lipiec Wywiad miesiąca: rozmowa z Wiesławem Wilkiem, 7/2014 10,00z (w tym 5%VAT) prezesem fi rmy Wilk Elektronik – str. 18

ISSN -1248-4030 INDEKS 340 731

www.elektronikaB2B.pl Elektronik MAGAZYN ELEKTRONIKI PROFESJONALNEJ

Jako obwodów drukowanych oraz podstawowe metody jej oceny Obecne wymagania i oczekiwania klientów branżowych co do niezawodności oraz bez- awaryjnego działania zakupionych urządzeń są zdecydowanie wyższe niż kilka lat temu. Niewątpliwą przyczyną tego stanu jest dyna- miczny rozwój technologiczny i towarzyszący mu postęp jakościowy. Nawet od najprostszych Energy harvesting urządzeń elektronicznych oczekuje się stabil- w zasilaniu nej i bezawaryjnej pracy, przy ich maksymalnie długiej żywotności. Na bazie normy IPC-600 urzdze w artykule przedstawiamy najistotniejsze kry- elektronicznych teria ich niezawodności, które mogą być oce- Terminem energy harvesting niane wzrokowo przez odbiorcę płytek i świad- wpływa w znaczny sposób na bezproblemowy określa się zbiór metod wy- czą o fi nalnym poziomie ich jakości. Uwypu- przebieg procesu montażu oraz bezawaryjną twarzania prądu elektrycz- klone zostaną te aspekty, których spełnienie pracę urządzenia. Patrz str. 57 nego z energii, której źródła występują w otoczeniu od- biornika – na przykład me- Systemy zasilania awaryjnego chanicznej, cieplnej, pro- i bezprzerwowego zyskuj na znaczeniu mieniowania lub chemicznej (są to źródła wolnodostępne). Zasilanie urządzeń o wysokiej jakości to jedno W artykule przedstawiamy z podstawowych zagadnień w przemyśle i wie- te metody, które są najczę- lu pokrewnych branżach. Składa się na nie do- ściej wykorzystywane. starczanie energii elektrycznej o odpowiednich Patrz str. 16 parametrach jakościowych i gwarantowanie jej bezprzerwowej dostępności. Za wszystko to od- powiadają zasilacze oraz systemy zasilania gwa- W numerze: rantowanego, czyli zasilacze buforowe, falowni- Konstrukcje i parametry ki, UPS-y, akumulatory, fi ltry sieciowe, agregaty róde napicia odniesienia ...... 64 prądotwórcze i inne urządzenia. Z uwagi na co- raz większe nasycenie otoczenia sprzętem elek- Po 10 latach zasilanie przez Ethernet stao si tronicznym, systemy zasilania gwarantowane- ce się z zasilaniem bezprzerwowym, dostawców standardem ...... 68 go stają się dziś obowiązkowe. Przedstawiamy krajowych takich urządzeń, omawiamy ofertę wszystkie ważne zagadnienia techniczne wiążą- tych fi rm i trendy kształtujące rynek. Patrz str. 22

Zasilacze bezprzerwowe – kon guracje i waciwoci – str. 60 Nakad 10600 egz. 6/25/14 5:10 PM Process Black Process Yellow Process Magenta Process Cyan 001_okl_07_rozkladowka.indd 1 Elektronik ● www.elektronikaB2B.pl ● numer 206 lipiec 2014 r. ● Systemy zasilania bezprzerwowego, buforowego i awaryjnego 6/25/14 5:10 PM Process Black Process Yellow Process Magenta Process Cyan 001_okl_07_rozkladowka.indd 1 Elektronik ● www.elektronikaB2B.pl ● numer 206 lipiec 2014 r. ● Systemy zasilania bezprzerwowego, buforowego i awaryjnego

Od redakcji

Dostawa tego samego dnia? Czemu nie!

Kilka tygodni temu Amazon – kiedyś internetowy sklep z książkami, a teraz już praktycznie portal handlowy ze wszystkim – zapowiedział, że w niedalekiej przyszło- ści planuje wykorzystanie dronów do dostarczania klientom przesyłek błyskawicz- nie po złożeniu zamówienia z gwarancją dostawy tego samego dnia. Pomysł wyda- je się oczywiście abstrakcyjny i w dzisiejszych warunkach rynkowych mało realny, ale z pewnością jest on odzwierciedleniem oczekiwań i potrzeb klientów oraz wska- zaniem kierunku zmian. Krótki czas dostawy stał się w ostatnich latach atutem i wyróżnikiem wielu dużych dystrybutorów katalogowych, którzy mają na tyle sprawny system logistyczny, że są w stanie wysłać zamówione części jeszcze tego samego dnia i dostarczać je w dniu następnym. Mniejsze fi rmy, dystrybutorzy tradycyjni obsługujący większe zamówie- nia i producentów OEM realizują dostawy w ciągu kilku dni, o ile oczywiście mają towar na stanie. To samo dotyczy dostawców, którzy mają magazyny poza Europą. Z pewnością dostawa na drugi dzień zapada klientom w pamięć, przez co kojarzą oni szybką logistykę z usługami wysokiej jakości, a na dodatek łatwo przyzwyczajają się do właśnie takiej obsługi. Wiele osób handel elektroniczny traktuje jako całość, stąd rozwiązania, które proponują duże fi rmy, nawet te niezwiązane z rynkiem dys- trybucji komponentów elektronicznych, przenoszą się na inne branże. Skoro klienci są ci sami, dostawcy nierzadko też podobni, takie same oprogramowanie i inne funk- cje też są podobne, to naturalnie oczekuje się też jednakowego traktowania. W najbliższych latach oczekiwania w stosunku do mniejszych dostawców kompo- nentów w zakresie szybkości reakcji będą rosły, ale nie należy oczekiwać, że żądania kierowane będą tylko i wyłącznie w kierunku dystrybutorów. Producenci elektroni- ki specjalistycznej i mniejsi wytwórcy ograniczają dzisiaj stany magazynowe i znacz- nie częściej kupują komponenty dopiero wtedy, gdy są im potrzebne, bez tworzenia zapasów. Z ich punktu widzenia szybka dostawa to praktycznie same korzyści, ale w tym przypadku także i oni będą musieli zapewnić sprawny serwis. Duża powierzchnia magazynowa i wydajna logistyka czołowych dystrybutorów pozwalają rozszerzyć biznes o usługi magazynowe dla mniejszych specjalistycznych dostawców i producentów urządzeń. Zamiast utrzymywać w fi rmie magazyn, zatrud- niać pracowników do zarządzania zamówieniami i realizacji wysyłek, zamiast inwe- stować w transport i umowy z fi rmami kurierskimi, można wynająć półki u dużego sprzedawcy i po połączeniu oprogramowania systemów po obu stronach lub przez specjalizowaną aplikację zyskać możliwość logistyki tak samo sprawnej, jaką mają wielkie fi rmy i per saldo tańszej. Amazon już tak robi. Połączenie usług produkcyjnych typu EMS z prowadzeniem magazynu gotowych wyrobów dla klientów nie wydaje się wielkim problemem. Dodanie do tego wydaj- nych usług logistycznych też jest możliwe, ale jeszcze mało popularne, bo nieste- ty w małej skali jest nieefektywne w działaniu, a w dużej kosztowną inwestycją. Ale przykład Amazona dowodzi, że magazyn i wysyłka to kolejne działy, które w przy- Prenumerata? szłości staną się kupowaną usługą. Naprawd warto! Robert Magdziak

4 Lipiec 2014 Elektronik TAK Dostarczamy o h u CZY UMOLIWIA o h w zaenoci o okaizacji rmy kienta ŁATWE WYSZUKIWANIE NIE Nie ryzykuj CZY OFERUJE PRODUKTÓW? SZYBKĄ Intuicyjna strona TAK NIE internetowa z wieoma DOSTAWĘ? ocjami trowania

Oerujemy rouktów Leiej szuka aej CZY ZAPEWNIA ona wiocych marek TAK NIE FACHOWĄ OBSŁUGĘ KLIENTA? CZY POSIADA BOGATĄ OFERTĘ NIE Oerujemy szyk osu PRODUKTÓW OD TAK Oj, nieorze i wsarcie techniczne WIODĄCYCH PRODUCENTÓW?

CZY OFERUJE Nie warto ryzykowa DOBRĄ RELACJĘ NIE JAKOŚCI DO CENY?

Raaty iociowe, inywiuane neocjacje JAK ZNALE cen, zamówienia TAK terminowe i wiee wicej z nami oszczzasz czas ZAUFANEGO i ienize DOSTAWCĘ ELEKTRONIKI I AUTOMATYKI? RS Components Na nas można liczyć.

Dystryutor rouktów z zakresu eektroniki, automatyki i utrzymania ruchu z wieoetnim owiaczeniem RS waciwy wyór

pl.rs-online.com W numerze

Raport techniczno-rynkowy

22 57

Systemy zasilania bezprzerwowego, Jako obwodów drukowanych buforowego iawaryjnego odgrywaj oraz podstawowe metody jej oceny coraz wiksz rol wtechnice Obecne wymagania i oczekiwania klientów branżowych co do nie- Uzyskanie zasilania urządzeń o wysokiej jakości to jedno z podstawo- zawodności oraz bezawaryjnego działania zakupionych urządzeń wych zagadnień w przemyśle i w wielu pokrewnych branżach. Składa są zdecydowanie wyższe niż kilka lat temu. Niewątpliwą przyczy- się na nie dostarczanie energii elektrycznej o odpowiednich parame- ną tego stanu jest dynamiczny rozwój technologiczny i towarzy- trach jakościowych i gwarantowanie jej bezprzerwowej dostępności. szący mu postęp jakościowy.

OD REDAKCJI: 4 Dostawa tego samego dnia? Czemu nie!

GOSPODARKA 8 Aktualnoci 9 Dostawcy póprzewodników typu fabless najsilniej rozwinli 16 dziaalno wUSA 13 Rynek dystrybucji szybko si zmienia, Energy harvesting wzasilaniu urzdze mówi Mike Buffham, dyrektor elektronicznych ds. zakupów icen wfirmie Premier Farnell Terminem energy harvesting określa się zbiór metod wytwarzania prądu elektrycznego z energii innego typu, np. mechanicznej, cieplnej, 14 Sieci wautomatyce budynkowej: promieniowania lub chemicznej, której źródła występują w otoczeniu ZigBee vs. Z-Wave vs. Insteon odbiornika. W artykule przedstawiamy najczęściej wykorzystywane. 16 Energy harvesting wzasilaniu urzdze elektronicznych

WYWIAD MIESICA 18 Moim celem jest osignicie pozycji najwikszego dostawcy pamici id ysków SSD dla przemysu wEuropie – rozmowa zWiesawem Wilkiem, prezesem firmy Wilk Elektronik

14 RAPORT 22 Systemy zasilania bezprzerwowego, Sieci wautomatyce budynkowej: buforowego iawaryjnego odgrywaj ZigBee vs. Z-Wave vs. Insteon coraz wiksz rol wtechnice Sieci automatyki budynkowej łączą sensory, na przykład temperatu- ry i ruchu, z systemami sterowania oświetleniem, roletami, ogrzewa- niem oraz sprzętami kuchennymi i audio-wideo. Dzięki ich współpra- DODAJ DO ULUBIONYCH cy poprawia się komfort i bezpieczeństwo użytkowników inteligent- nych budynków, przez co te ostatnie stają się coraz popularniejsze. 44 Kalkulatory MTTF ukadów RF LDMOS

6 Lipiec 2014 Elektronik 60

Zasilacze bezprzerwowe – konfiguracje iwaciwoci Niewiele osób myśli o ochronie zasilania, zanim nie dotkną go skut- ki awarii, w wyniku której utraci cenne dane lub nawet popsuje mu się sprzęt. Wybór sposobu zabezpieczenia się przed powtórną awarią może okazać się bardzo frustrujący, gdy brakuje dostatecz- nej wiedzy, potrzebnej do podjęcia właściwej decyzji.

TECHNIKA 46 Technologia VA wwywietlaczach LCD owysokim kontracie 48 Nowe ze stawy startowe wofercie STMicroelectronics 50 Interfejs uytkownika – sterowanie za pomoc gestów 53 Technologia LDS dla producentów owietlenia diodowego 54 Bezprzewodowe adowanie urzdze przenonych ipojazdów elektrycznych 57 Jako obwodów drukowanych oraz podstawowe metody jej oceny 60 Zasilacze bezprzerwowe – konfiguracje iwaciwoci 64 Konstrukcje iparametry róde napicia odniesienia 66 Pojemnociowy detektor wilgotnoci powietrza 68 Po 10 latach zasilanie przez Ethernet stao si standardem

NOWE PODZESPOY 72 Komunikacja, 76 – Elementy pasywne 77 – Moduy ikomputery 80 – Mikrokontrolery, 81 – Ukady cyfrowe, 82 – Optoelektronika 84 – Sprzt inarzdzia, 85 – Aparatura pomiarowa, 89 – Podzespoy czynne 95 – Elementy elektromechaniczne 96 – Przetworniki isensory 100 – Ukady zasilania Aktualnoci

Gratulujemy nagrody za polski grafen! KKRRiT 2014 Twórca polskiej technologii gra- Tegoroczna KKRRiT 2014, czyli czternasta Krajowa fenu, prof. Włodzimierz Strupiń- Konferencja Radiokomunikacji, Radiofonii i Telewizji, to co- ski, kierownik Zakładu Epitaksji roczne wydarzenie organizowane przez uczelnie techniczne Związków Półprzewodnikowych z Gdańska, Krakowa, Poznania, Warszawy i Wrocławia. W tym w Instytucie Technologii Mate- roku KKRRiT odby- riałów Elektronicznych, został wała się w Warszawie laureatem prestiżowej nagrody w dniach od 11 do 13 Polskiej Rady Biznesu im. Jana czerwca w Gmachu Wejcherta tzw. biznesowego Oscara. Nagroda jest przyznawa- Głównym PW. W cza- na w trzech kategoriach: Sukces, Działalność Społeczna oraz sie trwania konfe- Wizja i Innowacja. Mogą być nią uhonorowane osoby, które rencji w Dużej Auli wykazały się szczególną przedsiębiorczością i wyjątkowymi funkcjonowała tak- osiągnięciami biznesowymi. Włodzimierz Strupiński otrzy- że wystawa technicz- mał nagrodę w kategorii Wizja i Innowacja. na. Wydarzenie to ma głównie charakter naukowy, ale wspierają je dostawcy apara- tury pomiarowej, m.in. Meratronik, Tespol, Rohde & Schwarz, SiMS ma certyfikat kolejowy IRIS Frankonia, UEI, AMT, EM Test, Astat i inni. Zakład Elektroniczny SiMS – bydgoski producent elektro- nicznych systemów informacyjnych i monitoringu oraz do- stawca usług EMS/CEM – otrzymał certyfi kat potwier- dzający spełnianie przez fi rmę norm kolejowych IRIS. IRIS (International Railway Industry Standard) jest międzynarodo- wym standardem przeznaczonym dla przemysłu kolejowego, potwierdzają- cym jakość, niezawodność i bezpie- czeństwo techniczne szeroko pojętego sprzętu kolejowego.

JM elektronik promuje usugi EMS JM elektronik uruchomił nową stronę internetową całko- wicie poświęconą oferowanym przez fi rmę usługom montażu Targi IT FutureExpo – dwóch wystawców kontraktowego (EMS/CEM) – www.jm-ems.pl. Nowa strona, branowych oddzielona wy- Targi IT FutureExpo 2014 to impreza B2B dla branży IT, raźnie od części która odbywała się w dniach 10–11 czerwca na Stadionie dystrybucyjnej, Narodowym w Warszawie. Targi zgromadziły ponad 100 fi rm to wyraźny krok z Polski i Europy, które prezentowały innowacyjne technolo- w kierunku roz- gie informatyczne, zarówno jeśli chodzi o sprzęt jak, i oprogra- woju tej części mowanie. IT Future Expo nie kojarzy się wprawdzie z elektro- biznesu. JM elek- niką ani też nie aspiruje do takiego wydarzenia, niemniej po- tronik zajmu- jawiły się tam dwie fi rmy branżowe zajmujące się technologia- je się montażem mi M2M: Acte i Elproma. Z pewnością jest to dobry dowód, kontraktowym jak wiele wspólnego ma komunikacja M2M z rynkiem IT i po- już od 12 lat. średnio też wskazówką, że wzrostów sprzedaży w zakresie pro- duktów M2M można szukać nie tylko przez tańszych dostaw- ców modułów GSM, ale także dzięki usługom integracji, opro- Nowe dystrybucje gramowaniu i systemowym podejściu do takiej komunikacji. Dacpol został wyłącznym dystrybutorem fi rmy MEN, pro- ducenta komputerów, switchy dla przemysłu kolejowego, lot- niczego i transportowego. Urządzenia te przeznaczone są do Rosnce ceny metali powodem podwyek pracy w warunkach ekstremalnych. JM elektronik nawiązał cen przewodów współpracę z tajwańską fi rmą MechaTronix Kaohsiung (MTX) W ostatnich miesiącach producenci kabli, elementów elek- spółką utworzoną w 2007 roku przez pięciu niezależnych pro- tromechanicznych i przekaźników zostali zmuszeni do pod- ducentów radiatorów i zespołów chłodzących dla oświetle- wyżek cen na skutek rosnących kursów metali na giełdzie nia diodowego. W ofercie MTX są zarówno produkty stan- LME w Londynie. Wzrosty o ok. 3% dotknęły m.in. fi rmę dardowe, jak i specjalne dla czołowych producentów LED. Technokabel. Ceny miedzi na giełdzie metali w Londynie są Maritex pogłębia współpracę dystrybucyjną z koncernem blisko najwyższych poziomów od 11 tygodni z powodu opty- Mean Well. Firma powiększy stany magazynowe dla większo- mizmu dotyczącego gospodarek USA i Chin. Miedź w do- ści popularnych jednostek po to, aby były one dostępne od ręki stawach trzymiesięcznych na LME kosztuje obecnie ok. i będzie świadczyła usługi serwisowe dla zasilaczy. 6,9 tys. dol. za tonę.

8 Lipiec 2014 Elektronik Gospodarka Dostawcy póprzewodników typu fabless najsilniej rozwinli dziaalno wStanach Zjednoczonych

Sporód 25 najwikszych na wiecie dostawców póprzewodników typu fabless w2013r. 14 firm ma siedzib wStanach Zjednoczonych, pi na Tajwanie, po dwie wEuropie iChinach oraz po jednej wJaponii iSingapurze, poinformowaa firma analityczna IC Insights. Dochody 14 dostawców fabless zczoówki rankingu zroku ubiegego, tylu samo co w2012r., przekroczyy próg miliarda dol. Tych 14 dostaw- ców osigno czn sprzeda wwysokoci 55,5 mld dol. na rynku fabless, które- go cakowit warto za rok ubiegy IC Insights ustali na 77,9 mld dol.

nalitycy spodziewają się, że stopniowo więcej fi rm ku z trudnymi warunkami do wejścia na rynek przez nowe fi r- z Tajwanu i Chin będzie się piąć w górę listy naj- my, tj. wysokimi kosztami projektowania, coraz trudniejszym większych dostawców fabless w związku z dyna- dostępem do kapitału wysokiego ryzyka, na rynku pojawia się A micznym rozwojem rynków układów elektronicz- niewiele nowych fablesów. Dlatego też ranking 25 największych nych w tych krajach. W 2014 r. dwóch dostawców z listy znik- dostawców w przyszłości będą zaczynać rosnący w siłę giganci. nie wskutek przejęć – chodzi o fi rmy LSI, w rankingu w 2013 r. W ostatnich latach w branży fabless doszło do szeregu na siódmej pozycji, obecnie w trakcie przejęcia przez Avago, transakcji. Pod koniec 2013 r. Maxim przejął za 605 mln dol. oraz tajwański MStar, miejsce trzynaste, który w I kw. br. zo- Volterrę, dzięki czemu rozszerzył swój asortyment układów stał wchłonięty przez MediaTeka. W kwietniu br. udziałowcy zasilania. Volterra projektowała układy przeznaczone na wiele LSI zaaprobowali przejęcie fi rmy przez Avago za 6,6 mld dol., rynków, w tym przetwarzania w chmurze, komunikacji i sie- pierwotnie ogłoszone w grudniu 2013 r., dzięki czemu ta ostat- ci. Na rynek w 2013 r. wpływ miały także transakcje, do jakich nia fi rma uzyska bardziej zróżnicowany wachlarz produktów. doszło rok wcześniej. Zalicza się do nich m.in. przejęcie przez Dwie fi rmy, które prawdopodobnie pojawią się w zamian na li- Microchipa za 939 mln dol. SMSC, projektanta rozwiązań sie- ście 25 dostawców, to Lantiq, wywodzący się z Infi neona fable- ciowych, w szczególności inteligentnych układów mixed-si- sowy dostawca układów do komunikacji i mikrokontrolerów, gnal, trafi ających m.in. na rynki konsumenckie, przemysłowe o ubiegłorocznych przychodach 400 mln dol., oraz tajwański i motoryzacyjne. Także w 2012 r. Megachips z biurami m.in. Phison, o sprzedaży wynoszącej w ubiegłym roku 428 mln dol. w Osace i Tokio przejął fi rmę Kawasaki. Siedem z rankingu 25 fi rm uzyskało w 2013 r. dwucyfrowy Marcin Tronowicz wzrost obrotów, a tylko jedna z nich, tajwański MStar, miał dwu- cyfrowy spadek. 11 dostawców odnotowało tempo wzrostu wyż- Tabela 1. Najwikszych pitnastu dostawców póprzewodników typu fabless sze od wzrostu dla całego rynku półprzewodników, który w roku w 2013 r. wedug wielkoci obrotów (w mln dol., ródo: IC Insights) Pozycja Firma Siedziba Obroty w 2013 r. Zmiana roczna ubiegłym zwiększył się o 5%. Najszybszy wzrost osiągnął 14. na li- 1 Qualcomm USA 17 211 31% ście chiński Spreadtrum, notując przychody 1,07 mld dol., o 48% 2 Broadcom USA 8 219 5% wyższe w skali roku. W dalszej kolejności o 36%, do 3,37 mld dol., 3 AMD USA 5 299 –2% wzrosły obroty MediaTeka, oraz o 31%, tj. aż o 4 mld dol., lidera li- 4 MediaTek Tajwan 4 587 36% 5 Nvidia USA 3 898 –2% sty, Qualcomma. W sumie obroty tych trzech dostawców zwięk- 6 Marvell USA 3 352 7% szyły się w 2013 r. w skali roku o 5,6 mld dol., podczas gdy obro- 7 LSI USA 2 370 –5% ty wszystkich fablesowych dostawców półprzewodników w roku 8 Xilinx USA 2 297 5% 9 Altera USA 1 732 –3% ubiegłym wzrosły o 5,8 mld dol., podsumował IC Insights. 10 Avago Singapur 1 619 9% W opinii fi rmy analitycznej w nadchodzących latach więk- 11 Novatek Tajwan 1 398 11% szość dużych dostawców półprzewodników typu fabless będzie 12 HiSilicon Chiny 1 355 15% 13 MStar Tajwan 1 136 –11% prosperować, przyczyniając się również do wzrostów sprzedaży 14 Spreadtrum Chiny 1 070 48% układów przez ich dostawców typu pure play, a konkretnie fi rm 15 CSR Europa 961 –6% TSMC, GlobalFoundries, Samsunga i UMC. Ponadto, w związ- Sektor fabless cznie — 77 911 8%

Elektronik Lipiec 2014 9 Aktualnoci

Altium przenosi oddzia projektowania PCB Centrum robotyki przemysowej szans isiedzib zarzdu do Kalifornii dlarozwoju przedsibiorców W celu lepszej obsługi głównych segmentów rynku Altium, W Słupskim Inkubatorze Technologicznym, zarządzanym dostawca oprogramowania do projektowania inteligentnych przez Pomorską Agencję Rozwoju Regionalnego, powsta- systemów, projektów płytek PCB 3D ła unikatowa i pierwsza na Pomorzu Pracownia Automatyki, i rozwoju oprogramowania embed- Robotyki i Systemów Wizyjnych. Miejsce to jest przeznaczone ded, ogłosił początek reorganizacji fi r- dla przedsiębiorców my, w tym przenosiny oddziału PCB i kadry inżynier- CAD wraz z zespołem badawczo-ro- skiej, a także szkół zwojowym, a także biura prezesa i za- i studentów, które rządu fi rmy z Sydney do San Diego będą mogły na bazie w Kalifornii, USA. Altium od wielu pracowni pozyskać lat ma w San Diego biura i przedstawi- praktyczną wiedzę cielstwo. Australijska fi rma chce w ten i skorzystać z nowo- sposób sprawić, aby oddział projekto- Przenosiny spowodu- czesnych usług inży- wania CAD był bardziej dostępny dla j, e bdziemy bliej nierskich. Pracownia klientów i partnerów zainteresowa- naszych kluczowych prowadzi szkolenia z projektowania systemów zrobotyzowa- nych narzędziami do projektowania klientów inajwaniej- nych, skanowania i analizowania wyrobów za pomocą skane- płytek PCB. Parę lat temu Altium prze- szych rynków, powie- ra 3D i specjalistycznego oprogramowania. Pracownia o po- niósł oddział IoT do Szanghaju i dzię- dzia Martin Harris, wierzchni 230 m2 została wyposażona w roboty, systemy wi- ki temu udało mu się zacieśnić relacje Chief Sales Of cer zyjne, skaner 3D i oprogramowanie CAD dostarczone przez z partnerami technologicznymi na du- wAltium Omron Electronics. Sprzęt ten w ramach tzw. inkubatora tech- żym chińskim rynku. Z kolei oddział nologicznego będzie wypożyczany zainteresowanym fi rmom fi rmy o nazwie Tasking, odpowiedzialny za narzędzia do roz- i zespołom naukowym. woju oprogramowania embedded, z którego korzysta bardzo wiele fi rm choćby z branży motoryzacji, mieści się w Holandii. Przeniesienie oddziału projektowania PCB do Kalifornii jest Farnell element14 nagrodzony planowane na IV kw. 2014 r. przez Panasonica Panasonic nagrodził Farnella tytułem dystrybutora roku, doceniając wzrost sprzedaży w zakresie podzespołów pasyw- Mentor iDigi-Key oferuj narzdzie EDA nych a także modułów Bluetooth. Takie nagrody często poja- dla projektów badawczo-rozwojowych wiają się branży, stanowiąc stały element współpracy i budo- Mentor Graphics, światowy lider w tworzeniu oprogramo- wania wzajemnych relacji pomiędzy fi rmami dystrybucyjny- wania do płytek PCB, oraz dystrybutor podzespołów Digi-Key mi a producentami. Nie sposób wymieniać tych wszystkich ty- nawiązały współpracę, aby dostarczyć klientom narzędzie pro- tułów i honorów w aktualnościach, gdyż po pierwsze jest ich jektowe przeznaczone do wspomagania układów laborato- dużo, a po drugie często ich wartość i znaczenie trudno oce- ryjnych i prototypów przed kierowaniem ich do produkcji. nić pod kątem tego, jak wielkiego wysiłku wymagało ich uzy- Uwzględniany w ofercie Digi-Key produkt Designer Schematic skanie. W przypadku fi rmy Farnell element14 tytuł jest ukoro- nowaniem pięcioletniej współpracy obu fi rm, co z pewnością wskazuje, że nie było to zadanie łatwe. Drugi znaczący fakt to taki, że tytuł ten Farnell odebrał swojemu silnemu konkuren- towi – fi rmie Digi-Key. Jak widać, walka fi rm katalogowych stale się zaostrza i nie tylko dotyczy ofert, wielkości sprzedaży, liczby pozycji w magazynie, ale także wielu innych mniej do- strzegalnych dla postronnych obserwatorów kryteriów.

Toshiba iSanDisk zastpi fabryk pamici NAND 2D fabryk NAND 3D Toshiba ogłosiła plany wyburzenia fabryki pamięci NAND Flash Fab 2 w Yokkaichi, aby zastąpić ją fabryką układów Mentora zbudowano więc z myślą o inżynierach stosujących NAND Flash 3D. Firma podpisała także memorandum zro- oprogramowanie EDA przy nowych projektach badawczo-ro- zumienia z SanDiskiem, wyrażające obustronną wolę inwesty- zwojowych. Aplikacja Designer Schematic zapewnia inżynie- cji w nową fabrykę układów pamięci 3D. Produkcja pamięci rom dostęp przez Internet do najnowszych komponentów przy- w zakładzie Fab 2 dobiegła końca w 2010 r., wyburzanie mia- datnych w trakcie wykonania układów elektronicznych, jak ło rozpocząć się w maju br., a budowa nowej fabryki ma ruszyć również do usług fabrycznego wytworzenia płytki. Nowe na- we wrześniu i potrwać, wraz z wykończeniem clean roomów, rzędzie ułatwi projektowanie obwodów drukowanych zarówno około roku. Toshiba spodziewa się rozpoczęcia masowej pro- hobbystom, jak i profesjonalistom, ponieważ oferta Designera dukcji pamięci 3D w drugiej połowie 2015 r. w sąsiednich za- jest zróżnicowana także na poziomie cenowym. Narzędzie ma kładach Fab3 i Fab 4 w Yokkaichi. Następnie jej produkcja ma być dostępne dla klientów już na początku lata br. być podjęta w Fab 2.

10 Lipiec 2014 Elektronik

Aktualnoci | Wydarzenia

Kalendarium RS Components rozszerza ofert ospecjalistyczne zcza RS Components – katalogowy dystrybutor komponentów automatyki i elektro- Wydarzenia krajowe niki oraz utrzymania ruchu, poszerzył znacznie ofertę o dwie serie złącz wytwa- 1–4.09. Kielce – MSPO – Salon Przemysu Obronnego rzanych przez Delphi Automotive, wiodącego globalnego dostawcy technologii na rynek motoryzacyjny i pojazdów użytkowych: Weather Pack – szczelne złącza za- 16–18.09. Bielsko-Biaa – Energetab – Energetyczne Targi Bielskie bezpieczone przed czynnikami środowiska, przeznaczone do stosowania w trud- nych warunkach, takich jak ekstremalne temperatury, substancje chemiczne i pły- 16–18.09. Kielce – Control-Tech – Targi Techniki Pomiarowej ny, typowych dla motoryzacji. Drugą grupą są złącza Metri-Pack, dostępne w wer- oraz Bada Nieniszczcych sji z obudową uszczelnianą lub nieuszczelnianą, odpowiednie do zautomatyzowa- 22.09. Cedzyna nych procesów montażu zatrzaskowego (pull-to-seat) i wciskanego (push-to-seat). – X Konferencja Techniki Próni Dzięki standaryzacji wymiarów występów w zakresie od 1,5 do 8 mm, zgodnie 23–25.09. Warszawa z międzynarodowymi normami, złącza można stosować w różnorodnych układach – Renexpo Poland – Targi Energii o prądzie znamionowym od 14 do 60 A. Takie specjalizowane wersje trudno było do Odnawialnej i Efektywnoci Energetycznej niedawna kupić w niewielkich ilościach i bez długiego oczekiwania, stąd inicjatywę 30.09. Sosnowiec RS, aby były one stale w magazynach, należy ocenić pozytywnie. – Targi Techniki Laserowej LASERexpo

Imprezy zagraniczne TEC, czyli wystawa ikonferencja brany elektronicznej 3–6.06. Monachium, Niemcy TEC to wystawa i konferencja, którą po raz pierwszy w Polsce zorganizował – Automatica – Targi Automatyki 22 maja w Warszawie portal Evertiq.pl. Impreza ta była połączeniem wystawy i cy- iMechatroniki klu wykładów seminaryjnych i pojawiło się na niej ok. 80 fi rm, w większości przed- 3–5.06. Norymberga, Niemcy siębiorstw krajowych, ale pojawiło się też kilku wystawców zagranicznych, najwię- – Sensor+Test – Targi Technologii Pomiarowych, Sensoryki iTestowania cej ze Szwecji. Wystawcy reprezentowali głównie sektor rynku związany z produk- cją elektroniki: montażem kontraktowym, wytwa- Warsztaty, szkolenia, seminaria rzaniem płytek drukowa- 2.07. Bielsko-Biaa – Szkolenie Altium Designer – nych, sprzedażą urządzeń Projektowanie PCB – kurs podstawowy, do produkcji, dostawami Computer Controls materiałów. Byli też dys- 23.07. Bielsko-Biaa trybutorzy aparatury po- – Szkolenie Altium Designer – miarowej, dostawcy kom- Projektowanie PCB – kurs kompleksowy, Computer Controls ponentów, złączy i obu- dów itp. Część wystawien- 27.08. Bielsko-Biaa – Szkolenie Altium Designer – nicza składała się z nie- Projektowanie PCB – kurs podstawowy, wielkich prezentacji stoli- Computer Controls kowych, na których poka- 05.09. Pozna zywano przykładowe pro- – Przetworniki pomiarowe obrotu, Astat dukty, wybrane nowości, próbki lub literaturę, dość ciasno rozlokowanych, co sprzyjało kontaktom osobistym. Bezsprzecznie TEC był wydarzeniem sprzyjającym rozmowom, pozwalał na wymia- Wicej na www.elektronikab2b.pl/kalendarium nę opinii i dawał szansę na zacieśnienie więzi branżowych z konkurencją. Było wi- Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci dać, że goście i wystawcy mieli o czym rozmawiać. Patrząc przekrojowo na wszystkie za zmian ww. terminów. Zgaszanie wydarze: [email protected] imprezy wystawiennicze w Polsce, z pewnością TEC zasługuje na miano wydarzenia najbardziej wyspecjalizowanego pod kątem branży elektronicznej, niemniej to wąskie spojrzenie na rynek ma też przełożenie na ograniczoną liczbę gości na tej imprezie.

Zuken powikszy zaplecze sprzedaowo-szkoleniowe zwizane zoprogramowaniem projektowym E3.series Zuken rozwinął Centrum Sprzedaży i Szkoleń w Ulm na południu Niemiec, wy- chodząc naprzeciw rosnącemu popytowi na oprogramowanie do projektowania wią-

Oferuje: zek i zespołów przewodów – E3.series. Za pomocą E3.series tworzy się projekty ukła- Buzery piezo dów połączeń elektrycznych, rozwiązania hydrauliczne i pneumatyczne oraz mie- Buzery szane, w szczególności projekty przewodów elektrycznych, wiązek kabli i paneli ste- elektromagnetyczne rowania. Oprogramowanie znajduje zastosowanie m.in. w inżynierii przemysłowej, Diody led Cob technologii kolei, lotnictwie, kosmonautyce i motoryzacji. od 10 do 100 wat Nowo otwarty w centrum Ulm ośrodek, o dobrej lokalizacji i z przydatnym zaple- czem noclegowo-wypoczynkowym, stanie się centrum szkoleniowym fi rmy na całe tel. 22 648 13 32, kom. 602 231 586 Niemcy. Nowa placówka sprzedaży i szkoleń zwiększa potencjał operacyjny fi rmy, faks 22 648 13 32, www.buzer.com.pl a zarazem jest krokiem w kierunku powiększenia zespołu specjalistów w fi rmowym [email protected] centrum badawczo-rozwojowym w Ulm.

12 Lipiec 2014 Elektronik Wywiad Rynek dystrybucji szybko si zmienia, mówi Mike Buffham, dyrektor ds. zakupów icen w rmie Premier Farnell

W ostatnich miesiącach można za- większym stopniu obsługują sektor pro- obserwować dużą aktywność dystry- dukcji, w tym sprzedają całe opakowa- butorów katalogowych, którzy nawią- nia zbiorcze, nie tylko zajmują się ma- zują bliską współpracę z producenta- łymi zamówieniami, jak było dawniej. mi chipów w zakresie promocji i sprze- Wraz z ofertami hurtowymi muszą też daży zestawów ewaluacyjnych. Z czego iść produkty wspierające uruchomienie to wynika? produkcji, a więc próbki nowości, kity Takich zmian faktycznie jest wiele i programy. i w największym stopniu wynikają one z rosnących potrzeb naszych klientów,  Z jakich powodów inwestujecie którzy oczekują coraz więcej informacji, w przejęcia fi rm projektowych? szerszej gamy produktów i większej szyb- Przejęcia lub kupno udziałów w fi r- kości działania. Zacierają się też granice mach takich jak CadSoft , który zapew- pomiędzy dystrybucją katalogową a tra- nił nam dostęp do oprogramowania do dycyjnymi dystrybutorami komponen- projektowania płytek drukowanych, tów i coraz częściej obie te grupy dostaw- fi rm Embest i CooCox, które zajmu- ców obsługują tych samych producentów. ją się narzędziami deweloperskimi dla Czynimy wiele wysiłków, aby propo- mikrokontrolerów AR, a także AVID nować klientom najnowsze zestawy pro- Technologies – fi rmy projektowej zaj- jektowe i wspieramy je, bo w ten sposób mującej się projektowaniem elektroni- pomagamy w realizacji nowych urzą- ki, to z jednej strony krok w kierunku dzeń. Jest to też element promocji no- budowania kompetencji inżynierskich, wości pojawiających się u producentów a z drugiej strony możliwość realizacji i wreszcie, co warto zauważyć, ewaluacja potrzeb zgłaszanych przez środowisko wielu nowych układów scalonych, które skupione w naszym portalu element14. są zamykane w maleńkich obudowach, Zawsze podkreślaliśmy, jak wiele wagi bez gotowego kitu byłaby obecnie bar- przywiązujemy do budowania społecz- dzo trudna. ności osób związanych z elektroniką Te działania przyniosły już efekty i to są właśnie dowody, że to wsparcie putera Raspberry Pi. Obecnie kieruje- i w ofercie mamy szerokie spektrum plat- ma konkretny wymiar. Innym przykła- my wysiłek w stronę promocji rozwią- form projektowych dla mikrokontrole- dem w tym obszarze jest nasza bliska zań Internet of Th ings, starając się za- rów, układów komunikacji bezprzewo- współpraca z Freescale, w ramach któ- pewnić ciekawe zestawy projektowe dowej i wielu innych. Zestawy te uzupeł- rej tylko w 2013 roku powstało 15 plat- w niewielkich cenach. Taki pomysł za- niamy oprogramowaniem, proponując form i zestawów ewaluacyjnych, między działał wcześniej i jestem przekonany, klientom także kompilatory, symulatory, innymi o funkcjach, które proponowa- że w przypadku IoT będzie podobnie. systemy RTOS. Tu także zmiany wywo- ła społeczność. Rynek dystrybucji się szybko zmienia, łane są tym, że dzisiaj dzielenie urządze- czas, kiedy dystrybutorzy zajmowali nia na sprzęt i oprogramowanie także tra- Aktualnie widać, że wiele się dzieje się tylko sprzedażą, to już zamierzchła ci sens. Skoro obie te części są praktycz- w temacie IoT. Dlaczego? przeszłość, bo klienci nauczeni przez nie nierozdzielne, to musi przekładać się Staramy się wspierać wszystkie istot- najlepsze fi rmy, jak dobra i wielowątko- na działania łańcucha dystrybucji. ne trendy technologiczne. Doskonałym wa może być współpraca, traktują takie Trzecim powodem takich zmian jest przykładem było nasze zaangażowa- usługi jak obowiązujący standard. to, że dystrybutorzy katalogowi w coraz nie w dystrybucję i popularyzację kom- Rozmawiał Robert Magdziak

Elektronik Lipiec 2014 13 Gospodarka

Sieci wautomatyce budynkowej ZigBee vs. Z-Wave vs. Insteon

Sieci automatyki budynkowej cz sensory, na przykad temperatury iruchu, zsystemami sterowania owietleniem, roletami, ogrzewaniem oraz sprztami kuchennymi iaudio-wideo. Dziki ich wspópracy poprawia si komfort ibezpie- czestwo uytkowników inteligentnych budynków, przez co te ostatnie staj si coraz popularniejsze.

dominację w zakresie łączności w sieciach au- dycynie. Udało się je uzyskać przez połączenie założeń stan- tomatyki budynkowej rywalizuje kilka stan- dardu IEEE 802.15.4 w warstwie fi zycznej i MAC z wytycz- dardów. W artykule przedstawiamy trzy z nich: nymi przygotowanymi przez stowarzyszenie ZigBee Alliance O oparte na transmisji bezprzewodowej specyfi ka- w warstwie sieci i aplikacji. cje ZigBee oraz Z-Wave i dopuszczającą komunikację miesza- Węzły sieci ZigBee mogą się komunikować w pasmach czę- ną, bezprzewodowo-przewodową specyfi kację Insteon. stotliwości: 2,4 GHz (globalnie), 915 MHz (w USA) oraz 868 MHz (w Europie), z przepływnością, odpowiednio, 250 Kb/s, Warstwa fizyczna sieci ZigBee 40 Kb/s i 20 Kb/s, na, odpowiednio, 16, 10 i 1 kanale. Stosowane Najważniejsze cele, do spełnienia których dążyli projektan- modulacje to: O-QPSK (w paśmie 2,4 GHz), BPSK (w paśmie ci specyfi kacji ZigBee, to: ograniczenie poboru mocy, dzię- 915 MHz i 868 MHz) oraz DSSS, natomiast metoda dostępu do ki czemu czas pracy węzłów na zasilaniu bateryjnym będzie kanału – CSMA/CA. Zasięg transmisji, zależnie od środowiska maksymalnie długi, mała przepływność, niski koszt, obsłu- pracy, wynosi od 10 do 75 metrów. ga dużej liczby węzłów (do 65 tys.) i elastyczność protoko- W warstwie sieci specyfi kacji ZigBee zdefi niowano trzy typy łu odpowiednia do wymagań różnych aplikacji w automaty- urządzeń: koordynatora (ZC, ZigBee coordinator), router (ZR, ce budynkowej, ale również w przemyśle, w rolnictwie i me- ZigBee router) oraz urządzenie końcowe (ZED, ZigBee end device).

14 Lipiec 2014 Elektronik Gospodarka

Typy urzdze ZigBee, topologie, profile Wze korzysta tylko W sieci może być tylko jeden koordynator, którego za- zsieci radiowej daniem jest jej konfi guracja. ZR to natomiast węzeł opcjo- nalny, który odpowiada za routing wiadomości. Poza tą Sie radiowa logiczną klasyfi kacją, stosuje się również podział na dwa rodzaje fi zycznych urządzeń. Są to węzły w pełni funk- Sie radiowa cjonalne (FDD, full-functional device) oraz o ograni- Ethernet czonej funkcjonalności (RFD, reduced-function device). USB\RS232\ FDD są zazwyczaj zasilane z sieci energetycznej i mogą łą- Sie radiowa Sie radiowa czyć się ze wszystkimi węzłami typu FDD i RFD. Węzły Hub te mogą pełnić funkcję koordynatora sieci i działać jako Wze moe korzysta zsieci Wze moe korzysta zsieci ZED. RFD to z kolei zwykle urządzenia zasilane bateryj- radiowej ilinii energetycznej radiowej ilinii energetycznej nie (mogą przechodzić w tryb uśpienia). Mogą pracować wyłącznie w topologii gwiazdy, ponieważ są w stanie ko- munikować się tylko z koordynatorem sieci. Sieci ZigBee pracują w topologii drzewa, gwiazdy albo mesh. W tej drugiej funkcję centralnego węzła pełni ko- Linia energetyczna Linia energetyczna Linia energetyczna Sie energetyczna Sie energetyczna ordynator. W pozostałych dwóch konfi guracjach używa- ne są routery. Specyfi kacja ZigBee obejmuje kilka profi li. Są to: ZigBee Building Automation (automatyka bu- dynkowa), ZigBee Remote Control (zdalne sterowanie urządzeniami multimedialnymi), ZigBee Smart Energy (smart grid), ZigBee Health Care (medycyna), ZigBee Wze korzysta zlinii energetycznej Wze korzysta zlinii energetycznej Home Automation (automatyka domowa), ZigBee Input Device (klawiatury, myszki), ZigBee Light Link (stero- Rys. 1. Wzy sieci Insteon komunikuj si za porednictwem sieci radio- wanie oświetleniem), ZigBee Retail Services (handel) wej, jak ilinii sieci energetycznej i ZigBee Telecom Services (telekomunikacja). ciach funkcjonalność kontrolerów statycznych jest rozszerzona Krótko oZ-Wave o przechowywanie aktualnej konfi guracji sieci, a nawet mogą Węzły sieci Z-Wave komunikują się w pasmach częstotliwo- one pełnić funkcję głównego kontrolera lub mostu. Ten ostat- ści 908 MHz (USA) oraz 868 MHz (Europa), z przepływnością ni łączy sieć Z-Wave z innymi. najwyżej 40 kb/s. Stosowana jest modulacja FSK. Maksymalna liczba węzłów to 232, a typowo między 30 a 50. Insteon alternatyw dlaZigBee iZ-Wave Specyfi kacja Z-Wave wyróżnia dwa rodzaje urządzeń: kon- Węzły sieci Insteon komunikują się pomiędzy sobą za pośred- trolery i typu slave. Te pierwsze inicjują transmisję i odpowia- nictwem zarówno sieci radiowej (te zasilane tylko bateryjnie), dają za routing wiadomości, drugie natomiast tylko wykonują jak i linii sieci energetycznej (te podłączone do zasilania). W sie- polecenia kontrolerów, na przykład odnośnie do tego, czy dana ciach zgodnych z tą specyfi kacją wybrano również inny schemat wiadomość ma być dalej retransmitowana. wymiany wiadomości (simulcasting) niż ten w ZigBee i Z-Wave. Kontrolery dzieli się ze względu na ich rolę w sieci na prze- Dzięki temu nie ma potrzeby korzystania z tablicy routingu. nośne i statyczne. Te pierwsze mogą swobodnie zmieniać swo- Węzły sieci powtarzają każdą wiadomość w szczelinach cza- ją pozycję w sieci, odpytując otaczające je węzły. Kontrolery sowych zsynchronizowanych z chwilą przejścia sygnału sie- przenośne zwykle są zasilane bateryjnie, a użytkownicy uży- ci energetycznej przez zero. W wiadomości zapisana jest mak- wają ich do przesyłania komend sterujących. symalna liczba powtórzeń, która po kolejnej powtórce jest zmniejszana o jeden. Wszystkie węzły w sieci Insteon mogą Tabela 1. Porównanie warstwy zycznej ZigBee i Z-Wave zatem pełnić funkcję repeatera. W praktyce zadania tego nie Z-Wave ZigBee wykonują, aby oszczędzić energię, te zasilane bateryjnie. USA Europa USA Europa wiat Aby urządzenie pracowało jako repeater, nie są wymaga- Czstotliwo pracy 908 MHz 868 MHz 915 868 2400 Liczba kanaów 1 10 1 16 ne żadne dodatkowe działania – domyślnie po włączeniu za- Przepywno 40 Kb/s 40 20 250 silania węzły w sieci Insteon są w ten sposób skonfi gurowane. Modulacja FSK BPSK O-QPSK Z im większej liczby węzłów składa się sieć, tym silniejszy jest sygnał oraz tym większą liczbą dróg wiadomość może dotrzeć Ponadto kontrolery tego rodzaju odpowiadają za przyłącza- do odbiorcy. Ponadto w sieci Insteon każde urządzenie może nie i odłączanie urządzeń w sieci. W każdej sieci Z-Wave musi pełnić funkcję kontrolera, który rozsyła wiadomości i respon- być jeden główny kontroler, który wykonuje to zadanie i prze- dera, który je odbiera. chowuje informację o jej aktualnej konfi guracji. Pozostałe kon- Korzystając z łączności radiowej węzły sieci Insteon komu- trolery kopiują te dane od niego. nikują się w paśmie częstotliwości 915 MHz, a stosowana mo- Kontrolery statyczne mają stałą pozycję w sieci i są z regu- dulacja to FSK. Gdy medium transmisyjnym są linie sieci ener- ły zasilane z sieci energetycznej. Znajdują się one stale w trybie getycznej, częstotliwość wynosi 131 kHz, a modulacja to BPSK. nasłuchiwania, dzięki czemu inne urządzenia mogą się z nimi Maksymalna przepływność to 13 kb/s. komunikować w dowolnym momencie. W rozbudowanych sie- Monika Jaworowska

Elektronik Lipiec 2014 15 Gospodarka Energy harvesting wzasilaniu urzdze elektronicznych

Terminem energy harvesting okrela si zbiór metod wytwarzania prdu elektrycznego zenergii, której róda wystpuj w otoczeniu odbiornika – na przykad mecha- nicznej, cieplnej, promieniowania lub chemicznej (s to róda wolnodostpne). Wartykule przedstawiamy te metody, które s najczciej wykorzystywane.

ajwięcej energii wolnodostęp- Oznacza to równocześnie większy roz- wnętrzna zmienia się pod wpływem naci- nej pozyskać można z wibra- miar przetwornika i zwiększa jego koszt sku. Na powierzchni kryształu indukują cji, różnicy temperatur oraz początkowy. Z drugiej strony ogni- się wówczas ładunki elektryczne, a mię- Nświatła. Ze względu na po- wa z materiałów o większej sprawności dzy jego brzegami występuje różnica po- wszechność dużym zainteresowaniem są również odpowiednio droższe. Poza tencjałów. Napięcie to może mieć znacz- w tym kontekście cieszą się również fale sprawnością i ceną ważne są też cechy ną wartość, nawet kilkuset woltów, nato- radiowe, ale niestety szanse na rozpo- użytkowe. Na przykład ogniwa cienko- miast moc wyjściowa jest niestety mała. wszechnienie się tej metody energy ha- warstwowe z krzemu amorfi cznego moż- Jej wartość zależy od amplitudy od- rvesting są raczej niewielkie. Ilość energii na nanosić na elastyczne podłoża, nato- kształcenia oraz częstotliwości wibracji. odzyskiwanej z tego źródła jest bowiem miast te z krzemu monokrystalicznego Maksymalną uzyskuje się, gdy częstot- dużo mniejsza niż z pozostałych (tabela 1). i polikrystalicznego zwykle budowane są liwość rezonansowa kryształu jest taka na sztywnym podłożu ze szkła. sama, jak częstotliwość drgań źródła. Pozyskiwanie energii zewiata Przetworniki energii cieplnej Przetwornik to nie Przetwornikiem energii świetlnej są imechanicznej wszystko ogniwa fotowoltaiczne. Są to najczęściej W procesie przetwarzania energii Pozyskiwanie energii elektrycznej używane przetworniki typu energy har- cieplnej wykorzystywany jest efekt ter- z otoczenia ze względu na specyfi kę źró- vesting, przed wszystkim dlatego, że pro- moelektryczny (zjawisko Seebecka), któ- deł nie jest procesem ciągłym. W związ- dukuje się je w dużych ilościach i są one ry polega na powstaniu siły elektromo- ku z tym niezbędny jest zasobnik ener- tańsze niż pozostałe. Ilość energii elek- torycznej w obwodzie zbudowanym gii, na przykład cienkowarstwowa bate- trycznej pozyskanej ze światła zależy od z dwóch metali lub półprzewodników, ria albo superkondensator. Oprócz tego kilku czynników, w tym temperatury jeżeli ich złącza znajdują się w różnych wymagany jest obwód ładowania oraz pracy ogniwa (ta pierwsza jest tym mniej- temperaturach. Napięcie to rośnie linio- mikrokontroler, a w wypadku urządzeń sza, im jest cieplej), czasu jego użytkowa- wo wraz ze zmianą różnicy temperatur. z możliwością łączności ze światem ze- nia, bo im dłużej ogniwo pracuje, tym Przetwornik termoelektryczny to zwy- wnętrznym, również układ nadawczo- bardziej się zużywa i mniej światła prze- kle wiele złączy półprzewodnikowych odbiorczy, najczęściej do komunikacji twarza na elektryczność, i sprawności p-n połączonych elektrycznie szerego- bezprzewodowej (rys. 1). materiału, z którego je wykonano. wo oraz równolegle względem kierunku Ze względu na ilość energii, którą Obecnie większość ogniw fotowolta- przepływu ciepła. Im większa jest różni- można pozyskać z otoczenia, wskaza- icznych produkowana jest z krzemu mo- ca temperatur, tym lepiej. Sprawność tej ne jest, aby te wszystkie dodatkowe (ale nokrystalicznego, polikrystalicznego lub metody energy harvesting zależy rów- potrzebne!) komponenty same zużywa- amorfi cznego. Te ostatnie charakteryzu- nież od liczby i rozmiarów złączy oraz ły jak najmniej energii. Dlatego w tym je sprawność rzędu zaledwie kilku pro- stałej Seebecka materiału przetwornika. zastosowaniu używane są mikrokontro- cent, natomiast w mono- oraz polikry- W przetwarzaniu energii mechanicz- lery typu ultra low power, tzn. zaprojek- stalicznych jest to odpowiednio od kil- nej wykorzystuje się natomiast na zja- towane pod kątem maksymalnego ogra- kunastu do 20%. Im mniejsza jest war- wisko piezoelektryczne. Występuje ono niczenia poboru prądu w stanie aktyw- tość tego parametru, tym większa musi w pewnych materiałach (w kryształach nym. Sterowniki takie mogą również być powierzchnia ogniwa, aby można piezoelektrycznych, kwarcowych albo pracować w kilku trybach różniących się było uzyskać określoną moc wyjściową. ceramicznych), których struktura we- tym ostatnim, od standby, w którym po-

