Program Rozwoju Gminy Kargowa Na Lata 2016-2022

Program Rozwoju Gminy Kargowa

na lata 2016-2022

CZĘŚĆ I Diagnoza strategiczna

Załącznik do uchwały nr …………….. Rady Miejskiej w Kargowej z dnia ……………….

Kargowa, 8 kwietnia 2016 r.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Zleceniodawca:

Gmina Kargowa ul. Rynek 33 66-120 Kargowa NIP 923-104-94-71 REGON 000530011 http://www.kargowa.pl/

Wykonawca:

Biuro Ekspertyz i Rozwoju Gospodarczego Sp. z o. o. ul. Kokosowa 15/2 Zielona Góra KRS 0000458673 NIP 9731014292 REGON 081128576 http://berg.zgora.pl/

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Spis treści

Wstęp ...... 5 1. METODOLOGIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA 2016-2022 ...... 6 2. ANALIZA REALIZACJI STRATEGII PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA 2016-2022 ...... 9 3. POŁOŻENIE GMINY KARGOWA ...... 12 4. SFERA SPOŁECZNA...... 14 5. SFERA GOSPODARCZA ...... 30 6. SFERA ŚRODOWISKA ...... 35 7. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA ...... 41 8. FINANSE GMINY ...... 47 9. ZGODNOŚĆ REALIZACJI CELÓW PROGRAMU Z INNYMI DOKUMENTAMI ...... 53

Spis wykresów

Wykres 1 Saldo migracji na pobyt stały w Gminie Kargowa ...... 15 Wykres 2 Ludność Gminy Kargowa ...... 15 Wykres 3 Ludność Gminy Kargowa w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym...... 18 Wykres 4 Podstawowa opieka zdrowotna – porady ...... 26 Wykres 5 Udział osób korzystających z pomocy społecznej ...... 27 Wykres 6 Wysokość środków Gminy Kargowa przeznaczanych na opiekę społeczną ...... 28 Wykres 7 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na terenie gminy Kargowa w roku 2014 w rozbiciu na miejscowości...... 31 Wykres 8 Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca w m3 ...... 41 Wykres 9 Zużycie gazu w gminie Kargowa w latach 2009 – 2013 z uwzględnieniem zużycia na ogrzanie mieszkań ...... 43 Wykres 10 Dochody ogółem Gminy Kargowa w latach 2004-2014 ...... 47 Wykres 11 Dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca ...... 48 Wykres 12 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w latach 2004 – 2014 ...... 50 Wykres 13 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca ...... 50 Wykres 14 Wydatki majątkowe Gminy Kargowa ...... 52

Spis tabel

Tabela 1 Analiza aktualność wizji i misji Gminy Kargowa...... 9 Tabela 2 Analiza aktualności w obszarze „Rozbudowa systemu zbiorczego zaopatrzenia w wodę” ...... 10 Tabela 3 Analiza aktualności w obszarze „Odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych” ...... 10 Tabela 4 Analiza aktualności w obszarze „Rozwój systemu komunikacyjnego gminy” ...... 10 Tabela 5 Analiza aktualności w obszarze „Lokalna infrastruktura społeczna” ...... 10 3

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Tabela 6 Powierzchnia Gminy Kargowa [w ha] na tle innych gmin Powiatu Zielonogórskiego ...... 13 Tabela 7 Przyrost naturalny w Gminie Kargowa ...... 16 Tabela 8 Proporcje liczby mieszkańców miasta i wsi na terenie Gminy Kargowa ...... 16 Tabela 9 Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Kargowa ...... 17 Tabela 10 Ludność Gminy Kargowa wg grup wiekowych ...... 17 Tabela 11 Rynek pracy w Gminie Kargowa na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat ...... 19 Tabela 12 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych ...... 20 Tabela 13 Odsetek bezrobotnych zarejestrowanych wg poziomu wykształcenia...... 20 Tabela 14 Współczynnik skolaryzacji brutto na terenie Gminy Kargowa ...... 21 Tabela 15 Dane statystyczne dotyczące sytemu edukacji w Gminie Kargowa ...... 21 Tabela 16 Liczba uczniów w placówkach oświatowych na tle tendencji w powiecie i województwie ...... 21 Tabela 17 Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów ...... 22 Tabela 18 Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa podczas wybranych elekcji w latach 2005-2015 ...... 23 Tabela 19 Wykaz ważniejszych organizacji pozarządowych z Gminy Kargowa ...... 24 Tabela 20 Wartość środków przeznaczonych na współpracę z organizacjami pozarządowymi ...... 25 Tabela 21 Ochrona zdrowia w Gminie Kargowa ...... 25 Tabela 22 Wybrane aspekty kultury w Gminie Kargowa ...... 29 Tabela 23 Analiza dostępu do Internetu szerokopasmowego ...... 30 Tabela 24 Liczba podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD 2007 w roku 2014 ...... 31 Tabela 25 Wykaz największych przedsiębiorstw w Gminie Kargowa ...... 32 Tabela 26 Ilość miejsc noclegowych w Gminie Kargowa ...... 34 Tabela 27 Liczba polskich turystów w gminie Kargowa w latach 2007 - 2013 ...... 34 Tabela 28 Powierzchnia gruntów leśnych w Gminie Kargowa w latach 2006 – 2014 w ha ... 35 Tabela 29 Wykaz użytków ekologicznych zlokalizowanych na terenie gminy Kargowa utworzonych dnia 03.05.2002 r., objętych ochroną na podstawie R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz. U. Woj. Lub. Nr 44, poz. 554) ...... 38 Tabela 30 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Kargowa ...... 39 Tabela 31 Ludność korzystająca z infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej i gazowej ...... 42 Tabela 32 Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego ...... 43 Tabela 33 Drogi wojewódzkie na obszarze gminy Kargowa ...... 45 Tabela 34 Drogi powiatowe (poza miastem) ...... 45 Tabela 35 Drogi powiatowe(w mieście): ...... 45 Tabela 36 Drogi gminne ...... 45 Tabela 37 Podmioty odbierające odpady komunalne z terenu gminy Kargowa w roku 2014 oraz miejsce ich składowania ...... 46 Tabela 38 Struktura dochodów Kargowa ...... 48 Tabela 39 Struktura wydatków budżetu Gminy Kargowa ...... 51 Tabela 40 Wskaźnik Gg podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy przyjęty do obliczania subwencji wyrównawczej na poszczególne lata ...... 53

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wstęp

Opracowanie „Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022. Diagnoza strategiczna” zawiera dokumenty, które powstały w okresie wrzesień - listopad 2015 r. w trakcie działań mających na celu zbudowanie Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022.

Autorzy opracowania celowo wyodrębnili ten dokument ze strategii, która jest przyjmowana przez organ stanowiący, po to by końcowy produkt – program był opracowaniem stosunkowo krótkim, mniej złożonym i zrozumiałym dla przeciętnego odbiorcy.

Diagnoza strategiczna zawiera rozdział dotyczący metodologii zastosowanej podczas budowy omawianego dokumentu strategicznego, analizę realizacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022, wielosektorową diagnozę strategiczną w obszarach takich jak potencjał demograficzny, rynek pracy, zdrowie, edukacja opieka społeczna, przedsiębiorczość, środowisko, infrastruktura komunalna, analizę zgodności z dokumentami o znaczeniu strategicznym na poziomie Europy, kraju i regionu lubuskiego.

1. METODOLOGIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA 2016-2022

1.1. POJĘCIE PROGRAMU ROZWOJU

Program Rozwoju pełni rolę dokumentu o charakterze strategicznym, jest dokumentem, który w jasny sposób wskazuje kierunki, w jakich powinna zmierzać gmina, aby zapewnić zrównoważony rozwój, a mieszkańcom poprawę jakości życia. Jej celem jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, co trzeba zrobić, aby funkcjonować i rozwijać się w przyszłości. Program rozwoju gminy to plan długofalowego działania Rady Miejskiej, Burmistrza Miasta i Gminy oraz wspierających go urzędników z Urzędu Miejskiego w Kargowej oraz wszystkich, którym na sercu leży lepsze jutro gminy, wobec szans i zagrożeń wynikających ze zmieniającego się otoczenia i działań innych podmiotów. Zgodnie z zapisami Strategii działanie takie jest ukierunkowane przez wartości i opcje uznane przez społeczność lokalną, bazujące na wewnętrznym potencjale sił i uwzględniające jej wewnętrzne słabości. Program ma charakter krótkookresowy tzn. obejmuje zwykle okres kilku lat. Dłuższa pespektywa dla potrzeb jednostek samorządu terytorialnego nie jest zasadna, ponieważ powoduje, że cele stają się mniej realne np. nie spełniają kryterium SMART (Konkretność, Mierzalność, Afirmatywność, Realistyczność, Określone w czasie). Program rozwoju nie może zawierać precyzyjnej listy inwestycji do realizacji, ponieważ z definicji jest to domeną Wieloletnich Prognoz Finansowych, czy Planów Rozwoju Lokalnego albo w przypadku mniejszych miejscowości Planów Odnowy Wsi. Tak szczegółowe informacje mogą być umieszczane tylko w dokumentach, które zawierają stale aktualizowane plany finansowe. Popełnienie takiego błędu spowodowałoby, że program bardzo szybko straciłby swoją aktualność i wystąpiłaby konieczność zmiany przez Radę Gminy. Warto zauważyć, że program jest dokumentem „otwartym” – nie powinien być opracowaniem „zamkniętym w szafie” o którym przypomina się tylko wtedy gdy istnieje konieczność dodatkowego uzasadnienia dokumentacji aplikacyjnej do programu operacyjnego. Przyjmuje się, że mogą pojawić się czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w istotny sposób wpływające na założenia dokumentu. Dlatego proces realizacji strategii powinien mieć charakter dynamicznej ciągłości, uwzględniającej możliwe zmiany uwarunkowań, w celu ewentualnej korekty planów. Program Rozwoju jest dokumentem, który w swoich założeniach ma być wzorem rozwoju gminy. Określa on m. in.: ostateczną wizję rozwoju, operacyjne i strategiczne cele wraz z zadaniami a także sposobem ich realizacji. Dokument ten musi przede wszystkim wyróżniać się pewnymi cechami:

 zawierać analizę sytuacji na danym terenie,  opracowywany plan działań musi odpowiadać na problemy tego obszaru, Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

 powinna być oparta na zasobach lokalnych i wskazywać wyraźnie na oddolny charakter jej realizacji,  powinna zawierać opis kluczowych celów strategicznych,  powinna zawierać system monitorowania, aktualizacji i oceny.

Program Rozwoju, będący dokumentem o charakterze strategicznym (pełni również rolę dawnej Strategii Rozwoju) stanowi podstawę działania gminy, programów i przedsięwzięć, a także polityki przestrzennej (jedna z podstaw dla sporządzenia Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy). Informuje o warunkach podejmowania i realizacji wszelkich działań w gminie. Podnosi wiarygodność wobec partnerów zewnętrznych, dla których niejednokrotnie stanowi podstawę oceny współpracy z gminą lub lokalizacji własnych działań na terenie gminy. Stanowi podstawę korzystania przez gminę z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania. Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej każda jednostka samorządowa powinna opierać swoje działania inwestycyjne współfinansowane ze środków Unii Europejskiej na planie strategicznym. Po wstąpieniu Polski do UE Strategia Rozwoju jest wskazywana, jako jeden z najważniejszych dokumentów (nadrzędny wobec innych dokumentów) w funkcjonowaniu Jednostek Samorządu Terytorialnego, przedstawiający kierunki rozwoju jednostki na najbliższe lata. Najważniejsze jest jednak, że program tworzy platformę współdziałania wszystkich zainteresowanych podmiotów, głównych aktorów życia publicznego (mieszkańców, organizacji pozarządowych i stowarzyszeń, przedsiębiorców oraz władz gminy) w celu wypracowania wspólnej przyszłości, odpowiadającej ich potrzebom.

1.2. WYMOGI PRAWNE OPRACOWANIA

Podstawą prawną uchwalenia Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 1990 Nr 16 poz. 95, z 2013 r. poz. 594, 1318, z 2014 r. poz. 379, 1072, z 2015 r. 1045). Artykuł 18 tejże ustawy mówi, że do wyłącznej właściwości Rady Gminy należy m.in. uchwalanie programów gospodarczych i przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa został opracowany w 2007 r., a do jego przygotowana posłużyły dane z lat 2001 - 2006. Dokument ten obowiązywał do roku 2015. Obecnie, w stosunku do lat 2001 – 2006 pojawiły się nowe uwarunkowania, które wówczas praktycznie w ogóle nie występowały lub dotyczyły bardzo wąskiej grupy ludności, a dziś są powszechne – dotyczy to np. technologii informatycznych, rozwoju telefonii komórkowej. Znacznie wzrosła mobilność ludności oraz znacznie posunęły się też procesy globalizacji gospodarki. Ponadto w ostatnim czasie zasadniczo zmieniły się uwarunkowania społeczne

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022” i gospodarcze, zmodernizowano szereg dróg gminnych, zmieniła się skala infrastruktury technicznej (w tym zwłaszcza wodno-kanalizacyjnej, której długość w ostatnich latach zwiększyła się). Jednak najważniejszym argumentem przemawiającym za aktualizacją strategii są ramy wieloletnie Budżetu Unii Europejskiej, który zobowiązuje gminę do opracowania wizji rozwoju uwzględniającej nowe wyzwania i polityki horyzontalne. Powyższe przesłanki jednoznacznie wskazują, iż pożądane jest, aby Gmina Kargowa ponownie oceniła swój potencjał i uwarunkowania rozwoju, a także ponownie określiła optymalne w nowych uwarunkowaniach cele i kierunki rozwoju.

1.3. PROCEDURA FORMUŁOWANIA PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA 2016-2022

Procedura formułowania strategii rozwoju lokalnego jest złożonym procesem, w ramach którego należy wymienić następujące etapy:

Etap I – Przygotowanie do wdrożenia:  decyzja samorządu o rozpoczęciu procedury formułowania strategii rozwoju lokalnego,  wybór zespołu ekspertów zewnętrznych,  przygotowanie spotkań.

Etap II – Przygotowanie diagnozy:  zbieranie i analiza danych o gminie,  analiza dokumentów strategicznych lokalnych, regionalnych, krajowych i europejskich,  ocena przebiegu procesów rozwojowych w przeszłości,  analiza zasobów gminy oraz trendów społeczno-gospodarczych,  identyfikacja słabych i mocnych stron gminy,  określenie szans i zagrożeń rozwoju gminy.

Etap III – Hierarchizacja celów:  sformułowanie wizji i misji gminy,  opracowanie scenariuszy rozwoju gminy,  określenie strategicznych celów rozwoju,  określenie celów operacyjnych,  hierarchizacja celów.

Etap IV – Implementacja strategii:  konsultacje dokumentu ze społecznością lokalną,  określenie podmiotów, procedury oraz monitoringu w procesie wdrażania strategii, 8

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

 przyjęcie strategii przez Radę Miejskiej,  utworzenie kart projektowych,  realizacja projektów przyczyniających się do osiągnięcia celów strategicznych.

2. ANALIZA REALIZACJI STRATEGII PROGRAMU ROZWOJU GMINY KARGOWA NA LATA 2016- 2022

2.1. Ocena realizacji celów

W tej części dokumentu przedstawiamy analizę dotyczącą realizacji celów i zadań zawartych w dokumencie „plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa 2007 – 2015. „Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 - 2015” opracowano przyjmując za podstawę wyniki debat strategicznych organizowanych Metodą Aktywnego Planowania Strategicznego. Uczestnicy debaty pracowali w pięciu grupach, każda podporządkowana jednemu z obszarów: przestrzeń, infrastruktura, gospodarka, społeczność i ekologia. Na podstawie wcześniej wypracowanej analizy SWOT: Silne strony (wewnętrzne) miasta i gminy, słabe strony (wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagrożenia (zewnętrzne) odpowiedziano na pytanie: Co należy zrobić, albo, jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, żeby zlikwidować słabe strony miasta i gminy i zniwelować zagrożenia? Na podstawie tak postawionego pytania grupy przygotowały cele opierające się na wcześniej wybranych w wyniku dyskusji słabych stronach i zagrożeniach. Poniżej zaprezentowano określone cele strategiczne. Dbając o ciągłość rozwoju i jego harmonijność należy zweryfikować zapisy poprzedniej strategii pod względem ich aktualności oraz możliwości przynajmniej częściowej kontynuacji jej realizacji.

Tabela 1 Analiza aktualność wizji i misji Gminy Kargowa. Wizja Aktualność Zamiar dalszej Uwagi realizacji Nie określono wizji gminy. - - Konieczność określenia wizji rozwoju Gminy Kargowa Misja Nie określono misji gminy. - - Konieczność określenia misji rozwoju Gminy Kargowa Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 - 2015.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Tabela 2 Analiza aktualności w obszarze „Rozbudowa systemu zbiorczego zaopatrzenia w wodę”

Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Budowa sieci wodociągowej dla miejscowości Stary Jaromierz, Nowy Częściowo aktualny - Jaromierz, Obra Dolna Rozbudowa ujęcia oraz stacji uzdatniania Częściowo aktualny - wody w Kargowej Rozbudowa sieci wodociągowej na osiedlu Zrealizowany - Dąbrówka w Kargowej Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 - 2015.

Tabela 3 Analiza aktualności w obszarze „Odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych” Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Modernizacja oczyszczalni ścieków w Częściowo aktualny - Kargowej Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej na Zrealizowany - osiedlu Dąbrówka w Kargowej Budowa kanalizacji sanitarnej dla Częściowo aktualny - miejscowości Karszyn oraz Dąbrówka

Budowa kanalizacji sanitarnej dla miejscowości Stary Jaromierz, Nowy Częściowo aktualny - Jaromierz, Obra Dolna Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 - 2015.

Tabela 4 Analiza aktualności w obszarze „Rozwój systemu komunikacyjnego gminy” Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Budowa dróg i chodników w miejscowościach Częściowo aktualny - gminy

Budowa ścieżki rowerowej Kargowa - Cel aktualny - Wojnowo Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 - 2015.

Tabela 5 Analiza aktualności w obszarze „Lokalna infrastruktura społeczna” Cel strategiczny Aktualność celu Uwagi Rozbudowa Gimnazjum w Kargowej Nieaktualny -

Rozbudowa i modernizacja obiektów świetlic w Chwalimiu, Smolnie W., Karszynie, Starym Jaromierzu oraz Obrze Nieaktualny - Dolnej wraz z infrastruktura sportowo- rekreacyjna

Zakupy inwestycyjne sprzętu – Urząd Częściowo aktualny - Miejski Budowa e-społeczeństwa Częściowo aktualny -

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 – 2015

Realizacja zamierzeń wynikających z przyjęcia zasad rozwoju dynamicznego spowodowała aktywne i przedsiębiorcze zaangażowanie się w działania na rzecz rozwoju nie tylko władz samorządowych, ale również mieszkańców gminy, inwestorów, grup poza samorządowych, władz powiatu, itp.

W podejmowanych działaniach na rzecz rozwoju gminy Kargowa kładzie się nacisk na:  rozwój konkurencyjnej gospodarki przez stworzenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej i pozyskiwania inwestorów (aktywna promocja gminy, przygotowanie terenów pod działalność gospodarcza wykorzystanie przynależności do Euroregionu „Sprewa-Nysa Bóbr” i „Regionu Kozła” ),

 upowszechnianie nauki przez stworzenie możliwości kształcenia w zreformowanym systemie szkolnictwa (rozbudowa gimnazjum, zaplecza sportowego, kształcenie kadry pedagogicznej),

 poprawę infrastruktury technicznej komunikacyjnej (budowa obwodnicy, rozbudowa i modernizacja dróg lokalnych, wodociągi, kanalizacja),

 ochrona środowiska (przyjazne środowisku rozwiązania technologiczne dotyczące ogrzewania domów i instytucji, poprawa jakości wody pitnej, racjonalne wykorzystanie wody, oczyszczalnie ścieków, wysypisko),

 rozwój turystyki i rekreacji (wykorzystanie czystego środowiska, dużego zalesienia oraz jezior do z napływu turystów do gminy, budowa ścieżek rowerowych, przygotowanie szlaków turystycznych),

 wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich (stworzenie możliwości poprawy dochodowości gospodarstw rolnych przez uruchomienie działalności pozarolniczych — agroturystyki lub innych działalności, poprawa infrastruktury na obszarach wiejskich, przygotowanie terenów pod działalność inwestycyjna, możliwość uruchomienia przetwórstwa owocowo- warzywnego, możliwość zmniejszenia bezrobocia na obszarach wiejskich i poprawa ich atrakcyjności)

2.2. Podsumowanie aktualności poprzedniej strategii

Poprzedni dokument „Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa” został uchwalony na okres 2007 – 2015 przy uwzględnieniu ówczesnej sytuacji społeczno-ekonomicznej samorządu, regionu lubuskiego i kraju, a także możliwości dofinansowania realizacji zadań bieżących i inwestycyjnych.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

W okresie projektowania tamtego dokumentu nie były brane pod uwagę m.in. zmieniające się trendy i polityki Unii Europejskiej. Dlatego konieczne jest dostosowanie planowanej strategii na okres 2015-2020 do obecnie obowiązujących wytycznych w tym zakresie w szczególności określonych w dokumencie Strategia Europa 2020, której celem jest osiągnięcie wzrostu gospodarczego, który będzie:  inteligentny − dzięki bardziej efektywnym inwestycjom w edukację, badania naukowe i innowacje; rozwój inteligentny oznacza zwiększenie roli wiedzy i innowacji jako sił napędowych przyszłego rozwoju. Wymaga to podniesienia jakości edukacji, poprawy wyników działalności badawczej, wspierania transferu innowacji i wiedzy, pełnego wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Innowacyjne pomysły powinny skutkować nowymi produktami i usługami, przyczyniającymi się do zwiększenia wzrostu, tworzenia nowych miejsc pracy i rozwiązywania problemów społecznych,  zrównoważony − dzięki zdecydowanemu przesunięciu w kierunku gospodarki niskoemisyjnej i konkurencyjnego przemysłu; oznacza budowanie zrównoważonej i konkurencyjnej gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów, wykorzystując do tego pierwszoplanową pozycję Europy w zakresie nowych procesów i technologii, w tym przyjaznych środowisku, przyspieszając wprowadzanie inteligentnych sieci opartych na technologiach ICT, a także wzmacniając przewagę konkurencyjną europejskiego biznesu, szczególnie sektora produkcji i MŚP. Działania te zwiększą również spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną,  sprzyjający włączeniu społecznemu, ze szczególnym naciskiem na tworzenie nowych miejsc pracy i ograniczanie ubóstwa. Taki rozwój oznacza wzmocnienie pozycji obywateli poprzez zapewnienie wysokiego poziomu zatrudnienia, inwestowanie w kwalifikacje, zwalczanie ubóstwa oraz modernizowanie rynków pracy, systemów szkoleń i ochrony socjalnej, aby pomóc ludziom przewidywać zmiany i radzić sobie z nimi oraz móc budować spójne społeczeństwo. Strategia zwraca uwagę na zapewnienie każdemu obywatelowi możliwości rozwoju przez całe życie, a także konieczność pełnego wykorzystania kapitału ludzkiego, w kontekście problemów starzejącego się społeczeństwa i rosnącej światowej konkurencji. Zdecydowana większość celów określonych w dokumencie „Plan Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2007 – 2015” nadal pozostaje aktualna, wymaga jedynie nieznacznej modyfikacji, bądź przeformułowania.

3. POŁOŻENIE GMINY KARGOWA

Gmina Kargowa położona jest w środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego, w powiecie zielonogórskim, w odległości 40 km od Zielonej Góry, 90 km od Poznania i 120 km od granicy niemieckiej. Gmina Kargowa graniczy z 7 gminami:  od wschodu z gminą Wolsztyn, Siedlec,  od zachodu z gminą Sulechów,

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

 od północy z gminą Babimost,  od południa z gminami Trzebiechów, Bojadła i Kolsko. Zajmuje obszar 129 km2. Stolicą gminy jest miasto Kargowa, leżące nad Obrzycą. W skład gminy wchodzi 9 sołectw:  Chwalim,  Dabrówka,  Karszyn,  Nowy Jaromierz,  Obra Dolna,  Smolno Wielkie,  Smolno Małe,  Stary Jaromierz,  Wojnowo. Osady bez statusu sołectwa: Przeszkoda-osada leśna wsi Wojnowo, Szarki – osada leśna, Kaliska – osada

Gmina miejsko – wiejska Kargowa jest położona we wschodniej części Euroregionu „Sprewa – Nysa - Bóbr” będącego stowarzyszeniem polskich gmin z powiatami i miastami Republiki Federalnej Niemiec, obejmujący po polskiej stronie południową i środkową część województwa lubuskiego. W skład stowarzyszenia wchodzą powiaty oraz ich gminy: Krośnieński, Nowosolski, Świebodziński, Wschowski, Zielonogórski, Żagański, Żarski, gmina Cybinka i Torzym oraz gmina Zbąszyn należąca do województwa wielkopolskiego. Po stronie niemieckiej Euroregion obejmuje powiat Sprewa-Nysa oraz miasto Cottbus. Nadrzędnym celem Euroregionu zgodnie z podpisaną Umową jest wszechstronna działalność na rzecz obszarów przygranicznych Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Federalnej Niemiec, ich sanacji ekologicznej, rozkwitu gospodarczego i kulturalnego oraz stałej poprawy warunków życia ich mieszkańców, w tym zniwelowanie istniejących różnic sytuacji ekonomicznej.

Tabela 6 Powierzchnia Gminy Kargowa [w ha] na tle innych gmin Powiatu Zielonogórskiego

Gmina 2014 Babimost 9 277 Bojadła 10 227 Czerwieńsk 19 459 Kargowa 12 853 Nowogród Bobrzański 25 969 Sulechów 23 666

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Świdnica 16 090 Trzebiechów 8 096 Zabór 9 338 Zielona Góra 21 998 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

4. SFERA SPOŁECZNA

4.1. POTENCJAŁ DEMOGRAFICZNY GMINY KARGOWA

W okresie 2006-2014 obserwuje się wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa. W 2006 r. w Gminie Kargowa zamieszkiwało 5755 osób (w tym 2940 kobiet i 2815 mężczyzn). Na koniec 2014 r. według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ta wynosiła 5860 osób (w tym 3017 kobiet i 2843 mężczyzn). Największy wzrost liczby mieszkańców na przedziale lat 2004-2014 zanotowano w roku 2009 – o 34 osoby. Mniej niż połowę mieszkańców gminy stanowią mężczyźni. Współczynnik feminizacji (określający liczbę kobiet na 100 mężczyzn) kształtuje się na poziomie 106. Na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego średnie saldo migracji gminnych wewnętrznych w okresie 2004-2014 wyniosło -6. Warto dodać, że w latach 2005, 2006, 2008, 2012 i 2013 zanotowano ujemne saldo migracji. Biorąc pod uwagę negatywne trendy demograficzne można się spodziewać w najbliższych latach pogłębiającego się zjawiska ujemnego lub zerowego salda migracji, co w dłuższej perspektywie będzie negatywnie oddziaływać na wskaźniki rozwoju społeczno- gospodarczego gminy. Kolejnym ważnym wskaźnikiem przy analizie trendów demograficznych Gminy Kargowa jest zwiększająca się liczba mieszkańców. To z pewnością wyróżnia gminę spośród innych tego typu jednostek samorządu terytorialnego. Zwiększająca się liczba mieszkańców dla tego typu gmin miejsko-wiejskich wynika z bliskiego sąsiedztwa miast i obszarów zurbanizowanych (tzw. centrów wzrostu gospodarczego), w tym przypadku aglomeracji zielonogórskiej. Wpływ na ten proces mają następujące czynniki:  atrakcyjne tereny pod zabudowę mieszkaniową,  kreowanie przez samorząd przyjaznej polityki w zakresie rozbudowy infrastruktury komunalnej przyczyniającej się do wzrostu jakości życia mieszkańców,  bliskość miasta Zielona Góra,  moda na budownictwo jednorodzinne,  stosunkowo bliskie położenie względem krajowych korytarzy transportowych,  rosnące wynagrodzenie mieszkańców centrów wzrostu,  dobra jakość infrastruktury komunikacyjnej (w tym przede wszystkim dróg) łączących gminę z innymi ośrodkami wzrostu.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wykres 1 Saldo migracji na pobyt stały w Gminie Kargowa

20 15

0 2004 2006 2008 2010 2012 2014 -4 -10 -20

-28

-40

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny. Wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa w wielu przypadkach przekłada się bezpośrednio na pozytywne efekty społeczno-gospodarcze dla gminy:  wzrost ilości podatków z tytułu PIT pośrednio wpływających do budżetu (37,42% od każdej złotówki zapłaconej z tytułu PIT),  wzrost wpływów z podatków i opłat lokalnych. Należy podkreślić, że napływ nowych mieszkańców oprócz korzystnych efektów dla budżetu powoduje także wzrost nakładów inwestycyjnych. Niekiedy sprzedane nieruchomości wymagają wybudowania infrastruktury drogowej, kanalizacyjnej, wodociągowej, czy oświetleniowej.

