БАС РЕДАКТОРДЫҢ СӨЗІ ОБРАЩЕНИЕ ГЛАВНОГО РЕДАКТОРА CHIEF EDITOR’S PAGE

Құрметті оқырмандар, әріптестер! Уважаемые читатели, коллеги! Dear readers and colleagues!

Шуағын төккен көктем айлары және В разгаре весна, и чем прекраснее по- Spring is here in full force, and it seems ауа-райы тамаша болған сайын уақыт года, тем быстрее летит время. Первые that the better the weather is, the faster та зымырай түседі. Жылдың алғашқы три месяца года, несмотря на неустой- time flies. The first three months, despite үш айы ауа-райының тұрақсыздығына чивую погоду, дали хорошие результа- the inclement weather, brought some қарамастан жақсы нәтиже берді. Өндіру ты. Производственные показатели по good results. Planned production results of бойынша өндірістік көрсеткіштер асыра добыче перевыполнены, вместо плано- 1,290,226 tonnes were exceeded, and total орындалды, жоспарлы 1 290 226 орнына вых 1 290 226 тонн суммарно добыто summary production reached 1,315,253 жиынтығында 1 315 253 тонна өндірілді. 1 315 253 тонны. До 72% вместо ожи- tonnes. The share of high-octane gasoline ПҚОП-та жоғарыоктанды жанармай даемых 64% увеличилась на ПКОП до- produced at PKOP increased to 72% үлесі болжалды 64% орнына 72% дейін ля высокооктанового бензина, а объем instead of the expected 64%. Refining артты, қайта өндіру көлемі осы кезеңде переработки за этот период составил output for the period stood at 1,147,435 1 147 435 тоннаны құрады. Жылдың 1 147 435 тонн. Есть основания пола- tonnes. There is reason to believe that all соңына қарай бюджеттік көрсеткіштер гать, что к концу года бюджетные по- budgets will be met by the end of the year, 2012 жылы секілді артығымен және сапа- казатели будут выполнены, как и в 2012 and as in 2012, maybe even exceeded. лы орындалады деуге барлық негіз бар. году, с превышением и качественно. April and May were full of work days, Сәуір және мамыр айлары да еңбек Апрель и май были также насыщены holidays and cultural events. We hope you күндерімен, мерекелік және мәдени іс- трудовыми буднями, праздничными и find our features on them interesting. шаралармен мазмұнды болды. Олар культурными мероприятиями. Краткие You have noticed, dear readers, that жайлы жазылған қысқа очерктер очерки о них, надеемся, будут интерес- in each edition of our magazine we pay барлығыңызға да қызықты болады деп ны всем. special attention to sport, both within the үміттенеміз. Если вы заметили, уважаемые чита- company and professional one. This is no Байқаған болсаңыз, құрметті оқырман, тели, в каждом номере нашего журнала accident. Any time dedicated to sport is not журналымыздың әрбір нөмірінде особое место уделяется спорту как вну- lost, but is a value acquired. The example спортқа, компания ішінде, сондай-ақ трикорпоративному, так и спорту выс- given by anyone who understands the жоғарғы жетістікті спортқа ерекше на- ших достижений. Это не случайно. Вре- beauty and need for physical exercise is зар аударылады. Бұл бекер емес. Спортқа мя и усилия, посвященные спорту, - не priceless. Especially, when it concerns our бағышталған уақыт пен жігер - зая кеткен потерянные, а приобретенные величи- children and grandchildren. емес, иемденген шамалар. Туғандары мен ны. Пример, который подает родным и Please read an interview with the жақындарына үлгі көрсететін, сұлулық близким любой, кто понимает красо- latest Munaishy sporting hero, honoured пен дене белсенділігінің қажеттілігін ту и необходимость физической актив- түсінетін адамға баға жетпейді. Әсіресе, ности, неоценим. Особенно, когда речь master of sport Yuri Golodov - and you біздің балаларымыз бен немерелеріміз ту- идет о наших детях и внуках. will find out more about our worthy ралы сөз қозғалғанда. Почитайте интервью очередного contemporaries who thanks to their Біздің «Мұнайшының» кезекті спортивного героя нашего «Мунайшы», courage and perseverance have become спорттық қаһарманы еңбегі сіңген заслуженного мастера спорта Юрия Го- well known all over the world. спорт шебері Юрий Голодов туралы лодова, и вы еще больше узнаете о на- Our training sessions, competitions мақаламызды оқысаңыз - қайраттылығы ших достойных современниках, кото- and annual corporate PetroKazakhstan мен табандылығының арқасында бүкіл рые благодаря мужеству и упорству ста- Olympics is among other things a great әлемге танымал болған біздің мақтан ли личностями, узнаваемыми во всем way of strengthening company unity and тұтар замандастарымыз туралы көбірек мире. team spirit. білетін боласыз. Наши тренировки, соревнования, I do not know a better propagandist or Біздің жарыстар, «ПетроҚазақстан» ежегодная корпоративная Спартакиа- agitator than sport. Everybody needs to жыл сайынғы корпоративтік Спарта- да «ПетроКазахстан» - это помимо все- lead a healthy lifestyle, and what is a better киадасы - бұл басқасын қоспағанда го прочего средство укрепления един- way than to exercise and play sport. If each компанияның бірлігін және командалық ства и командного духа компании. of you will do so, then the company and рухын нығайту құралы болып табылады. Лучшего пропагандиста и агитатора society as a whole will feel the undoubted Мен бұдан артық үгіттеуші мен на- я не знаю. Занимайтесь собой, а значит benefit. сихаттаушыны білмеймін. Өздеріңізді в первую очередь спортом. Это прине- күтіңіздер, яғни, бірінші кезекте спорт- сет несомненную пользу каждому, ком- пен шұғылданыңыздар. Бұл әрбір адамға, пании и обществу в целом. компанияға, жалпы қоғамға міндетті түрде пайдасын әкеледі.