16 Lipiec 2014 Elektronik Gospodarka bór prądu jest rzędu mikroamperów do czas pracy liczony jest w dziesiątkach lat. szeni. Aby z kolei przetworzyć ener- deep sleep, gdy są to wielkości rzędu na- Mimo tych licznych zalet, nie wolno za- gię wibracji, właściciel telefonu musiał- wet nanoamperów. pominać o ograniczeniach technik pozy- by być przez cały czas w ruchu. Ponadto Pod względem ograniczenia zuży- skiwania energii z otoczenia. przetworniki drgań mechanicznych jak cia energii optymalizowane są również na razie są zbyt duże, aby dało się je zin- protokoły komunikacji bezprzewodo- Ograniczenia zasilania tegrować z telefonem i wieloma innymi wej. Przykładem jest najnowsza wersja energi wolnodostpn urządzeniami. standardu Bluetooth, tzn. Bluetooth Low Energy harvesting bywa postrzega- Energy (BLE). W BLE postawiono na na jako forma energetyki odnawialnej. Gdzie zatem energy uproszczenie łączności. M.in. zmniejszo- W rzeczywistości obie technologie wie- harvesting si sprawdza? no liczbę kanałów, na których węzły sie- le różni. Przede wszystkim chodzi o ska- Pozyskiwanie energii elektrycznej ci nasłuchują z 32 do 3, skrócono pakie- lę. Moc generowana w tej pierwszej jest z energii otoczenia praktykuje się wte- ty oraz zastosowano rozwiązania, któ- rzędu mikrowatów do watów, natomiast dy, jeżeli warto (głównie ze względów fi - re zwiększają niezawodność transmisji. w energetyce odnawialnej kilowatów do nansowych) tą metodą zastąpić zasilanie megawatów. W wypadku energy harve- sieciowe albo baterie, gdy źródło jest „na Rola konstruktora izalety sting energia jest pobierana przez to samo miejscu” i jest dostępne, z taką częstot- energy harvesting urządzenie, które ją wytwarza. W ener- liwością, z jaką energii potrzebuje odbior- Wiele leży także w gestii projektanta getyce odnawialnej z kolei zasila ona, za nik oraz wtedy, gdy zapotrzebowanie tego systemu, którego częścią są urządzenia pośrednictwem sieci energetycznej, do ostatniego odpowiada wydajności źródła. zasilane z energii otoczenia. Stosując się której jest oddawana, wiele innych urzą- Na przykład przyłączenie do sieci do kilku zasad, może on znacznie ogra- dzeń. Ponadto celem energy harvesting energetycznej albo regularna wymia- niczyć straty. Przykładowo dane powin- jest głównie ograniczenie kosztów zasila- na baterii w wielu czujnikach monito- no się przesyłać możliwie najrzadziej nia i zapewnienie odbiornikowi autono- rujących stan rozległej instalacji wydo- i nie większe ich ilości, niż jest to wyma- mii. W wypadku energetyki odnawial- bycia i przesyłu surowca (przykładowo gane. W wypadku sieci czujników ozna- nej chodzi natomiast przede wszystkim gazu) nie jest ekonomicznie uzasadnio- cza to, że przez większość czasu powinny o zmniejszenie emisji do atmosfery szko- ne. Ponieważ w takim miejscu używa- one pracować przy ograniczonym pobo- dliwych substancji emitowanych w pro- ny jest ciężki sprzęt, który w czasie pra- rze prądu, a w stan aktywności, w którym cesie spalania paliw kopalnych i unieza- cy silnie drga, do pomiaru jego stanu le- komunikują się z centralnym punktem leżnienie się od tych ostatnich. piej zastosować czujniki bezprzewodowe sieci, przechodzić tylko wówczas, kiedy To właśnie różnica w skali sprawia, że zasilane energią tych wibracji. przekroczona zostanie graniczna wartość energy harvesting nie zawsze jest meto- Inny przykład to przystanki autobuso- wielkości mierzonej. Dobrze też, jeżeli dą opłacalną. Na przykład można próbo- we. Na tych mieszczących się w dużych wykorzystywana jest możliwość regulo- wać wykorzystać energię kroków ludzi, odległościach od centrum miasta, gdzie wania mocy nadawanego sygnału i czu- którzy tysiącami przemierzają codzien- przyłączenie do sieci energetycznej nie łości odbiornika w zależności od jakości nie korytarze przejść podziemnych, do jest opłacalne, a baterie są mało wydajne, transmisji w danym kanale komunika- zasilania maszyn z biletami. Nie prakty- do zasilania elektronicznych tablic infor- cyjnym. Warto ponadto zastosować me- kuje się jednak tego, bo koszt realizacji macyjnych warto użyć niewielkiego pa- chanizm, który wykryje błędne pakiety, takiego systemu zasilania byłby znacz- nelu słonecznego. a mikrokontroler „wybudzi” tylko wte- nie większy, niż uzyskane dzięki temu Kolejny przykład wykorzystania ener- dy, gdy odebrane zostaną poprawne dane. oszczędności. Nie należy też oczeki- gii wibracji to zasilanie czujników mie- Energy harvesting ma wiele zalet. wać, przynajmniej w najbliższym cza- rzących ciśnienie w oponach. Energy Przede wszystkim w ten sposób zasilany sie, że uda się wykorzystać energy har- harvesting to również opłacalna meto- odbiornik nie jest zależny od dostępności vesting do ładowania telefonów komór- da zasilania sensorów m.in. przepływu, tradycyjnych źródeł energii elektrycznej, kowych lub innych urządzeń przeno- temperatury, wilgotności i ciśnienia uży- czyli sieci energetycznej, która wciąż prze- śnych. Korzystając z istniejących kie- wanych na przykład w automatyce bu- cież nie wszędzie jest doprowadzona i jest szonkowych ładowarek słonecznych, dynkowej, które pomiary przeprowadza- awaryjna oraz baterii, które trzeba co ja- trzeba by czekać cały dzień, a poza tym ją okresowo i aktywują się tylko w mo- kiś czas wymieniać. Łatwiejsza, szybsza nie można by schować telefonu do kie- mencie ich transmisji. oraz tańsza jest też instalacja urządzeń Rurociągi, którymi przesyłana jest na zasilanych z energii otoczenia, nie wy- Tabela 1. Porównanie iloci energii uzyskiwanej przykład para wodna, stanowią nato- magają one bowiem doprowadzenia kabli, z rónych róde (ródo: Texas Instruments) miast źródło energii cieplnej. Można ją ródo energii Moc montowania wtyczek, podłączania zasila- Wibracje/Ruch wykorzystać do zasilania zaworów steru- czy i innego osprzętu. Dzięki temu mniej- Czowiek 4 W/cm² jących przepływem tego medium ener- sze są: wysiłek i koszty konserwacji, nie Wibracje w przemyle 100 W/cm² getycznego. Inny przykład to podświet- Rónica temperatur trzeba również sprawdzać stanu, ładować Czowiek 25 W/cm² lanie znaków drogowych z energii pro- i wymieniać baterii. Bezobsługowość uła- Wibracje w przemyle 1–10 mW/cm² mieniowania słonecznego. Energy har- twia montaż urządzeń zasilanych z ener- wiato vesting to również przyszłość zasilania gii otoczenia w miejscach trudno dostęp- Wewntrz 10 W/cm² urządzeń medycznych o minimalnym Na zewntrz 10 mW/cm² nych albo w niebezpiecznych warunkach. Fale radiowe poborze prądu, takich jak rozruszniki Energy harvesting jest też preferowanym GSM 0,1 W/cm² serca i aparaty słuchowe. sposobem zasilania urządzeń, których Wi-Fi 0,001 W/cm² Monika Jaworowska

Elektronik Lipiec 2014 17 Wywiad Moim celem jest osig- nicie pozycji najwikszego dostawcy pamici idysków SSD dla przemysu wEuropie – rozmowa zWiesawem Wilkiem, prezesem rmy Wilk Elektronik

Wilk Elektronik to fi rma, która przez związane z ofensywą tabletów i smartfo- i wielu innym. Obecnie Wilk Elektronik długie lata koncentrowała się na rynku nów, które ograniczają popyt na klasycz- jest znaczącym producentem i dostawcą konsumenckim. Teraz zaczęła się inte- ne moduły pamięci DRAM. rozwiązań OEM dla branży przemysło- resować rynkiem przemysłowym, stąd Ponieważ branża przemysłowa prze- wej. Jako, że rynek przemysłowy to jeden jej obecność na targach Automaticon. nika się w pewnym stopniu z konsu- z najbardziej dynamicznie rozwijających Skąd wynika zainteresowanie fi rmy mencką, poznaliśmy kilku jej odbiorców się rynków, naszym kolejnym krokiem tym sektorem? i ich wymagania. Okazało się, że rynek było wprowadzenie pamięci przemysło- Nasze zainteresowanie branżą prze- przemysłowy wcale nie jest hermetycz- wych sygnowanych naszą własną mar- mysłową trwa już od kilku lat, od mo- ny. Zaoferowanie dobrej jakości pro- ką – GOODRAM Industrial. mentu, gdy zaczęliśmy produkować mo- duktu i spełnienie wymagań klientów duły pamięci przeznaczone do kom- umożliwia rozpoczęcie trwałej, nawet W czym produkty przemysłowe róż- puterów przemysłowych. Produkcja ta długoletniej współpracy. Koszty wejścia nią się od konsumenckich? Na ile ich była realizowana na zlecenie kilku naj- są tutaj niewątpliwie większe, ale re- produkcja jest bardziej złożona? większych, czołowych światowych ma- kompensowane jest to też korzystniej- Przygotowania do wprowadzenia na rek z branży IPC, dla których Wilk szymi marżami. Specyfi ka ta wynika rynek produktów sygnowanych naszą Elektronik jest dostawcą pamięci OEM. z relatywnie długiego czasu kwalifi kacji własną marką trwały około dwóch lat. Dzięki tym pierwszym kontraktom na- produktów przez klientów przemysło- Widać zatem wyraźnie, jak długi i zło- braliśmy doświadczenia i zaczęliśmy po- wych, konieczności dopasowania pro- żony jest to proces. Podstawą są kompo- znawać specyfi kę rynku przemysłowego. cesu produkcji do realizowanych przez nenty o gwarantowanych parametrach Wejście w sektor profesjonalny to fak- nich projektów, badań i testowania oraz i szerokim zakresie temperatur, w prze- tycznie dla nas spora zmiana, ponieważ innych znaczących aspektów ciwieństwie do standardowych, pra- w zakresie pamięci konsumenckich Wilk Zaczynaliśmy skromnie, jako podwy- cujących w temperaturze otoczenia do Elektronik osiągnął już znaczącą pozy- konawca dużej światowej fi rmy. Jednak +40°C. Nie mamy z tym problemu, bo od cję – mamy około 40% rynku krajowe- dzięki temu doświadczeniu, dziś na- lat współpracujemy z czterema najwięk- go a w zakresie pamięci Flash nasz udział sze pamięci pracują w wielu wymagają- szymi producentami chipów na świecie. sięga 25%. Dalszy rozwój fi rmy bazujący cych aplikacjach, np. systemach kolejo- Produkcja dla przemysłu wymaga wyłącznie na rynku konsumenckim był- wych oraz samolotach. Sprzedajemy na- też zmiany struktury fi rmy. W prakty- by coraz trudniejszy, bo branża ICT nie sze wyroby do fi rm produkujących au- ce trzeba zmienić strukturę wewnętrz- rośnie tak szybko jak dawniej, a w wielu tomaty do gier, producentom wyświe- ną i świadomość pracowników odnośnie segmentach nawet się kurczy. Dodatkowo tlaczy wielkoformatowych montowa- znaczenia i pierwszeństwa jakości pro- zachodzą na niej zmiany technologiczne, nych w pojazdach komunikacji miejskiej duktu nad innymi aspektami. Pamięć

18 Lipiec 2014 Elektronik Wywiad instalowania na statku lub w samolocie po prostu nie może się popsuć! Aby spełnić takie wymagania, mamy oddzielne zespoły pracowników dla produktów konsu- menckich i przemysłowych, specjalizujących się w po- szczególnych sektorach. Produkcja dla przemysłu wyma- ga też rozbudowy parku maszynowego – konieczna staje się komora klimatyczna do badań w niskich temperatu- rach i piece do prowadzenia testów w wysokiej tempera- turze, po to aby móc wiarygodnie badać wyroby i okre- ślać ich trwałość przez symulację zużycia. Skoro cykl ży- cia samolotu lub statku jest defi niowany na np. 30 lat, to pamięci też muszą tyle czasu pracować bezawaryjnie. W kolejnym kroku konieczne jest zapewnienie, żeby cały moduł lub dysk pracował w szerokim zakresie tem- peratur, co zmusza do wyboru odpowiednich lamina- tów, pokryć i zapewnienia optymalnego procesu monta- żu. Całość musi zostać tak zgrana aby cała konstrukcja pozbawiona była jakichkolwiek słabych punktów. Inaczej okaże się, że jakość mierzona oczywiście długotermino- wo jest niezadowalająca. Różnica w cenie między produktami przemysłowymi i konsumenckimi wynika też z kosztów testowania tych pierwszych. Pamięci można testować godzinę, dzień, miesiąc, a nawet rok. Im dłużej, tym lepiej daje się okre- ślić ich trwałość jednakże długie testy są kosztowne. Aby produkować pamięci przemysłowe, trzeba zatem mieć kadrę inżynierską, która napisze efektywne procedury testów, działające szybko i wiarygodnie. Jest to niewiary- godnie trudne zadanie ponieważ w ciągu kilkunastu mi- nut trzeba zasymulować kilka lat pracy w rzeczywistości.

Jak w Polsce podchodzi się do zagadnień jakościo- wych? Czy jest z tym problem? Wiele mniejszych fi rm produkcyjnych ma problem z przekonaniem kadry do tego, że o jakość walczy się na każdym etapie tworzenia produktu i decyduje o niej każdy komponent składowy. Jednak im większa fi rma, tym wię- cej uwagi przykłada to tego zagadnienia i problem z od- powiednim doborem komponentów składowych prak- tycznie nie istnieje. Niemniej jednak wielokrotnie by- łem świadkiem, kiedy w niektórych fi rmach próbuje się aplikować do drogich i złożonych systemów tanie pro- dukty konsumenckie, próbując oszczędzać ułamki kosz- tów. Bardzo często te fi rmy nie mają świadomości, na ja- kie koszty narażają odbiorcę w przypadku awarii bądź po prostu liczą na łut szczęścia. Dlatego też naszym atutem jest rzetelne testowanie produktu. A klient z Niemczech czy ze Skandynawii może do nas przyjechać i zobaczyć jak pracujemy i prześledzić na cały cykl produkcji. Dostawcy azjatyckiemu z reguły trzeba udzielić kredytu zaufania.

Jak wygląda Wasza pozycja na rynku i relacje z kon- kurencją? Skutkiem wielu przemian, jakie zaszły w ostatniej de- kadzie, jest to, że w Europie poza nami nie ma już in- nych producentów pamięci. Rynek jest zdominowanych przez producentów azjatyckich. Tymczasem wielu klien- tów z branży przemysłowej nie kupuje pamięci liczonych w setkach i dziesiątkach tysięcy modułów, ale zaopatru- je się w mniejsze i bardziej zróżnicowane partie produk- tów. Tacy odbiorcy mają problem we współpracy z pro-

Elektronik Lipiec 2014 19 Wywiad ducentami azjatyckimi, bo są dla nich Czy konkurujecie na rynku ceną? aktualnie jest na rynku. Na rynku konsu- drobnym odbiorcą, dodatkowo docho- Cena zawsze pojawia się na którymś menckim mamy od 5 lat pamięci DDR3 dzą oczywiście problemy z transportem z etapów selekcji dostawców, natomiast i dopiero teraz zaczynają one wchodzić i komunikacją. W efekcie mają oni trud- staramy się przekonać, że współpraca do rozwiązań przemysłowych. Podobnie ności z kwalifi kacją produktów i utrzy- z nami to wiele korzyści wynikających jak moduły serwerowe DDR4 , które już maniem powtarzalności. Takich fi rm z bliskości producenta, czyli elastyczność w tym roku wejdą na rynek konsumenc- w Europie jest wiele, więc dla nich lokal- i szybkość działania. Współpraca bezpo- ki. Widać wyraźnie, że przemysł potrze- ny producent jest dobrym wyborem, na- średnio z producentem, a nie z dystry- buje stabilności, co ułatwia selekcję do- wet w przypadku, gdy jest troszkę droż- butorem, też jest ceniona przez klientów, stawcy, wersji kontrolera i komponentów. szy od źródeł azjatyckich. bo daje dostęp do wiedzy, dokumenta- Koszty pracy w Polsce są dzisiaj mniej cji, lepszych cen i obsługi posprzedażnej. Na ile w branży przemysłowej liczą więcej takie same jak na Tajwanie, ale Wiodącym produktem Wilk Elektro- się certyfi katy i potwierdzenia jakości? wyższe niż w Chinach. Szczęśliwie w za- nik są przede wszystkim moduły pamię- Wspólną cechą certyfi katów jest to, kresie produkcji pamięci Tajwan wy- ci. One były i będą a wszystkie progno- że są one drogie, na tyle że jeden z na- specjalizował się w tych dla przemy- zy opisujące rynek komputerów prze- szych klientów związanych z transpor- słu, a Chiny w wersjach konsumenckich, mysłowych mówią, że będzie on w przy- tem morskim sam wykonuje certyfi ka- dzięki czemu nasze ceny są przystępne szłości także rósł. Spadki mają być wi- cję i konieczne badania. Przesyła nam li- a my jesteśmy konkurencyjni na rynku doczne w komputerach konsumenckich. stę wymaganych parametrów, my produ- przemysłowym. Drugim fl agowym produktem są prze- kujemy pod te wymagania pamięci i da- mysłowe dyski SSD, które także produ- lej on je certyfi kuje. Na razie nie mamy Jaki ma Pan plan, jeśli chodzi o roz- kujemy samodzielnie. Natomiast jeśli takiej skali produkcji, aby certyfi kować wój biznesu przemysłowego? chodzi o karty pamięci Flash, to nieste- całą produkcję na wodę morską i podob- Jeśli chodzi o produkty przemysło- ty nie jesteśmy w stanie ich wyproduko- ne narażenia. Stąd producenci pamię- we, to jesteśmy na początku drogi ryn- wać a ich dostawcą jest dla nas Toshiba ci skupiają się na tym, aby zapewnić wy- kowej nad tworzeniem marki Goodram magane parametry, a nie zdobyć certyfi - Industrial. Zatrudniamy ludzi znających Jakie problemy i wyzwania kryją się kat. Aktualnie pracujemy nad tym, aby specyfi kę tej branży i cały czas uczy- w produkcji dysków SSD? rozszerzyć testy i zaproponować klientom my się jej specyfi ki, dostosowując swo- W dyskach SSD najbardziej istotne są moduły badane w temperaturze 105°C. ją strukturę i procedury. dwa elementy: kontroler, który zarządza Podczas produkcji zawsze pojawiają Głównym celem jest sprzedaż pod wła- zapisem danych po to, aby równomier- się jakieś błędy związane z montażem. sną marką, ale jeśli zamówienie jest atrak- nie obciążać i zużywać wszystkie ko- W przypadku produktów konsumenc- cyjne biznesowo, podejmujemy się pro- mórki pamięci Flash oraz wysokiej jako- kich takie błędy są korygowane, modu- dukowania pamięci jako dostawca OEM. ści chipy. Na rynku światowym można ły są profesjonalnie naprawiane i po- Jeśli chodzi o sprzedaż, to mamy przed- wyróżnić około pięciu wiodących produ- nownie testowane. W przypadku wersji stawicieli handlowych na Niemcy, Austrię centów kontrolerów pamięci używanych przemysłowych większość klientów wy- i Szwajcarię – czyli największe rynki w dyskach SSD, jak SandForce, Marvell, maga, aby moduły nie były naprawiane w Europie. W Polsce i krajach ościennych Phison, SMI, JMicron. Nie można po- w czasie produkcji, co zmusza do znacz- sprzedaż prowadzimy samodzielnie, ale wiedzieć, który jest lepszy, a który gor- nie większej dbałości o technologię i sto- może w przyszłości nawiążemy kontakt szy, bo między tymi fi rmami trwa nie- sowania systemów inspekcji rentgenow- z dystrybutorami z tego obszaru. ustanna walka na technologie i udziały skiej w trzech wymiarach. Chcielibyśmy aby Wilk Elektronik w rynku. Dzisiaj najlepszy kontroler ma został największym w Europie dostaw- jedna fi rma, ale jutro już inna, bo właś- Czy to znaczy, że każda pamięć prze- cą pamięci i dysków SSD dla przemy- nie weszła na rynek nowa wersja, która mysłowa jest testowana w komorze słu. Mamy potrzebny do tego kapitał, starsze produkty zostawia w tyle. klimatycznej i badana rentgenem 3D? potencjał produkcyjny i wiedzę. W od- Postęp w pamięciach Flash też jest To zależy od oczekiwań klienta. Jeśli różnieniu od wielu innych fi rm, które imponujący i szybki, a kolejne genera- ma takie wymagania i chce ponieść są obecne w Polsce na rynku elektro- cje zmieniają się co mniej więcej dwa związane z tym koszty, to testujemy niki, które udają, że produkują table- lata. Kontrolery trzeba dopasowywać każdy moduł. Zwykle jednak prowa- ty lub telefony komórkowe, a faktycz- do funkcji i wydajności nowych chi- dzi się wieloetapowe badania elektrycz- nie importują je z Chin, my mamy rze- pów, optymalizować ich funkcje po to, ne wszystkich pamięci, a te klimatycz- czywisty i wydajny zakład produkcyjny aby wycisnąć jak najwięcej wydajności ne i rentgenowskie tylko dla wybranych. w Łaziskach Górnych. i trwałości z pamięci. W zeszłym roku wyprodukowaliśmy Zatrudniamy około 140 osób, z czego W produkowanych dyskach SSD sto- ok. miliona sztuk modułów pamięci, co 80–90 w produkcji. Sprzedaż w ubiegłym sujemy kontrolery fi rmy Phison, ale nie oznacza, że bez efektywnego i dobrego roku sięgnęła 130 mln dolarów a nasz znaczy to, że tak będzie zawsze. Niemniej testowania nie moglibyśmy funkcjono- eksport sięga obecnie około 70% sprze- w zakresie rozwiązań przemysłowych nie wać, a reklamacje sparaliżowałyby naszą daży. Daje nam to dość duży potencjał za- ma takiej pogoni za nowymi technologia- działalność. Zwłaszcza że dużą część wo- kupowy w zakresie chipów. Jesteśmy naj- mi, jaką widać w sektorze konsumenc- lumenu sprzedajemy za granicę, często większym klientem Toshiby w Europie, kim. Klienci przemysłowi zwykle ada- do egzotycznych krajów, z których ob- piątym klientem fi rmy Micron, co po- ptują w projektach mniej więcej 1–2 ge- sługa reklamacji sporo kosztuje. zwala nam realizować ambitne cele. neracje wyrobów w stosunku do tego, co Rozmawiał Robert Magdziak

20 Lipiec 2014 Elektronik Aktualnoci

Medicalgorithmics, dostawca W 2013 r. podpisała urzdze medycznych PocketECG, nowe umowy z part- rozpocz ekspansj geograficzn nerami z Wielkiej Producent urządzeń do zdalnego monitorowa- Brytanii i Hiszpanii. nia pracy serca odczuwa zaskakująco duże zainte- Rok 2014 też rozpo- resowanie swoim produktem i szykuje się do pod- czął się obiecująco pisania kolejnych umów dystrybucyjnych. 2013 r. – tylko przez pierw- był kolejnym rekordowym dla Medicalgorithmicsa. szych 100 dni za- Wobec 2012 r. przychody spółki wzrosły o 43%, do trudnienie w fi rmie 15,7 mln zł, a zysk netto o 47%, do 10,9 mln zł. wzrosło o ok. 60%, Firma utrzymała wysoką marżę netto, która wynio- i Medicalgorithmics sła 69%. Jak tłumaczy spółka, wysoka marża wyni- Prezes Medicalgoritmicsa, Marek Dziubiski rozbudował też moce ka ze sprawdzonego i wciąż udoskonalanego mode- produkcyjne. Zarząd lu biznesowego, stosowanego z powodzeniem głównie w USA, zapewnia, że nowo utworzony dział sprzedaży międzynaro- a wzrost przychodów jest związany z premierą nowej generacji dowej fi rmy zdążył podpisać już kilka istotnych umów oraz urządzenia PocketECG i rozpoczętą ekspansją geografi czną. negocjuje kolejne w innych obszarach geografi cznych, m.in. „Myślę, że raport roczny i dobre wyniki za 2013 r. nie są dla w Australii. Medicalgorithmics odczuwa też coraz mocniej nikogo niespodzianką. Ubiegłoroczna premiera najnowszej zmianę podejścia decydentów, fi rm ubezpieczeniowych oraz generacji PocketECG pozwalała przewidywać wzrost przy- lekarzy do nowoczesnych urządzeń diagnostycznych, w tym chodów, jednak zainteresowanie rynku przeszło nasze naj- do telekardiologii. Zmiany podejścia skutkują powiększa- śmielsze oczekiwania”, powiedział Piotr Żółkiewicz, wicepre- niem się dotychczasowych rynków spółki, jak choćby w USA, zes ds. fi nansowych i operacyjnych w Medicalgorithmicsie. gdzie kolejne duże fi rmy ubezpieczeniowe zaczęły refundo- Do tej pory ponad 90% przychodów fi rma czerpała w USA. wać długoterminowe badania kardiologiczne.

Continental uruchomi produkcj Sonel ma 20 lat czujników wCzechach iprzeniós W czerwcu 2014 roku centrum B+R do Ostrawy mija 20 lat obecności na W związku z szybkim wzrostem segmentu czujników rynku fi rmy Sonel. Z tej i aktuatorów na świecie, Continental, dostawca podzespo- okazji fi rma zorganizo- łów motoryzacyjnych, otworzył w Ostrawie centrum ba- wała uroczystą galę i na- dań i rozwoju technologii tych urządzeń. Podlegające grodziła pracowników w Continentalu pod pion przeniesienia napędu centrum pamiątkowymi meda- zostało do Ostrawy przeniesione z Ferenstatu, pobliskie- lami. Sonel to najwięk- Prezesem zarzdu Sonelu jest go miasta, gdzie niemiecka fi rma ma centrum produkcyjne. szy producent aparatu- Krzysztof Wieczorkowski W Ferenstacie wytwarzane są produkty z trzech oddziałów ry pomiarowej dla ener- fi rmy, zatrudnienie sięga 2500 pracowników i Continental getyki i telekomunikacji w Europie Środkowo-Wschodniej. cały czas zwiększa zakres produkcji – ostatnio właśnie Firma prowadzi działalność na terenie Świdnickiej Podstrefy o czujniki i aktuatory. Na ich wytwarzanie fi rma przezna- Wałbrzyskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej i jest notowa- czyła w zakładach dodatkową powierzchnię i z tego wzglę- na na GPW. Swoją wysoką pozycję na rynku krajowym fi r- du zdecydowała przenieść część badawczo-rozwojową na ze- ma zawdzięcza dążeniu do ciągłego rozwoju technologicznego wnątrz zakładów, do Ostrawy. i funkcjonalnego oferowanych produktów.

U-blox, dostawca ukadów bezprzewodowych, kupi connectBlue U-blox, szwajcarski dostaw- ca układów bezprzewodowych, przejął w maju br. za 28 mln dol. dostawcę przemysłowych modu- łów radiowych krótkiego zasię- gu. Transakcja przyczyni się do wzbogacenia oferty produktów u-bloksa, głównie systemów pozycjonowania oraz bezprzewodowych systemów do komu- nikacji, o układy do komunikacji krótkiego zasięgu, znajdujące Centrum kompetencyjne w Ostrawie (na zdjęciu) ma łączną szerokie zastosowanie na atrakcyjnym rynku Internetu rzeczy. powierzchnię 5000 m2, na którą składają się niedawno oddane Klientami u-bloksa są fi rmy z rynków przemysłowego, moto- do użytku laboratoria oraz pomieszczenia biurowe. Większość ryzacyjnego i konsumenckiego. Obroty connectBlue w 2013 r. ze 160 pracowników przeniosła się do Ostrawy w kwietniu, wyniosły 12,9 mln dol. Do jego klientów zaliczają się fi rmy ta- a docelowo będzie tam pracować 250 osób. kie jak ABB, Schneider Electric i Phoenix Contact.

Elektronik Lipiec 2014 21 Raport Systemy zasilania bezprzerwowego, buforowego i awaryjnego odgrywaj coraz wiksz rol w technice

Uzyskanie zasilania urzdze owysokiej jakoci to jedno zpodstawowych zagad- nie wprzemyle iwwielu pokrewnych branach – teleinformatycznej, budynko- wej, transportowej oraz energetyce. Skada si na nie dostarczanie energii elek- trycznej oodpowiednich parametrach jakociowych igwarantowanie jej bez- przerwowej dostpnoci. Za wszystko to odpowiadaj zasilacze oraz systemy zasilania gwarantowanego, wskad których wchodz zasilacze buforowe, falow- niki, UPS-y, akumulatory, filtry sieciowe, agregaty prdotwórcze iinne urzdzenia. Zuwagi na coraz wiksze nasycenie otoczenia sprztem elektronicznym, który odpowiada za dziaanie wiele istotnych dla ycia instalacji, nieustanny wzrost znaczenia usug itechnologii opartych na komunikacji iwiksz rol jakoci, systemy zasilania gwarantowanego staj si dzi obowizkowe.

22 Lipiec 2014 Elektronik Raport

rzedstawiamy wszystkie nich produktów azjatyckich. Ich ak- Spis treci ważne zagadnienia tech- tywność widać najbardziej w zakre- Co przeszkadza, a co pomaga? ...... 24 niczne wiążące się z zasila- sie zasilaczy buforowych i prostych Nowoci na rynku zasilania niem bezprzerwowym, do- zasilaczy bezprzerwowych, a więc gwarantowanego ...... 26 stawców krajowych takich urządzeń, tych wyrobów, które nie bazują na Zasilacze buforowe ...... 27 omawiamy ofertę tych fi rm i trendy zaawansowanych technologiach UPS-DC...... 28 kształtujące rynek. i jednocześnie nie są na tyle duże, Akumulatory wanym uzupenieniem Ankietowani specjaliści zgodnie aby stwarzały problemy w transpor- oferty ...... 29 sygnalizowali w ankietach, że pol- cie. Najsłabsze oddziaływanie ci do- Zasilacze bezprzerwowe UPS ...... 29 ski rynek zasilania gwarantowane- stawcy mają w zasilaczach UPS du- Nie tylko zasilacze, ale cae systemy ...... 30 go z każdym kolejnym rokiem staje żej mocy, bo są to produkty zaawan- Rynek zasilania gwarantowanego...... 31 Zasilanie gwarantowane to czarna się coraz trudniejszy. Pojawia się na sowane techniczne, skomplikowane, magia? ...... 31 nim coraz więcej fi rm, o nastawie- ciężkie i duże od strony rozmiarów. Gówni odbiorcy ...... 32 niu wyłącznie handlowym, które nie W ostatnich kilku latach, gdy rynek Dostawcy systemów zasilania zapewniają odpowiedniego wspar- zmagał się ze spowolnieniem w go- gwarantowanego ...... 32 cia technicznego lub nawet konsul- spodarce, importerzy zaktywizowa- Czoowe rmy ipopularne marki ...... 33 tacji, a nastawione są na sprzedaż ta- li się znacznie, korzystając z tego, że Zestawienie wtabelach ...... 33 Raport

Coraz wiksza jest wiadomo uytkowni- cena stała się głównym kryterium se- lekcji produktu. Efekt tych procesów ków zwizana ze stratami wprzypadku przerwy jest taki, że niestety większość pro- duktów słabszej jakości psuje rynek wdostawie energii, ronie te liczba ekstremal- ze względu na niską cenę i nieświado- nych zjawisk pogodowych, wywoujcych spek- mość klientów końcowych co do zasa- dy funkcjonowania tego typu urządzeń. takularne awarie sieci energetycznych. Takie zda- Gdyby był to jedyny trend kształtu- rzenia, zwaszcza po nagonieniu wmediach, jący rynek zasilania w Polsce, sytuacja byłaby bardzo trudna, ale szczęśliwie zmieniaj wiadomo ibudz zainteresowa- ponieważ nieustannie przybywa sprzę- tu wymagającego podtrzymania lub nie tematyk zasilania gwarantowanego nie tylko stałego zasilania, per saldo całość bran- uspecjalistów. Skutek jest taki, e gwarantowa- ży jest rozwojowa. ne zasilanie zpodtrzymaniem bateryjnym wraz Co przeszkadza, a co pomaga? Warto przez chwilę skupić się na ze zdalnym monitoringiem staje si standardem czynnikach sprzyjających rozwojowi nie tylko waplikacjach krytycznych, ale take rynku i zjawiskach negatywnych dla tego biznesu. Poza wymienionym po- wzastosowaniach póprofesjonalnych wyżej wzrostem liczby urządzeń wy-

Tabela 1. Przegld ofert dostawców produktów do zasilania gwarantowanego

Nazwa rmy BNS EMU Delta Astat AG IT Arrow Amtek Camco Comex Dacpol Baterie Energy Conrad Anmaro Systems przemysowe UPS-y przemysowe / teleinformatyczne / / / / / / / / / / / / / Topologia: statyczna / dynamiczna / / / / / / / / / / / / / Urzdzenia dziaajce w topologii true on-line Moc wyjciowa: maa (<1 kW) / rednia (1–10 kW) / / / / / / / / / / / / / dua (>10 kW) Zasilanie: 1-fazowe / 3-fazowe / / / / / / / / / / / / / Obudowa z wysokim IP / serwisowany z przodu / / / / / / / / / / / / / Z moliwoci zimnego startu / z funkcj hot-swap / / / / / / / / / / / / / Praca równolega / zdalne sterowanie i nadzór / / / / / / / / / / / / / Zasilacze bezprzerwowe Zakres temperatur pracy lepszy od –20°...50° Moc wyjciowa: maa (<50 W) / rednia (50–250 W) / / / / / / / / / / / / / dua (pow. 250 W) Napicie wyjciowe: niskie (<10 V) / typowe / / / / / / / / / / / / / wysokie (pow. 30 V) Kilka napi wyjciowych Pene zabezpieczenia / chwilowa przecialno / / / / / / / / / / / / / Zakres temperatur pracy lepszy od –20°...50° Typ: liniowy / impulsowy / / / / / / / / / / / / / Impulsowy wysokosprawny (pow. 90%) Monitorowanie i sygnalizowanie stanu baterii Praca z rónymi bateriami / tryb szybkiego adowania / / / / / / / / / / / / / Test ywotnoci baterii i autodiagnostyka zasilacza Sygnalizacja stanu akumulatora / sygnalizacja awarii / / / / / / / / / / / / / Zasilacze buforowe i awaryjne Obudowa: metalowa / plastikowa / / / / / / / / / / / / / Obudowa szczelna / obudowa na szyn / / / / / / / / / / / / / Obudowa do zabudowy / zasilacz open-frame / / / / / / / / / / / / / Spalinowe / inne technologie generacji / / / / / / / / / / / / / Moce znamionowe: do 1 kW 1 kW...10 kW / powyej 10 kW / / / / / / / / / / / / /

Agregaty Stacjonarne / mobilne / / / / / / / / / / / / / Akumulatory kwasowo-oowiowe szczelne Akumulatory kwasowo-oowiowe otwarte Ni-MH / Ni-Cd / / / / / / / / / / / / / Li-Ion / Li-Polimer / / / / / / / / / / / / / Odporne na udary i wibracje / do niskich temperatur / / / / / / / / / / / / / Wersje do stref Ex / o wysokim prdzie rozadowania / / / / / / / / / / / / / Testery baterii i analizatory

Akumulatory i baterie Pakiety akumulatorowe / specjalizowane adowarki / / / / / / / / / / / / / Na zamówienie: pakiety akumulatorów / zasilacze / / / / / / / / / / / / / Projektowanie i wykonywanie systemów zasilajcych

Usugi Usugi uruchomieniowe i serwisowe / szkolenia / / / / / / / / / / / / /

24 Lipiec 2014 Elektronik Raport magających nieprzerwanego zasila- nia, liczy się też ogólny wzrost wy- magań i jakości, jakiej wymaga się od współczesnych urządzeń przemy- słowych. Coraz większa jest świado- mość użytkowników związana ze stra- tami w przypadku przerwy w dosta- wie energii, rośnie liczba ekstremal- nych zjawisk pogodowych, wywołują- cych spektakularne awarie sieci ener- getycznych. Takie zdarzenia, zwłaszcza po nagłośnieniu w mediach, zmienia- ją świadomość i budzą zainteresowa- nie tematyką zasilania gwarantowane- go nie tylko u specjalistów. Skutek jest taki, że gwarantowane zasilanie z pod- Rys. 1. Zestawienie wzrostów ispadków obrotów dla krajowych dostawców systemów trzymaniem bateryjnym wraz ze zdal- zasilania bezprzerwowego za lata 2011–2013 nym monitoringiem staje się standar- dem nie tylko w aplikacjach krytycz- W zakresie urządzeń dużej mocy zacją usług dostępnych w chmurze, roz- nych, ale także w zastosowaniach pół- czynnikiem napędowym jest budowa wojem Internetu i wzrostem szybkości profesjonalnych. nowych serwerowni. Wraz z populary- łączy telekomunikacyjnych, zwiększa ETA EST FDS EPS MPL MPL Ever Mur- OEM Elhurt Power Pulsar Polwat Farnell Elmark Orvaldi System Energy System Phoenix Contact Solution Merawex element14 relektronik Automatic Euro-Impex Imcon Intec Automatyka / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /

Elektronik Lipiec 2014 25 Raport

baterie litowe pojawiają się głównie w za- silaczach buforowych małej mocy. Do zasilaczy bezprzerwowych apli- kuje się także ultrakondensatory, które zwiększają chwilową moc, jaką mogą od- dać takie zasilacze, co zapobiega prze- wymiarowaniu UPS-ów i pozwala na za- pewnienie możliwości chwilowego prze- ciążania bez zmian w akumulatorach. Upowszechniają się także konstruk- cje modułowe, w których ułatwiono roz- budowę i zapewniono możliwość pra- cy równoległej przez dodawanie kolej- nych jednostek. Takie skalowalne sys- Rys. 2. Ocena stopnia konkurencji na rynku, aktualnych tendencji wkoniunkturze oraz pod- temy mają wiele zalet, bo pozwalają na sumowanie sytuacji na rynku na pocztku 2014 roku dla rynku zasilaczy bezprzerwowych stopniową rozbudowę systemu bez ko- nieczności ponoszenia od razu dużych się liczba obiektów infrastrukturalnych. silania gwarantowanego są akumulato- kosztów. Gdy moduły można wymie- W nich gwarantowane zasilanie to po ry kwasowo-ołowiowe, które niechętnie niać podczas pracy, takie funkcje za- prostu obowiązek, ale widać, że podob- ustępują miejsca chemii litowej, lżejszej, pewniają też łatwość serwisu. Sporo się ne instalacje pojawiają się w obiektach pojemniejszej, ale sporo droższej. Stąd dzieje w zakresie możliwości komuni- użyteczności publicznej, zakładach i to nie tylko przemysłowych, a nawet obiek- Tabela 2. Przegld ofert dostawców produktów do zasilania gwarantowanego tach, które nie pełnią funkcji strategicz- nej i mogłyby bez nich funkcjonować. Nazwa rmy

Wszystko zależy od inwestorów i ich po- TME Tatarek T-matic Stermag

dejścia do jakości. Weidmuller Wamtechnik Po stronie czynników negatywnych UPS-y przemysowe / teleinformatyczne / / / / / / poza wymienioną aktywnością tanich Topologia: statyczna / dynamiczna / / / / / / dostawców produktów azjatyckich, ogra- Urzdzenia dziaajce w topologii true on-line niczeniami w fi nansowaniu i cięciami Moc wyjciowa: maa (<1 kW) / rednia (1–10 kW) / / / / / / dua (>10 kW) kosztów, należy dopisać jeszcze wyso- Zasilanie: 1-fazowe / 3-fazowe / / / / / / kie ceny tych urządzeń związane m.in. Obudowa z wysokim IP / serwisowalny z przodu / / / / / / z kosztownym transportem akumulato- Z moliwoci zimnego startu / z funkcj hot-swap / / / / / / Praca równolega / zdalne sterowanie i nadzór / / / / / / rów, ich utylizacją oraz składowaniem Zasilacze bezprzerwowe Zakres temperatur pracy lepszy od –20°...50° zużytego sprzętu. Moc wyjciowa: maa (<50 W) / rednia (50–250 W) / / / / / / dua (pow. 250 W) Nowoci na rynku zasilania Napicie wyjciowe: niskie (<10 V) / typowe / / / / / / gwarantowanego wysokie (pow. 30 V) Kilka napi wyjciowych Wraz z kolejnymi generacjami urzą- Pene zabezpieczenia / chwilowa przecialno / / / / / / dzeń wchodzących na rynek zasilania Zakres temperatur pracy lepszy od –20°...50° gwarantowanego podnosi się spraw- Typ: liniowy / impulsowy / / / / / / ność, z jaką przetwarzają one energię. Impulsowy wysokosprawny (pow. 90%) Monitorowanie i sygnalizowanie stanu baterii Kiedyś 90% przy pełnej mocy wyjścio- Praca z rónymi bateriami / tryb szybkiego adowania / / / / / / wej wydawało się granicą trudną do po- Test ywotnoci baterii i autodiagnostyka zasilacza Sygnalizacja stanu akumulatora / sygnalizacja awarii / / / / / /

konania, dzisiaj takie współczynniki ma Zasilacze buforowe i awaryjne wiele produktów będących na rynku, a Obudowa: metalowa / plastikowa / / / / / / Obudowa szczelna / obudowa na szyn / / / / / / rekordy przesunęły się jeszcze o mini- Obudowa do zabudowy / zasilacz open-frame / / / / / / mum 5%. Wyższa sprawność przenosi Spalinowe / inne technologie generacji / / / / / / się na mniejsze wymiary urządzeń za- Moce znamionowe: do 1 kW silających i wagę lub większą moc do- 1 kW...10 kW / powyej 10 kW / / / / / / stępną w takiej samej obudowie. To tak- Agregaty Stacjonarne / mobilne / / / / / / że dłuższy czas podtrzymania zasilania Akumulatory kwasowo-oowiowe szczelne Akumulatory kwasowo-oowiowe otwarte z akumulatorów o tej samej pojemności, Ni-MH / Ni-Cd / / / / / / czyli same korzyści. Li-Ion / Li-Polimer / / / / / / Szybki postęp technologiczny w za- Odporne na udary i wibracje / do niskich temperatur / / / / / / kresie efektywnej konwersji energii elek- Wersje do stref Ex / o wysokim prdzie rozadowania / / / / / / Testery baterii i analizatory

trycznej równoważy trochę umiarkowa- Akumulatory i baterie Pakiety akumulatorowe / specjalizowane adowarki / / / / / / ne lub nawet słabe tempo rozwoju ryn- Na zamówienie: pakiety akumulatorów / zasilacze / / / / / / ku chemicznych źródeł prądu. Cały czas Projektowanie i wykonywanie systemów zasilajcych podstawowym elementem systemów za- Usugi Usugi uruchomieniowe i serwisowe / szkolenia / / / / / /

26 Lipiec 2014 Elektronik kacyjnych. Zasilacze bezprzerwowe zawsze miały mniejsze lub większe możliwości połączenia z komputerem, chociażby po to, aby zamknąć bezpiecznie system podczas długiej prze- rwy w zasilaniu. Ale z czasem zwykłe połączenie zamieniło się w możliwość zdalnego zarządzania wieloma zasilaczami i sys- temami przez sieć. Takie opcje nie tylko ograniczają koszty obsługi technicznej, ale i pozwalają na szybsze diagnozowanie potencjalnych problemów.

Zasilacze buforowe Poza UPS-ami na rynku zasilania gwarantowane funkcjo- nuje wiele produktów ukierunkowanych na wybrane aplikacje lub uzupełniające oferty, jak chociażby fi ltry sieciowe lub urzą- dzenia do kompensacji mocy biernej. Ale z pewnością drugim ważnym produktem są zasilacze buforowe, które współpracują z akumulatorem i pozwalają utrzymać dopływ energii do wyj- ścia przy braku zasilania sieciowego. W miarę jak w naszym otoczeniu rośnie liczba urządzeń i aplikacji elektronicznych związanych z infrastrukturą ko- munikacyjną, systemami bezpieczeństwa, monitoringu i kon- troli dostępu, oświetleniem, automatyką budynkową i innymi podobnymi obszarami, rośnie też potrzeba zapewnienia pod- trzymania zasilania. Wprawdzie jakość sieci energetycznych stale się poprawia, a modernizacje w branży energetyki spowodowały, że wyłą- czenia prądu nie są już dzisiaj tak częste jak dawniej, niemniej nie da się jednak uniknąć problemów wywoływanych przez pogodę albo celowe działanie. Systemy zasilania z podtrzyma- niem stają się coraz popularniejsze także dlatego, że są coraz dostępniejsze i tańsze.

