Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Geleneksel Yerleşmelerde Kültür Turizmi: Beypazarı Örneği

Filiz AKLANOĞLU Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Peyzaj Mimarlığı Bölümü, Konya Sorumlu yazar: [email protected]

Geliş Tarihi: 19.01.2010

Özet Ankara’nın Beypazarı ilçesi, tarihi Hititlere kadar uzanan eski bir yerleşim yeridir. Beypazarı, farklı egemenliklere ve kültürlere ait özgün niteliklerini günümüze kadar büyük ölçüde koruyabilmiş bir yerleşmedir. Yoğun olarak 19. yüzyıl geleneksel konutlarının yanı sıra dini, sosyal, kültürel ve ticari yapılarıyla da zengin bir tarihi kent dokusuna sahiptir. Tarihi mekanları, sosyal ve kültürel değerleri açısından Beypazarı, kültür turizmi potansiyeli oldukça yüksek ve iyi değerlendirilmesi gereken bir yerleşimdir. Bu çalışmada; Beypazarı’nın doğal ve kültürel özellikleri ortaya konmuş, kültür turizmi kapsamında değerlendirilebilecek bileşenler belirlenmiş ve turizm açısından değerlendirilmesi için öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kültür turizmi, geleneksel yerleşim, Beypazarı

Cultural Tourism at Traditional Settlements: The Case Of Beypazarı

Abstract Beypazarı district located in Ankara is an old settlement place which its historical background extends to Hittites. Beypazarı still keeps the characteristics of different cultures up to today. It has a rich historical urban texture mostly covered by 19th century traditional houses besides its religious, social, cultural and commercial buildings. From cultural and social point of view of historical places in Beypazarı has a high cultural tourism potential that must be evaluated. In this study; cultural and natural characteristics of Beypazarı were introduced. In scope of cultural tourism of Beypazarı, components were determined and proposals were developed for evaluating its tourism usage. Key Words: Cultural tourism, traditional settlement, Beypazarı

Giriş yönünden bir merkez haline gelmiştir. Turizm, 20. yüzyılın sonunda sosyal, Ankara’nın ilçesi olan Beypazarı, sahip kültürel ve ekonomik yönden önemli bir olgu olduğu doğal, tarihi, sosyal, kültürel durumuna gelmiştir. Önceleri sadece kaynaklar ve özgün peyzaj değerleri ekonomik katkısı ön planda iken bugün açısından oldukça zengin bir yerleşmedir. ekolojik, sosyal ve kültürel zenginlikler de Yerel yönetimin gerçekleştirdiği çalışmalar turizme kaynak oluşturduğu için ön plana ve sahip olduğu bu özellikleri sayesinde son çıkmıştır. yıllarda Beypazarı’nda giderek artan ilgi Kitle turizminin neden olduğu sorunlar ve doğrultusunda turizm yönünden gelişmeler farklı arayışlar sonucunda turizmde ilgi, yaşanmaktadır. Ancak turizmin bir amaç deniz-kum-güneş’e alternatif olarak, doğal, olarak değil Beypazarı’nın korunması için bir tarihi ve kültürel zenginliklere yönelmiştir. araç olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda; kültür turizmi tüm dünyada Bu çalışmada; Beypazarı’nda kültür önemi gittikçe artan bir turizm türü olarak turizmi için kaynak oluşturan çekiciliklerin yaygınlaşmaktadır. Ancak kültür turizminin belirlenmesi ve değerlendirilmesi gelişmesi mevcut doğal, sosyal, kültürel ve amaçlanmıştır. Öncelikle Beypazarı’nın tarihi kaynakların korunarak günümüze kadar genel özelliklerine değinilmiş, kültür turizmi gelen kısmına ve bunların çeşitliliğine çekicilikleri belirlenerek özellikleri bağlıdır. açıklanmış, mevcut kaynakların ve kültür Coğrafi konumu ve geçmişten günümüze turizminin sürdürülebilir olması için öneriler kadar birçok uygarlığın kurulduğu bir geliştirilmiştir. merkez olması Türkiye’nin tarihi, doğal, sosyal ve kültürel açıdan zengin bir ülke Kültür Turizmi olmasını sağlamış, sahip olduğu bu Kültür turizmi, ilk kez 1980’li yılların zenginlikler sayesinde de kültür turizmi başında Avrupa Komisyonu’nda; Avrupa