Ізгі тілекпен, С наилучшими пожеланиями, Best wishes,

Б.Исенғалиев, Б.Исенгалиев, B.Issengaliyev Вице-Президент Вице-Президент Vice-President

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 3 «Мұнайшы» журналы - «ПетроҚазақстан» МАЗМҰНЫ компаниясының қызметкерлеріне арналған корпоративтік басылым. 5 Наурыз Бибігүл Төлегеновамен

Бас редактор: 6 Президенттік жүлде- 2012 Бақытжан Исенғалиев 8 Мұнай: жер қойнауынан… сіздің үйіңізге дейін Бас редактордың орынбасары: Екатерина Гребенникова 12 7 сұрақ… Редакциялық топ: Махаббат Джайлғанова, 18 Эверестке дейін және кейінгі өмір Диляра Қасымбекова, Айнаш Тілеубаева, 21 Жас дарындар Гүләйхан Ембердиева, Ақтолқын Сұлтангереева. 24 Оқиғалар күнтізбесі

Фотограф: Андрей Тайгунов.

СОДЕРЖАНИЕ

Журнал «Мунайшы» - корпоративное Наурыз с Бибигуль Тулегеновой издание компании «ПетроКазахстан», 26 предназначенное для сотрудников. 27 Президентская премия - 2012 Главный редактор: Бахытжан Исенгалиев 29 Нефть: из недр и до… вашего дома

Заместитель главного редактора: 33 7 вопросов к ... Екатерина Гребенникова 39 Эверест - жизнь до и после Редакционная группа: Махаббат Джайлганова, 42 Юные таланты Диляра Касымбекова, Айнаш Тлеубаева, 45 Календарь событий Гульайхан Ембердиева, Актолкын Султангереева.