Wprawdzie jako sieci energetycz- nych stale si poprawia, amoderni- zacje wbrany energetyki spowodo- way, e wyczenia prdu nie s ju dzisiaj tak czste jak dawniej, nie- mniej nie da si jednak unikn pro- blemów wywoywanych przez pogod albo celowe dziaanie. Systemy zasi- lania zpodtrzymaniem staj si coraz popularniejsze take dlatego, e s coraz dostpniejsze itasze

Książkowym przykładem takiego produktu jest zasilacz buforowy. Jest to typowa sieciowa jednostka zasilająca opar- ta na przetwornicy impulsowej, do której zapewniono moż- liwość dołączenia akumulatora. Przy obecności zasilania sieciowego jest on ładowany i utrzymywany w stanie goto- wości, po zaniku energia zgromadzona w ogniwach kiero- wania jest na wyjście. Ta ogólna idea przekłada się na wiele typów produktów do- stępnych na rynku i wykonań: w obudowie, w formie modułu do montażu w skrzynce instalacyjnej lub całkowicie bez obu- dowy, do montażu na szynie, z wbudowanym akumulatorem Raport

Piotr Jasiski energii elektrycznej dla wielu odbior- nie, powszechnie stosuje si pocze- Dacpol ców inwestycja wzasilanie awaryjne nie UPS-ów zagregatami. Wprzypadku jest koniecznoci. zaniku zasilania jako pierwszy zadzia- a zasilacz UPS, który peni swoj funk- Jakie rozwizania systemów zasila- cj do momentu uruchomienia agrega- nia bezprzerwowego spotyka si na tu prdotwórczego. Takie rozwizania rynku? spotyka si na rynku coraz czciej. Najprostsze rozwizania bazuj na zasi- laczach awaryjnych UPS, które ener- Jakie nowoci warte s zauwaenia? gi czerpi zakumulatorów (zazwy- W ostatnim czasie na popularnoci Jakie s gówne czynniki sprzyja- czaj kwasowo-oowiowych). Ich wad zyskuj rozwizania hybrydowe cz- jce rozwojowi rynku zasilania jest do krótki moliwy do uzyska- ce ze sob odnawialne róda energii bezprzerwowego? nia czas podtrzymania ikonieczno zgeneratorami. Ogniwa fotowoltaiczne Rynek urzdze zasilania awaryjne- wymiany akumulatorów co kilka lat. lub turbiny wiatrowe doadowuj bateri go wPolsce wostatnim czasie ulega Niewtpliwym plusem jest zkolei szyb- akumulatorów wodpowiednich dla ich szybkiemu rozwojowi. Istnieje coraz ko zadziaania, wwikszoci nowo- pracy warunkach, co umoliwia ograni- wicej firm czy instytucji, które nie czesnych rozwiza niezauwaalna dla czenie pracy generatora, czyli wrezul- mog sobie pozwoli na utrat zasila- podczonych urzdze. Rozwizaniem tacie obnia koszty jego utrzymania. nia. atwo sobie wyobrazi, jakie kosz- umoliwiajcym dugie podtrzymanie Wprzypadku rozwiza hybrydowych ty moe nie za sob utrata niezapi- jest zastosowanie agregatów prdo- bardzo wanymi elementami systemu sanych danych bd unieruchomie- twórczych. Te zkolei potrzebuj s przetwornice, czyli inwertery, ado- nie linii produkcyjnej, nie wspominajc wzgldnie sporo czasu na rozruch, warki iregulatory adowania. Wane ju ozaniku zasilania wszpitalach np. wymagaj czstych okresowych prze- jest, aby ich moce dostosowane byy podczas operacji. Pomimo coraz lep- gldów i nietaniego przecie pali- do wymaga uytkownika, a sprawno szej jakoci energii dostarczanej zsieci wa. Aby umoliwi szybkie przecza- bya jak najwiksza, co ogranicza straty icoraz rzadszych przerw wdostawach nie ijednoczenie dugie podtrzyma- podczas przetwarzania energii.

lub z ogniwami dołączanymi do zasila- troli stanu akumulatora z kontrolkami, czony do wyjścia akumulator ma spo- cza. Często obudowa zasilacza ma wy- czasem dostępny jest też interfejs ko- ro zalet – zapewnia dużą moc chwilową dzielone zatoki pozwalające na montaż munikacyjny z możliwością zarządza- i znacznie upraszcza konstrukcję zasi- 1–2 akumulatorów, przez co całość two- nia. Drugą cechą charakterystyczną jest lacza, dzięki czemu w obudowie więcej rzy gotową jednostkę. Niekoniecznie też to, że typowy zasilacz buforowy ma jed- miejsca jest dla akumulatorów. konstrukcja musi bazować na zasilaczu no napięcie wyjściowe o wartości po- impulsowym – wiele jednostek mniejszej wiązanej z napięciem znamionowym UPS-DC mocy opiera się na klasycznym transfor- akumulatora. Na dodatek nierzadko jest Podobne własności przy lepszych pa- matorze sieciowym – liczba wariantów to napięcie niestabilizowane, bowiem rametrach i funkcjonalności w porów- funkcjonujących obok siebie jest spora, akumulator dołącza się wprost do za- naniu z zasilaczami buforowymi dają dzięki czemu bez problemu daje się do- cisków wyjściowych. Wybrane mode- zasilacze UPS-DC. Taką nazwą określa brać najbardziej pasujące rozwiązanie. le mają napięcie wyjściowe regulowane się często zasilacze buforowe dostarcza- Charakterystyczną cechą zasilacza stabilizatorem LDO o wartości mniej- jące stabilizowanego napięcia wyjścio- buforowego jest układ ładowania i kon- szej, niż dają ogniwa. Niemniej dołą- wego o mocy dochodzącej do ok. 500 W. Jednostki te mają znacznie rozbu- dowaną część odpowiadającą za współ- pracę z akumulatorem. Ich ładowarka pozwala na ładowanie szybkie ogniw i nierzadko obsługuje różne typy aku- mulatorów. Dodatkowo testowany jest stan baterii, także w zakresie dostęp- nej pojemności, gdyż wraz z kolejnymi cyklami ładowania i rozładowywania i latami pracy stale się zmienia. W za- silaczach UPS-DC napięcie wyjściowe jest stabilizowane za pomocą wysoko- sprawnej przetwornicy, co rozszerza obszar ich zastosowań. Mają one z re- guły znacznie większą moc od opisa- nych wcześniej jednostek i pozwalają na współpracę z akumulatorami o znacz-

28 Lipiec 2014 Elektronik Raport

Rys. 3. Struktura obrotów dostawców zasilania gwarantowanego – Rys. 4. Cz obrotów, jakie rmy osigaj zzasilania gwaran- okoo jednej trzeciej rm ma sprzeda przekraczajc 10 mln zo- towanego – 46% rm uzyskuje znich maksymalnie 10% swo- tych rocznie, podobnie rm znajduje si wkategorii do 100 tys. z jej sprzeday nej pojemności. Pozwala to dobierać nowić główne źródło energii. Elektrolit pów. Gdy bezprzerwowa dostawa ener- czas podtrzymania zasilania przez wy- uwięziony jest w macie szklanej znajdu- gii o odpowiednich parametrach sta- bór odpowiedniego akumulatora. jącej się między płytami. Niska rezystan- je się wymaganiem podstawowym, na- cja wewnętrzna umożliwia pobór prądu turalnym wyborem jest UPS online. Akumulatory wanym chwilowego o dużej wartości, co przy- Niezależnie od pracy sieci zasilającej, uzupenieniem oferty daje się przy współpracy np. z silnikami. dostarcza on energię o wysokiej jako- Omawiajc bran UPS-ów przemyso- Akumulatory tego typu znajdują zasto- ści (pozbawioną zaburzeń sieciowych), wych, wspomnie naley o akumulatorach sowanie w zasilaczach buforowych, w za- a w razie awarii bezprzerwowo przełącza oraz bateriach, które take stanowi istot- silaniu awaryjnym, UPS-ach, itp. Jeżeli się na pracę z baterii. Aplikacje o mniej ny element systemów zasilania gwaran- zaś chodzi o mniejsze ogniwa, to sytuacja krytycznych wymaganiach mogą z kolei towanego. W przemyśle często stosowa- jest analogiczna jak w przypadku urzą- korzystać z tańszych rozwiązań typu of- ne są szczelne akumulatory bezobsługo- dzeń konsumenckich – wykorzystuje się fl ine lub pośredniej wersji tego urządze- we VRLA (Valve Regulated Lead-Acid tutaj przede wszystkim akumulatory li- nia z tzw. interaktywną linią sieciową. Battery), które wykonywane są w jednej towo-jonowe. Stosuje się je w zasilaczach W skład większości UPS-ów, niezależ- z dwóch technologii: AGM oraz żelowej. buforowych małej mocy, wersjach prze- nie od ich wielkości i topologii, wcho- Dzięki swoim zaletom (długi czas pracy, znaczonych do pracy w niskich tempera- dzą akumulatory, ładowarka i przetwor- odporność na wibracje, niska rezystan- turach oraz tam, gdzie potrzebne są do- nica zamieniająca niskie napięcie sta- cja wewnętrzna, brak konieczności pracy bre parametry długoterminowe. łe w przemienne. Różnice między to- w pozycji pionowej) oraz właściwościom pologiami dotyczą tego, czy przetwor- eksploatacyjnym, takim jak brak koniecz- Zasilacze bezprzerwowe UPS nica pracuje cały czas, czy jest załącza- ności częstego uzupełniania elektrolitu, Zasilacze bezprzerwowe UPS są sto- na podczas awarii. Cechą UPS-a online akumulatory te powszechnie zastępują sowane przede wszystkim w centrach jest podwójna konwersja, z sieci do na- tradycyjne, otwarte wersje kwasowe. danych, systemach komunikacyjnych, pięcia akumulatora i dalej z powrotem Elektrolit w akumulatorach żelowych w energetyce i przemyśle. Na ryn- na sieć. Dzięki temu przetwornica zasi- ma formę żelu. Lepiej odprowadzają one ku dostępne są urządzenia różnych ty- la obciążenie czystym i dokładnie przez ciepło i są bardziej odporne na wstrzą- sy i wibracje. Najważniejszą zaletą aku- mulatorów żelowych jest odporność na głębokie rozładowania. Wszystkie te ce- chy sugerują ich zastosowanie do pracy cyklicznej (ładowanie-rozładowanie). Akumulatory żelowe stosuje się głównie w aplikacjach mobilnych, gdzie stano- wią główne źródło energii, rzadziej do pracy buforowej w dużych systemach zasilania awaryjnego. Akumulatory zbudowane w techno- logii AGM (Absorbed Glass Mat), które mają elektrolit uwięziony w macie szkla- nej znajdującej się między płytami, do- skonale nadają się do pracy buforowej. Oznacza to, że cały czas ładowane są nie- wielkim prądem, a w przypadku zani- Rys. 5. Zestawienie kryteriów selekcji oferty handlowej, które s wnajwikszym stopniu bra- ku energii przez krótki czas mogą sta- ne pod uwag przy wyborze dostawcy. Na samej górze znalaza si cena

Elektronik Lipiec 2014 29 Raport

Konrad Gurtat nie ycia ludzkiego. Rozwojowi sprzyja- Jaka jest konkurencja na rynku wob- AG IT Project j take przepisy wymagajce od insty- szarze zasilania gwarantowanego? tucji publicznych, finansowych iszpita- O klienta na rynku polskim walczy bar- li stosowania systemów zasilania gwa- dzo wielu producentów zasilaczy UPS, rantowanego. ale jeli wemiemy pod uwag pro- ducentów oferujcych gam profe- Jakie s najwaniejsze cechy brane sjonalnych zasilaczy wpenym zakre- pod uwag przy kupnie zasilaczy sie mocy (1–400 kVA) iwsparcie ser- bezprzerwowych ibuforowych? wisowe, to liczba liczcych si pro- Jakie zjawiska rynku zasilaczy bez- Osoby odpowiedzialne za zakupy ducentów skraca si do kilkunastu. przerwowych ibuforowych wPolsce winstytucjach pastwowych iduych Cz znich to marki zugruntowan warto dostrzec? firmach zazwyczaj maj znikom wiedz pozycj na rynku od kilkunastu lat, ale Rynek zasilaczy bezprzerwowych roz- na temat zasilaczy UPS iwtym przypad- druga cz to nowi producenci, któ- wija si wraz ze wzrostem zaintere- ku decydujcym czynnikiem jest cena rzy zaistnieli dopiero kilka lat temu. sowania klientów a take ich wymo- oprócz podstawowych wymaga typu: Stali gracze bazuj na sprawdzonej gów. Wostatnich latach mona zaob- moc, czas autonomii ikilka innych para- iznanej marce, natomiast nowi próbu- serwowa wiksz wiadomo klien- metrów wyrywkowo spisanych zkart j zdoby rynek cen lub parametra- tów wzakresie koniecznoci zastoso- katalogowych. Drug grup klientów s mi, na czym mog skorzysta klien- wania systemu zasilania gwarantowa- osoby techniczne majce kompetencje ci. Dostaj oni sprzt równie dobry, nego. Szkoda tylko, e wikszo klien- do dokonywania zakupów. Wtym przy- jak wprzypadku znanych marek, ale tów zostaje uwiadomiona po powanej padku sytuacja wyglda znacznie lepiej, watrakcyjniejszej cenie. Wprzypadku awarii zasilania istratach tym spowo- gdy decydujc rol odgrywaj para- maych firm da si równie zauway dowanych. Zasilacz UPS sta si pod- metry techniczne ifunkcje zasilacza, wiksz dbao osatysfakcj klienta. stawowym elementem wszelkich syste- awdalszej kolejnoci cena. Due zna- Tak wic konkurencja na rynku zasi- mów IT, przemysowych, medycznych, czenie ma dowiadczenie takiej osoby laczy UPS jest bardzo silna, na czym gdzie nawet chwilowy zanik zasilania wstosunku do dotychczas uytkowane- korzystaj klienci, majc do wyboru powoduje powane straty lub narae- go sprztu, producenta. szerok gam produktów.

UPS stabilizowanym napięciem prze- silanie obciążenia jest przełączane prze- posażone w system stabilizacji napięcia miennym. Oprócz tego w prostowniku kaźnikiem na przetwornicę i akumula- zmiennego, co poprawia ich parametry. jest dokonywana korekcja współczynni- tor. Spowodowana tym przerwa może Rozwiązania te nazywa się z interaktyw- ka mocy, przez co UPS online jest w isto- trwać typowo kilka milisekund. ną linią i bazują one na transformatorach cie też fi ltrem, który chroni urządzenia Według operatorów wrażliwych urzą- obniżająco-podwyższających lub fer- przed zakłócającymi wpływami sieci dzeń UPS offl ine nie spełniają wymagań rorezonansowych. Utrzymują napięcie energetycznej, optymalizując równocze- jakości zasilania. Nie kompensują one wyjściowe nawet z dokładnością do ±3% śnie obciążenie w stosunku do sieci. wahań napięcia, a na każde przekrocze- przy zmianach wejściowego od –40% do W UPS-ie offl ine w trakcie normal- nie dopuszczalnych granic muszą reago- +20%, ograniczają też zaburzenia nad- nej pracy obciążenie jest zasilane bez- wać natychmiastowym przełączeniem. chodzące z sieci. Ale ich główną zale- pośrednio z sieci energetycznej, przez co Jeżeli stabilność napięcia sieci jest nie- tą jest łagodzenie przełączeń zasilania napięcie na obciążeniu nie jest stabilizo- wysoka lub dopuszczalne granice usta- dzięki zgromadzonej energii magnetycz- wane ani fi ltrowane. Gdy napięcie zasila- lone wąsko, przełączenia mogą być czę- nej, co częściowo upodabnia skutki ich nia wykracza poza ustalone granice, za- ste. Istnieją jeszcze UPS-y offl ine, wy- działanie do działania UPS-ów online. Typów UPS-ów dostępnych na rynku jest wiele, bo do tego podstawowego po- działu trzeba dodać szereg technologii własnościowych poszczególnych produ- centów, którzy tworzą własne wersje sys- temów konwersji, zbliżone funkcjonal- nie, w jednym miejscu lepsze, w innym gorsze, ale z pewnością pozwalające na nazwanie ich jakimś mało zrozumiałym określeniem i na opatentowanie.

Nie tylko zasilacze, ale cae systemy Coraz częściej termin zasilania gwa- rantowanego odnosi się nie do pojedyn- czych jednostek, ale do całych systemów

30 Lipiec 2014 Elektronik Raport obejmujących wiele różnych elementów. Przykładem może być zasilacz UPS połączony z generatorem spalinowym, któ- ry przedłuża okres podtrzymania zasilania. Czasami buduje się też układy z dwoma sekcjami zsynchronizowanych syste- mów z UPS, które podłączone są do odpowiednich przełącz- ników i zapewniają bardzo wysoki poziom dostępności ener- gii elektrycznej. Spalinowe agregaty prądotwórcze są ważnym elementem szpitali, systemów transportu publicznego i wielu innych strategicznych miejsc. Takie urządzenia o mocach od kilku kVA do wersji na zakres MVA produkują i dystrybuują m.in. CES, Eaton Power Quality i inne. Elementem uzupełniającym systemy są wreszcie narzędzia sprzętowe i programowe do komunikacji zapewniające perso- nelowi utrzymania ruchu zdalne monitorowanie pracy urzą- Rys. 6. Wrankingu najwaniejszych odbiorców dla sektora zasila- dzeń poprzez system nadrzędny. Dostawcy działający na ryn- nia gwarantowanego od strony wartociowej zdecydowanie domi- ku oceniają, że klienci coraz częściej poszukują kompleksowej nuj przemys iIT oferty. Dotyczy to szczególnie UPS-ów przemysłowych – o ile jeszcze kilka lat temu były one często kupowane osobno, a do niu, zasłaniając się tajemnicą. Generalnie zasilacze bezprzer- tego odbiorca dobierał baterie, rozdzielnice i pozostałe elemen- wowe są urządzeniami stosunkowo drogimi, zwłaszcza jed- ty od innych dostawców, o tyle obecnie coraz częściej nabywa je nostki o dużej mocy, przez co należy domyślać się, że niewiel- „z jednej ręki”. Jest to o tyle istotne, że UPS stanowić może jedy- ka sprzedaż dotyczy handlu uzupełniającego w zakresie aku- nie część kompletnego systemu pod względem wartościowym. mulatorów i prostych zasilaczy buforowych. Firm, dla których omawiana tematyka nie jest wąską i główną specjalizacją, jest Rynek zasilania gwarantowanego w tym opracowaniu dość dużo – zgodnie z danymi na rysun- Urządzenia zasilania gwarantowanego trafi ają na wiele róż- ku 4 dla aż 46% fi rm zasilanie gwarantowane i związane z nim nych rynków i aplikacji. Ogólnie produkty te mają szerokie produkty to drobny dodatek do większej całości. spektrum zastosowań, przez co należy przypuszczać, że ich sprzedaż powinna charakteryzować się tempem wzrostu słabo Zasilanie gwarantowane to czarna magia? powiązanym z tym, co dzieje się w gospodarce. Zwykle w ta- Duża konkurencja na rynku, wielu dostawców tytułowych kich warunkach zła koniunktura w jednym sektorze wyrów- produktów, w tym także sprzedawców tanich jednostek da- nywana jest lepszą w innym i odwrotnie. Z kolei duża licz- lekowschodnich, powodują razem, że zestawienie najważ- ba dostawców omawianych produktów na rynku prowadzi do niejszych kryteriów handlowych branych przez klientów pod zaostrzenia konkurencji i ogranicza roczne wzrosty sprzeda- uwagę przy wyborze dostawcy jest pod silnym wpływem ceny ży na niewielkim poziomie. Na rysunku 1 pokazano zestawie- (rys. 5). W świetle powyższych rozważań nie można uznać tego nie wzrostów i spadków obrotów dla dostawców urządzeń za- za zaskoczenie, niemniej zgodność ocen uzyskanych w ankie- silania gwarantowanego. Wykres potwierdza to, że zmiany po- tach co do jej wpływu na omawianą branże była bardzo duża. między kolejnymi latami są niewielkie, co uwiarygodnia tezę Prawie wszyscy specjaliści byli takiego zdania, co przekonu- o szerokich możliwościach aplikacyjnych. Ale jednocześnie je, że niestety ten dyktat może mieć wiele negatywnych na- maksymalne wskaźniki wzrostu są dość wysokie, co mogło- stępstw. Widać już je nawet na tym samym rysunku, bo ja- by sugerować, że konkurencja na rynku nie determinuje rela- kość wykonania poleciała w dół z typowej pozycji 2–3 gdzie cji. Faktem jest, że dla każdego kolejnego roku słupki wygląda- mamy w aż na pozycji 8. Ale za to wysoko oceniono kompe- ją nieco gorzej, ale nie na tyle, żeby ułożyły się one w jakiś wy- tencje techniczne dostawcy, co może mówić, że pojęcie zasi- raźny trend. Prawdopodobnie dobry rok 2011 wynikał z przy- lania gwarantowanego dla wielu klientów jest niestety tajem- gotowań do mistrzostw Euro 2012, a kolejne lata są po prostu nicą. Wiele technologii, produktów, dostępnych alternatyw- odreagowaniem po tym okresie. nych rozwiązań skutkuje niewielką orientacją klientów, czę- Na rysunku 2 pokazano wykres ilustrujący sytuację na po- stymi brakami w wiedzy i słabą możliwością weryfi kacji tego, czątku 2014 roku, tendencje w koniunkturze i ocenę stopnia co mówią sprzedawcy. To tylko pozornie korzystna sytuacja, konkurencji. Ilustracja potwierdza, że na rynku nie widać na razie odbicia i widoczny trend to niestety niewielki spadek sprzedaży. 25% ankietowanych uważa, że jest coraz gorzej, je- śli chodzi o sprzedaż, ale jednocześnie 41% uważa, że koniunk- tura na rynku jest lepsza niż wcześniej. Oznacza to, że trendy rynkowe nie oddziaływają jednakowo na wszystkich i przy du- żej konkurencji, którą aż 41% oceniło jako bardzo silną, część fi rm jest po prostu brutalnie wypychana z rynku. Jeśli chodzi o obroty osiągane przez dostawców to przybliżo- ny rozkład pokazany został na rysunku 3. Blisko jedna trzecia fi rm ma sprzedaż przekraczającą 10 mln zł rocznie i tyle samo mniej więcej niewielką, do 100 tys. zł. Ale w rzeczywistości ta Rys. 7. Odbiorcami systemów zasilania bezprzerwowego s naj- pierwsza grupa jest zapewne większa, bo duże fi rmy odmawia- czciej klienci kocowi iintegratorzy zwizani zprzemysem oraz ją podawania takich informacji w ankiecie, nawet w przybliże- rmy dystrybucyjne

Elektronik Lipiec 2014 31 Raport

Tabela 3. Dane kontaktowe do rm Nazwa rmy Siedziba Telefon E-mail WWW Marki dystrybuowane lub wasne AG IT Project Borki 81 440 39 17 [email protected] www.agitproject.pl AGPower, Ever, APC Amtek Warszawa 22 866 41 40 [email protected] www.amtek.pl Traco Power Anmaro Rzeszów 22 378 17 49 [email protected] www.anmaro.pl Makelsan, Kert Arrow Electronics Warszawa 22 558 82 82 salesof [email protected] www.arroweurope.com FSP Astat Pozna 61 848 88 71 [email protected] astat.com.pl Delta Elektrik, Adel System Baterie Przemysowe Warszawa 22 877 54 96 [email protected] www.baterie.com.pl Yuasa, BPower BNS Katowice 32 250 45 42 [email protected] bns.com.pl Mean Well, Cotec Camco P.I.W. Warszawa 22 633 37 29 [email protected] www.camco.com.pl Gamatronic, Starkstrom, Inform Comex Gdask 58 556 13 13 [email protected] www.comex.com.pl Cover Energy Conrad Electronic Kraków 12 622 98 22 [email protected] www.conrad.pl Voltcraft Dacpol Piaseczno 22 703 51 00 [email protected] www.dacpol.eu Delta Energy, Victron Energy Delta Energy Systems Warszawa 22 335 26 00 [email protected] www.deltapowersolutions.com Delta ES Elhurt Gdask 22 554 08 00 [email protected] www.elhurt.com.pl Phoenix Contact, Friwo, Mean Well Elmark Automatyka Warszawa 22 541 84 60 [email protected] www.elmark.com.pl Mean Well EMU Gdask 58 344 04 01 [email protected] www.emu.com.pl Uropower, Acumax, Kobe EPS System Trzebinia 32 623 66 88 [email protected] www.epssystem.pl Astrid EST Energy Otwock 22 779 09 00 [email protected] estenergy.pl GE, Legrand, Delta ES ETA sp. pracy Pozna 61 841 00 73 of [email protected] www.eta.com.pl ETA Euro-Impex Marketing Kraków 12 421 95 51 [email protected] www.euroimpex.krakow.pl APC, Riello, Eaton, Siemens Ever Swarzdz 61 650 04 25 [email protected] www.ever.eu Ever Farnell element14 Kraków 00 800 121 29 67 [email protected] pl.farnell.com Omron, Honeywell, NKK Switches MPL Power, Global Leader Power, FDS System Rybnik 32 440 09 70 [email protected] www.e-zasilacze.pl MW Power Imcon-Intec Gliwice 32 231 66 02 [email protected] www.imcon.pl Imcon-Intec Merawex Gliwice 32 239 94 00 [email protected] www.merawex.com.pl Merawex, Salicru, Mixpo, CyberPower MPL Power Elektro Gliwice 32 440 08 50 [email protected] www.mplpower.pl Delta Power, Global Leader, MeanWell Murrelektronik Katowice 32 730 00 20 [email protected] www.murrelektronik.pl Murrelektronik OEM Automatic Warszawa 22 863 27 22 [email protected] www.oemautomatic.pl Puls Orvaldi Power Protection Warszawa 71 347 28 20 [email protected] www.orvaldi.com.pl Orvaldi Phoenix Contact Dugoka 71 398 04 10 [email protected] www.phoenixcontact.pl Phoenix Contact Polwat Gliwice 32 279 43 91 [email protected] polwat.com.pl Polwat Power Solution Rybnik 32 442 81 11 [email protected] www.psolution.eu MPL Group, Global Leader, MW Power Pulsar apczyca 14 610 19 40 [email protected] www.pulsar.pl Pulsar Stermag Wrocaw 71 718 33 24 [email protected] www.stermag.pl Siemens, Phoenix Contact Tatarek – Wrocaw 71 373 14 88 [email protected] www.tatarek.com.pl Tatarek Zakad Elektroniczny T-matic Biaystok 857 489 150 [email protected] sklepautomatyka.com.pl Idec, Puls, MeanWell Transfer Multisort ód 42 645 54 00 [email protected] www.tme.pl Mean Well, Merawex, Siemens Elektronik Wamtechnik Warszawa 22 701 26 00 of [email protected] www.wamtechnik.pl Panasonic, SSB Battery, BAE Weidmuller Warszawa 22 510 09 40 [email protected] www.weidmuller.pl Weidmuller

bo niestety w dzisiejszych czasach biz- monitoringu i bezpieczeństwa. Reszta Dostawcy systemów zasilania nes bazuje na długotrwałych i dobrych branży i sektorów ma znacznie słabsze gwarantowanego relacjach z klientami, a nie jednorazo- znaczenie od strony wartościowej, łącz- Szeroki i przekrojowy rynek powo- wych kontraktach. Zestawienie z rysun- nie z energetyką. To zapewne dlatego, duje, że obecni na nim dostawcy tworzą ku 5 potwierdza, że z edukacją klientów że w energetyce z uwagi na duże moce kilka wyraźnie wydzielonych segmen- nie jest najlepiej i ma to negatywne prze- stawia się raczej na to, aby awarii zasi- tów, które nierzadko są od siebie na tyle łożenie na rynek zasilania gwarantowa- lania było jak najmniej, bo podtrzyma- odległe, że fi rmy te ze sobą nie konkuru- nego w Polsce. nie zasilania jest wyjątkowo kosztow- ją. Stąd przegląd dostawców musi tę spe- ne. Ubocznym skutkiem tych działań cyfi kę uwzględniać. Gówni odbiorcy jest małe znaczenie rynku konsumenc- W zakresie zasilaczy UPS średniej i du- Patrząc na rynek od strony warto- kiego, bo po co się zabezpieczać, sko- żej mocy do zastosowań w IT i przemyśle ściowej, widzimy, że największymi od- ro awarii jest dzisiaj znacznie mniej niż na rynku mamy kilku polskich produ- biorcami produktów zasilania gwaran- np. dekadę temu. centów – jak na przykład Medcom, CES, towanego jest przemysł, gdzie urządze- Uzupełnieniem powyższych rozważań Ever i APS Energia oraz szereg fi rm za- nia te wspierają niezawodne działanie jest zestawienie z rysunku 7 ilustrujące, granicznych – Schneider Electric (APC), systemów automatyki, oraz w nieco jaki typ przedsiębiorstw stanowią klienci Delta Energy Systems, Eaton (Power- mniejszym stopniu IT i telekomunikacji nabywający UPS-y i zasilacze buforowe. ware), Emerson, Gamatronic, Socomec, jak serwerownie i systemy infrastruktu- Trzy główne grupy tworzą klienci koń- GE i inne. Firmy te, oprócz dostarcza- ry teleinformatycznej (rys. 6). Na trze- cowi i integratorzy z obszaru przemysło- nia samych produktów, stawiają na za- cim miejscy sklasyfi kowano infrastruk- wego oraz dystrybutorzy odsprzedający oferowanie klientom rozszerzonego pa- turę obiektów, a więc głównie systemy zasilacze dalej. kietu usług związanych z opracowywa-

32 Lipiec 2014 Elektronik Raport niem projektów, oferowaniem komplet- nych systemów zasilających oraz wdro- żeniami. Struktura sprzedaży dla tej gru- py jest uwikłana, bo fi rmy te działają na rynku samodzielnie, obsługując zwykle największych klientów i wspierają stra- tegiczne projekty integratorów, plus do- datkowo mają swoich dystrybutorów/re- sellerów, ukierunkowanych na sektory rynku lub obsługujących mniejsze zamó- wienia. Często też dystrybutorzy to fi r- my integracyjno-usługowe zajmujące się projektowaniem i wykonywaniem syste- mów zasilania bezprzerwowego, jak AG IT Project, Anmaro, Camco, Comex. Zasilacze UPS dostępne są też w fi r- mach oferujących komponenty i syste- Rys. 8. Najpopularniejsze marki rynkowe zobszaru zasilania gwarantowanego my automatyki, komputery przemysło- we i podobne urządzenia oraz u róż- jak Dacpol, Astat, Elmark, Elhurt, BNS. i wzajemnych relacji jest zawiły i wydaje nych dystrybutorów, jak Siemens, Ich dostawcami są także fi rmy katalo- się, że inne ujęcia tego rankingu byłyby Phoenix Contact, Weidmüller lub Murr- gowe: TME, Farnell element14, Conrad mniej czytelne. Oglądając wykres warto elektronik. W zakresie zasilaczy UPS Electronics. Zasilacze buforowe oraz spe- pamiętać, że marka APC od ponad 7 lat małej mocy do zastosowań biurowo-do- cjalistyczne jednostki zasilające współpra- należy do koncernu Schneider Electric. mowych na rynku mamy dwóch krajo- cujące z akumulatorami wytwarza też kil- wych producentów – spółdzielnie ETA ku naszych krajowych producentów, jak Zestawienie wtabelach i Fideltronika. Jednostki tego typu mają Merawex, Polwat, Pulsar i kilka innych. Wybór systemu zasilania gwaranto- w ofercie ponadto fi rmy znane na rynku Poza typowymi i popularnymi systemami wanego to z pewnością niełatwe zada- przemysłowym, jak APC, Eaton, Ever. zasilania bezprzerwowego rynek uzupeł- nie wymagające dobrego rozeznania Z kolei zasilacze buforowe współpra- niają też specjalizowani dostawcy akumu- w ofercie rynku, znajomości szczegółów cujące z akumulatorami i wersje rozbu- latorów i pakietów jak np. Wamtechnik technicznych i wreszcie własnych po- dowane pełniące funkcję opisywaną jako lub EMU, a także dostawcy systemów trzeb. Zestawienia, które prezentujemy UPS-DC znaleźć można w ofertach wie- zasilania dla potrzeb rynku energii od- w tabelach, mają na celu ułatwić ogólną lu firm dystrybucyjnych związanych nawialnej. Urządzenia te współpracują orientację w ofercie rynku i pozwolić na z automatyką przemysłową i elektroniką, z akumulatorami i mają funkcjonalność wstępną selekcję dostawców, np. po to, zbliżoną do tradycyjnych rozwiązań zasi- aby w kolejnym kroku móc przejść do lania gwarantowanego. Przykładem może szczegółowych pytań ofertowych. być oferta fi rmy Victron w Dacpolu pre- Stąd tabele 1–2 zawierają listę najpo- Inne materiay o tematyce zentowana na stronie 34. pularniejszych na rynku produktów do pokrewnej do systemów zasilania gwarantowanego w podziale zasilania wpoprzednich Czoowe rmy ipopularne na cztery główne kategorie (UPS-y, za- numerach „Elektronika” marki silacze buforowe, agregaty, akumulatory Raporty Na rysunku 8 przedstawiamy wykres i usługi), a w tabeli 3 prezentujemy dane Przekaniki elektromagnetyczne chmurkowy prezentujący najpopular- kontaktowe wraz z listą reprezentowa- – EL 01/2014 niejsze marki związane z rynkiem za- nych marek. Zcza silnoprdowe – EL 09/2012 silania gwarantowanego. Bazą do tego Robert Magdziak Przeczniki, przyciski i klawiatury zestawienia były redakcyjne ankiety, – EL 08/2012 w których pytaliśmy specjalistów o to, Zcza sygnaowe – EL 02/2012 Tabela 4. Plan raportów „Elektronika” jakie ich zdaniem fi rmy dystrybucyjne na najblisze miesice Teksty techniczne i producenci są najbardziej znani i mają Miesic Temat raportu Wysoko sprawne przetwornice najsilniejszą pozycję na rynku. Ponieważ Ochrona przepiciowa DC-DC – trendy ukadowe – EL 02/2014 w przypadku omawianego sektora kla- Sierpie 2014 i elektromagnetyczna Zasilacze staj si bardziej cyfrowe syczne podziały na producentów lub – materiay i podzespoy – EL 07/2013 dystrybutorów albo marki zagraniczne Wrzesie 2014 Jako energii elektrycznej Niezawodno ibezpieczestwo i krajowe był wyjątkowo trudny, osta- akumulatorów – EL 07/2013 Padziernik 2014 Wywietlacze Jak redukowa zaburzenia tecznie powstał wykres bez podziału, wimpulsowych ukadach obejmujący wszystkich. Wiele fi rm za- zasilajcych? – EL 05/2013 granicznych ma swoje biura lokalne Zasilacze bezprzerwowe – kon guracje w Polsce, przez co ich rola jest dwoja- Źródłem wszystkich danych przedstawio- nych w tabelach oraz na wykresach są wyniki iwaciwoci – EL 01/2013 ka, nierzadko producenci łączą wytwa- uzyskane w badaniu ankietowym przeprowa- Wymienione teksty s dostpne na rzanie jednostek zasilających z uzupeł- dzonym wśród dostawców systemów zasilania naszym portalu: www.elektronikab2b.pl niającą dystrybucją. Układ powiązań gwarantowanego w Polsce.

Elektronik Lipiec 2014 33 Raport | Prezentacje

Uniwersalne rozwizania zasilajce dla systemów PV

artykule przedstawione są cha- 12-woltowym przy zakresie napięć wej- rakterystyki nowych produktów ściowych 9,5–17 V, druga z 24-woltowym W przeznaczonych do systemów fo- (19–33 V). towoltaicznych, magazynowania energii Wyjściowe napięcie przemienne z in- oraz podtrzymania zasilania fi rmy Victron wertera ma napięcie 230 VAC stabilizowane Energy – wiodącego holenderskiego produ- z dokładnością 2%, nominalna moc wyj- centa takich rozwiązań. ściowa dla obu urządzeń wynosi 1200 W. Warto zauważyć, że inwerter może być EasySolar przeciążany chwilowo aż do 3 kW, co po- EasySolar to kompletne rozwiązanie do zwala na bezproblemowe sterowanie od- systemów fotowoltaiki umieszczone w jednej biorników pobierających duży prąd rozru- obudowie. Po podłączeniu baterii akumu- chowy. Pozostałe parametry inwertera też latorów i ogniw fotowoltaicznych urządze- są bardzo korzystne – sprawność konwersji nie odpowiada za cały proces przetwarzania, wynosi 92% dla akumulatora 12 V i aż 94% magazynowania i dystrybucji energii. Składa dla 24 V, a pobór mocy w stanie bez obcią- się z ultraszybkiego kontrolera ładowania żenia tylko 2 lub 3 W odpowiednio. (MPPT), inwertera z wyjściem sinusoidal- Sieciowa ładowarka akumulatora za- nym i zaawansowanej ładowarki akumulato- pewnia ładowanie w kilku trybach, w tym rów, a wszystko zamknięte w jednej obudo- szybkim, gdzie prąd ładowania sięga 70 A wie, łatwej do połączenia. Całość uzupełnia (12 V) i 40 A (24 V). Warto zauważyć, że układ dystrybucji energii zawierający zabez- ładowarka ma wbudowany układ korek- pieczenia nadprądowe i RCD. Do urządzenia tora współczynnika mocy (PFC=1) i nie można podłączyć do trzech łańcuchów pa- wprowadza dodatkowych zaburzeń do sie- neli PV. Sterownik kontroluje cały cykl pracy ci energetycznej. zabezpieczając akumulator przed przełado- Ładowarka współpracująca z ogniwa- waniem, a nawet wymusza ładowanie baterii mi fotowoltaicznymi zapewnia maksymal- z sieci, gdy jest taka potrzeba. Konfi guracja ny prąd ładowania 50 A przy mocy wyj- systemu jest dokonywania za pomocą spe- ściowej 700 lub 1400 W (dla wersji 24 V). cjalnego oprogramowania Power Assist za Sprawność konwersji energii jest bardzo pomocą, którego można kontrolować i pro- wysoka aż 98%, co przy niskim poborze gramować wszystkie parametry pracy. prądu przez układ elektroniczny ładowarki Easy Solar dostępny jest w dwóch wer- zapewnia maksymalne wykorzystanie ener- sjach. Jedna współpracuje z akumulatorem gii dostępnej z paneli PV. Obie ładowarki

System EasySolar MPP5 75/90 34 Lipiec 2014 Elektronik Prezentacje | Raport

(sieciowa i solarna) mają wbudowane układy kompensacji tem- peraturowej parametrów ładowania akumulatora w zależności od warunków środowiskowych. Całe urządzenie pracuje w zakresie temperatur od –20 do +50°C i umieszczone jest w solidnej obudowie z aluminium o wymiarach 745×214×110 mm i waży 15 kg.

Regulatory adowania Blue Solar (MPPT) Ultraszybkie kontrolery ładowania Blue Solar (MPPT) zwięk- szają ilość efektywnie wykorzystanej energii uzyskanej z ogniw fotowoltaicznych. Technologia MPPT (maximum power po- int tracking) zapewnia śledzenie punktu mocy maksymalnej na charakterystyce V-I paneli fotowoltaicznych, co poprawia wydajność systemu, zwłaszcza przy zmieniającej się pogodzie Regulator adowania MPP5 150/35 lub szybko przesuwających się na niebie chmurach. Urządzenia współpracują z akumulatorami 12 i 24 V (automatyczna selek- Moc wyjściowa falownika sięga 3 kVA (wyjście 1-fazowe, cja) i dostępne są w kilku wersjach różniących się maksymal- 230 V), ale chwilowo można pobrać moc dwukrotnie więk- ną wydajnością procesu ładowania. MPPT 150/35, na przykład, szą. Sprawność konwersji wynosi aż 94%, a pobór mocy bez dostarcza prąd ładowania do 35 A, przy napięciu baterii ogniw obciążenia jedynie 10 W. Wbudowany akumulator litowo jo- fotowoltaicznych 150 V (napięcie na otwartych zaciskach). nowy w technologii fosforowej ma nominalne napięcie 25,6 V Sprawność konwersji energii jest bardzo wysoka aż 98%, a po- oraz pojemność 90 Ah (+25°C). Zawiera układ balansowa- bór prądu przez układ ładowarki wynosi jedynie 10 mA. nia i zabezpieczenia, a jego żywotność określana jest na 2000 Kontroler zawiera rozbudowane układy zabezpieczające: cykli (dla spadku wydajności do 80%). przed zwarciem, przeciążeniem i przegrzaniem, a także od- wrotnym podłączeniem panelu i ma kompensację temperatu- rowa procesu ładowania. Urządzenie pracuje w zakresie tem- peratur od –30 do +60°C, umieszczone zostało w obudowie Dacpol Sp. zo.o., tel. 22 70 35 230 o wymiarach 130×186×70 mm (IP43) i waży 1,25 kg. Dostępny ul. Puawska 34, 05-500 Piaseczno k/Warszawy jest też port VE Direct pozwalający na programowanie, zdal- [email protected], www.dacpol.eu ne sterowanie i monitoring pracy.

ECOmulti ECOmulti to rozwiązanie typu all-in-one do magazynowania energii odnawialnej w domu. Składa się z baterii akumulatorów litowo-jonowych o pojemności 2,3 kWh z zaawansowaną łado- warką oraz inwertera dostarczającego napięcia sieci. Wbudowany panel sterowniczy ułatwia konfi gurację. Urządzenie jest mon- towane na ścianie i może służyć jako zasilacz UPS, gdy brakuje energii z sieci energetycznej. Pozwala wykorzystać tańszą tary- fę nocną do ładowania akumulatora lub łączyć ładowanie z sieci z innym źródłem energii odnawialnej, np. instalacją PV, a w sy- tuacji, gdy akumulator jest w pełni naładowany dodatkowo kie- rować energię do innych odbiorników, np. nagrzewnicy wody.

System ECOmulti

Elektronik Lipiec 2014 35 Raport | Prezentacje Jak zasilacze UPS iksztat centrów danych dostosowuj si do wyzwa ery Big Data?

W 2013r. firma analityczna Gartner prognozowaa, e warto produkcji cen- trów danych na caym wiecie wzronie z102,4 mld dol. w2014r. do 118,1 mld dol. w2017r., a skumulowany roczny wskanik wzrostu (CAGR) signie 4%. Jednym zsilnych czynników powodujcych rozwój centrów danych, jest zjawi- sko Big Data. Okrelenie to uznawane jest czsto za jedno znajbardziej myl- cych powiedzonek popularnych wbrany high-tech w2013r. Zgodnie zdefinicj przedstawion przez Gartnera Big Data to rónorodne funkcjonalnoci informa- cyjne oduej prdkoci transmisji iobjtoci danych, wymagajce efektywnych od strony kosztów iinnowacyjnych form przetwarzania informacji, umoliwiaj- cych lepsze zrozumienie ipodejmowanie decyzji.

edług analityków IDC obję- tość (rozmiar) danych będzie W się rokrocznie zwiększać aż o 50%. Przechowywanie i przetwarza- nie takiej ilości danych stanowi ogrom- ne wyzwanie dla systemów tworzących infrastrukturę teleinformatyczną. Z ko- lei duża prędkość transmisji (high ve- locity) oznacza, że dane muszą być po- zyskiwane i analizowane na czas, tak by zmaksymalizować ich wartość rynkową. Zapewnienie dużej różnorodności (high variety) zmusza do takiego traktowania danych, aby mogły one być ustruktury- zowane lub nieustrukturyzowane, w po- staci tekstu lub multimediów. Rys. 2. Skalowalne jednostki zasilaczy UPS rmy Delta

3V Big Data funkcjonalności centrów danych do in- cze UPS Delta Modulon seria DPH to Infrastruktura centrów danych sta- dywidualnych potrzeb klientów jest urządzenia w pełni modułowe, gwa- nowi trzon działalności gospodarczej obecnie kluczowa z punktu widzenia rantujące płynną rozbudowę zarów- w erze Big Data. Możliwość dostosowy- przedsiębiorstwa, w kontekście utrzy- no w obrębie urządzenia, jak i w zakre- wania parametrów zasilaczy UPS oraz mania konkurencyjności i wykorzysty- sie liczby jednostek tworzących system. wania możliwości oferowanych przez ry- Kluczowe elementy, takie jak moduły nek we właściwym czasie. Idealny pro- konwersji mocy, moduły sterujące oraz jekt centrum danych, odpowiadający moduły STS są zgodne ze standardem rosnącemu zapotrzebowaniu rynkowe- „plug and play”. Wychodząc naprzeciw mu na dane, opiera się na standaryzacji elastycznym potrzebom małych i śred- i modułowości, które połączone są w ob- nich przedsiębiorstw, seria DPH obej- rębie jednego produktu (rys. 1). muje trzy rodzaje urządzeń o mocy 75/150/200 kW, wyposażonych w sze- Moduowe zasilacze UPS roką gamę akcesoriów opcjonalnych, skalowalne wraz zobjtoci takich jak rozdzielnie PDC czy wbudo- danych wane baterie – wszystko w ramach po- Rys. 1. Trzy zjawiska ksztatujce Zaprojektowane zgodnie z najnowo- jedynczej szafy typu rack. Dzięki nim infrastruktur ICT cześniejszymi rozwiązaniami, zasila- przedsiębiorstwa mogą realizować stra-

36 Lipiec 2014 Elektronik Prezentacje | Raport tegię „pay as you go”, bez wykorzystywania przewymiarowa- nego sprzętu czy marnowania środków inwestycyjnych we wczesnej fazie działalności (rys. 2).

Zielona moc – minimalizacja OPEX Niezależnie od wysoko rozwiniętej skalowalności, ekologia to kolejny z wymogów mających zastosowanie do nowocze- snych centrów danych w epoce Big Data. Efektywne energe- tycznie zasilacze UPS o wysokiej sprawności, jednostkowym współczynniku mocy (kVA = kW) oraz niskim poziomie znie- kształceń iTHD umożliwiają znaczące oszczędności w zakresie kosztów operacyjnych (OPEX). Ponieważ typowy przedział ob- ciążenia centrów danych to około 30%, efektywne biznesowo rozwiązania powinny opierać się na wysokiej sprawności przy niskim obciążeniu. Dzięki wysiłkom inżynierów Delta, zasila- cze UPS serii DPH osiągają sprawność konwersji AC-AC na po- ziomie 95% nawet przy obciążeniu 30% i charakteryzują się sta- łą sprawnością do 96% przy obciążeniu przekraczającym 50%.

Moduowo centrów danych wymaga pynnej skalowalnoci Poza zasilaczami UPS również inna infrastruktura centrów danych, taka jak urządzenia chłodzące, szafy rack, a także roz- dzielnie PDC i PDU, odgrywają kluczową rolę w płynnej skalo- walności i rozbudowie centrów danych. Delta InfraSuite, kom- pleksowe rozwiązanie dla centrów danych, obejmuje zintegro- waną strukturę i modułowy kształt systemu. Rozwiązanie to umożliwia rozbudowę centrów danych wraz ze wzrostem ich objętości poprzez stopniowe dodawanie kolejnych urządzeń bez przewymiarowania (rys. 3). The power behind competitiveness

Najwysza dostpno oraz skalowalno

Delta Modulon DPH, 25–200 kW. Moduowy zasilacz UPS idealny dla redniej wielkoci centrów danych

• Pena moc znamionowa (kVA=kW) maksymalizuje dostpn moc Rys. 3. Delta InfraSuite – kompleksowe rozwizanie • Wysoka sprawno (95%) przy obcieniu dla centrów danych 30% i96% przy obcieniu powyej 50% • Wpeni moduowa budowa gwarantuje Wzrost objętości danych wymaga także coraz wyższej wydaj- nieprzerwane dziaanie ności serwerów. Wysoka gęstość mocy na szafę rack staje się nie- • Moliwo elastycznej, skalowalnej uniknioną konsekwencją, co prowadzi do powstawania ognisk kon guracji wysokiej temperatury w serwerowni. Aby rozwiązać problem, w bezpośredniej bliskości rozgrzanych urządzeń można umieścić system chłodzenia RowCool, pozwalający sprawnie odprowadzać ciepło i zagwarantować niezawodność sprzętu. Ponadto, wraz ze wzrostem ilości danych, można dodawać modułowe szafy rack, a także wyłączniki dla rozdzielni PDC oraz PDU – wszystko we- dług potrzeb. Ponadto, niezależnie od wielkości centrum danych, środowisko i przepływ informacji można centralnie monitorować i sterować z poziomu oprogramowania InfraSuite Manager, prze- znaczonego do kompleksowego zarządzania centrami danych.

Delta Energy Systems (Poland) Sp. z o.o., ul. Poleczki 23, 02-822 Warszawa, tel. 22 335 26 00 [email protected], www.deltapowersolutions.com

www.delta-emea.com Raport | Prezentacje Zasilacze UPS do systemów profesjonalnych AG IT Project to firma specjalizujca si wsystemach zasilania gwarantowane- go oraz rozwizaniach teleinformatycznych. Nasza siedziba znajduje si wmiej- scowoci Pasmugi wwojewództwie lubelskim, ale mamy rozwinit sie serwisu wnajwikszych miastach Polski. Wzakresie systemów zasilania gwarantowane- go oferujemy naszym klientom peny zakres usug, poczwszy od stworzenia pro- jektu, poprzez wykonanie instalacji a do jej utrzymania oraz serwisu. Jestemy generalnym dystrybutorem zasilaczy Agpower na Polsk.

Wysoka sprawno Omawiane wartykule zasilacze iuniwersalno zastosowa C RT 1-10 kVA to fl agowy produkt wśród zasilaczy jednofazowych. Jego parametry i funkcjonalność sprawiają, że jest to urządze- nie z najwyższej półki. Cechuje się ono wyso- ką sprawnością wynoszącą >95% oraz współ- czynnikiem mocy 0,9. Jego cechą jest też uni- wersalność – zapewnia możliwość instalacji wolno stojącej oraz w szafi e rack. W standar- dzie ma porty USB, RS-232, EPO, smart slot dla kart SNMP, dry contact (dla 1‒3) oraz me- chaniczny bypass wewnętrzny i zewnętrz- ny (dla wersji 6‒10 kVA). Na uwagę zasługu- je szczególnie to ostatnie, czyli zastosowanie mechanicznego bypassu w zasilaczach o mocy Wdroenie w Urzdzie Gminy Juchnowiec Kocielny • Przygotowanie instalacji elektrycznej dla potrzeb zasilacza UPS • Dostawa oraz instalacja zasilacza UPS 20 kVA wraz zzestawem baterii ikart SNMP • Instalacja rozdzielnicy zasilania gwarantowanego (odbiorczej UPS) • Przygotowanie instalacji elektrycznej oraz fundamentu dla potrzeb agregatu prdotwórczego • Dostawa oraz instalacja agregatu prdotwórczego 33 kVA wobudowie wyciszonej odpornej na warunki atmosferyczne • Dostawa oraz insta- lacja ukadu automa- tycznego przecznika SZR (sie – agregat) • Wykonanie insta- lacji wyczników przeciwpoarowych REPO agregatu Przykadowe wdroone systemy zasilajce iUPS-a

38 Lipiec 2014 Elektronik Prezentacje | Raport

6‒10 kVA. Został on tak zaprojektowany, zmuszeni jesteśmy stosować tylko bate- wynosi od 160 do 800 kVA dla wer- że pozwala na odłączenie całego modułu rię zewnętrzną. Zasilacze mają w stan- sji single oraz do 4800 kVA dla jedno- bypassu (w ten sposób staje się on bypas- dardzie EPO, porty RS-232, RS-485, slot stek połączonych równolegle. Seria FT sem zewnętrznym), jednocześnie nie po- dry contact oraz możliwość instalacji kar- charakteryzuje się współczynnikiem wodując przerwy w zasilaniu. ty SNMP. Istnieje możliwość połączenia mocy 0,8, natomiast seria FTX – 0,9. Zasilacze C RT zostały wyposażo- do 6 jednostek pracujących równolegle. Opcjonalnie zasilacze oferowane są ne w przejrzysty wyświetlacz LCD – Zasilacze mają ekran LCD z rozbudowa- z ekranami dotykowymi. w przypadku wersji 6–10 kVA ma on roz- nym polskim menu oraz dodatkowo sy- budowane menu w języku polskim lub gnalizację LED i dźwiękową. angielskim. Wszystkie zasilacze pozwa- AG IT PROJECT S.C. lają na wydłużenie czasu podtrzymania Zasilacze onajwyszych Osowno 23, 21-345 Borki przez dołączenie dodatkowych modułów mocach tel. 81 440 39 17, faks 81 440 31 88 bateryjnych (o tych samych wymiarach Tego typu zasilaczami są urządzenia [email protected] jak zasilacze). Model 6‒10 kVA jest przy- z serii FT oraz FTX. Zakres ich mocy www.agitproject.pl stosowany do pracy równoległej.

Zasilacze 10–20 kVA jednofazowe DT Combo to zasilacze o mocach 10–20 kVA zasilane jedno- lub trójfazowo, któ- re na wyjściu dają napięcie jednofazowe. Produkt zastępujący zasilacze DT wszedł do sprzedaży w styczniu 2014. Ich cechy to wysoki współczynnik mocy wynoszący 0,9 oraz sprawność >95%. Zasilacze dostępne są w wersji wolno stojącej na kółkach z ba- teriami wewnętrznymi. Umożliwia wy- dłużenie czasu autonomicznej pracy przez zastosowanie dodatkowych modułów ba- teryjnych lub baterii na stelażu. Ma we- wnętrzny bypass serwisowy, port USB, RS-232, EPO oraz gniazdo smart slot dla kart dry contact i SNMP. UPS jest przysto- sowany do pracy równoległej.