Wykres 2 Ludność Gminy Kargowa

5880 5860

5840 5833 [WARTOŚĆ]

5800 5782 5778

5755 5760

5720

5680 2004 2006 2008 2010 2012 2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Pozytywną tendencją, która widoczna jest w Gminie Kargowa jest również dodatni przyrost naturalny. Jedynie w roku 2012 był ujemny, w pozostałych latach wskaźnik ten ma wartość dodatnią, aczkolwiek niższą od wskaźnika 2,1 który zapewnia odtwarzanie populacji. Wskaźnik przyrostu naturalnego w Gminie Kargowa był na średnim poziomie w odniesieniu do danych dla innych obszarów miejsko-wiejskich w Polsce.

Tabela 7 Przyrost naturalny w Gminie Kargowa Na 1000 ludności: 2004 2006 2008 2010 2012 2014 zgony 6,20 7,41 9,28 10,10 10,95 9,43 przyrost naturalny 4,3 1,4 0,5 1,0 -1,5 1,4 urodzenia żywe 10,5 8,8 9,8 11,1 9,4 10,8 małżeństwa zawarte w ciągu roku 4,8 6,4 7,0 4,6 4,8 3,3 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Analiza trendów demograficznych w poszczególnych miejscowościach wskazuje, że w latach 2004-2014 w trzech miejscowościach Gminy Kargowa nastąpił spadek liczby mieszkańców:  Dąbrówka,  Smolno Małe,  Smolno Wielkie.

W miejscowości Karszyn liczba mieszkańców w badanym okresie pozostała bez zmian. Spadek liczby ludności w tych miejscowościach nie był zbyt drastyczny. Średnio w miejscowości ubyło parę procent mieszkańców. Może to wynikać z naturalnych migracji (np. wyjazd młodych mieszkańców w poszukiwaniu pracy) oraz spadku atrakcyjności tych miejscowości jako miejsca zamieszkania (utrudniony dostęp do komunikacji publicznej i oferty rynku pracy). Tabela 8 Proporcje liczby mieszkańców miasta i wsi na terenie Gminy Kargowa

Obszar 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Teren miejski 3663 3643 3643 3680 3649 3667 3703 3719 3731 3743 3768 Teren wiejski 2119 2126 2112 2115 2129 2145 2121 2132 2102 2101 2092 Teren miejski w 63,35 63,15 63,30 63,50 63,15 63,09 63,58 63,56 63,96 64,05 64,30 % Teren wiejski w % 36,65 36,85 36,70 36,50 36,85 36,91 36,42 36,44 36,04 35,95 35,70 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Za główne centrów rozwoju w Gminie dysponujące największym potencjałem demograficznym należy uznać przede wszystkim:  Miasto Kargowa (3689 mieszkańców),  Wieś Smolno Wielkie (628 mieszkańców),  Wieś Chwalim (399 mieszkańców),  Wieś Karszyn (305 mieszkańców),  Wieś Stary Jaromierz (208 mieszkańców).

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Tabela 9 Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Kargowa 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Trend Chwalim 384 385 386 382 385 393 403 406 408 396 399  Dąbrówka 121 116 110 103 106 111 113 112 115 112 114 <

Kaliska 3 3 3 4 5 5 6 7 8 9 9  Kargowa 3674 3672 3668 3669 3688 3693 3692 3716 3711 3745 3760  Karszyn 305 310 305 317 320 321 309 310 305 303 305 =

Linie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = Nowy 60 60 63 62 65 69 70 71 72 70 72  Jaromierz Obra Dolna 114 113 109 115 110 116 116 118 121 121 123 > Przeszkoda 15 15 17 17 17 17 18 18 17 16 16 > Smolno Małe 47 46 44 44 44 44 45 44 43 42 41 < Smolno 664 667 665 660 653 646 645 642 631 630 628 Wielkie < Stary 202 198 196 202 209 213 214 216 211 213 208 Jaromierz > Szarki 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 =

Wojnowo 182 180 176 179 185 184 193 191 191 187 185 >

Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej

Analiza pokazuje, że naturalnym centrum gminy zarówno w wymiarze gospodarczym jak i administracyjnym jest miasto Kargowa. W okresie ostatniej dekady zanotowano tutaj wzrost liczby mieszkańców. O atrakcyjności miasta świadczy dobrze rozbudowana infrastruktura komunalna (dostęp do mediów: kanalizacji, wodociągu, prądu, sieci teleinformatycznej), estetyka miasta (daleko posunięte procesy rewitalizacji przestrzeni miejskiej, rozbudowa infrastruktury nadodrzańskiej), dostęp do szkół, przedszkola, domu kultury i urzędu.

Tabela 10 Ludność Gminy Kargowa wg grup wiekowych

Wiek 2004 2006 2008 2010 2012 2014 0-4 lat 340 288 277 338 340 325 5-9 lat 351 372 337 292 288 327 10-14 lat 416 390 360 344 342 313 15-19 lat 518 452 408 376 365 323 20-24 lat 514 549 548 511 433 408 25-29 lat 480 463 494 502 542 527

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

30-34 lat 407 434 473 489 462 495 35-39 lat 321 328 372 432 469 477 40-44 lat 406 376 322 311 357 394 45-49 lat 446 438 434 396 336 311 50-54 lat 426 417 431 431 427 395 55-59 lat 331 386 386 408 398 403 60-64 lat 153 185 286 353 373 387 65-69 lat 187 189 146 148 219 303 70 lat i więcej 486 488 504 493 482 472 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny

Istotnym wskaźnikiem obrazującym kondycję demograficzną w Gminie Kargowa są dane dotyczące struktury ludności, a w szczególności liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym. W tym przypadku dane odnoszące się do terenu tej jednostki samorządu terytorialnego są zbliżone do ogólnych tendencji zaobserwowanych na terenie Powiatu Zielonogórskiego, a także Województwa Lubuskiego i Polski. W okresie 2004-2014 wzrosła liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym z 764 do 983, jednocześnie zanotowano spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym.

Wykres 3 Ludność Gminy Kargowa w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym, poprodukcyjnym

4000 3762 3799 3768 3618 3681 3716 3500

3000

2500

2000

1400 1293 1500 1209 1197 1167 1161 898 983 1000 764 781 807 828

500

0 2004 2006 2008 2010 2012 2014

przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Prognozy demograficzne dla Polski jednoznacznie wskazują na niekorzystne kierunki zmian. Przewiduje się, że w 2035 r. populacja kraju zmniejszy się w stosunku do obecnej o ponad 2 miliony. Głównym powodem będzie ujemny przyrost naturalny, który z większą intensywnością będzie występował na terenach miejskich niż wiejskich. Wydłużenie się przeciętnego trwania życia i jednoczesny niski poziom dzietności, będzie powodował niekorzystne zmiany w strukturze wieku. W perspektywie do 2035 roku nastąpi gwałtowny proces starzenia się społeczeństwa.

4.2. Rynek pracy w Gminie Kargowa

O poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego świadczy m.in. niski wskaźnik bezrobocia. Niezwykle ciężko jest ustalić ten wskaźnik, ponieważ oficjalne dane statystyczne nie zawsze oddają rzeczywistą sytuację na lokalnym rynku pracy. Zgodnie z Ustawą o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu - bezrobotny to osoba niezatrudniona i nie wykonująca innej pracy zarobkowej zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub służbie, nie ucząca się w szkole w systemie dziennym, zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania rejonowym urzędzie pracy. Zatem osoba, która nie jest ujęta w rejestrach prowadzonych przez Urząd Pracy w Zielonej Górze, a nie pracuje, nie jest uznawana jako osoba bezrobotne. Warto dodać, że bezrobocie jest normalnym zjawiskiem polegającym na tym, że na rynku pracy są osoby chcące pracować, ale pozostające bez zajęcia. Zjawisko to podlega podstawowym prawom ekonomii popytowo (ludzie szukający pracy) podażowej (pracodawcy poszukujący pracy). Jako naturalny poziom bezrobocia niektórzy ekonomiści przyjmują 6% (bezrobocie takie to wynik fluktuacji na rynku pracy, część osób zmienia pracę, poszukuje nowej posady itp.) Bezrobocie nie tylko samo jest problemem społecznym, ale leży także u podstaw wielu innych kwestii społecznych. I tak np. szczególnie długotrwałe bezrobocie związane jest z obniżeniem standardu materialnego życia nie tylko samego bezrobotnego, ale i całej jego rodziny. Stąd bardzo często obszary długotrwałego bezrobocia pokrywają się w danym społeczeństwie z obszarami ubóstwa. To z kolei może powodować rozprzestrzenianie się rozmaitych patologii społecznych, rozpad rodziny obniżenie zdrowotności społeczeństwa. Nawet krótkotrwały okres bezrobocia nie pozostaje bez wpływu na kondycję psychiczną osób dotkniętych tym problemem.

Tabela 11 Rynek pracy w Gminie Kargowa na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat

Pracujący* 2004 2006 2008 2010 2012 2014 ogółem 1160 1114 1240 1192 1305 1504 mężczyźni 499 578 644 603 639 701 kobiety 661 536 596 589 666 803 Bezrobotni zarejestrowani ogółem 465 361 167 212 279 247 19

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

mężczyźni 235 153 64 101 126 110 kobiety 230 208 103 111 153 137 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym ogółem 12,9 9,8 4,4 5,6 7,4 6,6 kobiety 13,1 11,8 5,8 6,2 8,7 7,8 mężczyźni 12,7 8,0 3,2 5,0 6,3 5,6 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Jak wspomniano powyżej poziom bezrobocia rzutuje w pierwszej kolejności na kondycję społeczno-ekonomiczną mieszkańców Gminy Kargowa. W skali makroekonomicznej pociąga za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki i inne świadczenia socjalne oraz na programy przeciwdziałania bezrobociu, powoduje zmniejszenie dochodów budżetowych państwa (a tym samym pośrednio gmin), ponieważ bezrobotni nie płacą podatków dochodowych, nie płacą składek na ubezpieczenie społeczne, nie kupują towarów, niemożność znalezienia pracy skłania młodych, wykształconych ludzi do emigracji zarobkowej.

Tabela 12 Liczba bezrobotnych zarejestrowanych

Obszar 2004 2006 2008 2010 2012 2014 Gmina Kargowa 465 361 167 212 279 247 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. w Gminie Kargowa bez pracy pozostawało 247 osoby. Wśród osób bezrobotnych dominowały kobiety. Porównując z rokiem 2004 liczba bezrobotnych zarejestrowanych zmniejszyła się o 218 osób.

Tabela 13 Odsetek bezrobotnych zarejestrowanych wg poziomu wykształcenia Powiat Zielonogórski 2004 2014 wyższe 2,8% 10,3% średnie 18,6% 20,1% zasadnicze zawodowe 39,2% 31,5% Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

4.3. Edukacja

Do jednych z głównych zadań Gminy Kargowa jako jednostki samorządu terytorialnego należy świadczenie usług edukacyjnych na poziomie przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym. Na terenie Gminy Kargowa nie ma szkół ponadgimnazjalnych.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Tabela 14 Współczynnik skolaryzacji brutto na terenie Gminy Kargowa

Współczynnik skolaryzacji brutto 2004 2006 2008 2010 2012 2014

szkoły podstawowe % 98,92 94,98 91,44 97,71 99,19 91,30 szkoły gimnazjalne % 102,75 105,76 98,26 92,86 92,68 94,87 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Współczynnik skolaryzacji na poziomie podstawowym wyniósł 91,30%, a na poziomie gimnazjalnym 94,87%.

Tabela 15 Dane statystyczne dotyczące sytemu edukacji w Gminie Kargowa

Placówki wychowania przedszkolnego 2004 2006 2008 2010 2012 2014 przedszkola bez oddziałów specjalnych ob. 1 1 1 1 1 1 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych ob. 1 1 1 1 1 1 Dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego przedszkola bez oddziałów specjalnych osoba 70 71 76 129 126 121 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych osoba 83 63 70 59 71 60 Miejsca w placówkach wychowania przedszkolnego przedszkola bez oddziałów specjalnych msc. 50 50 76 129 126 125 Szkoły podstawowe szkoły podstawowe ogółem ob. 1 1 1 1 1 1 szkoły podstawowe ogółem – uczniowie osoba 458 416 395 384 367 362 Szkoły gimnazjalne gimnazja ogółem ob. 1 1 1 1 1 1 gimnazja ogółem – uczniowie osoba 262 257 226 182 190 185 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

W 2014 r. w Gminie Kargowa funkcjonowało 1 przedszkole oraz 1 oddział przedszkolny dysponujące łącznie 125 miejscami.

Tabela 16 Liczba uczniów w placówkach oświatowych na tle tendencji w powiecie i województwie

2004 2012 Rok 2004 = 100

Gmina Kargowa szkoła podstawowa 458 367 80,13 gimnazjum 262 190 72,52 Powiat Zielonogórski Szkoła podstawowa 6 425 5 168 80,43 gimnazjum 3 816 2 639 69,15 Lubuskie

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Szkoła podstawowa 74 084 56 491 76,3 gimnazjum 45 319 31 951 70,5 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Na obszarze Gminy Kargowa zaobserwować można ogólną tendencję zmniejszania się liczby uczniów. W latach 2004-2014 liczba uczniów szkół podstawowych zmniejszyła się z 458 do 362, a gimnazjów z 262 do 185. W analogicznym okresie zjawisko powyższe (w podobnej skali) wystąpiło również w województwie lubuskim i powiecie zielonogórskim. Na poziom edukacji wpływa nie tylko dostępność do placówek oświatowych, ale również jakość infrastruktury.

Tabela 17 Uczniowie przypadający na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów

2008 2010 2012 2014

szkoły podstawowe dla dzieci i młodzieży bez osoba 6,07 4,63 4,17 - specjalnych gimnazja dla dzieci i młodzieży bez osoba 5,95 5,2 5,43 - specjalnych Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Istotne znaczenie dla rozwoju edukacji ma dostęp do komputerów z Internetem. Na obszarze Gminy Kargowa wg danych GUS w 2012 r. na jeden komputer z dostępem do Internetu przypadało ok. 4 uczniów w szkole podstawowej i ok. 5 w gimnazjum. Jednocześnie na komputer z szerokopasmowym dostępem do Internetu przypadało łącznie (uczniowie szkoły podstawowej i gimnazjum) 4 uczniów. Sytuacja wygląda dużo korzystniej w porównaniu z województwem lubuskim, gdzie w tym samym roku wskaźnik dostępności do komputerów z Internetem wyniósł 11 uczniów w szkołach podstawowych i 12 w gimnazjach. Podsumowując charakterystykę warunków działania szeroko pojętej edukacji, stwierdzić można, że zachodzące przemiany demograficzne sprawiają, że działania inwestycyjne w zakresie infrastruktury szkolnej i przedszkolnej powinny koncentrować się na modernizacji już istniejących obiektów oświatowych.

4.4. Aktywność społeczna

Aktywnie funkcjonujące społeczeństwo obywatelskie świadome swoich praw i obowiązków, a także partycypujące w polityce publicznej samorządu gminnego stanowi podstawę rozwoju każdej gminy.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Podejmując się analizy społeczeństwa obywatelskiego na obszarze Gminy Kargowa autorzy niniejszej diagnozy za kluczowe uznali zbadanie dwóch wskaźników świadczących o stopniu jego rozwoju obywatelskiego:  Wskaźnik frekwencji wyborczej mieszkańców Gminy Kargowa,  Wskaźnik zaangażowania społecznego w funkcjonowanie organizacji pozarządowych.

4.4.1. Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa

Miarą aktywności społecznej mieszkańców jest frekwencja wyborcza. Porównanie informacji dotyczących frekwencji wyborczej wskazuje na Gminę Kargową (40,01%), jako gminę charakteryzującą się niższym niż w Polsce poziomem uczestnictwa w wyborach ogólnokrajowych (46,18%). Dla przykładu w 2011 r. frekwencja w kraju w wyborach parlamentarnych wyniosła 48,92%, a w gminie 43,81%, w wyborach prezydenckich w 2015 r. (I tura), kraj - 55,34%, gmina - 41,78%. Frekwencja w wyborach lokalnych nie jest zbyt wysoka, a w wielu przypadkach niższa niż w wyborach ogólnokrajowych. Zastanawiające jest to dlaczego partycypacja obywateli gminy w procedurze wyboru do samorządu pokazuje, że jest na niższym poziomie skoro tematy tych kampanii wyborczych dotyczą bezpośrednio życia ich środowisk np. budowa dróg, kanalizacji, placów zabaw, oświetlenia itp.

Tabela 18 Frekwencja wyborcza mieszkańców Gminy Kargowa podczas wybranych elekcji w latach 2005-2015

Gmina Powiat Nazwa wyborów Województwo Kraj Kargowa Zielonogórski Wybory prezydenta 2005 (I tura) 39,45 44,73 45,46 49,74 Wybory prezydenta 2005 (II tura) 41,47 45,60 45,66 50,99

Wybory parlamentarne 2005 28,77 33,94 35,44 40,57 Wybory samorządowe 2006 56,10 48 46,00 45,99 Wybory parlamentarne 2007 42,50 49,93 50,35 53,88 Wybory do parlamentu europejskiego 15,60 19,51 20,84 24,53 2009 Wybory prezydenta 2010 (I tura) 45,06 51,07 50,73 54,94 Wybory prezydenta 2010 (II tura) 44,66 49,60 49,45 55,31 Wybory samorządowe 2010 60,47 49,88 46,04 47,32 Wybory parlamentarne 2011 43,81 42,28 43,67 48,92 Wybory do parlamentu europejskiego 13,10 18,98 19,3 23,83 2014 Wybory prezydenta 2015 (I tura) 41,78 43,40 49,41 55,34

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wybory prezydenta 2015 (II tura) 47,38 48,78 43,37 48,96 Średnia: 40,01 41,98 41,98 46,18 Źródło: Dane Państwowej Komisji Wyborczej.

4.4.2. Wskaźnik zaangażowania społecznego w funkcjonowanie organizacji pozarządowych

Miernikiem działań społeczności lokalnej jest również ilość organizacji pozarządowych oraz podejmowanych przez nich inicjatyw. Na obszarze Gminy Kargowa organizacje pozarządowe odgrywają znaczącą rolę. Pokazują ludzi z pasją społecznikowską, którzy bezinteresownie poświęcają swój czas mieszkańcom gminy potrzebującym ich zaangażowania i pomocy. Zdecydowana większość organizacji to podmioty stosunkowo młode, powstałe na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Ponadto organizacje te dysponują słabym kapitałem ludzkim. W zdecydowanej większości stowarzyszenia i fundacje nie dysponują tzw. kapitałem żelaznym organizacji. Przychody większości organizacji są często niższe niż 50 000 złotych.

Funkcjonujące na obszarze Gminy Kargowa organizacje pozarządowe borykają się z licznymi problemami, do których zaliczyć należy: ograniczony dostęp do środków finansowych, brak umiejętności pozyskiwania środków zewnętrznych, brak znajomości procedur księgowych. W konsekwencji wskazane jest podjęcie działań zmierzających do wsparcia zakładania i funkcjonowania tych organizacji.

Co roku w ramach przyjmowanego przez Radę Gminy rocznego programu współpracy z organizacjami pozarządowymi podmioty te otrzymują wsparcie na organizację zajęć sportowych, udział w turniejach.

Tabela 19 Wykaz ważniejszych organizacji pozarządowych z Gminy Kargowa Lp. Nazwa organizacji pozarządowej Branża (sport, kultura itp.)

1 Uczniowski Klub Sportowy ,,Dąbrówka” Sport

2 Kargowski Uniwersytet Trzeciego Wieku Promocja zdrowia, kultura

3 Lubuski Klub Turystyczny ,,Agroś” Sport, turystyka

4 Centrum Wspierania Rozwoju Społecznego Przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym 5 Uczniowski Klub Sportowy ,,TOP-SPIN” Sport

Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Warto zauważyć, że w sferze współpracy organizacji pozarządowych z Gminą Kargowa dominująca rolę pełni Miejski Klub Sportowych „Cargovia”. Co roku organizacja ta otrzymuje wsparcie w wysokości, która pozwala utrzymać obiekt sportowy i uczestniczyć w rozgrywkach.

Tabela 20 Wartość środków przeznaczonych na współpracę z organizacjami pozarządowymi

Rok Ogółem 2012 103 100 2013 106 300 2014 190 800 2015 106 800 Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej.

4.5. Zdrowie

Na kondycję społeczności lokalnej w Gminie Kargowa znaczący wpływ ma dostępność do infrastruktury ochrony zdrowia. Obserwuje się w ostatnich latach spadek ilości udzielonych porad medycznych świadczonych przez lekarzy rodzinnych (w 2012 r. – 28226 porady POZ, w 2014 r. – 27466 porady POZ) – jest to pozytywny objaw świadomości mieszkańców i dostępu do usług medycznych. Coraz częściej mieszkańcy chodzą po poradę medyczną, wtedy kiedy faktycznie potrzeba.

Tabela 21 Ochrona zdrowia w Gminie Kargowa

2004 2006 2008 2010 2012 2014

Praktyki lekarskie

w miastach -- 4 3 2 2 2 2 na wsi -- 0 0 0 0 0 0 Apteki ob. 2 2 2 2 2 2 ogólnodostępne Liczba ludności na 1 aptekę osoba 2891 2878 1926 2912 2917 2930 ogólnodostępną Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Mieszkańcy Gminy Kargowa w zakresie specjalistycznych usług medycznych w większości wypadków korzystają z usług Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej z Sulechowa oraz Szpital Wojewódzki SP ZOZ w Zielonej Górze. Placówka ta zapewnia specjalistyczną opiekę

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022” medyczną mieszkańcom całego Powiatu Zielonogórskiego. Ponadto na terenie Gminy funkcjonuje Szpital Rehabilitacyjno-Leczniczy dla Dzieci SP ZOZ w Wojnowie, który przyjmuje dzieci z całej Polski w wieku od 3 do 15 lat ze schorzeniami układu oddechowego i chorobami o podłożu alergicznym. W szpitalu w ramach rehabilitacja ogólnoustrojowa realizowane są też świadczenia przeznaczone dla pacjentów po urazach, zabiegach operacyjnych, zaostrzeniach chorób przewlekłych, którzy jednocześnie wymagają innych działań terapeutycznych, edukacyjnych, profilaktycznych i diagnostycznych.

Wykres 4 Podstawowa opieka zdrowotna – porady

35000 31063 30000 28053 28226 27466

25000

20000 17253

15000

10000

5000

0 2006 2008 2010 2012 2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Jednym ze wskaźników, który odzwierciedla dostępność ludności do opieki medycznej, jest liczba łóżek szpitalnych na 10 tys. mieszkańców. Na terenie Powiatu Zielonogórskiego w 2012 r. wskaźnik ten wyniósł 245. Równie istotną kwestią jest dostępność mieszkańców Gminy Kargowa do personelu medycznego. Jak wynika z danych GUS, na terenie całego Powiatu Zielonogórskiego w 2011 r. na 10 tys. mieszkańców przypadało 25 lekarzy oraz 36 pielęgniarek i położnych. Wskaźniki te był niższe od średniej dla regionu (w województwie lubuskim w 2011 r. na 10 tys. mieszkańców przypadało 35 lekarzy i 58 pielęgniarki i położne).

4.6. Opieka społeczna

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

O kondycji ekonomicznej społeczności lokalnej świadczy w dużym stopniu ilość transferów socjalnych z budżetu Gminy Kargowa na rzecz mieszkańców zagrożonych wykluczeniem społecznym.

Wykres 5 Udział osób korzystających z pomocy społecznej

600

500 480 441 446

400 354 321 301 300 245 260 220 221 230 200

100

0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Źródło: Dane Urzędu Gminy Kargowa.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Kargowej jest bezpośrednim organizatorem i wykonawcą zadań pomocy społecznej na terenie Gminy Kargowa. Do zadań Ośrodka w zakresie pomocy społecznej należy m.in. analiza i ocena zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej, przyznawanie i wypłacanie przewidzianych prawem świadczeń, pobudzanie społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin, tworzenie warunków organizacyjnych funkcjonowania pomocy społecznej w gminie, w tym rozbudowa niezbędnej infrastruktury socjalnej. Podstawowym powodem ubiegania się o pomoc finansową wg danych Ośrodka Pomocy Społecznej w Kargowej było ubóstwo i bezrobocie. Statystyka ze względu na przyczynę udzielenia pomocy społecznej przedstawia się następująco: 1) ubóstwa - 56; 2) bezrobocia – 47; 3) niepełnosprawności - 30; 4) długotrwałej lub ciężkiej choroby - 36; 5) potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności - 11; 6) bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych - 24; 7) alkoholizmu lub narkomanii - 6;

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wydatki na pomoc społeczną (obejmują także koszty związane z administrowaniem i zatrudnieniem personelu GOPS) utrzymują się od kilku lat na poziomie blisko 3 milionów złotych i stanowią jedną z głównych pod względem wielkości kategorii w Budżecie Gminy Kargowa. Mimo relatywnie niskiego poziomu bezrobocia w Gminie Kargowa transfery socjalne są znaczące, co pokazuje, że oficjalne dane statystyczne (osoba bezrobotne musi być zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy) nie zawsze mogą odzwierciedlać rzeczywistą sytuację ekonomiczną ludności.

Wykres 6 Wysokość środków Gminy Kargowa przeznaczanych na opiekę społeczną

2931801,58

2747513,56

2674597,01

2012 2013 2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

4.7. Kultura

Dla mieszkańców danego obszaru istotne jest zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu, w tym potrzeb kulturalnych. Ludność w czasie wolnym korzysta z wielu przejawów życia kulturalnego oferowanego zarówno przez sektor biznesu, jaki i sektor publiczny. W większości gmin wiejskich istotnym czynnikiem pobudzania życia kulturalnego są ośrodki kultury finansowane ze środków publicznych i operujące na majątku samorządu. Miasto Kargowa pełni funkcje kulturalne o zasięgu lokalnym, związanym z bezpośrednią obsługą mieszkańców miasta i terenów wiejskich. Obiekty pełniące wyżej wymienione funkcje lokalne koncentrują się głównie w mieście Kargowa. Zadania z zakresu organizacji życia kulturalnego w mieście realizuje Gminne Centrum Kultury (GCK) i Biblioteka Publiczna.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

W gminie Kargowa funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna im. Eugeniusza Paukszty (GBP) z filią w Smolnie Wielkim. Biblioteka zapewnia całościową obsługę mieszkańcom Gminy. Pomaga rozwijać oraz zaspakajać potrzeby czytelnicze, edukacyjne i informacyjne osobom w każdym przedziale wiekowym, upowszechniać wiedzę, naukę i rozwijać kulturę. Biblioteka dysponuje bogatymi zbiorami (w 2014 roku dysponowała księgozbiorem w ilości 25 913 woluminów), jednak dotyczy to zbiorów starszych. Odczuwa się brak dostatecznej ilości najnowszych publikacji książkowych. Uzupełnieniem dostępu do nowszych publikacji jest istniejąca w bibliotece pracownia komputerowa z bezpłatnym dostępem do Internetu. W bibliotece odbywają się różnego rodzaju wydarzenia kulturalne: wystawy tematyczne, spotkania autorskie, lekcje biblioteczne oraz inne. Liczba zarejestrowanych czytelników w GBP w roku 2014 wynosiła 777 osób. Gminne Centrum Kultury w Kargowej jest placówką wielofunkcyjną i środowiskową, otwartą na realizacje społecznie akceptowanych zadań w zakresie edukacji artystycznej i kulturalnej, stwarzającej możliwość kształtowania różnych zainteresowań i uzdolnień artystycznych.

