BURMISTRZ GMINY SIERAKÓW

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SIERAKÓW NA LATA 2011-2014 Z UWZGL ĘDNIENIEM LAT 2015-2018

Marzec 2011

1

ul. Daleka 33, 60 – 124 Pozna ń

tel. (+48 61) 65 58 100 fax: (+48 61)65 58 101 www.abrys.pl e – mail: [email protected]

AKTUALIZACJA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY SIERAKÓW NA LATA 2011-2014 Z UWZGL ĘDNIENIEM LAT 2015-2018

Zespół autorski: mgr Joanna Witkowska mgr Michał Grek mgr Magdalena Ferfet

2 1. WST ĘP ...... 7 1.1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA ...... 7 1.2. ZAKRES OPRACOWANIA ...... 7 1.3. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA ...... 7 1.4. ŹRÓDŁA DANYCH ...... 7 1.5. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA ...... 7 2. CHARAKTERYSTYKA MIASTA I GMINY ...... 8 2.1. POŁO śENIE I UWARUNKOWANIA Z NIM ZWI ĄZANE ...... 8 2.2. KLIMAT ...... 10 2.3. SPOŁECZNO ŚĆ ...... 10 2.4. GOSPODARKA ...... 11 2.5. INFRASTRUKTURA IN śYNIERYJNO -TECHNICZNA ...... 11 2.5.1. Infrastruktura transportowa ...... 11 2.5.2. Zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę ...... 11 2.5.3. Odprowadzanie ścieków komunalnych ...... 13 2.5.4. Charakterystyka zaopatrzenia miasta w ciepło ...... 16 2.5.5. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny ...... 16 2.5.6. Charakterystyka zaopatrzenia miasta w energi ę elektryczn ą ...... 17 3. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO ...... 17 3.1. PARK KRAJOBRAZOWY ...... 18 3.2. REZERWATY PRZYRODY ...... 18 3.3. UśYTKI EKOLOGICZNE ...... 19 3.4. POMNIKI PRZYRODY ...... 20 3.5. OBSZARY NATURA 2000 ...... 21 3.6. ZIELE Ń URZ ĄDZONA ...... 25 3.7. LASY ...... 26 3.8. SZLAKI TURYSTYCZNE ...... 28 4. OCHRONA ZASOBÓW PRZYRODY ...... 29 4.1. ZASOBY NATURALNE ...... 29 4.1.1. Wody podziemne ...... 29 4.1.2. Wody powierzchniowe ...... 30 4.1.3. Gleby ...... 32 4.1.4. Kopaliny ...... 33 5. ZRÓWNOWA śONE WYKORZYSTANIE MATERIAŁÓW, WODY I ENERGII ...... 33 5.1. MATERIAŁOCHŁONNO ŚĆ , WODOCHŁONNO ŚĆ , ENERGOCHŁONNO ŚĆ ...... 33 5.1.1. Analiza zu Ŝycia wody ...... 33 5.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło ...... 34 5.1.3. Analiza zu Ŝycia gazu ...... 34 5.1.4. Analiza zu Ŝycia energii ...... 35 5.2. WYKORZYSTANIE ENERGII ODNAWIALNEJ ...... 35 5.2.1. Analiza stanu i mo Ŝliwo ści korzystania z energii wiatru ...... 35 5.2.2. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu ...... 37 5.2.3. Analiza wykorzystania energii słonecznej ...... 38 5.3. KSZTAŁTOWANIE STOSUNKÓW WODNYCH OCHRONA PRZED POWODZI Ą I SKUTKAMI SUSZY ...... 38 6. ŚRODOWISKO I ZDROWIE. DALSZA POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZE ŃSTWA EKOLOGICZNEGO ...... 38 6.1. JAKO ŚĆ GLEB ...... 38 6.2. JAKO ŚĆ WÓD ...... 42 6.3. ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA ...... 46 6.4. POWA śNE AWARIE ...... 48 6.5. ODDZIAŁYWANIE HAŁASU ...... 49 6.6. ODDZIAŁYWANIE PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH ...... 50 6.7. EDUKACJA SPOŁECZNO ŚCI LOKALNEJ ...... 51 7. ZARZ ĄDZANIE PROGRAMEM OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 53 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

7.1. INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU ...... 53 7.1.1. Instrumenty prawne ...... 53 7.1.2. Instrumenty finansowe ...... 56 7.1.3. Instrumenty społeczne ...... 57 7.1.4. Instrumenty polityczne ...... 57 7.1.5. Instrumenty strukturalne ...... 57 7.2. ORGANIZACJA ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKIEM ...... 57 7.3. SYSTEMY ZARZ ĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO ...... 57 8. LISTA PRZEDSI ĘWZI ĘĆ WŁASNYCH I KOORDYNOWANYCH, W PODZIALE NA INWESTYCYJNE (I) I POZAINWESTYCYJNE (P) PRZEWIDZIANYCH DO REALIZACJI W RAMACH PROGRAMU ...... 58 9. MIERNIKI REALIZACJI AKTUALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 69 10. PODSUMOWANIE ...... 70 11. LITERATURA ...... 71

Spis Tabel Tabela 1 Sołectwa wraz z liczb ą mieszka ńców w Gminie Sieraków (stan na pa ździernik 2010) ...... 9 Tabela 2 U Ŝytki rolne na terenie Gminy Sieraków w 2005 r...... 10 Tabela 3 Liczba mieszka ńców w Gminie Sieraków w latach 2007-2009 ...... 10 Tabela 4 Ilo ść przedsi ębiorstw działaj ących na terenie gminy Sieraków ...... 11 Tabela 5. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w Gminie Sieraków latach 2007 – 2009 – sie ć wodoci ągowa ...... 11 Tabela 6 Uj ęcia wód oraz ich strefy ochronne na terenie gminy Sieraków ...... 13 Tabela 7. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska Gminie Sieraków w latach 2007 – 2009 – sie ć kanalizacyjna ...... 14 Tabela 8 Charakterystyka oczyszczalni ścieków w Sierakowie ...... 14 Tabela 9 Charakterystyka ścieków komunalnych w gminie Sieraków dopływaj ących i odpływaj ących z oczyszczalni ścieków ...... 14 Tabela 10. Informacje dotycz ące oczyszczanych ścieków w latach 2007 – 2009 ...... 15 Tabela 11 Obiekty infrastruktury kanalizacyjnej na obszarze Gminy Sieraków ...... 15 Tabela 12 Charakterystyka sieci gazowej w gminie Sieraków w latach 2007 – 2009 ...... 17 Tabela 13 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą w gminie Sieraków 2007-2009 ...... 17 Tabela 14 Wykaz pomników przyrody na terenie Gminy Sieraków ...... 20 Tabela 15 Powierzchnia terenów zieleni na obszarze gminy Sieraków w latach 2007 – 2009 [ha] ...... 25 Tabela 16 Powierzchnia lasów i gruntów le śnych [ha] na terenie gminy Nowy Sieraków według formy własno ści w latach 2007 – 2009 ...... 26 Tabela 17 Strefy uszkodzenia lasów na terenie Nadleśnictwa Sieraków ...... 27 Tabela 18 Charakterystyka GZWP na terenie gminy Sieraków ...... 29 Tabela 19 Wykaz jezior na terenie gminy Sieraków ...... 30 Tabela 20 Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Sieraków ...... 31 Tabela 21 Wykaz cieków podstawowych przepływaj ących przez teren Gminy Sieraków ...... 32 Tabela 22 Gleby w Gminie Sieraków wg klas bonitacyjnych ...... 32 Tabela 23 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w Gminie Sieraków latach 2007 – 2009 – sie ć wodoci ągowa ...... 33 Tabela 24 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą w Gminie Sieraków 2007-2009 ...... 35 Tabela 25 Zu Ŝycie energii elektrycznej w latach 2007-2009 [kWh] ...... 35 Tabela 26 Odczyn i potrzeby wapnowania (wyniki badań wyra Ŝone w procentach) ...... 40 Tabela 27 Zasobno ść gleb na terenie gminy Sieraków w przyswajalny fosfor, potas i magnez (wyniki bada ń wyra Ŝone w procentach) ...... 41 Tabela 28 Stan wód stoj ących na terenie Gminy Sieraków w latach 2008 – 2010 ...... 42 Tabela 29 Wyniki bada ń stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo-kontrolnym Warta – Wartosław ...... 44 Tabela 30 Emisja zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąŜ liwych na terenie powiatu mi ędzychodzkiego w latach 2007-2009r...... 46 Tabela 22 Wyniki klasyfikacji strefy pod k ątem ochrony zdrowia w 2009 i 2010 r...... 48 Tabela 32 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku...... 49 Tabela 33 Pomiar ruchu na drogach wojewódzkich przebiegaj ących przez Gmin ą Sieraków w 2010 r...... 50

4 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 34 Zestawienia nadajników telefonii komórkowej na terenie Gminy Sieraków ...... 51 Tabela 35 Cele i działania PO Ś (wojewódzki i powiatowy) ...... 58 Tabela 36 Lista przedsi ęwzi ęć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu 61 Tabela 37 Mierniki monitorowania efektywno ści Programu ...... 70

Spis Rysunków Rysunek 1 Priorytety Polityki Ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016 ( Źródło: Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016)...... 8 Rysunek 2 Mapa satelitarna wraz z naniesionymi obszarami Natura 2000 ...... 24 Rysunek 3 Lokalizacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) na tle sieci hydrograficznej ...... 30

5

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

6 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

1. Wst ęp 1.1. Przedmiot opracowania Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków przyj ętego przez Rad ę Miejsk ą Gminy Sieraków Uchwał ą Nr XVII/134/04 z dnia 29 czerwca 2004 r.

1.2. Zakres opracowania Program swoj ą struktur ą bezpo średnio nawi ązuje do Polityki Ekologicznej Pa ństwa na lata 2009–2012 z perspektyw ą do roku 2016. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018, okre ślaj ący kierunki polityki ekologicznej nale Ŝy traktowa ć jako wypełnienie obowi ązku aktualizacji Polityki Ekologicznej Pa ństwa, a wi ęc odniesienia jej celów i niezb ędnych działa ń do aktualnej sytuacji społeczno- gospodarczej oraz stanu środowiska. Potrzeba tej aktualizacji wynika z prawa ochrony środowiska. Stwarza to, z jednej strony szans ę szybkiego rozwi ązania wielu problemów ochrony środowiska i poprawy jako ści Ŝycia mieszka ńców, przykładowo poprzez mo Ŝliwo ść korzystania ze środków finansowych UE, z drugiej strony oznacza konieczno ść spełnienia wymaga ń wynikaj ących z Traktatu Akcesyjnego oraz osi ągania celów wspólnotowej polityki ekologicznej, okre ślonych w Szóstym Wspólnotowym Planie Działa ń w zakresie środowiska naturalnego. Prawo ochrony środowiska w art. 17 ust. 1 wprowadza obowi ązek przygotowywania i aktualizowania programu ochrony środowiska, zgodnie z wytycznymi opracowania i przyjęcia przez pa ństwo Polityki Ekologicznej. 1.3. Podstawa prawna opracowania Obowi ązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.). Zgodnie z przepisami ww. ustawy z wykonania programów gminy sporz ądzaj ą co 2 lata raporty, które przedstawiane s ą radzie gminy (art. 18 PO Ś). Aktualizacja programu ochrony środowiska jest odzwierciedleniem Polityki Ekologicznej Pa ństwa, maj ącym wdro Ŝyć jej ustalenia na odpowiednio ni Ŝszym poziomie. Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa przyjmuje si ę na 4 lata, z tym Ŝe przewidziane w niej działania w perspektywie obejmuj ą kolejne 4 lata. 1.4. Źródła danych Opracowuj ąc program wykorzystano dane uzyskane poni Ŝej przedstawionych jednostek: • Urz ąd Gminy w Sierakowie, • Starostwo Powiatowe w Mi ędzychodzie • Okr ęgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza w Poznaniu, • Regionalny Zarz ąd Gospodarki Wodnej w Poznaniu, • Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Sierakowie, • Powiatowa Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Międzychodzie, • Wielkopolski Zarz ąd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu, • Wielkopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Poznaniu, • Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu (WIO Ś), • Główny Urz ąd Statystyczny (GUS), • Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (IMiGW),

1.5. Polityka Ekologiczna Pa ństwa W grudniu 2008 r. Rada Ministrów przyj ęła Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa na lata 2009-2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016. Polityka Ekologiczna jest dokumentem strategicznym, okre ślaj ącym cele i priorytety ekologiczne, a poprzez to wskazuj ącym kierunek działa ń koniecznych dla zapewnienia wła ściwej ochrony środowisku naturalnemu. Do realizacji tych zało Ŝeń władze samorz ądowe przygotowuj ą odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska.

7

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Główne cele polityki ekologicznej na lata

2009-2012 z perspektywą do roku 2016

Poprawa jako ści środowiska

Realizacja zasady zrównowa Ŝonego rozwoju

Powstrzymywanie niekorzystnych zmian klimatu

Ochrona zasobów naturalnych, w tym zachowanie

ró Ŝnorodno ści biologicznej

Rysunek 1 Priorytety Polityki Ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016 (Źródło: Polityka Ekologiczna Pa ństwa w latach 2009-2012 z perspektyw ą do roku 2016).

Cele po średnie, to przede wszystkim nacisk na ochron ę powietrza i przeciwdziałanie zmianom klimatu, a przede wszystkim spełnianie standardów okre ślonych przez UE w tym temacie. Dla terenów, które ich nie spełniaj ą musz ą zosta ć opracowane i wykonane programy naprawcze. Polska powinna tak Ŝe poło Ŝyć du Ŝy nacisk na promocj ę energii pozyskiwanej z odnawialnych źródeł energii (OZE), a tak Ŝe modernizacj ę ju Ŝ istniej ącego przemysłu energetycznego. Wypełnianie zało Ŝeń Polityki Ekologicznej stało si ę bod źcem do powołania nowych organów – Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska i regionalnych dyrektorów ochrony środowiska. Jest to krok maj ący na celu uproszczenie i przyspieszenie procedur środowiskowych. Priorytetem jest weryfikacja listy obszarów NATURA 2000, jak równie Ŝ kontynuacja zalesie ń i zadrzewie ń w celu tworzenia korytarzy ekologicznych ł ącz ących kompleksy le śne. Ma to ogromne znaczenie dla zachowania ró Ŝnorodno ści biologicznej fauny i flory. Wszystkie pa ństwa, w tym tak Ŝe Polska musz ą pami ęta ć o racjonalnym gospodarowaniu zasobami naturalnymi, w szczególno ści wodą. Polityka Ekologiczna kładzie nacisk na racjonalne korzystanie z zasobów geologicznych i popraw ę gospodarki odpadami, zwłaszcza komunalnymi. Gospodarowanie pieni ędzmi pozyskanymi z Unii Europejskiej powinno by ć bardziej efektywne i w du Ŝej mierze skupi ć się na wyposa Ŝaniu kolejnych aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy wodno-kanalizacyjne. Polityka Ekologiczna zawsze kładzie te Ŝ du Ŝy nacisk na podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa zgodnie z zasad ą - „my śl globalnie, działaj lokalnie”. Polska powinna zadba ć równie Ŝ o opracowanie ryzyka powodziowego, ochron ę gleb, rekultywacj ę terenów zdegradowanych i ochron ę przed hałasem.

2. Charakterystyka Miasta i Gminy 2.1. Poło Ŝenie i uwarunkowania z nim zwi ązane Gmina poło Ŝona jest w atrakcyjnym turystycznie, wypoczynkowym rejonie Polski, na skraju województwa wielkopolskiego, w północno – zachodniej jego cz ęś ci. Miasto Sieraków oddalone jest od Poznania - stolicy województwa – o około 70 km, a od miasta powiatowego Mi ędzychodu – 14 km. Powierzchnia gminy wynosi 203 km 2 i jest zamieszkiwana przez 8 830 mieszka ńców. UŜytki rolne zajmuj ą 28,3% powierzchni gminy, lasy – 57,4%, a wody – 8%. Lesisto ść gminy jest znacznie wy Ŝsza ni Ŝ wska źnik lesisto ści dla województwa.

8 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Miasto jako miejsko – gminny o środek pełni funkcje produkcyjno – usługowe. Obsługuje ludno ść miasta i gminy, a w zakresie usług zdrowia pełni funkcje ponadgminne. Drug ą wiod ącą funkcj ą miasta jest funkcja turystyczno – wypoczynkowa i rozwijaj ąca si ę funkcja rekreacji. Jednocześnie miasto jest wa Ŝnym o środkiem obsługi ruchu turystycznego całego regionu Mi ędzychodzko – Sierakowskiego. Obszar Gminy uwzgl ędniony jest w wojewódzkim studium planistycznym "Dolina Warty" jako "Rejon rekreacyjny nr I Mi ędzychodzko - Sierakowski". Tereny te s ą równie Ŝ uwzgl ędnione w strategii rozwoju województwa do dalszego rozwijania funkcji rekreacyjno-turystycznej. Natomiast wiod ącą funkcj ą terenów wiejskich jest gospodarka le śna i rolnictwo. Funkcj ą uzupełniaj ącą jest rozwijaj ący si ę wypoczynek i turystyka. Na terenie gminy s ą nast ępuj ące sołectwa: Bucharzewo, Góra, Jabłonowo, Lutom, Marianowo, Chalin, Grobia, Kaczlin, Lutomek, Przemy śl, Chorz ępowo, Izdebno, Kłosowice, Ławica, Tuchola

Gmina Sieraków według podziału Kondrackiego jest poło Ŝona na obszarze mezoregionu Kotlina Gorzowska (315.33), w jej skład wchodz ą 4 submezoregiony jednym z nich jest Obornicka Dolina Warty (315.332) od uj ścia Wełny pod Obornikami do uj ścia Noteci oraz Mi ędzyrzecze Watry i Noteci (315.333). na której obszarze poło Ŝony jest Sieraków. Dno doliny jest zaj ęte przez ł ąki, ale po obu jego stronach na wy Ŝszych terasach rosn ą bory sosnowe. Na środkowym terasie, na północ od Sierakowa wyst ępuj ą wytopiskowe jeziora rynnowe. Rynny te powstały w pozna ńskiej fazie zlodowacenia wi śla ńskiego, wypełnił je martwy lód w czasie procesu deglacjacji i pokryła gruba seria piasków lodowo – rzecznych. Po wci ęciu si ę Warty i Noteci pod koniec plejstocenu i na pocz ątku holocenu oraz wytopieniu si ę martwych lodów, rynny wypełniły si ę wod ą na skutek podniesienia si ę poziomu wód gruntowych, spowodowanego zwilgotnieniem klimatu. Północna cz ęść obszaru gminy jest poło Ŝona równie Ŝ na Pojezierzu Mi ędzychodzko - Pniewskim (315.512). Jeziora s ą na tym terenie liczne. Przedstawiaj ą dalszy ci ąg systemu jezior rynnowych Kotliny Gorzowskiej. Do najwi ększych nale Ŝą Lutomskie (1,7 km2, gł ęb. 15 m), Kłosowskie (1,4 km2, gł ęb. 14,3 m) i Śremskie (1,2 km2, gł ęb. 45m – kryptodepresja) w okolicy Sierakowa. W 1991 r. utworzono Sierakowski Park Krajobrazowy (304,1 km2) z rezerwatem „Buki nad jeziorem Lutomskim” (55,2ha). Obszar Mi ędzyrzecza poro śni ęty jest borem sosnowym zwanym Puszcz ą Noteck ą. W centrum obszaru, na północ od Sierakowa wyst ępuj ą wydmy poprzeczne, natomiast na zachodzie podłu Ŝne, a na wschodzie paraboliczne. Wskazuje to na wyst ępowanie kilku cykli wydmotwórczych. Specyficznym zjawiskiem na terenie Puszczy Noteckiej było pojawienie si ę w latach dwudziestych efemerycznych jeziorek w zagł ębieniach śródwydmowych, spowodowane wyci ęciem znacznych połaci lasów, zniszczonych przez masowy pojaw sówki choinówki. Zanik sczerpywania wód gruntowych wskutek ewapotraspiracji drzew spowodował podniesienie ich poziomu i powstanie efemerycznych jeziorek w zagł ębieniach śródwydmowych oraz zalanie zagajników ocalałych przed sówk ą.

W skład gminy jako jednostki pomocnicze wchodzi 15 sołectw. W tabeli poni Ŝej znajduje si ę wykaz wszystkich sołectw wraz z ich miejscowo ściami.

Tabela 1 Sołectwa wraz z liczb ą mieszka ńców w Gminie Sieraków (stan na pa ździernik 2010) Lp. Sołectwa Licz ba mieszka ńców 1. Bucharzewo 124 2. Chalin 23 3. Chorz ępowo 102 4. Grobia 334 5. Góra 175 6. Izdebno 212 7. Jabłonowo 63 8. Kaczlin 379 9. Kłosowice 130 10. Lutom 522 11. Lutomek 159 12. Ławica 186 13. Marianowo 119

9

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

14. Przemy śl 121 15. Tuchola 62 Ogółem 2 711 Źródło: dane z Urz ędu Gminy

Jedynie niecała 1/3 powierzchni Gminy to u Ŝytki rolne, prawie 2/3 to lasy, które znacz ąco wykształciły główn ą funkcj ę Gminy – czyli turystyk ę. Tabela 2 UŜytki rolne na terenie Gminy Sieraków w 2005 r. UŜytki rolne ha % Powierzchnia ogólna gminy 20 331 100 powierzchnia u Ŝytków rolnych 5 757 28,32 -grunty orne 4 727 23,25 -sady 117 0,58 -łąki 697 3,43 -pastwiska 216 1,06 Lasy i grunty le śne 12 050 59,27 pozostałe grunty i nieu Ŝytki 2 524 12,42 Źródło: GUS

2.2. Klimat Decyduj ący wpływ na kształtowanie si ę klimatu Ziemi Sierakowskiej maja masy powietrza napływaj ące znad Atlantyku, Morza Śródziemnego oraz cz ęś ciowo Bałtyku. Jest to region słabn ącej przewagi wpływów oceanicznych i morskich. Według regionalizacji klimatycznej Okołowicza (1969) gmina poło Ŝona jest na styku dwóch regionów: śląsko-wielkopolskiego, reprezentuj ącego obszar słabn ącej przewagi wpływów oceanicznych oraz pomorskiego, pozostaj ącego pod modyfikuj ącym wpływem Bałtyku .Amplitudy temperatur s ą mniejsze od średnich dla innych obszarów Polski. Zima jest krótka i łagodna. Wiosna i lato bywaj ą wczesne oraz długie. Suma rocznych opadów wynosi około 550 – 600 mm. Okres wegetacyjny jest stosunkowo długi (220 dni). Zdecydowana wi ększo ść wiatrów to wiatry zachodnie. W warunkach klimatu wyra źnie zaznacza si ę modyfikuj ący wpływ zorientowanej równole Ŝnikowo doliny Warty (specyficzny rozkład wiatrów) oraz du Ŝych powierzchni le śnych i wodnych. Wyró Ŝnia si ę tutaj liczne rodzaje mikroklimatów, m. in. Terenów u Ŝytkowanych rolniczo, obszarów leśnych, obszarów wysoczyzny morenowej i wy Ŝej poło Ŝonych fragmentów teras nadzalewowych, oraz powierzchni wodnych licznych rynien jeziornych oraz doliny Warty. Specyficzne warunki klimatu lokalnego maj ą rozległe tereny le śne. Lasy charakteryzuj ą si ę na ogół dobrymi warunkami termicznowilgotno ściowymi o zmniejszonych wahaniach dobowych, jednak z gorszymi warunkami solarnymi (zacienienie). S ą to jednak tereny o wzbogaconym składzie fizyko- chemicznym powietrza w tlen, ozon, olejki eteryczne (fitoncydy) oraz inne substancje śladowe podnosz ące komfort bioklimatyczny.

2.3. Społeczno ść Liczba ludno ści Gminy Sieraków wyniosła 8 830 osób (stan na dzień 31 grudnia 2009 r.). W stosunku do roku 2007 liczba mieszka ńców wzrosła o 1,2%.

Tabela 3 Liczba mieszka ńców w Gminie Sieraków w latach 2007-2009 Jednostka terytorialna 2007 2008 2009 Miasto 6 036 6 092 6 116 Obszary wiejskie 2 687 2 697 2 714 Razem 8 723 8 789 8 830 Źródło: GUS

Liczba ludno ści w Gminie Sieraków wykazywała w ci ągu lat 2007 – 2009 tendencj ę wzrostow ą. Przyrost ludno ści został odnotowany zarówno w mie ście jak i na obszarach wiejskich. Przyrost naturalny na 1000 osób w przeci ągu trzech lat był dodatni, dla 2009 r. wyniósł 4,9. Saldo migracji w latach 2007 – 2008 było dodatnie, natomiast w 2009 r. wyniosło -2 osoby. Obecnie

10 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

atutem gminy jest du Ŝy udział osób w wieku produkcyjnym w strukturze wiekowej ludno ści. Udział ten wynosi około 63,5%, podczas gdy średnia krajowa ludno ści w wieku produkcyjnym nie przekracza 61%. 1 W roku 2009 wska źnik bezrobocia wynosił 4,7% i w stosunku do roku poprzedniego było wy Ŝsze o 1,5%. 2.4. Gospodarka Najwi ększymi podmiotami gospodarczymi na terenie gminy s ą: Warta Glass Sieraków S.A., All Spice Sp. z o.o., BARTEK Tadeusz Bartkowiak – Zakłady Mi ęsne, „Batimpex” Przemysław Bartkowiak, FOBOS Sp. z o.o., oraz Spontex-eco Sp. z o.o..

Tabela 4 Ilo ść przedsi ębiorstw działaj ących na terenie gminy Sieraków Jednostki zarejestrowane wg 2008 2009 PKD ogółem 723 705 sektor publiczny 36 37 sektor prywatny 687 668 Źródło: GUS

2.5. Infrastruktura in Ŝynieryjno-techniczna 2.5.1. Infrastruktura transportowa Przez Gmin ę przebiega 28 dróg gminnych, dziewi ęć dróg powiatowych pi ęć dróg wojewódzkich: 133, 150, 182, 186, 198. Nie ma natomiast Ŝadnej drogi krajowej, Sieraków jest oddalony o 10 km od drogi krajowej nr 24 Pniewy - Kwilcz - Gorzów. Przez Sieraków przebiega linia kolejowa jednotorowa niezelektryfikowana nr 368 Szamotuły- Mi ędzychód. Jest to linia o pa ństwowym znaczeniu, lecz zawieszonym ruchu pasa Ŝerskim. Na linii kolejowej Szamotuły-Mi ędzychód znajduje si ę najwy Ŝszy w Wielkopolsce most kolejowy. Transport kolejowy pasa Ŝerski został wstrzymany na tej linii w 1995 roku.