125 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Birliği’nin kültürel kimliğini ve kültürel tarihsel olarak iki bölüme ayırmak mirasını ortaya çıkarmak için yapılan mümkündür. Güncel kültür turizmi içinde çalışmalar sırasında ortaya atılmış bir etkinlikler önemli bir rol oynamaktadır. Bu kavramdır (Kocapınar, 2003). Birleşmiş etkinlikler, özellikle izleyici sayıları göz Milletler (UN) ve Dünya Turizm Örgütü önünde bulundurularak; yöresel etkinlikler, (WTO), kültür turizmini, kişinin eğlence, iş küçük bölgesel etkinlikler, önemli bölgesel ve diğer amaçlar için yaşadığı yerden farklı etkinlikler, ulusal etkinlikler ve uluslar arası yerlere seyahat etmesi ve konaklaması büyük etkinlikler olarak beş ana başlık şeklinde tanımlamaktadır (Foo ve Rosetto, altında toplanmaktadır. 1998). Tarihsel kültür turizmi ise, ulusal sınırlar Kültür turizmi; yeni kültürleri tanıma ve içinde kalan tarihi kültür mirasının belli bir geçmiş kültürleri merak etme temeline turistik organizasyon yardımıyla tanıtılması dayanmaktadır. Aynı zamanda potansiyel esasına dayanmaktadır. Bu da, toplum içinde olarak çok geniş bir faaliyet alanına sahip oluşmuş “tarihi kültür mirasının olduğu için çok boyutlu bir kavramdır. sahiplenilmesi” olgusuyla çok yakından Dünya Turizm Örgütü’nün ele aldığı kültür ilgilidir. Tarihi kültür turizmi, yabancıların turizmi; eğitim, sanat, kültür, festival turları, bu mirasa olan ilgisi ve toplumun bu mirası anıtları, sit alanları ve doğal güzelliklerin sahiplenmesi ölçüsünde artmakta veya ziyaretleri, hac gezileri ile özellikle faaliyet azalmaktadır (Kocapınar, 2003). alanı kültürel etkinlik olan seyahatleri Zengin arkeolojik, otantik, kültürel ve içermektedir (URL1, 2009). Bu bağlamda doğal kaynakları bir arada bulunduran yerler kültür turizmi; kültür turizmi için potansiyel oluşturan • Festivaller ve fuarlar (müzik, dans, komedi, çekiciliklere sahip alanlardır. Ülkemizde ise görsel sanatlar, sanatsal miras), kültür turizmi için potansiyel oluşturan en • Gösteriler ve konserler (tiyatro, opera, bale önemli yerler tarihi kentlerdir. Safranbolu, gösterileri; klasik ve çağdaş müzik Mardin, Kapadokya, Efes gibi yerleşimler konserleri), kültür turizmiyle ön plana çıkmış tarihi • Müzeler ve sanat galerileri, kentlerdir. • Sanat ve zanaat atölyeleri ve stüdyolar, Son yıllarda kültürel mirasın turizm • Tarihi yerler, binalar, kültürel miras ve amaçlı kullanımı sonucunda ülke anıtları ziyaret ve etkinliklere katılım ekonomisine sağladığı katkı nedeniyle kültür şeklinde gerçekleşmektedir (Foo ve turizmi önemli bir sektör haline gelmiştir. Bir Rosetto, 1998). bölgedeki doğal çevre, tarihi ve kültürel Kültür turizmini diğer turizm türlerinden değerlerin yok olması, o bölgedeki turizm ayıran en önemli fark öğrenme fonksiyonlu etkinliklerinin de sona ermesi demektir. Bu olmasıdır. Kültür, insanların düşündüğü nedenle turizmde sürdürülebilirliğin (tavır, inanç, fikir ve değerler), yaptığı sağlanması için turizme temel oluşturan (davranış ve yaşayış biçimleri) ve değerlerin korunması gereklidir. Kültürel oluşturduğu (sanat eserleri, el sanatları, diğer mirasın sadece turizm için değil gelecek kültürel ürünler) unsurları kapsamaktadır. nesillere aktarılması için de korunması Dolayısıyla kültür, süreçler (insanların gerekmektedir. Bu bağlamda kültür turizmi, düşünceleri ve yaşama biçimleri) ve bu mevcut kaynakların korunması ve sosyo- süreçler sonunda oluşan ürünleri (binalar, el kültürel devamlılığın sağlaması için bir sanatları, sanat ve gelenekler) ortaya araçtır. Asıl önemli olan mevcut potansiyelin koymaktadır. Bu nedenle kültür turizmi belirlenmesi ve nasıl değerlendirileceğini sadece geçmiş kültürlere ait mekan ve gösteren gerçekçi planlama ve uygulama anıtların ziyareti değil, aynı zamanda bir modellerinin geliştirilmesidir. bölge veya ülkedeki insanların yaşam biçimi üzerine de kuruludur (Richard, 2001) Materyal ve Yöntem Kültür sözcüğünün yalnızca geçmişi değil Materyal bugünü de kapsayan bir kavram olduğu Araştırma alanı; 3000 geleneksel konutla düşünüldüğünde, kültür turizmini güncel ve birlikte han, hamam, cami gibi tarihi yapılarla eski çarşının bütünlük oluşturduğu

126 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Beypazarı tarihi kent dokusu ile İnözü Vadisi Arkeolojik ve Doğal Sit Alanı’ndan oluşmaktadır (Şekil 1). Ayrıca mevcut fiziksel çevrenin yanı sıra yörenin sosyo- kültürel özellikleri de çalışmanın materyalini oluşturmaktadır.

İnözü Vadisi

Şekil 2. Beypazarı’nın Ankara İli içindeki konumu (URL3, 2009)

Ankara’dan Beypazarı’na ulaşım, eski Ankara-İstanbul Karayolu’ndan (Şekil 3) sağlanmaktadır. Beypazarı

Şekil 1 Araştırma alanı (URL2, 2010)

Yöntem Şekil 3. Ulaşım Haritası (URL4, 2009) Çalışmada öncelikle Beypazarı’nın genel özelliklerine değinilmiştir. Beypazarı’nda İlçenin yüzölçümü 1.868 km2 ve rakımı kültür turizmi açısından potansiyel oluşturan 675 m.dir. Merkez dışında 3 kasabası çekicilikler Anonim (1988)’den (Karaşar, Kırbaşı ve Uruş) ve 65 köyü vardır. yararlanılarak tespit edilmiş, çalışma Kent merkezi ise 11 mahalleden alanında yapılan inceleme ve gözlemler ile oluşmaktadır. literatüre dayalı olarak bu çekiciliklerin Beypazarı’nın İç Anadolu ile Batı özellikleri açıklanmıştır. Turizme potansiyel Karadeniz Bölgesi arasında geçiş konumunda oluşturan bu çekiciliklerin, sürdürülebilirliği olması iklim ve vejetasyonda da etkili esas alınarak kültür turizminde olmuştur. Kuzeyinde yer alan dağlık bölge, değerlendirilme olanakları tartışılmış ve Karadeniz ikliminin tam olarak hüküm çeşitli öneriler geliştirilmiştir. sürmesine izin vermemekte, ancak buna karşın bozkır olan güney bölümünde ise İç Beypazarı’nın Genel Özellikleri Anadolu iklim özellikleri görülmektedir. Bu Ankara’nın kuzeybatısında yer alan nedenle yerleşimde hem İç Anadolu hem de Beypazarı, Ankara’ya 98 km mesafede Batı Karadeniz Bölgeleri’nin bitki örtüsüne bulunmaktadır. Doğusunda Ayaş, Güdül ve rastlanmaktadır. Çamlıdere ilçeleri, batısında Nallıhan ilçesi İstanbul-Bağdat yolunun Beypazarı'ndan ve Eskişehir ili, güneyinde Polatlı ve geçmesi ve Beypazarı’nın İpek Yolu Mihallıçcık ilçeleri, kuzeyinde Gerede, üzerinde bulunması tarih boyunca kentin Seben ve Kıbrısçık ilçeleri, kuzeydoğusunda ticari bakımdan canlı kalmasını ve yerleşimin Kızılcahamam ilçesi yer almaktadır (Şekil 2). kesintisiz olmasını sağlamıştır.