Zasilacze UPS trójfazowe Seria ET 10‒120 to UPS-y trójfazowe. Seria pierwotnie kończyła się na modelu 30 kVA, ale w ostatnim półroczu została poszerzona o modele 10, 15 oraz 20 kVA, zastępując ETS 10‒20 kVA. Zasilacze mają pf = 0,8, czyli standard w obecnych cza- sach, oraz sprawność >92%. Dostępny jest model z pf = 0,9, którym jest ETX. Zasilacze o mocach 10–40 kVA pozwala- ją na instalację baterii wewnętrznej zasila- cza i na zewnątrz. Przy wyższych mocach Raport | Prezentacje Zasilacze dla profesjonalistów

Na rynku istnieje wiele prostych zasilaczy dalekowschodnich oferujcych jedynie podstawowe funkcje. Cz producentów próbuje na ich bazie budowa bardziej skomplikowane ukady zasilajce istosowa je wprofesjonalnych urzdzeniach. Jednak wiele firm, które opieraj swoje produkty na podzespoach wysokiej jako- ci, decyduje si na zastosowanie wswoim produkcie profesjonalnych zasilaczy speniajcych wiele dodatkowych funkcji sterujcych ikontrolnych oraz zaawan- sowan obsug wspópracujcych znimi urzdze.

erawex od kilku lat oferu- nie prądu ładowania je profesjonalne zasilacze i uzależnienie napię- M Cameleon. Za swe innowa- cia ładowania od tem- cyjne podejście w roku 2007 rodzina peratury, zabezpiecze- zasilaczy Cameleon otrzymała Złoty nie przed nadmier- Medal na Międzynarodowych Targach nym rozładowaniem Poznańskich Expopower. W wyniku akumulatora oraz sy- zmieniających się warunków rynko- gnalizacja uszkodze- wych zasilacze są ulepszane i modyfi ko- nia. Inne i bardziej zło- wane – pojawiają się nowe wersje funk- żone zasilacze buforo- cjonalne, a na życzenie wybranych od- we (wersja ZM-A) do- biorców przygotowywane są dedykowa- datkowo przeprowadza- ne wyroby. ją okresowy test ciągłości obwodu akumulatora oraz mają rozbudo- Zasilacze buforowe waną sygnalizację zdalną. Jednym z najbardziej popular- Znajomość rynku pożarowego, Fot. 2. Zasilacz buforowy nych wyrobów są zasilacze buforo- na którym Merawex jest liderem w za- szafkowy ZMS we. Merawex oferuje kilka wersji tych kresie produkcji i dostarczania certyfi - zasilaczy o różnym stopniu złożono- kowanych zasilaczy i systemów zasila- kowe, które pełnią rolę stacji zasila- ści i przeznaczonych na rynki wyma- nia gwarantowanego, umożliwiła opra- nia gwarantowanego do wyniesionych gające spełnienia odpowiednich norm. cowanie zasilaczy zgodnych z norma- urządzeń wymagających pewnego i bez- Najprostszy zasilacz buforowy (wersja mi PN-EN 54-4+A2 i PN-EN 12101-10. przerwowego zasilania napięciem sta- ZM-B) ma wszystkie cechy wymaga- Są to zasilacze oznaczone ZM-AZ oraz łym. Zasilacze ZMS składają się z odpo- ne do prawidłowej obsługi dołączonego ZM-PZ, a ich cechą szczególną jest za- wiedniego zasilacza buforowego w wer- akumulatora, takie jak: praca buforowa stosowanie w ich strukturze specjalnego sji ZM-A oraz przyłączy wejściowych, i ładowanie przyspieszone, ogranicze- układu dokonującego w sposób cyklicz- wyjściowych i sygnalizacyjnych. Na ży- ny pomiaru impedancji obwodu baterii. czenie odbiorcy dostarczane są również Taki pomiar daje informację o kondy- właściwie dobrane akumulatory do za- cji współpracujących z zasilaczem aku- montowania wewnątrz szafk i. mulatorów i może być interpretowany Dla użytkowników, którzy potrzebu- jako wskazanie znacznego zużycia aku- ją kompaktowego zasilacza buforowego mulatorów i konieczność ich wymiany. montowanego w stojaku rack 19” prze- Zagadnienie to szerzej opisano w mie- znaczony jest zasilacz serii Cameleon sięczniku Elektronik 7/2013. ZM-UPS. W kasecie o wysokości 3U Wszystkie zasilacze buforowe mogą być zabudowany jest odpowiedni zasilacz dodatkowo wyposażone w komunika- cję cyfrową poprzez RS-232 lub RS-485, a z wykorzy- staniem dodatkowego mo- dułu zewnętrznego rów- nież poprzez Ethernet. Na bazie modułów zasi- laczy buforowych Camele- Fot. 1. Zasilacz buforowy ZM-AZC zkomu- on oferowane są również nikacj RS-485 kompletne zasilacze szaf- Fot. 3. Zasilacz buforowy ZM-UPS wkasecie 3U

40 Lipiec 2014 Elektronik Prezentacje | Raport modułowy ZM, akumulatory oraz pola trzeb odbiorcy, kilka mo- przyłączy wejść, wyjść i sygnalizacji. dułów zasilaczy jest Całość jest tak skonfi gurowana, że może montowanych w kase- pełnić rolę prostej siłowni telekomuni- cie 3U i wyposażanych kacyjnej do zastosowania w instalacjach w niezbędny osprzęt za- zasilania operatorów internetowych, do- bezpieczający i połącze- stawców telewizji kablowej, czy lokal- niowy. Tak przygotowany nych operatorów różnych usług telein- zestaw stanowi komplet- formatycznych. ny zasilacz dużej mocy przeznaczony do montażu w szafi e rack 19”. Fot. 4. Zasilacz duej mocy ZM-PS Zasilacze duej mocy W zastosowaniach przemysłowych Zasilanie potrzeb wasnych go modułu od 150 do 600 W i o napięciu maksymalna moc pojedynczego modu- W ramach całej rodziny Cameleon wyjściowym 12, 24, 48, 60, 110 i 220 VDC. łu zasilacza Cameleon może nie być wy- oferowane są również zasilacze z na- Jednak Merawex produkuje bardzo wie- starczająca. Często spotykane są sytu- pięciem wyjściowym 110 lub 220 VDC. le zasilaczy o innych napięciach wyj- acje, kiedy użytkownik chce mieć pe- Warto zwrócić uwagę, że są to jedne ściowych i wyposażonych w szereg in- wien zapas mocy zasilacza pod plano- z nielicznych zasilaczy dostępnych na nych, dodatkowych funkcji. Warto tu- waną rozbudowę, lub wymaga zasilania rynku o napięciu wyjściowym spotyka- taj wspomnieć tylko o niektórych, takich pracującego w układzie redundantnym. nym głównie w energetyce. Połączenie jak: zimny start, sygnalizacja alarmowa Dla takich zastosowań Merawex oferu- równoległe kilku modułów daje możli- typu otwarty kolektor, zaimplemento- je zasilacze przeznaczone do współpracy wość uzyskania zasilacza 220 V/10 A lub wanie specjalnego protokołu komuni- równoległej oznaczone ZM-R. Należy tu 110 VDC/20 A w jednej kasecie 3U (kase- kacji przez RS-232 czy wersje zasilane podkreślić, że współpraca nie polega wy- ty również można łączyć). Zestaw taki z dwóch niezależnych źródeł AC lub DC. łącznie na zastosowaniu na wyjściu za- może być zasilany zarówno z sieci jedno silacza diody umożliwiającej równoległe jak i trójfazowej. Dodatkowo, bez żad- połączenie kilku modułów. Zastosowano nych przeróbek zasilacze mogą być zasi- bowiem specjalny układ, który umożli- lane z napięcia stałego np. z baterii sta- wia równy podział prądu obciążenia po- cyjnych. Taka możliwość konfi guracji między współpracujące ze sobą modu- powoduje, że jest to rozwiązanie idealne Nie boimy się żadnego wyzwania i je- ły zasilające. Uszkodzenie lub odłącze- dla obiektów energetycznych, na których steśmy gotowi na współpracę przy opra- nie jednego z zasilaczy powoduje auto- są wymagane zasilacze do kilku kW. cowaniu i produkcji dowolnych zasilaczy matyczny podział obciążenia na pozo- impulsowych. Dokładniej z ofertą zasi- stałe moduły bez jakiejkolwiek przerwy Wykonania specjalne laczy Cameleon można zapoznać się na napięcia na wyjściu całego zasilacza. Innowacyjny sposób konstruk- naszej stronie internetowej. Dzięki takim cechom zasilaczy do cji zastosowany w zasilaczach rodzi- współpracy równoległej opracowano ny Cameleon umożliwia przygotowa- i wprowadzono do oferty całą grupę za- nie dedykowanej wersji według specy- Merawex, tel. 32239 94 00 silaczy dużej mocy ZM-PS oraz prze- fi kacji klienta. W standardowej ofercie [email protected] twornic DC/DC. W zależności od po- znajdują się wersje o mocy pojedyncze- www.merawex.com.pl Raport | Prezentacje Przemys to dopiero pocztek – zasilacze impulsowe wofercie BNS

Zasilacze impulsowe maej mocy odgrywaj wsystemach sterowania iauto- matyce bardzo istotn rol. S one odpowiedzialne za zapewnianie energii dla urzdze takich jak sterowniki, komputery przemysowe czy urzdzenia komuni- kacyjne, przez co wymaga si od nich niezawodnoci izagwarantowania odpo- wiedniej jakoci zasilania. Produkty te s powszechnie stosowane wogromnej liczbie aplikacji – nie tylko wprzemyle, ale te elektronice medycznej, sprzcie profesjonalnym iradiokomunikacji.

niwersalność zastosowań prze- ce upakowanie na szynie wielu elemen- kłada się na szeroka ofertę tych tów, jednostki o wysokiej sprawności U produktów, gdyż dostawcy sta- przekraczającej 90% i dużej mocy wyj- rają się pokryć jak największą część ściowej uzyskiwanej z jednostki objęto- rynku dla wszystkich popularnych ty- ści. Oferowane przez BNS zasilacze tego pów, dodatkowo zapewniając produk- typu dostępne są w wielu różnych wer- ty różnych producentów po to, aby roz- sjach pozwalających dobrać potrzebną budować ofertę na różne półki cenowe. jednostkę pod kątem odbudowy, mocy Tak jest w przypadku fi rmy BNS, która i napięć wyjściowych. w ciągłej sprzedaży z magazynu ma bli- Rynek zasilaczy impulsowych małej sko 200 różnych typów tych jednostek, mocy rozwija się wraz z nowymi apli- pochodzących od kilku znanych na ryn- kacjami, czego przykładem mogą być ku producentów, takich jak MeanWell. diody LED dużej mocy w zastosowa- Naszym klientom dostarczamy pełne niach oświetleniowych. Mimo że wie- wsparcie techniczne, szczegółową do- le uniwersalnych zasilaczy nadaje się do kumentację dla wszystkich produktów współpracy z tymi elementami, do ich Zasilacze do elektroniki i szybkie dostawy z naszego magazynu. zasilania coraz częściej tworzy się spe- konsumenckiej Poniżej przedstawiamy przegląd naszej cjalizowane jednostki. Ważną część oferty BNS stanowią za- oferty. Po szczegółowe informacje na te- silacze do sprzętu konsumenckiego: mat wszystkich produktów i nowości za- Owietlenie LED komputerów, laptopów, urządzeń prze- praszamy na naszą stronę internetową. Zasilacze dla LED to dynamicznie roz- nośnych, sprzętu audio-wideo i podob- wijająca się grupa zasilaczy, które speł- nych urządzeń. Są one dostępne w for- Automatyka iprzemys niają wymogi normy EN61347 w zakre- mie wtyczki oraz prostopadłościennej Podstawą zasilaczy do tego obszaru za- sie bezpieczeństwa, o wysokim stop- obudowy na przewodzie połączenio- stosowań jest odporna na narażenia obu- niu ochrony IP, mają wysoką jakość wy- wym, z typowymi zakończeniami w po- dowa, często przeznaczona do montażu na konania, a specjalne funkcje ochronne staci wtyków jack. Zasilacze konsumenc- szynie DIN lub chassis, duża liczba funkcji i regulacyjne gwarantują dużą trwałość kie charakteryzują się wysoką trwało- zabezpieczających, sygnalizacja stanu pra- oświetlenia LED. W ofercie BNS znajdu- ścią, odpornością na przeciążenia i ni- cy, możliwość chwilowego przeciążania ją się jednostki o mocy do 60 W, napię- skim poziomem emitowanych zaburzeń wyjścia, wielokrotne zaciski połączenio- ciu wyjściowym do 36 V, co pozwala na EM pozwalających na stosowanie ich we we i podobne udogodnienia. Zasilacze dla zasilanie łańcuchów szeregowych diod wszystkich obszarach, gdzie do niedaw- automatyki i przemysłu dostępne są także i o prądzie limitowanym do 1,75 A. Są na zasilacze impulsowe nie były obecne. w odbudowach przystosowanych do mon- to wersje w obudowie plastikowej do za- Urządzenia te charakteryzują się wysoką tażu w chassis szafy sterowniczej. mocowania do mebli, wersje open frame sprawnością i znacznie lepszą mocą uzy- Wśród nowości znaleźć można dzi- do wbudowania do oprawy oraz jednost- skiwaną z jed- siaj produkty „wąskie” umożliwiają- ki uniwersalne. nostki objętości, niż było to kilka lat temu.

BNS Sp. zo.o., tel. 32 250 45 42 ul. Tysiclecia 31, 40-874 Katowice [email protected], www.bns.com.pl

42 Lipiec 2014 Elektronikk

Dodaj do ulubionych Kalkulatory MTTF ukadów RF LDMOS Na stronie internetowej www.freescale.com firma Freescale udostpnia arkusze kalkulacyjne do obliczania wskanika MTTF (mean time to failure) ukadów RF ztranzystorami LDMOS dla uszkodze spowodowanych zjawiskiem elektromi- gracji. Zkalkulatorów mona korzysta bezpatnie. Wczeniej trzeba si, równie za darmo, zarejestrowa oraz zalogowa.

alkulatory znaleźć można, przechodząc kolejno ze strony głównej do sekcji Soft ware & Tools, na- stępnie Soft ware and Tools by type, a potem Sof- K tware Development Tools. Tam należy wybrać link Calculators. Do tej kategorii zaliczonych jest więcej na- rzędzi, dlatego najpierw trzeba określić rodzaj urządzenia (device type), w tym wypadku RF. Komponenty te pogru- powane są dalej zależnie od ich częstotliwości pracy i zasto- sowania. Przykłady podgrup to: Commercial Aeorospace L-Band 960-1500 MHz, Commercial Aeorospace S-Band 3100–3500 MHz, HF/VHF, UHF Broadcast to 860 MHz, ISM to 600 MHz, ISM Band 2450 MHz, Professional Mobile Radio to 1000 MHz, RF Power LDMOS Amplifi er ICs, RF Aeorospace and Defense Power Transistors, RF Power LDMOS In- Package Doherty Transistors, Transistors: Cellular to 1000 MHz, 2100 MHz, 2200 MHz, 2700 MHz oraz Wideband RF Power LDMOS Transistors.

44 Lipiec 2014 Elektronik Dodaj do ulubionych

Co oblicza kalkulator od Freescale? W arkuszach kalkulacyjnych przygotowanych przez Freescale obliczany jest parametr MTTF, tzn. średni czas pra- cy urządzenia do jego pierwszej awarii. Wskaźnik MTTF po- winien być stosowany tylko dla urządzeń, których nie moż- na naprawić. W przypadku tych naprawialnych niezawodność charakteryzuje się, podając wskaźnik MTBF (mean time be- tween failure). Do wyznaczenia wartości MTTF używane jest równanie Blacka, które odnosi się tylko do efektów zjawiska elektromi- gracji. Ta ostatnia polega na stopniowym przemieszczaniu się atomów w obrębie przewodnika spowodowanym wzajemnym oddziaływaniem elektronów z jonami przy przepływie prądu. W podzespołach krzemowych z metalizacją z aluminium obserwuje się dwa mechanizmy, które są wynikiem elektromi- gracji i prowadzą do ich przedwczesnego uszkodzenia. Są to: formowanie się przerw elektrycznych w wyniku przemieszcza- nia się atomów aluminium i zwarcia spowodowane przez ru- chy atomów krzemu. Kalkulatory Freescale wyznaczają również wskaźnik FIT (failure in time), który określa liczbę spodziewanych awarii w danym czasie. FIT obliczany jest w tym wypadku dla poda- ElektronikaB2B.pl nego przez użytkownika czasu pracy stacji bazowej BTS. Portal branowy dla elektroników

Jak korzysta zkalkulatora? Arkusz kalkulacyjny dla wszystkich modeli układów wy- gląda podobnie. Składa się on z co najmniej dwóch zakładek. W pierwszej (the program) przedstawione są krótkie opisy: kalkulatora, wielkości, które będą obliczane, skutków zjawiska elektromigracji oraz poszczególnych tabel z zakładki, w której wykonywane są właściwe obliczenia. W tej ostatniej znajduje się pięć tabel. Użytkownik powinien wypełnić pierwszą, natomiast wyniki obliczeń dostępne są w ta- beli numer 3 i 4. W tabeli numer 1, w kolumnie Input variables podać trzeba: temperaturę (Tcase), napięcie (Vdd), prąd (Id), moc (Pin, Pout) i oczekiwany czas pracy BTS (BTS target life). Dla każdej z tych zmiennych określony jest górny i dolny li- mit w kolumnach, odpowiednio, Input upper limit oraz Input lower limit. Jeżeli wartość wpisana przez użytkownika wykra- cza poza w ten sposób ustalony zakres, informacja o tym jest AutomatykaB2B.pl Portal branowy dla automatyków wyświetlana we właściwej kolumnie.

Prezentacja wyników oblicze W tabeli 2 zebrane są parametry katalogowe danego ukła- du. Korzystający z kalkulatora, o ile nie jest to uzasadnione, na przykład dostępnością zaktualizowanych informacji, nie powi- nien ich zmieniać. W tabeli 3, w kolumnach Electromigration MTTF (w latach), Stage temperature (temperatura pracy) i Stage over temp (czy temperatura przekracza dopuszczalną) przedstawione są wy- niki dla kolejnych stopni komponentu. W tabeli 4 natomiast przedstawione są ostateczne wyniki. Jest to najmniejsza wartość MTTF spośród tych przedsta- wionych w tabeli 3 oraz FIT dla BTS. Tabela 5 jest niewidocz- na dla użytkowników. Można ją zobaczyć, dopiero zmieniając kolor czcionki w kolumnach F:K i wierszach 1:13. Dane tam za- Zaprenumeruj codzienny newsletter pisane są używane do obliczeń i nie należy ich modyfi kować. z branowymi informacjami Monika Jaworowska ElektronikaB2B.pl/newsletter www.freescale.com

Elektronik Lipiec 2014 45 Technika Technologia VA w wywietlaczach LCD o wysokim kontracie Na obecnym rynku elektroniki dostpne s wywietlacze LCD, wykonane wró- nych technologiach. Wzalenoci od rodzaju matrycy, poszczególne mode- le lepiej sprawdzaj si wokrelonych zastosowaniach. Poszukujc alfanu- merycznego wywietlacza LCD do zastosowa wprzemyle, motoryzacji lub sprzcie medycznym, warto przyjrze si produktom firmy Winstar, skonstru- owanym woparciu omatryce VA.

azwa VATN LCD powsta- ła z połączenia kilku skró- tów i w pełnym rozwinię- Off On N ciu oznacza „Vertical Align- ment Twisted Nematic Liquid Crystal Display”. Bezpośrednio odnosi się ona do sposobu ułożenia ciekłych kryszta- Electric łów w wyświetlaczu, które bez przyło- Field żonego napięcia, tj. w stanie spoczynku, ustawione są prostopadle do powierzch- ni ekranu. Po przyłożeniu napięcia skrę- cają się, powodując skręcenie płaszczy- zny polaryzacji, w efekcie czego świa- tło emitowane przez źródło podświe- tlające, przechodząc przez warstwę cie- kłokrystaliczną, zmienia swoją polary- zację i jest w stanie przeniknąć przez wierzchni fi ltr polaryzacyjny wyświetla- cza. Zasada działania tych wyświetlaczy została przedstawiona na rysunku 1.

Kontrast ikty obserwacji Takie ułożenie kryształów skutkuje znacznym poprawieniem jakości wyświe- Negative LC tlanego obrazu, w porównaniu do klasycz- nych matryc TN, FSTN, czy nawet DFSTN Rys. 1. Sposób uoenia krysztaów izasada dziaania wywietlaczy LCD wtechnologii VA (FFSTN). Widać to szczególnie z szerszych kątów, gdzie konkurencyjne technologie ją dwukrotnie mniej prądu niż porówny- wyświetlaczy wykonanych w technolo- pasywnych wyświetlaczy LCD zawodzą. walne wyświetlacze STN. gii OLED. Jednakże matryce VATN wy- Różnice pomiędzy wyświetlaczami VATN W praktyce technologia VA pozwa- grywają z nimi przede wszystkim pod i DFSTN – obu produkcji fi rmy Winstar, la na tworzenie wyświetlaczy, które pod względem ceny, a więc lepiej nadają się zostały zaprezentowane na rysunku 2. względem czytelności bardziej przypo- do aplikacji, w których budżet jest zna- Wyświetlacze VATN są bardzo czytelne minają wyświetlacze VFD niż TN, ale są czącym ograniczeniem. nie tylko od frontu, ale też z boków oraz przy tym znacznie mniej energochłonne Do minusów omawianej technolo- gdy patrzy się na nie z góry lub z dołu. oraz lżejsze. Standardowe napięcie zasila- gii należą maksymalne wypełnienie Wyświetlany obraz cechuje się przy tym nia na poziomie 5 V również ułatwia ich 1/16, które nie pozwala na tworzenie zawsze wysokim kontrastem, nawet zastosowanie, w porównaniu do VFD. dużych wyświetlaczy grafi cznych oraz 12-krotnie większym niż w przypadku Duży kontrast, szerokie kąty obserwa- nieznacznie wyższy koszt niż w przy- technologii STN. Jednocześnie pobiera- cji i mały pobór mocy to również zalety padku wyświetlaczy STN czy DSTN.

46 Lipiec 2014 Elektronik Rys. 2. Porównanie obrazu na wywietlaczach LCD wykonanych wtechnologiach VA iDFSTN

Problematyczna może okazać się tak- stosowane do pracy w temperaturach od że konieczność doprowadzenia napięcia –20 do +70°C. Czas reakcji wynosi śred- o polaryzacji ujemnej względem masy ca- nio 300 ms i nie przekracza 350 ms. łego urządzenia. W przypadku wyświe- Podświetlenie zasilane jest napięciem tlaczy Winstara nie stanowi to jednak 5 V i wiąże się z poborem mocy na po- problemu, ponieważ mają wbudowany ziomie ok. 48–72 mA, w zależności od generator napięcia ujemnego i dostarcza- barwy (typowo 60 mA). Luminancja my jedynie jedno napięcie zasilające 5 V. podświetlenia przed nałożeniem szkła typowo mieści się w zakresie od 1000 do Wywietlacze Winstar VATN 2000 cd/m2, co również zależy od barwy Wyświetlacze w omawianej technolo- wyświetlacza. Żywotność podświetlają- gii produkuje fi rma Winstar, a w Polsce cych LED-ów została oszacowana na 50 sprzedaje je Unisystem. Aktualna ofer- tys. godzin, przy typowym prądzie zasi- ta obejmuje 9 modeli alfanumerycz- lania i temperaturze pracy 25°C. nych o standardowym układzie dwóch linii 16-znakowych (serie WH1602B Podsumowanie i WH1602B2). Wyświetlacze są natu- Technologia VA świetnie sprawdza ralnie monochromatyczne, ale zastoso- się tam, gdzie ważna jest duża czytel- wana technologia pozwala na swobod- ność wyświetlacza oraz bardzo istotne są ne manipulowanie barwą podświetlenia, koszty produkcji. Dzięki dużemu kontra- w efekcie czego przygotowano już mo- stowi, omawiane wyświetlacze mogą być dele ze znakami czerwonymi, zielony- stosowane np. w maszynach do zauto- mi, niebieskimi, żółto-zielonymi i biały- matyzowanej sprzedaży, czy w sprzę- mi. Winstar przygotował już także peł- cie przenośnym, gdzie kąt patrzenia na ną listę modeli od 8×2 do 20×4 znaków, ekran zmienia się w zależności od chwi- które będą dostępne od września 2014 . li i od użytkownika. Są również polecane Większość z tych produktów jest obsłu- do zastosowań np. w urządzeniach me- giwana poprzez interfejs równoległy, ale dycznych, gdzie poprawność odczytu da- znaleźć też można wersje z SPI lub I2C. nych z wyświetlacza może mieć znacze- Właściwie każdy z modeli może mieć nie dla zdrowia pacjentów. dowolny interfejs, kolor oraz czcionkę Dobrym pomysłem może być też za- na zamówienie. Sposób programowa- stąpienie wcześniej stosowanych wyświe- nia tych podzespołów nie różni się od tlaczy LCD STN, modelami wykonany- programowania typowych wyświetlaczy mi w technologii VA, w ramach unowo- STN. W ofercie Unisystemu jako stan- cześniania produkowanego urządzenia. dardowe dostępne będą modele z czcion- Duży kontrast i intensywne kolory pod- kami angielskimi i cyrylicą. świetlenia pozwalają za pomocą wyświe- Mechanicznie, omawiane wyświetlacze tlaczy VATN w prosty, ale efektowny spo- serii WH1602B i WH1602B2 są w zasa- sób zmodernizować sprzęt elektroniczny. dzie identyczne, jak wyświetlacze STN. Marcin Karbowniczek Ich wymiary to 80×36 mm, a grubość od 13,2 lub 13,5 mm dla serii WH1602B oraz 10 mm grubości dla serii WH1602B2. Obszar widzialny ma wymiary 66×16 Unisystem, tel. 58 761 54 20 mm, a aktywny: 56,2×11,5 mm. Są przy- [email protected], www.unisystem.pl Technika

STMicroelectronics – nowe zestawy startowe

Portfolio produkcyjne firmy STMicroelectronics rozwija si tak szybko, e nowe zestawy startowe otrzymalimy do testów na tyle wczenie, e s pozbawione szcze- góowej dokumentacji. Korzystajc zdobrodziejstw wynikajcych zdobrych kon- taktów zpolskim biurem STMicroelectronics postanowilimy nie czeka na dodat- kowe materiay iprzedstawi gorce nowoci wrodzinach: Nucleo iDiscovery.

ywiołowe działania firmy w artykule są należą do najnowszej gene- te można potraktować jako przemyśla- STMicroelectronics na ryn- racji narzędzi i są „kompatybilne” z naj- ną i dobrze przygotowaną sugestię ze ku powodują – z jednej stro- nowszymi trendami, co oznacza że zasto- strony STMicroelectronics co do doce- ny – szybkie poszerzanie ofer- sowanych w nich mikrokontrolerów nie lowych obszarów aplikowania nowych ty dostępnych podzespołów, z drugiej odkryjemy wkrótce pod nowymi ozna- układów. I tak: natomiast – rośnie ryzyko pogubienia czeniami, a ich kody oznaczeniowe jed- • zestaw STM32L0538-DISCO (fot. 1) się w rosnącej liczbie dostępnych mode- noznacznie wskazują ujednolicone typy jest niezwykle efektownym demon- li mikrokontrolerów i zestawów starto- zestawów, które są jednakowe we wszyst- wych. Producent zauważył te problemy kich kanałach dystrybucyjnych. i niedawno uporządkował nomenklatu- rę oznaczeń mikrokontrolerów, w nieco Nowe Discovery bardziej – niż dotychczas – czytelny i ze- Zaczniemy od prezentacji dwóch ze- standaryzowany sposób oznacza także stawów z serii Discovery, które wprowa- zestawy startowe. Zestawy dzają na rynek dwa nowe mikrokontro- które przedstawimy lery wywodzące się z dwóch skrajnie od- miennych rodzin: STM32F3: STM32F334 (Cortex-M4F) oraz – wielka nowość w ofercie STMicroelectronics: mi- krokontroler z rdzeniem Cortex- -M0+ STM32L0: STM32F053. Nowe typy mikrokontrolerów to zaledwie jeden ważny powód, dla któ- rego warto zwrócić uwagę na nowe Discovery. Nie mniej istotne są przy- kłady aplikacji demonstracyjnych ze- Fot. 1. Gównym elementem wyposaenia stawów, na których uwagę skupia pro- zestawu STM32L0538-DISCO jest wywie- ducent i które wynikają z budowy i wy- tlacz e-paper posażenia mikrokontrolerów. Aplikacje Fot. 2. Wygld zestawu STM32F3348-DISCO

48 Lipiec 2014 Elektronik Technika

stratorem aplikacji o niewielkim pobo- Nowe Nucleo rze mocy, w czym mikrokontrolero- Mikrokontrolery STM32F053 i STM- wi STM32L053 (jak wspomniałem, jest 32F334 producent zastosował tak- on wyposażony w rdzeń Cortex-M0+) że w zestawach z serii STM32Nucleo: pomaga m.in. monochromatyczny wy- NUCLEO-L053R8 (fot. 3) oraz identycz- świetlacz e-paper niewymagający zasi- nie wyglądającym NUCLEO-F334R8. lania podczas wyświetlania obrazu. Obydwa zestawy są mechanicznie i elek- Aplikacja demonstracyjna prezentu- trycznie kompatybilne z systemem je niewielki pobór prądu przez mikro- Arduino R3, równolegle wyposażono kontroler podczas działania w różnych je także w złącza systemu Morpho, na trybach: od zatrzymania, przez uśpienie które wyprowadzono wszystkie sygnały aż po tryb normalnej pracy oraz moż- GPIO mikrokontrolerów zastosowanych liwości wbudowanego w STM32L053 w zestawach. Złącza te zapewniają więk- interfejsu USB, który w przykładzie szą elastyczność niż standardowe złącza Fot. 4. Ekspander SHIELD-M-24SR-ADV opracowanym przez producenta speł- Arudino, ale dotychczas nie są ekspan- dery zgodne z tym standardem. nę RFID wykonaną na PCB, trzy diody Wyposażenie tych zestawów jest iden- LED dla aplikacji użytkownika, a tak- tyczne ze starszymi modelami Nucleo: są że kompletny system pozyskiwania ener- one praktycznie pozbawione zewnętrz- gii z toru w.cz. Schemat elektryczny in- nych elementów peryferyjnych, ale terfejsów komunikacyjnych pamięci wyposażono je w programator-de- M24SR64 pokazano na rysunku 5. bugger ST-Link/V2-1 o funkcjo- nalności identycznej z interfejsa- Podsumowanie mi stosowanymi w nowych mode- Dynamika oferty STMicroelectronics lach Discovery. w ostatnich miesiącach nie zmienia się: nowość goni nowość. Te, które przedsta- Nowy ekspander zpamici wiliśmy w artykule niosą wyraźną in- NFC M24SR formację o kierunkach dalszego rozwo- Ostatnią nowością, na jaką zwrócimy ju oferty, która będzie dążyć w kierun- uwagę w artykule, jest ekspander zgod- ku oferowania mikrokontrolerów o co- Fot. 3. Wygld zestawu NUCLEO-L053R8 ny z Arduino o nazwie Shield-M24SR- raz większej wydajności i coraz mniej- ADV (fot. 4), który jest mechanicznie szym poborze prądu. Do tego nur- nia rolę joysticka USB HID. Atrakcją dostosowany do współpracy z zestawami tu doskonale pasują krążące po rynku programu demonstracyjnego jest Nucleo, co przejawia się kształtem płytki – oczywiście nieofi cjalne – informacje wykorzystanie w roli 4-przyciskowej uwzględniającym zastosowane na nich na temat nieodległego w czasie wdroże- klawiatury suwaka pojemnościowe- mikroswitche. nia do produkcji kolejnej nowej rodzi- go, którego wygodną implementację Zestaw wyposażono w nieulotną pa- ny – STM32L4 – która połączy bardzo umożliwiają specjalne moduły pomia- mięć EEPROM-NFC z serii M24SR, mocny rdzeń (Cortex-M4F) z energoosz- rowe wbudowane w linie GPIO mikro- wyposażoną także w interfejs I2C. czędnymi peryferiami i podobną tech- kontrolera. Komunikacja z pamięcią jest możli- nologią produkcji. • zestaw STM32F3348-DISCO (fot. 2) wa przez obydwa interfejsy, radiowy tor Konkurencja będzie miała jeszcze został pomyślany przez producenta NFC (Near Field Communication) moż- większy problem. jako demonstrator możliwości mikro- na także zastosować do zasilania ener- Piotr Zbysiński kontrolerów STM32F3 w inteligent- gią wolnodostępną (energy-harvesting) nych sterownikach oświetlenia, przede współpracującego z pamięcią mikrokon- wszystkim bazujących na LED-owych trolera. Ekspander wyposażono w ante- źródłach światła. Zestaw wyposażono w przetwornicę do zasilania LED oraz diodę LED dużej mocy, która jest ste- rowana z wykorzystaniem generatora PWM wbudowanego w mikrokontroler. Poza wspomnianymi głównymi ele- mentami wyposażenia ewaluacyjne- go, obydwa zestawy wyposażono także w LED oraz przyciski do wykorzystania przez użytkownika, ich standardowym wyposażeniem są także debuggery-pro- gramatory ST-Link/V2-1, których fi rm- ware umożliwia także emulację w tym samym kanale USB co programator tak- Rys. 5. Schemat elektryczny otoczenia pamici EEPROM-NFC zserii M24SR na pytce że interfejsu vCOM. Shield-M24SR-ADV

Elektronik Lipiec 2014 49 Technika

Interfejs uytkownika – sterowanie za pomoc gestów

Urzdzenia przemysowe czsto pracuj wtrudnych warunkach otoczenia. Agresywne substancje chemiczne, wysokie temperatury, dua wilgotno zmu- szaj konstruktorów paneli sterujcych do ogromnego wysiku wcelu zacho- wania jakoci pracy iobsugi. Wtakich sytuacjach warto rozway zastosowa- nie technologii rozpoznawania gestów, która dziaa zodlegoci ibez koniecz- noci cigania odziey ochronnej.

akie możliwości daje nowy chip czy tylko zamierzonych ruchów wykona- GestIC potrafi pracować w ciemności, Microchipa GestIC (MGC3130) nych celowo przed sensorem. W odróż- przy bezpośrednio padającym na urzą- i oprogramowanie Colibri. Jest nieniu od technologii optycznych bazu- dzenie promieniowaniu słonecznym Tto pierwszy na świecie kontro- jących na kamerze, ten detektor nie ma i z dobrą dokładnością rozpoznaje gesty ler gestów pracujący w trzech wymia- martwych pól, a elektrody można scho- w osi Z, a więc na drodze od i do czujni- rach w oparciu o analizę pola elektrycz- wać wewnątrz obudowy lub napylić na ka. Duża szybkość odczytu (200 Hz) po- nego i przeznaczony do aplikacji przemy- powierzchnię ekranu, wykonując je z ma- zwala na wykrywanie także szybkich ru- słowych. Układ wykrywa zmiany tylko teriału ITO. Ma to dużą zaletę w aplika- chów, a dodatkowo pobór mocy wyno- pola bliskiego i tylko od obiektów prze- cjach przemysłowych, bo pozwala utrzy- si maks. 10% tego, co wymaga kamera. wodzących, takich jak ciało ludzkie, dzię- mać szczelność połączeń i obudowy. ki czemu jest odporny na wiele zakłóceń W porównaniu z innymi sposobami Jak to dziaa? od oświetlenia i wibracji. Zasięg detek- detekcji gestów, jak promieniowanie Konstrukcja czujnika pokazana jest cji to 15 cm, zatem rozpoznawanie doty- podczerwone, ultradźwięki, kamera, na rysunku 1. Warstwa izolacyjna od-

50 Lipiec 2014 Elektronik Technika dziela planarną elektrodę nadaw- czą zlokalizowaną na dole od elektro- Linie dy odbiornika umieszczonej na górze. pola Elektroda nadawcza generuje zmien- ne pole elektryczne o częstotliwości 100 kHz, którego linie sił wyglądają jak na rysunku. Każde zbliżenie obiek- Linie tu zaburza ten stabilny rozkład, tak jak ekwipotencjalne w przykładzie na rysunku 2. Obiekt (np. ręka) łączy linie sił pola elektrycz- nego z ziemią, absorbując ładunek. MGC3130 mierzy malutkie odchyle- nia sygnału na elektrodach odbiorni- Izolacja ka generowane przez ruchy ręki i prze- twarza wyniki. Im bliżej jest ręka, tym Nadajnik Masa Odbiornik wyższe zaburzenie pola. Wykorzystując cztery elektrody odbiornika (północ- Rys. 1. Rozkad pola elektrycznego nad elektrodami. Kolory odzwierciedlaj linie otym ną, południową, wschodnią i zachod- samym potencjale, strzaki kierunek si pola nią), układ umożliwia śledzenie pozy- cji ręki w osiach X, Y i Z w określonym wa oś Z). Pozwala to na wyczuwanie siły przez interfejs I2C lub SPI. Dostępny jest obszarze pomiarowym. W kolejnym nacisku i wykrywanie, z jakiego kierun- też API, ułatwiający integrację układu kroku obliczeniowym, MGC3130 roz- ku nasunął się palec przed dotknięciem. we własnej aplikacji. poznaje gesty poprzez stosowanie mo- Takie zabiegi pozwalają na łatwe wywo- delu analizy HMM (Hidden Markov ływanie menu kontekstowego, a więc Oprogramowanie Colibri Model) zapewniającego dużą precy- funkcji, która była dostępna dotych- Obsługujące czujnik oprogramowa- zję. Dla szybkiego ruchu ręki od pra- czas tylko poprzez prawy klawisz mysz- nie Colibri wykorzystuje algorytm roz- wej do lewej strony, urządzenie notuje ki i w ekranach dotykowych jest trudna poznawania gestów HMM (Hidden najpierw dużą zmianę sygnału po pra- w implementacji. Markov Model) oraz przetwarza wekto- wej stronie na początku, które potem rowe sygnały dla wszystkich trzech osi. zanika i przenosi się na drugą stronę. Ukad MGC3130 Zastosowane rozwiązania charaktery- Zmiany te są porównywane z wzorca- MGC3130 to konfi gurowalny sterow- zują się największą szybkością działania mi ruchu oraz dostarczane w określo- nik części analogowej interfejsu obsłu- i najwyższym współczynnikiem nieza- ny sposób na wyjście. gujący jeden nadajnik i pięć kanałów leżności od użytkownika, dzięki czemu Rozdzielczość detekcji w osiach X-Y-Z odbiorczych. Cztery z nich służą do wy- liczy się gest, a nie to, kto go wykonuje. jest wysoka, sięga 150 dpi i jest zależna krywania gestu a piąty wykorzystywany Colibri dostarcza do aplikacji zarówno od wielkości i konstrukcji elektrod oraz jest jako czujnik dotyku i wsparcie dla zwykłe dane na temat pozycji dłoni dla pozycji ręki wykonującej gest. Im bliżej gestów wykonywanych blisko sensora. osi X-Y-Z, jak i informacje o wykrytych jest ona sensora, tym lepszy stosunek sy- Sygnały analogowe docierające z czujni- gestach, dzięki czemu nie trzeba ich wy- gnału do szumu i większa rozdzielczość. ków są kondycjonowane a następnie di- krywać samodzielnie z koordynat ruchu. gitalizowane w przetworniku ADC i ob- Detekcja dotyczy kierunku ruchu (góra, Elektrody rabiane w procesorze DSP. Przetworzone dół, lewo, prawo) oraz bardziej złożo- Jak wspomniano, elektrody odbiorcze dane wyjściowe są wysyłane do hosta nych ruchów wykorzystywanych do na- są umieszczone nad nadawczymi (rys. 3). W typowym przypadku są to po prostu ścieżki na górnej i dolnej warstwie la- minatu, ale skuteczne są też rozwiąza- Linie nia w postaci ITO napylonego na szkło, pola co ułatwia integrację z wyświetlaczem. Tak duża swoboda projektowa ułatwia aplikację i sprawia, że konstrukcja sen- sora nie ma większego wpływu na koszt urządzenia. W praktyce zawsze daje się wykorzystać fragment płytki bazowej Linie urządzenia lub element wyświetlacza. ekwipotencjalne Co więcej, naniesione elektrody doty- kowe nie kolidują z konstrukcją ekranu Izolacja dotykowego i mogą działać niezależnie. Połączenie technologii dotykowej i roz- Nadajnik Masa poznawania gestów daje też możliwość Odbiornik zaoferowania ekranu dotykowego, któ- Rys. 2. Pojawiajca si wpolu rka zaburza jego rozkad, co jest podstaw do wykrycia ry ma funkcje trójwymiarowe (dodatko- ruchu irozpoznania gestu

Elektronik Lipiec 2014 51 Technika wigacji po menu. Dostępny jest też mo- duł zapisu i testowania gestów pozwa- lający dodać własne ruchy do bibliote- ki urządzenia a potem po przetestowa- niu załadować je do pamięci Flash ukła- du kontrolera. Układ zapewnia też programowalną funkcję detekcji zbliżenia, która pozwala rodek na uśpienie działania układu i wybudze- nie go, gdy obiekt zbliży się do sensora. Dopiero wówczas włączane są wszystkie Izolacja funkcje przetwarzania sygnału. Takie działanie ogranicza pobór mocy w sta- nie nieaktywnym. Warstwa górna (boczny odbiornik Rx) Warstwa górna (centralny odbiornik Rx) Masa (GND) Pewno dziaania Warstwa dolna (nadajnik Tx) Technologia rozpoznawania gestów Rys. 3. Przykadowa konstrukcja sensora irozkadu elektrod zawierajca cztery sensory wykorzystuje fale o częstotliwości oko- boczne ijeden centralny ło 100 kHz. W praktyce układ pracu- je w zakresie 70–130 kHz, dynamicznie Całkowity pobór mocy przez MGC3130 w 2012 roku i dzisiaj stanowi pion HMID zmieniając kanał i częstotliwość, gdy po- sięga 70 mW, z czego większość jest zu- – Human Machine Interface Division – jawią się zaburzenia od oświetlenia, sil- żywana na pracę procesora sygnałowe- rozwijający technologię detekcji z wyko- ników, zasilaczy i innych urządzeń emi- go rozpoznającego gesty. Typowa wiel- rzystaniem pola elektrycznego. W przy- tujących zaburzenia EM w tym zakre- kość obszaru zajmowanego przez elek- gotowaniu jest zestaw deweloperski sie. Dzięki temu zachowana została duża trody wynosi 15×15 cm. Hillstar ułatwiający rozpoczęcie pracy. jakość działania. Poziom emitowanego promieniowania jest bardzo niski, przez Technologia iIP co interferencji z innymi urządzeniami Rozpoznawanie gestów to dzieło nie- nie ma i zachowana jest zgodność z wy- mieckiej fi rmy Ident Technology, któ- Microchip maganiami dyrektywy IEC 61000-4-3. ra została przejęta przez Microchipa www.microchip.com/gestic

52 Lipiec 2014 Elektronik Technika Technologia LDS dla producentów owietlenia diodowego Technologia LDS (Laser Direct Structuring) firmy LPKF to metoda wykonywania trójwymiarowych detali ztworzyw znaniesio- nymi na nie poczeniami elektrycznymi, np. specja- listycznych anten, elementów owietleniowych wykorzystujcych diody LED idetali dla prze- mysu samochodowego lub medycyny.

ch wytwarzanie bazuje na klasycz- od 3 do 15 μm. Od momentu nej drukarce 3D do wykonania pla- pojawienia się urządzeń do LDS stikowego komponentu bazowego, na początku 2013 roku, pojawia się Rys. 2. Tradycyjna I na który następnie nakładane są coraz większa liczba obszarów aplika- wersja LDS pozwala wyko- sprayem dwie warstwy nośnika będą- cji i produktów, w których wykorzysta- nywa metalizacj na plastiku cego bazą do połączeń elektrycznych. nie tego sposobu jest korzystne. Następnie za pomocą lasera aktywuje się pomocą lasera, co tworzy mozaikę po- warstwę metaliczną, a w kolejnym kro- Teraz podoem jest metal łączeń i pola kontaktowe. Na tym etapie ku następuje metalizacja (miedziowa- Technologią LDS zainteresowali się wykorzystywane są te same techniki, co nie) warstwy zakty- producenci oświetlenia diodowego i to w przypadku podłoży plastikowych. wowanej w ką- właśnie pod ich kątem fi rma LPKF opra- pieli chemicz- cowała modyfi kację, w której zapropo- Dostpne s dwie wersje nej. Grubość nowano odwrócenie typów stosowa- Technologia LDS PowderCoating do- metalizacji nych materiałów. Zamiast nakładania stępna jest w dwóch wersjach: PES 200 może wynosić warstw metalicznych na podłoża pla- i PU 100. PES zapewnia gładkie po- stikowe, tworzy się warstwy izolacyjne wierzchnie o wysokiej stabilności me- lub metaliczne na podłożu metalowym. chanicznej, PU odporność na czynni- Celem jest oczywiście produkcja in- ki chemiczne i cieplne (praca do 270°C, nowacyjnych modułów LED, które ty- niepalność wg UL). Minimalna gru- powo wykonywane są na bazie lamina- bość nakładanych powłok izolacyjnych tów z rdzeniem aluminiowym. Na ta- na metal zawiera się między 60–80 μm, kim podłożu montuje się emitery światła co przy dwóch warstwach pozwala stwo- oraz układ zasilania, dla których pod- rzyć barierę galwaniczną wytrzymują- łoże metalowe jest stabilną bazą mecha- cą 4 kV. Cienka warstwa izolacji, znacz- niczną, zapewniającą trwałą integrację nie mniejsza niż w klasycznym lamina- z optyką i oprawą oświetleniową oraz za- cie, w niewielkim stopniu pogarsza prze- pewnia dobre odprowadzanie ciepła ze wodność cieplną. struktury diody. Nakładane powłoki dobrze wiążą się Technologia LDS, dla której podło- z podłożem, bo siła adhezji jest mniej żem jest metal taki jak aluminium lub więcej taka sama jak dla miedzi na lami- stal, nazwana została PowderCoating. nacie FR4 (90–120 N). Dodatkowo po- W praktyce jako podłoże mogą być też krycie jest materiałem nietoksycznym, wykorzystywane przewodzące prąd two- niewymagającym specjalnych zabiegów rzywa sztuczne (metalizowane lub kom- przy produkcji. pozytowe). Na warstwę metalu nanoszo- na jest metodą elektrostatyczną warstwa izolacyjna, co gwarantuje cienkie i jed- SE Spezial-Electronic Polska Rys. 1. LDS PowderCoating przeznaczo- norodne pokrycie. W kolejnym etapie ul. Stpiska 22/30, lokal 209 na jest przede wszystkim dla producentów na tak przygotowanym elemencie wyko- 00-739 Warszawa, tel. 22 840 91 10 owietlenia diodowego nywana jest selektywna metalizacja za [email protected], www.spezial.pl

Elektronik Lipiec 2014 53 Technika

Bezprzewodowe adowanie urzdze przenonych ipojazdów elektrycznych

W ostatnich latach wielu producentów póprzewodników prowadzio szeroko zakrojone badania nad rónymi systemami bezprzewodowego adowania. Celem byo opanowanie technologii bezkontaktowego przenoszenia energii izapewnie- nia wygodnego adowania dla wielu popularnych urzdze konsumenckich takich jak smartfony lub tablety. Takie rozwizania powstay iszybko zyskuj popular- no take wdziedzinach uznawanych za profesjonalne.

ktualnie największy poten- sji energii w urządzeniach przenośnych go zbliżenia do siebie cewek na odle- cjał ma rozwiązanie opraco- i znalazł już praktyczne zastosowanie głość do 10 mm. Wymusza to dokładne wane przez Wireless Power w urządzeniach przenośnych. pozycjonowanie cewki nadawczej i od- A Consortium (WPC) przy System składa się z dwóch cewek biorczej względem siebie. Opracowano współpracy z IEEE Industry Standards sprzężonych magnetycznie: nadawczej trzy metody pozycjonowania: zapew- and Technology Organization (IEEE- (Tx) umieszczonej w podkładce ładu- nianie współosiowości cewek przez wy- ISTO) o nazwie Qi, zapewniające obsłu- jącej i cewki odbiorczej (Rx) zamon- korzystanie magnesów, pozycjonowa- gę urządzeń wymagających niewielkiej towanej w urządzeniu przenośnym. nie z wykorzystaniem ruchomej cew- mocy do ok. 5 W. Qi stał się wiodącym Skuteczna transmisja wymaga silnego ki i pozycjonowanie z wykorzystaniem standardem bezprzewodowej transmi- sprzężenia, czyli maksymalnie bliskie- zestawu cewek.

54 Lipiec 2014 Elektronik Technika

Najprostsza technicznie jest me- toda wykorzystująca magnesy do pozycjonowania cewek. Niemniej jednak, zaprojektowanie obwo- du magnetycznego w jej przypad- ku stanowi duże wyzwanie. Wy- magane jest bowiem umiejscowie- nie siły magnetycznej pośrodku cewki nadawczej tak, by przyciąga- ła ona element magnetyczny znaj- dujący się pośrodku cewki odbior- czej (rys. 1). Siła wytworzona przez Rys. 1. Zapewnianie wspóosiowoci cewek dziki wykorzystaniu magnesów zgodnym zQi magnes znajdujący się w środ- ku cewki Tx przyciąga element magne- Wysoka tyczny umieszczony pośrodku cewki Rx Temperatura Curie [oC] i pozycjonuje obie cewki względem sie- bie (lewa część rysunku). Konstrukcja jest prosta, jednak za- projektowanie obwodu magnetycznego Materiay ferrytowe Materiay metaliczne jest wyzwaniem. Wymaga zastosowa- nia wysokiej jakości materiałów magne- tycznych w ekranie magnetycznym do ochrony baterii przed przegrzaniem oraz Wysoka Wysoka zapewnienia prawidłowej pracy całego systemu (prawa część rysunku). Rezystywno [.cm] Indukcja nasycenia Dodatkowo cewki Rx nie mogą otrzy- mać certyfi katu Qi, jeśli nie są w stanie pracować poprawnie w każdym z trzech funkcjonujących systemów transmisji energii bezprzewodowej. Taką funkcjo- nalność mają cewki fi rmy TDK, które Straty w rdzeniu [W/m3] zostaną zaprezentowane poniżej. Niskie Rys. 2. Porównanie materiaów magnetycznych Zaawansowany materia ferrytowy Na rysunku 2 porównane zosta- tliwości. Dlatego zarówno ekran, jak Dla cewki pozycjonowanej za pomocą ły właściwości ferromagnetycznych i rdzeń cewki wykonane zostały z ni- magnesów konieczne jest zastosowanie materiałów metalicznych i ferrytów. skostratnego ferrytu. wysokiej klasy materiałów magnetycz- Ferro-magnetyczne materiały meta- Ekrany magnetyczne w smartfonach nych, zdolnych do pracy przy częstotli- liczne charakteryzują się wysoką gęsto- i innych urządzeniach przenośnych po- wości 100–200 kHz z małymi stratami ścią strumienia nasycenia magnetycz- winny być jak najcieńsze. Jeśli jednak i o wysokiej przenikalności magnetycz- nego, jednak ze względu na niską rezy- będą zbyt cienkie, materiał magnetycz- nej. Aby ograniczyć emisję w niepożąda- stywność występują w nich duże straty ny może się nasycić, co ograniczy sto- nych kierunkach, stosuje się dodatkowo spowodowane występowaniem prądów pień ekranowania lub nie pozwoli na ekrany magnetyczne. wirowych w zakresie wysokich często- transmisję mocy na wymaganym du- żym poziomie. Stąd dla urzą- Tabela 1. Oferta cewek Tx produkcji TDK dzeń przenośnych kluczowe jest, aby w układzie ładowania stoso- wać wysokiej klasy materiały magnetyczne, o wysokiej induk- cji nasycenia i jednocześnie o ni- A10 – pojedyncza A11 – pojedyncza A1 i A9 – pojedyncza A6 – liniowy Standard WPC skich stratach w zakresie wyso- bez magnesu bez magnesu z magnesem zestaw cewek kich częstotliwości, szczególnie Napicie pracy 19 V 5 V 19 V (A1), 12 V (A9) 12 V Indukcyjno dla 100 kHz 24 H 6,3 H 24 H 11,5 do 12,5 H w ekranie magnetycznym cew- Maksymalna ki odbiorczej. 0,10 0,06 0,10 0,08 oporno DC dla 25°C Folia ferrytowa Elastyczna Elastyczna Sztywna Elastyczna Ekran magnetyczny Magnes ------12,5×2,0 mm --- Ekran magnetyczny znajdują- Wymiary [mm] 50 (Ø) 52×52 100×56 Liczba zwojów 20 (2 warstwy×10) 10 (1 warstwa) 20 (2 warstwy×10) 12 (×3 cewki) cy się przy cewce odbiorczej (Rx), Grubo cewki + folii 3,13 mm 2,08 mm 4,63 mm 2,53 mm (minimalna) stosowany w rozwiązaniach po- Grubo z I/O --- 3,13 mm --- 4,03 mm (górna cewka) zycjonujących cewki za pomo- Zewntrzne wymiary cewki 43 (Ø) mm 53,2×45,2 mm cą magnesu, pełni dwie funkcje.