2.5.2. Zaopatrzenie mieszka ńców w wod ę Długo ść sieci wodoci ągowej rozdzielczej według danych GUS wynosi 94,5 km. Z danych otrzymanych od WPK w Sierakowie wynika, Ŝe, na koniec 2010 roku liczba przył ączy wodoci ągowych wyniosła 2 798 sztuk, długo ść tych przył ączy wyniosła 23 km. Ró Ŝnica w liczbie przył ączy pomi ędzy rokiem 2009, a 2010 wynosi a Ŝ 1 613. W ci ągu ostatnich trzech lat nie przybyło Ŝadnych nowych odcinków sieci wodoci ągowej. W Gminie z sieci wodoci ągowej korzysta 86% mieszka ńców. Tabela 5. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w Gminie Sieraków latach 2007 – 2009 – sie ć wodoci ągowa Parametr jednostka 2007 2008 2009 długo ść czynnej sieci rozdzielczej km 94,5 94,5 94,5 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 1 186 1 196 1 185 woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 269,4 306,0 289,0 ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej w miastach osoba 5 555 5 624 5 617 ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 7 523 7 589 7 597 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Na terenie Gminy Sieraków zlokalizowano 11 uj ęć wody. Woda do spo Ŝycia dostarczana jest z pi ęciu przez Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Komunalne, uj ęcia wody znajduj ą si ę w: • Sierakowie – zasila miasto, wsie Marianowo, Bucharzewo oraz naprzeminiennie ze stacj ą w Lutomiu wsie Kaczlin i Izdebno,(na terenie uj ęcia s ą trzy studnie gł ębinowe),

1 Źródło: GUS

11

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

dane techniczne studni: o studnia nr 1- gł ęboko ść 36,7 m, wydajno ść 35m 3/h, warstwa wodono śna od 24 do 35 m, moc silnika pompy 5,5 kWh, o studnia nr 2- gł ęboko ść 34 m, wydajno ść 75 m 3/h, warstwa wodono śna od 20 do 30 m, moc silnika pompy 5,5 kWh, o studnia nr 3- gł ęboko ść 27 m, wydajno ść 88 m 3/h, warstwa wodono śna od 14 do 23,5 m, moc silnika pompy 5,5 kWh, o Pobór minimalny w roku - 30,8 m 3/h. o Pobór maksymalny w roku – 40,9 m 3/h. o roczny poziom rozbioru wody (woda sprzedana) – 246 851 m 3

• Kłosowicach – zasila wsie Kłosowice, Chorz ępowo i cz ęść miasta tj. osiedla Sikorskiego i Wojska Polskiego, (na terenie uj ęcia s ą dwie studnie gł ębinowe), dane techniczne studni: o studnia nr 1- gł ęboko ść 125 m, wydajno ść 43 m3/h, warstwa wodono śna od 111 do 121,5 m, moc silnika pompy 7,5 kWh, o studnia nr 2- gł ęboko ść 126 m, wydajno ść 30,4 m3/h, warstwa wodono śna od 105 do 123 m, moc silnika pompy 7,5 kWh, o Pobór minimalny w roku - 7,8 m3/h. o Pobór maksymalny w roku – 16,7 m3/h. o roczny poziom rozbioru wody (woda sprzedana) – 38 797 m 3

• Przemy ślu - zasila wsie Przemy śl, Góra i Grobia oraz naprzeminiennie ze stacj ą w Sierakowie O środek wypoczynku i Rekreacji w Sierakowie, (na terenie uj ęcia s ą dwie studnie gł ębinowe), dane techniczne studni: o studnia nr 1- gł ęboko ść 165 m, wydajno ść 52 m3/h, warstwa wodono śna od 136 do 156 m, moc silnika pompy 15 kWh, o Pobór minimalny w roku - 6,5 m3/h. o Pobór maksymalny w roku – 22,7 m3/h. o roczny poziom rozbioru wody (woda sprzedana) – 57 237 m3

• Lutomiu – zasila wie ś Lutom oraz naprzeminiennie ze stacj ą w Sierakowie wsie Kaczlin i Izdebno, (na terenie uj ęcia jest jedna studnia gł ębinowa), dane techniczne studni: o studnia nr 1- gł ęboko ść 129 m, wydajno ść 21 m3/h, warstwa wodono śna od 109 do 124 m, moc silnika pompy 7,5 kWh, o Pobór minimalny w roku - 8,8 m3/h. o Pobór maksymalny w roku – 21,0 m3/h. o roczny poziom rozbioru wody (woda sprzedana) – 64 321 m 3

• Ławicy – zasila wsie Ławica i Chalin, (na terenie uj ęcia jest jedna studnia gł ębinowa). dane techniczne studni: o studnia nr 1- gł ęboko ść 93 m, wydajno ść 161 m3/h, warstwa wodono śna od 75 do 92 m, moc silnika pompy 5,17 kWh, o Pobór minimalny w roku - 0,9 m3/h. o Pobór maksymalny w roku – 4,2 m3/h. o roczny poziom rozbioru wody (woda sprzedana) – 7 825 m3

12 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 6 Uj ęcia wód oraz ich strefy ochronne na terenie gminy Sieraków Lp Wła ściciel, u Ŝytkownik uj ęcia Poło Ŝenie uj ęcia Strefa ochronna 1. Kolejowe Przedsi ębiorstwo Sieraków-Ośrodek strefa bezpo średnia wokół studni, R= 10m Turystyczno-wypoczynkowe Wypoczynkowy ,;Natura Tur" Pozna ń „WRZOS" 2. Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Sieraków strefa bezpo średnia wokół Komunalne studni, R=10m, strefa po średnia R=10m od strefy bezpo średniej 3. Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Lutom gm. Sieraków strefa bezpo średnia wokół studni, R=10m Komunalne 4. Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Przemy śl gm. strefa bezpo średnia 0;4 ha teren Komunalne Sieraków ogrodzony 5. Agencja Nieruchomo ści Rolnych Chalin brak danych 6. Urz ąd Gminy w Sierakowie Ławica gm. Sieraków strefa bezpo średnia wokół studni, R = 10 m 7. Huta Szkła Warta Sieraków brak danych 8. Agencja Nieruchomo ści Rolnych Lutomek strefa bezpo średnia wokół studni, R=10 m gm. Sieraków 9. TKKF- Ośrodek Wypoczynkowy Sieraków brak danych Sieraków 10. Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna Izdebno strefa bezpo średnia wokół studni, R=8m 11. Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Kłosowice gm. strefa bezpo średnia wokół studni, R=8 m Komunalne Sieraków Źródło: Program Ochrony Środowiska dla powiatu Mi ędzychodzkiego

Uzdatnianie wody odbywa si ę przez napowietrzanie w areatorach, oczyszczanie z Ŝelaza i manganu poprzez przepuszczenie przez filtry Ŝwirowe z wkładk ą G1 a nast ępnie chlorowanie.

Cele w zakresie sieci wodoci ągowej na terenie Gminy: • Zapewnienie mieszka ńcom odpowiedniej jako ści wody pitnej • Ochrona uj ęć wody pitnej • Informowanie mieszka ńców i turystów o jako ści wody przeznaczonej do picia i na obszarze k ąpielisk

2.5.3. Odprowadzanie ścieków komunalnych Według gminnego sprawozdania z realizacji zada ń inwestycyjnych w zakresie gospodarki ściekowej w 2009 r. liczba RLM w gminie Sieraków według AKPO ŚK 2009 wynosi 13 500. Według stanu na dzie ń 31.12.2009 r. liczba mieszka ńców korzystaj ących z systemu kanalizacyjnego wynosi 5 200 osób, korzystaj ących z taboru asenizacyjnego 3 532 osób, a obsługiwanych przez systemy indywidualne 68 osób. Długo ść sieci kanalizacyjnej na terenie gminy wynosi 45,4 km, z czego 39,7 km to sie ć grawitacyjna. W roku 2009 powstało 1,4 km sieci kanalizacyjnej grawitacyjnej. W wyniku tej inwestycji wzrosła liczba mieszka ńców korzystaj ących z usług kanalizacyjnych o 156 osób. Z ogólnej ilo ści odprowadzanych ścieków komunalnych wynosz ącej 371,2 tys. m 3/rok, 363 tys. m3/rok jest odprowadzane zbiorczym systemem kanalizacyjnym do oczyszczalni. W ogólnej ilo ści oczyszczanych ścieków, połowa to ścieki przemysłowe. W 2007 r. zrealizowano projekt „Budowa kanalizacji sanitarnej dla budynków mieszkalnych na terenie Osiedla Piaski w Sierakowie”. Inwestycja Gminy Sieraków współfinansowana była ze środków Unii Europejskiej w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego ZPORR oraz z bud Ŝetu pa ństwa. W ramach realizacji inwestycji wykonana została sieć kanalizacji sanitarnej o długo ści 3100 m. wraz z przepompowni ą ścieków oraz 170 przył ączami. Dzi ęki temu dost ęp do sieci uzyskało nast ępnych 550 mieszka ńców. Koszty ł ączne inwestycji wyniosły 1.647.924 zł, z czego dotacja unijna to 75% tej kwoty, a dotacja z bud Ŝetu pa ństwa to nast ępne 10%.

13

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

W roku 2009 w ramach projektu „kanalizacja osiedla Piaski, etap III”, wydano na wybudowanie sieci kanalizacyjnej 775 tys. zł. Cało ść inwestycji była finansowana przez środki własne samorz ądów gmin oraz środki przedsi ębiorstw wodoci ągowo-kanalizacyjnych.

Długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej w Gminie Sieraków w 2009 roku wyniosła 45,4 km. W stosunku do roku 2007 przybyło 13,4 km sieci, zwiększyła si ę tak Ŝe ilo ść poł ącze ń prowadz ących do budynków (o 669 sztuki). Wzrosła równie Ŝ liczba mieszka ńców korzystaj ących z sieci kanalizacyjnej o 1 639 osoby. Z sieci kanalizacyjnej korzysta 61,9% mieszka ńców Gminy Sieraków.

Tabela 7. Infrastruktura techniczna ochrony środowiska Gminie Sieraków w latach 2007 – 2009 – sie ć kanalizacyjna Parametr jednostka 2007 2008 2009 długo ść czynnej sieci kanalizacyjnej km 32,0 32,0 45,4 poł ączenia prowadz ące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania szt 631 691 1 360 ścieki odprowadzone dam3 229,3 365,0 371,0 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej w miastach osoba 3 604 3 724 5 200 ludno ść korzystaj ąca z sieci kanalizacyjnej osoba 3 822 3 942 5 461 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Na terenie gminy nie wyst ępuj ą wylewiska ścieków, istnieje jeden punkt zlewczy ścieków na terenie oczyszczalni ścieków, jest on nieopomiarowany i szczelny hermetycznie (betonowy). Ilo ść ścieków dostarczonych do punktu w ci ągu 2010 roku wyniosła 7 711 m 3,

Na terenie Gminy funkcjonuje mechaniczno – biologiczna oczyszczalnia ścieków z pogł ębionym usuwaniem miogenów eksploatowana przez Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Komunalne Sp. z o.o. w Sierakowie Oczyszczalnia ścieków w Sierakowie oddana została w sierpniu 1996 roku. Jej średnia przepustowo ść wynosi 1.250 m. 3 na dob ę, natomiast maksymalna 1 800 m. 3 na dob ę. Praktycznie w 2008 r. odnotowano średni przepływ dobowy w ilo ści 753 m. 3. Ostatnia modernizacja wykonana została w 2002 roku, planowane s ą dalsze inwestycje w rozbudow ę sieci kanalizacyjnej i samej oczyszczalni do 2,5 tys. m 3 /dob ę. Szczegółowe informacje dotycz ące oczyszczalni i ilo ści oczyszczanych ścieków przedstawiono w poni Ŝszych tabelach:

Tabela 8 Charakterystyka oczyszczalni ścieków w Sierakowie Ilo ść Nazwa RLM Typ Rodzaj Miejscowo ść Zakład ścieków odbiornika 3 rzeczywista oczyszczalni ścieków m /d Wielobran Ŝowe Przedsi ębiorstwo Sieraków Warta 753,0 8 800 m-b komunalne Komunalne Sp. z o.o. Źródło: WIO Ś 2008

Tabela 9 Charakterystyka ścieków komunalnych w gminie Sieraków dopływaj ących i odpływaj ących z oczyszczalni ścieków średnie roczne warto ści wska źników średnie roczne warto ści wska źników w ściekach dopływaj ących do oczyszczalni w ściekach odpływaj ących z oczyszczalni ścieków ścieków

zawiesina zawiesina BZT ChZT azot fosfor BZT ChZT azot fosfor 5 ogólna 5 ogólna

14 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

mgO 2/l mg/l mgO 2/l mg/l 286 794 221 98 8 10 72 12 13 1 Źródło: Sprawozdania z realizacji zada ń inwestycyjnych w zakresie gospodarki ściekowej w 2009 r.

W oczyszczalni powstaje rocznie 92 Mg suchej masy osadów, przed zagospodarowaniem poddaje si ę je odwodnieniu na prasie i magazynowaniu na terenie oczyszczalni. Ilo ść osadu wtórnego zgromadzonego na terenie MO Ś wynosi 242 Mg.

Tabela 10. Informacje dotycz ące oczyszczanych ścieków w latach 2007 – 2009 Parametr jednostka 2007 2008 2009 odprowadzone ogółem dam3/rok 229,3 365,0 371,0 oczyszczane ł ącznie z wodami infiltracyjnymi i ściekami dowo Ŝonymi dam3/rok 242 365 371 oczyszczane razem dam3/rok 229 76 363 oczyszczane z podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów dam3/rok 229 76 363 oczyszczane biologicznie i z podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów w % ścieków ogółem % 99,9 20,8 97,8 ogółem osoba 5 180 5 180 5 180 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Oprócz oczyszczalni ścieków w Sierakowie mieszka ńcy gminy korzystaj ą równie Ŝ z przydomowych oczyszczalni ścieków, oraz zbiorników bezodpływowych. Ze wzgl ędu na rozproszony charakter zabudowy w wielu wsiach, trudne jest skanalizowanie tych obszarów. Poni Ŝej znajduje si ę tabela w której przedstawiono ilo ść tych obiektów na terenie Gminy.

Tabela 11 Obiekty infrastruktury kanalizacyjnej na obszarze Gminy Sieraków Miejscowo ść Liczba Liczba Liczba Liczba obiektów zbiorników zbiorników oczyszczalni podł ączonych ekologicznych do kanalizacji Chorz ępowo 15 2 1 Kobylarnia 7 Izdebno 38 1 1 Kłosowice 29 Lutom 65 1 13 Lutomek 24 1 Przemy śl 8 1 Śrem 3 Tuchola 10 4 Bucharzewo 39 2 Borowy Młyn 1 Chalin 1 9 Czepliniec 1 Gospódka 1 Góra 13 Grobia 32 3 Jabłonowo 11 1 Jeziorno 1 Kaczlin 54 Kłosowce 3 Kukułka 1 Lichwin 1 Ławica 25 1 Marianowo 4 1 1 Pławiska 1

15

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Sieraków 56 RAZEM 438 11 16 22 Źródło: Dane z Urz ędu Gminy Sieraków

Łącznie na terenie gminy Sieraków znajduje si ę 16 biologicznych oczyszczalni ścieków, oraz 438 zbiorniki bezodpływowe. Urz ąd Gminy prowadzi równie Ŝ ewidencj ę wła ścicieli, którzy nie posiadaj ą przył ączenia do kanalizacji, oczyszczalni ścieków przydomowych lub zbiornika bezodpływowego. W ewidencji znajduje si ę 18 wła ścicieli w miejscowo ściach: Przemy śl, Lutomek, Lutom, Kobylarnia, Chorz ępowo.

Cele w zakresie kanalizacji sanitarnej na terenie miasta i gminy: • sukcesywna rozbudowa sieci miejskiej w celu podł ączenia jak najwi ększej ilo ści nieruchomo ści, likwidacji szamb oraz dzikich sieci podł ączonych do rzeki lub rowów melioracyjnych, • skanalizowanie terenów zabudowy skupionej oraz terenów rekreacyjnych.

Cele w zakresie kanalizacji deszczowej na terenie miasta i gminy: • rozbudowa sieci z obowi ązkiem realizacji separatorów, na przewodach odprowadzaj ących wody deszczowe do wód powierzchniowych, • realizacja urz ądze ń podczyszczaj ących w obiektach zanieczyszczaj ących ścieki deszczowe, • maksymalne ograniczenie powierzchni utwardzanych w mie ście w celu odprowadzenia wód opadowych bezpo średnio do gruntu, • wody opadowe przed odprowadzeniem do odbiornika winny by ć podczyszczane w stopniu zapewniaj ącym spełnienie wymaga ń okre ślonych w obowi ązuj ących przepisach, • konieczna jest ochrona, konserwacja i udro Ŝnianie z zapewnieniem nienaruszalnego przepływu wód wszelkich cieków.

2.5.4. Charakterystyka zaopatrzenia miasta w ciepło Wi ększo ść gospodarstw domowych opalanych jest w ęglem, a lokalne kotłownie oraz indywidualne źródła ciepła na paliwo stałe, cz ęsto wykazuj ą nisk ą sprawno ść , co skutkuje znaczn ą emisj ą zanieczyszcze ń do atmosfery. Wśród czynników nie sprzyjaj ących organizowaniu scentralizowanych systemów zaopatrzenia w ciepło nale Ŝy wymieni ć: • rozproszenie zabudowy, • przewag ę zabudowy jednorodzinnej i zagrodowej nad blokow ą, • du Ŝy udział obszarów wiejskich.

Cele w zakresie rozwoju energetyki cieplnej na obszarze gminy: • rozbudowa sieci gazowniczej, • sukcesywna likwidacja małych kotłowni oraz lokalnych źródeł ciepła na paliwo stałe oraz zabezpieczenie istniej ącej centralnej kotłowni dla potrzeb awaryjnych, • propagowanie proekologicznych źródeł ciepła.

2.5.5. Charakterystyka zaopatrzenia gminy w gaz ziemny Na terenie gminy Sieraków zlokalizowany jest gazociąg przesyłowy wysokiego ci śnienia Dn 100, zasilaj ący stacj ę redukcyjno-pomiarow ą wysokiego ci śnienia o przepustowo ści Q=8000 m3/h zlokalizowan ą w rejonie wsi Grobla. W/w gazoci ąg zasilany jest z istniej ącego gazoci ągu Dn 250 relacji Krzy Ŝówka-Upartowo- Szamotuły, który równie Ŝ cz ęś ciowo zlokalizowany jest na terenie gminy Sieraków. Gaz do odbiorców rozprowadzany jest sieci ą rozdzielcz ą średniego ci śnienia z zastosowaniem indywidualnych reduktorów domowych. W rozpatrywanym rejonie rozprowadzany jest gaz ziemny wysokometanowy. Długo ść sieci gazowej wynosi 29 751 m. W okresie 2007 – 2009 jej długo ść nie uległa Ŝadnym zmianom. Liczba mieszka ńców korzystaj ących z sieci gazowej wzrosła ze 144 w 2008 r.

16 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

do 579 w 2009 r. Pomi ędzy rokiem 2007, a 2008 nast ąpił drastyczny spadek liczby gospodarstw domowych o ponad połow ę korzystaj ących z gazu ziemnego. W 2009 r. liczba ta powi ększyła si ę o 13 gospodarstw, aczkolwiek nadal tylko 6,6% mieszka ńców gminy zmieniło sposób ogrzewania.

Tabela 12 Charakterystyka sieci gazowej w gminie Sieraków w latach 2007 – 2009 Sie ć gazownicza jednostka 2007 2008 2009 długo ść czynnej sieci ogółem m 29 751 29 751 29 751 długo ść czynnej sieci przesyłowej m 10 656 10 656 10 656 długo ść czynnej sieci rozdzielczej m 19 095 19 095 19 095 czynne przył ącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych szt 47 47 48 odbiorcy gazu gosp.dom. 146 167 184 odbiorcy gazu ogrzewaj ący mieszkania gazem gosp.dom. 72 35 48 odbiorcy gazu w miastach gosp.dom. 137 153 171 zu Ŝycie gazu tys.m3 223,60 232,30 235,30 zu Ŝycie gazu na ogrzewanie mieszka ń tys.m3 147,6 64,6 45,4 ludno ść korzystaj ąca z sieci gazowej osoba 144 144 579 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

2.5.6. Charakterystyka zaopatrzenia miasta w energię elektryczn ą Sie ć wysokiego napi ęcia (WN) – 110 kV Na południe od miasta Sierakowa, w odległo ści około 4 km, w miejscowo ści Grobia- Jaroszewo zlokalizowany jest Główny Punkt Zasilania (GPZ). Z południowego wschodu, pod ostrym k ątem, przebiega linia napowietrzna wysokiego napi ęcia WN- 110 kV w relacji Grobia- Pniewy. Natomiast na południowy zachód, te Ŝ pod ostrym k ątem, przebiega linia napowietrzna wysokiego napi ęcia WN-110 kV w relacji Grobia- Mi ędzychód. Linie te zasilaj ą GPZ w Grobi- Jaroszewie. Linia Pniewy-Grobia- Mi ędzychód jest wa Ŝnym elementem krajowej sieci przesyłowej i umo Ŝliwia wyprowadzenie, poprzez elektroenergetyczn ą sie ć dystrybucyjn ą, mocy elektrycznej do odbiorców bytowo-komunalnych i przemysłowych znajduj ących si ę na terenie gminy Sieraków.

Sie ć średniego napi ęcia (SN) –15kV Obszar gminy zasilany jest głównie ze stacji 110/15kV w Grobi oraz cz ęś ciowo ze stacji zlokalizowanych w gminach s ąsiednich. Miasto zasilane jest z sieci kablowej, a jedynie na peryferiach pozostały odcinki linii napowietrznych i stacje transformatorowe słupowe. Od lat 80- tych na terenie miasta wymieniana jest sukcesywnie sie ć napowietrzna SN-15kV. Rejon rynku został uporz ądkowany pod wzgl ędem wymiany sieci elektroenergetycznych. Poza terenem miasta Sierakowa na terenie gminy przewa Ŝaj ą linie napowietrzne SN-15kV. Stacje transformatorowe zasilane s ą z odgał ęzie ń głównych linii napowietrznych SN-15kV, głównie napowietrznie, rzadko kablowo. Bezpo średnie zasilanie odbiorców dokonuje si ę przy pomocy linii niskiego napi ęcia, napowietrznych i kablowych (miasto) ze stacji transformatorowych 15/0,4kV. Cz ęść stacji, które wybudowano dla zasilania o środków sportowych i campingów obci ąŜ ona jest sezonowo. Wi ększo ść wsi na terenie gminy charakteryzuje si ę przewag ą budownictwa jednorodzinnego oraz w mniejszym stopniu wielorodzinnego i dlatego tam notuje si ę niewielki wzrost mocy zapotrzebowanej. W ostatnich latach przybyło odbiorców energii elektrycznej. W stosunku do roku 2007 przybyło 1,81 % nowych odbiorców. Wzrosło równie Ŝ zu Ŝycie energii elektrycznej na niskim napi ęciu o 0,79%. Tabela 13 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą w gminie Sieraków 2007-2009 Energia elektryczna w gospodarstwach domowych Jednostka 2007 2008 2009 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napi ęciu szt 2 099 2 110 2 137 zu Ŝycie energii elektrycznej na niskim napi ęciu MW.h 4 584,69 4 602,62 4 620 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

3. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego Na obszarze Gminy Sieraków wyst ępuje wiele obszarów chronionych, cała powierzchnia Gminy nale Ŝy do obszaru Natura 2000, dodatkowo wyst ępuj ą tutaj zabytkowe parki i tereny zieleni urz ądzonej. To wła śnie te elementy spowodowały, Ŝe Gmina Sieraków jest jedn ą z najch ętniej

17

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

odwiedzanych przez turystów. Rynny jeziorne, urozmaicony krajobraz i kompleksy le śne przyczyniły si ę do powstania obszarów chronionych. Co wi ęcej obszar gminy ma znaczenie szczególne dla koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – PL. Poło Ŝony jest na styku w ęzłowego Obszaru Mi ędzyrzeckiego, o znaczeniu mi ędzynarodowym, obejmuj ącego m.in. zró Ŝnicowany krajobraz Pojezierza Mi ędzychodzko- Sierakowskiego z du Ŝą ilo ści ą lasów i jezior oraz Puszczy Noteckiej, stanowi ącej obszar w ęzłowy o znaczeniu krajowym.

3.1. Park Krajobrazowy Na terenie Nadle śnictwa Sieraków zlokalizowany jest Sierakowski Park Krajobrazowy. Został ON utworzony w 1991 roku staraniem ówczesnego Wojewody Pozna ńskiego dra Włodzimierza Łęckiego (Rozporz ądzenie 6/91 Wojewody Pozna ńskiego z 12.08.1991r.). Chroni urozmaicony krajobraz młodoglacjalny, z licznymi pagórkami morenowymi, rynnami jeziornymi, dolinami rzek, wydmami oraz rozległymi i atrakcyjnymi kompleksami le śnymi. Obejmuje obszar 30413 ha, z czego 14 980 ha na terenie gminy Sieraków (w tym 9898 ha lasów tj. 33 % całej powierzchni i 2254 ha wód tj. 7,5 % powierzchni). Celem ochrony jest polodowcowy krajobraz o rze źbie urozmaiconej wzgórzami morenowymi, wydmami, dolinami rzek i rynnami jeziornymi. Wielk ą atrakcj ą Parku s ą jeziora polodowcowe, których jest 52, nie licz ąc akwenów małych o powierzchni poni Ŝej 1 ha i stawów rybackich. Najwy Ŝszym wzniesieniem na terenie parku jest morenowe wzgórze o wysoko ści 126 m n.p.m. w okolicach Kwilcza Płyn ąca w północnej cz ęś ci Parku rzeka Warta dzieli Park na dwa bardzo zró Ŝnicowane obszary: • w cz ęś ci północnej wydmowy teren Puszczy Noteckiej prawie w cało ści poro śni ęty monokulturowymi lasami sosnowymi, • w cz ęś ci południowej pagórkowaty teren morenowy z le Ŝą cymi w gł ębokich rynnach jeziorami, cz ęściowo pokryty lasami li ściastymi (m. in. pi ęknymi partiami lasów bukowych i mieszanych). Zawiera 4 rezerwaty przyrody i wiele pomnikowych drzew, np. d ąb "Józef" w Marianowie o obwodzie 780 cm. Krajobraz mo Ŝna podziwia ć z punktów widokowych: w Grobii i Ł ęŜ eczkach.

3.2. Rezerwaty przyrody W obr ębie cz ęś ci Sierakowskiego Parku Krajobrazowego poło Ŝonego w granicach gminy Sieraków znajduj ą si ę cztery rezerwaty przyrody, zajmuj ące ł ącznie powierzchni ę 73,6 ha, s ą to:

Rezerwat "Cegliniec" "Cegliniec" jest rezerwatem utworzonym w celu ochrony fragmentów lasu sosnowego na siedlisku boru mieszanego, który ocalał z kl ęski gradacji strzygoni choinówki maj ącej miejsce w Puszczy Noteckiej w latach 1922 - 1924. Rezerwat utworzono na mocy Zarz ądzenia nr 81 MLiPD z dnia 08. 03. 1960r. Jego powierzchnia wynosi 4,31 ha. Rezerwat poło Ŝony jest na wschodnim brzegu Jeziora Mnich. Warstw ę drzewiast ą stanowi sosna pospolita w wieku blisko 160 lat. Poło Ŝenie rezerwatu w śród du Ŝego kompleksu drzewostanów sosnowych, powoduje określone zagro Ŝenia dla ro ślinno ści ze strony szkodliwych owadów; ze wzgl ędu na du Ŝą zwarto ść drzewostanów sosnowych istnieje zagro Ŝenie po Ŝarowe. Rezerwat "Cegliniec" mo Ŝe by ć udost ępniony do zwiedzania przez osoby uprawnione: na terenie rezerwatu zlokalizowane jest gniazdo orła bielika. Poło Ŝenie- Gmina: Sieraków, Le śnictwo: Kukułka, Oddział: 308 c, cx Typ rezerwatu- L1 - chroni ący zespół le śne. Zachowanie ze wzgl ędów naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych - typu lasu świe Ŝego, ocalałego po kl ęsce strzygoni choinówki w latach 1922-24 Powierzchnia - 4,31 ha Walory przyrodnicze Zespół: Querco roboris-Pinetum. Charakterystyczne gatunki: Vaccinum myrtilis i Melamphyrum vulgatum Wyznaczona otulina. Plan ochrony rezerwatu opracowano na okres od 01.01.1997r. do 31.12.2016r.

Rezerwat "Buki nad Jeziorem Lutomskim"

18 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Rezerwat utworzony został w 1958 roku na podstawie Zarz ądzenia MLiPD nr 337 w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych oraz krajobrazowych, fragmentu najlepiej zachowanego w tej cz ęś ci kraju lasu bukowego o cechach zespołu naturalnego. Kształt rezerwatu jest wydłu Ŝony, dł. ok. 3,5 km przylega do zachodniego brzegu rynnowego Jeziora Lutomskiego. Rezerwat poło Ŝony jest na zboczu rynny polodowcowej, której dno zajmuje Jezioro Lutomskie. U stóp podnó Ŝa przebiega przez teren rezerwatu ście Ŝka dla pieszych - szlak turystyczny. Blisko ść rezerwatu przy o środkach wypoczynkowych powoduje jego intensywn ą penetracj ę od wiosny do pó źnej jesieni przez turystów i wczasowiczów. Poło Ŝenie- Gmina: Sieraków. Le śnictwo: Ławica, Oddział: 82, 83, 84 Typ rezerwatu- L2 - chroni ący drzewa na granicy zasi ęgu. Zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych oraz krajobrazowych fragmentu najlepiej zachowanego w tej cz ęś ci kraju lasu bukowego o cechach zespołu naturalnego. Powierzchnia- 55,17 ha Walory przyrodnicze- Zespół gr ądu Galio (silvatici)-Carpinetum stachyetasum. Charakterystyczne gatunki: Ficaria verna, Poa memoralis, Asperula odorata, Campanula rapunculoides Wyznaczona otulina. Plan ochrony rezerwatu opracowano na okres od 01.01.1997r. do 31.12.2016r.

Rezerwat "Czaple Wyspy" Wyspy na Jeziorze Kłosowskim zostały uznane za rezerwat przyrody w 1957 roku na podstawie Zarz ądzenia MLiPD. Rezerwat ścisły utworzono na dwóch wyspach w celu ochrony miejsc l ęgowych rzadkich gatunków ptaków takich jak kania czarna i sokół w ędrowny. Warstw ę drzew w drzewostanie na du Ŝej wyspie mo Ŝna podzieli ć na dwa pi ętra; w I pi ętrze panuje sosna z domieszk ą d ębu jako współpanuj ącym, w domieszce wyst ępuje jawor, brzoza, kasztanowiec, klon i modrzew. W pi ętrze II dominuje d ąb, a w domieszce wyst ępuj ą: jawor, kasztanowiec, wi ąz i akacja. Drzewostan na małej wyspie ma raczej charakter parkowy; wra Ŝenie robi 12 d ębów o charakterze pomnikowym. Poło Ŝenie- Gmina: Sieraków, Le śnictwo: Kukułka Oddział: 311 a,b Typ rezerwatu- Fn0 - faunistyczny. Ochrona miejsca l ęgowych rzadkich gatunków ptaków, Powierzchnia- 7,14 ha Walory przyrodnicze- Świetlista d ąbrowa - Potentillo albae-Quercetum. Charakterystyczne gatunki: ciemi ęŜ yk białokwiatowy, szakłak pospolity, gorysz pagórkowaty, kokoryczka wonna, bodziszek czerwony, dzwonek brzoskwiniolistny, pi ęciornik biały, wilczomlecz k ątowaty Wyznaczone s ą dwie strefy ochronne. Plan ochrony rezerwatu opracowano na okres od 01.01.1997r. do 31.12.2016r.

Rezerwat "Mszar nad Jeziorem Mnich" Rezerwat został utworzony na podstawie Zarz ądzenia MLiPD z 1967 roku w celu zachowania ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych zbiorowiska ro ślin bagiennych oraz torfowiska przejściowego, utworzonego na jeziorze o charakterze dystroficznym. Poło Ŝenie- Gmina: Sieraków, Le śnictwo: Kukułka, Oddział: 335 b, 336 a,b Typ rezerwatu- T - torfowiska. Zachowanie ze wzgl ędów naukowych i dydaktycznych zbiorowiska ro ślin bagiennych oraz torfowiska przej ściowego Powierzchnia - 6,04 Walory przyrodnicze: • Zespół lilii wodnych - Nupharo-Nymphaetum albae, • zespół szuwar kłoci wierzchowatej - Cladietum marisci, • zespół szuwaru turzycy dzióbkowatej - Caricetum rostratae, • zespół rz ęsy drobnej - Lemnetum minoris, • zespół mszaru z turzyc ą tunikow ą - Caricetum appropinquate Wyznaczona otulina. Plan ochrony rezerwatu opracowano na okres od 01.01.1992r. do 31.12.2011r.

