Schitterende slanke vormgevi ng, dankzij de techn iek van Liquid Crystal Display. High tech op uw bureau.
:entPfl Op de Mal'k jjgen ziJn, De Cun .orh!'('l ct op scherM' in een ooqopslaq Mplete pagina te~s. hf'eldHlqE'fl zien , u OOMen ~p de pa~in~ l\~kel.a1i~el' te hekij -~noverli qqende pa" "elLik bekijken, t is een test Met zwu·tin( is inCiE'st Absoluut schittervrij scherm. Kan zowel zwarte karakters op een witte achtergrond tonen als om ge keerd. Resoluti e 640 x 400 En eerlijk gezegd, dat verbaast ons solide, verstelbare voet. Het toetsenbord beeldpu nten. niet. De nieuwe Philips LCD-monitor is van uw PC kan direct op de monitor van een zeldzame schoonheid. worden aangesloten. Kortom: de PC • hoeft op uw bureau geen plaats meer in Vormgeving en techniek, beide zijn te nemen. uiterst sophisticated. Neem bijvoorbeeld • het vlakke beeldscherm: minieme diepte, En dat alles in een futuristische
Er zijn 2 uitvoeringen: de LCD 100, dus er is nauwelijks plaats voor nodig. antraciet grijze behuizing ... die MDA-CGA em ul ee rt en 7 grijstinten onderscheidt En de LCD 150, voor CGA-EGA emulatie Stralingsvrij en stabiel, dus rustig voor Geen wonder, dat de belangstelling ook met 8 grijstinten. uw ogen. Geruisloos en zonder warmte- uit onverwachte produktie. Het scherm rust op een zeer hoek enorm is ... Liever'n Philips.
PHILIPS .1..
*****************************-k**'******* * onze nieuwe VOORJAAR '89 CATALOGUS " * is nu uit. We sturen hem GRATIS toe * * als je ons een kaartje stuurt met * * je naam en adres. Vermeldt tevens * 111111111111111111111 * 'MSX-MSDOS-MAGAZINE' * microcomputer tijdschriften boeken en software ***************************************
PC BOEKEN Top 30 Hei 1989 Nieuw Binnengekomen en Actuele PC Boeken
PC Tools en PC Tools De Luxe ••••••• 29,50 DOS, OS/2 Databases Starten met MS-DOS/PC-DOS (Boeke) • 32,50 MS-DOS Encyclopedia softcover. 179 *dBASE IV - Het SQL Leerboek ••• 68 Basishandleiding Norton Utilities ••• IS Running MS-DOS 4th Ed., 4.0 .. 62 *dBASE IV Quickstart nederlands 30 Understanding dBASE IV ••••.••••••••• 69 Supercharging MS-DOS, 2nd Ed. 59 dBASE IV Tips, Tricks, Traps •• 59 dBASE 111 Plus Handboek (Chou) •••••• 78 *DESQview --guide to programming 69 *Mastering dBASE IV Programming 65 Werken met WordPerfect 4.2 (Boeke).. 69 Best Book of OS/2 Database Man. 59 *dBASE IV Developers Reference • 79 Het WordPerfect 5.0 Handboek (PCM) 59,50 *Using OS/2 1.1 (Que) •••••••••• 65 *Cobb's Paradox 3.0 Handbook ••• 79 Programming in Clipper, 2nd ed •••••• 89 nieuw van Microsoft Press: dBASE IV Handbook, 3rd Edition (Chou) 65 *programming the OS/2 Presentation AutoCAD De NORTON Utilities ••••••••••••••• 29,50 Manager (Petzold) •••••••••••• 89 Het AutoCAD Boek - t/m Rel 10 69 *OS/2 Programmer's Reference I • 89 Customizing AutoCAD, release 10 79 Basishandleiding WordPerfect •••••••• IS *OS/2 Programmer's Reference 11 89 *The AutoCAD Productivity Book • 89 PC Magazine DOS Power Tools ••••••••• 119 *OS/2 Programmer's Reference 111 59 *Werken met WordPerfect 5 Deel I ••••• 68 WordProcessors, DTP *Basishandleiding WordPerfect 5.0 •••• IS programmeertalen Praktisch MS/Word 4.0 •••••• 59,50 *Basishandleiding Lotus 1-2-3 •••••••• IS *Mastering Turbo Assembler ••••• 69 *Werken met WordPerfect 5 deel I 68 PC DOS Special 1/1989 ••••••••••••• 15,95 Turbo BASIC (Baaijens) ••••• 64,50 Teus de Jong/Academic Service. Het AutoCAD Handboek - Release 10 • 64,95 *Data Becker-gids QuickBASIC 32,50 Handboek WordPerfect 5.0 - 1 79,50 Using dBASE IV (Jones) •••••••••••••• 69 voor versie 2 t/m 4.5 *WordPerfect Power Pack ••••••• lIS Inside AutoCAD, 5th Edition - Rel. 10 79 *Using Microsoft C 5.1 ••••••••• 65 450 Macros voor 4.2&5.0 op disk. 180 Tips en Trucs voor MS-DOS (Oets) 49 *Advanced Turbo C 1.5 and 2.0. 69 *Xerox Ventura 2.0 Handboek. 49,50 *Graphics Programming in Turbo C 68 van Engelen/Addison Wesley. Werken met Lotus 1-2-3 3e druk •••••• 78 *Using QuickC 2.0 •••••••••••••• 65 *Ventura Power Tools + disk •••• 95 Using Clipper - for Summer'87 release 69 Complete Turbo Pascal 5.0 ••••• 69 *Ventura Tips and Tricks, 2.0 •• 65 *Het WordPerfect 5.0 Gebruikersboek •• 49 *Mastering Ventura 2.0 ••••••••• 69 DOS Handleiding voor DOS versie 3.3 34,50 PC's *QuickBASIC 4.0 (Hergert) •••••••••• 78,50 *PC en PS/2 Video Systemen •••• 125 diversen *Handboek WordPerfect 5.0 - deel I • 79,50 *PC Intern 2.0 (met diskette) 99,90 Mastering Harvard Graphics •••• 69 Mastering AutoCAD, 3rd edition •••••• 89 *PC Handboek (Peter Norton) •••• 60 Using Harvard Graphics •••••••• 69 Using QuickBASIC 4 (Feldman,Rugg) ••• 55 vertaling van Inside the IBM PC *Mastering Framework 111 ••••••• 69 Using WordPerfect 5 (Stewart et al.) 65 *Microsoft Mouse Programmers *A Flightsimulator Odyssey 45 Het PageMaker Handboek - Mac & PC • 49,50 Reference + 2 disks •••••••••• 89 Sierra Hintbooks per stuk ••••• 20
ACT U E L E H S X en P C - SOF T WAR E (inc1 us ie f BTW)
Nieuwe HSX Software PC utilities : PC toepassingen: PC games: *Huisboek msx2 disk ••••••• 24 *PC TOOLS DELUXE 5.131 199 askSam - version 4.1 749 ~88 Sub Simulator •••• 115 *Nevada COBOL msx disk 199 International Versien. Clarion Professional 2125 *Balance of Power 1990 95 *33 Games Collection - tape 79 *Btrieve - single user 725 *dBFast/Windows •••••• 589 (Windows required) *33 Games Collection - disk 89 DeskConvert v GenCadd 149 *DeskTop Manager •••••• 279 *ChessMaster 2100 ••••• 149 *33 Games Collection - CD 99 DESQview 2.2 ••••••••• 349 Ventura Utility Double Dragon •••••••• 95 4x4 Off Road Racing 55 DESQview 386 ••••••••• 499 EasyFlow ••••••••••••• 495 Games -winter edition 79 Afterburner •••••••••••••• 39 *Disk wiz 1.3 ••••••••• 89 Excel 2.1 ••••••••••• 1395 Golden Ol dies - vol I 69 *Blackbeard ••••••••••••••• IS FastTrax 3.9 diskoptim 189 Fantavision •••••••••• 159 Eliza, Adventure, Pong *Blasteroids •••••••••••••• 39 Flash 6.0 disk cache 199 *FormWorx + Fill & File 399 Kings of the Beach ••• 89 *Colosseum •••••••••••••••• IS Generic Utilities •••• 259 The Golden Ten ••••••• 499 Knight Games ••••••••• 39 Flightsimulator -cartridge 79 *LapLink Plus 2.16b ••• 379 Lucid 3-D 2.0 •••••••• 299 NEMESIS Go Master •••• 219 van subLOGIC maar lijkt Mace Utilities 5 ••••• 249 *Micrografx Designer 1795 Rack 'Em - 3D Pool •••• 89 niet op de PC versie. Mace Gold •••••••••••• 379 *MultiPlan 4.0 •••••••• 549 Serve & Volley -Tennis 89 *Hercules ••••••••••••••••• 35 Menu Works 1.2 ••••••• 89 Publish It! -DTP ••••• 495 *Test Drive Il •••••••• 95 *King's VALLEY 11 ••••••••• 89 *Microsoft Programmer's *Timeline 3.0 proj man 1495 Zany Golf •••••••••••• 89 Matchday Il •••••••••••••• 39 Library -CD-ROM •••• 1095 Trendsetter Expert ••• 449 flightsimulators *Nemesis 111 - konami ••••• 99 Norton Utilities 4.5 259 WordPerfect 5.0 NL •• 2008 3D He I i copter •••••••• 79 Operat ion Wol f ••••••••••• 36 OS/2 Progr TooIkit ••• 995 *WP-Mail 2.0 ••••••••• 294 *Chuck Yeager's Advanced Out run ••••••••••••••••••• 39 *PC Anywhere 111 •••••• 369 *WP-Utilities 4.2 + 5.0 148 Flight Trainer 2.0 •• lIS *Pac-Land ••••••••••••••••• 36 *PC Virenschutzpaket •• 125 Jet Fighter (EGA,VGA) 139 Rambo III •••••••••••••••• 36 R&R Relational Rep Wr. 449 programmeertalen: F19 Stealth Fighter •• 155 RoboCop •••••••••••••••••• 39 Saywhat?! 3.6 •••••••• 169 *Matrix Layout •••••••• 399 *SceneryDisk 9 •••••••• 59 *Titanic •••••••••••••••••• 15 Software Bridge •••••• 479 *PolyAWK •••••••••••••• 329 Tracon airtraffic cont 139 Topografie nederland ••••• 49 SpinRite ••••••••••••• 229 QuickBASIC 4.5 ••••••• 279 *ThunderChopper ••••••• 79 WEC Le Mans •••••••••••••• 39 Super PC-Kwik 3.08 ••• 229 *ProBAS 3.0 ••••••••••• 449 EGA/VGA van sublOGIC. *UltraVision for EGA •• 349 library for QuickBASIC adventures: *Microsoft QuickC 2.0 279 Big Bang ••••••••••••• 139 PC Software Top 5 Toebehoren Turbo C Tools 2.0 •••• 399 stock-rnarket simulatien. PC Tools DeLuxe 5.131 Int 199 *MK Mouse 11 for MSX •• 149 Turbo Analyst 5.0 •••• 269 *Space Quest 111 •••••• 95 Leisure Suit Larry 11 79 3.5" double sided •••• 40 *Turbo B-Tree Filer 5.0 349 Legend of the Sword •• 95 Microsoft Flightsimulator 139 5" double sided NASHUA 16 single user verslon. Pool of Radiance ••••• 95 Turbo Pascal 5.0 •••••••• 389 5" high density NASHUA 38 Zortech C++ compi Ier 449 Times of Lore •••••••• 95 PoliceQuestIl ••••••••• 95 3.5" hi-density (PS/2) lIS Smalltalk/V •••••••••• 299 Zak McKracken •••••••• 95
winkel open van dinsdag t/m zaterdag tussen 10 en (maandag gesloten) In BELG IE is alles verkrijgbaar bij: alle prijzen zijn inclusief BTW verzendkosten 6,- per bestelling Het Computerwinkeltje pvba M Sabbestraat 39, B-2800 MECHELEN Amstel312 (t.O. Carré) 1017 AP Amsterdam Fax (020) 226668 Postbank 4475158 NMB 697915646 fax: 015-207 332 tel: 015-206 645
dealer aanvragen welkom MSX/MS-DOS COMPUTER MAGAZINE Algemeen is een uitgave van WegenerTijl Tijdschriften Groep b.v., Amsterdam Losse nummer service 6 Hoofdredacteur In de oude nummers van MCM staat een schat aan informatie. Op deze pagina heb Wammes Witkop ben we een greep uit de reeds gepubliceerde artikelen vermeld, compleet met bestel handleiding. Medewerkers Max Barber, Hans Niepoth, Hany van Horen, Markus The. Hany Oliemans, Marièlle Mink, Andre Knip. Ed Redactioneel 7 gar Hildering, Robbert Wethmar, Lies Muller, Mathijs Wammes Witkop trekt van leer tegen de nieuwe wet op de persoonsregistratie. Niet Perdec, Kees Reedijk, Aat van Uijen, Bob van Duur dat hij tegen is, dat de handel in adresgegevens wordt beperkt en daardoor hopelijk de en. hoeveelheid ongevraagde post wat terug zal lopen. Hij twijfelt meer over het moment Redactie-adres waarop die wet is ingevoerd. Postbus 5142,1007 AC, Amsterdam Fax: 020-862719 Programma-Service 16 Vragen telefoon redactie Al onze programma's uit dit nummer, maar natuurlijk ook uit vorige nummers, zijn op De redactie is telefonisch alleen bereikbaar via 020- disk of - voor MSX - cassette verkrijgbaar. Vaak met aard!ge extraatjes, zoals 860743. Op dit nummer staat een antwoordapparaat, schermbeelden uit de Art Gallery, of wedstrijdinzendingen die te groot voor publica waarop we eventuele correcties op artikelen en listings inspreken. Bovendien zijn we minimaal één keer per tie bleken. week via dit nummer rechtstreeks bereikbaar. Wan neer, dat maken we ook via het antwoordapparaat be Public Domain, Shareware en dergelijke 20 kend. Alweer een nieuwe reeks MSX-PD, om over de MS-DOS schijfjes maar te zwijgen. Uitgever Prima programma's, tegen prijzen waar men zich nooit een buil aan kan vallen. Cees Vervoord Abonnementen en advertenties Art Gallery 22 Wegener Tijl Tijdschriften Groep B.V. De Art Gallery was een schot in de roos, als we de gestage stroom van inzendingen Postbus 9943, 1006 AP Amsterdam eens bekijken. Computerkunst, of natekenen, wat maakt het uit. Fraai is het in ieder telefoon 020-5182828 geval wel. telex 15230, telefax 020-177143 Abonnementsprijs Biljarten op het beeldscherm 24 Een abonnement op MCM kost f 50, - (8 nummers) Volgens onze spellenman is biljarten per computer razend populair. Ergens kunnen Het abonnement kan elk gewenst moment ingaan en we ons dat wel voorstellen, want een monitor past beter in de gemiddelde huiskamer wordt automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk opgezegd. dan een echte pool-tafel. Vandaar: een biljart-special, met uitleg van de regels en de verschillende programma's op een rij. Volgende keer deel twee. Advertenties Peter Gerling, tel.: 020-5182764 Kort & Krachtig 29 Geldend advertentie tarief 1 januari 1989 Kleine maar fijne listings, voor MSX en MS-DOS. Dit keer een aardige oogst aan Lezers en programmaservice schermgrappen, maar ook een simpele MS-DOS gerichte scherm-editor. HeeFt u vragen over het nabestellen van pro grammatuur of losse nummers, bel dan met Adrie Donkervoort afd.lezersservice MCM 020-5182828 Rampenhoekje 49 Iedere nieuwe rubriek heeft even nodig, om lezerspost aan te trekken. Stuur uw verha Vormgeving len over computer-rampen naar de redactie, nadat u uitgelachen bent. Marièlle Mink Cartoons Spelbesprekingen 50 Jeroen Engelberts Onze spellenman draaft weer eens door, met nieuwe MSX én MS-DOS spellen. Met Cover-foto schermfoto's, vanzelfsprekend. Nu maar hopen dat die mooie graphics ook nog een Jan Bartelsman beetje soepel spelen. Distributie NEABBS 58 Beta Press!van Ditmar, Burg. Krollaan 14, 5126 PT, Gilze Nederlands Eerste Algemene Bulletin Board System, dat betekenen de letters NE ABBS. We zijn eens op bezoek gegaan bij dit semi-commerciële BBS. Verschijning MSX/MS-DOS Computer Magazine verschijnt acht maal per jaar oo~ ~ Onze lezers-advertenties, gratis voor abonnees. Mocht uw I/O'tje er niet bij staan, onze excuses. Er worden er altijd weer meer ingezonden dan we kunnen plaatsen.
Toezenden materiaal ICP6 en ICP/PC1 65 Tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen heeft Ons onovertroffen Invoer Controle Programma, in zowel MSX als MS-DOS uitvoe MCM het recht om vrijelijk te beschikken over alle ring. Een vriendelijk verzoek namens de redactie: probeer niet om langere listings zon haar toegezonden materiaal. Terugzending van ongevraagd toegezonden materiaal . der het Invoer Controle Programma in te voeren. De kans op tikfouten is te groot. zal alleen plaatsvinden als er een geadresseerde en vol doende gefrankeerde retour-enveloppe is bijgesloten Kort nieuws 70
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 4 - MSX Oeps? Vaste lezers zullen in dit nummer een MSX-BIOS tabellen, deel 5 11 rubriek missen, die sinds nummer Eindelijk de laatste aflevering van dit voer voor techneuten. Voor hen die zich niet in twee van MSX!MS-DOS Computer machinetaal verdiepen, we bieden onze excuses aan voor deze verspilling van pagina's. Magazine nog nooit ontbroken heeft. Maar de echte techneuten vinden het nu eenmaal prachtig. In het eerste nummer hadden we nog geen fouten recht te zetten, maar MS-BBS 18 sindsdien IS de Oeps altijd op de laat Een heel bijzonder Bulletin Board System, dit MS-BBS. Het is een MSX-gericht bord ste pagina te vinden geweest. En dit dat een goed doel steunt, namelijk de bestrijding van de ziekte multiple sclerose. Dat keer zult u daar kort nieuws aantref uit zich onder meer doordat er prima programmatuur te downloaden valt, waar wel fen. Een mijlpaal in het bestaan van voor betaald moet worden. De opbrengst gaat naar het goede doel. M CM? We maken geen fouten meer? Of we geven ze niet meer ruiterlijk Listing: Transfer 55 toe? Een gereedschapje, dat ons al heel wat werk uit handen genomen heeft. Simpel en snel Niets van dat alles, er was deze keer cassette-programma's overzetten naar disk. gewoon niet genoeg materiaal om een echte Oeps te vullen. Wel wat verbe teringen en kleine aanpassingen, MS-DOS maar geen echte ouderwetse blun ders. De laatste echte bok die we ge Listing: patience op de PC 8 schoten hebben, dat was alweer een Een weer iets langere listing, dit keer, om onze patience-spellen verder uit te breiden. hele tijd terug. Hetgeen ook op het In Basic, maar gestructureerd tot en met, deze reeks. vragenuurtje tot hele rustige toestan den leidt. Er zit weliswaar nog een Listing: FileWork 39 klein ongerechtigheidje in de RAM In Basic kunnen we - met gebruik van wat DOS-truuks - heel wat afhandelen. In dit disk - zie de Oeps in nummer 30 - programma bieden we u de kern van een echte DOS-shell aan. Files selecteren en be maar dat heeft de programmeur nog kijken, op een handig menu-scherm. De volgende functies mag u zelf inbouwen. niet kunnen vinden. Hoe dan ook, dit keer slaat de Oeps een keertje over. Test: Delphin AT20 45 Volgende keer 'beter'? Qua prijs geen machine voor de thuisgebruiker, daar is de AT20 net te duur voor. Maar het is een ware krachtpatser onder de moderne 286 A T's. Snel en volledig op maat te Vragenuurtjes snijden. Het is de laatste maanden verdacht stil tijdens het vragenuurtje. Of, zou den we moeten zeggen, de vragenuur tjes. Daarom zetten we de actuele ge gevens nog maar eens op een rij, in de hoop dat we voortaan niet meer met onze duimen zitten te draaien. In principe is er iedere donderdag vragenuurtje, op tel. 020-860743. Op dat nummer treft u meestal ons ant woord-apparaat, waarop we inspre ken wat er aan fouten bekend is in het vorige nummer. Bovendien kunt u ho ren wanneer we de telefoon zelf op nemen.
Meestal is dat op donderdag, vanaf vijf uur 's middags. Tot zeven uur kunt u dan de algemene pro grammaredactie bereiken, die daar na wordt afgelost - tot half negen - door onze MSX machinetaal- en hardware-specialisten .. Dat tijdschema staat behoorlijk vast, het wordt slechts een enkele keer doorkruist, bijvoorbeeld vanwege va canties en dergelijke. Wilt u van tevo ren zeker zijn, bel de antwoordlijn, want op het antwoordapparaat staat de meest actuele informatie.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 5 - =
» MSXpen ...... 4 ... 40-42 » MT-Vidltel ...... 4 .. 68-71 Nabestellen kan ook! » MSXprt ...... 9 ... 55-65 • Multiplan Junior ...... 30 ...... 10 » MSXtype """'''''''''''''''''''''''''''''' 3 ...... 44 » Musiwriter ...... 10 ...... 73 In ieder nummer van MSX!MS-DOS Computer Magazine vindt u artikelen » Old ...... 25 ... 64-65 » Musix ...... 7 ...... 66 » Othell ...... , 16 ... 40-42 over tal van onderwerpen. Vaak zal blijken dat we al geschreven hebben >~ ~~;s~~~~r.::::::::::::::::::::::::::::~~ ::.~.~.- ~~ over iets dat uw interesse heeft. In dat geval loont het de moeite het betref Pasen2920-21 » OnyxF boekhouding ...... 8 .. 67·69 fende nummer na te bestellen. Daarom publiceren we regelmatig een over • Patience deel 1 ...... 24 ... 39-42 » Palet ...... 12 ...... 69 zicht van de artikelen die reeds in MCM verschenen zijn. Hierbij geven we • Patience deel 2 ...... 25 ... 33·35 » Philips Financiele admin ...... 16 .. 12·14 • Patience deel 3 ...... 27 ... 70·73 » Philips Financiele admin ..... ; ... 14 .. 60-63 aan of een artikel voor MSX H of MS-DOS(. ) bestemd is. Staat er niets voor • Patience deel 4 ...... 30 ... 22·23 » Philips Salaris admin ...... 16 .. 64-67 dan is het artikel algemeen van aard. Losse nummers kosten f 6,95 per stuk. » Planetarium ...... 3 ... 38-41 » Philips Voorraad/Faktur...... 14 .. 60·63 Dit is inclusief porto- en administratiekosten. Die worden namelijk evenre » Print ...... 13 ... 29-31 » Print·X·Press ...... 12 .. 44·45 » Print ...... 24 ... 76·80 » Printlab MSX1 ...... 22 ...... 45 dig met het aantal door u bestelde exemplaren berekend. De nummers 1, » Pucky ...... 12 ... 22·27 .Ouattro ...... 26 .. 16·19 2,4,5,6,9 en 23 zijn niet meer voorradig. Wilt u artikelen uit deze nummers » RAMdisk ...... 29 ... 22·26 .Reflex ...... 22 .. 68·71 nalezen dan kunt u daarvan kopieen bestellen. De kosten hiervoor zijn f 0,25 » ReflsL ...... 10 ... 36·42 • Snelfactuur ...... 22 .. 58-59 » Rem Space Killer ...... 4 ... 34-38 » Snelfaktuur MSX ...... 20 .. 28·30 per pagina, plus f 2,50 voor porto- en administratiekosten. Nabestellingen » Repwek ...... 10 ... 52·56 • Snelstart ...... 28 .. 47·51 kunt u doen door de door u verlangde nummers of artikelen te vermelden » SaI88 ...... 20 .. .46·49 • Snelstart:rapportafje ...... 30 ...... 11 op een briefkaart en die te sturen naar Wegener Tijl Tijdschriften Groep B.v., » Salber ...... 13 ... 32·33 » Spreadsheet, wat IS een ...... 2 .. 20-21 » Schaak ...... 19 ... 51-53 » Star, Micropro ...... 30 .. 58-60 Afdeling Lezersservice, Postbus 9943, 1006 AP, Amsterdam. De door u be » Schatten Duiken ...... 5 ... 28·31 » SuperKasboek ...... 19 .. 13-15 stelde nummers/artikelen ontvangt u thuis samen met een acceptgirokaart » Schuifpuzzle ...... 1 ... 46-47 • Tasword ...... 22 .. 72·73 voor de betaling. » Schuifpuzzles ...... 30 ... 44·49 » Tasword MSX ...... 5 ...... 20 » Sclptr-MSX2 ...... 11 ... 60·63 » Tasword MSX·2 ...... 11 .. 26·28 » Daewoo DPC·280 Ouick Disk .... 4 .. 32·33 » Screendump In ML ...... 8 ... 20·23 » Turbo Screencopy ...... 12 ...... 20 » Digisat satelliet decoder ...... 18 .. 32·35 » Snackbar...... 8 ... 24-27 » Turbobase ...... 16 ...... 45 COMPUTERS » ECC Expanslon Camp. Case .... 2 .. 62-63 • Sneekie ...... 25 ... 58-63 » TurboText ...... 19 .. 60-61 » Eprom Toeprom ...... 27 .. 58-61 » Snelll ...... 5 ...... 31 • Twin, spreadsh~et ...... 25 .. 20-23 »AVT·DAEWOO CPC·300 MSX210 ... 44·46 » Memory Mapper...... 20 ...... 25 » Space-Walk...... 8 ... 59-63 .ValueCalcNalueWord ...... 24 .. 16·18 » AVT·MSX...... "'"'''''''''''''''''' 4 ... 22·23 » Mulivieuw video kaart ...... 29 ... "" 40 » SpcKlI ...... 29 » Videographlcs/dlgltlzing ...... 14 .. 42·48 » Canon V·20...... 3 ... 48·50 » MSX Wizard Robot...... 3 ...... 52 » Sprite ...... 11 ... 68·75 » Video-titel aar ...... 29 .. 54·55 "Goldstar FC-200 ...... 5 ... t 6·17 Philips AV·7300 lV·Tuner ...... 14 .. 50·51 » Sprite·Editor ...... 3 ... 28-32 » WDPRO ...... 13 ...... 74 • Headstart 11&111 ...... 30 ... 41·43 » Philips NMS 1150 touchpad .... 18 .. 28-29 » Strkls ...... 11 ...... 41 • Wordperfect Exec...... 29 .. 16-19 • Mecacom XT286 ...... 29 ... 30-32 » Philips NMS 1205 music·mod.13 .. 36-38 » Supdir ...... 9 ... 57·62 » Yamaha graphic card ...... 16 .. 35-36 » MSX2+ ...... 30 ... 28·3t » PL80, MSX tekens voor ...... 16 ...... 68 • TAO-puzzels op PC ...... 23 ... 70·74 » MSX2 + ...... 31 ... 32·33 » Sony GB·7S Creative Graphics.. 2 .. 34-36 » TAO·puzzle opl.lezers...... 23 ...... 41 » Panasonic CF·2700 ...... 7...36-37 » Sony Plotter/Printer PRN·C41 .... 4 .. 28·30 » TAO·puzzle oplossing ...... 21 ...... 40 » Philips NMS 8220 ...... 16 ... 43-44 » SVl2000B robotarm ...... 11 .. 36-40 » TAO·puzzle-MSX ...... 20 .. .40·44 UTILITY'S/TALEN » Philips NMS 8245 ...... 19 ... 32·33 » Toshiba HX·MU901 keyboard .. 12 .. 30-32 » Tapdir...... 5 ... 34·35 » Aacko Character Editor ...... 1 ...... 34 » Philips NMS 8250...... 12 ... 54-57 » Yam aha card-reader ...... 16,,35-36 » Teken ...... 20 ... 50-59 » ALFA· Fortran ...... 8 .. 28·32 » Philips NMS 8255...... 13 ... 40-42 » Teller ...... 12 ... 40·41 » Assembler man. Philips MSX ... 23 .. 10·12 » Philips NMS 8280 14 ... 38·39 • Telier ...... 31 ... 28-30 » BDS-C compiler ...... 11 .. 20·22 .Philips NMS 9116...... 22 ... 74-76 LlSTINGS » Tips85 ...... :: ...... 5 ... 45-47 » Champ assembler ...... 11 .. 16-19 .Philips NMS 9126 AT ...... 26 ... 74-77 » Tstbld ...... 12 ... 33-34 » Compiler BDS-C test ...... 11 .. 20-22 3D-des ...... 6 .. 49-51 » Philips VG·8020...... 2 ... 42·44 » » Typles ...... 7 ... 64·65 » Delta·Basic ...... 21 .. 41·43 » Philips VG-8230...... 6 ... 20-23 » Alien...... 7 .. 73-75 » Ufo ...... 3 ... 54·55 » Devpac-80 assembler ...... 11 .. 16·19 » Pioneer PX·7 MSXl ...... 23 ... 22·23 • Alldir ...... 23 .. 62-66 » Varln2 ...... 9 ... 53·54 » Diskit...... 17 .. 52·53 » Sony HitBit HB·201 P ...... 5 ... 22·25 » Appel ...... 2 .. 54·55 » VarisVUnlst ...... 7 ... 68-72 » DOS 2.10 ...... 28 .... 8·12 » Sony HitBit HB·501 P ...... 8 ... 38·40 » Bach muziek...... 28 .. 22·25 » Viper ...... 14 ... 70-74 » Dynamic Publisher·MSX ...... 20 .. 36·39 » Sony HitBit HB·75P ...... 1... 20-24 » Balwerp MSX ...... 22 .. 36·38 » Vissen ...... 7 ... 76·80 » Easycopy...... 12 ...... 69 » Sony HitBit HB·F500p ...... 7 ... 22·25 » Bas Dis ...... 3 .. 33-35 » Vsteke ...... 4 ... 54-57 » Begadr ...... , ...... 12 ...... 77 » Sony HitBit HB·F700P ...... 9 ... 42-44 » Watkik ...... 10 ... 58-59 :: ê:~~~~~r,;i::::::::::::::::::::::::::::::::::~ ::::::: ~~ » Sony HitBit HB·F9P ...... 11 ... 44·48 » Beurs-spel ...... 5 .. 32·34 » Wijnglas ...... 1 ... 48·49 » Easysprite ...... 9 ...... 26 » Spectravideo SVI·728 ...... 2 ..... 8·12 » Blast ...... 19 .. 54·59 » Freekick o.a. agenda ...... 26 .. 78·80 » Spectravideo X'PRESS ...... 5 ... 62·67 » Blue & Pink "' ...... 1 .. 46-47 » Flash·assembler ...... 16 .. 32·34 » Yashica YC·64 ...... 3 ... 24·26 » Botsauto's ...... 1 .. 42-44 » GST-C ...... 27 .. 32·34 » Break ...... 10 .. 20-24 EDUCATIEF » Head alignment kit ...... 7 ...... 67 » Bronski ...... 3 .. 42-44 » Aackosoft Aardrijkskunde ...... 1 ...... 32 » JRT-Pascal ...... 14 .. 64-65 DISKDRIVES • Cleandir...... 28 .. 26-30 » Aackosoft Kaartengenerator ...... 1 ...... 32 » Mastervoice-Wordstore ...... 5 ...... 21 » Colors ...... 6 .. 39·40 » Basic cursus MSX ...... 3 ... 12-13 » MSXl graph.Edlt. Package ...... 30 ...... 55 » Copyfile ...... 3 .. 55·56 » Bridge Spelenderwijs ...... 13 ... 68-69 » MSX·64 ...... 3 ...... 13 » AVT DPF·550 ...... 3 ... 16-18 » CRTdump ...... 3 .. 57·58 » ECC ombouw ...... 4 ... 16·18 » Computerra ...... 24 ... 52·53 » MSXBUG monltorprogramma .. 16 .. 69-74 » Philips VY·0010NY·00ll ...... 7 ... 62-63 • Datamaker ...... 25 .. 36-42 » Kaereltle de Carsadoor ...... 4 ...... 81 » MSXDOS ...... 6 .. 58·59 » Datamaker...... 25 .. 36-42 » KaereltJe leert Wiskunde ...... 5 ...... 20 » MT-Debug ...... 3 ...... 11 » Digiklok ...... 8 .... ". 55 » Lesmaker ...... 13 ...... 39 » Philips MSX-DOS ...... 6 .. 58·59 » Dipshit MSX ...... 24 .. 59·63 » MSX Basic Cursus ...... 3 ... 12-13 • Power C ...... 30 .. 12-13 PRINTERS » Disass ...... 18 .. 54-58 » Rekenwonder...... 16 ...... 63 » Ouasar·Pascal...... 15 .. 15·17 » Canon T·22E ...... 4 ... 65·67 » Diskmonitor ...... 5 .. 38-39 » Tempo Tl,pen : ...... 13 ...... 47 » RF Assembler MSX2 ...... 22 .. 14-16 Epson GX·80 ...... 6 ... 32-34 » Diskview ...... 31 .. 16·25 » SavPlc cass. saven ...... 26 .. 36-41 » Philips VW·0030...... 6 ... 64·65 » Drpasc ...... 15 .. 62-64 :: iRbo~~~~~~:~ftw~;~::::::::::::::::.I::::33~~~ » Sparrowsoft Utilities ...... 9 .. 26·27 » Philips NMS 1431 ...... 16 ... 38·39 » Drum ...... 10 .. 30-34 • TurboFlow ...... 28 .. 52-55 Printer-mogelijkheden.. .. 13 ... 10~18 » Drwms 2 MSX2 ...... 22 .. 22·26 » Turbo Pascal ...... 19 .. 44-48 Star LC·l0...... 22 ... 46-50 » Dskidx ...... 8 .. 64-65 TOEPASSINGEN » Turbo Pascal:Toch de BIOS ..... 21 .. 31·33 Star NL·10...... 9 ... 20·24 » DskTyp...... 7 ...... 40 » ZEN assembler ...... ll .. 16·19 » Toshiba HX·P550...... 13 ... 44-46 » Dsort...... 21 .. 44·49 » 9 Grijstinten screencopy ...... 8 ...... 73 Trend JP-1301...... 8 ... 42·45 » Edit ...... 6 .. 36·38 .A&R Boekhouden ...... 23 ... 13-18 » Een per HUIS ...... •..• 2 .. 46-49 » Aackobase·2 ...... 1 ... 14·16 • EnqEnt ...... 25 .. 24-32 » Aackocalc·2 ...... 1 ... 22·23 BOEKEN » EnqEnt ...... 25 ...... 24 » AackoSCRIBE ...... 10 ... 16·18 » 40 Grafische prog. in Bas ...... 9 ' ...... 74 COMMUNICATIE » Escape...... 4 .. 48·50 » Aackotext·2 ...... 1 ... 11·13 » 50 Prowamma's voor MSX ...... 4 ...... 77 Comnet databank...... 27 .. 26-29 » Adres MSX ...... 2 ...... 55 Adminlstr. boek voor het MKB .16 ...... 75 Computer communicatie .. 10 ... 44-48 >: ~:Pe'~i~diT~;b~ci::'::::::::::::2~:: ~~:~; » Assembler vergelijkende test... 11 ... 16·19 » Adventures! ...... 8 ...... 14 • FileMove (Turbo C) ...... 25 .. 66-69 » Belasting 1985 ...... 7 ...... 66 Aktuele Microcamp. techniek .... 5 ...... 60 :: ~i~.f~fto~a..!11~~~'~.~~.X.:::::.2~::: ~~:~~ Fiscaal...... 28 .. 13-17 » Comsta ...... 22 ...... 21 » Basic handboek voor iedereen .. 3 ...... 47 » MT·Viditel...... 4 ... 68·71 » Fdate...... 28 .. 42·43 » Creative Greetings ...... 4 ... 28-30 Basic-prog. statistiek ...... 7 ...... 34 » Philips NMS 1255 ...... 17 ... 33-35 » Ftime...... 29 .. 46·47 » Dieet ...... 13 ... 69-70 » Basicode·3 ...... 12 ...... 75 • PIusModem MT ...... 23 ... 82-86 » Grolet ...... 5 ...... 40 » Digisat sat. ontvanger ...... 18 ... 32-35 » Behind the screens of MSX ...... 9 ...... 72 Protek 1200 modem ...... 9 ... 12·13 » HAL...... 17 .. 38·46 » Dokistar ...... 15 ... 10-11 Bouw zelf een expertsysteem .... 9 ...... 73 » Tel-Tran 1200 MSX ...... 5 ... 12·14 » Heel apart labyrint...... 17 .. 38-46 • DosBoss ...... 27 ... 14·15 Computer en modemgebr. He 14 ...... 37 .Ouintet modem ...... 27 ... 54·57 » IJsfabriek ...... 14 .. 52-57 » Draws ...... 4 ...... 80 Computer en modemgebr. PC 13 ...... 34 » Jake in the Caves ...... 13 .. 56-62 • Dynamic Publisher ...... 23 ... 53·57 • Computer en modemgebruik .. 13 ...... 34 » Dynamic Publisher ...... 20 ... 36·39 Computers en printers ...... 7 ...... 34 :: ~r:~~ ::::::::::::::::::::::::::::::::::::::~~ :: ~6:~~ » Ease ...... 19 ... 39-42 » Cursus Z80 assembleertaal ...... 9 ...... 75 MONITOREN • Kalender ...... 22 .. 60·61 • DOS Handboek 3.30 ...... 22 ...... 51 Hantarex Boxer 12 ...... 5 ... 49·50 » Kerkklok ...... 4 ...... 51 » ~:~r~~r.~.::::::::::::::::::::::::::::::::: ~~:::2ë~~~ » Educatieve prog. MSX-Basic .... 15 ...... 59 Sony KX·14CP1 ...... 5 ...... 27 » Kerstliedjes ...... 19 .. 49-50 » Fastan faktureringspakket ...... 18 ... 24'27 » Floppyboek MSX-computers ... 15 ...... 60 » Keuken ...... 11 .. 49-52 » Fistan financiële adm ...... 11 ... 30·33 Gestruc!. program. met vb ...... 12 ...... 74 » Keyin ...... 27 .. 12-13 » Fistan financiële adm ...... 16 ... 12·14 » Getting more from MSX with SV 3 ...... 46 » Kladblok ...... 4 .. 58-60 » HI·BRID ...... 9 ... 44-48 » Grafiek en geluid voor MSX ..... 14 ...... 37 DIV. HARDWARE » Koppie ...... 18 .. 50·53 » Home-Office 2 ...... 12 ... 58·60 » Graphics Ontwerpboek ...... 5 ...... 60 » AVT·ODM·Ol OuiCk Disk ...... 1 ... 36-39 • Huisboek...... 31 ...... 34 • GW Basic Handboek ...... 23 .. 80·81 Comx PL·80 Plotter/Printer ...... 16 ...... 68 :: t:;;'.,r;b~~~~·::::::::::::::::::::::::::::::::2~ :: ~~:~~ » Huishoudboekje MSX ...... 3 ...... 12 » Handboek CP/M ...... 9 ...... 74 Comx PL·80 Plotter/Printer ...... 12... 62·64 » Letter ...... 5 .. 36·38 » I Tjing ...... 8 ...... 8-9 » Handboek MSX ... " ...... 11 ...... 59 .Cursus Open Kaart ...... 26 ... 24·25 » Linklk ...... 10 ...... 57 » Kastan ...... 14 .. .40-41 » Intr. MSX ass. lang. and MC ...... 7 ...... 34 .Cursus Open kaart ...... 27 ... 16·17 » Lockin' Man ...... 4 .. 52-53 » Kruiswoord generator ...... 14 ... 22-23 Koerslijst tweedehands camp .... 9 ...... 70 » MCM2B ...... 18 .. 40-49 » Lesmaker ...... 17...48·51 » Leren omgaan MSX-Comp ...... 11 .. 58·59 » MCM2B2 ...... 24 .. 64-73 » Lestar ...... 13 ...... 39 » MSX Basic ...... 5 ...... 61 » MCMbase ...... 2 .. 28·33 » Mastervoice·Wordstore ...... 5 ...... 21 » MSX Basic handb. voor iedereen3 ...... 47 » MCMprt ...... 15 .. 54·58 • MAX facturering ...... 23 ... 13·18 » MSX Basic leren programmeren 3 ...... 45 LOSSE NUMMER » Memmon ...... 6 ...... 48 » Medica ...... 12 ...... 69 » MSX Basic voor kinderen dl. 2.13 ""." 35 » Missile Attack ...... 23 .. 26·32 » Moestuin ...... 15 ... 33-34 » MSX Basic VPOKE en Sprite .... 13 .. 34·35 SERVICE MS-DOS » More ...... 31 .. 26·27 » MSX Script ...... 4 ...... 80 » MSX Computers en printers ...... 7 ... " .. 34 EN MSX » MSX Gokmachine ...... 2 .. 50-52 » MSX-Calc ...... 14 ... 68-69 » MSX Disk handboek ...... 3 ...... 46 » MSXbug ...... 16 .. 69-74 » MSX·Text ...... 10 ... 62·63 » MSX en MSX2 mogelilkheden .10 .. 76·77 » MSXmem ...... 12 .. 35-39 » MT·Base...... 2 ... 26·27 » MSX en MSX2 mogelijkheden .10 .. 76·77
MSX!MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 6 - SE- •
Wetten
In computer land zijn de nodige wetten van kracht. Deels officiële wetten, zoals de nieu we wet op de persoonsregistratie, zoals die sinds 1 juli van kracht is, maar ook ongeschre ven wetten. Om met de eerste categorie te beginnen, het is ergens bijna grappig om te zien hoe de wetgeving de laatste jaren achterblijft bij de computer-revolutie, die gaande is. Met de huidige computer-middelen kan zo ongeveer iedereen allerlei zaken uitvoeren, die tot voor enkele jaren waren voorbehouden aan grote bedrijven. Het aardige daarbij is dat pas nu de wetgevers daarop in gaan spelen, bijvoorbeeld in de vorm van de wet op de persoonsregistratie. Nadat we reeds vele jaren worden bedolven onder stapels drukwerk, die ons door aller lei grote bedrijven ongevraagd worden toegestuurd - denk maar eens aan Readers Di gest, in ons land bekend als Het Beste - ontstaat er nu eindelijk een regelgeving. De be doeling is duidelijk, het inperken van de handel in adressen. Er bestaan namelijk de no dige bedrijven die werkelijk niets anders doen dan adresbestanden verhandelen, puur aan- en verkopen dus. En niet alleen bedrijven, ook de Kamers van Koophandel hebben al jaren een waarschijnlijk lucratief zij lij ntj e in deze handel.
Dat is de reden dat u allerlei ongevraagde post in de brievenbus ziet glijden. Of dat u opeens door een u volstrekt onbekend bedrijf gebeld wordt, in een poging u iets aan te smeren waar u naar alle waarschijnlijkheid geen enkele behoefte aan heeft - hetgeen REDACTIONEEL bijvoorbeeld in de zakenwereld toch veel te vaak gebeurd. Nu pas echter, nu deze praktijken door de opkomst van de goedkopere Personal Com puter in feite voor iedereen binnen handbereik komen, wordt er een halt aan toegeroe pen. Maar goed, dat zal wel toeval zijn.
Die nieuwe regels hebben echter wel de nodige gevolgen, mogelijk ook voor u. Heel kort samengevat komt het er op neer dat iedereen die adresbestanden bijhoudt verplicht zou zijn om de in die bestanden opgenomen personen daarvan op de hoogte te stellen. Ten zij men redelijkerwijs mag aannemen dat men daar al van op de hoogte is, gelukkig. An ders zou uw krant - en MCM natuurlijk - u nog een apart briefkaartje moeten sturen om u te vertellen dat u in de abonnementen-administratie bekend bent.
De handel in adressen - stel, MCM verkoopt zijn abonnementen-bestand aan een post order-bedrijf - is op zich ook niet verboden, maar dan moeten we u daar in de praktijk wel eerst toestemming voor vragen. Oftewel, iedereen een kaartje sturen en alleen die genen die dat terugzenden met het vakje Ja aangekruist mogen we vervolgens aan ande ren doorspelen. Om helemaal veilig te spelen zou vervolgens dat postorderbedrijf u ook nog eens moeten vragen of u wel hun reclame wil ontvangen, via een apart briefkaartje.