Tabela 22 Wybrane aspekty kultury w Gminie Kargowa

Placówki biblioteczne 2004 2006 2008 2010 2012 2014

biblioteki i filie ogółem ob. 2 2 2 2 2 2 biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób ob. 1 1 1 1 1 1 poruszających się na wózkach inwalidzkich biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach ob. - - - 0 0 1 inwalidzkich: wejście do budynku biblioteki i filie - obiekty przystosowane dla osób poruszających się na wózkach ob. - - - 0 0 1 inwalidzkich: udogodnienia wewnątrz budynku czytelnicy w ciągu roku osoba 987 887 962 780 750 777

księgozbiór wol. 24347 25641 24706 24582 24306 25913 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

4.8. Społeczeństwo informacyjne

Dostęp do Internetu obecnie jest wyznacznikiem poziomi rozwoju cywilizacyjnego. W dobie możliwości załatwiania mnóstwa spraw przez Internet (e-handel, e-bankowość, e-administracja, e-

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022” learnig, poszukiwanie ofert pracy) infrastruktura dostępu do sieci szerokopasmowej odgrywa bardzo ważną rolę.

Według dokumentu GUS „Społeczeństwo informacyjne w Polsce w 2014 r.” odsetek gospodarstw domowych posiadających komputer systematycznie wzrasta. W 2014 r. prawie 10 milionów gospodarstw domowych (77%) było wyposażonych w komputer. Rośnie również odsetek gospodarstw posiadających dostęp do Internetu, który w 2014 r. osiągnął poziom 74%, przy czym 71% gospodarstw korzystało z łączy szerokopasmowych.

Tabela 23 Analiza dostępu do Internetu szerokopasmowego Dostęp do internetu Dostęp za pomocą telefonii Sieć światłowodowa Sieć radiowa szerokopasmowego komórkowej TAK TAK Tak (Ornet/cała Gmina) Tak (LTE)

Źródło: Dane Urzędu Gminy w Kargowej

5. SFERA GOSPODARCZA

5.1. Przedsiębiorczość

Wysoki poziom życia mieszkańców Gminy Kargowa w dużej mierze zależy od rozwoju przedsiębiorstw zlokalizowanych na jej terenie. Poprzez działalność produkcyjną i usługową w dużym stopniu wpływają na wzrost zatrudnienia w gminie (a tym samym ograniczenie poziomu bezrobocia), a także wysokość dochodów Gminy – część podatku dochodowego od osób prawnych CIT (19%) trafia jako subwencja do budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Na terenie gminy Kargowa w 2014 roku zarejestrowanych było 533 podmiotów gospodarczych, z czego prawie 96% to osoby samozatrudnione i mikroprzedsiębiorstwa. Od 2012 roku ilość podmiotów wzrosła o ponad 5%. Najwięcej, bo około 75% podmiotów zarejestrowanych jest w miejscowości Kargowa. Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w poszczególnych miejscowościach gminy przedstawiono na wykresie.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wykres 7 Ilość podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON na terenie gminy Kargowa w roku 2014 w rozbiciu na miejscowości.

3% 1% 1% 3% 4% 8% 1% 5%

74%

Nowy Jaromierz Kraszyn Kargowa Dąbrówka Chwalim Obra Dolna Smolno Wielkie Stary Jarmierz Wojnowo

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny

Najliczniejszym działem gospodarki w gminie Kargowa jest sektor handlowy hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych oraz motocykli. Jest w nim zarejestrowanych 159 jednostek gospodarczych, co stanowi około 30% wszystkich podmiotów gospodarczych gminy. Ponadto dużą grupę liczącą 99 jednostek gospodarczych stanowią podmioty związane z branżą budowlaną – ponad 18%. Istotną grupę przedsiębiorstw stanowią również firmy należące do grupy przetwórstwa przemysłowego oraz działalności usługowej i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników, gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby. Udział procentowy poszczególnych sekcji na przestrzeni kilku lat przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 24 Liczba podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD 2007 w roku 2014

Sekcja wg PKD OPIS 2014

Sekcja A Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 19 Sekcja C Przetwórstwo przemysłowe 61 Dostawy wody, gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z Sekcja E 3 rekultywacją Sekcja F Budownictwo 99 Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. 159 Sekcja H Transport i gospodarka magazynowa 26 Sekcja I Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi 14 Sekcja J Informacja i komunikacja 5 Sekcja K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 8 Sekcja L Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 19 Sekcja M Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 28 Sekcja N Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca 12

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 5 Sekcja P Edukacja 15 Sekcja Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 10 Sekcja R Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją 8 Pozostała działalność usługowa i gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; Sekcje S i T gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby; 42 organizacje i zespoły eksterytorialne Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Struktura podmiotów według sekcji pokazuje wysoki udział podmiotów z branż: Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe.

Poniżej zaprezentowano w formie tabelarycznej największe i ważniejsze firmy funkcjonujące w Gminie Kargowa.

Tabela 25 Wykaz największych przedsiębiorstw w Gminie Kargowa Lp. Nazwa przedsiębiorstwa Szacunkowa ilość etatów

1 Nestle Polska S.A. Oddział w Kargowej 700

2 Producent tektury falistej i opakowań WOKAR -

3 Ubojnia Drobiu Brychcy Sp. z o.o. 80

4 Ubojnia i Przetwórstwo Drobiu KUL-DRÓB -

5 Stolarka Budowlana SZUŁCIK Sp. z o.o. -

6 Zakład Budowy Maszyn Stolarskich LIGNUMA -

7 P.W. Maximus – Producent Chłodnic - Źródło: Dane Urzędu Miejskiego w Kargowej.

5.2. Turystyka

Gmina Kargowa posiada wiele walorów turystycznych. O jej atrakcyjności turystycznej decydują w szczególności: • urozmaicona rzeźba terenu i krajobraz, • duże kompleksy leśne obfitujące w grzyby, jagody, liczne gatunki zwierzyny łownej,

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

• trzy obfitujące w ryby jeziora: Linie i Wojnowskie oraz poło/one w lesie jezioro Zacisze koło Chwalimia, • malowniczo położone ośrodki wypoczynkowe, • zabytki.

Zabytki

 Pałac - dawna siedziba właścicieli miasta - rodziny Unrug - pochodzi z XVII wieku. Obok pałacu stoi barokowa oficyna i budynek gospodarczy. Przylegający do pałacu park powstał w I połowie XVII wieku z wykorzystaniem ozdobnego ogrodu. Występuje w nim 29 gatunków drzew, a najchętniej odwiedzanym jest rozłożysty buk o obwodzie 750 cm i wysokości 28 m.  Ratusz - piętrowy, czteroskrzydłowy z małym wewnętrznym dziedzińcem i kwadratowa wieża. Swój obecny kształt zawdzięcza rozbudowie w 1856 r. i późniejszym przeróbkom. Wmurowana na frontowej ścianie tablica upamiętnia wydarzenie, dzięki któremu Kargowa przeszła do historii jako jedyne miasteczko zachodniej Polski, w którym garnizon dowodzony przez kapitana Więckowskiego stawił zbrojny opór wkraczającym w 1793 r. wojskom pruskim.  Kościół poewangelicki - obecnie pomocniczy, Św. Maksymiliana Kolbego, wzniesiony w latach 1801 - 1805 w miejscu starej budowli. Prosty w rozłożeniu i bryle posiada stylowe cechy późnego klasycyzmu.  Kościół parafialny - Św. Wojciecha, wybudowany w 1882 r. Przebudowany w 1932r. nawiązuje stylowo do romanizmu i gotyku.  Kościół filialny w Karszynie - zbudowany w 1792 r., klasycystyczny z zabytkowym wnętrzem.  Pałac w Wojnowie - wzniesiony w miejscu starego w 1910 r. w formie neobarokowej. Dziś, z uwagi na korzystne warunki mikroklimatyczne, w dawnej siedzibie książąt holenderskich, mieści się sanatorium dla dzieci ze schorzeniami reumatycznymi i górnych dróg oddechowych.

Agroturystyka

Turyści spragnieni obcowania z przyroda mogą skorzystać z usług gospodarstw agroturystycznych:  Pokoje gościnne u Ani - Obiekt położony na obrzeżach miasta przy trasie Kargowa - Babimost (11km), 10 min spacerem do kargowskiego rynku. W odległości 4 km - malownicze jezioro linie połączone z Kargową śródleśną ścieżka rowerową Kargowa – Linie – Babimost,  W bliskiej odległości sklepy i gastronomia,  Restauracja – Gościniec „TK”,  Noclegi, wypożyczalnia rowerów – PHU „Pod Dębem”,  Gospodarstwo Agroturystyczne „Stary Jaromierz, Sławomir Bosacki”,

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

 Ośrodek Wypoczynkowy w Wojnowie – Anna Aleksandrowicz,  Pole Biwakowe – nad jeziorem Linie  Restauracja "Ciao - Ciao"

Tabela 26 Ilość miejsc noclegowych w Gminie Kargowa Ośrodek Liczba miejsc noclegowych Pokoje gościnne u Ani 12

Restauracja – Gościniec „TK” 28

Noclegi, wypożyczalnia rowerów – PHU „Pod Dębem” 15

Gospodarstwo Agroturystyczne „Stary Jaromierz, Sławomir Bosacki” 17

Ośrodek Wypoczynkowy w Wojnowie – Anna Aleksandrowicz 120

Pole Biwakowe – nad jeziorem Linie 100

Restauracja "Ciao - Ciao" 14 Źródło: opracowanie własne

Tabela 27 Liczba polskich turystów w gminie Kargowa w latach 2007 - 2013 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Gmina 842 1173 1327 1159 1114 1428 1401 Kargowa Źródło: Raport z badań nad obszarem Lokalnej Grupy Działania Regionu Kozła

Podsumowując analizę w zakresie turystyki warto pokreślić, że Gmina Kargowa ma potencjał turystyczny, aczkolwiek wykorzystywany on jest niewystarczającym stopniu. Z uwagi na małą ilość obiektów turystycznych należałoby rozważyć budowę produktu turystycznego w oparciu o współpracę z innymi jednostkami samorządu terytorialnego z terenu Powiatu Zielonogórskiego.

5.3. ROLNICTWO I LEŚNICTWO

Lasy na terenie gminy zajmują powierzchnie 6 262 ha, co stanowi prawie 49% powierzchni gminy. Na tym obszarze wydzielono kilka typów siedliskowych lasu. Między innymi bór suchy, bór świeży, bór mieszany świeży, bór wilgotny, bór mieszany wilgotny, las mieszany, las świeży, las wilgotny, las jesionowy. Dominującym gatunkiem jest sosna, tworząca lite drzewostany. Użytki rolne stanowią 43,06% powierzchni gminy Kargowa tj. 5532 ha. Jakość gleb jest stosunkowo niska, gdyż przeważają gleby V klasy. Ma to oczywiście wpływ na charakter gospodarstw rolnych i na produkcje rolniczą.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Od lat dziewięćdziesiątych systematycznie zmniejsza się ekonomiczne znaczenie rolnictwa i leśnictwa w rozwoju Gminy Kargowa. Pokazują to wskaźniki dotyczące rozwoju przedsiębiorczości. Wpłynęła na to m.in. likwidacja PGR-ów, które na ziemiach zachodnich i północnych Polski były istotnym wytwórcą produkcji rolniczej. Z roku na rok spada odsetek mieszkańców, których jedynym źródłem dochodu jest działalności rolnicza.

Tabela 28 Powierzchnia gruntów leśnych w Gminie Kargowa w latach 2006 – 2014 w ha

2006 2008 2010 2012 2014

Lasy ogółem 152,70 156,00 156,00 175,70 175,70

Grunty leśne gminne 1 1 1 1 1 ogółem Źródło: Dane głównego Urzędu Statystycznego

5.4. Złoża naturalne

Już ponad dwadzieścia lat temu na terenach Gminy Kargowa, jak również na terenach Gmin Babimost, Zbąszyń i w rejonie Wilcza zostały odkryte przez PGNiG złoża gazu ziemnego, jednak jakość tych pokładów nie pozwalała ich wówczas wykorzystać. Dzisiaj, kiedy procesy technologiczne oczyszczania gazu są na zawansowanym poziomie możemy mieć nadzieję, że w niedługim okresie i złoża Gminy Kargowej będą eksploatowane. W znacznym stopniu potwierdza to korespondencja prowadzona w ostatnim czasie z władzami Oddziału PGNiG S.A. w Zielonej Górze, z której wynika, że istnieje realna szansa na zagospodarowanie i wykorzystanie odkrytych złóż.

6. SFERA ŚRODOWISKA

6.1. Uwarunkowania morfologiczne i hydrologiczne

Obszar Gminy Kargowa pod względem morfologicznym należy do czterech jednostek morfologicznych:  Kotliny Kargowskiej, która obejmuje przeważającą cześć gminy,  Rowu Grójeckiego, w którego obrębie znajduje się rynnowe Jezioro Wojnowskie,  Wału Zbąszynkowskiego, którego zachodnia krawędź jest silnie rozczłonkowana dolinkami z niewielkimi stożkami napływowymi u ich wylotu,  Pagórków Sulęcińsko – Świebodzińskich, które zajmują niewielki skrajny zachodni fragment gminy.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Głównymi ciekami wodnymi są rzeki Obrzyca - prawy dopływ Odry oraz Gniła Obra - prawy dopływ Obrzycy. Istotnym elementem w hydrografii terenu są jeziora:  Jezioro Wojnowskie Wschodnie o powierzchni - 73,5 ha,  Jezioro Wojnowskie Zachodnie o powierzchni - 148 ha,  Jezioro Liny o powierzchni - 27,68 ha,  Jezioro Zacisze o powierzchni - 2,7 ha.

Kotlina Kargowska

Kotlina Kargowska jest to mezoregion fizycznogeograficzny w zachodniej Polsce, stanowiący środkową część Pradoliny Warciańsko-Odrzańskiej. Region ten graniczy od północy z Pojezierzem Poznańskim, Bruzdą Zbąszyńską i Pojezierzem Łagowskim, od zachodu z Doliną Środkowej Odry, Wysoczyzną Czerwieńską i Wałem Zielonogórskim, od południa z Obniżeniem Nowosolskim i Pradoliną Głogowską a od wschodu z Pojezierzem Sławskim i Doliną Środkowej Obry. Kotlina Kargowska leży na pograniczu województw lubuskiego i wielkopolskiego. Mezoregion ten jest rozległą równiną piaszczystą wytworzoną w miejscu styku sandru Bruzdy Zbąszyńskiej z Pradoliną Warciańsko-Odrzańską. Ukształtowanie terenu jest tu znacznie zatarte z uwagi na występowanie wałów wydm. Powierzchnia jest płaska, co powoduje zjawisko bifurkacji rzeki Obry, kierując jej wody na północ (do Warty) bądź na zachód (do Odry). Większość rzek w Kotlinie Kargowskiej jest uregulowana i skanalizowana. Region charakteryzuje obfitość lasów i stosunkowo słabe zaludnienie. Jedynym ośrodkiem miejskim regionu jest Kargowa, ponadto leżą tu wsie Bojadła, Trzebiechów i Kolsko.

Jezioro Wojnowskie Wschodnie

Jezioro Wojnowskie Wschodnie leży u zbiegu dwóch rynien glacjalnych charakteryzujących się ciekawym ukształtowaniem. Pagórki Wału Zbąszyńskiego wraz ze wzniesieniami Świebodzińsko – Sulechowskimi i obecnymi tu lasami tworzą malowniczy krajobraz. Jezioro znajduje się w strefie obszaru chronionego krajobrazu oraz w obszarze ochronnym dla ujęcia wody dla Zielonej Góry na Obrzycy w Sadowej. Jezioro Wojnowskie – Wschodnie wraz z sąsiednim Jeziorem Wojnowskim Zachodnim, przed 80 laty stanowiły jedną całość o misie w kształcie litery V, do czasu, gdy oddzielono je nasypem drogowym, tworząc dwa oddzielne akweny. Spowodowało to powstanie różniących się od siebie zbiorników. Jezioro Wojnowskie Wschodnie, leżące na drodze biegu rzeki Obry Leniwej, jest obecnie jeziorem otwartym, przepływowym, w którym wymiana wód następuje bardzo często (9 x na 8 dni), wskutek czego traktuje się je, jako będące na pograniczu wód stojących i płynących, (ekosystemu jeziornego i rzecznego). Dno Jeziora Wojnowskiego Wschodniego miejscami pokrywają osady, bogate w związki biogenne, niesione przez zanieczyszczoną Gniłą Obrę ( Obrę Leniwą). Wydłużona zlewnia jeziora w 95 % zarośnięta jest lasem. Brzegi zbiornika jedynie w północnej, zabagnionej części, są osłonięte przez szeroki pas roślinności bagiennej, nadwodnej i zarośla.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Roślinność jeziora należy do bardzo zróżnicowanych. W północnej, płytkiej części dominują amfifity reprezentowane przede wszystkim przez ponikło igłowate, turzycę zaostrzoną i sztywną oraz tatarak zwyczajny. W innych częściach akwenu bujnie rozwinął się pas oczeretów składających się głównie z trzciny pospolitej, pałki wąsko – i szerokolistnej oraz oczeretu jeziornego. Przy ujściu jezior pas roślinności jest bardzo gęsty i szeroki ( do 60 m), co stwarza doskonałe środowisko do gniazdowania wielu gatunków ptaków, a także jest miejscem występowania zróżnicowanej i niezwykle ciekawej fauny.

Jezioro Wojnowskie Zachodnie

Jezioro Wojnowskie Zachodnie jest pochodzenia glacjalnego, leży u zbiegu dwóch rynien polodowcowych. Wydłużona i bardziej urozmaicona misa jeziora jest częściowo otoczona lasem, jedynie od strony zachodniej prze Starym Kramsku i w północnej części przy Kolesinie brzegi są odkryte. Zbiornik zalicza się do jezior żyznych, eutroficznych, typu leszczowego. Tereny przyległe do niego charakteryzują się małą gęstością zaludnienia i brakiem zakładów przemysłowych. Prawie całą wschodnia i zachodnia strona brzegu zbiornika ukryta jest w cichym lesie. Jego linia brzegowa tworzy łagodne zaokrąglone, aczkolwiek liczne zatoczki będące ulubionymi stanowiskami wędkarskimi. Pas oczeretów, zajmujący prawie 90% linii brzegowej, miejscami jest bardzo zwarty i trudny do przebycia. Urokowi opisywanego jeziora dodaje roślinność wynurzona o liściach pływających i podwodna, zajmująca w sumie około 2 – 3 % powierzchni zbiornika. Rosną tutaj np.: trzcina pospolita, oczeret, tatarak, pałka wąskolistna oraz grzybień biały. Dno akwenu w przeważającej części jest zamulone, tylko miejscami występuje piaszczyste podłoże, a na nim przeważa rdestnica stępiona i połyskująca, rzadziej rogatek sztywny i moczarka kanadyjska.

6.2. Obszary chronione

Ochrona przyrody i krajobrazu, zgodnie z ustawą o ochronie przyrody definiuje się następujące formy ochrony przyrody:  obszarowe – parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu,  indywidualne – zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne przyrody nieożywionej,  inne – parki miejskie i wiejskie, ochrona gatunkowa roślin i zwierząt.

Obszar chronionego krajobrazu

Na terenie gminy występuje jeden obszar chronionego krajobrazu, który obejmują zespoły leśne:

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

 „17-Rynny Obrzycko-Obrzańskie” – całkowity obszar jest o powierzchni 23.375 ha, natomiast w gminie Kargowa 4.242 ha,

Podstawa prawna: Rozporządzenie Nr 3 Wojewody Lubuskiego z dnia 17 lutego 2005 roku w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 9 poz. 172, ze zm.; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2008 r. Nr 91 poz. 1373; Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z 2009 r. Nr 4 poz. 99); Uchwała Nr LVII/579/2010 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 25 października 2010 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego Nr 113 poz. 1820 z dn. 10.12.2010 r.); Uchwała Nr XVII/157/11 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2011 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 13 stycznia 2012 r. poz. 98); Uchwała Nr XXXIII/352/12 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 19 grudnia 2012 roku zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 24 grudnia 2012 r. poz. 2867); Uchwała Nr XXXIX/457/13 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 2 lipca 2013 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 9 lipca 2013 r. poz. 1728); Uchwała Nr XLV/534/14 Sejmiku Województwa Lubuskiego z dnia 24 lutego 2014 r. zmieniająca rozporządzenie w sprawie obszarów chronionego krajobrazu (Dz. Urzędowy Woj. Lubuskiego z dnia 3 marca 2014r., poz. 564);

Użytki ekologiczne

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. są to pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych zasobów genowych i typów środowisk, jak: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne „oczka wodne”, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania. Wykaz użytków ekologicznych na terenie gminy Kargowa objętych ochroną przedstawiono w tabeli poniżej.

Tabela 29 Wykaz użytków ekologicznych zlokalizowanych na terenie gminy Kargowa utworzonych dnia 03.05.2002 r., objętych ochroną na podstawie R.W.L. Nr 5 z 2002 r. (Dz. U. Woj. Lub. Nr 44, poz. 554)

Nazwa użytku ekologicznego Pow. Obręb Nr działek Opis lokalizacji Opis (jak w akcie prawnym [ha] ewidencyjny ewidencyjnych o ustanowieniu)

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Ochrona Obszar położony ok. 500 ekosystemów Diabli Dołek 1,34 Obra Dolna 170 m od wsi Obra Dolna w mających znaczenia kierunku południowym dla zachowania różnorodnych typów siedlisk Ochrona Obszar położony ok.. 500 ekosystemów m od leśniczówki w Otulina Długosza Karszyn 58 mających znaczenia 1,0 kierunku południowym w dla zachowania pobliżu stanicy różnorodnych typów myśliwskiej siedlisk Ochrona Obszar rozciaga się od ekosystemów Bagno Duże Liny Wojnowo zachodniego brzegu mających znaczenia 30,29 146/1,147 jeziora Liny w kierunku dla zachowania wsi Wojnowo różnorodnych typów siedlisk Źródło: Rejestr użytków ekologicznych województwa lubuskiego, stan na 21 kwietnia 2015 r. RDOŚ Gorzów Wielkopolski)

Pomniki przyrody

Pomniki przyrody wg ustawy o ochronie przyrody są to: „pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie”. Na terenie gminy Kargowa objęte ochroną jest 12 pomników przyrody.

Tabela 30 Wykaz pomników przyrody na terenie gminy Kargowa Obowiązująca podstawa Nazwa pomnika prawna wraz z Obwód na przyrody (jak w Wys. Obręb Forma oznaczeniem wysokości Opis lokalizacji akcie prawnym o [m] ewidencyjny własności miejsca 1,3m [cm] ustanowieniu) ogłoszenia aktu prawnego własność: skupienie R.W.L Nr 26 z 19 N-ctwo Skarb wiekowych drzew maja 2006. Sulechów, obr. Państwa w ze stanowiskiem /Dz.U.Woj.Lub. Karszyn leśny Klenica, L- zarządzie N- Długosza Nr 38 poz. 826 z ctwo Karszyn, ctwa królewskiego dn. 5.06.2006 r./ oddz. 58c Sulechów Rośnie na R.W.L Nr 34 z 19 nieużytku, na maja 2006. północ od własność: Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 625 ok..22 Kargowa zabudowań osoba Nr 38 poz. 834 z gospodarczych fizyczna dn. 5.06.2006 r./ fermy trzody chlewnej.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

R.W.L Nr 39 z 19 Rośnie na maja 2006 własność: podwórzu Dąb bezszypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 475 31 Wojnowo osoba gorzelni w Nr 38 poz. 839 z fizyczna Wojnowie. dn.5.06.2006 r./ własność: R.W.L Nr 39 z 19 N-ctwo Skarbu maja 2006. Babimost, obr. Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 430 20 Wojnowo leśny Kargowa, L- zarządzie N- Nr 38 poz. 839 z ctwo Chwalim, ctwa dn. 5.06.2006 r. oddz. 130 a. Babimost własność: R.W.L Nr 39 z 19 N-ctwo Skarb maja 2006 r. Babimost, obr. Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 420 ok.20 Karszyn leśny Kargowa, L- zarządzie N- Nr 38 poz. 839 z ctwo Chwalim, ctwa dn. 5.06.2006 r./ oddz. 231 a. Babimost własność: R.W.L Nr 39 z 19 N-ctwo Skarb maja 2006 r. Wolsztyn, obr. Stary Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 580 ok.29 leśny Obra, L- Jaromierz zarządzie N- Nr 38 poz. 839 z ctwo Jaromierz, ctwa dn. 5.06.2006 r./ oddz. 253 d. Wolsztyn własność: R.W.L Nr 39 z 19 N-ctwo Skarb maja 2006. Wolsztyn, obr. Stary Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 480 ok.26 leśny Obra, L- Jaromierz zarządzie N- Nr 38 poz. 839 z ctwo Jaromierz, ctwa dn. 5.06.2006 r. oddz. 259 h. Wolsztyn własność: R.W.L Nr 42 z 19 N-ctwo Skarb maja 2006. Wolsztyn, obr. Stary Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 470 ok.30 leśny Obra, L- Jaromierz zarządzie N- Nr 38 poz. 842 z ctwo Jaromierz, ctwa dn. 5.06.2006 r./ oddz. 252 i. Wolsztyn własność: R.W.L Nr 35 z 19 N-ctwo Skarb Skupienie drzew – maja 2006. Wolsztyn, obr. Stary Państwa w 3 szt. Dąb /Dz.U.Woj.Lub. 380;420;460 ok. 23 leśny Obra, L- Jaromierz zarządzie N- szypułkowy Nr 38 poz. 835 z ctwo Jaromierz, , ctwa dn. 5.06.2006 r./ oddz. 256 f. Wolsztyn własność: R.W.L Nr 35 z 19 N-two Wolsztyn, Skarb maja 2006. obr. leśny Obra, Stary Państwa w Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 600 ok.25 L-ctwo Jaromierz zarządzie N- Nr 38 poz. 835 z Jaromierz, oddz. ctwa dn. 5.06.2006 r./ 257 h. Wolsztyn R.W.L Nr 47 z 19 maja 2006. Rośnie wewnątrz własność: Stary Dąb szypułkowy /Dz.U.Woj.Lub. 420 28 wsi naprzeciwko osoba Jaromierz Nr 38 poz. 847 z budynku nr 19 fizyczna dn. 5.06.2006 r./ uchwała nr XII/80/07 Rady własność: Miejskiej w Skarb Kargowej z dnia N-ctwo Babimost Państwa w Dąb szypułkowy 23.11.2007 r. 407 22 Karszyn L-ctwo Chwalim zarządzie N- /Dz.U.Woj.Lub. oddz. 236f ctwa Nr 143 poz. 2091 Babimost z dn. 20.12.2007 r./

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

źródło: Rejestr pomników przyrody województwa lubuskiego, stan na 21 kwietnia 2015 r. RDOŚ Gorzów Wielkopolski

Parki

Park przy pałacu w Kargowej - powstał w pierwszej połowie XVII wieku z wykorzystaniem ozdobnego ogrodu. Park ma charakter barokowy. Granice parku wyznaczają aleje: grabowa i lipowo - kasztanowa, których wiek szacowany jest na 250 lat i znacznie młodsza aleja kasztanowa. W parku o powierzchni 6,5 ha występuje 25 gatunków drzew. Do najcenniejszych w kompozycji przestrzennej parku należą: platany, buki, daglezje, cisy, kłęk kanadyjski i perłowiec japoński (źródło: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007 – 2015, Plan odnowy miejscowości Kargowa na lata 2011 – 2018).

7. INFRASTRUKTURA KOMUNALNA

7.1. Infrastruktura wodna, kanalizacyjna i gazowa

Gmina Kargowa posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową. Wg danych z GUS z dnia 31.12.2013 długość czynnej sieci rozdzielczej wynosi 31,2 km (miasto Kargowa-19,2 km, obszar wiejski 12 km), korzysta z niej około 77,6% mieszkańców gminy, odnotowano 1040 przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Natomiast średnie zużycie wody w 2013 roku w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 22,5 m3.

Wykres 8 Zużycie wody w gospodarstwach domowych ogółem na 1 mieszkańca w m3

30 27,5

25 21,6 22,2 21,1 20,7 20

0 2006 2008 2010 2012 2014

Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Systemem kanalizacji istnieje w tylko mieście Kargowa. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 21,7 km. Gmina Kargowa posiada 3 stacje uzdatniania wody, 1 lokalną oczyszczalnię ścieków oraz 43 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków jest oczyszczalnia typu mechaniczno-biologiczna ˝Lemna˝, w której wykorzystuje się między innymi zjawisko redukcji zanieczyszczeń w stawach biologicznych zaszczepionych rzęsą wodną. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Dźwiński, do którego ścieki dopływają poprzez rowy melioracyjne o symbolach DWA-1 i DW-A. Kanał Dźwiński jest ostatnim dopływem Północnego Kanału Obry uchodzącego do Jeziora Kopanickiego (pierwsze w ciągu jezioro tzw. pojezierza zbąszyńskiego). Oczyszczalnia nie ma rozwiązanej gospodarki osadowej (źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Kargowa, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Kargowa na lata 2007-2015).

