dwii * Agonum piceum: old 1 Agabus melanocornis: dpv, anij, dwii Agonum gracile: dro, anij, dwii. old Agabus bipustulatus: dro, dpb, dpv, anij, Agonum fiiliginosum: and, dro, dpb, anij dwii Agonum pelidnum: dro Agabus sturmii: and, dro, anij, dwii Platynus obscur us: and, dpb, anij, dwii 1 Agabus affinis: and, dro, dwii * Dromius linearis: dro, anij * Agabus congener: and, dro, dwii Dromius quadrimaculatus: kre * Agabus undulatus: dro, anij, dwii Dromius spilotus: dj)b, old Agabus labiatus: dpb Dromius melanocephalus: and, dpb, anij, 1 llybius ater: dpb

xxvii * llybius subaeneus: dpb, dwii Berosus luridus: dpb, anij, dwii Ilybius guttiger: and SILPHIDAE (aaskevers) llybius aenescens: and, dro, dpb, dpv, anij, Necrophorus humator (zwarte doodgraver): dwii kre. mev 1 Rhantus sutural is: dpb Necrophorus investigator: mev Rhantus suturellus: dpb, dpv, anij Necrophorus vespilloides: kre, ômab, mev Rhantus exsole tus: dro, dpb, dwii Necrophorus vespillo: kre, ômab, mev Colymbetes fus eus: dro, dpb, anij Thanatophilus rugosus: kre, maz, huz, mev Hydaticus sp. : dro (() Thanatophilus sinuatus: kre, maz, huz * Graphoderus zonatus: dpb, anij, dwii Oeceoptoma thoracica: old, kre, ômab Graphoderus cine reus: dro CHOLEVIDAE Acilius sulcatus: and, dpb, anij, dwii Nargus velox: kre Acilius canaliculatus: dro, dpb, dwii * Choleva oblonga: old Dytiscus marginalis (geelgerande waterke- Sciodrepoides watsoni: kre ver): dpb Sciodrepoides fumatus: kre, mev Dytiscus lapponicus: dpb * Catops cor acinus: kre, mev * Cybister lateralimarginalis: dro, dpb, dwii * Catops kirbyi: mev GYRINIDAE (schrijvertjes) Catops chrysomeloides: kre, huz, mev Gyrinus marinus: dpb Catops nigricans: huz HYDROCHIDAE LIODIDAE Hydrochus carinatus: dro, dpb, dpv, anij, Amphicyllis globus: dpb dwii Agathidium atrum: anij * Hydrochus angustatus: dwii SCYDMAENIDAE HYDROPHILIDAE (spinnende watertorren) Neuraphes elongatulus: dpb, anij 6 Helophorus grandis: dpb Stenichus scutellaris: and, anij Helophorus aequalis: and, dro, dpb, dpv. Stenichus collaris: and anij, dwii * Euconnus rutilipennis: dpb Helophorus brevipalpis: and, dro, dpb, dpv. Euconnus hirticollis: anij anij, dwii. mev PTILIIDAE Helophorus flavipes: and, dwii * Ptenidium fus ci corne: anij 1 Helophorus obscur us: dwii Acrotrichis atomaria: anij 6 Helophorus minutus: and Acrotrichis intermedia: and, anij Coelostoma orbiculare: dpv, dwii SCAPHIDIIDAE Sphaeridium scarabaeoides: old, kre, huz * Scaphidium quadrimaculatum: dro, maz Cercyon impress us: kre Scaphisoma agaricinum: dro Cercyon melanocephalus: mev STAPHYLINIDAE (kortschildkevers) Cercyon lateralis: kre, mev Megarthrus depressus: kre Cercyon pygmaeus: kre * P rote inus macropterus: kre Cercyon convexiusculus: and, dro, anij * Phyllodrepa ioptera: dpb Cryptopleurum minutum: kre Omalium rivulare: kre Hydrobius fuscipes: and, dro, dwii Omalium caesum: kre Anacaena globulus: and, dro, dwii * Lesteva sicula heeri: and, dpb, anij 1 Anacaena lutescens: and, dro, dpb, anij, Carpelimus corticinus: and dwii Anotylus sculpturatus: kre, huz, mev Anacaena limbata: and Anotylus tetracarinatus: kre, huz, mev 1 Laccobius minutus: dwii Stenus clavicornis: dpv Helochares lividus: dpb 7 Stenus bimaculatus: anij 1 Helochares punctatus: and, dro, dpb, dpv. Stenus boops: dro, dpb, dpv, anij, dwii anij, dwii * Stenus incrassatus: dro, dpb, dpv, anij * Enochrus ochropterus: and, anij, dwii Stenus melanarius: dro, dpb, anij Enochrus afflnis: and, dro, dpb, dpv, anij, * Stenus europaeus: dro, anij dwii Stenus latifrons: to, anij 1 Enochrus coarctatus: and, dwii Stenus cicindeloides: dro Cymbiodyta marginella: and Stenus binotatus: dpv Chaetarthria seminulum: and * Stenus flavipes: anij * Berosus signaticollis: dpb, dwii 7 Stenus bifoveolatus: to, anij