Op zich een prima zaak, is mijn persoonlijke mening. Ik erger me regelmatig aan de sta pels ongevraagde post, die mijn brievenbus verstoppen. Milieuvriendelijk is het druk kersbedrijf niet echt, nog afgezien van het verbruik aan papier. Deze wetgeving echter zal die vloed niet stoppen, aangezien de PTT - en hun al even actieve concurrenten - ongetwijfeld vrolijk door zal gaan met het huis aan huis verspreiden van allerlei folders. Gedrukt op gebleekt - en dus chloor houdend - papier hetgeen vervolgens, mocht het in de vuilverbranding belanden, zal bijdragen tot de vorming van dioxines. Even terzij de, het plastic omhulsel waarin MCM bij abonnees op de deurmat ploft is géén PVC, en men heeft me verzekerd dat het geen chloor bevat.
Maar goed, de nieuwe wet zal hopelijk inderdaad de ongevraagde post helpen indam men. En bovendien wel wat goedbedoelende besturen van verenigingen in problemen brengen. Want als u, als vereniging of computerclub, uw adressenbestand doorsluist naar een locale winkelier die een extra speciale aanbieding diskettes wil doen, dan zit u in principe fout. De soep wordt hopelijk niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend, maar voorzichtigheid is geboden.
Tot zover de geschreven wetten in computerland. Over de ongeschreven wetten - voor al die van Murphy - kunt u in het rampenhoekje lezen.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 7 - Patience op de PC: optellen In de patience-reeks ver Die vorige afleveringen zijn verschenen nodigde subroutines reeds aanwezig schijnt iedere keer een lis in MCM 24, 25, 27 en 30. Om tot een te zijn is de listing echter betrekkelijk kort. ting waarmee één of meer runnen programma te komen moet als volgt worden gehandeld. U tikt de lis Spelregels spellen worden toegevoegd ting van deze keer in; save deze vervol aan de spellen van het uit de gens als een ASCII-file met de op Het speelveld bestaat uit negen - aan voorgaande afleveringen dracht: het begin van het spel lege - vakjes en verkregen programma. De een gedekte stapel van 52 kaarten. De hier afgedrukte listing is dan SA VE "PAT7.ASC",A bedoeling is om alle kaarten van de sta pel over de negen vakjes te verdelen, ook niet als zelfstandig pro Vervolgens laadt u het programma van waarbij de volgende regels gelden: gramma te runnen maar de vorige keer, gewoon met: moet worden geMERGEd Op een leeg vakje mag altijd een kaart met het programma van vori LOAD "PAT56.BAS" worden gelegd. ge keer. en voegt nu de delen samen met de op Er kunnen twee vakjes worden uitgeko dracht: zen op elk waarvan een kaart van de sta pel mag worden gelegd, als de kaarten MERGE "PAT7.ASC" op die twee vakjes tezamen een waarde van 11 hebben. Een aas telt hierbij voor Hierna kunt u het verkregen pro 1, terwijl de plaatjes heer, vrouwen boer gramma saven met: hiervoor niet kunnen worden gebruikt.
SAVE "PAT7.BAS" Er kunnen drie vakjes worden gekozen als op die vakjes een heer, vrouwen boer Dit is dan een afgerond en zelfstandig te zichtbaar zijn, waarmee drie kaarten runnen programma. van de stapel een plaats vinden. Opgelet: in verband met het voorgaan de programma en toekomstige delen die Bij optellen hoeven niet alle negen vak moeten worden samengevoegd mag be jes gebruikt te worden, maar meestal slist niet van de gegeven regelnumme zult u ze nodig hebben. Een vakje wordt ring worden afgeweken. gekozen door op de spatiebalk te druk ken, terwijl dat vakje door de spelcursor De vorige keer hebben we met wel heel wordt aangewezen. Dat een vakje is ge weinig listing twee spellen in één keer kozen wordt aangegeven door een knip toegevoegd; dit maal is er wel wat meer perende rand om dat vakje. Een ge Basic nodig. maakte keuze kan ongedaan worden ge maakt door op de spatiebalk te drukken We maken er echter dan wel meteen een terwijl het gekozen vakje door de spel wat ingewikkelder patience-variant - cursor wordt aangewezen. optellen - bij, eentje die met alle 52 kaarten gespeeld wordt. Omdat alle be- Veel speelplezier!
KEUZEMENU Soort bij soort <1> Rang bij rang <2> Aansluiten-1 <3> Aansluiten-2 <4> Rijen uan zeuen <5> Rijen uan acht (6) Optellen <7> Einde
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 8 -
m t , ES • Tztrz . srt' - 0- 'g'"WYTY-' t- T t 5 ~ 5 • t ~ • t T ~ 5 5 • Stapel
B ~ 5 t JE JE
~ t JE
~ B t 5 JE JE
H ~ 46
~
~ H
10 REM PAT7, voegt zevende spel in MCM's patience-reeks 502 20 REM ' 377 30 REM MSX/MS-OOS Computer Magazine . 50 40 REM 379 50 REM GW-BASIC versie, alleen voor PC's 206 60 REM 381 70 REM 0i t prograI1l11a kan ni et af zonder 1ijk gebru i kt worden. Het i s a 11 een 966 80 REM zinnig gecombineerd met de eerdere lisitngs, uit MCM 24, 25, 27 en 30! 400 90 REM 384 480 PRINT TAB(20) "Opte 11 en 11 ; TAB(50) "<7>" 1 630 X=ASC(X$)-48: IF X
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 9 - patience voor nummer 32 (pat7.a32) BLAD: 2 REGELS/PAG : 57
16320 IF VAK(KEUZE2)=-1 THEN BEEP: KEUZE2= -I: GOTO 16040 370 16330 KOL=STKOL+D*(KEUZEI MOD 3}: REG=I+7*(KEUZEl\3) , . 879 16340 IF KEUZE2=KEUZEI THEN GOSUB 2310: KEUZEl=-I: KEUZE2=-I: GOTO 16040 546 16350 CARD=VAK(KEUZEl): WAARDEl=2+(CARD MOD 13): IF WAARDEl=14 THEN WAARDEl=1 96 16360 CARD=VAK(KEUZE2): WAARDE2=2+(CARD MOD 13): IF WAARDE2=14 TH EN WAARDE2=1 286 16370 IF WAARDEl=WAARDE2 THEN BEEP: KEUZE2=-I: GOTO 16040 375 16380 IF WAARDEl>10 AND WAARDE2<11 THEN BEEP: KEUZE2=-1: GOTO 16040 48 16390 IF WAARDE1<11 AND WAARDE2>10 THEN BEEP: KEUZE2=-1: GOTO 16040 67 16400 IF WAARDE1+WAARDE2=11 THEN AANTAL=2: GOTO 16610 516 16410 IF WAARDE1<11 OR WAARDE2<11 THEN BEEP: KEUZE2=-1: GOTO 16040 130 16420 KOL=STKOL+D*(KEUZE2 MOD 3): REG=1+7*(KEUZE2\3) 952 16430 GOSUB 2210: GOTO 16040 889 16500 REM plaatjescombinatie *************************************************** 892 16510 IF VAK(CURSPOS)=-l THEN BEEP: GOTO 16040 181 16520 KOL=STKOL+D*(KEUZE1 MOD 3): REG=I+7*(KEUZE1\3) 881 16530 IF CURSPOS=KEUZE1 THEN GOSUB 2310: KEUZEl=KEUZE2: KEUZE2=-1: GOTO 16040 282 16540 KOL=STKOL+D*(KEUZE2 MOD 3): REG=1+7*(KEUZE2\3) 963 16550 IF CURSPOS=KEUZE2 THEN KEUZE2=-I: GOSUB 2310: GOTO 16040 885 16560 KEUZE3=CURSPOS: CARD=VAK(KEUZE3) 324 16570 WAARDE3=2+(CARD MOD 13): IF WAARDE3=14 THEN WAARDE3=1 949 16580 IF WAARDE1+WAARDE2+WAARDE3<>36 THEN BEEP: KEUZE3=-1: GOTO 16040 291 16590 AANTAL=3: GOTO 16610 ! 575 16600 REM kaarten van stapel kopen, AANTAL,en vaknummers in KEUZEI, ... ********* 617 16610 IF AANTAL>51-STACK THEN GOTO 16740 763 16620 STACK=STACK+1: KOL=STKOL+D*(KEUZE1 MOD 3): REG=1+7*(KEUZE1\3) · 878 16630 GOSUB 2310: CARD=KAART(STACK): GOSUB 2410 679 16640 VAK(KEUZEl)=CARD: KEUZE1=-I: IF AANTAL=l THEN GOTO 16710 , 455 16650 STACK=STACK+1: KOL=STKOL+D*(KEUZE2 MOD 3): REG=1+7*(KEUZE2\3) 994 16660 GOSUB 2310: CARD=KAART(STACK): GOSUB 2410 691 16670 VAK(KEUZE2)=CARD: KEUZE2=-I: IF AANTAL=2 THEN GOTO 16710 . 559 16680 STACK=STACK+l: KOL=STKOL+D*(KEUZE3 MOD 3): REG=1+7*(KEUZE3\3) 110 16690 CARD=KAART(STACK): GOSUB 2410 950 16700 VAK(KEUZE3)=CARD: KEUZE3=-1 663 16710 LOCATE 16,55: PRINT USING "##"; 51-STACK 55 16720 IF STACK<51 THEN GOTO 16040 ELSE KOL=52: REG=8: GOSUB 2010 200 16730 EINDE=l: GOSUB 1610: IF X=7 THEN GOTO 16010 ELSE RETURN ' 496 16740 BEEP: LOCATE 24,1,0: PRINT "Niet genoeg kaarten op de stapel!"; . 402 16750 VRIJ=0: FOR 1=0 TO 8: IF VAK(I)=-l TH EN VRIJ=-l: 1=8 415 16760 NEXT I: IF 51-STACK=1 AND VRIJ=0 THEN GOTO 16810 I 993 16770 LOCATE 24,35: PRINT 11- druk toets om door te spelen "; 1146 16780 X$=INKEY$: IF X$="" THEN GOTO 16780 ' 386 16790 KEUZE3=-I: IF AANTAL=2 THEN KEUZE2=-1 ; 675 16800 LOCATE 24,1: PRINT SPC(65): GOTO 16030 1854 16810 LOCATE 24,35: PRINT "- u kunt niet meer uitkomen"; : 384 16820 EINDE=-I: GOSUB 1610: IF X=7 THEN GOTO 16010 ELSE RETURN : 105 16900 REM · speelveld optellen *************************************************** 76 16910 COLOR WIT, BLAUW, BLAUW: CLS: LOCATE , ,0: 0=10: STKOL=12 1230 16920 FOR 1=0 TO 8: VAK(I)=-I: NEXT: KEUZEl=-I: KEUZE2=-1: KEUZE3=-1 : 445 16930 STACK=-I: CURSPOS=0: CURSREG=3: CURSKOL=8 , 374 16940 FOR REG=l TO 15 STEP 7 , 291 16950 FOR KOL=STKOL TO STKOL +D+D STEP D r 604 16960 GOSUB 2010: NEXT KOL,REG 859 16970 REG=8: KOL=52: GOSUB 2110 162 16980 LOCATE 7,52: PRINT "Stapel": LOCATE 16,55: PRINT "52" ' 490 16990 RETURN 558 *** TOTAAL-CHECKSUM: 44484 ***
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 10-
" " ,.':0- " ...-,., -...... ! .,,-
BIOS-tabel deel6 Een zware bevalling, die Het laatste stuk van de MSX2 Sub C. SETPLT doet het omgekeerde en de BIOS-tabellen. In totaal zes ROM bevat een heel gevarieerde reeks fmieert de RGB-waarde van een be afleveringen lang hebben we BI OS-routines. De belangrijkste zijn die paalde kleur. Deze BIOS-routine zorgt voor het gebruik van het palette en de er automatisch voor dat het opslag-ge de niet-techneuten onder u groep voor het kopiëren van stukken bied in VRAM ook aangepast wordt. verveeld met volstrekt on VRAM naar geheugen of diskfûe. leesbare informatie. Maar Daarnaast zijn er ook nog routines voor Basic extended statements gezien de reacties die we het afbeelden van Japanse Kanji-karak ontvangen hebben zijn er ters. De volgende elf routines op de adressen ook heel wat mensen wel 0151h tot en met 0179h zijn weer van het Palette-routines Basic-type. Ze zijn bedoeld om vanuit geïnteresserd in deze taaie de Basic-interpreter te. worden aange kost. Maar goed, we zijn er De vier routines INIPLT, RSTPLT, roepen. Hun invoer is steeds het adres doorheen. En de technische GETPLT en SETPLT spreken min of van een - getokeniseerde - Basic documentatie van MSX2 + meer voor zich. Het palette bevat 16 tekstregel in het HL-register. Deze hebben we nog niet binnen, kleuren, die elk met een RGB-kleurco 'tekstpointer' wordt door de routine dus dit is voorlopig de laat de worden aangegeven. Deze code be verhoogd zodat hij na afloop van de staat uit een Rood, Groen en Blauw BIOS-routine op de volgende Basic-re ste keer. waarde, die elk tussen 0 en 7 kunnen lig gel wijst. Deze routines zijn dus alleen gen. Dit levert in totaal acht maal acht op een heel omslachtige manier vanuit maal acht oftewel 512 mogelijke kleuren ML te gebruiken. op. Het palette kan worden veranderd door direct naar VDP-registers te De vier routines hierachter zijn wel weer schrijven, maar die registers kunnen bruikbaar, maar niet zo erg nuttig: niet worden uitgelezen. Dat betekent BEEP is de Sub ROM-versie van de dat het niet zomaar mogelijk is de RGB normále BEEP-routine in de Main waarde van een kleur op te vragen. ROM. PROMPT drukt de huidige Daarom wordt het palette ook ergens in prompt af; dit kan een zelf-gedefinieer VRAM bewaard en kan de BIOS maar de zijn, maar ook gewoon de standaard beter gebruikt worden voor het manipu 'Ok'-prompt. leren van het palette. SDFSCR leest de instellingen uit het De routine INIPLT initialiseert het pa klok-RAM die met het scherm te maken lette en de opslag-ruimte in VRAM. hebben. Dit klok-RAM is een klein RSTPLT kopieert het palette van stukje apart geheugen dat met een bat VRAM naar de VDP en 'herstelt' daar terij op peil gehouden wordt en waarin mee het palette. GETPLT geeft de de datum, de tijd en de instellingen van RGB-defmitie van een kleur terug: het de prompt en het scherm bewaard wor A-register bevat bij aanroep een kleur den - zie hieronder. nummer van 0 tot en met 15. Het resul Het scherm wordt met SDFSCR dus als taat is de rood-waarde in de hoogste vier het ware ge-reset. Als deze routine bits van het B-register, de blauw-waar wordt aangeroepen met een niet -gezet de in de vier laagste bits van B en de te carry dan worden de functietoetsen in groen-waarde in de laagste vier bits van ieder geval niet getoond, zelfs als dat
Tabel 1
IAdres I Naam Bytes Beschrijving F562 SX 2 Start X-coördinaat F564 SY 2 Start-Y-coördinaat F566 DX 2 Eind-X-coördinaat F568 DY 2 Eind-Y-coördinaat F56A NX 2 Aantal pixels horizontaal F56C NY 2 Aantal pixels verticaal F56E CDUMMY 1 -- intern gebruik -- HET LAATSTE DEEL VAN DE F56F ARG 1 richting 1 MSX BIOS-TABELLEN F570 L- OP logische operatie
MSXJMS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 -11- met SET SCREEN wel was ingesteld. Het resultaat van een kopieer-operatie NX en NY geven steeds de breedte en Dit is bedoeld voor aanroepen vanuit naar het geheugen is als volgt opge hoogte van het te kopiëren gebied aan; MSXDOS. bouwd: eerst het aantal pixels horizon SX of DX bevat een adres in Main taal (HOR) en verticaal (VER, elk in RAM. DX en DY (of juist SX en SY) SETSCR lijkt op deze routine, maar twee bytes), dan de pure pixel-data. bevatten een coördinaat. gaat een stapje verder: het scherm Voor scherm 6 nemen die wordt ook hersteld, maar verder wordt HOR/4*VER + 1 bytes in beslag. Voor BLTVD en BLTDV werken tussen de openingsboodschap 'MSX BASIC scherm 7 zijn dat er HOR/2*VER + 1 VRAM en disk. In plaats van een geheu version 2.1' afgedrukt. en voor scherm 8 HOR *VER bytes. Het genadres moet er nu het adres van een reserveren van een stuk geheugen dat ftlenaam worden opgegeven. De aanha Bit-blitten HOR bij VER beeldpunten kan bevat lingstekens voor en na de naam zijn van ten, kan dus vanuit ML als volgt gebeu cruciaal belang! De volgende groep routines is bedoeld ren: voor het kopiëren van stukken grafische BLTMD en BLTDM, tenslotte, werken data - ook wel 'bit-blitten' genoemd - DEFWHOR precies zo, maar dan vanuit Main RAM. tussen het scherm, het geheugen en disk. DEFWVER Deze routines lijken sterk op BSA VE en Met het scherm wordt het VRAM be DEFS (HOR/4*VER + 1) BLOAD en zijn ook prima als zodanig doeld en het geheugen is in feite Main te gebruiken. RAM. Het bewaren op en inlezen van Wanneer er vanuit het Main RAM ge diskette gaat altijd via een normaal be kopieerd moet worden, moet de data op Muis en trackbalI stand. Deze routines worden gebruikt dezelfde manier zijn opgebouwd. voor het COPY-commando vanuit Ba Routine OlAD h, NEWPAD is een soort SIC. ARG bevat een byte dat de richting van manusje van alles. Hiermee kan infor de kopieer-operatie aangeeft; normaal matie worden opgevraagd over een De parameters voor deze routines wor gesproken is dit een nul. lichtpen, muis of trackbalI. Een waarde den niet zoals gebruikelijk via de regis in het A-register bepaalt over welk ters doorgegeven, maar via een speciale L _ 0 P is de logische operatie, zoals die randapparaat het gaat: 8 staat voor de plaats in het geheugen. Dit gebied be al in aflevering 5 ter sprake kwam: lichtpen, 12 voor de muis of trackball gint op adres F562h en is ingedeeld zo aangesloten op poort 1, 16 voor de muis als aangegeven in tabel 1. 0: PSET of trackball op poort 2. I:AND De eerste zes entry's in dit geheugenge 2: OR De procedure is steeds hetzelfde: het biedje spreken voor zich en defmieren 3:XOR randapparaat moet eerst 'gesampled' het scherm-gebied waarop de operatie 4: PRES ET worden. Dat wil zeggen: er wordt gecon betrekking heeft. Sommige routines ver troleerd of het wel aangesloten is. Zo ja, wachten SX, SY, NX en NY ingevuld; 8: TPSET dan wordt er informatie over dat rand andere juist SX, SY, DX en DY. Zie de 9: TAND apparaat opgevraagd. Door de waarde BIOS-tabel voor details. 10: TOR in het A-register te verhogen en 11: TXOR NEWPAD opnieuw aan te roepen kun Soms worden SX en SY anders ge 12: TPRESET nen vervolgens X- en Y-coördinaat en bruikt. SX bewaart dan een adres (van status worden opgevraagd. een filenaam of een stuk geheugen); SY De BLT-routines hoeft niet ingevuld te worden. Dit geldt Voor de lichtpen werkt dat als volgt: als ook voor het paar DX en DY. De eerste routine van deze groep, SCo er een lichtpen is aangesloten vinden we PY, kan weer alleen vanuit Basic wor de waarde 255 in het A-register, na een Dat adres is een Main RAM-adres wan den aangeroepen en werkt via de ge aanroep van NEWPAD met de waarde neer er van of naar het geheugen geko bruikelijke tekst-pointer. De overige zes 8. Is er geen lichtpen aanwezig, dan is pieerd wordt. Als er van of naar disket routines zijn de eigenlijke blit-routines. het A-register O. Een aanroep met de te gekopieerd wordt, moet er een file De naam bestaat steeds uit de letters waarde 9 levert de X-coördinaat van de naam worden opgegeven. In SX moet BLT gevolgd door een doel en een ori lichtpen in A; de waarde 10 levert de Y dan het adres van de filenaam ingevuld gineel. Dit zijn V voor VRAM, M voor coördinaat. Functie 11, tenslotte, levert worden. Dit mag een normale naam zijn, Main RAM en 0 voor diskette: 255 als de knop op de lichtpen is inge eventueel voorzien van een drive-letter. BLTDM blit dus van Main RAM naar drukt. Wel moet hij links en rechts begrensd diskette.De eerste routine BLTVV ko worden met een dubbel aanhalingste pieert van VRAM naar VRAM, dus van Muis en trackball zijn wat lastiger. Het ken (ASCII-code 34). Het geheel moet het scherm naar het scherm. is niet mogelijk de status van de muis afgesloten worden met een nul-byte. SX, SY, NX, en NY bepalen het oor knoppen uit te lezen, maar dat kan weer spronkelijke gebied; DX en DY geven met GTSTCK op adres 00D5h in het Vanuit ML dus bijvoorbeeld als volgt: aan waar het stuk scherm terecht moet MainROM. komen. Het doelgebied is altijd ook NX En bij de muis en de trackbali worden FNAAMDEFB34,"B:TEST.TST",34,0 bij NY pixels groot. niet de X- en Y -coördinaat gerappor teerd, maar alleen de verandering van Het adres van FNAAM moet in SX of BLTVM en BLTMV kopiëren van X en Y sinds de laatste aanroep (een zo DX komen te staan. VRAM naar Main RAM en andersom. genaamde 'offset').
MSX/M8-00S Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 12-
M Z tst b " t __ A
Palette-functies: Naam: VDPF [Basiel] Adres: 016SH Het VDP-palette heeft 3 kleuren: rood, groen, en Functie: Leest huidig VDP register blauw. Elke kleur heeft 3 bits om de intensiteit Param. : Tekstpointer in [HL] van de kleur weer te geven. Het huidige palette Result. : Bijgewerkt tekstpointer in [HL] wordt opgeslagen in VRAM, omdat het niet te lezen Wijzig. : Alle is uit de VDP. Naam: BASE [Basic!] Naam: INIPLT Adres: Ol69H Adres: 014lH Functie: Stelt VDP bas~-register in Functie: Initialiseert palette en VRAM voor opslag Param. : Tekstpointer in [HL] van palette Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Param. : Geen Wijzig. : Alle Result. : Geen Wijzig. : [AF], [BC], [DE] Naam: BASEF [Basic!] Adres: 016DH Naam: RSTPLT Functie: Leest VDP base-register Adres: 014SH Param. : Tekstpointer in [HL] Functie: Stelt palette opnieuw in vanuit VRAM Result. : Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Param.: Geen Wijzig.: Alle Resul t.: Geen Wijzig.: [AF],[BC],[DE] Naam: VPOKE [Basic! ] Adres: Ol71H Naam: GETPLT Functie: Schrijft een byte naar VRAM Adres: 0149H Param. : Tekstpointer in [HL] Functie: Haalt kleur-codes van palette Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Param.: Kleur in [A] (0-15) Wijzig. : Alle Result.: ROOD code in hoogste 4 bits van [B] BLAUW code in laagste 4 bits van [B] Naam: VPEEK [Basic! ] GROEN code in laagste 4 bits van [Cl Adres: 017SH Wijzig.: [AF],[DE] Functie: Leest een byte van VRAM Param. : Tekstpointer in [HL] Naam: SETPLT Result. : Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Adres: 014DH Wijzig.: Alle I Functie: Zet kleur-codes in palette Param.: Kleur in [D] (0-15) Naam: SETS [Basic!] ROOD in hoogste 4 bits van [A] Adres: 0179H BLAUW in laagste 4 bits van [A] Functie: Stelt beep in, scherm-verplaatsing GROEN in laagste 4 bits van [E] (adjust), tijd en datum Resul t.: Geen Param. : Tekstpointer in [HL] Wijzig.: [AF] Result. : Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Basic Extended Statements: Wijzig. : Alle
Let op: weer alleen vanuit de Basic-interpreter! Diversen: Naam: PUTSPR [Basic!] Adres: OlSlH Naam: BEEP Functie: Zet sprites Adres: 017DH Param. : Tekstpointer in [HL] Functie: BEEPl Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Param.: Geen Wijzig.: Alle Resul t.: Geen Wijzig.: Alle Naam: COLOR [Basic!] Adres: OlSSH Naam: PROMPT Functie: Verandert scherm-kleur, sprite-kleur, Adres: OlBlH palette Functie: Laat prompt zien (normaal 'Ok') Param.: Tekstpointer in [HL] Param.: Geen Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Resul t.: Geen Wijzig.: Alle Wijzig.: Alle
Naam: SCREEN [Basic!] Adres: 01S9H Herstel scherm: Functie: Verandert scherm-mode Param. : Tekstpointer in [HL] Naam: SDFSCR Result. : Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Adres: OlBSH Wijzig. : Alle Functie: Herstelt scherm-parameters vanuit RAM op klok-chip (batterij!). Als de carryvlag Naam: WIDTHS [Basic!] niet gezet is bij aanroep vanuit MSX-DOS Adres: OlSDH worden de functietoetsen niet getoond Functie: Verandert tekstscherm-breedte Param. : Carry is nul bij aanroep vanuit DOS Param. : Tekstpointer in [HL] Result.: Geen Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Wijzig.: Alle Wijzig.: Alle Naam: SETSCR Naam: VDP [Basic!] Adres: 01B9H Adres: 016lH Functie: Herstelt scherm-parameters en print Functie: Stelt VDP register in openings-boodschap Param. : Tekstpointer in [HL] Param. : Geen Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Result.: Geen Wijzig.: Alle Wijzig.: Alle
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 13- VRAM Data Transfer Functies Betekenis van [A]: Opmerking: vanaf adres F562H moeten parameters 8 Lees lichtpen (255 indien aanwezig) klaar staan. Zie tekst! 9 Geef X-coördinaat 10 Geef Y-coördinaat Naam: SCOPY [Basic!] 11 Geef lichtpen-status (255 indien Adres: 018DH ingedrukt) Functie: Kopieert VRAM, array en disk file Param. : Tekstpointer in [HL] 12 Lees muis/trackball aangesloten op poort Resul t. : Bijgewerkte tekstpointer in [HL] 1 (altijd 255) Wijzig. : Alle 13 Geef X-offset 14 Geef Y-offset Naam: BLTVV 15 Geen functie (altijd 0) Adres: 0191H Functie: Kopieert VRAM naar VRAM 16 Lees muis/trackball aangesloten op poort Param. : [HL] = OF562H. Invullen: SX, SY, DX, DY, 2 (altijd 255) NX, NY, ARG, L_OP 17 Geef X-offset Result.: Geen 18 Geef Y-offset Wij z i g . : Alle 19 Geen (alti jd 0)
Naam: BLTVM Result.: Waarde in [A] Adres: 0195H Wijzig.: Alle Functie: Kopieert Main RAM (normaal geheugen) naar VRAM Diversen: Param.: [HL] = OF562H. SX: Adres van array met scherm-data, zie tekst. Verder DX, DY, ARG en L OP. NX en NY staan in de Naam: GETPUT [Basic!] scherm-data en hoeven dus niet te worden Adres: 01B1H ingevuld. Functie: GET TIME en GET DATE en PUT KANJI (Japan) Result.: Carry-vlag gezet als fout in RAM-data Param.: Tekstpointer in [HL] Wijzig.: Alle Result.: Bijgewerkte tekstpointer in [HL] Wijzig.: Alle Naam: BLTMV Adres: 0199H Naam: CHGMDP Functie: Kopieert VRAM naar Main RAM Adres: 01B5H Functie: Stelt VDP mode in op SCRMOD Param.: [HL] = OF562H. DX: adres van scherm-data in RAM. verder: SX, SY, NX, NY, ARG Param.: Scherm-mode in [A] (0-8) Resul t.: Geen Resul t.: Geen IWijzig.: Alle Wijzig.: Alle
Naam: BLTVD Naam: RESVI Adres: 019DH Adres: 01B9H Functie: Kopieert diskfile naar VRAM Functie: Wordt niet gebruikt. Reserve Param. : Param. : [HL] = OF562H. SX: adres van filenaam, zie tekst. verder: DX, DY, ARG, L_OP. NX Resul t. : en NY staan in de diskfile Wijzig. : Result.: Geen Wij z i g . : Alle Kanji Print: Naam: BLTDV Adres: 01A1H Naam: KNJPRT Functie: Kopieert VRAM naar diskfile Adres: 01BDH Functie: Zet een Kanji karakter op het grafische Param. : [HL] = OF562H. DX: filenaam. Verder SX, SY, NX, NY en ARG scherm (5-8) Resul t.: Geen Param.: [BC] = JIS kanji karakter code Wijzig.: Alle [A] = display mode (0 = vol, 1 = even, 2 = oneven) Naam: BLTMD Resul t.: Geen Adres: 01A5H Wijzig.: [AF] Functie: Laadt array-data van diskfile Param. : [HL] = OF562H. SX: filenaam. DX: startadres, DY: eindadres in Main RAM Toegang tot klok-chip: , Resul t.: Geen Wijzig.: Alle Naam: REDCLK Adres: 01F5H Naam: BLTDM Functie: Leest klok-data Adres: 01A9H Param. : [Cl = klok RAM-adres Functie: Slaat array-data op naar diskfile bit - 7 6 5 4 3 2 1 0 = Param. : [HL] = OF562H. SX: startadres, SY: [Cl X X B1 BO A3 A2 Al AO eindadres in Main RAM. DX: filenaam Result.: [A] = gelezen data (laagste 4 bits) Resul t.: Geen Wijzig.: [F] Wijzig.: Alle Naam: WRTCLK Adres: 01F9H Muis en Trackbali: Functie: Schrijft klok data Naam: NEWPAD Param. : [Cl = klok RAM adres Adres: 01ADH [A] = te schrijven data Functie: Leest paddie, muis en trackbali bit - 7 6 5 4 3 2 1 0 Param. : Toegang via GTPAD in de BIOS (OODBH). [Cl = X X B1 BO A3 A2 Al AO Procedure: lees eerst van het apparaat, Resul t.: Geen vraag dan de X en Y op. Wijzig.: [F]
MSX!MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 14-
.? * r su
Overige routines computers. Deze houdt de huidige tijd WRTCLK schrijft de inhoud van het A en datum bij, zorgt voor het alarm en be register naar de klok-chip. Het adres GETPUT wordt weer gebruikt vanuit waart daarnaast een aantal instellingen, staat weer in C. Basic voor de afhandeling van GET zoals het password of de prompt. TIME, GET DATE en PUT KANJI. Daarvoor beschikt de chip over vier Klaar Dat laatste overigens alleen bij Japanse 'blokken' van 13 geheugenplaatsen, ge MSX-versies. nummerd 0 tot en met 12. En daarmee is onze serie MSX BIOS tabellen ten einde. Nog even ter herin CHGMDP werkt net als CHGMOD en Elke geheugenplaats is vier bits lang en nering: de vorige vijf afleveringen van wisselt de scherm-mode naar aanleiding kan dus een nummer van 0 tot en met 15 deze serie verschenen in MCM 16, 18, van de inhoud van SCRMOD op adres bevatten. 25,27 en 29. FCAFh. Het palette wordt meteen mee Blok 0 bevat de tijd en datum; blok 1 be geïnitialiseerd. vat de instellingen van het alarm; blok 2 Hopelijk kunnen we over een paar en 3 bevatten de scherm-instellingen. maanden verder, met de extra entry's RESV1 op adres 01B9h is ongebruikt. voor MSX2 + . Want dat is toch wel een KNJPRT is alleen van toepassing op J a REDCLK leest een 4-bits waarde uit heel fraaie machine, zo beginnen we panse MSX-versies. een geheugenplaats. Deze wordt aange langzaam maar zeker vas,t te stellen. De geven in de laagste vier bits van het C kans dat die MSX2 + naar Europa komt Het klok-RAM register. De bits 4 en 5 bevatten het blok voor een redelijke prijs lijkt steeds gro nummer, dat immers maar twee bits ter te worden, en in dat geval zullen we De laatste twee routines in de MSX2- lang is. ons weer door de technische documen BIOS zijn REDCLK en WRTCLK. Het resultaat van de lees-opdracht komt tatie worstelen. Deze zorgen voor de communicatie met in het A-register. Alleen de laagste vier de RP5C01, de klok-chip in MSX2- bits van A zijn geldig. Kort nieuws
MSX Computerdag Zand Beurs in Antwerpen gevist en dat anders te laat zou verschij voort nen meldt dat een wat commercieel in Veel informatie hebben we niet, maar in gestelde MSX'er in ieder geval een disk Op 23 september vindt er te Zandvoort ieder geval zal op 16 en 17 september de met 60 nieuwe velden voor Kings Valley een MSX Computerdag plaats, vanaf grote IDL computerbeurs te Antwer 2 zal aanbieden, voor de speciale prijs tien uur in de ochtend tot zes uur 's pen plaatsvinden, in de hal van hangar van 20 gulden. avonds. Het adres: 15 op de Scheldekade. Alle systemen zijn welkom. Verdere informatie: 013-703679. Gemeenschapshuis Voor verdere informatie kan men bel Louis Davidsstraat 17 len: Zandvoort (09) (32) (0)3-6650327.
