CAPILLA FLAMENCA & Hermesensemble
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
zaterdag 05.02.2011 CAPILLA FLAMENCA 20.00 Concertzaal scène & HERMESensemble 19.15 Inleiding door Kevin Voets Chiaroscuro Biografieën Programma en uitvoerders Het vocaal-instrumentale ensemble HERMESensemble is een Antwerps collectief Capilla Flamenca: Jacquet de Mantua (1483-1559) Capilla Flamenca (BE) is gespecialiseerd in voor hedendaagse muziek en kunst. Het Marnix De Cat: contratenor Audi dulcis amica mea polyfonie uit de 15e en 16e eeuw en staat repertoire en de uitvoeringspraktijk van Tore Denys: tenor garant voor een transparant en authentiek de klassieke avant-garde vormen steeds Lieven Termont: bariton Loco ad Elevationem klankbeeld. Dit is een rechtstreeks gevolg het startpunt van de producties, maar het Dirk Snellings: bas en artistieke leiding van de aandacht die het ensemble besteedt ensemble verlegt zijn artistieke grenzen Salvatore Sciarrino aan de historische, poëtische en technische door confrontaties aan te gaan met oude HERMESensemble: Ommagio a Burri, voor fluit, basklarinet aspecten van polyfoon musiceren. De vocale muziek, pop- en wereldmuziek, en met andere Karin Defleyt: fluit en viool (1997) kern van vier mannenstemmen wordt per disciplines zoals (muziek)theater, beeldende Peter Merckx: basklarinet Tre notturni brillanti – Scorrevole e animato, project aangevuld met een ‘alta capella’ kunst, video, film en multimedia. Veel van Orsolya Horvàth: viool voor altviool van blaasinstrumenten, een ‘bassa capella’ de concerten hebben een expliciet visueel Marc Tooten: altviool van snaarinstrumenten, een orgel en/of karakter, zoals de projecten met historische Gaetan La Mela: percussie Gaspar van Weerbeke (1445-na 1516) bijkomende zangers. In de producties van pelicules. Vaak vinden ze plaats op bijzondere, Anima mea — Capilla Flamenca gaat het polyfone repertoire passende locaties. HERMESensemble is in niet zelden een ontmoeting aan met andere residentie in AMUZ en wordt ondersteund Loco Introitus: Quam pulchra es Adriaan Willaert (ca.1490-1562) genres en kunstdisciplines. door de Vlaamse Gemeenschap. Ave Regina caelorum Salvatore Sciarrino (1947) Appendice alla perfezione, Loco Deo gratias: Tota pulchra es voor percussie (1986) Salvatore Sciarrino Gregoriaans Ai limiti della notte, voor altviool (1979) Quam pulchra es La malinconia, voor viool en altviool (1981) John Pyamour (fl.1418) Gregoriaans Quam pulchra es Tota pulchra es John Dunstable (ca.1390-1453) Gaspar van Weerbeke Quam pulchra es Tota pulchra es Johannes Prioris (fl.1485-1512) Heinrich Isaac (ca.1450-1517) Quam pulchra es Tota pulchra es Loco Alleluia Salvatore Sciarrino Let me die before I wake, voor klarinet (1982) Salvatore Sciarrino Hermes voor fluit (1984) fl. = floruit (bloeiperiode) Tre notturni brillanti – Di volo, voor altviool (1974-75) VOX Uw applaus krijgt kleur dankzij de bloemen van Bloemblad. Chiaroscuro Met de term ‘chiaroscuro’ wordt de schilder- compromisloze virtuositeit en refereert daarbij op andere sonore aspecten, waarna oude De polyfone schrijfwijze zal onder invloed stijl getypeerd van Michelangelo Merisi da graag aan voorbeelden uit de klassieke muziek nieuw kan klinken. van de Bourgondisch-Franse componisten Caravaggio (1571-1610). Caravaggio blonk muziek. Zijn werken voor soloviool of de wel toenemen. Zo weten de composities uit in het weergeven van contrasten door nocturnes voor soloaltviool (Tre Notturni Capilla Flamenca selecteerde voor deze van Gaspar van Weerbeke, Heinrich Isaac en een verfijnd spel van licht en donker en trok Brillanti en Ai limiti della notte) refereren confrontatie een aantal a-capellacomposities Johannes Prioris een mooie balans te vinden daarmee de Italiaanse barokke schilderkunst in technisch opzicht en globale structuur voor vocaal kwartet uit de 15e en 16e eeuw tussen polyfonie en consonantie. Enkele mee op gang. Zo’n spel van contrasten vormt aan de solocapriolen van Niccolò Paganini die refereren aan het Hooglied van koning van deze componisten spelen de ambigue het uitgangspunt voor HERMESensemble (1782-1840), hoewel de klanktextuur en het Salomon, een van de meest sensuele passages liefdessymboliek uit op een ander niveau, door en Capilla Flamenca om een kleurrijke muzikale materiaal geheel en al Sciarrino is. uit de Schrift. Via een al dan niet omfloerste een Latijnse cantus firmus te koppelen aan confrontatie aan te gaan tussen solistisch werk Ook in zijn solowerken voor fluit (bijvoorbeeld beeldspraak, vaak in superlatieven, creëert Franse hoofse chansonteksten. Zo ontstaat van de Italiaanse eigentijdse toonschilder Hermes) en klarinet (Let me die before I wake) een anonieme auteur een sfeer van slapen het genre van motet-chanson, dat vooral Salvatore Sciarrino en een selectie polyfone analyseert hij de instrumenten zelf in