127 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Tarihi yerleşim, yoğun olarak 19. yüzyıl Lidyalılar ve Bizanslılar hakimiyet yapılarından oluşan zengin dokusuyla sürmüşlerdir. Selçuklu yönetiminden sonra Geleneksel Türk kenti özelliği taşımaktadır. 1240 yıllarında Moğollar’ın yönetimine Tarihi kent dokusu, çarşı ve çevresindeki girmiştir. Moğollar’ın Anadolu’yu istilası Beytepe, Cumhuriyet, İstiklal, Kurtuluş, sırasında bir kısım halkın göç ederek Bolu’ya Rüstempaşa ve Zafer Mahalleleri olmak geldiği bilinmektedir. Moğol istilasının üzere 6 mahalleden oluşmaktadır. Beypazarı, bitmesinden sonra ise Oğuz Boyları 20. yüzyıldan itibaren güney ve doğu aksında hakimiyetini sürdürmüşler ve bu nedenle gelişmeye başlamıştır. Oğuz boylarının isimlerini taşıyan pek çok Türkiye genelinde olduğu gibi Beypazarı köy ve kasaba bulunmaktadır (Kocakuşak, kent merkezinde de iş imkanlarının artması, 1988). Beypazarı, Bursa iline bağlı bucak eğitim ve hizmet sektörlerinin gelişmesi ve iken 1290’dan itibaren Ankara sancağına özellikle son yıllarda turizmin ön plana bağlanmıştır. Tanzimat’tan sonra 1868’de çıkmasıyla nüfus artmış bunun sonucunda da Ankara’nın il olmasıyla Beypazarı Ankara’ya yerleşim alanı genişlemiştir. bağlı bir ilçe haline gelmiş, Cumhuriyet Beypazarı’nda ekonomi; tarım, döneminde ise Ankara’nın en büyük ilçesi hayvancılık, ticaret, sanayi ve el sanatlarına olmuştur (Özmen, 1987). dayanmaktadır. Topraklarının verimli olması Yerleşmenin biçimlenmesinde, doğal nedeniyle nüfusun %70’i tarımla çevre koşulları (iklim, hidroloji, jeoloji, uğraşmaktadır. Ayrıca son yıllarda turizmin topografya, toprak özellikleri), ekonomik de ekonomiye katkısı artmaktadır faaliyetler için uygunluk (akarsu boylarının (Aklanoğlu, 2005). sulu tarıma olanak sağlaması) ve nüfus etkili Cumhuriyet öncesi dönemde kent halkının olmuştur. Beypazarı’nda yerleşme, tarıma ağırlıklı olarak esnaf, zanaatkar ve elverişli alçak kesimlerde ve korunaklı tüccarlardan oluşmasına karşın, kırsal yüksek kesimlerde gelişim göstermiştir. alandan Beypazarı’na doğru yaşanan yoğun Beypazarı yerleşim alanı oldukça engebeli göç sonucunda nüfus yapısı oldukça bir arazi üzerinde gelişim göstermiştir. değişmiştir. Ancak genel olarak halkın eski Yerleşim; Hıdırlık, Salihler ve Üç Kızlar gelenek ve göreneklerine bağlılığının devam Tepeleri ile İnözü, Murdancı ve Kumsüren ettiği görülmektedir (Aklanoğlu, 2002). Derelerinin geçtiği vadiler üzerinde konumlanmıştır. Yerleşim alanını rüzgara Beypazarı’nın Kültür Turizmi karşı koruyan kuzeydeki kalkerli tepeler ve Potansiyeli farklı yükseltiye sahip topografik yapı, kent Kültürel değerler olarak; tarihi eserler, peyzajında zengin kompozisyonlar arkeolojik eserler, tarihi dini merkezler, oluşturmaktadır. Kalkerli tepeler nedeniyle müzeler, festivaller, özel günler, yöresel el yerleşim yer yer kesintiye uğramaktadır. sanatları ve Türk folkloru kültür turizmi Topografik yapıya bağlı olarak eğimli açısından potansiyel oluşturabilecek kesimlerde dikey, az eğimli kesimlerde ise kaynaklardır (Anonim, 1988). Bu kapsamda yaygın bir yerleşim düzeni görülmektedir Beypazarı’nda kültür turizmine yönelik (Şekil 4). önerilerin geliştirilmesi için kültür turizmine Anadolu yerleşmelerinin birçoğunda kaynak oluşturan çekicilikler saptanarak görülen kale, Beypazarı’nda yoktur. özellikleri açıklanmıştır. Konutların oluşturduğu doku, gelişim gösterdiği alandaki yerleşmeye bir “kale Yerleşme tarihi ve özellikleri kent” görünümü kazandırmaktadır Beypazarı yerleşiminin tarihçesi hakkında (Aklanoğlu, 2002). bugüne kadar yapılan arkeolojik çalışmaların yetersiz olması nedeniyle detaylı veriye ulaşılamamaktadır. Ancak elde edilen veriler değerlendirilecek olursa yöredeki en eski yerleşmenin Hititler’e ait olduğu görülmektedir. Hitit uygarlığından sonra M.Ö. 12. yüzyılın sonlarına doğru Frigler ve