De toegang zal f 3,75 per persoon be MSX-dag te Tilburg dragen, 65 plussers en kinderen tot en met 12 jaar betalen f 2,50. In Tilburg zal men op 16 september ook de nodige MSX-zaken kunnen aan IIMSX-DAG !I Het programma lijkt wat Japans geo schouwen op de door de MSX gebrui Op zat{lrda,g 16 spptpMbpp organispert dp MSX rienteerd, met bijvoorbeeld een demo kersgroep Tilburg georganiseerde dag. GIBRUIKrRSGROIP TILBURG oen 81'ot. NSX-DAG. M op een grootbeeld scherm van Japanse Vanaf half elf tot vijf uur is men welkom HOM di t zien! top-tien spelen en een veiling van bij in de zalen aan de Kwaadeindstraat 127, ii zondere Japanse spel-programma's. te Tilburg natuurlijk. Voorts zullen er video-opnames te zien lil MSX 2" ~ ~ S zijn van geheel uitgespeelde spellen, zo De toegangsprijs is f 2,50, men zal zeker dat iedereen eens kan zijn wat het einde MSX2 + laten zien. En horen, magen '-1-1 X nu precies behelst. we hopen, want dat geluid is en blijft DEMONSTRATIES - HOOPJES werkelijk prachtigl Verdere informatie op telefoon 02507- Andere attracties: kleurenprinten op ie ~ NIEUWTJES E3 17966, na 18.00 uur. dere normale matrixprinter en tweede Dat",,: 2at'l'da,q 16 "pt •• b,,' '89. dubbelzijdige drives op iedere machine A,lr,,: Kllaad.indstraat 127 lilblU'g lijd: 10.30 tot 17.00 "lU'. aansluiten, inclusief het problemen Prijs: 2.50 p.p. Info: 013-703679 kindje, de NMS8235. kort nieuws Overigens, I/O'tje, dat een oplettend re dactiemedewerker uit de stapel heeft
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 15- lommen; Salber, reken uw salaris na en, als extra, alleen op cassette en diskette: Belast, een uitge Programma Service breid belasting-programma. MCM/MSX-C/D13 bevat: Ijsfabriek, een leer Alle MSX of PC programma's uit dit nummer gebruiksklaar, zaam spel; Viper, bestuur een slang; de listings be met een redactionele extra! De makkelijkste en snelste manier horende bij de programmeer-cursus en de listink om een eigen programma-bibliotheek op te bouwen. Dat jes uit de machinetaal-cursus. bieden we u als extra service aan met onze Programma Ser Op MCM/MSX-C/D14 vindt u: MCMPRT, de aanvulling op MCMBASE; DRPASC, statistiek vice. Bespaar u de moeite van het intikken van lange listings in beeld; DEMOMUIS, BLOKMUIS en (met alle risico's van fouten), en bestel alle programma's uit dit TEXTMUIS, kleine voorbeeldjes van muis-pro nummer, gebruiksklaar. grammering; DRAWMUIS, een muisgestuurd tekenprogrammmaatje; FILEMUIS, een handig muisgestuurde bestands-hulpprogramma en de Cassette/diskette MCM/MSX-C/D8 omvat: Supdir, een prachtig programma's uit de algoritme-cursus: random hulpprogramma voor diskgebruikers; MSXPRT, generatoren en random-testprogramma's. MCM/MSX-31 biedt u: een machinetaal-programma dat van elke printer een MSX-printer maakt; Varln2, de ML-versie MCM/MSX-C/D15 biedt u: MCMBCD, Het Transfer, ons trouwe hulpje om casset van de Basic-hulpprogramma's Varlst en Linlst MSX Computer Magazine's BASICODE-3 pro te-inzendingen naar disk te verplaatsen; samen; Topografie, vlieg met een heli over Neder gramma; MSXBUG, een dijk van een (machine Een paar heel aardige Kort & Krachtig land, prijswinnaar; Tellen en Tafels, educatieve taal) monitor, onmisbaar voor wie de MSX echt wil doorgronden. Ook voor MSX2 slotstructuren; inzendingen en MCM's Invoer Contro programma's; Trein, reis per trein door Neder land; en - als extra - het gedigitaliseerde por OTHELL, een lastig denkspel met de computer le Programma nummer 6. tret van uw hoofdredacteur (alleen op disk en als tegenstander; maar liefst tien KORT & Bovendien, alleen op diskette, scher slechts voor MSX2!) KRACHTIGjes; de listings uit onze zao-cursus men uit MCM's Art-Gallery! en de programma's uit de algoritme-cursus. MCM/MSX-C/D9 omvat: Drum, een fraaie MSX Bovendien hebben we - alleen op de diskette - drum-machine; Reflst, een handig hulpje voor wat gedigitaliseerde plaatjes gezet, beelden van Disk MCM/PC-9 omvat: programmeurs; Break, een dijk van een doolhof de MCM-redactie aan het werk! spel, winnaar!; Linklk, een fraaie klok FileWork, een fraai stukje Basic-pro Repwek, een MSX-repeteerwekker; WatkIk, een MCM/MSX-C/D16 omvat: HAL, het Heel Apart Labyrint, een razend lastig doolhofspel met vele grammering dat als kern voor een eigen computer-waterklok; maar liefst 7 MSX2 Kort & Krachtigjes en de listinkjes van de zao-cursus. schermen; de listings uit onze zao-cursus, disk menu-programma kan dienen; programmeren vanuit ML dus en alweer wat ge De zevende aflevering van onze Patien MCM/MSX-C/DlO omvat: Joysor, een handige digitaliseerde prenten voor MSX2. Die beelden ce op de PC-serie, zowel als los deelpro ML-utility; Sprite, uitstekende sprite-editor; staan echter alleen op de diskette, voor cassette Keuken, snel spel; Strkls, een Sinterklaas-surpri zijn ze te lang. gramma maar ook de hele serie tot nog se; Sclptr, een fraaie MSX2 scherm-tekenaar. toe; Op cassette/diskette MCM/MSX-C17 vindt u: KurTek, een heel simpel K&K teken MCM/MSX-C/Dll omvat: MSXMEM, het ant MCM2B, onze database de luxe voor MSX2 com woord op al uw geheugen-vragen; Teller, een han puters, maakt gebruik van de Memory-Mapper; programma; ICPPC1, het PC Invoer KOPPIE, een intelligente disk-copieerder die in Controle Programma. dig hulpje voor al uw telwerk; Pucky, een dijk van een Pacman-spel; Tstbld, nu ook een testbeeld slechts vier keer wisselen een 720K disk kan over Verder hebben we Solfège op deze disk zonder zender; Begadr, zoek de ML-adressen op zetten, alleen geschikt voor MSX2; DISASS, een gezet, één van de eervolle vermeldingen disk; Kerst, een fraaie MSX kerstkaart en de lis hele slimme disassembler, werkt samen met uit de Philips programmeerwedstrijd. tinkjes van de zao-cursus. MSXBUG en de listings uit onze zao-cursus. Een aardig programma om het gehoor MCM/MSX-C/D12 met: Jake in the Caves, een Op MCM/MSX-C/D18 vindt u: BLAST, een spel eens te oefenen, want men moet tonen uitstekend platform-spel; Print, afdrukken in ko- dat u snel leert tikken; Schaak, een fraaie schaak- benoemen op grond van een referentie toon! Ja, ik maak gebruik van de Program Ook in de vorige nummers boden we u cassettes BON ma Service. Stuur de op deze bon aan en diskettes met alle gepubliceerde programma's gegeven cassette(s)/diskette(s) naar aan. Deze kunt u nog bestellen. Hieronder treft u - MCM/MSX Cass. nrs. het volgende adres: een deel aan van de beschikbare cassettes en dis à f 12,50 / Bfr 250 kettes. (MSX cassette en diskette één tot en met Naam: ...... zeven ontbreken, deze kunt u vinden in alle vori - MCM/MSX Disk 3.5 nrs ge MCM uitgaven) à f 22,50 / Bfr 400 Adres: ...... MCM/MSX-C/D7 omvat: Space, een winnaar van een spel, grotendeèls in ML!; Dskidx, bekijk en - MCM/PC Disk 5.25 nrs Postcode: ...... begrijp track 0 van uw diskette's; Digklk, een à f 20,- / Bfr 400 grappig computerklokje; CfRL-P, een machine Woonplaats: ...... taal-screendumper in twee versies; Snabar, de enige echte MSX-snackbar, educatief spel; de di - MCM/PC Disk 3.5 nrs ...... Land: ...... verse KORT & KRACHTIG programmaatjes; de à f 22,50 / Bfr 400 listinkjes uit onze ML-cursus en, als extra, het uit stekende KUUB'ERT spel! S.V.P. invullen in BLOKLETTERS Opsturen naar: Tijl Tijdschriften Afdeling Lezersservice Ik heb een geldig betaalmiddel bijge Postbus 9943, 1006 AP, Amsterdam sloten (bijvoorbeeld een betaalkaart ONZE PROGRAMMA'S van bank of giro) en krijg mijn bestel Wilt u de bon niet uitscheuren? Maak GEBRUIKSKLAAR OP ling zo snel mogelijk toegestuurd. Alle een fotocopie van deze pagina! DISKETTE OF CASSETTE prijzen zijn inclusief verzendkosten.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 16- leermeester, dat echter niet zelf kan spelen; een voor MSX-Basicwaarmee men in een lopend pro bruikbaar als u ook de taal Prolog bezit en Kort drietal mooie kerstliedjes; de listings uit onze al gramma regels kan wijzigen; de Trukendoos pro & Krachtig-materiaal. goritme-cursus en MCM's Invoer Controle Pro grammaatjes Beepl, Beep2 en Crsfn en MCM's gramma nummero 5. Invoer Controle Programma nummer 6. Alleen MCM/PC-4 biedt: WJTutor, een handig overho op disk: Kerst, een gedigitaliseerde kerstgroet. ringsprogramma; Pat34, de derde aflevering van MCM/MSX-C/D19 bevat: Teken, ons MSX2 te onze patience-serie, met twee spellen dit keer en kenprogramma met al zijn extra's; Sal88, een han MCM/MSX-C/D27 omvat: Fiscus89, om uwaan ICPPC1, het PC Invoer Controle Programma. dig programma om salaris-berekeningen mee uit gifte-biljet te helpen invullen; Sa189, salarisbere Verder: de hele patience-serie in gecompileerde te voeren; Tao, een fraaie - en lastige - schuif kingen; Loon89, idem, maar dan ook op vier - dus bloedsnelle - versie. puzzel voor MSX2; De listings uit onze zgO-cur weeks basis; CStutor, een kleine tutor; Fdate, een sus en MCM's Invoer Controle Programma num extra MSX-DOS commando; Kpreld, oftewel Disk MCM/PC-5 bevat: Fiscus89, om uwaangif mer 5. Bovendien, alleen op cassette/diskette: Be Kleine Prelude in 0, van Bach; Gefeli, lang zal'ie te-biljet te helpen invullen; Sa189, salarisberekin last, een programma om uw belastinformulier leven per computer en de Kort & Krachtig-pro gen; Loon89, idem, maar dan ook op vier-weeks mee in te vullen en Schaats, waarmee u schaats grammaatjes. basis; CStutor, een kleine tutor; Cleandir, een ex tournooien op de voet kunt volgen, door alle uit tra MS-DOS commando om uw directory-beheer slagen op te slaan. Dit laatste programma is alleen MCM/MSX-C!D28 biedt u: RAMDSK, de MSX2 te vereenvoudigen, de demo van het in nummer geschikt voor een MSX2 met diskdrive! RAMdisk die zelfs een reset overleeft; RDinst, 28 besproken TurbFlow! en ICPPCl, het PC In het installatie-programma voor de RAMdisk; voer Controle Programma. Op MCM/MSX-C/D20 vindt u: Dsort, een han SpeKil, de nieuwe MCM spatie-killer voor Basic dig hulpprogramma om uw disk-directory's te sor programmeurs; Pasen, bereken de datum van Pa Op disk MCM/PC-6 staan: Sneek2, de vernieuw teren; Kalender, een snoepje van een kalender sen voor willekeurig welk jaar en Ftime, een extra de versie van het slangenspel; Pasen, bereken de printer; Laserbikes, een snel actiespel voor twee MSX-DOS commando. Bovendien, alleen op dis datum van Pasen voor willekeurig welk jaar; de spelers; de oplossing van onze TAO-puzzle; een kette, schermen uit MCM's Art-Gallery! listings uit de PC machinetaal-cursus en ICPPCl, paar Turbo-Pascal programma's, om de BIOS het PC Invoer Controle Programma. vanuit Pascal te kunnen gebruiken en de listings MCM/MSX-C/D29: SCFPZL, de nieuwe schuif uit de algoritme-cursus, Mangala dus, een lastig puzzels voor MSXl en MSX2; Schuin, een MSX2 MCM/PC-7 omvat: Pat56: op de PC, aflevering 4 denkspel. Bovendien, alleen op diskette: de Ko Kort & Krachtigje dat heel vreemde dingen op uw met twee extra spellen; Crkls, een leuk grafisch nami-demo, met fraaie gedigitaliseerde schermen scherm zet; Blokjes, alweer een K&K'tje; Lissaj, grapje; Lissaj, een kort Lissajous-figuren pro en muziek. een kort Lissajous-figuren programma; een paar gramma uit K&K en ICPPCl, het PC Invoer Con K&K Haardvuur-programmaatjes en enkele lis trole Programma. Geïnspireerd door het Lissa MCM/MSX-C/D21 biedt: Drwms2, een handig tinkjes uit Lezers Helpen Lezers. Bovendien, al jous Kort & Krachtigje hebben we op deze schijf MSX2 tekenprogramma; Balwrp, een spel speci leen op diskette, schermen uit MCM's Art-Galle het grote Lissajous-programma van Ton van Wis aal bedoeld voor gehandicapte kinderen, een win ry! sen opgenomen. De prijswinnaar van de Philips naar in de Konami-wedstrijd en een hele serie programmeerwedstrijd, beschreven in MCM programmaatjes om eens met de stack te experi MCM/MSX-C/D30 omvat: DiskView, een pracht nummer 26. CGA vereist! menteren. van een disk-monitor; More, een slim extraatje onder MSX-DOS, waarvan de machinetaal-sour MCM/PC-8: Teller, een handig hulpje om wat dan MCM/MSX-C/D22 met: Misat, oftewel MissiIe ce ook op cassette en diskette staat; FileFind, Fi ook te tellen; Attack, een echt ouderwets arcade-spel met pri leShow en FileEdit, een drietal 'one-screeners' ICPPCl, het PC Invoer Controle Programma en ma actie; Alarm, het voorbeeld-programma dat waarmee men bijvoorbeeld tekstverwerkers voor het prentje uit de Art-Gallery, alleen voor gebrui we hebben gemaakt om de Digiprop 1/0 module printers kan aanpassen; een listinkje uit De Tru kers van DeLuxe Paint! Verder hebben we Solfè te demonstreren en het sorteer-programma dat kendoos om MSX-DOS vanaf de RAMdisk te ge op deze disk gezet, één van de eervolle vermel dit maal in de zgO cursus is ontwikkeld, ook han starten met CALL SYSTEM en MCM's Invoer dingen uit de Philips programmeerwedstrijd. Een dig voor Basic-programmeurs. Controle Programma nummer 6. Bovendien, al aardig programma om het gehoor eens te oefe leen op diskette, schermen uit MCM's Art-Galle nen, want men moet tonen benoemen op grond Op MCM/MSX-C/D23 vindt u: MCM2B2, ry! van een referentie-toon! MCM2B3 en MCM2B4, tezamen de selectie- en print-module van het MCM2B database pro gramma; Dipshit, een supersnel spel voor MSXl PC-diskettes Prijzen en MSX2; de listings behorende bij onze algo ritme-cursus - een fraai programma voor voort Op disk MCM/PC-1 staan: Kalender, een kalen De MCM-cassettes - alleen voor MSX - kos schrijdende gemiddelden dus; een hele vracht aan der-generator in GW -Basic; Ffind, een filefind ten, inclusief verzendkosten, f 12,50 per stuk. Dis Kort & Krachtigjes en ook nog wat Lezers Hel programma in C, zowel de souree als de gebruiks kettes kosten f 22,50 voor 3.5 inch en f 20,00 voor pen Lezers listingwerk. klare versie; Alldir, een stukje GW -Basic dat héél 5.25 inch, voor zowel MSX als PC, inclusief ver handig gebruik maakt van het Shell-commando; zendkosten. MCM/MSX-C/D24 biedt u: Enqent, waarmee u Taopzls, zes van onze zo gewilde TAO-puzzeltjes Lezers in België kunnen eveneens profiteren van de computer enquêtes kan laten afnemen; Dat en Pall, de eerste aflevering van het MCM patien de Programma Service. De prijzen in Belgische mak. de data maker waarmee u ieder disk-bestand ce-programma. Verder nog: de listings behoren Francs: cassette Bfr. 250, diskette 3.5 Bfr. 450, in een Basic-Ioader kan omzetten; Julia, een pro de bij onze algoritme-cursus - een fraai pro diskette 5.25 Bfr. 400. gramma om Julia-fractals mee te maken; gramma voor voortschrijdende gemiddelden dus. Mande!, idem. maar dan voor Mandelbrot-frac tals; Old, het definitieve Old-programma, als u MCM/PC-2 omvat: Enqent, waarmee u de com Hoe bestelt u? zich ooit eens met het NEW -commando vergist puter enquêtes kunt laten afnemen; Sneekie, het 1. Gireer het juiste bedrag (met vermelding van heeft; wat kleine hulp-programmaatjes om op grote slangenspel, een echte hersenbreker; Dat de juiste bestelcodes, zie de bon) naar postgiro disk opgeslagen fractals weer op het scherm te to mak. de datamakerwaarmee u ieder disk-bestand nummer 4398560 t.n.v. Tijl Tijdschriften bv, afd. veren; Koppie2D en Koppie64, de nieuwe disk in een Basic-Ioader kan omzetten; Fmove, een fi lezersservice, Amsterdam. Uw overschrijving copieer programma's en het nodige Lezers Hel lemove-utility in C. Met natuurlijk ook de gecom zegt ons precies wat we waarheen moeten zenden. pen Lezers-materiaal, onder andere scroll-routi pileerde, gebruiksklare versie erbij; Julia, een nes. programma om Julia-fractals mee te maken; Mandel, idem, maar dan voor Mandelbrot-frac 2. Of bestel schriftelijk: gebruik de bestelbon (kruis de juiste hokjes aan), en sluit een geldig be Cassette/diskette MCM/MSX-C/D25 omvat: ta Is; wat kleine hulp-programmaatjes om op disk taalmiddel bij. Opsturen naar: Tijl Tijdschriften Factuur, ons facturerings-programma in Basic, opgeslagen fractals weer op het scherm te toveren bv, afd.lezersservice, postbus 9943, 1006 AP, Am ook voor klein-zakelijk gebruik; Savpic, save uw en Pat2, de tweede aflevering van ons patience sterdam. U krijgt uw bestelling zo snel mogelijk schermen - MSXl en MSX2 - op cassette, met programI1la. thuisgestuurd. laad-programma's; een hele serie Kort & Krach tig-programmaatjes en het nodige Lezers Helpen Op disk MCM/PC-3 staan: Factuur, ons facture Schrijf uw naam en adres - en uw bestelling - Lezers-materiaal, met alweer scroll-routines. rings-programma in Basic, ook voor klein-zake lijk gebruik; De voorbeeld-programma's uit het in duidelijke blokletters. Voor vragen over de MCM Programma Service kunt u terecht op het Cassette/diskette MCM/MSX-C/D26 biedt: Tu Prolog-artikel, die tezamen een opzetje vormen telefoonnummer: 020-5182711. tor, een overhoringsprogramma; een uitbreiding voor een stamboom-programma - let op: alleen
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 17- MSBBS In een tijd waarin BBS-en als Bijna iedereen heeft wel eens gehoord Toegang paddestoelen uit het tele van deze ziekte, maar relatief weinig mensen weten precies wat MS nu eigen Al met al hadden we reden genoeg om foonnet schieten weet een lijk inhoudt. We willen hier niet diep op dit Bulletin Board eens nader te bekij modem bezitter haast niet de medische kant ingaan, maar wel enig ken. En omdat het beslist niet de bedoe meer waarheen hij of zij nu idee geven. ling was alleen maar liefdadigheid te be eens bellen zal. MeM werd Door beschadigingen in het centrale ze drijven werd een beginneling op BBS enige tijd geleden attent ge nuwstelsel krijgt een MS-patiënt te ma gebied aan het werk geschopt. ken met verschijnselen als lichte verlam Met een stevige plons belandde hij in de maakt op de aanwezigheid mingen en zwaar verminderde energie. eerste melding van JosTel. Natuurlijk van een heel apart geval: de De ziekte heeft een uiterst grillig ver stonden de communicatie-instellingen MS-databank van Jos de loop, zodat een patiënt, en dus ook de niet meteen goed - even niet om ge Boer, te Warns. De opbreng omgeving, altijd rekening moet houden dacht, beweerde hij naderhand - zodat sten van deze databank - de met mogelijke nieuwe aanvallen. Een het er niet uitzag. pijnlijke zaak, vooral omdat het nog ex Geen paniek, even terug en net zolang toegang is gratis, maar voor tra energie vraagt om die omgeving het proberen tot een begrijpelijk beeld ont de software moet worden be nodige begrip bij te brengen. staat. Daarna wijst de weg zich vanzelf. taald - gaan in hun geheel In totaal is uw recensent slechts drie naar de MS-stichting Neder Onderzoek keer verdwaald. En telkens bleek dat land. Daarbij staat MS voor verdwalen eigenlijk helemaal niet erg is. De oorzaak van MS is tot op heden on Je komt nog eens ergens, en altijd van multipele sclerose, een tlij bekend, evenals enigerlei vorm van be zelf weer terug in het hoofdmenu. zonder nare ongeneeslijke strijding. Diepgaand onderzoek lijkt ziekte. dan ook dringend noodzakelijk, maar Tenslotte werd het gewoon sport om zoals wel meer gebeurt in het geval van alle functies op zijn minst éénmaal ge relatief zeldzame ziektes: er is weinig of probeerd te hebben, maar daar zullen geen geld van overheidswege beschik we u niet mee vervelen. Toen de file-sec baar. Iedereen hoopt gewoon in stilte tie eenmaal gevonden was lag de weg dat het hem of haar niet overkomt. Ver naar down te loaden software open. Een volgens roepen getroffenen en aanver lijst van de beschikbare file-secties vindt wanten een stichting in het leven. Die u in tabel 1, dat geeft enig idee over de stichting dient ter wederzijdse onder mogelijkheden. steuning, en tracht alsnog fondsen te verwerven voor het broodnodige onder Selectie zoek. Op het eerste gezicht lijkt een gespecia Het heeft weinig zin om van alle be liseerde databank een wat omslachtige schikbare programmatuur de inhoud methode, maar bij nader inzien is het weer te geven, dan zou er in dit nummer idee ronduit creatief. Dankzij de vrijwil weinig ruimte voor andere zaken over lige medewerking van een paar goede blijven. Wij bekeken twee programma's programmeurs kunnen mensen echt van dichtbij, de tekstverwerker/editor waar voor hun geld krijgen, zodat het TED, en een computervorm van Strate mes aan twee kanten snijdt. go. Beiden staan in gecomprimeerde vorm voor u klaar, evenals de - zeker Uitbreiden bij TED onmisbare - handleiding. Ge'crunch'te files zijn in het algemeen Het is dan ook niet verbazingwekkend te herkennen aan hun extensie. Ter un dat de zaak goed loopt. JosTel groeit crunching moet u beschikken over het snel. Zo snel, dat hij eigenlijk al uit zijn programma uncrunch.com, dat zeker MSXje geknapt is. Oftewel, men is op onder MSX'ers, en in MSX databanken zoek naar een groter systeem. Of - be wijd verspreid is. ter geformuleerd - naar geld voor een groter systeem. De inkomsten van de ac TED tie zelf in een nieuwe PC steken slaat toch een al te groot gat. Dus zoekt Jos Vanaf het eerste moment waren we zeer de Boer een paar eenmalige grote spon onder de indruk van de mogelijkheden EEN BIJZONDER BBS, MSX sors, óf iemand die een min of meer af en de snelheid van TED. Het enige dat en PC gedankte PC voor een spotprijsje weet een beetje vreemd aandoet is dat er te vinden. geen keuze gemaakt wordt tussen editor
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 18-
".. .L.;";" Bovendien kun je tijdens het opbouwen nog dingen veranderen door een stuk over een ander heen te plaatsen.
Conclusie TED en Stratego worden gepresen teerd als de paradepaardjes van JosTel. Beiden kosten f 25,-. Voor Ted is dat eigenlijk te weinig. Re gelmatig krijgen wij software op onze burelen, die minder kan en meer moet kosten. Ons advies: als u geïnteresseerd bent in een tekstverwerker, downloaden en naar waarde schatten. Dat geschatte bedrag kunt u dan opsturen naar JosTel.
Overigens zijn er veel meer pro gramma's down te loaden, die wij onmo gelijk allemaal konden bekijken. Prijzen variëren van f 5,- tot f 25,-, daar kun je Een opstelling maken in stratego je dus werkelijk geen buil aan vallen. Gelukkig overdrijft de databank niet óf tekstverwerker, daar komen we straks De hele statusbalk aan de rechterkant met de hoeveelheid 'bedelbeelden' . nog op terug. Eerst de sterke punten, op doet meer denken aan een programma Daarmee bedoelen wij schermen en tek tekstverwerkingsgebied: editor dan aan een tekstverwerker. Mis sten die u moeten aanzetten tot het doen schien dat dit in de toekomst eens op de van donaties. Wie door de introductie Per alinea kunnen de kantlijnen inge helling moet? heen is kan zelf besluiten dat hij of zij steld, en naderhand veranderd worden. iets meer wil weten over MS, of alleen Steeds kan met een druk op de HOME Steun even efficiënt iets wil down loaden. toets het scherm opnieuw geschreven Kijk zelf maar. worden, zodat je precies ziet wat er Het prettige ven deze down te loaden eventueel naar de printer gaat. Boven tekstverwerker, is dat je nog eens terug Verdere gegevens: dien kunnen alinea's uitgelijnd worden, kunt komen om wat te vragen. In de BBS Telefoon: 01549-1837 en kan het programma vragen om lange bevindt zich een speciale TED hulp sec Door de week dagelijks online tussen 10 woorden af te breken! Met enig oefenen tie, waar u ook uw suggesties voor nog uur 's avonds en half acht 's ochtends. levert dit uitstekende mogelijkheden verdere verbeteringen kwijt kunt. Er om op het scherm teksten echt mooi op wordt naar geluisterd! Zo blijft het pro Vrijdag, zaterdag en zondag: tussen 8 te maken. gramma steeds verdere verbeteringen uur 's avonds en half acht 's ochtends. en verfijningen ondergaan. Tot het Ook is het mogelijk om tekens speciaal werkgeheugen niet meer toereikt? Terminal mode: te definiëren in een soort printer driver. teletype; baudsnelheden: 1200/75, Dit houdt in dat bijvoorbeeld de 'ape Stratego 75/1200 of 300/300, full duplex. staart' - of andere nooit gebruikte te kens - benut kan worden om bijvoor Voor wie het spel reeds kent zegt de bij Tabel: de secties beeld een escape code naar de printer gaande foto genoeg. Net echt. Onderop te sturen. het bord kan de speler zelf een opstel In de nieuwste versie bestaat inmiddels ling maken, de computer kiest positie Secties: ook de mogelijkheid om accenttekens tegenover u. Daarbij maakt hij gebruik 1. Diversen 2. Teleshopping met behulp van de Ctrl en Alt toetsen te van de opstellingen die u vroeger ge 3. Upload gebied definiëren. bruikte. Dus naarmate u slimmer opstelt 4. Van/aan Jos-Tel gaat hij dat ook doen. En nu niet flauw 5. Handleidingen software etc. 6. St. Vrienden M.S. Research Editor doen door het vaandel steeds op dezelf 7 . Uploaders payware de plek te zetten! 8 . Nieuwe PC-software 9. M.S. Software special Het enige waar we tegenaan liepen dat 10. Spelletjes ons niet echt beviel was de blokfunctie. Voor wie het spel niet kent is er een 11. Basicode3 programma's Blokken worden gedefmieerd op grond tekst-en-uitleg file beschikbaar. Voor 12. Pascal programma's 13. Dynarnic Publisher van gehele regels. Dat is voor een pro de beginner is het wel lastig dat je geen 14. Download verzoekgebied gramma-editor in het algemeen afdoen overzicht van de te plaatsen stukken op 15. dBaseII & CP/M 3.0 programma's de en zelfs heel prettig, maar voor een het scherm krijgt, bijvoorbeeld doordat 16. MSXDOS/disk programma's 17. Yrnodern hulp voor/door users tekstverwerker op zijn zachtst gezègd je ze gewoon naast het bord kunt oppak 18 . Scanner pictures vreemd. ken. Maar dat ongemak went snel. 19. TED hulp voor/door users
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 19- & SHAREWARE, PUBLIC DOMAlN EN DERGELIJKE Shareware en public domain diskettes zo snel mogelijk te versturen. Starcom zijn programma's die ieder In dat nummer staat namelijk - bij MS DOS althans - het getal na de schuine Na een eerdere disk van Laurens Rut een vrijelijk mag ver streep, de 'j', voor het formaat, terwijl ten, te weten 'Starwars' met een hele spreiden. het laatste nummer het aantal diskettes reeks mooie plaatjes, heeft Laurens het Bij sommige programma's aangeeft. nog maar eens dunnetjes overgedaan. echter vraagt de schrijver Dittnaai is de televisieserie 'Starcom' lij om een betaling, als men het MSX dend voorwerp van zijn digitalisatie-ca programma daadwerkelijk in priolen geworden. Het bestelnummer is de eenvoud zelf: Het ziet er, net als de vorige disk, prach gebruik neemt. Oftewel, men gewoon een hoofdletter B gevolgd door tig uit en doet ons in MSX-Iand tenmin kan rustig eens kijken of een het disknummer en - na een / - het ste weer eens geloven dat een Amiga programma inderdaad aantal diskettes dat deel uitmaakt van ook niet altijd zaligmakend is. De vol bruikbaar is, voordat men er de PD-set. Weliswaar is het bij MSX tot gende keer: 'Dallas'? voor moet betalen. MeM nog toe niet voorgekomen dat een be werkt samen met Shipdata, paald PD-programma meer dan één Bestelnummer: B13/1 diskette vult, maar dat zou in de toe een bedrijf dat zich ten doel komst wel eens kunnen veranderen. stelt Public Domain, - Share And now for something completely different ware- en User Supported Plaats uw bestellingen bij: MCM MSX software te verspreiden te PD, postbus 15170, 3501 BD Utrecht. op deze Public Domain diskette num gen zo laag mogelijke kos Gireren kan naar giro 4894232. Zorg er mer 14 nu eens echt wat anders. Robert ten. De verantwoordelijk voor dat de goede bestelcode erop staat Heerekop - een actief zendamateur - heid voor het gebruik van de en houd rekening met een levertijd van heeft in zijn vrije tijd een programma ge 2 tot 3 weken. schreven waarmee 'getelexed' kan wor aangeleverde software ligt den volgens het RTTY-protocol. bij de gebruiker. Overigens, MSX-PD wordt alleen op Met dit programma is het mogelijk om het standaard-formaat, 3.5 inch gele telexberichten van persbureau's te on De kosten bedragen f 10,- per 5.25 inch verd. Om ervoor te zorgen dat iedereen derscheppen en te decoderen. Met de diskette, 3.5 inch kost f 12,50 per schijf. er gebruik van kan maken hebben we er hulp van een kleine aaneenschakeling Voor abonnee's gelden speciale prijzen: voor MSX voor gekozen om die disket - van elektronische componenten, kosten f 7,50 voor 5.25 en f 10,- voor 3.5 inch. tes allemaal single-sided te maken. maximaal tien gulden - is het geheel te Bij de bestelling moet het abonnee Er is er ook een speciaal vragenuurtje realiseren. nummer - dat u op uw adres-etiket voor MSX-PD ingesteld, dat meestal kunt vinden - worden opgegeven, wil donderdags van zeven uur tot half ne Uw librarian is zo vriendelijk geweest men voor deze speciale abonnee-prij gen 's avonds zal zijn, op het bekende te om de complete handleiding inclusief zen in aanmerking komen. Bij elke zen lefoonnummer 020-860743. de aansluitingen van de R TTY -conver ding wordt f 2,50 in rekening gebracht ter en dergelijke 'even' in te typen. Het voor verzendkosten, ongeacht het aan Penguin is my name is daadwerkelijk een prachtig pro lal bestelde diskettes. gramma, voor nieuwsgierige aagjes is Vergeet niet de gewenste diskettes te Op deze Public-Domain diskette num het zo mogelijk om het actuele nieuws vermelden, alsmede uw eigen volledige mer 12 weer eens een complete demo. direct in de huiskamer te ontvangen. adres. Uw bestelling wordt zo snel mo Van het spel 'Penguin Adventure' is Nodig: RTTY-converter, ontvanger (en gelijk na ontvangst van uw betaling ver door de BCF (de 'Best Crackers Fede eventueel zender) en een beetje geduld. zonden. Opgelet: een giro-overschrij ration') een leuke demo gemaakt met lo ving duurt circa 10 dagen, bank-over caties van allerlei warps en de verschil Bestelnummer: B14/1 schrijvingen kunnen zelfs 15 dagen lende spleten. Ook kun je vanuit het onderweg zijn. Het snelst gaat het door menu in een spleet met de bekende één MS-DOS toezending van een volledig ingevulde armige bandiet terecht komen. betaal-cheque - vergeet niet de ande Ook een heuse animatie, met zowel een Bestellen kunt u door het verschuldigde re gegevens op te geven. kleine pinguin als een reus onder de pin bedrag over te maken op giro 12 93 280 Vermeld altijd de volledige bestelnum guins zijn op de schijf te vinden. Leuke ten name van Shipdata Amsterdam, of mers. Dat nummer bevat namelijk alle diskette voor de fervente 'Penguiners'. bankrekeningnummer 547802013 van informatie die we nodig hebben om uw En denk nu niet dat het makkelijk is om de ABN, de Algemene Bank Neder de Nederlandse en Engelse spelling van land. Wie vragen over het MS-DOS aan de naam van die vogel uit elkaar te hou bod heeft, kan bij Shipdata terecht. Het MCM'S PUBLIC DOMAlN den! speciale nummer voor vragen is: 020- AANBOD, MSX en MS-DOS 6646798. Overigens is dit nummer zowel Bestelnummer: B12/1 het BBS als de vragenlijn, wil men stem-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 20- M
contact dan moet men iets in de hoorn - er kan natuurlijk ook heel gewoon ge Het geheel is voorzien van een Engelsta zeggen. Het resultaat is dan duidelijk tekend worden. lige documentatie van 38 pagina's. Voor merkbaar: de beide zijden van de lijn registratie - waarna men een nog uit horen een muziekje en wij weten dan, Bestelnummer A61/5-I voor 5.25, gebreidere versie krijgt - wordt een be dat er iemand aan de andere kant van de A61/3-I voor 3.5 inch diskette. drag van 35 dollar gerekend, de schrij draad iets wil zeggen. Vragen aangaan ver is: P.Brown, 834 Bahama Drive, de de software voor dit blad bij voorkeur Speaker Device Driver met Tallahassee, FLA, USA. op dinsdagmiddag. Ook klachten kunt u muziek dan kwijt. Stuur echter nooit zonder Bestelnummer A63/5-2 voor twee 5.25 meer uw bestelling ongefrankeerd re Het aansturen van de in de PC inge inch diskettes of A63/3-I voor één 3.5 tour, dergelijke zendingen weigeren we. bouwde luidspreker hoeft met dit pro disk. Wie wil kan ook gewoon langskomen. gramma in de vorm van een device-dri Het adres is: Schipbeekstraat 42, te Am ver - een .SYS bestand - geen pro Schaken sterdam. bleem meer te zijn. Na installatie in de CONFIG.SYS (zie daartoe de op schijf Op deze diskette staat een schaakpro Eerst willen we eens antwoord geven op staande handleiding) is het mogelijk om gramma, dat zowel voor monochrome veel voorkomende vragen, over virus vanuit uw eigen programmatuur diverse als voor kleur-monitoren geschikt is. Er protectie. Als PD-librarian ben je daar commando's door te geven aan de devi kunnen partijen worden opgehaald, natuurlijk wel wat kwetsbaarder voor ce-driver. Zo kan men toonhoogte, men kan zowel tegen elkaar als tegen de dan de meesten. Zelf gebruiken we toonlengte, tempo, pauses, recording computer spelen en partijen kunnen daarvoor heel eenvoudige middelen. etcetera gebruiken om een programma worden opgeslagen. Een leuk speeltje. Van de meeste .COM en .EXE files van effecten - of muziek - te voorzien. Bestelnummer A64/5-I voor 5.25; A64/3 hebben we de read-only attribute-byte Bijgeleverd worden een groot aantal fi voor 3.5 inch diskette. op 'aan' gezet, met het commando: les met muziek. Door deze eenvoudig naar de speaker te sturen via de driver Comprimatiepakket ATTRIB + r *.COM /s kan men gewoon doorwerken terwijl er een deuntje uit het apparaat komt. Veel bestanden kunnen aanzienlijk klei Daarnaast gebruiken we enkele share ner worden door ze te comprimeren. ware programma's: Bestelnummer A62/5-I en A62/3-I voor Ook samenvoegen en comprimeren is DETECT (A55/5-2) om de checksum respectievelijk 5.25 en 3.5 inch disks. . een gebruikelijke procedure geworden. van files te controleren; De oude methodes, zoals Squeeze, wor MAPMEM (A24) om te kijken welke Genealogie: Family History den amper nog gebruikt. ARC is al in programma's er resident in het geheu System vele opzichten verbeterd, ook al blijven gen van de computer zitten en we spreken van 'arken' en 'ontarken'. In PROT om de harddisk te beschermen Veel mensen zitten uren, dagen of we middels is het ZIPPEN geworden, maar als we vreemde dingen gaan testen. ken in oude archieven te zoeken naar fa ook dat was niet voldoende. De jongste In de AUTOEXEC.BAT staan altijd miliegegevens. Hun eigen stamboom loot is LZH. NOVIRUS (A24) en MAPMEM. was de aanleiding, maar uiteindelijk Voor wie van deze comprimatie gebruik wordt de hele familie het interessege maakt of de gecomprimeerde bestan Tekenen: Optiks bied. Op deze twee 5.25 - of één 3.5 - den uit wil pakken is deze schijf alles wat schijven staat een in Basic geschreven er nodig is. SHEZ is een shellprogram Vorige maand kwamen een aantal VGA programma om personen en hun fami ma, waarin we alle gangbare archiveer tekenprogramma's aan bod. De mensen lierelaties bij te houden. Op één floppy programrnna's geplaatst hebben. Het met HERCULES of CGA visten daar disk kan men circa 3500 personen kwijt, typewerk is niet meer noodzakelijk, met bij achter het net. We hebben daarom op een harddisk worden dat er (op één cursor of muis werkt alles fantastisch. deze keer een tekenprogramma voor na) tienduizend. Elk individu kan na Uitpakken, toevoegen, veranderen, au deze groep gebruikers uitgekozen. tuurlijk een aantal relaties hebben, zoals tomatisch naar een (bijgeleverde) edi Optiks is een geweldig pakket, wat on kind van, ouder van, echtgenoot van en tor toe, lezen van de documenten die bij danks de vele dure commerciële pak zovoorts. de gearchiveerde mes horen, alles ketten, die we in huis hebben, toch re De rapportage is hier ook belangrijk. wordt - na wat oefenen natuurlijk - gelmatig de kast uitkomt vanwege zijn Met het Familie Geschiedenis Systeem een fluitje van een cent. geweldige eigenschap dat het zowat elke kunnen rapporten gemaakt worden als: De shell maakt gebruik van de volgende file in kan lezen. Het scala aan formaten voorouders rapport; afstammelingen bijgeleverde programma's: PKP AK, is onvoorstelbaar groot. Om er enkele te rapport (in lijst- of kaartformaat); rela PKUNPAK, PKZIP, PKUNZIP, noemen: PCR (PC Rockland Ultra tieve rapporten; voorouderkaarten en PKXARC, LHARC, LIST en de Quick Squished Data Format, Lotus PIC en familie-groep-kaarten. Editor. postscript -files (grafieken), Basic BLO De geleverde versie pakt zichzelf uit op AD/BSA VE, Macpaint, PC Paintbrush, Doordat de Basic source op de schijf de harddisk. Fontasy, TIFF, GEM, RLE, WIPS, staat zijn individuele aanpassingen een CUT, ISF, Degas, PC Paint, Newspro, voudig te maken. Ook een vertaling naar Bestelnummer: A65/5-I voor 5.25, etcetera. het Nederlands is niet moeilijk. Voor A65/3-I voor 3.5 inch diskette. Het programma kan ook gewone tek mensen, die liever zonder Basic werken Opgelet! Mensen zonder harddisk moe sten inlezen, andere fonts kunnen wor is er een gecompileerde versie toege ten een speciale versie bestellen: A66/5- den toegevoegd, en - last but not least voegd. I voor 5.25, A66/3-I voor 3.5 inch disk.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 21- F MCM's Art Galle Op de vraag wat men zoals thuis met de computer doet kunnen we zo langzaam maar zeker wel een antwoord geven. In ieder geval teke nen, als we zo kijken naar de reacties op de Art Gallery. Er komen de nodige diskjes binnen, met fraaie - en min der geslaagde - prenten. Sommigen sturen hele se ries, die soms hartverscheu rende beslissingen nodig maken. Want de Art Gallery heeft maar twee paginaatjes!
Flapper, E. Dierx uit Oostburg
Goed nieuws! De eerste PC-tekening is uit redden. Volgende keer in ieder geval binnen. Net te laat om in dit nummer één PC-scherm, tenzij we er meer ont nog mee te lopen, maar we hebben er vangen. En dat hopen we, natuurlijk. eentje. Nu nog bekijken - er zijn ver draaid veel soorten bestanden, als het Griezel om beeldschermen gaat binnen de MS DOS wereld. Maar onze trouwe Hot Het eerste beeld, Flapper het ongure Shot Graphics, die we ook gebruiken groenharige type, mochten we ontvan voor allerlei screendumps, zal ons er wel gen van E. Dierkxuit Oostburg. Erik be-
Rails, E.c. v.d. Vlies uit Den Helder
SCHERMKUNST, OP MSX EN MS-DOS
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 22- zit een NMS 8245 en tekent met Desig ner Plus. De tekening is bijna helemaal gemaakt met de cursortoetsen en de spatiebalk, blijkbaar kon Erik wel even een muis lenen om de haren te tekenen.
In z'n begeleidende brief geeft hij nog een tip: om de randen van de tekening er wat minder blokkerig uit te laten zien kun je de contour invullen met een kleur die bijna hetzelfde is als de achtergrond kleur. Wat u niet op deze afbeelding kunt zien is het bliksem-effect dat af en toe te zien was, en wat bij deze tekening heel toepasselijk is omdat het goed past bij de kop. Dit effect is bereikt door het beeld invers - negatief - te maken.
Even tussendoor de volgende opmer king. Er worden ons schermbeelden op gestuurd die reclame bevatten voor ac tiviteiten van de makers. Toegepaste kunst als het ware, maar deze rubriek is niet de plaats waar dat thuis hoort. De uil, Jeroen Timmers Rolls maakt maar willen er één kritische op schijnlijk Op te lossen door de computer De pronte Rolls is getekend door E. van merking over kwijt: de kleuren die de goed te aarden. Wat betreft het blijven der Vlies uit Den Helder. Door ruimte ministeck fabrikant bedacht heeft vloe draaien van de drive, dat komt volgens gebrek hebben we een keuze moeten ken af en toe heel erg met elkaar. Mis ons alleen voor bij (slecht) gekraakte maken. Dit plaatje maakt deel uit van schien dat je, ook al neem je iets over, spellen. een serie van vijf auto's, auto show gehe toch ook zelf iets aan waarde kunt toe ten. Het is gemaakt op een NMS 8250 voegen door andere kleuren te gebrui Uil per muis met Designer Plus. De tekening is pixel ken. Lezer(es)? E. had ook nog een voor pixel overgetekend van een mini vraag. Het rode lampje van de drive Tot besluit twee tekeningen van Jeroen steck voorbeeld, er is in totaal aan de vijf blijft branden tijdens het laden van een Timmers. Hij bezit een NMS 8255, De plaatjes 16 dagen intensief gewerkt, spel, en hij vraagt zich af of dit schade signer Plus en Dynamic Publisher en te noeste arbeid dus. lijk is .. .Bovendien , de computer stoort kent met de muis. We ontvingen acht We vinden de tekening heel mooi ge- dan op de radio. Dat laatste is waar- plaatjes, maar kunnen er maar twee pu bliceren. Meneer de Uil is nagetekend, Le Ski, Jeroen Timmers mooi kleurgebruik. Ook het plaatje van de olifant in de sneeuw is nagetekend, naar een album 'Le Ski' geheten.
MCM's Art Gallery staat open voor onze lezers. Zowel amateurs als pro fessionele kunstenaars zijn welkom, en de onderwerpen zijn natuurlijk helemaal vrij. Figuratief of abstract, als het maar op of MSX of MS-DOS is gemaakt. Stuur uw schermbeelden in op disk, onder vermelding van alle gegevens, zoals computer, video-mode en ge bruikte technieken en programma's. De redactie maakt een keuze uit de inzendingen. Wie prijs stelt op terugzending van de diskette dient een voldoende gefran keerde antwoord-enveloppe voor zien van naam en adres bij te sluiten.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 23- - Biljarten op het beeldscherm Onze spellen man heeft weer Zo'n jaar geleden heb ik dankzij een uit het Engels. Met name het begrip eens een klap van de molen vriendin het edele biljartspel ontdekt in 'pocket' -en daarmee verbonden hande al zijn varianten: biljarten (al dan niet lingen zijn zonder omslachtig te worden gehad, althans, dat is de me driebanden), pool en snooker. Van de niet vertaalbaar. Vandaar dat je in dit ning van de hoofdredacteur. drie vind ik persoonlijk biljarten (zoals verhaal termen als 'pocketen' - het in Maar goed, die man denkt al wij dat in Nederland spelen) en snook een 'pocket' schieten - en 'gepocket' jaren dat joysticks en derge er het leukst. Helaas, het is mij - zoals tegen zult komen, waarbij we zeker in lijke tot acute hersenverwe zovelen - niet gegeven een biljart- of het laatste geval noch van Engels noch snooker-tafel in huis te halen. Dus het van Nederlands kunnen spreken. king leiden. Desondanks alternatief, spelen op de computer leek heeft de 'biljart-special', die me leuk genoeg om daar eens uitgebreid Biljarten onze beroepsspeler kwam naar te kijken. aanleveren, het blad ge Na wat speuren heb ik voor MS-DOS Biljarten wordt door twee spelers ge haaid. Gezien het goed on drie biljart c.q. pooVsnooker simulaties speeld op een tafel zonder 'pockets' met gevonden: Pub Pool van Mastertronic, twee witte ballen, waarvan één gemerkt derbouwde verhaal had de Billiards Simulator, Ere International met een stip en één rode bal. Elke spe hoofdredactie geen keus. en Rack'Em door Accolade. Voor MSX ler krijgt zijn eigen, witte stootbal toege Maar dan wel in twee delen, heb ik aanzienlijk meer programma's wezen. Doel van het spel is punten te want anders zouden we het gevonden: Angleball van Mastertronic, scoren door met de witte stootbal zowel halve blad wel met het klos Hustler (Bubblebus), 3D Pool door Fi de andere witte als de rode bal te raken. rebird, Professional Snooker Simula Een speler blijft aan de beurt zolang het sen - zo heet het geluid dat tor uitgebracht door Codemasters, Fa hem lukt de beide andere ballen te ra botsende ballen maken nu mily Billiards (Pack-In Video), Billi ken met zijn stootbal. Voor ieder ge eenmaal - kunnen vullen. ards van Konami, Super Billiards slaagd schot wordt één punt gescoord. (HAL) en Steve Davis Snooker, door Biljarten kent een aantal varianten, zo Blue Ribbon. Het lijkt me terecht om bij als drie banden, waarbij om een punt te dit soort spellen van simulaties te spre scoren niet alleen de beide andere bal ken, aangezien het spel zoveel mogelijk len geraakt moeten worden doch de de realiteit probeert - althans behoort stootbal ook drie maal de zijkant - of - weer te geven. tewel de band - van de tafel moet ra Het biljart spel kent vele internationale ken. varianten. Biljarten valt in twee hoofd groepen op te splitsen: die spellen waar Snooker een tafel met 'pockets' - oftewel gaten in de tafelrand waarin je ballen moet la Snooker wordt door twee spelers (of ten verdwijnen - gebruikt wordt en twee teams van twee spelers) op een ta spellen gespeeld op een tafel zonder fel met 'pockets' gespeeld. De afmetin 'pockets'. In Nederland spreken we al gen van de tafel zijn beduidend groter leen over de laatste vorm als we over bil dan de biljart tafel zoals wij deze in Ne jarten spreken; de andere vorm kennen derland kennen. In snooker worden 15 we in diverse varianten als pool, 'english rode, zes gekleurde - ja, ik weet het, billiards' en snooker. rood is ook een kleur - en één witte Zowel biljarten, pool als snooker zijn elk stootbal gebruikt. Zowel bij Snooker als weer in een aantal subvarianten onder Pool bevindt zich aan één zijde van de te verdelen. Snooker is van origine een tafel een halve cirkel. In deze 'D' wordt typisch Engels spel, terwijl pool zowel in aan het begin van het spel de witte stoot Engeland als Amerika gespeeld wordt bal geplaatst. Tijdens het spel kan, in waarbij de spelregels beduidend afwij een aantal situaties, bijvoorbeeld na een ken. Biljarten is met name in Nederland gemaakte fout, de witte bal hierin terug en België populair. geplaatst worden. Afhankelijk van het land wordt een ge Je scoort punten door ballen in de speelde ronde een 'frame' (Engeland) 'pockets' te schieten met de witte stoot of 'rack' (USA) genoemd. bal. Je kunt eveneens punten scoren Het enige waarin alle spellen overeen doordat de tegenstander een fout komen is dat je altijd een witte bal als maakt, bijvoorbeeld doordat je hem 'ge stootbal gebruikt en dat je aan de beurt snookerd' hebt. Dit wil zeggen, dat je de BILJARTSPELLEN OP MSX blijft zolang je punten scoort volgens de stootbal in een zodanige positie ge EN MS-DOS regels van het gespeelde spel. Een aan speeld hebt dat het bijna onvermijdelijk tal termen zijn eigenlijk niet te vertalen is dat de tegenstander een fout maakt.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 24- De speler met de hoogste score aan het ken; of: twee ballen (behalve twee rode) raakt wordt de jouw kleur hebben. Het eind van het spel - en dat is wanneer met één schot 'pocketen'; of: een ande raken van een bal van de tegenstander is alle gekleurde ballen 'gepocket' zijn - re dan de genomineerde of aan de beurt een 'fou! shot', een fout. is de winnaar. zijnde kleur 'pocketen'; in al deze geval De ballen hebben de volgende waarden: len is het aantal strafpunten de hoogste Jouw beurt eindigt wanneer je geen bal rood 1 punt, geel 2 punten, groen 3 pun waarde van de genomineerde, 'pocket' . Je scoort geen punten door een ten, bruin 4 punten, blauw 5 punten, ge'pocket'e of geraakte bal. bal te 'pocketen' en ballen worden niet roze 6 punten en zwart 7 punten. op de tafel terug geplaatst. Wanneer een Het spel gaat verder totdat er geen rode speler alle ballen van zijn kleur De ballen worden volgens een bepaalde ballen meer op de tafel liggen. Alleen de ge'pocket' heeft, moet hij de zwarte bal wijze op de tafel geplaatst. Je moet inje gekleurde ballen liggen nu op tafel. 'pocketen' . Lukt dit, dan heeft hij het beurt altijd proberen eerst een rode bal Deze moeten ge'pocket' worden in volg spel gewonnen. te raken. Liggen er geen rode ballen orde naar (oplopende) waarde. Je be Wordt de zwarte bal per ongeluk tijdens meer op tafel, dan moet je op de ge gint dus met geel en zo door tot zwart. het spel door een speler, wanneer er nog kleurde bal met de laagste waarde spe In deze fase worden de ballen niet meer ballen van de hem toegewezen kleur op len. Speel je een rode bal in de 'pocket' op de tafel teruggelegd. tafel liggen, ge'pocket' dan heeft hij op dan scoor je één punt. Het wordt nu nog belangrijker om de te dat moment het spel verloren. Vervolgens mag je een gekleurde bal genstander te 'snookeren'. Je moet de te naar keuze in een 'pocket' spelen. Je 'pocketen' bal immers altijd direct met Een fout wordt gemaakt wanneer: geeft aan welke gekleurde bal je wilt de stootbal raken. Lukt dit niet, omdat De stootbal geen andere bal raakt. 'pocketen', dat heet het nomineren van een andere bal in de weg ligt en je dus De stootbal ge'poeket' wordt. de bal. )" e moet deze bal vervolgens als over de band moet spelen - waardoor De stootbal eerst een bal van de tegen eerste met de stootbal raken. Je mag dus het schot moeilijker wordt - dan ben je stander raakt. niet bijvoorbeeld roze nomineren en gesnookerd. Je loopt hierdoor een gro Een bal van de tegenstander ge'pocket' deze vervolgens pocketen door de zwar tere kans een fout te maken zoals hier wordt. te bal er tegenaan te spelen. boven omschreven en dat levert de te Lukt het de genomineerde bal te genstander weer punten op. Nog afge Elke fout beëindigt jouw beurt terwijl de 'pocketen' dan wordt de waarde van de zien van het feit dat, wanneer je een fout tegenstander vervolgens twee keer mag bal aan je score toegevoegd. Rode bal maakt, de tegenstander van het schot spelen. len worden niet op tafel teruggelegd, kan afzien enje nogmaals kan laten spe maar de gekleurde ballen wel - althans len, wat wederom strafpunten kan ople Pool (Amerikaanse regels) in deze fase van het spel. De ballen wor veren et cetera etcetera. Een 'gesnook den weer op de beginpositie geplaatst; erd' -situatie als gevolg van een door jou In de USA wordt dit ook wel 'straight deze beginpositie is reglementair vast gemaakte fout is ongeldig en de tegen pool' genoemd. Amerikaans pool wordt gelegd en wijkt nooit af. stander kan je vragen nogmaals te spe op eenzelfde tafel als Engels pool ge Je speelt door totdat je een fout maakt len. speeld, met dien verstande dat het laken of geen punt scoort, geen bal 'pocket' niet groen maar blauw is. Het spel kent dus. De tegenstander komt nu aan de Pool (Engelse regels) één witte stootbal en 15 genummerde beurt en speelt de witte stootbal vanaf ballen. Je scoort punten door genomi de positie waarin deze aan het eind van Engels pool wordt op een tafel - ter neerde ballen in genomineerde jouw beurt tot rust gekomen is. grootte van een biljart tafel - met 'pockets' te schieten. Het spel duurt tot Na het maken van een fout is je beurt 'pockets' gespeeld. In het spel worden dat een speler een vooraf bepaald aan over, waarbij je geen punten krijgt voor één witte stootbal en 15 andere ballen tal punten gescoord heeft. In wedstrij met dat schot ge'pocket'e ballen. De te gebruikt. Deze 15 ballen bestaan uit den is dit meestal 125 of 150 punten. genstander krijgt minimaal 4 punten en twee, verschillend gekleurde sets van 7 De Amerikaanse pool tafel kent geen heeft de keuze verder te spelen of jou ballen plus één zwarte bal. startcirkel; de bal wordt achter een wit nogmaals te laten spelen. Vooral wan Doel van het spel is als eerste acht bal te lijn, de zogenaamde 'head string', op neer je gesnookerd bent - zie later - len te 'pocketen', zeven van de jou toe de tafel gelegd terwijl de 15 genummer is deze laatste optie interessant. gewezen kleur plus de zwarte bal. Aan de ballen in een driehoek aan de ande Het minimale aantal strafpunten is vier, het begin van het spel wordt de witte re zijde van de tafel geplaatst worden. zelfs wanneer volgens de regels het aan stootbal ergens in de 'D' gelegd terwijl Om een punt te scoren moet een speler tal strafpunten minder zou moeten zijn. de 15 gekleurde ballen in een driehoek een genomineerde bal in een genomi aan de andere zijde van de tafel gerang neerde pocket schieten. Je kunt daar Die strafpunten worden als volgt opge schikt worden. Met het eerste schot, het naast ook op veilig spelen - een 'safety lopen: zogenaamde 'breaken' - het openbre shot' - door of met een genummerde Het 'pocketen' van de stootbal: de waar ken van de driehoek, de startpositie - bal een band te raken, of een genum de van de genomineerde bal of de laatst moeten minimaal twee gekleurde ballen merde bal te 'pocketen', of de stootbal geraakte bal - als je tijdens het schot de banden raken. een band te laten raken nadat een ge niet de genomineerde bal maar een an De eerste bal welke ge'poeket' wordt, nummerde bal geraakt is. dere raakt - wanneer de waarde hier bepaalt met welke kleur een speler van van hoger is dan de genomineerde bal. af dat moment speelt. De andere kleur De eerste speler moet een genomineer Geen enkele bal raken: 4 punten. wordt vanaf dat moment aan de tegen de bal in een genomineerde pocket Eerst een andere dan de genomineerde speler toegewezen. Van nu af aan moet schieten of een 'safety shot' spelen, bal of de aan de beurt zijnde kleur ra- de eerste bal welke met de stootbal ge- waarin de stootbal en twee genummer-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 25- ballen elk een band moeten raken. Lukt dit niet, dan wordt dit als een fout be schouwd en kost dit twee strafpunten. Spelers moeten voordat ze schieten zo wel bal als 'pocket' noemen of aangeven dat ze een 'safety shot' spelen. Lukt het een speler niet de genomineer de bal in de aangegeven 'pocket' te schieten doordat hij mist, de verkeerde bal in een 'pocket' schiet of de goede bal in een verkeerde 'pocket' terecht komt, dan wordt dit als een fout schot gezien en is zijn beurt over. Het spelen van een 'safety shot' beëin digt de beurt ook, evenals het 'pocketen' van de stootbal, wat daarnaast nog eens strafpunten oplevert. Ballen die niet vol gens de regels ge'pocket' worden ko men in het midden van de korte rechter band terug op tafel. Wordt de veertien de bal en dat is niet noodzakelijkerwijs de bal met het getal 14 - ge'pocket', dan komen de eerder ge'pocket'e ballen terug in het spel. Deze worden in de begin driehoek ge plaatst, waarbij echter zowel de stootbal als de vijftiende bal ongewijzigd op de tafel blijven liggen. Het spel eindigt pas wanneer een speler het van te voren bepaalde aantal punten gescoord heeft. Het niet 'pocketen' van de genomineer de bal beëindigt weliswaar de beurt maar kost geen punten wanneer de vorm niet noodzakelijk. Na deze lang Je begint met '5 misses left'. Dit bete stootbal: durige inleiding de computersimulaties kent dat je nog vijf maal een bal mag mis Of na het raken van een genummerde van dit alles. sen. In een beurt geen bal 'pocketen' is bal een band raakt. ook missen; ook het 'pocketen' van de 8- Of tenminste één genummerde bal te Pub Pool- MS-DOS, bal is een 'mis'. Gelukkig hoef je geen re gen een band schiet. Mastertronie kening te houden met de nummering In elk ander geval verlies je één punt. van de ballen. Je mag de ballen in wille Het 'pocketen' van de stootbal beëin Deze variant op het Engelse pool spel keurige volgorde 'pocketen' zolang de digt je beurt en kost één strafpunt. wordt op een zes-zijdige tafel gespeeld. zwarte 8-bal maar als laatste ge'pocket' Het spelen volgens de Engelse regels op Je kunt alleen of met een tegenstander wordt. Wanneer je alle ballen ge'pocket' een Amerikaanse tafel met de genum spelen. Alleen spelen wil niet zeggen dat hebt en naar het volgende spel gaat, dan merde ballen wordt 'Eight Bali' of 'Stri je tegen een computer-tegenstander mag je wederom vijf ballen missen. pes & Solids' genoemd. De ballen ge speelt; dit laatste is onmogelijk. Wat ik nummerd één tot en met zeven hebben dan ook moet denken van de tekst ach Met behulp van de joystick of het toet namelijk het getal in een witte cirkel terop dat je solo tegen de computer spe senbord bestuur je het spel. Eerst be staan, de ballen negen tot en met vijftien len kunt? De computer houdt de score paal je welke bal je gaat raken met de hebben een gekleurde band, de 'stripe'. bij, dat is alles. Het spel heeft door de witte stootbal door een cursor over de De ene speler 'pocket' de 'solids', de an genummerde ballen wel wat weg van tafel te bewegen. Na het indrukken van dere de 'stripes' , terwijl als laatste de bal Amerikaans pool. Maar dat is dan ook de spatiebalk of de vuur knop kun je be met het cijfer 8 ge'pocket' dient te wor zowat het enige. Aan het begin van een palen welke 'spin' - oftewel effect - je den. 'game' liggen er een aantal (genummer geven wilt. Dit effect bepaalt heel erg de) ballen op de tafel. Het hoogste num sterk welke baan de bal over de tafel English Billiards mer is 8. Je moet alle ballen 'pocketen' gaat volgen. Effect naar rechts betekent met de 8-bal als laatste. 'Pocket' je de 8- dat de bal in een bocht naar rechts over Alleen volledigheidshalve noem ik deze bal voortijdig, dan is dit een fout schot de tafel schiet. Tenslotte bepaal je hoe vorm. 'English billiards' wordt op een ('foul shot'). Voor iedere ge'pocket'e hard de bal geschoten moet worden. tafel met 'pockets' gespeeld met twee bal krijg je een punt; het totale aantal Wanneer alle ballenge'pocket' zijngaje witte stootballen en één rode bal. De re ge'pocket'e ballen wordt aangegeven als naar het volgende spel, waarbij de tafel gels zijn tamelijk ingewikkeld en, aange bijvoorbeeld '10 down'. Onder je score gelijk is, maar zowel het aantal ballen als zien geen van de besproken spellen deze vind je het aantal gemiste ballen. de verdeling van die ballen over de tafel optie biedt, is het verder ingaan op deze anders is.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 26- standaard instellingen volledig onder de knie hebt en de ene carambole na de an dere maakt, het jezelf een flink stuk moeilijker kunt maken door deze instel lingen te wijzigen.