Tabela 31 Ludność korzystająca z infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej i gazowej

2006 2008 2010 2012 2014

ludność korzystająca z sieci 3814 3815 4194 4089 4130 gazowej Ludność korzystająca z sieci 3880 4058 4175 4519 4967 wodociągowej ludność korzystająca z sieci 2381 2402 2487 2648 2999 kanalizacyjnej Źródło: Główny Urząd Statystyczny

Przez Gminę Kargowa przebiega gazociąg średniego ciśnienia (DN 80, gaz zaazotowany z podgrupy Lw), z którego poprzez stacje zasilane są gospodarstwa domowe, zakłady przemysłowe i placówki użytku publicznego. Zgazyfikowane jest miasto Kargowa oraz wsie Smolno Wielkie, Wojnowo i Chwalim. Długość sieci wynosi 38,2 km. Dostawa gazu ziemnego zaazotowanego GZ-41,5 odbywa się poprzez gazociąg przesyłowy Dn80 Wolsztyn – Kargowa. Ze stacji redukcyjnej w Kargowej gazociąg średniociśnieniowy doprowadza gaz poprzez wsie Chwalim i Wojnowo do wsi Smolno Wielkie. Pozostałe wioski nie są zgazyfikowane. Ewentualna budowa rozdzielczej sieci gazowej na objętych opracowaniem terenach następować będzie w oparciu o obowiązującą ustawę Prawo energetyczne oraz rozporządzenia wykonawcze, jeżeli zaistnieją techniczne i ekonomiczne warunki dostarczania paliwa gazowego. Na terenie gminy Kargowa występują zlikwidowane i zastawione odwierty, które są traktowane jako czynne. Ustala się zachowanie strefy ochronnej 50m od istniejących czynnych odwiertów, w której zakazuje się wznoszenia jakichkolwiek obiektów oraz strefy ochronnej 5 – 10m od zlikwidowanych odwiertów. Przez teren gminy Kargowa przebiega gazociąg w/c DN300 relacji KGZ Kościan – Brońsko – EC Zielona Góra, ciśnienie robocze 6,3MPa, rok budowy 2004, którego operatorem jest PGNiG SA w

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Warszawie Oddział w Zielonej Górze. Gazociąg ten posiada strefę kontrolowaną o szerokości 6m, w której zabrania się wznoszenia budynków, urządzania stałych składów i magazynów, sadzenia drzew oraz podejmowania jakichkolwiek działalności mogących zagrozić trwałości gazociągu podczas jego eksploatacji. Dostawcą gazu jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo S.A. Jest to gaz bezwonny, bezbarwny, lżejszy od powietrza. Aby mógł być wyczuwalny przez człowieka dodaje się środki zapachowe, które nadają mu charakterystyczną woń. Skład gazu ziemnego musi być zgodny z parametrami jakościowymi wskazanymi w polskiej normie PN-C-04750 oraz z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 2 lipca 2010 roku w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu gazowego (Dz. U. z 2010 r., Nr 133, poz. 891, z późn. zm.). Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego przedstawiono w tabeli.

Tabela 32 Wymagania dla poszczególnych rodzajów gazu ziemnego Gaz ziemny Gaz ziemny Gaz ziemny Parametr Jednostka wysokometanowy E zaazotowany Lw zaazotowany Ls Liczba Wobbego nominalna MJ/m3 50 41,5 35,0

Zakres wartości MJ/m3 45,0 – 54,0 37,5 – 45,0 32,5 – 37,5

Ciepło spalania MJ/m3 nie mniej niż 34,0 nie mniej niż 30,0 nie mniej niż 26,0

Wartość opałowa MJ/m3 nie mniej niż 31,0 nie mniej niż 27,0 nie mniej niż 24,0

Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r.

Poszczególne rodzaje gazu są doprowadzane do odbiorców oddzielnymi systemami gazociągów – dzięki temu nie ma możliwości mieszania się różnych rodzajów gazu ziemnego ze sobą.

Liczba odbiorców oraz zużycie gazu

Gmina miejsko – wiejska Kargowa zgazyfikowana jest w około 70%, z czego miasto Kargowa w ponad 91% a obszar wiejski w około 31%. Według GUS w 2013 r. zarejestrowano w gminie 1236 odbiorców, o 3% więcej niż w roku 2009. Z danych wynika, że ponad 50% odbiorców zużywa gaz również na ogrzanie mieszkania. Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań stanowi ponad 83% zużycia całkowitego.

Wykres 9 Zużycie gazu w gminie Kargowa w latach 2009 – 2013 z uwzględnieniem zużycia na ogrzanie mieszkań

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla Gminy Kargowa 2015r.

7.2. Infrastruktura komunikacyjna

Przez obszar gminy Kargowa przebiega jedna droga krajowa: nr 32 Zielona Góra - Sulechów - Stęszew – Poznań /14.4km/, która obecnie przebiega przez miejscowości Chwalim i Kargową. Podstawowym utrudnieniem występującym na tym odcinku jest ruch tranzytowy przebiegający przez obie te miejscowości. Droga bezpośrednio sąsiaduje z gęsto usytuowanymi budynkami mieszkalnymi, co w efekcie tworzy tzw. „wąskie gardło”. Szerokość chodników pomiędzy drogą a budynkami wynosi w granicach 1,0 do 1,7 m. Liczne przejścia dla pieszych, duża liczba skrzyżowań i zjazdów do posesji wymuszają ograniczenie prędkości do 40 km/h, co niekorzystnie wpływa na płynność ruchu drogowego na tym odcinku. W planach jest budowa obwodnicy północnej miasta Kargowa - odcinek drogi o długości 7,5 km, o początku w drodze krajowej nr 32 na wysokości skrzyżowania z drogą powiatową w kierunku Wojnowa i będzie połączona skrzyżowaniem czterowlotowym z istniejącym układem drogowym. Wjazd i wyjazd z Kargowej w kierunku Sulechowa będzie możliwy za pomocą skrzyżowania na początku trasy oraz za pomocą skrzyżowania bezkolizyjnego tzw. węzła drogowego na wysokości drogi wojewódzkiej nr 313 Kargowa - Babimost oraz ewentualnie za pomocą wcześniej wspomnianego skrzyżowania na początku trasy. Nie przewiduje się wjazdu do miasta od strony Wolsztyna. Jedynie wyjazd z Kargowej w kierunku Wolsztyna będzie dodatkowo umożliwiony poprzez dodatkowy pas włączenia do obwodnicy w rejonie skrzyżowania z drogą powiatową w kierunku do Wojnowa. Obwodnica będzie przebiegała w nasypie nad drogą wojewódzką. Drogi gminne krzyżujące się z trasą planowanej obwodnicy przeniesione zostaną za pomocą wiaduktu nad

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022” obwodnicą oraz poprowadzone trzema przejazdami gospodarczymi pod obwodnicą. Dodatkowo będą posiadały połączenie pomiędzy sobą oraz z istniejącymi drogami publicznymi za pomocą siedmiu dróg dojazdowych zlokalizowanych po obu stronach obwodnicy i zapewniających dojazd do wszystkich podzielonych działek.

Tabela 33 Drogi wojewódzkie na obszarze gminy Kargowa Droga nr drogi dł. w km Babimost – Klenica nr 313 13,3km Kargowa – Świętno nr 314 9,4km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r.

Tabela 34 Drogi powiatowe (poza miastem) Droga nr drogi dł. w km

Nowy Jaromierz - Obra Dolna – Nowa nr 424 5,0km Obra Nowe Kramsko - Wojnowo nr 429 3,2km

Kolesin – Wojnowo nr 433 2,7km

Smolno Wielkie – Ostrzyce – nr 434 2,5km Trzebiechów Kargowa – Karszyn nr 437 6,0km

Nowy Jaromierz – Uście – Kolsko nr 438 1,3km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r.

Tabela 35 Drogi powiatowe(w mieście): Droga dł. w km

Bez nazwy, od mostu na Obrzycy do dr. woj. 313 5,0km

Marchlewskiego – od Rynku do Piaskowej 0,61km

Piaskowa – od Przemysłowej do Marchlewskiego 0,45km

Przemysłowa – do Piaskowej do Kościuszki 0,61km

Rynek – od Marchlewskiego do Sulechowskiej 0,15km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Tabela 36 Drogi gminne Droga dł. w km

Jeżyniec – Obra Dolna 1,62 km

Wielka Wieś – Przeszkoda 0,257km

Jaromierz – Stary Jaromierz 2,77 km

Wojnowo – Smolno Wielkie 1,9110km

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Ostrzyce – Dąbrówka – Karszyn 5,085km

Chwalim – Linie 4,385km

Podlegórz – Smolno Małe /1,350km

Chwalim – do drogi nr 313 3,050km

Smolno Małe – Smolno Wielkie 2,880km

Jaromierz Nowy – Marianice 3,740km

Wąchabno – Linie 0,650km

Wojnowo – Linie 3,610km

Wojnowo – Kuligowo 2,050km

Karszyn – Uście 3,600km Źródło: Plan Gospodarki Niskoemisyjnej dla gminy Kargowa 2015 r. Sieć komunikacyjna, głównie autobusowa obsługuje część obszaru gminy. Przez miasto Kargowa przechodzi sieć autobusowa (PKS, Da-Mi) łącząca miasto z głównymi miastami województwa oraz poza regionalnymi (Wolsztyn, Poznań). Dostępne jest także połączenie lotnicze. Port lotniczy w Babimoście położony około 12 km od Kargowej umożliwia szybkie przemieszczanie się do większych aglomeracji.

7.3. Gospodarka odpadami

Organizacją zbiórki i zagospodarowania odpadów komunalnych, jak również organizacją stałych punktów selektywnej zbiórki, sprawozdawczością i kampanią edukacyjno-informacyjną na terenie gminy miejsko-wiejskiej Kargowa zajmuje się Związek Gminny "Eko – Przyszłość", który działa na terenie trzech powiatów: nowosolskiego, zielonogórskiego oraz wschowskiego i skupia trzynaście gmin. Z gminy Kargowa odpady komunalne od właścicieli nieruchomości odbierane są przez trzy firmy. Dane firm oraz miejsce składowania odpadów przedstawia tabela. Tabela 37 Podmioty odbierające odpady komunalne z terenu gminy Kargowa w roku 2014 oraz miejsce ich składowania Podmiot odbierający MIEJSCA ZAGOSPODAROWANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH odpady komunalne Zmieszane odpady Odpady zielone Pozostałości z sortowania komunalne odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania TEW Gospodarowanie WEXPOOL Sp. z o. o. TEW Gospodarowanie Składowisko Odpadów w Kiełczu Odpadami Sp. z o. o. Kiełcz Zbąszynek Odpadami Sp. z o. o. Kiełcz Spółka Komunalna TEW Gospodarowanie Wschowa Sp. z o. o. Odpadami Sp. z o. o. Wschowa Kiełcz

Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych „USKOM” Sp. z o. o. Kożuchów źródło: Związek Międzygminny „Eko-Przyszłość” w Nowej Soli

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Oprócz firmy obsługującej i dbającej o terminowy ich odbiór, otwarto Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Kargowej, zlokalizowany na terenie byłego Składowiska Odpadów w Kargowej przy ulicy Zamieści. 8. FINANSE GMINY Z punktu widzenia możliwości realizacji celów każdej strategii znaczenie ma sytuacja finansowa podmiotów i głównych aktorów odpowiedzialnych za jej wdrażanie. Dlatego zasadna jest analiza finansów jednostki samorządu terytorialnego – Gminy Kargowa oraz zdiagnozowania najważniejszych tendencji ekonomicznych.

8.1. Dochody jednostki

Dochody budżetu gminy obejmują dochody z różnych źródeł oddanych w całości do dyspozycji gminy na podstawie regulacji prawnych, wraz z subwencjami i dotacjami z budżetu państwa oraz środków na dofinansowanie zadań z Budżetu Unii Europejskiej. Dochody Gminy Kargowa w badanym okresie wykazują tendencję wzrostową. W 2004 r. dochody Gminy Kargowa wyniosły ponad 8,8 mln złotych, dziesięć lat później ponad 21 mln złotych. Wynika to ze wzrostu dochodów z tytułu podatków od osób fizycznych, osób prawnych oraz podatków i opłat lokalnych, a także wzrostu subwencji i dotacji z budżetu państwa i środków UE.

Wykres 10 Dochody ogółem Gminy Kargowa w latach 2004-2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Analizując finanse Gminy Kargowa należy również zwrócić uwagę na dochody danej jednostki terytorialnej w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Od 2004 r. dochody te stale rosną. W 2004 r. było to 1546,23 złotych. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2014 r. dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosły 3658,36 złotych. Wykres 11 Dochody Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Źródło: Bank Danych Lokalnych Poniżej przedstawiono strukturę dochodów Gminy Kargowa na przestrzeni ostatnich lat. Analizy tych danych wykazuje, że najważniejszych źródłem dochodów są przede wszystkim dochody własne gminy oraz subwencje (w tym subwencja oświatowa). Niemały udział w dochodach gminy Kargowa stanowią także dotacje z Budżetu Państwa. Jeśli zaś chodzi o dochody gminy wg poszczególnych działów na przestrzeni lat 2008-2014, tendencję wzrostową możemy zauważyć na przykładzie obszaru związanego z rolnictwem i łowiectwem. Począwszy od roku 2012 – również w dziale związanym z dostarczaniem wody i wytwarzaniem energii elektrycznej, transportu i łączności oraz turystyki widzimy wzrost dochodów gminy, co związane jest z dotacjami unijnymi na rozbudowę infrastruktury.

Tabela 38 Struktura dochodów Kargowa 2008 2010 2012 2014 dochody ogółem 14 106 389,94 14 576 953,81 17 612 641,19 21 339 209,29 dochody własne 6 788 147,99 6 308 741,32 8 294 930,52 8 730 913,59 dotacje ogółem (celowe + 2 680 074,95 2 852 218,49 3 712 591,67 6 885 211,70 dotacje paragrafy 200, 620) subwencje ogólne 4 638 167,00 5 415 994,00 5 605 119,00 5 723 084,00 subwencje na zadania 4 048 616,00 4 142 053,00 4 506 134,00 4 522 469,00 oświatowe środki z Unii Europejskiej na 408 786,45 - 760 799,56 514 094,86 finansowanie programów i projektów unijnych dochody ogółem na 1 2 430,88 2 495,63 3 013,80 3 658,36 mieszkańca

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

dochody własne na 1 1 169,77 1 080,08 1 419,39 1 496,81 mieszkańca Dochody gminy ogółem wg działów rolnictwo i łowiectwo 142 796,50 183 231,84 241 157,33 422 130,75 wytwarzanie i zaopatrywanie w - - 42 421,82 64 737,00 energię elektryczną, gaz i wodę transport i łączność - 160 690,00 337 258,00 1 670 958,00 turystyka - - 117 773,62 207372,67 gospodarka mieszkaniowa 661 108,68 604 100,96 568 941,32 434 534,90 działalność usługowa 260,00 730,00 168,90 8 409,65 informatyka - - - 426749,50 administracja publiczna 102 523,16 75 607,20 172 398,79 116 264,96 urzędy naczelnych organów 835,00 22 470,00 990,00 29 967,24 władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sądownictwa obrona narodowa 600,00 700,00 - 999,62 bezpieczeństwo publiczne i ochrona 250 230,00 500 538,76 266 456,43 41 657,42 przeciwpożarowa dochody od osób prawnych, od 4 963 838,43 5 060 960,12 6 013 261,82 7 386 240,74 osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem obsługa długu publicznego - - - - różne rozliczenia 4 720 891,69 5 470 375,29 5 807 532,97 5 805 710,30 oświata i wychowanie 281 496,73 55 122,54 55 745,29 2 088 496,59 ochrona zdrowia - - - - pomoc społeczna 1 977 023,65 2 205 129,17 2 218 701,63 2 236 124,02 pozostałe zadania w zakresie - - 243581,87 69830,01 polityki społecznej edukacyjna opieka 51 298,60 34 304,17 52 846,29 39 872,60 wychowawcza gospodarka komunalna i 3 900,00 173 275,60 433 322,63 151 165,59 ochrona środowiska kultura i ochrona dziedzictwa 283 588,10 29 736,16 362 742,48 129 987,73 narodowego kultura fizyczna i sport 666000,00 - - - kultura fizyczna - - 677 340,00 8 000,00 Źródło: Bank Danych Lokalnych Warto zauważyć, że dochody własne Gminy Kargowa stanowią nieco ponad 1/2 dochodów gminy ogółem. W dużej mierze sytuacja finansowa gminy jest uzależniona od środków z Budżetu Państwa trafiającej w postaci subwencji i dotacji.

8.2. Wydatki jednostki

Wydatki z budżetu Gminy Kargowa stopniowo zwiększały się do 2010 r. Wtedy to wskaźnik ten wyniósł ponad 20,1 mln zł. Od tego momentu widoczna jest mała tendencja spadkowa. W 2014 r. znów zanotowano wzrost wydatku do kwoty ponad 25 mln zł. Zwiększenie wydatków w latach 2010 i 2014 spowodowane było zaciągniętymi kredytami. Wykres znajdujący się poniżej przedstawia szczegółowe zestawienie wydatków budżetu Gminy Kargowa w latach 2004 – 2014.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Wykres 12 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w latach 2004 – 2014

Źródło: Bank Danych Lokalnych Wydatki budżetu Gminy Kargowa na jednego mieszkańca stopniowo zwiększały się do 2010 r. Według Banku Danych Lokalnych w okresie tym wydatki wyniosły 3443,29 zł. Od tego momentu następuje tendencja spadkowa. W 2014 r. wydatki budżetu gminy w przeliczeniu na jednego mieszkańca oscylowały w granicach 4295,42 zł – ponownie nastąpił wzrost wydatków. Zwiększenie wydatków w latach 2010 i 2014 spowodowane było zaciągniętymi kredytami. Szczegółowe zestawienie zawiera wykres znajdujący się poniżej. Wykres 13 Wydatki budżetu Gminy Kargowa w przeliczeniu na 1 mieszkańca

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Struktura wydatków Gminy Kargowa pokazuje, że duża ich część to tzw. sztywne wydatki związane przede wszystkim z funkcjonowaniem oświaty i pomocy społecznej. Obszary te stanowią znaczącą część kosztów funkcjonowania jednostki samorządu terytorialnego.

Tabela 39 Struktura wydatków budżetu Gminy Kargowa

2008 2010 2012 2014

15 961 20 112 17 356 25 055 wydatki ogółem 600,54 264,09 746,83 166,60

wydatki ogółem na 1 mieszkańca 2 750,58 3 443,29 2 970,01 4 295,42

udział wydatków na drogi publiczne w wydatkach ogółem 16,7 18 5 18,5 (w %)

rolnictwo i łowiectwo 208 888,88 716 147,46 249 568,21 585 209,61

wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i - - 38147,74 75721,11 wodę

transport i łączność 2 664 348,71 3 625 865,37 866 054,54 4 631 523,83

turystyka - - 114 527,94 231 722,14

gospodarka mieszkaniowa 85 363,76 212 615,09 371 489,94 339 409,11

działalność usługowa 6 684,26 6 218,54 193 013,69 28 669,46

informatyka - - 38548,31 1086405,15

administracja publiczna 2 258 750,48 2 199 641,44 2 580 169,30 2 443 299,20

urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli 835,00 22 470,00 990,00 29 967,24 i ochrony prawa oraz sądownictwa

obrona narodowa 600,00 700,00 - 999,62

bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa 246 546,54 329 648,66 369 895,59 141 757,54

dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadających osobowości prawnej 19 548,85 27 239,04 - - oraz wydatki związane z ich poborem

obsługa długu publicznego - 46 511,79 374 822,90 244 501,53

różne rozliczenia - - - -

oświata i wychowanie 4 501 124,31 5 259 805,17 5 429 653,40 8 895 596,06

ochrona zdrowia 104 885,59 98 287,87 117 796,79 138 950,53

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

pomoc społeczna 2 377 905,82 2 643 025,67 2 674 597,01 2 931 801,58

pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej - - 201 615,41 -

edukacyjna opieka wychowawcza 129 058,64 129 703,02 206 397,37 176 773,24

gospodarka komunalna i ochrona środowiska 681 002,24 2 614 408,09 1 156 965,12 1 253 176,71

kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 1 389 954,28 2 101 146,68 1 407 780,86 1 450 787,17

kultura fizyczna i sport 1 286 103,18 78 830,20 - -

kultura fizyczna - - 964 712,71 368 895,77

Źródło: Bank Danych Lokalnych

Rozwój gminy oparty jest o rozbudowę infrastruktury publicznej. Dlatego istotne znaczenie ma zdolność jednostki do finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych. Największe wydatki majątkowe gmina poniosła w 2014 r. – ponad 9 mln złotych w tym 3.850 tyś z kredytu. Średnia wartość wydatków majątkowych na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat wyniosła 4,8 mln złotych. Jest to wartość jaką można przyjąć badając zdolność samorządu do podejmowania wyzwań infrastrukturalnych w perspektywie najbliższych lat.

Wykres 14 Wydatki majątkowe Gminy Kargowa

Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

8.3. Dochód podatkowy na mieszkańca

Istotnym miernikiem kondycji finansowej samorządu jest wskaźnik określany przez Ministerstwo Finansów – wskaźnik dochodu podatkowego Gg. Służy on m.in. do wyliczenia wielkości subwencji dla danej gminy. Wskaźnik ten w analizowanych okresie 2013-2015 był nieco niższy od wskaźnika Gg dla kraju w tych samych latach. Wskaźnik dla Gminy Kargowa w 2015 roku wynosił 93,14, 2014 – 86,55, 2013 – 95,67 a kryterium dochodowe to 92%.

Tabela 40 Wskaźnik Gg podstawowych dochodów podatkowych na 1 mieszkańca gminy przyjęty do obliczania subwencji wyrównawczej na poszczególne lata na 2013 r. na 2014 r. na 2015 r.

ZIELONA GÓRA 1 691,98 1 921,88 1 826,13

KARGOWA 1 221,03 1 176,12 1 336,84

SULECHÓW 1 159,50 1 240,56 1 320,22

CZERWIEŃSK 1 318,83 1 396,38 1 406,88

BABIMOST 1 631,74 1 730,69 1 700,14

NOWOGRÓD BOBRZAŃSKI 1 184,76 1 463,90 1 476,08

ŚWIDNICA 1 536,21 1 608,13 1 645,52

BOJADŁA 779,23 979,99 994,13

ZABÓR 948,14 1 083,87 1 174,48

TRZEBIECHÓW 930,65 1 114,99 1 243,48

Średnia wartość wskaźnika dla powiatu 1 240,20 1 371,65 1 412,39 zielonogórskiego Wskaźnik Gg dla kraju 1 276,32 1 358,98 1 435,18 Źródło: Ministerstwo Finansów.

9. ZGODNOŚĆ REALIZACJI CELÓW PROGRAMU Z INNYMI DOKUMENTAMI W przypadku sporządzania programu rozwoju konieczne jest odwoływanie się do innych dokumentów planistycznych, również tych znajdujących się na wyższych szczeblach. Program winien zapewniać spójność i komplementarność zadań i priorytetów z tymi, które zostały zawarte w dokumentach opracowywanych na różnych poziomach. Program rozwoju gminy uwzględnia cele strategii rozwoju województwa kraju, krajowej strategii rozwoju regionalnego, a także odpowiednich strategii ponadregionalnych oraz jest spójna z planem zagospodarowania przestrzennego województwa, powiatu i gminy.

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 został dokładnie sprawdzony pod względem zgodności z następującymi dokumentami:

I. Szczebel Unii Europejskiej:

1. Komunikat Komisji „EUROPA 2020” Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu; Bruksela, 3 marca 2010r,

2. Strategia Unii Europejskiej na rzecz Zrównoważonego Rozwoju wraz z Komunikatem KE „Zrównoważony Rozwój Miast w Unii Europejskiej: Ramy Działania”,

3. Europejska Karta Samorządu Terytorialnego z 15 października 1985r,

4. Europejski Kodeks Dobrej Administracji z 06 września 2001r,

5. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 14 stycznia 2003r. w sprawie roli władz lokalnych w procesie budowania Europy,

6. Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego,

7. Strategia Rozwoju Polski Zachodniej do roku 2020.

II. Szczebel narodowy:

1. Strategia Rozwoju Kraju 2020 - uchwała nr 157 Rady Ministrów z dnia 25 września 2012 r.,

2. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: regiony, miasta, obszary wiejskie- dokument przyjęty uchwałą Rady Ministrów w dniu 13 Lipca 2012- Monitor Polski nr 36, poz. 423,

3. Strategia Sprawne Państwo 2020,

4. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki „Dynamiczna Polska 2020”,

5. Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020,

6. Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020,

7. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020,

8. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój,

9. Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007-2015,

10. Polityka Transportowa Państwa na lata 2006-2025,

11. Strategia Rozwoju Ochrony Zdrowia w Polsce na lata 2007 – 2013,

12. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013,

13. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014 – 2020,

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

14. Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce do roku 2013,

15. Strategia Wspierania Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego na lata 2009-2015,

16. Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego,

17. Założenia Długofalowej Polityki Senioralnej,

18. Program Lepsze regulacje 2015,

19. Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej,

20. Strategia Rozwoju Transportu (SRT) do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.),

21. Krajowy plan gospodarki odpadami,

22. Krajowy program zapobiegania powstawaniu odpadów,

23. Strategiczny plan adaptacji dla sektorów i obszarów wrażliwych na zmiany klimatu do roku 2020,

24. Krajowy Plan Działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych,

25. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku,

26. Program Rozwoju Przedsiębiorstw,

27. Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarczej,

28. Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030,

29. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju Polska 2030,

30. Średniookresowa Strategia Rozwoju Kraju 2020,

31. Agenda działań na rzecz równości szans i niedyskryminacji w ramach funduszy unijnych 2014-2020,

32. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych.

III. Szczebel regionalny:

1. Regionalny Program Operacyjny – Lubuskie 2020,

2. Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego – Lubuskie 2020,

3. Strategia Rozwoju Województwa Lubuskiego 2020, 4. Lubuska Regionalna Strategia Innowacji,

5. Program Rozwoju Innowacji,

Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

6. Strategia Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego,

7. Plan Rozwoju Transportu Województwa Lubuskiego,

8. Strategia Energetyki Województwa Lubuskiego,

9. Strategia Polityki Społecznej Województwa Lubuskiego na lata 2014 – 2020,

10. Lubuska Strategia Zatrudnienia na lata 2011 – 2020,

11. Lubuska Strategia Ochrony Zdrowia na lata 2014 – 2020,

12. Strategia Rozwoju Kultury Województwa Lubuskiego,

13. Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego na sieci komunikacyjnej w wojewódzkich przewozach pasażerskich,

14. Plan inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach perspektywy finansowej na lata 2014 – 2020,

15. Lista zadań rezerwowych do Planu inwestycji priorytetowych planowanych do realizacji na drogach wojewódzkich w ramach perspektywy finansowej na lata 2014 – 2020,

16. Program Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego Województwa Lubuskiego,

17. Wojewódzki Program Pomocy Społecznej,

18. Lubuski Program Rozwoju Ekonomii Społecznej,

19. Lubuski Plan Działań Na Rzecz Zatrudnienia,

20. Program Rozwoju Lubuskiej Turystyki do 2020,

21. Program opieki nad zabytkami województwa lubuskiego na lata 2013 – 2016,

22. Program ochrony środowiska dla województwa lubuskiego na lata 2012 – 2015 z perspektywą do 2019,

23. Plan gospodarki odpadami dla województwa lubuskiego na lata 2012 – 2017 z perspektywą do 2020,

24. Program ochrony powietrza dla strefy lubuskie.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022

CZĘŚĆ II Planowanie i priorytety

Kargowa, 81 kwietnia 2016 r.