128 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Bu durum, kırsal yaşamla kentsel yaşamın iç içe olması ve kentin dar ve dik bir alanda kurulmuş olmasından kaynaklanmaktadır. İki-üç katlı evlerden oluşan tarihi kent dokusundaki avlular, çeşme başlarında, sokakların kesişim noktalarında, cami önlerinde genişleyerek oluşan meydanlar, kent merkezini ikiye bölen İnözü Vadisi boyunca yer alan bahçeler ve bağlık alanlar açık ve yeşil alan sistemini oluşturmaktadır. Kentsel mekan organizasyonunda, hiyerarşik bir kademelenme görülmektedir. Açık mekan düzenlemelerinde; avlu-sokak- meydan şeklinde bir kademelenme görülmektedir. Bu düzen içinde; özelden genele doğru giden ve sosyal aktivite kademelenmesini yansıtan bir mekan örgütlenmesi bulunmaktadır (Aklanoğlu, Şekil 4. Tarihi kent peyzajı (Orijinal, 2001) 2002). Geleneksel dokuda küçük bahçeli, yol Geleneksel kent dokusu cephesinden girilen, bitişik konutların Tarihi ticaret merkezini çevreleyen ve oluşturduğu (Şekil 5). Topografik yapının yoğun olarak 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl meydana getirdiği organik düzende gelişim başlarında inşa edilen geleneksel konutların gösteren bahçeli veya avlulu konutlar tarihi meydana getirdiği mahallelerden oluşan kent dokusunu oluşturmaktadır. Geniş alana tarihi kent ve bu tarihi dokunun içerisindeki yayılmış organik sokakların arasında yer yer dini, sosyal ve ticari yapılarıyla Beypazarı, geniş bahçeli evler de yer almaktadır. Dar, Osmanlı imar sisteminin bir taşra kentindeki kıvrımlı ve ağaçsız sokaklar zaman zaman uygulamalarını belirgin bir şekilde kesişerek küçük meydanları oluşturmaktadır. sergilemektedir (Bozkurt, 2004). Genellikle dışa kapalı iç avluların görüldüğü Beypazarı'nda 10 Mayıs 2000 tarihinden kentsel dokuda avlu duvarları mahremiyeti itibaren tarihi doku ve yapıların korunması sağlamak amacıyla yüksek yapılmıştır. ile ilgili çalışmalara büyük bir hız verilmiştir. Yolların genişliği 3-6 m arasında değişmekte Bütünleşik bir koruma planlaması ve avlu duvarlarıyla sınırlanmaktadır. bulunmayan Beypazarı kentsel sit alanı içinde parçacı bir yaklaşımla 20 yapıda esaslı onarım, 500 yapıda da basit onarım yapılmış, iç mekanla ilgili herhangi bir çalışma yapılmamıştır. Yaklaşık 1000 evin restorasyon/cephe sağlıklılaştırma çalışmalarının bitirilmesi amaçlanmaktadır (Urak ve Çelebi, 2005). Beypazarı’nda yeni ve eski dokuların oluşturduğu ikili bir yerleşim düzeni söz konusudur. Ankara-İstanbul Karayolu’nun kuzeyinde tarihi yerleşim, bu karayolu ile İnözü Deresi arasında kalan güneyde ise yeni yerleşim alanı bulunmaktadır. Şekil 5. Geleneksel kent dokusu Kentsel yapıda olduğu gibi açık ve yeşil (Orijinal, 2001) alanlarda da iki farklı doku dikkati çekmektedir. Topografik açıdan oldukça Son yıllardaki kentsel gelişim, tarihi kent engebeli arazi üzerinde yer alan tarihi kent merkezi ile ilişkili değildir. Yeni yerleşim dokusunda, açık ve yeşil alanlar çok azdır.

129 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty alanı, tarihi kent merkezinden bağımsız için, UNESCO’nun Korunmaya Değer Tarih olarak güneyde gelişmiştir. Farklı biçimdeki ve Kültür Değerleri Listesi’ne girmesi kentsel gelişme, sosyal yapıyı da yönünde çalışmalara başlanmıştır (Urak ve farklılaştırmıştır. Yeni yerleşim alanı, tarihi Çelebi, 2005). yerleşim alanından bağımsız olarak geliştiği Geleneksel konutlardan 21 tanesi için tarihi mekanlar yok olmamış aksine onarılarak yemek ve konaklama amacıyla özgün niteliğini koruyabilmiştir. turizme kazandırılmıştır (URL3, 2009).

Geleneksel Beypazarı konutları Beypazarı’nda konutlar, geleneksel Türk konutu özelliklerini taşımaktadır (Şekil 6). Konutlar; dış, iç ve orta sofalı plan şemasına sahiptir. Zemin katlar taşlık işlevi gereği diğer katlardan farklıdır. Üst katlar asıl yaşama katları olup daha özenli tasarlanmıştır. Dış sofalı konutlar, önünde bir sofa mekanının bulunduğu bir dizi odadan oluşmaktadır. Merdiven bazen bu odaların ortasında bazen de sofada yer almaktadır. Bahçe veya yola bakan bir odanın cephede çıkma yaptığı görülmektedir. Orta sofalı konut tipinde sofa, odalar ve servis bölümleri ile çevrelenmekte, odalar ise köşelerde yer almaktadır. İç sofalı konutlarda odalar, sofanın iki yanındadır, ancak servis bölümleri bazen bu katta yer almamaktadır. Merdiven sofada veya odalar arasındadır (Aksulu, 2005). Konutlar genellikle 3 katlı olup zemin katlar taş, üst katlar ahşap iskelet arası, taş ya da kerpiç dolgu sistemle yapılmıştır. Zemin kat planı diğer katlardan farklıdır ve farklı kullanım alanları vardır. 1. ve 2. kat kullanımları ise hemen hemen aynıdır. Kuzeye bakan ve üzerinde ocak bulunan duvarların dolgu malzemesi kerpiçtir. Bölme duvarlar ise genellikle bağdadi tekniğinde inşa edilmişlerdir. Değişik türdeki cumbalar ise konutların dış mekan ile bağlantısını arttırmaktadır (Özmen, 1987). Konutlara giriş eğimli kesimlerde doğrudan sokaktan sağlanırken, küçük Şekil 6. Geleneksel Beypazarı konutları bahçesi olan bazı konutlarda ise ana giriş ve (Orijinal, 2001) bahçe girişi sokakla bağlantılıdır. Eğimi az Anıtsal yapılar olan kesimlerde ise önce bahçeye sonra Beypazarı’nda Selçuklu ve çoğunlukla konuta ulaşılmaktadır. Konutun ana cephesi Osmanlı dönemine ait, tescilli tarihi eser daima sokağa bakan cephe olmaktadır. niteliği taşıyan çok sayıda han, hamam, cami, Geleneksel konutların bir bölümü Kültür türbe ve çeşme gibi anıtsal yapılar mevcuttur. ve Turizm Bakanlığı tarafından tescil Bunlardan bugüne ulaşabilmiş olanları: edilmiştir. Sahip olduğu tarihi evleri ile gerek

Türkiye’de, gerekse de dünyada pek çok kişi Camiler: Akşemseddin Camii, Sultan ve kurumun ilgi odağı haline gelen Beypazarı

130 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Alaeddin Camii, Baloğlu Camii, Eski olarak 1996 yılında hizmete açılmıştır. Derbentçik Camii, İmaret Camii, İncili Etnografik özelliğe sahip müzede Roma, Camii, Karcıkaya Camii, Kurşunlu Camii, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminden Tabakhane Camii ve Yeni Camii. kalan, Beypazarı ve yakın çevresinin kültür ve tarihini yansıtan haritalar, belgeler, Mescitler: Beytepe Sokağı Mescidi, kaybolan halk kültürü ve yaşam biçimini Cevizlerbaşı Sokağı Mescidi, Hoca Kiriş yansıtan eserler, değerli madenler, antika Mescidi ve Kazancı Mescidi. eşyalar, tarihi değeri olan yeraltı ve yer üstünde bulunan her türlü obje Türbeler: Boğazkesen Türbesi, Karaca sergilenmektedir (Şekil 8) (Şener, 1997). Ahmet Türbesi ve Yediler Türbesi.

