Handboek Buurtbus
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Handboek Buurtbus Voor het opzetten en rijden van een buurtbus CROW-KpVV In opdracht van de gezamenlijke overheden voert CROW een KpVV-Meerjarenprogramma uit, met als doel een bijdrage leveren aan het competenter maken van de overheid op het gebied van mobiliteit. CROW-KpVV is actief op de volgende gebieden: Collectief Vervoer, Fiets (onder het merk CROW-Fietsberaad), Mobiliteit en Wegontwerp. In een breed netwerk met andere kennisinstituten en maatschappelijke organisaties is CROW-KpVV betrokken bij actuele ontwikkelingen in het decentrale beleid en verspreidt en borgt relevante kennis. CROW-KpVV signaleert nieuwe ontwikkelingen, geeft aan wat hun betekenis is en wat de gevolgen kunnen zijn. Over CROW CROW bedenkt slimme en praktische oplossingen voor vraagstukken over infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer in Nederland. Dat doen we samen met externe professionals die kennis met elkaar delen en toepasbaar maken voor de praktijk. CROW is een onafhankelijke kennisorganisatie zonder winstoogmerk die investeert in kennis voor nu en in de toekomst. Wij streven naar de beste oplossingen voor vraagstukken van beleid tot en met beheer in infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer en werk en veiligheid. Bovendien zijn wij experts op het gebied van aanbesteden en contracteren. Praktische kennis direct toepasbaar Handboek Buurtbus Voor het opzetten en rijden van een buurtbus CROW Galvanistraat 1, 6716 AE Ede Postbus 37, 6710 BA Ede Telefoon (0318) 69 53 00 Fax (0318) 62 11 12 E-mail [email protected] Website www.crow.nl December 2016 CROW en degenen die aan deze publicatie hebben mee- gewerkt, hebben de hierin opgenomen gegevens zorg- vuldig verzameld naar de laatste stand van wetenschap en techniek. Desondanks kunnen er onjuistheden in deze publicatie voorkomen. Gebruikers aanvaarden het risico daarvan. CROW sluit, mede ten behoeve van degenen die aan deze publicatie hebben meegewerkt, iedere aansprake- lijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van de gegevens. De inhoud van deze publicatie valt onder bescherming van de auteurswet. De auteursrechten berusten bij CROW. Woord vooraf Buurtbus draait om samenhang De buurtbus is al veertig jaar een onmisbare schakel van het openbaar vervoer op het platteland, dat vanwege bezuinigingen onder druk staat. De buurtbus biedt voor iedereen kleinschalige en kosteneffectieve mobiliteit. Wat komt er allemaal kijken bij het opzetten en rijden van een buurtbus? CROW-KpVV heeft die kennis en ervaring van buurtbusprojecten gebundeld in dit Handboek Buurtbus. Daarmee kunnen zowel nieuwe initiatieven als bestaande projecten hun voordeel doen. Dit handboek kan ook inte- ressant zijn voor provincies en metropoolregio’s die het regionale openbaar vervoer aansturen. En voor gemeenten die hun inwoners en bezoekers meer vervoer en zinvol vrijwilligerswerk willen bieden. Graag bedank ik de bestuursleden van buurtbusverenigingen die vanuit hun praktijkervaring advie- zen, tips en voorbeelden aandroegen. Dit handboek is geen blauwdruk hoe het móét, maar een handreiking hoe het kán. CROW-KpVV houdt zich aanbevolen voor aanvullingen en verbeteringen voor een volgende editie. Eén ding is duidelijk: bij de buurtbus draait het om samenhang met het andere openbaar vervoer én samenwerking tussen buurtbusvereniging, gemeente, ov-autoriteit en vervoerder. Als dat voor elkaar is – burgers rijden voor burgers – dan bepaalt de reiziger of de buurtbus een succes is. Veel inspiratie en leesplezier toegewenst! CROW-KpVV Wim van Tilburg directeur Deze publicatie is tot stand gekomen met medewerking van ambtenaren van provincies en metropoolregio’s, medewerkers van vervoerbedrijven en leden van buurtbusverenigingen: Marco Benz van den Berg, Buurtbusvereniging Westerwolde Martha Bielleman-Engbers, Buurtbusvereniging HTOV Herman Brüheim, Vervoerregio Amsterdam Theo Ceelen, Buurtbusvereniging Gassel-Beers Yvonne Driessen, provincie Gelderland Eugène Geerdes, Connexxion Han Hamakers, provincie Limburg Jan Hollander, Connexxion Eric Köhler, DOVA Theo Linders, Buurtbusvereniging Gassel-Beers Paul Mulder, Buurtbusvereniging Zuid-Beveland Kees van den Pol, Buurtbusvereniging Zuid-Beveland Henk Stam, Buurtbusvereniging Spankeren-Dieren Bea Versluys, Buurtbusvereniging Berkenwoude Bram Visser, Buurtbusvereniging Berkenwoude Tom Weber, Buurtbusvereniging Rijk van Nijmegen Margo van Wensveen, Buurtbusvereniging Westerwolde Dina Wortelboer, Buurtbusvereniging Westerwolde Eun-Mi Ypma, provincie Noord-Holland De begeleiding van CROW-KpVV was in handen van Guy Hermans (tot juli 2015) en Gerard van Kesteren. Bert Takman (Altta Advies) en Marc Maartens (MMa) schreven de tekst. Inhoud 1 Openbaar vervoer: wetten & regels 7 1.1 Openbaar vervoer 7 1.2 