Odrzański, 28 października 2015 r.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Zleceniodawca:

Gmina Kargowa ul. Rynek 33 66-120 Kargowa NIP: 923-10-49-471 REGON: 970770735 http://www.kargowa.pl/

Wykonawca:

Biuro Ekspertyz i Rozwoju Gospodarczego Sp. z o. o. ul. Kokosowa 15/2 Zielona Góra KRS 0000458673 NIP 9731014292 REGON 081128576 http://berg.zgora.pl/

Spis treści

Wprowadzenie ...... 5 1. Podstawy prawne ...... 6 2. Metodologia ...... 6 3. Synteza diagnozy ...... 6 4. Analiza SWOT ...... 10 5. Wizja i misja i cel nadrzędny ...... 16 6. Plan operacyjny Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022” ...... 18 7. PLAN FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU ROZWOJU ...... 41 8. System monitorowania i ewaluacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022 ...... 44 Załącznik nr 1 ...... 48 Załącznik nr 2...... 49

Spis tabel

Tabela 1 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Jakość życia”...... 11 Tabela 2 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Potencjał gospodarczy ...... 12 Tabela 3 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Kapitał ludzki ...... 13 Tabela 4 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Komunikacja, położenie ...... 13 Tabela 5 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Atrakcyjność przyrodnicza i potencjał turystyczny” ...... 14 Tabela 6 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Zarządzanie rozwojem” ...... 14 Tabela 7 Analiza SWOT – szanse i zagrożenia ...... 15 Tabela 8 Kluczowe działania. Cel operacyjny I.1 ...... 19 Tabela 9 Wskaźniki do monitorowania ...... 20 Tabela 10 Kluczowe działania - Cel operacyjny I.2 ...... 20 Tabela 11 Wskaźniki do monitorowania ...... 22 Tabela 12 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.1 ...... 23 Tabela 13 Wskaźniki do monitorowania ...... 23 Tabela 14 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2 ...... 24 Tabela 15 Wskaźniki do monitorowania ...... 24 Tabela 16 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.3 ...... 25 Tabela 17 Wskaźniki do monitorowania...... 26 Tabela 18 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.1 ...... 28 Tabela 19 Wskaźniki do monitorowania ...... 29 Tabela 20 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.1 ...... 30 Tabela 21 Wskaźniki do monitorowania ...... 31 Tabela 22 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.3 ...... 32 Tabela 23 Wskaźniki do monitorowania ...... 33 Tabela 24 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.4 ...... 34

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 25 Wskaźniki do monitorowania ...... 36 Tabela 26 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.1 ...... 37 Tabela 27 Wskaźniki do monitorowania ...... 38 Tabela 28 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2 ...... 39 Tabela 29 Wskaźniki do monitorowania ...... 39 Tabela 30 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2 ...... 40 Tabela 31 Wskaźniki do monitorowania ...... 41 Tabela 32 Kluczowe inwestycje planowane do realizacji w Gminie Kargowa w okresie 2016- 2017 ...... 43

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Wprowadzenie Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022 jest podstawowym i najważniejszym dokumentem samorządu gminy określającym obszary, cele i kierunki interwencji polityki rozwoju, w kompetencjach realizowanych przez władze gminy. Dokument ten uwzględnia potrzeby i oczekiwania całej wspólnoty gminnej. W systemie zarządzania polityką rozwoju, Program Rozwoju Gminy , pełniący zarazem rolę strategii rozwoju, spełnia kluczową rolę, jako generalny plan postępowania władz samorządowych, partnerów gospodarczych i społecznych. Mogą się oni na ten dokument powoływać w procesie pozyskiwania środków zewnętrznych oraz w oparciu o niego budować własne plany strategiczne. Dzięki temu dokument ten jest również narzędziem kierowania i intensyfikowania współpracy z partnerami samorządowymi, biznesowymi i pozarządowymi. Realizacja przyjętych kierunków działań Gminy Kargowa, nierzadko będzie się wiązać z podejmowaniem współpracy pomiędzy samorządami wszystkich szczebli, partnerami społecznymi i prywatnymi. Stąd też Program nie obejmuje wyłącznie zadań będących w kompetencjach samorządu gminnego, ale wskazuje na rozwiązania niezbędne dla stałego i efektywnego rozwoju całej wspólnoty lokalnej. Przedmiotowy dokument zawiera syntetyczny opis wyników diagnozy wielosektorowej, analizę SWOT, wizję, misję, cel nadrzędny, a także cele operacyjne wraz z wykazem kluczowych działań. Częścią wieńczącą opracowanie jest natomiast opis sposobu monitorowania, ewaluacji i aktualizacji strategii.

1. Podstawy prawne Podstawą prawną uchwalenia Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022 jest Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 1990 Nr 16 poz. 95, z 2013 r. poz. 594, 1318, z 2014 r. poz. 379, 1072, z 2015 r. 1045). Artykuł 18 tejże ustawy mówi, że do wyłącznej właściwości Rady Gminy należy m.in. uchwalanie programów gospodarczych i przyjmowanie programów rozwoju w trybie określonym w przepisach o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.

2. Metodologia Procedura formułowania Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 była złożonym procesem, w ramach którego należy wymienić następujące etapy:  Etap I – Przygotowanie do wdrożenia (decyzja o przygotowaniu dokumentu),  Etap II – Przygotowanie diagnozy (analiza wielosektorowa i analiza SWOT),  Etap III – Hierarchizacja celów (sformułowanie wizji, misji, celu nadrzędnego, celów operacyjnych i kluczowych działań),  Etap IV – Implementacja strategii (określenie zasad monitorowania i ewaluacji).

3. Synteza diagnozy Położenie gminy  Gmina Kargowa położona jest w środkowo-wschodniej części województwa lubuskiego, w powiecie zielonogórskim, w odległości 40 km od Zielonej Góry, 90 km od Poznania i 120 km od granicy niemieckiej.  Powierzchnia gminy zajmuje obszar 129 km2. Stolicą gminy jest miasto Kargowa, leżące nad Obrzycą. Ponadto w skład gminy wchodzi 9 sołectw.  Gmina miejsko – wiejska Kargowa jest położona we wschodniej części Euroregionu „Sprewa – Nysa - Bóbr” będącego stowarzyszeniem polskich gmin z powiatami i miastami Republiki Federalnej Niemiec, obejmujący po polskiej stronie południową i środkową część województwa lubuskiego. Potencjał demograficzny  W okresie 2006-2014 obserwuje się wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa. W 2006 r. w Gminie Kargowa zamieszkiwało 5755 osób (w tym 2940 kobiet i 2815 mężczyzn). Na koniec 2014 r. według danych Głównego Urzędu Statystycznego liczba ta wynosiła 5860 osób (w tym 3017 kobiet i 2843 mężczyzn).  Na terenie analizowanej jednostki samorządu terytorialnego średnie saldo migracji gminnych wewnętrznych w okresie 2004-2014 wyniosło -6. Warto dodać, że w latach 2005, 2006, 2008, 2012 i 2013 zanotowano ujemne saldo migracji.  Kolejnym ważnym wskaźnikiem przy analizie trendów demograficznych Gminy Kargowa jest zwiększająca się liczba mieszkańców. To z pewnością wyróżnia gminę spośród innych tego typu jednostek samorządu terytorialnego.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

 Wzrost liczby mieszkańców Gminy Kargowa w wielu przypadkach przekłada się bezpośrednio na pozytywne efekty społeczno-gospodarcze dla gminy: wzrost ilości podatków z tytułu PIT pośrednio wpływających do budżetu (37,42% od każdej złotówki zapłaconej z tytułu PIT) oraz wzrost wpływów z podatków i opłat lokalnych.  Za główne centra rozwoju w Gminie dysponujące największym potencjałem demograficznym należy uznać przede wszystkim: Miasto Kargowa (3689 mieszkańców), Wieś Smolno Wielkie (628 mieszkańców), Wieś Chwalim (399 mieszkańców), Wieś Karszyn (305 mieszkańców), Wieś Stary Jaromierz (208 mieszkańców).  Dane dotyczące struktury ludności, a w szczególności liczby osób w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym są zbliżone do ogólnych tendencji zaobserwowanych na terenie Powiatu Zielonogórskiego, a także Województwa Lubuskiego i Polski. W okresie 2004-2014 wzrosła liczba mieszkańców w wieku poprodukcyjnym z 764 do 983, jednocześnie zanotowano spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym. Rynek pracy  Wskaźnik bezrobocia, mierzony jako udział zarejestrowanych bezrobotnych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym był w Gminie Kargowa niższy niż w województwie lubuskim i w 2014 r. wyniósł 6,6 % (w regionie 12,8%). W stosunku do 2004 r. sytuacja na analizowanym obszarze uległa znacznej poprawie, wówczas wskaźnik bezrobocia wynosił 12,9%, był jednakże również niższy od regionalnego (15,2%). Edukacja  Współczynnik skolaryzacji na poziomie podstawowym wyniósł 91,30%, a na poziomie gimnazjalnym 94,87%.  W 2014 r. w Gminie Kargowa funkcjonowało 1 Gimnazjum Publiczne oraz 1 Zespół Szkolno- Przedszkolny (Szkoła Podstawowa i Przedszkole). Przedszkole wraz z 1 oddziałem przedszkolnym dysponuje łącznie 125 miejscami.  Na obszarze Gminy Kargowa zaobserwować można ogólną tendencję zmniejszania się liczby uczniów. W latach 2004-2014 liczba uczniów szkół podstawowych zmniejszyła się z 458 do 362, a gimnazjów z 262 do 185. W analogicznym okresie zjawisko powyższe (w podobnej skali) wystąpiło również w województwie lubuskim i powiecie zielonogórskim. Aktywność społeczna  Porównanie informacji dotyczących frekwencji wyborczej wskazuje na Gminę Kargową (40,01%), jako gminę charakteryzującą się niższym niż w Polsce poziomem uczestnictwa w wyborach ogólnokrajowych (46,18%). Dla przykładu w 2011 r. frekwencja w kraju w wyborach parlamentarnych wyniosła 48,92%, a w gminie 43,81%, w wyborach prezydenckich w 2015 r. (I tura), kraj - 55,34%, gmina – 41,78%.  Ważniejsze organizacje pozarządowe: Uczniowski Klub Sportowy ,,Dąbrówka”, Miejski Klub Sportowy ,,Cargovia”, Kargowski Uniwersytet Trzeciego Wieku, Lubuski Klub Turystyczny ,,Agroś”, Centrum Wspierania Rozwoju Społecznego Zdrowie

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

 W 2014 r. na obszarze gminy funkcjonowały 3 zakłady opieki zdrowotnej,  Udzielono 27466 porad w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej. Opieka społeczna  Ze świadczeń opieki społecznej skorzystało w 2014 r. 446 osób, co oznacza spadek tej liczny w stosunku do roku 2013 (480 osób).  Wartość środków przeznaczonych na opiekę społeczną w Gminie Kargowa wyniosła w 2014r. 2 931 801,58 zł, co stanowiło jeden z ważniejszych wydatków sztywnych planu dochodów i wydatków gminy. Kultura  Zadania z zakresu organizacji życia kulturalnego w mieście realizuje Gminne Centrum Kultury (GCK) i Biblioteka Publiczna, wpisane do rejestru instytucji kultury.  Ważniejsze imprezy kulturalne: Konkurs literacki im. Eugeniusza Paukszty, Święto Czekolady, Festiwal filmowy – obecnie w Kargowej odbywały się seanse w ramach Lubuskiego Lata Filmowego, co odbywało się w miejsce organizowanego w ubiegłych latach Festiwalu Kozzi Gangsta Film. Przedsiębiorczość  W 2014 roku w Gminie Kargowa zarejestrowanych było 533 podmiotów gospodarczych. Od 2012 roku ilość podmiotów wzrosła o ponad 5%.  Na terenie Gminy Kargowa dominują mikro i małe przedsiębiorstwa, jest jedno duże przedsiębiorstwo: Nestle Polska, które jest zarazem największym pracodawcą w Gminie (ok. 700 etatów). Najwięcej, bo około 75% podmiotów zarejestrowanych jest w miejscowości Kargowa.  Struktura podmiotów według sekcji pokazuje wysoki udział podmiotów z branż: Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, budownictwo, przetwórstwo przemysłowe. Turystyka  Gmina Kargowa posiada wiele walorów turystycznych. O jej atrakcyjności turystycznej decydują w szczególności: urozmaicona rzeźba terenu i krajobraz, duże kompleksy leśne obfitujące w grzyby, jagody, liczne gatunki zwierzyny łownej, trzy obfitujące w ryby jeziora: Linie i Wojnowskie oraz położone w lesie jezioro Zacisze koło Chwalimia, malowniczo położone ośrodki wypoczynkowe, zabytki.  Zabytki: Pałac - dawna siedziba właścicieli miasta - rodziny Unrug - pochodzi z XVII wieku; Ratusz - piętrowy, czteroskrzydłowy z małym wewnętrznym dziedzińcem i kwadratowa wieża. Swój obecny kształt zawdzięcza rozbudowie w 1856 r. i późniejszym przeróbkom; Kościół poewangelicki - obecnie pomocniczy, Św. Maksymiliana Kolbego, wzniesiony w latach 1801 - 1805 w miejscu starej budowli; Kościół parafialny - Św. Wojciecha, wybudowany w 1882 r. Przebudowany w 1932r. nawiązuje stylowo do romanizmu i gotyku; Kościół filialny w

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Karszynie - zbudowany w 1792 r., klasycystyczny z zabytkowym wnętrzem; Pałac w Wojnowie - wzniesiony w miejscu starego w 1910 r. w formie neobarokowej.  W 2014 r. na obszarze Gminy Kargowa funkcjonowało 9 ośrodków oferujących noclegi, łącznie 311 noclegów. Rolnictwo i leśnictwo  Lasy na terenie gminy zajmują powierzchnie 6 262 ha, co stanowi prawie 49% powierzchni gminy. Użytki rolne stanowią 43,06% powierzchni gminy Kargowa tj. 5532 ha. Od lat dziewięćdziesiątych systematycznie zmniejsza się ekonomiczne znaczenie rolnictwa i leśnictwa w rozwoju Gminy Kargowa. Złoża naturalne  Już ponad dwadzieścia lat temu na terenach Gminy Kargowa, jak również na terenach Gmin Babimost, Zbąszyń i w rejonie Wilcza zostały odkryte przez PGNiG złoża gazu ziemnego, jednak jakość tych pokładów nie pozwalała ich wówczas wykorzystać. Dzisiaj, kiedy procesy technologiczne oczyszczania gazu są na zawansowanym poziomie możemy mieć nadzieję, że w niedługim okresie i złoża Gminy Kargowej będą eksploatowane. Sfera środowiska  Obszar Gminy Kargowa pod względem morfologicznym należy do czterech jednostek morfologicznych: Kotliny Kargowskiej, Rowu Grójeckiego, Wału Zbąszynkowskiego i Pagórków Sulęcińsko – Świebodzińskich.  Główne cieki wodne: rzeki Obrzyca - prawy dopływ Odry oraz Gniła Obra - prawy dopływ Obrzycy. Istotnym elementem w hydrografii terenu są jeziora: Jezioro Wojnowskie Wschodnie o powierzchni - 73,5 ha, Jezioro Wojnowskie Zachodnie o powierzchni - 148 ha, Jezioro Liny o powierzchni - 27,68 ha, Jezioro Zacisze o powierzchni - 2,7 ha. Infrastruktura komunalna  Gmina Kargowa posiada stosunkowo dobrze rozwiniętą sieć wodociągową. Wg danych z GUS z dnia 31.12.2013 długość czynnej sieci rozdzielczej wynosi 31,2 km (miasto Kargowa-19,2 km, obszar wiejski 12 km), korzysta z niej około 77,6% mieszkańców gminy, odnotowano 1040 przyłączeń prowadzących do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. Natomiast średnie zużycie wody w 2013 roku w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 22,5 m3.  Systemem kanalizacji istnieje w tylko mieście Kargowa. Długość sieci kanalizacyjnej wynosi 21,7 km. Gmina Kargowa posiada 3 stacje uzdatniania wody, 1 lokalną oczyszczalnię ścieków oraz 43 przydomowe oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków jest oczyszczalnia typu mechaniczno-biologiczna ˝Lemna˝, w której wykorzystuje się między innymi zjawisko redukcji zanieczyszczeń w stawach biologicznych zaszczepionych rzęsą wodną. Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest Kanał Dźwiński, do którego ścieki dopływają poprzez rowy melioracyjne o symbolach DWA-1 i DW-A. Tabela 1 Ludność korzystająca z infrastruktury wodnej, kanalizacyjnej i gazowej

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

 Dostawa gazu ziemnego zaazotowanego GZ-41,5 odbywa się poprzez gazociąg przesyłowy Dn80 Wolsztyn – Kargowa. Ze stacji redukcyjnej w Kargowej gazociąg średniociśnieniowy doprowadza gaz poprzez wsie Chwalim i Wojnowo do wsi Smolno Wielkie. Pozostałe wioski nie są zgazyfikowane.  Przez obszar gminy Kargowa przebiega jedna droga krajowa: nr 32 Zielona Góra - Sulechów - Stęszew – Poznań /14.4km/, która obecnie przebiega przez miejscowości Chwalim i Kargową. Podstawowym utrudnieniem występującym na tym odcinku jest ruch tranzytowy przebiegający przez obie te miejscowości. Droga bezpośrednio sąsiaduje z gęsto usytuowanymi budynkami mieszkalnymi, co w efekcie tworzy tzw. „wąskie gardło”. Szerokość chodników pomiędzy drogą a budynkami wynosi w granicach 1,0 do 1,7 m. Gospodarka odpadami  Organizacją zbiórki i zagospodarowania odpadów komunalnych, jak również organizacją stałych punktów selektywnej zbiórki, sprawozdawczością i kampanią edukacyjno- informacyjną na terenie gminy miejsko-wiejskiej Kargowa zajmuje się Związek Gminny "Eko – Przyszłość.  Oprócz firmy obsługującej i dbającej o terminowy ich odbiór, otwarto Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych w Kargowej, zlokalizowany na terenie byłego Składowiska Odpadów w Kargowej przy ulicy Zamieści. Finanse gminy  Dochody Gminy Kargowa w badanym okresie wykazują tendencję wzrostową. W 2004 r. dochody Gminy Kargowa wyniosły ponad 8,8 mln złotych, dziesięć lat później ponad 21 mln złotych. Wynika to ze wzrostu dochodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych, osób prawnych oraz podatków i opłat lokalnych, a także wzrostu subwencji i dotacji z budżetu państwa oraz środków z Unii Europejskiej.  Wydatki z budżety Gminy Kargowa stopniowo zwiększały się do 2010 r. Wtedy to wskaźnik ten wyniósł ponad 20,1 mln zł. Od tego momentu widoczna jest mała tendencja spadkowa. W 2014 r. znów zanotowano wzrost wydatku, spowodowany zaciągniętymi kredytami do kwoty ponad 25 mln zł.  Największe wydatki majątkowe gmina poniosła w 2014 r. – ponad 9 mln złotych. Średnia wartość wydatków majątkowych na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat wyniosła 4,8 mln złotych.  Wskaźnik dochodu podatkowego Gg – w analizowanych okresie 2013-2015 był nieco niższy od wskaźnika Gg dla kraju w tych samych latach. 4. Analiza SWOT Analiza SWOT stanowi jedną z najpopularniejszych metod diagnozy sytuacji,. Służy porządkowaniu i segregacji informacji, dzięki czemu stanowi użyteczną pomoc przy dokonywaniu oceny zasobów i otoczenia danej jednostki samorządu terytorialnego, ułatwia też identyfikację problemów i określenie priorytetów rozwoju.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Nazwa SWOT to skrót od pierwszych liter angielskich słów, stanowiących jednocześnie pola przyporządkowania czynników, mogących mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego – silne strony (strenghts), słabe strony (weaknesses), szanse (opportunities) i zagrożenia (threats):  STRENGHTS, czyli silne strony,  WEAKNESSES, czyli słabe strony,  OPPORTUNITIES, czyli szanse,  THREATS, czyli zagrożenia. Zgodnie z powyższym, czynniki rozwoju podzielić można na wewnętrzne, na które społeczność lokalna ma wpływ (silne i słabe strony), oraz na czynniki zewnętrzne – umiejscowione w bliższym i dalszym otoczeniu jednostki (szanse i zagrożenia). Podział ten dokonuje się również według innego kryterium, co pozwala zidentyfikować: czynniki pozytywne, czyli atuty i szanse, oraz czynniki negatywne, czyli słabe strony i zagrożenia. Analizę SWOT dla Gminy Kargowa przeprowadzono w układzie sześciu obszarów funkcjonalnych, mających, zgodnie z przeprowadzoną wcześniej, ekspercką diagnozą społeczno- gospodarczą, kluczowe znaczenie dla rozwoju gminy:  Jakość życia,  Potencjał gospodarczy,  Kapitał ludzki,  Komunikacja, położenie,  Atrakcyjność przyrodnicza, potencjał turystyczny i środowisko,  Zarządzanie rozwojem.

4.1. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Jakość życia”

Tabela 2 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Jakość życia”. Jakość życia

SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Czyste środowisko (stosunkowo niewiele dużego  Ograniczony dostęp do specjalistycznych usług przemysłu, przestrzeganie norm środowiskowych). medycznych.  Wysoka aktywność społeczna w zakresie sportu i  Za małe nakłady na modernizację infrastruktury i rekreacji. doposażenie instytucji oświatowych i kulturalnych w  Stosunkowy prosty dostęp do sektora usług i stosunku do istniejących potrzeb. rozrywki dla części mieszkańców gminy – prężnie  Pogłębiające się problemy społeczne, związane z działające w tym zakresie Gminne Centrum Kultury, korzystaniem z pomocy społecznej na obszarach bliskość do tzw. Zielonogórskiego Obszaru wiejskich. Funkcjonalnego (Sulechów, Zielona Góra) i Wolsztyna  Niewystarczająca liczba mieszkań komunalnych, (woj. wielkopolskie). socjalnych.  Dobry dostęp do miejsc integracji społecznej (Gminne  Niedostosowanie budynków użyteczności publicznej do Centrum Kultury, Gminna Biblioteka, świetlice potrzeb osób niepełnosprawnych. wiejskie, remizy OSP).  Niewystarczające inwestycje w wiejską infrastrukturę  Względnie dobrze rozwinięta baza sportowo-

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

rekreacyjna na terenie miejskim, społeczną (konieczna modernizacja świetlic wiejskich w:  Dobry dostęp do usług administrac`ji samorządowej, Wojnowie, Smolnie Małym, Jaromierzu i Dąbrówce; za w tym oświaty – m.in. dzięki systemowi e-usług mało miejsc sportowo-rekreacyjnych w miejscowościach Gminy i w Kargowej)  Względnie nieduże bezrobocie, dzięki dostępności miejsc pracy m.in., w Nestle Polska  Zły stan techniczny boisk sportowych w Smolnie Wielkim i Kargowej.  Brak żłobka.  Brak transportu publicznego pomiędzy miejscowościami.

Źródło: opracowanie własne

4.2. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Potencjał gospodarczy”

Tabela 3 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Potencjał gospodarczy Potencjał gospodarczy

SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Funkcjonowanie w Kargowej Podstrefy Kostrzyńsko-  Niewystarczająca ilość dużych podmiotów gospodarczych Słubickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej posiadającej (generujących znaczące wpływy do budżetu gminy z tytułu dogodne połączenia komunikacyjne z siecią dróg CIT). wojewódzkich – największa firma NESTLE (ponad 700  Brak ludzi do pracy, zarówno nisko, średnio i wysoko pracowników) przyciąga innych inwestorów, jest kwalifikowanej kadry, jak również specjalistów zatem dobry klimat i warunki do dalszego rozwoju inwestycyjnego.  Niewystarczająca baza noclegowo-gastronomiczna.  Niewielka odległość do Lotniska w Babimoście (15  Ograniczony kapitał na rozwój MMSP. km).  Słabo rozwinięta baza noclegowa oraz gastronomiczna.  Sukcesywnie rosnąca liczba mikro i małych  Brak infrastruktury kolejowej. przedsiębiorstw.  Brak obwodnicy Kargowej; część dróg powiatowych i  Złoża naturalne gazu ziemnego i ropy naftowej (4,5 wojewódzkich wymaga remontu lub modernizacji mld m3 gazu na terenie Gminy Kargowej – Kargowa, Stary Jaromierz i inne; są prowadzone obecnie 4 odwierty rozpoznawcze, analiza ekonomiczna pozytywna – eksploatacja złóż jest oceniana na opłacalną ekonomicznie).  Pozytywne nastawienie samorządu do rozwoju przedsiębiorstw.  Bogate tradycje turystyczne i dobre warunki dla rozwoju turystyki (jeziora: Wojnowskie, Liny, bogactwo lasów i przyrody)  Są 2 gorzelnie na terenie Gminy – jest zbyt na ziarna zbóż  Tradycje rolnicze – gospodarstwa wielkopowierzchniowe , korzystne zmiany, zgodnie z trendami w Europie. Źródło: opracowanie własne

4.3. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Kapitał ludzki”.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 4 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Kapitał ludzki Kapitał ludzki

SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Dodatni przeciętny przyrost naturalny.  Rosnący odsetek osób w wieku poprodukcyjnym  Relatywnie niski poziom oficjalnego bezrobocia  Wysokie odsetek osób korzystających z pomocy opieki (niższy niż w województwie). społecznej, ukryte bezrobocie (nie notowane przez  Korzystna struktura ludności wg grup wieku – duży PUP). odsetek ludzi młodych.  Mała aktywność obywatelska mieszkańców  Duży potencjał w zakresie rozwoju drobnej przejawiająca się w niskiej frekwencji wyborczej. przedsiębiorczości – duch przedsiębiorczości wśród mieszkańców, wynikający jeszcze z wielkopolskich korzeni.  Spójny kulturowo obszar o dużych tradycjach (Region kozła – nie ma konfliktowości, obszar kulturowo i mentalnie spójny).  Aktywność organizacji w pozyskiwaniu środków zewnętrznych.

Źródło: opracowanie własne

4.4. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Komunikacja, położenie”.