Ere's Billiards Simulator is een prachtig stukje werk en van de drie in dit artikel besproken exemplaren de enige dat op ouderwetse Hercules draait. Grafisch gezien is alles goed verzorgd, tot aan het mooie ouderwetse houten scorebord aan toe. Ook qua spel valt er weinig op aan te merken en in dat opzicht is dit programma voor de ware biljart liefheb ber een aanrader. Het 3D effect is leuk, maar kan soms verwarring stichten. Ge lukkig kun je ten alle tijde het geheel in 2D bovenaanzicht bekijken. Eén minpuntje vind ik wel dat niet exact uitgelegd wordt hoe je op het 3D scherm kunt zien onder welke hoek de keu - met name in hoogte - ten opzichte van de stootbal staat. Er wordt wel een be Pub Pool ondersteunt alleen CGA; gra Niet alleen kun je bepalen met wat voor paalde waarde in het beeld gegeven, fisch is één en ander best redelijk. Ook keu je spelen wilt - met een brede top maar hoe die exact geïnterpreteerd de besturing is soepel. Het spel is op kun je hard stoten maar is de nauwkeu dient te worden leert men uitsluitend zich prima speelbaar, ware het niet dat righeid aanzienlijk minder -, ook kun je door het vaak te doen. En vooraleerst het geen echte uitdaging vormt. Na eni (als grapje) bepalen hoe sterk de zwaar resulteerde dat zeer vaak in een ge ge keren spelen weet je precies waar je tekracht voor de ballen is. scheurd laken - jazeker! Dàt kan ook welke bal moet raken om te scoren. In Als je dus eens wilt uitproberen hoe bil in dit programma. het eerste spel is het 'pocketen' van twee jart spelen op de Maan zou aanvoelen Gelukkig verscheen er geen boze uitba ballen vanuit de beginpositie zelfs met je kun je dat hier proberen. Maximaal ter op het scherm om een forse schade ogen dicht te doen, door de spatiebalk twee spelers kunnen spelen, waarvan vergoeding te eisen. een aantal malen in te drukken. één speler door de computer bestuurd Voor de biljart liefhebber interessant, Met een beetje inzet wandel je al heel kan worden. Je kunt dus tegen de com de occasionele speler die wat meer va snel het spel door. Persoonlijk boeide puter spelen, iets wat bij de andere MS riatie wenst dient er eens naar te kijken. dit spel me niet lang genoeg om het pro DOS spellen niet mogelijk is. beren uit te spelen. Ondanks de lage Fabrikant: Ere International prijs van zo'n 40 gulden kan dit spel be Binnen het spel zijn de opties legio. Zo Importeur: Tattou Software Distribu ter maar vermeden worden; 20 gulden kun je kiezen uit een twee- of drie-di tion zou een betere prijs zijn. mensionaal overzicht van de tafel, je Computer: MS-DOS kunt in- en uitzoomen op de tafel om Medium: disk Fabrikant: Mastertronic eens goed van dichtbij te bekijken hoe RAM: 512K Importeur: HomeSoft één en ander eruit ziet, je kunt in 3D om DOS: 2.0 of later Computer: MS-DOS de tafel heenlopen en zelfs de tafel kan Graphics: Hercules/CGA/EGA Medium: disk telen om het geheel eens van een totaal Aantal spelers: 1/2 RAM: 512K andere hoek te bekijken - neen, de on Bediening: joystick/toetsenbord DOS: 2.0 of later derzijde van de tafel krijg je niet in Prijs: f 89,00 Graphics: CGA beeld. Dat laatste komt er op neer dat je Aantal spelers: 1 je als het ware over de tafel buigt of door Billiards - MSX, Konami Bediening: joystick/toetsenbord je knieën gaat om alles eens op hoogte Prijs: f 39,95 van het tafellaken te bekijken. Qua opzet is Konami's Billiards gelijk In tegenstelling tot alle andere pro aan Super Billiards van HAL. Ook hier Billiards Simulator- MS gramma's kun je hier een fors aantal fa weer zes gekleurde ballen die in zes DOS, Ere International cetten van het spel beïnvloeden, met pockets geschoten kunnen/moeten wor name met betrekking tot het gedrag der den. Konami noemt deze vorm van pool Van het Franse software huis Ere Inter ballen op de tafel. Je kunt ondermeer 'Pocket Ball'. national - een onderafdeling van het bepalen hoe groot de frictie van de bal Ook hier kun je alleen of met twee spe bekende huis Infogrames - gewerd ons len tegen een band zal zijn - wat uiter lers spelen. Opzet van het spel is iden dit product. Zoals de naam al doet be aard effect zal hebben op het verloop tiek aan Super Billiards, met dit verschil grijpen, kunje hier uitsluitend biljarten. van je schot, je kunt de mate van effect dat je met drie stootballen - twee in re Andere varianten zijn niet aanwezig. bepalen en de frictie van de tafel. Eén serve - begint, waarbij bij ieder fout Ook hier is op detail gelet. en ander maakt dat je wanneer je de schot je een stootbal verliest. Na drie
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 27- foute schoten is het spel dan ook afgelo computer is leuk verwezenlijkt. In de pen.Eveneens afwijkend is het ontbre vorm van een klein pinguintje zie je de ken van de 'Lucky Pocket' en de instel computer op de rand van de tafel heen lingen aan het begin van elk spel. Wan en weer lopen, af en toe in de beste tra neer je de ballen in de nummer volgorde ditie van beroemde prof spelers eens 'pocket' levert dit bonuspunten op. Ver een proefstoot proberend, onderwijl geleken met het HAL-spel Super Billi overwegend wat zijn volgend schot zal ards is de grafische weergave ietwat be zijn. ter, de ballen bewegen soepeler en het Deze overwegingen kun je ook in een geheel ziet er wat rustiger uit. Deze Ko venster onderin beeld zien. Hier zie je nami ROM uit 1984 is duidelijk echter als het ware een driedimensionaal beeld qua graphics niet te vergelijken met de over het tafeloppervlak, gezien vanaf de hedendaagse Konami spellen. stootbal. Ook wanneer je zelf aan beurt Resumerend: met name het ontbreken bent heb je in dit venster een beeld van van de extra mogelijkheden maken deze de situatie op de tafel, alsof je met je oog ROM minder interessant dan de HAL exact ter hoogte van de stootbal zou zijn. ROM. Uitsluitend wanneer je dit pro Een zeer vreemde gewaarwording en gramma voor zo'n 20 gulden kunt vinden iets wat een forse dosis gewenning vergt moet je het kopen. Anders: afblijven!! voordat je hier effectief gebruik van weet te maken. Fabrikant: Konami Importeur: HomeSoft Ben je eenmaal gewend dan is het ma Computer: MSX ken van een goed schot een fluitje van Medium: ROM een yen. Deze wijze van weergeven te importeren, zeker toen ik ze liet we Aantal spelers: 1/2 maakt 'Family Billiards' tot een uniek ten hoe enthousiast ik over dit pro Bediening: joystick & toetsenbord programma, wat alleen nog maar ver gramma ben. Prijs: f 69,50 sterkt wordt door de grafische kwalitei Overigens, één grap wil ik de geachte le ten en de vele spelmogelijkheden bin zers niet onthouden. Wanneer je in 'Fa Family Billiards - MSX2, nen het programma. mily Billiards' tegen de computer speelt Pack-In Video Afhankelijk van de gekozen variant kun staat ook tijdens jouw beurt het pinguin je met maximaal vier spelers spelen, al tje aan de zijkant van de tafel te kijken Family Billiards is een Japanse MSX2 dan niet tegen de computer. Je hoeft dus in afwachting van wat je gaat doen. Mega ROM die - om meteen maar met nooit verlegen te zitten om een tegen Duurt het wachten hem nu te lang - na het slechte nieuws in huis te vallen - op stander, zeker niet aangezien je de be drie à vier minuten - dan zie je hem dit moment niet leverbaar is in Neder hendigheidsgraad van de computer zelf opeens in een bedje liggen, driftig snur land. Het recensie exemplaar werd ons kunt bepalen. Je kunt het niveau van de kend totdat je gespeeld hebt. Perfect! door HomeSoft ter beschikking besteld computer dus aanpassen aan je eigen op ons nadrukkelijk verzoek in verband spelniveau - of opzettelijk lager instel Fabrikant: Pack-In Video met deze gigantische biljartsimulatie len zodat je zeker wint! Importeur: Geen vergelijkingstest. 'Family Billiards' is een product van het dankzij 'Rambo' en Nogmaals, 'Family Billiards' is een meer Computer: MSX2 Super Rambo Special' redelijk bekende dan uitstekend product waarbij het niet Medium: ROM Japanse software huis Pack-In Video. verkrijgbaar zijn in Nederland ten zeer RAM: 64k/128K VRAM ste betreurd dient te worden. Van de zij Aantal spelers: 1/4 Een aantal vormen komen aan bod: de van HomeSoft heb ik begrepen dat Bediening: joystick & toetsenbord 'Snooker', 'Nine Ball' en twee varianten overwogen wordt alsnog dit programma Prijs: omgerekend ca. 150,00 welke aangeduid worden als 'Rotation' en 'Yotsudama'. 'Nine BalI' is identiek qua spel aan de versie zoals we deze kennen uit 'Rack'em'. 'Rotation' is in feite gelijk aan 'Straight Pool' terwijl 'Yotsudama' een soort biljarten is doch met twee stootballen en twee rode ballen. Dank zij de compleet Japanse handleiding is deze laatste variant me volledig duister gebleven. De andere varianten heb ik met overga ve gespeeld. Zo te zien worden alle spel regels nauwgezet aangehouden.
'Family Billiards' is een waar genot om te spelen. Alles ziet er even goed uit (MSX2!!) en zeker het spelen tegen de
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 28- 5 ...
Kort en krachtig Een vraag die we regelmatig Als u het niet doet, doen we het zelf. On Terug naar ons K&K'tje. In de regels 60 krijgen is of we, naast onze der dat motto werd een - relatieve - en 70 wordt het CIRCLE commando beginner onder ons aan het werk gezet. uitgebuit. grote programma's ook niet 'Schrijf een K&K'tje voor GW-Basic en De eerste drie parameters zijn volko wat kleine, snel in te tikken de Hercules kaart' was de opdracht en men duidelijk. Achtereenvolgens wor programmaatjes willen het resultaat was K&K nummer 32-3. den de plaats van het middelpunt, de brengen. Aan dat verzoek Eén blik van een deskundoloog leidde straal, en de kleur opgegeven. De daar voldoen we natuurlijk graag. meteen tot de variant, KK32-4. Maar het opvolgende twee getallen geven het be Daar hebben we deze ru blijft een programmaatje dat schreeuwt gin- en eindpunt van de cirkel aan, en om uitbreidingen, wijzigingen en verder wel als hoek in radialen. Even terug naar briek, Kort en Krachtig voor. stoeien. Kortom, doe er wat mee. En school: 2pi radialen is gelijk aan 360 Het schrijven van dergelijke laat ons delen in uw ervaringen. booggraden. Als we de opdracht: kleine programma's is een Ons haardvuur-avontuur is nog in volle kunst op zich. Het is de be gang. Maar laten we eerlijk zijn, in dit CIRCLE (20,20),10,,0,2*3.1415 doeling om met zo min mo weer - eind juni en de mussen vallen gelijk programma een zo van het dak - is het gekkenwerk en bo geven, hadden we de laatste twee para vendien onverantwoord vanwege drei meters beter weg kunnen laten, dan heb groot mogelijk effect te be gende smogvorming. Natuurlijk kijken je ook geen last van afrondingsfouten in reiken. Het toppunt van zo'n we wel vast af en toe even. En we kun pi. Kies je voor de laatste parameter programma is de Oneliner, nen u bij deze beloven, die fles wijn 1 *3.1415, dan wordt slechts de bovenste voor MSX en MS-DOS maxi wordt wel uitgereikt. helft van de cirkel getekend. Enzovoort. maal 255 tekens lang. Maar Maar we willen nog mooier! Stiekem ook korte routines, die bin dromen wij van een haardverwarmende Door de getallen negatief op te geven, nen grote programma's in cover, komende winter. Een pyroma kun je zorgen dat de uiteinden van het nen-special als het ware. Maak het de cirkeldeel met het middelpunt verbon stilte hun nuttige werk doen, postkamer makkelijk en vermeld vlam den worden, hetgeen een taartpunt ef kunnen hier terecht. op de buitenkant van de enveloppe. fect oplevert of, zoals in dit geval, clownsogen. Met de zesde parameter wordt de eventuele afplatting van de cir Gordijn, MSX2 kel vastgelegd. Een aardigheidje van Nico Lubbers, dat Regel 80 is een demonstratie van de gra er al een poosje lag. En een schoolvoor fische GET en PUT commando's. Met: beeld van een authentieke onelinér. Er past werkelijk geen teken meer bij, dus GET(locatie)-(locatie),A% ook geen RND(TIME). Dat is eigenlijk wel jammer, want een klaterend applaus wordt de rechthoek met de twee locaties als achtergrond geluid zou wel passend als diagonale hoekpunten 'ingelezen' in zijn. het array A %. Dat array is ééndimens Misschien moet een deel van het kleu ionaal en moet vrij groot zijn. renspel daar toch maar aan opgeofferd worden? Wij twijfelen over de mogelijk Daarom wordt het als integer-array ge heden, en hebben ons er dus maar niet defmieerd, te herkennen aan het pro aan gewaagd. Type en bewonder uw cent-teken. Met PUT kan nu de linker MSX2 in stilte. bovenhoek van de plaats waar het plaat je opnieuw moet worden afgedrukt worden opgeven, met natuurlijk de ar Smile, PC raynaam, en tot slot - indien gewenst - een logische operator. KK32-2 werd ingezonden door Onno Die logische operator bewerkt de kleur Poelmeyer uit Vlissingen. Zoals de codering van elk puntje. De gevolgen meeste PC K&K-tjes is hij slechts bruik daarvan laten zich niet in dit korte be baar met minimaal CG A, óf het onvol stek samenvatten. prezen HGCIBM. Dit hulpprogramma - shareware overigens, u moet er wel Overigens wij hebben dit K&K'tje ge voor betalen als u netjes bent - stelt u bruikt bij het uittesten van de print KLEINE MAAR FIJNE in staat om de CGA-videostandaard op screen routine in het vorige nummer van LlSTINGS, VOOR MSX EN PC uw Hercules monochroomscherm te MCM. Na zes maal dit hoofd vergaat het emuleren. lachen je wel!
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 29- 10 I GORDYN . 0 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-1 0 30 I ingezonden door Nico Lubbers, Hengelo GLD 0 ql 0 50 COLOR,0,0:DEFINTA-Z:SCREEN7:0PEN"GRP:"AS#1:Y=106:FORA=0T0101:FORR=lT05:X=X+1: K=RND(1)*14+1:LINE(X,0)-(0,212),K:LINE(512-X,0)-(512,212),K:NEXT:PRESET(235,220- A): PRINT#1, "MSX II ": NEXT: FORE=IT02: E=0: FORT=1T014:COLOR=(T ,RND(1 )*7 ,RND(1 )*7 ,RND (1)*7):NEXTT,E 22
Gordijn, MSX2
10 I SMILE I 552 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-2 I 55 30 I ingezonden door Onno Poelmeyer, Vlissingen [ 867 40 I 400 50 PI=3.141593: DIM L%(300): SCREEN 1: KEY OFF: CLS 556 60 CIRCLE (100,40),10,,-5,-2*PI: CIRCLE (200,40),10,,-.5,-2*PI 751 70 CIRCLE(100,40),30: CIRCLE (200,40),30: CIRCLE (150,90),5",,3: CIRCLE (150,40 ),125"PI+.7,2*PI-.7 9.58 80 LOCATE 23,8: PRINT "DOWT WORRY - BE HAPPY !": GET (54,175)-(240,184),L%: PUT ( 54 , 176) , L% , OR 674 90 A$=INPUT$(1): KEY ON: SCREEN 0: WIDTH 80: END 95 *** TOTAAL-CHECKSUM: 4908 ***
Smile, PC
ken te tekenen op het scherm en daar ietwat opgesmukte papiertjes, zie het Kurtek, PC ook teksten - en andere tekens - op voorbeeld in figuur 1. te zetten, om vervolgens het resultaat Voor we over programmeertechniek Kurtek biedt u de mogelijkheid om met naar de printer te sturen. Handig voor gaan uitweiden, even de gebruiksaan behulp van de cursortoetsen rechthoe- het maken van uitnodigingen en andere wijzing.
Figuur 1
MCM's KK32-3:
"tekenen" met de cursor inclusief schermafdruk!
.MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 30- F-toets in ASCII Karakter F-toets in ASCII Karakter F-toets in ASCII Karakter Kursek code Kursek code Kursek code
004 • F5 192 L 211 Il.. 169 193 J.. 212 b
170 194 T 213 F F7 176 195 ~ 214 Ir F8 177 m F2 196 215 f F9 178 i 197 + 216 + F1 179 I 198 F F6 217 J 180 ~ 199 I~ F3 218 r 181 =j 200 tb 219 182 11 201 IF 220 • J!: 183 11 202 221 I 184 i 203 ïF 222 I 185 ,1 204 Ir 223 • 186 11 205 240 - JL 187 ïI 206 lr 246 188 JJ 207 ..L 247 "" 189 JJ 208 JL 248 0 190 d 249 209 T • F4 191 254 l 210 lr •
Tabel]
Nadat u de opdracht RUN heeft gege stuurd. De Insert toets is buiten functie ten of er een cursortoets ingedrukt ven, wordt het scherm schoon, en staat en de Delete toets geeft een spatie op de wordt, en zo ja, welke. De eerste moge de cursor links bovenaan. U kunt nu ge plaats van de cursor. lijkheid waar onze dappere op stuitte woon rondlopen, en naar behoefte tekst Te allen tijde kan een bijzonder teken was: op het scherm zetten. Het bijzondere zit worden opgegeven, door de Alt toets in hem in het feit dat je na een druk op de gedrukt te houden en op het numerieke ON KEY(n) GOSUB regelnummer END toets een teken kunt opgeven eiland de ASCII code in te toetsen. Eni waarmee je wilt gaan 'tekenen'. Dat kan ge interessante mogelijkheden staan Waarbij men moet weten dat de cursor gewoon een.letter zijn, maar de functie ook in tabel 1. Het tekenen van kader toetsen zich laten afvangen als KEY(ll) toetsen hebben elk een speciale beteke tjes met enkele - of dubbele - lijnen tot (14). Bovendien bleek het mogelijk nis: zij bieden de mogelijkheid van door vergt wel enige vaardigheid. Maar wie omzelfKEY(15) tot en met KEY(20) te lopende lijnen, hoekjes en rastertjes - het eenmaal door heeft kan er lustig op definiëren. De syntax daarvoor luidt: zie tabell. Nu geeft iedere druk op de los schilderen. cursortoets het opgegeven teken, totdat En dat alles met een programmaatje dat KEY(n), CHR$(k) + CHR$(m) er weer op END gedrukt wordt. Dan u in 10 minuten intypt! Degene die het kunt u omschakelen naar een ander te maakte - noot van de hoofdredactie: de waarbij K 0 tot 13 mag zijn, en m de ken. redactrice die deze rubriek onder haar scancode van één van de toetsen op het RETURN levert een zogenaamd nul hoede heeft - ziet dat trouwens anders, toetsenbord. Die scancode mag vooral karakter: u kunt nu weer gewoon wan er waren nog wel wat addertjes te van niet verward worden met de ASCII delen. Eerst END en dan de spatiebalk gen onderweg. Zodra je je niet meer in code. De scancode wijst naar een be leidt tot wissen met de cursortoetsen. de Basic editor bevind, is het niet meer paalde plaats op het toetsenbord, meer Niet tevreden? Een druk op de HOME vanzelf logisch dat de cursor zich met de niet. Hoofd- en kleine letter A hebben toets leidt tot een geheel schoon scherm. cursortoetsen laat besturen, laat staan dus dezelfde scancode, terwijl hun AS Helemaal tevreden? Druk op PrtSc en dat er ook nog tekens worden afdrukt. CII waarden hemelsbreed verschillen. uw product wordt naar de printer ge- De allereerste kwestie is dus om te we- Vandaar ook dat we K nodig hebben om
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 31 - 10 'KURTEK1 438 20 'MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-3 103 30 ' 399 40 FOR N=l TO 10: READ A: KEY N,CHR$(A): NEXT N 938 50 FOR N=15 TO 18: READ A: KEY N,CHR$(0)+CHR$(A): NEXT N 105 60 ClS: X=l: Y=l: KEY OFF 239 70 ON KEY(ll) GOSUB 100: ON KEY(12) GOSUB 110: ON KEY(13) GOSUB 120: ON KEY(14) GOSUB 130: ON KEY (15) GOSUB 140: ON KEY(16) GOSUB 150: ON KEY(17) GOSUB 160: ON KEY(18) GOSUB 170: FOR N=ll TO 18: KEY(N) ON: NEXT N 595 80 lOCATE Y,X,l: A$=INKEY$: IF A$<>"" THEN PRINT A$;: X=X+1: IF X>80 THEN X=l: Y =Y+1: IF Y>25 TH EN Y=l 952 90 GOTO 80 225 100 Y=((Y-26) MOD 25)+25: PRINT B$;: RETURN 660 110 X=((X-81) MOD 80)+80: PRINT B$;: RETURN 686 120 X=(X MOD 80)+1: PRINT B$;:RETURN 655 130 Y=(Y MOD 25)+1: PRINT B$;: RETURN 661 140 B$=INPUT$(l): RETURN 738 150 RETURN 60 661 160 PS=-3.172229: K=VARPTR(PS): CAll K: RETURN 787 170 lOCATE Y,X: PRINT" Ol;: RETURN 103 180 DATA 179,196,218,191,192,217,176,177,178,249,79,71,55,83 831 *** TOTAAl-CHECKSUM: 9776 *** i
KwIek 1
10 'TOETSTEST 880 20 A$=INKEY$: IF A$<>"" THEN PRINT ASC(lEFT$(A$,l)), ASC(RIGHT$(A$,l)) 429 30 GOTO 20 165 *** TOTAAl-CHECKSUM: 1474 ***
Toetstest aan te geven dat er sprake is van een wijzen toetsen een bijzondere functie maar je kunt er dus ook een stukje tekst, eventuele toetscombinatie. Uit de deci toekennen. Wij nemen er even vier: de of gewoon één enkel ASCII-teken in male waarde van K komen de volgende HOME, END, PRTSC en DEL. stoppen, zoals in KURTEK gebeurt. conclusies wat betreft de gebruikte Deze vier, plus de vier cursortoetsen, le Dat teken wordt dan behandeld alsof toetscombinatie: veren de acht ON KEY(n) GOSUB sta het gewoon een teken van het toetsen tements in regel 70. Het deed ons ook bord is. 0: geen extra toets pijn dat zoiets zich niet in een FOR.. 1,2 of 3: Shift toets NEXT lus laat vangen, maar regelnum Nu is het programmaatje makkelijk te 4: Ctr! toets mers laten zich nu eenmaal niet met een volgen: de regels 40 en 50 handelen alle g: Alt toets variabele aanwijzen. Key definities af met behulp van één da De echte functietoetsen, KEY(l) tot en taregel, waarna de gewraakte regel 70 Door deze waarden bij elkaar op te tei met KEY(lO) vormen weer een ander het nodige stuurwerk verricht. len kunnen deze drie toetsen nog weer verhaal. Zij kunnen net als de hogere samen gebruikt worden. Even een re nummers met een ON KEY(n) GOSUB Regel 80 en 90 vormen de 'hoofdlus': kenvoorbeeld: afgeleid worden, maar je mag ook met: wachten tot er een toets die een teken oplevert wordt ingedrukt en als dat ge Ctrl-Alt-Shift levert: KEY(n),"tekst" + CHR$(a) ... beurt het corresponderende teken op K '= 4+8+ (1, 20f3) '= 13, 14 of 15 de dan geldende coördinaten afdruk een string 'onder de functietoets stop ken. Terug naar de KEY definities. pen'. De string die achter de komma De regels 100 en 130 houden de coördi• Op deze manier kunnen we de vier cur staat kan een Basic opdracht zijn, zoals naten bij, met een nette 'wrap around', sor toetsen en maximaal zes zelf aan te we dat in feite standaard gewend zijn; als je over de rand van het scherm heen
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 32- 10 I KURTEK2 129 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-4 135 30 I 399 40 FOR N=1 TO 10: READ A: KEY N,CHR$(A): NEXT N 938 50 FOR N=1 TO 8: READ B: SPECIAl$=SPECIAl$+CHR$(B): NEXT N 505 60 ClS: X=I: Y=I: KEY OFF 239 70 LOCATE Y,X,I: A$=INKEY$: IF A$<>"" THEN IF LEFT$(A$,I)=CHR$(0) THEN ON INSTR( SPECIAL$,RIGHT$(A$,I)) GOSUB 100,110,120,130,140,150,160,170 El SE PRINT A$;: X=X +1: IF X>80 THEN X=I: Y=Y+l: IF Y>25 THEN Y=1 303 80 LOCATE Y,X,1 419 90 GOTO 70 216 100 Y=((Y-26) MOD 25)+25: PRINT B$;: RETURN 660 110 X=((X-81) MOD 80)+80: PRINT B$;: RETURN 686 120 X=(X MOD 80)+1: PRINT B$;: RETURN 655 130 Y=(Y MOD 25)+1: PRINT B$;: RETURN 661 140 B$=INPUT$(I): RETURN 738 150 RETURN 60 661 160 PS=-3.172229: K=VARPTR(PS): CALl K: RETURN 787 170 LOCATE Y,X: PRINT 11 ";: RETURN 103 180 DATA 179,196,218,191,192,217,176,177,178,249,72,75,77,80,79,71,55,83 983 *** TOTAAL-CHECKSUM: 9217 *** f
Kurtek 2 gaat springt hij over naar de andere Hij vond het veel handiger om helemaal Om u te helpen uw eigen dialect te Ieren rand. Bovendien wordt iedere keer een met INKEY$ te werken, in plaats van al kennen, hebben we het regeltje 'toet eventueel aanwezige B$ afgedrukt. die omslachtige ON KEY .. GOSUB's. stest' meegeleverd. Hiermee kunt u de inhoud van A$, in de vorm van CHR$'s Regel 140 is misschien wel de belang Daarvoor moet het echter wel bekend bestuderen. Verbaas u niet als blijkt dat rijkste van allemaal. Hier wordt - naar zijn dat de Basic-functie INKEY$ soms Shift-F1 blijkt te bestaan uit CHR$(O) aanleiding van de END-toets - ge een string van twee tekens oplevert, na en CHR$(106). Hoezo scancodes. wacht op het teken-karakter, als u be melijk als er aan de betreffende toets En laat vooral niet na om INKEY$ eens grijpt wat wij bedoelen. geen 'gewone' ASCII-code is verbon te vervangen door INPUT$(l). Het ver De regels 150 en 170 mag u zelf analyse den. Dan wordt er eerst een CHR$(O) schil is overtuigend. INPUT$(l) pakt ren; regel 160 is te danken aan de Lezers gegenereerd en vervolgens CHR$(m), echt maar één CHR$ aan. Helpen Lezers, MCM nummer 31, pa waarbij m meestal de scan code van de En ZO belanden we, al puzzelend, bij gina 47, zie aldaar. betreffende toets is. Kurtek2. Wie het tot hier toe allemaal heeft kunnen volgen, heeft met regel 70 Wat wel en niet gewone ASCII-codes van Kurtek2 waarschijnlijk ook geen Kurtek2, PC zijn, dat maakt INKEY$ wel voor u uit, moeite meer. oftewel, uw specifieke Basic-dialect. En toen kwam het hoofd van de pro Want u dacht toch niet dat alle GW-Ba Maar geneer u niet om het vragenuurtje grammaredactie langs, u weet wel, die sics ,dezelfde waren. Wij hier, met vijf te bellen, goede kans dat u het hoofd man die wel eens vloekt in Hex. Nou ja, verschillende machines op de bureau's, programmaredactie treft. Vooral na ze wel binnensmonds hoor. weten wel beter ... ven uur. ..
Blikjes 1
10 I BlKJSI 0 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-5 0 30 I ingezonden door Martijn van Hecke, Apeldoorn 0 40 I 0 50 SCREEN 8 237 60 FORY=0T0211: LINE(0,Y)-(255,Y),Y+20"XOR: NEXT: FORX=0T0255: LINE(X,0)-(X,211 ),X"XOR: NEXT: FORY=0T0211: LINE(0,Y)-(255,Y),YMOD32"XOR: NEXT: FORX=0T0255: l INE(X,0)-(X,211),X"OR: NEXT: IF INKEY$<>CHR$(32)THEN GOT060 128
MSX/MS-bOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 33- 10 I BLKJS2 0 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine ' KK32-6 0 30 I ingezonden door Martijn van Hecke, Apeldoorn 0 40 I 0 50 SCREEN 8: X1=0: Y1=0: X2=255: Y2=211: C=0 236 60 LINE (X1,Yl)-(X2,Y2),C,B,XOR: X1=X1+1: Yl=Yl+l: X2=X2-1: Y2=Y2-1: C=C+l: IF X 1>255 TH EN ,SWAP Xl,X2 71 70 IF Y1>211 THEN SWAP Yl,Y2 t 101 80 IF C>255 THEN C=0 I 214 90 IF INKEY$<>CHR$(32) THEN GOTO 60 166
Blikjes 2
10 I blkjs3 0 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine KK32-7 0 30 I variant door MCM op blkjs 2 0 40 I 0 50 SCREEN 8 237 60 FOR X=26T0225: Y=(YMODI99)+I: LINE (X,Y)-((251-X),(200-Y)),X,B,XOR: Y=Y+1: NE nx ffi 70 IF INKEY$<>CHR$(32) THEN GOTO 60 164
Blikjes 3
Blkjs 2 verloopt iets rustiger, maar wie terugkomst het reeds vermelde spikkel Blkjs, MSX geduld heeft zal verbaasd staan over de patroon vinden, althans bij Blkjs2. ontwikkelingen, een karpettenfabriek Van Martijn van Hecke uit Apeldoorn zou er veel aan kunnen hebben. In Blkjs3 hebben we de grenzen van X publiceerden we al eens blokjes, een Natuurlijk konden wij de uitdaging niet en Y zodanig aangepast dat het beeld spelletje met de LINE opdracht. weerstaan om dit programmaatje om te regelmatiger van structuur blijft. Maar Toen kenden we hem slechts als MvH, zetten naar een semi-oneliner. ook tussenliggende verhoudingen kun maar we mochten inmiddels een brief Semi-, omdat iedere keer opnieuw nen boeiende resultaten leveren. Neem met nadere verklaringen van hem ont Screen 8 opstarten telkens een schoon voor de grap maar eens 249 en 199 als vangen. Daar willen we het nu even niet scherm zou opleveren. bovengrenzen voor respectievelijk X en over hebben. We volgen hem nog even Nu bestaan daar wel oplossingen voor, Y. Dat is wéér heel andere koek! verder met zijn schermkunst. zoals:
Het heet nu geen Blokjes meer, maar IF A=Q THEN SCREEN 8: A=1 MSX1 Blkjs, een soort midden tussen blokjes ELSE FOR X = ... etcetera en balkjes. Hoewel er momenten zijn Last but not least, MSX1. Op MSX1 zit dat je alleen nog maar spikkels ziet. Maar dat stuit dan toch weer tegen de je voor dit soort grappen vast aan Blkjsl is vrij onrustig. Je verbaast je er programmeurs borst. Het is gewoon niet scherm 2. Dat gaat een stuk langzamer voornamelijk over hoe één pro elegant. Dus hebben we Blkjs3 toch en de XOR functie is hier onbekend, grammaregel tot zulke wisselende resul maar in zijn - haar? - huidige vorm ge maar het resultaat is niet minder fraai. taten kan leiden. Stoei maar eens wat laten. Wie de monitor een poosje uit zet Anders, zeggen we dan. Dus, ook voor met de waarden v~n de parameters. en even een uurtje gaat winkelen, zal bij MSXl'ers interessant.
Blikjes 4, MSX 1 variant op Blikjes 2
10 I BLKJS4 o 60 SCREEN 2 172 20 I MSX/MS-DOS Computer Magazine o 70 FOR X=0T0255:Y=YMOD191:C=CMODI4+1: 30 I KK32-8 o LINE (X,Y)-((255-X),(191-Y)),C,B:Y=Y 40 I variant op blkjs 2,msxl o +1:C=C+1: NEXT X 34 50 I B0 IF INKEY$<>CHR$(32) THEN GOTO 70 199 i o
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 34-
,- $ .. =
SPARROW SOFTS spectaculaire MSX steraanbiedingen! o 1i!llJ~~Y' ;f!l@lÎi§!l1l4J ~!l@Y'~~I1!J@!l@@!ll1!Jg@11!J 1i!llJ@!l [v@@Y'~;f [V@@;f 11!J!l@(kJ!MP@ 1i!llJ~),f PY'@@(kJ/Jdl@11!Jp @11!J @@!l !l@g@11!J @l1!Jg@Är@I1!J@@ I/~g@) jtJ}Y'!lz@I!!J!!!
n ...·rnu .... n,fl' .. produktinformatie :"'r... r.rn"",.. n·ft' .. produktinformatie MSXDOS2 SCS;f~HD niel/we operating system !l/llJ!l@d@l(Ç@ 11"'>""':">'<"><' ,.L/Ult:?'.. ,Is ulleraard l/itgerl/st met de niel/we Ljh".n.·'·'·'·' '.""..... '..,.,..., 2.00 cito ook met subcltrectonos kan werken, Vong jaar demonstreerden wii de VOOr/O-I:} van deze interface op de ff(;'(.,'-j(Jac.ren, is het systeem verder ontwIkkeld en september vollop leverbaar!
u .. ""'"""""",,,, ..., .. r,rn... , .. ntft's produktinformatie .. n""rrn...... ,nfl'S produktinformatie f§112Ki!;J !€Jt!l(#)I7I!!J@ NI/COH @p!l;/{Ç@l// M@Ii!llJ@f'jV M@lPP@Y' @Y'!l[V@~
IL6We1Vai'ir vanaf 18 al/gustus, ricoh optical dnve~ ztïn optische narI7--1:',: met verwisselbare schtïven, voor kozen wlj"de 20Mb versie,
rrn,.... n.fl' .. produktinformatie '... n ... rr'n.... ~nfl S produktinformatie 2rtJ (fjl!!l4!rtJM@ nJij717@@!cG1drc& @~?$J!l{Ç (Ç@Il!I!ljtJ}!l//(!j)17
, 5 jaar continu, zelftester, access programmas tot 100 keer Jff.,,,,al, '.V,." ..",.,~, 3,5 Inch, overleeft een explosie! (50g) .sh<~ch,rs dno mOl/we statement~ BBr.WDIJDIt:. Il:-:"'::'::-::-:'-:"':':"':"ICSA en FCC goedgekel/rd, merk MINISCRIBE. ~~== met vooV"oeelC1J.')rO'7ral.nm,~s, Sparrow Soft trakteert ti op maar liefst 14 steraanbiedingen!
zijn 14 mogelijkheden voor u om zeer voordelig aan de betere en ~ieuwste MSX I:iUILIlIt:nl te komen, na 1 lebruari 1990 is deze aktie algelopen!