Фотограф: Андрей Тайгунов. CONTENTS

47 Nauryz with Bibigul Tulegenova Munaishy is a corporate PetroKazakhstan magazine for the employees. 48 President’s Award - 2012

Chief Editor: 50 Oil: from subsurface right to your home Bakhytzhan Issengaliyev 53 7 questions to... Deputy Chief Editor: Ekaterina Grebennikova 59 Everest - life before and after Contributors: Makhabbat Dzhailganova, 62 Talented children Dilyara Kassymbekova, Ainash Tleubayeva, 65 Calendar of еvents Gulyaikhan Yemberdiyeva, Aktolkyn Sultangereeva.

Photographer: Andrey Taigunov. Байланыстық ақпарат: Контактная информация: Contact information: Казақстан Республикасы, Алматы, Республика Казахстан, Алматы, 244-a Furmanov Street, 050059, 050059, Фурманов көшесі, 244-а 050059, ул. Фурманова, 244-a Almaty, Republic of Kazakhstan, тел.: +7 (727) 258 1848 тел.: +7 (727) 258 1848 tel.: +7 (727) 258 1848 [email protected] [email protected] [email protected]

4 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ НАУРЫЗ БИБІГҮЛ ТӨЛЕГЕНОВАМЕН 5 Наурыз Бибігүл Төлегеновамен

6 Президенттік жүлде- 2012 Көктем мен молшылықтың мейрамы Наурыз табиғаттың ғана емес, өмірдің жарқын жақтарын көруге мүмкіндік беретін өнер атты басты рөл ойнайтын адам 8 Мұнай: жер қойнауынан… сіздің үйіңізге дейін жанының ізгі жаңаруын бейнелейді. Осындай керемет мейрамның құрметіне 12 7 сұрақ… біздің компания әсемдікке жаны құмар жандарға тамаша сыйлық әзірледі - «Наурыз Бибігүл Төлегеновамен» атты концерт ұйымдастырды. 18 Эверестке дейін және кейінгі өмір