Elektronik Lipiec 2014 55 Technika

Tabela. Oferta cewek Rx produkcji TDK nych i wtórnych układu bezprzewodo- wego ładowania zgodnych ze standar- dem Qi opracowanym przez WPC dla niskich poziomów mocy do 5 W, patrz tabela 1. Są to cewki z magnesem pozy- Typ Cewki Rx Cewki Rx z anten NFC Moduy Rx cjonującym (zgodne ze standardami A1 30×30 i A9) oraz bez magnesu (zgodne ze stan- Wymiary [mm] 40×40 52×48 48×32 48×32 dardami A10 i A11). Dostępny jest rów- Grubo 0,52 do 1,25 mm 0,52 do 0,62 mm 1,0 mm nież liniowy zestaw cewek do ładowa- Sprawno 66 do 73% 69% 72% rek pozwalających na dowolne położe- Indukcyjno dla 100 kHz 12,3 do 19 H 16,5 do 19,.5 (cewka Rx) H 13 H nie urządzenia ładowanego. Wszystkie 1,75 do 1,95 (antena NFC) Maksymalna rezystancja DC 0,20 do 0,70 0,75 do 0,80 (cewka Rx) 0,27 elementy z oferty TDK wykorzystują do dla 25°C 0,46 do 0,52 (antena NFC) ekranowania folię ferrytową zgodną ze Napicie znamionowe ------4,95 do 5,05 V standardami WPC. Dostępne są także Prd znamionowy ------0,5 do 0,7 A niezwykle cienkie, elastyczne folie do użycia we własnej aplikacji. Stanowi barierę dla zmiennego stru- powanie prądów wirowych na aluminio- Szeroki wachlarz cewek odbiorczych mienia magnetycznego wytwarzanego wej powierzchni i w efekcie do nagrzewa- obejmuje elementy o grubościach 0,48– przez cewkę nadawczą (z uwagi na ko- nia i strat. Rozwiązania komunikacyjne 1,25 mm (tabela 2). Wszystkie elemen- nieczność zachowania EMC) oraz chro- bez magnesów pozwalają na zastosowa- ty odbiorcze mogą być wykorzystane ni urządzenie przed negatywnym wpły- nie cieńszych ekranów magnetycznych, w układach pozycjonowanych magne- wem stałego strumienia magnetyczne- które są wystarczające przy ekranowaniu sem. W ofercie można znaleźć także go wytwarzanego przez magnes pozy- jedynie strumienia magnetycznego wy- cewki z wbudowaną anteną komunika- cjonujący. W smartfonach cewka nadaw- twarzanego przez cewkę nadawczą. cji bliskiego zasięgu (NFC). Im mniejsza cza jest zwykle umieszczona pomię- grubość cewki, tym oczywiście łatwiej dzy tylną pokrywą urządzenia a baterią. Oferta cewek Tx iRx rmy TDK zintegrować ją wewnątrz obudowy, gdzie Niewystarczające ekranowanie magne- Aby sprostać wymaganiom stawianym jak wiadomo zawsze brakuje miejsca. tyczne sprawia, że szybkozmienne pole systemom bezprzewodowego ładowania magnetyczne dociera do obudowy baterii, przez producentów urządzeń i użytkow- która zwykle wykonana jest z aluminium. ników, fi rma TDK opracowała szeroki Farnell element14 Strumień magnetyczny powoduje wystę- wachlarz cewek do obwodów pierwot- www.farnell.com Technika

Jako obwodów drukowanych oraz podstawowe metody jej oceny

Obecne wymagania ioczekiwania klientów branowych co do niezawodno- ci oraz bezawaryjnego dziaania zakupionych urzdze s zdecydowanie wysze ni kilka lat temu. Niewtpliw przyczyn tego stanu jest dynamiczny roz- wój technologiczny itowarzyszcy mu postp jakociowy. Nawet od najprost- szych urzdze elektronicznych oczekuje si stabilnej ibezawaryjnej pracy, przy ich maksymalnie dugiej ywotnoci. Na bazie normy IPC-600, powszech- nie stosowanej wbrany PCB do opisu jakoci obwodów drukowanych, warty- kule zostan przedstawione najistotniejsze kryteria ich niezawodnoci, które mog by oceniane wzrokowo przez odbiorc obwodów iwiadcz ofinalnym poziomie ich jakoci. Uwypuklone zostan te aspekty, których spenienie wpy- wa wznaczny sposób na bezproblemowy przebieg procesu montau oraz bez- awaryjn prac urzdzenia.

odstawową ocenę jakości ob- jakości nałożonych powłok, a wyniki Ocena wzrokowa powierzchni obwo- wodów drukowanych moż- analiz przedstawić w formie stosowne- dów pozwala wykryć wady procesowe na przeprowadzić na pod- go raportu wraz z próbką badań. Zgład i typowo kosmetyczne niedoskonałości. P stawie analizy dokumen- może zostać wykonany dla dowolne- Zgodnie z metodyką normy IPC-600 tacji dostarczonej przez producentów go miejsca wskazanego przez klien- inspekcja wzrokowa powinna być prze- PCB oraz dokładnej inspekcji wzroko- ta np. konkretnego otworu. Ponadto prowadzana przy niewielkim powięk- wej powierzchni obwodów. Takimi do- niektórzy klienci oczekują postępowa- szeniu, ok. 1,75×. Jeżeli przypuszczalne kumentami mogą być: potwierdzenie nia zgodnego z procesem zatwierdza- wady nie są widoczne, to powinny być zgodności z zamówieniem, raport te- nia części do produkcji seryjnej (PPAP). one obserwowane przy większych po- stu elektrycznego czy zgodność z wy- W takim przypadku tworzona jest spe- większeniach (do 40×). maganiami specjalistycznych norm (np. cjalistyczna dokumentacja oraz próbki IPC-600). Certyfi kacja niepalności UL wzorcowe, będące do dyspozycji pro- Co podlega kontroli? także może świadczyć o wysokiej ja- ducenta i odbiorcy obwodów. Nieliczni Pierwszym etapem kontroli może kości obwodów. Na specjalne życzenia producenci, w tym TS PCB, oferują być sprawdzenie charakterystycz- klienta producent obwodów może rów- możliwość dostarczenia wszystkich wy- nych wymiarów obwodu. Wszystkie nież wykonać tzw. zgład (mikrosekcję), żej wymienionych dokumentów wraz wymiary (średnice otworów czy ob- czyli niszczące, mikroskopowe badanie z zamawianymi obwodami. szary frezowane) muszą być zgodne

Elektronik Lipiec 2014 57 Technika

Krawędzie obwodu powinny być oraz jej ciągłość na obszarach montażu równe, gładkie, bez zadziorów, nacięć powierzchniowego układów w obudo- i postrzępień. W przypadku krawędzi wach BGA. Niedopuszczalne jest wni- metalizo wanych, krytyczne jest zacho- kanie maski na pady układu BGA czy jej wanie ciągłości metalizacji oraz odpo- ubytki (fot. 1). wiedniej jej przyczepności – pomoc- ny w weryfi kacji będzie test taśmą (we- Wymagania dla maski dług IPC-TM-650 p. 2.4.1). Rylcowanie iwarstw opisowych (V-cut) musi być kompletne i na tyle Chociaż norma IPC-600 dopuszcza głębokie, by umożliwić łatwą depane- poprawki powierzchni maski lutowni- lizację oraz równocześnie na tyle wy- czej (pod warunkiem że są wykonane trzymałe, aby panel pod obciążeniem z materiału o zgodnych parametrach komponentów nie rozpadł się w trakcie opierania się lutowaniu i czyszczeniu, montażu. W przypadku obwodów wie- jak oryginalna warstwa), to ich znacz- lowarstwowych należy zwrócić szcze- na ilość świadczy negatywnie o jakości gólną uwagę na powstawanie tzw. siatki wyprodukowanych obwodów. Te otwo- drobnych pęknięć, objawiającej się po- ry przelotowe, w których przewidziano wstawaniem białych skaz lub charakte- wypełnienie maską, muszą je rzeczywi- rystycznych krzyżyków pod powierzch- ście mieć. Obwody nie mogą być ponad- nią materiału bazowego. Występowanie to zanieczyszczone innymi powłokami, rozdzielenia między warstwami lub np. maską zrywalną, pastą grafi tową. miejscowe spęcznienie i delaminacja Warstwa opisowa powinna być czy- struktury materiału bazowego świad- telna i kompletna. Tusz może wycho- czy o niskiej jakości obwodu. dzić poza linię tworzącą znak lub może Kolejnym parametrem, na który nale- brakować części symbolu obrysu kom- ży zwrócić uwagę, jest jakość nałożonej ponentu, pod warunkiem że jest on warstwy ochronnej maski lutowniczej. czytelny i jasno określony. Istotny jest Powinna mieć ona jednolity wygląd także brak wdzierania się tuszu na kra- Fot. 1. Obwód zprawidowo naoon ma- i być wolna od zadrapań. Przebarwienia wędziowe kontakty drukowane i punk- sk wobszarze ukadów BGA oraz centrycz- i prześwity miedzi mogą świadczyć ty testowe. W przypadku tych czę- nym odwiertem o zbyt cienkiej warstwie maski i/lub ści obwodów, które są widoczne na ze- z wymaganiami dokumentacji projek- towej, zwłaszcza dla technologii press- -fi t oraz frezowania na głębokość. W kolejnym kroku warto zweryfi ko- wać wygięcie oraz skręcenie obwodów. W przypadku obwodów montowanych powierzchniowo nie może przekraczać 0,75% oraz 1,5% dla pozostałych przy- padków. Bardzo ważny jest także brak zanieczyszczeń powierzchni po proce- sach obróbki mechanicznej. Obecność kurzu, pyłu oraz strzępków laminatu zbyt grubej warstwie metalizacji. Po- wnątrz gotowego urządzenia, jakość jest niedopuszczalna, gdyż mogą one włoka maski może być nieznacznie opisu i warstwy maski musi być abso- przedostawać się do lutowia i je zanie- przesunięta, lecz nie może ona znajdo- lutnie perfekcyjna (fot. 2). czyszczać. Pola kontaktowe (pady) mu- wać się na polach kontaktowych, punk- Z punktu widzenia bezawaryjnej pra- szą być wolne od odcisków palców. tach testowych i wewnątrz otworów cy urządzenia, bardzo ważna jest jakość metalizowanych przeznaczonych do nałożonej metalizacji. Istotne jest rów- montażu. Nie może też zmniejszać pier- nież utrzymanie szerokości oraz odstę- ścieni wokół nich. Wszystkie elementy pów elementów mozaik zgodnie z wy- przeznaczone do pokrycia maską po- tycznymi zawartymi w dokumentacji winny być nią zabezpieczone. projektowej. Chropowatości krawędzi Niedopuszczalne jest, aby sąsied- elementów mozaik, choć dopuszczalne nie izolowane elektrycznie przewodni- normą IPC-600, mogą wskazywać na ki były odsłonięte. Pęcherze, bąble, roz- jakość procesu produkcji. Wszelkiego warstwienia oraz zanieczyszczenia uwię- rodzaju bryłki i zadziory na lub w ścia- zione pod maską nie mogą być akcepto- nach otworów metalizowanych, luki wane – maska powinna trwale przylegać w metalizacji czy pęknięcia jej ciągło- do powierzchni. Parametrem krytycz- ści, choć bardzo trudne do wzrokowej nym jest wyrów nanie nałożenia maski lokalizacji, są bardzo dobrym wskaźni-

58 Lipiec 2014 Elektronik Technika kiem jakościowym. W przypadku po- dejrzenia ich występowania zaleca się wykonanie zgładu. Otwory mogą nie być wyśrodkowane względem padów i dopuszczalne jest przerwanie pier- ścienia wynoszące mniej niż 90°, lecz nigdy otwór nie może być zlokalizowa- ny w miejscu połączenia pola z prze- wodnikiem. W przypadku obwodów wielo warstwowych pomocna może być inspekcja pod światło, podczas której można skontrolować wzajemne ułoże- nie warstw między sobą oraz centrycz- ność odwiertu.

Wiele informacji dostarczaj powoki Jakość obwodów można także określić Fot. 2. Fragment obwodu zprawidowo wykonan warstw opisu elementów na podstawie wyglądu powłok pokry- wających pady (HASL, ENIG). Wszyst- ne zanurzeniowo (HASL). Wymaga ducenta PCB. Ich wykorzystanie daje kie one muszą rzeczywiście warstwę się również, aby powierzchnia po- klientom możliwość określenia ewen- taką mieć. Pokrycie lutowiem powin- złocona miała jednolitą, intensyw- tualnej problematyczności automa- no całkowicie zwilżać wszystkie po- ną barwę, była wolna od grudek i sil- tycznego montażu na zamówionych wierzchnie przewodzące, a wnętrza nych, punktowych matowości oraz ści- obwodach oraz oszacowania nieza- otworów powinny być wolne od luk śle przylegała do podłoża. Wszelkiego wodności fi nalnego urządzenia. Należy i zgrubień. Pomimo faktu, że lutowie rodzaju przebarwienia i odstępstwa jednak pamiętać, że w sporadycznych nakładane metodą HASL ma tendencję od powyższych zasad mogą wskazy- przypadkach niektóre wady obwodów do tworzenia nierównej powierzchni, wać na niską jakość procesu złocenia drukowanych mogą być niewidoczne jego warstwa powinna być jak najbar- u producenta. W przypadku obwodów po produkcji i ujawnić się dopiero po dziej płaska, równomierna, jednolita testowanych elektrycznie pady mogą procesie montażu. i gładka. Wady topografi i powierzchni, mieć delikatny odcisk sond testujących, Łukasz Rogowski silne pofałdowania czy grudki lutowia co nie jest wadą, dopóki odcisk nie na- Dział Zarządzania Jakością znacznie utrudniają proces montażu, rusza ciągłości wykończenia. Techno-Service S.A. a w skrajnych przypadkach mogą go Przedstawione w artykule uprosz- całkowicie uniemożliwić. Powierzchnie czone metody i procedury oceny obwo- wykończone w technologii złoce- dów drukowanych pozwalają w dużym nia chemicznego (ENIG) są zdecydo- stopniu zweryfi kować jakość i prawi- TS PCB Techno-Service S.A. wanie bardziej płaskie niż cynowa- dłowość procesów produkcyjnych pro- www.pcb-technoservice.eu

Elektronik Lipiec 2014 59 Technika

Zasilacze bezprzerwowe – kon guracje iwaciwoci

Niewiele osób myli oochronie zasilania, zanim nie dotkn go skutki awarii, wwyniku której utraci si cenne dane lub nawet popsuje si sprzt. Wybór spo- sobu zabezpieczenia si przed powtórn awari moe okaza si bardzo fru- strujcy, gdy brakuje dostatecznej wiedzy, potrzebnej do podjcia waciwej decyzji. Rynek urzdze chronicych zasilanie jest tak wielki ikonkurencyjny, e rozeznanie si wnim jest trudne.

spółczesne systemy za- je się w takich warunkach wymaganiem nej zasilania – porównanie obejmuje silaczy bezprzerwowych podstawowym. również sprawniejszy ekologiczny tryb (UPS) są stosowane prze- Naturalnym wyborem jest wtedy UPS działania UPS. Urządzenia korzystają- W de wszystkim w centrach online. System taki niezależnie od wa- ce z UPS różnią się znacznie zarówno obsługi danych, koncentratorach sys- runków dostarcza czystej przetworzo- rozmiarami, jak i charakterem. Małemu temów łączności oraz w innych wraż- nej mocy, czerpiąc zasilanie z sieci ener- komputerowi biurkowemu czy przyrzą- liwych ośrodkach informacji i komu- getycznej, w razie awarii bezprzerwowo dowi może wystarczyć przenośny zasi- nikacji. Ich nieprzerwana dyspozycyj- przechodząc na zasilanie akumulatoro- lacz o mocy do 250 VA, a wielkie cen- ność jest krytyczna, wręcz niezbędna. we. Ale aplikacje o mniej krytycznych trum obsługujące dużą fi rmę składa Najważniejszą zaletą UPS-ów jest elek- wymaganiach mogą korzystać z tań- się czasem z licznych jednostek o mocy tryczna izolacja pomiędzy siecią energe- szych rozwiązań typu offl ine. 5 MVA, a nawet większej. tyczną a wrażliwymi urządzeniami, któ- W niniejszym tekście porównuje się re zasila. Wysoka jakość zasilania jest za- konfi guracje UPS-ów online i offl ine Kon guracja UPS online pewniana przez szereg obwodów na kil- z trzecią konfi guracją, korzystającą z in- ijej zalety ku stopniach układu. Zatem bezprzer- teraktywnej linii sieciowej. Wraz z ro- W skład wszystkich UPS-ów, nieza- wowa dostawa niezakłócanego napięcia snącymi kosztami energii rośnie po- leżnie od ich rozmiarów i rozwiązania, przemiennego o dostatecznej mocy sta- trzeba poprawy sprawności energetycz- wchodzi szereg takich samych podze-

60 Lipiec 2014 Elektronik Technika społów. Są to akumulatory, układy do a) ich ładowania i przetwornice zamienia- jące napięcie stałe w zmienne, do za- silania obciążenia na czas zaniku na- pięcia w sieci (rys. 1). Pierwszy z nich, prostownik z ładowarką, ładuje aku- mulator, gdy działa sieć energetyczna. Dostarcza on stabilnego napięcia stałe- go do drugiego podzespołu, przetwor- nicy, która napięciem przemiennym za- b) sila obciążenie. W razie zaniku napięcia sieci akumulator gładko przejmuje peł- ne zasilanie obciążenia, z którym jest trwale połączony. Dzięki temu obciąże- nie do czasu rozładowania akumulatora nie odczuwa awarii. Niezauważalność zmiany zasilania jest podstawową za- letą dla krytycznych urządzeń, dla któ- rych przerwa czy opóźnione przełą- c) czenie mogłoby być szkodliwe. Drugą ważną zaletą UPS online jest podwój- na konwersja. W prostowniku na wej- ściu wszystkie impulsowe, przejściowe i szumowe zaburzenia „giną” przetwa- rzane w napięcie stałe. Następnie przetwornica zasila obcią- żenie czystym, dokładnie przez UPS stabilizowanym, przebiegiem napięcia Rys. 1. Dziaanie UPS-a online zmiennego. Oprócz tego w prostowniku jest dokonywana korekcja współczynni- ste. Do wad systemu UPS offl ine, oprócz ce tolerować te wady korzystają z obni- ka mocy i redukcja zawartości harmo- częstych, wywołanych przełączeniami żenia kosztów zarówno inwestycyjnych nicznych wyższych częstotliwości. UPS przerw, zaliczyć trzeba możliwości nie- jak i eksploatacyjnych, gdyż ładowar- online to swego rodzaju fi rewall, który doładowania i obniżenia żywotności ka i przetwornica w czasie normalnego chroni układy i urządzenia informacji akumulatora. Jednakże aplikacje mogą- działania nie są wykorzystywane. i łączności przed zakłócającymi wpły- wami sieci energetycznej, optymalizu- a) jąc równocześnie obciążenie w stosun- ku do sieci.

Kon guracja UPS of ine W UPS-ie offl ine w trakcie normal- nej pracy obciążenie jest zasilane wprost z sieci energetycznej przez linię obej- ściową i statyczny przełącznik – rysu- b) nek 2a. Napięcie na obciążeniu nie jest wtedy stabilizowane i docierają do nie- go zaburzenia z sieci. Gdy napięcie za- silania wykracza poza ustalone grani- ce, statyczny przełącznik przełącza zasi- lanie obciążenia na przetwornicę i aku- mulator (rys. 2b). Spowodowana tym przerwa może trwać od 2 ms do 10 ms. Według operatorów wrażliwych urzą- c) dzeń UPS offl ine nie spełniają wymagań jakości zasilania. Nie kompensują one wahań napięcia, a na każde przekrocze- nie dopuszczalnych granic muszą reago- wać natychmiastowym przełączeniem. Jeżeli stabilność napięcia sieci jest nie- wysoka lub dopuszczalne granice usta- lone wąsko, przełączenia mogą być czę- Rys. 2. Topologia UPS-a of ine

Elektronik Lipiec 2014 61 Technika

Kon guracja zinteraktywn z interaktywną linią zwykle używane burzenia nadchodzące z sieci. Ale ich lini sieciow są transformatory obniżająco-podwyż- główną zaletą jest łagodzenie prze- Istnieją jeszcze UPS-y offl ine, wy- szające lub ferrorezonansowe. Pierwsze łączeń zasilania dzięki zgromadzo- posażone w system stabilizacji napię- z nich utrzymują napięcie wyjściowe nej energii magnetycznej, co częścio- cia zmiennego linii obejściowej (rys. 3). w granicach od +20% do –30% napię- wo upodabnia skutki ich działanie do Rozwiązanie to zmniejsza częstość ko- cia wejściowego, ale przełączanie od- działania UPS-ów online. niecznych przełączeń, pozwalając po- czepów wymusza skokowe zmiany na- Wzrost cen energii zwiększa na- szerzyć dopuszczalne granice zmienno- pięcia na obciążeniu. Systemy z trans- cisk na podnoszenie sprawności za- ści napięcia zasilającego. Dzięki temu formatorem ferrorezonansowym utrzy- silania, a zatem na ekologiczny tryb koszty eksploatacyjne i zużycie aku- mują napięcie wyjściowe w granicach pracy UPS. W tym trybie w normal- mulatora są nieco mniejsze niż w zwy- ±3% przy zmianach wejściowego od nych warunkach obciążenie jest zasi- kłych systemach offl ine. W systemach –40% do +20%, ograniczają też za- lane wprost z sieci energetycznej, dzię-

Tabela 1. Typowe wady i zaburzenia napicia zasilajcego

Wada napicia Czy UPS rozwie Ksztat przebiegu Opis i czas trwania Skutek zasilajcego ten problem?

Zaplanowany lub przypadkowy Wyczenie sprztu, utrata pracy i danych, Of ine – tak Chwilowa przerwa cakowity zanik napicia zasilania uszkodzenie pliku, dysku twardego i systemu Line interactive – tak w bliskiej okolicy – sekundy do minut operacyjnego, utrata poczenia Online – tak

Zaplanowany lub przypadkowy Wyczenie sprztu, utrata pracy i danych, Of ine –nie Dugotrwaa przerwa cakowity zanik napicia zasilania uszkodzenie pliku, dysku twardego i systemu Line interactive – 95% nie w bliskiej okolicy – minuty do godzin operacyjnego, utrata poczenia Online – tak

Zawieszenie si komputera, restart lub Bardzo krótki zaplanowany lub zawieszenie si komputera i urzdze Of ine – moliwe Bardzo krótka przypadkowy zanik napicia zasilania sieciowych, utrata pracy i danych, Line interactive – moliwe przerwa – milisekundy do sekund uszkodzenie pliku, dysku twardego Online – tak i systemu operacyjnego

Zmniejszenie si wywietlanego obrazu, uszkodzenie zasilaczy urzdze, restart Zmniejszenie napicia zasilania Of ine – nie Spadek lub zbyt lub zawieszenie si komputera, urzdze – spadek – milisekund do kilku sekund Line interactive – tak mae napicie peryferyjnych i sieciowych, utrata pracy – zbyt mae – duej ni kilka sekund Online – tak i danych, uszkodzenie pliku, twardego dysku i systemu operacyjnego

Trwae uszkodzenie sprztu, zawieszenie Zwikszenie napicia zasilania si lub restart komputera i urzdze Of ine – nie Wzrost lub zbyt – wzrost – milisekund do kilku sekund sieciowych, utrata pracy i danych, Line interactive – tak due napicie – zbyt due – duej ni kilka sekund uszkodzenie pliku, twardego dysku Online – tak i systemu operacyjnego

Bdy w sieci, zniszczenie urzdze Of ine – tak i obwodów, zawieszenie si lub restart Stan nieustalony Nagy skok napicia o setki lub tysice Line interactive – tak komputera i urzdze sieciowych, utrata lub impuls woltów – mikrosekundy Online – tak, wyszy pracy i danych, uszkodzenie pliku, stopie ochrony twardego dysku i systemu operacyjnego

Of ine – nie Zaburzenia przebiegu o przeciwnej Spowolnienie LAN silnymi bdami, Line interactive – nie Karby polaryzacji – mikrosekundy syszalne zakócenia w telefonie Online – tak i audio

Of ine – nie Niepodany sygna elektryczny Spowolnienie LAN silnymi bdami, Line interactive – nie Szumy wysokiej czstotliwoci z innego syszalne zakócenia w telefonie i audio, Online – tak urzdzenia – sporadycznie zawieszenie si urzdze

Zmiana ksztatu przebiegu Przegrzewanie si silników, Of ine – nie Znieksztacenia z sinusoidalnego w znieksztacony, transformatorów i okablowania, obnienie Line interactive – nie nieliniowe spowodowana nieliniowym obcieniem, wydajnoci dziaania urzdze biurowych Online – tak takim jak zasilacz impulsowy bez PFC

62 Lipiec 2014 Elektronik Technika ki czemu unika się strat w mało spraw- a) nym układzie przetwarzania. Jednak powstałemu w ten sposób zyskowi około 3% przeciwstawia się wpływ za- burzeń z sieci i przerw przełączania, tak jak w UPS-ie offl ine. Niektórzy użytkownicy mogą godzić się z takim kompromisem, zwłaszcza gdy w okre- sach zwiększonego ryzyka mogą prze- rzucać działanie systemu z trybu UPS eko do trybu online. b) Peniejszy obraz Zazwyczaj operatorzy centrów da- nych i innych krytycznych i wrażli- wych ośrodków wolą zasilanie bez- przerwowe, które jest zapewniane tyl- ko przez UPS online. A dla pełnego wykorzystania tej techniki i jej ochron- nego potencjału, UPS powinien być in- stalowany w ramach systemu, zapew- niającego odporność na wszelkie za- Rys. 3. Dziaanie UPS-a zinteraktywn lini sieciow grożenia. Nie można na przykład cał- kowicie wykluczyć przypadków awa- obciążenie do linii obejściowej. Jeśli cyjna ze względu na niższe koszty in- rii publicznej sieci energetycznej wraz jednak i linia obejściowa temu nie po- westycyjne i eksploatacyjne. Systemy z linią obejściową i to na okres prze- doła, obciążenie przestanie być zasila- z linią interaktywną są ulepszoną mo- kraczający czas autonomicznego dzia- ne. Lepszym rozwiązaniem jest ustale- dyfi kacją systemów offl ine, zapewnia- łania akumulatora UPS-a. nie czasu przejściowego, pozwalającego jąc mniej zakłócone zasilanie i mniej- Takiej sytuacji UPS już nie sprosta na automatyczne odłączenie przez bez- sze zużycie akumulatora. Linia interak- i zasilanie krytycznych urządzeń zo- piecznik lub odłącznik nadmiarowy. tywna z transformatorem ferrorezonan- stanie przerwane. W niektórych apli- W tym czasie sam UPS może być chro- sowym także umożliwia bezprzerwowe kacjach jest to akceptowalne, ponie- waż czas autonomicznej pracy akumu- latora pozwala na systematyczne i bez- Wzrost cen energii zwiksza nacisk na podnoszenie pieczne wyłączenie obciążenia. Ale w niektórych jest to niedopuszczal- sprawnoci zasilania, azatem na ekologiczny tryb ne. Rozwiązaniem może być konfi gu- pracy UPS. Wtym trybie wnormalnych warunkach racja z tzw. oddzielną linią obejściową, w której UPS i linia obejściowa są za- obcienie jest zasilane wprost zsieci energetycz- silane z różnych sieci energetycznych. Wtedy w razie awarii zasilania UPS nej, dziki czemu unika si strat wmao spraw- i wyczerpania akumulatora prostownik nym ukadzie przetwarzania. Jednak powstaemu może zostać przełączony do czynnej li- nii obejściowej i nadal zasilać obciąże- wten sposób zyskowi okoo 3% przeciwstawia si nie, chociaż już bez zabezpieczenia. Pewnym i często stosowanym roz- wpyw zaburze zsieci iprzerw przeczania, tak wiązaniem jest użycie autonomiczne- jak ma to miejsce wUPS-ie offline go spalinowego generatora prądu, któ- ry w razie dłuższego niż chwilowy zani- ku napięcia w sieci energetycznej otrzy- niony w trybie ograniczenia prądu i ob- przełączenie obciążenia. Presja na po- muje sygnał do rozruchu i po wystar- niżenia napięcia, co jest lepsze od gwał- prawę sprawności zwiększyła zainte- towaniu, ustabilizowaniu obrotów i na- townej przerwy zasilania. resowanie trybem eko, ma on jednak pięcia wyjściowego, bez jakiejkolwiek Na zakończenie można stwierdzić, większość wad konfi guracji offl ine. przerwy przejmuje zasilanie od akumu- że do zastosowań krytycznych i wraż- W tabeli 1 przytoczono najczęściej latora przetwornicy i zapewnia jego po- liwych urządzeń, konfi guracja UPS on- występujące wady i zaburzenia przebie- nowne naładowanie. line jest jedynym praktycznym rozwią- gu napięcia sieci zasilającej oraz moż- Oprócz ochrony obciążenia przed za- zaniem, ponieważ zapewnia niezakłó- liwość ich przezwyciężenia. Należy grożeniem zasilania, UPS musi również cone zasilanie i bezprzerwowe przełą- przede wszystkim zwrócić uwagę na uporać się z problemami wywoływany- czenie na zasilanie akumulatorowe. Do zdolność różnych typów zasilaczy awa- mi przez obciążenie. W razie wystąpie- aplikacji mniej krytycznych może nada- ryjnych do eliminacji poszczególnych nia przeciążenia UPS może przełączyć wać się konfi guracja UPS offl ine, atrak- wad zasilania. (KKP)

Elektronik Lipiec 2014 63 Technika Konstrukcje i parametry róde napicia odniesienia

róda napicia referencyjnego dostarczaj niezmiennego napicia, zktórym porównywane s inne sygnay, na przykad wprzetwornikach analogowo-cyfro- wych, cyfrowo-analogowych, komparatorach oraz detektorach napicia. Warty- kule przedstawiamy ich budow inajwaniejsze parametry, czyli dokadno, sta- bilno dugoterminow, dryft temperaturowy ihisterez temperaturow.

ródła napięcia referencyjnego, odniesienia mieściło się w określonym Szeregowe źródła napięcia odniesienia typu burried Zener lub band- przedziale w całym zakresie zmienno- to z kolei układy trzyzaciskowe (rys. 3). gap (rys. 1), występują zwykle ści napięć zasilania i natężenia prądu Ich główną zaletą jest pobór stałego prą- w jednej z dwóch konfi gura- obciążenia. Przyjmując, że obie te wiel- du w szerokim zakresie napięć zasilania cji: typu shunt (bocznikowej) lub szere- kości zmieniają się nieznacznie, łatwo i tylko wtedy, gdy dołączone jest obcią- gowej. Te pierwsze to komponenty dwu- jest dobrać ten rezystor. Jeżeli jednak te żenie. Prąd spoczynkowy tych układów zaciskowe, łączone równoległe z obcią- dwie, albo którakolwiek z nich, może się typowo wynosi od kilku do kilkuset μA, żeniem. Jeden pin takiego układu połą- zmienić znacząco, rezystor powinien to a dostępne są nawet takie, w których nie czony jest z masą, natomiast drugi z ze- skompensować. Z tym zwykle wiążą się przekracza 1 μA. wnętrznym rezystorem, który jest rów- większe straty mocy niż w normalnych nież połączony z zasilaniem. Wspólny warunkach. Dryft temperaturowy zacisk diody i rezystora jest natomiast Źródła napięcia odniesienia typu Jednym z parametrów, na podstawie wyjściem źródła napięcia referencyjne- shunt mają liczne zalety. Najważniejsze którego często porównuje się między go (rys. 2). z nich to prosta konstrukcja, małe wy- sobą źródła napięcia odniesienia, jest ich miary, dobra stabilność w szerokim za- dryft temperaturowy. Zwykle bowiem róda bocznikowe kresie zmian obciążenia i możliwość jest to największe źródło błędów. Dryft , vs. szeregowe pracy przy wysokich napięciach zasila- który wyrażany jest w ppm/ºC, charak- Wartość rezystancji zewnętrznego nia (większość odkłada się na zewnętrz- teryzuje zmianę napięcia referencyjne- opornika powinna być tak dobrana, żeby nym oporniku). Dodatkowo, łatwo moż- go pod wpływem zmiany temperatury. minimalne oraz maksymalne natężenie na w tej topologii zbudować źródło na- Przyczyną tej zależności są niedoskona- prądów płynących przez źródło napięcia pięcia ujemnego. łości oraz nieliniowości komponentów obwodów źródła napięcia odniesienia. Nie jest ona liniowa. Przy wyznaczaniu dryft u temperatu- rowego producenci korzystają z rozma- itych metod. Zazwyczaj jest to stosunek różnicy między maksymalną a minimal- ną wartością napięcia referencyjnego, zmierzonymi w danym zakresie tem- peratury, do szerokości tego ostatnie- go (rys. 4a). Przedziały, dla których czę- sto wyznacza się dryft temperaturowy źródeł napięcia odniesienia, to na przy- kład: 0ºC...+70ºC (zakres komercyjny), –40ºC... +85ºC (przedział przemysłowy) oraz –55ºC... +125ºC (zakres militarny). Rys. 1. Przykad realizacji róda napicia referencyjnego typu bandgap (ukad LT1004 Wartości, największa oraz najmniej- rmy Linear Technology) sza, napięcia referencyjnego mogą jed-

64 Lipiec 2014 Elektronik Technika nak nie wystąpić akurat przy skrajnych Stabilność długoterminowa charak- temperaturach danego zakresu. W re- teryzuje z kolei typową zmianę napię- zultacie w pewnych jego przedziałach cia odniesienia po upływie określone- dryft może być większy niż średnia po- go czasu, na przykład kilku tysięcy go- liczona dla całego zakresu temperatur. dzin, ciągłej pracy w danych warun- W drugiej metodzie parametr ten jest kach. Zwykle jest wyrażana w ppm / wyznaczany na podstawie wartości na- tysiąc godzin. Parametr ten w prakty- Rys. 2. Przykad realizacji róda napicia pięcia referencyjnego zmierzonych przy ce wyznacza się dla reprezentacyjnej referencyjnego bocznikowego (typu shunt) maksymalnej i minimalnej temperatu- grupy komponentów (od kilkunastu do rze danego przedziału (rys. 4b). Wadą kilkudziesięciu sztuk) w temperaturze tego podejścia jest to, że obliczona war- pokojowej. Stabilność długotermino- tość nie odzwierciedla nieliniowości wa opisuje zmiany starzeniowe układu. charakterystyki dryft u. Zachodzą one znacznie szybciej w wyż- szej temperaturze. Histereza temperaturowa Kolejny ważny parametr to współ- Rys. 3. Szeregowe róda napicia odnie- Histereza temperaturowa to zmia- czynnik zmiany napięcia referencyjne- sienia to ukady trójzaciskowe na napięcia referencyjnego, wyrażana go w wyniku zmiany prądu obciąże- w ppm, która następuje na skutek pod- nia (load regulation), który jest wyraża- jako wartość skuteczna napięcia w pa- dania komponentu cyklowi termiczne- ny w ppm/mA. Wyznacza się go, dzie- śmie od 10 Hz do 10 kHz. Są one mniej mu (tzn. np. przez podwyższenie tem- ląc względną zmianę napięcia odniesie- dokuczliwe, ponieważ łatwo je odfi ltro- peratury od pokojowej do minimal- nia, tj. różnicę tej wielkości przy mini- wać, używając kondensatora o odpo- nej i następnie maksymalnej, a potem malnym i maksymalnym natężeniu prą- wiednio dużej pojemności. Szumy ni- z powrotem do pokojowej, tj. z +25ºC du obciążenia, przez zakres zmienności skoczęstotliwościowe są z kolei opisy- do –40ºC, +85ºC i znów +25ºC). Nie za- tego ostatniego. Współczynnik ten za- wane przez wartość peak to peak na- leży ona ani od dryft u temperaturowe- leży zarówno od konstrukcji źródła na- pięcia (lub w ppm) w paśmie od 0,1 go, ani czasowego. pięcia odniesienia, jak i pasożytniczej re- Hz do 10 Hz. Ich fi ltrowanie jest trud- Główną przyczyną tego zjawiska zystancji dzielącej go od obciążenia. Na ne, przez co wnoszą one większy wkład są naprężenia w strukturze układu to ostatnie można wpłynąć, umieszcza- w całkowity błąd napięcia odniesienia. w czasie jej naprzemiennego schładza- jąc ten układ na PCB możliwie najbli- Analizując kartę katalogową, warto nia i podgrzewania. Zależą one zatem żej odbiornika. Szeregowe źródła napię- zwrócić uwagę, na to, jakiego rzędu fi l- m.in. od: materiału obudowy, materia- cia referencyjnego opisuje się też, poda- tru używał producent do wyznaczania łów użytych do jej połączenia ze struk- jąc współczynnik zmiany napięcia od- tych szumów. Im wyższy, tym większa turą komponentu i sposobu organiza- niesienia w funkcji napięcia wejściowe- jest dokładność tego pomiaru. cji tej ostatniej. Zwykle, im większa jest go (line regulation). Źródłem szumów o częstotliwościach obudowa układu, tym histereza tempe- Warto również w karcie katalogowej w przedziale od 0,1 Hz do 10 Hz w wy- raturowa jest mniejsza. Zakres tempe- źródła napięcia odniesienia sprawdzić padku źródeł napięcia referencyjne- ratur, dla których wyznacza się histe- informacje o szumach generowanych go typu bandgap jest przede wszystkim rezę temperaturową oraz liczba cykli przez ten układ. Są one bowiem przy- szum różowy (1/f) jego komponentów różnią się w zależności od producenta. czyną błędów dynamicznych, które po- wewnętrznych. Im większą wartość ma Utrudnia to porównywanie tego para- garszają stosunek sygnału do szumu, na napięcie odniesienia, tym wprost pro- metru dla kilku układów. przykład w przetwornikach A/C i C/A. porcjonalnie większy będzie ten szum. Histereza temperaturowa to parametr, To z kolei negatywnie wpływa na pa- Aby go zmniejszyć, trzeba zastoso- który jest często pomijany, chociaż nie- rametr ENOB (efektywną liczbę bitów) wać elementy o większych rozmiarach słusznie, gdyż wnosi istotny wkład w cał- tych układów. i zwiększyć prąd spoczynkowy. W źró- kowity błąd i niweluje skuteczność wcze- dłach napięcia odniesienia, w których śniej przeprowadzonej kalibracji. Warto Szumy amplitudę szumów niskoczęstotliwo- o nim pamiętać, nawet jeżeli źródło na- W specyfi kacji źródła zwykle infor- ściowych udaje się ograniczyć do poni- pięcia referencyjnego będzie pracowało macje o nisko- oraz wysokoczęstoli- żej kilku μV, natężenie tych prądów się- w ustabilizowanych warunkach tempera- wościowych szumach są przedstawia- ga setek μA, a nawet mA. turowych. Na jego dokładność może bo- ne oddzielnie. Te drugie podawane są Monika Jaworowska wiem znacząco wpłynąć nawet sam pro- ces montażu tego układu na PCB, zwłasz- cza podgrzewanie podczas lutowania.

Sprawd te te parametry Dokładność określa, w jakim stop- niu (procentowo) napięcie referencyjne może się w danych warunkach różnić od znamionowego. Wartość tego parame- tru mieści się z reguły w przedziale od 0,01% do 1%. Rys. 4. Dryft temperaturowy mona wyznaczy na kilka sposobów

Elektronik Lipiec 2014 65 Technika Pojemnociowy detektor wilgotnoci powietrza

Znajomo wilgotnoci powietrza jest niezbdna wwielu dziedzinach techniki icodziennego ycia, czsto te okazuje si konieczna jej regulacja. Pomiary wilgotnoci wykonywane s od dawna, przede wszystkim wmeteorologii, rónymi prosty- mi higrometrami. Dokadniej mona mierzy wilgot- no technik cyfrow za pomoc specjalnych czuj- ników wilgotnoci, opornociowych ipojemnociowych.

czujnikach opornościo- ści, a zatem i wilgotności. Podobnie, po- wych korzysta się z za- miar częstotliwości obwodu rezonanso- leżnej od wilgotności re- wego LC o znanej indukcyjności. W zystancji tworzyw albo tlenku glinu (Al2O3). Materiałem de- Pomiary wilgotnoci tekcyjnym w czujnikach pojemno- za pomoc czujnika ściowych są poliestry lub inne polime- pojemnociowego ry. Dokładnością, liniowością i szybko- Technika pojemnościowych czujni- ścią pomiaru przewyższają one czujni- ków pojemności rozwijała się początkowo ki opornościowe. Czujniki te nie są jed- w domenie dotykowych interfejsów użyt- nak na tyle powtarzalne, żeby ich wy- kownika, dla której opracowano liczne ste- miana nie wymagała rekalibracji de- rowniki. Znajdują one zastosowanie tak- Rys. 2. Charakterystyka zalenoci tektora. Jednym z takich czujników jest że w innych dziedzinach. Na rysunku 1 pojemnoci od wilgotnoci czujnika HCH-1000 fi rmy Honeywell, będący ro- przedstawiono sposób użycia czujnika po- HCH-1000 oczuoci 0,6 pF/%RH dzajem kondensatora z poliimidowym jemnościowego o wejściu analogowym. dielektrykiem, który wykazuje pojem- Jego pojemność CM jest najpierw prze- Rr = 1/fp·Cp, gdzie fp jest stałą częstotliwo- ność proporcjonalną do wilgotności po- twarzana w wielkość cyfrową. System ten ścią przełączania pojemności CM. wietrza. Pomiar względnej wilgotności składa się z układu przełączania pojemno- Jeśli CM wzrośnie pod wpływem do-

(%RH – relative humidity) sprowadza się ści przedstawiającego CM w formie rów- tknięcia palca lub wzrostu wilgotności, do pomiaru tej pojemności. noważnej rezystancji Rr, programowalne- Rr obniży się. Wtedy CP rozładowuje się

Pojemność czujnika można mierzyć na go źródła prądowego Zri, kondensatora po- w krótszym czasie, a wysoki stan kom- dwa sposoby, za pośrednictwem ładowa- średniczącego CP i dokładnego kompara- paratora trwa krócej. Oznacza to, że im nia i rozładowywania jego pojemności tora analogowego. jest wyższa pojemność CM, tym wyż- albo pomiaru częstotliwości rezonanso- Zri ładuje CP stałym prądem iZ do mo- sza jest częstotliwość impulsów wyj- wej. Pomiar czasu ładowania pojemno- mentu, gdy napięcie na tym kondensato- ściowych komparatora, które są zliczane

ści czujnika w obwodzie RC o znanej re- rze przekroczy napięcie odniesienia Uref, w ustalonym czasie. Zliczenia te (Z) są zystancji pozwala na obliczenie pojemno- a komparator przerzuci wyjście w stan proporcjonalne do pojemności CM.

wysoki. Źródło Zri zostaje wte-

dy odłączone, a CP rozładowu- Realizacja pojemnociowych

je się przez Rr do momentu, pomiarów wilgotnoci gdy komparator przerzuci wyj- Pojemność czujnika zazwyczaj jest pro- ście w stan niski, rozpoczynając porcjonalna do wilgotności. Zależność proces od nowa. Komparator pojemności od wilgotności przykładowe- generuje dzięki temu strumień go czujnika HCH-1000 jest pokazana na impulsów, który można nazwać rysunku 2. Pojemność ta, jak widać, może też strumieniem bitów, które są zawierać się w zakresie od 270 pF do 380 zliczane, a ich liczba zapisywa- pF. Pomiarów wilgotności można do- na w pamięci. Rezystancję tę konywać na dwa sposoby, przez pomiar Rys. 1. Ukad cyfrowego miernika pojemnoci można zdefi niować zależnością bezwzględny i przez pomiar względny.

66 Lipiec 2014 Elektronik Technika

Wybór zależy od potrzeb i wymaganej dokładności pomiarów. Technika pomiarów bezwzględnych polega na pomiarze pojemności użytego czujnika. Układ zilustrowany na rysun- ku 1 przetwarza tę pojemność w zliczenia:

Zliczenia Z można wykorzystać do ob- liczenia pojemności czujnika: Rys. 3. Ukad do wzorcowania pomiaru wilgotnoci za pomoc kondensatorów wzorcowych

Dokładność określenia pojemności jących pojemnościom tych kondensato- czujnika zależy od dokładności uży- rów, odpowiednio C1 i C2, oraz pojem- tych w równaniu parametrów. Mogą one ności czujnika CM. Jeśli zależność zliczeń dla poszczególnych sensorów różnić się od pojemności jest liniowa, to stosunek znacznie. Muszą więc zostać wykalibro- różnic zliczeń jest równy stosunkowi od- wane w czasie produkcji. W razie szcze- powiednich różnic pojemności: gólnej potrzeby natężenie prądu iZ moż- na wyznaczyć przez pomiar spadku na- pięcia na znanym rezystorze. Jednak do- Rys. 4. Algorytm wzgldnych pomiarów kładność takiej kalibracji nie przekracza z powyższego równania daje się obli- wilgotnoci 10%. Dokładnej kalibracji czujnika moż- czyć pojemność czujnika: Pokrycie zabezpieczajce na dokonać w komorze wilgotnościowej, zporowatego jeśli dysponuje się dokładnym wzorco- materiau wym miernikiem wilgotności. Warstwa polimeru Jeśli przetwornik analogowo-cyfrowy Zamiast znajomości parametrów tu- wraliwego na wilgo w układzie nie jest dokładny i nie dys- taj potrzebna jest znajomość pojemności ponuje się możliwością dokładnej kali- kondensatorów wzorcowych. Elektroda gówna bracji, wiarygodnych pomiarów wilgot- Pozostaje jeszcze przełożenie pojem- ności można dokonać metodą względną. ności czujnika HCH-1000 na względną Podoe ceramiczne wilgotność powietrza, do czego jest nie- Technika pomiarów wzgldnych zbędna znajomość udostępnianych przez Wyprowadzenia Przy względnych pomiarach pojem- producenta jego parametrów lub doko- kontaktowe ności czujnika wilgotności używa się nania jednopunktowej kalibracji i za- dwóch kondensatorów wzorcowych, pisania parametrów kalibracyjnych do Rys. 5. Konstrukcja typowego sensora a uzyskane z ich pomocą zliczenia, wraz nieulotnej pamięci. wilgotnoci ze zliczeniami dla pojemności czujnika, są używane do obliczenia jego pojem- Dokadno istabilno od dokładności kondensatorów wzor- ności (rys. 3). Kondensatory wybiera się kondensatorów cowych i od liczby punktów kalibracji. w taki sposób, aby ich pojemności obej- Pomiary muszą mieć punkt odniesie- Układy takie działają dobrze przy niż- mowały cały zakres pojemności czujni- nia. Użyte kondensatory wzorcowe nie szych pojemnościach, ich liniowość jest ka. Rysunek 4 przedstawia sieć działań mogą być wrażliwe na warunki otocze- zatem lepsza w zakresie małych wilgot- dla takiego pomiaru. nia. Do tego zastosowania godne pole- ności, a pogarsza się przy wyższych, nie Pomiar zaczyna się od uzyskania cenia są kondensatory polipropylenowe. mogą więc być używane do pomiarów osobno zliczeń Z1, Z2 i ZM, odpowiada- Ich dokładność nie powinna być gorsza wilgotności w całym zakresie, od 0 do niż 1%. Podczas pomiaru powinny one 100% i to jest ich wadą. Układy o nie- zostać umieszczone możliwie najbliżej wysokiej dokładności mogą być kali- Wilgotno bezwzgldn definiuje chipu, aby uniknąć interferencji z obcy- browane na najbardziej potrzebny za- si jako stosunek masy pary wod- mi sygnałami, a pojemności montażowe kres. Wilgotnościomierze nadają się do nej do masy powietrza, w którym i ścieżek były możliwie małe. domowego użytku, monitorowania po- jest zawarta. Wilgotno waciw gody czy klimatyzacji, gdy na przykład jako stosunek masy pary wodnej Liniowo ukadu detekcyjnego przy zbytnim wzroście wilgotności po- wpowietrzu do maksymalnej masy Przy obliczaniu pojemności czuj- winien być włączany system osuszający. pary, która moe by wnim wdanej nika zakłada się, że układ jest linio- Czujniki wilgotności wchodzą w skład temperaturze zawarta. Wilgotno wy w całym zakresie pomiarowym, takich urządzeń, jak chłodziarki, suszar- wzgldn powietrza jako procento- ale przy wyższych pojemnościach, rzę- ki, klimatyzatory itp. Również realiza- w wnim zawarto pary wodnej. du 300 pF, sensory mogą one nie być li- c je interfejsów użytkownika wymagają niowe. Liniowość systemu zależy także czujników pojemnościowych. (KKP)

Elektronik Lipiec 2014 67 Technika

Po 10 latach zasilanie przez Ethernet stao si standardem

Obecnie ponad 100 milionów rozmaitych urzdze kocowych rozmieszczonych wtakich duych aplikacjach, jak bezprzewodowe punkty dostpowe (AP) czy tele- fony VoIP, jest zasilanych z wykorzystaniem standardu Power over Ethernet (PoE). Na szybki wzrost popularnoci tej metody upyno zpewnoci opracowanie wersji PoE+ zdolnej do dostarczania zasilania odbiorników o wikszym poborze energii.

prowadzenie nowego stan- wodników udostępniają już układy Jest to trzecia wersja standardu PoE. dardu PoE+ pozwoliło na o mocy 60 W lub większej, co najmniej Grupa robocza, utworzona do przeglą- podwojenie mocy dopro- dublujących moc dostarczaną w aktual- du rekomendacji dla nowego standardu, W wadzanej do urządzeń nym standardzie IEEE 802.3at zwanym rozważy zwiększenie mocy do bezpiecz- końcowych w stosunku do tego, co za- PoE+ (2009). Oznacza to, że zanim stan- nej, z rozsądnym marginesem, granicy proponowano w 2004 roku. Dzięki temu dard 802.3bt zostanie ofi cjalnie zatwier- 100 W. W każdej wersji muszą być brane zasilaniem przez Ethernet można objąć dzony, technika PoE będzie już stosowa- pod uwagę straty energii i długość połą- więcej urządzeń, niż umożliwia to kla- na do zasilania aplikacji większej mocy, czenia, warto więc przypomnieć krótką syczna wersja standardu, dzięki wyko- jak zarządzanie budynkami, terminala- historię ewolucji PoE. rzystaniu do tego celu wszystkich czte- mi kasowymi i przemysłowymi systema- W pierwotnym standardzie IEEE rech skrętek znormalizowanego kabla mi kontrolnymi, pomimo że w niestan- 802.3af (2004) zdefi niowano dwa pod- Ethernet. Grupa robocza PoE IEEE 802. dardowych realizacjach muszą być one stawowe typy urządzeń, endspan i mid- bt zamierza także standaryzować PoE projektowane i uruchamiane w formie span. Urządzenia endspan zasadniczo dla 10GBASE-T (10-Gbit Ethernet). systemów autonomicznych (tabela 1). są przełącznikami Ethernet z dodany- Umożliwienie zasilania urządzeń koń- mi układami PoE. Są one zwykle roz- cowych większą mocą ogromnie posze- Podstawy PoE mieszczane albo w nowych instalacjach, rzy stosowanie PoE. Podstawowe zale- Udoskonalenie techniki przesyłania albo gdy przełącznik jest zastępowany ty tej techniki zawsze były ograniczane mocy do urządzenia końcowego na pierw- nowszym, dostosowanym do szybsze- kosztami. Przesyłanie informacji wraz szy rzut oka jest bardzo proste – zwiększe- go Ethernetu. Midspan nie są wbudo- z zasilaniem jednym łączem jest tańsze nie liczby przewodzących prąd przewo- wane w przełącznik, tylko umieszczane niż oddzielnymi liniami. Dzięki temu in- dów. Chociaż standardowy kabel Ethernet pomiędzy nim a urządzeniem zasilanym stalowanie czy przenoszenie urządzenia CAT5/6 RJ-45 składa się z czterech skrę- (PD). Najczęściej są one wprowadza- sprowadza się do poprowadzenia stan- tek (par), to zgodnie z standardem PoE ne wraz z dołączanym telefonem IP lub dardowego kabla CAT5/6, bez koniecz- zasilanie przesyła się tylko dwoma. bezprzewodowym AP do istniejącej sieci ności szukania nowego punktu zasilają- Proponowana zmiana w 802.3 przewidu- bez PoE. Rozróżnienie to jest istotne, po- cego. Producenci systemów i półprze- je użycie do tego celu wszystkich czterech. nieważ midspan nie dysponuje niektó-