XXVlll S tenus impress us: and, anij * llyobates nigricollis: anij * S te nus palustris: anij * Ocalea pi cat a: dpb * Euaesthetus ruficapillus: anij * Ocyusa maura: dpb Rugilus rufipes: anij, kre, mev * Oxypoda elongatula: dpb * Rugilus orbiculatus: old * Oxypoda rufa: dpb Lathrobium terminatum: dro, dpb. dpv. anij, * Oxypoda haemorrhoa: old dwii Aleochara curtula: huz Lathrobium elongatum: dro, dpb, dpv * Aleochara spar sa: old Lathrobium brunnipes: and PSELAPHIDAE Lathrobium fovulum: dpb * Biblioplectus ambiguus: dpb Cryptobium fracticorne: and, anij Brachygluta fossulata: dpb, anij Xantholinus longiventris: anij * Pselaphus heisei: and Xantholinus rhenanus: and, dpb HISTERIDAE (spiegelkevers) Othius myrmecophilus: and Saprinus semistriatus: kre, huz, mev * Erichsonius cinerascens: dro, dpb, dpv, anij Saprinus aeneus: huz Philonthus splendens: kre, huz, mev * Carcinops pumilio: old Philonthus intermedius: kre * Paromalus parallelepipedus: dpb Philonthus succicola: kre, huz, mev Hister unicolor: kre Philonthus de corus: mev * Margarinotus striola: kre, mev Philonthus varions: kre, huz, mev Margarinotus merdarius: kre Philonthus fimetarius: kre, mev Margarinotus brunneus: kre, huz, mev * Philonthus nigrita: dro, dpv, anij * Margarinotus ventralis: ta, huz, mev Philonthus marginatus: kre, mev Margarinotus carbonarius: ta Ontholestes murinus: kre, huz * Atholus duodecimstriatus: old * Quedius lateralis: mev CANTHARIDAE (soldaatjes) Quedius cruentus: old Cantharis fusca: ômab Quedius fuliginosus: kre * Cantharis cf. rustica: and * Quedius molochinus: anij, huz Cantharis nigricans: ômab * Quedius nigriceps: dpb * Cantharis pellucida: and, dpb, old, ômab Mycetoporus clavicomis: dpb Cantharis livida: and, old, ômab Mycetoporus splendidus: and Cantharis cryptica: old, ômab Lordithon lunulatus: kre Cantharis cf. pallida: anij Sepedophilus testaceus: dro Rhagonycha lignosa: ômab Sepedophilus immaculatus: dpb * Rhagonycha cf. gallica: ômab Tachyporus obtusus: anij Malthinusflaveolus: ômab 3 Tachyporus dispar: anij Malthodes sp.: and * Tachyporus transversalis: dro MELYRIDAE (bastaardweekschilden) * Tachinus proximus: kre Dasytes coeruleus: ômab Tachinus humerali s: kre, mev Dasytes plumb eus: and, old, ômab * Tachinus pallipes: kre CLERIDAE (bonte kevers) Tachinus marginellus: kre, mev * Thanasimus formicarius (mierenkever): dwii Gymnusa brevicollis: and, dro, dpv ELATERIDAE (kniptorren) * Myllaena dubia: dro, anij Ampedus pomorum: dpb, ômab Myllaena intermedia: and, dro, dpv Ampedus balteatus: and, dpb * Myllaena minuta: and Dalopius marginatus: dpb, anij, ômab Oli got a sp. : old Agriotes aterrimus: dwii * Homalota plana: dpb Agriotes lineatus: dpb Autalia impressa: kre. mev * Melanotus rufipes: anij 4 Cypha tarsalis: and Adelocera murina: anij Geostiba circellaris: dpb * Selatosomus impressus: ômab Atheta elongatula: dro, anij, dwii Prosternon tessellatum: and, dro, dpb Atheta melanocera: dpb Denticollis linearis: and, anij Atheta nigricornis: old Pseudathous niger: dpb * Atheta basicornis: dpb Athous haemorrhoidalis: and, ômab Atheta graminicola: dpb Athous subfuscus: anij, ômab Atheta fungi: dpb * Dicronychus cinereus: anij