Han-Arasta: Hanlarönü Arastası ve Suluhan Kervansarayı (Şekil 7).

Hamamlar: Paşa Hamamı ve Rüstem Paşa Hamamı.

Köprüler: Hacılar Köprüsü ve Karcıkaya Köprüsü.

Çeşmeler: Acı Çeşme, Hamidiye Çeşmesi, Kimya Çeşmesi ve Soğuk Çeşme.

Şekil 8. Beypazarı Tarih ve Kültür Evi Okul: Rüstem Paşa Okulu ve Taş (Orijinal, 2001) Mektep’tir. Bu yapılardan sadece Sultan Alaeddin Halk Evi: Restorasyonu tamamlandıktan Camii Selçuklular dönemine ait olup sonra seminerler ve çeşitli organizasyonlar diğerleri Osmanlı dönemine aittir. için kullanılmaya başlanmıştır. Hafta sonları siyah-beyaz eski Beypazarı fotoğrafları sergilenmektedir.

Yaşayan Müze (Abbaszade Konağı): 19. Yüzyılda yapılan ve Osmanlı döneminin mimari özelliklerini yansıtan bina, iki konaktan biridir. Beypazarı Belediyesi tarafından restore edilerek “Yaşayan Müze” olarak ziyarete açılan konakta, tarihi eşyaların yanı sıra yörenin özgün kıyafetleri sergilenmektedir. Ayrıca ziyaretçiler, ebru ıhlamur baskısı gibi kültürümüze özgü sanatları uygulamalı olarak deneme fırsatı Şekil 7. Suluhan Kervansarayı bulmaktadırlar. (Orijinal, 2001) Adalet Evi ve Müzesi (Abbaszade Müzeler Konağı): Beypazarı Belediyesi tarafından Beypazarı Tarih ve Kültür Müzesi: “Adalet Teşkilatını Güçlendirme Vakfı” Sahibi tarafından Ankara Valiliği’ne “Kültür adına restore edilen Adalet Konağı, Evi” olması amacıyla bağışlanan 150 yıllık misafirhane olarak kullanıma konak, Beypazarı Belediyesi ve açılmıştır. Ayrıca Beypazarı’na ait olan Kaymakamlığı’nın çalışmaları sonucunda mahkeme kararları ve eski adliye eşyaları “Beypazarı Tarih ve Kültür Evi” adıyla müze sergilenmektedir (URL3, 2009).

131 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Cahide Gürsoy Müze Evi: Cahide Gürsoy adına Halk Evi içinde oluşturulan Müze Evi’nde; sanatçının çeşitli eserlerinin ve atölyesinde kullandığı eşyalarının yanı sıra sanatçının topladığı Atatürk fotoğrafları ile aile fotoğrafları da sergilenmektedir.

Beypazarı Kent Tarihi Müzesi: 1928 yılında inşa edilen ve günümüze kadar korunan Rüstem Paşa Okulu, tarihi değerlerin sergilendiği Beypazarı Kent Tarihi Müzesi olarak hizmete açılmıştır. Beypazarı ile ilgili ilk çağlardan günümüze kadar olan Şekil 9. İnözü Vadisi (Orijinal, 2008) tüm tarihi seyirler, maketler, kalıntılar, dönem eserleri ve tüm belgeler Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını sergilenmektedir. Ayrıca kişisel araştırmalar Koruma Kurulu tarafından 13.11.1990 tarihli için de çok önemli bir arşiv niteliğindedir. ve 1452 sayılı karara göre İnözü Vadisi; Ayrıca geleneksel konutları, tarihi çarşısı, • Vadinin içerisinde ve iki yanındaki han, hamam, cami, türbe, çeşme gibi yapıları, kayalıklarda yer alan doğal ve insan eliyle sokak ve meydanlarıyla bütünlük oluşturan oyularak yapılmış olan kaya mezarları ve Beypazarı tarihi kent dokusu açık hava kiliseleri dikkate alınarak I. Derece müzesi niteliği taşımaktadır. Bu kapsamda Arkeolojik Sit, Beypazarı’nda Hıdırlık Tepesi, Alaattin • Vadi tabanındaki bağlık alanlar, Sokak, İmaret Meydanı ve El Sanatları geleneksel bağ yaşamı ve mevcut bitki Dükkanları, Gümüş Mağazaları, Beypazarı örtüsü göz önüne alınarak II. Derece Kaymakamlığı Halk Eğitim Merkezi ve Doğal Sit olarak tescil edilmiştir. Beypazarı Kuru Fırınları ziyaret edilecek yerlerdir. El sanatları

Beypazarı’nda gümüş işlemeciliği İnözü Vadisi (telkari), çok gelişmiş olup Türkiye’de İnözü Vadisi, Beypazarı’nın kuzeyinde Mardin’den sonra ikinci önemli merkezdir. yer almaktadır. Vadinin iki yakasında yer Telkari ürünleri (Şekil 10), Türkiye alan kanyon özelliği gösteren kayalıklarda ihtiyacının karşılanmasının yanı sıra birçok birçok mağara vardır. Bu mağaraların çoğu ülkeye de ihraç edilmektedir. Bugün insan eliyle işlenmiş olup Roma döneminden Beypazarı'nda yeniden oluşturulan ve hayat itibaren konut, kilise ve mezar olarak bulan bir çarşı içinde gümüş ustaları bir kullanıldığı belirlenmiştir. Vadinin arkeolojik araya toplanmış ve telkarinin geliştirilmesine özelliğinin yanı sıra vadi tabanında yer alan imkan sağlanmıştır. Telkari tekniğiyle bağ ve meyvelik alanlar, bağ evleri önemli işlenerek satışa sunulan gümüşler, bir yere sahiptir. İnözü Vadisi, Beypazarı Beypazarı'nda turizm potansiyelinin halkı için hem geçmişte hem de günümüzde artmasına da katkıda bulunmuştur. geleneksel bağ yaşamıyla ön plana çıkmıştır Zamanla yok olma tehlikesiyle karşı (Şekil 9) (Aklanoğlu, 2005). karşıya kalarak günümüzde azalmış olsa da

dokumacılık, ipekli el dokumacılığı, el işlemeli çevre ve sırma işlemeciliği, dövme bakırcılık, semercilik, saraçlık ve demircilik hala devam ettirilen diğer zanaatlardır. Halkın geleneklerine bağlı kalması el sanatlarının unutulmasını önlemiştir. Son yıllarda turizmin etkisiyle geleneksel el sanatlarına olan ilgi artmış ve yok olmaması

Şekil 10. Telkari örnekleri (URL3, 2009) için çalışmalar başlatılmıştır (Şener, 1997).

