Boekbespreking
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
BOEKBESPREKING Holland rond 1840 Inzending Binnenwaard Het gebied in de Alblasserwaard herbergt dor- Het 150-jarige bestaan van Noord- en Zuid- pen met de illustere namen Oud-Alblas, Bles- Holland als afzonderlijke provincies, was voor de kensgraaf en Hofwegen, Wijngaarden, Mole- Culturele Raden van beide provincies aanlei- naarsgraaf, Brandwijken Gijbeland, Ottoland en ding tot een herdenking. Gekozen werd voor Laag-Blokland die samen met Goudriaan de ge- een aardige opzet. Alle lokale en regionale histo- meente Graafstroom vormen. Het gebied - ge- rische verenigingen in beide provincies werden legen tussen Lek en Merwede - wordt geken- in 1988 uitgenodigd om aan de viering bij te dra- merkt door de veenriviertjes Alblas en Graaf- gen, door een onderzoek te doen naar de histo- stroom, die een belangrijke rol hebben ge- rievan hun eigen gebied in het jaar 1840. Als the- speeld bij de ontwikkeling van de dorpen in de ma werd daarvoor gekozen 'het dagelijks leven', Binnenwaard. een rekbaar en niet gemakkelijk te omschrijven Het voortdurende gevecht tegen het water terrein. loopt als een rode draad door de geschiedenis Men stelde zich voor dat de inzendingen tesa- van dit gebied (zelfs tot en met de watersnood men een goede doorsnee zouden bieden van van 19531) die de 3500 inwoners van 1840 ver- het leven in de beide Hollanden in die tijd. Een plichtte tot een gezamelijke strijd. jury zou de inzendingen beoordelen, de beste Veroorzaakt door de toename van de bevol- twee zouden integraal worden gepubliceerd en king ontstonden de zogenaamde cope-ontgin- de overige samengevat. ningen: rechte stukken grond van 110 meter Zo is het gebeurd, maar toch is het wat anders breed die vanaf de oeverwallen tegen betaling gelopen dan de organisatoren zich hadden aan de landheer mochten worden ontgonnen en voorgesteld. 35 van de 150 verenigingen gingen gebruikt. aan de slag en leverden uiteindelijk bijdragen in. Naast veehouderij was de hennepteelt een Maar met uitzondering van de steden Haarlem belangrijke bron van inkomsten, vooral door de en Enkhuizen (toen respectievelijk met 24.000 behoefte aan touw en zeil in de toen bloeiende en 5.000 inwoners) en de toen grote plattelands- zeil- en scheepvaart. Zwaar werk dat door mis- gemeente Den Helder (9000 zielen) betrof de in- oogsten of branden (bij het noodzakelijke sto- zending verder kleinere plattelandsgemeenten. ken) nogal eens onbeloond bleef. De presentatie van het uiteindelijke resultaat Na een algemene inleiding wordt de situatie in moest derhalve worden aangepast en beperkt de afzonderlijke dorpen in 1840 geschilderd tot het dagelijks leven op het platteland. waarbij kenmerkende eigen stukjes geschiede- nis de revue passeren. Ondanks de beperking Kolen en geiten gespaard van de momentopname en de wat verbrokkelde De aanpak van de historische verenigingen opzet door het grote aantal dorpen een ver- was verschillend. Op de ene plaats werd een dienstelijk werkstuk van de Historische Vereni- werkgroep met de opdracht belast, elders een ging Binnenwaard. enkele auteur. De resultaten werden gejureerd door een begeleidingscommissie. Twee inzen- Wognum dingen werden bekroond met publicatie, eerlijk J. Raat is de auteur van het andere bekroonde verdeeld over de beide Hollanden en naar con- werkstuk, dat de eerste prijs kreeg. Deze plaats fessie, te weten de bijdrage van de historische in de kop van Noord-Holland is u wellicht be- vereniging Binnenwaard, een sterk calvinisti- kend vanwege de vroegere radiofiguur met zijn sche enclave in de Alblasserwaard en dat van sappige Westfriese accent en luisterend naar de het sterk Rooms-Katholieke dorp Wognum in met de plaatsnaam allitererende naam Willem West-Friesland. Wouters. Een geheel ander werkstuk, dat door zijn in- houd en de gerichtheid op een enkel dorp ster- HOLLAND ROND 1840, Aspecten van het dagelijks leven ker overkomt. Doorspekt met aardige anecdotes op het Hollandse platteland. Met bijdragen van de Hist. en 'petit histoires' gebaseerd op een eigentijds Ver. Binnenwaard; J. Raat over Wognum en een samen- vatting van 33 historische werkstukken uit Noord- en Zuid- dagboek dat Pieter Groos (1825-1882) uit Wog- Holland door Kees van der Wiel. num bijhield, biedt het werkstuk ook veel precie- Uitgave: Culturele Raden van Noord- en Zuid-Holland. se en statistische gegevens. Aardige illustraties, Technische verzorging: Uitg. Pirola, Schoorl. ISBN 90 kaarten en schilderijen, authentieke berichten 6455 115 4. Prijst 17.50 en foto's (natuurlijk niet van 1840) maken het tot Bestelling via boekhandel of via de Cult. Raad Noord- Holland, Postbus 163, 1970 AD IJmuiden, tel. 02550- een prettig leesbaar stuk en dat niet alleen voor 16941. In het laatste geval dient u met f5,- portokosten de in de geschiedenis van Wognum geïnteres- rekening te houden. seerden. Holland in 1840 De 33 artikelen die door de overige historische verenigingen werden ingestuurd werden in het derde deel van de jubileum-bundel samengevat door de