XXIX THROSCIDAE * Anisosticta novemdecimpunctata: dpv Throscus dermestoides: and Adalia decempunctata (tienstippelig lieve¬ BUPRESTIDAE (prachtkevers) heersbeestje): and, dro, dwii Agrilus biguttatus: maz Adalia bipunctata (tweestippelig lieveheers¬ Agrilus angustulus: and beestje): and, dro, anij, dwii. ômab Agrilus viridis: kre, olb Coccinella septempunctata (zevenstippelig HELODIDAE lieveheersbeestje): and, dro, dwii. old Microcara testacea: anij Coccinella undecimpunctata: and, dro Cyphon ochraceus: anij 2 Oenopia impustulata: and, dro, anij, kre Cyphon variabilis: dpb Calvia quatuordecimguttata: old Cyphon pubes cens: and Propylea quatuordecimpunctata (veertien- Cyphon padi: dro stippelig lieveheersbeestje): dro, dpb, anij Cyphon hi laris: anij Halyzia sedecimguttata: ômab DRYOPIDAE Thea vigintiduopunctata (tweeëntwintigstip- Dry ops luridus: anij, dwii pelig lieveheersbeestje): and, dro, dwii DERMESTIDAE (spektorren) ANOBIIDAE (klopkevers) Dermestes frischi: huz * Ernobius mollis: and Dermestes murinus: kre, huz PTINIDAE (diefkevers) BYRRHIDAE Ptinus rufipes: anij Byrrhus pilula (pilkever): dro OEDEMERIDAE (schijnboktorren) 3 Curimopsis nigrita: anij Chrysanthia viridis: kre BYTURIDAE Oedemera virescens: maz Byturus tomentosus (frambozekever): old PYROCHROIDAE (vuurkevers) NITIDULIDAE (glanskevers) * Pyrochroa coccinea: old Brachypterus urticae: and, old ANTHICIDAE (snoerhalskevers) Meligethes sp. : old Anthicus floralis: old Meligethes aeneus: and Anthicus formicarius: old * Omosita depressa: kre MORDELLIDAE Omosita discoidea: kre * Mordella holomelaena: old Epuraea guttata: old * Mordellistena variegata: old Soronia grisea: old * Anaspis flava: old * Cychramus luteus: old SERROPALPIDAE CUCUJIDAE Conopalpus testaceus: old, maz * Uleiota planata: dpb LAGRIIDAE EROTYLIDAE Lagria hirta: dro, old, kre * Triplax russica: ômab TENEBRIONIDAE (zwartlijven) CRYPTOPHAGIDAE * Crypticus quisquilius: kre Atomaria atricapilla: anij * Diaperis boleti: dro, old Atomaria ruficornis: old Scaphidema met alii cum: maz, olb PHALACRIDAE Cylindronotus laevioctostriatus: dro, dpb Olibrus sp.: and SCARABAEIDAE (bladsprietkevers) LATHRIDIÏDAE * Onthophagus similis: kre, huz, mev, dwd Lathridius lardarius: and * Onthophagus coenobita: kre, huz, mev * Lathridius angusticollis: and Geotrupes vernalis: dro, kre Enicmus transversus: old Aphodius fossor: dwd * cm us histrio : and * Aphodius haemorrhoidalis: dwd * Corticaria umbilicata: and * Aphodius at er: kre, mev Corticarina gibbosa: and, old Anomala dubia: dro COLYDIIDAE Phyllopertha horticola (rozenkever): and, Cerylon histeroides: dpb dro. kre COCCINELLIDAE (lieveheersbeestjes) Trichius fasciatus (penseelkever): old * Coccidula rufa: dro, dpv CERAMBYCIDAE (boktorren) Rhizobius litura: and 3 Rhagium inquisitor: dww * Scymnus auritus: old Grammoptera ruficornis: ômab * Chilocoris renipustulatus: dwii * Judolia cerambyciformis: old, ômab, lbz * Exochomus quadripustulatus: dro, dpb Strangalia melanura: and, dip, old, ûmab,