hun en ontwaken, van zoeken, vinden en verliezen aan het Bourgondische hof van Margareta liederen uit de 15e en 16e eeuw. materiële structuren. Hij speelt voortdurend van de geliefden. Ontstaan in de 5e of van Oostenrijk zeer geliefd was en dat de met de klanken van de kleppen, effecten 4e eeuw voor Christus, vertoont dit Hooglied (onmogelijke) hoofse en vergeestelijkte liefde Salvatore Sciarrino (°1947) is de meest door overblazen en dubbelklanken, zelfs verwantschap met de Oudegyptische tussen Maria en de mens op een bijzondere vooraanstaande Italiaanse componist. Met in die mate dat het instrument opnieuw (Soemerische) liefdeslyriek. Het geheel wordt wijze in de verf zet. De combinatie van Belles name zijn originele, conceptuele benadering wordt uitgevonden. In het laatstgenoemde echter al vroeg beschouwd als een allegorie sur toutes met Tota pulchra es zorgt voor een van de muziek betekent een revolutie in werk bewijst Sciarrino bovendien dat van de liefde van God voor zijn volk. interessante multitekstuele interactie: een de hedendaagse muziek en schriftuur. Hij virtuositeit evenzeer in extreme verstilling en hoogtepunt van laatgotisch en tegelijkertijd is een uitgesproken grafisch componist: ingetogenheid kan werken, zoals in het duo Engelse componisten hebben een humanistisch geïnspireerd vakmanschap. zijn partituren beginnen steevast met een voor strijkers La Malinconia. onmiskenbare sleutelrol gespeeld bij het uitvoerige explicitatie van een arsenaal aan tot stand komen van het groeiende succes Kenmerkend aan de werken op basis van nieuwe notatietechnieken om specifieke Maar naast de talloze technische innovaties van Hoogliedzettingen. Opvallend is dat tal teksten uit het Hooglied is dat, ondanks muzikale effecten te bekomen. Gefascineerd in de muziektaal van Sciarrino is vooral zijn van bekende en minder bekende Engelse de stilistische verscheidenheid, steeds veel door de hedendaagse schilderkunst, conceptuele opvatting van een muziekstuk componisten (Forest, Leonel, Plummer, Power, aandacht uitgaat naar de tekstexpressie en bijvoorbeeld het abstracte werk van de ‘arte heel bijzonder. Zeker in zijn solo- en solistische Pyamour, Stone) meerdere Hoogliedmotetten, retoriek. Daardoor kunnen die composities povera’-schilder Alberto Burri (1915-1995), werken beschouwt hij elk stuk als een stilistisch vaak uiteenlopend van aard, op dikwijls als progressief voor hun tijd worden zoekt Sciarrino naar een erg persoonlijke zelfstandig levend wezen. Sciarrino werkt muziek hebben gezet. Het driestemmige beschouwd. Dat geldt met name voor de expressie, waarbij de textuur van de klank heel een biologische manier van componeren uit, Quam pulchra es – het enige werk dat latere werken van de Fransman Jacquet de belangrijk is. Hij experimenteert volop met waarbij een muziekstuk geboren wordt en we van John Pyamour kennen – wordt Mantua en de Vlaming Adriaan Willaert, extreme stilte en bestudeert instrumenten om sterft en in zijn levensloop voorzien wordt gekenmerkt door soepele duo’s en een beiden in Italië actief. De componisten nieuwe klanken en timbres te bekomen en die van een eigen adem – letterlijk aanwezig in haast niet-imiterend contrapunt. Het is weten sonoriteit te combineren met een zeer te integreren in zijn werken. Een ode aan het zijn soli voor blazers – en een hartslag en interessant om dit motet te vergelijken met syntactisch opgebouwde, zeer vloeiende werk van Alberto Burri is het trio Ommagio a bloedsomloop in vaak grillige ritmestructuren. het gelijknamige meesterwerk van John polyfonie, waarbij per zinsdeel een muzikale Burri (1995). Dit zorgt ook bij de luisteraar voor een nieuwe Dunstable dat expressief is in al zijn eenvoud. gedachte imiterend wordt uitgewerkt. perceptie van muziek, een soort zoölogische Erg uitnodigend klinkt het retorisch perfect Sciarrino is erg precies in zijn omschrijvingen ervaring van vreemde klankwezens. En het is getimede rustpunt op het woord veni (kom, Kevin Voets en bijna elke compositie brengt in hoge precies deze alternatieve perceptie die in een mijn geliefde!). mate een eigen idioom met zich mee, dat muziekprogramma een confrontatie met oude, ontzettend veeleisend is voor de vertolker. polyfone muziek zo interessant maakt, omdat De consonante vroege Engelse zettingen Vaak vraagt het maanden studie om één er zo een heel nieuwe luisterervaring van deze zullen het Hooglied, dat inhoudelijk steeds in werk onder de knie te krijgen. Bovendien muziek ontstaat. Sciarrino’s solo’s “bevrijden” een zoete, minnelijke sfeer verloopt, ook in eist Sciarrino zeker in zijn solowerken een als het ware het oor en vestigen de aandacht latere tijden blijven kenmerken. Johannes Prioris (ca.1460-1514) De biografi sche gegevens over het leven Agricola en Johannes Prioris tot de derde van Johannes (Jan of Jean) Prioris zijn niet generatie