3.3. UŜytki ekologiczne Uchwał ą Rady Miejskiej z Sierakowa obj ęto w 2006 roku ochron ą u Ŝytek ekologiczny "Jaskółcza Skarpa" o powierzchni 42,83 ha. Znajduje si ę ona we wsi Góra. Jest to miejsce

19

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

gniazdowania jaskółki brzegówki (Riparia riparia) na obszarach cz ęś ciowo zabagnionych i okresowo zalewanych. 3.4. Pomniki przyrody Na terenie Gminy znajduje si ę 31 pomników, w wi ększo ści s ą to drzewa lub grupy drzew, jedynie dwa z nich to głazy narzutowe znajduj ące si ę w Le śnictwie Tuchola i miejscowo ści Góra.

Tabela 14 Wykaz pomników przyrody na terenie Gminy Sieraków numer obwód L.p. pomnika gatunek drzewa (cm) miejscowo ść 1. 649 kasztan jadalny 520 Chalin choina 2. 650 kanadyjska 235 Chalin platan 3. 651 klonolistny 465 Chalin 4. 654 dąb szypułkowy 580 Sieraków 5. 653 dąb szypułkowy 370 Marianowo 6. 653 świerk pospolity 271 Borowy Młyn 7. 428 buk zwyczajny 510 Chalin Le śnictwo 8. 379 dąb szypułkowy 390 Kukułka 9. 378 dąb szypułkowy 360 Ławica 10. 377 dąb szypułkowy 360 Marianowo Le śnictwo 11. 347 dąb szypułkowy 450 Jeleniec 12. 317 dąb szypułkowy 500 Ławica 13. 316 dąb szypułkowy 420 Ławica 14. 315 cis pospolity 45 Ławica cis pospolity (3 15. 314 pnie) - Ławica sosna zwyczajna (37 rezerwat 16. 304 drzew) - „Czapliniec” sosna zwyczajna (11 Le śnictwo 17. 303 drzew) - Dębowiec sosna zwyczajna (27 Le śnictwo 18. 302 drzew) - Pławisko sosna Le śnictwo 19. 301 zwyczajna 120 Pławisko sosna Le śnictwo 20. 300 zwyczajna 116 Pławisko sosna zwyczajna (14 21. 299 drzew) - Borowy Młyn sosna 22. 298 zwyczajna 110 Borowy Młyn sosna zwyczajna (4 23. - drzewa) - Borowy Młyn

20 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

sosna 24. - zwyczajna - Borowy Młyn 25. 209 cis pospolity - Kłosowice 26. 208 cis pospolity - Kłosowice Le śnictwo 27. 72/5 dąb szypułkowy 740 Cegliniec dziedziniec zabudowa ń 320, Pa ństwowego 4 d ęby 330, 390 Stada Ogierów 28. 822/94 szypułkowe i 490 w Sierakowie 200 i 29. 923/94 2 cyprysiki 210 Sieraków Le śnictwo 30. 1000 głaz narzutowy 1035 Tuchola 31. - głaz narzutowy 772 Góra Źródło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania Gminy Sieraków

3.5. Obszary Natura 2000

Ostoja Mi ędzychodzko – Sierakowska Kod obszaru: PLH 300032 Powierzchnia: 7 591,1ha

Poło Ŝenie obszaru i granice obszaru przebiegaj ące przez Gmin ę Sieraków zostały zaznaczone na mapie w zał ączniku 1. Obszar Ostoi Mi ędzychodzko-Sierakowskiej znajduje si ę na północnych obrze Ŝach Wielkopolski na pograniczu dwóch du Ŝych jednostek fizjograficznych - Kotliny Gorzowskiej (stanowi ącej cz ęść Pradoliny Toru ńsko-Eberswaldzkiej) i Pojezierza Pozna ńskiego. Reprezentowane tu s ą niemal wszystkie typy form terenu charakterystyczne dla obszarów młodoglacjalnych Wielkopolski. Na wi ększo ści powierzchni Pojezierza dominuj ą ró Ŝnego typu utwory polodowcowe, s ą to obszary piasków i glin zwałowych moren dennych i czołowych poprzecinane rynnami polodowcowymi, których dno wypełnione jest utworami akumulacji holoce ńskiej, poza tym sandry i oraz współczesne utwory akumulacji rzecznej w dolinie Warty. W wielu rynnach lub bezodpływowych zagł ębieniach dochodzi do akumulacji skał organogenicznych - torfów niskich i przej ściowych. Najbardziej istotnym elementem sieci hydrograficznej jest kilkadziesi ąt ró Ŝnej wielko ści jezior. Mimo bogactwa wód naturalnych wyst ępuj ą tak Ŝe zbiorniki antropogeniczne - stawy rybne lokalizowane na dnie rynien. W licznych formach rozci ęcia strefy marginalnej w dolinach rzek i na brzegach jezior wyst ępuj ą higrofilne zbiorowiska zaro ślowe i ziołoro ślowe w kompleksie z ekstensywnie u Ŝytkowanymi zbiorowiskami łąkowymi i ł ęgami olszowymi. Gr ądy i buczyny stanowi ą dominuj ącą grup ę zespołów lasów li ściastych. Ich wyst ępowanie ograniczone jest głównie do stromych zboczy w okolicach Kolna, Chalina, Kurnatowic, Zatonia Prusimia i Mechnacza, w uroczysku Zielona Chojna, oraz w rezerwatach Buki nad jez. Lutomskim i Kolno Mi ędzychodzkie. Du Ŝy kompleks buczyn znajduje si ę we wschodniej cz ęś ci Pojezierza nad Jez. Białokoskim. Przez obszar Pojezierza przebiega wschodnia granica zasi ęgu lasów bukowych st ąd ich płaty maj ą niekiedy charakter przej ściowy. Wi ększo ść lasów bukowych reprezentuje Ŝyzne buczyny ni Ŝowe, mniej rozpowszechnione s ą ubogie buczyny na zakwaszonych glebach (Luzulo-Fagetum). Na terenie ostoi przewa Ŝaj ą obszary le śne, znaczny jest te Ŝ udział obszarów zagospodarowanych rolniczo. S ą to uprawy rolne drobno- i średniopowierzchniowe. Stosunkowo niedu Ŝa powierzchnia u Ŝytków zielonych wynika z faktu, Ŝe na ich siedliskach lokalizowane s ą stawy rybne.

Obszar stanowi mozaik ę wielu siedlisk o bardzo du Ŝym znaczeniu dla ochrony bioró Ŝnorodno ści. Najwa Ŝniejsze walory ostoi to: - jedno z najwi ększych skupie ń lasów bukowych przy wschodniej granicy zasi ęgu wyst ępowania;

21

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

- dobrze zachowane, cho ć nie zajmuj ące du Ŝych powierzchni siedliska gr ądów; - liczne stanowiska lasów ł ęgowych, w tym dobrze zachowanych ł ęgów źródliskowych (siedliska priorytetowe); - du Ŝa ró Ŝnorodno ść siedliskowa (9 rodzajów siedlisk z zał ącznika I Dyrektywy Siedliskowej); - stanowiska 3 gatunków zwierz ąt z zał ącznika II Dyrektywy Siedliskowej; - bogata flora ro ślin naczyniowych (ponad 800 taksonów); Obszar jest te Ŝ Ŝerowiskiem nocka du Ŝego Myotis myotis. Prawdopodobnie mog ą to by ć Ŝerowiska osobników z pobliskiej kolonii l ęgowej "Sieraków".

Puszcza Notecka Kod obszaru: PLB 300015 Powierzchnia: 178 255,8 ha

Poło Ŝenie obszaru i granice obszaru przebiegaj ące przez Gmin ę Sieraków zostały zaznaczone na mapie w zał ączniku 2. Obszar stanowi zwarty, jednolity kompleks le śny w mi ędzyrzeczu Noteci i Warty, b ędącym cz ęś ci ą pradoliny Eberswaldsko-Toru ńskiej, równiny akumulacyjnej przekształconej przez wiatr. Jest to najwi ększy w Polsce obszar wydm śródl ądowych, głównie o wysoko ści 20-30 m, maksymalnie do 98 m npm. W środkowej cz ęś ci obszaru uformowały si ę wały o przebiegu południkowym, le Ŝą ce 500-600 m od siebie. W cz ęś ci wschodniej maj ą one kształt paraboliczny. Wydmy pokryte s ą monotonnym, jednowiekowym lasem, głównie sosnowym (92%), posadzonym tu po wielkiej kl ęsce spowodowanej pojawieniem si ę szkodników owadzich w okresie mi ędzywojennym. Pozostałości drzewostanów naturalnych s ą chronione w rezerwatach np. Cegliniec. Na terenie ostoi znajduje si ę ponad 50 jezior, raczej płytkich, pochodzenia wytopiskowego, zwykle z grub ą warstw ą mułu i zakwitami glonów. W zagł ębieniach terenu lub na brzegach jezior utrzymuj ą si ę torfowiska, na ogół w pewnym stopniu przekształcone.

Wyst ępuje co najmniej 30 l ęgowych gatunków ptaków z Zał ącznika I Dyrektywy Ptasiej, 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Ksi ęgi (PCK). W okresie l ęgowym obszar zasiedla powy Ŝej 2% populacji krajowej (C6) bielika (PCK), kani czarnej (PCK) i kani rudej (PCK), co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) nast ępuj ących gatunków ptaków: b ąk (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybołów (PCK), trzmielojad, g ągoł, nurog ęś ; w stosunkowo wysokiej liczebno ści (C7) wyst ępuje bocian czarny, błotniak stawowy, ortolan i Ŝuraw. W okresie zimy wyst ępuje co najmniej 1% populacji szlaku w ędrówkowego (C2) bielika.

Jezioro Mnich Kod obszaru: PLH 300029 Powierzchnia: 46 ha

Poło Ŝenie obszaru i granice obszaru przebiegaj ące przez Gmin ę Sieraków zostały zaznaczone na mapie w zał ączniku 5. Obszar obejmuje niewielk ą, gł ęboko wci ętą rynn ę jeziorn ą wypełnion ą torfami na przedpolu terenów wydmowych Puszczy Noteckiej. Ostoja poło Ŝona jest ok. 3 km na północny-wschód od Sierakowa. W skład obszaru wchodz ą dwa, polodowcowe jeziora poł ączone niewielkim ciekiem, kompleks rozległych torfowisk niskich i przej ściowych oraz granicz ące z nimi ł ąki, a tak Ŝe drzewostan z udziałem ok. 160 letniej sosny. Jezioro Mnich (Mnisze), o powierzchni 22,5 ha, jest zbiornikiem eutroficznym, z rozwijaj ącymi si ę w nim zbiorowiskami nymfeidów. Na jego południowym kra ńcu wykształcił si ę kompleks zbiorowisk ro ślinnych o charakterze mszarnych torfowisk niskich i przej ściowych (Sphagno recurvi-Eriophoretum angustifolii, Sphagno apiculati-Caricetum rostratae) oraz szuwarowych (Cladietum marisci, Thelypteridi-Phragmitetum), z udziałem rzadkich i chronionych gatunków ro ślin naczyniowych i mszaków. W północnej cz ęś ci torfowiska zlokalizowane jest jeziorko (Mnich Mały) o pow. 0,6 ha i gł ęboko ści maks. 0,6 m. Jest to silnie wypłycony, zaawansowany w procesie zarastania i zanikania zbiornik śródtorfowiskowy, wypełniony półpłynnymi osadami o charakterze gytii w ęglanowych. W jeziorku tym wyst ępuj ą ł ąki ramienicowe zaliczane do zbiorowiska Charetum intermediae oraz rozwija si ę zbiorowisko Nympheetum albo- candidae. W cz ęś ci południowo-zachodniej i południowej obszaru znajduj ą si ę podmokłe ł ąki kalcyfilne oraz eutroficzne ze zwi ązku Calcion.

22 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

W rezerwacie "Cegliniec", obejmuj ącym pododdziały c i cx oddziału 308 nadl. Sieraków, rosn ą najstarsze, 164 letnie sosny w Puszczy Noteckiej, ocalałe z kl ęski strzygonii choinówki w latach 20-tych ubiegłego wieku. Towarzysz ą im okazałe d ęby i buki, a siedliskowo, las ma charakter kwa śnej d ąbrowy (Calamagrostio-Quercetum).

Ostoja chroni kompleks unikalnych mechowisk w ęglanowych i torfowisk mszarnych, wa Ŝnych w skali ponadregionalnej, cechuj ących si ę szczególnym bogactwem rzadkich i reliktowych mchów. Mimo niewielkiej powierzchni, obszar wyró Ŝnia si ę du Ŝą ró Ŝnorodno ści ą siedlisk - 8 rodzajów z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, obejmuj ących zbiorowiska rzadkie i gin ące na terenie Wielkopolski. Na szczególne podkre ślenie zasługuje obecno ść licznych gatunków chronionych ro ślin (oznaczonych liter ą D w cz ęś ci motywacyjnej paragrafu 3.3), a zwłaszcza bogactwo mszaków. W czasie inwentaryzacji briologicznej przeprowadzonej na tym obszarze przez Sekcj ę Briologiczn ą Polskiego Towarzystwa Botanicznego w 2008 r. odnotowano 72 gatunki mszaków (w tym 8 w ątrobowców i 64 gatunki mchów). Na podkre ślenie zasługuje obecno ść grupy gatunków, uwa Ŝanych za relikty glacjalne: Cinclidium stygium, Helodium blandowii i Paludella squarrosa. Populacja Cinclidium stygium na mechowiskach ostoi jest z pewno ści ą najliczniejsza w środkowej Wielkopolsce. W kilku miejscach torfowiska ro śnie gatunek z zał ącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG - sierpowiec błyszcz ący Drepanocladus vernicosus (=Hamatocaulis vernicosus), cała populacja zajmuje ok. 1 m2. W ostoi odnotowano te Ŝ niewielk ą populacj ę (kilka okazów) lipiennika Loesela (Liparis loeselii). Na torfowiskach i wilgotnych ł ąkach obszaru wyst ępuje a Ŝ 10 gatunków chronionych torfowców, w tym zagro Ŝonego w skali kraju Sphagnum fuscum. Dodatkowym walorem projektowanego obszaru jest ponadto obecno ść 4 gatunków zagro Ŝonych ramienic (Chara intermedia, C. tomentosa, C. globularis, C. delicatula), wyst ępuj ących zarówno w jeziorku Mały Mnich, jak i w miejscach podtopionych całego kompleksu torfowiskowego. Na torfowisku znajduje si ę gniazdo Ŝurawia Grus grus.

Jezioro Kubek Kod obszaru: PLH 300006 Powierzchnia: 1 048,8 ha

Poło Ŝenie obszaru i granice obszaru przebiegaj ące przez Gmin ę Sieraków zostały zaznaczone na mapie w zał ączniku 4. Obszar le Ŝy na pograniczu wysokiej i środkowej terasy Obornickiej Doliny Warty oraz pól wydmowych Mi ędzyrzecza Warty i Noteci, na północ od Sierakowa. W skład ostoi wchodzi jezioro Kubek (pow. 67,3 ha) otoczone niemal ze wszystkich stron lasami. W bezpo średnim otoczeniu jeziora z w ąskim pasem szuwarów dominuj ą kompleksy lasów bagienno-łęgowych (olsy i ł ęgi olszowe). Bardzo interesuj ącym elementem przyrody obszaru jest kompleks ro ślinno ści zwi ązanej z cyrkiem źródliskowym niewielkiego strumienia zasilaj ącego jezioro Kubek, a wypływaj ącego spod wału wydm przy jego północnych brzegach. W płytkich, bardzo czystych wodach cz ęste s ą płaty Cardamino-Beruletum i Beruletum submersae, a na stromych skarpach potoków zbiorowisko mszaków o charakterze źródliskowym Pellio-Conocephaletum. W miejscach gdzie woda s ączy si ę wolniej i dochodzi do zabagnie ń pojawiaj ą si ę płaty Chrysosplenio-Cardaminetum i Caricetum remotae. Zbiorowiska te otoczone s ą olszynami, tak Ŝe o charakterze źródliskowym. Stwierdzono tu zarówno płaty olsu porzeczkowego, jak i ł ęgu olszowego. Kompleks lasów olszowych otoczony jest przez bory sosnowe Puszczy Noteckiej.

Jezioro Kubek chroni znakomicie zachowany kompleks zbiorowisk naturalnych zwi ązanych m.in. ze szczególnym układem warunków siedliskowych powstaj ących na styku dwóch fizjotopów - typowych dla Puszczy Noteckiej zalesionych wydm i stosunkowo rozległej misy jeziornej u ich podstawy. Najwa Ŝniejsze walory ostoi to: - Du Ŝa ró Ŝnorodno ść siedliskowa i bogactwo zbiorowisk higrofilnych; dot ąd stwierdzono wyst ępowanie 8 rodzajów siedlisk z Zał ącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym priorytetowych ł ęgów olszowych. - Bardzo dobrze wykształcony, rozległy kompleks olsów i towarzysz ącej im ro ślinno ści zwi ązanej z krystalicznymi wodami źródlanymi. Nad jeziorem Kubek stwierdzono pełne

23

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

zró Ŝnicowanie zbiorowisk źródliskowych wyst ępuj ących w Wielkopolsce. We florze omawianego obszaru, która nie była dotychczas dokładnie badana, stwierdzono kilka ro ślin naczyniowych chronionych prawem lub regionalnie zagro Ŝonych. W okolicy jeziora Kubek znaleziono 30 gatunków mchów, w tym stosunkowo tu rzadkie Sphagnum squarrosum i S. fimbriatum oraz gatunki źródliskowe, np. Cratoneuron filicinum. Gatunki wymienione w p. 3.3. z motywacj ą D to gatunki prawnie chronione w Polsce.

Sieraków Kod obszaru: PLH 300013 Powierzchnia: 1,0 ha

Poło Ŝenie obszaru i granice obszaru przebiegaj ące przez Gmin ę Sieraków zostały zaznaczone na mapie w zał ączniku 3. Ostoja obejmuje budynek O środka Zdrowia w Sierakowie, na strychu którego znajduje si ę kolonia rozrodcza nocka du Ŝego. Dodatkowo w granicy obszaru znalazły si ę wyznaczone potencjalne Ŝerowiska nietoperzy z tej kolonii. Ŝerowiska te znajduj ą si ę na północ od Sierakowa na terenie Puszczy Noteckiej. Obszar ten w znacznej cz ęś ci pagórkowaty, poro śni ęty borami sosnowymi, przecinaj ą rynny jeziorne ( jez. Radziszewskie, jez. Chojno, jez. Samita). Z naturalnymi zbiornikami wodnymi zwi ązane s ą siedliska lasów ł ęgowych oraz zmiennowilgotnych ł ąk trz ęś licowych. Wyst ępuj ą tutaj równie Ŝ stopniowo degeneruj ące fragment torfowisk przej ściowych. Punktowo rozmieszczone s ą płaty zbiorowisk d ąbrów acydofilnych. Poza tym nietoperze te korzystaj ą równie Ŝ z Ŝerowisk, znajduj ących si ę na południu od Sierakowa w granicach ostoi Mi ędzychodzko - Sierakowskiej (pltmp052).

Rysunek 2 Mapa satelitarna wraz z naniesionymi obszarami Natura 2000 Źródło: http://natura2000.eea.europa.eu/

24 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Cele do osi ągni ęcia w zakresie obszarów chronionych: • Bie Ŝą ca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych • Ochrona „Jeziora Mnich” przed zarastaniem • Zmniejszenie eutrofizacji wód powierzchniowych • Rekultywacja jezior, które ju Ŝ uległy zaro śni ęciu • Odpowiednie ukierunkowanie turystyki na terenie Gminy

Strategia realizacji celu: Głównym celem ochrony przyrody jest zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody i jej składników, w szczególno ści dziko wyst ępuj ących ro ślin i zwierz ąt, siedlisk przyrodniczych oraz krajobrazu. W zakresie ochrony przyrody podstawowymi aktami prawnymi w UE s ą Dyrektywa Siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory) i Dyrektywa Ptasia (dyrektywa Rady 79/409/EWG o ochronie dziko Ŝyj ących ptaków). Maj ą one na celu utrzymanie ró Ŝnorodno ści biologicznej pa ństw członkowskich Unii poprzez ochron ę najcenniejszych siedlisk oraz gatunków fauny i flory na ich terytorium. Dla terenu gminy Sieraków sie ć Natura 2000 obejmuje jej cały obszar, gdzie wa Ŝne b ędzie zapewnienie ochrony obszarów, które stanowi ą wa Ŝne korytarze ekologiczne przemieszczania si ę ro ślin i zwierz ąt. Działania na rzecz ochrony ró Ŝnorodno ści biologicznej obejmuj ą równie Ŝ stosowne zasady w sektorze rolnictwa. Wspieranie form rolnictwa stosuj ącego metody produkcji nie naruszaj ące równowagi przyrodniczej, przede wszystkim rolnictwa ekologicznego jest jednym z celów stawianych przez polityk ę ekologiczn ą pa ństwa w zakresie ró Ŝnorodno ści biologicznej i ochronie przyrody. Istotnym instrumentem finansowym ochrony środowiska i przyrody w przestrzeni rolniczej są Krajowe Programy Rolno środowiskowe, b ędące elementem Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, które tak Ŝe okre ślaj ą sposób gospodarowania zgodny z ochron ą środowiska. Tradycyjne metody gospodarowania powinny by ć promowane zwłaszcza na obszarach chronionych.

3.6. Ziele ń urz ądzona Istotne znaczenie zwłaszcza dla terenów zurbanizowanych ma ziele ń urz ądzona. Ziele ń urz ądzona to przede wszystkim obiekty przyrodnicze o formach naturalnych, półnaturalnych i przetworzonych oraz rozmaite zało Ŝenia ogrodowe istniej ące samoistnie lub towarzysz ące budowlom. Tereny zieleni urz ądzonej pełni ą funkcje rekreacyjne, ekologiczne i zdrowotne – wpływaj ą na złagodzenie lub eliminacj ę uci ąŜ liwo ści Ŝycia w miastach, kształtowanie układów urbanistycznych, wprowadzaj ą ład przestrzenny oraz nadaj ą specyficzny i indywidualny charakter miastu. Na terenie gminy Sieraków według danych GUS (stan na 31.12.2009 r.) znajduje si ę jeden park spacerowo – wypoczynkowy, 6 ziele ńców, oraz 4 cmentarze. Poni Ŝej w tabeli przedstawiono powierzchni ę jak ą zajmuj ą poszczególne obiekty zieleni urz ądzonej, oraz jak zmieniał si ę jej stan w latach 2007 – 2009.

Tabela 15 Powierzchnia terenów zieleni na obszarze gminy Sieraków w latach 2007 – 2009 [ha] 2007 2008 2009 parki spacerowo - wypoczynkowe 4,7 4,7 4,7 ziele ńce 3,7 3,7 3,7 ziele ń uliczna 0,8 0,8 0,8 tereny zieleni osiedlowej 0,7 0,7 0,8 parki, ziele ńce i tereny zieleni osiedlowej 9,1 9,1 9,2 cmentarze 3,4 3,4 3,4 lasy gminne 16,2 16,2 16,2 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

25

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Wraz z dworami, pałacami i folwarkami parki tworz ą atrakcyjny element krajobrazu, świadcz ąc o historii i kulturze danego regionu oraz podkre ślaj ą ich ci ągło ść . Stanowi ą o odr ębno ści tego miejsca i identyfikacji z nim mieszka ńców. Parki maja wielkie znaczenia dla zachowania i ochrony fauny z uwagi na znaczne zró Ŝnicowanie siedliskowe i florystyczne. S ą one wa Ŝnym elementem w krajobrazie przyrodniczym Nadleśnictwa Sieraków. Na obszarze gminy Sieraków jest ich 5 i znajduj ą si ę one w rejestrze zabytków oraz s ą obj ęte ochrona konserwatorska. • Sieraków - przy zabudowaniach Stada Ogierów wraz z zabytkowym pałacem istnieje 6-cio hektarowy park w stylu angielskim z czterema starymi d ębami, zało Ŝony w pierwszej połowie XIX w. • Ławica - park dworski zało Ŝony w XIX w. na pow. 6,3 ha, rozci ąga si ę tarasami na zboczu rynny jeziornej; w parku ro śnie kilka d ębów, lip, buków, modrzewi i cis - stanowi ących pomniki przyrody, Swa nazw ę zawdzi ęcza Wincentemu Jakubowi Ławickiemu • Chalin - park podworski zało Ŝony w XIX w. Zajmuje on teren a Ŝ do Jeziora śremskiego; ro śnie w nim wiele ciekawych drzew, m. in. kasztan jadalny (o obw. 540 cm), platan (470 cm), choina kanadyjska (240 cm). Od 1997 roku w dworze Chali ńskim mie ści si ę Centrum Edukacji Przyrodniczej kierowane przez Dyrekcj ę Sierakowskiego Parku Krajobrazowego. Park podworski został uporz ądkowany, przywrócono mu dawn ą świetno ść . Wyeksponowano cenne przyrodniczo i krajobrazowo drzewa - pomniki przyrody. • Lutom - przydworski park krajobrazowy z pocz ątku XX w., o pow. 2 ha z bogatym gatunkowo drzewostanem. • Lutomek - park dworski z ko ńca XIX w., dawna własno ść rodziny Kwileckich. szeroki rów wraz ze stawem organizował niegdy ś sie ć alejek ogrodowych.

3.7. Lasy Wska źnik lesisto ści gminy równy 57,4% jest zdecydowanie wy Ŝszy od wska źnika dla całego powiatu mi ędzychodzkiego (44,5%) i nale Ŝy do jednego najwy Ŝszych w województwie. Jedn ą z podstawowych funkcji jak ą pełni ą lasy na terenie gminy Sieraków jest pozyskiwanie dóbr u Ŝytkowych, oraz ochrona przed zagro Ŝeniami. Na terenie Nadle śnictwa Sieraków lasy stanowi ą funkcje glebochronne (4237,12 ha), wodochronne (3641,47 ha), ostoje zwierz ąt podlegaj ących ochronie gatunkowej (337,51 ha). Grunty le śne na terenie gminy Sieraków obejmuj ą ł ącznie 12 076,3 ha, wska źnik lesisto ści wynosi 57,4 %. Poni Ŝsza tabela przedstawia powierzchnie lasów według form własno ści.

Tabela 16 Powierzchnia lasów i gruntów le śnych [ha] na terenie gminy Nowy Sieraków według formy własno ści w latach 2007 – 2009 2007 2008 2009 ogółem 12 075,6 12 075,9 12 076,3 lasy ogółem 11 653,1 11 653,4 11 654,3 grunty le śne publiczne ogółem 11 583,0 11 583,0 11 582,7 grunty le śne prywatne 492,6 492,9 493,6 zalesienia ogółem 8,2 0,3 0 lesisto ść w % 57,40 57,40 57,40 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Tereny Nadle śnictwa Sieraków nara Ŝone s ą na działanie szeregu ujemnych czynników. Do najbardziej zagro Ŝonych zalicza si ę kompleksy borów sosnowych Puszczy Noteckiej, które poprzez ich słab ą odporno ść biologiczn ą s ą podatne zwłaszcza na gradacje szkodliwych owadów, grzybów czy po Ŝary. Szkodniki owadzie Lasy Nadle śnictwa, z racji warunków przyrodniczych du Ŝych kompleksów le śnych (w przewa Ŝaj ącej cz ęś ci monokultur sosnowych), s ą nara Ŝone na szkodniki pierwotne. Ostatni zabieg ratowniczy został wykonany w 2001 r. na powierzchni 140 ha na owada Brudnica mniszka, na terenie le śnictwa Gospódka.