Tabela 5 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Komunikacja, położenie Komunikacja, położenie

SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Położenie przy drodze krajowej – DK 32  brak obwodnicy Kargowej; konieczne inwestycje na (Guben/Gubin – Zielona Góra – Poznań). części dróg powiatowych i wojewódzkich  Położenie gminy w odległości 10-15 km do lotniska.  Brak transportu publicznego pomiędzy miejscowościami  Bliskość (10-15 km) do strefy gospodarczej  Względnie słabo rozwinięta sieć dróg rowerowych zlokalizowanej przy lotnisku w Babimoście (miejsca  Internet - Białe plamy w okolicach Karszyna, Obry Dolnej, pracy) Nowego i Starego Jaromierza  Dobra lokalizacja pod względem turystycznym – nad  Względnie ograniczony dostęp do dużych ośrodków jeziorami: Wojnowskim i Liny. miejskich (odległość co najmniej 15 km – Wolsztyn i  Względna bliskość zielonogórskiego obszaru Sulechów, dojazd tylko transportem własnym lub funkcjonalnego (Sulechów i Zielona Góra) – rynek PKSem) pracy, możliwość kształcenia, usługi publiczne  Duża liczba dróg gminnych nieutwardzonych. wysokiej jakości.  Względnie dobrze rozwinięty układ dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich.  Dobry dojazd do obszarów aktywności gospodarczej  Dobra infrastruktura informatyczna i dostęp do Internetu w znaczącej większości obszaru Gminy (szerokopasmowy, radiowy i mobilny) Źródło: opracowanie własne

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

4.5. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym Atrakcyjność przyrodnicza potencjał turystyczny i środowisko

Tabela 6 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Atrakcyjność przyrodnicza i potencjał turystyczny” Atrakcyjność przyrodnicza, potencjał turystyczny i środowisko

SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Walory turystyczne – jeziora Wojnowskie i Liny,  Przestarzała technologicznie oczyszczalnia duży procent zalesienia, zwierzyny łownej, ścieków – konieczna inwestycja w tym zakresie. grzybów i ryb  Brak sieci kanalizacyjnych i w związku z tym brak  Myślistwo - na terenie Gminy znajdują się 4 uregulowania gospodarki ściekowej na terenie koła łowieckie. wszystkich miejscowości wiejskich w Gminie.  Sprzyjające warunki do rozwoju agroturystyki.  Niska świadomość ekologiczna.  Kargowa – miasto z tradycjami, posiada piękną  Mała ilość akcji promujących ekologię. starówkę, która może przyciągnąć  Brak inwestycji jak do tej pory z zakresu zwiedzających. Odnawialnych Źródeł Energii.  Potencjał do rozwój energii odnawialnej, w tym farm wiatrowych – obecnie są opracowywane PZP dla ok. 30 wiatraków o mocy po 2,5 MW; warunki wietrzne są dobre, potwierdzone badaniami Źródło: opracowanie własne

4.6. Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Zarządzanie rozwojem”

Tabela 7 Analiza SWOT w obszarze funkcjonalnym „Zarządzanie rozwojem” Zarządzanie rozwojem SILNE STRONY SŁABE STRONY

 Dobre przygotowanie merytoryczne Urzędu  Niewystarczająca liczba miejsc parkingowych. Miejskiego w Kargowej do aplikowania o środki z  Brak obwodnicy Kargowej w ciągu drogi Krajowej Budżetu Państwa, Unii Europejskiej i innych źródeł. DK 32.  Funkcjonowanie w urzędzie Platformy e-usługowej  Niewystarczająca ilość terenów uzbrojonych w w obszarze usług administracji samorządowej, w Strefie Aktywności Gospodarczej. tym oświaty  Niewystarczający stopień dostępności do sieci  Wysoka jakość współpracy Gminy Kargowa z Lokalną gazowej na terenach wiejskich. Grupą Działania Region Kozła  Niewystarczająco rozwinięty system  Dobra kooperacja samorządu z organizacjami oświetleniowy na terenach wiejskich gminy. pozarządowymi.  Niewystraczająca infrastruktura społeczna na  Wysoka wartość wydatków majątkowych gminy – obszarach wiejskich (ośrodki zdrowia, świetlice, ciągły rozwój infrastruktury komunalnej. miejsca rekreacyjno-sportowe)  Członkostwo Gminy Kargowa w Stowarzyszeniu  Zły stan techniczny zabytkowych budynków Euroregion „Sprewa-Nysa-Bóbr” komunalnych.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

 Nieprzekroczone wskaźniki w zakresie poziomu  Niskie walory estetyczne zaplecza rynku w zadłużenia Gminy Kargowa. Kargowej, zły stan techniczny, brak harmonijnego  Wysokie dochody własne Gminy Kargowa w zagospodarowania terenów przy kamienicach. stosunku do innych samorządów - stanowią ponad połowę dochodów gminy ogółem. Źródło: opracowanie własne

4.7. Analiza SWOT – szanse i zagrożenia

Tabela 8 Analiza SWOT – szanse i zagrożenia

SZANSE ZAGROŻENIA

 Dostępność zewnętrznych źródeł finansowania, w  Ograniczone możliwości finansowania zadań tym m.in. nowa perspektywa finansowa Unii inwestycyjnych. Europejskiej 2014-2020: RPO L2020, PROW 2014-  Rosnące zadłużenie samorządu 2020, POWER, POPC.  Odpływ młodych mieszkańców poszukujących wyższej  Możliwość uzyskania dofinansowania ze środków jakości edukacji. Banku Gospodarstwa Krajowego na budowę, remont budynków z mieszkaniami socjalnymi i  Migracje wykwalifikowanych pracowników z Gminy komunalnymi. Kargowa.  Możliwość uzyskania dofinansowania ze środków  Wzrost bezrobocia, a tym samym ilości osób korzystający Budżetu Państwa (np. Program Maluch) na budowę ze świadczeń społecznych żłobka.  Biurokracja związana z pozyskiwaniem środków  Współpraca z innymi samorządami w ramach zewnętrznych na inwestycje; Regionu Kozła i Aglomeracji Zielonogórskiej.  Niepewna sytuacja gospodarcza kraju i państw Unii  Rozwój budownictwa mieszkalnego a w Europejskiej. szczególności jednorodzinnego, przyciąganie nowych  Częste zmiany przepisów prawnych. mieszkańców spoza gminy.  Likwidacja połączeń autobusowych, a tym samym  Możliwość dofinansowania przedsięwzięć z zakresu ograniczenie dostępności komunikacyjnej. Odnawialnych Źródeł Energii.  Zwiększający się zakres zadań własnych gminy przy braku  Wykorzystanie złóż naturalnych (gaz ziemny i ropa wsparcia finansowego z budżetu państwa, naftowa) w Gminie Kargowa.  Rozwój współpracy terytorialnej, międzysektorowej i międzyorganizacyjnej  Rozwój zakładów pracy w Podstrefie Kostrzyńsko- Słubickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej i innych obszarach aktywności gospodarczej w Kargowej. Źródło: opracowanie własne

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

5. Wizja i misja i cel nadrzędny

5.1. Wizja Gminy Kargowa

Wizja rozwoju Gminy Kargowa stanowi projekcję, opis pożądanego stanu rzeczywistości lokalnej w perspektywie 2022 roku. Określa stan docelowy, do którego dążyć będzie cała gmina rozumiana jako wspólnota mieszkańców tj. władze samorządowe, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, partnerzy i instytucje, wykorzystując przy tym możliwości płynące z własnych atutów i szans pojawiających się w otoczeniu. Wizja to pewne modelowe ujęcie gminy, które musi odzwierciedlać ambicje ogółu jej mieszkańców. Wizja powinna odpowiadać na pytania:  Jak widzimy naszą Gminę?  Czego chcemy, czego oczekujemy?  Jak chcemy aby nas postrzegano?  Czego potrzebują mieszkańcy?

Wizja Gminy Kargowa brzmi następująco:

„W 2022 roku Gmina Kargowa w bezpieczny sposób w pełni korzysta ze swojego położenia przy drodze krajowej relacji Poznań – Zielona Góra, w niewielkiej odległości od zielonogórskiego obszaru funkcjonalnego, jak również przy granicy z Wielkopolską, jako część „Regionu Kozła”.

Gmina Kargowa jest miejscem przyjaznym do życia, przede wszystkim dla samym jej mieszkańców i migrantów z terenów z okolicznych gmin.

Walory turystyczne, związane z położeniem nad jeziorami: Wojnowskim i Liny, bogactwo lasów i przyrody, rozbudowana infrastruktura turystyczna, zrewitalizowany Rynek w Kargowej w połączeniu z atrakcyjnymi produktami turystycznymi i ofertą przedsiębiorstw z branży gastronomicznej i noclegowej przyciągają turystów i gości z zewnątrz.

Rozwija się przedsiębiorczość i sektor prywatny oparty na małych i średnich przedsiębiorstwach, dzięki czemu umacnia się konkurencyjna gospodarka w wymiarze lokalnym w zakresie zarówno usług, jak i produkcji, wspierana przez rozwinięty biznes w Kostrzyńsko-Słubickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej w mieście.

Sprawna administracja lokalna efektywnie zarządza środkami i zasobami publicznymi, realizując wyznaczone zadania, spełniając oczekiwania mieszkańców, co odbywa się m.in. dzięki aktywnej

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

współpracy samorządu z sektorem pozarządowym, biznesowym i publicznym, przy wykorzystaniu zaawansowanych technik informatyczno-komunikacyjnych, w tym portali e-usługowych, co zapewnia wysoką jakość i dostępność usług publicznych, w tym również usług administracji samorządowej i z zakresu szkolnictwa elementarnego, podstawowego i gimnazjalnego.”

5.2. Misja rozwoju Gminy

Rozwinięciem wizji jest misja, która służy określeniu tego, co w wyniku realizacji Strategii uzyskają mieszkańcy. Właściwie sformułowana zapewnia, iż rozwój będzie służył rzeczywistym oczekiwaniom społecznym. Misja w sposób dokładny definiuje charakter gminy a przede wszystkim wskazuje jej atuty. Dobrze wypracowana, wraz z wizją, pokazuje pozytywne ujęcie Gminy Kargowa w perspektywie do 2022 r. Jednocześnie misja stanowi ważne przesłanie, komunikujące w najprostszy sposób nadrzędną ideę Strategii. Misja jest nadrzędnym celem rozwoju Gminy Kargowa. Określa ona również rolę władz samorządowych w procesie rozwoju wspólnoty lokalnej. Zgodnie z misją, władze samorządowe pełnią rolę inicjatora dla realizacji przedsięwzięć zgodnych ze Programem Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022, a podejmowanych przez różnych aktorów życia społecznego i gospodarczego – liderów lokalnych, organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, przedsiębiorców, grupy nieformalne mieszkańców, itd. Ponadto, władze samorządowe są także realizatorem własnych projektów (leżących w zadaniach własnych oraz we współpracy z innymi jednostkami samorządu terytorialnego), zmierzających do rozwoju Gminy Kargowa, upowszechniania jej walorów, ułatwiania współpracy partnerów lokalnych i wdrażania innowacyjnych rozwiązań. Misją Gminy Kargowa jest aktywna współpraca wszystkich lokalnych i ponadlokalnych partnerów społecznych, gospodarczych i instytucjonalnych na rzecz zrównoważonego rozwoju Gminy przy zachowaniu zalet bliskiego sąsiedztwa Zielonej Góry oraz województwa wielkopolskiego, jako część „Regionu Kozła”. Wspólnie zamierzamy zapewnić mieszkańcom wysoki poziom życia, dostęp do usług publicznych odpowiedniej jakości, możliwość kształcenia, rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości, a tym samym wzrost poziomu zatrudnienia. Turystom i gościom oferujemy wysoką jakość usług bazujących na bogactwie środowiska – jeziora: Wojnowskie i Liny, bogactwo lasów i przyrody, walory Kargowej, jednego z piękniejszych województwa lubuskiego.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

5.3. Cel nadrzędny

Cel nadrzędny wyznacza podstawowe kryteria oceny procesów rozwojowych. Ważne, aby wskazywał na te efekty procesu rozwojowego, które są autentycznie najważniejsze dla lokalnej społeczności. Jednocześnie istotne jest, by były to wyniki możliwe mierzalne, pozwalające na późniejszą ocenę osiąganych rezultatów. Cel nadrzędny brzmi następująco: Satysfakcja mieszkańców oraz harmonijny rozwój gwarantujący zachowanie środowiska i bogatego dziedzictwa kulturowego dla następnych pokoleń.

6. Plan operacyjny Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022”

6.1. OBSZAR 1. NOWOCZESNA GOSPODARKA I EDUKACJA

Cel strategiczny I: Konkurencyjna gospodarka lokalna oparta o rozwój specjalnej strefy ekonomicznej powiązana z skutecznym systemem oświatowym i aktywnością zawodową mieszkańców.

6.1.1. Cel operacyjny I.2 Rozwój gospodarczy Gminy Kargowa

Diagnoza sfery gospodarczej Gminy Kargowa wykazała, że na terenie jednostki samorządu dominują mikro i małe przedsiębiorstwa świadczące usługi w obszarze przemysłu i budownictwa. Na terenie gminy siedzibę ma również duże przedsiębiorstwo. Jednakże zasadne jest skoncentrowanie działań samorządu do grupy MSP, która stanowi duży potencjał w zakresie rozwoju drobnej przedsiębiorczości na obszarze gminy. Znaczenie dla rozwoju potencjału gospodarczego mają gospodarstwa rolne. Region posiada bogate tradycje rolnicze. Nie na wszystkie czynniki rozwoju przedsiębiorstw władze gminy mają bezpośredni wpływ. Jednakże odpowiednio prowadzona polityka gospodarcza, uwzględniająca system zachęt i ulg, skorelowana z zacieśnianiem współpracy z różnymi podmiotami specjalizującymi się w rozwoju gospodarczym, przyczynia się do intensyfikacji czynników rozwoju i wzrostu konkurencyjności gminy. W ramach niniejszego działania konieczne jest skoncentrowanie wysiłków na rozwoju takich instrumentów, które w większym stopniu oddziaływać będą na wykorzystanie lokalnych zasobów,

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

tj. lokalnej przedsiębiorczości. W tym zakresie mowa jest też o wykorzystaniu lokalnych potencjałów geograficznych turystycznych, które wyróżniają Gminę Kargowa i mogą stać się atrakcyjnym obszarem dla potencjalnych odbiorców. Ważne jest także kreowanie pozytywnego klimatu wokół odkrytych złóż gazu ziemnego i ropy naftowej na terenie m.in. Kargowej i Starego Jaromierza. Wykonane są 4 odwierty rozpoznawcze. Przeprowadzona analiza ekonomiczna dała pozytywny wynik – tereny są atrakcyjne i opłacalne ekonomicznie. Uruchomienie ewentualnych kopalni w tym miejscu wpłynęłoby zdecydowanie na przyspieszenie procesów rozwojowych w Gminie Kargowa. Dodatkowym aspektem sprzyjającym rozwojowi gospodarczemu gminy jest rozwój farm wiatrowych. Aktualnie opracowywana jest dokumentacja dla 20-30 wiatraków o mocy 2,5 MW w dwóch lokalizacjach – okolice Chwalimia oraz Starego / Nowego Jaromierza i Obry Dolnej. Wsparciu przedsięwzięcia budowy nowych źródeł wytwarzania energii wykorzystujących energię wiatrową sprzyjają także warunki klimatyczne (warunki wietrzne), które w ocenie badania zostały ocenione bardzo dobrze.

Tabela 9 Kluczowe działania. Cel operacyjny I.1 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy Organizacja systemu wsparcia rozwoju Urząd Miejski w Burmistrz Samorząd 2016-2020 przedsiębiorstw i zakładania nowych Kargowej, Kargowej Województwa podmiotów gospodarczych oraz dla Powiatowy Urząd i pracownicy Lubuskiego (SWL) rolników Pracy, Organizacje UM pracodawców np. Organizacja Pracodawców Ziemi Lubuskiej Promocja potencjału turystycznego Urząd Miejski w Burmistrz Samorządy gminne, 2016-2020 Gminy Kargowa wobec firm Kargowej Kargowej i powiatowe, media świadczących usługi hotelarskie pracownicy UM i turystyczne Wprowadzenie (utrzymanie) ulg i zachęt Urząd Miejski w Burmistrz Rada Gminy, 2016-2020 dla przedsiębiorców i osób planujących Kargowej Kargowej i instytucje rozpocząć własną działalność pracownicy UM otoczenia biznesu, gospodarczą oraz stworzenie systemu Agencja Rozwoju informacyjno – doradczego Regionalnego Powiatowy Urząd Pracy Likwidacja barier w obsłudze Urząd Miejski w Burmistrz Urząd Miejski w 2016-2020 przedsiębiorców poprzez cyfryzację Kargowej Kargowej i Kargowej, obsługi klienta w Urzędzie Miejskim pracownicy UM Samorząd w Kargowej Województwa Lubuskiego

Tworzenie przyjaznego klimatu wokół Urząd Miejski w Burmistrz Samorządy gminne, 2016-2020 wydobycia złóż gazu ziemnego i ropy Kargowej Kargowej i powiatowe, media naftowej pracownicy UM Źródło: Opracowanie własne.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 10 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba powstałych nowych CEiDG Raport podmiotów gospodarczych Liczba przedsiębiorców Urząd Miejski w Kargowej Lista uczestników korzystających z oferowanych form wsparcia Liczba rolników korzystających Urząd Miejski w Kargowej Lista uczestników z oferowanych form wsparcia Źródło: Opracowanie własne.

6.1.1. CEL OPERACYJNY I.2 ROZWÓJ POTENCJAŁU EDUKACYJNEGO DZIECI, MŁODZIEŻY I OSÓB DOROSŁYCH Z GMINY KARGOWA

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2020 szczególny nacisk kładzie na rozwój edukacji rozumianej jako oferta publiczna dla wszystkich mieszkańców Gminy. Głównym wyzwaniem w tej sferze jest zapewnienie wysokiej jakości i nowoczesnej, odpowiadającej na zmiany zachodzące w otoczeniu, oferty edukacyjnej. Jakość edukacji uzależniona jest w głównej mierze od zdolności i kreacji kadry nauczycielskiej, jednakże trudnym do pominięcia jest stan infrastruktury edukacyjnej oraz wyposażenie w nowoczesny sprzęt dydaktyczny (m.in. rozbudowa zespołu szkolno-przedszkolnego w Kargowej). Osiągnięcie wysokiego poziomu edukacji uzależnione jest od uwzględnienia w systemie edukacji na poziomie gminy szerszego kontekstu, tj. kolejnych szczebli (etapów) kształcenia (przedszkole – szkoła podstawowa – gimnazjum) oraz powiązania systemu edukacji z innymi systemami życia publicznego, w tym szczególnie ze sferą gospodarki. Stąd ważne jest podejmowanie działań zmierzających do stwarzania równych szans w dostępie do systemu edukacji, kształtowania postaw aktywnych, pozwalających rozumieć współczesny świat, rozwijania kompetencji oraz zacieśniania współpracy ze sferą biznesu. Podejmowane działania mają równolegle rozwijać i unowocześniać bazę lokalową i narzędziową oraz rozwijać działalność merytoryczną sfery edukacji, by przyczyniać się do efektywnego przejścia z systemu edukacji do zatrudnienia.

Tabela 11 Kluczowe działania - Cel operacyjny I.2 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

1. Modernizacja gminnej bazy Urząd Miejski w Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

oświatowej (w tym świetlic Kargowej Kargowej i szkół, Samorząd gminnych) pracownicy UM Województwa Lubuskiego (SWL), Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN), Kuratorium Oświaty (KO) 2. Rozwój kadry nauczycielskiej Zespół Szkół w Burmistrz Dyrektor szkoły, 2016-2020 poprzez udział w szkoleniach, Kargowej Miasta i Gminy i SWL, MEN, KO studiach podyplomowych i innych pracownicy UM formach dokształcania. 3. Upowszechnienie stosowania pracy Zespół Szkolno- Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 metodą eksperymentów. Przedszkolny Kargowej i szkół, SWL, w Kargowej, pracownicy UM MEN, KO Gimnazjum Publiczne 4. Cyfryzacja procesów edukacji Zespół Szkolno- Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 poprzez większe wykorzystanie Przedszkolny Kargowej i szkół, SWL, technologii informacyjno- w Kargowej, pracownicy UM MEN, KO komunikacyjnych. Gimnazjum Publiczne 5. Rozszerzenie oferty edukacyjnej Zespół Szkolno- Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 uwzględniającej kształcenie Przedszkolny Kargowej i szkół, SWL, kompetencji kluczowych, rozwój w Kargowej, pracownicy UM MEN, KO kreatywności i umiejętności pracy Gimnazjum zespołowej. Publiczne 6. Kształcenie postaw Zespół Szkolno- Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 przedsiębiorczych wśród dzieci Przedszkolny Kargowej i szkół, SWL, i młodzieży – współpraca szkół z w Kargowej, pracownicy UM MEN, KO terenu gminy z lokalnym biznesem. Gimnazjum Publiczne 7. Rozwój doradztwa zawodowego Gimnazjum Burmistrz Dyrektor szkoły, 2016-2020 w gimnazjum. Publiczne w Kargowej i SWL, MEN, KO Kargowej pracownicy UM 8. Indywidualizacja pracy z uczniem Zespół Szkolno- Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 poprzez wsparcie Przedszkolny Kargowej i szkół, SWL, w Kargowej, pracownicy UM MEN, KO Gimnazjum Publiczne 9. Kształtowanie i promocja postaw Urząd Miejski w Burmistrz Instytucja 2016-2020 związanych z uczeniem się przez Kargowej Kargowej i szkoleniowe, całe życie, korzystaniem z pracownicy UM PUP, WUP kształcenia ustawicznego, podnoszenia i zmiany kwalifikacji zawodowych. 10. Uruchomienie żłobka Urząd Miejski w Burmistrz Dyrektorzy 2016-2020 Kargowej albo Kargowej i szkół, Samorząd partnerzy pracownicy UM Województwa biznesowi Lubuskiego (SWL), Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN), Kuratorium Oświaty (KO) 11. Budowa (rozbudowa, przebudowa) Urząd Miejski Burmistrz Dyrektor szkoły, 2016-2020 infrastruktury przedszkolno-szkolnej w Kargowej Kargowej i Samorząd pracownicy UM Województwa

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Lubuskiego (SWL), Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN), Kuratorium Oświaty (KO) Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 12 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych Liczba projektów edukacyjnych na Urząd Miejski w Kargowej, Zespół Umowa o dofinansowanie, rzecz rozwoju kompetencji Szkolno-Przedszkolny w Kargowej, sprawozdanie z realizacji kluczowych, indywidualizacji procesu Gimnazjum Publiczne nauczania Liczba żłobków Urząd Miejski w Kargowej, Zespół Protokół odbioru Szkolno-Przedszkolny w Kargowej Liczba miejsc w przedszkolach GUS GUS Liczba środków trwałych związanych Urząd Miejski w Kargowej, Zespół Protokół odbioru z doposażeniem obiektów Szkolno-Przedszkolny w Kargowej, edukacyjnych Gimnazjum Publiczne Liczba projektów w zakresie realizacji Urząd Miejski w Kargowej, Zespół Umowa o dofinansowanie, idei Long life learning (uczenie się Szkolno-Przedszkolny w Kargowej, sprawozdanie z realizacji przez całe życie Gimnazjum Publiczne Liczba inwestycji w zakresie Urząd Miejski w Kargowej, placówki Protokół odbioru modernizacji oświatowe gminy Źródło: Opracowanie własne.

6.2. Turystyka, rekreacja i oferta czasu wolnego

Cel strategiczny II: Wysoka atrakcyjność turystyczna i rekreacyjna gminy, oparta na rozwoju infrastruktury rzeki Obrzycy, rewitalizacji Rynku w Kargowej i szerokiej ofercie czasu wolnego.

6.2.1. CEL OPERACYJNY II.1 ZWIĘKSZENIE ATRAKCYJNOŚCI RYNKU W KARGOWEJ ORAZ INNYCH OBSZARÓW

Ochrona przestrzeni i dziedzictwa kulturowego stanowi jedno z najważniejszych wyzwań Gminy Kargowa w perspektywie 2020 roku. Zgodnie z nowym podejściem do zarządzania zasobami dziedzictwa kulturowego, zaprojektowane działania służyć będą kompleksowej ochronie i zachowaniu dziedzictwa (m.in. zabiegi konserwatorskie i modernizacyjne, rewitalizacja, kultywowanie tradycji, zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych), ale również generowaniu impulsów do dalszego jego rozwoju, np. poprzez nadawanie zabytkom nowych funkcji. Współdziałanie władz samorządowych, sąsiednich gmin, sektora biznesu, instytucji kultury, środowisk artystycznych i twórczych, służb konserwatorskich oraz innych odpowiedzialnych podmiotów pozwoli na wzmocnienie podejmowanych działań i bardziej racjonalne wydatkowanie

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

środków, a także możliwość uzyskania dodatkowych korzyści przez partnerów na różnych etapach realizacji wspólnych przedsięwzięć (komplementarność i synergia).

Tabela 13 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.1

Jednostka Jednostka monitorująca Kierunki interwencji Partnerzy Okres realizacji realizująca po stronie gminy Samorząd Województwa Burmistrz Urząd Miejski w Lubuskiego, Rewitalizacja Rynku w Kargowej Kargowej i 2016-2020 Kargowej służby pracownicy UM konserwatorskie, Skarb Państwa Samorząd Województwa Burmistrz Rewitalizacja Dworca w Kargowej Urząd Miejski w Lubuskiego, Kargowej i 2016-2020 i Smolnie Wielkim Kargowej służby pracownicy UM konserwatorskie, Skarb Państwa Samorząd Województwa Podjęcie działań związanych z Burmistrz Urząd Miejski w Lubuskiego, uwzględnieniem aspektu społeczno- Kargowej i 2016-2020 Kargowej służby ekonomicznego procesu rewitalizacji pracownicy UM konserwatorskie, Skarb Państwa

Poprawa infrastruktury turystyczno – Burmistrz Samorząd Urząd Miejski w rekreacyjnej na terenie gminy Kargowa Kargowej i Województwa 2016-2020 Kargowej (Wojnowo, Jezioro Liny) pracownicy UM Lubuskiego

Podjęcie działań związanych z rozwojem turystyki w oparciu o walory Burmistrz Samorząd Urząd Miejski w środowiska naturalnego gminy Kargowa Kargowej i Województwa 2016-2020 Kargowej – myślistwo, wędkarstwo, zbieranie pracownicy UM Lubuskiego grzybów i inne. Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 14 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba inwestycji w zakresie Urząd Miejski w Kargowej Protokół odbioru prac. rewitalizacji Liczba inwestycji w zakresie Urząd Miejski w Kargowej Protokół odbioru prac. infrastruktury turystyczno – rekreacyjnej Źródło: Opracowanie własne.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

6.2.2. CEL OPERACYJNY II.2 ROZWÓJ TURYSTYKI BAZUJĄCEJ NA RZECE OBRZYCY

Ważną szansą rozwojową Gminy Kargowa jest wykorzystanie bogactwa walorów przyrodniczych dla podniesienia atrakcyjności rekreacyjno-wypoczynkowej gminy. Jak wykazała sporządzona diagnoza zaletą gminy jest przede wszystkim położenie wzdłuż rzeki Obrzycy, która jest znanym szlakiem kajakowym znajdującym się przy wschodnich krańcach Pojezierza Lubuskiego. Jeziora i rzeki okolic Kargowej od przyciągają turystów, szczególnie mieszkańców Dolnego i Górnego Śląska. Dla miłośników wodnego aktywnego wypoczynku istnieje możliwość korzystania z przystani kajakowej znajdującej się nad rzeką Obrzycą w Kargowej. Stąd kajakarze mogą wyruszyć na spływ w kierunku wielkopolskich szlaków kajakowych lub szlakiem papieskim, który pokrywa się z lubuskim szlakiem wodnym. Ważna będzie także współpraca pomiędzy sąsiednimi JST w zakresie budowania spójnej i komplementarnej oferty.

Tabela 15 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2

Jednostka Jednostka monitorująca Kluczowe działania Partnerzy Okres realizacji realizująca po stronie gminy Samorząd Województwa Burmistrz Urząd Miejski w Lubuskiego, Gminy Rozbudowa infrastruktury kajakowej Kargowej i 2016-2020 Kargowej z Powiatu pracownicy UM Zielonogórskiego, Świebodzińskiego Samorząd Województwa Burmistrz Lubuskiego, Aktywna promocja turystyki wodnej Urząd Miejski w Kargowej i Lokalna Grupa 2016-2020 wspólnie z innymi podmiotami Kargowej pracownicy UM Działania Stowarzyszenie Regionu Kozła Prywatni przedsiębiorcy Samorząd Wzmocnienie procesu inwestycji Burmistrz Województwa Prywatni prywatnych w zakresie gastronomii, Kargowej i Lubuskiego, 2016-2020 przedsiębiorcy hotelarstwa i agroturystyki pracownicy UM Lokalna Grupa Działania Stowarzyszenie Regionu Kozła Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 16 Wskaźniki do monitorowania

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Szacunkowa liczba turystów Urząd Miejski w Kargowej Statystyka gminna

Korzystający z noclegów w GUS Bank Danych Lokalnych turystycznych obiektach zakwaterowania zbiorowego Źródło: Opracowanie własne.

6.2.3. CEL OPERACYJNY II.3 POPRAWA OFERTY KULTURALNEJ I REKREACYJNO - SPORTOWEJ

Jednym z większych wyzwań Gminy Kargowa w perspektywie 2016-2020 jest rozwój oferty kulturalnej i rekreacyjno-sportowej, skierowanej zarówno do mieszkańców, jak i turystów odwiedzający gminę. Oferta powyższa powinna być urozmaicona, dostosowana do potrzeb społecznych, konkurencyjna w stosunku do innych możliwości zagospodarowania czasu wolnego oraz rozwijająca. Ofertę kulturalno-rozrywkową winno się budować wokół imprez o charakterze ponadlokalnym, bazujących na tradycji i specyfice Gminy Kargowa oraz we współpracy z zewnętrznymi organizatorami imprez kulturalnych i sportowych. Historia, bogactwo tradycji, folkloru Gminy Kargowa zobowiązuje władze, ale i każdego mieszkańca do ochrony i pielęgnowania lokalnych i regionalnych wartości kulturowych. W tym sensie zasadne jest wspieranie lokalnych zespołów i Kół Gospodyń Wiejskich. Rozwój turystyki i usług czasu wolnego możliwy będzie m.in. dzięki wsparciu dla rozwoju i modernizacji infrastruktury turystycznej oraz okołoturystycznej na terenie gminy. Zaplanowano przedsięwzięcia, mające na celu stworzenie oferty dla turystyki aktywnej – m.in. modernizacja ścieżek pieszych i rowerowych, prezentujących najciekawsze i najbardziej wartościowe miejsca pod względem krajobrazowym, historycznym, kulturowym czy przyrodniczym. Dla rozwijania talentów sportowych, utrzymania kondycji, sprawności, dobrego stanu zdrowia mieszkańców ważnym jest stwarzanie odpowiednich warunków dla aktywności rekreacyjno- sportowej. Wyzwaniem pozostaje aktywizacja oraz edukacja obywatelska i kulturalna, w szczególności dzieci i młodzieży, jak również upowszechnianie kultury fizycznej, co pozwoli na ich wszechstronny rozwój oraz podniesienie potencjału intelektualnego i społecznego.