1 N~d2J@e§'2 f~m @Ale§'JlC KUN C@Nf9Jllg#if ~~ 2 NJl~@N rMl fP!l~m e§'Ce§'Jl NAl#ifd2J d2JJle§'K JlNY'gNfS-'AlCg f ~m áf:fl~'})Y;@@rf5'2 f 2~m
E PRIJS NU SLECHTS 1319,90 prijs 1599,80
E PRIJS NU SLECHTS
e>."",r"" .. rt-i ..... 3 NgN@#ifP'NAlf9f9g#if §!l/!K@ NAl~5'rg#if d2JJle§'K !V/! f ~m
Innr·rn""t ..... prijs I 639,90 5 !WAlCNJl Ne§')f' NUJle§' E PRIJS NU SLECHTS I 569,90 f !l~~L@'@ o Ne§'X~J?~PAlli'iY f ~m o N@Ue§'g d2JJlrtlJJlrJle§'1f!1!!J f~m 4 ~!L@r~#'~Nd2JgN f~m prijs 1299,70 @AlSJlC KUN C@Nf9Jll;e#if ~m E PRIJS NU SLECHTS nnrm .. l .... prijs I 399,80
6 (op=op) NNe§' c&/!m Ne§')f' f!l~~ 11...... f!J1)MJl!?! !?@!@!l!JjJlffJdrdr@!?f!J1)@!? l!ste~~ak1tï;,N;~@N o MPAJ(f,WIl á]#(lJJlc$) f !l~m jiJl1fl[§'(Ç~~ itJ'@~~ {Ç## ~Ill} @~/bfJ~l«;t,f m o @AlrIfJJlC KUN C@NPo W f~~ f~m o @Ale§'JlC KUN C@Nf9Jllgl!!J o á]#C§;~'{~2~PA1lk j" f ~&((}) o /JJ~/l))(lJN?RA1 f ?'~m prijs I 2239,70
E PRIJS NU SLECHTS 4.. L
stera.. ~tie 8 WfffJ=AJ,,-'SJ~ Il~m o fffJAJ§'j!é' ArUN !é'@NJ9!!LgAr I ~m ItTAr!ll"'TIA 1 0 #f}!([;;)@#11 mM/QJ @pllirt}lff/I normalle prijs f 269,80 1/(i}m@[Ijl~!Q;I@ ~.f'@d~~ f31~~, PRIJS NU SLECHTS f 179,90 o §'!é'§'! #lig i/ll}Il@III~({;@J 1@;'.!iiiiWn';:;:?U! o N§')t'/i))(t)§'p IP~m
PRIJS NU SLECHTS "T""r.... ' •• "" 9 2@N/QJ §'!é'§'! NAJAr,@,@!§'Af Il~ = §'!é'§'! NI!} i/ll}Il@)III,ff/(Ç@) f ~m Nc$'),'(I!}@§'R f ~m
prijs f 2099,80 :."t.~r!lll~ti"" 11
!L!é'= l@ t$Y'AJArPAr!NY'gAr PRIJS NU SLECHTS f 1899,- I~~ o fffJAJ§'!!é' AfUN !é'@N?!!L~çn I~~ o §'=,@UNPgn I ?'&?,W ,.".""r".Irt.,,,,, 12 #II1r&N §,!é'IfJ&'gN !J:f'IL/ffUn&'N prijs f 829,70 N@N!Y'@n/~m PRIJS NU SLECHTS f o @AJ§'!!é' AfUN !é'@NP!tfiEfn' I ~m () dJfJ~~P~;JYAJti,gr I ~m
.'.nl'urn ... l"" prijs f 1039,70
,... t.~r!lll~i"" 13
...... +i .... 14 1IW/l!!/f! Pn@!&~NNAJ§, c&!é'§'! N'@ i/ll}Il@IIIlff/rt}@) I ~m [//,@@Ar,@/f!PAr!cI§, [//'AJN !la U H!@'Jt',@@§'P I ~~ /QJ@Il@@!1l Iff/!!@@J/ll} d@!l}fJ/ll}@ MPAJ!é'N! N@'Jt'NU!§' Il~m @@) /l;;@@~Il@) p.f'ij~ @)/ll} M ~M/ll}Il··'/"·'·"·"·'/·"'" fltirfE'@/ll} Mirt' @@ [Ijl@~@/ll}@@
n"...... '."" prijs f 749,90 p.f'@tll.f'lff/mmlff/~oo
kun compiler,sdumper, mouse ~~I!I!""""'!I!I!""""'!!I!I!I'I!I'I!I!I!I!I!I!I!I'!!I!I!I!I!I!I'!I!I!""""'!""(}laigitiser, msx-2-palet, wb-ass2, ~=~;:==~=!i: i,:~~~~I, nevada cobol, C++, devpack 'fI1 v2.
prijzen van deze programmas in ons produktoverzicht ! 'Mi),I\U\~i)~ (EUROPESE VERSIE) 1299,90 IEü7d6'/ulr is er een assembler die I-HARD DISK INTERFACE 1299,90 geschreven is, en niet 1:::;:IZ('Jve'e/ste omgezeUe CP/M 12Kb EXTERNE MEMORYMAPPER f550,- '" WO-ASS.? is niet alleen een as.:t;Br.rJ/)!.9/ editot; dissassembiet; maar 1299,90 vanuit BASIC aangeroepen worden.
f149,90
f1900,- blokfuncties, ASCII automatische backup INISCRIBE 20Mb HO fl500,- Hexa en DeCImaal D/~~sa'Ss~?m~~/el"en. ':" Testfuncties(o.a. de Z80 regisrers), INISCRIBE 40Mb HO fl900,- tot alle slots, Vram en M~~m,,)lVJrnR,"- BLOAD files, Com files of <:R/~k";Q,.,:::::::::::::: 20MB optical f3199,- en saven. Assembleert in Se4COI.7C18'f1. rekenkund{qe en logische TALEN PAKKET f299,90 :11l'70{'7elt.~ Kan zichzelf Relocaterende nr;;'/T1r.rJR<: maken. Include optie met fl19,90 handig voor kleine en ilzersterk programmas. Met Call oPJ"o~oo,,~~~aJ,i i!llll!i!::!111 H-SCREEN color monitor f849,90 BASIC. 80 kolommen bmikbaar. '" luilr,'flRr kan naar pn"nter of dlslc 10 PRINTER f649,90 InrAvnn7A en Handleiding (45) pa'olii'asIVe-
D-·H~.;:o,. .... msx2 assembler f169,90
f89,90
:.HJ~:oiI[; KUN COMPILER f99,90
f79,90
f89,90 f59,90 beste/wijze
ons voor Rembours of Expresse ~n:Arr,nw'c:n·ft'C! produktinformatie 05668-453 of 05668-408.
§1@!l@Jfp~!l!J({)/@17 rembours is fl0,- verschuldigd expresse rembours 120,- IFinrlRIi'Ï/( IS er nu een slotexpander die wel volgens de standaard werkt. En dat wIl zeggen alle cartnöges VIndt, en kan gebruikeni/! I:$O'VB/7- kunt ook overmaken op GIRO D4l~.iii~4:» ten name van Sparrow Soft , wordt niet alleen 1 slot naar 4 sloten 08l.9x.o.an 12A, 8493 LB Terhorne ::::::::.I"t:I/~/U. maar IS er nog een extra vlifde slot aalrJWl9zli:l: voor speciale 1/0 toepassIngen.
n Cf' 1 " 1t1~7t"tM Filework: directory's in GW-Basic
Basic is een kindertaaltje, zo Maar dat kindertaaltje is toch veel en sub-directory. Keurig op alfabet gesor hoort men vaak onder pro veel sterker dan de meeste mensen zich teerd, dat wel. Iets wat DIR ons stan beseffen. En slordig programmeren kan daard niet voor toveren kan. grammeurs. Deels is dat dan wel in Basic, maar het hoeft natuur Op dat menu wordt altijd een bestand waar, want Basic leent zich lijk niet. Wie netjes en ordelijk werkt aangewezen door knipperende groter inderdaad voor allerlei grap kan ook in Basic prima en vooral begrij en kleiner-dan tekens, bijvoorbeeld: pen en grollen die een be pelijke programma's in elkaar timme hoorlijke taal de program ren. De voordelen zijn namelijk ook le >LINES.ASC< meur gewoon verbiedt. En gio, zo wordt Basic bij zowat iedere ma chine gratis meegeleverd. Met Basic kan Voor alle duidelijkheid zijn op aparte zo hoort dat ook, kunnen we ook de beginnende computer aar eens regels de padnaam - de huidige sub-di wel stellen. Als u sommige wat uitproberen, zonder dat daar nu rectory, met andere woorden - en het programma's die lezers ons meteen weer voor honderden guldens momenteel geselecteerde bestand ver toezenden eens zou moeten software voor nodig is. meld. Op de onderste twee regels treft proberen te doorgron Wie eenmaal de smaak te pakken krijgt u de gebruiksaanwijzing in een notedop den ... kan altijd nog besluiten dat er een ster aan, zie figuur 1. kere variant van Basic moet worden aangeschaft en de GW-Basic interpre Met de cursor-toetsen kunt u het gese ter vervangen door bijvoorbeeld Quick lecteerde bestand wijzigen, simpelweg Basic, een veel completer neefje, dat links, rechts, omhoog of omlaag gaan en echter wel in staat is om ook de simpele de bestandswijzer loopt keurig mee. GW-Basic programma's te runnen, Home en End brengen u rechtstreeks meestal zelfs een factor vier tot vijf snel naar het eerste of laatste file in de actie ler! ve directory, precies zoals men zou mo gen verwachten. Beperkt Mocht u een directory willen bekijken met meer bestanden dan er op één De tegenstanders van Basic voeren vaak scherm passen, geen nood. Page-Up en aan dat de taal niet genoeg mogelijkhe Page-Down scrollen desgewenst door den kent om tot een dieper niveau in de meerdere pagina's alfabetisch gepre computer door te dringen. Inderdaad, senteerde bestanden heen. in Basic kunnen we niet even een wille keurig stukje disk inlezen om dat vervol Bekijken gens zelf te lijf te gaan. Dus kan men Ba sic niet voor echte disk-georiënteerde Leuk, zult u denken, maar wat kan ik er programma's inzetten, is vervolgens de nu eigenlijk mee. Dat is snel gezegd: het conclusie. geselecteerde bestand kunt u vervol Fout! Helemaal fout! En dat zullen we gens met een simpele tik op de spatie met het bijgaande programma, File balk op het scherm laten verschijnen. Work, bewijzen. Niet de ongestructureerde uitvoer van FileWork is een soort aardig alternatief een DOS TYPE-commando, maar net voor de DOS Type-opdracht. In de ver jes, per scherm. sie zoals hier gepubliceerd doet het niet veel meer dan de DOS-commando's Niet normaal afdrukbare tekens slikt Fi DIR en TYPE, maar dan wel een stuk leWork netjes in, dus mocht u per onge gebruikersvriendelijker. luk een programma hebben gekozen Overigens, FileWork is een product dat blijft u verschoont van alle herrie - de op de redactie is ontstaan, toen één van beeps vliegen je soms om de oren - en ons zich echt weer eens groen en geel volstrekt onduidelijke schermopbouw begon te ergeren aan al die negatieve die daar doorgaans mee gepaard gaan. opinies omtrent Basic. Gewoon, om eens te laten zien wat die 'kindertaal' al Een net scherm vol, met de vraag om lemaal toch nog kan. een willekeurige toets voor het volgen de scherm te drukken is het resultaat. Menu-gestuurd Overigens, met de escape kunt u File Work vertellen dat u dat volgende BESTANDSBEHEER IN Wie FileWork opstart krijgt een keurig scherm niet hoeft te zien. GW-BASIC OP PC menu-scherm te zien, met daarop de be Nadat u een bestand bekeken hebt krijgt standen in de op dat moment actieve u de vraag, of u nog een bestand wilt
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 39- Bestanden-Menu Het huidige pad is C:\PRGS
BACHPR ASC BEEP! ASC BEEP2 ASC BLOKJES A3B CD2 A3! CD2 ASM CD2 COM CLEANDIR A3B CRKLSl A3B CRKLS2 A3B CRSFN ASC CSCRLIB PCl DATMAKPC EXE DIRSRT ASC DISKUIEW A3B DISKUW A3! DUINST A31 ELISE ASC FCHKSM ASC FDATE. ASC FILEEDIT A3! FILEFIND A3! FILESHOW A3! FI LEWORK ASC FILEWORK BAS FTIME ASC GEFELI A28 HAARDl A3B HAARD2 A3B HAARD3 A3B HAARD4 A3B INTERLAC A3B KE'x'IN ASC KILSPC A29 KK28-! ASC KK28-2 ASC KK28-3 ASC KK28-4 ASC KK28-S ASC KK28-6 ASC KK28-7 ASC KK28-8 ASC KORONA ASC KPRELD A28 LFOFF A3B LIHES ASC LISSAJ A3B LIST A3B LSTDAT $$$ LSTPRT7 BAS LSTPRT7 EXE LSTPRT7 'JBS MCMBA ASC MCMBB ASC MCI1BC ASC MCMBD ASC MORE A3B MSX OLD ASC OUD PADKE'x' ASC PASKING2 A3B PATl-7 W32 PATS6 A3B PATS6 W3B PAT7 A32 PAT7 W32 PC PDKE'x'2 ASC
MOMenteel geselectee~d:
Kies het gewenste bestand Met de cu~so~-toetsen. Met Pg Up en Pg Dn kunt u doo~ een g~ote bestandenlijst blade~en. De spatiebalk selectee~t het bestand.
Figuur 1: Filework menuscherm
zien. Zo nee, dan houdt FileWork er laat die twee puntjes niet als eerste be tra mogelijkheden kan aanbrengen. weer mee op, zo ja, dan verschijnt het standsnaam zien. Dat zou ook onlogisch Bestanden kopieren of zelfs verplaatsen menuscherm weer. zijn ... - waarmee dan bedoeld wordt dat het bestand niet alleen naar een andere dri Directory wisselen Gebruik ve of directory wordt gekopieerd maar dat het oorspronkelijke bestand ook Op de menu's verschijnen niet alleen de Om te gebruiken is FileWork erg pret weer netjes wordt opgeruimd - is een filenamen, maar ook de directories die tig, vooral als het programma voor de fluitje van een cent. Bestanden deleten, beschikbaar zijn. Dat kunt u zien, want snelheid eerst gecompileerd wordt. Het of zelfs groepen bestanden selecteren als u op een directory gaat staan met uw is probleemloos met Ouick-Basic om te om deze vervolgens in één keer te be file-cursor zal dat op de desbetreffende ~etten in een behoorlijk snel stukje ge handelen mag volgens ons ook geen pro regel worden gemeld. Ook een directo reedschap. Overigens, die gecompileer bleem zijn. ry kunt u met de spatiebalk selecteren, de versie zullen we op de bij dit nummer maar natuurlijk niet TYPE'n. behorende diskette zeker mee laten lo Eerlijk gezegd hopen we hier op de re FileWork geeft dan een waarschuwend pen, mocht u zelf geen OB bezitten. dactie een beetje dat de lezers met File beepje, en vraagt of u naar de gekozen Alleen, de mogelijkheden van FileWork Work gaan spelen. Dat men uitgaande directory wilt overstappen. Zo ja, dan zijn natuurlijk erg beperkt. Door de di van dit skelet-programma zelf de fanta verschijnen de bestanden in de nieuwe rectories heen bladeren en bestanden sie de vrij e loop zal laten en aller lei func directory keurig op uw menuscherm. op het scherm bekijken, dat is alles. Niet ties die men mist in andere gereed echt een gereedschapj e voor de echte schappen zal aanbrengen. We houden Iets om even op te letten is het bijzonde 'power-user'. ons aanbevolen voor een diskje met de re 'bestand', dat als eerste verschijnt op resultaten van de experimenteer-lust. ieder scherm, het bestand met de naam Doe Het Zelf! ' .. ' namelijk. Alleen, één verzoek. Wat u ook aan Fi Die twee punten staan in DOS-termen Dat hebben we echter expres zo gehou leWork veranderen wil, zorg ervoor dat voor de hogere directory, de directory den. FileWork is bij uitstek geschikt om wat u aanpast goed gedocumenteerd is die onmiddellijk boven de huidige staat zelf aan te gaan sleutelen. Het pro in de listing. Een programma zoals dit is in de boomstructuur van de schijf. Deze gramma is intern goed gedocumen in principe heel wel in staat om door een kiezen betekent dan ook dat u een ni teerd, met de nodige REM-regels. Fei foutje een hele directory uit te moorden, veau hoger gaat. telijk is FileWork, zoals hier afgedrukt, als er iets fout gaat. Zodra u FileWork Overigens, de root-directory, die op het een skelet-programma, waarin een bee gaat voorzien van extra's, zoals dele te laagste niveau staat vanuit DOS bezien, tje programmeur moeiteloos allerlei ex- commando's, wordt het een gevaarlijk
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 40-
._. ,_~ .;- __ ,.. ___ ü • ,; . zt'· -' ., [" co •. stukje gereedschap. Zonder afdoende Bestanden-Menu commentaar zullen wij onze harde schij ven er in ieder geval niet aan wagen! Het huidige pad is C:\ ALLDIR DAT ANSI SYS AUTOEXEC BAT BASIC COMMAND COM We zijn benieuwd, wat er aan varianten CONFIG SYS DISKMENU COM DISKMENU DAT DOS DUPE FURKl SCR FURK2 SCR HSG KEES KYOCERA op File W ork binnen zal komen de ko MARK US MATHIJS MIRROR BAK MIRROR FIL MITYCOM mende maanden. NORTON OMZET BAT PAT1 SCR PAT2 SCR PAT3 SCR PCBACKUP CFG PC BACK UP LOG PCF PCLINK PCT4 BAT PCTOOLS PCTOOLS4 PK361 POSTBUS PRGS Intern REFLEX ROBBERT SCDP BAT SIDEKICK START BAT TMP UTIL UP UPMl SCR UPM2 SCR UPM3 SCR UPM4 SCR UPM5 SCR UPM6 SCR UPM7 SCR Zoals al gezegd, File Work is vrij makke UPMB SCR UPM9 SCR XTALK ZIP ZOEKUIT lijk te doorgronden. De listing is ruim voorzien van commentaar. Een paar truuks willen we echter toch even toelichten, aangezien die nu juist MOMenteel geselecteerd: het zout in de pap zijn. Zo gebruikt Fi Gekozen bestand is een director~. Uilt u van director~ uijzigen (JIn) leWork DOS om de directory-informa Kies het geuenste bestand Met de cursor-toetsen. Met Pg Up en Pg Dn kunt u door tie bij elkaar te sprokkelen, aangezien een grote bestandenlijst bladeren. De spatiebalk selecteert het bestand. Basic zelf daar inderdaad niet toe in staat is. Het veranderen van directory De subroutine vanaf regel 1000 doet het zware werk, via de DOS-commando's informatie in staat. Voor het gemak la keken wordt of er mogelijk een directo DIR en SaRT, die middels SHELL ten we die teller vanaf 1 lopen, omdat ry gekozen is. Zo ja, dan wordt gevraagd worden aangeroepen in regel 1130. Ver element 0 immers dat pad bevat. of men inderdaad van directory wil wis volgens is het een eitje, even tellen hoe selen, zo nee, valt men terug in de hoofd veel regels directory-informatie we heb Ook de tweede subroutine is overzich lus. ben in de regels 1150 en 1160, om ver telijk te noemen. Het bestanden-menu volgens die informatie in een - vanaf regel 2000 - is tamelijk recht Behalve op de spatiebalk reageert File Basic-array in te lezen. lijnig geprogrammeerd. Work ook op de cursor-toetsen en aan Overigens wordt er hier meteen even verwanten, in de regel 2410-2430. gecheckt of we met de root te maken Men zal over het algemeen hier niet Als u deze bestudeert, bedenk u dan hebben, zie regel 1250, om te voorko hoeven in te grijpen, tenzij om de toet even dat een cursor-code op de PC uit men dat men straks in het menu de keu sen waarmee men in dit onderdeel keu twee bytes bestaat. ze ' .. ' te zien zou krijgen. zes kan maken aan te passen. Het hart van die keuzes is te vinden in regel 2400, Het voorloop-byte wordt in regel 2410 De pad-informatie - als we een diepe waar met de INKEY$-functie telkens gestript, waarna FileWork een simpele re directory bij de staart hebben - één toets wordt ingelezen. ON GOSUB gebruikt om eventuele ac wordt in het eerste element van het ar tie te ondernemen. ray DIR$O opgeslagen, de teller TDIR Als dit de spatiebalk is, dan gaan het bevat het aantal elementen waar zinnige programma verder op 2690, alwaar ge- Uitbreiden
Filework toont een bestand Extra commando's invoegen kan in principe op twee manieren. Zo zou men ervoor kunnen kiezen om - als er een maal een bestand gekozen is - een Inhoud van: HAARD4 A3B 431 1-B4-89 22:46 nieuw keuzescherm te laten verschijnen, lB ' HAARD4 met daarop de mogelijke acties met dat 2B ' MSX/MS-DOS COMputer Magazine KK3B-1B 3B' ingezonden door Nico Lubbers, Hengelo(G) bestand. Dat zou dan na regel 210 - de 4B ' menu-aanroep - moeten gebeuren. SB COLOR15,11,11:Z=RND(-TIME):SCREEN5:DEFINTA-Z:P=B 6B PSET(B,212):Y=21Z:A=1: B=8:C=B:P=1-P:SETPAGEP, 1-P:CLS:F ORD=lT02:FORX=CTOC+128S TEP6:COLOR=(15,RND(1)*8,RND(1)*2,B):Y=Y-RND(1)*3B*A+B:LINE-(X,Y):NEXT:A=-A:B=-B: Misschien is het echter fraaier om al in C=C+128:NEXT:LINE-(Z56,ZlZ),15:PAINT(128,211),15 de menu-lus meer keuzes toe te staan, in 7B A$=INKEY$:IF A$="" TH EN GOTO 6B ELSE COLOR 15,4,4:EHD welk geval regel 2400 voor uitbreiding in aanmerking zou komen.
Onze voorkeur zou echter uitgaan naar de eerste strategie. Het maakt het pro gramma weliswaar ietsje gebruikerson vriendelijker, maar houdt de Basic-lis ting wel zo overzichtelijk. En dat is bij dergelijke potentieel ge Druk een toets voor vervolg of ESC voor einde vaarlijke programma's eigenlijk wel een elS.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 41 - ilework (filework.a32) BLAD: 2 REGELS/PAG : 57
10 ' FILEWORK 415 20 ' 398 30 ' MSX/MS-DOS Computer Magazine 101 40 ' 400 50 ' voorbeeld van directory-gebruik in Basic: 477 60 ' alternatieve TYPE-opdracht 979 70 ' 403 100 ' initialisatie ********************************************************** 997 110 KEY OFF 268 120 DEFINT T 151 130 DIM DIR$(512) , meer mogen het er toch niet zijn op een nette disk 857 140 DEF FN CNTR$(DUMMY$)=SPACE$((80-LEN(DUMMY$))/2)+DUMMY$ 250 150 DEF FN JA(DUt+1Y$)=INSTR("JjYy ",DUt+1Y$) 763 160 ' hoofd lus ***************************************************************** . 498 170 ' 626 180' antw$ antwoord van gebruiker 145 190 ' 630 200 GOSUB 1000 ' lees directory 90 210 GOSUB 2000 ' geef menu 856 220 GOSUB 3000 ' print bestand 292 230 CLS: LOCATE 10,1: PRINT FN CNTR$("Nog een bestand (j/n)") 680 240 ANTW$ =INKEY$: IF ANTW$=" " THEN GOTO 240 232 250 IF FN JA(ANTW$) THEN GOTO 210 994 260 KEY ON: CLS 791 270 END 721 1000 ., directory-lees subroutine *********************************************** 628 1010 ' 878 1020 ' externe variabelen: 274 1030 ' na uitvoering: DIR$() bevat bestandsinformatie, op alfabet 627 1040 ' DIR$(0) bevat pad-informatie 723 1050 ' TDIR bevat aantal bestanden, telt vanaf 1 872 1060 I 893 1070 I interne variabelen: 219 1080 I DIR.$$$ tijdelijk bestand I 339 1090 I TEL teller I 100 1100 I I 877 1110 CLS: LOCATE 10,1: PRINT FN CNTR$("Disk-informatie wordt gelezen") I 296 1120 I eerst via SHELL en SORT directory door DOS in DIR.$$$ laten zetten 936 1130 SHELL"dirisort > dir.$$$" 502 1140 I aantal bestanden in DIR.$$$ tellen 665 1150 OPEN "dir.$$$" FOR INPUT AS #1: TEL=0 608 1160 IF EOF(l) THEN CLOSE ELSE TEL=TEL+1: LINE INPUT #1, DUMMY$: GOTO 1160 545- 1170 I teller initialiseren, overbodige regels uit DIR.$$$ skippen 611 1180 OPEN "dir.$$$" FOR INPUT AS #1: TDIR=TEL-6 541 1190 FOR TEL=l TO 6 ! 346 1200 LINE INPUT #1, DUMMY$ f 677 1210 I pad in element 0 zetten I 924 1220 IF INSTR(DUMMY$,IDirectory") THEN DIR$(0)=RIGHT$(DUMMY$,LEN(DUt+1Y$) - INST I R(DUMMY$, 11 11 )-1) 361 1230 NEXT TEL ' 125 1240 I is dit de root? zo ja, hogere dir ( .. ) skippen 839 1250 IF LEN(DIR$(0))=3 THEN LINE INPUT #1, DUMMY$: TDIR=TDIR-1 676 1260 I bestanden in array lezen 747 1270 FOR TEL=l TO TDIR 609 1280 LINE INPUT #1, DIR$(TEL) 182 1290 NEXT TEL 143 1300 I netjes afsluiten: bestand DIR.$$$ weer opruimen 276
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 42- filework (filework.a32) BLAD: 3 REGELS/PAG: 57
1310 CLOSE: KILL "dir.$$$" 66 1320 RETURN I van directory-lees subroutine , 262 2000 I presenteer bestanden-menu *********************************************** 203 2010 I 879 2020 I externe variabelen: 275 2030 I na uitvoering: TWIJS bevat pointer in DIR$() voor gekozen bestand 741 2040 I DIR$() directory-informatie 866 2050 I TDIR bevat aantal bestanden, telt vanaf 1 873 2060 I 894 2070 I interne variabelen: 220 2080 I TEL teller 98 2090' TSTART ondergrens schermpagina bestanden 696 2100' TEIND bovengrens schermpagina bestanden 649 2110 I TWIJS in de routine: wijzer+1 57 2120' TREGEL regelwijzer schermopbouw 840 2130' TKOLOM kolomwijzer schermopbouw 635 2140' TVLAG vlag op scherm opnieuw geschreven dient 706 2150' ANTW$ gebruikers invoer 573 2160' ANTW idem, ASCII-waarde ivm ON .. GOSUB 524 2170 ' 899 2180' initialisatie 482 2190 TSTART=0: TEIND=TDIR-1: TWIJS=0: IF TEIND>69 THEN TEIND=69 733 2200 ' schermopbouw 907 2210 CLS: PRINT FN CNTR$(IBestanden-menu"): PRINT 106 2220 PRINT "Het huidige pad is ";DIR$(0) 248 2230 LOCATE 23,1: PRINT "Kies het gewenste bestand met de cursor-toetsen. Met Pg Up en Pg On kunt u door een grote bestandenlijst bladeren. De spatiebalk select eert het bestand."; 406 2240 LOCATE 20,1: PRINT "Momenteel geselecteerd:" 35 2250 ' opbouw van een schermpagina 352 2260 FOR TEL=TSTART TO TEIND 354 2270 TREGEL=(5+(TEL-TSTART)\5) 206 2280 TKOLOM=(2+(TEL-TSTART)*14) MOD 70 296 2290 LOCATE TREGEL, TKOLOM 325 2300 PRINT LEFT$(DIR$(TEL+1),12) 676 2310 NEXT TEL 122 2320 TREGEL=(5+(TWIJS- TSTART)\5) 506 2330 TKOLOM=(1+(TWIJS-TSTART)*14) MOD 70 145 2340 ' naam momenteel gekozen bestand 205 2350 LOCATE 21,1: PRINT DIR$(TWIJS+l) 810 2360 ' cursor op scherm zetten . 857 2370 LOCATE TREGEL, TKOLOM: PRINT ">";: LOCATE TREGEL, TKOLOM+13: PRINT "<"; 111 2380 LOCATE TREGEL, TKOLOM: PRINT 11 ";: LOCATE TREGEL, TKOLOM+13: PRINT 11 "; 962 2390 I lezen en interpreteren cursor-besturings toetsen 263 2400 ANTW$=INKEY$: IF ANTW$=" " THEN TWIJS=TWIJS+1: GOTO 2680 ELSE IF LEN(ANTW$) <2 THEN GOTO 2370 605 2410 ANTW=ASC(RIGHT$(ANTW$,l)) 183 2420 ' spring naar diverse cursor-routines 363 2430 ON ANTW-70 GOSUB 2520, 2540, 2560, 3230, 2580, 3230, 2600, 3230, 2620, 2640 , 2660 673 2440 ' diverse pointers beteugelen 113 2450 IF TEIND>TDIR-1 TH EN TEIND=TDIR-1: TSTART=TEIND-69: IF TSTART<0 THEN TSTART =0 200 2460 IF TSTART<0 THEN TSTART=0: TEIND=TSTART+69: IF TEIND>TDIR-1 THEN TEIND=TDIR -1 20 2470 IF TWIJS
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 43- filework (filework.a32) BLAD: 4 REGELS/PAG: 57
2490 I eventueel scherm opnieuw opbouwen 110 2500 IF TVLAG=l THEN TVLAG=0: GOTO 2210 804 2510 GOTO 2320 821 2520 I home 148 2530 TSTART=0: TEIND=69: TWIJS=0: TVLAG=l: RETURN 360 2540 I cursor omhoog 978 2550 TWIJS=TWIJS-5: RETURN 881 2560 I page up 511 2570 TSTART=TSTART-70: TEIND=TEIND-70: TVLAG=l: RETURN 996 2580 I cursor links 927 2590 TWIJS=TWIJS-1: RETURN 821 2600 I cursor rechts 9 2610 TWIJS=TWIJS+1: RETURN 765 2620 I end 916 2630 TEIND=TDIR-1: TSTART=TDIR-70: TWIJS=TEIND: TVLAG=l: RETURN I 513 2640 I cursor omlaag ! 530 2650 TWIJS=TWIJS+5: RETURN 849 2660 I page down 823 2670 TSTART=TSTART+70: TEIND=TEIND+70: TVLAG=l: RETURN 890 2680 I bestand gekozen 110 2690 IF INSTR(DIR$(TWIJS), "
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 44-
-...... :-:. .-.: Getest: Supermind AT20, een snelheidsmonster
De ene MS-DOS machine is de andere niet. Dat mag je wel zeggen, met het huidige slachtof fer op de pijnbank. In deze wereld van PC's, XT's, en AT's is het soms al lastig om te bepalen wat welke machine nu precies te bieden heeft. Insteekkaarten maken de architectuur zo flexi bel als het maar kan, terwijl de kasten stuk voor stuk een High-Tech uitstraling hebben. Maar uiteindelijk is de prestatie van zo'n MS-DOS beestje toch alleen maar afhankelijk van het moe derbord, gecombineerd met de daarop in ROM ingebouwde BIOS. Zowat alle klonenbouwers betrekken die moederborden - en alle andere onderdelen - uit het Verre Oosten. Maar dat houdt nog lang niet in dat al die klonen dan ook hetzelfde presteren!
Met die verschillen in prestatie werden uit Delft. Een klonenbouwer die ons al bureau. De standaard-machine bevat we weer eens geconfronteerd toen we eerder opgevallen was, zie de test van behalve een snelle harde schijf, waarbij deze Supermind A T20 onder de loep hun Graduate XT 286 in MCM nummer men uit meerdere maten en soorten kan namen. De machine werd ons voor het 29. Was dat al een wat eigengereide be kiezen, een tweetal floppy-drives. Eén eerst even getoond op de PCM-show, nadering van de MS-DOS machine, het 5.25 drive en één 3.5 inch drive, met een afgelopen voorjaar. Tussen al het ge apparaat wat ze ons daar op de beurs respectievelijke capaciteit van 1.2 en weld op de beurs - en meteen achter toonden was nog wel wat opvallender. 1.44 Megabyte, om precies te zijn. De in de zoals altijd wel erg lawaaierige de normale configuratie ingebouwde WordPerfect-stand - stond een oude Snel Hercules-kaart completeert het geheel. bekende, namelijk Delphin Computers Niets nieuws onder de zon, op het eer Een AT, met een 80286 processor, in ste gezicht. Een fraaie en behoorlijk een fraaie towerkast. Zo'n kast dus die complete 286 machine, met een fraaie MS-DOS MACHINE GETEST op zijn smalle kant staat, hetgeen met kast erom heen. Zo zou men denken, een een stuk meer ruimte vrij laat op het totdat men het oude spreekwoord 'me-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 45- ' ...... , J
ten is weten' eens in de praktijk gaat data al heeft proberen te lezen. Het re re keer dat de processor het geheugen brengen. Dan echter blijkt de Super sultaat is voor de hand liggend: de zaak aanspreekt wordt doorlopen. Natuurlijk rnind A T20 een snelheidsmonster. En slaat over de kop. is dat een prima manier om een snelle wat voor een! Om nu een snelle machine te bouwen zal machine meteen een stuk trager te ma men altijd die kloksnelheid opdrijven. ken, maar dat mag de pret niet drukken. Problemen En dat stelt heel wat eisen aan de verde Op de specificaties staat dan dat de re onderdelen, want die moeten het computer een hoge snelheid heeft, uit Nu is dat op zich wel heel prettig, ware tempo wel bijhouden. Dat kan natuur gedrukt in MegaHertz, terwijl de vertra het niet dat veel van die supersnelle ma lijk wel, maar het houdt in dat er duur gende wait-states pas genoemd worden chines allerlei akelige problemen met dere oplossingen gekozen dienen te in de hele kleine lettertjes achterin de zich mee kunnen brengen. Of goud geld worden. gebruiksaanwijzing. moeten kosten, de keuze is aan de ko Onze Supermind A T20 nu werkt op per. Wat is namelijk het geval. De stan Geheugen maximaal 24 MegaHertz, hetgeen zon daard PC - of XT en AT - zijn ge der meer tot de topsnelheden behoort. bouwd om met een bepaald kloksnel Om even bij dat geheugen te blijven, dat Echter, dat kan zonder wait-states, het heid te werken. Alle interne operaties is in allerlei soorten en maten in de han geheugen houdt die snelheid zonder worden door een systeemklok op elkaar del. Daarbij geldt echter, hoe sneller, meer bij, hetgeen in de praktijk resul afgestemd, waarbij het van cruciaal be hoe duurder. Om de prijs van de uitein teert in één van de snelste 286-machines lang is dat allerlei zaken die kloksnel delijke machine te drukken willen vele die momenteel verkrijgbaar zijn. heid ook bij kunnen houden. Het is bij fabrikanten daar dan ook wel eens een Om dat resultaat te bereiken-heeft men voorbeeld zacht gezegd onhandig als truuk toepassen. Men kiest dan voor echter niet de duurste chips gebruikt, het geheugen trager is dan de processor, goedkopere chips, die de processor niet maar een technische truuk toegepast die zodat de data pas op de bus - de trans kunnen bijhouden. Om dat te maskeren interleave heet. Kort gezegd komt het er portweg tussen dat geheugen en de pro zal men vervolgens een 'wait-state' in op neer dat aansluitende geheugen cessor - verschijnen als de 80286 die bouwen, een soort wachtlusje dat iede- plaatsen in fysiek verschillende geheu-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 46- &
gen-chips zijn ondergebracht. Dat is op SI-S~steM InforMation, Uersion 4.BB, (C) Copr 1984-87, Peter Norton zich niet bijster ingewikkeld, een extra stukje adres-logica en de zaak is ge COMputer NaMe: IBM/PC-AT Operating S~steM: DOS 3.3B piept. De gevolgen zijn echter de moei Built-in BIOS dated: Frida~, Januar~ iS, 1988 te waard; als de processor een aantal ge Main Processor: Intel 8B28& Serial Ports: 2 heugenplaatsen na elkaar leest of Co-Processor: None Parallel Ports: 2 Uideo Displa~ Adapter: MonochroMe schrijft zullen die steeds om en om uit Current Uideo Mode: Text, 8B X 25 MonochroMe verschillende IC's. Daardoor kan men Auailable Disk Driues: 3, A: - C: met goedkopere - om precies te zijn 80 DOS reports &4B K-b~tes of MeMor~: nanoseconde - geheugenchips vol 144 K-b~tes used b~ DOS and resident prograMs staan en toch de volle snelheid halen. 49& K-b~tes auailable for application prograMs A search for actiue MeMor~ finds: &4B K-b~tes Main MeMor~ (at hex BBBBB-BABBB) Resultaat 32 K-b~tes displa~ MeMor~ (at hex BBBBB-BB8BB) l,B24 K-b~tes extended MeMor~ (at hex lBBBB-2BBBB) Door die oplossing biedt de Supermind COMputing Index (Cl), relatiue to IBM/XT: 27.3 veel snelheid voor relatief weinig geld. Disk Index (DI), relatiue to IBM/XT: 3.4 De snelheid is instelbaar, men kan kie zen uit 8, 16, 20 of 24 MegaHertz, maar PerforMance Index (PI), relatiue to IBM/XT: 19.3 in de praktijk was onze ervaring dat er Press an~ ke~ to continue ... geen enkele reden was om op minder dan 24 MHertz te werken, alles verliep Supermind A T20 Norton 's Slop 24 MHz vlekkeloos. De via een schakelaartje - of via de software - gekozen snelheid vertelde men ons dat de Harris 80286, kaart, een Hercules-achtige videokaart wordt overigens keurig aangegeven via het eigenlijke hart van de computer, op en een HD-controller. Stuk voor stuk een klein display'tje op de voorkant. snelheid wordt geselecteerd. Men test vrij bijzondere kaarten, die de snelheid Weliswaar kan dat uitleesvenster slechts na de productie welke chips wel of niet zonder problemen bijhouden. Bijvoor de waarden 8 en 24 aangeven, maar in tegen deze kloksnelheid zijn opgewas beeld, de van Western Digital chips de tussenliggende snelheden gescha sen. voorziene disk-controller omvat een keld worden die beide getallen met een stukje extra geheugen, dat als supersnel eigen ritme afgewisseld, waardoor men Uitbreidingen le cache - waarin een hele track van de probleemloos kan aflezen op welke harde schijf in één keer ingelezen kan kloksnelheid men bezig is. De Supermind AT20 is zoals alle MS worden - gebruikt wordt. Een erg cle Iets wat ons verbaasde was het feit dat DOS machines intern makkelijk uit te an kaartje, zonder jumpers of dip deze machine - die moeiteloos op 24 bouwen. Het moederbord kan tot 8 Mb switches, alleen de aansluitingen voor MHz draait - als de AT20 wordt aan geheugen herbergen, in LIM's. Een blik twee floppy- en twee HD-drives. Deze geboden. Navraag leerde ons dat de op het inwendige leerde ons dat er in kaart neemt een AT-slot in beslag. eventueel te plaatsen co-processor die principe acht uitbreidingskaarten ge De multi-I/O kaart - een acht-bits kloksnelheid niet bij kan houden, reden monteerd zouden kunnen worden, kaart die wel een AT-slot beslaat - om voor de bouwers om zich in de naamge waarvan twee van het XT-type en zes vat twee volledig bestukte RS232 poor ving een beperking op te leggen. Opval AT-stijl. Van die slots zijn er standaard ten, één 'ouderwetse' 25-pins en AT-stijl lend eerlijk, voor computerland! Ook slechts drie bezet, met een multi-I/O 9-pins. Verder: een printerpoort en een games-aansluiting. Een onverklaard Supermind AT20 Speed op 24 MHz probleem hierbij was dat Norton be weerde dat er twee printerpoorten in het systeem aanwezig zouden zijn. IBM COMPATIBLE PERFORMANCE ANAL~ZER De Hercules-kaart tenslotte neemt het ene makkelijk bereikbare XT-slot in be Cop~right (C) 198& Richard B. Johnson slag en heeft desgewenst een aansluiting voor een lichtpen. Checking MeMor~ block urite ticks: 29 cOMpared to IBM/PC 1741% Nu zou men zeggen, dat er met deze Checking register to MeMor~ ticks: 41 cOMpared to IBM/PC 1197% Checking MeMor~ to register ticks: 53 cOMpared to IBM/PC 924% kaarten aan boord er nog twee XT - en Checking register to register ticks: 45 cOMpared to IBM/PC 1224% drie AT-slots vrij zouden zijn. In princi Checking diuide b~ register ticks: 2B cOMpared to IBM/PC 25&B% pe helemaal waar, maar twee van die Checking diuide b~ MeMor~ ticks: 3B cOMpared to IBM/PC 2B13% Checking Multipl~ b~ register ticks: 22 cOMpared to IBM/PC 218&% slots zijn lastig te gebruiken, omdat ze Checking Multipl~ b~ MeMor~ ticks: 28 cOMpared to IBM/PC 1989% onder de voeding zitten. Praktisch Checking stack operations ticks: 45 cOMpared to IBM/PC 988% bruikbaar - zonder ingewikkelde ver Checking far JUMPS, far calls ticks: SB cOMpared to IBM/PC lB38% loopstukken - zijn er nog drie AT-type Total tiMe is: 3&3 clock ticks, (2B seconds) cOMpared to IBM/PC 142B% slots, waarvan er twee lange kaarten aankunnen. Een probleempje wat we ondervonden was aan de compacte bouw van deze A T20 te wijten: we kre gen namelijk een speciale video-kaart pas na enig overleg geplaatst. Deze kaart - van een A3-monitor - is name-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 47- lei andere zaken kiezen. Het instellen CORE Disk PerforMance Test PrograM Uersion 2.7 (C) Cop~right CORE International, Inc. 1986 van het aantal wait -states, voor bijvoor beeld alleen de AT -slots, is geen pro Seek TiMes Hard Disk 8 KBytes Read bleem. Oftewel, de A T20 laat zich voor 88+ Size : 42.8 MB Heads: 6 2848+ zo ongeveer iedere configuratie van 75 C~ls: 819 !il1 Sects: 17 1928 78 Data : 1836 KB HD8 TiMe: 4.1 secs 1792 kaarten en geheugen aanpassen. Of aan 65 Data Transfer Rate 447.9 KB .... sec 1664 wat trager - en dus goedkoper - 68 Average Seek TiMe 38.7 MS (819 1536 EMS-geheugen. 55 Track-Track Seek 13.8 MS c~ls) III1I11 1488 58 PerforMance Index 4.455 1288 45 1152 Conclusie 48 1824 35 896 768 Deze A T20 is een fraai voorbeeld van 648 wat een echt moderne 286-machine kan 512 inhouden. De snelheid is werkelijk voor !! lillllll! 384 256 treffelijk, de componenten zijn goed bij 128 elkaar gezocht. Hoewel de hele machi i! ~~1 8 Transfer Block Size: 51KB ne bestaat uit Taiwanese onderdelen - op het uit Hong Kong afkomstige video kaartje na - is de kwaliteit zonder meer goed. Mechanisch is het geheel sterk en compact gebouwd. De setup maakt het Supennind A T 20 Coretest op 24 MHz mogelijk om zo ongeveer iedere uitbrei lijk dubbel uitgevoerd, en kreeg prompt functietoetsen aan de bovenrand. Bo ding die men wil te plaatsen, zonder dat ruzie met de geheugen banken op het vendien, de voor geoefende typisten zo men daarvoor nu meteen de hele machi moederbord. Normaal gesproken vallen prettige voelnokjes op de F- en de J ne dient te vertragen als een of twee lange kaarten tussen die banken in, met toets ontbreken gelukkig niet. kaarten de hoogste kloksnelheid niet bij onze sandwich ging dat feest niet door. Ook opvallend is de stille werking van zouden benen. Het is echter geen ma Qua diskdrives kan het chassis er in de machine, toen we even een andere chine die men zelf even zal installeren. principe vier aan, er zijn een viertal dri machine die op dezelfde tafel stond no Diezelfde compacte bouw houdt in dat ve-kamers. Bovenaan treffen we de dig hadden - we noemen het merk het soms even puzzelen wordt, terwijl de ruimte voor een 3.5 inch drive aan, ver maar niet - leek het wel of er een stof setup-mogelijkheden - alleen al qua volgens twee plekken voor 5.25 drives en zuiger werd aangezet. De A T20 is bijna geheugen-indelingen - verwarrend uit tenslotte de uitsparing voor de harde fluisterstil. Andere prettige details zijn gebreid zijn. Laten installeren is de eni schijf. Een eventuele hoge harddisk is bijvoorbeeld de mogelijkheid om ook ge oplossing, de A T20 is geen knutsel geen probleem, maar dan wordt de - via het toetsenbord de kloksnelheid te bak voor de gevorderde hobbyist. meestal toch onbezette - ruimte voor wisselen, hetgeen vooral gewaardeerd De prijs/prestatie verhouding is prima, de onderste 5.25 drive door die HD in zal worden als men de machine niet op als men tenminste emplooi heeft voor beslag genomen. het bureau heeft staan. een dergelijk snelheidsmonster. Simpe le tekstverwerking doet deze machine Bediening BIOS-techniek geen recht, maar voor het zwaardere werk, zoals Desk Top Publishing of Aan de voorzijde vinden we een aan/uit Kortom, een snelle en prettig ontwor Computer Aided Design is het een pri knop, een reset-knopje en een turbo pen machine, waarbij men de onderde ma investering. Ook als netwerkserver schakelaar aan. Verder een slot voor het len goed op elkaar afgestemd heeft. En zou de A T20 goed tot zijn recht komen. keyboard en de nodige led'jes en dis dat geldt ook voor de truuks die men in play's. Zo wordt de snelheid getoond op de BIOS heeft uitgehaald. Deze AMI - Delphin Supermind AT20 een twee-cijferig display, dat echter niet American Megatrend Incorporated - Prijzen (exclusief BTW) allevier de klokfrequenties echt kan BIOS is zonder meer geavanceerd te Basisprijs met 20 Mb harde schijf 35/40 aangeven. De twee aan te geven waar noemen. Zo kan het geheugen boven de milliseconden en twee floppydrives, ex den - die door jumpertjes zijn inge DOS-grens, tussen 640Kb en 1024Kb, clusief geheugen: f 4200,- steld - bedragen 8 en 24 MHz, de twee als schaduw-geheugen gebruiken. In dat Geheugen per Mb: f 650,- uitersten van de schaal. De tussenlig schaduw-geheugen worden vervolgens Extra voor 40 Mb 40 milliseconde hard gende snelheden, 16 en 20 MHz, wor de ROM-routines geplaatst, die daar disk: f 400,- den aangegeven door de 8 en de 24 af te sneller te lezen zijn dan uit het normale Extra voor 40 Mb 28 milliseconde hard wisselen, het tempo geeft aan welke ROM. Ook het Hercules video-geheu disk: f 700,- snelheid er is gekozen. Ergens boeren gen kan in schaduw-RAM worden ge Hercules monitor: vanaf f 225,- bedrog, maar die display'tjes zijn eigen plaatst, wat een aardige snelheidswinst EGA kaart en monitor: f 1100, lijk bedoeld voor slechts twee snelhe opleveren kan. VEGA kaart (512 Kb, 16 bits) en moni den, en het werkt wel op die manier. De setup van deze BIOS kan heel wat tor: f 2000,- Het toetsenbord is van een opvallende meer dan de normale AT -setup, die we kwaliteit. Klein - handig op toch al op oudere machines gewend zijn. Tijd, Distributie: overvolle bureau's - en met een hele datum, diskdrives, dat soort zaken moet Mecacom Computersystemen duidelijke aanslag. Volledig AT natuur natuurlijk met de setup worden opgege Kerkstraat 15, 2611 GX Delft, lijk, met aparte cursor-toetsen en 12 ven. Maar daarnaast kan men ook aller- Tel.: 015-122853
MSX/MS'DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 48- Het rampenhoekje Als redactie van een compu terblad moet je je soms wel inhouden. Lang niet alle za ken die ons ter oren komen lenen zich zonder meer voor publicatie. Als het echt nieuws is, dan wel natuurlijk. Maar al die kleine en grote ongelukjes en blunders die in computerland nu eenmaal schering en inslag zijn, daar eens met de gegevens die Offline voor maar ietwat incourante - XT neerge kunnen we vaak niet over hem had verzameld - die vreemde zet. Eentje met een klok-kalender op naamsvermelding. Offline, tussen twee het moederbord, zodat hij bij het op schrijven. En dat is jammer. haakjes, is dat werkelijk prima pakket starten altijd meteen de juiste datum en van de Postbank waarmee Girotel-ge tijd had. Om het aparte chipje, dat die Ook jammer is dat ons tot nog toe bitter bruikers het thuisbankieren wel heel ge functie vervulde, ook van sap te voorzien weinig lezersinzendingen hebben be makkelijk wordt gemaakt. Zo worden als de machine uitstond zat er dan ook reikt, om ons rampenhoekje meer sjeu alle giro-mutaties keurig in een bestand een piepklein NiCad accu'tje op het te geven. Maar goed, we proberen het je bijgehouden, waar men naar hartelust moederbord gemonteerd. nog een keer. Voor dit nummer hebben mee kan spelen. Sorteren, selecteren, we nog wel genoeg rampen in voorraad, afdrukken, u noemt het maar. Jammer En zoals dat gaat met accu's, ook deze om weer eens aan te tonen dat de Wet genoeg voor onze MSX-Iezers is dat Of gaf na een tijdje de geest. Tijd voor een van Murphy geen hersenspinsel is. U fline alleen onder MS-DOS te gebrui nieuwe accu, dus. Een hele reeks win weet wel, die wet die stelt dat alles wat ken. kelbezoeken volgde, want zo'n cel had fout kan gaan ook fout zal gaan, en die men achter de verschillende toonban vooral in computerland gevreesd is. In dat kader - zoiets noemt men een ken nog nooit gezien. Uiteindelijk test, maar het vermoeden bestaat dat smeerde een verkoper het een wel pas Sint Stoffels het eigenlijk spelen is, gezien het feit dat send batterijtje aan, onder het motto een artikel over Offline nog steeds niet 'probeer het hier eens mee'. Bij het GEB in Amsterdam zullen ze bij verschenen is - kwam de hoofdredac het zien van deze naam vast nog wel teur in zijn prive-giro dus die naam Sint Dat had onze vriend niet moeten doen. kromme tenen krijgen. Daar hebben ze Stoffels tegen. De brief waarin het GEB Want die accu, die werd door de com namelijk in maart van dit jaar kans ge had getracht deze fout weer recht te zet puter natuurlijk ook opgeladen, als de zien een flinke serie van hun klanten zo ten was hem natuurlijk glad ontschoten. machine aan stond. En wat doet een bat te noemen. Blijkbaar was de computer En hoe gaat dat als je opeens vermoed terij, als je hem probeert op te laden? even blijven hangen - een volstrekte dat je een fmancieel oor wordt aange Juist ja, ontploffen. onmogelijkheid, maar we ontdekken naaid, je gaat proberen dat uit te zoe wel vaker dat er aperte nonsens wordt ken. Oftewel, in de klussenlijst die de Een fikse knal, midden in de nacht, was verkondigd als men een computerfout brave borst in SideKick bijhoudt ver dan ook het gevolg, tijdens een uit de wil verklaren. Overigens, het GEB zelf scheen de kreet 'GEB bellen, Sint Stof hand gelopen werksessie. volstond met het melden dat door een fels!' Wit weggetrokken en met bonzend hart fout een deel van de afrekeningen van opende onze held de motorkap - in die maand de verkeerde naam vermeld Aldus gebeurde. En de man van het derdaad, een wat oudere kast al. Om de. GEB legde uit wat er gebeurd was, dat daar de walmende resten van zijn batte Dat hebben ze ook keurig gezegd, in een er ook een brief verzonden was en dat rijtje aan te treffen, verspreid door het brief die waarschijnlijk naar alle GEB het echt - op die naam na - een goe interieur. klanten verzonden is. Maar hoe gaat de afrekening was. Wat alleen opviel Gelukkig was er geen echte schade, na dat, zo'n brief lees je en gooi je weg. Het . was de verschrikkelijk vermoeide toon goed schoonmaken functioneerde het ene oor in, het andere weer uit, hoewel waarop. Maar dat kunnen we ons wel in XT'tje weer. Alleen, tijd en datum moe je dat eigenlijk over een brief niet kan denken, want hoeveel klanten heeft het ten nog steeds met de hand gelijk gezet zeggen. Pas enkele maanden later ont GEB in Amsterdam wel niet? worden, want die accu blijft volstrekt in dekte onze hoofdredacteur - toen hij courant in Nederland. Ontploffing En de fraaie ontploffings-ster die de GRAPPEN EN GROLLEN Ook aardig was wat een ons bekende deksel aan de binnenkant siert heeft hij MET COMPUTERS programmeur laatst gebeurde. Hij had expres laten zitten, dat levert nog wel alweer een tijd geleden een fraaie - eens aardige gesprekken op.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 49- , '111'1111 gebruiken voor MSX hield Kouami het voor computer-types, een grandioze Operation Wolf wel voor gezien. Voortaan zou alles prestatie geleverd. Operation Wolf is weer in Japan gedaan worden, wat MSX voor 1988 uitgeroepen tot spel van het Zoals in het vorige nummer vermeld betreft. Zeker met de conversie van Tai jaar en was ook inderdaad het meest verraste Ocean me danig met hun sprot to's superhit Operation Wolf heeft Oce verkochte spel in het laatste kwartaal je nieuwe titels. Zeker het feit dat spe au, met alle verschillende conversies van dat jaar . len als Robocop en Operation Wolf, welke op andere computers grote hits zijn, nu opeens voor ons MSX-je lever baar waren geeft een grote voldoening. En bovendien, in het verleden heeft Ocean meer dan eens bewezen goede conversies te kunnen maken van amuse mentshal spellen. Niets voor niets heeft Ocean zeer vele Konami amusements hal hits mogen omzetten naar andere computerformaten (Commodore 64, Amiga, Atari ST, Spectrum). Daarbij denk ik aan onder andere Hypersports, Nemesis, Green Beret en Typhoon. Ui teraard, voorzover er MSX versies van waren werden deze door Konami zelf uitgebracht. De uitzondering hierop is WEC Le Mans waarvan ook de MSX versie door Ocean geproduceerd werd.