68 Lipiec 2014 Elektronik Technika rymi funkcjami dostępnymi w endspan. nych używa się wszystkich czterech skrę- do przesyłania zasilania wszystkich czte- Standard specyfi kuje również sposób tek. W standardzie PoE 2004 ani w uzu- rech skrętek kabla, wynika to z kwadrato- dostarczania z nominalnego zasilacza pełnieniu 2009, nie zostały specyfi kowa- wej zależności mocy od natężenia prądu. 48 V do każdego PD do 15,4 W mocy. ne połączenia 10GBASE-T, jego wspar- Dla rozwiązania czteroskrętkowego tra- Straty energii w przewodach ogranicza- cie jest jednak niezbędne do nadążania cona moc jest dwukrotnie mniejsza. ją tę moc do 12,95 W. Potrzeba jej zwięk- za oczywistymi oczekiwanymi rynkowy- Dla niezmienionego obciążenia użycie szania jest siłą napędową powstawania mi zwiększania szybkości transmisji da- wszystkich przewodów w aktualnej in- kolejnych wersji standardu. nych, jak tylko staną się możliwe. stalacji, dzięki zmniejszeniu impedancji W standardzie IEEE 802.3at (zwanym Dell’Oro Group, fi rma badań ryn- o połowę, podwyższa sprawność zasila- również PoE+, 2009) element PD otrzy- kowych, która specjalizuje się w sie- nia urządzeń o nieco ponad 50%. Zatem muje z PSE (element ze źródłem zasila- ciach i telekomunikacji, spodziewa się, suma mocy traconej w kablu i pobiera- nia) do 30 W z nominalnego zasilacza że do roku 2017 będzie rozmieszczo- nej przez PD jest mniejsza. Przykładem 50 V. Po odjęciu strat w przewodach do nych około 9 mln węzłów Gigabit Wi-Fi. niech będzie 24-portowy system IEEE PD dociera 25,5 W. W obu standardach Przewidując ten trend, grupa badawcza 802.3at-2009 typu 2, dostarczający 25,5 PD musi działać albo za pośrednictwem dwóch skrętek zapasowych (przewody Tabela 1. Potencjalne zastosowania PoE, wymagajcego w urzdzeniu kocowym pow. 25 W 4-5 i 7-8, czyli Alt-B), albo dwóch skrętek Zastosowanie Pobór mocy z danymi (1-2 i 3-6, czyli Alt-A). W IEEE Przywoywanie personelu w subie zdrowia 80% rynku >30 W (typowo 50 W) 802.3at zdefi niowano dwa typy systemu. Terminale kasowe (czytniki kart kredytowych z drukarkami) 40% do 50% – 30 W do 60 W Typ 1 zapewnia w PD moc maksymalną Gowice IP (bankowo-giedowe systemy telefoniczne) Typowo 45 W 12,95 W, natomiast typ 2 moc 25,5 W. Zarzdzanie budynkami (kontrola owietlenia, dostpu itp.) 40 do 50 W Typy te różnią się także innymi parame- Terminale desktop wirtualnej infrastruktury VDI Ok. 50 W trami, jak zakres napięcia. Wideokonferencje (przeczniki zasilane PoE) Typowo 45 do 60 W Nie wszystkie połączone z Ethernetem Kamery zabezpieczajce IP (panoramiczne, pochylne, zoom) 30 do 60 W urządzenia wspierają PoE, zatem PD Sterowanie silnikami bezszczotkowymi i krokowymi >30 W musi być identyfi kowany jako zgodny ze standardem PoE. Projektant umiesz- pracuje nad rozwiązaniami technolo- W do każdego PD kablem o długości 100 cza w nim w tym celu pomiędzy zasila- gicznymi, które pozwolą rozciągnąć PoE m. Rezultatem zmiany rozwiązania na nymi przewodami rezystor 25 kΩ. Jeśli na łącza 10GBASE-T. Specyfi kację PoE 4-skrętkowe jest oszczędność ponad 60 W. PSE wykryje rezystancję większą lub można znaleźć w punkcie 33 ostatnio W tabeli 2 porównuje się straty ener- mniejszą (także zwarcie), zasilania nie opublikowanego IEEE 802.3-2012. gii w instalacji przeciętnej i najgorszej wyśle. W ten sposób są chronione urzą- pod względem zasilania PoE. W instala- dzenia niezgodne z PoE. Jak już zazna- Cztery skrtki zamiast dwóch cji przeciętnej maksymalna moc nie jest czono, aktualny standard wspiera dzia- Potrzeba zwiększenia mocy przesyłanej wymagana, a długość kabla wynosi oko- łanie PD zarówno z mocą 12,95 W, jak do urządzeń końcowych przyczynia się do ło 40 m. W instalacji najgorszej pobiera- i z mocą 25,5 W. Proces detekcji jest taki rozwoju standardu IEEE 082.3bt, prowa- na jest maksymalna moc 25,5 W, a kabel sam w IEEE 802.3.af i w IEEE 802.3at. dzi również do zwiększenia sprawności ma maksymalną długość 100 m. Proces uruchamiający zasilanie jest re- jego działania. Wobec światowego tren- Przy ostrożnej ocenie liczby 100 mln alizowany w szeregu kolejnych kroków. du poprawy sprawności energetycznej, zainstalowanych węzłów i danych z tabe- IEEE 802.3af jest przeznaczony do sprawność projektowanych urządzeń staje li 2, przeciętne roczne straty energii w ka- współdziałania z 10BASE-T, a także 100- się priorytetem. Spore trudności przejścia blach PoE Ethernet o rozwiązaniu dwu- -BASE-TX, w których do transmisji da- od 13 W do 25,5 W mocy portów biorą się skrętkowym wynosiłyby 121,7 MWh. nych używane są dwie skrętki. Do moż- z wykładniczego charakteru wzrostu strat Przy rozwiązaniu czteroskrętkowym stra- liwości IEEE 203.at dołączono jeszcze w przewodach. Najskuteczniejszym spo- ty wynosiłyby 60,8 MWh. Oprócz reduk- 1000BASE-T, w którym do transmisji da- sobem zwiększenie sprawności jest użycie cji wywołanych przez PoE strat środowi-

Rys. 1. Schemat ukadu zasilajcego PoE z wykorzystaniem czterech par przewodów

Elektronik Lipiec 2014 69 Technika skowych, rozwiązanie czteroskrętkowe liczania tej mocy (power budgeting). jących urządzeniom zgodność ze stan- oferuje operatorom dużych sieci Ethernet Jak już wspomniano, aktualny stan- dardem i współpracę z innymi standar- z systemem PoE znaczne oszczędności in- dard pozwala PD „negocjować” swój dowymi urządzeniami. Projektant jest westycyjne. Warto jednak przypomnieć, tryb zasilania w stopniach po 100 mW więc zmuszony do podejmowania licz- że stosowanie konwersji zasilania PoE za- za pośrednictwem protokołu Link Layer nych decyzji, unikając równocześnie pewnia gorszą sprawność niż zasilanie Discovery Protocol (LLDP). Standard ten licznych trudności. ich wprost z sieci energetycznej. Jednak specyfi kuje pięć poziomów mocy, jeden Przedstawiony na ilustracji system w miarę usprawniania technologii kon- domyślny i cztery opcjonalne, ustalane PoE od końca do końca składa się z PSE, wersji zasilania różnica ta będzie malała, sprzętowo. Klasa 0 (domyślna) rozciąga PD, przełącznika, okablowania i, co zmniejszając przewagę w kosztach. się od 0,44 W do 12,95 W, Klasa 1 (bar- ważne, zasilacza DC-DC. Często jest to Jak już wspomniano, rozwiązanie czte- dzo małej mocy) od 0,44 W do 3,84 W, po prostu PD, który zostanie dołączo- roskrętkowe zrealizowano już w kil- klasa 2 (małej mocy) od 3,84 W do 6,49 ny do systemu PoE. Projektant musi być ku własnych instalacjach fi rmowych. W, klasa 3 (średniej mocy) od 6,49 W do świadom pułapek, na jakie może się na- Jest więc na tyle dojrzałe, aby je uznać 12,95 W i klasa 4 (dużej mocy) od 12,95 tknąć. Przy projektowaniu PD do sys- za realizowalne i będące potencjalnym W do 25,50 W. Z klasy 4 mogą korzystać temów PoE musi mieć w pamięci trzy usprawnieniem rodziny standardów PoE. tylko urządzenia IEEE 802.3at (typ 2). wskazówki: Zgodnie z nowym standardem za- • Ważne jest zapewnienie ochrony prze- Zasilanie pewniającym większą moc PoE będzie tężeniowej PD, PoE brakuje bowiem Jeśli rozwiązanie czteroskrętkowe po- wykorzystywany do zasilania większej funkcji płynnego rozruchu przy zwala aż trzykrotnie zwiększyć moc PSE, liczby urządzeń, co bardziej skompliku- dostarczaniu zasilania do klienta. istotny staje się sposób rozporządzania je systemy. Proces negocjowania powi- • Należy użyć zasilacza izolowanego. tą mocą, aby liczne PD otrzymywały po- nien więc być poddany dalszym rozwa- Ponieważ pomiędzy źródłem napię- trzebną im moc i aby zasilanie PSE mia- żaniom, a grupa robocza IEEE pracuje cia PoE i użytkownikiem nie ma roz- ło poprawny rozmiar. Aktualny stan- nad uproszczeniem negocjacji sposobu graniczenia, przepięcia i zwarcia mogą dard PoE opiera się na koncepcji przesy- obliczania mocy. wywoływać uszkodzenia. Dla zapew- łania mocy (power forwarding) od jed- W ramach nowego standardu mid- nienia certyfikowanego bezpieczeń- nego urządzenia kolejno do następnych. span może realizować opisane negocja- stwa izolacja ta powinna wytrzymywać

Jednym z często przytaczanych przy- cje sprzętowe, dotyczą one bowiem urzą- 1500 VAC i 2250 VDC. kładów jest pokój hotelowy, w którym dzeń jednoportowych, wprowadzających • Należy starannie wybrać obudowę oprócz zasilania punktu dostępowe- jedynie niekolidujące z przepływem da- wraz z rozmieszczeniem wyprowa- go (AP), PoE służy do zasilania lampki nych zasilanie. dzeń wejścia PD i kontrolera DC-DC, LED, zegara, radioodbiornika i innych Ponieważ jednak midspan są z defi ni- których wymiary i prąd upływu muszą urządzeń tego samego klastra. Jeśli in- cji umieszczane pomiędzy przełączni- spełniać wymagania UL i innych orga- frastruktura IT ma rezerwowy zasilacz, kami i tam wprowadzają zasilanie, uła- nizacji certyfikacyjnych. Dla obudo- jest to dla hotelowych gości szczególnie twiają instalowanie kabli o dużym zasię- wy bezwyprowadzeniowej może to użyteczne i wygodne. gu. Gdyby midspan były zdolne do ko- być trudne. Przydatna może okazać się Innym przykładem użyteczności prze- munikacji LLDP, mogłyby obsługiwać nieco większa, starsza obudowa. syłania mocy jest możliwość sytuowa- kable do 200 m, 100 m od przełącznika nia przełączników na zewnątrz okablo- do midspan i drugie 100 m do PD. Ale Zakoczenie wanych pomieszczeń. Ułatwia to roz- wtedy technicznie nie byłyby to już mid- PoE jest teraz standardem odpowiada- mieszczanie różnych PD, jak AP, kamer span, tylko dwuportowe endspan, zawie- jącym wymaganiom urządzeń połączo- IP, terminali kasowych z drukarkami, rałyby bowiem po dwa aktywne porty nych siecią Ethernet, znacznie bowiem jednostek kontroli dostępu i automatyki Ethernet. obniża koszty zasilania urządzeń końco- budynków w miejscach oddalonych od wych. Dzięki temu PoE osiągnęło istot- gniazdek zasilania. Projektowanie ny sukces. Jednakże w dwóch poprzed- Takie formy przesyłania mocy wyma- Standardy udostępniają zestaw najlep- nich wersjach niektóre aplikacje zostały gają jakiegoś sposobu określania i roz- szych procedur i specyfi kacji, zapewnia- wyeliminowane z użycia PoE z powodu zbyt małej mocy dopuszczalnej. Tabela 2. Straty w kablu przecitnej instalacji PoE w porównaniu do strat w instalacji o maksymalnych Zmniejszenie ograniczeń mocy i drob- dopuszczalnych stratach ne usprawnienia dla nowych typów PD Parametr Przypadek przecitny Przypadek najgorszy pozwalają zwiększyć moc zasilania. Napicie (w PSE) 48 V 50 V Grupa robocza IEEE pracuje nad wyko- Napicie (w PD) 47,15 V 42,5 V rzystaniem wszystkich czterech skrętek Moc PD 8 W 25,5 W kabla do zwiększenia zasilania dotych- Rezystancja poczenia 0,125 /m czasowych PD niskiej mocy i dla nowych Dugo poczenia 40 m 100 m aplikacji mogących skorzystać z PoE. Praca godzin rocznie 8760 godzin Grupa rozważa również propozycje po- Dwuskrtkowy Czteroskrtkowy Dwuskrtkowy Czteroskrtkowy Straty mocy w kablu na PD szerzenia zastosowania PoE do połączeń 0,1389 W 0,06945 4,5 W 2,25 W 10GBASE-T i poprawy jego zdolności do Procentowe straty mocy na PD 1,71% 0,854% 15% 7,5% zwiększenia mocy zgodnie z aktualnymi Roczne straty mocy na PD 1217 Wh 608 Wh 39,24 Wh 19,71 Wh wymaganiami. (KKP)

70 Lipiec 2014 Elektronik

Nowe produkty | Komunikacja

Inteligentny modu zwejciami Zintegrowany transceiver ISM analogowymi do sieci Ethernet zfunkcj easyRadio zszyfrowaniem danych switcha ilogik GCL wstandardzie AES 128 ADAM-6217 to kolejny już moduł fi rmy Advantech prze- Firma LPRS specjalizująca się w produkcji modułów do znaczony do pracy w sieci Ethernet, tym razem wyposażo- bezprzewodowej transmisji danych wprowadziła do ofer- ny w 8 różnicowych wejść analogowych o rozdzielczości 16 ty kolejny transceiver rodziny easyRadio pracujący w ogól- bitów, które pozwalają na pomiar wielkości analogowych nodostępnych pasmach ISM (433 i 868 MHz w Europie, 315

poleca w standardzie napięciowym (±150 mV, ±500 mV, ±1 V, ±5 V, i 915 MHz w USA). Nowy moduł, oznaczony symbolem

±10 V) oraz prądowym (0÷20 mA, 4÷20 mA). Moduł posiada eRIC (easyRadio Integrated Controller), zapewnia bezpiecz- także dwuportowy switch ethernetowy umożliwiający two- ną transmisję danych z szyfrowaniem opartym na proto- rzenie połączeń kaskadowych na dystansie do 100 metrów. kole AES-128. Jest modułem typu SoC bazującym na ukła- Dodatkowo, funkcja auto-bypass zapewnia ciągłą komunika- dzie CC430F5137 fi rmy Texas Instruments. Zawiera trans- cję pomiędzy portami sieciowymi nawet w przypadku awarii ceiver w.cz., zestaw fi ltrów pasmowych, mikrokontroler ro-

Elektronik zasilania. Bogatą funkcjonalność uzupełnia wbudowany Web dziny MSP430, 32 KB pamięci Flash, pamięć nieulotną, czuj- serwer obsługujący HTML5, który pozwa- nik temperatury i regulator LDO rozszerzający dopuszczalny la na proste wyświetlanie da- nych z poziomu przeglądar- ki internetowej na kompute- rach przenośnych lub smart- fonach. Moduł został przy- stosowany do pracy w trud- nych warunkach przemy- słowych w temperaturze od –10 do 70°C. Posiada szereg zabezpieczeń w tym izo- lację 2,5 kV. Podobnie jak wszystkie moduły tej serii przystosowany jest do monta- żu DIN lub naściennego, oraz zasilania napięciem stałym zakres napięć zasilania. Udostępnia wiele trybów oszczęd- w zakresie 10÷30 VDC. nościowych pozwalających ograniczyć pobór prądu nawet Tak jak w poprzednich wer- do 32 μA. Pomimo dwukrotnie niższej ceny i dwukrotnie sjach do komunikacji ADAM- mniejszych rozmiarów niż moduły easyRadio wcześniej- 6217 wykorzystuje standardowy szych serii, np. eRA, oferuje wiele zaawansowanych funk- protokół Modbus TCP. Zakres zastosowań rozszerza funkcja cji, w tym DCS (digital channel select), wskaźnik siły sy- P2P (Peer-To-Peer) umożliwiająca autonomiczne przenosze- gnału (RSSI), identyfi kator sieciowy czy wspomniany me- nie sygnałów za pośrednictwem sieci Ethernet. Moduł może chanizm szyfrowania transmisji. Może się komunikować pełnić rolę prostego sterownika przy wykorzystaniu wbudo- z zewnętrznym mikroprocesorem przez interfejs szerego- wanych algorytmów GCL (Graphic Condition Logic), w ra- wy. eRIC jest modułem przeznaczonym do montażu SMT. mach których można zdefi niować do 16 reguł łączących we- Pracuje w przemysłowym zakresie temperatur. Jego wymia- wnętrzną logikę z sygnałami I/O. ry wynoszą 20×15×5 mm.

Elmark Automatyka, tel. 22541 84 65, www.elmark.com.pl www.lprs.co.uk

Faldruk s.c., 04-994 Warszawa, ul. Poezji 19 tel. +48 22 872 43 01, +48 698 468 850 faks +48 22 612 67 76 [email protected], www.faldruk.pl

pytki jednostronne i dwustronne pytki na podou aluminiowym testy elektryczne pytek pokrycia pytek: cyna lub cyna/oów Q&R_337

72 Lipiec 2014 Elektronik Komunikacja | Nowe produkty

2- i4-kanaowe transceivery LIN • pobór prądu w trybie standby na poziomie 10 μA, do instalacji samochodowych • powrót z trybu standby do stanu aktywnego w odpowiedzi Standard LIN zyskuje coraz większą popularność w insta- na sygnał z linii LIN, mikrokontrolera lub z innego źródła lacjach samochodowych i w przemyśle po opracowaniu wersji zewnętrznego, 2.x i specyfi kacji sieciowej SAE J2602. Ten tani, a zarazem od- • zakres temperatur pracy od –40°C do +125°C, porny na zaburzenia standard komunikacji pozwala włączać • zabezpieczenie ESD do 7 kV, zgodnie z IEC 61000-4-2 na do sieci kolejne podsystemy, dla których wcześniej uważano liniach LIN, Vs i WAKE, to za mało ekonomiczne. Konsekwencją tego jest pojawianie • kwalifikacja AEC-Q100, się modułów Master kontrolujących równocześnie kilka szyn • mechanizmy ochronne RXD timeout, TxD timeout i sleep LIN. Do współpracy z tymi układami fi rma Melexis opraco- timer zwiększające dostępność szyny LIN w przypadku wy- wała dwa nowe transceivery: 2-kanałowy MLX80002 i 4-ka- stąpienia błędów. nałowy MLX80004 pozwalające według jej szacunków ogra- Oba układy są produkowane w identycznych obudowach niczyć o 20% koszt całej warstwy fi zycznej LIN np. w module QFN-24, co pozwala uzyskać łatwą skalowalność kanałów LIN BCM w porównaniu z równoważnymi instalacjami korzysta- w zależności od wymogów aplikacji docelowej. jącymi z transceiverów jednokanałowych. Oba nowe układy są kompatybilne pod względem funkcjonalnym z wcześniejszą wersją „referencyjną” MLX80001. Charakteryzują się bardzo małą emisją elektromagnetyczną i odpornością na zaburzenia zewnętrzne, a do transmisji danych w standardzie SAEJ2602 oferują dodatkowy, specjalny tryb pracy low slew. Zawierają zabezpieczenie termiczne, przed zwarciem linii LIN do masy oraz przed przepięciami w instalacji, tzw. load dump do 40 V. Pozostałe cechy: • technologia HV-CMOS 0,35 μm, • szeroki zakres napięć zasilania od 5 do 27 V, • kompatybilność z układami logicznymi 5 i 3,3 V,

www.melexis.com Nowe produkty | Komunikacja

Wielostandardowy modu radiowy dowanym jądrem Linux, mogący pełnić funkcję bramki do- WLAN/Bluetooth/Bluetooth low energy stępowej routującej pakiety danych między urządzeniami zjdrem Linux bezprzewodowymi i urządzeniami z sieci lokalnej. Bazuje na Na targach Japan IT Week fi rma connectBlue zaprezento- mikroprocesorze TI Sitara AM3356 (ARM Cortex A8) takto- wała nowy wielostandardowy moduł radiowy OMP171 na wanym zegarem 800 MHz. Zawiera 256 MB pamięci DDR3 pasma 2,4 i 5 GHz, zapewniający obsługę standardów ko- RAM, 512 MB pamięci SLC NAND Flash oraz interfejsy munikacyjnych WLAN 802.11 a/b/g/n, Classic Bluetooth m.in. UART, SPI, Ethernet, GPIO, USB i CAN. Zapewnia v2.1+EDR i Bluetooth low energy v4.0. Jest to moduł z wbu- zgodność z międzynarodowymi standardami w zakresie kompatybilności elektromagnetycznej i bez- pieczeństwa użytkowania, a także z normą IEC 60601-1-2 pozwalającą na zastosowania w apa- raturze medycznej. Uzyskał zatwierdzenia ra- diowe dopuszczające go do zastosowań na tere- nie USA, Europy, Japonii i Kanady. Pozostałe dane techniczne: • 4 wbudowane przetworniki A/C (12 bitów, 200 kSps), • 16 linii GPIO, • interfejsy: 2×I2C, JTAG, 2×Ethernet RMII, SDIO, 2×SPI, 4×UART, 2×USB 2.0, • tryby pracy WLAN: infrastruktura (BSS), ad-hoc (IBSS), programowy AP, • ochrona danych WLAN: WEP64/128, WPA- EAP-TLS, WPA-PSK, WPA2-EAP-TLS, WPA2-PSK, • sprzętowy akcelerator TKIP/AES, • dopuszczalny zakres temperatur pracy: od –40 do +85°C, • wymiary: 50×44×6,1 mm.

www.connectblue.com

Pierwszy na rynku 6-bitowy tumik 6-bitowe tumiki cyfrowe na pasmo DC...40 GHz cyfrowy na pasmo DC...40 GHz MAAD-011021 MAAD-011021-000DIE M/A-COM Technology Solutions rozszerza ofertę tłumi- Czstotliwo DC-30 GHz DC-40 GHz ków cyfrowych w.cz. o pierwszy na rynku tłumik pracujący Liczba bitów 6 w zakresie częstotliwości od DC do 40 GHz. Występuje on Zakres tumienia 31,5 dB Bd amplitudy ± 0,5 dB w dwóch wersjach: MAAD-011021-DIE (DC...40 GHz) dostar- Bd fazy 4° czanej w postaci struktury półprzewodnikowej oraz MAAD- Kompresja P0,1dB 24 dBm -011021 (DC...30 GHz) w obudowie PQFN-16 3×3×0,9 mm. IP3 38 dBm Może być stosowany w aparaturze wojskowej i pomiarowej Czas przeczania 45 ns oraz w systemach komunikacji satelitarnej. Tłumienie tego Obudowa PQFN 3×3×0,9 mm Struktura

układu jest regulo- wane w zakresie do 31,5 GHz w krokach co 0,5 dB. Błąd am- plitudy nie przekra- cza 0,5 dB, a błąd fazy wynosi 4° rms na częstotliwości 20 GHz. Oba por- ty w.cz. są dopaso- wane do impedancji 50 Ω. Wejścia steru- jące pracują z pozio- mami napięć TTL.

www.macom.com

74 Lipiec 2014 Elektronik Komunikacja | Nowe produkty

Transceiver USB 2.0 zizolacj galwaniczn 2,5 kV rms LTM2884 to transceiver USB realizu- jący transmisję danych i zasilania przez barierę izolacyjną 2,5 kV rms. Może zna- leźć zastosowanie w systemach przemy- słowych i medycznych, gdzie zapewnia ochronę przed różnymi potencjałami mas dwóch urządzeń oraz dużymi przepięcia- mi sumacyjnymi. Wewnętrzny konwer- ter DC-DC umożliwia transmisję mocy do 2,5 W (500 mA @ 5 V) przy stosowa- niu zewnętrznego zasilacza 8,6…16,5 V μModule obejmujących modele dla inter- lub do 1 W (200 mA @ 5 V) w przypad- fejsów RS485, RS232, SPI, I²C i GPIO. ku zasilania pobieranego z portu USB. Ważniejsze dane techniczne LTM2884: LTM2884 automatycznie wykrywa pręd- • zgodność z USB 2.0 full Speed & Low kość transmisji (1,5 lub 12 Mbps). Może Speed, być przełączany w tryb suspend, w któ- • izolacja galwaniczna do 2,5 kV rms, rym pobór prądu nie przekracza 2,0 mA. • zabezpieczenie ESD linii interfejso- Jest produkowany w obudowie BGA wych do ±15 kV HBM, o wymiarach 15×15×5 mm w trzech wa- • odporność na przepięcia sumacyjne do riantach temperaturowych: 0…+70°C, co najmniej 30 kV/μs, –40…+85°C i –40…+105°C. Ceny hurto- • automatyczna konfiguracja prędkości we zaczynają się od 17,35 USD przy za- transmisji USB, mówieniach 1000 sztuk. LTM2884 sta- • zintegrowane rezystory pull-up na obu nowi rozszerzenie rodziny izolatorów portach.

www.linear.com

MIÊDZYNARODOWE ENERGETYCZNE TARGI BIELSKIE 27. ENERGETAB 16 - 18. 09. 2014

- najwiêksze targi energetyczne w Europie Œrodkowej - ponad 700 wystawców z Europy, Azji i Ameryki

Elektronik Lipiec 2014 75 Nowe produkty | Elementy pasywne

Rezystory 100 k...10 M odopuszczalnym Kondensatory polipropylenowe 0,01…0,47 F/ napiciu pracy 1800 V 250...2000 V do ukadów zasilania W ofercie Vishay Dale pojawiła się seria rezystorów cienko- W ofercie AVX pojawiła się kolejna seria FM wysokonapię- warstwowych HVPS2 do wysokonapięciowych przyrządów po- ciowych kondensatorów polipropylenowych do układów za- miarowych i wzmacniaczy, mogących pracować przy maksy- silania, dostępnych na zakres pojemności od 0,01 μF do 0,47 malnym napięciu 1800 V. Są one produkowane na zakres rezy- μF. Są to elementy o długim czasie bezawaryjnej pracy tak- że w obecności dużych impulsów prądowych, dużej stabilności po- jemności, małych stra- tach i konstrukcji typu self-healing, zapew- niającej automatycz- ną regenerację izolacji po wystąpieniu prze- bicia. Zamiast ulec awarii, jak w przypad- ku elektrolitycznych kondensatorów aluminiowych, wykazują one po wystąpieniu przebicia jedynie niewielki spadek pojem- ności na poziomie 2% wartości początkowej. Kondensatory FM są zamykane w 17 typach uszczelnionych, niepalnych obudów Wysokonapiciowe rezystory cienkowarstwowe plastikowych o wymiarach od 13×11×5 mm do 26×23×13 mm. HVPS1 HVPS2 Występują w wersjach o 14 różnych napięciach znamionowych Zakres rezystancji 50 k...5 M 100 k...10 M Moc znamionowa 125 mW 400 mW z zakresu od 250 do 2000 V oraz o trzech tolerancjach, ±5%, Napicie pracy 250 V 200...1800 V ±10% i ±20%. Mogą pracować w dopuszczalnym zakresie tem- TCR od 5 ppm/°C do 25 ppm/°C peratur otoczenia od –40 do +105°C. Tolerancja od ±0,01% do ±1,0% Wspóczynnik napiciowy < 1,0 ppm/V www.avx.com Szum < –30 dB EMF < 0,1 V/°C stancji 100 kΩ do 10 MΩ i zamykane w obudowach do monta- Kondensatory ceramiczne zdielektrykiem żu przewlekanego z pokryciem konformalnym. Charakteryzują wysokotemperaturowym owspóczynniku się tolerancją od ±0,01% i bardzo małym współczynnikiem awaryjnoci <1 ppb TCR równym ±5 ppm/°C. Równocześnie Vishay Dale wpro- Firma AVX rozszerza serię wielowarstwowych kondensa- wadza do sprzedaży serię podobnych rezystorów HVPS1 do torów ceramicznych MLCC dużej niezawodności, adresowa- mniej wymagających zastosowań, których dopuszczalne na- nych do aplikacji wojskowych, lotniczych i telekomunikacyj- pięcie pracy wynosi 250 V. Są one produkowane na zakres re- nych o nowe wykonania bazujące na dwóch nowych typach zystancji od 50 k do 5 M. Obie serie mogą pracować w do- dielektryków wysokotemperaturowych: X8R i X8L. Oferta puszczalnym zakresie temperatur otoczenia od –55 do +125°C. tych podzespołów obejmuje teraz wykonania z dielektryka- mi NP0, X7R, X8R i X8L charakteryzujące się bardzo ma- www.vishay.com łym współczynnikiem awaryjności poniżej 1 ppb. Obecnie se- ria APS obejmuje kondensatory w 6 rozmiarach obudów od

Wysokotemperaturowe rezystory Dielektryk Procentowa zmiana pojemnoci dla okrelonego zakresu temperatur pomiarowe 2…5 m o tolerancji 1% NPO od –30 ppm do +30 ppm dla zakresu –55…+125°C W ofercie fi rmy Vishay pojawiły się rezystory pomiarowe X7R od –15 ppm do +15 ppm dla zakresu –55…+125°C current sense dwóch nowych serii WSLT2726 i WSLT4026, X8R od –15 ppm do +15 ppm dla zakresu –55…+150°C produkowane w technologii Power Metal Strip z elemen- X8L od –15 ppm do +40 ppm dla zakresu –55…+150°C tem rezystancyjnym ze stopu niklowo-chromowego. Są to elementy 4-zaciskowe występujące w wersjach o rezystan- 0603 do 2220, których napięcie znamionowe wynosi od 16 do cji 2, 3, 4 i 5 mΩ ±1%. Ich moc znamionowa wynosi 3 W, 500 V, a pojemność od 10 pF do 22 μF. Są one produkowane z 4 współczynnik TCR nie przekracza 20 ppm/°C, a dopusz- wspomnianymi typami dielektryków i dostępne w trzech kla- czalny zakres temperatur pracy rozciąga się od –65°C do sach tolerancji: ±5%, ±10% i ±20%. Oprócz testów MIL-STD +275°C. Rezystory WSLT2726 i WSLT4026 uzyskały kwali- przechodzą wiele testów dodatkowych pozwalających wyeli- fi kację AEC-Q200 oznaczającą spełnienie wymogów tech- minować egzemplarze z ewentualnymi wadami materiałowy- nicznych dopuszczających je do zastosowań w instalacjach mi. Są to m.in. testy odporności na udary termiczne, termicz- samochodowych. Typowe zastosowania obejmują pomiar no-wilgotnościowe 85/85, niezawodnościowe w temperaturze dużych prądów na wyjściu układów zasilających, wzmac- +125°C i podwójnego napięcia znamionowego. Ponadto prze- niaczy mocy i układów napędowych. prowadzana jest pełna inspekcja wizualna.

www.vishay.com www.avx.com

76 Lipiec 2014 Elektronik Moduy i systemy | Nowe produkty

Nowa pytka ewaluacyjna Freedom K64F Durabook S15H – nowa generacja W ramach długoterminowej umowy o współpracy przy przemysowej „pitnastki” tworzeniu i promocji platform i narzędzi rozwojowych za- Elmark Automatyka wprowadziła do sprzedaży odświeżoną wartej pomiędzy Farnell element14 i Freescale, na rynku wersję notebooka Durabook S15 oznaczonego tym razem lite- pojawiła się nowa platforma rozwojowa Freedom K64F ba- rą H. Durabook to seria notebooków o wzmocnionej obudowie zująca na mikrokontrolerze Kinetis z serii K64 z rdzeniem wykonanej ze stopu magnezu. Czyni je to niespotykanie od- Cortex-M4 taktowanym zegarem 120 MHz z 1 MB pamię- pornymi na uszkodzenia mechaniczne, ci Flash, 256 KB RAM. upadki oraz wibracje. Producent wy- Płytka przeznaczona posażył je też w odporną na zachla- jest do wspomaga- pania klawiaturę. Poza wytrzy- nia prac rozwojo- małością notebooki z tej serii wych nad wydaj- wyróżnia coraz rzadziej spoty- nymi i energoosz- kany w produktach konkuren- czędnymi aplika- cji port RS-232. Najważniejszą cjami konsumenc- nowość stanowi obecność chipse- kimi, systemami tu Intel HM86, dzięki czemu konstruk- pomiarowymi, urzą- cja jest kompatybilna z procesorami Intel dzeniami automatyki budynkowej i podobnymi. Od strony Core IV generacji. Notebook został wyposażony w matrycę komunikacyjnej zestaw ma port USB, Ethernet, gniazdo SD o rozdzielczości Full HD 1920×1080 pikseli. Inne istotne zmia- i wiele analogowych i cyfrowych interfejsów. Od strony wy- ny to zamiana portu VGA na HDMI oraz upgrade portów USB prowadzeń zachowano zgodność z Arduino R3, dzięki czemu do standardu 3.0. Dzięki energooszczędności procesorów z ro- platforma oferuje możliwość korzystania z wielu dostępnych dziny Haswell producent deklaruje ponadto wydłużenie cza- rozszerzeń. Płytka zawiera także 3-osiowy akcelerometr, ma- su pracy na baterii do 7 godzin. W Polsce Durabook S15H bę- gnetometr, diodę LED RGB oraz wyprowadzenia pozwalają- dzie dostępny w dwóch konfi guracjach: podstawowej z matry- ce dodać moduł transceivera 2,4 GHz i Bluetooth. Cena pro- cą Full HD i procesorem Intela Core i5-4300M oraz ekono- duktu została określona na poziomie 117,82 PLN. micznej z matrycą HD i procesorem Pentium 3550M.

pl.farnell.com Elmark Automatyka, tel. 22 541 84 65, www.elmark.com.pl

Seria panelowych komputerów PC zekranem dotykowym 15” i18” IBASE Technology powiększa ofertę komputerów panelo- wych o nową serię ASTUT obejmującą obecnie wersje z ekra- nem o przekątnej 18” (16:9) i 15” (4:3), oznaczone symbolami odpowiednio ASTUT-1811S-PC i ASTUT-1511S-PC. W obu zastosowano 2-rdzeniowy mikroprocesor Intel Atom D2550 o małym poborze mocy, pozwalający na rezygnację z wen- tylatora. Wielodotykowy ekran projected capacitive charak- teryzuje się transmisją świata sięgającą 90%, większą precy- zją wskazań od ekranów rezystancyjnych i surface-capaciti- ve oraz niezawodnością na poziomie 150 milionów cykli. Dla porównania, niezawodność w przypadku ekranu rezystancyj- nego wynosi tylko 1 milion cykli. Zastosowana w przypadku serii ASTUT 3-milimetrowa szyba ochronna zapewnia bar- dzo dużą odporność mechaniczną. Panel frontowy o stopniu ochrony IP 65 jest odporny na wilgoć i kurz. Komputery li- nii ASTUT mogą być zasilane napięciem od 12 do 36 VDC. Zawierają zabezpieczenie przed odwróceniem polaryza- cji. Pracują pod kontrolą systemów operacyjnych Windows Embedded Standard 7 i Windows 7 Pro for Embedded. Pozostałe dane techniczne: • 4 GB pamięci DDR3, • łatwo dostępna kieszeń na dysk HDD 2,5”, • slot dla modułów pamięci CFast, • slot dla kart PCI, • interfejsy 4×USB 2.0, 2×RS-232/422/485, RS-232, 2×Gigabit Ethernet, • zakres temperatur pracy: 0...+50°C.

www.ibase.com.tw

Elektronik Lipiec 2014 77 Nowe produkty | Moduy i systemy

Seria 3-fazowych moduów falownikowych Nowe moduy lokalizacji satelitarnej GNSS do sterowania silnikami omocy do 100 W Firmy CSR i OriginGPS wprowadzają na rynek wysokowy- Fairchild wprowadza na rynek serię inteligentnych 3-fazo- dajne moduły Global Navigation Satellite System (GNSS) opar- wych modułów falownikowych SPM do układów napędowych, te na układach serii SiRFstarIV i SiRFstarV. Nowe moduły ob- przeznaczonych do sterowania małymi silnikami elektryczny- sługują system GPS/ GLONASS z SBAS, QZSS i innymi syste- mi znajdującymi zastosowanie np. w zmywarkach do naczyń, mami regionalnymi, są o 70% mniejsze od obecnie dostępnych wentylatorach czy klimatyzatorach. Moduły serii FSB70xxx rozwiązań i zapewniają o 30% krótszy czas Motion SPM 7 współpracują z silnikami indukcyjnymi AC, oczekiwania od chwili pierwszego bezszczotkowymi DC i z magnesem trwałym PMSM o mocy odczytu pozycji (TTFF do 100 W. W stosunku do produktów konkurencji zapewnia- wynosi poniżej mi- ją większą nawet do 44% sprawność w zakresie małych obcią- nuty w 90% zim- nych startów), co czyni je idealnym roz- wiązaniem w zakresie: apli- kacji fi tness, zegarków sportowych, urządzeń medycznych, cyfrowych apa- ratów fotografi cznych i przenośnych ka- mer. Wszystkie moduły, w tym nowy ORG4572 Multi Spider w obudowie LGA do montażu SMT o wymiarach 7×7 mm, mają zintegrowany wzmacniacz LNA, fi ltr SAW, oscylator TCXO, zegar RTC i ekran w.cz. Znakomita czułość modułu GNSS (–165 dBm) oraz zastosowana technolo- gia o nazwie Noise Free Zone (NFZ), przyspiesza ustalenie po- żeń oraz mniejszą o 12% rezystancję termiczną złącze-obudo- zycji i poprawia stabilność nawigacji. wa. Struktura tych układów obejmuje wyjściowe tranzystory Cechy te pozwalają na wyznaczanie pozycji nawet w trud- FRFET MOSFET wraz ze sterownikami bramek oraz zestaw nych warunkach nawigacji satelitarnej takich jak słaby sy- układów zabezpieczających, m.in. podnapięciowy i termiczny. gnał, gęsta roślinność, wysokie budynki, przemieszczanie się. Obecnie nowa oferta obejmuje 3 typy układów różniących się Dla urządzeń przenośnych żywotność baterii została znacznie parametrami wewnętrznych tranzystorów MOSFET: FSB70250 przedłużona za sprawą przełomowej technologii CSR Push-to- (500 V, R DS(on) = 3,4 m maks.), FSB70325 (250 V, RDS(on) = 1,4 -Fix (PtF), która szybko ustala poprawną pozycję obiektu, m maks.) i FSB70625 (250 V, RDS(on) = 0,8 m maks.). Ich ceny umożliwiając uśpienie modułu przez dłuższe okresy. PtF jest hurtowe wynoszą odpowiednio 4,55, 3,98 i 4,25 USD. inteligentnym, okresowym trybem oszczędzania energii, który Pozostałe cechy: adaptacyjnie zmienia pobór mocy zależnie od środowiska pra- • mała emisja elektromagnetyczna, cy i warunków ruchu a zaawansowane algorytmy oraz wbudo- • wbudowany czujnik temperatury, wany procesor DSP o dużej mocy obliczeniowej utrzymują wy- • izolacja do 1500 V rms/min, soką dokładność (QoS). Moduły obsługują pasywną i aktywną • współpraca z układami logicznymi 3,3 i 5 V (wejścia z bram- antenę, pobierają poniżej 15 mW w trybie ATP i pracują w za- ką Schmitta). kresie temperatur od –40°C do +85°C.

www.fairchildsemi.com Elproma Elektronika, tel. 22751 76 80, www.elproma.com.pl

Konwerter UART-USB dla paneli wień panelu dotykowego, przeprogramowanie oprogramo- pojemnociowych AMT wania fi rmware czy wykorzystanie panelu jako urządzenia Unisystem wprowadził do sprzedaży nowe płytki przej- wskazującego. Konwerter CTA-UNI-AMTUART umożliwia ściowe umożliwiające wygodne połączenie paneli pojemno- podłączenie dowolnego komputera PC do pojemnościowe- ściowych fi rmy AMT. Konwerter UART-USB pozwala na po- go panelu dotykowego AMT z aktywnym interfejsem UART. łączenie pojemnościowych paneli AMT do komputera przez Urządzenie przeznaczone jest do paneli pojemnościowych kabel USB, dzięki czemu możliwe jest szybka zmiana usta- typu COF (z kontrolerem na taśmie) wyposażonych w kon- troler PM210x. Ten typ kontrolera wykorzystywany jest w pa- nelach o przekątnych 3,5 oraz 4,3 cala. Konwerter można wykorzystać także z kontrolerem PM220x, jednak kontroler ten ma już wbudowaną obsługę interfejsu USB. Konwerter daje użytkownikowi wiele możliwości: pozwala na szybką i wygodną zmianę parametrów touch panelu, takich jak czu- łość i orientacja, optymalizacja grubości szkła, zmiana inter- fejsu komunikacyjnego lub aktualizację oprogramowania. Konwerter umożliwia także wykorzystywanie panelu doty- kowego jako urządzenia wskazującego.

Unisystem, tel. 58 553 29 68, www.unisystem.pl

78 Lipiec 2014 Elektronik Przemysowy switch firmy Advantech oniskim zuyciu energii EKI-3528 to switch fi rmy Advantech wyposażony w 8 por- tów Fast Ethernet, z których dwa przeznaczone zostały do transmisji danych o wysokim priorytecie zgodnie z techno- logią VIP. Jest to szczególnie użyteczne w przypadku zastoso- wań wymagających wysokiej przepustowości, takich jak stru- mień wideo, gdzie nawet niewielkie opóźnienia mogą powo- dować awarie systemów lub niską jakość usług. Dzięki funkcji automatycznego wyłączania nieużywanych portów oraz dostosowy- wania mocy sygnału do długości kabla, EKI-3528 można zaliczyć do urzą- dzeń klasy Green Ethernet o maksymalnym poborze mocy 2,5 W. Takie roz- wiązanie nie tylko chro- ni środowisko, ale zapew- nia dłuższą pracę przy za- silaniu ze źródeł bateryj- nych. Ponadto funkcja Loop Detection wyłącza odpowiedni port Ethernet w sytuacji, gdy dojdzie do zapętlenia danych w sieci. Dzięki temu sieć jest zabezpieczo- na przed pakietami typu broadcast, które bardzo szybko mogą doprowadzić do zapchania łączy i w ten sposób do zerwania transmisji. Switch ma solidną, plastikowo-metalową obudo- wę zgodną z IP40, pozwalającą na pracę w środowisku o du- żym zapyleniu. Redundantne zasilanie, z zakresu 12–48 VDC, w przypadku awarii umożliwia automatyczne przełączenie do równorzędnego źródła napięcia. Dodatkowo, na pokła- dzie umieszczono alarmowe wyjście przekaźnikowe oraz dio- dy LED. Switch przystosowano do pracy w temperaturze od –10 do 60°C. Wszystkie te cechy sprawiają, że EKI-3528 to ide- alne rozwiązanie do zastosowań w trudnych warunkach prze- mysłowych. Wysoki współczynnik MTBF określa bezawaryj- ną pracę urządzenia przez 1,5 mln godzin.

Elmark Automatyka, tel. 22541 84 65, www.elmark.com.pl Nowe produkty | Mikrokontrolery

Uniwersalne mikrokontrolery 32-bitowe Pierwsze 8-bitowe mikrokontrolery PIC zdu pamici Flash iSRAM zdetektorem przejcia przez zero Firma Renesas Electronics wprowadziła do oferty grupę uni- imapowaniem wyprowadze wersalnych mikrokontrolerów 32-bitowych RX64M opartych Na konferencji Embedded Systems w San Jose fi rma Microchip na rdzeniu RXv2, wyposażonych w dużą wewnętrzną pamięć zaprezentowała pierwsze 8-bitowe mikrokontrolery wyposażo- Flash i SRAM, których pojemność wynosi odpowiednio 4 MB ne w detektor przejścia przez zero i funkcję mapowania wypro- i 512 KB. Jest to pierwsza grupa mikrokontrolerów z rodziny wadzeń ułatwiającą projektowanie płytek drukowanych. Należą RX produkowana w procesie 40 nm. Obejmuje 112 układów one do rodziny układów eXtreme Low Power (XLP) zoptyma- o maksymalnej częstotliwości lizowanych pod kątem uzyskania maksymalnego czasu pracy taktowania 120 MHz wyposa- na akumulatorze. Pobierają w stanie aktywnym 35 μA/MHz, żonych w szybką pamięć Flash a w trybie uśpienia 30 nA. Wyróżniają się szerokim dopuszczal- pracującą bez cykli oczekiwa- nym zakresem temperatur pracy od –40 do +125°C. Obecnie nia. Mikrokontrolery te cechu- rodzina PIC16F170x/171x obejmuje 11 typów mikrokontrole- ją się zarówno dużą pojemno- rów produkowanych w obudowach 14-, 20-, 28-, 40- i 44-wypro- ścią wbudowanej pamięci, jak wadzenowych. Wszystkie zawierają po dwa wzmacniacze ope- też dużą szybkością pozwalają- racyjne, wspomniany detektor zera ZCD (Zero Cross Detect) cą na zastosowania w urządze- i funkcję mapowania wyprowadzeń, a ponadto obwody pery- niach sieciowych i aplikacjach przemysłowych czasu rzeczy- feryjne niewymagające tworzenia kodu ani nadzoru ze stro- wistego. Zachowują kompatybilność z wcześniejszymi seriami ny jednostki CPU. Są to: programowalny blok logiczny CLC mikrokontrolerów z rodziny RX, a przy tym charakteryzują się (Confi gurable Logic Cell) pozwalający zwiększyć funkcjonalność mniejszym nawet do 40% poborem mocy. Dzięki zaadaptowa- układu, zmniejszyć liczbę komponentów zewnętrznych i ułatwić niu rdzenia RXv2 osiągają współczynnik 504 w teście CoreMark, tworzenie kodu, generator sygnałów komplementarnych COG większy o 1,6 od układów poprzednich generacji. Są przewidzia- (Complementary Output Generator) mogący być wykorzysta- ne do pracy w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +85°C. ny np. do sterowania mostkowymi i półmostkowymi układa- Ważniejsze cechy: mi mocy oraz programowalny oscylator NCO (Numerically • mechanizmy szyfrowania danych (AES, DES, SHA, genera- Controlled Oscillator) generujący sygnały z zakresu od <1 Hz tor rzeczywistych liczb losowych), do >500 kHz. Do standardowego wyposażenia należy też m.in. • 8-kanałowy kontroler DMA + kontroler DTC, • do 28 KB pamięci Flash, • timery: dwa 16-bitowe, cztery 8-bitowe, generator PPG, • do 2 KB pamięci RAM, watchdog, zegar RTC, • 10-bitowy przetwornik A/C, • kontroler USB zgodny z IEEE1588, • 8-bitowy przetwornik C/A, • wielokanałowe 12-bitowe przetworniki A/C i C/A, • moduły Capture/Compare/PWM, • interfejsy SPI, I2C, CAN, USB, • autonomiczne 10-bitowe moduły PWM, • czujnik temperatury, • szybkie komparatory o czasie odpowiedzi typ. 60 ns, • funkcje Power-on reset i detektora napięcia zasilania. • interfejsy EUSART, I2C, SPI.

www.renesas.eu www.microchip.com

Tani mikrokontroler zEUSART (LIN) PWM, generatora przebiegów komplementarnych CWG, prze- oraz 3-kanaowym PWM tworników analogowo-cyfrowego i cyfrowo-analogowego oraz Mikrokontroler PIC12(L)F157X wyposażono w trzy nieza- interfejsu EUSART do komunikacji szeregowej pozwala na ge- leżne, 16-bitowe generatory PWM o elastycznych możliwo- nerowanie przebiegu PWM o dużej dokładności i jego kon- ściach konfi gurowania, mogące pracować w wielu trybach trolowanie za pomocą pętli sprzężenia zwrotnego i systemu (standardowych i dopasowanych do środka impulsu dla ob- nadrzędnego. Zastosowany w PIC12(L)F157X generator prze- niżenia poziomu zaburzeń EMI). Wytwarzany przebieg o roz- biegów komplementarnych CWG zapewnia możliwość kon- dzielczości 16 bitów zapewnia możliwość precyzyjnego stero- troli kluczowych parametrów przebiegów PWM, takich jak: wania silnikami i oświetleniem LED – przyda się też w innych polaryzacja, zakres martwy oraz stan wyłączenia awaryjne- aplikacjach. Zintegrowanie trzech 16-bitowych generatorów go. Wszystkie wymienione bloki funkcjonalne oraz 8-bitowy rdzeń mikrokontrolera są umieszczone w niewielkiej obudowie 8-nóżkowej. Peryferie analogowe wbudowane w mikrokontro- ler PIC12(L)F157, to jest: 10-bitowy przetwornik A/C, kompa- rator analogowy i 5-bitowy przetwornik C/A, umożliwiają wy- konanie pętli sprzężenia zwrotnego oraz mogą być zastosowa- ne do realizacji interfejsu dotykowego z użyciem technologii mTouch. Mikrokontroler PIC12(L)F157 jest najtańszym, 8-bi- towym mikrokontrolerem PIC z interfejsem EUSART, który może transmitować dane również w trybie interfejsu LIN uży- wanego w aplikacjach przemysłowych i w motoryzacji.

www.microchip.com/get/eupic12f157x Ukady cyfrowe | Nowe produkty

7-kanaowy izolator cyfrowy AS1705 dla Interfejs HDMI zprzecznikiem zasilania urzdze sieciowych Power-over-Ethernet itranslatorem poziomów logicznych 1,6...5,5 V AS1705 jest 7-kanałowym izolatorem cyfrowym I2C 3,4 SGM4561 to interfejs HDMI z wbudowanym przełącznikiem MHz zaprojektowanym do urządzeń sieciowych Power-over- zasilania i translatorem poziomów logicznych, zapewniający -Ethernet. Zawiera 2 kanały dwukierunkowe do interfejsu I2C transmisję danych do urządzenia peryferyjnego z systemu mi- oraz 5 kanałów jednokierunkowych, wszystkie zapewniające kroprocesorowego zasilanego napięciem pomiędzy 1,6 i 5,5 V. izolację galwaniczną 2,5 kV. Kanały dwukierunkowe o mak- Wbudowany w strukturę układu przełącznik zasilania 200 mA symalnej częstotliwości taktowania 3,4 MHz zapewniają szyb- zapewnia funkcjonalność hot-swap, umożliwiającą podłącza- kość wystarczają- cą do dynamicznego monitorowania przez mikroprocesor znaj- dujących się w syste- mie kontrolerów zasila- nia PSE (Power Sourcing Equipment), co ma na celu optymalne przydzielanie mocy do poszczególnych portów sieciowych. Z kolei 5 kanałów jednokierunkowych nie kabla do pracującego urządzenia. SGM4561 pobiera ze źró- pozwala wyeliminować dyskretne sprzęgacze optyczne i izo- dła zasilającego typowo 100 μA prądu (1 μA w trybie shut- latory cyfrowe wykorzystywane do transmisji sygnałów prze- down). Jest przewidziany do pracy w przemysłowym zakre- rwania, resetu i sygnalizacyjnych Power Good. W stosunku do sie temperatur i zamykany w obudowie MSOP-10. Zawiera za- równoważnych układów opartych na elementach dyskretnych, bezpieczenie zwarciowe na liniach HDMI_5V, HDMI_SDA, AS1705 pozwala zredukować o połowę przestrzeń wymaganą HDMI_SCL, HDMI_CEC i SDA oraz zabezpieczenie nadprą- na płytce drukowanej. dowe na liniach HDMI_5V, HDMI_SDA i HDMI_CEC.