26 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Zagro Ŝenia ze strony świata owadów koncentruj ą si ę na obr ębie Bucharzewo Sierakowskie. Przyczyn nale Ŝy upatrywa ć w słabych siedliskach, braku zró Ŝnicowania gatunkowego i wiekowego drzewostanów. Na słabszych siedliskach, w ramach uodparniania drzewostanów na owady, wprowadza k ępy biocenotyczne z gatunkami li ściastymi, które w przyszło ści maj ą sta ć si ę atrakcyjnymi miejscami dla bytowania ptaków. Zagro Ŝenia abiotyczne Wśród czynników atmosferycznych maj ących najwi ększe znaczenie dla lasów Nadle śnictwa Sieraków maj ą silne wiatry i huragany. Ostatni taki silny wiatr miał miejsce w 30.06.1996 roku, gdy w ci ągu kilku chwil zostało powalone około 4 ha drzewostanu bukowego i d ębowego. W wyniku kataklizmu pozyskano z powalonego drzewostanu około 1000 m3 grubizny, natomiast z całej powierzchni Nadle śnictwa uprz ątni ęto ponad 5.000 m3 wiatrołomów i wiatrowałów. Od wiatru uszkodzone s ą pojedyncze, wolno stoj ące nasienniki i przestoje, małe powierzchnie drzewostanów wyst ępuj ące w śród pól, ł ąk i pastwisk, a tak Ŝe skraje zwartych lecz nadmiernie przerzedzonych drzewostanów. Wiosenne wiatry wschodnie przynosz ą masy powietrza z nisk ą temperatura, co mo Ŝe powodowa ć uszkodzenia od przymrozków. Średnio rocznie w Nadle śnictwie Sieraków wyst ępuje kilkaset m 3 wiatrołomów i wiatrowałów. W 2010 r. na przełomie maja i czerwca przez Gmin ę Sieraków przechodziła fala kulminacyjna na rzece Warcie. Le śniczowie dokonali przegl ądu terenów nale Ŝą cych do Nadle śnictwa. W momencie kulminacji pod woda znalazło si ę około 178 (177,68) ha powierzchni lasów z czego ok. 102 (102,08) ha stanowiły lasy które uległy podtopieniu. Po przej ściu fali dokonano ponownego przegl ądu drzewostanów. Dał si ę zauwaŜyć wyra źny spadek poziomu wody. Zaznaczy ć nale Ŝy Ŝe du Ŝa cz ęść drzewostanów została podtopiona przez podwy Ŝszaj ący si ę poziom wód w jeziorach, które maja swoje odpływy bezpo średnio do Warty. Po Ŝary lasu Lasy Nadle śnictwa Sieraków zaliczaj ą si ę do obszarów średnio zagro Ŝonych powstaniem po Ŝarów. Zagro Ŝenie potencjalne wynika z intensywnej penetracji lasów przez mieszka ńców miast i okolicznych miejscowo ści w ramach turystyki, wypoczynku, zbioru jagód i grzybów. Do stref szczególnie nara Ŝonych na powstanie poŜarów nale Ŝą obszary oddziaływania o środków wypoczynkowych i domków letniskowych na działkach rekreacyjnych. Za obszary szczególnie nara Ŝone uznaje si ę tereny obr ębu Bucharzewo Sierakowskie. Odnotowuje si ę po Ŝary których główn ą przyczyna było nieostro Ŝna obchodzenie si ę z ogniem otwartym, prze Ŝuty z gruntów niele śnych (wypalanie traw) lub celowe podpalenia. Zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 marca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad zabezpieczenia po Ŝarowego lasów (Dz. U. Nr 58, poz. 405) lasy Nadle śnictwa Sieraków zaliczone zostały do strefy du Ŝego zagro Ŝenia przez po Ŝary (I kategoria zagro Ŝenia poŜarowego). W ci ągu ostatnich 9 lat (tj. od 1996 do 2005 r) odnotowano 40 po Ŝarów, z czego 38 w lasach na ł ącznej powierzchni 12 ha. Pozostałe 2 to po Ŝary budynków. Główna przyczyna ich powstawania było nieostro Ŝne obchodzenie si ę z ogniem (18 przypadków), podpalenia (9 przypadków), maszyny i urz ądzenia (6 przypadków), przerzuty z gruntów niele śnych (5 przypadków) oraz wyładowania atmosferyczne (2 przypadki). Zagro Ŝenia antropogeniczne Głównym czynnikiem negatywnie wpływaj ącym na ekosystemy le śne Nadle śnictwa s ą zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Na terenie Nadle śnictwa Sieraków nie ma du Ŝych, uci ąŜ liwych dla środowiska zakładów przemysłowych. jedynym, który moŜe powodowa ć zanieczyszczenie powietrza to Huta Szkła "Warta" w Sierakowie. Jednak obecnie huta przeszła na nowsz ą technologi ę produkcji szkła (zast ąpiono paliwo stałe - gazem). Jeden z najbardziej zagro Ŝonych i uszkodzonych regionów to le śnictwo Tuchola w Obr ębie Sieraków. Tam lasy stanowi ące drzewostany uszkodzone na skutek działalno ści przemysłu to powierzchnia około 240 ha. ZagroŜenie dla gleb i wód stwarza tak Ŝe niewła ściwa gospodarka odpadami komunalnymi i gospodarka ściekami. W celu ustalenia stopnia szkodliwo ści gazów i pyłów przemysłowych dla lasów Nadle śnictwa Sieraków, w 1995 roku przeprowadzono rozpoznanie szkód poprzez zało Ŝenie 62 powierzchni rozpoznawczych. W wyniku tego rozpoznania ustalono nast ępuj ące strefy uszkodzenia lasów:

Tabela 17 Strefy uszkodzenia lasów na terenie Nadleśnictwa Sieraków Strefa Obr ęb Bucharzewo Obr ęb Sieraków Nadle śnictwo uszkodze ń Sierakowskie (ha) (ha) (ha) 0 5076,60 - 5076,60

27

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

I 3276,50 4538,78 7815,28 II - 359,80 359,80 Razem 8353,10 4898,58 13251,68

Źródło: Dane z Nadle śnictwa Sieraków

Do prac zwi ązanych z piel ęgnacj ą lasów na terenie gminy Sieraków zalicza si ę: odnowienia i zalesienia, posadzenia produkcyjne, dolesienia luk, piel ęgnowanie upraw i młodzików, melioracje i wprowadzenia podszytów.

Wi ększo ść kompleksów le śnych charakteryzuje si ę du Ŝą atrakcyjno ści ą krajobrazow ą, estetyczn ą i zdrowotn ą. S ą to lasy przydatne dla rekreacji, silnie penetrowane w celach rekreacyjno-turystycznych. Lasy Nadle śnictwa Sieraków, równolegle z funkcjami gospodarczymi, pełni ą funkcje społeczne i ochronne. Te ostatnie stanowi ą a Ŝ 63,8% powierzchni le śnej Nadle śnictwa. Wi ększo ść to lasy glebo- i wodochronne, ale s ą te Ŝ lasy nasienne, b ądź chroni ące środowisko przyrodnicze (ostoje zwierz ąt).

3.8. Szlaki turystyczne Gmina Sieraków ze wzgl ędu na swój charakter krajobrazowo – przyrodniczy, oraz poło Ŝenie w obr ębie obszarów Natura 2000 posiada wiele znakowanych pieszych szlaków turystycznych przebiegaj ących przez Miasto i Gmin ę o ł ącznej długo ści 147,6 km. 1. Szlak: Kłodzisko - Pakawie - Sieraków ; szlak Ŝółty, 17,1 km; z tego na terenie Gminy Sieraków 10,5 km 2. Szlak Sieraków - Jez. Lutomskie - Lutom - Sieraków ; szlak czerwony, czarny i Ŝółty, 17,7 k 3. Szlak Bucharzewo - Pustelnia - Chojno ; szlak czerwony, 9,8 km; z tego na terenie Gminy Sieraków 3,8 km 4. Szlak Sieraków - Jez. Niedziółka - Bucharzewo ; szlak niebieski, 7,2 km 5. Szlak Bucharzewo - Lichwin - Sieraków ; szlak czerwony i zielony, 11,7 km 6. Szlak Sieraków - Borowy Młyn - Francuskie Góry - Sieraków; szlak Ŝółty i zielony, 21,9 km 7. Szlak Sieraków - Kukułka - Zatom ; szlak Ŝółty, czarny i czerwony, 18,4 km 8. Szlak Kukułka - Błoto - Radgoszcz - Mi ędzychód ; szlak czarny, 19,3 km z tego na terenie Gminy Sieraków 14,3 km 9. Szlak Sieraków - Ławica - Mi ędzychód ; szlak niebieski, 20,4 km z tego na terenie Gminy Sieraków 13,5 km 10. Szlak Zatom Stary st. kol. - Ławica - Prusim st. kol .; szlak Ŝółty, 13 km z tego na terenie Gminy Sieraków 6,5 km 11. Szlak Kwilcz - Kurnatowice - Góra Głazów - Sieraków ; szlak czarny i czerwony, 17,9 km, z tego na terenie Gminy Sieraków 9,9 km 12. Szlak Prusim st. kol. - Chalin - Grobia - Sieraków ; szlak znakowany cz ęś ciowo, Ŝółty i czarny, 16,2 km z tego na terenie Gminy Sieraków 12,2 km

Cele w zakresie zieleni urz ądzonej i lasów na terenie Gminy: • Utrzymanie dotychczasowego stanu zabytkowych parków • Rewaloryzacja i konserwacja zaniedbanych parków podworskich w Lutomku i Ławicy • Udost ępnianie terenów zielonych do korzystania w celach spacerowo – rekreacyjnych • Ochrona drzewostanów przed szkodliwymi owadami, poŜarami, zagro Ŝeniami abiotycznymi i antropogenicznymi • Ochrona zieleni dolin rzecznych, terenów torfowiskowych i zabagnionych • Przeprowadzanie bie Ŝą cych zabiegów piel ęgnacyjnych w lasach

Strategia realizacji celu: Ze wzgl ędu na to, Ŝe lasy na terenie Gminy zajmuj ą ponad połow ę powierzchni, s ą one bardzo wa Ŝnym elementem w systemie przyrodniczym. Dlatego te Ŝ tak wa Ŝną kwesti ą jest ich ochrona przed zagro Ŝeniami, takimi jak szkodniki owadzie, silne wiatry i huragany, po Ŝary,

28 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

zagro Ŝenia antropogeniczne, a ostatnio równie Ŝ powodzie. Na ujemne czynniki najbardziej nara Ŝone s ą kompleksy borów sosnowych Puszczy Noteckiej, dlatego działania musz ą by ć skupione zwłaszcza wokół tych obszarów.

Lasy Pa ństwowe prowadz ą równie Ŝ działania zwi ązane z ochroną ró Ŝnorodno ści ekosystemowej, które maj ą na celu umo Ŝliwienie kierowania gospodark ą le śną w zgodno ści z zasadami ochrony przyrody. Działania te polegaj ą m. in. na:

• odtwarzaniu śródle śnych zbiorników i cieków wodnych. Realizowany jest program małej retencji. • zachowaniu w stanie naturalnym śródle śnych bagien, trz ęsawisk, torfowisk i wrzosowisk. • ochronie lasów ł ęgowych i wilgotnych oraz lasów na skrajnie ubogich siedliskach. • rozpoznawaniu siedlisk le śnych. • pozostawianiu w zdrowych drzewostanach posuszu jałowego, gał ęzi i drzew le Ŝących. • pozostawianiu w ka Ŝdym drzewostanie przewidzianym do u Ŝytkowania r ębnego od 5 do 10 % starych drzew, w tym wszystkich drzew dziuplastych. • rozszerzaniu zakresu piel ęgnacji biocenoz i siedlisk przez wprowadzanie do drzewostanów dolnych warstw. • stosowaniu przy pozyskaniu drewna technik przyjaznych dla środowiska, polegaj ących na prowadzeniu prac w sposób ograniczaj ący do minimum uszkadzanie pozostaj ących składników lasu. • ograniczaniu stosowania środków chemicznych na szkółkach le śnych i zwi ększaniu nawo Ŝenia organicznego. • pozostawianiu bagienek i oczek wodnych oraz wykorzystywaniu istniej ących zadrzewie ń, zakrzewie ń i sukcesji naturalnej na powierzchniach przeznaczonych do zalesienia. • ochronie obiektów le śnych o szczególnych walorach przyrodniczych.

Szczegółowe kierunki prowadzenia gospodarki le śnej okre ślaj ą Plany urz ądzenia lasów. Zgodnie z art.5 ust.1 Ustawy z dn. 28 wrze śnia1991 r. o lasach (Dz.2011 Nr 12, poz. 59 ze zm.), nadzór nad gospodark ą le śną sprawuj ą minister wła ściwy do spraw środowiska – w lasach stanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa i starosta – w lasach niestanowi ących własno ści Skarbu Pa ństwa.

4. Ochrona zasobów przyrody 4.1. Zasoby naturalne 4.1.1. Wody podziemne Na terenie Powiatu Mi ędzychodzkiego znajduj ą si ę dwa główne zbiorniki wód podziemnych: czwartorz ędowy w o środku porowym, dolina rzeki Warty (Sieraków - Mi ędzychód) - nr 147, z obszarem najwy Ŝszej ochrony i wysokiej ochrony oraz zalegaj ący pod nim zbiornik trzeciorz ędowy, równie Ŝ o o środku porowym, subzbiornik jezioro Byty ńskie - Wronki - Trzciel - 146, z obszarem wysokiej ochrony w rejonie Mi ędzychodu i na wschód od niego. Charakterystyk ę Głównych Zbiorników Wód Podziemnych na terenie Powiatu ilustruje poni Ŝsza tabela. Tabela 18 Charakterystyka GZWP na terenie gminy Sieraków Stratygrafia Czwartorz ęd Trzeciorz ęd dolina rzeki Warty (Sieraków - subzbiornik Jezioro Byty ńskie - Nazwa Mi ędzychód) Wronki - Trzciel Nr zbiornika 147 146 GZWP [km2] 50 750 ONO[km2] 50 0 OWO [km2] 160 0

29

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

ONO + OWO [km2] 210 0 Wiek utworów wodono śnych QD Tr Typ o środka Por. Por. Klasa jako ści wód Ic Ib, c Zasoby dyspozycyjne: tys. m3/d 10 20,0 moduł [l/s km2] 2,31 0,31 Średnia gł ęboko ść uj ęć [m] 40 130 Źródło: http://www.pgi.gov.pl/soh/zbiornikiwodpodziemnych/index.html

Rysunek 3 Lokalizacja Głównych Zbiorników Wód Podziemnych (GZWP) na tle sieci hydrograficznej Źródło: na podstawie Mapy obszarów głównych zbiorników wód podziemnych w Polsce wymagaj ących ochrony [Kleczkowski/red./1990]

Wody gruntowe swym charakterem i gł ęboko ści ą wyst ępowania odzwierciedlaj ą cechy konfiguracyjne terenu oraz budow ę geologiczn ą jego podło Ŝa. Du Ŝe deniwelacje terenu powoduj ą du Ŝe zró Ŝnicowanie gł ęboko ści wyst ępowania wód podziemnych.

4.1.2. Wody powierzchniowe Tereny Gminy Sieraków s ą bogate w zasoby wodne. Przez gmin ę przepływa rzeka Warta, która dzieli gmin ę na dwie cz ęś ci ró Ŝni ące si ę od siebie pod wzgl ędem litologicznym. Cz ęść północna posiada warstwy przepuszczalne, dlatego jej zasoby wodne s ą mniejsze ni Ŝ w cz ęś ci południowej. Charakterystycznym elementem obszaru Gminy Sieraków jest wyst ępowanie licznych jezior. Ł ączna powierzchnia wszystkich jezior na terenie gminy Sieraków wynosi 1280,56 ha. Oprócz nich równie Ŝ wyst ępuj ą mniejsze zbiorniki wodne i stawy. Wykaz wszystkich jezior wraz z ich powierzchni ą znajduje si ę w tabeli poni Ŝej. Tabela 19 Wykaz jezior na terenie gminy Sieraków L.p. Nazwa jeziora Poło Ŝenie obr ęb Pow. Ha UŜytkownik jeziora /adres/ 1. Goł ęszewo Lutom 6,82 Jeziorowo-Stawowe Gospodarstwo Rybackie Lutom Spółka z o.o. 2. Bragant Lutom 14,16 3. Płótnik Ławica 20,50 Gospodarstwo Rybackie Sieraków Spółka z

30 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

o.o. 4. Ławickie Ławica 90,69 5. Junikowo Ławica 34,11 6. Chalinek Ławica 15,94 7. Chali ńskie M. Chalin 19,74 8. Bucharzewskie Bucharzewo 15,00 9. Kubek Bucharzewo 73,05 10. Sremskie Chalin 120,11 11. Lichwi ńskie Bucharzewo 48,92 12. Barli ńskie Chorz ępowo 108,59 13. Kłosowskie Nadl.Sieraków 142,09 14. Wielkie Góra 37,14 R. Jenek 1/9 K. Jerzy 2/9 C. Klejda 1/72 ; T. Lubik 15/72; W. Michałek 1/9 ; F. Spychała 1/9 ; B. Sta ńko 2/9 15. Krwawo Góra 3,57 M. Fiszer zam. Góra 16. Bukowieczko Góra 6,55 M.Jenek % ; K. Nowakowska % ; M. Tymek 5/32 ; M. Tymek 3/32 ; A. Gra ś % ;M Fr. Gra ś M 17. Wydrzno Góra 6,19 P. Hoffmann %; M. Jarysz %; M.in. Sobczak %; B. Kolano ś % M1; A. Jolano ś M1; 18. Moczydło Góra 15,34 Nadl. Sieraków 19. Gł ęboczek Góra 23,85 Nadl. Sieraków 20. Lutomskie Lutom 174,70 SP Zespół Szkół w Sierakowie 21. Jaroszewskie Sieraków 91,72 22. Godziszewskie Lutom 18,88 Nadl. Sieraków 23. bez nazwy Kaczlin 3,92 Gmina Sieraków 24. Krzymie ń Izdebno- 77,17 M.R. Bak - Roma ńczuk, zam. Izdebno Jabłonowo 25. Grzebieto Tuchola 4,18 Nadle śnictwo Sieraków 26. Izbienka Izdebno- 31,59 RSP Izdebno Jabłonowo 27. śołnierek Izdebno- 11,29 R. Krzy Ŝaniak zam. Jabłonowo Jabłonowo 28. bez nazwy Izdebno- 9,86 A. Misiołek zam. Mylin Jabłonowo 29. Borowy Młyn Nadl.Sieraków 22,47 SP Zespół Szkół w Sierakowie 30. Mnich Nadl. Sieraków 27,18 Sidoruk, zam. Pozna ń 31. Gł ęboczek Grobia 5,24 Nadle śnictwo Sieraków Źródło: Program Ochrony Środowiska dla powiatu Mi ędzychodzkiego

Tabela 20 Wykaz stawów hodowlanych na terenie gminy Sieraków L. p. Nazwisko i Imi ę Poło Ŝenie stawów Powierzchnia stawów [ha] 1. Andrzej Misiołek Izdebno 6,50 2. Gospodarstwo Rybackie Sieraków sp. z o.o. Lichwin, Bucharzewo 43.00 3 Ryszard Fiszer Góra 1,00 4. J W. Podolski Lutomek 2,10 5. M.R. Roma ńczuk Izdebno 11.10 6. Tomasz Najclerek Lutom 0,40 7. Bak Stanisław Klosowice 3,26 8. Moszni ński Wacław Chalin 5,02 9. Robert Bak Klosowice 2,76 10. RSP Izdebno Izdebno 5,01 11. RSP Chorz ępowo Chorz ępowo 1,61 Borowy Młyn 14.00 12 Anna Boryka Grobio 1,00

31

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

13. Sławomir K ąkolewski Borowy Młyn 50.00 Źródło: Program Ochrony Środowiska dla powiatu Mi ędzychodzkiego

Oprócz Warty, która jest najwi ększym ciekiem przepływaj ącym przez Gmin ę, na jej obszarze wyst ępuje jeszcze rzeka Oszczynica i mniejsze strugi, które s ą wymienione poni Ŝej. Tabela 21 Wykaz cieków podstawowych przepływaj ących przez teren Gminy Sieraków L.p. Nazwa cieku Długo ść całkowita cieku [km] 1. Struga Barli ńska 0,9 2. Struga Bielina 6,7 3. Struga Górska 5,6 4. Struga Jaroszewska 7,0 5. Struga Kłosowska 1,1 6. Struga Kobyli ńska 0,7 7. Struga Lichwi ńska 0,6 8. Rzeka Oszczynica 30,6 9. Struga Prusimska 3,0 10. Struga Śremska 11,1 Źródło: Wielkopolski Zarz ąd Melioracji i Urz ądze ń Wodnych w Poznaniu, Inspektorat Oborniki

4.1.3. Gleby Na obszarze gminy Sieraków dominuj ą gleby brunatne i piaskowe ró Ŝnych typów. Głównie wykształcone z piasków lu źnych i słabo – gliniastych. Nast ępne grupy to: mady, czarne ziemie, torfowe, murszowo – torfowe, mułowo – torfowe, glejowe. Gleby brunatne wyst ępuj ą na wysoczyznach w pasie przyjeziornym i wzdłu Ŝ kraw ędzi doliny Warty. Zaliczane s ą do kompleksów pszennych i Ŝytnich. Warto ść bonitacyjna tych gleb odpowiada II, III i IV klasie. Kompleksy najŜyźniejszych gleb wytworzyły si ę w otoczeniu Lutomka oraz wokół Grobi i Jaroszewa. Gleby bielicowe powstały pod lasami iglastymi, przewa Ŝnie na piaskach. Warto ść tych gleb mie ści si ę w V i VI klasie. Zaliczane s ą do kompleksów Ŝytnich. Pomimo licznych i du Ŝych zagł ębie ń terenu, stosunkowo niewielki jest udział gleb hydrogenicznych. W dolinie Warty wyst ępuj ą mady, głównie lekkie. Charakteryzuj ą si ę du Ŝą produktywno ści ą i zaliczane s ą do kompleksów Ŝytnich. Jako ść u Ŝytkowa tych gleb to klasa IVb – VI. Tereny le śne stanowi ą 57,4% powierzchni ogólnej gminy Sieraków. Natomiast tereny rolne – 28,3% powierzchni ogólnej gminy.

Tabela 22 Gleby w Gminie Sieraków wg klas bonitacyjnych Grunty orne UŜytki zielone klasa % klasa % IIIa 2,9 III 0,1 IIIb 5,6 IV 25,8 IVa 25,7 V 49,7 Ivb 15,3 VI 24,4 V 32,7 VI 17,0 VIz 0,8 Źródło: Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sieraków

Ponad 50% ogólnej powierzchni gruntów ornych charakteryzuje si ę niskimi klasami bonitacyjnymi (V, VI i VIz). Wśród gleb dobrych klas IIIa i b oraz IVa i b najwi ększy udział – 40% ich ogólnej powierzchni posiadaj ą klasy IV. W u Ŝytkach zielonych zdecydowanie dominuj ą równie Ŝ gleby niskich klas bonitacyjnych – V i VI, które łącznie stanowi ą 74% ogólnej powierzchni uŜytków zielonych.

32 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

4.1.4. Kopaliny Na terenie Gminy Sieraków znajduj ą si ę zło Ŝa kopalin. Zło Ŝa w ęgla brunatnego wyst ępuj ą w Kłosowicach, jednak s ą one nieeksploatowane. W Sierakowie znajduj ą si ę surowce ilaste ceramiki budowlanej Iły stanowią cało ść zasobów przemysłowych, jednak koncesja na ich wydobycie wygasła, wyrobisko jest zalane wod ą, przeznaczone do likwidacji. Iły zawieraj ą znaczn ą ilo ść substancji organicznych. Poni Ŝej zło Ŝa stwierdzono 4 pokłady w ęgla brunatnego o mi ąŜ szo ści do 2 metrów przewarstwione iłami. W pobli Ŝu kopalni znajdował si ę zalany szyb po wydobyciu w ęgla brunatnego. Zło Ŝe zaniechane z powodu niemo Ŝno ści uzyskania terenów pod eksploatacj ę, teren zło Ŝa zaj ęty przez wyrobiska eksploatacyjne, nieu Ŝytki, u Ŝytki rolne i le śne oraz cz ęś ciowo zabudow ę jednorodzinn ą. Teren zło Ŝa od strony pd. przylega do linii kolejowej za którą rozci ąga si ę las, a z pozostałych stron w bliskiej odległo ści jest zabudowa. Wydaje si ę, ewentualne zagospodarowanie zło Ŝa mo Ŝe by ć trudne. Podobnie powi ększenie zasobów. Drugie zło Ŝe surowców ilastych ceramiki budowlanej znajduje się w Kłosowicach. Iłom towarzysz ą pokłady w ęgla brunatnego- 2 otw. ze wzgl ędu na wyst ępowanie. przerostów w ęgla wyłączono ze zło Ŝa. W zło Ŝu pozostała znikoma ilo ść zasobów surowca słabej jako ści i zalegaj ącego w skomplikowanych warunkach. W Grotowie natomiast znajduj ą si ę pokłady ropy naftowej wraz z gazem ziemnym. Zło Ŝa te są poło Ŝone na terenie trzech gmin – Sierakowa, Drawska i Drezdenka, okresowo jedynie eksploatowane przez PGNiG S.A., Oddział Zielonogórski, Z-d Górnictwa Nafty i Gazu. W okolicy Grobi zlokalizowane s ą kruszywa naturalne, zło Ŝe jest eksploatowane w sposób odkrywkowy przez Kopalni ę Kruszywa Naturalnego, "D ĄBROWA MD – TRANSPORT”.

W świetle ochrony powierzchni ziemi istotne znaczenie ma obj ęcie rewaloryzacj ą obszarów przekształconych eksploatacj ą kruszyw, w tym równie Ŝ eksploatacj ą „dzik ą” na cele budowlane. Zatem, w skali powiatu, konieczna b ędzie inwentaryzacja „dzikich” obiektów eksploatacji surowców mineralnych i opracowanie programu ich likwidacji. Proponuje si ę równie Ŝ podj ęcie działa ń prewencyjnych, które w uj ęciu praktycznym okre śliłyby status formalno-prawny dzikich wyrobisk. Według ustawy Prawo ochrony środowiska, obowi ązek sukcesywnego prowadzenia rekultywacji terenów poeksploatacyjnych oraz przywracania do wła ściwego stanu innych elementów przyrodniczych spoczywa na podmiocie podejmuj ącym eksploatacj ę zło Ŝa.

Cele w zakresie kopalin: • Zrekultywowanie odkrywek w Sierakowie i Kłosowicach w zwi ązku z zaprzestaniem eksploatacji surowców ilastych ceramiki budowlanej

5. Zrównowa Ŝone wykorzystanie materiałów, wody i energii 5.1. Materiałochłonno ść , wodochłonno ść , energochłonno ść 5.1.1. Analiza zu Ŝycia wody Zarówno miasto jak i gmina Sieraków s ą w znacznym stopniu zwodoci ągowane. Sukcesywna budowa stacji wodoci ągowych i rozbudowa sieci wodoci ągowej zaowocowała powszechnym dost ępem wszystkich mieszka ńców miasta i du Ŝej liczby ludno ści wsi do odpowiedniej jakościowo i ilo ściowo wody pitnej. Poni Ŝej w tabeli przedstawiono analiz ę zaopatrzenia ludno ści w wod ę w latach 2007- 2009.

Porównuj ąc lata ubiegłe, mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe w stosunku do roku 2007 liczba ludno ści korzystaj ąca z wodoci ągów wzrosła o 1,1%. Średnie zu Ŝycie wody przez jednego mieszka ńca w Gminie zmalało, w roku 2008 wyniosło 35,2m 3, natomiast w 2009 r. ju Ŝ 32,9 m 3. Tabela 23 Infrastruktura techniczna ochrony środowiska w Gminie Sieraków latach 2007 – 2009 – sie ć wodoci ągowa Parametr jednostka 2007 2008 2009 ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej w miastach osoba 5 555 5 624 5 617 ludno ść korzystaj ąca z sieci wodoci ągowej osoba 7 523 7 589 7 597

33

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Cele w zakresie zu Ŝycia wody na terenie miasta i gminy: • nale Ŝy utrzymywa ć na terenie gminy studnie lokalne, • sukcesywna modernizacja i uzupełnienie sieci wodoci ągowej • rozbudowa sieci i przył ączanie nowopowstaj ących obiektów do niej

5.1.2. Analiza stanu izolacji termicznej obiektów budowlanych, zapotrzebowanie na ciepło Według danych GUS (2009 r.) na terenie Gminy Sieraków znajduje si ę 2 721 mieszka ń. Mo Ŝna przypuszcza ć, Ŝe wi ększo ść zbudowana została w starej technologii, w zwi ązku z tym zaledwie kilka procent tych budynków spełnia warunki energochłonno ści okre ślone stosownymi normami. W ostatnim czasie obserwuje si ę wzrastaj ącą liczb ę przeprowadzanych termomodernizacji budynków równie Ŝ przez indywidualnych u Ŝytkowników. Skuteczna termomodernizacja budynków pozwala na zatrzymanie nawet 15-25 % ciepła w budynkach. W zwi ązku z utworzeniem na terenie Gminy obszaru Natura 2000 – Sieraków, gdzie ochronie podlega kolonia rozrodcza nocka du Ŝego, zaleca si ę Ŝeby przed wykonaniem robót termomodernizacyjnych zinwentaryzowa ć wyst ępuj ące gatunki nietoperzy i ptaków. Przy niewła ściwym prowadzeniu robót w sezonie l ęgowym ptaków i bez wykonania inwentaryzacji ornitologicznej, mo Ŝe doj ść do niszczenia siedlisk gatunków ptaków oraz negatywnego wpływu na same gatunki ptaków ( np. jerzyka ( Apus apus ) i wróbla ( Passer domesticus )) podlegaj ących ochronie na terenie gminy. Zgodnie z art. 52 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (dz. U. 2009, Nr 151, poz. 1220 ze zm.) w stosunku do gatunków dziko wyst ępuj ących zwierz ąt obj ętych ochron ą gatunkow ą obowi ązuje zakaz niszczenia ich siedlisk i ostoi. Przed podj ęciem prac nale Ŝy przeprowadzi ć inwentaryzacj ę budynków pod k ątem wyst ępowania ww. gatunków ptaków. W razie stwierdzenia wyst ępowania ww. gatunków, termin oraz sposób wykonywania prac nale Ŝy dostosowa ć do ich okresów l ęgowych. Zespół Szkół w Sierakowie otrzymał dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Na wniosek zło Ŝony w 2004 roku dofinansowanie zostało przekazane przez ZPORR - Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego w listopadzie 2008 roku. Zadanie zostało zrealizowane w ramach działania pt. „modernizacja obiektów placówek o światowych powiatu mi ędzychodzkiego” Dofinansowanie z Unii Europejskiej wyniosło 75% poniesionych kosztów. Projekt polegał na tym, Ŝe Powiat jako organ prowadz ący dla szkół ponadgimnazjalnych złoŜył wniosek o dofinansowanie inwestycji polegaj ącej na zmodernizowaniu budynków. W Zespole Szkół w Sierakowie wymieniono wszystkie okna na okna z PCW. W 2009 roku docieplono dach i elewacj ę w Zespole Szkół w Sierakowie. Wykonane prace pozwoliły na lepsz ą izolacj ę termiczn ą obiektów, zmniejszenie współczynnika przenikalno ści cieplnej nowych okien i ocieplonych ścian, co powoduje zmniejszenie udziału tych obiektów w tworzeniu "efektu cieplarnianego". Zmniejszyło si ę zapotrzebowanie na energi ę ciepln ą, co wpływa na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Wi ększo ść mieszka ńców Gminy ci ągle korzysta z w ęgla, aby ogrza ć swoje gospodarstwa domowe. Termomodernizacja nie tylko ogranicza koszty zwi ązane ze zu Ŝyciem w ęgla, lecz równie Ŝ przyczynia si ę do poprawy jako ści powietrza, gdy Ŝ mniejsza ilo ść zu Ŝytego w ęgla warunkuje mniejsz ą emisj ę do atmosfery gazów i pyłów.