journalist en historicus Kees van der Wiel. Dat moet bepaald geen sinecure zijn geweest. De auteur heeft niettemin van de lappendeken van gegevens een alleszins leesbaar en aanne- melijk verhaal gemaakt. Daarbij heeft hij de ge- gevens gegroepeerd rond thema's als het dage- Kroniekvan Blaricum 1872-1904 lijks leven en bestaan in het dorp, de relatie met het buitengebeuren, leven en dood, het boeren- Ontleend aan het archief van de Gooi & Eemlan- bedrijf, het bestuur, de school, de kerk en het der stelde Henri Klein een bloemlezing op van vertier. Stijl en opzet laten zich vergelijken met de gebeurtenissen die destijds de krant haalden. tekst van de toespraak van deze auteur zoals in Hij richtte zich daarbij op het liefelijke dorp Blari- het vorige nummer van EP opgenomen. Het is cum en verzamelde gebeurtenissen tussen 1872 mij daarbij opgevallen dat de schrijver als zoda- en 1904. nig meer op zijn gemak is dan als spreker. Een Wat is het boeiende aan zo'n kroniek? Het is goed betoog en interessante lectuur omdat ook natuurlijk geen diepgaande studie waarin gege- nieuwe gezichtspunten aan de orde komen. vens uit een bepaalde periode bijeen worden Uit onze regio werden bijdragen van Muider- gebracht, in een theoretisch kader worden ge- berg en Blaricum in dit verhaal verwerkt. plaatst en van conclusies worden voorzien. Ook de samensteller van deze kroniek in zijn inleiding Subsidie is de eerste om dit te erkennen. Het boek, uitgegeven door de gezamelijke Cul- Het boeiende van een kroniek is, dat je al le- turele Raden van Noord- en Zuid-Holland, werd zend een sfeerbeeld krijgt van het leven in een technisch gerealiseerd door de uitgeverij Pirola, dorp van een eeuw geleden. De geschiedenis die al vele historische uitgaven begeleidde. Het van zo'n klein dorp als Blaricum destijds was is een degelijk boek en het zit stevig in de harde (865 inwoners in 1900) leent zich waarschijnlijk kaft. De lay-out vind ik persoonlijk wat rommelig ook beter om op deze wijze in kleine en grote ge- ook al zullen anderen dat misschien als gezellig beurtenissen te worden beschreven. Dat sfeer- ervaren. Het letterbeeld is wat grijzig. Maar de beeld komt heel duidelijk over en daarmee is de prijs is dank zijn de subsidie van de provincie- samensteller in zijn opzet geslaagd. besturen en het Baron de Vos van Steenwijk- Grotere kwesties die het dorpsbelang te bo- fonds bijzonder gunstig. Van harte aanbevolen. ven gaan, komen echter via de bril van het plaat- J.E.L. selijk gebeuren ook aan de orde. Dat zijn zaken als de aanleg van de Gooise tramweg, de Erf- 25 augustus 1900: Zeer uitgebreide berichtge- gooierskwestie alsmede de opkomst en het ver- ving over de plundering en vernieling van het val van de kolonie van de Internationale Broe- Paviljoen De Rotonde van Blaricum door een derschap der Christen-anarchisten. aantal dronken Huizers. Kastelein Remmerde - zeer in het nauw gebracht - schiet een van de Het aardige van een kroniek is dat ieder er iets belagers dood. Dat leidt tot reacties. 60 militairen uit haalt dat hemzelf treft. Uw redacteur keek met van het kamp Crailo herstellen de orde. In de wij- name naar zaken die met het Gooi als groter ge- de omgeving wordt sympathie betuigd met de heel en met Hilversum te maken hadden. Als illu- kastelein. Een inzameling voor hem brengt ruim stratie hieronder enkele data met meer of minder f 600, - op. opvallende gebeurtenissen. 5 maart 1902: Er waart een revolutiegeest onder de Erfgooiers. Ze komen uit andere plaatsen om 19 en 26 januari 1872: De burgemeesters van zand en grind van de Blaricumse hei te halen. Ze Blaricum, Bussum en Hilversum (Alberti) trek- menen daarop recht te hebben. De gemeente- ken de machtiging in van 'projektontwikkelaar' veldwachter treedt handelend op. De overtre- Dieudonné uit Amsterdam. Hij wil in deze plaat- ders krijgen een proces-verbaal. sen villa's voor rijke Amsterdammers bouwen. 8 maart 1902: Na al eerder een drukkerij te heb- 31 december 1872: Een veertienjarige knaap ben gebouwd, verkrijgt de Kolonie van Interna- komt met zijn hondekar uit Hilversum. Een land- tionale Broederschap nu ook vergunning voor loper probeert hem zijn geld af te troggelen. Hij oprichting van een bakkerij. wordt ontzet door een voorbijganger. De politie 14 juni 1902: Architect Ed. Cuijpers uit Amster- zoekt de dader. dam zal op 24 juni de bouw van een Sanatorium 17 juli 1874: Op de grens met Huizen schiet de voor Borstlijders aan de Laarderstraatweg te veldwachter twee vossen. Blaricum aanbesteden. 17maart 1875: Eduard Douwes Dekker (Multatu- 25 juni 1902: Aankondiging van een openbare li) komt naar Blaricum. Hij zou komend uit Wies- verkoop door de deurwaarder uit Hilversum van baden het huis tegenover de Hervormde Kerk een paard dat - ongebrand - op de meentgron- betrekken. Althans, dat wordt beweerd. Een van den graasde. Eigenaar is een ontevreden Laren- de bewoners geeft als karakterisering van Dou- se Erfgooier en het paard wordt door de meent- wes Dekker aan dat hij moet zijn "deur en deur meester zolang in Blaricum gestald.