XXX lbz Magdalis cerasi: and Strangalia nigra: old * Litodactylus leucogaster: anij * Stenopterus rufus: and, anij, old * Amalus scortillum: anij Phy mat odes testaceus: and, ômab Mi ere lus ericae: dro, dpv, kre Phymatodes alni: dww Cidnorhinus quadrimaculatus: and, anij Clytus arietis (kleine wespebok): and, old, Coeliodes cinctus: and kre. ômab, maz, dww * Coeliodes dry ados: and Plagionotus arcuatus (grote wespebok): Neosirocalus floralis: and dww Sirocalodes sp.: anij Leiopus nebulosus: old, dww, ]bz * Limnobaris pilistriata: dro * Agapanthia villosoviridescens (distelbok): * Curculio pyrrhoceras: and and, old, ômab, maz Anthonomus rubi: and, old Saperda populnea: anij, old Gymnetron antirrhini: anij, old Tetrops praeusta: and, dro, anij, old Rhynchaenus pilosus: old, wes CHRYSOMELIDAE (bladhaantjes) * Rhynchaenus salicis: anij, old * Donacia thalassina: anij, wes Rhynchaenus stigma: and, dro, anij Zeugophora subspinosa: anij, old Rhampus pulicarius: and, dro Ouléma melanopus: ômab Apion curtirostre: and Cryptocephalus bipunctatus: anij, kre * Apion miniatum: and obscurus: old Attelabus nitens (eikebladrolkever): and, Chrysomela poli ta: anij, old dwii. old Dlochrysa fastuosa: dpb Byctiscus betulae (berkesigaremaker): anij, Gastroidea polygoni: anij old Gastroidea viridula: anij Deporaus betulae: anij, kre Plagiodera versicolora: old Rhynchites cupreus: old Phytodecta olivaceus: anij * Lasiorhynchites cavifrons: anij, dwii Phytodecta quinquepunctatus: old, kre Phyllodecta vitellinae: dro, anij, old, ômab Commentaar Galerucella calmariensis: old Het aantal tijdens de zomerexcursie verza¬ * Lochmaea capreae: dro melde soorten is zo groot omdat zowel de om¬ Lochmaea suturalis (heidehaantje): dro, kre geving als het seizoen uitermate gunstig waren. Luperus longicornis: and, dro, anij, ômab Bovendien werden door de diverse deelnemers Agelastica alni (elzehaantje): anij, old uiteenlopende bemonsteringstechnieken toege¬ Haltica aenescens: dpb. anij, ômab, wes past (slepen, kloppen, zeven, aasvallen, water- Haitica oleracea: old, kre net en appelmoeszeef, malaiseval, schorsvork) Crepidodera transversa: old en werd ook vrijwel al het verzamelde materi¬ Chalcoides fulvicornis: old aal gedetermineerd. Psylliodes dulcamarae: anij Het merendeel van het onderzoek werd uit¬ Cas sida nebulosa: old gevoerd in het natuurreservaat "Dwingeloosche * Cas sida rubi ginosa: old Heide" en de deelgebieden van het toekomstige * Cas sida stigmatica: anij reservaat "Goudplevier". Beide gebieden be¬ BRUCHIDAE (bonekevers) staan voornamelijk uit (vergraste) heidegebie¬ Bruchidius fasciatus: and, old den met vennen, dennenbossen en jeneverbes¬ CURCULIONIDAE (snuitkevers) struwelen op schrale voedselarme zandgron¬ Otiorhynchus singularis: and den. Het voorkomen van een groot aantal soor¬ Otiorhynchus ovatus: old ten dat kenmerkend is voor deze habitats is dan Phyllobius pyri: and ook niet opmerkelijk. Karakteristieke (en meest Phyllobius maculicornis: and ook zeldzame) soorten van de heidevelden zijn Polydrosus cervinus: and onder andere de loopkevers Cicindela campes- Strophosoma melanogrammum: and, dro. tris, Carabus nitens, Broscus cephalotes, de dpb. old, kre byrrhide Curimopsis nigrita (tweede waarne¬ * Strophosoma capitatum: dpb, old ming uit Nederland), het lieveheersbeestje Oe- Sitona sulcifrons: anij nopia impustulata en de haantjes Lochmaea su¬ Chlorophanus viridis: and, anij, old turalis en Phytodecta quinquepunctata. Typi¬ Hylobius abietis (grote dennesnuitkever): sche bewoners van zure, voedselarme vennen dro. old zijn de waterkevers Bidessus grossepunctatus.