5.1.3. Analiza zu Ŝycia gazu Długo ść czynnej sieci gazowej na terenie gminy wynosi 29,75 km. Z sieci gazowej korzysta ok. 6,6% mieszka ńców. W ostatnich latach nieznacznie zmieniła si ę liczba gospodarstw domowych korzystaj ących z gazu i ogrzewania mieszka ń, poziom ogólnego zu Ŝycia gazu równie Ŝ nie uległ zmianom i kształtował si ę na poziomie 235,3 tys. m 3. Zastosowanie gazu ziemnego zamiast w ęgla w celu pozyskiwania energii cieplnej jest zdecydowanie lepszym rozwi ązaniem, je śli chodzi o wpływ na środowisko naturalne. Pozwala przede wszystkim na całkowit ą eliminacj ę emisji pyłów, sadzy, cz ąstek smolistych, SO 2 i CO. Przyczynia si ę tak Ŝe do zmniejszenia emisji CO 2 oraz uzyskania znacznych oszcz ędno ści energii pierwotnej w wyniku poprawy sprawno ści pozyskiwania energii.

34 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

5.1.4. Analiza zu Ŝycia energii Poni Ŝej w tabeli zestawiono analiz ę zu Ŝycia energii elektrycznej w gminie. Tabela 24 Zaopatrzenie w energi ę elektryczn ą w Gminie Sieraków 2007-2009 Energia elektryczna w gospodarstwach domowych Jednostka 2007 2008 2009 odbiorcy energii elektrycznej na niskim napi ęciu szt 2 099 2 110 2 137 zu Ŝycie energii elektrycznej na niskim napi ęciu MW.h 4 584,69 4 602,62 4 620 Źródło: GUS, Bank Danych Lokalnych

Tabela 25 Zu Ŝycie energii elektrycznej w latach 2007-2009 [kWh] Energia elektryczna 2007 2008 2009 na 1 mieszka ńca 763,9 759,6 755,6 na 1 korzystaj ącego / odbiorc ę 2 184,2 2 181,3 2 161,9 Źródło: GUS

Analizuj ąc powy Ŝsze zestawienia mo Ŝna stwierdzi ć, Ŝe od 2007 r. nieznacznie wzrosła liczba odbiorców energii elektrycznej. Chocia Ŝ w tym samym okresie spadło zu Ŝycie energii na jednego mieszka ńca.

5.2. Wykorzystanie energii odnawialnej Zmiany klimatu, kwa śne deszcze, dziura ozonowa, degradacja chemiczna gleb jest wynikiem działalno ści człowieka na środowisko. Emisja do atmosfery gazów: dwutlenku w ęgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu jest głównym problemem ekologicznym. Źródłem tych gazów jest spalanie paliw, głównie dla celów energetycznych. Nale Ŝy podejmowa ć działania zmierzaj ące do zmniejszenia energochłonnych procesów produkcyjnych, zmian ę struktury zu Ŝywanych paliw, a tak Ŝe wzrost produkcji energii ze źródeł odnawialnych oraz bezemisyjnych. W Polsce głównym źródłem energii cieplnej jest w ęgiel kamienny. W sezonie grzewczym nast ępuje wi ęc wzrost emisji pyłowo – gazowej na terenach zabudowy zagrodowej i mieszkaniowej. "Strategia rozwoju energetyki odnawialnej" przyj ęta przez Rad ę Ministrów uchwał ą z dnia 5 wrze śnia 2000 roku, zakłada zwi ększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo- energetycznym kraju do 7,5% w 2010 roku i do 14% w roku 2020. Cel ten wymaga podj ęcia szeregu działa ń, zarówno w skali krajowej, wojewódzkiej jak i lokalnej. W przypadku gminy Sieraków, podobnie jak i powiatu Mi ędzychodzkiego, działania te powinny dotyczy ć przede wszystkim wprowadzenia tzw. energii zielonej, z wykorzystaniem funduszy UE dla rozwoju rynku upraw oraz energetycznego u Ŝytkowania biomasy, a tak Ŝe wi ększego wykorzystania energii wodnej. Rozwój energetyki odnawialnej pozwoli to na zaktywizowanie społeczno ści lokalnej do działalno ści gospodarczej, co w konsekwencji prowadzi ć b ędzie do rozwoju terenów wiejskich, wykorzystania gruntów na plantacje biomasy, wykorzystania niepełnowarto ściowego drewna z gospodarki le śnej, a tak Ŝe wykorzystania odpadów komunalnych. W ostatnim czasie w Polsce, równie Ŝ i w województwie wielkopolskim, notuj ę si ę wyra źny wzrost zainteresowania upraw ą polow ą gatunków ro ślin szybko rosn ących (np. wierzba krzewiasta, ślazowiec pensylwa ński) i wykorzystaniem biomasy na cele energetyczne. Władze wojewódzkie i powiatowe b ędą wspierały projekty w zakresie budowy urz ądze ń i instalacji do produkcji i transportu energii wytwarzanej w oparciu o źródła odnawialne. Mo Ŝliwo ści gminy w tym zakresie s ą ograniczone i dotycz ą głównie działa ń promocyjnych.

5.2.1. Analiza stanu i mo Ŝliwo ści korzystania z energii wiatru Najwa Ŝniejsze korzy ści ekologiczne płyn ące z wykorzystania energii wiatrowej to: • brak emisji gazów cieplarnianych przy produkcji energii,

• brak emisji SO 2, NO x i pyłów do atmosfery, • brak powstawania odpadów stałych, gazowych, odorów i ścieków, • brak zanieczyszczeni wód i gleby,

35

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

• brak degradacji terenu i strat w obiegu wody, które maj ą miejsce przy konwencjonalnym pozyskiwaniu energii, korzy ści gospodarcze i społeczne. Gmina Sieraków le Ŝy w II (korzystnej) strefie wietrzno ści. W Studium Uwarunkowa ń i Kierunków Zagospodarowania Gminy Sieraków nie wyznaczono obszarów predestynowanych do lokalizacji elektrowni wiatrowych. Pomimo do ść korzystnych warunków pod lokalizacj ę elektrowni wiatrowych, wi ększo ść obszaru gminy poło Ŝona jest na terenach cennych przyrodniczo, obj ętych ochron ą, w tym systemem europejskiej sieci NATURA 2000, na których wyklucza si ę lokalizacj ę elektrowni wiatrowych.

Energia wiatru w kWh (m 2/rok) Strefa Na wysoko ści 10 m Na wysoko ści 30 m Strefa I bardzo korzystna Powy Ŝej 1000 Powy Ŝej 1500 Strefa II korzystna 750-1000 1000-1500 Strefa III do ść korzystna 500-750 750-1000 Strefa IV niekorzystna 250-500 500-750 Strefa bardzo niekorzystna Mniej ni Ŝ 250 Mniej ni Ŝ 500 Strefa szczytowe partie gór Tereny wył ączone -

Szczegółowe warunki lokalizacji inwestycji i jej wpływ na środowisko przyrodnicze musz ą zosta ć okre ślone w sporz ądzonym dla planowanej inwestycji raporcie oddziaływania na środowisko (zgodnie m.in. z Rozporz ądzeniem Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. z 2010 r. Nr 213 poz. 1397). Sporz ądzenie raportu jest wymagane dla przedsi ęwzi ęć mog ących zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko. W przypadku przedsi ęwzi ęć mog ących potencjalnie oddziaływa ć na środowisko decyzj ę o konieczno ść wykonania raportu podejmuje organ wła ściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Zapis wytycznych do sporz ądzenia

36 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

takiego raportu został okre ślony w ustawie z dnia 3 pa ździernika o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199 poz. 1227 ze zm.). W przypadku planowania lokalizacji elektrowni wiatrowych nale Ŝy wskaza ć działania minimalizuj ące potencjalnie negatywny ich wpływ na środowisko. Nie zaleca si ę lokalizowania elektrowni wiatrowych w odległo ści mniejszej ni Ŝ 200 m od granicy lasu i nieb ędących lasem skupisk drzew o powierzchni 0,1 ha lub wi ększej oraz w odległo ści mniejszej ni Ŝ 200 m od brzegów zbiorników i cieków wodnych wykorzystywanych przez nietoperze. Odległo ść wyznacza si ę w linii prostej pomi ędzy danym punktem lub lini ę, a okr ęgiem wyznaczaj ącym zewn ętrzn ą granic ę obszaru zasi ęgu łopat..2 W przypadku wyznaczania lokalizacji elektrowni wiatrowych nale Ŝy zapozna ć si ę z opracowaniami: • „Ocena ryzyka środowiskowego przy realizacji inwestycji w energetyce wiatrowej. Przewodnik inwestorów.” – Polska Izba Gospodarcza Energetyki Odnawialnej, • „Wytyczne w zakresie oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na ptaki” – Chylarecki P., Pasławska A. Szczecin, 2008, • Obszary wa Ŝne dla ptaków w okresie gniazdowania oraz migracji na terenie województwa wielkopolskiego” – Wylegał ą P., Ku źniak S., Dolata P. Pozna ń, 2008, • Tymczasowe wytyczne dotycz ące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzie ń 2009).

5.2.2. Analiza stopnia korzystania z energii biomasy i biogazu Biopaliwa, ze wzgl ędu na stan skupienia podzieli ć mo Ŝna na stałe, płynne oraz biogaz wyst ępuj ący w postaci gazowej. Biopaliwa stałe u Ŝywane mog ą by ć na cele energetyczne w procesach bezpo średniego spalania, gazyfikacji oraz pyrolizy w postaci: • drewna i odpadów drzewnych (w tym zr ębków z szybko-rosn ących gatunków drzewiastych tj.: wierzba, topola) • słomy jak i ziarna (zbó Ŝ, rzepaku)

• słomy upraw specjalnych ro ślin energetycznych z rodziny Miscanthus, Topinambur itp. • osadów ściekowych, • makulatury, • szeregu innych odpadów ro ślinnych powstaj ących na etapach uprawy i pozyskania jak te Ŝ przetwarzania przemysłowego produktów (siana, ostatek kukurydzy, trzciny cukrowej i bagiennej, łusek oliwek, korzeni, pozostało ści przerobu owoców itp.) Na poni Ŝszej tabeli przedstawiono ro Ŝne sposoby pozyskiwania energii z biomasy.

Materiał Energetyczno ść Słoma Ŝółta 14,3 MJ/kg Słoma szara 15,2 MJ/kg Drewno opałowe 13,0 MJ/kg Trzcina 14,5 MJ/kg Źródło: www.cire.pl

Pod wzgl ędem energetycznym 2 tony biomasy równowa Ŝne s ą 1 tonie w ęgla kamiennego. Tak Ŝe pod wzgl ędem ekologicznym biomasa jest lepsza ni Ŝ w ęgiel gdy Ŝ podczas spalania emituje mniej SO 2 ni Ŝ w ęgiel. bilans emisji dwutlenku w ęgla jest zerowy poniewa Ŝ podczas spalania do atmosfery oddawane jest tyle CO 2 ile wcze śniej ro śliny pobrały z otoczenia. Biomasa jest zatem o wiele bardziej wydajna ni Ŝ w ęgiel, a w dodatku jest stale odnawialna w procesie fotosyntezy.

2 Tymczasowe wytyczne dotycz ące oceny oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (wersja II, grudzie ń 2009)

37

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

5.2.3. Analiza wykorzystania energii słonecznej W Polsce istniej ą do ść dobre warunki do wykorzystania energii promieniowania słonecznego przy dostosowaniu typu systemów i wła ściwo ści urz ądze ń wykorzystuj ących t ę energi ę do charakteru, struktury i rozkładu w czasie promieniowania słonecznego. Nat ęŜ enie promieniowania słonecznego w całym obszarze województwa wielkopolskiego i wyst ępuj ących warunkach klimatycznych zapewnia ekonomiczne przetwarzanie go w energi ę u Ŝyteczn ą. Potencjał ten jest wystarczaj ący do wykorzystania na potrzeby bytowe mieszka ńców, do podgrzewania ciepłej wody, cho ć koszty inwestycji s ą obecnie zbyt du Ŝe w stosunku do mo Ŝliwo ści osób fizycznych. Ze wzgl ędu na du Ŝą zmienno ść sezonow ą i dobow ą potencjał ten nie zaspokoi potrzeb produkcyjnych przemysłu rolnego i rolno-spo Ŝywczego. Sprawno ść kolektorów słonecznych wynosi przeci ętnie około 80%. Jednak całkowita sprawno ść układu podgrzewaj ącego wod ę ze wzgl ędu na sprawno ść całej instalacji, a głównie wymienników ciepła, wynosi od 50% do 70%. 3 W ostatnim czasie pojawiło si ę kilkana ście gospodarstw domowych, które wykorzystuj ą panele słoneczne instalowane na dachach budynków mieszkalnych.

5.3. Kształtowanie stosunków wodnych ochrona przed powodzi ą i skutkami suszy Gleby na terenie gminy Sieraków zostały poddane zmeliorowaniu, ich ł ączna powierzchnia wynosi 764 ha. Wzdłu Ŝ rzeki Warty nie powstały Ŝadne wały przeciwpowodziowe.

Z analizy zagro Ŝeń powodziowych na terenie Gminy Sieraków wynika, Ŝe gmina najbardziej nara Ŝona jest na powodzie zwi ązane z: • lokalnymi gwałtownymi deszczami frontowymi i nawalnymi burzami, wówczas mamy do czynienia z powodzi ą typu opadowego. • gwałtownym topnieniem śniegu zasilanym intensywnymi deszczami przy zamarzni ętej powierzchni gruntu lub znikomej retencji wówczas mamy do czynienia z powodziami typu roztopowego, • fal ą powodziow ą spowodowan ą wysokimi stanami rz. Warty - Z uwagi na fakt, Ŝe wielko ści wezbrania i czas nadej ścia fali powodziowej b ędą w tym przypadku poprzedzone prognoz ą, zatem zarówno bierna jak i czynna obrona przeciwpowodziowa nie b ędzie nara Ŝona na zaskoczenie. Pozwoli to na jej prowadzenie bez wi ększych trudno ści.

Cele w zakresie kształtowania stosunków wodnych ochrona przed powodzi ą i skutkami suszy: • Wdra Ŝanie Dyrektywy Powodziowej w regionie wodnym Warty • Obj ęcie ochron ą w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego terenów zalewowych rzek • Odbudowa zniszczonych obiektów hydrotechnicznych • Budowa obiektów małej retencji • Modernizacja melioracji szczegółowych • Ustanawianie i odpowiednie zagospodarowywanie stref ochronnych uj ęć wód podziemnych.

6. Środowisko i zdrowie. Dalsza poprawa jako ści środowiska i bezpiecze ństwa ekologicznego 6.1. Jako ść gleb Monitoring jako ści gleb nie był przeprowadzony na terenie sołectw Gminy Sieraków przez Okr ęgow ą Stacj ę Chemiczno – Rolnicz ą z siedzib ą w Poznaniu. Badania były wykonane w latach 2008 – 2010. Poni Ŝej w tabelach przedstawiono wyniki przeprowadzonych bada ń na terenie gminy.

3 Źródło: www.cire.pl

38 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

W ci ągu trzech lata przebadano 311 próbek gleby na obszarze 696,34 ha. Prawie połowa próbek charakteryzowała si ę odczynem lekko kwa śnym, potrzeby wapnowania zostały okre ślone dla 40% próbek gleb jako zb ędne. Prawie 30% gleb charakteryzuje si ę bardzo wysokim poziomem fosforu, 46% nisk ą zawartości ą potasu i prawie 30 % średni ą zawarto ści ą magnezu.

39

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 26 Odczyn i potrzeby wapnowania (wyniki badań wyra Ŝone w procentach) Obszar Odczyn (pH)-% Potrzeby wapnowania - % Ilo ść Lp Miejscowo ść Przebadany bardzo prób kwa śny Lekko kwa śny oboj ętny zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone zb ędne [ha] kwa śny 1 Bucharzewo 17,25 12 17 58 8 17 0 17 50 8 8 17 2 Chorz ępowo 36,40 18 22 28 22 22 6 22 22 6 6 44 3 Góra 16,00 9 11 11 56 22 0 11 11 0 22 56 4 Grobia 6,00 5 0 80 20 0 0 40 60 0 0 0 5 Izdebno 387,00 146 1 15 61 9 14 1 1 16 31 51 6 Kłosowice 41,90 27 33 15 41 4 7 33 4 19 26 19 7 Kobylarnia 53,13 26 7 14 3 2 0 27 31 19 8 15 8 Lutom 44,56 14 0 0 50 21 29 0 0 0 29 71 9 Ławica 8,00 2 0 100 0 0 0 0 0 100 0 0 10 Sieraków 55,94 35 23 31 37 9 0 26 17 11 23 23 11 Śrem 10,00 4 0 50 25 25 0 0 25 25 25 25 12 Tuchola 20,16 13 15 38 38 8 0 15 31 8 15 31 Gmina 696,34 311 11 25 45 10 9 12 12 14 23 39 Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza z siedzib ą w Poznaniu

40 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 27 Zasobno ść gleb na terenie gminy Sieraków w przyswajalny fosfor, potas i magnez (wyniki bada ń wyra Ŝone w procentach) Makroelementy Fosfor - % Potas - % Magnez -% Lp Miejscowo ść Zawarto ść Bardzo Bardzo Bardzo Bardzo Bardzo niska średnia wysoka niska średnia wysoka niska niska średnia wysoka niska wysoka niska wysoka wysoka 1 Bucharzewo 25 33 25 17 0 42 50 8 0 0 0 33 25 42 0 2 Chorz ępowo 11 28 17 0 44 50 11 33 6 0 0 22 28 44 6 3 Góra 0 0 11 22 67 0 11 33 44 11 0 0 22 44 33 4 Grobia 0 40 0 20 40 20 40 40 0 0 0 60 40 0 0 5 Izdebno 6 25 23 18 28 3 56 31 6 4 0 3 30 39 28 6 Kłosowice 0 22 30 22 26 26 44 15 7 7 4 0 19 37 41 7 Kobylarnia 12 35 38 12 4 50 42 8 0 0 0 4 35 38 23 8 Lutom 0 0 29 14 57 21 14 43 21 0 7 29 14 21 29 9 Ławica 100 0 0 0 0 100 0 0 0 0 0 50 50 0 0 10 Sieraków 3 14 31 17 34 26 60 6 6 3 0 26 46 11 17 11 Śrem 0 75 0 25 0 25 75 0 0 0 75 25 0 0 0 12 Tuchola 15 15 23 8 38 38 8 38 0 15 0 8 8 15 69 Gmina 7 23 25 16 29 19 46 24 7 4 2 10 29 33 26 Źródło: Okr ęgowa Stacja Chemiczno – Rolnicza z siedzib ą w Poznaniu

41

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Cele w zakresie jako ści gleb: • Ochrona gleb o wysokiej przydatno ści rolniczej przed przeznaczeniem na cele nierolnicze • Utrzymanie i odbudowa urz ądze ń melioracyjnych, zapewniaj ących odpowiedni poziom wód gruntowych i zabezpieczaj ących u Ŝytki rolne przed okresowymi przesuszeniami lub zalaniami • Wapnowanie gleb oraz nawo Ŝenie magnezowe, fosforowe i potasowe. • Wdra Ŝanie i upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej (KDPR) • Rozwój rolnictwa ekologicznego

Strategia realizacji celu: Ochrona gleb b ędzie uwzgl ędniała racjonalne zu Ŝycie nawozów sztucznych i środków ochrony ro ślin, preferowanie nawozów naturalnych, np. obornika, kompostu. Ponadto stosowanie przez rolników i ogrodników polepszaczy gleb (np. m ączki kostnej, odpadów z produkcji skrobi ziemniaczanej), nawozów syntetycznych i mineralnych, odchodów zwierz ąt z ferm (np. gnojowicy), nieodpowiednich dawek osadów ściekowych i kompostów naturalnych mo Ŝe znacznie nasila ć procesy degradacji gleb oraz wpływa ć na eutrofizacj ę wód. Wa Ŝna przy samodzielnych działaniach rolników staje się pomoc organizacyjna Urz ędu Gminy Sieraków, polegaj ąca na wsparciu merytorycznym rolników. Istotnym kierunkiem działa ń w rolnictwie b ędzie wdra Ŝanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). W tym wzgl ędzie wa Ŝna b ędzie działalno ść Wielkopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego Oddział w Mi ędzychodzie., który mo Ŝe pełni ć rol ę koordynatora działa ń edukacyjnych na terenie całego powiatu, np. prowadzenie w mediach systematycznych wykładów na temat zasad KDPR, oraz innych działa ń popularyzuj ących dobr ą praktyk ę rolnicz ą, w tym w zakresie rolnictwa ekologicznego.

6.2. Jako ść wód Jeziora WIO Ś w Poznaniu prowadzi monitoring jezior znajduj ących si ę na obszarze gminy Sieraków. Monitorowanymi jeziorami w latach 2008 – 2010 były: • Jezioro Śremskie (2008 – 2010) • Jezioro Wielkie (2009) • Jezioro Lutomskie (2008) • Jezioro Jaroszewskie (2010) • Jezioro Kubek (2010) • Jezioro Ławickie (2010)

Tabela 28 Stan wód stoj ących na terenie Gminy Sieraków w latach 2008 – 2010 Rok Kategoria Typ wód Klasa Klasa elementów bada ń wód elementó fizykochemicznych w biologicz nych Jez. Śremskie 2010 Wody 2a (jezioro o wysokiej II śaden z badanych wska źników naturalne zawarto ści wapnia, o jako ści wód wchodz ących w małym wypływie zlewni, skład stratyfikowane) elementów fizykochemicznych nie przekracza warto ści okre ślonych w zał ączniku 2 do rozporz ądzenia dla klasy II. 2009 Jezioro 2a (jezioro o wysokiej I śaden z badanych wska źników zawarto ści wapnia, o jako ści wód wchodz ących w małym wypływie zlewni, skład elementów stratyfikowane) fizykochemicznych nie przekracza warto ści okre ślonych w zał ączniku 2 do rozporz ądzenia dla klasy II. 2008 b.d. 2a (jezioro o wysokiej II Przekroczenie norm jednego lub zawarto ści wapnia, o wi ęcej wska źników

42 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

małym wypływie zlewni, stratyfikowane) Jez. 2008 b.d. 3a (jezioro o wysokiej V Przekroczenie norm jednego lub Lutomskie zawarto ści wapnia, o wi ęcej wska źników du Ŝym wypływie zlewni, stratyfikowane) Jez. 2010 Wody 2a (jezioro o wysokiej III Jeden lub wi ęcej badanych Jaroszewskie naturalne zawarto ści wapnia, o wska źników jako ści wód małym wypływie zlewni, wchodz ących stratyfikowane) w skład elementów fizykochemicznych przekracza warto ści okre ślone w zał ączniku nr 2 do rozporz ądzenia dla klasy II. Jez. Kubek 2010 Wody 3b (jezioro o wysokiej IV Jeden lub wi ęcej badanych naturalne zawarto ści wapnia, o wska źników jako ści wód du Ŝym wypływie zlewni, wchodz ących niestratyfikowane) w skład elementów fizykochemicznych przekracza warto ści okre ślone w zał ączniku nr 2 do rozporz ądzenia dla klasy II. Jez. Ławickie 2010 Wody 3a (jezioro o wysokiej III Jeden lub wi ęcej badanych naturalne zawarto ści wapnia, o wska źników jako ści wód du Ŝym wypływie zlewni, wchodz ących stratyfikowane) w skład elementów fizykochemicznych przekracza warto ści okre ślone w zał ączniku nr 2 do rozporz ądzenia dla klasy II. Źródło: WIO Ś w Poznaniu

Jedynie Jezioro Śremskie obj ęte było monitoringiem corocznym, jest to jezioro o podwy Ŝszonych zawarto ściach w osadach jeziornych zwi ązków chloroorganicznych, które zawarte s ą w pestycydach. Badania wód jednak wykazały, Ŝe klasy wska źników jako ści s ą bardzo dobre, jedynie warto ści zbadanego chlorofilu „a” mieszcz ą si ę w klasie II.

Wody płyn ące W punkcie pomiarowym Oszczynica – Sieraków wyznaczonym w miejscu uj ścia rzeki Oszczynica do rzeki Warty WIO Ś w 2006 r. przeprowadził monitoring wód wra Ŝliwych na zanieczyszczenie zwi ązkami azotu nara Ŝonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych. Pomiary wykazały Ŝe średnioroczna zawarto ść azotanów wynosi 1,53 mg/l. W tym samym punkcie została zbadana równie Ŝ jako ść wód ze wzgl ędu na wymagania, jakim powinny odpowiada ć wody śródl ądowe b ędące środowiskiem Ŝycia ryb w warunkach naturalnych. Dokonana ocena wskazuje, Ŝe wody w punkcie pomiarowym s ą nieprzydatne do hodowli ryb karpiowatych. W 2009 r. dokonano pomiarów jako ści wód w punkcie pomiarowym Oszczynica - Sieraków. Badania te wykazały III klas ę elementów biologicznych, klas ę elementów fizykochemicznych poni Ŝej stanu dobrego oraz umiarkowany stan ekologiczny.

W 2009 r. WIO Ś przeprowadził badania wód powierzchniowych, zostały przebadane wody rzeki Warty przepływaj ącej przez gmin ę Sieraków. Punkt pomiarowo – kontrolny Warta - Wartosław został zlokalizowany w s ąsiedniej gminie Wronki, ok. 20 km od Sierakowa.

43

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 29 Wyniki bada ń stanu ekologicznego wód w punkcie pomiarowo-kontrolnym Warta – Wartosław Klasa Wska źnik Jednostka Liczba Średnia wska źnika Lp. jako ści Minimum Data Maximum Data miary prób roczna jako ści wody wód Temperatura 2009-01- 2009-07- 1 C 11 0,5 24,0 11,8 II wody 06 07 2009-03- 2009-05- 3 Odczyn pH 11 7,9 8,6 8,1 II 04 05 Tlen 2009-08- 2009-05- 4 mg O2/l 11 6,4 12,6 10,255 II rozpuszczony 04 05 poni Ŝej 2009-09- 2009-05- 5 BZT5 mg O2/l 11 1,5 9,1 4,382 stanu 01 05 dobrego Ogólny poni Ŝej 2009-02- 2009-01- 6 węgiel mg C/l 11 6,88 22,11 10,785 stanu 03 06 organiczny dobrego Azot 2009-11- 2009-03- 7 mg Nmm/1 11 0,094 0,804 0,39 II amonowy 03 04 poni Ŝej Azot 2009-10- 2009-03- 8 mg N/l 11 0,576 3,11 1,817 stanu Kjeldahla 06 04 dobrego poni Ŝej Azot 2009-08- 2009-03- 9 mg Nno3/1 11 0,536 7,051 2,417 stanu azotanowy 04 04 dobrego poni Ŝej 2009-10- 2009-03- 10 Azot ogólny mg N/l 11 1,805 10,239 4,264 stanu 06 04 dobrego 2009-09- 2009-04- 11 Fosfor ogólny mg P/l 11 0,127 0,286 0,189 II 01 06 Przewodno ść 2009-08- 2009-01- 12 w LiS/cm 11 554 786 622 I 04 06 20 °C Substancje 2009-04- 2009-03- 13 mg/l 11 269 525 388,9 II rozpuszczone 06 04 2009-02- 2009-07- 14 Chlorofil "a" Lg/l 9 5,2 137,1 54,6 II 03 07

• Klasa elementów fizyczno-chemicznych: jeden lub więcej badanych wska źników jako ści wód wchodz ących w skład elementów fizykochemicznych przekracza warto ści okre ślone w zał ączniku nr 1 do rozporz ądzenia dla klasy II • Klasa elementów biologicznych — II • Stan ekologiczny – umiarkowany

Wody podziemne Sie ć punktów monitoringowych ulegała w latach 2007 - 2008 transformacji w celu pełnego dostosowania do wymaga ń Ramowej Dyrektywy Wodnej, tak aby w 2009 r. osi ągn ąć posta ć docelow ą. Na terenie gminy zlokalizowano jeden punkt regionalnego monitoringu Jednolitych Cz ęś ci wód podziemnych. Punkt 16 znajduje si ę w Sierakowie, na obszarze zabudowy miejskiej, gł ęboko ść stropu warstwy wodono śnej wynosi 8,3m. Jako ść wód podziemnych zbadanych przez WIO Ś została zakwalifikowana w 2004 r. do klasy II, w 2005 r. do klasy III, w 2006 r. równie Ŝ do klasy III. Wody klasy II to wody, których: • warto ści wska źników jako ści wody nie wskazuj ą na oddziaływania antropogeniczne, • wska źniki jako ści wody, z wyj ątkiem Ŝelaza i manganu, nie przekraczaj ą warto ści dopuszczalnych jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi.

44 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Wody klasy III to wody, których: • warto ści wska źników jako ści s ą podwy Ŝszone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego, • mniejsza cz ęść wska źników jako ści wody przekracza warto ści dopuszczalne jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi.