Wet personenvervoer 7 1.3 Concessie 7 1.4 Ov-autoriteiten 7 1.5 Aanbesteding 8 2 Nieuwe verbinding: vraag & aanbod 9 2.1 Eerste vragen 9 2.2 Begin- en eindpunt 9 2.3 Maximaal 10 kilometer & 27 minuten 10 2.4 Dienstregeling 11 3 Geldzaken: kosten & opbrengsten 12 3.1 Kosten 12 3.2 Tarieven 12 3.3 Opbrengsten 12 3.4 Andere inkomsten 13 4 Gemeente: vrijwilligers & haltes 14 4.1 Vrijwilligers 14 4.2 Verbindingen 14 4.3 Haltes 14 5 Materieel: eisen & stallen 16 5.1 Eisen 16 5.2 Stallen, tanken & wassen 16 6 Vereniging: statuten & werving 18 6.1 Buurtbusvereniging 18 6.2 Statuten 18 6.3 Reglementen 18 6.4 Exploitatieovereenkomst 19 6.5 Werving & selectie 19 6.6 Verzekering 20 6.7 Verenigingsleven 20 7 Diensten: rooster & checklijst 22 7.1 Chauffeursdienst 22 7.2 Dienstrooster 22 7.3 Checklijst 22 7.4 Calamiteitenplan 22 8 Marketing: media & reisinformatie 24 8.1 Lokale media 24 8.2 Reisinformatie 24 8.3 Marketingsacties 24 9 Stappenplan: van initiatief tot uitvoering 26 Bijlagen 1: Buurtbuslijnen 2016 27 2: Praktijkvoorbeelden 32 Samenvatting: sterke punten buurtbus De eerste buurtbus rijdt op 27 augustus 1977 in het gers en gaan over de haltes. De buurtbus lift mee op de Zuid-Hollandse Berkenwoude. Onder aanvoering van het concessie (exclusieve vergunning) van de provincie aan het toenmalige ministerie van Verkeer en Waterstaat beginnen ov-bedrijf in het gebied. De vervoerder stelt een buurtbus dat jaar vijf buurtbusprojecten. Het idee komt van de beschikbaar en geeft advies en steun aan het bestuur van Engelse ‘community bus’. De Nederlandse buurtbus rijdt op de vereniging. het platteland waar te weinig reizigers zijn voor een streek- bus. Vrijwillige chauffeurs besturen de buurtbus. Per rit Vanwege de vrijwilligers en 8-persoonsbus is het laten rij- kunnen er maximaal acht passagiers mee. Volgens de eva- den van een buurtbus goedkoper dan een grote bus of luatie [w1] in 1981 is de buurtbus een succes. Regiotaxi. Een buurtbus kost ongeveer 50.000 tot 60.000 euro per jaar. Die kosten zijn uiteindelijk voor de provincie De buurtbus is inmiddels een volwaardig onderdeel van het of metropoolregio. Soms betalen ook de gemeente(n) of openbaar vervoer. Nederland telt ongeveer tweehonderd sponsors mee aan de buurtbus. buurtbusprojecten. Per project is er een vereniging die de buurtbus rijdt. Bij elkaar tellen die verenigingen naar schat- Naast de buurtbus bestaan er andere vormen van klein- ting een kleine 5.000 vrijwilligers. Per buurtbus zijn mini- schalig vervoer met vrijwilligers, van Dorpsauto tot Wens- maal 25 vrijwilligers nodig. bus [1 en 2]. Soms is dat vervoer vraaggestuurd: alleen als reizigers zich hebben aangemeld. De keuze is aan de pro- Meestal rijdt de buurtbus doordeweeks, soms ook op vincie of metropoolregio, liefst in overleg met de gemeen- zaterdag. De frequentie is vaak één keer per uur. Meestal te(n). De buurtbus kent vijf sterke punten: sluit de buurtbus op een halte of station aan op ander landelijke formule: bijna iedereen kent hem openbaar vervoer (bus, trein). Reizigers kunnen een papie- makkelijk te vinden en te plannen: dienstregeling zit in ren kaartje kopen en ook steeds vaker met hun OV-chip- ov-reisplanners kaart betalen. Het tarief bedraagt 1,00 tot 3,50 euro per rit. je hoeft niet van tevoren te bellen, zoals bij Flexnetten en Regiotaxi’s Provincies (en metropoolregio’s in de Randstad) gaan over relatief goedkoop: 50.000 tot 60.000 euro per jaar het openbaar vervoer, dus ook over de buurtbus. Gemeen- geworteld in de samenleving: chauffeurs kennen hun ten hebben ook belangen: die willen vervoer voor hun bur- klanten. 6 Handboek Buurtbus 1 Openbaar vervoer: wetten & regels De buurtbus is onderdeel van het openbaar vervoer. Wat is het vervoer van ten hoogste acht personen, de bestuurder openbaar vervoer precies? Een overzicht van definities, daaronder niet begrepen”. Dat is dus een taxi of 8-per- wetten en regels. soonsbusje. Een buurtbus is dus officieel een auto met ruimte voor één chauffeur en maximaal acht reizigers. 1.1 Openbaar vervoer Buurtbus De definitie van openbaar vervoer is “voor een ieder open- De ‘buurtbus’ staat niet in de wet, maar wordt wel staand personenvervoer volgens een dienstregeling met beschouwd als openbaar vervoer. Want hij voldoet aan de een auto, bus, trein, metro, tram”. Voor een ieder open- definitie van openbaar vervoer: voor iedereen open, met een staand betekent dat iedereen die bij de halte staat te wach- dienstregeling en in een busje voor maximaal acht reizigers. ten mee mag (als er in het voertuig tenminste genoeg plaats is). Een dienstregeling is een tijdschema van een lijn Dienstregeling (verbinding van beginpunt naar eindpunt) met meestal per Een dienstregeling is een “voor een ieder kenbaar schema halte een vertrek- of aankomsttijd, zodat reizigers hun rit of van reismogelijkheden waarin