Tabela 17 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.3 Kluczowe działania Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizująca monitorująca po realizacji stronie gminy

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Kontynuacja imprez o charakterze Urząd Miejski Burmistrz LGD Stowarzyszenie 2016-2020 ponadlokalnym – m.in. Święto w Kargowej Kargowej i Regionu Kozła, Czekolady, Festiwal Filmu i Teatru im. pracownicy UM organizacje Macieja Kozłowskiego. pozarządowe Organizacja wydarzeń kulturalnych, Urząd Miejski w Burmistrz Lokalna Grupa 2016-2020 bazujących na tradycjach i zwyczajach Kargowej Kargowej i Działania wiejskich oraz na produkcji rolnej pracownicy UM Stowarzyszenie (Region Kozła). Regionu Kozła, Podmioty gospodarcze, rolnicy, izby gospodarcze, placówki oświatowe, mieszkańcy, parafie, zespoły i artyści lokalni, media lokalne i regionalne Rozwój infrastruktury sportowo- Urząd Miejski w Burmistrz Samorząd 2016-2020 rekreacyjnej na terenie gminy poprzez Kargowej Kargowej i Województwa budowę / modernizacje obiektów pracownicy UM Lubuskiego sportowo-rekreacyjnych (m.in. miejsca do ćwiczeń, place zabaw, boiska)

Wspieranie i rozwój inicjatyw Urząd Miejski Burmistrz Samorząd 2016-2020 społeczno-kulturalnych służących w Kargowej Kargowej i Województwa integracji mieszkańców gminy pracownicy UM Lubuskiego, LGD Stowarzyszenie Regionu Kozła, organizacje pozarządowe Zwiększenie potencjału turystycznego Urząd Miejski w Burmistrz Samorząd 2016-2020 gminy m.in. poprzez modernizację Kargowej Kargowej i Województwa ścieżek rowerowych pracownicy UM Lubuskiego

Źródło: Opracowanie własne.

Tabela 18 Wskaźniki do monitorowania. Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Wartość środków publicznych Urząd Miejski w Kargowej Statystyka gminna przeznaczonych na stworzenie bazy infrastrukturalnej dla usług kulturalnych i rekreacyjno – sportowych Liczba uczestników imprez Urząd Miejski w Kargowej Statystyka gminna o charakterze ponadlokalnym Liczba inwestycji w zakresie Urząd Miejski w Kargowej Protokół odbioru prac. infrastruktury sportowo – rekreacyjnej Długość zmodernizowanych ścieżek Urząd Miejski w Kargowej Protokół odbioru prac. rowerowych Źródło: Opracowanie własne.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

6.3. OBSZAR 3. WYSOKA JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW

Cel strategiczny III: Sprawny i efektywny system usług publicznych wysokiej jakości, warunkujący odpowiednią jakość życia i pracy mieszkańców oraz podnoszący atrakcyjność inwestycyjną

6.3.1.CEL OPERACYJNY III.1 ROZWÓJ INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I KOMUNALNEJ

Infrastruktura techniczna – systemy, urządzenia, sieci przesyłowe i związane z nimi obiekty – to warunek zapewnienia zarówno optymalnej jakości życia mieszkańców, jak i element wpływający na procesy gospodarcze. Decyduje nie tylko o atrakcyjności gminy względem mieszkańców i turystów, ale także o atrakcyjności inwestycyjnej, stanowiąc warunek konieczny do prowadzenia działalności gospodarczej i wpływając na wzrost konkurencyjności gminy. Inwestycje w infrastrukturę stanowią siłę napędową gospodarki, a z drugiej strony rozwój działalności gospodarczej pobudza rozwój infrastruktury, gdyż podmioty zwiększają popyt na usługi infrastrukturalne. Inwestycje w infrastrukturę techniczną wpływają m.in. na wzrost zatrudnienia w budownictwie, ale także na zwiększenie dobrobytu społecznego poprzez jej pośredni wpływ na polepszenie zdrowotności, bezpieczeństwa i komfortu życia. To także czynniki tworzące odpowiedni klimat do inwestowania na terenie gminy. Pamiętać należy, że istniejąca infrastruktura (wodna, kanalizacyjna) ulega również ciągłej amortyzacji i konieczne są działania/nakłady przeciwdziałające jej degradacji, stąd wskazane kierunki interwencji obejmują nie tylko rozwój sieci, ale także poprawę stanu infrastruktury już istniejącej. Jedną z ważniejszych kwestii jest konieczność zagwarantowania dostępu do bieżącej wody oraz bezpieczeństwa sanitarnego. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury wodociągowo- kanalizacyjnej oraz budowa przydomowych oczyszczalni ścieków jest potrzebą wynikająca z podnoszenia standardów infrastrukturalnych na terenie gminy (komfort i jakość życia, pracy oraz wypoczynku) oraz zabezpieczania potrzeb w kontekście rozwoju nowych terenów mieszkaniowych, rekreacyjnych i inwestycyjnych. Wg danych z 2014 r. korzystający z instalacji (wodociągi, kanalizacja, gaz) stanowią w Gminie Kargowa 84,8% ogółu ludności (w tym na obszarze wiejskim: 76,8%), co jest wskaźnikiem niższym o niemal 10% od średniej dla całego województwa (94,3%). Największy problem z zaopatrzeniem, zwłaszcza w kanalizację jest na wsiach, ze względu na często rozproszoną zabudowę (wskaźnik korzystających z instalacji kanalizacyjnej na obszarze wiejskim Gminy Kargowa wynosi 0%, systemem kanalizacji istnieje w tylko mieście Kargowa). Istotna jest również rozbudowa sieci gazowniczej: co prawda w mieście Kargowa korzysta z niej 92,3% mieszkańców, ale już na obszarach wiejskich – 31,1%.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Aby zapewnić ochronę jakości powietrza, konieczne jest również wdrożenie programów wspierających wymianę źródeł energii / grzewczych na nowoczesne i ekologiczne, również w zakresie np. oświetlenia ulicznego, dzięki czemu oświetlenie będzie mniej energochłonne i bardziej oszczędne. Mimo już poczynionych inwestycji związanych z dostępem do Internetu na terenie gminy Kargowa (m.in. dwa projekty dofinansowane w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka), wciąż są miejscowości, w których problem dostępu jest nadal aktualny (okolice Karszyna, Obry Dolnej, Nowego i Starego Jaromierza), stąd planowane działania obejmują likwidację białych plam i zjawiska wykluczenia cyfrowego e-Inclusion w Gminie.

Tabela 19 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.1 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Rozwój i poprawa infrastruktury Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 kanalizacyjnej Kargowa Miasta Kargowa Województwa i pracownicy Lubuskiego, UM Kargowa WFOŚiGW, NFOŚiGW Budowa oczyszczalni ścieków Urząd Miasta Burmistrz 2016-2020 Kargowa Miasta Kargowa Samorząd i pracownicy Województwa UM Kargowa Lubuskiego, WFOŚiGW, NFOŚiGW Rozwój infrastruktury wodnej Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 Kargowa Miasta Kargowa Województwa i pracownicy Lubuskiego, UM Kargowa WFOŚiGW, NFOŚiGW Poprawa efektywności energetycznej Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 budynków użyteczności publicznej. Kargowa Miasta Kargowa Województwa i pracownicy Lubuskiego, UM Kargowa WFOŚiGW, NFOŚiGW Zwiększenie stosowanie Odnawialnych Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 Źródeł Energii na terenie Miasta i Gminy Kargowa Miasta Kargowa Województwa Kargowa i pracownicy Lubuskiego, UM Kargowa WFOŚiGW, NFOŚiGW

Rozwój społeczeństwa informacyjnego Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 poprzez poprawę dostępu do internetu Kargowa i inne Miasta Kargowa Województwa szerokopasmowego, likwidację białych jednostki z i pracownicy Lubuskiego, MAiC plam i zjawiska wykluczenia cyfrowego sektora UM Kargowa e-Inclusion publicznego i biznesowego Przebudowa i rozwój systemu Urząd Miasta Burmistrz Operatorzy sieci. 2016-2020 oświetlenia ulicznego. Kargowa Miasta Kargowa i pracownicy UM Kargowa

Źródło: Opracowanie własne

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 20 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Korzystający z sieci wodociągowej w GUS Bank danych lokalnych ludności ogółem Korzystający z sieci kanalizacyjnej w GUS Bank danych lokalnych ludności ogółem Korzystający z przydomowych Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna oczyszczalni ścieków w ludności ogółem Liczba inwestycji publicznych i Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna niepublicznych w zakresie OZE Liczba obiektów użyteczności Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna publicznej o zwiększonej efektywności energetycznej Źródło: Opracowanie własne

6.3.2. CEL OPERACYJNY III.2 ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ GMINY

Dostępność komunikacyjna jest istotnym warunkiem konkurencyjności gminy i wpływa na szereg sfer: od poziomu życia po atrakcyjność inwestycyjną. Definiowana może być jako łatwość osiągnięcia przez danego użytkownika określonej lokalizacji z innej/innych lokalizacji. W przypadku gminy Kargowa szczególnie ważna jest dostępność do południowej stolicy regionu – Zielonej Góry oraz miast subregionalnych. Dostępność ta decyduje o możliwości dostępu do rynków pracy, pozyskania szerszego kręgu odbiorców usług, zaspokojenia potrzeb usługowych (handel, kultura, edukacja, zdrowie), pozwala na sprawny przepływ informacji i kapitału ludzkiego. Gmina Kargowa ma dogodne położenie, w pobliżu szlaku tranzytowego S3 oraz autostrad A2 i A4, w niewielkiej odległości od regionalnego portu lotniczego Zielona Góra – Babimost, węzła kolejowego w Zbąszynku i drogi krajowej nr 32 Poznań – Zielona Góra - Gubin. Gmina posiada również tereny objęte Kostrzyńsko – Słubicką Specjalną Strefą Ekonomiczną, oferuje także tereny inwestycyjne, w tym grunty pod zabudowę przemysłową, przemysłowo - składowo – magazynową oraz mieszkaniową. Na terenie miasta i gminy Kargowa funkcjonuje około 540 podmiotów gospodarki narodowej, w tym ok. 400 w mieście Kargowa. Filarem gospodarki jest firma Nestle Polska S.A. Oddział w Kargowej – strefa wzmożonej aktywności gospodarki dobrze rokuje na przyszłość, stanowiąc szansę przyciągnięcia kolejnych inwestorów. Gmina Kargowa należy do Aglomeracji Zielonogórskiej – stowarzyszenia, którego członkami zwykłymi są 23 podmioty (w tym 22 gminy oraz Stowarzyszenie „Lubuskie Trójmiasto”), mającego na celu inicjowanie, propagowanie, przygotowanie i realizację wspólnych przedsięwzięć służących rozwojowi gospodarczemu obszaru aglomeracji, m.in. poprzez: promocję terenów inwestycyjnych, stref gospodarczych i parków technologicznych, pozyskiwanie nowych inwestorów, przyjmowanie priorytetów w zakresie infrastruktury

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety komunikacyjnej (m.in. drogowej, kolejowej, lotniczej, wodnej) oraz wspieranie przedsięwzięć turystycznych o charakterze ponadgminnym (ścieżki rowerowe, szlaki wodne). Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania Gmina Kargowa ma bardzo dobre warunki do rozwoju przedsiębiorczości. Zapewnienie dobrej dostępności komunikacyjnej (obwodnica pozwalająca na ograniczenie ruchu tranzytowego przebiegającego przez Kargową i Chwalim, poprawa stanu dróg powiatowych i wojewódzkich) jest tu jednym z kluczowych warunków umożliwiających wykorzystanie możliwości, jakie daje Gminie jej położenie. Budowa i modernizacja dróg (zwłaszcza we wsiach), wraz z budową stacji paliw zostały także wskazane przez niemal wszystkich ankietowanych mieszkańców jako najpilniejsze zadania gminy, a jednocześnie dobra komunikacja drogowa wskazywana była jako jedna z szans rozwojowych dla obszaru gminy. Budowa wysokiej wewnętrznej i zewnętrznej dostępności komunikacyjnej opierać się będzie m.in. na rozwoju sieci dróg lokalnych oraz współdziałaniu z innymi zarządcami dróg w zakresie modernizacji i rozbudowy sieci dróg o znaczeniu ponadlokalnym. Kooperacja winna być rozwijana zarówno z Zarządem Dróg Wojewódzkich jak i Powiatowym Zielonogórskim Zarządem Dróg. Nadal część dróg w gminie stanowią drogi gruntowe (dotyczy to również Kargowej) - rozbudowa oraz konserwacja dróg są więc konieczne, aby spełniały one normy i przystawały do nowych warunków społeczno-gospodarczych, takich jak zwiększony ruch, a także stymulowały rozwój terenów mieszkaniowych, nowych zakładów pracy czy ośrodków turystyki i rekreacji (zapewnienie komfortu i dobrej jakości dojazdu do posesji oraz zakładów pracy i miejsc wypoczynku). Niezbędne są również nowe inwestycje w zakresie tworzenia miejsc parkingowych - w szczególności przy obiektach użyteczności publicznej i turystycznych, jak również budowa ciągów pieszych i tras rowerowych o charakterze komunikacyjnym i turystycznym. Inwestycje obejmujące przebudowę nawierzchni jezdni, budowę chodników, wyznaczenie przejść dla pieszych oraz budowę parkingów będą miały wpływ również na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego, dzięki uspokojeniu ruchu, separowaniu ruchu pieszego i rowerowego od ruchu pojazdów mechanicznych, poprawie oznakowania i oświetlenia drogi, a także jej wyposażenia w sygnalizację świetlną. Co prawda przez miasto Kargowa przebiega sieć autobusowa, łącząca miasto z głównymi miastami województwa oraz miejscowościami pozaregionalnymi (Wolsztyn, Poznań), jednakże sieć komunikacyjna, głównie autobusowa na terenie gminy obsługuje tylko część jej obszaru – stąd jednym z priorytetów pozostaje organizacja nowoczesnego, sprawnego i przyjaznego pasażerom transportu zbiorowego, oferującego zoptymalizowany i dostosowany do potrzeb mieszkańców rozkład jazdy.

Tabela 21 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.1 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Rozwój i poprawa stanu gminnej Urząd Miasta Burmistrz Lubuski Urząd 2016-2020 infrastruktury drogowej Kargowa Miasta Kargowa Wojewódzki i pracownicy (Program rozwoju

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

UM Kargowa drogowej infrastruktury gminnej i powiatowej) Zwiększenie zewnętrznej dostępności Urząd Miasta Burmistrz Zarząd Dróg 2016-2020 komunikacyjnej gminy poprzez Kargowa Miasta Kargowa Wojewódzkich współpracę z innymi zarządcami dróg w Zarząd Dróg i pracownicy Powiatowy Zarząd szczególności z Zarządem Dróg Wojewódzkich UM Kargowa Dróg Wojewódzkich i Powiatowym Powiatowy Zielonogórskim Zarządem Dróg Zarząd Dróg Współpraca w zakresie transportu Urząd Miasta Burmistrz Aglomeracja 2016-2020 zbiorowego na terenie Miasta i Gminy Kargowa Miasta Kargowa Zielonogórska, Kargowa i pracownicy UM Kargowa UM Kargowa Tworzenie miejsc parkingowych, Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 szczególnie przy obiektach użyteczności Kargowa Miasta Kargowa Województwa publicznej i obiektach turystycznych i pracownicy Lubuskiego, UM Kargowa Lubuski Urząd Wojewódzki

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 22 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba miejsc parkingowych na Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna terenie gminy Wartość środków publicznych, Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy przeznaczonych na rozwój i poprawę Kargowa stanu gminnej infrastruktury drogowej Wartość środków publicznych, Starostwo Powiatowe Statystyka powiatowa przeznaczonych na rozwój i poprawę stanu powiatowej infrastruktury drogowej Wartość środków publicznych, Zarząd Dróg Wojewódzkich Statystyka ZDW przeznaczonych na rozwój i poprawę stanu wojewódzkiej infrastruktury drogowej Źródło: Opracowanie własne

6.3.3. CEL OPERACYJNY III.3 WSPARCIE SYSTEMU ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM PUBLICZNYM

Zapewnienie wysokiego poczucia bezpieczeństwa publicznego, warunkującego sprawne funkcjonowanie społeczeństwa, wymaga szerokiej i kompleksowej współpracy wszystkich służb publicznych i odbywać się powinno na różnych płaszczyznach życia mieszkańców. Jednym z instrumentów wspierających utrzymania porządku i ładu publicznego będzie rozwój systemów bezpieczeństwa. Celem zmniejszenia prawdopodobieństwa występowania niepożądanych sytuacji, zniechęcenia przed atakami wandalizmu i przestępstwami, monitoringiem wizyjnym objęte

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety zostaną kolejne miejsca na terenie Gminy Kargowa (obecnie system taki funkcjonuje na terenie rekreacyjnym nad rzeką w Kargowej oraz na Rynku w Kargowej), w tym budynki użyteczności publicznej i kulturalno-oświatowe. Monitoring, a w konsekwencji szybsze reagowanie służb bezpieczeństwa i większa wykrywalność sprawców, wzmocni poczucie bezpieczeństwa mieszkańców gminy. Dla zapewnienia bezpieczeństwa publicznego niezbędna jest współpraca władz samorządowych z Policją, strażami gminnymi, strażami pożarnymi i organizacjami pozarządowymi oraz ludnością – pomaga to poprawnie diagnozować i analizować zagrożenia na terenie gminy. Jednym z rekomendowanych rozwiązań jest opracowanie lokalnego programu bezpieczeństwa, ew. dodatkowo stworzenie centrów koordynujących działania wszystkich instytucji publicznych i prywatnych zaangażowanych w realizację programu i partycypujących w kosztach jego realizacji. Gmina powinna szybko reagować na nowo pojawiające się zagrożenia dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz realizować działania prewencyjne. Jednym ze sposobów jest tworzenie świetlic terapeutycznych dla młodzieży/klubów młodzieżowych, równie ważna jest poprawa bezpieczeństwa dzieci w szkole i w drodze do szkoły. Bezpieczeństwo zapewnia również poprawnie przygotowana infrastruktura: ścieżki rowerowe, bezkolizyjne ronda, nowoczesne oświetlenie, systemy monitorujące obwodnice. Niezbędne są działania wspierające Ochotnicze Straże Pożarne – w zakresie modernizacji strażnic oraz wyposażenia w nowoczesny, spełniający wszelkie wymagania i normy sprzęt ratowniczy, co przysłuży się jakości i szybkości interwencji straży, zarówno w przypadku pożarów, jak i powodzi oraz innych zdarzeń. Ochotnicza Straż Pożarna może pełnić także inną rolę: organizować dla lokalnej młodzieży rozgrywki sportowe, ogniska, wyjazdy na wycieczki, prowadzić szeroką działalność szkoleniową i profilaktyczną. Inicjatywami do rozważenia są również: wprowadzenie wychowania komunikacyjnego w szkołach podstawowych i gimnazjach, uruchomienie „telefonu zaufania” (którego funkcjonowanie sprawdza się w małych miejscowościach - brak anonimowości, lęk przed ujawnianiem problemów), lokalny system pomocy osobom doświadczającym przemocy w rodzinie, czy wspieranie sąsiedzkich programów/inicjatyw przeciwdziałania przestępczości. Powyższe przedsięwzięcia pomogą kreować wizerunek gminy jako miejsca bezpiecznego oraz przyjaznego do życia i pracy.

Tabela 23 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.3 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Monitoring strategicznych miejsc na Urząd Miasta Burmistrz Komenda 2016-2020 terenie gminy. Kargowa Miasta Kargowa Powiatowa Policji i pracownicy UM Kargowa Wspieranie Ochotniczych Straży Urząd Miasta Burmistrz OSP Smolno 2016-2020 Pożarnych w Smolnie Wielkim, Starym Kargowa Miasta Kargowa Wielkie Jaromierzu i Kargowej w zakresie i pracownicy OSP Kargowa doposażenia poszczególnych w UM Kargowa

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety nowoczesny i wydajny sprzęt.

Wzmocnienie bezpieczeństwa Urząd Miasta Burmistrz Komenda Miejska 2016-2020 publicznego poprzez edukację Kargowa Miasta Kargowa Policji w Zielonej zwiększającą bezpieczeństwo. i pracownicy Górze, Posterunek Pilotażowy program bezpieczeństwa UM Kargowa Policji dzieci i młodzieży na drogach przebiegających przez Gminę Poprawa bezpieczeństwa dzieci w Urząd Miasta Burmistrz Posterunek Policji 2016-2020 szkole i w drodze do szkoły poprzez Kargowa Miasta Kargowa wprowadzenie wychowania i pracownicy komunikacyjnego w szkołach UM Kargowa podstawowych i gimnazjach Wzmocnienie bezpieczeństwa Urząd Miasta Burmistrz Lubuski Urząd 2016-2020 publicznego w zakresie ochrony Kargowa Miasta Kargowa Wojewódzki przeciwpowodziowej. i pracownicy UM Kargowa

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 24 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba zniszczeń mienia publicznego Komenda Miejska Policji w Zielonej Statystyki policji Górze Wartość inwestycji w zakresie Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy bezpieczeństwa powodziowego Kargowa Liczba akcji edukacyjnych dla dzieci i Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy młodzieży dotyczących Kargowa bezpieczeństwa na drogach Liczba zakupionych środków trwałych Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy na rzecz OSP Kargowa Źródło: Opracowanie własne

6.3.4. CEL OPERACYJNY III.4 ROZWÓJ SPRZYJAJĄCY WŁĄCZENIU SPOŁECZNEMU I BEZPIECZEŃSTWU ZDROWOTNEMU MIESZKAŃCÓW

Głównym celem działań podejmowanych w ramach celu dotyczącego rozwoju sprzyjającemu włączeniu społecznemu i bezpieczeństwu zdrowotnemu mieszkańców Gminy Kargowa jest poprawa komfortu i jakości życia. Jakość życia w tym kontekście to produkt wzajemnego oddziaływania warunków społecznych, zdrowotnych, ekonomicznych i środowiskowych, które wpływają na rozwój indywidualny i społeczny. Oznacza wszystko, co składa się na zdolność prowadzenia normalnego życia, poczucia bezpieczeństwa i własnej wartości oraz możliwość wykorzystania zdolności intelektualnych i psychofizycznych w dążeniu do realizacji celów osobistych oraz samourzeczywistnienia.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Z roku na rok w Gminie Kargowa wzrasta zapotrzebowanie na świadczenia i usługi pomocy społecznej, przede wszystkim ze względu na pogłębianie się nierówności społecznych i poszerzanie się obszarów ubóstwa (co prowadzi do pogorszenia sytuacji życiowej coraz większej liczby rodzin), ale również z powodu coraz większej świadomości społecznej na temat możliwości korzystania z różnych form pomocy. Działania skierowane na podniesienie jakości życia w Gminie Kargowa mogą mieć różny charakter: od interwencyjnych (ratownictwo, likwidacja niedoborów spowodowanych ubóstwem, nierównością i patologiami społecznymi) po asekuracyjne, uprzedzające pojawienie się sytuacji zagrażających bezpieczeństwu socjalnemu. Dysfunkcje społeczne w postaci ubóstwa (główny powód przyznawania pomocy społecznej w Gminie), bezrobocia, niepełnosprawności czy uzależnienia wymagają zastosowania skutecznych metod aktywnego przeciwdziałania, wdrażanych w ramach współpracy podmiotów działających m.in. w obszarze pomocy społecznej, edukacji, ochrony zdrowia, bezpieczeństwa publicznego. Zapewni to efektywność działań i w rezultacie przyczyni się zarówno do zbudowania przyjaznego klimatu gminy w sferze społecznej, jak i zmniejszenia obciążeń budżetu Gminy Kargowa z tytułu transferów socjalnych, zwłaszcza kontekście rosnącej w ostatnich latach liczby klientów pomocy społecznej w gminie. Uczniowskie Kluby Sportowe, Miejski Klub Sportowy ,,Cargovia”, Lubuski Klub Turystyczny ,,Agroś”, Centrum Wspierania Rozwoju Społecznego „Gniazdo” oraz świetlice (po dokonaniu niezbędnych remontów i rozbudowie) mogą przejąć funkcje prewencyjne w zakresie bezpieczeństwa socjalnego. Funkcjonujący w gminie Kargowski Uniwersytet Trzeciego Wieku może pełnić ważną rolę w kontekście postępujących procesów demograficznych - starzenia się społeczeństwa i konieczności poświęcania coraz większej uwagi wsparciu działań skierowanych do seniorów i zbudowania oferty specjalistycznych usług adresowanych dla tej grupy, co będzie przeciwdziałać izolacji i wykluczeniu społecznemu tej grupy osób zamieszkujących gminę. W upowszechnianiu tych usług szczególne znaczenie będzie mieć czynna współpraca struktur gminy z organizacjami pozarządowymi, która pozwoli na prawidłowe diagnozowanie problemów i potrzeb mieszkańców gminy, a także umożliwi skuteczniejsze zaspokajanie tych potrzeb. Sektor pozarządowy powinien stać się ważnym partnerem samorządu gminy w zaspokajaniu potrzeb wielu grup mieszkańców nie tylko w zakresie pomocy społecznej, ale we wszystkich dziedzinach usług społecznych. Aktywność społeczna mieszkańców, ukierunkowana na współdziałanie ze społecznościami lokalnymi, pozwoli na efektywniejsze wykonywanie zadań własnych samorządu gminy. Pamiętać również należy, że warunkiem włączenia osób starszych i niepełnosprawnych w życie publiczne i umożliwienia im korzystania z usług publicznych jest wykonanie opracowania planistycznego miasta, uwzględniającego likwidację barier architektonicznych i zapewnienie dostępności do obiektów użyteczności publicznej. Kwestią (wskazaną również przez mieszkańców Gminy Kargowa) wymagającą interwencji jest dostęp do usług ochrony zdrowia oraz brak specjalistów medycznych.