Gmina Sieraków Poło Ŝona jest on na obszarze GZWP nr 146, subzbiornika Jezioro Byty ńskie – Wronki – Trzciel. Całkowita powierzchnia zbiornika wynosi 750 km 2, obejmuje swym zasi ęgiem trzeciorz ędowe utwory wodono śne, ma charakter porowy. Gmina Sieraków poło Ŝona jest równie Ŝ na obszarze JCWPd nr PL_GB_6500_042, ten obszar nie został zakwalifikowany do obszarów zagro Ŝonych. W 2009 r. WIO Ś na wyznaczonych obszarach „azotanowych” prowadził badania wód podziemnych w 21 otworach w celu uchwycenia zjawiska przenikania do nich zanieczyszcze ń (zwi ązków azotu).Takie badanie zostało przeprowadzone w gminie Wronki s ąsiaduj ącej z gmin ą Sieraków, na terenie zlewni Oszczynicy. St ęŜ enie azotanów w przedziale 1,0 – 5,1 mg NO 3/l stwierdzono na uj ęciu w miejscowo ści Orle Wielkie ujmuj ącym wody na „wypływie” z obszaru OSN (3,59 – 5,08 mg/l), natomiast w studni w Białokoszu na „wypływie” do obszaru OSN st ęŜ enia azotanów nie przekraczały 1 mg/l/

Ocena jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi w 2010 roku Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mi ędzychodzie przeprowadza ocen ę jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi. Wodoci ągi w których dokonuje si ę oceny to: • Publiczny Sieraków, • Publiczny Kłosowice • Publiczny Ławica • Publiczny Lutom • Publiczny Lutomek • Lokalny TKKF Sieraków • Lokalny OW „Wrzos” Sieraków • Lokalny Jeleniec • Lokalny Warta Glass Sieraków S.A. • Publiczny Przemy śl W 2009 r. jako ść wód z wodoci ągów zaopatruj ących mieszka ńców Gminy Sieraków odpowiadała wymaganiom okre ślonym w rozporz ądzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417). Jedynym wyj ątkiem jest wodoci ąg publiczny Przemy śl, gdzie odnotowano przekroczenia dopuszczalnego poziomu manganu. W 2010 r. jako ść wody nie odpowiadała wymogom rozporz ądzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. ze wzgl ędu na przekroczenia dopuszczalnego poziomu manganu, Ŝelaza i mętno ści w wodoci ągu publicznym Ławica, oraz dopuszczalnego poziomu manganu, jonu amonowego i m ętno ści w wodoci ągu publicznym Warta Glass Sieraków S.A. WSSE w Poznaniu w roku 2010 pobrano z terenu województwa wielkopolskiego do bada ń 6669 próbek wody, z czego 1466 (21,9%) nie odpowiadało wymaganiom jako ściowym. Na podstawie analizy sprawozda ń z bada ń próbek wody stwierdzono, i Ŝ 997 wodoci ągów produkowało wod ę wła ściwej jako ści (85,6%). W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba wodoci ągów produkuj ących dobr ą wod ę zwi ększyła si ę o 4,9%. Poprawa jako ści wody wynika ć mo Ŝe z działa ń naprawczych przedsi ębiorstw wodoci ągowych oraz zmian prawnych (nowelizacja rozporz ądzenia Ministra Zdrowia w sprawie jako ści wody przeznaczonej do spo Ŝycia przez ludzi z dnia 29 marca 2007r.) wprowadzaj ących zmniejszenie zakresu badanych parametrów w monitoringu kontrolnym m. in. takich jak Ŝelazo, mangan, azotany, b ędących najcz ęstsz ą przyczyn ą kwestionowania jakości wody. Parametry te badane s ą nadal w ramach monitoringu przegl ądowego. Jako ść wody najcz ęś ciej była kwestionowana ze wzgl ędu na przekroczenia dopuszczalnych warto ści parametrów fizykochemicznych, głównie takich jak Ŝelazo, mangan, m ętno ść , barwa oraz amoniak, które mog ą powodowa ć zmiany organoleptyczne wody, natomiast nie maj ą istotnego znaczenia w ocenie skutków zdrowotnych.

Ocena jako ści wody w nadzorowanych k ąpieliskach w Gminie Sieraków Na podstawie bada ń wody z k ąpielisk i kontroli terenowych Pa ństwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Mi ędzychodzie stwierdził, Ŝe na terenie Gminy Sieraków w 2009 i 2010 r. k ąpiel była

45

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

dozwolona bez Ŝadnych zastrze Ŝeń w k ąpieliskach na obszarze jeziora Jaroszewskiego przy OWiR i COSSz TKKF w Sierakowie.

Cele w zakresie ochrony zasobów wodnych na terenie Gminy: • Osi ągni ęcie wła ściwych standardów wód powierzchniowych pod wzgl ędem jako ściowym i ilo ściowym • Ograniczanie wpływu zanieczyszcze ń obszarowych i ścieków deszczowych na wody powierzchniowe • Zmniejszenie substancji biogennych w wodach powierzchniowych • Eliminacja nieszczelnych zbiorników bezodpływowych • Rewaloryzacja płytkich jezior zanieczyszczonych substancjami organicznymi i biogennymi

6.3. Zanieczyszczenie powietrza

Na terenie powiatu mi ędzychodzkiego WIO Ś prowadzi monitoring jako ści powietrza w punkcie pomiarowym Chalin, gdzie prowadzone s ą pomiary pasywne. W 2006 r. w tym punkcie 3 średnioroczne st ęŜ enie SO 2 wyniosło 5,14µg/m , natomiast średnioroczne st ęŜ enie NOx 3 16,56µg/m . W 2009 r. wyniki bada ń przedstawiały si ę nast ępuj ąco: średnioroczne st ęŜ enie SO 2 wyniosło 4,6µg/m 3, natomiast średnioroczne st ęŜ enie NOx 13,9µg/m 3. Na podstawie tych bada ń mo Ŝna dostrzec Ŝe nast ępuje poprawa w zakresie st ęŜ eń rocznych zanieczyszcze ń. Emisja zanieczyszcze ń do powietrza na terenie powiatu mi ędzychodzkiego wg pomiarów przeprowadzonych przez WIO Ś w 2004 r. wyniosła kolejno dla dwutlenku siarki 44,69 Mg/rok, tlenków azotu 26,47 Mg/rok oraz pyłów ogółem 57,44 Mg/rok

Według danych Głównego Urz ędu Statystycznego z 2009 roku w województwie wielkopolskim emisja gazów do atmosfery ze znacz ących zakładów wynosiła około 17 595 577 ton. W stosunku do roku poprzedniego uległa ona obni Ŝeniu o ok. 669 088 ton. Zanieczyszcze ń pyłowych zarejestrowano 4 720 ton, a ich ilo ść zmniejszyła si ę w stosunku do danych z roku 2008 o 1 874 ton. Emisja zorganizowana z najwi ększych zakładów w 2009 roku wynosiła dla podstawowych substancji: • dwutlenek w ęgla – 17 516 808 ton, • dwutlenek siarki – 31 367 ton, • tlenki azotu – 24 676 ton, • tlenek w ęgla – 7 617 ton, Poni Ŝsza tabela przedstawia emisj ę zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąŜ liwych na terenie powiatu mi ędzychodzkiego. Tabela 30 Emisja zanieczyszcze ń powietrza z zakładów szczególnie uci ąŜ liwych na terenie powiatu mi ędzychodzkiego w latach 2007-2009r. Emisja zanieczyszcze ń pyłowych t/rok 2007 2009 ogółem 71 71 ze spalania paliw 14 14 Emisja zanieczyszcze ń gazowych t/rok 2007 2009 ogółem 69 106 67 959 ogółem (bez dwutlenku w ęgla) 557 166 dwutlenek siarki 0 14 tlenki azotu 482 147 tlenek w ęgla 75 1 dwutlenek w ęgla 68 549 67 793 Źródło: GUS

Najistotniejszym źródłem emisji zanieczyszcze ń do powietrza na terenie gminy jest transport drogowy. Na skutek czynno ści eksploatacyjnych do atmosfery emitowane s ą w ęglowodory. System

46 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

komunikacyjny stwarza zagro Ŝenia dla stanu jako ści powietrza głównie z tytułu transportu tranzytowego pojazdów ci ęŜ kich. Na terenie gminy Sieraków najwi ększa emisja spowodowana komunikacj ą ma miejsce na drogach wojewódzkich nr: 133, 150, 182, 186, 198 przebiegaj ących w szczególno ści na terenie miasta. W zakresie zmniejszenia uci ąŜ liwo ści powodowanej przez ci ągi komunikacyjne na terenie gminy prowadzone s ą inwestycje drogowe polegaj ące m.in. na wymianie nawierzchni asfaltu. Realizacja zada ń odbywa si ę w miar ę dost ępno ści środków bud Ŝetowych. Poprawa infrastruktury transportowej powoduje popraw ę płynno ści ruchu, przyspieszenie przejazdów, co wi ąŜ e si ę tak Ŝe z redukcj ą emisji spalin i oszcz ędno ści ą w zu Ŝyciu paliw. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego ZPORR w Priorytecie III "Rozwój Lokalny” przebudowano drog ę powiatow ą nr 32101 (nowy nr: 1736 P) Sieraków - Upartowo na długo ści 7,157 km. oraz zbudowano ście Ŝkę rowerow ą w m. Sieraków od wiaduktu kolejowego do O środka TKKF (strona prawa) o długo ści 1,703 km. Droga powiatowa stanowi poł ączenie miasta Sierakowa z drog ą krajow ą nr 24 przebiegaj ącą przez Kwilcz. Droga łączy bezpo średnio dwie drogi wojewódzkie: nr 182 Mi ędzychód - Wronki oraz nr 186 Kwilcz - Dobrojewo. Całkowita warto ść projektu wyniosła 4.096.295,10 zł. Dofinansowanie z Unii Europejskiej przekazane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 3.072.221,32 zł. Modernizacja drogi polegała na wykonaniu odnowy nawierzchni bitumicznej poprzez wykonanie warstwy wyrównawczej i warstwy ścieralnej nawierzchni oraz wykonaniu korekt łuków poziomych wraz z usuni ęciem drzew i gał ęzi wchodz ących w skrajni ę drogow ą oraz na odwodnieniu drogi. W ramach tego projektu zostały te Ŝ przeprowadzone prace modernizacyjne, oraz wykonana została dwukierunkowa ście Ŝka rowerowa z kostki betonowej o grubo ści 8 cm. na długo ści 1,703 km, szeroko ści 2 m., poprowadzona jest ona na niewielkim nasypie przy skarpie drogi. Dotychczasowy brak poł ączenia miasta Sierakowa z o środkami (k ąpielisko, basen) ście Ŝką rowerow ą powodował nat ęŜ ony ruch rowerowy jezdni ą i du Ŝe zagro Ŝenie bezpiecze ństwa ruchu drogowego.

Roczn ą ocen ę jako ści powietrza za rok 2009 przeprowadzono z uwzgl ędnieniem kryteriów ustanowionych ze wzgl ędu na ochron ę zdrowia ludzi oraz ze wzgl ędu na ochron ę ro ślin. Ocena i wynikaj ące z niej działania odnoszone s ą do obszarów nazywanych strefami. Prezentowan ą ocenę wykonano w odniesieniu do nowego układu stref i zmienionych poziomów substancji, w oparciu o: • ustaw ę Prawo ochrony środowiska (Dz.U.08.25.150), • rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 03 marca 2008 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.08.47.281), • rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 06 marca 2008 roku w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz.U.08.52.310). Pod wzgl ędem bada ń jako ści powietrza Gmina Sieraków została wł ączona do strefy nowotomysko - wolszty ńskiej w skład której wchodz ą powiaty mi ędzychodzki, nowotomyski, wolszty ński, grodziski. Ostatnich okresowych bada ń stanu aerosanitarnego dokonano w roku 2010.

Wyniki klasyfikacji stref pod k ątem ochrony zdrowia Cał ą stref ę nowotomysko – wolszty ńsk ą dla dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego PM10, ołowiu, benzenu, tlenku w ęgla, arsenu, kadmu, niklu, benzo(a)piranu zakwalifikowano w 2009 r. do klasy A. Jedynym wyj ątkiem był ozon, dla którego oceny wyznaczono stref ę wielkopolsk ą, zgodnie z Rozporz ądzeniem Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje si ę oceny jako ści powietrza (Dz. U. 2008 Nr 52, poz. 310). St ęŜ enie ozonu w powietrzu przekracza dopuszczalne warto ści i w tym przypadku przypisano stref ę do klasy C. W 2010 r. dokonano oceny ju Ŝ wył ącznie dla strefy wielkopolskiej. W poni Ŝszej tabeli przedstawiono wyniki bada ń st ęŜ eń zanieczyszcze ń powietrza wykonane przez WIO Ś dla strefy nowotomysko – wolszty ńskiej w 2009 r. i strefy wielkopolskiej w 2010 r.

47

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 31 Wyniki klasyfikacji strefy pod k ątem ochrony zdrowia w 2009 i 2010 r.

Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszcze ń dla obszaru całej strefy strefa

SO 2 NO 2 PM10 Pb C6H6 CO As Cd Ni B/a/P O3 Strefa nonotomysko A A A A A A A A A A C* - wolszty ńska Strefa wielkopolska A A C A A A A A A C A Źródło: WIO Ś 2009, 2010 * - ocena strefy wielkopolskiej

Na podstawie powy Ŝszej tabeli mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe w 2010 r. przekroczenia poziomu docelowego odnotowano dla pyłu PM 10 i benzo(a)pirenu. Zbadano równie Ŝ po raz pierwszy st ęŜ enie pyłu PM 2,5, który przypisano do klasy B. Poprawie natomiast uległo st ęŜ enie ozonu.

Wyniki klasyfikacji w oparciu o kryteria okre ślone dla ochrony ro ślin W wyniku oceny przeprowadzonej za rok 2009 dla dwutlenku siarki i tlenku azotu pod k ątem ochrony ro ślin stref ę nowotomysko - wolszty ńsk ą przypisano do klasy A. W przypadku st ęŜ enia ozonu jego dopuszczalne warto ści zostały przekroczone i równie Ŝ pod wzgl ędem klasyfikacji strefy pod wzgl ędem ochrony ro ślin została ona przypisana do klasy C.

Cele w zakresie ochrony powietrza: • Ograniczenie wielko ści emisji zanieczyszcze ń komunikacyjnych • Ograniczenie niskiej emisji • Opracowanie projektu zało Ŝeń do planu zaopatrzenia w energi ę • Zmniejszenie zu Ŝycia energii cieplnej poprzez np. izolacj ę ciepln ą budynków i upowszechnianie przyjaznego środowisku budownictwa (materiały energooszcz ędne)

Strategia realizacji celu W zwi ązku z turystycznym charakterem Gminy du Ŝe znaczenie ma ograniczenie emisji zanieczyszcze ń powietrza. Na terenie Gminy jak opisano wcze śniej najwi ększe zagro Ŝenie stanowi „niska emisja”, oraz ruch drogowy. Działania polegaj ące na ograniczaniu emitowanych zanieczyszcze ń powinny polega ć na zmniejszeniu ilo ści gospodarstw domowych ogrzewaj ących budynki za pomoc ą w ęgla. Jedn ą z dróg jest tutaj dalsza gazyfikacja Gminy i przyłączanie nowych obiektów do sieci. Działania termomodernizacyjne równie Ŝ mog ą przynie ść wiele korzy ści – poprzez ocieplenie budynków i stosowanie materiałów energooszcz ędnych ograniczone zostaje zuŜycie w ęgla. W przypadku zanieczyszcze ń komunikacyjnych działania powinny by ć skupione na modernizacji dróg wojewódzkich i powiatowych. Sami mieszka ńcy mog ą przyczyni ć si ę do poprawy jako ści powietrza stosując benzyn ę bezołowiow ą lub biopaliwa w swoich pojazdach.

6.4. Powa Ŝne awarie Na terenie gminy Sieraków znajduje si ę jedna instalacja, która wymaga pozwolenia zintegrowanego. Jest to Huta Szkła „WARTA” S.A. przy ul. Pozna ńska 35, 64-410 Sieraków Wlkp. Huta posiada wa Ŝne pozwolenie zintegrowane do 26.10.2014 r. Z oceny zagro Ŝenia dla Gminy Sieraków wynika, Ŝe do potencjalnych zagro Ŝeń mog ących doprowadzi ć do sytuacji kryzysowych nale Ŝy zaliczy ć: • po Ŝary, • katastrofy, awarie i niekontrolowane przenikanie ró Ŝnych substancji do środowiska naturalnego, • ska Ŝenie toksycznymi środkami przemysłowymi – transport substancji niebezpiecznych, • kl ęski Ŝywiołowe (susze, huragany, intensywne opady).

48 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Obowi ązki zwi ązane z awariami przemysłowymi spoczywaj ą głównie na prowadz ącym zakład o du Ŝym lub zwi ększonym ryzyku wyst ąpienia awarii oraz na organach Pa ństwowej Stra Ŝy Po Ŝarnej, a tak Ŝe Wojewodzie. Szczegółowy opis obowi ązków podaje ustawa Prawo ochrony środowiska. WIO Ś realizuje zadania z zakresu zapobiegania wyst ępowania awarii przemysłowych poprzez wykonywanie kontroli przedsi ębiorstw. Jak ju Ŝ wspomniano wcze śniej na terenie Gminy wyst ępuje tylko Huta Szkła, która mo Ŝe by ć potencjalnym sprawc ą awarii.

Cele do realizacji w zakresie powa Ŝnych awarii: • Wykreowanie wła ściwych zachowa ń społecze ństwa w sytuacji wyst ąpienia zagro Ŝeń środowiska z tytułu awarii przemysłowych, w tym transportu materiałów niebezpiecznych. • Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych, w tym minimalizacja transportu substancji niebezpiecznych przez obszary zamieszkałe • Wsparcie jednostek stra Ŝy po Ŝarnej w zakresie wyposa Ŝenia do prowadzenia działa ń ratowniczych

6.5. Oddziaływanie hałasu

Najcz ęś ciej klimat akustyczny ocenia si ę ilo ściowo przy pomocy równowa Ŝnego poziomu dźwi ęku A (LAeq), wyra Ŝonego w decybelach [dB], b ędącego poziomem u średnionym w funkcji czasu. Dopuszczalne warto ści poziomów d źwi ęku w środowisku okre śla zał ącznik do Rozporz ądzenia Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826 ze zm.). Tabela 32 Dopuszczalne poziomy hałasu w środowisku. Dopuszczalny poziom hałasu w dB Pozostałe obiekty i Drogi lub linie kolejowe działalno ść b ędąca źródłem hałasu

LAeq D LAeq N LAeq D L.p Rodzaj terenu przedział czasu przedział czasu Przedział LAeq N odniesienia odniesienia czasu przedział czasu równy 8-miu równy 1-ej odniesienia odniesienia najmniej najmniej równy 16 równy 8 h korzystnym korzystnej godz. godzinom godz. dnia nocy a. Obszary A ochrony 1. uzdrowiskowej 50 45 45 40 b. Tereny szpitali poza miastem 2. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b. Tereny zabudowy zwi ązanej ze stałym lub czasowym 55 50 50 40 pobytem dzieci i młodzie Ŝy c. Tereny domów opieki społecznej d. Tereny szpitali w miastach 3. a. Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b. Tereny zabudowy zagrodowej 60 50 55 45 c. Tereny rekreacyjno - wypoczynkowe d. Tereny mieszkaniowo-usługowe Tereny w strefie śródmiejskiej miast 4. 65 55 55 45 powy Ŝej 100 tys. mieszka ńców (Źródło: Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 Nr 120, poz. 826 ze zm.)

Źródłem hałasu komunikacyjnego na terenie miasta i gminy jest sie ć ulic i dróg przelotowych. Przez obszar gminy przebiegaj ą drogi wojewódzkie nr 133, 150, 182, 186, 198.

49

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Pomiary hałasu były przeprowadzone jedynie na drodze nr 182, na pozostałych odnotowano niewielki średniodobowy ruch, wi ęc nie zostały one objęte okresowymi pomiarami hałasu. Pomiary hałasu w 2008 r. przeprowadził WIO Ś na drodze wojewódzkiej nr 182 w punkcie pomiarowym Kłodzisko, gm. Wronki, oddalonym od Sierakowa o 14 km. Na terenie gminy Sieraków nie zlokalizowano Ŝadnego punktu pomiarowego. Równowa Ŝny poziom hałasu wyniósł L Aeq 69,3 dB przy jezdni, oraz 63,5 dB przy linii zabudowy. Nat ęŜ enie ruchu wyniosło 119 pojazdów/ h w tym 26 pojazdów ci ęŜ kich/ h. Wielkopolski Zarz ąd Dróg Wojewódzkich przeprowadził pomiary nat ęŜ enia ruchu w 2005 r. na odcinku drogi nr 150 Chojno – Sieraków. Nat ęŜ enie wyniosło 458 samochodów na dob ę. Drugim odcinkiem pomiarowym jest Radgoszcz – Sieraków na drodze nr 198. Nat ęŜ enie wyniosło 247 samochodów na dob ę. Pomiary ruchu na terenie województwa wielkopolskiego ponownie zostały przeprowadzone w 2010 r. Pomiar został przeprowadzony sposobem r ęcznym, z wył ączeniem odcinków dróg wojewódzkich przebiegaj ących w granicach miast na prawach powiatu. Rejestracji podlegały pojazdy silnikowe w podziale na 7 kategorii oraz rowery. W poni Ŝszej tabeli znajduje si ę charakterystyka odcinków dróg przebiegaj ących przez Gmin ę Sieraków. W stosunku do roku 2005 został obliczony dla województwa wska źnik wzrostu średniego dobowego ruchu wynosz ący 1,26.

Tabela 33 Pomiar ruchu na drogach wojewódzkich przebiegaj ących przez Gmin ą Sieraków w 2010 r. Opis odcinka Rodzajowa struktura ruchu pojazdów samochodowych Pojazdy Numer Pikietaż Sam. Lekkie sam. Sam. ciężarowe Długość samochod. Ciągniki drogi Nazwa Motocykle osob. ciężciężarowearowe Autobusy Pocz. Końc. (km) ogółem bez przycz. z przycz. rolnicze Mikrobusy (dostawcze)

133 27,4 35,2 7,8 SIERAKÓW-CHRZYPSKO WIELKIE 654 6 579 32 8 9 6 14 150 15,9 27,7 11,8 CHOJNO-SIERAKÓW 173 11 151 7 1 3 0 0 182 1,9 17,5 15,6 MIĘDZYCHÓD-SIERAKÓW 2621 29 2142 262 60 81 34 13 182 17,5 35,5 18,0 SIERAKÓW-STARE MIASTO 1556 20 1239 173 45 62 6 11 198 0,0 19,9 19,9 RADGOSZCZ-SIERAKÓW 309 12 249 20 10 9 5 4 Źródło: WZDW

6.6. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Pocz ąwszy od roku 2008 monitoring pól elektromagnetycznych (PEM) realizowany jest w oparciu o rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych bada ń poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. Nr 221, poz. 1645). Zgodnie z powy Ŝszym rozporz ądzeniem monitoring pól elektromagnetycznych polega na wykonywaniu w cyklu trzyletnim pomiarów nat ęŜ enia składowej elektrycznej pola. Pomiary wykonuje si ę w odległo ści nie mniejszej ni Ŝ 100 metrów od rzutu anten instalacji emituj ących pola elektromagnetyczne na powierzchni ę terenu. Celem pomiarów jest wył ącznie okre ślenie poziomu pól elektromagnetycznych w środowisku w miejscach dost ępnych dla ludno ści, nie słu Ŝą one natomiast okre śleniu wpływu poszczególnych obiektów emituj ących fale elektromagnetyczne na poziom pól w środowisku. W zwi ązku z tym uzyskane wyniki nie mog ą stanowi ć podstawy do wnioskowania o wielko ści emisji pól elektromagnetycznych ze źródeł (obiektów) znajdujących si ę w pobli Ŝu miejsc, w których realizowano pomiary. Emitorami promieniowania elektromagnetycznego mog ą by ć linie wysokiego napi ęcia lub stacje telefonii komórkowych. Na terenie gminy Sieraków, jak i powiatu mi ędzychodzkiego nie ma zlokalizowanych punktów pomiarowych monitoringu pól elektromagnetycznych prowadzonego przez WIO Ś. Najbli Ŝszy punkt znajduje si ę w miejscowo ści Lwówek przy ul. Magazynowej. Wyniki przeprowadzonych pomiarów były poni Ŝej zakresu czuło ści sondy pomiarowej, czyli <0,8 V/m.

50 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 34 Zestawienia nadajników telefonii komórkowej na terenie Gminy Sieraków Nazwa Nr Decyzji Data Dl. Szer. Lokalizacja Id Operatora wa Ŝno ści geogr. Geogr. Stacji (GSM) pozwolenia stacji stacji radiowego POLKOMTEL GSM1800/1/2946/1/08 30.09.2018 16E05'28" 52N38'42" Sieraków, 33324 S. A. Pozna ńska 35 POLKOMTEL GSM900/1/3050/1/08 31.05.2018 16E05'28" 52N38'42" Sieraków 33324 S. A. Wielkopolski, Pozna ńska 35 PTK GSM1800/3/3202/1/08 30.04.2018 16E05'32" 52N38'51" Sieraków, 9454 CENTERTEL Towarowa 1 Sp. z o. o. PTK GSM900/3/1050/3/08 30.04.2018 16E05'32" 52N38'51" Sieraków, 9454 CENTERTEL Towarowa 1 Sp. z o. o. PTC Sp. z o. GSM900/2/1267/3/08 31.10.2018 16E05'28" 52N38'42" Sieraków, 40035 o. Pozna ńska 35, Dz. Nr 2114/1 PTK GSM900/3/1050/2/05 17.11.2015 16E05'37" 52N38'42" Sieraków, 6033 CENTERTEL Pozna ńska Sp. z o. o. 35 POLKOMTEL GSM900/1/3050/1/08 31.05.2018 16E05'28" 52N38'42" Sieraków 33324 S. A. Wielkopolski, Pozna ńska 35 POLKOMTEL UMTS/3/3731/1/09 28.02.2019 16E05'28" 52N38'42" Sieraków, 33324 S. A. Pozna ńska 35 PTC Sp. z o. UMTS/2/1919/1/08 31.08.2018 16E05'28" 52N38'42" Sieraków, 40035 o. Pozna ńska 35, dz. Nr 2114/1 PTK UMTS/1/2707/1/08 31.12.2018 16E05'32" 52N38'51" Sieraków, 9454 CENTERTEL Towarowa 1 Sp. z o. o. PTK CDMA/0/0119/1/08 17.12.2016 16E05'32" 52N38'51" Sieraków, 9454 CENTERTEL Towarowa 1 Sp. z o. o. PTK CDMA/0/0119/1/08 17.12.2016 16E05'32" 52N38'51" Sieraków, 9454 CENTERTEL Towarowa 1 Sp. z o. o. Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego

6.7. Edukacja społeczno ści lokalnej W „Programie ochrony środowiska dla Województwa Wielkopolskiego” problematyka edukacji społecze ństwa w tej dziedzinie zajmuje znacz ące miejsce. Głównym celem jest kształtowanie postaw ekologicznych mieszka ńców województwa wielkopolskiego, zagwarantowanie szerokiego dost ępu do informacji o środowisku oraz zrównowa Ŝona polityka konsumpcyjna. Cel w ten sposób okre ślony wpisuje si ę w podstawowe cele sformułowane w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej: „Edukacja ekologiczna kształtuje cało ściowy obraz relacji

51

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

pomi ędzy człowiekiem, społecze ństwem i przyrod ą. Ukazuje zale Ŝno ść człowieka od środowiska oraz uczy odpowiedzialno ści za zmiany dokonywane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby został on osi ągni ęty zarówno w śród młodego pokolenia, jak i u ludzi dorosłych poprzez: edukacj ę ekologiczn ą w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkoln ą edukacj ę ekologiczn ą”. Przedsi ęwzi ęcia edukacyjne społeczno ści lokalnej znalazły odzwierciedlenie w szeregu dokumentach lokalnych pocz ąwszy od Strategii Rozwoju Gminy Sieraków. Zamiary w tej materii dotycz ą: wspierania programów edukacji ekologicznej prowadzonej przez organizacje pozarz ądowe, gminy, szkoły. Nie ulega w ątpliwo ści, Ŝe bardzo wa Ŝną pozycj ą w wydatkach gminy powinna by ć edukacja ekologiczna. Szczególnie cenna b ędzie w tej materii współpraca z organizacjami pozarz ądowymi i szkołami. W województwie wielkopolskim w szarzeniu wiedzy ekologicznej istotn ą rol ę odgrywaj ą: • Liga Ochrony Przyrody • Fundacja Biblioteka Ekologiczna w Poznaniu • Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Wielkopolskiego • Nadle śnictwa RDLP • Wielkopolski Park Narodowy • Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra” • Okr ęg Wielkopolski Polskiego Klubu Ekologicznego • Fundacja „Pro terra” Centrum Edukacji Ekologicznej dla Zrównowa Ŝonego Rozwoju, • Wielkopolski O środek Doradztwa Rolniczego w Poznaniu Edukacja wi ąŜ e si ę z rozdziałem nast ępnym, traktuj ącym o udziale mieszka ńców w podejmowaniu decyzji dotycz ących ochrony środowiska. W Polityce ekologicznej na lata 2009-2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016 celem średniookresowym w omawianym zakresie jest stałe podnoszenie świadomo ści ekologicznej społecze ństwa zgodnie z zasad ą „my śl globalnie, działaj lokalnie”, która prowadzi do: • proekologicznych zachowa ń konsumenckich, • pro środowiskowych nawyków i pobudzenia odpowiedzialno ści za stan środowiska, • organizowania akcji lokalnych słu Ŝą cych ochronie środowiska, • uczestniczenia w procedurach prawnych i kontrolnych dotycz ących ochrony środowiska.