Wat betreft Green Beret - duidelijk één van ' de mindere MSX Konami ROM's - dient eerlijkheidshalve ver meld te worden dat de MSX versie in Engeland geprogrammeerd werd en vervolgens in Japan door Konami op ROM gezet werd. Dit is ook duidelijk in de kwaliteit te merken en na die eerste poging om Europese programmeurs te
SPELLEN GETEST VOOR MSX EN PC
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 50- Het was dan ook met spanning dat ik dy MSX versie laadde. De handleiding ver meldde netjes dat ik een poke in diende te tikken (Philips, dus -1,170) om het programma te kunnen laden op mijn machine. En alles werkte zoals hoorde.
In de amusementshallen trekt Opera tion Wolf grote belangstelling, wat niet alleen veroorzaakt wordt door het op de machine gemonteerde UZI machinege weer. Ook de uiterst goede speelbaar heid van het spel maakt Operation Wolf tot een geheide hit. In Operation Wolf word je als para trooper achter de vijandelijke linies ge dropt. De bedoeling is dat je krijgsge vangenen bevrijdt, in dat opzicht is het verhaal gelijk aan de Rambo spelen. Je moet je een weg banen/schieten door vijandelijk terrein, door de jungle, met voortdurend de vrees dat je zonder am munitie of granaten komt te zitten. Je kunt weliswaar ammunitie en granaten bij krijgen, maar deze moet je wel eerst met een raak schot zien te treffen wan de gebied. Zelfs ondergetekende, die Bediening: joystick & toetsenbord neer je ze ziet verschijnen. Ook rond toch heel wat gewend is op dit gebied, Prijs: f 35,00 rennend wild kan ammunitie laten val heeft hard moeten vechten en vele vuur len na een raak schot. In paniek geraak knopblaren later pas het tweede veld Binnenkort wordt ook de MS-DOS ver te burgers en Rode Kruis personeel mogen aanschouwen. sie leverbaar. Een exacte datum is ech dienen echter tot elke prijs met rust ge ter nog niet bekend. laten te worden. Ondanks dat is de MSX versie een goed spel. De sprites zijn groot en goed gede Het unieke aan Operation Wolf is de fInieerd en bewegen uiterst snel zonder NavyMoves manier waarop één en ander gestalte ge op te breken of irritant te flikkeren. In geven is. Je kijkt als het ware recht voor je gezichtsveld opduikende soldaten be Misschien kun je je het programma je uit en ziet soldaten etcetera voor je wegen vaak zo snel dat slechts vertrou 'Army Moves' van Ocean nog herinne langs rennen. Uiterst snel moetje beslis wen op je instinctieve reflexen je kan ren? Het Spaanse softwarehuis Dyna sen of je moet schieten of niet. Raak je helpen. Dat is dan ook het moment dat mic had dat programma voor het Engel per ongeluk een burger dan verschijnt de toetsenbord of joystick besturing je se softwarehuis Ocean ontwikkeld. An een ballonnetje 'No!' en verlies je le soms in de steek kan laten. dere programma's van de hand van vensenergie. Zeker in de amusements Dynamic zijn Basketmaster, Matchday halversie is de actie razendsnel en ui Operation Wolf kent zes niveau's met 2 en Game Over 1 & 2. terst soepel. een toenemende moeilijkheidsgraad. Gezien de bitter tegenvallende verko Bij de meeste conversies, met uitzonde De eerlijkheid gebiedt me te vermelden pen op MSX gebied in met name Enge ring van de Spectrum versie, is deze dat zelfs na vele uren spelen het me nog land zijn de laatste nieuwe titels voor speelbaarheid behouden. Uiteraard niet gelukt is het derde niveau te zien; MSX welke in Spanje ontwikkeld wer werd/wordt nergens een UZI meegele Operation Wolf is, nogmaals, ontzet den, niet meer in Engeland uitgebracht. verd, maar - zoals een Nederlands tend moeilijk! Gelukkig heeft Tattou Software Distri Amiga blad schreef: 'in de muis werd Waar Rambo 111 een zeker aspect van butie - 's Neerlands jongste software een goede vervanger gevonden' - over een advent ure heeft, in de te gebruiken distributeur - ingezien dat de Dynamic het algemeen werd de joystick of muis voorwerpen, is Operation Wolf een ac producten meer dan de moeite waard dermate goed benut dat het spel uiterst tiespel pur sang. In zijn soort is Opera zijn en is men deze producten exclusief speelbaar bleef. tion Wolf één van de betere spelen en voor Nederland gaan importeren. En De MSX versie lijdt in zekere zin aan een echte aanrader, ondanks de hierbo dat men dat niet half doet blijkt direct hetzelfde euvel als de Spectrum versie; ven genoemde besturingsproblemen. uit het feit dat men niet alleen de casset - de besturing via het toetsenbord is niet te maar ook de diskette versie voert. An optimaal en ook de joystick besturing Fabrikant: Ocean dere importeurs kunnen daar een voor schijnt af en toe wat stroef te verlopen. Importeur: HomeSoft beeld aan nemen! Dit gekoppeld aan het feit dat razend snel en accuraat richten een noodzaak Computer: MSX N avy Moves bouwt voort op het concept is, maakt een spel dat op zich al zeer Medium: cassette van Army Moves. Waar 'Army Moves' moeilijk is, tot een acties pel dat alleen RAM:64K gebaseerd was op de landmacht - jeeps weggelegd is voor de keien op het arca- Aantal spelers: 1 etcetera - moet je in 'Navy Moves' een
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 51- aantal maritieme missies uitvoeren. Uit om de bom te doen ontploffen. Dit deel Bediening: joystick & toetsenbord eindelijke opdracht is een U-5544 nu van het spel is ontzettend moeilijk. Om Prijzen cleaire onderzeeër te vernietigen. iets te kunnen doen moet je altijd con Cassette: f 34,90 'Navy Moves' bestaat uit twee delen. tact maken met de centrale computer Diskette: f 45,00 Beide delen zijn afzonderlijk te spelen, van de duikboot. Daartoe moetje inlog alhoewel je voor deel twee een 'pass gen op één van de vele terminals aan Computer: MS-DOS word' nodig hebt, dat je bij het voltooi boord. Medium: disk, zowel 5.25, als 3.5 inch en van deel één medegedeeld wordt. In Echter, om dit te kunnen doen heb je RAM: 512K dat eerste deel moetje de duikboot zien speciale codes nodig. Iedere officier aan DOS: 2.0 of later te bereiken, hetgeen weer onderver boord heeft zijn eigen code. Om deze te Graphics: nog niet bekend deeld is in drie subspellen. Je rubber verkrijgen moet je een officier neer Aantal spelers: 1 bootje heeft een zeer snelle motor en je schieten, hem 'op het lichaam doorzoe Bediening: joystick/toetsenbord kunt er forse sprongen over de golven ken' - om eens de officiële omschrij Prijs: f 89,90 mee maken. Dat moet je ook wel om de ving te gebruiken - en zo de code zien Er is een MS-DOS versie, op moment her en der rond drijvende USSEX-12 te vinden. Ware het echter maar zo sim van recenseren was deze echter niet be mijnen te ontwijken, een aanvaring met pel; de codewoorden kennen de nodige schikbaar. Gebaseerd op andere Dyna een USSEX-12 kost je gegarandeerd beperkingen qua waar en hoe ze ge mic MS-DOS producten (onder andere een leven. En in tegenstelling tot de bruikt kunnen worden. Zo kunje het co Game Over) lijkt het echter onwaar spreekwoordelijke kat heb je er niet zo dewoord van een marconist niet gebrui schijnlijk dat dit een tegenvaller zou veel. Het feit dat je kunt schieten helpt ken om een opdracht te verstrekken die zijn. Wat de MS-DOS versie betreft, kijk je in dit deel van het spel niet zoveel. aan de kapitein voorbehouden is. Je er eens naar, zeker wat betreft de grafi Perfecte timing is nodig om de woelige bent dus wel even bezig. sche uitwerking. Voor de spelinhoud baren te overleven. geldt hetzelfde als de hier besproken Heb je eenmaal de bom geplaatst, zijn MSX versie. Het tweede subspel speelt zich onder de motoren gestopt en deint de onder water af. Je moet de toegang tot de vij zeeër zachtjes aan het zeeoppervlak, andelijke basis onder water zien te vin dan is het spel bijna ten einde. Als laat PacLand den. Hier vind je een bathyscaaf - zo'n ste moet je de thuisbasis verwittigen dat 'diepzee-bol' - welke je nodig hebt om je in je taak geslaagd bent en dat ze de Onze trouwe vrind Pac Man blijft de ge de duikboot te vinden. Grootste pro bom radiografisch kunnen ontsteken. moederen bezig houden. Na de goedko bleem in dit onderdeel zijn de rond Vervolgens gaje naar de top van de con pe re-release van Pac Man (MSX Pac zwemmende haaien en duikers die je het troletoren en wacht op je collega's die je Man f 9,95; MS-DOS Pak-Bak f 19,95) lcven knap lastig maken. moctcn komen redden. ploft plots Paccie weer op de propvolle In subspel drie ga je in de bathyscaaf op burelen. Deze keer uitsluitend een MSX weg naar de onderzeeër. Althans, dat is 'Navy Moves' is een prima spel dat uit cassette en bovendien de conversie van het doel van dit deel. Je moet de vijan stekend uitgewerkt is, zeker qua speli een in Nederland weinig bekende Nam delijke basis zien te verlaten en in de nu dee. Alhoewel één en ander lijdt aan de co amusementshal kast: Pac Land. cleaire duikboot zien door te dringen. ondertussen fameuze Engelse één-spri Met name in Amerika en Engeland was Dit deel van het spel heb ik niet kunnen te ziekte - in de toekomst misschien de deze kast een groot succes, een goede voltooien, dus hoe je de duikboot moet Spaanse ziekte - is het geheel grafisch reden voor Grandslam Entertainment binnendringen 'through the exit door zeer goed uitgewerkt. Bewegingen zijn om de rechten voor de conversie te ko for remainders' is me volledig onduide vloeiend en sprite-collisie detectie pen. lijk. Ook de bijgeleverde handleiding - goed, alhoewel met name in het eerste slechts in de Engelse, Franse en Duitse subspel dit iets beter gekund had. Naar Pac Land wijkt af van het normale Pac taal - geeft hier geen uitsluitsel. Mis mijn gevoel ging ik iets te vaak te snel Man doolhof formaat. In feite is het eni schien de uitlaatklep van de vuilnisbak? dood. Maar dat kan persoonlijke frus ge dat Pac Land aan het Pac Man feno Yuk! In dit subspel krijg je de grootste tratie zijn. De omvang van het spel meen verbindt de naam Pac Man. In de problemen met levensgrote inktvissen maakt de, in vergelijking tot de huidige twee dimensionale Pac Land wereld en 12 meter lange, 1000 kilo wegende gi Japanse import ROM's, wat tegenval wandelt Paccie op zijn korte pootjes gantische alen. Moeilijk! lende graphics meer dan goed, zeker als door een landschap. Ook hier weer je dan nog eens het prijskaartje erbij wordt hij achtervolgt door de vier Voordeel van recensent zijn is dat de fir houdt. spookjes Inky, Blinky, Pinky en Clyde. ma Tattou me het codewoord voor het En deze keer schromen ze zelfs niet om tweede deel van het spel verstrekte. Dus Wat mij betreft mag Tattou meer van dit plaats te nemen in razendsnelle tanks of direct aan de slag in de onderzeeër. Hier soort zaken op de markt brengen. Aan laag over scherende vliegtuigen om Pac komt een adventure-element om de rader! cie onderuit te halen. hoek kijken. Je moet in de duikboot de nucleaire reactor zien te vinden, een Fabrikant: Dynamic Paccie moet zoveel mogelijk velden zon bom plaatsen en vervolgens het vege lijf Importeur: Tattou Software distributie der kleerscheuren door zien te komen. zien te redden. Om te kunnen ontsnap Wandelend van links naar rechts over pen moet je de onderzeeër tot stoppen Computer: MSX het scherm wordt hij achtervolgd en dwingen en naar het zeeoppervlak zien Medium: cassette/diskette dwarsgezeten door de vier heren. Extra te laveren, alwaar je een radiobood RAM:64K punten kunnen verzameld worden door schap kunt uitsturen naar de thuisbasis Aantal spelers: 1 af en toe opduikende kersjes op te pik-
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 52- a
ken. En gelukkig vind je ook her en der na 100 verschillende velden de tegels, is het cadeau een onaangename verras krachtpillen om de spookjes het leven waaruit de velden bestaan, omkleuren sing, zoals bijvoorbeeld wanneer je zuur te maken. Op zich is Pac Land een van blauw naar roze. Waar Pac Man dus looprichting omgekeerd wordt - links aardig spel. Een en ander ziet er gra moet happen, loopt Skweek over tegels. wordt rechts, en meer van dat soort ver fisch redelijk uit terwijl het geluid ook warring. niet al te slecht te noemen is. Echter, het Ook Skweek wordt lastig gevallen door Jazeker, het leven van een Skweek is niet gebruik van het fenomeen Pac Man vreemde - en gevaarlijke - stoethas simpel te noemen. schept toch wel degelijk verwachtingen pels, meer nog dan Paccie. Inktvissen welke niet bewaarheid worden. Het ver die inktbollen spugen, spoken, vuurbal Het is jammer dat Skweek!! uitsluitend slavende van de doolhof versies is afwe len etcetera maken hem het leven lastig. CGA ondersteunt. Dit programma ver zig; nogmaals, Pac Land is geen slecht Maar niet alleen dat, ook de velden be dient EGA! Ondanks dat valt er weinig spel maar ik verwachtte meer. Had het vatten de meest onverwachte verrassin te klagen, zelfs in CGA is één en ander spel een andere naam gedragen (en een gen. grafisch uitstekend, de bewegingen zijn andere hoofdpersoon gekregen) dan Tegels exploderen wanneer je erover - zeldzaam - vloeiend, de monsters was ik sneller tevreden geweest. Waar heen loopt, zodat Skweek, als je niet snel grafisch overtuigend; kortom, spelgenot bij me terecht verweten kan worden dat genoeg bent, in de vrije ruimte blijft han voldoende. Wat betreft de muziek en de ieder spel op zijn eigen merites bekeken gen: dat kost dus weer een leven. Of het geluidseffecten, deze· zijn uitstekend. moet worden. In dat geval krijgt Pac wapen dat je net gebruikt hebt om even Jammer genoeg produceert mijn AT Land als spel een dikke voldoende! Ghostbustertje te spelen blijkt de erach niet voldoende volume om alles even ter liggende, normaliter ondoorganke hoorbaar te maken. Maar daar staat ge Als echte Nederlander moet ik toch nog lijke blokken in blauwe tegels te veran lukkig tegenover dat, gezien het feit van wat te klagen hebben. En dat heb ik dus deren. Nog meer te belopen voordat je ontbrekende volume knoppen en niet ook! De perfect Nederlandse handlei naar het volgende niveau kunt! uitschakelbare muziek bij een hoop pro ding - zelfs de verpakking is Neder Want dat is uiteindelijk het doel in ieder gramma's me een hoop yllende bespaart lands - krijgt het voor elkaar om alle veld: naar het volgende niveau komen blijft. essentiële feiten te vergeten. De laadin binnen de gestelde tijdlimiet. Eén ding blijft me verbazen. Hoewel of structie is fout, die moet BLOAD Dit doel is op een aantal manieren te be ficieel Skweek!! niet op Hercules draait "CAS:",R zijn. Verder vergeten ze te reiken: is het programma wel op Hercules te ge vermelden dat er ook een joystick ge bruiken. In een enkel geval moet dan de bruikt kan worden en ze krijgen het zelfs - alle tegels belopen C.q. omkleuren, vertical hold van de monitor bijgesteld voor elkaar om niet even te zeggen hoe alhoewel sommige, grijze tegels niet worden. Het beeld is perfect, grafisch het spel gestart dient te worden. Welnu, omgekleurd kunnen worden maar uitstekend. Echter! Je kunt niet zien of research deed het volgende blijken: tij wel belopen dienen te worden. Ge een tegel al dan niet van kleur veranderd dens het titelscherm moetje met de RE zien het bovenstaande soms een uit is, dus het spel is volledig onspeelbaar TURN toets zogenaamd munten - 'cre zichtloze taak; op monochroom. Dit geldt ook voor dits' - inwerpen. Vervolgens kies je - een zestal monsters overhoop schie groene of amber schermen op een kleu door de 1 of 2 toets in te drukken of je ten; renkaart. Wees gewaarschuwd!! met 1 of2 spelers speelt. Daarna kan het - de vier beertjes bij elkaar zoeken; spel beginnen. Doet een importeur eens - de uitgang vinden. Skweek!! is weer eens zo'n programma echt z'n best door een volledig Neder dat echt leuk is; het idee is niet revolu landse verpakking en handleiding af te Die beertjes behoeven uitleg. Af en toe tionair, maar wel dermate goed uitge leveren, gaat hij de fout in op deze ma kunje bonuspunten verdienen of iets ex werkt dat zulks geen probleem mag zijn. nier! Jammer! tra's krijgen. Dit kunnen betere wapens De velden beginnen eenvoudig. In ieder zijn - standaard kan Skweek recht veld ontdek je c.q. leer je een aantal mo Fabrikant: Grandslam Entertainment vooruit schieten - zoals onder andere gelijkheden die in volgende velden ab Importeur: HomeSoft superlasers, 'freeze', waarmee tegen soluut nodig zijn om te overleven. De Computer: MSX standers bevroren kunnen worden, 'random' modus - velden door elkaar Medium: cassette 'baby Skweeks' (extra leven), hambur spelen - is dan ook bijna ondoenlijk. RAM:64K gers (8000 punten), de deur (uitgang,je De ervaring ontbreekt van de vorige vel Aantal spelers: 1/2 gaat naar het volgende niveau), tijdklok den, wat je in veld 84 moet doen zou je Bediening: joystick & toetsenbord ken (extra speltijd) of beertjes. Wan in veld 41 geleerd moeten hebben. Prijs: f 35,00 neer je vier verschillend gekleurde beer Grandioos spel! tjes verzameld hebt, krijg je vijf extra le Skweek!! heeft echter één nadeel, wat ik Pac Land is leverbaar voor de meeste vens en ga je naar het volgende niveau. aan den lijve ondervonden heb: het computerformaten met uitzondering Andere bonussen zijn ondermeer extra wordt vroeg in de morgen voordat je van MS-DOS. snelheid en vaste voet op ijstegels. J aze naar bed gaat. ker, ij stegels waarop je je bewegingen en richtingen niet onder controle hebt. En Wat mij betreft: Absolute Aanrader! Skweek!! wanneer je het speelveld afloopt/glijdt kost je dit een leven. Fabrikant: US Gold/Loriciel Skweek is een wollig, pluizig beestje dat Importeur: HomeSoft verre familie van Pac Man zou kunnen Tot slot vind je af en toe een prachtig Computer: MS-DOS zijn. Ook Skweek's leventje is rijkelijk verpakt cadeau op je pad. Echter, niet Medium: disk, twee 5.25 of één 3.5 inch gevuld met dwalen. Skweek moet in bij- altijd kan dit even goed uitpakken. Soms RAM: 512K
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32· september 1989 - 53- DOS: 3.0 of later Graphics: CGA Aantal spelers: 1/2 Bediening: joystick/toetsenbord Prijs: f 79,50
AshGuine2 Met AshGuine 2 hebben we een nieuwe MSX2 Mega ROM van het Japanse software huis T&E Soft Gazeker, van Hydlide III 4Mb MegaROM faam) on der handen. En, om meteen maar met de deur in huis te vallen, net als de vori ge producten - zoals de Hydlide reeks - hebben we weer te maken met gega randeerde kwaliteit.
AshGuine 2 is een kruising tussen de Hydlide's en Konarni's Knightmare, in die zin dat je dwalend door een land schap en gebouwen een aantal taken moet uitvoeren. Welke, dat vraag ik me ook nog steeds af, gezien de wat Japanse inslag van de zeker iets van een handleiding - en arcade element de overhand heeft. In handleiding. Maar goed, in grandioos liefst niet in dat gebrekkige HomeSoft - dat opzicht is zeker de vergelijking met MSX2 bovenaanzicht met Knightmare Engels, dat we soms in de producten van Knightmare te maken. achtige opbouw moet je het spel door die importeur aantreffen; gelukkig be Het adventure gedeelte is aanwezig wandelen. tert men daar zijn leven ietwat tegen doch diegenen die nadrukkelijk een ad Je bent de hoofdpersoon AshGuine, woordig. ventures pel wetlsen raad ik aan op zoek een duidelijk van een hagedis afstam te gaan naar Hydlide III. mend superwezen met lange staart en Ondanks deze ontbrekende handlei Voor die paar gulden meer hoef je dat forse armen. Uiteraard moet je je een ding is AshGuine 2 een gezonde toevoe niet te laten. Ook dat T &E Soft spel weg vechten met behulp van je zwaard, ging aan het gestaag groeiende assorti moet op dit moment in de winkels lig maar daarnaast schijn je ook nog een ment Japanse import ROM's. In dat op gen. forse hoeveelheid hulpmiddelen ter be zicht is hèt toetreden van HSH tot de schikking te hebben. MSX gemeente in Nederland toe te jui Aanrader!! chen. De prijs is jammer genoeg fors, 'Schijn' want hier komen we meteen op zelfs voor een 2Mb MegaROM en ho Fabrikant: T &E Soft het eerste en meest definitieve punt van ger dan we tot nog toe gewend zijn van Importeur: HSH kritiek. andere importeurs, met name als we de In AshGuine 2 treffen we een product à bijkomende kosten van het in Duitsland Computer: MSX2 la de beste Konami producten aan met bestellen even meerekenen. Het pro Medium: 2Mb MegaROM zeer veel m'ogelijkheden en, alhoewel er duct is echter goed genoeg om deze prijs RAM: 64k/128K VRAM wel wat Japans op het scherm verschijnt, te rechtvaardigen. Aantal spelers: 1 zeker uiterst speelbaar, ware het echter Bediening: joystick & toetsenbord niet dat er geen vertaalde handleiding Daarbij, AshGuine 2 maakt gebruik van Prijs: f 118,45 bijzit. Nu kan dat toeval zijn geweest bij de laatste MSX technologie, S-RAM en ons ene recensie-exemplaar - en dat de Panasonic FM Pana Amusements De door ons vermelde prijs van AshGui hoop ik - maar het haalt het spel wel cartridge - het is nu vrijwel zeker dat ne 2 is als volgt berekend: een beetje onderuit. Je kunt weliets op op moment van verschijnen van dit blad maken uit de Japanse handleiding, maar die FM Pana Amusements cartridge in HSH adverteert met dit product voor wat de diverse voorwerpen zoals laar de winkels zal liggen - alhoewel weder 87,68 Duitse Marken. Uitgaande van zen, capsules en dergelijke doen of mo om niet echt duidelijk is wat er mogelijk een wisselkoers van f 1,14 per mark gelijk maken, dat weet je niet. is. Eveneens is het mogelijk spelsituaties wordt dit f 99,96. "" op tape op te slaan en weer in te lezen. Bovendien zul je aan de postbode Alhoewel 'Life', 'Status' en 'Level' me Disk wordt jammer genoeg niet onder 18,5% BTW moeten betalen, wat het to duidelijk zijn, is me volledig onduidelijk steund. taal op f 118,45 brengt. wat het gegeven 'Suns' in het speelveld betekent. Uiteraard is dat met veel pro Met AshGuine 2 schaf je een perfect Volledigheidshalve zou je dan ook nog beren en opnieuw beginnen wel uit te spel aan, waarbij aangetekend moet de kosten voor de internationale post zoeken, maar toch! Wanneer ik zoveel worden dat, alhoewel het een kruising wissel waarmee je betaalt hebt moeten geld uitgeef voor een spel verwacht ik tussen arcade en adventure betreft, het bijtellen, zo'n 14 gulden.
MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 54- Transfer; ruwe bolster, blanke pit
Met Transfer krijgt u één van Alweer een oudje, trouwens, dat Trans De reden ligt hem in het feit dat ASCII onze eigen gereedschapjes fer. Jaren terug werd dit programma bestanden op cassette in blokken van in handen. Dit is namelijk hét door Markus The - onze machinetaal 256 bytes staan, ieder met hun eigen redacteur voor MSX - voor eigen ge he adertje. Voor Transfer ziet dat er uit programma om allerlei cas bruik ontwikkeld. Snel daarop namen alsof ieder blok een .tfzonderlijk be sette-spulletjes naar disk te we Transfer op in de redactionele tool stand is. Echter, ASCII-ftles op cassette verplaatsen. En voor ieder box, om allerlei inzendingen op cassette zijn redelijk zeldzaam, tenzij bij com een nu denkt dat we van ons zo makkelijk mogelijk op disk over te merciële spellen en dergelijke. We zei geloof gevallen zijn: neen, zetten. den al, Transfer is geen breekijzer. Transfer is geen breekijzer voor het krakersgilde. Spel Wat het doet Basic-lader len kraken kun je er absoluut Transfer doet één ding, namelijk casset De bij dit artikel afgedrukte listing is niet mee, tenzij die spellen te's lezen en de gevonden bestanden één weer eens een product van Datmak, ons op een hele gewone manier voor één inlezen en vervolgens op dis programma waarmee we allerlei niet op de band gezet zijn. kette wegschrijven. Daarbij geldt dat Basic programma's toch redelijk simpel Transfer vrij beperkt is in zijn mogelijk kunnen publiceren. Dit Basic-pro heden, het kan echt alleen maar stan gramma maakt, als u het opstart, auto daard MSX-bestanden aan. Gewone matisch een versie van Transfer aan, on huis, tuin en keuken machinetaal- en der de naam TRANSFER.COM. Dat Basic-programma's, dat is wat Transfer kan overigens alleen op een diskdrive, voor u kan overzetten. gezien de structuur die Datmak ge Dat doet het programma dan echter ook bruikt. Omdat Transfer - eenmaal als goed. In principe kent het twee manie .COM aangemaakt - echter een DOS ren van werken, namelijk automatisch of programma is lijkt dat nauwelijks een handmatig. Het verschil zit hem daarin nadeel te noemen, want zonder drive dat Transfer in de automatische mode kan men MSX-DOS - en dus Transfer zelf de hele tape afwerkt en daarbij zelf - niet gebruiken. bestandsnamen genereert voor het weg Om Transfer te gebruiken moet eerst de schrijven naar disk. In de handmatige Basic-lader foutloos worden overgeno mode leest dit omzettertje weliswaar de men. In dat laad-programma zit, per re bestanden in, maar wacht dan tot er gel, een checksum ingebouwd, waar middels het toetsenbord een naam door dat niet al te lastig mag zijn. Wie wordt opgegeven alvorens het ftle op de overigens al eens eerder een Datmak disk te schrijven. Wat ons betreft, die loader heeft ingetikt kan zich heel wat handmatige mode gebruiken we bijna werk besparen door deze eerst even te nooit. laden en vervolgens alleen de eigenlijke Het is overigens een .COM programma, data-regels in te tikken, vanaf regel met andere woorden, een machinetaal 1000. Als Transfer eenmaal foutloos op programma dat onder MSX-DOS moet disk staat - en de lader weigert ook worden geladen en gerund. maar te beginnen met het aanmaken van De reden is voor de hand liggend, want het uiteindelijke programma zolang er onder DOS is er nu eenmaal een stuk nog één foutje in de data zit - kunt u meer geheugen beschikbaar dan onder het opstarten. Eerst in MSX-DOS be Basic. Om ook langere programma's te ginnen en vervolgens het commando: kunnen overzetten is dat geheugen hard nodig. Transfer
Onmogelijkheden intikken. Het uitlegscherm verschijnt - gebaseerd op een breedte van 40 karak Transfer is redelijk simpel. Zo kan het ters. Mocht één en ander wat onlees alleen machinetaal- en gewone Basic baat overkomen, probeer het comman programma's aan. ASCII-bestanden do MODE 40 eens. U heeft nu de keuze zijn voor Transfer uit den boze, daar om Transfer handmatig of automatisch snapt het helemaal niets van. aan het werk te zetten, onze raad is: au Van een als ASCII gesaved Basic-pro tomatisch. Vervolgens kunt u rustig MSX TAPE TO DISK gramma maakt Transfer een hele reeks even een wandelingetje maken, bij een GEREEDSCHAPJE kleine bestandjes, waar u niets mee aan lange cassette vol programma's, maar kan vangen. als u weer terugkomt zullen al die pro-
MS)V'MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 55- gramma's keurig op de disk gezet zijn. Normaal gesproken neemt Transfer de naam die in de header op cassette staat over met als extensie #nn, waarbij nn een nummer is. Zo worden bestanden met dezelfde naam apart gehouden. Als de header niet leesbaar is wordt de standaard TRFILE.#nn genomen, meestal duidt dat op een poging om een ASCII file over te zetten, maar het kan ook een beschadigde Basic zijn. Ons advies: even kijken alvorens deze bestanden weg te gooien. Ook als de namen, zoals die op cassette staan niet op disk mogen - bijvoor beeld omdat er een teken zoals de punt in voorkomt - kiest het programma zijn eigen namen. Overigens, Transfer kan ook met een tweetal parameters worden opgestart, namelijk driveletter en be standsnaam. Oftewel:
Transfer B: Tape1 levert u de bestanden en programma's op de B-drive, met als namen TAPE1.#OO, TAPE1.#01 enzovoorts. de inderdaad wat oude doos! Het feit ker niet van weerhouden om dit handig Veel plezier met dit gereedschapje uit dat Transfer uit 1985 stamt mag u er ze- hulpje eens te proberen.