www.akrossilicon.com www.sg-micro.com Nowe produkty | Optoelektronika

Mikrolusterka MEMS do skanerów Wysokoprdowy fotoprzekanik oparame- laserowych, mikroprojektorów trach wyjciowych 60 V/3,3 A iwywietlaczy przeziernych Jedną z nowości fi rmy Toshiba jest wysokoprądowy foto- Hamamatsu wprowadza do oferty serię czterech mikrolu- przekaźnik TLP3107 o parametrach wyjściowych 3,3 A/60 V. sterek MEMS do skanerów i drukarek laserowych, mikropro- Zawiera on diodę emisyjną GaAs sprzężoną optycznie z foto- jektorów oraz wyświetlaczy przeziernych. Zawierają one ma- tranzystorami MOSFET, zamykane w obudowie SOP-6 o wy- gnetyczny układ pobudzania pracujący w trybie rezonanso- miarach 7,0×6,3×2,54 mm. Dzięki zastosowaniu tranzystorów wym (ze sterowaniem częstotliwością) lub statycznym (ze ste- rowaniem napię- ciem DC). W po- równaniu z po- dobnymi układa- mi wyposażonymi w elektrostatyczny układ pobudzania, charakteryzują się znacznie mniejszym napięciem zasilania (5 V vs. 50…150 V), bardzo dobrą liniowością, szerszym zakresem regulacji kąta wychylenia oraz znacznie mniejszą wrażliwością na kurz i pro- mieniowanie. Nowa oferta obejmuje dwa mikrolusterka ze ste- rowaniem rezonansowym (S12238-01P, S12236-04P), przezna- czone do aplikacji o dużej dynamice oraz dwa ze sterowaniem statycznym (S12237-02P, S12237-03P). Wszystkie zawierają alu- Trench najnowszej generacji o bardzo małej rezystancji kanału, miniowe pokrycie zwierciadeł zapewniające współczynnik od- uzyskano większe o 1,4× dopuszczalne natężenie prądu wyj- bicia na poziomie 90% (430…800 nm). Różnią się m.in. kształ- ściowego niż wcześniejsza wersja TLP3103. Producent zaleca tem i wymiarami zwierciadeł, zakresem regulacji kąta wychy- TLP3107 do zastosowań w automatyce przemysłowej i syste- lenia i zakresem prądu sterującego. mach alarmowych. Zapewnia on oszczędność przestrzeni na płytce drukowanej o około 40% w stosunku do 3-amperowych Mikrolusterka MEMS do skanerów laserowych przekaźników mechanicznych produkowanych w obudowach S12237-02P S12237-03P S12238-01P S12236-04P typu DIP, a ponadto jest dwukrotnie niższy. Kwadratowe Okrge Owalne Okrge Zwierciado 4,1×1,1 mm Ø2,6 mm 1,0×0,9 mm Ø1,0 mm Pozostałe dane techniczne: Tryb sterowania Statyczny Rezonansowy • rezystancja wyjściowa w stanie on: maks. 60 mΩ, Czstotliwo 850 Hz 500 Hz 22,5 kHz 5,5 kHz • wejściowy prąd przełączania: maks. 3 mA, rezonansowa • pojemność wejściowa: typ. 1 nF, Kt wychylenia ±16° ±15° ±15° ±33° Prd sterujcy ±10 mA ±15 mA ±15 mA ±5 mA • dopuszczalne napięcie wyjściowe w stanie off: min. 60 V, Rezystancja 430 330 450 150 • izolacja wejście-wyjście: min. 1500 V rms, Wymiary 14,3×8,4×3,9 mm 10×5,5×4,5 mm • zakres temperatur pracy: –40…+85°C.

www.hamamatsu.com www.toshiba-components.com

Sprzgacze optyczne do instalacji wyjściowego wynoszącym co najmniej 2 A. Ich minimalny wysokonapiciowych współczynnik CMR równy 40 kV/μs (@ VCM = 1,5 kV) znacznie Avago Technologies wprowadza do oferty nową rodzinę ogranicza ryzyko wprowadzenia zakłóceń do sygnału użytecz- wysokonapięciowych sprzęgaczy optycznych ACNT-Hxxx za- nego, nawet w przemysłowych warunkach pracy. Sprzęgacze projektowanych do aplikacji wy- ACNT-H6xL są przeznaczone do sokonapięciowych. Obejmuje ona szybkiej transmisji danych i sygna- trzy serie sprzęgaczy cechujących łów kontrolnych. Charakteryzują się dużym dopuszczalnym napię- się małym poborem mocy, nie- ciem pracy (VIORM=2262 V) i bar- przekraczającym 20 mW i przepu- dzo dobrą izolacją. Zastosowane tu stowością 10 MBd. Sprzęgacze se- obudowy o szerokości SSO-8 za- rii ACNT-H79x, przeznaczone do pewniają odstęp izolacyjny i dro- współpracy z czujnikami z wyj- gę upływu wynoszące 14,2 mm. ściem prądowym lub napięciowym, Sprzęgacze ACNT-H3xx, zapro- cechuje bardzo dobra liniowość jektowane do sterowania bramek (0,05%), duża dokładność wzmoc- tranzystorów IGBT, wyróżniają się nienia i jego mały dryft temperatu- dopuszczalnym natężeniem prądu rowy wynoszący –50ppm/°C.

www.avagotech.com

82 Lipiec 2014 Elektronik Optoelektronika | Nowe produkty

Seria precyzyjnych oscylatorów TCVCXO Seria oscylatorów kwarcowych obdzie 10...50 MHz ostabilnoci ±0,14 ppm jitteru 170 fs rms Do oferty fi rmy IQD wchodzi nowa seria precyzyjnych oscy- W ofercie fi rmy Micrel pojawiła się nowa seria oscylatorów latorów TCVCXO przeznaczonych do zastosowań w sieciach kwarcowych MX55/57 Fusion przeznaczonych do zastosowań komunikacyjnych i aparaturze pomiarowej, produkowanych w systemach komunikacyjnych. Są to układy charakteryzują- na zakres częstotliwości od 10 do 50 MHz. Początkowo w ra- ce się znacznie mniejszym jitterem fazy od standardowych wy- mach serii IQXT-210 dostępnych będzie 11 modeli o częstotli- konań, wynoszącym zaledwie 170 fs rms w paśmie 12 kHz...20 wościach m.in. 12,8, 19,2 i 26 MHz. Wszystkie cechuje stabil- MHz. W ramach serii MX55/57 Fusion produko- wane są oscylatory o standardowych częstotliwościach m.in. 10/40/100G Ethernet, optycz- nych, SAS czy PCI Express z zakre- su do 840 MHz. Występują one ność wynosząca od ±0,14 ppm w pełnym przemysłowym za- w dwóch typach kresie temperatur otoczenia od –40 do +85°C. Dostępne są wa- obudów SMD o powierzchni 7×5 mm (MX57) i 5×3,2 mm rianty z wyjściem HCMOS i z obciętą falą sinusoidalną, któ- (MX55). Pracują z napięciem zasilania 3,3 V i 2,5 V i wystę- rych częstotliwość wyjściowa może być przestrajana napięciem pują w wersjach z wyjściem LVPECL, LVDS, CMOS i HCSL. w zakresie do ±15 ppm. Oscylatory IQXT-210 pobierają typo- Ceny hurtowe nie przekraczają 10 USD przy zamówieniach wo 12 mA prądu ze źródła zasilającego 3,3 V. Są produkowane 1000 sztuk. Dopuszczalny zakres temperatur pracy rozciąga w obudowach SMD o powierzchni 5,0×3,2 mm. się od –40 do +85°C.

www.iqdfrequencyproducts.com www.micrel.com

Elektronik Lipiec 2014 83 Nowe produkty | Optoelektronika | Sprzt i narzdzia

Wywietlacze TFT 7,0…10,4” oszerokim Przemysowy wywietlacz 12,1 cala kcie widzenia iduej stabilnoci kolorów zmatryc MVA KOE Europe wprowadza do sprzedaży 3 kolejne wyświetlacze Firma Unisystem TFT dla przemysłu, aparatury medycznej i urządzeń pomiaro- wprowadza do sprze- wych, które pod względem kątów widzenia (80° we wszystkich daży nowy wyświetlacz kierunkach) i stabilności kolorów dorównują wyświetlaczom GKVGC1MNDK2A0 firmy Solomon Gol- dentek o przekątnej 12,1 cala z matrycą MVA, przeznaczony do pracy w aplikacjach przemysłowych, w trudnych warun- kach środowiskowych i aplikacjach Digital Signage. Może on pracować w każdych warunkach oświetlenia, nawet w pełnym słońcu. Najważniejszymi cechami GKVGC1MNDK2A0 są: wysoka jasność (1300 cd/m²), rozdzielczość 1280×800 pikse- li, wysoki kontrast (1:1000), szeroki zakres temperatur pracy (od –20 do 70°C), naniesiona powłoka antyrefl eksyjna o twar- dości 3 H (odporność na zarysowania) i wysoka odporność na Wywietlacze TFT 7,0…10,4” o szerokim kcie widzenia wstrząsy, uderzenia i wibracje. TX18D45VM5BAA TX20D200VM5BAB TX26D200VM5BAA Przektna 7,0” 8,0” 10,4” Unisystem, tel. 58 553 29 68, www.unisystem.pl Kontrast 400:1 Jasno 600 cd/m² 1000 cd/m² Kolory 262 tys. 262 tys. 16,7 mln ywotno Pytka deweloperska do oceny mikrokon- 40 tys. godzin 70 tys. godzin podwietlenia LED trolerów Kinetis K64, K63 iK24 Wymiary (mm) 165×106×8,0 189×122×10,2 230×180,2×10,1 W ofercie fi rmy Farnell element14 pojawiła się płytka dewe- loperska FRDM-K64F stanowiąca rozszerzenie oferty Freescale IPS, lecz są od nich zdecydowanie tańsze. Wyświetlacze te zo- Freedom Development Platform, zaprojektowana do oceny stały wykonane w technologii COG (chip on glass). Występują możliwości mikrokontrolerów linii Kinetis K64, K63 i K24 w wersjach 7” i 8” o rozdzielczości WVGA (800×480) oraz 10,4” z oferty Freescale, bazujących na rdzeniu ARM Cortex-M4. o rozdzielczości SVGA (800×600). Wszystkie charakteryzują Płytka ta nadaje się do realizacji projektów konsumenckich, się dużym współczynnikiem kontrastu (400:1) i szerokim do- pomiarowych i przemy- puszczalnym zakresem temperatur pracy od –30 do +80°C. słowych wymagających Zawierają 20-pinowy interfejs LVDS. przede wszystkim du- żej pojemności we- www.koe-europe.com wnętrznej pamię- ci, małego poboru mocy i wielu typów Bistabilne graficzne wywietlacze LCD dostępnych interfej- JM elektronik rozszerzył ofertę o grafi czne wyświetla- sów. Zastosowano tu cze LCD z ciekłym kryształem typu cholesterycznego fi rmy mikrokontroler MK64- Varitronix. Ten typ kryształu charakteryzuje się dwoma stana- FN1M0VLL12 taktowa- mi stabilnymi. Oznacza to, że ciekł y kryształ ustawiony w jed- ny zegarem 120 MHz, zawierający 1 MB pamięci Flash, 256 KB nej ze stabilnych pozycji utrzymuje tę pozycję nawet bez za- pamięci RAM, jednostkę FPU i DSP oraz interfejsy CAN, I2C, silania. Energia potrzebna jest tylko do zmiany jednego sta- I2S, SPI, UART i USB. Na płytce znajdziemy ponadto: nu w drugi. • złącza Ethernet i 2×USB micro (K64 i OpenSDAv2), Wykorzystując tę cechę projektant dostaje wyświetlacze • złącze OpenSDAv2 do debugowania, LCD, które zużywają energię tylko, gdy trzeba zmienić wy- • zestaw uniwersalnych złączy I/O kompatybilnych świetlaną zawartość. Dodatkowe ciekawe cechy tych wyświe- z Arduino R3, tlaczy, to szeroki zakres temperatur pracy, bardzo szerokie kąty • gniazdo dla karty micro SD, obserwacji (80° w każdym kierunku). W sprzedaży są wyświet- • gniazda dla opcjonalnych modułów ISM 2,4 GHz lacze o rozdzielczościach: 128×64, 192×96, 138×158, 318×238 (nRF24L01+) i Bluetooth (JY-MCU BT), i 478×638 pikseli. Są one dostępne są w trybach niebiesko-bia- • czujnik przyspieszenia i pola magnetycznego, łych, czarno-żółty i innych na specjalne zamówienie. • diodę RGB LED, Typowymi aplikacjami tego typu komponentów są elektro- • przycisk Reset + dwa przyciski uniwersalne. niczne etykiety cenowe, informacje o rozkładach jazdy, wskaź- Płytka FRDM-K64F może być zasilana z portu USB lub z ze- niki dróg przejścia etc., czyli wszędzie tam, gdzie aplikacja wy- wnętrznego zasilacza przy pracy w trybie host. Jej cena wynosi maga bardzo niskiego poboru prądu, a wyświetlana informa- 117,82 PLN, a wysyłka jest realizowana na terenie Europy przez cja ma charakter statyczny. Farnell element14.

JM elektronik, tel. 32 339 69 00, www.jm.pl www.farnell.com

84 Lipiec 2014 Elektronik Oprogramowanie Agilent 14585A zobsug zasilaczy N7900 APS oduej dynamice Agilent Technologies rozszerza oprogramowanie kontrol- no-pomiarowe 14585A, dodając wsparcie dla zasilaczy rodzi- ny N7900 Advanced Power System (APS) o dużej dynamice. Przyrządy te występują w wersjach o mocy 1 i 2 kW, rozsze- rzalnych do 10 kW. Zostały zaprojektowane do aplikacji dyna- micznych, w przypadku których wymagana jest duża szybkość zmian parametrów źródła i prowadzenia pomiarów. Ich wbu- dowane funkcjonalności pozwalają skrócić czas pracy nad pro- jektem i obniżyć jego koszt, bez konieczności napisania choćby jednej linijki kodu. Użytkownicy zyskują teraz możliwość wy- konania w ciągu kilku minut złożonych działań, np. tworze- nia przebiegów czy długoterminowej rejestracji danych, za po- mocą kilku kliknięć myszką.

Oprogramowanie zapewnia: • możliwość równoczesnej kontroli do 4 zasilaczy serii APS N7900, • 4 tryby pracy: oscyloskopu (rejestracja krótkich fragmen- tów sygnałów), rejestratora danych (długoterminowa reje- stracja sygnałów), analizy statystycznej CCDF i ARB (gene- rowanie sygnałów), • możliwość prowadzenia precyzyjnych pomiarów poboru prądu w zakresie od pojedynczych sekund do kilku dni bez- pośrednio z komputera PC, • zaawansowane funkcje markera (wartość minimalna, śred- nia, maksymalna, skuteczna, międzyszczytowa, ładunek/ energia), • możliwość łatwego tworzenia złożonych przebiegów do sty- mulowania lub testów obciążeniowych badanego urządzenia przez wprowadzenie własnej formuły, skorzystanie z formu- ły wbudowanej lub jej zaimportowanie, • eksport danych w formacie Excel lub tekstowym, • możliwość rejestracji przebiegu w trybie oscyloskopu lub re- jestratora, a następnie odtworzenia go przez zasilacz, • możliwość wykonywania funkcji matematycznych na zareje- strowanych przebiegach. Oprogramowanie kontrolno-pomiarowe Agilent 14585A dla APS jest już dostępne. Może być nieodpłatnie testowa- ne przez 30 dni.

www.agilent.com

ElektronikaB2B.pl Portal branowy dla elektroników Nowe produkty | Aparatura pomiarowa

Generator arbitralny dla profesjonalistów Ekonomiczne analizatory impedancji Riechelt elektronik oferuje generator arbitralny UTG oelastycznych zakresach czstotliwoci 2062A fi rmy Uni-Trend, bazujący na syntezie częstotliwości testowych DDS i wytwarzający przebiegi o częstotliwości do 60 MHz E4990A i E4991B, nowe zaawansowane analizatory impe- (sinus). Urządzenie zawiera dwa oddzielnie programowane dancji z oferty Agilent, zostały zaprojektowane dla działów kanały, umożliwiające za pomocą klawiatury lub interfejsu badawczo-rozwojowych i kontroli jakości oraz użytkowników zajmujących się charakteryzacją i oceną pasywnych elemen- tów elektronicznych, materiałów i elementów półprzewodni- kowych. Przyrządy te charakteryzują się równocześnie bardzo dużą dokładnością pomiaru, elastycznymi zakresami częstot- liwości testowych i atrakcyjną ceną. E4990A i E4991B są obecnie jedynymi tego typu przyrzą- dami dostępnymi na rynku, realizującymi pomiar impedan- cji w szerokim zakresie od mΩ do MΩ przy częstotliwościach testowych od 20 Hz do 3 GHz. Model E4990A oferuje dokład- ność podstawową wynoszącą 0,045% w szerokim zakresie im-

USB proste programowanie nie tylko zwykłych przebiegów, jak sinus, trójkąt, rampa lub impuls, ale także generowanie bardzo dokładnych i złożonych sygnałów, jak szum, lub gru- py impulsów. Generator ma rozdzielczość 1 μHz, bazuje na przetworniku 14-bitowym i wbudowanej pamięci 1 Mpts. Od strony interfejsu użytkownika generator ma wyświetlacz ko- lorowy 4,3”, wizualizujący wytwarzane przebiegi sygnału oraz parametry. 48 wewnętrznych pamięci sygnału oraz róż- norodne nastawiane sygnały ułatwiają także codzienną pra- cę z generatorem arbitralnym, na przykład zintegrowany sys- tem pomocy wywoływany na wyświetlaczu. Możliwe są róż- pedancji. Z kolei E4991B zapewnia dokładność podstawową ne tryby pracy i modulacje AM/FM/PM/ASK/FSK/PWM/wo- równą 0,65% oraz udostępnia opcje precyzyjnego pomiaru bulowanie/burst (do 50 000 cykli, regulacja fazy od –360° do charakterystyk materiałów w zakresie temperatur od –55ºC do +360° przy wyzwalaniu wewnętrznym i zewnętrznym. 150ºC oraz bezpośredniego odczytu przenikalności elektrycz- nej i magnetycznej. E4990A charakteryzuje się zakresem czę- www.riechelt.de stotliwości pracy od 20 Hz do 10/20/30/50/120 MHz i zastępuje wcześniejszy model Agilent 4294A, natomiast E4991B charak- teryzuje się zakresem częstotliwości pracy od 1 MHz do 500 Przenony czterokanaowy oscyloskop MHz/1 GHz/3 GHz i zastępuje wcześniejszy model E4991A. Fluke ScopeMeter190-504 Elastyczne opcje częstotliwości testowych umożliwiają użyt- Fluke rozszerza serię przenośnych oscyloskopów z serii 190 kownikowi dobór dokładnie takiego zakresu, jakiego obecnie II o nowy produkt 190-504. Ten czterokanałowy oscyloskop ma potrzebuje przy określonym budżecie, a jednocześnie zapew- pasmo przenoszenia 500 MHz przy próbkowaniu 5 GS/s i prze- nia możliwość poszerzenia pasma w przyszłości. znaczony jest do pomiarów systemów w terenie. Umożliwia to odporna na warunki środowiskowe (IP51) obudowa oraz klasa www.agilent.com bezpieczeństwa CAT III 1000 V/ CAT IV 600 V. Cztery kanały pozwalają na diagnostykę problemów z prze- więcej punktów na kanał wejściowy, wykorzystywa- sunięciem czasowym kilku sy- nych do analizy sygnału o niskiej częstotliwości oraz gnałów, kontrolę wzajemnie za- tryb rejestrowania elektronicznego TrendPlot z pa- leżnych sygnałów w czasie rze- mięcią głęboką do długookresowych pomiarów au- czywistym i podobnych, dodat- tomatycznych. Prowadzenie dokumentacji, archiwi- kowo dostępny jest multimetr zację i analizę wyników umożliwia oprogramowa- i funkcja FFT. Wbudowana pa- nie FlukeView ScopeMeter dla systemu Windows. mięć przebiegu ma pojemność Pozwala ono na kopiowanie przebiegów, zrzutów 10 tys. punktów na kanał. Pracę ekranu i danych na komputer, dodawanie tekstu do z przyrządem ułatwia funkcja ustawień urządzenia (np. jako wskazówki dla opera- Connect-and-View, umożliwiają- torów), tworzenie bibliotek przebiegów jako łatwo do- ca automatyczne wyzwalanie, tryb stępnego punktu odniesienia dla prowadzonych te- ScopeRecord z pamięcią 30 000 lub stów czy analizowanie widma.

www. uke.pl

86 Lipiec 2014 Elektronik Aparatura pomiarowa | Nowe produkty

Modu USB DAQ z32 wejciami analogowymi 24-bitowy 4-kanaowy generator AWG 1 MSps o20-bitowej rozdzielczoci na szyn PXI Express DT9844 to kolejny moduł akwizycji danych z oferty Data EMX-1434 to czterokanałowy 24-bi- Translation, komunikujący się z komputerem przez port USB. towy generator przebiegów dowolnych Zawiera wejściową sekcję analogową i cyfrową. Sekcja analogo- na szynę PXI Express charakteryzujący wa obejmuje 32 wejścia o 20-bitowej rozdzielczości, maksymalnej się maksymalną częstotliwością prób- częstotliwości próbkowa- kowania 204 kSps, wyposażony dodat- nia 1 MHz, zakresie 10 V kowo w dwukanałowy 64-bitowy licz- i separacji międzykanało- nik/timer o maksymalnej częstotliwości wej –80 dB @ 1 kHz. Może pracy 1 MHz i zestaw cyfrowych linii pracować w konfi guracji I/O. Karta została zaprojektowana do z 32 wejściami asymetrycz- zastosowań w precyzyjnych systemach nymi lub 16 wejściami róż- testowych do badania silników, anali- nicowymi. Sekcja cyfrowa zy dźwięku i wibracji oraz do testów obejmuje 32 linie DIO, 5 li- funkcjonalnych aparatury medycz- nii 32-bitowych liczników/ nej. Unikalną cechą, zapewnianą przez timerów oraz wejścia dla wbudowane precyzyjne źródło napię- ew. zewnętrznych sygnałów wyzwalania i zegarowych. Na kar- cia referencyjnego, jest możliwość cie DT9844 zaimplementowano trzy wewnętrzne bariery izo- przeprowadzania kalibracji karty lacyjne 500 V separujące sekcje analogową, cyfrową i sterowa- w trakcie pracy w bieżącej tempe- nia, zapobiegające przenikaniu zaburzeń do precyzyjnych obwo- raturze, bez konieczności rozpi- n a n i a dów analogowych. Producent oferuje darmowe oprogramowanie kabli i wyjmowania jej z obudowy. Model konfi guracyjno-pomiarowe QuickDAQ. Moduł DT9844 jest do- EMX-1434 charakteryzuje się sze- rokością za- starczany w dwóch wariantach: w obudowie oraz w postaci samej kresu dynamicznego (SFDR) równą 115 dB. Oferuje 5 trybów płytki z komponentami do integracji przez producentów OEM. pracy wyjścia: Sine, Burst Sine, Chirp, Burst-random i conti- Ich ceny wynoszą odpowiednio 1995 USD i 2735 USD. nuous Random.

www.datatranslation.com www.vtiinstruments.com

Elektronik Lipiec 2014 87 Nowe produkty | Aparatura pomiarowa

VirtualBench – czyli may system pomiarowy dla kadego VirtualBench VB-8012 to nowy system pomiarowy opra- cowany przez fi rmę National Instruments, który w jed- nej niewielkiej obudowie zawiera 5 urządzeń funkcjonal- nych najczęściej spotykanych na stanowiskach pomiaro- wych w przemyśle, serwisie, pracowniach naukowych i biu- rach konstrukcyjnych: oscyloskop dwukanałowy, genera- tor funkcyjny, multimetr cyfrowy, zasilacz i cyfrowe linie we-wy. Całość jest pomyślana tak, aby za pomocą jednego niewielkiego urządzenia można było stworzyć kompletne stanowisko pracy, wyposażone w minimalny niezbędny i ty- powy zestaw przyrządów, które pojawiają się za każdym ra- Virtual Bench 8012 – podstawowe parametry zem, za sumę mniejszą niż trzeba zapłacić za wszystko osob- Oscyloskop sygnałów mieszanych no i na dodatek zyskać sporo wolnego miejsca na biurku. VirtualBench nie ma parametrów charakterystycznych dla Część analogowa górnej półki laboratoryjnej, raczej reprezentuje typowe moż- • 2 kanały 100 MHz, przetwornik 8-bitowy, liwości pomiarowe dla aparatury średniej klasy, takiej którą • szybkość próbkowania do 1 GS/s przy jednym kanale spotyka się najczęściej na stanowiskach testów w produkcji, do 500 MS/s przy pracy dwukanałowej, serwisach, pracowniach w szkołach i uczelniach. • długość rekordu zapisu danych 1 MS na kanał, Koncepcja przy- • czułość toru Y: od 10 mV/dz do 5 V/dz, impedancja wejścio- rządu bazuje wy- wa 1 MΩ || 20 pF, korzystaniu stero- • tryby akwizycji: sample, peak detect, averaging, wania zestawem za • pomiary automatyczne i kursorowe. pomocą kompute- ra PC (przez USB Część cyfrowa kablem lub Wi-Fi) • 34 kanały, maksymalna częstotliwość wejściowa 100 MHz, i specjalnie napisa- • napięcie wejściowe 0–5 V, programowalne napięcie progowe nej aplikacji pomia- logicznej „1” od 0 do 2 V, rowej. Zamiast pe- • szybkość próbkowania regulowana od 1 GS/s do ~15 kS/s, ceta można wyko- rekord danych 1 MS, rzystać też tablet. VirtualBench ma wbudowane oprogramo- • wyzwalanie: Normal, Auto, Single, Force, glitch, level wanie realizujące pomiary i zawiera interfejs do sieci bez- pattern. przewodowej, przez co program zewnętrzny jedynie wizu- • źródło wyzwalania: kanał analogowy oscyloskopu, alizuje proces pomiarów, będąc ekranem oscyloskopu i prze- kanał cyfrowy, wejście zewnętrzne, linie cyfrowe, gene- kazuje do urządzenia nastawy. Dzięki temu nie ma potrzeby rator funkcyjny. konfi gurowania oprogramowania na tablecie lub pececie ani też nie wymagany jest sprzęt komputerowy o dużych zaso- Generator funkcyjny bach sprzętowych, bo aplikacja ta jest jedynie przeglądarką. • przebiegi: sinus, prostokąt, trójkąt, DC, przebieg arbitralny, Wymiary obudowy Virtual Bench dopasowane wielkością • 1 kanał, szybkość DAC 125 MS/s, rozdzielczość 14-bitowa, do rozmiarów iPada, co zapewnia dużą mobilność zestawu. • maksymalna częstotliwość sygnału wyjściowego 20 MHz, Oprogramowanie tabletowe obsługuje się za pomocą dotyków prostokąt 5 MHz, i gestów, co z pewnością trafi a w potrzeby osób, które korzysta- • przebieg arbitralny tworzony z maks. 1 M punktów. ją z tych urządzeń na co dzień. Z przodu znajdują się wszystkie gniazda podłączeniowe, z tyłu porty zasilania i komunikacyj- Cyfrowe linie I/O ne co ułatwia ustawienie zestawu na stanowisku. • 8 kanałów programowalnych we-wy z logiką 3,3 lub 5 V.

Multimetr cyfrowy • rozdzielczość 5½ cyfry, • pomiary napięć i prądów stałych i przemiennych, rezystancji, • test diody, ciągłości, • szybkość próbkowania 5 pomiarów/s,

Zasilacz • trzy wyjścia: 0...+6 V maks. 1 A, 0...+25 V do 500 mA, 0...–25 V do 500 mA

Wymiary zewnętrzne: 25,4×19×7,4 cm, waga 2 kg Cena wynosi około 1690 dol. plus podatki.

www.ni.com

88 Lipiec 2014 Elektronik Oscylatory XpressO-ULTRA omaej wartoci jitteru wwersji zwyjciem LVDS Oscylatory rodziny XpressO-ULTRA wprowadzone nie- dawno do oferty Fox Electronics są obecnie dostępne w wer- sjach z wyjściami LVDS obok dostępnych wcześniej LVPECL i HCMOS. Są to oscylato- ry o bardzo małej warto- ści jitteru w sygnale wyj- ściowym, generujące sy- gnały o częstotliwości do 1,5 GHz. Znajdują zasto- sowanie w urządzeniach korzystających z naj- szybszych obecnie sieci transmisyjnych, jak 40G i 100G Ethernet, 16G-32G Fibre Channel, 100G-400G Optical Transport Networks itp. Bazują na nowej rodzinie opracowa- nych przez Fox Electronics układów ASIC z modulatorem del- ta-sigma 4. rzędu, pozwalających, osiągnąć znacznie lepsze wła- ściwości szumowe od oscylatorów kwarcowych i SAW. Pozostałe dane techniczne: • stabilność: od ±20 ppm, • jitter: 100 fs (1,875…20 MHz), 250 fs (12 kHz...20 MHz), • napięcia zasilania: 2,5 V i 3,3 V, • wymiary obudowy: 5,0×3,2×1,4 mm, • zakresy temperatur pracy: –20…+70°C i –40...+85°C.

www.foxonline.com

Pierwszy 150-woltowy tranzystor n-MOS wobudowie SC-70 SiA446DJ to pierwszy na rynku 150-woltowy tranzystor n-MOS produkowany w rekordowo małej obudowie PowerPAK SC-70 o powierzchni 2×2 mm, mniejszej o ponad 50% niż tranzystorów poprzedniej generacji zamykanych w obudo- wach TSOP-6 (3,0×2,8 mm). W stosunku do nich cechuje się też obniżoną rezystancją RDS(on), wynoszącą maksymalnie 177 mΩ @ VGS=10 V (185 mΩ @ 7,5 V, 250 mΩ @ 6 V). Dopuszczalny cią- gły prąd drenu dla tego modelu wy- nosi 7,7 A przy ide- alnym chłodzeniu (6,2 A przy tempe- raturze obudowy +70°C), a dopusz- czalny prąd im- pulsowy to 10 A. SiA446DJ nadaje się idealnie do za- stosowań w impulsowych układach zasilania montowanych w urządzeniach o największej gęstości upakowania podzespo- łów. Stanowi rozszerzenie oferty miniaturowych tranzysto- rów MOSFET o średnim zakresie napięć, obejmującej m.in. wcześniejsze wersje 100-woltowe SiA416DJ (PowerPAK SC-70) i SiB456DK (PowerPAK SC-75).

www.vishay.com Nowe produkty | Podzespoy czynne

nie linii HI i LO w stan wysoki. Na wszystkich wejściach sygnałowych układu znajdują się rezystory polaryzujące pull-down, co zmniejsza licz- bę elementów współpracujących. Z kolei aktywna rezystancja pull-down na wyjściu LO gwarantuje, że wyjściowy tranzystor low-side w mostku pozostanie wyłączony w trybie uśpienia oraz gdy napięcie zasilania VDD znajduje się poniżej poziomu zadziałania zabezpieczenia podnapięcio- wego. HIP2103 jest sterownikiem w wersji podstawowej, zamykanym w obudowie TDFN-8 (3×3 mm). HIP2104 zawiera dwa dodatkowe linio- we regulatory napięcia z oddzielnymi wejściami Enable: 12-woltowy do polaryzacji obwodów wewnętrznych (VDD) oraz 3,3-woltowy do zasilania zewnętrznego mikrokontrolera i innych układów logicznych. Układ ten jest zamykany w obudowie DFN-12 o wymiarach 4×4 mm. Ceny hurtowe HIP2103 i HIP2104 wynoszą odpowiednio 0,80 i 0,95 USD przy zamówieniach 1000 sztuk.

Pómostkowe sterowniki kocówek mocy oparame- trach wyjciowych 60 V/1 A HIP2103 i HIP2104 są półmostkowy- mi sterownikami końcówek mocy o pa- rametrach wyjściowych 60 V/1 A, za- projektowanymi do zastosowań w ukła- dach napędowych silników DC i BLDC oraz do zasilania innych podobnych ob- ciążeń, współpracującymi z zewnętrz- nymi tranzystorami MOSFET. Ich wej- ścia sterujące HI i LI służą do niezależnej kontroli wyjść high-side (HO) i low- -side (LO), a równocześnie do aktywacji/ deaktywacji trybu uśpienia, co zmniej- sza liczbę połączeń z mikroprocesorem. Kolejną zaletą jest bardzo mały prąd po- laryzacji w trybie uśpienia (<8 μA), eli- minujący potrzebę stosowania dodatko- wego zewnętrznego przełącznika odłą- czającego sterownik od akumulatora. Wbudowany mechanizm fail-safe zwięk- sza niezawodność systemu przez ograni- czenie do minimum możliwości wystą- pienia awarii sterownika spowodowa- nych złym funkcjonowaniem mikrokon- trolera. Wewnętrzne obwody logiczne Architektura wewntrzna HIP2103/HIP2104 uniemożliwiają równoczesne włączenie obu wyjść przez przypadkowe ustawie-

KBR „MAGNETO” Sp.J. Al. Wyzwolenia 9/21 42-224 Czstochowa tel.: +48 34 364 20 66 www.magneto.pl Reprezentant i dystrybutor VACUUMSCHMELZE GmbH & Co. KG materiay magnetyczne, elementy indukcyjne SCHLEIFRING und APPARATEBAU GmbH zcza obrotowe: stykowe, bezstykowe, wiatowodowe, mikrofalowe FRANKE GmbH ROTHE ERDE GmbH oyska „drutowe” i specjalne FLUXTROL Inc. koncentratory pola magnetycznego Wyroby wedug opracowa wasnych: – wskaniki pola magnetycznego MFI-3, MFI-4 – rdzenie magnetyczne, nanokrystaliczne zwijane Przykadowa aplikacja HIP2103/HIP2104 i pakietowane – ukady magnetyczne – projektowanie www.intersil.com

90 Lipiec 2014 Elektronik Podzespoy czynne | Nowe produkty

Niskonapiciowe MOSFET-y wewnętrznej i rezystancji kanału orezystancji RDS(on) od 0,7 m (już od 0,7 mΩ @ 10 V) pozwalające @ 10 V na ograniczenie do minimum strat Do oferty ON Semiconductor trafiło przy pracy impulsowej. Tranzystory w ostatnim czasie 6 niskonapięciowych n-ka- te są dostępne w wersjach z wbu- nałowych tranzystorów MOSFET o napięciu dowaną diodą Schottky’ego lub bez przebicia 25 V, zaprojektowanych do zasto- niej. Występują w dwóch typach sowań w układach zasilających dla serwerów obudów: S08-FL (6×5 mm) i μ8-FL i centrali telekomunikacyjnych. Uzyskano (3,3×3,3 mm). W zależności od wer- w nich bardzo małe wartości pojemności sji mogą przewodzić ciągły prąd dre- nu od 66 do nawet Nowe niskonapiciowe MOSFET-y ON Semiconductor 334 A (przy ide- NTMFS4H01N NTMFS4H01NF NTMFS4H02N NTMFS4H02NF NTTFS4H05N NTTFS4H07N alnym chłodze- ID (TA=+25°C) 54 A 54 A 37 A 37 A 22,4 A 18,5 A niu). Ich ceny hur- ID (TC=+25°C) 334 A 334 A 193 A 193 A 94 A 66 A towe wynoszą od R @ V =4,5 V 0,97 m 1,0 m 2,2 m 2,3 m 4,8 m 7,1 m DS(on) GS 0,67 do 2,99 USD RDS(on) @ VGS=10 V 0,7 m 0,7 m 1,4 m 1,4 m 3,3 m 4,8 m QGTOT @ VGS=10 V 85 nC 82 nC 38,5 nC 39,3 nC 18,9 nC 12,4 nC przy zamówieniach Obudowa S08-FL (6×5 mm) 8-FL (3,3×3,3 mm) 1500 sztuk. Cena hurtowa 2,99 USD 3,06 USD 1,86 USD 1,93 USD 0,86 USD 0,67 USD Dioda Schottky’ego Nie Tak Nie Tak Nie Nie www.onsemi.com

Szybkie sterowniki bramek tranzystorów IGBT/MOSFET zkwalifikacj AEC-Q100 W ofercie Texas Instruments pojawiła się seria szybkich ste- rowników bramek tranzystorów IGBT i MOSFET w wersjach jedno-i dwukanałowych, których czas propagacji nie przekracza 17 ns. Są to sterowniki zaprojektowane do zastosowań w elek- tronice samochodowej. Mogą pracować w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –40 do +140°C i w szerokim zakresie napięć zasilania od 4,5 do 35 V. Są odporne również na przepię- cia ujemne od –5 V mogące pojawiać się w trakcie przełączania. Układy te uzyskały kwalifi kację AEC-Q100. Pomimo małych rozmiarów obudów mogą dostarczać do wyjścia maksymalnie 5 A prądu. Cechują się większą sprawnością energetyczną, nie- zawodnością i elastycznością w porównaniu z wcześniejszymi wykonaniami. Seria UCC275xx-Q1 obejmuje obecnie 6 typów sterowników, odwracające UCC27518A-Q1 i UCC27519A-Q1 wych wynosi od 4,5 do 35 V, a wydajność prądowa sięga do 5 A. oraz nieodwracające UCC27531-Q1, UCC27517A-Q1, Wejścia są kompatybilne z poziomami napięć TTL i CMOS. UCC27519A-Q1 i UCC27524A-Q1. UCC27524A-Q1 jest ukła- Ceny hurtowe wynoszą od 0,57 USD do 1,00 USD przy zamó- dem 2-kanałowym. Ich dopuszczalny zakres napięć wejścio- wieniach 1000 sztuk.

www.ti.com

Standardowe i modyfi kowane obudowy plastikowe i metalowe z aluminium oraz stali [email protected]

Elektronik Lipiec 2014 91 Nowe produkty | Podzespoy czynne

Maostratne odbiorniki do 5-watowych torów: bq51020 i bq51021. Są to odbiorniki do systemów 5-wa- systemów bezprzewodowego adowania towych zgodne ze specyfi kacją Wireless Power Consortium akumulatorów (WPC) Qi 1.1, które w porównaniu z wcześniejszymi wersja- Texas Instruments wprowadza na rynek dwa kolejne od- mi pozwalają ładować akumulatory w telefonach, tabletach biorniki do systemów bezprzewodowego ładowania akumula- i innych urządzeniach mobilnych szybciej i bardziej ener- gooszczędnie. Dzięki zastosowaniu tranzystorów MOSFET o małej rezystancji RDS(on) i możliwości programowania na- pięcia wyjściowego w zakresie do 8 V pozwalają one ograni- czyć straty mocy nawet o połowę w porównaniu z podobny- mi układami dostępnymi obecnie w sprzedaży. Model bq51021 zawiera interfejs I2C pozwalający na im- plementację funkcji wykrywania obiektów obcych i „pa- d-detect” do łatwiejszego centrowania nadajnika i odbior- nika. bq51020 i bq51021 zapewniają sprawność do 96%. Produkowane w obudowach o wymiarach 3,6×2,9×0,5 mm, pozwalają zrealizować kompletny obwód na powierzch- ni PCB wynoszącej 75 mm2. Nie wymagają stosowania ce- wek indukcyjnych. Producent oferuje zestawy ewaluacyjne bq51020EVM-520 i bq51221EVM-520 pomagające w projek- towaniu stacji ładowania bezprzewodowego. Ceny hurtowe bq51020 i bq51021 wynoszą odpowiednio 2,50 i 2,70 USD przy zamówieniach 1000 sztuk.

www.ti.com

Zegar atomowy wobudowie SMD Nowa wersja oprogramowania Altium owymiarach 50,8×50,8×17,8 mm Designer 14.3 ju dostpna Firma Microsemi opracowała pierwszy na rynku komercyj- Firma Altium wypuściła na rynek nową wersję swojego nym zegar atomowy LN CSAC (Low Noise Chip Scale Atomic sztandarowego i najpopularniejszego na rynku polskim zin- Clock) produkowany w obudowie o wymiarach pozwalających tegrowanego oprogramowania do projektowania układów na jego montaż na płytkach drukowanych. Moduł ten, ozna- elektronicznych EDA Altium Designer w wersji 14.3. Zmiany czony symbolem 90-01921-000, został zaprojektowany do za- i ulepszenia w nowe wydaniu dotyczą głównie części zwią- stosowań wojskowych i przemysłowych. Zapewniając większą zanej z projektowaniem płytek drukowanych i tradycyjne o 4 rzędy wielkości stabilność często- większość zmian stanowią propozycje użytkowników Altium tliwości wyjściowej niż oscyla- Designer, którzy przeka- tory TCXO i o 2 rzędy zali swoje sugestie fi rmie. niż oscylatory OCXO, Najważniejsze nowości może znaleźć zastoso- obejmują: wanie w zupełnie no- • dodane zostało nowe wej klasie aplikacji, narzędzie wstawiania np. czujnikach pod- przelotek morskich do badań sej- ekranujących, smicznych i poszukiwań złóż • jest nowe narzędzie gazu ziemnego i ropy naft owej, wstawiania łezek, samolotach bezzałogowych, wojsko- • nowe narzędzie usuwania nieużywanych pól padów/ wych zakłócaczach fal radiowych oraz w aparaturze pomiaro- przelotek, wej. Zawiera dwa wyjścia: sinusoidalne 10 MHz i 1PPS CMOS • ulepszono narzędzie do dostosowywania długości ścieżek, 0...3,3 V. Ponadto zawiera wejście 1PPS do synchronizacji oraz • ulepszona została edycja i zarządzania polygonami, interfejs RS-232 do monitorowania i sterowania. • ulepszone zostało filtrowanie na PCB, Pozostałe parametry LN CSAC: • zapewniono automatyczna rotacja komponentu na siatce • dokładność początkowa: ±5,0×10-11, w układzie polarnym, • szumy fazowe: < –87 dBc/Hz (offset 1 Hz od nośnej • dodano obsługę zworek, 10 MHz), • zapewniono możliwość generacji modelu STEP ze zgiętego • stabilność krótkoterminowa (dewiacja Allana): <2×10-11 projektu Rigid-Flex, przy τ=1 s, • dokonano rozszerzenia wariantów, • stabilność długoterminowa: < 3,0×10-10/miesiąc, • zrealizowano ulepszone przeciąganie połączeń na schemacie • pobór mocy: <250 mW, Wszystkie nowości programu można zobaczyć na stronie • wymiary: 50,8×50,8×17,8 mm. www.altium.com

www.microsemi.com Computer Controls, tel. 33 485 94 90, www.ccontrols.pl

92 Lipiec 2014 Elektronik Podzespoy czynne | Nowe produkty

Specjalizowane sterowniki diod LED dolamp samochodowych W ofercie Texas Instruments pojawiły się dwa specjalizo- wane sterowniki diod LED dla przemysłu motoryzacyjnego: dwukanałowy TPS92602-Q1 do refl ektorów oraz trójkanało- wy TPS92630-Q1 do lamp tylnych. Uzyskały one kwalifi ka- cję AEC-Q100. TPS92630-Q1 to 3-wyjściowy sterownik diod LED do samochodowych lamp tylnych i oświetlenia kabiny, umożliwiający niezależne sterowanie natężeniem prądu w po- szczególnych kanałach. Charakteryzuje się zakresem napięć wejściowych od 5 do 40 V i wydajnością prądową 150 mA na kanał lub sumaryczną 450 mA przy połączonych wyjściach. Jest pierwszym tego typu sterownikiem mogącym sygnalizo- wać zarówno awarię całego układu oświetleniowego (przegrza- nie, zwarcie/rozwarcie obciążenia), jak też przepalenie poje- dynczej diody. Każde z wyjść może sterować jedną, dwiema zależnie programowane do pracy z regulowanym prądem lub lub trzema diodami w połączeniu szeregowym. Istnieje moż- napięciem wyjściowym. Układ charakteryzuje się dopuszczal- liwość współpracy do 15 układów podłączonych do wspólnej nym zakresem napięć zasilania 4…40 V i dopuszczalnym za- szyny bez potrzeby stosowania zewnętrznego mikrokontrole- kresem napięć wyjściowych 4…75 V. Umożliwia regulację prą- ra. TPS92602-Q1 to 2-kanałowy sterownik diod LED do refl ek- du wyjściowego zarówno sygnałem analogowym, jak i PWM. torów, pracujący w układzie high-side. Jego wewnętrzne kon- Zawiera zespół obwodów diagnostycznych obejmujący czujnik trolery pracują z przesunięciem fazowym 180° i mogą być nie- prądu wyjściowego, detektor zwarcia i rozwarcia wyjścia oraz zabezpieczenie pod- i nadnapięciowe. TPS92630-Q1 jest zamy- www.ti.com kany w obudowie HTSSOP-16. Jego cena hurtowa wynosi 0,90 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. TPS92602-Q1, produko- wany w obudowie HTSSOP-28, jest dostępny w cenie 3,00 USD. Ukady monitorowania akumulatorów Li-ion www.ti.com iLi-FePO4 ozakresie napi 12...48 V Texas Instruments wprowadza do oferty serię trzech ukła- dów do monitorowania pracy, ładowania i zabezpieczania akumulatorów litowo-jonowych i litowo-żelazowo-fosforano- wych (Li-FePO4) stosowanych m.in. w e-rowerach, elektrona- rzędziach i zasilaczach UPS. Zakres napięć wejściowych tych układów wynosi od 12 do 48 V, co oznacza możliwość współ- pracy z akumulatorami i zestawami akumulatorów zawiera-

jących w sumie od 3 do 15 ogniw (3...5 dla bq76920, 6...10 dla bq76930 i 9...15 dla bq76940). Wszystkie trzy układy zawierają blok monitorowania parametrów ogniw (napięcie, prąd, tem- peratura) umożliwiający oszacowanie ich stopnia naładowania oraz kondycji, blok równoważenia ogniw z własnymi tranzy- storami n-FET, kontroler ładowania/rozładowania współpra- cujący z zewnętrznymi tranzystorami n-FET oraz zestaw ob- wodów zabezpieczających (nadprądowe, nadnapięciowe, pod- napięciowe, zwarciowe). bq76920, bq76930 i bq76940 są produ- kowane w obudowach TSSOP. Ich ceny hurtowe wynoszą od- powiednio 1,50, 2,75 i 3,95 USD przy zamówieniach 1000 sztuk.

www.ti.com

Elektronik Lipiec 2014 93 Nowe produkty | Podzespoy czynne

Niskonapiciowe MOSFET-y omaym Tranzystory GaN HEMT wplastikowych iloczynie RDS(on) x COSS obudowach DFN do tanich aplikacji Do oferty fi rmy Toshiba trafi a kolejna seria niskonapięcio- radarowych wych tranzystorów MOSFET charakteryzujących się zreduko- Firma Cree wprowadziła do oferty dwa tranzystory szeroko- waną rezystancją kanału i małym ładunkiem wyjściowym. Są pasmowe GaN HEMT zrealizowane w procesie technologicz- one produkowane w nowej technologii U-MOS IX-H pozwa- nym 0,25 m, zaprojektowane do zastosowań w tanich aplika- lającej obniżyć wartość RDS(on) GaN HEMT w plastikowych obudowach DFN do zaledwie CGHV1F006S CGHV1F025S 0,7 mΩ (maks. Pasmo 18 GHz 15 GHz Moc 8 W 25 W 0,85 Ω) w przy- Napicie znamionowe 40 V padku 40-wol- 17 dB @ 6,0 GHz Wzmocnienie 11 dB @ 9,4 GHz towego modelu 15 dB @ 9,0 GHz TPHR8504PL. Maks. prd drenu 0,95 A 2 A Maks. temperatura obudowy –40...+150°C Jego pojem- 5,8…7,2 GHz Dostpne zestawy ność wyjścio- 7,9…8,4 GHz 8,9…9,6 GHz referencyjne 8,5...9,6 GHz wa (COSS) wy- nosi 1930 pF, a powierzchnia cjach radarowych i łączach mikrofalowych. Mogą być one sto- obudowy to jedynie 6×5 mm. W porównaniu z 40-woltowymi sowane jako zamienniki dla lamp i tranzystorów GaAs IMFET tranzystorami poprzedniej generacji UMOS VI-H, nowa rodzi- w nadajnikach o mocy do 100 W. Zapewniają dłuższą żywot- na U-MOS IX-H cechuje się mniejszą nawet o 65% rezystancją ność w stosunku do lamp oraz większą sprawność energetycz- RDS(on) przy tej samej powierzchni montażowej. Tranzystory ną od tranzystorów GaAs. Obecnie dostępne są dwie pierw- te znajdują zastosowanie przede wszystkim w przetwornicach sze wersje 40-woltowe: CGHV1F006S o mocy znamionowej DC-DC i AC-DC dużej sprawności, pracujących z wysoką czę- 6 W oraz CGHV1F025S o mocy znamionowej 15 W produko- stotliwością przełączania. Obok wersji 40-woltowych w naj- wane w obudowach DFN o powierzchni 4×3 mm. Producent bliższym czasie Toshiba planuje wprowadzenie do sprzedaży oferuje dla nich zestawy referencyjne wzmacniaczy mocy dla modeli o napięciach przebicia od 30 do 60 V produkowanych łączy satelitarnych pracujących w pasmach C i X, do radarów w obudowach z opcją chłodzenia dwustronnego. na pasmo X oraz do nadajników W-LAN na pasmo C.

www.toshiba-components.com www.cree.com

Tanie komparatory jedno- idwukanaowe Pómostkowy modu MOSFET oparametrach ozakresie temperatur pracy –40…+125°C znamionowych 1200 V/300 A Do oferty fi rmy Diodes trafi ły dwie nowe serie miniaturo- CAS300M12BM2 to półmostkowy 1200-woltowy moduł wych komparatorów o małym poborze prądu, produkowa- MOSFET zrealizowany w technologii SiC, zamykany w stan- nych w wersjach jedno- i dwukanałowych. Są to kompara- dardowej przemysłowej obudowie 62-milimetrowej kompa- tory o standardowym rozkładzie wyprowadzeń i standardo- tybilnej z podobnymi modułami IGBT. Najważniejszą zaletą wych oznacze- tego układu są bardzo małe niach, mogące straty mocy przy pracy im- znaleźć zasto- pulsowej, nawet 5-krotnie sowanie jako ta- mniejsze od ekwiwalent- nie zamienniki nych obwodów z elemen- dla układów in- tami dyskretnymi, co po- nych producen- zwala na tworzenie mniej- tów. Wyróżniają szych i lżejszych syste- się niskim na- mów zasilania. Rezystancja pięciem zasila- RDS(on) wynosi tu zaledwie nia (2,7…5,5 V) 5 mΩ. Układ znajduje za- i małym pobo- stosowanie w piecach in- rem prądu, wy- dukcyjnych, układach na- noszącym typowo 40 μA na kanał. Szeroki dopuszczalny pędowych, falownikach, zasilaczach impulsowych i UPS oraz zakres temperatur pracy od –40 do +125°C umożliwia sto- w sieciach trakcyjnych. Może pracować z maksymalnym prą- sowanie ich w elektronice motoryzacyjnej i przemysłowej. dem ciągłym wynoszącym od ok. 200 A przy maksymalnej LMV331 jest produkowany w 5-wyprowadzeniowych obudo- dopuszczalnej temperaturze złącza i do 400 A przy idealnym wach SOT353/SOT25, a LMV393 w 8-wyprowadzeniowych chłodzeniu. Dopuszczalny prąd w impulsie (200 μs) może osią- obudowach SOP i MSOP. Oba są zabezpieczone przed wyła- gnąć 1500 A. Cena hurtowa CAS300M12BM2 wynosi 451 USD dowaniami ESD do 4 kV HBM. przy zamówieniach 1000 sztuk.