Znacz ącą jednostk ą na terenie Gminy maj ącą swój udział w edukacji ekologicznej jest Nadle śnictwo Sieraków. W siedzibie Nadle śnictwa zlokalizowana jest Salka Edukacyjna „Leszczynowa Kraina”, w której prowadzone s ą lekcje. Salka ta wyposa Ŝona jest w materiały i pomoce dydaktyczne, w tym tak Ŝe do prowadzenia edukacji osób niewidomych i niedowidz ących. Przy siedzibie Nadle śnictwa znajduje si ę Ogród Przyrodniczo Edukacyjny „ Le śna Przygoda” na terenie którego znajduje si ę wiele urz ądze ń, eksponatów, tablic informacyjnych i interaktywnych, a tak Ŝe gry i zabawy zwi ązane z tematyk ą le śną. Innymi obiektami nale Ŝą cymi do nadle śnictwa, które słu Ŝą edukacji ekologicznej s ą: • Ośrodek Edukacji Przyrodniczej w Chalinie • Ście Ŝka przyrodniczo-le śna „Marianówka” • Ście Ŝka dydaktyczna w parku dworskim w Chalinie i nad Jeziorem Śremskim • Ście Ŝka dydaktyczna „Jary koło Chalina” • Ście Ŝka dydaktyczna nad Jeziorem Małym • Ście Ŝka dydaktyczna przy schronisku turystycznym „Chata Zbójców” w Bucharzewie „Ost ępy Puszczy Noteckiej” Nadle śnictwo współpracuje z miejscowymi o środkami edukacji, przedszkolami, szkołami podstawowymi i ponadpodstawowymi, a tak Ŝe innymi organizacjami i instytucjami. Wymienione jednostki współdziałaj ą z Nadle śnictwem i bior ą udział w akcjach takich jak „ Świ ęto Drzewa”, „Czysty Las” „Sadzenie Lasu z Chata Polsk ą” i inne. Pracownicy Nadle śnictwa prowadza tak Ŝe lekcje i pogadanki w terenie, na ście Ŝkach edukacyjnych jak i w szkołach w klasach lekcyjnych.

Cele w zakresie edukacji ekologicznej: • Wspieranie merytoryczne i finansowe działa ń z zakresu edukacji ekologicznej prowadzonej w szkołach, parku krajobrazowym oraz promowanie aktywnych form edukacji ekologicznej dzieci i młodzie Ŝy.

52 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

• Współpraca samorz ądu z mediami regionalnymi i lokalnymi w zakresie prezentacji stanu środowiska i pozytywnych przykładów działa ń podejmowanych na rzecz jego • ochrony. • Promowanie materiałów/wydawnictw w zakresie edukacji ekologicznej. • Promowanie postaw opartych na idei zrównowa Ŝonej i odpowiedzialnej konsumpcji.

7. Zarz ądzanie Programem ochrony środowiska 7.1. Instrumenty realizacji programu Polityka ekologiczna opiera si ę na ustawach, w śród których najwa Ŝniejsze to: prawo ochrony środowiska, prawo wodne, ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o ochronie przyrody, ustawa o odpadach, prawo geologiczne i górnicze, prawo budowlane. Instrumenty realizacji programu ochrony środowiska wynikaj ące z zapisów ustawowych mo Ŝna podzieli ć na: • prawne, • finansowe, • społeczne, • polityczne, • strukturalne.

7.1.1. Instrumenty prawne Wśród instrumentów prawnych szczególne miejsce maj ą plany zagospodarowania przestrzennego (prawo miejscowe). Działania władz samorz ądowych, przedsi ębiorstw i innych podmiotów zwi ązane z ochron ą środowiska musz ą by ć osadzone w realiach obowi ązuj ącego planu wojewódzkiego i planów miejscowych. Zgodnie z ustaw ą z dnia 8 marca z 1990 r. o samorz ądzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) organem stanowi ącym i kontrolnym w gminie jest rada gminy. Ponadto ustawa przedstawia katalog zada ń własnych gminy. W śród nich s ą mi ędzy innymi sprawy: ładu przestrzennego, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czysto ści i porz ądku oraz urz ądze ń sanitarnych, składowania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zieleni gminnej i zadrzewienia. Zadania gminy w zakresie ochrony środowiska zawarte w ustawie s ą przedstawione ogólnikowo, jednak Ŝe ka Ŝde z tych zada ń jest uszczegółowione w szeregu innych aktów prawnych, do których przestrzegania gmina jest zobowi ązana. Poni Ŝej wymienione zostały wa Ŝniejsze kompetencje organów gminy w zakresie ochrony środowiska, le śnictwa, rolnictwa. Ustawa „Prawo ochrony środowiska”: • sporz ądzanie (burmistrz) i uchwalanie (rada miasta) programów ochrony środowiska z realizacji programu burmistrz miasta sporz ądza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie miasta, • udost ępnianie ka Ŝdemu informacji o środowisku i jego ochronie, znajduj ących si ę w posiadaniu władz miasta, • okresowe przedkładanie marszałkowi województwa, przez burmistrza, informacji o rodzaju, ilo ści i miejscach wyst ępowania substancji stwarzaj ących szczególne zagro Ŝenie dla środowiska, • przeprowadzanie post ępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsi ęwzi ęcia mog ącego znacz ąco oddziaływa ć na środowisko, • nakazywanie (w formie decyzji burmistrza) osobie fizycznej eksploatuj ącej instalacje w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub eksploatuj ącej urz ądzenie, wykonanie w okre ślonym czasie czynno ści zmierzaj ące do ograniczenia ich negatywnego oddziaływania na środowisko, • wstrzymywanie u Ŝytkowania instalacji lub urz ądzenia, w drodze decyzji burmistrza, w razie naruszenia warunków decyzji okre ślaj ącej wymagania dotycz ące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osob ę fizyczn ą w ramach zwykłego korzystania ze środowiska lub niedostosowania si ę do wymaga ń, • wyra Ŝanie, w drodze decyzji burmistrza, na wniosek zainteresowanego, zgody na podj ęcie wstrzymanej działalno ści po stwierdzeniu, i Ŝ ustały przyczyny

53

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

wstrzymania działalno ści, lub oddania do eksploatacji obiektu budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji. • w przypadku zwykłego korzystania ze środowiska: o przyjmowanie wyników pomiarów emisji prowadzonych przez uŜytkowników instalacji, o przyjmowanie zgłosze ń instalacji z której emisja nie wymaga pozwolenia lecz mo Ŝe negatywnie oddziaływa ć na środowisko. o sprawowanie, przez burmistrza, kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą władz szczebla gminnego. Do wykonywania funkcji kontrolnych burmistrz mo Ŝe upowa Ŝni ć pracowników urz ędu miasta lub stra Ŝy miejskiej, • wyst ępowanie w charakterze oskar Ŝyciela publicznego (burmistrz lub osoby przez niego upowa Ŝnione) w sprawach o wykroczenie przeciw przepisom o ochronie środowiska, • wyst ępowanie przez gmin ę do wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o podj ęcie odpowiednich działa ń b ędących w jego kompetencji, je Ŝeli w wyniku kontroli stwierdzono naruszenie przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub wyst ępuje uzasadnione podejrzenie, Ŝe takie naruszenie mogło nast ąpi ć. Ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska: • rozpatrywanie przez rad ę gminy przynajmniej raz w roku, informacji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stanie środowiska na obszarze województwa, • przyjmowanie od wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska informacji o wynikach kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla danego terenu, • wydawanie przez burmistrza, w przypadkach bezpo średniego zagro Ŝenia środowiska, wła ściwemu organowi Inspektoratu ochrony środowiska polecenia podj ęcia działa ń zmierzaj ących do usuni ęcia tego zagro Ŝenia. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym: • sporz ądzanie studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, w którym uwzgl ędnia si ę uwarunkowanie wynikaj ące z dotychczasowego uzbrojenia terenu, stanu środowiska, wielko ści i jako ści zasobów wodnych, wymogów ochrony środowiska, infrastruktury technicznej w tym stopnia uporz ądkowania gospodarki wodno-ściekowej, • sporz ądzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Ustawa „Prawo energetyczne” • opracowywanie i wdra Ŝanie planów zaopatrzenia w energi ę. Ustawa o Utrzymaniu porz ądku i czysto ści w gminach • ustalanie w drodze uchwały szczegółowych zasad utrzymania czysto ści i porz ądku na terenie gminy, • nadzorowanie utrzymania czysto ści i porz ądku w gminie, • ochrona przed bezdomnymi zwierz ętami, prowadzenie schronisk dla bezdomnych zwierz ąt. • wydawanie zezwole ń na świadczenie usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od wła ścicieli nieruchomo ści, opró Ŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczysto ści ciekłych, a tak Ŝe grzebowisk i spalarni zwłok zwierz ęcych i ich cz ęś ci. Ustawa o odpadach • nakazywanie posiadaczowi odpadów, w drodze decyzji burmistrza, usuni ęcia odpadów z miejsc nieprzeznaczonych do ich składowania lub magazynowania, ze wskazaniem sposobu wykonania tej decyzji, • sporz ądzanie (burmistrz) i uchwalanie (rada gminy) planów gospodarki odpadami. Z realizacji planu burmistrz sporz ądza co 2 lata raporty, które przedstawia radzie gminy. Ustawa o zu Ŝytym sprz ęcie elektrycznym i elektronicznym • przyjmowanie informacji od podmiotów zbieraj ących zu Ŝyty sprz ęt elektryczny i elektroniczny. Ustawa o ochronie przyrody • wykonywanie i popularyzacja ochrony przyrody,

54 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

• wprowadzenie form ochrony przyrody (pomniki przyrody, u Ŝytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe), je Ŝeli sejmik województwa nie wprowadził tych form, • sporz ądzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego dla obszarów i obiektów poddawanych ochronie przez rad ę gminy, • zgodnie z art. 115 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie przyrody na obrze Ŝach lub w pobli Ŝu form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 oraz 7 i 8, umieszcza si ę tablice informuj ące o nazwie form ochrony przyrody oraz o zakazach obowi ązujących na obszarach lub w stosunku do tych form, a na obrze Ŝach form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-6 i 9 umieszcza si ę tablice informujące o nazwie formy ochrony przyrody. Na obrze Ŝach parku narodowego tablice, o których mowa wy Ŝej, umieszcza dyrektor parku narodowego, a na obrze Ŝach lub w pobli Ŝu form ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-2 – organ sprawuj ący nadzór nad dan ą form ą ochrony przyrody. • wydawanie zezwole ń na usuni ęcie drzew lub krzewów, • naliczanie opłat za usuni ęcie drzew lub krzewów, • wymierzanie administracyjnych kar pieni ęŜ nych za zniszczenie terenów zieleni, drzew lub krzewów oraz za ich usuwanie bez wymaganego zezwolenia. Ustawa „Prawo wodne” • zatwierdzanie ugod w sprawach zmian stosunków wodnych na gruntach, • wyznaczanie cz ęś ci nieruchomo ści umo Ŝliwiaj ącej dost ęp do wody obj ętej powszechnym korzystaniem z wód, • nakazywanie wła ścicielowi gruntu przywrócenia poprzedniego stanu wody lub wykonania urz ądze ń zapobiegaj ących szkodom, je śli spowodowane przez niego zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie wpływaj ą na grunty sąsiednie, • wyznaczanie miejsc wydobycia kamienia, Ŝwiru, piasku oraz innych materiałów, w granicach powszechnego korzystania z wód.

7.1.1.1. Pozwolenia Kompetencje do wydawania pozwole ń w zakresie ochrony środowiska na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii podzielone s ą pomi ędzy regionalnego dyrektora ochrony środowiska, marszałka województwa i starost ę, przyjmuj ąc za podstawowe kryterium rodzaj przedsi ęwzi ęcia oddziaływuj ącego na środowisko. Regionalny dyrektor ochrony środowiska posiada kompetencje w zakresie przedsi ęwzi ęć i zdarze ń na terenach zamkni ętych. Marszałek województwa posiada kompetencje w zakresie realizacji zada ń wynikaj ące z ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U z 2005 r. Nr 25, poz. 202 ze zm.), zadania wynikaj ące z ustawy z dnia 10 lipca 2008 r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. z 2008 r. Nr 138, poz.865), oraz prowadzenie publicznie dost ępnego wykazu danych o dokumentach zawieraj ących informacje o środowisku i jego ochronie równie Ŝ prowadzenie spraw zwi ązanych z udost ępnianiem informacji o środowisku i jego ochronie (ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko - Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227). Marszałek województwa posiada równie Ŝ kompetencje w zakresie: • przedsi ęwzi ęć i zdarze ń na terenach zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana jako przedsi ęwzi ęcie mog ące znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, • przedsi ęwzi ęcia mog ącego zawsze znacz ąco oddziaływa ć na środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 pa ździernika 2008 r. o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, realizowanego na terenach innych ni Ŝ wymienione. Do kompetencji wojewody nale Ŝy natomiast rozpatrywanie odwoła ń od decyzji wydanych przez starostów na podstawie ustawy o handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych i innych substancji oraz wydawanie rozstrzygni ęć w tym zakresie, wydawanie decyzji w sprawie utworzenia grupy instalacji jednego rodzaju w celu wspólnego rozliczania uprawnie ń do emisji przez prowadzącego instalacj ę (Dz. U. z 2011 r. Nr 122, poz. 695).

55

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Kompetencje do wydawania pozwole ń, dotycz ących obiektów zaliczonych do inwestycji mog ących pogorszy ć stan środowiska posiada Starosta. Do tej kategorii nale Ŝą pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii: w tym pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, pozwolenia wodno-prawne na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pozwolenia na wytwarzanie odpadów, zatwierdzanie projektów prac geologicznych, przyjmowanie dokumentacji geologicznych, wydawanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych dla przedsi ęwzi ęcia. Wprowadzenie wymogów Dyrektywy IPPC (ang. Integrated Pollution Prevention and Control) wpłynie na funkcjonowanie znacznej cz ęś ci przedsi ębiorstw okre ślanych w polskim prawie jako szczególnie szkodliwe dla środowiska i wielu obiektów zaliczanych do kategorii mog ących pogorszy ć stan środowiska. Cz ęść z nich, w miejsce dotychczas obowi ązuj ących pozwole ń odnosz ących si ę do poszczególnych mediów (pobór wody, gospodarka odpadami), komponentów środowiska (emisje do powietrza, odprowadzanie ścieków) oraz oddziaływanie na stan środowiska poprzez hałas, promieniowanie b ędzie musiała uzyska ć pozwolenia zintegrowane, w których uwzgl ędnione b ędą wymogi BAT.

7.1.1.2. Kontrola przestrzegania prawa Główne kompetencje kontrolne posiada wojewoda, co wynika z podporz ądkowania mu wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, wykonuj ącego w jego imieniu zadania Inspekcji Ochrony Środowiska, a zatem odpowiadaj ącego za kontrol ę przestrzegania warunków okre ślonych w pozwoleniach. Kontrol ę przestrzegania i stosowania przepisów ochrony środowiska sprawuj ą równie Ŝ marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub prezydent miasta w zakresie obj ętym wła ściwo ści ą tych organów.

7.1.1.3. Monitoring stanu środowiska Szczególnym instrumentem prawnym stał si ę monitoring, czyli jako ściowy i ilo ściowy pomiar stanu środowiska. Monitoring był zwykle zaliczany do instrumentów społecznych (informacyjnych), jako bardzo wa Ŝna podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowadzenie bada ń monitoringowych jako obowi ązuj ących przez zapisy w niektórych aktach prawnych czyni je instrumentem o znaczeniu prawnym.

7.1.2. Instrumenty finansowe Do instrumentów finansowych nale Ŝą przede wszystkim: opłata za gospodarcze korzystanie ze środowiska, administracyjna kara pieni ęŜ na i fundusze celowe.

7.1.2.1. Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska Opłaty te pełni ą funkcje prewencyjne i redystrybucyjne. Funkcja prewencyjna realizowana jest poprzez zach ęcanie podmiotów (dotyczy to podmiotów gospodarczych) do wyboru technologii, lokalizacji produkcji, instalowania urz ądze ń ochronnych oraz oszcz ędnego korzystania z zasobów naturalnych w sposób najodpowiedniejszy z punktu widzenia ochrony środowiska. Funkcja redystrybucyjna polega na gromadzeniu i przemieszczaniu środków finansowych przeznaczonych na cele ochrony środowiska. Opłaty pobierane s ą za: • wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, • pobór wód i wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, • składowanie odpadów, • wył ączanie gruntów rolnych i le śnych z produkcji, • usuwanie drzew i krzewów. Opłaty trafiaj ą do funduszy celowych (fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz fundusz ochrony gruntów). Pobieraj ą je organy administracji (np. Urz ąd Marszałkowski, organ gminy) lub jak w przypadku gruntów rolnych i le śnych, wnoszone s ą bezpo średnio do funduszu celowego. Podmiot korzystaj ący ze środowiska ustala we własnym zakresie wysoko ść nale Ŝnej opłaty (według stawek obowi ązuj ących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce) i wnosi j ą na rachunek wła ściwego urz ędu marszałkowskiego. Osoby fizyczne nie będące przedsi ębiorcami ponosz ą opłaty za korzystanie ze środowiska w zakresie, w jakim to korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód w rozumieniu przepisów ustawy Prawo wodne. Podobne opłaty pobiera si ę na podstawie przepisów prawa górniczego i geologicznego za działalno ść koncesjonowan ą.

56 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

7.1.2.2. Administracyjne kary pieni ęŜ ne Kary pieni ęŜ ne nie s ą sensu stricto środkiem ekonomicznym, s ą raczej zwi ązane z instytucj ą odpowiedzialno ści prawnej. Spełniaj ą jednak funkcje podobne do opłat. Kary pobiera si ę w tych samych sytuacjach co opłaty, lecz za działania niezgodne z prawem. W odniesieniu do wód, powietrza, odpadów i hałasu, kar ę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska, a w odniesieniu do drzew i krzewów - organ gminy. Stawki kar zwykle s ą kilkakrotnie wy Ŝsze ni Ŝ opłaty i trafiaj ą do funduszy celowych. Ustawa prawo ochrony środowiska przewiduje mo Ŝliwo ść odraczania, zmniejszania lub umarzania administracyjnych kar pieni ęŜ nych.

7.1.2.3. Fundusze celowe Opłaty i kary zasilaj ą fundusze celowe. Dla gminy istotne znaczenie maj ą fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej: NFO ŚiGW w Warszawie i WFO ŚiGW w Poznaniu. Mo Ŝliwe jest tak Ŝe wykorzystanie instrumentów nie b ędących w kompetencji władz gminy, poprzez porozumienie si ę z partnerami, w kompetencjach, których znajduj ą si ę dane instrumenty (starosta, wojewoda, samorz ąd wojewódzki).

7.1.3. Instrumenty społeczne Instrumenty społeczne słu Ŝą realizacji zasady uspołecznienia zarz ądzania rozwojem gminy poprzez budowanie i usprawnianie partnerstwa. Z punktu widzenia władz samorz ądowych umownie wyró Ŝnia si ę dwie kategorie działa ń: • wewn ętrzne, czyli dotycz ące działa ń samorz ądów i realizowane poprzez działania edukacyjne, • zewn ętrzne – polegaj ące na budowaniu komunikacji społecznej (konsultacje, debaty publiczne, kampanie edukacyjne).

7.1.4. Instrumenty polityczne Do najwa Ŝniejszych instrumentów politycznych nale Ŝą zapisy składaj ące si ę obowi ązuj ącą Polityk ę Ekologiczn ą Pa ństwa, Program ochrony środowiska dla województwa wielkopolskiego, Strategia rozwoju województwa wielkopolskiego, a tak Ŝe dokumenty składaj ące si ę na polityk ę rozwoju dla Gminy Sieraków : Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego, Strategia rozwoju, Wieloletni Plan Inwestycyjny.

7.1.5. Instrumenty strukturalne Jako instrumenty strukturalne okre śli ć mo Ŝna strategie i programy wdro Ŝeniowe oraz systemy zarz ądzania środowiskowego. Dokumentem wytyczaj ącym główne tendencje i kierunki działa ń w ramach rozwoju gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska w skali gminy jest Strategia rozwoju społeczno – gospodarczego Gminy Sieraków. Strategia wspomaga proces zarz ądzania na poziomie lokalnym. 7.2. Organizacja zarz ądzania środowiskiem Szereg istotnych zapisów zwi ązanych z ochron ą środowiska oraz ochron ą przyrody zawiera Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sieraków. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków jest zarówno planem polityki ochrony środowiska do 2019 r., jak i programem wdro Ŝeniowym na najbli Ŝsze 4 lata (2011 - 2014). Program ten z jednej strony uwzgl ędnia kierunki rozwoju poszczególnych działa ń i ich konsekwencje dla środowiska, a z drugiej strony wytycza pewne ramy tego rozwoju. Oznacza to, Ŝe działania realizowane np. w transporcie czy gospodarce komunalnej musz ą by ć brane pod uwag ę w programie ochrony środowiska, a jednocze śnie ochrona środowiska wymaga podejmowania pewnych działa ń w poszczególnych dziedzinach gospodarki i codziennego bytowania mieszka ńców gminy. 7.3. Systemy zarz ądzania środowiskowego Koncepcja zarz ądzania środowiskowego jest odpowiedzi ą na sytuacj ę, w której konieczne jest nie tylko naprawy zaistniałych ju Ŝ szkód środowiskowych oraz spełniania wymogów okre ślonych w pozwoleniach na korzystanie ze środowiska, ale tak Ŝe zapobieganie powstawaniu negatywnych oddziaływa ń i szkód. Na przedsiębiorstwach spoczywa obowi ązek samodzielnego definiowania problemów środowiskowych i szukania, z wyprzedzeniem, środków zaradczych. Zwi ązane jest to z wł ączeniem zarz ądzania środowiskowego do celów strategicznych firmy i przypisanie tych zagadnie ń do kompetencji zarz ądu firmy. Idea ta jest realizowana poprzez wprowadzanie systemów zarz ądzania środowiskiem (systemy sformalizowane - np. normy ISO 14 001, EMAS, lub niesformalizowane - np. Program Czystszej Produkcji). Rol ą władz gminy mog ą

57

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

by ć działania inspiruj ące przedsi ębiorstwa do stara ń o wprowadzenie systemu zarz ądzania środowiskowego, cho ć ostateczne korzy ści wynikaj ące z jego wprowadzenia powinny znale źć odzwierciedlenie w sytuacji rynkowej tych przedsi ębiorstw. Wspomniane systemy zarz ądzania środowiskowego polecane s ą równie Ŝ dla zakładów gospodarki komunalnej oraz instytucji publicznych, w tym starostw powiatowych i urz ędów gminnych.

8. Lista przedsi ęwzi ęć własnych i koordynowanych, w podziale na inwestycyjne (I) i pozainwestycyjne (P) przewidzianych do realizacji w ramach Programu Aktualny stan środowiska i przewidywane jego zmiany w aspekcie planowanego dalszego rozwoju gminy wymuszaj ą konieczno ść realizacji przedsi ęwzi ęć proekologicznych. Bardzo wa Ŝnym problemem jest dokonanie zobiektywizowanego wyboru celów poprzez ustalenie znaczenia i kolejno ści rozwi ązania problemów z zakresu ochrony środowiska. Zadania i cele w zakresie ochrony środowiska wyznaczone w gminnym programie ochrony środowiska musz ą pozostawa ć w ścisłej korelacji z zadaniami wyznaczonymi w programach ochrony środowiska na szczeblu wy Ŝszym. W tym przypadku z przyj ętym Programem Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego oraz Programem Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na lata 2008-2011 z uwzgl ędnieniem perspektywy 2012-2019. W obu Programach przyj ęto nast ępuj ące cele:

Tabela 35 Cele i działania PO Ś (wojewódzki i powiatowy) Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego na Program Ochrony Środowiska dla lata Powiatu Mi ędzychodzkiego 2008 – 2011 z perspektyw ą na lata 2012 – 2019 Cel strategiczny: Minimalizacja wpływu na środowisko oraz zapewnienie bezpiecze ństwa ekologicznego eliminacja ryzyka dla zdrowia ludzi w województwa (mieszka ńców, zasobów przyrodniczych i miejscach najwi ększego oddziaływania infrastruktury społecznej) oraz harmonizacja rozwoju na środowisko w skali lokalnej, w tzw. gospodarczego i społecznego z ochron ą walorów "gor ących miejscach" (hot spots) - środowiskowych "Gor ące punkty" 1 cel Zachowanie ró Ŝnorodno ści biologicznej Zachowanie walorów i zasobów szczegółowy: i jej racjonalne u Ŝytkowanie oraz przyrodniczych z uwzgl ędnieniem ochrona stworzenie spójnego systemu georó Ŝnorodno ści i bioró Ŝnorodno ści oraz zasobów obszarów chronionych rozwoju zasobów le śnych - Zasoby naturalnych przyrodnicze Zwi ększanie lesisto ści województwa Ochrona powierzchni ziemi, w tym oraz prowadzenie zrównowa Ŝonej powierzchni biologicznie czynnej i gleb gospodarki le śnej przed degradacj ą -Powierzchnia ziemi Zrównowa Ŝone u Ŝytkowanie zasobów Racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców wodnych oraz ochrona przed powodzi ą i materiałów wraz ze wzrostem udziału i susz ą wykorzystywanych zasobów Ochrona i racjonalne wykorzystanie odnawialnych - Racjonalne u Ŝytkowanie powierzchni ziemi oraz rekultywacja surowców. terenów zdegradowanych Zrównowa Ŝone u Ŝytkowanie zasobów kopalin oraz ochrona środowiska w trakcie ich eksploatacji 2 cel Zmniejszenie emisji zanieczyszcze ń do Zapewnienie odpowiedniej jako ści szczegółowy: środowiska wodnego uŜytkowej wód, racjonalizacja zu Ŝycia poprawa Usprawnienie systemu zaopatrzenia w wody, zwi ększenie zasobów w zlewniach jakości wod ę oraz ochrona przed powodzi ą - Zasoby środowiska i wodne bezpiecze ństwa Spełnienie wymaga ń prawnych w Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, ekologicznego zakresie jako ści powietrza oraz redukcja emisji gazów cieplarnianych i standardów emisyjnych z instalacji, niszcz ących warstw ę ozonow ą, wymaganych przepisami prawa zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i

58 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Zmniejszenie zagro Ŝenia mieszka ńców ochrona przed promieniowaniem województwa ponadnormatywnym elektromagnetycznym - Powietrze hałasem, zwłaszcza emitowanym atmosferyczne, Hałas, Pola przez środki transportu drogowego elektromagnetyczne Stała kontrola potencjalnych źródeł pól elektromagnetycznych oraz minimalizacja ich oddziaływania na zdrowie człowieka i środowisko Gospodarka odpadami (szczegółowe Zminimalizowanie ilo ści wytwarzanych cele podane w Planie Gospodarki odpadów oraz wdro Ŝenie nowoczesnego Odpadami) systemu wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów komunalnych - Gospodarka odpadami Minimalizacja skutków powa Ŝnych 8 Ochrona przed nadzwyczajnymi awarii przemysłowych dla ludzi i zagroŜeniami środowiska oraz sprostanie środowiska nowym wyzwaniom, czyli zapewnienie bezpiecze ństwa chemicznego i biologicznego - Awarie przemysłowe 3 cel Kształtowanie postaw ekologicznych szczegółowy: mieszka ńców województwa działania wielkopolskiego, zagwarantowanie systemowe szerokiego dost ępu do informacji o środowisku oraz zrównowa Ŝona polityka konsumpcyjna Zapewnienie wł ączenia celów ochrony środowiska do wszystkich sektorowych dokumentów strategicznych i przeprowadzenia oceny wpływu ich realizacji na środowisko przed ich zatwierdzeniem Kształtowanie harmonijnej struktury funkcjonalno-przestrzennej województwa, sprzyjaj ącej równowa Ŝeniu wykorzystania walorów przestrzeni z rozwojem gospodarczym, wzrostem jako ści Ŝycia i trwałym zachowaniem warto ści środowiska Wdro Ŝenie mechanizmów zapewniaj ących aktywizacj ę rynku na rzecz ochrony środowiska Promowanie i wsparcie wdra Ŝania systemu EMAS w gał ęziach przemysłu o znacz ącym oddziaływaniu na środowisko, w sektorze małych przedsi ębiorstw oraz administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego Zwi ększenie roli wielkopolskich placówek badawczych we wdra Ŝaniu innowacji w przemy śle oraz w produkcji wyrobów przyjaznych dla środowiska Wdro Ŝenie systemu prewencyjnego, maj ącego na celu zapobieganie szkodom w środowisku i sygnalizuj ącego mo Ŝliwo ść wyst ąpienia szkody Źródło: Opracowane na podstawie Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego i Województwa Wielkopolskiego

59

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Mo Ŝna zauwa Ŝyć, Ŝe Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego nie uwzgl ędnił w swoich celach trzeciego punkt szczegółowego z Wojewódzkiego Programu, czyli działa ń systemowych. Na szczeblu gminny cele te zostan ą uwzgl ędnione do osi ągni ęcia podczas realizacji wyznaczonych działa ń i zada ń dla Gminy Sieraków. Po dokonaniu diagnozy stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie Gminy oraz kieruj ąc si ę uwarunkowaniami zewn ętrznymi (obowi ązuj ące akty prawne) i wewn ętrznymi (lokalne opracowania planistyczne, uchwały) dokonano wyboru priorytetów ekologicznych, które w du Ŝej mierze s ą zbie Ŝne z priorytetami dla powiatu Mi ędzychodzkiego. Wyodr ębnionych zostało siedem głównych priorytetów: • Priorytet pierwszy – Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzgl ędnieniem georó Ŝnorodno ści i bioró Ŝnorodno ści oraz rozwoju zasobów leśnych - Zasoby przyrodnicze • Priorytet drugi – Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb przed degradacj ą - Powierzchnia ziemi • Priorytet trzeci – Racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych - Racjonalne uŜytkowanie surowców • Priorytet czwarty – Zapewnienie odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej wód, racjonalizacja zu Ŝycia wody, zwi ększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzi ą - Zasoby wodne • Priorytet pi ąty – Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym - Powietrze atmosferyczne, Hałas, Pola elektromagnetyczne , • Priorytet szósty – Zrównowa Ŝony rozwój sektora turystyki – Turystyka • Priorytet siódmy – Podnoszenie świadomo ści ekologicznej w śród mieszka ńców gminy oraz wprowadzenie oraz racjonalne zarz ądzanie ochron ą środowiska– Działania systemowe W ramach wyodr ębnionych priorytetów wyznaczono cele d ąŜą ce do osi ągni ęcia poprawy stanu środowiska, czemu maj ą słu Ŝyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsi ęwzi ęcia w przyszło ści przyczyni ą si ę do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy Sieraków.