170 OPEN F1$ AS #1 LEN=l 164 10 REM BASIC-LOADER 0 180 FIELD #1,1 AS 1$ 81 20 REM 0 190 RESTOOE 194 30 REM Dit programma is gegenereerd d 200 PRINT: PRINT liAan het werk ..• " 197 oor datmak 0 210 READ F1$,RL,FL: N=0: NC=0 191 40 REM 0 220 READ A$: N=N+1: NC=NC+1: IF NMODR 50 REM Het bevat de DATA-weergave van L=0 THEN READ CR$ 85 het bestand transfer.cam 0 230 IF A$O"**" THEN LSET I$=CHR$(VAL 60 REM 0 (H&W+A$)): PUT #1: GOTO 290 143 70 RESTOOE: READ F1$,RL,FL: N=0: CK=0 240 READ A$: N=N+ 1: BT =VAL ( 11 &W +A$ ) : : NC=0: VL=0 22 IF NMODRL=0 THEN READ CR$ 176 80 CLS: WIDTH 37: PRINT "Deze Basic-l 250 READ A$: N=N+1: BV=VAL("&W+A$): ader maakt het bestand ofprogramma "; IF NMODRL=0 THEN READ CR$ 222 F1$;" aan." 26 260 FOO N1=1 TO BT 218 90 PRINT: PRINT "Dataregels worden ee 270 LSET I$=CHR$(BV): PUT #1 206 rst gecontroleerd": PRINT liEven gedul 280 NEXT NI: NC=NC+BT-1 228 d aub .... " 12 290 IF NC MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 56- transfer ruwe bolster blanke pit (trnsfr.asc) BLAD: 2 REGELS/PAG: 57 1030 DATA 32,D5,05,3A,5D,00,FE,20,28, E1,3A,E1,FB,E6,EF,32,E1,FB,3E,0D,DD2 8 08,11,D5,05,01,09,00,ED,B0,21,56,CC8 33 1320 DATA 32,F7,F3,37,C9,E5,FD,21,00, 1040 DATA 05,CD,10,02,3E,23,32,DE,05, 00,DD,21,El,00,CD,lC,00,E1,3E,00,DlB 25 21,FC,05,22,B3,03,CD,72,03,3A,B2,D03 233 1330 DATA 32,B2,03,E5,CD,BD,02,El,77, 1050 DATA 03,B7,28,71,3E,D3,CD,C7,01, 23,30,F7,22,B0,03,FD,21,00,00,DD,CF2 29 28,20,3E,EA,CD,C7,01,28,33,3E,D0,D58 140 1340 DATA 21,E7,00,CD,lC,00,C9,F5,3E, 1060 DATA CD,C7,01,28,42,CD,lA,02,3A, 01,32,D4,05,Fl,C9,FD,21,00,00,DD,D25 123 DE,05,FE,41,20,C7,21,FC,05,22,B3,D58 139 1350 DATA 21,9F,00,CD,lC,00,C9,**,05, 1070 DATA 03,18,D0,CD,D4,01,21,7A,05, 00,0C,0D,0A,0A,20,20,**,21,2A,0D,CCC 226 CD,10,02,3E,42,32,DE,05,21,FB,05,D07 241 1360 DATA 0A,20,20,2A,20,54,61,70,65, 1080 DATA 22,B3,03,3E,FF,77,23,18,B6, 2D,74,6F,2D,64,69,73,6B,20,74,72,CC6 62 CD,D4,01,21,97,05,CD,10,02,3E,41,D10 167 1370 DATA 61,6E,73,66,65,72,2D,75,74, 1090 DATA 32,DE,05,21,FC,05,22,B3,03, 69,6C,69,74,79,20,2A,0D,0A,20,20,CF4 161 18,A0,CD,D4,01,21,A2,05,CD,10,02,CDB 9 1380 DATA 2A,**,0C,20,54,52,41,4E,53, 1100 DATA 21,FB,05,3E,4D,32,DE,05,22, 46,45,52,**,0B,20,2A,0D,0A,20,20,C7C 44 B3,03,3E,FE,77,23,18,86,FB,C9,21,D66 22 1390 DATA 2A,20,42,79,20,4D,4F,42,5A, 1110 DATA FC,05,06,0A,4F,7E,B9,C0,23, 79,73,74,65,6D,73,20,69,6E,63,2E,D16 89 10,FA,C9,21,68,05,CD,10,02,21,06,D26 227 1400 DATA 2C,20,28,63,29,20,31,39,38, 1120 DATA 06,3E,24,32,0C,06,CD,10,02, 35,2E,20,2A,0D,0A,20,20,**,21,2A,C8E 69 21,06,06,11,D6,05,01,06,00,ED,B0,CA2 144 1410 DATA 0D,0A,0A,47,65,62,72,75,69, 1130 DATA 21,D6,05,7E,FE,20,20,03,3E, 6B,3A,20,54,52,41,4E,53,46,45,52,CD9 134 23,77,23,06,05,7E,FE,3F,20,03,3E,D26 83 1420 DATA 20,44,3A,6E,61,61,6D,20,28, 1140 DATA 23,77,23,10,F5,21,20,20,22, 44,3A,64,72,69,76,65,29,0D,0A,0A,CFA 32 DC,05,C9,D5,E5,Dl,0E,09,CD,05,00,CDl 215 1430 DATA 44,65,20,66,69,6C,65,6E,61, 1150 DATA Dl,C9,21,BF,05,3A,D4,05,B7, 61,6D,20,77,6F,72,64,74,20,6F,76,CEA 153 CC,10,02,21,E0,05,7E,3C,FE,3A,20,D54 23 1440 DATA 65,72,67,65,6E,6F,6D,65,6E, 1160 DATA 06,3E,30,77,2B,7E,3C,77,21, 20,76,61,6E,0D,0A,63,61,73,73,65,D24 167 D6,05,3E,24,32,El,05,CD,10,02,3A,D18 208 1450 DATA 74,74,65,2C,20,6D,65,74,20, 1170 DATA D4,05,B7,20,07,CD,A4,03,FE, 27,23,2E,2E,27,20,65,72,61,63,68,CAE 176 20,20,6A,11,80,00,0E,lA,CD,05,00,CF9 51 1460 DATA 74,65,72,20,6F,6D,0D,0A,6F, 1180 DATA 0E,16,11,D5,05,CD,05,00,B7, 76,65,72,73,63,68,72,69,6A,76,65,D13 211 20,43,ED,5B,B3,03,0E,lA,CD,05,00,D29 78 1470 DATA 6E,20,74,65,20,76,6F,6F,72, 1190 DATA 21,00,00,22,F5,05,22,F7,05, 6B,6F,6D,65,6E,2E,0D,0A,53,74,61,D77 114 22,F9,05,22,El,05,21,01,00,22,E3,C2E 64 1480 DATA 6E,64,61,61,72,64,6E,61,61, 1200 DATA 05,2A,B0,03,ED,5B,B3,03,37, 6D,20,69,73,20,54,52,46,49,4C,45,CB2 60 3F,ED,52,E5,11,D5,05,0E,26,CD,05,D57 163 1490 DATA 2E,23,30,30,2E,0D,0A,0A,44, 1210 DATA 00,Dl,37,3F,ED,52,F5,ll,D5, 72,75,6B,20,6F,70,20,43,54,52,4C,CEB 14 05,0E,10,CD,05,00,Fl,28,0E,21,AE,D2A 103 1500 DATA 2D,53,54,4F,50,20,6F,6D,20, 1220 DATA 05,CD,10,02,21,BF,05,CD,10, 74,65,20,73,74,6F,70,70,65,6E,2E,D04 66 02,18,95,21,87,05,CD,10,02,21,BB,C08 174 1510 DATA ·0D,0A,0A,41,75,74,6F,6D,61, 1230 DATA 05,CD,10,02,C9,3A,A4,FC,57, 74,69,73,63,68,20,73,61,76,65,6E,CFA 144 CD,44,03,D8,DB,A2,07,30,F7,06,lE,D66 216 1520 DATA 20,28,4A,2F,4E,29,20,3F,20, 1240 DATA 05,CA,3A,03,CD,44,03,D8,DB, 24,53,74,61,72,74,20,74,61,70,65,C93 12 A2,07,38,F3,lE,00,CD,27,03,41,CD,D62 145 · 1530 DATA 3A,20,**,03,2E,0D,0A,24,48, 1250 DATA 27,03,D8,78,81,DA,DE,02,BA, 65,61,64,65,72,20,67,65,76,6F,6E,CCB 240 38,F3,2E,08,CD,0B,03,FE,04,3F,38,DAI 198 1540 DATA 64,65,6E,3A,20,24,20,28,43, 1260 DATA 45,FE,02,3F,CB,lA,79,0F,D4, 2D,62,61,73,69,63,29,0D,0A,24,0D,CDA 164 2B,03,CD,27,03,2D,C2,ED,02,CD,44,DC2 254 1550 DATA 0A,46,69,6C,65,20,67,65,73, 1270 DATA 03,7A,C9,3A,A5,FC,47,0E,00, 61,76,65,64,2E,24,20,28,41,73,63,C9B 209 DB,A2,AB,F2,lF,03,7B,2F,5F,0C,10,DCC 70 1560 DATA 69,69,29,0D,0A,24,20,28,4D, 1280 DATA F4,79,C9,**,04,00,10,EC,79, 2D,43,6F,64,65,29,0D,0A,24,0D,0A,D4E 87 C9,CD,44,03,D8,0E,00,0C,28,0A,DB,D39 223 1570 DATA 44,69,73,6B,20,65,72,72,6F, 1290 DATA A2,AB,F2,2D,03,7B,2F,5F,C9, 72,21,0D,0A,0A,24,53,50,41,54,49,CB3 210 0D,F5,3E,01,32,B2,03,Fl,37,C9,DB,DA3 95 1580 DATA 45,20,6F,6D,20,74,65,20,73, 1300 DATA AA,E6,F0,F6,07,D3,AA,DB,A9, 61,76,65,6E,3A,20,24,00,00,54,52,C82 44 E6,10,C0,DB,AA,3D,D3,AA,DB,A9,E6,E16 42 1590 DATA 46,49,4C,45,20,20,23,30,30, 1310 DATA 02,C0,E5,2A,F8,F3,22,FA,F3, **,lC,00,FF,00,00,937 215 MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 57- .Nederlands Eerste Algemene Bulletin Board System Een BBS of een Bulletin Board System wordt ook wel electronisch prikbord ge noemd. Op zo'n prikbord kunnen nieuws en berichten van algemene of specifieke aard staan, maar vaak kan er ook privé-post worden uitge wisseld. De leden van het systeem hebben dan een postvakje waar hun post blijft wachten tot deze wordt op gepikt. Behalve berichten be vat een BBS meestal ook al lerlei programma's. Om deze foutloos over te halen staan er een aantal transfer-proto collen ter beschikking. Een modern BBS verzorgt verder pakket aan om het verschijnsel eens wat herschreven in de taal C. Verleden jaar vaak nog enige andere dien beter te leren kennen. Dat modem april werden er een snelle 20 Mhz 386- sten als het versturen van werkte echter volgens de Bell-norm en computer aangeschaft met 4MB RAM een fax of een telex. De mo het pakketje was gemaakt om met een geheugen en een ESDI-schijf met een frequentie van 60 Hz te werken. Er kon capaciteit 320Mb. deme tijd, meneer ... dus enkel met de VS gebeld worden. Een iets minder snelle 16 Mhz AT en de Toendertijd waren de tarieven met de oude XT worden ingezet voor pro Het BBS waar de MCM redactie sinds andere kant van de oceaan nog hoger grammaontwikkeling en het afhandelen enige tijd gebruik van maakt om onder dan nu, dus liep de hobby aardig in de van de Fido-mail. ling te communiceren is NEABBS, Ne papieren. Fido, ter verduidelijking, is een netwerk derlands Eerste Algemene Bulletin van BBS'en dat onderling allerlei be Board System. Tot algemene tevreden Met een Atari 800, een 64K machine, en richten uitwisseld, waardoor een bood heid, mogen we wel zeggen. Veel artike een WS2000 modem werd zo goed als schap wereldwijd verspreid kan wor len worden tegenwoordig via de tele het ging een eigen BBS gebouwd. De den. foon aangeleverd op de redactie, terwijl opzet bleek al gauw ontoereikend. Op het postsysteem werkelijk ideaal is voor floppies van 180K moesten al de pro De verbindingen worden in stand ge alle niet echt urgente communicatie. grammatuur en de berichten staan. De houden door 16 autodetect Multi 5-mo NEABBS vervult voor de MCM-redac Atari werd vervangen door een Apple dems. Deze passen zich automatisch tie een belangrijke rol. En niet alleen He. Inmiddels had Max contact gekre aan de snelheid van de gebruiker aan. voor ons: dit BBS is de laatste twee jaar gen met een whizzkid uit de buurt, Ri De snelheden 2400, 1200 en 300 bps explosief gegroeid. We zijn de systeem chard Ronteltap, die hem hielp bij het worden ondersteund. Ook de split bau operator Max Keizer, de baas van het omzetten van de programmatuur. drate 1200/75 is mogelijk, maar met een spul, eens gaan opzoeken. specifiek Videotex modem kan men niet Nog geen jaar later was de tijd rijp voor terecht. Voor de UU CP service staan er Geschiedenis een echte Pc. De letter 'A' in NEABBS, nog twee razendsnelle 12000 bps mo die eerder Atari en Apple had betekent, dems ter beschikking. Max raakte in 1983 geïnteresseerd in stond vanaf dat moment voor Alge Bulletin Board Systemen. Hij schafte meen. Het systeem had toen maar liefst Op het moment heeft NEABBS dertien zich uit de VS een modem en een BBS- twee lijnen. inkomende lijnen. Voor eind 1989 staan er 18 lijnen gepland op een nieuw cen In 1987 werd er overgestapt op het be trale-nummer, waarnaar langzaam COMMUNICATIE VIA BBS, sturingssysteem Xenix, een multi-user wordt overgeschakeld. De totale capa IDEAAL VOOR IEDEREEN systeem. De oorspronkelijke, zelf in Ba citeit kan uiteindelijk 200 lijnen gaan be sic geschreven, programmatuur werd dragen. MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 58- Borden NEABBS bestaat uit een groot aantal borden. In elk bord kunnen berichten of U bent nu in ALGEMEEN:DIR bestanden staan. Omdat er veel borden NaaM Lengte DatuM OMschrijving Trefuoord zijn, zijn deze georganiseerd in een 1989. KAL 12512 17-19-88 NEABBS kalender 1989 KALENDER 1GBIT.TXT 1974 15-12-85 Over kOMMunikatie gesproken INFO boomstructuur. Als men het commando 2KOERS87.ARC 84992 25-92-89 Koersen 87 enkele hoofdfondsen dbase 2 BEURS Bord intikt, krijgt men de borden in het 2METER.TXT 4953 19-98-87 see scanner. doe INFO hoofdmenu te zien. De opdracht Dir 4METER.TXT 4823 19-98-87 see scanner. doe INFO geeft alle files op het bord waar u op dat 4US.ARC 22272 99-99-88 Nep virussen (leuke geintjes) LEUK 5METER.TXT 2653 19-98-87 see scanner. doe INFO moment bent. 6593.TXT 114424-11-87 instructieset 6593 ! INFO ABBREU.TXT 1616 17-19-88 Uitdrukkingen voor prof. prograMMeurs LEUK Standaard komt men na het inloggen in ABC.TXT 6471 18-12-85 Recensie ABC-File Erik de R. SOFTUARE AMERICAN.TLF 1992 31-95-87 Aansluiten ModeMs Met Rll aansluiting INFO het bord Algemeen terecht. Hierin ARC.HLP 898 25-97-87 Korte uitleg van ARC INFO staan algemene berichten en verhalen. AZTEC.TXT 1975231-12-85 Aztec ... "The deadl!j tOMbe!" SOFTUARE We treffen hier onder meer alle scherp BBSCOM.REU 5494 97-19-87 BOOK OF PERSONAL COMPUTER COMMUNICAT. BOEKBESP BBSLIJST.A94 16233 92-94-89 BBS lijst April '89 (ARC file) BBSNRS zinnige exposés van VPRO's Cor Galis B8SLIJST.APR 17997 92-94-89 BBS lijst april '89 BBSNRS aan. Andere borden in het hoofdmenu BESTSELL.TXT 4736 17-19-88 Hoe schrijf Je een Best Seller? LEUK zijn onder meer: Natuurlijk over milieu BIOSENSO.TXT 2598 15-12-85 Nieuue sensoren INFO en het Wereld Natuurfonds, Educatief over leerzame computer-onderwerpen en Recreatie voor spelletjes en - on vermijdelijk - sex. 'L' voor Lees of 'Z' voor Zend. Voor Ge hervat worden op het punt van afbreken Vanuit de hoofdborden kan men soms sprek moet echter 'ges' ingetoetst wor en hoeft niet het hele bestand opnieuw doorgaan naar een vervolg-bord. In het den, omdat er anders verwarring met worden verstuurd. Men heeft natuurlijk bord Recreatie bijvoorbeeld kan men het commando Gebruikers, dat een wel een goed communicatie-pakket no kiezen voor bord FS, waar van alles en overzicht van de gebruikers geeft, zou dig dat dit protocol ondersteunt. nog wat over flight simulators te lezen is. kunnen optreden. Wie de precieze syn Een bijzonder bord is News. In News tax of alle mogelijke parameters van een Verder treft men berichten uit Usenet aan. Dit commando wil weten kan hulp inroepen is een gigantisch Amerikaans BBS, waar met 'Help < commando> '. Met Alias kan men binnen NEABBS NEABBS een deel van over neemt. Het onder een andere naam werken. Deze bord BPS geeft het meest recente Het versturen van post is wellicht de schuilnaam kan ook gebruikt worden nieuws van de BBS Press Service Inc. nuttigste faciliteit van een BBS. De NE om sneller in te loggen. Met Data kunt ABBS commando's hiervoor zijn Lees u uw persoonlijke gegevens als adres of Een bepaald bord is altijd via de boom en Zend. Hiermee haalt men berichten het type computer waar u mee werkt structuur te bereiken, maar door in de op of verstuurt men post. Deze op veranderen. Via dit commando kan men opdracht de volledige naam van het drachten kennen een aantal parame ook te kennen geven dat men liever in bord in te geven, komt men direct in het ters. Lees P geeft de privé-post, Lees het Engels werkt. gewenste bord terecht. Dit is handig als < trefwoord> geeft alle berichten De NEABBS instructies zullen vanaf men zijn weg eenmaal in NEABBS heeft waarin het trefwoord voorkomt. Ook op dat moment dan in het Engels verschij gevonden. datum of berichtnummer zijn berichten nen. Met deze opdracht is ook aan te ge te selecteren. ven dat men van de semafoondienst ge Aan het begin van elke sessie wordt men bruik wenst te maken, die - tegen be verwelkomd met een aforisme of een na Bij Zend heeft men de keus uit Lokaal, taling - u per semafoon bericht stuurt denkertje. Het moeten er ontzettend Fido, Telex, Fax en UUCP. Als er voor wanneer er post voor u in NEABBS is veel zijn, want we zijn dezelfde nog niet Lokaal gekozen is wordt men vervol aangekomen. Binnenkort wordt deze tweemaal tegengekomen. Als er per gens gevraagd of het een algemeen of service uitgebreid met een kiesmelder. soonlijke post is krijgt men hiervan mel privé bericht betreft en of er meerdere ding. Soms wordt men verzocht aan een aangeschrevenen zijn. Staat het bericht Gesprek vraag~en gesprek aan met één enquête deel te nemen. Zo werd er kort al klaar dan kan dit meteen ge-upload of meer gebrui.;:ers op de andere lijnen. geleden gevraagd naar de interesse in worden. Anders kan dit alsnog ingetikt Via het toetsenbord kan er dan een een wekdienst. Men zou dan door een worden met een regel-editor. Zo'n lo rechtstreeks gesprek gevoerd worden. lieftallige NEABBS-dame uit bed ge kaal bericht - binnen NEABBS - beld kunnen worden ... blijft 31 dagen staan. Met Regels geeft men aantal regels per scherm op. Standaard zijn dit er 22. Commando's Heel handig is dat men bij een bericht Daarna verschijnt de prompt 'Verder een bestand mee kan sturen. Program (J/n/ns)'. De hoofdletter is de default Er staan de gebruiker zo'n 40 comman ma's kunnen via verschillende protocol suggestie, de meest gebruikelijke keuze. do's ter beschikking om NEABBS te in len worden verstuurd. We noemen Ker Deze hoeft dus niet altijd 'J' te zijn, zo strueren. De meeste hebben een simpe mit, X-modem, Y-modem en het nieu als in ons voorbeeld. le syntax en kunnen afgekort worden tot we Z-modem. Met dit laatste protocol Als men het. aantal regels op '0' zet, zal de kortst mogelijke lengte. Zo volstaat kan een afgebroken overdracht weer de prompt niet meer verschijnen. Deze MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 59- respectievelijk 5 minuten en een uur een volgende poging gedaan. "LEES Het in stand houden en uitbreiden van een BBS kost een aardige duit. De dien instelling is nuttig als men flinke lappen kent het tarief. Omgekeerd kan NE sten zijn dan ook niet gratis. Als men tekst binnenhaalt, die men dan later op ABSS ook telexen ontvangen. volwaardig lid wil worden van NEABBS zijn gemak wil doorlezen. dan dient men een voorschot te storten. Kiest men voor berichttype 'X' dan Het lidmaatschap gaat in op het mo Met View kan de inhoud van archive-fi wordt een bericht als fax verstuurd. Zo ment dat de overboeking binnen is. les bekeken worden. Veel bestanden in als bij een telefoonverbinding moet men De computer trekt - voorlopig nog - NEABBS zijn namelijk gecomprimeerd hier landnummer, kengetal - areacode 6 cent per minuut van het budget af voor in een archive-fIle. Dit bespaart niet al voor de VS - en abonneenummer op de tijd dat men met NEABBS verbon leen ruimte op disk, maar het scheelt geven. Er wordt elk uur gescanned op den is en van de gewone faciliteiten ge ook transmissie-tijd bij het up-of in- en uitgaande faxen. Een binnengeko bruik maakt. Dit is zeker niet duur voor downloaden. men Fax wordt in een archive-fIle gezet. een BBS dat een dergelijk service-pak Commando Deur geeft toegang tot een Is deze fax-fIle gedownload dan kan ket biedt. Voor faxen en telexen gelden bord met spelen. Naast enkele arcade deze met een speciaal programma uit ex:tra tarieven, al naar gelang de bestem spelen en een schaakspel vindt men hier het bord IBM bekeken worden. Hier mmg. ook een kookboek. voor is een Hercules of EGA-kaart no Op het moment zijn er 4700 leden, waar dig. van ongeveer 25 procent zakelijke ge In het bord Bulletin is van alle over NE bruiker is. Dit percentage neemt de laat ABBS zelf aan te treffen, zoals nieuwe NEABBS is aangesloten op Fidonet. ste tijd sterk toe. Max heeft de indruk plannen en enkele statistische gegevens. Via Echomail worden openbare berich dat veel zakelijke gebruikers Memocom We lezen hier bijvoorbeeld dat over de ten verstuurd, via Netmail privé-berich - de prijzige berichtendienst van de maand april NEABBS 10929 keer ge ten. De openbare berichten zijn te lezen PTT - inruilen voor NEABBS. beld is, waarbij de gemiddelde verbin in de borden die beginnen met Echo. dingstijd 8 minuut bedroeg. Tussen ne Vanuit zo'n Echo-bord is een bericht te Introducees mogen 10 maal maximaal gen en tien uur 's avonds blijkt het sys versturen dat zich over het hele Fidonet 15 minuten per dag - bij elkaar is dat teem het drukst bezet. verspreidt. Kosten 15 cent per bericht. toch zo'n tweeënhalf uur - gratis in NEABBS grasduinen. De toegang voor In NEABBS is ruimte voor besloten UUCP staat voor 'Unix to Unix CoPy'. de kijkers is overigens wel beperkt. Er groepen. This is een bord voor hackers; Dit is een netwerk voor Unix systemen. zijn bijvoorbeeld maar weinig bestan Idee is een bord voor verkopers, die Om via NEABBS een UUCP bericht te den die zij kunnen downloaden. Om te ideeën over marketing en sales promo versturen kiest men bij zend voor de op voorkomen dat de rekeningen tot astro tion willen uitwisselen. Een berichtje tie 'U'. Site en gebruikersnaam moeten nomische hoogten oplopen, is de sys naar de cosysop van zo'n bord zal vaak bekend zijn, NEABBS zorgt voor het teemtijd voor de leden beperkt tot 120 voldoende zijn om toegang te krijgen. pad. minuten per dag. Andere diensten De laatste aanwinst is dat men zich kan Toekomst laten waarschuwen als er een locaal be Kiest men bij het zenden van een bericht richt, fax of telex binnen is gekomen. Voor de nabije toekomst heeft NE voor 'T' dan kan dit als telex worden ver Een voice-synthesizer zal u dan melden ABBS grootse plannen. De belangrijk zonden. Land-, net-, abonneenummer dat er post is. Er is op te geven op wel ste ontwikkeling is wellicht de toetre en naamgever moeten bekend zijn. NE ke uren er gebeld mag worden. Bij 'in ding tot Datanet. Daarmee staat de toe ABBS controleert de gegevens en bere- gesprek' of 'geen gehoor' wordt er na gang tot E-mail systemen als AT&T en MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 60- M • Compuserve open. De investering brengt echter met zich mee dat het ta rief 7 cent zal gaan bedragen. Een en U bent nu in ALGEMEEH:HELP * quête onder de leden heeft uitgewezen dat 72 procent hiermee accoord gaat. *Helpfile 6 april 1989 Er is hulp beschikbaar voor de volgende cOMMando's: Datanet berekent het tarief naar het aantal blokken van 64 tekens. Voor Ne ALIAS BBSHRS BEUDIR BEUGEB BEU POST BORD BULLETIH derland is zo'n verbinding niet interes DATA DEUR DIR DOUHLOAD EHQUETE GEBRUIKERS GESPREK HELP LEES HUMMERS POST PRIUS RtGEbS SELECT sant en komt men zelfs veel duurder uit STATUS STOP SI/SOP TOEGAHG UPLOAD UIEU UACHTUOORD dan het normale telefoon-net. ZEHD Uerder is er hulp over de volgende onderuerpen: Voor verbinding met buitenlandse data banken is Datanet daarentegen wel ARCHIUE ECHOMAIL FAX FIDOHET LIDMAATSCH HEUS SEMAFOOH voordelig. Een verbinding met de VS is TELEX UUADRES UUCP ZMODEM al snel een factor vijf goedkoper. Tik HELP [coMMando] OM Meer te ueten te kOMen over een bepaald COMMando. Het ligt in de bedoeling eind juli 5 CD !! Begin Met HELP IHLEIDIHG. !! ROM spelers te hebben. Op één daar Uilt u de hele help-file in een keer naar u toehalen. tik dan: HELP * van zal men een acht -talig woordenboek aan treffen. Op een ander zo'n duizend Public Domain programma's. Ook de zakelijke gebruiker wordt op zijn - of haar - wenken bediend. Be halve het laatste nieuws van persbureau Een andere wens is 'Forwarding'. Met De time-out bedraagt 90 seconden. Als Reuter, staan ook het 'online'-nieuws deze faciliteit zendt men - op de manier er binnen die tijd geen signaal meer bij van het ANP en 'online' beurskoersen waarop informatie-mappen door een NEABBS is binnengekomen wordt de op stapel. bedrijf circuleren - een bericht door verbinding verbroken. Met name in het naar de volgende lezer op de lijst, al of begin kan dit wel eens wat kort blijken Tot slot niet voorzien van commentaar. als men zijn communicatie-programma Nog zo'n professioneel tintje zou de nog voor NEABBS moet instellen. Toch Hoe goed NEABBS ons ook bevalt, er 'aangetekende post' zijn. Oftewel, zodra is die keuze vanuit het standpunt van de blijft toch nog wel iets te wensen. Zo zou iemand een bericht inderdaad leest geregelde gebruiker juist wel prettig, de mogelijkheid om groepspost te ver stuurt het systeem een ontvangstbeves het voorkomt maar dat er telefoontijd sturen ons bijzonder goed uitkomen. tiging retour naar de afzender. Allemaal wordt vermorst. Bovendien, als een lijn Met één opdracht zou dan een van te vo zaken die we uit bepaalde andere pure per ongeluk verbroken wordt, er bestaat ren geselecteerde groep aangeschreven postbus-systemen kennen. geen risico dat men de volgende dag kunnen worden, bijvoorbeeld de voltal Maar deze kritiek is eigenlijk alleen als moet ontdekken dat de NEABBS-teller lige redactie, zonder dat de post naar elk opbouwend bedoeld. Eerlijk, de redac heeft doorgelopen. lid afzonderlijk verstuurd hoeft te wor tie zou NEABBS niet meer kunnen mis den. sen. NEABBS is 24 uur per dag bereikbaar. De 'dataflow' instellingen zijn 8 data bits, geen pariteit en 1 stopbit. Eventu 8. Een nieuue HEABBS dienstverlening. eel kan er op 7 bits en even pariteit ge werkt worden, maar dan kunnen er geen 9.* DATAHET. Uitslag enquete en kostenplaatje programma-flles worden verstuurd. 10. Als u zelf een BBS uilt beginnen .... 11. Bord IDEE! Uoor Marketing Mensen. 12. Status rapport APRIL 1989 13. DISCLAII1ER. HUMMer? ([EHTER] = verder): 12 Verdere informatie: Aantal telefoonlijnen: 13 Periode van: 01-04-89 01:03:42 Nederlands Eerste Algemene Bulletin tot: 30-04-89 23:59:12 Board System Totale tijd beschikbaar : 29 dagen. 22 uur. 55 Min. 39 sec. Totale tijd in gebruik : 65 dagen. 1 uur. 12 Min. 2 sec. % 217.15 Telefoon: 020-5733533 (nieuw) of 020- Totaal aantal bellers 19929 717666 (oud) GeMiddelde logintijd/gebruiker 8 Min. 34 sec. Postbus 7458 Totaal aantal 300 baud bellers 331 % 3.92 1007 JL Amsterdam Totaal aantal 1299 baud bellers 5417 % 49.56 Totaal aantal 2499 baud bellers 5181 % 47.49 Wie eerst per gewone spraaklijn meer informatie wil, ook dat ondersteunt NE ABBS via telefoon 020-6647383. MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 61- Gezocht: MSX diskdrive 31/2", niet Voor MSX-2 een prog. voor het bij te duur. Tel.: 04103-1165 vraag naar houden en opvolgen van de resulta Stefan. ten van een biljardclub, met printer I/O'tjes van tussenstanden onz. Tel.: 015- Wie kan mij helpen om mijn SONY 203516 I/O'tjes zijn kleine advertenties voor particu 700 uittebreiden naar 256K of meer, kl. mon.. Tel.: 05495-2602 vraag MSX-2 met in!!;ebouwde 3,5 drive lieren. Als u iets zoekt, of juist iets kwijt wilt, naar Jan. tegen een redelijke pijs. Tel.: 04104- 74015 in Schijndel (na 18.00 uur. op computer-gebied, plaats dan een I/O'tje. Wie kan mij cope's geven van Ne Willard). Gebruik daarvoor de antwoordkaart uit dit menis 2. Tel.: 02230-38107. Kontakt gez. met 256K disk gebr. vi blad. I/O'tjes zijn gratis voor abonnees, ande Tekenprogramma in screen7, te kers, MSX-2'ers. Tel.: 04160-34936 vens gezocht: geheugenuitbreiding. (vragen naar Marcel, na 18.00 uur). ren betalen voor deze service slechts f 5,-. Tel.; 030-734942 vraag naar Ernst. De redactie behoudt zich het recht voor Gezocht MSX-1 tape-users, mo Contact gezocht met MSX-2 256K dem, tijdschriften, hardware, boe I/O'tjes ionder opgaaf van redenen te weige gebruikers in geheel Nederland. R ken, etc. Ruud Menken, Zuidhoek Stalenburg, Hillegondastraat 2b, 92c, 3082 PN, Rotterdam ren. Gezien de omvang van het illegale copië Rotterdam, tel.: 010-4223171. ren zullen alle aanbiedingen van software Gevraagd MSX printer PHILLIPS Leden voor MSX-2 club iedere NMS1431 of NMS1436. Tel.: 040- ook als dit samen met hardware gebeurt - maand veel nieuwe programma 's op 533172. worden geweigerd. disk en een clubblad. Tel.: 01827- 2272. Leden voor een MSX MSX MSX Slechts zelfgeschreven programma's mogen MSX club in Nederland. Contact gezocht met MSX-2 256K Bel: 01827-2272 en vraag even naar tegen een niet-commerciële prijs worden freaks en heel Nederland. Wing To, Arjan. Er zijn veel clubdagen. aangeboden. Roodborstlaan 51, 6951 HG, Die ren. tel.: 08330-22494. Kontakt met MSX disk-gebruikers. Ook andere commerciële advertenties wor Tel.: 020-903382. Contact met MSX-2 disk gebruikers den geweigerd, evenals I/O'tjes met een (liefst 128K). TJ. Oubrie, Ringlaan Kontakt gezocht met MSX2 -met postbus- of antwoord-nummer. 27,4511 HD, Breskens. disk gebruikers mbt.devpac 80 en rf assembler omg. Utrecht. tel.: 030- Vermeld altijd uw volledige adres op de ant PHILIPS MSX-2 type, NMS 8255 899814 en vraag naar Jeroen. me~ muis en bijbehorend software. woordkaart, ook al wilt u slechts met uw tele tel.. 078-171367. NMS8245 of NMS8250 evt. memo foonnummer in deze rubriek worden opgeno ry mapper 256K Tel.: 01686-3224. Het grote MSX peeks, pokes en vragen naar Edwin en bellen na men. truuks boek deel!. Erna ter Welle, 18.00 uur tel.: 05486-14009. Wie wil King's Valley 2 velden rui Contact gezocht met MSX-2. Edwin len (disk). Tel.: 040-621767 en vraag AANWIJZINGEN VOOR INZENDERS Wage, Schoollaan 7, 9097 SP, Blij nar Marc. dam. Schrijf alleen binnen het aangegeven kader en vermeld Gezocht: MSX-l tape users, mo daarin telefoon of adres. Alles wat buiten het kader valt Gezocht: contact met MSX-2 gebr. dem, tijdschriften, hardware, boe wordt niet opgenomen. Vul het formulier vakje voor vak door geheel Nederland. Tevens zo ken, etc. Ruud menken, Zuidhoek veel mogelijk tips voor Ping adv. 92c, 3082 PN, Rotterdam. je in. Laat een vakje open (spatie) tussen de woorden laat Tel.: 070-237573 .. alleen een vakje leeg als daar ook echt een spatie moet Prg oie werken met S.C.C. + super Voor hobby BBS modem (ook man, the man of steel. Wie kan mij staan. Maak duidelijk onderscheid in hoofd- en kleine let 2400). Def of sloop incomplete Pc. helpen. Tel.: 04116-74412. (Data ters. Vergeet geen leestekens zoals punten en komma's. Aanb. tot 20.00. Spraak na 20.00 uur bank). modem dem 300/1200 baud. Tel.: 015-131477. Ik zoek: Assembler, MSX2, disk INPUT MSX-2 met min. 128K liefst met kl. 3.5", liefst dev pac of rf; incl. hand monitor en dubbelz. diskdrive en Wanted: contact with MSX-2 disk leiding. Tel.: 030-899814 en vraag Diskdrive VG0010, interface, kabel. muis. tel.: 04782-571 vraag naar users from anycountry. Write to: E. naar Jeroen. Tel.: 08334-75684. Ward. Dierckx, Finlandstraat 5, 5950 KH, Oostburg, Nederland. Een monitor voor MSX2 128KB. AMIGA-500 tegen een redelijke Kl. monitor om te ruilen tegen mijn Voor een redelijke prijs. prijs of ruilen voor MSX-2 PH 8250. PHILIPS 63 cm. kl. tv. Tel.: 05146- Contact met AMIGA gebruikers. Tel.: 08891-75265. (Emmanuel). Tel.: 02230-23443. 1841. Tevens gezocht Klaverjasprogram ma voor AMIGA Tel.: 05759-4060 Contact gezocht met MSX2 diskge Kontakt met MSX (128K) of PC Iemand die het geheugen van mijn vraag naar Martijn. bruikers. Tel.: 08334-72567 en vrag XT-gebruikers (CGA of hercules). SONY HBF700P wil uitbreiden tot naar Marc. W. Neirinck, Oude, Heirbaan 44, 1 MB. M. Kruit, tel.: 010-451600. Contact met MSX-2 diskgebrui 89804, Deinze, Belgie. kers. Tel.: 053-334272 na 17.00 uur Konmtakt gezocht met PC-gebrui Ervaren piloten voor Elite, Ik ben (Marcel). kers. Bij voorkeur in de omgeving 512 KB ram uitbreiding voor een deadly, fugetive, in Galaxy 8, heb 3 Wageningen. Tel.: 08370-10376. AMIGA500 (met klok), Martijn, na missies en 150000 credits. Tel.: 040- Keyboard voor musicmodule PHI ]7,00 uur. Tel.: 02286-1542. 538368. LIPS. LeI2P<:rs J.L., Kellenerstraat Programma om SONY plotter 164, 6042 XI<, Roermond. printer te besturen met PHILIPS Ruilen 8250, VS0080, NMS 1431, 45 Contact met MSX-2 disk gebruikers NMS8250. Tel.: 010-4262319. disks, cass. rec., 2 joysticks i.z.g.s. en in omg. Harkerna (Friesland). Te koop gevr. NMS-1205 evt. met in org. verpakking, tegen AMIGA Tel.: 05124-1354 vraag naar Her NMS-1150 keyboard. Bellen na Printer settings om PHILIPS 0030 Tel.: 01830-25846 man. 19.00. Tel.: 01650-52976. printer op PC aan te sluiten en via Word Perfect. Tel.: 010-4262319. IBM-achtige printer voor MS-DOS A'dam-tel zoekt leden voor haar systeem voor max. f 600,--. BBS. Gratis 1200n5 baud. Online MCMnr.l t/m 10. tel.: 05948-723 en LEZERS Tel.: 070-466303 vragen naar Jos, van 22.30 uur tot 6.00 uur. Tel.: 020- vraag naar Michiel.. ADVERTENTIES s.v.p. na 18.30 uur. 366558 .. Ik zoek contact met MSX2 gebrui MSX EN MS-DOS Contact gezocht met ATARI-ST kontakt met MSX-1 en MSX-2 disk kers. Tel.: 071-317668 en bel na gebruikers. Tel.: 05750-19229. gebruikers. Tel.: 020-903382. 18.00 uur. MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 62- Kontakt met MSX2 disk gebrui PHILlPS MUSIC MODULE tegen OUTPUT Sanyo-datarec. en 5 games (cas), kers. Ik ben online op zaterdag en een redelijke prijs. Tel.: 070-800454 MCM 1028, gids, MSX info en 8 zondag van 20.00 tot 23.00 en vraag naar Hugo. Ruilen mijn PTC print 6 t/m 25 + 9 boeken f 200,-. Tel.: 05960- uur.l200n5band. Tel.: 05957-1670 maal MSX info tegenb MCM or.l. 26972(1an). (Jos). Contact met mede-MSX2 disk ge wil ook evt. nr.l kopen. Jan v. Fes bruikers. R Bouwhuis, Snijders sem, tel.: 01881-2813. MT-Telcom modem ong. 10 mnd. Bits-Stop zoekt leden voor haar plaat 193,7328 VI(, Apeldoorn. gar. f 95,-. MSX1. Tel.: 05980-99352 88S. 1200n5 band. Online za. en MSX en modem? Log dan eens in vragen naar Kristiaan. zo. van 20.00 tot 23.00 uur. tel.: Voor MSX2-8250. Zoek en prog. bij BBS philotel. 24 uur per dag be 05957-1670. Ook comp. en rock om de resul. v.e. biljardclub bij te reikbaar op tel.: 02990-42221. Philips Matrix printer VW0020 info. Tel.: 05957-1670. houden en te printen. Event. opna voor maar f 200,- ! Tel.: 02155- me in Mag.MSX. Tel.: 015-203516. MSX 2e drive met diskettes ook los 22529. Ik woon in Soest. Contact gezocht met MSX hobbyis p.n.o.t.k. Tel.: 010-4120594 vragen ten in Utrecht. Tel.: 030-734942 en NB. Wie heeft de nr. 1-6,9 & 21 over naar Claudio. Ex. voor HEI: BI en 12 '86 en '87 en vraag naar Ernst. tevens het fote en wil die verkopen tegen een rede '88.f55,-. "JSlenANIW.. " 'H'.Jan, peeks pokes truuks boek deel. lijke prijs. Tel.: 01892-15594 en Een prog. om uw amiga MS-DOS tel.: 020-841420. vraag naar Jaco. compatible te maken pro n.o.t.k., BEL NU UNZ!! Viditel databank tel.: 010-4120594 vragen naar Clau Nieuwe pc monitor (Philips), mo 24 uur per dag online met o.a. uitge Gezocht tips voor PQ2 en mannun dio. nogroo~ groen en een geOlus mou breide hackerrubriek. Tel.: 038- ter ny tegen tips voor alle Sierre se. Tel.. 02940-11073. 536018. spellen. Tel.: 04104-74582 en vraag Diskdrive 3,5 sony HBD50 f 375,-. naar Eric. Tel.: 051-132836. Thermische printer-star STX80 Wie weet waar de Outron-kloon incl. MSX-kaoel. Prijs f 85,-. Mad Rider te koop is? (MSX2 me Contact met MSX diskers. Enkel MSX-2 NMS8220VY -0010 drive, Tel.: 03402-38131. garom). Tel.: 08334-73567 en vraag schriftelijk. J.L. ~ppers, Kellener data-recorder, div. toebehoren naar Mark. straat 164, 6042 Xl(, Roermond f 900,-. Tel.: 08340-2609. General electric matrix printer f 300,- . Tel.: 035-40291. Gevraagd: Printer voor MSX2 Yowanted: boy or girl who likes rap VG8020 + VU0010 en VYOOll en comp. J.B. Stikvoors, tel.: 071- and has a MSX2(dubz.). Write to dat. rec. D6450 en 2 joysticks, boe Sony HB201P MSX 1 comp. en licht 892090. D.J Yo-Ris, Einderstraat Ic, 6414 ken, epI. in een koop f 1000,-. defkt. dat. rec., in doos en in goede NG, Heerlen. Tel.: 01808-1571. staat. f 30,-. Tel.: 03484-1952 (Je Info. o.d. grafische kemalroutines roen). v.d. comm. (16 en schema geh. uit Een goedwerkende COMMODO Sony HB-201P, HBD-50 en philips gebreiding). K. Buitenkamp, Dot RE, drive. Ruilen tegen software, VW0030, D6450 en diverse boeken Sanyo MSXl monitor kleur, prin terbloem 96, 1441 TP, Purmerend. MSX comp., plotter, 2 recorders. f 1000,-. Tel.: 020-433948 na 19.00 ter, therm. data recorder, boeken. Tel.: 08306-43035 .. uur. f 700,-. Tel.: 02991-3360 NMS8245NG8235 (voor max. • f 700,--). Tel.: 01646-14146 (na 15 Cat track bali, de goedkoopste wint! NMS 8250 (MSX2) VW030 printer. LOl-cursus MSX basic f 100,-. juli). Uit reageerdatum 1 maand na ver Tevens originele cartridges. Tel.: 070-946585 schijning van dit blad. Tel.: 05486- Tel.: 02286-1542 (Martijn). Gevraagd: PHILlPS MSX-printer. 16635. MSX2 NMS8280 en k1.mon., data NMS1431 of 1436. Na 18.00 uur bel Philips VY -0011 disk-drive f 400,-. rec., joystick, oa. desktoppubl., len naar tel.: 023-331072. MSX2 NMS 8245 of 8250 voor een Tel.: 01828-19649 na 18.00 uur. f 3000,-. Tel.: 053-359415 tussen redelijke prijs. tel.: 02942-3813 en 18.00 en 19.00 uur. Gezocht, MSX gebruikers die van vraag naar Ronaid. MSX2 NMS 8245, printer NMS mij een 16KRAM geheugenuitbrei 1431, muis, div. tijdschriften MSX2 NMS8250 met scherm ding willen kopen voor f 50,-- . Diskdrive, interface voor 8220 voor (MCM, etc.) software (Ease,etc.), VS0040, printer NMS 1431, muis Tel.: 02977-22388, bel na 18.00 uur max. f 350,--. Tel.: 05708-2396. games, boeken en tv. Tel.: 05939- NMS1140, recorder NMS 1515. Het en vraag naar Marc. 207. geheel in draagrek f 1500,-. Goede ANCONA 80 kl. monitor en Tel.: 04763-1528 MSX2 spellen fr. van mn.lft. (12) al tips voor USAS. Tel.: 05146-1841 MSX28245 (o.i.d) met kleine moni leen DBLZDG diskgebruikers en vraag naar Bobby. tor liefst goedkoop. Tel.: 02240- MSX pokes, peeks en truuks, boek omg. Zutphen. Tel.: 05750-19123. 96364 vraag naar Niels. 2. Tel.: 08360-28086. (Rogier). Rui vraag naar Sander. Tips voorpg2. Ik heb o.a. 5g-1,2,3 en len deel!. Larry 2. Tel.: 04125-4890 en vraag Philips computer MSX 8235,11/2 j. Contact met MSX2 gebruikers door naar Arjan. oud met handleiding en stofhoes VW GWbasic progr. tot 40 maal heel Nederland liefst 256KRam. prijs f 550,-. Tel.: 070-935275. sneller. In exe-file geplaatst f 25, Bel.: 02992-1534 en vraag naar Jan. Wie heeft voor mij stempels en ka W.Neirinck, oude heirbaan 44, raktersets e.d. voor Dynamic Pu NMS1205 MSX-music module 1 9804, Deinze (Belgie). 512K uitbreiding voor een AMIGA blisher? Tel.: 02155-22529 en vraag keer gebruikt f 100,-. Tel.: 01725- 500 met klok. Tel.: 02286-1542 en naar Jan Cees. 71225 merk philips. MSX-CP met monitor, printer, vraag naar Martijn. printerinterface van Comodore of Kontakt met MSX2 disk gebr. door MSX2 NMS8250 en 2 joysticks en Atari met boeken, casseterec. Een MSX2 cont. in het buitenland geheel Nederland. Tel.: 05750- kl.tv., 20 disk, boeken samen Tel.: 04950-35719. of België. Tel.: 058-153609. 19229. f 1750,- zonder tv. f 1200,- ong. 7 mnd. Tel.: 040-5184143 alleen na Pjilips MSX2 VG8235, philips mo Gevraagd: SONY 700p ofPHILIPS Zoek-defecte-insteek-modul-512KB 17.00 uur. nitor BM7552, boeken z.g.a.n. sa 8245/8250 met 256k geheugen inge -wil-wel-betalen.-Tel.: 023-354929. men f 1100,-. Tel.: 020-417575. bouwd i.z.g.s. Tel.: 08360-23129. Sony HB201P MSX comp. met da Tegen een redelijke prijs. Gezocht: (ex) Enterprise gebrui tarec., printer philips VW0030 en MSX2 NMS 8245, printer NMS kers voor info./documentie. veel boeken vr.pr. alles f 1000,-. 