XXXI Hydroporus obscurus, Agabus congener, Aga- pen door de vegetatie, aangevuld met hand- bus affinis, Dytiscus lapponicus en Berosus lu- vangsten en opzuigen met een exhaustor vanuit ridus. Voor de dennenbossen kunnen als karak¬ vegetatie en strooisel. Aan de vangsten werd teristieke soorten de spiegelkever Paromalus bijgedragen door mw. R.E. Kooi, mw. S.-P. parallelepipedus, de mierenkever Thanasimus Phoon en B. Aukema. J. Huijbregts & J. formicarius, het doodskloppertje Ernobius mol¬ Krikken leverden een welkome bijdrage met de lis en de boktor Rhagium inquisitor genoemd spinnen uit aasvallen. *: nieuw voor Drenthe. worden. Waterkevers zijn uitsluitend verzameld op ARANEIDA (spinnen) de Dwingeloosche Heide, terwijl bijvoorbeeld DICTYNIDAE (kaardespinnen) vrijwel alle aas-, mest- en spiegelkevers uit de Dictyna arundinacea: dhw (59); aasvallen komen, die in het Goudpleviergebied 23 mei: bvp (19,1(3), huz (29) stonden. Overeenkomsten en verschillen tussen SEGESTRIIDAE de onderscheiden deelgebieden zijn door de * Se ge stria senoculata: dhb (19) toepassing van deze verschillende vangsttech- PHOLCIDAE (trilspinnen) nieken helaas moeilijk te maken. Pholcus phalangioides: old (ld) GNAPHOSIDAE (zakspinnen) Literatuur Drass odes pubes cens: £krh2 (19), Anonymus, 1989. Verslag van de 143e zomervergadering ockrh2 (19) van de NEV te Zuidwolde. -- Ent. Ber., Amst. 49: * Gnaphosa leporina: £krh2 (19,6d), xiii-xxi. Brakman, P.J., 1966. Lijst van Coleoptera uit Nederland ockrh2 (4d) en het omliggend gebied. -- Monogm ned. ent. Ver. Haplodrassus signifer. £huz (29,ld), 2: i-x, 1-219. ochuz (ld), £krh2 (29,4d), Cuppen, J.G.M., 1984. Stenus bohemicus Machulka, ockrh2 (59,4d) nieuw voor Nederland (Coleoptera: Staphylinidae). -- Haplodrassus silvestris: oc krh 1 (ld), Ent. Ber., Amst. 44: 168-169. ocmev Drost, M.B.P., H.P.J.J. Cuppen, E.J. van Nieukerken & (3d) M. Schreijer, 1992. De waterkevers van Nederland. * Mi caria puli caria: £krh2 (19) - Pp. 1-280. Uitgeverij K.N.N.V., Utrecht. * Phaeocedus braccatus: £krh2 (19) Groot, J.M.B. de, 1981. The distribution of Helophorus * Zelotes electus: £huz (3d), ochuz (19,ld) species in the Netherlands (Coleoptera: Hydrophili- * Zelotes latreillei: £krh2 (ld) dae). -- Nieuwsbr. Eur. Invert. Surv. Ned. 10: 59-66. Zelotes longipes (= Z. serotinus): Lohse, G.A. & W.H. Lucht, 1989. Die Käfer Mitteleuro¬ pas, 1. Supplementband. -- Pp. 1-346. Goecke & E- £huz (29), ochuz (49) vers, Krefeld. Zelotes pusillus: maz (19) Lucht, W.H., 1987. Die Käfer Mitteleuropas. Katalog. -- LIOCRANIDAE Pp. 1-324. Goecke & Evers, Krefeld. Agroeca brunnea: ockrhl (19) Sterrenburg, F.C.F., 1992. Ergänzungen zur Käferfauna CLUBIONIDAE (buisspinnen) der Niederlande (Coleoptera). — Ent. Ber., Amst. 52: 77-80. Cheiracanthium erraticum: maz (29,ld), Vorst, O., 1992. Enige Staphylinidae nieuw voor de Ne¬ dhw (19,3d,21) derlandse fauna (Coleoptera). -- Ent. Ber., Amst. 52: * Cheiracanthium virescens: £huz (19) 101-103. Clubiona diversa: £krh2 (ld) Westra, H., Sr., 1967. Hygrobiu hennanni Ol., het mod- Clubiona reclusa: bjv (19); 23-24 mei: derkevertje (Col., Hygrobiidae). -- Ent. Ber., Amst. bvp (ld), huz (19) 27: 37-39. Ziegler, H.W. & A.P.J.A. Teunissen, 1992. Oenopia im- ZORIDAE (kamspinnen) pustulata, eine für die Niederlande neue Coccinelli- Zora spinimana: blv (19,2£), «krhl (ld) de (Coleoptera: Coccinellidae). -- Ent. Ber., Amst. PHILODROMIDAE (loopspinnen) 52: 19-21. Philodromus aureolus: ockijh 1 (ld), £mev (ld) * Philodromus collinus: bly (ld), ARANEID A-spinnen, cxkrhl (ld), maz (29) OPILIONTDA-hooiwagens, Philodromus histrio: £huz (19) EXODIDA-teken, en Philodromuspraedatus: dhw (ld) MYRIAPODA-duizend- en miljoenpoten * Thanatus striatus: bvp (19, 23 mei) Tibellus oblongus: maz (19,ld), blv (19), P. Koomen dhw (29,2d); 23 mei: bvp (29) THOMISIDAÈ (krabspinnen) Gebruikte vangtechnieken: voornamelijk sle¬ Oxyptila praticola: £krhl (ld), ockrhl (3d)

xxxii Oxyptila trux: ocmev (ld) dhb (ld); 23-24 mei: bvp (ld), huz (ld) * Xysticus audax: maz (19) Pholcomma gibbum: bfv (19) Xysticus cri status:

XXXlll Oedothorax fits eus: maz (le?), dhw waarvan 85 binnen Nationaal Park Het Dwin- (19,2d); 23 mei: bvp (19) gelderveld, en 46 binnen het Plan Goudplevier. Pocadicnemis pumila: blv (19) Het totaal aantal is zeer hoog in vergelijking Walckenaeria atrotibialis: £krh 1 (Id), met de vorige drie zomerbijeenkomsten (Haam¬ ockrhl (2d) stede, 1989: 49 soorten; Buurse, 1990: 54; Walckenaeria furcillata: £huz (19), Mechelen, 1991: 77; zie Koomen, 1990, 1991, £krh2 (Id), ockrh2 (2d) 1992). Dit is gedeeltelijk veroorzaakt doordat Walckenaeria nudipalpis: ocmev (19) in 1992 voor het eerst vangsten van aasvallen LINYPHIIDAE (hangmatwebspinnen) bijdroegen aan het totaal, maar zelfs wanneer Bathyphantes parvulus: blv (29), de 29 soorten die alleen met aasvallen zijn £krh2 (Id), ockrh2 (Id) gevangen, worden afgetrokken, blijft nog * Bathyphantes setiger: dpb (29,1 d) steeds het "record-aantal" van 87 soorten over. Centromerus dilutus: ockrhl (19) Geen enkele soort is nieuw voor Nederland. Lepthyphantesflavipes: dhb (Id) Weliswaar komen drie soorten niet voor in de Lepthyphantes mengei : £ krh 1 (Id), catalogus van Van Helsdingen (1980), maar ockrh2(ld) deze zijn later wel in andere publicaties ge¬ Lepthyphantes pallidus: maz (29) meld: Philodromus praedatus: Peeters & Meij¬ * Linyphia hortensis: dhb (19); er (1986); Walckenaeria furcillata: De Jong 23 mei: bvp (Id) (1982), Koomen (1986, 1991), Peeters & Macrargus carpenteri: dhw (19) Meijer (1986); Macrargus carpenteri: De Jong Macrargus rufus: ockrhl (29) (1982). Pardosa sphagnicola, Oxyptila trux, * Microlinyphia pusilla: maz (29), dhw (29); Bathyphantes parvulus, Lepthyphantes mengei 23 mei: bvp (29), huz (19) en L. pallidus worden door Van Helsdingen Neriene clathrata: dhb (29), £mev (Id) (1980) niet voor Drenthe vermeld, maar de * Neriene peltata: 23-24 mei: maz (19), eerste soort kent een Drentse stip op een ver- mab (19) spreidingskaartje in Wiebes & Den Hollander * Porrhomma pygmaeum: maz (19), (1974), en Hulsebos (1990) noemt de overige dhw (19) vier. Erigone arctica staat bekend als een Saaristoa abnormis: dhb (19) uitgesproken kustsoort, maar is toch al eerder * Taranucnus setosus: blv (29) in het binnenland aangetroffen (zie bijvoor¬ OPILIONIDA (hooiwagens) beeld Peeters & Meijer, 1986). NEMASTOMATIDAE De gevonden hooiwagens, teken en duizend¬ Nemastoma lugubre: bjv ( 19,1 d) en miljoenpoten zijn algemene soorten die al PHALANGIIDAE uit Drenthe bekend waren (Spoek, 1963; Van Platybunus triangularis: ockrhl (4d); Bronswijk e.a., 1979; Jeekel, 1977, 1978). 23-24 mei: bvp (29,2d), mab (29) Net als in voorgaande jaren zijn de aange¬ IXODIDA (teken) troffen soorten tamelijk grof in oecologische IXODIDAE categoriën ingedeeld aan de hand van litera¬ Ixodes ricinus (gewone teek): blv (19), tuurgegevens (vooral Maurer & Hänggi, 1990; old (If), ockrh2 (l£), dhb (19,5d) daarnaast Alderweireldt, 1984/84; Grimm, CHILOPODA (duizendpoten) 1985; Heimer & Nentwig, 1991; Van Helsdin¬ CRYPTOPSIDAE gen, 1969, 1970; Jones, 1984; Locket & Mil- Cryptops hortensis: maz (19,39, 23 mei) lidge, 1951, 1953; Locket, Millidge & Mer- LITHOBIIDAE rett, 1974; Roberts, 1985a, b, 1987; Tretzel, Lithobius calcaratus: dhb (Id) 1952; Wiehle, 1931, 1956, 1960; Martens, Lithobiusforficatus: dhb (Id) 1978; Van Bronswijk e.a., 1979; Eason, 1964; Lithobius melanops: maz (19,Id, 23 mei) Jeekel, 1977, 1978; Blower, 1985), aangevuld DIPLOPODA (miljoenpoten) met eigen inzichten: JULIDAE 1. Op open, vrij droge terreinen: Dictyna Cylindroiuluspunctatus: maz (49,Id, arundinacea, Phaeocedus braccatus, Zelotes 23 mei) electus, Z. longipes, Cheiracanthium errati- Julus scandinavius: dhw (19); 23 mei: cum, Ch. virescens, Aelurillus v-insignitus, Eu- maz (1 9) ophrys herbigrada, Heliophanus flavipes, Pel¬ lenes tripunejatus, Pardosa nigriceps, Trocho- Commentaar sa terricola, Steatoda phalerata, Theridion Im¬ Er werden 116 soorten spinnen gevangen, pressum, Th. simile, Mangora acalypha, Neo- xxxiv scona adianta. fer, Zelotes latreillei, Zelotes pusillus, Meta 2. Op halfopen, tamelijk vochtige terreinen: mengei, Araneus diadematus, Cercidia promi¬ Gnaphosa leporina, Micaria pulicaria, Clubio- nens (doch niet algemeen, maakt horizontaal na diversa, Thanatus striatus, Tibellus oblon- wielweb vlak boven de grond), Erigone denti- gus, Oxyptila tria, Pardosa amentata, Pardosa palpis, Pocadicnemis pumila, Microlinyphia pullata, Enoplognatha