60 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 36 Lista przedsi ęwzi ęć własnych i koordynowanych przewidzianych do realizacji w ramach Programu Okres realizacji Szacunkowe Potencjalne Jednostka nakłady Cele Zadania źródła odpowiedzialna całego 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 finansowania zadania [zł] Priorytet pierwszy –Zasoby przyrodnicze Urz ąd Gminy I.1 Urz ądzenie, utrzymywanie i ochrona Sieraków, 132 438,01 środki własne istniej ącej zieleni wła ściciele nieruchomo ści Zarz ądcy dróg, I.2 Zwi ększenie ilo ści zadrzewie ń Urz ąd Gminy przydro Ŝnych i śródpolnych Sieraków I.3 Utrzymanie szlaków turystycznych i Urz ąd Gminy ście Ŝek dydaktycznych, opracowanie nowych b.d. Środki własne Sieraków tras I.4 Upowszechnienie zasad Dobrej Praktyki Urz ąd Gminy b.d. Środki własne I Zachowanie Rolniczej i rolnictwa ekologicznego Sieraków walorów i zasobów Nadle śnictwo przyrodniczych Sieraków, z uwzgl ędnieniem Wojewódzki I.5 Opieka nad zabytkowymi parkami w georó Ŝnorodno ści i Konserwator Sierakowie, Ławicy, Chalinie, Lutomie i b.d. Środki własne bioró Ŝnorodno ści Zabytków, Lutomku Wojewódzki Konserwator Przyrody I.6 Rewitalizacja parku wiejskiego w Urz ąd Gminy PROW 2007 - Kłosowicach - wykonanie zadaszenia i b.d. Sieraków 2013 zagospodarowanie parku dla imprez wiejskich I.7 Kontrolowanie rozwoju bazy turystyczno - Urz ąd Gminy b.d. Środki własne rekreacyjnej Sieraków I.8 Opracowanie miejscowych Planów Urz ąd Gminy b.d. Środki własne Zagospodarowania Przestrzennego Sieraków

61

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

II.1 Obj ęcie ochron ą starych drzewostanów Nadle śnictwo li ściastych, które nie uległy b.d. Środki własne Sieraków zanieczyszczeniom II.2 nowe nasadzenia drzew stanowi ące element kompensacji zniszczonych Nadle śnictwo b.d. Środki własne II rozwój zasobów drzewostanów przez zanieczyszczenia Sieraków le śnych powietrza II.3 Monitorowanie powierzchni lasów Nadle śnictwo nara Ŝonych na szkody spowodowane przez b.d. Środki własne Sieraków owady II.4 Prowadzenie prac piel ęgnacyjnych na Nadle śnictwo b.d. Środki własne terenie kompleksów le śnych Sieraków Priorytet drugi – Powierzchnia ziemi III.1 Utrzymanie zrekultywowanego Urz ąd Gminy III Ochrona 5 000,00 środki własne powierzchni ziemi, w składowiska w Grobi Sieraków tym powierzchni Okr ęgowa biologicznie czynnej III.2 Prowadzenie monitoringu stanu jako ści Stacja b.d. Środki własne i gleb przed gleb Chemiczno - degradacj ą Rolnicza Priorytet trzeci – Racjonalne u Ŝytkowanie surowców IV.1 Eliminowanie w ęgla jako paliwa dla Urz ąd Gminy b.d. Środki własne ogrzewania gospodarstw domowych Sieraków IV.2 Zmiana sposobu ogrzewania obiektów Urz ąd Gminy b.d. Środki własne IV Racjonalizacja na terenie gminy - kontynuacja gazyfikacji Sieraków zu Ŝycia energii, IV.3 System dofinansowania działa ń surowców i Urz ąd Gminy termomodernizacyjnych poprzedzony b.d. Środki własne materiałów wraz ze Sieraków wcze śniejsz ą inwentaryzacj ą ornitologiczn ą wzrostem udziału wykorzystywanych IV.4 Zach ęcanie mieszka ńców do u Ŝywania w swoich pojazdach biopaliw, benzyny Urz ąd Gminy zasobów b.d. Środki własne odnawialnych bezołowiowej i gazu, oraz korzystanie z Sieraków komunikacji zbiorowej IV.5 Promocja pozyskiwania energii ze źródeł Urz ąd Gminy b.d. Środki własne odnawialnych Sieraków Priorytet czwarty – Zasoby wodne

62 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

V.1 remonty i konserwacja kanalizacji Urz ąd Gminy 8 000,00 środki własne deszczowej na terenie gminy Sieraków V.2 wykonanie studni nr 4 na stacji WPK Sieraków b.d. Środki własne uzdatniania wody w Sierakowie V.3 wykonanie sieci wodoci ągowej na obszarze turystycznym przy Jez. WPK Sieraków b.d. Środki własne Jaroszewskim V.4 wykonanie sieci wodoci ągowej ł ącz ącej WPK Sieraków b.d. Środki własne Sieraków z Gór ą V racjonalizacja V.5 wykonanie lub przej ęcie sieci WPK Sieraków b.d. Środki własne zu Ŝycia wody, wodoci ągowej w Lutomku zwi ększenie zasobów V.6 modernizacja sieci wodoci ągowej w zlewniach WPK Sieraków b.d. Środki własne Sieraków – Kłosowice V.7 wykonanie sieci wodoci ągowej ł ącz ącej WPK Sieraków b.d. Środki własne Ławic ę z Przemy ślem V.8 wykonanie sieci wodoci ągowej ł ącz ącej WPK Sieraków b.d. Środki własne Ławic ę z Kłosowicami V.9 wykonanie sieci wodoci ągowej ł ącz ącej WPK Sieraków b.d. Środki własne Lutom z Lutomkiem V.10 wykonanie sieci wodoci ągowej ł ącz ącej WPK Sieraków b.d. Środki własne Grobi ę z Lutomkiem Urz ąd Gminy VI.1 Konserwacja rowów melioracyjnych 4 000,00 środki własne Sieraków VI.2 oczyszczenie rowu melioracyjnego w Urz ąd Gminy 2 000,00 środki własne VI ochrona przed Lutomku Sieraków powodzi ą VI.3 Opracowanie zaktualizowanego Planu Urz ąd Gminy Ochrony Przed Powodzi ą dla Gminy b.d. Środki własne Sieraków Sieraków VII.1 Kontrola standardów wód VII Zapewnienie powierzchniowych pod wzgl ędem odpowiedniej jako ści WSSE 3 000,00 środki własne jako ściowym poprzez wykonywanie bada ń uŜytkowej wód monitoringowych

63

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

VII.2 Zapewnienie mieszka ńcom dost ępu do wody o odpowiedniej jako ści i niezb ędnej ilo ści (poprzez wykonanie wymienionych WPK Sieraków b.d. Środki własne odcinków wodoci ągów i stacji uzdatniania w celu: racjonalizacja zu Ŝycia wody, zwi ększenie zasobów w zlewniach) VII.3 Kontrola kanalizacji wokół zbiorników wodnych a w przypadku terenów WPK Sieraków b.d. Środki własne nieskanalizowanych kontrola wywozu ścieków ze zbiorników bezodpływowych VII.4 Prowadzenie rejestru wła ścicieli Urz ąd Gminy posiadaj ących zbiorniki bezodpływowe i b.d. Środki własne Sieraków oczyszczalnie przydomowe WPK Sieraków, VII.5 rozbudowa i modernizacja MO Ś etap II Urz ąd Gminy b.d. Środki własne Sieraków VII.6 budowa kanalizacji sanitarnej na obszarach wiejskich przy zało Ŝeniu racjonalno ści ekonomicznej inwestycji (wł ączanie do sieci obszarów o zwartej Urz ąd Gminy b.d. Środki własne zabudowie, poło Ŝonych w niewielkiej Sieraków odległo ści od istniej ącej sieci kanalizacyjnej i sprzyjaj ących warunkach terenowych tj. bez potrzeby budowania licznych przepompowni) VII.7 propagowanie i wspieranie finansowe grupowych oraz przydomowych oczyszczalni Urz ąd Gminy ścieków w miejscach, gdzie warunki b.d. Środki własne Sieraków techniczne nie pozwalaj ą na zastosowanie sieciowej kanalizacji sanitarnej VII.8 modernizacja stacji uzdatniania wody oraz wykonanie studni nr 2 na stacji WPK Sieraków b.d. Środki własne uzdatniania wody w Lutomiu WPK Sieraków, VII.9 utrzymanie przepompowni ścieków i Urz ąd Gminy 26 000,00 środki własne SUW na terenach wiejskich Sieraków

64 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Priorytet pi ąty – Powietrze atmosferyczne, Hałas, Pola elektromagnetyczne VIII.1 Opracowanie i wdro Ŝenie Programu Urz ąd Gminy Ograniczania Niskiej Emisji na terenie Miasta b.d. Środki własne Sieraków Sieraków VIII.2 Kontrola przedsi ębiorstw w zakresie WIO Ś b.d. Środki własne emisji pyłów i gazów do powietrza VIII.3 pomoc finansowa dla Powiatu Mi ędzychodzkiego na dofinansowanie jego Urz ąd Gminy zada ń inwestycyjnych - realizacja zadania pn. 81 000,00 środki własne Sieraków "Przebudowa drogi 1744P Izdebno - Charcice VIII Zapewnienie - Chrzypsko Wlk. na odcinku 4590 m" wysokiej jako ści Urz ąd Gminy 220 000,00/ powietrza VIII.4 bie Ŝą ce utrzymanie dróg gminnych środki własne Sieraków rok Urz ąd Gminy VIII.5 bie Ŝą ce utrzymanie dróg powiatowych Sieraków, 10 400,00/ w mie ście (zadanie realizowane na podstawie środki własne Zarz ąd Dróg rok porozumie ń mi ędzy jednostkami) Powiatowych VIII.6 Bie Ŝą ce utrzymanie nawierzchni dróg wojewódzkich oraz realizacja zada ń w Zarz ąd Dróg b.d. środki własne zakresie in Ŝynierii ruchu nr 133, 150, 182, Wojewódzkich 186, 198

IX.1 Stworzenie zabezpiecze ń przed Zarz ąd Dróg Środki oddziaływaniem hałasu komunikacyjnego b.d. Wojewódzkich własne, IX zminimalizowanie (ekrany akustyczne, pasy zieleni) uci ąŜ liwego hałasu Zarz ąd Dróg IX.2 Prowadzenie pomiarów nat ęŜ enia hałasu b.d. Środki własne Wojewódzkich X.1 Badania pól elektromagnetycznych zgodnie z rozporz ądzeniem Ministra X ochrona przed Środowiska w sprawie dopuszczalnych promieniowaniem WIO Ś b.d. Środki własne poziomów pól elektromagnetycznych elektromagnetycznym w środowisku oraz sposobu sprawdzenia dotrzymywania tych poziomów.

65

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

X.2 Inwentaryzacja źródeł promieniowania Urz ąd Gminy b.d. Środki własne elektromagnetycznego na terenie Gminy Sieraków

Priorytet szósty –Turystyka XI.1 Modernizacja i rozbudowa infrastruktury turystycznej przy Jeziorze Jaroszewskim, Urz ąd Gminy 82 170,00 środki własne powstanie Europejskiego Centrum Sportowo - Sieraków Rekreacyjnego Urząd Gminy Sieraków, Starostwo XI.2 Wspieranie rozwoju agroturystyki b.d. Środki własne Powiatowe, organizacje turystyczne Urz ąd Gminy XI.3 Zagospodarowanie brzegu Warty b.d. Środki własne Sieraków XI.4 Rewitalizacja przestrzeni miasta Urz ąd Gminy b.d. Środki własne Sieraków i obszarów wiejskich Sieraków XI Zrównowa Ŝony XI.5 Stworzenie kompleksowego programu Urz ąd Gminy rozwój sektora PROW 2007 - promocji i rozwoju turystyki wraz z gmin ą Sieraków i b.d. turystyki 2013 Mi ędzychód Mi ędzychód XI.6 Utrzymanie Centrum Informacji OSiR Sieraków, PROW 2007 - Turystycznej oraz popularyzacji nowych form Urz ąd Gminy b.d. 2013 aktywno ści ruchowej Sieraków Urz ąd Gminy Sieraków, Starostwo XI.7 Promocja turystyczna gminy 22 500,00 środki własne Powiatowe, organizacje turystyczne XI.8 Wydanie albumu :Wsie i miasteczka Powiatu Mi ędzychodzkiego w starej Starostwo 4 000,00 środki własne pocztówce i fotografii" przygotowanego przez Powiatowe Muzeum Zamek Opali ńskich w Sierakowie

66 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

XI.9 budowa i modernizacja przystani, szlaków wodnych i infrastruktury dla celów Urz ąd Gminy turystyki zwi ązanej z: wio ślarstwem, Sieraków, OSiR b.d. Środki własne kajakarstwem, sportami motorowodnymi, Sieraków nurkowaniem i innymi; XI.10 budowa bulwaru spacerowego wzdłu Ŝ Urz ąd Gminy b.d. Środki własne Warty w Sierakowie Sieraków XI.11 realizacja przystani dla wykorzystania Urz ąd Gminy b.d. Środki własne drogi wodnej Sieraków Priorytet siódmy – Działania systemowe Urz ąd Gminy XII.1 Promowanie dobrych zachowa ń Sieraków, b.d. Środki własne ekologicznych w śród turystów Nadle śnictwo Sieraków XII.2 Stawianie tablic informuj ących o Urz ąd Gminy b.d. Środki własne bogactwie przyrodniczym Gminy Sieraków Urz ąd Gminy XII.3 Projekt oznakowania turystycznego, Sieraków, doposa Ŝenia świetlic i prezentacji Lokalna Grupa PROW 2007 - internetowej lokalnych atrakcji historyczno- b.d. Działania 2013 przyrodniczych wybranych miejscowo ści XII Podnoszenie Puszcza wiejskich gminy Sieraków świadomo ści Notecka ekologicznej w śród XII.4 edukacja ekologiczna oraz mieszka ńców gminy organizowanie imprez pobudzaj ących aktywno ść dzieci i młodzie Ŝy w dziedzinie Urz ąd Gminy 1 500,00 środki własne ochrony przyrody i środowiska naturalnego Sieraków ("Dni Ziemi" i "Sprz ątanie Świata"), rewia ekologiczna w Arenie XII.5 Informowanie mieszka ńców przez portal internetowy gminy o stanie środowiska na Urz ąd Gminy b.d. Środki własne terenie gminy i powiatu oraz działaniach Sieraków podejmowanych na rzecz jego ochrony XII.6 Rozwój i utrzymanie centrum Nadle śnictwo WRPO 2007 b.d. edukacyjnego w Bucharzewie Sieraków – 2013

67

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

XIII.1 Promowanie i wspieranie Urz ąd Gminy b.d. Środki własne przedsi ębiorstw wprowadzaj ących innowacje Sieraków Urz ąd Gminy Sieraków, WIO Ś, RDO Ś, XIII racjonalne XIII.2 Współpraca z jednostkami i instytucjami RZGW, Urz ąd b.d. Środki własne zarz ądzanie ochron ą działaj ącymi w obszarze ochrony środowiska środowiska Marszałkowski, Starostwo Powiatowe XIII.3 Promowanie systemów zarz ądzania Urz ąd Gminy środowiskowego (SZ Ś) a w szczególno ści b.d. Środki własne Sieraków EMAS

68 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

9. Mierniki realizacji Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska Nadrz ędn ą zasad ą realizacji niniejszego opracowania powinna by ć realizacja wyznaczonych zada ń przez okre ślone jednostki, którym poszczególne zadania przypisano. Z punktu widzenia Aktualizacji w realizacji poszczególnych zada ń b ędą uczestniczy ć: • podmioty uczestnicz ące w organizacji i zarz ądzaniu programem, • podmioty realizuj ące zadania programu, • podmioty kontroluj ące przebieg realizacji i efekty programu, • społeczno ść gminy, jako główny podmiot odbieraj ący wyniki działa ń programu.

Realizacja zało Ŝeń Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków to poprawa stanu środowiska. Zmiany warto ści wska źników i mierników charakteryzuj ących elementy środowiska będą stanowiły wymierny efekt realizacji zało Ŝeń Aktualizacji.

Ponadto zgodnie z art. 18 ustawy PO Ś organ wykonawczy gminy jest zobowi ązany sporz ądza ć co dwa lata raporty z wykonania programów ochrony środowiska, które nast ępnie przedstawia radzie gminy. W cyklach czteroletnich b ędzie oceniany stopie ń realizacji celów ekologicznych. Ocena ta będzie baz ą do ewentualnej korekty celów i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spełnienie wymaga ń zapisanych w ustawie prawo ochrony środowiska, dotycz ących okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony środowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu. Wdra Ŝanie programu ochrony środowiska powinno podlega ć regularnej ocenie w zakresie: • efektywno ści wykonania zada ń, • aktualno ści zidentyfikowanych problemów ekologicznych oraz adekwatno ści podj ętych działa ń, • stopnia realizacji programu w odniesieniu do stopnia realizacji zało Ŝonych działa ń i przyj ętych celów, • rozbie Ŝno ści pomi ędzy zało Ŝonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • przyczyn ewentualnych rozbie Ŝno ści pomi ędzy zało Ŝonymi celami i działaniami, a ich wykonaniem, • niezb ędnych modyfikacji programu. Dla prawidłowego przebiegu monitoringu realizacji celów i zada ń Aktualizacji Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków niezb ędna jest okresowa wymiana informacji, zwłaszcza pomi ędzy jednostkami gminy, dotycz ąca stanu środowiska oraz stopnia zaawansowania realizacji poszczególnych zada ń. Monitoring obejmuje dwa podstawowe rodzaje kontrolowania zmian, które najogólniej mo Ŝna okre śli ć jako: • monitoring ilo ściowy, • monitoring jako ściowy. Uj ęcie ilo ściowe – obrazuje prognoz ę zmian konkretnych wielko ści (wska źników). Nie do wszystkich elementów środowiska da si ę przypisa ć wska źniki (nie wszystkie dane s ą dost ępne), aby dokona ć prognozy ilo ściowej w niektórych elementach środowiska. Do prognozowania zmian wska źników w przyszło ści wykorzystano informacje o dynamice zmian tych wska źników w przeszło ści, nakładów w okresach poprzednich i planowanych do poniesienia (uwzgl ędniono fakt, i Ŝ cz ęść zaplanowanych nakładów w poprzednim okresie nie została zrealizowana), oraz wymogi UE. Uj ęcie jako ściowe – dla elementów środowiska, dla których nie mo Ŝna prognozowa ć okre ślonych wska źników lub jest to utrudnione, wykorzystano ocenę jako ściow ą, która stanowi jednocze śnie uzupełnienie do oceny ilo ściowej. List ę t ę mo Ŝna ewentualnie w przyszło ści uzupełni ć o pojedyncze nowe wska źniki dotycz ące jako ści środowiska. Wskazane byłoby tak Ŝe podanie, które wska źniki słu Ŝą do monitorowania których celów Aktualizacji PO Ś.

69

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Tabela 37 Mierniki monitorowania efektywno ści Programu 2006 2009 Lp. WSKA ŹNIKI STANU ŚRODOWISKA IZMIANYPRESJINA ŚRODOWISKO 1. Średnie zu Ŝycie wody z wodoci ągów w 284,8 289,0 gospodarstwach domowych [dam3/rok] 2. Ilo ść ścieków komunalnych wytwarzanych w 320,3 371,0 gminie na jednego mieszka ńca [dam3/rok] 3. Średnia przepustowo ść oczyszczalni ścieków 1250 1250 [m3/doba] 4. Udział ścieków nieoczyszczonych b.d. b.d. odprowadzonych sieci ą kanalizacyjn ą. 5. Długo ść sieci kanalizacyjnej 32,0 45,4 6. Udział ścieków oczyszczonych biologicznie i z 99,9 97,8 podwy Ŝszonym usuwaniem biogenów w ogólnej ilo ści ścieków oczyszczonych. 7. Ładunek BZT5 w oczyszczonych ściekach 4043 2747 komunalnych [kg/rok] 8. Ilo ść emitorów pól elektromagnetycznych b.d. 12 9. Wielko ść emisji zanieczyszcze ń pyłowych do b.d. b.d. powietrza z zakładów szczególnie uci ąŜ liwych. 10. Udział energii odnawialnej w całkowitym zu Ŝyciu b.d. b.d. energii pierwotnej. 11. Lesisto ść (% ogólnej powierzchni jednostki 57,3 57,4 administracyjnej). 12. Powierzchnia terenów obj ęta formami prawnej 14 980,3 14 980,0 ochrony obszarowej (% ogólnej powierzchni jednostki administracyjnej). 13. Powierzchnia gruntów zdegradowanych i b.d. b.d. zdewastowanych wymagaj ących rekultywacji. 14. Nakłady inwestycyjne na ochron ę środowiska i 292,8 b.d. gospodark ę wodn ą. [tys. zł] 15. Liczba przył ączy kanalizacyjnych [szt.] 631 1302 16. %mieszka ńców korzystaj ących z kanalizacji 43,1 61,9 17. Liczba uj ęć wody [szt.] b.d. 11 18. Długo ść sieci wodoci ągowej 94,5 94,5 19. Liczba szamb [szt.] b.d. 449 20. Liczba przył ączy wodoci ągowych [szt.] b.d. b.d. 21. % mieszka ńców korzystaj ących z wodoci ągów 86 86 22. Powierzchnia zrekultywowanych terenów [ha] b.d. b.d. 23. Liczba posadzonych drzew [szt.] b.d. 39 24. Liczba wyci ętych drzew [ szt.] b.d. 24 25. Powierzchnia posadzonych krzewów [m2] b.d. 150 26. Powierzchnia wyci ętych krzewów [m2] b.d. b.d. 27. Ilo ść uzgodnie ń formalnoprawnych w ogólnej b.d. b.d. liczbie podmiotów gospodarczych WSKA ŹNIKI ŚWIADOMO ŚCI SPOŁECZNEJ 1. Liczba, jako ść i skuteczno ść kampanii b.d. b.d. edukacyjno - informacyjnych 2. Ilo ść uczestników szkole ń. b.d. b.d. Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego, Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2004 – 2011

10. Podsumowanie Przedmiotem niniejszego opracowania jest Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018 przyj ętego przez Rad ę Miejsk ą uchwał ą Nr XVII/134/04 w dniu 29 czerwca 2004 r.

70 Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

Podstaw ę niniejszego opracowania stanowi szereg dokumentów udost ępnionych m.in. przez, Gmin ę Sieraków, zarz ądców dróg, nadle śnictwo Sieraków, GUS, WIO Ś, PSSE, OSChR, ZMiUW. Informacje wykorzystane w opracowaniu posłu Ŝyły okre śleniu stanu aktualnego komponentów środowiska przyrodniczego. Program powinien by ć realizowany poprzez uwzgl ędnienie zapisów wynikaj ących z dokumentów rz ądowych, zwłaszcza wynikaj ących z listy przedsi ęwzi ęć własnych i koordynowanych. Ponadto wszelkie działania winny wynika ć z przedsi ęwzi ęć zawartych w opracowaniach na szczeblu regionalnym (Program Wojewódzki, Strategia Wojewódzka) oraz z dokumentów i koncepcji władz gminy, postulatów rozmaitych środowisk, w tym organizacji pozarz ądowych i mieszka ńców. Dodatkowo niektóre z przedsi ęwzi ęć zostały zaproponowane przez zespół opracowuj ący Program. Wyboru priorytetów ekologicznych dokonano w oparciu o diagnoz ę stanu poszczególnych komponentów środowiska na terenie gminy, uwarunkowania zewn ętrzne (obowi ązuj ące akty prawne) i wewn ętrzne, a tak Ŝe inne wymagania w zakresie jako ści środowiska. Wyodr ębnionych zostało siedem głównych priorytetów: • Priorytet pierwszy – Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych z uwzgl ędnieniem georó Ŝnorodno ści i bioró Ŝnorodno ści oraz rozwoju zasobów leśnych - Zasoby przyrodnicze, • Priorytet drugi – Ochrona powierzchni ziemi, w tym powierzchni biologicznie czynnej i gleb przed degradacj ą - Powierzchnia ziemi, • Priorytet trzeci – Racjonalizacja zu Ŝycia energii, surowców i materiałów wraz ze wzrostem udziału wykorzystywanych zasobów odnawialnych - Racjonalne uŜytkowanie surowców, • Priorytet czwarty – Zapewnienie odpowiedniej jako ści u Ŝytkowej wód, racjonalizacja zu Ŝycia wody, zwi ększenie zasobów w zlewniach oraz ochrona przed powodzi ą - Zasoby wodne, • Priorytet pi ąty – Zapewnienie wysokiej jako ści powietrza, zminimalizowanie uci ąŜ liwego hałasu i ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym - Powietrze atmosferyczne, Hałas, Pola elektromagnetyczne, • Priorytet szósty – Zrównowa Ŝony rozwój sektora turystyki – Turystyka, • Priorytet siódmy – Podnoszenie świadomo ści ekologicznej w śród mieszka ńców gminy oraz wprowadzenie oraz racjonalne zarz ądzanie ochron ą środowiska– Działania systemowe

W ramach wyodr ębnionych priorytetów wyznaczono cele d ąŜą ce do osi ągni ęcia poprawy stanu środowiska, czemu maj ą słu Ŝyć zaproponowane zadania. Zaproponowane przedsi ęwzi ęcia w przyszło ści przyczyni ą si ę do poprawy stanu środowiska na terenie Gminy Sieraków. Niniejszy dokument jest dokumentem planistycznym i nie stanowi przepisów prawa miejscowego. Nakre śla jedynie kierunek, w jakim powinien pod ąŜyć samorz ąd maj ąc na celu zachowanie i popraw ę stanu środowiska przyrodniczego.

11. Literatura • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.), • Ustawa z dnia 3 pa ździernika 2008 o udost ępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecze ństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227 ze zm.), • Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493 ze zm.), • Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Dz. U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.), • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2010 r. Nr 185, poz. 1243), • Ustawa z dnia 11 maja 2001r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. 2001 r. Nr 63, poz. 638 ze zm.), • Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.), • Ustawa z dnia 28 wrze śnia 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r. Nr 66, poz. 620 ze zm.),

71

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Sieraków na lata 2011-2014 z uwzgl ędnieniem lat 2015-2018

• Rozporz ądzeniu Ministra Środowiska z 23 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych wymaga ń, jakim powinny odpowiada ć programy działa ń maj ących na celu ograniczenie odpływu azotu ze źródeł rolniczych (Dz. U. z 2003 r. Nr 4 poz. 44 ze zm.), • Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie integrowanej produkcji (Dz. U. z 2010 r. Nr 256, poz. 1722), • Rozporz ądzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsi ęwzi ęć mog ących znacz ąco oddziaływa ć na środowisko (Dz. U. z 2010 r., Nr 213, poz. 1397), • Rozporz ądzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 kwietnia 2008r. w sprawie szczegółowego sposobu stosowania nawozów oraz prowadzenia szkole ń z zakresu ich stosowania (Dz. U. z 2008 r. Nr 80, poz. 479), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działa ń naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia (Dz. U. z 2008 r. Nr 103, poz. 664) • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 nr 120, poz. 826), • Rozporz ądzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008r. w sprawie kryteriów oceny wyst ąpienia szkody w środowisku (Dz. U. z 2008 r. Nr 82, poz. 501), • Programowanie ochrony środowiska w gminie, czyli jak skutecznie zaplanowa ć i wdro Ŝyć gminny program ochrony środowiska, Tom 1 – podr ęcznik, 2009 r., Arnold Bernaciak, Marcin Spychała, • Wytyczne do sporz ądzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, grudzie ń 2002r., • Polityka Ekologiczna Pa ństwa na lata 2009 – 2012 z uwzgl ędnieniem perspektywy do roku 2016, • Program Ochrony Środowiska Województwa Wielkopolskiego, • Studium uwarunkowa ń i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sieraków, • Strategia Rozwoju Gminy Sieraków do 2020 r. • Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Mi ędzychodzkiego, • Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych, • Krajowy Program Zwi ększania Lesisto ści, • Raporty WIO Ś, • Informacje z Urz ędu Gminy, • Informacje z Nadle śnictwa Sieraków, • Informacje z Wielobran Ŝowego Przedsi ębiorstwa Komunalnego Sp. z o.o. w Sierakowie, • Dane Głównego Urz ędu Statystycznego, • Strony internetowe Centrum Informacji o Środowisku: www.cios.gov.pl., • Strony internetowe Ministerstwa Środowiska: www.mos.gov.pl., • Strony internetowe Natura 2000: www.natura2000.mos.gov.pl/natura2000 i www.natura2000.org.pl. • Strony internetowe www.panorama-miast.com.pl • Strony internetowe www.cire.pl . • Strony internetowe www.baza-oze.pl • Strony internetowe www.energiaodnawialna.net

72