132 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Geleneksel yaşam yemekleriyle de ilgi çekmektedir. Beypazarı halkı sosyal özellikleri Beypazarı'ndaki zengin yemek kültürünün açısından oldukça içe kapalı bir yapı oluşması, tarım ürünlerinin zenginliğinden göstermektedir. Beypazarı’na ilk yerleşen kaynaklanmaktadır. Anadolu'nun farklı Türkler, Maraş ve Adana yöresinden gelen tatlarını içeren yemekler, sunumunun inceliği Dulkadiroğulları ve Ramazanoğulları olduğu ve zarafetinden dolayı “İnce Takım” olarak için gelenek ve göreneklerin büyük bir kısmı adlandırılmaktadır. eski Türk gelenekleriyle benzerlik Beypazarı güveci, Beypazarı dolması, göstermektedir. Beypazarı baklavası, Beypazarı kurusu, Günümüze kadar ulaştığı kadarı ile tarihi höşmelim, Beypazarı havucu ve lokumu ile kentte geleneksel yaşam hala devam Beypazarı cevizli sucuğu geleneksel tatlar ettirilmektedir. Bu yönüyle Beypazarı, arasındadır (Şekil 11). yaşayan tarih özelliğine sahiptir ve yöre Beypazarı kültüründe yemek sadece karın halkı, yaşam biçimi ve gelenek, görenekleri doyurma amacına yönelik olmayıp özel ile tarihi kentin ayrılmaz bir parçasıdır. kutlamalarda (düğün, nişan, kına geceleri ve sünnet gibi) bir tören yemeği, kış gecelerinde Yemek kültürü ise bir eğlence veya ziyafet unsuru olarak Beypazarı, tarihi ve kültürel kullanılmaktadır (Demirtaş, 2003). zenginliklerinin yanı sıra yöresel

Şekil 11. Geleneksel Beypazarı yemekleri (URL3, 2009)

Yerel etkinlikler Sonuç ve Öneriler Son yıllarda Haziran ayının ilk haftasında Tüm dünyada olduğu gibi son yıllarda düzenlenen “Tarihi Evler, el Sanatları, Havuç Türkiye’de de yeni arayışlar turizmde ve Güveç Festivali” giderek geleneksel bir çeşitlenmeleri gündeme getirmektedir. nitelik almaya başlamış ve uluslar arası Özellikle deniz-kum-güneşi kapsayan kıyı düzeye taşınması için çalışılmaktadır. turizmine alternatif olarak doğa ve kültür Festival kapsamında, yağlı boya resim, turizminin tercih edildiği bir turizm anlayışı fotoğraf ve kaybolmaya yüz tutmuş el yaygınlaşmaktadır. sanatları sergileri, Türk Sanat Müziği Doğal ve kültürel değerler açısından çok konserleri, halk oyunları gösterileri, yöresel çeşitli turizm kaynaklarına sahip olan yemeklerin sergilenmesi ve satışı Beypazarı, gerek günübirlik gerekse daha gerçekleştirilmektedir. Sadece Beypazarı’nın uzun süreli konaklanabilecek ve farklı turizm değil aynı zamanda yakın çevredeki ilçe ve olanakları (yayla turizmi, sağlık turizmi gibi) köyler ile diğer kentlerin de kendi sunan bir yerleşmedir. kültürlerini tanıtmaları sağlanmaktadır. Türkiye’de ve dünyadaki gelişmelere