ovata, Episinus angula- pusilla (mits enigszins open), Ixodes ricinus tus, Theridion sisyphium, Pachygnatha degeeri, (mits niet te droog), Lithobius forficatus (mits Tetragnatha extensa, Araneus quadratus, Hyp- niet te droog). sosinga sanguinea, Gongylidium rufipes, Oedo- thorax fus eus, Platybunus triangularis. Vervolgens is weer bekeken in hoeverre de 3. Tussen gras en/of lage vegetatie: Dras- diverse categorieën in een aantal bezochte ter¬ sodes pubescens, Clubiona reclusa, Oxyptila reinen (Hullenzand en Mantingerzand van het praticola, Xysticus audax, X. cristatus, Bianor Plan Goudplevier; Dwingeloosche Heide, Kra- aurocinctus, Euophrys frontalis, Pardosa mon- loërheide en Blanke Veen van Het Dwingelder- ticola, P. palustris, Pisaura mirabilis, Neotti- veld) aanwezig waren (zie fig. 1). Algemeen ura bimaculata, Neriene clathrata, Walckenae- valt op dat het aandeel van categorie 8, de ria furcillata. generalisten, in elk van de terreinen vrij klein 4. Op bomen en struiken: Segestria senocu- is. Voor een natuurterrein is dat een goed lata (achter schors), Philodromus aureolus, teken. Enkele verschillen tussen de terreinen Philodromus collinus, Ph. histrio, Evarcha fal- zijn aan omstandigheden ter plekke te relate¬ cata, Salticus cingulatus, Achaearanea lunata, ren. Op het Hullenzand overheersten de warm¬ Anelosimus vittuatus, Theridion tinctum, Th. te- en droogteminnende soorten (categorie 1), varions, Tetragnatha montana (vooral bosran¬ terwijl vochtminnende soorten (categorie 6) in den), T. nigrita, T. obtusa, T. pinicola, Agele- het geheel niet werden gevonden. Het Man¬ natea redii, Araniella cucurbitina, A. opisto- tingerzand en de Dwingeloosche Heide geven grapha, Cyclosa conica, Gibbaranea gibbosa, beide ongeveer dezelfde diversiteit te zien, om¬ Larinioides patagiatus, Nuctenea umbratica, dat op beide terreinen zowel op open stukken Dismodicus elevatus, Entelecara acuminata, als in bosjes en tussen opslag is gezocht. De Neriene peltata. bosrand aan de NW-kant van de Dwingeloo¬ 5. Tussen ondergroei en/of strooisel: Haplo- sche Heide heeft overeenkomstig de verwach¬ drassus silvestris, Agroeca brunnea, Zora spi- tingen relatief veel bossoorten opgeleverd (ca¬ nimana, Philodromus praedatus, Neon reticula- tegorieën 3 en 4), en het Blanke Veen naar tus, Pardosa lugubris, Hahnia montana, Phol- verhouding veel vochtminnende soorten (cate¬ comma gibbum, Robertus lividus, Araeoncus gorie 6). De vangsten van de Kraloërheide zijn crassiceps, Walckenaeria atrotibialis, Bathy- vrijwel geheel afkomstig uit bodemvallen, en phantes parvulus, Centromerus dilutus, Lepthy- laten daardoor een oververtegenwoordiging phantes flavipes, L. mengei (vooral vochtig zien van soorten uit ondergroei en strooisel. naaldbos), L. pallidus, Linyphia hortensis, Ma- crargus carpenteri, M. rufus, Lithobius calca- Literatuur ratus, Saaristoa abnormis, Nemastoma lugu¬ Alderweireldt, M., 1984/85. Verspreiding en oecologie bre, Cryptops hortensis, Lithobius melanops, van de Belgische Lycosidae. -- pp. 1-196. Licentiaats- thesis, Rijksuniversiteit Gent. Cylindroiulus punctatus (naaldbos), Julus Scan¬ Blower, J.G., 1985. Millipedes. -- Synopses Br. Fauna dinavie. 34 (NS): 1-242. 6. Op vochtige terreinen: Xysticus ulmi, Sit- Bronswijk, J.E.M.H. van, R.H. Rijntjes, A.F.M. Garben ticus littoralis, Pardosa sphagnicola, Pirata & H. de Vos, 1979. De teken (Ixodida) van de Bene- hygrophilus (vooral beschaduwde plaatsen), Pi¬ lux-landen. - Wet. Meded. KNNV 131: 1-36. rata piraticus (vooral zonnige plaatsen), Pirata Eason, E.H., 1964. Centipedes of the British Isles. -- pp. i-x, 1-294, figs. 1-495, pis. I-V. Warne, London/New piscatorius, Dolomedes fimbriatus, Larinioides York. cornutus, Erigone arctica (vooral langs de Grimm, U., 1985. Die Gnaphosidae Mitteleuropas (Ar- kust), Walckenaeria nudipalpis, Bathyphantes achnida, Araneae). -- Abh. Naturwiss. Ver. Hamburg setiger, Porrhomma pygmaeum, Taranucnus 26: 1-318. setosus Heimer, S. & W. Nentwig, 1991. Spinnen Mitteleuropas. -- Paul Parey, Berlin/Hamburg.Pp. 1-543. 7. In Nederland vrijwel alleen in en om ge¬ Helsdingen, P.J. van, 1969. A reclassification of the bouwen: Pholcus phalangioides, Theridion me- species of Linyphia Latreille based on the functioning lanurum, Theridion mystaceum. of the genitalia (Araneida, Linyphiidae) I. -- Zool. 8. Weinig kieskeurig: Haplodrassus signi- Verh. Leiden 105: 1-303.