Tabela 25 Kluczowe działania. Cel operacyjny III.4

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Wprowadzenie nowych rozwiązań w Ośrodek Burmistrz Samorząd 2016-2020 celu identyfikacji i łagodzenia Pomocy Miasta Kargowa Województwa problemów społecznych na terenie Społecznej w i pracownicy Lubuskiego, gminy. Kargowej UM Kargowa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, inne instytucje rynku pracy Programy aktywnej integracji Gminny Burmistrz Samorząd 2016-2020 realizowane przez ośrodki pomocy Ośrodek Miasta Kargowa Województwa społecznej Pomocy i pracownicy Lubuskiego, Społecznej UM Kargowa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Powiatowy Urząd Pracy, inne instytucje rynku pracy Programy aktywnej integracji Ośrodek Burmistrz Podmioty szeroko 2016-2020 realizowane przez inne podmioty Pomocy Miasta Kargowa rozumianej Społecznej w i pracownicy ekonomii Kargowej UM Kargowa społecznej Podmioty szeroko rozumianej ekonomii społecznej Organizowanie i wspieranie Ośrodek Burmistrz Samorząd 2016-2020 różnorodnych form pomocy społecznej, Pomocy Miasta Kargowa Województwa w tym świetlic socjoterapeutycznych, Społecznej w i pracownicy Lubuskiego, oddziałów dziennych, ośrodków Kargowej UM Kargowa organizacje wsparcia czy warsztatów terapii pozarządowe zajęciowej. Działania na rzecz wyrównywania szans Ośrodek Burmistrz Samorząd 2016-2020 osób niepełnosprawnych i umożliwienia Pomocy Miasta Kargowa Województwa im dostępu do usług publicznych. Społecznej w i pracownicy Lubuskiego, Kargowej UM Kargowa organizacje pozarządowe

Wspieranie programów i inicjatyw Ośrodek Burmistrz Ministerstwo 2016-2020 skierowanych do osób starszych, Pomocy Miasta Kargowa Pracy i Polityki mających na celu włączenie tych osób w Społecznej w i pracownicy Społecznej, życie publiczne Kargowej UM Kargowa organizacje senioralne

Poszerzanie zasobów mieszkań Urząd Miasta Burmistrz Ośrodek Pomocy 2016-2020 socjalnych. Kargowa Miasta Kargowa Społecznej, Bank i pracownicy Gospodarstwa UM Kargowa Krajowego

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Wdrażanie programów Urząd Miasta Burmistrz Podmioty 2016-2020 profilaktycznych, badań i konsultacji Kargowa Miasta Kargowa lecznicze, medycznych. i pracownicy organizacja UM Kargowa pozarządowe

Aktywna edukacja na rzecz zdrowego Urząd Miasta Burmistrz Szkoły, 2016-2020 stylu życia. Kargowa Miasta Kargowa organizacje i pracownicy pozarządowe UM Kargowa

Działania ukierunkowane na Urząd Miasta Burmistrz Jednostki 2016-2020 zwiększenie dostępu do usług Kargowa Miasta Kargowa Podstawowej medycznych, w tym specjalistycznych i pracownicy Opieki UM Kargowa Zdrowotnej w Gminie Kargowa

Źródło: Opracowanie własne

Tabela 26 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba osób korzystających ze Ośrodek Pomocy Społecznej w Statystyka Ośrodka Pomocy wsparcia w ramach pomocy Kargowej Społecznej społecznej Wartość inwestycji z zakresu Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy infrastruktury zdrowotnej Kargowa Liczba akcji profilaktycznych Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna

Liczba działań/inicjatyw Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna, Budżet Gminy skierowanych na wsparcie osób Kargowa starszych i niepełnosprawnych Liczba mieszkań socjalnych oddanych Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna do użytku Źródło: Opracowanie własne

6.4. OBSZAR NR 2. EFEKTYWNE ZARZĄDZANIE ROZWOJEM GMINY

6.4.1. CEL OPERACYJNY II.1 SPRAWNE I EFEKTYWNE ZARZĄDZANIE TERYTORIALNE

Instrumentem zarządzania terytorialnego, czyli sprawczego działania władz odpowiedniego szczebla na określonym obszarze jest administracja publiczna. Zadania i przedsięwzięcia w ramach celu operacyjnego II.1 Sprawne i efektywne zarządzanie terytorialne stanowią odpowiedź na rosnące

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety oczekiwania klientów względem organów administracji publicznej. W swojej treści nawiązują w szczególności do zapisów Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie oraz strategii „Sprawne Państwo 2020”, która ma doprowadzić do zwiększenia skuteczności i efektywności państwa otwartego na współpracę z obywatelami. Zasadniczym problemem organów administracji, również lokalnej, jest zapewnienie sprawnej realizacji zadań publicznych. Ich struktura powinna być ukształtowana w sposób pozwalający na jak najpełniejsze zaspokajanie potrzeb obywateli oraz optymalizowanie wykorzystania ograniczonych zasobów. Instrumenty realizacji polityki rozwoju w latach 2014-2020 warunkują konieczność zacieśnienia współpracy, skoordynowania działań podejmowanych przez samorządy oraz podmioty prywatne i organizacje pozarządowe w zakresie realizacji usług publicznych na rzecz mieszkańców, co pozwoli na podniesienie spójności i konkurencyjności regionów. Dotyczy to również Gminy Kargowa. Niezbędne są działania doskonalące, dopasowujące funkcjonowanie administracji do coraz wyższych wymagań społeczeństwa informacyjnego oraz podnoszące jej sprawność, skuteczność, dokładność i ekonomiczność. W Programie Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2014-2020 zaplanowano kierunki związane z poprawą funkcjonowania administracji w zakresie podniesienia sprawności działania Urzędu Miasta w Kargowej, doskonalenia kwalifikacji pracowników, e-administracji oraz budowy i promocji marki gminy.

Tabela 27 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.1 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Wdrożenie idei e-goverment w Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 administracji samorządowej Gminy Kargowa Miasta Kargowa Województwa Kargowa (cyfryzacja obsługi klienta) i pracownicy Lubuskiego UM Kargowa Wysoka sprawność administracyjna, Urząd Miasta Burmistrz Ministerstwo 2016-2020 m.in. poprzez system szkoleń Kargowa Miasta Kargowa Administracji i pracowników i wdrażanie nowoczesnych i pracownicy Cyfryzacji instrumentów zarządzania publicznego, UM Kargowa a także rozwój usług elektronicznych Wdrożenie nowoczesnych metod Urząd Miasta Burmistrz Ministerstwo 2016-2020 zarządzania administracją (np. metoda Kargowa Miasta Kargowa Administracji i CAF – Wspólna Metoda Samooceny albo i pracownicy Cyfryzacji inny system zarządzania jakością. UM Kargowa Wdrożenie systemu zarządzania Urząd Miasta Burmistrz Ministerstwo 2016-2020 satysfakcją klienta zewnętrznego o Kargowa Miasta Kargowa Administracji i wewnętrznego – zmiana podejścia w i pracownicy Cyfryzacji obsłudze klienta UM Kargowa Promowanie systemu wartości Urząd Miasta Burmistrz Jednostki 2016-2020 etycznych wśród pracowników Kargowa Miasta Kargowa organizacyjne samorządowych, przejrzystość pracy i pracownicy gminy urzędu (w załatwianiu spraw i w UM Kargowa dostępie do informacji publicznej). Źródło: opracowanie własne

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 28 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba projektów z zakresu e- Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. administracji Liczba uruchomionych e-usług Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna.

Liczba szkoleń Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna.

Liczba wdrożonych systemów Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. zarządzania jakością pracy administracji samorządowej Odsetek klientów zadowolonych z Urząd Miasta Kargowa Ankieta subiektywna usług Urzędu Miasta Kargowa Źródło: Opracowanie własne

6.4.2. CEL OPERACYJNY II.2 WIELOFUNKCYJNY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH

Wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich to różnicowanie działalności gospodarczej na tych obszarach, tworzenie przyjaznego środowiska dla ludności wiejskiej i ożywianie obszarów wiejskich. Polega na zmianie pojmowania i traktowania terenów wiejskich jako obszarów monofunkcyjnych, na których dominuje rolnictwo i produkcja rolnicza. Celem jest poprawa sytuacji bytowej mieszkańców, dzięki rozwijaniu różnorodnych form aktywności społecznej, kulturalnej i gospodarczej (w szczególności pozarolniczej). Warunkiem wielofunkcyjnego rozwoju wsi jest rozwój odpowiedniej infrastruktury, odpowiadającej na zdiagnozowane zapotrzebowanie i uwzględniającej potrzeby lokalne oraz stworzenie oferty wspierająco-doradczej dla mieszkańców w zakresie profesjonalizacji produkcji rolniczej oraz aktywności około- i pozarolniczej. Uwzględniając założenia Strategii Rozwoju Województwa Lubuskiego oraz wytyczne płynące z dokumentów nadrzędnych, a także wyniki diagnozy społeczno-gospodarczej i przeprowadzonej analizy strategicznej SWOT, wielofunkcyjny rozwój terenów wiejskich Gminy Kargowa uznano za jeden z priorytetów rozwojowych w perspektywie 2020 roku.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Tabela 29 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2 Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Rozwój oferty sportowo-rekreacyjnej i Urząd Miasta Burmistrz Samorząd 2016-2020 kulturalnej na terenach wiejskich gminy Kargowa Miasta Kargowa Województwa m.in. poprzez rozbudowę i modernizację i pracownicy Lubuskiego infrastruktury oraz doposażenie UM Kargowa obiektów. Promocja instrumentów wsparcia dla Urząd Miasta Burmistrz Ośrodek 2016-2020 rozwoju ekologicznego rolnictwa i Kargowa Miasta Kargowa Doradztwa przetwórstwa rolno-spożywczego i pracownicy Rolniczego w UM Kargowa Kalsku Rozwój systemu doradztwa i wsparcia Urząd Miasta Burmistrz Ośrodek 2016-2020 pośredniego dla przedsiębiorczości Kargowa Miasta Kargowa Doradztwa opartej na rolnictwie i pracownicy Rolniczego w UM Kargowa Kalsku Wsparcie marketingu wysokiej jakości Urząd Miasta Burmistrz Ośrodek 2016-2020 produktów żywności regionalnej Kargowa Miasta Kargowa Doradztwa i pracownicy Rolniczego w UM Kargowa Kalsku Wspieranie rozwoju działalności Urząd Miasta Burmistrz Ośrodek 2016-2020 pozarolniczej na terenach wiejskich Kargowa Miasta Kargowa Doradztwa i pracownicy Rolniczego w UM Kargowa Kalsku, Lokalna Grupa Działania Regionu Kozła Źródło: opracowanie własne

Tabela 30 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba rolników, którzy skorzystali z Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. oferty szkoleniowo-doradczej w zakresie kształcenia nowych kwalifikacji w zawodach nierolniczych Liczba ekologicznych gospodarstw Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. rolnych Wartość środków publicznych Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. przeznaczonych na rozwój bazy infrastrukturalnej dla usług kulturalnych Źródło: Opracowanie własne.

6.4.3. CEL OPERACYJNY II.3 OCHRONA PRZYRODY ORAZ WYKORZYSTANIE ŚRODOWISKA NATURALNEGO DLA ROZWOJU GMINY

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Obszar Gminy Kargowa należy do rejonów atrakcyjnych pod względem jakości zasobów środowiska przyrodniczego. Walory przyrodnicze i zróżnicowanie krajobrazowe zapewniają komfort zamieszkiwania mieszkańcom gminy, dają także możliwości rozwoju gospodarki turystycznej. Z drugiej strony obecność złóż gazu ziemnego i ropy naftowej daje nadzieję na przyszłe profity z ich ewentualnej eksploatacji. Racjonalne korzystanie z tych zasobów musi opierać się o strategiczne rozstrzygnięcia dotyczące gospodarowania wszystkimi elementami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, czyli rozwoju społeczno-gospodarczego w harmonii, zgodzie i przy poszanowaniu uwarunkowań środowiskowych. W ramach niniejszego celu zaplanowano racjonalizację zużycia energii, surowców i minerałów, wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych oraz rozwój oferty turystycznej opartej o walory środowiska. Ochrona przyrody realizowana będzie także poprzez wyznaczenie i wprowadzenie do planów zagospodarowania przestrzennego wytycznych z map zagrożeń i ryzyk przyrodniczych oraz określenie zasad właściwego gospodarowania terenami zagrożonymi, np. powodzią czy suszą hydrologiczną. Podstawę polityki ochrony środowiska naturalnego i dziedzictwa przyrodniczego gminy stanowić będzie jednak nade wszystko aktywna edukacja obywatelska w zakresie ekologii. Działania kierowane do dzieci i młodzieży odbywać się będą zarówno w ramach normalnego procesu edukacji od szkoły podstawowej, jak również w ramach zajęć poza normalnymi godzinami nauki. Promocja postaw proekologicznych oraz zmiana dotychczasowych przyzwyczajeń osób dorosłych realizowana będzie poprzez szeroki wachlarz działań, jak np. akcje marketingowe w mediach, konkursy i kampanie społeczne. Szersze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii pozwoli nie tylko ograniczyć koszty pozyskania energii, ale również zachować w dobrym stanie środowisko naturalne. Pozytywne przykłady w Gminie już są, np. kolektory słoneczne i kotłownia gazowa zastosowane w Szpital Rehabilitacyjno-Leczniczy dla Dzieci Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Wojnowie. Drogą do oszczędności są także inwestycje termomodernizacyjne kolejnych budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych. W Gminie Kargowa w ostatnich latach powoli, ale systematycznie rośnie liczba miejsc noclegowych w turystycznych obiektach noclegowych, następuje również stały wzrost liczby korzystających z nich turystów (aczkolwiek niemal wyłącznie krajowych). Duże kompleksy leśne, jeziora i zabytki są niewątpliwą atrakcją, lecz po wdrożeniu ciekawych produktów turystycznych, skierowanych również do turysty zagranicznego, gmina miałaby szansę lepiej wykorzystać posiadany potencjał. Przełomem dla Gminy byłaby decyzja Ministra Środowiska o eksploatacji złóż gazu ziemnego i ropy naftowej. Istniejące na terenie Gminy złoża gazu zostały już dokładnie zdiagnozowane, a ich wydobycie oceniane jest jako opłacalne, zwłaszcza w kontekście nowych technologii pozwalających na tańsze wydobycie i odsiarczenie surowca. Eksploatacja złóż oznacza dla Gminy przede wszystkim duży wzrost dochodów z tytułu podatków i opłat eksploatacyjnych, które można przeznaczyć na inwestycje infrastrukturalne w gminie (np. drogi), a także wzrost liczby nowych miejsc pracy.

Tabela 31 Kluczowe działania. Cel operacyjny II.2

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Kierunki interwencji Jednostka Jednostka Partnerzy Okres realizacji realizująca monitorująca po stronie gminy

Tworzenie warunków Racjonalne Podmioty Burmistrz WFOŚIGW 2016-2020 wykorzystanie surowców gospodarcze Miasta Kargowa Samorząd energetycznych i realizacja inwestycji Mieszkańcy i pracownicy Województwa związanych z wykorzystaniem UM Kargowa Lubuskiego odnawialnych źródeł energii np. farmy fotowoltaiczne, wiatrowe, instalacje prosumenckie Poprawa stanu środowiska naturalnego Urząd Miasta Burmistrz WFOŚIGW, 2016-2020 poprzez wyeliminowanie pokryć Kargowa Miasta Kargowa mieszkańcy, dachowych i innych odpadów i pracownicy podmioty zawierających azbest UM Kargowa gospodarcze Wzrost ekologicznej świadomości Urząd Miasta Burmistrz Szkoły, 2016-2020 mieszkańców poprzez kampanie Kargowa Miasta Kargowa organizacje edukacyjne i promocję postaw i pracownicy ekologiczne proekologicznych UM Kargowa Wdrożenie nowych i rozwój istniejących, Urząd Miasta Burmistrz Lokalna Grupa 2016-2020 kompleksowych produktów Kargowa Miasta Kargowa Działania turystycznych i pracownicy Regionu Kozła UM Kargowa Dążenie do podjęcia decyzji o Urząd Miasta Burmistrz Gmina 2016-2020 eksploatacji złóż gazu ziemnego na Kargowa Miasta Kargowa Babimost, terenie Gminy Kargowa i pracownicy Gmina UM Kargowa Zbąszynek, Ministerstwo Środowiska Termomodernizacja budynków Urząd Miasta Burmistrz WFOŚIGW 2016-2020 mieszkalnych, komunalnych i Kargowa Miasta Kargowa Samorząd użyteczności publicznej i pracownicy Województwa UM Kargowa Lubuskiego Źródło: opracowanie własne

Tabela 32 Wskaźniki do monitorowania Wskaźnik realizacji Źródło danych Metoda pozyskania danych

Liczba kampanii społecznych dot. Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. kształtowania i promocji postaw proekologicznych Liczba instalacji OZE w domach Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. mieszkańców i firmach Liczba gospodarstw, z których Urząd Miasta Kargowa Statystyka gminna. usunięto azbest Liczba turystów odwiedzających Bank Danych Lokalnych GUS statystyka publiczna Gminę, korzystających z noclegów Źródło: Opracowanie własne

7. PLAN FINANSOWY REALIZACJI PROGRAMU ROZWOJU

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Realizacja części zadań wymaga nakładów finansowych przekraczających możliwości budżetu Gminy Kargowa, dlatego niezbędne jest poszukiwanie zewnętrznych źródeł finansowania. Szanse na to stwarzają m.in. programy operacyjne związane między innymi z trwającą perspektywą finansową funduszy europejskich. Dlatego konieczne jest ich staranne monitorowanie w zakresie pojawiających się możliwości, a następnie bardzo skuteczne aplikowanie o wsparcie. Środki te powinny być wykorzystywane w jeszcze większym niż do tej pory stopniu, bowiem ich dostępność po roku 2020 będzie prawdopodobnie wyraźnie mniejsza. Ograniczeniem na jakie Kargowa napotka z pewnością, będzie zdolność gminy do zapewnienia wkładu własnego. Dlatego pozyskiwanie zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji rozwojowych nie może ograniczać się do aplikowania o środki pochodzące z programów Unii Europejskiej, ale musi uwzględniać też angażowanie kapitału prywatnego, czy optymalizację zadłużenia i gospodarowania majątkiem. Program Rozwoju Gminy Kargowa realizowany będzie w kontekście założeń nakreślonych dla całego województwa lubuskiego i kraju. Dlatego jego spójność z dokumentami strategicznymi dla tych obszarów jest nie tylko naturalna, ale wręcz konieczna. Zapewni ona bowiem możliwość korzystania ze wsparcia finansowego w ramach programów krajowych oraz programów finansowych z funduszy Unii Europejskiej. Perspektywa czasowa aktualnego dokumentu nie przypadkowo jest całkowicie zbieżna z aktualną perspektywą finansową funduszy europejskich. Stanowić one bowiem powinny bardzo istotny element finansowania znacznej części działań podejmowanych przy jej realizacji. Dlatego niezwykle ważne jest racjonalne wykorzystanie środków finansowych możliwych do pozyskania w ramach unijnej polityki rozwoju. Zbudowanie przy ich wykorzystaniu trwałych podstaw rozwoju gospodarczego i społecznego będzie miało kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju gminy. Umowa Partnerstwa jest dokumentem określającym kierunki interwencji w latach 2014-2020 trzech polityk unijnych w Polsce – Polityki Spójności, Wspólnej Polityki Rolnej i Wspólnej Polityki Rybołówstwa. W Umowie wzięto pod uwagę zapisy unijnych i krajowych dokumentów strategicznych, oraz dotychczasowe doświadczenia związane z wdrażaniem perspektywy 2004-2006 i 2007-2013. Umowa Partnerstwa przedstawia m.in.: cele i priorytety interwencji w ujęciu tematycznym i terytorialnym, układ programów operacyjnych i zarys systemu finansowania oraz wdrażania. Ujęte w niej dokumenty zaprogramowane na perspektywę finansową UE na lata 2014-2020 obejmują m.in.:  Program Inteligentny Rozwój 2014-2020  Regionalne Programy Operacyjne 2014-2020  Program Polska Cyfrowa 2014-2020  Program Infrastruktura i Środowisko 2014-2020  Program Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020

W odniesieniu do zadań inwestycyjnych i tzw. „projektów miękkich” realizowanych bezpośrednio przez Gminę Kargowa najistotniejszymi źródłami współfinansowania będą:  Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubuskiego na lata 2014-2020,  Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020,  Program Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Baczną uwagę należy zwracać też na możliwość wsparci finansowego wynikającą z realizacji licznych programów sektorowych wdrażanych przez poszczególne ministerstwa np. w obszarze kultury, edukacji, infrastruktury, ochrony środowiska.

Tabela 33 Kluczowe inwestycje planowane do realizacji w Gminie Kargowa w okresie 2016-2020 Lp. Nazwa przedsięwzięcia Okres realizacji Źródło finansowania Szacunkowa wartość inwestycji 1 Budowa pierwszej pełnowymiarowej 2015-2016 Fundusz Rozwoju 3 000 000,00 zł Sali gimnastycznej z zapleczem Kultury Fizycznej techniczno-sanitarnym przy gimnazjum w Kargowej 2 Przebudowa ul. Polnej w Kargowej 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 1 800 000,00 zł Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2019 3 Przebudowa ul. Kasztanowej w 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 400 000,00 zł Kargowej Program Rozwoju Gminnej i Powiatowej Infrastruktury Drogowej na lata 2016-2019 4 Przebudowa ul. Widokowej w 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 750 000,00 zł Kargowej

5 Przebudowa ul. Źródlanej w Kargowej 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 550 000,00 zł 6 Budowa oświetlenia drogowego w 2016 Budżet Gminy Kargowa 15 000,00 zł miejscowości Dąbrówka 7 Remont świetlicy w Nowym 2016 Budżet Gminy Kargowa 70 000,00 zł Jaromierzu 8 Remont świetlicy w Dąbrówce 2016 Budżet Gminy Kargowa 70 000,00 zł 9 Remont świetlicy w Smolnie Małym 2017 Budżet Gminy Kargowa 80 000,00 zł 10 Remont świetlicy w Wojnowie 2017 Budżet Gminy Kargowa 75 000,00 zł 11 Rewitalizacja dworca w Kargowej 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 500 000,00 zł 12 Uzupełnienie i rozbudowa oświetlenia 2016-2017 200 000,00 zł drogowego w miejscowościach – Kargowa, Wojnowo, Dąbrówka 13 Rewitalizacja budynku ratusza w 016-2017 Budżet Gminy Kargowa 3 000 000,00 Kargowej wraz z przyległym terenu centrum. 14 Pozostałe działania rewitalizacyjne 2016-2022 Budżet Gminy Kargowa 2 000 000,00 15 Uzbrojenie nowej wytyczonej strefy 2016-2018 Budżet Gminy Kargowa 3 000 000,00 gospodarczej. 16 Przebudowa dróg w Smolnie Wielkim 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 2 800 000,00 zł 17 Oczyszczalnia ścieków w Kargowej 2016-2020 Budżet Gminy 12 000 000,00 zł Kargowa/środki UE 18 Budowa ścieżek rowerowych 2016-2020 Budżet Gminy 4 800 000,00 zł Kargowa/środki UE 19 Uregulowanie gospodarki wodno- 2016-2020 Budżet Gminy 2 000 000,00 zł ściekowej oraz budowa Kargowa/środki UE

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

przydomowych oczyszczalni ścieków 20 Uruchomienie domu dziennego 2016-2020 Fundusze rządowe 300 000,00 zł pobytu seniora 21 Rozbudowa parkingów przy ul. Rynek 2016-2020 Budżet Gminy 200 000,00 zł Kargowa/ PROW 22 Inwestycje w budownictwo 2017-2020 Fundusze inwestora b/d wielorodzinne 23 Budowa drogi w Chwalimiu 2016-2017 Budżet Gminy Kargowa 100 000,00 zł 24 Remont świetlicy w Starym 2017-2020 Budżet Gminy 250 000,00 zł Jaromierzu Kargowa/ PROW 25 Budowa kanalizacji w Wojnowie 2017-2020 Budżet Gminy 500 000,00 zł Kargowa/ PROW 26 Budowa placów zabaw w Kargowej i 2016-2020 Budżet Gmina 120 000,00 zł Smolnie Wielkim Kargowa/ LGD, PROW 27 Budowa skateparku w Kargowej 2017-2020 Budżet Gmina 200 000,00 zł Kargowa/ LGD, PROW 28 Budowa drogi powiatowej Kargowa- 2017-2019 Budżet Powiatu 1 500 000,00 zł Karszyn III etap Zielonogórskiego / Budżet Gminy Kargowa / PROW Źródło: opracowanie własne

8. System monitorowania i ewaluacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022

Za monitorowanie strategii będzie odpowiedzialny Zespół ds. Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016 – 2022 (zwany dalej Zespołem) składający się z przedstawicieli Urzędu Miasta w Kargowej oraz innych podmiotów społecznych, instytucji i grup formalnych. Sprawozdawczość z monitoringu oraz aktualizacja Programu dokonywana będzie co roku. Centrum koordynacji Zespół dokonuje okresowej oceny stopnia realizacji Programu w oparciu o dwa elementy podsystemu monitorowania i ewaluacji:  analizę wskaźnikową, opracowywaną przez Zespół na podstawie informacji otrzymanych od wydziałów i referatów Urzędu Miasta i jednostek organizacyjnych, bazującą na miernikach wyznaczonych dla każdego celu operacyjnego,  raport z realizacji Programu Rozwoju, przygotowywany przez Zespół na podstawie informacji otrzymanych od wydziałów i referatów Urzędu Miasta w Kargowej i jednostek organizacyjnych.

8.1. Analiza wskaźnikowa

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Analiza wskaźnikowa bazującą na miernikach wyznaczonych dla każdego celu operacyjnego Strategii Rozwoju, będzie przygotowywana przez Zespół w oparciu o pozyskane dane statystyczne i informacje, w skład których wchodzą następujące źródła informacji:  statystyka publiczna – generowana przez Główny Urząd Statystyczny w ramach Banku Danych Lokalnych, dostępna pod adresem www.stat.gov.pl – z uwzględnieniem opóźnienia w zamieszczaniu aktualnych danych statystycznych w Banku Danych Lokalnych (termin: koniec lipca każdego roku za rok poprzedni),  statystyka prowadzona przez samorząd gminny – generowana i gromadzona przez poszczególne wydziały i referaty Urzędu Miasta w Kargowej, jednostki organizacyjne, spółki komunalne, zobowiązane do terminowego przekazywania danych i informacji dla Zespołu (wg załącznika nr 1 do Strategii),  statystyka prowadzona przez podmioty prywatne, pozarządowe, samorząd powiatowy, samorząd regionalny i administrację rządową dot. działań zbieżnych merytorycznie z badanym celem operacyjnym. W wyborze mierników określających postęp realizacji celów Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 przyjęto zasadę ograniczonej liczby mierników monitorowania dla każdego z celów – zgodnie z rekomendacjami zawartymi w Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego. Przy doborze mierników kierowano się adekwatnością, jednak głównym ograniczeniem była dostępność danych. Wszystkie wskaźniki określono przy opisie każdego celu operacyjnego.

8.2. Raport z realizacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022

Raport z realizacji Programu Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022, przygotowywany przez Zespół, opiera się na informacjach dotyczących stanu realizacji danego kierunku interwencji, przekazywanych przez poszczególne komórki organizacyjne Urzędu Miasta, jednostki organizacyjne i spółki komunalne, zbieżne merytorycznie z badanym celem operacyjnym. Konkretny wydział, referat lub jednostka organizacyjna, czy spółka komunalna składa co roku sprawozdanie do Zespołu (na określonym formularzu sprawozdawczym), które jest podstawą zbiorczego raportu z realizacji kierunków interwencji całego Programu.

8.3. Schemat i harmonogram realizacji procesu monitoringu.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Zadania związane z monitoringiem i aktualizacją Programu Rozwoju powierza się Burmistrzowi Kargowej. Każdego roku realizacji Programu, w terminie do końca marca danego roku, wyznaczony kierownik Zespołu będzie składał Burmistrzowi raport z realizacji Programu oraz analizę wskaźnikową realizacji celów Programu za dany okres sprawozdawczy. Zakres raportu z realizacji Programu obejmuje:  skrótowe przedstawienie aktualnego stanu realizacji poszczególnych kierunków interwencji,  skrótowe przedstawienie ewentualnych trudności realizacyjnych dla poszczególnych kierunków interwencji, z uwzględnieniem proponowanych działań naprawczych,  wielkość środków finansowych wydatkowanych na realizację kierunków interwencji w badanym okresie, w podziale na źródła finansowania.

Zakres analizy wskaźnikowej realizacji celów strategii obejmuje:  porównanie wskaźników bazowych (dla roku 2015) ze wskaźnikami dla badanego okresu realizacji Strategii,  wskazanie tendencji wzrostowych i malejących w poszczególnych celach operacyjnych strategii. Raporty z realizacji kierunków interwencji oraz analizy wskaźnikowe realizacji celów Strategii w badanym okresie będą przedstawiane Radzie Miejskiej w Kargowej, w terminie do końca II kwartału odpowiedniego roku oraz podawane do publicznej wiadomości na stronie internetowej Gminy Kargowa.

8.4. Zasady aktualizacji

W przypadku zmian w otoczeniu zewnętrznym lub wewnętrznym Gminy Kargowa, wpływających w istotny sposób na założone cele operacyjne i kierunku działań istnieje możliwość zmiany Programu Rozwoju. Burmistrz zwołuje wówczas posiedzenie ewaluacyjne i aktualizujące – w październiku lub listopadzie odpowiedniego roku – dotyczące realizacji Programu. Podczas posiedzenia dokonywana jest:  ocena realizacji celów Programu na podstawie materiałów przygotowanych przez Zespół (stan osiągnięcia wskaźników przyjętych dla poszczególnych celów operacyjnych Programu),  identyfikacja problemów, które ograniczyły bądź uniemożliwiły realizację wyznaczonych celów,  opracowanie propozycji niezbędnych zmian w zakresie realizowanych celów,  ocena zmian w otoczeniu.

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 – Planowanie i priorytety

Następnie projekt zmienionej strategii jest poddawany konsultacjom społecznym, a po zakończeniu konsultacji przedstawiony zostaje organowi stanowiącemu, Radzie Miejskiej w Kargowej.

Załącznik nr 1. Tabela do przekazywania danych statystycznych

Program Rozwoju Gminy Kargowa na lata 2016-2022 Tabela do przekazywania danych statystycznych

Cel operacyjny nr ......

Źródło danych i jednostka Wartość dla roku bazowego Wartość dla roku badanego Nazwa miernika miary (2014 r.) (...... r.)

Załącznik nr 2. Materiały pomocnicze do sprawozdania z realizacji strategii

Kluczowe działania …. Cel strategiczny Cel operacyjny Jednostka monitorująca ze Jednostka realizująca (jeśli ...... strony gminy: dotyczy): ......

Opis stanu realizacji kierunku interwencji

Opis powstałych trudności realizacyjnych

Opis źródeł finansowania