133 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty paralel olarak Beypazarı’nda kültür turizmi ulaşamamıştır. Bu nedenle mevcut turizm son yıllarda giderek yaygınlaşmaktadır. Bu potansiyeli tam olarak gelişmenin olumlu şekilde sonuçlanması için değerlendirilememektedir. Bu amaçla turizm planlaması ve yönetimine ilişkin Beypazarı’na gelen ziyaretçilere ulaşım, çerçevenin belirlenmesi kaçınılmazdır. konaklama, yeme-içme, eğlenme, alış-veriş Beypazarı’nda kültür turizmi etkinliklerinin gibi çeşitli imkanların planlı bir şekilde planlama kapsamında gerçekleştirilmesi sunulması gerekmektedir. sorunların ortaya çıkmasını ve kısa vadeli Ziyaretçiler gittiği yörenin kimliğini ve çözüm yollarının aranmasını önleyecektir. kültürünü sergileyen mekanları gezmek ve Aksi takdirde turizmin kontrollü ve planlı bir görmek istemektedirler. Bu bağlamda şekilde gelişmemesi, turizme kaynak Beypazarı tarihi kent dokusu, yapılandığı oluşturan tarihi ve kültürel değerlerin tahrip dönemin idari, coğrafi, ekonomik, teknolojik, olmasına hatta yok olmasına neden olacaktır. sosyo-kültürel ve mülkiyet durumu hakkında Bu nedenle planlamada kültür turizmi ve bilgi vermektedir. Bu yönüyle Beypazarı açık koruma birlikte ele alınarak geçmişten gelen hava müzesi özelliği taşımaktadır. Kültür kültürel değerleri özgün niteliği ile geleceğe turizmi ve korumanın birbirini desteklediği aktarma hedeflenmelidir. Yapılacak görüşünden yola çıkarak Beypazarı tarihi planlama, mekansal tasarım ve dönüşümle kent dokusunu korumanın gerekliliği sadece sınırlı kalmadan Beypazarı halkına turizm için değil aynı zamanda geleceğe sağlayacağı ekonomik katkı, sosyal ve aktarılması içindir. Turizme kaynak kültürel etkileşimlerin tasarlanmasına oluşturan değerlerin korunması sağlanırken, yönelik bir yaklaşımla üretilmelidir. turizme korumanın tek yolu olarak Türkiye’de turizmin yerleşim birimleri bakıldığında zararlı olabilmektedir. Bu üzerindeki olumsuz etkisi kitle turizminden nedenle koruma konusunda kültür turizmi bir dolayı en fazla kıyı yerleşimleri üzerinde amaç değil araç olmalıdır. Beypazarı’nda olurken kültür turizminin yerleşim yerleri kültür turizmi, gelenekselden yararlanma ve üzerinde özellikle de tarihi kentlerde kültürel devamlılığın sağlanması için önemli olumsuz etkileri görülmeye başlanmıştır. bir araç olacaktır. Turizm ve turist odaklı uygulamalar Beypazarı’ndaki geleneksel konutlar, nedeniyle sosyal yapının bozulması, yerel bugün de yöre halkının içinde yaşadığı, halkın yaşadığı yeri terk etmek zorunda fiziksel ve sosyal ihtiyaçlarını karşıladığı, kalması, tarihi mekanların ve kent estetiğinin halkın kimliğini ve kültürünü yansıtan bozulması gibi sorunlar gözlemlenmektedir. yapılardır. Ayrıca yapılardaki değişim ve Beypazarı’nda da kültür turizminin gelişim, yörenin coğrafi durumu, iklim gündeme gelmesiyle gerek Beypazarı özellikleri, yapı malzemeleri ve yapım Belediyesi, gerekse yerel halk tarafından teknikleri ile Beypazarı halkının sosyo- çeşitli çalışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu kültürel yapısı, ekonomik durumu, yaşam çalışmaların yerleşmenin karakteristiğini şekli gibi konularda bilgi vermektedir. Bu bozmaması ve tahribata neden olmaması için yapıların özgün niteliklerini bozmadan halkın gereken önlemlerin acilen alınması bir ve ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılayacak zorunluluktur. şekilde düzenlenmesi ve yeni fonksiyonlar Ankara ve İstanbul için kolaylıkla ulaşım kazandırılması gereklidir. Bu amaçla sivil imkanı olan Beypazarı, kültür turizmi mimarlık örneklerinin pansiyon, restoran, açısından en uygun konumda bulunmaktadır. müze gibi kullanımların dışında; Özellikle Ankara için günübirlik ulaşım • Kültür ve sanat evi (çeşitli gösteriler, imkanı olan Beypazarı, kent halkı için dinletiler, sohbetler için), günlük yaşamdan uzaklaşarak tarihi kent • Gerek yerel halka çeşitli konularda dokusu içinde geleneksel yaşamı verilecek seminerler gerekse ziyaretçilere deneyimleyebileceği bir yerdir. Ekonomik yönelik tanıtım amaçlı seminer mekanları, olarak Beypazarı’nda turizm yakın bir • El sanatları kurslarının düzenlenebileceği zamanda başlamış olup kısa zamanda mekanlar olarak değerlendirilmeleri pansiyon, kafeterya ve otantik restoranlar uygun olacaktır. açılmasına rağmen yeterli düzeye

134 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty

Bugünkü durumda Beypazarı’nda sivil yerel değerlerin özellikle korunmasını mimarlık örneklerinin değerlendirilmesinde sağlayan bir olgu olmalıdır. Bu nedenle bu yönde gelişmeler görülmektedir. Ancak maddi kültürel mirasla birlikte inançlar, bunlar gerçekleştirilirken rant elde etmek gelenek ve görenekler, alışkanlıklar gibi amacı ya da sadece turistik amaçlarla manevi kültür tanıtılarak, turistik ürün olarak kullanılmaları önlenmelidir. Aksi takdirde kullanılırken bozulmadan gelecek nesillere daha fazla ziyaretçi ve ziyaretçi beğenisi için aktarılması sağlanmalıdır. sivil mimarlık örnekleri özgünlüklerini Geleneksel yaşam yerini değişen yaşam yitirecek, bu konutlarda yaşayan ve tarihi koşullarına bırakırsa, hem mevcut kültür yok dokuyu kullanan yöre halkının yaşam mekanı olacak hem de kültür turizmi için çekicilik ve sosyo-kültürel özellikleri de yok olacaktır. unsuru kalmayacaktır. Beypazarı insanının Beypazarı halkının tarihi kentin ayrılmaz bir kültürünü oluşturan temel değer yargıları, parçası olduğu ve ziyaretçilerin isteklerinden tanıtımda dikkate alınırsa ziyaretçiler için daha önemli olduğu unutulmamalıdır. Bu daha ilgi çekici ve etkileyici olacaktır. nedenle yerel halkın da bu mekanları Böylece turizm, kültür taşıyıcısı olarak kullanacağı dikkate alınmalı ve ihtiyaçlarının insanlar (Beypazarı halkı ve ziyaretçiler) karşılanmasına özen gösterilmelidir. arasında kültürel bağları güçlendirecek ve Selçuklu ve Osmanlı döneminde inşa insanların birbirlerini daha iyi tanımalarını edilmiş ve bugüne ulaşan anıtsal yapıların sağlayacaktır. restore edilmesi sağlanmalı, mümkünse Beypazarı’nda kültür turizmi özgün işlevi, değilse yapıda hiç ya da en az etkinliklerinin başlatılması ve müdahale ile gerçekleştirilebilecek işlev sürdürülmesinde en önemli faktörlerden biri değişiklikleri ile gerekli düzenlemeler de, yöre halkının bu etkinliklere katılımı ve yapılarak hem yerel halkın hem de halkın doğrudan ekonomik kazanç ziyaretçilerin kullanımına açılmalıdır. sağlamasıdır. Bu amaçla; halkın kültür Son yıllarda İnözü Vadisi’nin rekreatif turizmi konusunda bilinçlendirilmesi, sahip amaçlı kullanımında (piknik, sportif olduğu değerleri koruyup geliştirmesi gibi aktiviteler, doğa yürüyüşü, kuş gözlemciliği konularda güçlük yaşanması söz konusu vb.) artış olmuş aynı zamanda turizm amaçlı olmayıp, yeterli bilince sahip olduğu olarak da kullanılmaya başlanmıştır. İnözü gözlenmektedir. Vadisi, bağ evleri ve bağ kültürüyle ön plana Kültür turizminde en önemli sorun çıkarılarak gelen ziyaretçilere bağ evlerinde yetersiz tanıtımdır. Kültür turizmi açısından konaklama imkanı sağlanabilmeli ve çeşitli etkili tanıtım, basın yoluyla daha kalıcı gibi etkinliklerle bağcılık kültürünün tanıtımı görünse de en etkili tanıtımın görsel medya, yapılmalıdır. internet, uluslar arası fuarlar ve festivallerde Yine son yıllarda otantik ürünlere ilginin yapılacak tanıtımlardır. Özellikle festivaller artmasıyla unutulmaya yüz tutan el sanatları bir yörenin tanıtımında oldukça önemli rol tekrar gündeme gelmiştir. Beypazarı’nda oynayan etkinliklerdir. Beypazarı’nın üretilen el sanatları, tarım ve hayvancılık geleneksel özelliklerini yansıtan ve ürünlerinin tanıtılması ve turizm sayesinde geleneksel olarak gerçekleştirilen “Beypazarı gelir sağlanması yöre halkı için çok Tarihi Evler, El Sanatları, Havuç ve Güveç önemlidir. Festivali” bu anlamda son derece önemlidir. Beypazarı’nda sadece tarihi kent dokusu Festivalin iyi organize edilmesi ve geleneksel mimarinin oluşturduğu maddi Beypazarı’nın tanıtımını sağlayacak, daha kültür varlıkları değil bunlarla birlikte sosyal bilinçli ziyaretçiyi ve ekonomik kazancı da ve kültürel yaşam da aynı derecede önemli beraberinde getirecektir. Bu amaçla yılın olup hem maddi hem de manevi kültür farklı zamanlarında kapsamı daha geniş fuar birlikte bir bütünlük oluşturmaktadır. Turizm ya da farklı etkinliklerde Beypazarı’nın sadece ekonomik bir olay olmayıp, toplumun tanıtımı sağlanmalıdır. Yapılacak etkinlikler sosyal ve kültürel yapısını etkileyen bir gelenek ve görenekleri tanıtacak olgudur. Aynı zamanda kültür turizmi düzenlemeler içermeli, özel kutlama günleri kapsamında oluşan kültürel yoğunluktan (düğün, kına gecesi gibi) çeşitli dolayı kaybolma ya da aşınma riski olan animasyonlarla ziyaretçilerin izlemesine