1431, kleurenmonitor VS0080, joy Contact met MSX disk gebruikers Tel.: 01185-1864. Vraag naarThejo. Tel.: 02990-42398. stick, 30 disks, boeken, f 1995,-. over heel Nederland. Bel naar Tel.: 08338-52133. Frank. Tel.: 01646-12475. I'd Iike to correspond with Ameri Olivetti PUO printer-plo.~ter ~ent. can computer freaks(all computer par.aansl. f 50,-, M.DljkhuIZen, Sony HB-75P, datarec.(Sanyo), Contact met MSX2 diskgebruikers types), Donaid Jansen, Middel tel.: 01804-17393 na 18.00 uur. stofkap, boeken, vraagprijs f 400,-. 128K. E. Nuyten, Scaepmansstraat burgstraat 28, 6415 BM, Heerlen, Tel.: 02990-35733. 18,5041 AR, Tilburg. the Netherlands. MSX2 NMS8245 ease, diskettebak handl., ingebouwde diskdrive. Philips BM7522 monochroom mo Dubbelzijdige diskdrive voor Hoe moet je bij Space Quest bij het Tel.: 01807-15016. f 1000,- wegens nitor (amber). Prijs f 150,-. VG8235 voor f 200,-- á f 300,--. grote hoofd verder? Chris Butter, aanschaf amiga. Tel.: 02209-3023. (incl. aansluitka Tel.:7 01720-38402 en vraag nar B. de Rijkstraat58, 1945 PM, Bever bels MSX). Marcel. wijk. VG825 MSX2 comp. print. VWOO20. Monochr-beeldsc. joy Philips NMS1421 printer, data re Contact met MSX2 diskgebruikers Te koop gevraagd voor D printer stick en modem diskettes en boeken corder D6450, cassettes. miinimaal 128KRAM en Max. voor PHILlPS MSX2. Tel.: 04998- en progr. f 1000,-. Tel.: 01680- Tel.: 05206-70305 (vragen naar N. 512KRAM. Tel.: 04936-3181. 95087. Vraag naar Maarten. 24666. Eppie). MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 63- Sony HBlOP, datarec.,joystick, incl. NMS 8245, datarec., stofhoes, joy MSX clubdagen in Zuid-Holland. Sony HBF700P en tweede drive, handboeken, f 350,-. Tel.: 08380- stick, boeken, veel tijdschriften, Wordt gratis lid bij Arjan Prosman, muis, kabels, boeken, 35 tijdschrif 22889 (na 18.00 uur). f 900,-. Tel.: 05439-380. tel.: 01827-2272. MSX only, no pc. ten, SCC-cart. Tel.: 08866-2050. Vragen naar Rob. Diverse NRS MSX mozaik, MSX Philips NMS 8245, k1.mon., modem, MSXl VG 8020, datarec., joystick, gids, MSX info à f 5,50, MCM à f 5, shoftware, boeken, alles in goede stofkap, boeken, z.g.a.n. slechts Philips VG8020 computer met da . In een koop goedkoper. Tel.: 073- staat, prijs n.o.t.k.. Tel.: 01718- f 400,-. Tel.: 05920-53483(karel). tarec., joystick, f 400,--. Tel.: 03482- 410922 (na 19.00). 31045. 1877. Siemens viditel modem, laserprin Toshiba MSXl-computer, bandjes, MSX tijdschriften WO-MSX info, ter, opckit, 150, mod.G706-oo ffiM Sony-HBF700 incl. printer, modem, datarecorder, spotprijs 1 290,-. MSX revue, MSX gids, prijs f 150, cablesysteem housing. Tel.: 020- tekentablet, monitor (kleur), 60 Tel.: 02155-22529 (Jan Cees, omg. Totaal ong. 60 expl. Tel.: 050- 418980. discs, handleiding, boeken, f 2000, Soest). 131303. -. Tel.: 01833-3481. Sony HP-75PMSX computer, prin VG8020, datarec, modem, boeken, Philips muis, prijs f 110,- en comp. ter Philips VWOO20, Sony datarec.. Philips NMS-8245 MSX-2 en mo moet weg, wegens aanschaf p.c. dragon met boek enz., prijs f 125,-. Nieuw: 45ooo,-BFR dem, 20 diskettes, boeken. f 900,--. p.n.o.t.k .. Tel.: 05980-99352. Tel.: 071-122464, vld Hoevestr. 6, Tel.: 091886404(B). Tel.: 08894-13264 Leiden. Tk.: Arcade turbo joystick, Philips 2 G7oo0 spelcomputers en 20 spel Philips NMS-8250, monitor, 25 NMS 1510 dat.rec., i.z.g.s. Canon V20 MSX1, datarec., basic len. f 150,-. Tel.: 020-163595. disks, cartridge en 8 handleiding Tel.: 05985-1824. handboek, 1225,-. Tel.: 075-285906. boeken. f 1150,--. Tel.: 05960- Philips VG8235 voor f 700,-, disk 12355. ( ong. 9 maanden oud ). IBM PC met 10 MB harddisk 640, Philil's NMS142? printer met 3 lin drive vyoo11 voor (350,-, tesamen kl. monitor, printer, muis, joystick, ten, J 500,-. Tel.. 01680-26179. f 1000,-. Tel.: 01828-19649 na 19.00 MSX-2 Philips 8245, ingeb. drive, vraagprijs f 3000,-. Tel.: 058- uur. kleuren monitor philips VS0080, 158434. VG8235 MSX 2 256K werkgeheu muis Philips, alles half jaar oud. gen, 90 disks, datarec., bieken, prijs Zeer complete Sony MSX -2 set; o.a (met gar.), modem (microtech) vi Sony MSX 2 HB F700P (256K) met f 1200,-. Tel.: 04998-74420. drive en comp. en randapp .. Vraag ditel en comnet, plotter-printer4 kl. ing. drive en muis, data recorder, al lijst, bel na 16.00 uur: 02907-5987. Sony en res.pennen, prachtige com les in een koop, f 875,-.Tel.: 05109- Kleurenmonitor Philip's NMS Doe! putertafel, compl. bladen MSX. 3128. VS0080, scartkabel, pnjs n.o.t.k. iPds en MSX, MSX-dos, MSX Tel.: 05210-88755. Te koop: Toshiba HX-lO home mfo.Vaste prijs f 2250,--. Philips MSX graphic tablet nwo in comp. MSX incl. monitor, printer, Tel.: 08356-83316. doos type 1150/00, f 150,-.Tel.: 020- MSXl comp. Panasonic CF etc. Ook los te koop. Tel.: 020- 122619.- 2700 p.n.o.t.k. Tel.: 04703- 112348. MSX2 8250 en dat.rec., boeken, 2276( alex). f 1000,-. Tel.: 05913-17400. Compl. NMS 8245, monitor, printer MSX-2 Sony HBF9P met drive, VW0020, ease, mt-base, tekstv., ss, Risoft MSX-BBSI2oon5 muis, monitor, boeken, joystick, ka Contact met 256K gebruikers sscrij boeken, veel spellen, prijs f 1350,-. band.Tel.: 01804-15958. 24 uur per bels, stofkap, etc. Bijna gaaf. Vraag ven naar: R Aarts, Jan Steenstraat Tel.: 03458-3216. dag voor Telcom en NMS 1255. de prijs bel tel.: 020-828273. 1 E, 5953 JA, Reuver. Schrijf nu!! 1&1 PANA AMUSEMENT CARTRIDGE (met FM-chlp) BEL "". Voor MSX-computers is de FM-PAC onmisbaar, beleef het geluid zoals de makers van 'P' ... de MSX dat hebben bedoeld. De klank van de MSX2+ nu binnen ieders bereik. Werkt rA met diverse computerspelen. maar ook met de ingebouwde uitgebreide BASIC. Wordt 0 ...... :I;~r; :e~;;:a~:~;:I;ding en extra disk met vooroeelden. f 139,95 CD De echte WACHI MUIS voor MSX2 en MSX2+. met metalen binnenwerk dus hoge N .... HUISBOEK (het elektronische huishoudboekje) ...... 27,50 ;: nauwkeurigheid en lange levensduur. Chic van vormgeving, lijkt op een diep-zwarte Italiaanse sportwagen. Wordt geleverd met originele NEOS CHEESE 2 (NTSC, alleen Laat uw MSX2-computer u helpen om uw uitgaven beter te rangschikken en te totaliseren. voor monitor) en extra tekenvoorbeelden op disk. t- Huisboek geeft u onmiddelijk een goed inzicht in uw uitgavenpatroon. Met dat inzicht bent u ongetwijfeld eerder in staat uw onkosten te overzien. en desnoods uw geldbesteding ASH - GUINE (Story 11, T&E-Soft) 99,50 • LI. f aan te passen. Overzichten kunnen op het scherm en op een printer getoond worden. PHILlPS NMS 1431 MSX - PRINTER BEL Een pnnter met de complete MSX-characterset, handig voor screen dumps, prima •..• SOUND MACHINE (geluidsgenerator tbv MSX2-Basic) ...... 26,00 IAO I voor bneven In de NLQ-mode maakt deze printer een character van 24 x 18 dots ", Wordt geleverd met aanslUitkabel (Phlhps garanlle) Programmeurs van BaSic-toepassingen zijn vaak gebaat bij een hulpmiddel om gewenste geluidseffekten sneller te ontwikkelen. Sound Machine kan aan die behoefte voldoen. Met BANDIT (the Original V2.0, ACME) f 24,95 enkele toetsen kunt u tot de mooiste geluiden komen, waarbij de benodigde Basic-regels op het scherm of op papier getoond worden. Deze hoeven dan slechts op de juiste plaats in uw programma tussengevoegd te worden. z HYDLlDE 111 (4- MegaROM, T&E-Soft) f 99,50 .... KLANTSYS (klantenregistratie-systeem) ...... 32,50 o KONAMI KING KONG 2 (Mega-ROM) f 99,50 Voor al die mensen die geen grote computer met een duur software-pakket willen kopen om beperkte hoeveelheden klantengegevens bij te houden is KLANTSYS ideaal. Met be ACME MSX-DOS UTILITIES • f 24,95 •• hulp van de muis kunt u een keuze maken in de zgn. pull-down menu's. Mogelijkheden en Doe meer met MSX-DOS (1.03), geef elke disk een eigen naam, bekijk files of zijn o.a.: naw-gegevens opslaan en uitprinten, registreren van verkopen van beperkte aan -gedeelten van d~e disk. Gebruik de functie-toetsen en de klok. Handig, compact en tallen artikelen per klant bijgehouden of u klanten wel of geen mailing voor een bepaald meertalig; Nederlands/Engels. Werking, gebruik en HELP-functies zijn volledig com Z artikel hebt gestuurd. Bovendien kunt u tot maximaal 9 kladblokpagina's op een schijf z patibel met de MSX-DOS Tools van ASCII uit Japan. bewaren. 1&1 BENNY (the colour character editor) f 24,95 1&1 Ontwerp een nieuwe set cijfers, letters en tekens voorde MSX (1/212+), en gebruik deze Programma·s worden geleverd bij 3.5" diskette met handleiding. voor een razendsnel op te bouwen spelachtergrond. Ruim voorzien van voorbeelden ~ Vermelde prijzen zijn inclusief BTW/verzendkosten. :iS en hulproutines. De gemaakte files zijn te gebruiken in elke MSX, of met een hulp Bij de overmaking via Girotel altijd adres/postcode vermelden. routine om te zetten naar een file voor DEV-PAC 80. ~ 1&1 Q- I ~~v~~~~r~~t~~n bestellingen: 03410·26017. Bij vooruitbetaling via Postbank: 16.40.0n zijn ergeen kosten voor rembours. Een catalogus kan worden aangevraagd Bestellen dmv overmaking op Postbank 338403 ~ met een briefkaart aan: t of Rabobank 31.55.14.965 ~ New Dimension Software, Elsweg 4, 3848 BB Harderwijk. In ow titel(s) en aantal Alle programma's zijn voorzien van de originele handleiding en worden zoveel mogelijk tnv Brainchild, Beverweertseweg 9, 3985 RA Werkhoven. uit voorraad geleverd. Incl. BTW, verzendkosten f 5,-; rembours f 10,-(onder voor 1&1 behoud). 1&1 Z I (" in voorbereiding) mi MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 64- • Invoer Controle Programma Zelfs de meest zorgvuldig wat er echt ingetikt wordt. Om de ML helemaal te verwijderen geproduceerde en gedrukte Daardoor kunt u ook al eerder ingetik moet u de MSX resetten of even uitscha listings sluiten niet uit dat er te programma-regels makkelijk contro kelen. leren. Gewoon de regel listen, dan de Lange listings intikken kost vaak meer toch een fout kan worden ge cursor weer omhoog te brengen tot deze dan één zitting. Ook dat is geen enkel maakt bij het intikken. Ver zich ergens in de te checken pro probleem, als u stopt moet u datgene wisselde cijfers of verkeerde grammaregel bevindt en op return of wat u tot dan toe ingetikt heeft gewoon leestekens leiden in het bes enter drukken. eventjes saven, zoals u altijd een Basic te geval tot een foutmelding. programma wegschrijft. Alleen de Ba Erger nog is het als een pro I CP/6 maakt natuurlijk onderscheid tus sic-tekst wordt dan bewaard, niet het sen hoofd- en kleine letters en dat kan ICP/6. gramma slechts schijnbaar soms problemen opleveren. Om de volgende keer weer door te gaan goed, althans zonder fouten Bij het intikken van een programma zult dient u eerst ICP/6 weer te laden en te die de computer zelf kan be u meestal de Basic woorden in kleine runnen, waarna u het programma waar speuren, werkt. letters intikken, maar bij het listen van u aan bezig was weer kunt laden. Een een regel verschijnen ze juist wel in kind kan de was doen! hoofdletters. ICP/6 gaat er van uit dat Basic woorden met hoofdletters ge Gebruiksaanwijzing ICPPC/1 Om u te helpen dit soort problemen te schreven moeten worden, net zoals ze in voorkomen publiceert MSXJMS-DOS de listings staan. Zet daarom de Caps Het Invoer Controle Programma voor Computer Magazine bij alle listings een lock op uw machine - waardoor alle de PC kan voor alle PC-listings in dit controlegetal oftewel checksum per letters hoofdletters worden - aan. Al blad gebruikt worden. Niet alleen Basic, programmaregel. Achter iedere pro leen als er gewone letters in de listing maar ook Pascal of C. Om het te kunnen grammaregel staat een checksum.Om staan moet u die Caps-Iock even uitzet gebruiken zult u eerst het ICPPC zelf als deze te vergelijken met uw zelf ingetik ten. Basic-programma moeten intikken, bij te programma dient het bijgaande In voorbeeld in GW-Basic. Als u daarna voer Controle Programma, kortweg Wat natuurlijk ook kan is de regel intik het programma runt, dan verschijnt ICP. ken, op return drukken, dan de zojuist eerst de ingebouwde gebruiksaanwij Met MCM is het Invoer Controle Pro ingevoerde regel opnieuw listen met zing op het scherm, waarna het pro gramma het laatste programma dat u LIST., de cursor weer in die regel plaat gramma u vraagt waar het te controle zonder hulp moet intikken! sen en nogmaals op return drukken. De ren bestand te vinden is. Daar moet u tweede keer 'kijkt' ICP/6 naar de gelis niet alleen de naam, maar ook het even Gebruiksaanwijzing ICP/6 te regel en daar heeft uw MSX keurig tuele pad naar het bestand opgeven, an MSX alle Basic woorden in hoofdletters ver ders kan ICPPC uw bestand niet vinden. taald. ICP/6 berekent voor iedere ingetikte Voor REM-regels (die ook met het' te Een te controleren bestand moet in AS programmaregel een checksum, zodra u ken aangegeven kunnen worden) wordt CII staan. Normaal gesproken zal dat bij op de enter of return drukt. Deze check de checksum op nul gesteld. Slechts als andere talen dan Basic altijd zo zijn. Een sum verschijnt dan linksonder op uw de REM of het' -tekentje niet meteen na Basic-programma als ASCII wegschrij beeldscherm, op de positie waar anders het regelnurnmer staan tellen deze re ven doet u met: de bij de Fl behorende tekst - CO gels wel mee. LOR - staat. Deze waarde moet over SAVE "PROG.ASC",A eenkomen met het getal dat in de listing ICP/6 is in feite een machinetaal-pro bij de betreffende regel is afgedrukt, als gramma. De Basic-listing zet deze ML Als ICPPC eenmaal het te checken be dit niet het geval is heeft u een foutje ge - die in de DATA staat - op de juiste stand gevonden heeft zal het eerst de to maakt bij het intikken. plek in het geheugen, waarna het zich tale checksum berekenen en op het zelf weer uitwist. Als u na het runnen van scherm tonen. Dit duurt enkele secon In dat geval moet u de betreffende regel ICP/6 een LIST-commando geeft, dan den. Als dit getal gelijk is aan de totaal meteen verbeteren met behulp van de zult u zien dat het programma schijn checksum zoals die onderaan de listing normale edit-mogelijkheden van uw baar helemaal verdwenen is. is afgedrukt bestaat er een grote kans MSX computer. U hoeft de regel dus De machinetaal echter staat ergens dat u het programma in één keer fout niet opnieuw in te tikken, ICP/6 kijkt al hoog in het geheugen voor u klaar, zoals loos heeft ingetikt. Meestal zal er echter tijd naar de hele programmaregel zoals u kunt zien aan de getallen links-onder. een andere waarde verschijnen, hetgeen die op het scherm staat, niet alleen naar betekent dat u toch één of meer foutjes Die ML kunt u eventueel uitzetten door gemaakt heeft. de Fl in te drukken, en weer aanzetten ICP VOOR FOUTLOOS middels het commando: Om te vinden waar precies kunt u dan INTIKKEN, MSX EN PC de checksums per regel laten afdrukken A=USR(O) op de printer, of regel voor regel op het MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 65- scherm laten verschijnen met het bijbe kend programma te krijgen. Overigens, HULPLIJN horende controle-getal. als er een afwijking tussen de door het In onze listings staan die getallen achter ICP berekende checksum en het bij de MCM heeft een telefonische hulp iedere regel. Bij niet-Basic pro listing afgedrukte getal, dan kunt u er dienst. Maar natuurlijk is het niet zo gramma's is het controleren op het van uitgaan dat u inderdaad een fout ge dat u ieder moment van de dag of scherm het makkelijkst, bij Basic kunt u maakt heeft. De kans dat er een fout in nacht inderdaad iemand van de re - omdat iedere regel een eigen num de listing zit is vrijwel uitgesloten! Het dactie aan de lijn zult krijgen. In prin mer heeft - het beste aan de hand van Invoer Controle Programma is het laat cipe krijgt u op nummer 020 - 860743 een afdruk nagaan waar de fout zit. Een ste programma dat u zonder hulp zelf een antwoordapparaat aan de lijn. maal gevonden kunt u de fout verbete fout/oos moet intikken, daarna kunt u ren en ICPPC opnieuw op uw pro altijd op onze automatische proeflezer Op het bandje kunt u dan beluisteren gramma loslaten, net zo lang tot de to terugvallen. welke verbeteringen er zijn in de pro taal-checksum klopt. Het kan even werk gramma's en artikelen van het laatste zijn, maar op die manier bent u ervan . De listings vindt u op de hierna volgen nummer. Bovendien krijgt u te horen verzekerd uiteindelijk een goed wer- de pagina's op welk moment u wel een redac tielid van vlees en bloed te spreken kunt krijgen, en voor welke onder I Hoe de listings in te tikken . I werpen. Zo is er tegenwoordig van 7 tot 9 een speciaal vragenuurtje voor MSX/MS-DOS Computer Magazine publiceert alleen programma's die door ~~ re machinetaal en hardware-problema dactie uitgebreid getest zijn op hun deugdelijkheid. Om te voorkomen dat er biJ het tiek. Let wel, de tijden kunnen veran zetten alsnog fouten insluipen drukken we dat g~t~ste p~.ogramma verv~lgens recht deren. Voor de meest actuelel infor streeks af, met de laserprinter. De zo gemaakte hStlllgS zIJn v MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 66- I1/~ur . ICP/6 voor MSX probleem te vinden, namelijk dat het al ter dat de ingebouwde extra controle op leen op MSX2 gebeurde. Toen was de de machinetaal-data · niet helemaal ICP/6 is bijna helemaal gelijk aan de vo oplossing snel gevonden. Immers, op goed was. In regel 210 vermenigvuldigen rige versie, we hebben slechts een paar een MSX2 kan men de scherm-instellin we nu de ASCII-waarde met de waarde schoonheidsfoutjes verbeterd. Wie al gen vastleggen, zodat die min of meer teller + 1. Want aangezien die teller als een goed werkende exemplaar van een permanent worden? En één van die in startwaarde 0 heeft werden in ICP/5 de van de vorige versies bezit hoeft ICP/6 stellingen is het afzetten van de functie eerste bytes niet gecontroleerd! natuurlijk niet alsnog in te tikken. toets teksten, inclusief het 'COLOR', Voor wie het weten wil, er zijn twee ver waar ICP zijn checksums zet. Maar· goed, u hoeft ICP/6 niet in te tik schillen tussen deze versie en de vorige. Kortom, ICP/6 zet altijd het functie ken, als u al een werkende versie van één Zo bleek uit lezers-vragen dat men soms toetsen display aan, zodat de checksums van de eerdere ICP's heeft. Als het een totaal geen checksums te zien kreeg, een ook werkelijk te zien zijn. maal werkt is er tussen ICP/3, ICP/4, op het eerste gezicht onverklaarbare ICP/5 en ICP/6 geen verschil. ICP/2 fout. Pas na enig doorvragen bleek er De tweede wijziging in ICP/6 is nog een echter is een stuk trager, hoewel het de een logica in het voorkomen van dat voudiger, we kwamen er namelijk ach- zelfde checksums gebruikt. 230 IF A$="**" THEN READ A$: AB=B+VAL 10 1 ICP/6 voor MSX o ("&H"+A$): PQKE B+R ,AB- (INT(AB/256 )*2 20 I o 56): R=R+1: PQKE B+R,INT(AB/256): GOT 30 1 MSX/MS-DOS Computer Magazine o o 260 78 40 1 copyright MBI Publications B.V. 240 IF A$=I*l" THEN READ A$: AB=B+VAL 1985 o ("&H"+A$): PQKE B+R,AB-(INT(AB/256)*2 50 '********************************* o 56): GOTO 260 24 60 I PAS TOP OF BASIC MEMORY AAN **** o 250 IF A$=1*2" THEN PQKE B+R,INT(AB/2 70 CLEAR 200, (PEEK(&HFC4A)+256*PEEK(& 56): GOTO 260 168 HFC4B))-20? 43 260 NEXT R 46 80 B=PEEK(&HFC4A)+256*PEEK(&HFC4B): 0 270 1 CONTROLEER DATA-WAARDES ******* o EFUSR0=B+77 18 280 IF CS<>3396989# THEN CLS: PRINT 11 90 I STEL SCHERM IN ***************** o U heeft een fout gemaakt in de data 100 SCREEN 0: WIDTH 37: COL OR 15,4,4: regels!": PRINT: PRINT "Eerst verbete KEY ON 78 ren!": STOP 255 110 I GEEF INSTRUCTIE OP SCHERM ***** o 290 1 ZET CHECKSUMROUTINE AAN ******* o 120 LOCATE 5,0: PRINT "MSX/MS-DOS CQ'v1 300 A=USR0(0) 16 PUTER Ml\GAZINE" 149 310 PRINT: PRINT "Begint u maar met i 130 LOCATE 5,2: PRINT "INVOER CONTROL ntikken" 212 E PROGRAJvt.1A/6" 67 320 NEW 44 140 LOCATE 0,5: PRINT "Dit progranma 330 1 MACHINECODE ******************* o maakt het mogelijk om de listings ui 340 DATA 21,5E,F5,7E,23,FE,20,20,FA,7 t dit blad foutloos in te voeren." 244 E,23,FE,20,28,FA,FE,27,28,D,FE,52,20, 150 PRINT "Bij het intikken van progr D,7E,FE,45,C0,23,7E,FE,4D,C0,E1,C3,** anma-regelsverschijnt, nadat u op 'RE ,9F,FE,72,C0,7E 61 TURN 1 of 1 ENTER 1 gedrukt heeft een 350 DATA FE,65,C0,23,7E,FE,6D,28,EF,C getallinksop de onderste regel. 11 210 9,36,27,1,6,0,21,**,47,11,7F,F8,ED,B0 160 PRINT "Dit getal moet gelijk zijn ,3E,C9,32,DB,FD,C3,**,CB,63,6F,6C,6F, aan de bijde listing afgedrukte chec 72,20,1,6,0 215 ksumwaarde.Als dit niet zo is, dan is 360 DATA 21,7F,F8,11,**,47,ED,B0,21,7 er een fout gemaakt bij het intik F,F8,36,27,21,83,F8,36,27,23,36,D,21, ken. 11 35 DB,FD,36,C3,23,36,*1,71,23,36,*2,C9,1 170 PRINT "Let op, Basic-woorden moet E,0,CD,**,00,21,5E 6 en met hoofdletters geschreven wo 370 DATA F5,6,1,7E,4F,FE,27,28,B1,18, rden! ". 223 1,4E,3E,0,B9,28,16,C5,16,7,CB,39,30,1 -180 I INSTALLEER MACHINECODE ******** o ,80,15,28,4,CB,20,18,F4,83,5F,C1,4,23 190 FOR R=0 TO 206 143 ,18,E4,6B 47 200 READ A$ 247 380 DATA 11,80,F8,26,0,1,64,0,CD,**,B 210 CS=CS+(ASC(LEFT$(A$,l))+ASC(RIGHT 9,1,A,0,CD,**,B9,1,1,0,CD,**,B9,18,12 $(A$,1))*2)*(R+1) 97 ,37,3F,3E,0,ED,42,FA,**,C5,3C,18,F8,C 220 IF LEFT$(A$,l)<>I*" TH EN PQKE B+R 6,30,12 57 ,VAL("&H"+A$): GOTO 260 126 390 DATA 13,9,C9,CD,C9,0,C9 12 MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 67- ICPPC/1 voor MS-DOS van Basic in omloop, allemaal met hun ten listings aankan. eigen editor, zodat zo'n ICP wel erg Vandaar dat we voor een andere oplos Het grootste probleem bij het ontwer flexibel had moeten reageren op de ge sing gekozen hebben. I CPPC gaat uit pen van het Invoer Controle Program bruikte Basic-versie. van een ASCII-bestand. Dat heeft één ma voor MS-DOS computers was het nadeel, het controleren gebeurt nu niet feit dat we dit programma voor alle lis Ten tweede, zodra men een Pascal-pro meer tijdens het intikken. tings wilden kunnen gebruiken. Niet al gramma invoert kan dat helemaal niet leen Basic-programma's, maar ook C en met een Basic-editor. Dat doet men of Maar door die keuze kunnen we nu wel Pascal, om maar twee andere talen te met een gewone tekstverwerker, of met alle programma's met ICPPC nalopen noemen. een speciale editor van de bewuste Pas op correctheid. Pascal, C, Basic of as Dat betekende dat we ICPPC niet als cal-implementatie. sembler, het maakt weinig uit. Ideaal onderdeel van de Basic-editor konden voor een blad als MCM, want we willen maken, de methode van het MSX ICP. In beide gevallen is het onmogelijk om ons zeker niet tot alleen Basic-pro Ten eerste zijn er op PC erg veel vormen één enkele ICP te maken die alle soor- grammaatjes beperken. 10 1 ICPC/1 voor PC 934 20 1 398 30 1 MSX/MS-DOS Computer Magazine 101 40 1 copyright MBI Publications B.V. 1988 786 50 1**************************************************************************** 61 60 DEF SEG: CLEAR ,&HC000: DEFINT H, T 'initialisatie 887 70 DEF FN CNTR$(PARAM$)=SPACE$((80-LEN(PARAM$))/2)+PARAM$ 488 80 DIM SUMS(500,1) 519 90 TITEL$="MSX/MSDOS Computer Magazine's listingchecker, PC-versie 1.0" 301 100 KEY OFF: CLS 784 110 PRINT FN CNTR$(TITEL$): PRINT 109 120 GOSUB 560: OEF USR=&HC000 1 installeren machinetaal 210 130 PRINT "Dit programma maakt het mogelijk om de PC-listings uit dit blad foutl oas over tenemen. Daartoe staat er naast iedere programma-regel in dit tijdschri ft een zogenaamde checksurn." 632 140 PRINT "Deze controle-getallen dienen gelijk te zijn aan de met behulp van di t programmaberekende checksums, zowel per regel als voor het hele programma. 908 150 PRINT: PRINT "Om deze checksurns te kunnen berekenen dient het te controleren programma in een zogenaamd 'ASCII'-formaat op disk opgeslagen te worden." 119 160 PRINT "Bij Basic-programma's kan dat worden bewerkstelligd met het commando: ";CHR$(10)+CHR$(13); "SAVE" ;CHR$(34); "prgnaam.ext" ;CHR$(34);" ,A" 986 170 PRINT: PRINT "Andere talen, zoals Pascal, worden automatisch in ASCII opgesl agen. Ook is het mogelijk om programmals in Basic of een andere taal met behulp van uw tekstver- werker i n te voeren." ~ 346 180 PRINT "Zorg er in zoln geval wel voor dat het programma inderdaad als ASCII wordt op- geslagen, en niet in het interne tekstverwerkers-formaat!" 562 190 GOSUB 740 292 200 1 checksum bepalen ********************************************************* 382 210 CLS: PRINT FN CNTR$(TITEL$): PRINT 964 220 LOCATE 3,1: PRINT "Geef de naam van het te controleren bestand, inclusief ev entuee 1 pad.": PR I NT: 1NPUT BESTAND$ 530 230 OPEN BESTAND$ FOR INPUT AS #1 922 240 LOCATE 5,1: PRINT "Programma: ";BESTAND$;" wordt gecontroleerd" 33 250 LOCATE 7,1: PRINT "Eerst totaal-checksum bepalen ... " 369 260 IF EOF(l) TH EN CLOSE: GOTO 300 304 270 LINE INPUT #1, LEES$: CTOT=CTOT+USR(VARPTR(LEES$)): SUMS(TEL,0)=VAL(LEFT$(LE ES$,INSTR(LEES$," lil)): SUMS(TEL,l)=USR(VARPTR(LEES$)): TEL=TEL+1 495 280 IF SUMS(TEL-1,0)=0 THEN SUMS(TEL-l,0)=TEL 796 290 GOTO 260 443 300 LOCATE 7,1: PRINT "Totaal-checksum voor bestand ";BESTAND$;" is:";CTOT 802 310 LOCATE 9,1: PRINT "Als deze waarde overeen komt met de totaal-checksum zoals die bij het programma is afgedrukt, dan is het programma waarschijnlijk foutloo MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 68- nvoer controle programma voor pc versie 1 (icppc1.asc) BLAD: 2 REGELS/PAG: 57 singetikt." 637 320 PRINT "Mochten er echter onder het gebruik overklaarbare f.outen optreden, co ntroleer dan alsnog op regel-niveau." 456 330 LOCATE 14,1: PRINT "Ook op regel-niveau de checksums bekijken (j/n)?II: ANTW$ =INPUT$(1): IF INSTR("Jj",ANTW$)=0 THEN KEY ON: CLS: END 720 340 LOCATE 14,1: PRINT "Eventueel kunt u nu de regel-checksums meteen laten afdr ukken, met het eventueleregelnummer erbij. Wilt u dit (jin)?": ANTW$=INPUT$(l): IF INSTR("Jj" ,ANTW$»0 THEN GOTO 450 472 350 I per regel op scherm ****************************************************** 237 360 LOCATE 14,1: PRINT SPACE$(255) 895 370 LOCATE 17,1: PRINT STRING$(80,205); 808 380 LOCATE 22,1: PRINT STRING$(80,205); 757 390 OPEN BESTAND$ FOR INPUT AS #1 935 400 IF EOF(l) THEN CLOSE: KEY ON: CLS: END 382 410 LINE INPUT #1, LEES$: STEL=STEL+1 830 420 LOCATE 18,1: PRINT SPACE$(255): LOCATE 18,1: PRINT LEES$ 878 430 LOCATE 16,1: PRINT USING "Checksum voor regel #####: ###";STEL, USR(VARPTR(L EES$)): GOSUB 740 380 440 GOTO 400 389 450 I afdrukken **************************************************************** 258 460 LOCATE 17,1: PRINT "Checksums voor programma ";BESTAND$;" worden naar de pri nter gestuurd ... " 248 470 FOR T=l TO TEL 940 480 IF (T-1) MOD 250=0 THEN LPRINT CHR$(12): LPRINT "Checksums voor programma ";BESTAND$;", totaal-checksum=";CTOT: LPRINT 667 490 . LPRINT USING "######: ### Ir; SUMS(T-1,0); SUMS(T-1,1); 564 500 IF T MOD 5=0 THEN LPRINT 356 510 NEXT T 643 520 LPRINT CHR$(12) 917 530 END 716 540 I poken machinetaal ******************************************************** I 886 550 I data poken vanaf &HC000, dit is willekeurig! . 604 560 FOR T=0 TO 50 707 570 READ HELP$ , 131 580 HELP=VAL( "&H"+HELP$) I 197 590 CHECKSUM=CHECKSUM+(ASC(LEFT$(HELP$,l))+ASC(RIGHT$(HELP$,1))*2)*(T+1) 875 600 POKE &HC000+T, HELP 234 610 NEXT T 644 620 I controleer data-waardes 138 630 IF CHECKSUM<>231326! THEN PRINT "U heeft een fout gemaakt in de dataregels!" : PRINT: PRINT "Eerst verbeteren!": KEY ON: STOP 698 640 RETURN 40 650 REM dataregels checksum 23 660 DATA 53, 8B, 37, 8A, 0C, 46, 8B, 34 578 670 DATA B5, 01, BF, 00, 00, 0A, C9, 74 272 680 DATA IE, BB, E8, 03, 8A, 04, F6, E5 476 690 DATA BA, 00, 00, F7, F3, 89, 00, 03 355 700 DATA C7, BA, 00, 00, F7, f3, 89, 07 265 710 DATA 46, FE, C5, FE, C9, 75, E5, 5B 375 720 DATA 89, 3f, CB 156 730 I wacht op toets *********************************************************** 622 740 LOCATE 23,1: PRINT FN CNTR$( "druk een wi llekeurige toets ... ") 333 750 DUMMY$=INPUT$(l) 982 760 LOCATE 23,1: PRINT FN CNTR$(SPACE$(30)) 709 770 RETURN 47 *** TOTAAL-CHECKSUM: 39895 *** MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32 - september 1989 - 69- .U Kort Nieuws HSH catalogus DOS 2.20. Maar dan moeten zowel de disk als het printje - ook zelfgemaakte, Van HSH, het Duitse bedrijf dat zich op illegale DOS'jes worden omgeruild - de Nederlandse MSX-markt aan het of de cartridge worden opgestuurd. Bo storten is, ontvingen we een fraaie cata vendien: slechts één per persoon, om te logus. In totaal 32 dichtbedrukte pagi voorkomen dat een slimmerik een hele na's A5 met alleen maar MSX-spulle serie printjes opstuurt om zo een aantal tjes. We telden alleen al zo'n zes schaak exemplaren MSX-DOS 2.20 tegen deze programma's, naast zeker 18 bladzijden speciale prijs in de wacht te slepen. spellen. Maar ook de nodige toepassin gen: tekstverwerkers, spreadsheets, da Aangezien HSH nog geen Nederlandse Hardware. Software vertegenwoordiging had, wordt deze ac tabase-programmatuur en een rijkdom Perlpherle. BLicher aan tekenprogramma's. En dan hebben tie voor hen door de MSX-librarian van we het nog niet eens over de hardware. MCM uitgevoerd. In deze catalogus worden diverse Phi ,:.t.-jJ Wie in aanmerking wil komen moet de lips en Sony machines aangeboden. oude MSX-DOS 2.10 sturen naar: Printers - zoals de NMS 1431 - en plotters, de oude Sony PRN-C41, moni MCMMSX-PD toren, het kan niet op. Ook RS232 inter Postbus 15170 faces, NEOS slotexpanders, 512Kb Me 3501 BD Utrecht mory Mappers en muizen, in twee soor ten. Printerkabels, cassettekabels, losse De 175 gulden moeten worden overge Sony drives zonder interface om een be MSX-DOS omruilactie maakt naar gironummer 4894232. U staande één-drive machine uit te brei krijgt dan de MSX-DOS zo snel moge den, een waar luilekkerland. In het vorige nummer kondigden we lijk thuis gezonden. Kortom, een feest om te zien, nu MSX komst van HSH op de Nederlandse in de winkels toch wat lastiger te vinden markt al aan. HSH had een aardige in MSX-DOS 2.20, deel 2 is. Alleen, het moet allemaal wel uit ruil-actie als stunt, om de naam meteen Duitsland komen. Gelukkig staat in de wat bekendheid te geven. Iedereen kon Ook in dat vorige nummer melden we catalogus ook duidelijk beschreven hoe namelijk zijn of haar oude en volgens dat we de Sparrowsoft-versie van MSX men kan bestellen, maar wel weer in het ASCII illegale MSX-DOS 2.10 omrui DOS 2.20 net in huis hadden en er bin Duits. Hopelijk komt er een Nederland len voor de echte, uit Japan geïmpor• nenkort uitgebreid op terug zouden ko stalige uitgave van dit boekje, zodat het teerde versie 2.20, met een heel vriende men. Jammer genoeg kan dat niet door voor ons in dit MSX-Iand bij uitstek wat lijke korting op de officiële prijs. Nor gaan, want kort nadat het vorige makkelijker wordt om van het rijke aan maal moet die Japanse MSX-DOS 2.20 nummer uitkwam eiste Sparrowsoft dat bod van HSH gebruik te maken. - die echter wel met Engelstalige do recensie-exemplaar weer terug. Over cumentatie, rond de 160 pagina's, gele het waarom zullen we het maar niet heb Momenteel is HSH nog druk op zoek verd wordt - tegen de 300 gulden op ben, voor het weer olie op het vuur blijkt naar dealers in Nederland. Er is er in ie brengen, maar wie de oude, niet goed te zijn. Maar spijtig is het wel, want nu der geval al eentje, namelijk: werkende 2.10 inlevert betaalt slechts blijft u nog een dikke maand verstoken 175 gulden. En dat ging dus niet hele van onze test. New Dimension Software maal goed. Want hoewel HSH ons had Postbus 247 toegezegd dat die DOS'jes eind juni bin Girotel op 1200/1200 3840 AE Harderwijk nen zouden zijn, hebben we zo tot nog Tel.: 03410-26017 toe niet gezien. Allerlei problemen bij Sinds kort zijn de Girotel-telefoonnum onder meer de douane gooiden roet in mers voorzien van nieuwe modems, Wie meer wil weten over HSH moet het eten. Mede namens HSH onze excu waardoor men nu ook op 1200 en 2400 maar eens naar Duitsland schrijven: ses voor diegenen die hebben moeten baud met de Thuisbank-computers kan wachten. Gelukkig zal dat wachten te bellen. Vooral in combinatie met Offli HSH Computervertrieb GmbH gen de tijd dat dit blad uit is voorbij moe ne - het handige giro-beheer pro Rombergstrasse 16 ten zijn, de MSX-DOS 2.20 zijn op het gramma voor MS-DOS - scheelt dat 0-4715 Davensberg moment dat we deze laatste pagina's een stuk in de telefoonrekening, want West -Duitsland schrijven al in Europa aangekomen. om met dit programma te kunnen wer Tel.: 09-4925936168 Voor wie de kat uit de boom heeft wil ken dient men rèchtstreeks de Girotel Fax: 09-49 2593 7234 len kijken: goed nieuws. HSH heeft be computer te bellen. Andere gebruikers sloten de actie nog één keer te verlen kunnen de telefoonkosten natuurlijk in gen. Tot eind september kan men een de hand houden door via het Telepad te kort nieuws oude MSX-DOS 2.10 nog omruilen te bellen, wat tegenwoordig in ieder tarief gen de goede, correct werkende MSX- gebied een ingangsnummer heeft. MSX/MS-DOS Computer Magazine nummer 32· september 1989 - 70- ~ THE FORCE ------BEHIND MSX IN EUROPE TRADE lXl ~ ~il Computervertrieb GmbH, RombergstraBe 16, D-4715 Dovensberg ENQUIRIES West Germany Tel.: **49-2593/6168 Fax: **49-2593/7234 WELCOME SOBY RS232C IlITERF ACE f 299, 95 PHILIPS XSX-2 COMPUTERS SOIY 3.5" 2D DISKS (10) f 34,95 lIS 8250 f 1198,- SOBY DATA CARTRIDGE f 29,95 IXS 8235 f 999,- SOBY PLOTTER PEBS f 25, 95 NICE PRICE lIS 8250 (JlL) XSI-DOS 2.20 f 269,- ](SI )(()U&'E :MK 1 1 (The Real Thing, not one that 50ffie THE GAJES COLLECTION (DISK'S) bird dropped out of the skYJ CHEESE 2 - ~ ~ ~ r--- Products from - r.~t.iJ f--- bl*w '89 dat eind von-g jaar het bencht kwam, dat er gestopt zou worden met de prodllktie van werd door velen het MSX systeem infi.wf.a'ce. slaat de MSX weer een nieuwe weg in. 1 " ,}} ' lt~en SCSI Interface kan veel meer dan alleen maar " 1/l\1lttdÎ.l~ aansturen, het is op dit moment de bijna een jaar later, kunnen we met recht steUen 1l""",."""",.,.,.IWu 'IIn·rer.race die er op dit moment te krlj-gen is. maar oe.fsIÎ71isten ongelijk gehad hebben. per seconde! we eerlijk zijn, de MSX bladen vierde probleem was. het gebrek aan sloten op I r/(7ru.run als nooit tevoren/ twee is toch echt te weinig, vandaar dat wij I#ï hadden deze uitkomst eigenlijk wel verwacht. slotexpander uitbrengen, eentje met onze stand op de HCC dagen heeft bezocht. 5 sloten, vier voor gewoon slotgeb/llik, en ongetwijfeld staan te vergapen aan het m.:.""..,rLV,J< voor 1/0 geb/lllK. olliWB,'d/(')m het MSX systeem op de woelt-ge CO/71P.rJte.,~ brachten wij de eelSte MSX2 assembler uit; het iS. "}} }"':l.1 te laten overteven, was er echter meer nOdig WB-ASS2! Bovendien is het vanaf OInd sBj.'Jte,'l1betl: m.;..... "',L.VJ. Zo bleek al gauw dat men in .JAPAN rnnn",h'ik om l/W MSX2 naar MSX2PLVS om te """"""""";:::';I ':frJ'UUJ'.Y over MSX dacht dan hier in EVROPA. Het . •l ccmC4':lpr wat men in .JAPAN hanteert, is hier Terecht kunnen wij stellen dat W/ï de MSX weer op gezet hebben, dit ondanks de controvelSe a Y1 } I Ue,,,k<49'/f.""'·6e.'I7 =o~: =;e~:~;;: ;~;::':::::Zr«,v""I " """" vemalen die over ons de ronde doen. Wij' hebben ~:J[:} {I Ii"er de behoefte om cms tot een dergelijk nivo 1 ••••••••••· I;~~~:= memol}' mapper, voldoet volledl-g aan vetlagen, wel hebben W/ï gemeend u als consument 1 en toekomstige MSX eisen, van MSX-DOS2 ZOY1netje te zetten met een aantal far.'taJ;tis4';h6 I MfE(:.,AlirOII1.): En is bovendien vooaien van gc'uo'COl71a\"-I. I st.eta.f1nL)iel1in.G7en. Per slot van rekening gaat de sneUe NEC ram-ChipS van fOOns die van de consument door de portOJ'l1onnaie. u geinteresseerd bent In onze MSX st61ra.mtve- tweede MSX probleem, was het ouderwetse o.o,era,r-I :::;;;.=:::l dlngen,zoals Hard Di~s, SCSI intenace, system. Door de komst van MSX-DOS2 Zijn we WB-ASS2 enz, dan kunt u alles op l/W gemak hPll'iik.",ra I F'.}·.} •• }'.I.PC zelfs een stukje voortJij' gegaan, Het in het hart van dit blad. Wij' hebben getraCht om . ,.", ..,,,,,,,, ,,,.,.,.,.,.,,, opslaan van commandoregels, msxer een aantrekkelijke aanbieding te kunnen aansturen. en het file en Bovendien is het nu mogellïk om ~ CO,?.o;./tilJ.el Zijn met MS-DOS, en niet te vergeten, eXl'Jll1.fSe remboulSbesteUing op te geven! met subdirectOries, maken dat l/W MSX2 ""11'eh<;>'f71.f1al bij de tijd is. Bovendien is de door Wij' zullen l/W aanvraag en bestelling met de oeJ~I1<;>rol'7 versie niet alleen sneller dan de .JAPANSE, I m·o.q45'/1i~~e zorg omgeven, om ~ van u een ' JLmrruwSoft MSX klant te maken! NIEUW VOOR MSX/jj SCSI-hard disk in/edace MSX-s/o/expancler (van 1 naar 5 sloten) 512Kb externe Memory Mapper