XXXV -, 1970. A reclassification of the species of Linyphia Locket, G.H., A.F. Millidge & P. Merrett, 1974. British Latreille based on the functioning of the genitalia spiders III. -- Pp. 1-315. The Ray Society, London. (Araneida, Linyphiidae) II. — Zool. Verh. Leiden Martens, J.M., 1978. Spinnentiere, Arachnida: Weber- 111: 1-86. knechte, Opiliones. — Tierw. Deutschl. 64: 1-464. -, 1980. Novus catalogus aranearum hucusque in Hol- Maurer, R. & K. Hänggi, 1990. Katalog der Schweize¬ landia inventarum. -- pp. i-vii, 1-145. Rijksmuseum rischen Spinnen. -- Documenta Faunistica Helvetiae van Natuurlijke Historic, Leiden. 12: 1-33 T 189. Jeekel, L.A.W., 1977. Voorlopige atlas van de versprei¬ Peeters, J.H.G. & A.W.F. Meijer, 1986. Nieuwe spin¬ ding der Nederlandse duizendpoten (Chüopoda). — nen (Arachnida, Araneae) voor de Nederlandse en Verslagen Technische Gegevens ITZ Amsterdam 13: Limburgse fauna, deel 3. -- Natuurhist. Maandbl. 1-55. 75(5): 93-96. -, 1978. Voorlopige atlas van de verspreiding der Ne¬ Roberts, M.J., 1985a. The spiders of Great Britain and derlandse miljoenpoten (Diplopoda). — Verslagen Ireland 1: Atypidae to Theridiosomatidae. -- Pp. 1- Technische Gegevens ITZ Amsterdam 15: 1-68. 229. Harley Books, Colchester. Jones, D., 1984. Thieme’s spinnengids. -- Pp. 1-319. -, 1985b. The spiders of Great Britain and Ireland 3: Thieme, Zutphen. Colour Plates - Atypidae to Linyphiidae. -- Pp. 1-256. Jong, B. de, 1982. Nieuwe soorten van spinnen voor de Harley Books, Colchester. Nederlandse fauna (Aranea). -- Ent. Ber., Amst. 42: -, 1987. The spiders of Great Britain and Ireland 2: 113-115. Linyphiidae and checklist. -- pp. 1-204. Harley Koomen, P., 1986. Spinnen (Arachnida, Araneae) van Books, Colchester. het Gerendal en de Kruisberg. -- Natuurhist. Spoek, G.L., 1963. The Opüionida (Arachnida) of the Maandbl. 75(11): 198-207. Netherlands. -- Zool. Verh. Leiden 63: 1-70. Koomen, P., 1990. Verslag van de 144e zomervergade¬ Tretzel, E., 1952. Zur Ökologie der Spinnen (Araneae): ring van de NEV te Haamstede: Araneida - spinnen Autökologie der Arten im Raum von Erlangen. -- (en andere niet-insekten). -- Ent. Ber., Amst. 50(3): Sitz. ber. d. Physik.-mediz. Sozietät zu Erlangen 75: xvi-xix. 36-131. Koomen, P., 1991. Verslag van de 145e zomervergade¬ Wiebes, J.T. & J. den Hollander, 1974. Spinachtigen - ring van de NEV 8-10 juni te Buurse: Araneida - Arachnoidea II: Nederlandse Wolfspinnen (Lycosidae spinnen (en andere niet-insekten). -- Ent. Ber., Amst. en Pisauridae). Tweede, uitgebreide druk. -- Wet. 51(3): xvii-xxii. Meded. KNNV 41: 1-24. Koomen, P., 1992. Verslag van de 146e zomervergade¬ Wiehle, H., 1931. Spinnentiere oder Arachnoidea VI: 27. ring van de NEV 31 mei - 2 juni 1991 te Mechelen Familie: Araneidae. -- In: Tierw. Deutschl. 23: 1- (L.): Araneida - spinnen, Opüionida - hooiwagens, 136. Ixodida - teken, Myriapoda - duizend- en miljoenpo¬ Wiehle, H., 1956. Spinnentiere oder Arachnoidea (X): ten. -- Ent. Ber., Amst. 52(3): xxii-xxix. 28. Famüie: Linyphüdae - Baldachinspinnen. — Locket, G.H. & A.F. Millidge, 1951. British spiders I. -- Tierw. Deutschl. 44: i-viii, 1-337. Pp. 1-310. The Ray Society, London. Wiehle, H., 1960. Spinnentiere oder Arachnoidea XI: - & -, 1953. British spiders II. -- Pp. 1-449. The Micryphantidae - Zwergspinnen. -- Tierw. Deutschl. Ray Society, London. 47: i-xi, 1-620.

Legenda:

open, droog

h.open, vrij vochtig

gras, lage vegetatie

bomen en struiken

Hullenzand Mantingerzand Bosrand NW-kant strooisel/ondergroei Dwingeloosche Heide vochtig

gebouwen

weinig kieskeurig

Dwingelooscbe Heide Kraloëitieide

Figuur 1. Relatieve verdeling per terrein van de aangetroffen soorten over de in de tekst on¬ derscheiden oecologische categorieën. xxxvi