135 Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 2010, 10 (2): 125-136 Aklanoğlu Kastamonu Univ., Journal of Forestry Faculty olanak sağlanmalıdır. Kıbrıscık-Seben Arasında Kalan Kesimin Nüfus Beypazarı’nda kültür turizmi ve Yerleşme Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, potansiyelinin yanı sıra diğer alternatif A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 113 s. Ankara. turizm olanakları olan termal turizmi, tarım Kocapınar, S. 2003. Kültür Turizmi, turizmi, yayla turizmi ve ekoturizm Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı (03-04 Mayıs 2003), yaklaşımları da değerlendirilmelidir. Çankırı. Beypazarı ve yakın çevresinde alternatif Özmen, A. 1987. Geleneksel Beypazarı turizmin uygulanabileceği ve Beypazarı’nın Konutlarında Baş Oda’nın Günümüz İhtiyaçlarını turizm potansiyelini arttıracak diğer yerel Karşılayacak Düzende Donatılması, Yüksek çekici unsurlar Eğriova Yaylası, Kirmir Çayı Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri ve Vadisi, Gönen Vadisi, Tekke Yaylası, Enstitüsü, Ankara. Boğazkesen Kümbeti, Yediler Türbesi, Gazi Richards, G. 2001. The Development of Gündüz Alp Türbesi, Karaca Ahmet Sultan Cultural Tourism in Europe, Cultural Attractions Türbesi, Karadavut Türbesi, İvaz Dede and European Tourism, CABI Publishing, UK. Türbesi ve Ayaş ilçesidir. Farklı turizm Şener, Y. 1997. Tarihte ve Bugün Beypazarı, Yücel Ofset, Ankara. alternatifleri hem turistlerin farklı URL1, 2009. http://www.kulturturizm.gov.tr beklentilerini karşılayacak hem de gelen URL2, 2010. http://www.wikimapia.org ziyaretçilerin konaklama sürelerini arttırarak URL3, 2009. http://www.beypazarı-bld.gov.tr Beypazarı ve çevresindeki yerleşimlerin URL4, 2009. http://www.kgm.gov.tr ekonomisine katkı sağlayacaktır.

Kaynaklar Aklanoğlu, F., 2002. Beypazarı Peyzaj Potansiyelinin Saptanması Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, A.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 144 s. Ankara. Aklanoğlu, F. 2005. İnözü Vadisi’nin Koruma Kararlarının İrdelenmesi (Poster bildiri). Korunan Doğal Alanlar Sempozyumu (08-10 Eylül 2005), Isparta. Aksulu, I. 2005. Beypazarı’nın Ahşap Evleri. http://www. kulturturizm.gov.tr, Erişim tarihi: 10.07.2005. Anonim, 1988. Bir Yörenin Turizm ve İmkanlarının Değerlendirilmesi İçin Rehber. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Turizm Planlama ve Yatırımlar Dairesi Başkanlığı Yayınları, Ankara. Bozkurt, T. 2004. Beypazarı’ndaki Türk Devri Yapıları, ISBN:975-17-3114-3, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları Sanat Eserleri Dizisi: 443, Ankara. Demirtaş, N. 2003. Turistik Ürün Çeşitlendirmede Otantik Değerler Örnek Olay: Beypazarı, Türkiye’nin Alternatif Turizm Potansiyeli ve Güncel Sorunları Konferansı (03- 04 Mayıs 2003), Çankırı. Foo, L.M., Rosetto, A. 1998. BTR Occasional Paper Number 27, Cultural Tourism in Australia- Characteristics and Motivations, Bureau of Tourism Research, Australia. Gediz, U., Çelebi, G., 2005. Beypazarı Geleneksel Evlerinde Uygulanan Tatlı Sıva Üzerine Bir İnceleme. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der., Cilt 20, No 3, 401-409, Ankara. Kocakuşak, S. 1988. Beypazarı-Karaşar ile

136