www.diodes.com www.cree.com

94 Lipiec 2014 Elektronik Elementy elektromechaniczne | Nowe produkty

Spryste piny kontaktowe pytka-pytka Przekaniki serii D oniezawodnoci 10 tys. cykli mechanicznych Nowe moduły przekaźnikowe z serii D fi rmy Weidmüller AVX wprowadza do oferty serię nietypowych interfejsów charakteryzują się dużą żywotnością i trwałością i przeznaczo- płytka-płytka oferowanych w postaci sprężystych pinów kon- ne są do załączania urządzeń przemysłowych. Ich konstruk- taktowych o wysokości od 1,9 do 4,5 mm, zaprojektowanych cja została zoptymalizowana pod kątem pracy z napięciem sie- do zastosowań w trudnych warunkach środowiskowych oraz ci 110 lub 220 VAC i przy prądzie obciążenia większym od 100 mA, a więc w warunkach powodujących tworzenie się inten- sywnego łuku elektrycznego na stykach. Mają one wbudowany

magnes gaszący łuk nawet przy prądzie obciążenia 10 A i dzięki temu są znacznie bardziej trwałe niż konwencjonalne rozwiąza- nia, dlatego pozwalają na zminimalizowanie kosztów montażu i wymiany. Przekaźniki mają wskaźnik LED sygnalizujący dzia- łanie i przycisk Test. Dzięki zastosowaniu styków wykonanych z różnych materiałów (AgNi, AgSnO, AgCdO), produkty z serii w urządzeniach, w których priorytetem jest długi czas bez- D mogą pracować z małymi, średnimi i dużymi obciążeniami. awaryjnej pracy. Przykładem mogą tu być aplikacje wojsko- Szeroki zakres napięcia cewek od 5 VDC do 380 VAC sprawia, że we, medyczne, przemysłowe i komercyjne, gdzie następuje bar- można je stosować przy każdym napięciu sterującym. dzo częste łączenie/rozłączanie modułów (stacje dokujące, ter- minale ręczne). Piny serii 70-9150 zawierają sprężystą kulo- www.weidmuller.pl wą końcówkę wchodzącą w kontakt z polem nadrukowanym na płytce PCB lub na obudowie urządzenia. Charakteryzują się niezawodnością 10 tys. cykli mechanicznych. Występują w 5 wersjach o wysokości 1,9…2,3 mm, 2,4…2,8 mm, 2,9…3,4 mm, 3,9…4,5 mm i 4,9…5,5 mm oraz o średnicy 1,5 mm. Mogą przewodzić prądy o natężeniu do 1 A. Zostały przewidziane ANALOG do pracy w zakresie temperatur otoczenia od –40 do +125°C. Nowe podzespo³y DEVICES Charakteryzują się siłą nacisku 60 g, wystarczającą do zapew- AD531X/AD568X/AD569X nano nienia stabilnego kontaktu nawet w ekstremalnych warunkach DAC pracy. Na życzenia zamawiającego mogą być dostarczane wraz przetworniki cyfrowo-analogowe w mikroobudowach z plastikowymi izolatorami.

www.avx.com 1:1 Miniaturowe zcza do tam LED Phoenix Contact wprowadza nowe złącza przeznaczone do łączenia taśm z diodami LED o szerokości 8 mm. Element ten po nasunięciu na styki elastycznej PCB należy zatrzasnąć za pomocą kciuka. Następuje wtedy przebicie taśmy cien- rozdzielczoœæ: 10 do 16 bitów kim plastikowym pinem, co w pewny sposób mocuje je wbudowane Ÿród³o napiêcia referencyjnego 2,5 V na elastycznym pasku LED. Po zatrzaśnięciu element o wspó³czynniku TCO równym 2 ppm ma wysokość zaledwie 4,2 mm i szerokość 9,2 mm. wysoka dok³adnoœæ przetwarzania - maksymalna wartoœæ parametru INL: +/-0,5 LSB Złącze dostępne jest w wykonaniu z dwoma (do interfejs komunikacyjny: SPI lub I2 C taśm jednokolorowych) lub czterema przewo- szeroki zakres napiêæ zasilania: 1,8 do 5,5 V dami (do wersji RGB), a także jako prosty łącznik dwóch odcinków ma³y pobór mocy: ~1 mW / 3,3 V O pasków LED. Dostępna jest szeroki zakres temperatur roboczych: - 40 do 105 C także silikonowa osłonka gwa- mikroobudowa: MSOP rantująca zapewnienie stopnia Ceny / terminy / próbki komponentów - Dzia³ Handlowy ALFINE-TIM... ochrony IP54. ALFINE-TIM • ul. Poznañska 30-32 • 62-080 Tarnowo Podgórne tel.: (61) 89 66 934, 89 66 936 • fax: (61) 81 64 414

Phoenix Contact, tel. 71398 04 10, www.phoenixcontact.pl e-mail: [email protected] • http: //analog.alfine.pl reklama_ELE_41

Elektronik Lipiec 2014 95 Nowe produkty | Przetworniki i sensory

Seria precyzyjnych przetworników C/A Cyfrowe czujniki wilgotnoci 0…100% RH dla automatyki przemysowej owymiarach 2×2×1 mm Texas Instruments wprowadza do oferty serię precyzyjnych Alps Electric wprowa- przetworników C/A dla automatyki przemysłowej, występu- dza do sprzedaży serię mi- jących w wersjach o 12- i 16-bitowej rozdzielczości. Te minia- niaturowych czujników wil- turowe przetworniki są produkowane pod kątem zastosowań gotności HSHCAL produ- w modułach I/O kontrolerów PLC, czujnikach i przetworni- kowanych w obudowach kach oraz w systemach automatyki budynków, gdzie pozwala- o wymiarach 2×2×1 mm. ją ograniczyć powierzchnię płytki drukowanej i koszt. Pracują Są to czujniki pojemno- w szerokim dopuszczalnym zakresie temperatur otoczenia od ściowe z wyjściem cyfro- –40 do +125°C. Wyróżniają się tym, że jako jedyne zawierają wym, których małe wymia- równocześnie wyjścia prądowe i napięciowe z możliwością wy- ry pozwalają na zastosowania w smartfonach i innych urządze- korzystania dowolnego z nich lub obu naraz przez projektan- niach przenośnych o dużej gęstości upakowania podzespołów. ta. Ich całkowity błąd bez regulacji (TUE) nie przekracza 0,1%, Według zapewnień co eliminuje konieczność wykonywania kalibracji. Kolejną za- Seria HSHCAL producenta, obecnie letą jest duży stopień integracji, skracający listę podzespołów. Wymiary 2,0×2,0×1,0 mm są najmniejszymi Wyjcie cyfrowe tego typu układami Zakres temperatur pracy –20…+85°C dostępnymi na ryn- Zakres pomiaru wilgotnoci 0…100% RH ku. Oprócz czujnika Napicie zasilania 1,71…1,89 V Czuo 64 LSB/% RH wilgotności zawiera- Czuo temperaturowa 50 LSB/°C ją dodatkowy czuj- ±1,5% RH nik temperatury, co Dokadno (@ 25°C/50% RH) pozwala na przepro- wadzanie kompen- sacji termicznej bez angażowania układów współpracujących. Charakteryzują się zakresem pomiarowym od 0 do 100% RH i dokładnością ±1,5% RH (@ 25°C/50% RH).

www.alps.com

Zminiaturyzowany czujnik temperatury odokadnoci ±0,3°C Na targach Sensor+Test 2014 fi rma Sensirion zaprezento- Architektura wewnętrzna tych układów obejmuje m.in. wyjścia wała swój najnowszy zminiaturyzowany czujnik temperatu- prądowe i napięciowe, precyzyjne źródło napięcia referencyjne- ry oznaczony symbolem STSC1, po raz kolejny udowadniając, go, regulator LDO, watchdog i układ kontroli CRC. Projektant że możliwe jest w tego typu elementach uzyskanie dużej do- może programować zakresy napięć i prądów wyjściowych kładności, a równocześnie zapewnienie korzystnego stosun- z wykorzystaniem interfejsu szeregowego SPI. W ofercie Texas ku ceny do parametrów. Jest to czujnik produkowany w obu- Instruments dostępne są projekty referencyjne, modele symu- dowie SMD o wymiarach 2×2×0,8 mm, zaprojektowany do lacyjne i moduły ewaluacyjne do przetworników z nowej se- rii. Obecna oferta obejmuje przetworniki 16-bitowe DAC8760 i DAC8750 oraz 12-bitowe DAC7760 i DAC7750. Wszystkie są produkowane w dwóch typach obudów: TSSOP (7,8×4,4 mm) i QFN (6×6 mm). Zawierają wyjścia prądowe lub równocześnie prądowe i napięciowe (DAC8760, DAC7760). Przy zamówie- niach powyżej 1000 sztuk ceny hurtowe tych układów wynoszą od 2,49 do 3,99 USD w zależności od konfi guracji.

www.ti.com

zastosowań wszędzie tam, gdzie priorytetem jest dokładność pomiaru. Wynosi ona typowo ±0,3°C w podzakresie 0...+60°C. Cały zakres pomiarowy rozciąga się od –40 do +125°C. STSC1 jest czujnikiem w pełni wykalibrowanym, wyposażonym w in- AutomatykaB2B.pl terfejs I2C. Może być lutowany w procesie przepływowym. Portal branowy dla automatyków Przy napięciu zasilania 1,8 V i pracy z pojedynczym odczytem na sekundę jego pobór mocy wynosi około 2 mW.

www.sensirion.com

96 Lipiec 2014 Elektronik Przetworniki i sensory | Nowe produkty

Nieinwazyjne czujniki mikroprzepywów Najmniejszy na rynku kombinowany czujnik wobudowach SMD opowierzchni 10×10 mm zblieniowy iowietlenia zewntrznego Firma Sensirion AG prezentuje nieinwazyjne czujniki mi- Murata wprowadza do oferty najmniejszy na rynku kombi- kroprzepływów produkowane w obudowach do montażu SMT. nowany czujnik zbliżeniowy i oświetlenia zewnętrznego, pro- Do nowej oferty należą serie LPG10 i LPP10 produkowane dukowany w obudowie SMD o wymiarach 3,05×2,1×1,1 mm. w obudowach odpowiednio ze szkła i z tworzywa sztucznego. Tego typu układy znajdują zastosowanie przede wszystkim Elementy te nadają się idealnie do zastosowań w aplikacjach w smartfonach, gdzie umożliwiają automatyczne wygaszenie biomedycznych. Nie zawierają części ruchomych ani jakich- kolwiek przeszkód dla cieczy przepływającej przez kanaliki umieszczone wewnątrz planarnej struktury. Struktura czujni- ka obejmuje chip pomiarowy CMOSens o wymiarach 3,5×2,2 mm umieszczony na planarnym podłożu o powierzchni 10×10

ekranu po przyłożeniu aparatu do ucha oraz mierzą natęże- nie światła zewnętrznego w celu automatycznego dostosowa- nia jasności wyświetlacza. LT-1PA01 pobiera zaledwie 80 mA prądu podczas pomiaru odległości. Czujnik natężenia świa- tła charakteryzuje się kątem „widzenia” równym ±45° i zasię- giem 70 cm. Do komunikacji układu z mikroprocesorem prze- widziano interfejs I2C.

www.murata.eu Struktura wewntrzna czujników LPG10/LPP10 mm, a także przetwornik z wbudowaną pamięcią niezbędną do wykonywania algorytmów linearyzacji, kompensacji tem- peraturowej i autotestu. Wyniki pomiarów są wyprowadzane www.tstronic.eu na wykalibrowanym wyjściu I2C, niewymagającym stosowa- nie dodatkowych układów kondycjonowania. Ważniejsze dane techniczne czujników serii LPG10 i LPP10: • zakresy pomiarowe: od nl/min do 1000 μl/min, • czas odpowiedzi: 40 ms, • rozdzielczość: od 0,5 nl/min, CENTRUM EKOLOGICZNEGO MONTAU • napięcie zasilania: 3,3…3,6 V, PODZESPOÓW ELEKTRONICZNYCH • interfejs: I2C.

www.sensirion.com

• Kontraktowy monta • Pena, kompleksowa ukadów obsuga logistyczna elektronicznych zamówie • Profesjonalne doradztwo Sprawd, jakie rozwizania w zakresie kontraktowego • Najwysza jako montau elektronicznego realizowanej usugi moemy Tobie zaoferowa Zapraszamy do wspópracy „TECHNO-SERVICE” S.A. Centrum Ekologicznego Montau Podzespoów Elektronicznych TSTRONIC 83-011 Gdask, ul. Benzynowa 19, tel.: +48 58 322 28 71, faks: +48 58 322 28 30, e-mail: of [email protected]

Elektronik Lipiec 2014 97 Nowe produkty | Przetworniki i sensory

Czujnik wiata, koloru, zblieniowy idioda IR LED wobudowie owymiarach 3,9×2,4×1,4 mm TMD3782 to moduł optyczny wyposażony w czujniki: światła, RGB i zbliżeniowy oraz diodę emisyjną IR LED. Zaprojektowany do zastosowań w smartfonach i tabletach, funkcjonuje popraw- nie nawet po umieszczeniu go za przyciemnianym szkłem. Umożliwia automatyczne dostosowywanie jasności i koloru ekranu w zależności od natęże- nia i rodzaju światła otaczającego (słoneczne, fl u- orescencyjne, sztuczne o ciągłym widmie), co po- zwala z jednej strony zapewnić optymalne para- metry obrazu, a z drugiej wydłużyć czas działania urządzenia na akumulatorze. W trakcie pomiaru TMD3782 może niwelować wpływ promieniowa- nia UV i podczerwieni, zapewniając charakterystykę zbliżo- wych testów na liniach produkcyjnych. Wewnętrzne fotodio- ną do charakterystyki ludzkiego oka. Wszystkie bloki ukła- dy o okrągłej konstrukcji zapewniają jednorodną charakte- du zostały zintegrowane wewnątrz obudowy o wymiarach rystykę kątową po zamontowaniu ich pod soczewką 360°. Ich 3,9×2,4×1,4 mm, dzięki czemu doskonale nadaje się on do zakres FOV (fi eld-of-view) wynoszący 45° zapewnia precyzyj- montażu na płytkach drukowanych o dużej gęstości upako- ny pomiar natężenia otaczającego światła. Funkcja przerwa- wania podzespołów. Czujnik zbliżeniowy ułatwia realizację nia umożliwia natychmiastowe powiadomienie przez czujnik interfejsu użytkownika. Może być wykorzystany np. do inte- mikroprocesora po przekroczeniu zaprogramowanego pozio- ligentnego włączania/wyłączania ekranu dotykowego lub też mu progowego natężenia oświetlenia lub koloru, co eliminuje eliminować fałszywe wskazania czujnika światła w wyniku konieczność ciągłego „odpytywania” i związanych z tym do- zasłonięcia go dłonią. Został wykalibrowany fabrycznie w za- datkowych strat mocy. Ceny hurtowe TMD3782 zaczynają się kresie odległości do 100 mm, co eliminuje w przypadku pro- od 1,45 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. Producent do- ducentów OEM konieczność przeprowadzania jego dodatko- starcza zestaw ewaluacyjny.

www.ams.com

Anizotropiczne czujniki magnetorezystywne omaym poborze prdu imaych rozmiarach Do oferty Honeywell trafi ły dwa anizotropiczne czujniki magnetorezystywne linii nanopower, które ze względu na mi- niaturową konstrukcję i mały pobór mocy doskonale nada- ją się do zastosowań w urządzeniach bateryjnych. SM351LT i SM353LT różnią się między sobą wartościami progowymi in- dukcji magnetycznej i poborem prądu: • SM351LT (7 Gs typ., 11 Gs maks., 360 nA), • SM353LT (14 Gs typ., 20 Gs maks., 310 nA). Oba cechuje duża czułość oraz możliwość aktywowania do- wolnym biegunem magnetycznym, ułatwiająca ich montaż. z przełącznikami kontaktronowymi, SM351LT i SM353LT, przy Wyjścia CMOS typu push-pull nie wymagają zewnętrznych tej samej czułości i cenie, są elementami mniejszymi i bardziej rezystorów polaryzujących, co w zestawieniu z miniaturowy- niezawodnymi. Ich zakres zastosowań obejmuje szeroką gamę mi rozmiarami obudów SOT-23 znacznie ogra- urządzeń przemy- nicza przestrzeń potrzebną słowych, medycz- do instalacji tych elemen- nych i konsumenc- tów. W porównaniu z czuj- kich, jak mierniki nikami Halla, SM351LT wody, gazu i energii i SM353LT wykazują więk- elektrycznej, czuj- szą czułość, pozwalającą na niki dymu, systemy ich montaż przy dwukrotnie alarmowe, skanery, większej szerokości przerwy po- komputery prze- wietrznej, co może również obniżyć kosz- nośne, sprzęt spor- ty dzięki możliwości stosowania mniejszych towy czy urządze- lub słabszych magnesów. Z kolei w porównaniu nia AGD.

www.honeywell.com

98 Lipiec 2014 Elektronik Przetworniki i sensory | Nowe produkty

Reprogramowalny czujnik Halla zwbudowan pamici EEPROM MLX92242 to najnowszy czujnik Halla z oferty fi rmy Melexis, którego struktura wewnętrzna obejmuje obok regulatora na- pięcia, sensora z układem eliminacji off setu i sterownika wyj- ściowego także pamięć EEPROM. Może być ona wykorzysta- na przez producentów OEM do zapisu parametrów konfi gura- cyjnych w końcowej fazie procesu produkcyjnego w celu zniwe- lowania tolerancji mechanicznych w systemie. Pamięć ta może być wielokrotnie programowana przez modulację napięcia na li- nii zasilającej, a następnie zabezpieczona przed zapisem po osta- tecznym zatwierdzeniu parametrów konfi guracyjnych. MLX92242 jest polecany do zastosowań zwłaszcza w aplika- cjach samochodowych np. jako detektor zapięcia pasów bezpie- czeństwa czy podniesienia szyb. Ponadto jego zakres zastosowań obejmuje m.in. automatykę przemysłową i instalacje alarmo- we. Wbudowany w MLX92242 układ eliminacji off setu zapew- nia większą elastyczność na fl uktuacje temperatury i inne nara- żenia typowe dla środowisk przemysłowych i samochodowych. Pozostałe cechy: • zakres napięć zasilania 2,7…24 V, • interfejs 2-żyłowy korzystający z linii VCC i GND, • zabezpieczenie podnapięciowe i przed odwróceniem polary- • kompensacja temperatury w zakresie od 0 do –2000 ppm/ºC, zacji zasilania. • dopuszczalny zakres temperatur otoczenia od –40 do +150°C, MLX92242 jest produkowany w obudowach TO-92-3 • odporność na wyładowania ESD do 8 kV HBM, i TSOT-3. Ceny hurtowe zaczynają się od 0,56 USD przy za- • wbudowane funkcje diagnostyczne, mówieniach 10 tys. sztuk.

www.melexis.com

Czujniki Halla dla przemysu w3-wyprowa- dzeniowych obudowach SOT-23 iTO-92S Texas Instruments powiększa ofertę czujników Halla o nowe układy rodziny DRV5000 zaprojektowane do zastosowań prze- mysłowych oraz wprowadza do sprzedaży zestawy referen- cyjne prezentujące ich możliwości aplikacji w układach ste- rowania silnikami. Nowa oferta obejmuje 4 typy czujników: DRV5013, DRV5023, DRV5033 i DRV5053 różniące się rodza- jem wyjścia (cyfrowe typu latch/switch lub analogowe) oraz wartościami punktów przełączania w przypadku wersji cyfro- wych i czułością w przypadku wersji analogowych. Mogą one znaleźć zastosowanie w układach napędowych, instalacjach alarmowych i w przemyśle (pomiar położenia, prędkości, prze- pływu). Nadają się do pracy w aplikacjach zasilanych napię- ciem z zakresu od 2,5 do 38 V, przy czym ich wejścia są zabez- pieczone przed przepięciami (do 40 V) i odwrotnym podłącze- niem zasilania (–22 V). Układy te są produkowane w 3-wypro- wadzeniowych obudowach SOT-23 i TO-92S. Pracują w tem- peraturze otoczenia od –40 do +125°C, zapewniając w tym za- kresie jedynie minimalne zmiany czułości. Równocześnie z nowymi czujnikami firma Texas Instruments oferuje dwa zestawy referencyjne prezentujące ich możliwości zastosowań w układach napędowych. Oba zo- stały wyposażone w czujnik DRV5013 z wyjściem cyfrowym typu latch, kontroler silników BLDC DRV8307 lub DRV8308 oraz trzy 60-woltowe podwójne tranzystory MOSFET CSD88537ND. Zestawy te pozwalają ułatwić realizację układu sterowania silnikiem, a nawet wyeliminować mikrokontroler w przypadku, gdy nie jest konieczne sterowanie.

www.ti.com

Elektronik Lipiec 2014 99 Nowe produkty | Ukady zasilania

Dwuwyjciowy regulator napicia DC-DC wejście Enable dla obu sekcji oraz zabezpieczenie nadprądo- Buck 2×3 A dla elektroniki samochodowej we i termiczne. Duży stopień integracji pozwala na realizację ISL78236 to dwuwyjściowy impulsowy regulator napięcia kompletnego obwodu na powierzchni mniejszej niż 1,5 cm2. typu Buck z wbudowanymi tranzystorami przełączającymi Ważniejsze dane techniczne ISL78236: MOSFET, zdolny dostarczyć do obciążenia prąd ciągły o natę- • zakres napięć wejściowych: 2,8...6 V, żeniu 2×3 A pomimo małych wymiarów obudowy, wynoszą- • napięcie wyjściowe: od 1,2 V, cych 4×4×1 mm. Jego wyjścia pracują z przesunięciem fazo- • sprawność: do 95%, wym 180°, co zapewnia małe skoki prądu ze źródła zasilające- • napięcie dropout: <250 mA przy pełnym obciążeniu, go i mały poziom generowanych zaburzeń EMI. Mogą być łą- • częstotliwość taktowania: typ. 2,5 MHz. czone, pozwalając uzyskać su- maryczną wydajność prądową 6 A. ISL78236 został zaprojekto- wany głównie do zasilania mi- kroprocesorów i układów DSP w instalacjach samochodo- wych. Uzyskał w tym zakresie kwalifi kację AEC-Q100 i cha- rakteryzuje się szerokim do- puszczalnym zakresem tempe- ratur pracy od –40 do +105°C. Standardowo zawiera układ miękkiego startu, niezależne

SE Spezial-Electronic, tel. 22 840 91 21, www.spezial.pl

Seria 6-watowych przetwornic DC-DC Konwerter DC-DC 1200 Wdla centrów danych wobudowach SIP-8 oraz wspópracujcy konwerter PFC 5 kW W ofercie XP Power pojawia się seria małogabarytowych, Murata rozpoczyna produkcję dwóch nowych modułów po- 6-watowych przetwornic DC-DC zamykanych w standardo- zwalających zwiększyć sprawność systemów zasilających w du- wych przemysłowych obudowach SIP-8 o wymiarach 21,9 żych centrach danych i serwerowniach. Są to: 5-kilowatowy ×11,1×9,2 mm. Są to jedne z najmocniejszych przetwornic za- konwerter PFC z trójfazowym wejściem AC oraz dopasowany mykanych w tym do niego 1200-woltowy konwerter DC-DC z wejściem wysoko- typie obudowy, napięciowym. Razem służą one do realizacji zasilaczy o dużej osiągających gę- sprawności i dużej mocy wyjściowej, pozwalających zredukować stość mocy do 46 do minimum poziom wyższych harmonicznych. Konwerter PFC W/cal3. Ich spraw- o oznaczeniu MPA9535 pracuje z trójfazowym napięciem zasila- ność wynosi typowo nia 480 VAC i wytwarza napięcie wyjściowe 380 VDC. Zapewnia 86%. Konwertery współczynnik mocy bliski jedności i sprawność sięgającą 96%. serii ITX nie wy- magają chłodzenia wymuszonym obie- giem powietrza ani montażu radiato- rów. Pracują w czte- rech zakresach na- pięć wejściowych 2:1 od 4,5 do maksymalnie 75 V. Zapewniają izolację między wejściem wynoszącą w zależności od wersji 1,5 kV lub 3 kV (oznaczenie „-H”). Wykonania z sufi ksem „-R” są wyposażo- ne w dodatkową linię Remote On/Off wykorzystywaną w sys- temach wymagających sekwencyjnego załączania napięć zasi- lających lub automatycznego włączania/wyłączania konwerte- ra. Wszystkie modele są objęte 3-letnią gwarancją. Drugi z nowych modułów, konwerter DC-DC MPA9512, został Pozostałe dane techniczne: zaprojektowany do pracy z napięciem generowanym bezpośred- • zakresy napięć wejściowych: 4,5...9, 9...18, 18...36 i 36...75 VDC, nio z MPA9535. Zawiera dwa wyjścia, główne 12,12 VDC oraz • napięcia wyjściowe: +3,3, +5, +12, +15, +24, ±5, ±12 i ±15 VDC, pomocnicze +5 VDC wykorzystywane w trybie standby. Jego • dopuszczalny zakres temperatur pracy: –40...+90°C (do sprawność wynosi typowo 95,2%. Oba moduły po zamontowa- +65°C z pełną mocą). niu w szafi e 19-calowej zajmują wysokość 4U.

www.xppower.com www.murata.eu

100 Lipiec 2014 Elektronik Ukady zasilania | Nowe produkty

Kontroler systemu zasilania pomocniczego zsuperkondensatorami Firma Linear Technology opracowała kontroler systemu za- silania pomocniczego i ładowania korzystającego z zestawu od 1 do 4 superkondensatorów. Układ ten spełnia dwie funkcje: steruje ładowaniem i równoważeniem zestawu superkondensa- torów oraz przełącza do obciążenia zasilanie awaryjne w przy- padku zaniku napięcia z wejścia podstawowego. Może być sto- sowany m.in. w systemach zasilania dysków SSD i modułów pamięci nieulotnej (NVDIMM). Struktura wewnętrzna ukła- du obejmuje 14-bitowy przetwornik A/C monitorujący napię- cie wejściowe, napięcie i prąd wyjściowy oraz pojemność i ESR superkondensatorów, sterownik bramek zewnętrznych tranzy- storów MOSFET, aktywny blok równoważenia i monitorowa- nia parametrów superkondensatorów oraz blok logiki steru- jącej z interfejsem I2C. LTC3350 akceptuje napięcie wejściowe www.linear.com z zakresu od 4,5 do 35 V i steruje prądem wyjściowym o na- tężeniu do 10 A. Synchroniczny kontroler DC-DC step-down wraz z zewnętrznymi tranzystorami n-MOS realizuje układ ła- Niskonapiciowy 40-amperowy konwerter dowania superkondensatorów stałym prądem i stałym napię- DC-DC wobudowie opowierzchni 17×17 mm ciem w zakresie do 5 V na ogniwo. W trybie backup kontroler ISL8240M to niskonapięciowy, wysokoprądowy konwerter ten pracuje w trybie step-up, dostarczając energię z superkon- DC-DC produkowany w obudowie QFN o powierzchni zaled- densatorów do obciążenia. LTC3350 jest produkowany w obu- wie 17×17 mm, zapewniający wydajność prądową 40 A i mak- dowie QFN-38 (7×5×0,75 mm). Pracuje w dopuszczalnym za- symalną moc wyjściową 100 W. Jest konwerterem dwuwyj- kresie temperatur złącza od –40 do +125°C. Jego ceny hurto- ściowym, akceptującym napięcie zasilające z zakresu od 4,5 do we zaczynają się od 5,25 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. 20 V i umożliwiającym programowanie napięć wyjściowych w zakresie od 0,9 do 2,5 V. Wymaga podłączenia tylko kilku www.linear.com zewnętrznych elementów pasywnych. Może pracować w try- bie z dwoma niezależnymi wyjściami o wydajności prądowej po 20 A każde lub z pojedynczym łączonym wyjściem 40 A. Zapewnia sprawność przekraczającą 90% (przy parametrach VIN = 12 V, VOUT = 2,5 V, IOUT = 40 A).

PROJEKTUJEMY PRODUKUJEMY SPRZEDAJEMY ISL8240M został zaprojektowany do zastosowań w syste- • klawiatury mach mikroprocesorowych wymagających dużego prądu zasi- • elewacje lania dla układów USIC, FPGA i mikrokontrolerów. Jest kom- • tabliczki patybilny pod względem rozkładu wyprowadzeń z popular- nym 30-amperowym odpowiednikiem ISL8225M. Zawiera • zestyki foliowe komplet zabezpieczeń: termiczne, nadprądowe, nadnapięcio- we i podnapięciowe. Istnieje możliwość łączenia równoległe- TOWARZYSTWO ELEKTROTECHNICZNE QWERTY Sp. z o.o. go wyjść kilku konwerterów, co pozwala na uzyskanie maksy- ul. Siewna 21, 94-250 Łódź, Polska malnej wydajności prądowej 240 A. Cena hurtowa ISL8240M tel.: +48 42 632 47 92, +48 42 633 32 84 wynosi 39,85 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. e-mail: [email protected] www.qwerty.pl www.intersil.com

Elektronik Lipiec 2014 101 Nowe produkty | Ukady zasilania

Przetwornice DC-DC Buck 4 i5 A oduej Do standardowego wyposażenia należy zabezpieczenie nad- sprawnoci wzakresie maych prdów prądowe, podnapięciowe i termiczne, wejście Enable oraz wyjciowych programowalny układ miękkiego startu. Przetwornice DC-DC dwóch nowych serii AP6550x Przetwornice AP6550x i AP6540x są produkowane w obudo- i AP6540x fi rmy Diodes wyróżniają się dużą wydajnością wach SO-8EP o standardowym przemysłowym rozkładzie wy- prądową uzyskaną przy małych wymiarach obudów oraz prowadzeń. Mogą pracować w dopuszczalnym zakresie tempe- dużą sprawnością w zakresie małych prądów wyjściowych. ratur otoczenia od –40 do +85°C. Ich ceny hurtowe zaczynają Pracując z maksymalnym wyjściowym prądem ciągłym się od 0,45 USD przy zamówieniach 2500 sztuk. wynoszącym odpowiednio 5 i 4 A, zapewniają one spraw- ność sięgającą 96%. Są to prze- twornice typu Buck, obniża- jące napięcie wejściowe z za- kresu 4,75…18 V do zaprogra- mowanej przez użytkownika wartości od 0,925 V. Ich częstot- liwość taktowania jest stała i wynosi 340, 500 lub 750 MHz.

www.diodes.com

Energooszczdny regulator DC-DC Konwerter DC-DC 600 Wdo systemów zasi- ozakresie napi wejciowych 3,4...65 V lania zszyn poredni 12 V Firma Linear Technology opracowała impulsowy regula- Ericsson prezentuje kolejny moduł zasilający zrealizowany tor napięcia charakteryzujący się szerokim zakresem napięć w topologii HRR (Hybrid Regulated Ratio). PKM4613NH jest wejściowych i małym poborem prądu w trybie standby na 600-watowym, 50-amperowym konwerterem DC-DC do sys- poziomie 2,5 μA. LT8620 jest polecany do zastosowań np. temów zasilania z szyną pośrednią 12 VDC, produkowanym w samochodowych aplikacjach „always-on”. Pracuje w za- w obudowie formatu quarter-brick. Pozwala oddać do obcią- kresie napięć wejściowych od 3,4 do 65 V i umożliwia sta- żenia moc większą o 43% niż wcześniejsze wersje. Wyróżnia bilizację napięcia wyjściowego już od 0,97 V przy wydaj- ności prądowej 2 A i napięciu zaburzeń nieprzekraczają- cym 10 mVP–P. Zapewnia sprawność sięgającą 95% oraz ni- skie napięcie dropout, wynoszące zaledwie 250 mV @ 1 A we wszystkich warunkach pracy.

się sprawnością sięgającą 96%, uzyskiwaną w szerokim zakre- sie napięć wejściowych od 36 do 72 V. Ponadto może pracować w szerokim zakresie temperatur otoczenia od –30 do +90°C. PKM4613NH jest zgodny z europejskim standardem ETSI EN 300 132-2 dla systemów zasilania 48 V i 60 V. Oddaje do ob- ciążenia pełną moc 600 W przy napięciu wejściowym powy- żej 42 V, przy czym zgodnie ze standardem przy napięciu wej- LT8620 został wyposażony w tranzystory przełączające, ściowym 40,5 V jego moc wyjściowa ciągle jeszcze przekracza oscylator i kompletny układ sterowania, co skraca listę ele- 580 W. Izolacja między wejściem i wyjściem wynosi 2250 V. Do mentów współpracujących do zaledwie kilku podzespo- standardowego wyposażenia należy zabezpieczenie nadnapię- łów pasywnych. Jest produkowany w dwóch typach obudów: ciowe, nadprądowe, termiczne, podnapięciowe i układ miękkie- QFN-24 i MSOP-16. Ceny hurtowe zaczynają się od 3,75 USD. go startu. PKM4613NH jest produkowany w obudowie o wy- Dopuszczalny zakres temperatur pracy w przypadku wersji miarach wynoszących 57,9×36,8×11,4 mm w przypadku wersji przemysłowej rozciąga się od –40 do +125°C. open-frame i 57,9×36,8×14,3 mm w przypadku wersji baseplate.

www.linear.com www.ericsson.com

102 Lipiec 2014 Elektronik Ukady zasilania | Nowe produkty

Proste wimplementacji, izolowane sterowniki diod LED Firma Power Integrations dodaje do oferty serię prostych w implementacji, izolowanych sterowników diod LED pra- cujących z napięciem wejściowym z szerokiego zakresu od 90 do 308 VAC. Występują one w 6 wersjach różniących się mocą wyjściową, wynoszącą maksymalnie 12 W. Sterowniki LYTSwitch-2 charakteryzują się bardzo prostą implementa- cją, pozwalającą ograniczyć liczbę podzespołów, a tym samym niezawodność układu zasilania. W szczególności nie wymaga- ją stosowania sprzęgacza optycznego ani żadnego układu ste- rującego po stronie wtórnej transformatora. Sygnał sprzęże- nia zwrotnego jest w ich przypadku pobierany z trzeciego, po- mocniczego uzwojenia. Dzięki takiej architekturze cały ob- wód może zostać zrealizowany nawet na taniej, jednostronnej uszkodzeniu fi ltru wyjściowego oraz przełączaniu sterownika płytce drukowanej. Sterowniki LYTSwitch-2 w typowej apli- w tryb shutdown w trakcie jego instalacji i testowania, jeszcze kacji zapewniają sprawność sięgającą 90% i tolerancję prądu przed przyłączeniem diod LED. Sterowniki LYTSwitch-2 za- wyjściowego lepszą niż ±5% w całym dopuszczalnym zakre- wierają zabezpieczenie termiczne i nadprądowe. Są produko- sie temperatur pracy i napięć wejściowych. Są zabezpieczone wane w tanich obudowach SO-8, a także MSOP i eSIP zapew- przed przepięciami na linii zasilającej. Tryb sterowania CC/CV niających skuteczny transfer ciepła w układach większej mocy. (ze stałym prądem/stałym napięciem) pozwala zachować sta- Ceny hurtowe zaczynają się od 0,52 USD przy zamówieniach bilne napięcie wyjściowe przy braku obciążenia, co zapobiega 10 tys. sztuk w przypadku wersji w obudowie SO-8.

www.powerint.com

Regulator LDO onapiciu wejciowym Konwertery DC/DC typu brick onapiciu od 1,4 V wejciowym 110 V XR71211 to nietypowy, niskonapięciowy regulator LDO cha- Niemiecka fi rma MTM Power oferuje rodzinę konwerterów rakteryzujący się dopuszczalnym zakresem napięć wejściowych DC-DC o oznaczeniu PMD100 110WQB wykonanych w pro- zaczynającym się już od 1,4 V. Nawet przy tak niskim napięciu stopadłościennej obudowie typu „brick” o wysokiej nominal- wejściowym układ zapewnia wydajność prądową 1,5 A. Nie wy- nej wartości napięcia wejściowego 110 V (66–160 V). Ich wy- maga stosowania pompy ładunkowej ani zewnętrznego układu miary wynoszą 58×36,8×12,7 mm, a moc wyjściowa 100 W dla polaryzacji. Gwarantowane przez producenta napięcie dropout PMD100 110WQB oraz 58×61×12,7 mm, a moc wyjściowa 150 wynosi 250 mV @ 1,5 A w całym dopuszczalnym zakresie tem- W dla PMD150 110WHB. Napięcie wyjściowe to 5 V, 12 V lub peratur pracy do TJ = +125°C. XR71211 jest układem miniatu- rowym, produkowanym w obudowie DFN-10 o powierzchni

3×3 mm. Znajduje zastosowanie przede wszystkim tam, gdzie zachodzi potrzeba konwersji niskonapięciowej między pozio- mami 1,5 do 1,2 V czy też 1,8 do 1,5 V. Całkowity dopuszczalny zakres napięć wejściowych wynosi od 1,4 do 2,625 V, Napięcie wyjściowe może być stabilizowane od 0,6 V z dokładnością wynoszącą 0,5% w temperaturze pokojowej i ±1,4% w całym dopuszczalnym zakresie temperatur pracy. Wyprowadzenia 24 V, a sprawność 93%. Jednostki pracują w szerokim zakre- Enable i Power Good ułatwiają stosowanie układu w systemach sie temperatur pracy od –40 do +100°C, są w pełni zabezpie- wymagających sekwencyjnego załączania napięć zasilających. czone przed przeciążeniem i stanami nieustalonymi, pozwala- Do standardowego wyposażenia należy też ogranicznik prądo- ją na zdalne sterowanie i mają możliwość dokładnej regulacji wy, zabezpieczenie termiczne i zabezpieczenie przed odwróce- napięcia wyjściowego, co umożliwia kompensację spadku na- niem polaryzacji prądu. Ceny hurtowe XR71211 zaczynają się pięcia na przewodach. Wszystkie modele spełniają wymagania od 1,59 USD przy zamówieniach 1000 sztuk. UL 60 950-1 i EN 50 155.

www.exar.com Dacpol, tel. 22703 52 30, www.dacpol.eu

Elektronik Lipiec 2014 103 Nowe produkty | Ukady zasilania

Przetwornice DC-DC do aparatury Zasilacz bezprzerwowy dla ukadów isystemów pomiarowych automatyki Firma Aimtec wprowadziła na rynek nowe 3-watowe prze- Zasilacz bezprzerwowy UPS-DC fi rmy Weidmüller zapew- twornice DC/DC z serii AM3TI-RZ oraz AM3TIW-RZ. nia podtrzymanie zasilania systemów automatyki 24 VDC do Zostały one specjalnie zaprojektowane do pracy w aparatu- 30 minut dla prądu 40 A. Składa się on z jednostki sterują- rze kontrolno-pomiarowej, gdzie bardzo ważna jest wysoka cej UPS wraz z powiązanymi modułami akumulatorowymi precyzja i stabilność. To co je dodatkowo wyró żnia, to licz- i jednostką zasilającą, dzięki czemu całość tworzy kompletny ne zabezpieczenia: zwarciowe, przeciążeniowe lub przed spad- system UPS-DC, zapewniający bezpieczny i niezawodny spo- kiem napięcia na wejściu (UVLO). Dostępny jest też soft start sób na potrzymanie zasilania w przypadku dłuższych (powy- i wewnętrzny fi ltr EMI, speł- żej 1 s) awarii sieci zasilającej. Moduły akumulatorowe typu niający wymagania EN55022 Class A. Konwertery są do- stępne w wersji z pojedyn- czym dodatnim napięciem wyjściowym lub podwój- nym symetrycznym wyj- ściem i o mocy 3 W przy napięciach 3,3, 5, 12, 15, 24 V. Od strony wejścia zasila- ne są napięciem 9–18, 18–36, 36–75 VDC (2:1) lub 9–36, 18–75 VDC (4:1). Przetwornice zamknięte są w obudo- wach DIP-24 i przystosowane do pracy w zakresie temperatur –40°C...+85°C. Izolacja galwaniczna między wyjściem a wej- AGM VRLA dostarczają, w zależności od potrzeb, prąd do ściem wytrzymuje w zależności od modelu 1500 lub 3000 VDC, 40 A przez 30 minut lub 1 A przez 30 godzin. Funkcja łado- a sprawność przetwarzania w zależności od warunków pracy wania z kompensacją temperatury otoczenia zapewnia dłu- i obciążenia zawiera się w przedziale od 74 do 81%. gą ich żywotność, wskaźniki ładowania i sygnalizacja błę- dów ułatwią szybką analizę systemu, a różne możliwości usta- JM elektronik, tel. 32 339 69 00, www.jm.pl wień gwarantują elastyczne i optymalne wykorzystanie ener- gii z modułu akumulatora. Pięć modułów akumulatorowych o pojemności 1,3 do 17 Ah zapewnia dopasowanie do różnych Moduowe konwertery DC-DC oduej potrzeb użytkownika. Układ UPS-DC może być zainstalowa- gstoci mocy isprawnoci do 93% ny na szynie DIN tak, że zajmuje jedynie szerokość 66 mm. Firma Vicor wprowadziła do oferty dwa nowe modułowe Certyfi kat TÜV i cURus oraz aprobaty cULus ułatwiają ko- konwertery DC-DC linii ChiP DCM (Converter housed in rzystanie z tych produktów na całym świecie. Package) wyróżniające się dużą gęstością mocy, sięgającą na- wet 76 W/cm3 oraz dużą sprawnością, jak na tego typu mo- www.weidmuller.pl

Moduowe konwertery DC-DC rmy Vicor Model 4623 3623 adowarka akumulatorów rónych typów Gsto mocy 76 W/cm3 50 W/cm3 Mikroprocesorowa ładowarka fi rmy Victron przeznaczo- Sprawno Do 93% na jest do ładowania akumulatorów kwasowo-ołowiowych, Napicie wejciowe 160...420 V 16...50 V DC DC AGM, żelowych o napięciu 12 V używanych w systemach zasi- Napicie wyjciowe 13,8 VDC 28 VDC Moc znamionowa Do 600 W Do 320 W lania gwarantowanego, motoryzacji i systemach alarmowych. Izolacja 4242 VDC 2250 VDC Urządzenie cha- Wymiary 48×23×7 mm 39×23×7 mm rakteryzuje się wy- soką sprawnością duły, sięgającą 93%. Są to konwertery izolowane, produko- (95%) i niskim po- wane w wersjach o mocy znamionowej 600 W (model 4623) borem mocy w sta- i 320 W (model 3623). Charakteryzują się szerokim zakresie nie bez obciążenia napięć wejściowych, ustalonym (0,5 W). Maksymalny fabrycznie napięciem wyjścio- prąd ładowania wyno- wym, wynoszącym odpowied- si 4 lub 0,8 A, a sygnali- nio 13,8 V i 28 V oraz możliwo- zacja stanu pracy nastę- ścią łączenia równoległego wyjść puje za pomocą diod LED. do 8 jednostek w systemach du- Ładowarka zawiera komplet obwo- żej mocy. Ceny hurtowe dów zabezpieczających przed przeciążeniem i przegrzaniem zaczynają się od 130 i jest chłodzona pasywnie. Parametry ładowania są ustala- USD przy zamówie- ne automatyczne, łącznie z korektą temperaturową. Obudowa niach 1000 sztuk. urządzenia jest szczelna (IP65).

www.vicorpower.com Dacpol, tel. 22703 52 30, www.dacpol.eu

104 Lipiec 2014 Elektronik Elektronik Magazyn Elektroniki Profesjonalnej Chcesz by Numer 7 (206) lipiec 2014 r. najlepiej poinformowanym Redakcja magazynu Redaktor naczelny Robert Magdziak elektronikiem wPolsce? tel. 22 257 84 96 [email protected] Zastępcy red. nacz. Zbigniew Piątek [email protected] Tomasz Daniluk [email protected] Drogi Czytelniku! Współpracownicy: Monika Jaworowska, Grzegorz Michałowski, Ambicj wydawcy miesicznika „Elektronik” jest realizacja hasa Krzysztof Pochwalski, Jarosław Doliński, „Elektronik na biurku kadego elektronika”, dlatego wprenumeracie Piotr Zbysiński, Marcin Tronowicz, Agnieszka Grabowska branowej nasz magazyn dostpny jest ze znik a 50%. Jeeli jeste elektronikiem, zamów roczn prenumerat za poow Redakcja techniczna Beata Głowacka-Woźniak ceny, tj. tylko 60 z. Adres redakcji Redakcja magazynu Elektronik, Nie ma znaczenia, wjakiej rmie ina jakim stanowisku pracujesz ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa

– wystarczy, e zamawiajc prenumerat wypenisz iwylesz Dzia marketingu i reklamy do nas krótk ankiet, któr zamieszczamy na stronie Menedżer magazynu www.elektronikaB2B.pl/prenumerata. Bożena Krzykawska tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67 Standardowa cena prenumeraty 12-miesicznej wofercie publicznej tel. kom. 501 047 583 wynosi 110 z, za prenumeraty 24-miesicznej – 160 z. [email protected] Zespół marketingu i reklamy Maja Gilewska tel. 22 257 84 71 Nie zwlekaj! [email protected] Prenumerat moesz zamówi wsposób, który Tobie najbardziej Katarzyna Gugała tel. 22 257 84 64 odpowiada: [email protected] poprzez dokonanie wpaty na konto: AVT-Korporacja sp. z o.o., Grzegorz Krzykawski tel. 22 257 84 60 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, BNP Paribas Bank Polska SA, [email protected] 97 1600 1068 0003 0103 0305 5153 Andrzej Tumański  tel. 22 257 84 63 poprzez stron – www.elektronikab2b.pl/prenumerata [email protected] lub www.avt.pl, dokonujc transakcji kart patnicz Katarzyna Wiśniewska  tel. 22 257 84 65 poprzez wysanie wiadomoci SMS otreci PREN na numer [email protected] 663 889 884 – my oddzwonimy do Ciebie iprzyjmiemy Serwis internetowy Twoje zamówienie http://www.elektronikaB2B.pl kontaktujc si wdowolny sposób bezporednio zDziaem Prenumeraty Redaktor prowadzący Mateusz Woźniak Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11, [email protected] 03-197 Warszawa, tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00, Koordynator pionu serwisów e-mail [email protected] automatyki i elektroniki Katarzyna Wiśniewska [email protected]

Jeeli jeste elektronikiem, zamów Wydawnictwo AVT-Korporacja spółka z o.o. roczn prenumerat za poow ceny, ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00 tj. za jedyne 60 z. Dyrektor wydawnictwa prof. Wiesław Marciniak

Dzia prenumeraty

rmy Wilk ElektronikISSN -1248-4030 – str. 18 INDEKS 340 731 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa Wywiadprezesem miesiąca: fi rozmowa z Wiesławem Wilkiem, tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 67 [email protected] lipiec (w tym 5%VAT) 10,00z 2014 7/ Wszystkie wy mie nio ne pro duk ty i na zwy po daje my wy łącz- nie w ce lach iden ty fika cyjnych i mogą one być za strze- żony mi zna ka mi od powied nich wła ścicie li. Redak cja nie zwra ca mate ria łów nieza mó wio nych oraz zastrze ga so bie

pra wo do ad iusta cji, do boru ty tu łów i doko ny wania skrótów www.elektronikaB2B.pl Elektronik Jako obwodów drukowanych w nadsy ła nych ma teria łach. Re dakcja nie pono si odpo wie- MAGAZYN ELEKTRONIKIoraz podstawowe PROFESJONALNEJ metody jej oceny dzialno ści za treść reklam.

Obecne wymagania i oczekiwania klientów branżowych co do niezawodności oraz bez- awaryjnego działania zakupionych urządzeń są zdecydowanie wyższe niż kilka lat temu. Patrz str. 57 AVT-Korporacja Niewątpliwą przyczyną tego stanu jest dyna- miczny rozwój technologiczny i towarzyszący jest czonkiem Prenumerata? mu postęp jakościowy. Nawet od najprostszych spełnienie wpływa w znaczny sposób na bez- urządzeń elektronicznych oczekuje się stabil- problemowy przebieg procesu montażu oraz Izby Wydawców Prasy nej i bezawaryjnej pracy, przy ich maksymal- bezawaryjną pracę urządzenia. Naprawd warto! nie długiej żywotności. Na bazie normy IPC- 600 w artykule zostaną przedstawione najistot- niejsze kryteria ich niezawodności, nalnym poziomie które ich mogą jako- Energy harvesting być oceniane wzrokowo przez odbiorcę obwo- w zasilaniu dów i świadczą o fi ści. Uwypuklone zostaną te aspekty, których urzdze elektronicznychenergy harvestingmetod wy-cz- Systemyrzerwowego zasilaniakości awaryjnegoto zyskujjednowie- na znaczeniu Indeks reklam EL 7/2014 Dlaczego warto czyta Elektronika?

AET ...... 97  AG IT Project ...... 38, 39 Co miesic publikujemy ponad sto stron z nowociami z brany, wywiadami, analizami rynku i artykuami technicznymi Alfine ...... 95 Piszemy dla konstruktorów elektroników, projektantów, pracowników APAR ...... 99 dziaów zaopatrzenia zainteresowanych pogbianiem kompetencji BNS ...... 42 zawodowych oraz zdobywaniem informacji o nowych technologiach Zajmujemy si tematyk projektowania i produkcji elektroniki, oprogramowa- Bornico ...... 72 niem, narzdziami i technologiami Computer Controls ...... 83 Wspópracuj z nami czoowe wiatowe rmy krajowe izagraniczne Conrad Electronic ...... 1, 107 oraz instytucje zwizane zbran elektroniczn Dacpol ...... 34, 35 Wszystkie artykuy redaguj inynierowie elektronicy – otrzymujesz dziki temu sprawdzone, merytoryczne informacje Delta Energy Systems..... 36, 37 Publikujemy unikalne w brany wywiady z ludmi odnoszcymi sukcesy Digi-Key ...... 1 w naszej brany Elhurt ...... 7 Co miesic opracowujemy analizy rynku w formie raportów – zawsze Elmark Automatyka ...... 93 bdziesz na bieco z ofert dostawców Tylko u nas znajdziesz opisy nowych produktów, zanim pojawi si one Elmax...... 79 u polskich dystrybutorów Elpin ...... 45 Co roku wydajemy darmowy Informator Rynkowy Elektroniki – kompleksowe Eltron ...... 1, 27 opracowanie zawierajce analizy rynku i przedstawiajce najwaniejszych Faldruk ...... 72 dostawców dziaajcych w brany Gwarantujemy codzienny dostp do nowoci poprzez stron ElektronikaB2B.pl Farnell element14...... 54, 108 oraz newsletter Hammond Manufacturing .....91 HP Elektronik ...... 12 Jak by na bieco z bran? Dajemy Ci moliwo czytania nowoci z brany i merytorycznych artykuów JM elektronik ...... 89 wsposób, jaki lubisz. Magazyn Elektronik to kilka form publikacji: KBR Magneto ...... 90 Koma Laser SMT ...... 45 Lastenic ...... 75 Marthel ...... 77 Merawex ...... 40, 41 Microchip ...... 3, 51 Neopta Electronics ...... 45 PB Technik ...... 79, 85 Wydanie Wydanie Portal oraz Wydanie papierowe elektroniczne newsletter tabletowe Printor ...... 74 Co miesic na Twoim Darmowe wydanie cyfrowe Znajdziesz nas Czytaj take Elektronika Qwerty ...... 101 biurku. Prenumerat regularnie wTwojej w Internecie – na bieco korzystajc z iPada zamówisz tutaj: skrzynce e-mailowej. aktualizowany portal Wpisz w kiosku Apple RS Components ...... 5 www.elektronikab2b.pl/ Zamówisz je tutaj: www.elektronikaB2B.pl Store haso Elektronik prenumerata www.elektronikab2b.pl/ Moesz równie zamówi AVT-Korporacja lub link: SE Spezial-Electronic ...... 2, 53 eprenumerata codzienny newsletter https://itunes.apple. com/us/app/elektronik/ Semicon ...... 81 id581347005?mt=8 STMicroelectronics ..... 1, 11, 45 Targi Energetab ...... 75 Wydanie papierowe, elektroniczne, tabletowe i strona Techno-Service...... 57, 59, 97 internetowa wraz znewsletterem – czytaj nas tak, jak lubisz! Tespol ...... 87 Uni System ...... 46, 47 Magazyn Elektronik – to gos inyniera elektronika w Polsce! WG Electronics ...... 73 Docz do elitarnej spoecznoci najlepiej poinformowanych specjalistów! Elektronik to gwarancja zawsze aktualnych i merytorycznych 106 Lipiec 2014 Elektronik artykuów oraz newsów branowych