21 Жас дарындар бас демеушісі болды. Жыл басында, компанияның қаржылық қолдауымен 24 Оқиғалар күнтізбесі өнеріне қазақстандықтардың бірнеше бу- ыны тәнті болған Бибігүл Төлегенованың үздік шығармалары енген «Сүйікті әндер» атты диск шығарылды. Компания Вице-президенті Ба- хытжан Исенғалиев мырза: «Бибігүл Ахметқызы Төлегенова - елдің мәдени қазынасының асыл маржаны. Сол се- бептен Наурыз мейрамына орай біздің қауымға сыйлығымыз ретінде - Бибігүл Ахметқызының қатысуымен концерт өткізу шешімін қабылдадық. Ол кісінің берген келісімі біз үшін мәртебе және бұл концерт көктемгі жаңарудың позитивті камертоны болатыны күмәнсіз. Бибігүл Б.А.Төлегенова сахнада үздік шәкірттерімен бірге / Б.А.Тулегенова на сцене со своими лучшими учениками / B.Tulegenova on the stage with her best students Төлегенова баршаның құрметіне лайық адам, бұл кісі асыра айтпастан нағыз Наурыз күндері Алматыдағы опера әртістерінің ғажайып дауысы- Тұлға». Абай атындағы Қазақ Мемлекеттік на компаниямыздың түрлі аймақтарда Концертте Пуччинидің «Джанни Скик- Академиялық Опера және Балет Театрын- жұмыс істейтін қызметкерлері тамсана ки» операсындағы Лауретта ариясын да өткен қайырымдылық концертінде алды. және қазақтың халық әні «Елік-аймен» қазақ операсының шоқ жұлдызы Кеште «ПетроҚазақстан» компаниясы- бірге өзінің ең үздік әндерін орындаған Бибігүл Ахметқызы Төлегеновамен ның Президенті Вэй мырза атап Бибігүл Ахметқызы орнынан тұрып бірге қазақстандық және әлемдік опе- өткендей: «Бүгінгі шара Наурыз мей- шапалақтаған көрерменге былай деді: ра сахнасының жұлдыздары, Бибігүл рамын тойлауға арналған және қазақ «Мен көктем мен құт-береке мейрамы - Төлегенованың ең үздік шәкірттері халқының дәстүрлерін тұту белгісі әрі Наурызға арналған осы кешке қатысқан өнер көрсетті. Концерттік бағдарлама ұлттық мәдениеттің дамуына қосылған барлықтарыңызға алғысымды білдіргім көрермендердің отандық туындылар- үлес болып табылады, ол сондай- келеді! Бүгін мен алғаш көк шөптің жарып мен қатар әлемдік мәдениет өнерінен ақ жастарды рухани құндылықтарға шыққандығын көрдім, бұл нағыз жаңару ләззат алатындай етіп ұйымдастырылды. баулуға мүмкіндік береді. Біз компа- мейрамы. Біз бұрыннан бірге жұмыс Көрермен қауым қазақтың халық ния қонақтары мен қызметкерлерінің істеп, дос болған «ПетроҚазақстан» ком- әндерін ұйып тыңдады - «Қарағым-ай» Қазақстанның және әлем деңгейінің бет- паниясына рақмет айтқым келеді. Ком- әні ҚР Еңбек сіңірген әртісі, Мемлекеттік ке ұстар орындаушылары ұсынған биік пания есебінде көптеген игі істер бар, сыйлық иегері Майра Мұхамедқызының өнерді тамашалаудан шынайы ләззат ала- ол ауруларға, балаларға, егде адамдарға ерекше орындауында, «Дударай» әні тындарына сенім артамыз». көмектесіп келеді. Әрине, компанияның Халықаралық конкурстардың лауреа- Аталған шара «ПетроҚазақстанның» жас таланттарға көрсететін көмегі де аз ты Медет Чотабаевтың орындауында, Бибігүл Ахметқызымен бірлескен емес. Наурыз - бейбітшілік, жаңару және сондай-ақ ҚР Еңбек сіңірген қайраткері алғашқы жобасы емес. Өткен келісім мейрамы, жүректердің әлемге Андрей Трегубенконың керемет ба- жылдың соңында компания ав- ашылып, жақсылықтың жамандықты ритонында орындалған «Дон Карлос» тор И.Серкебаевамен жазылған және жеңіп, ой-сананың ашылатын кезі. Мәңгі операсындағы Родриго ариясын қоса әншінің өмірі мен шығармашылық жас Наурыз мейрамы барлығымызға күш- басқа опералардан ариялар шырқалды. жолы жайлы естеліктері бойынша қуат беріп, жаңа игі істерге итермелесін». Концертке белгілі саяси және қоғам алғашқы кітапқа айналған, тұсаукесері Керемет көктемнің бастауы болған қайраткерлері шақырылды - Дариға На- 2012 жылғы 19 желтоқсанда Алматы- әз Наурыз бізді жан-жағымызға зарбаева, Ғани Қасымов, Зағипа Бали- да, Абай атындағы Қазақ Мемлекеттік мейіріммен қарап, жақсы істерге жете- ева, сонымен қатар ардагерлер, өнер Академиялық Опера және Балет Театрын- леп, махаббат пен достыққа ашық болуға және мәдениет саласының өкілдері және да өткен ғажайып қазақ бұлбылы тура- итермелейді. Ал өнер міндетті түрде біздің қамқорлықтағы мекеме балала- лы «Бибігүл Төлегенова: сүю, үміттену біздің жүректерімізден орын тауып, ры. Және ең бастысы - қазақстандық және сену» библиографиялық кітаптың жақсы жолға итермелейді!

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 5 ПРЕЗИДЕНТТІК ЖҮЛДЕ- 2012

«Президенттік жүлде» - бұл компанияның үздік қызметкерлеріне арналған жоғарғы марапат, олардың «ПетроҚазақстан» өркендеуіне қосқан үлесі мен сіңірген еңбегін бағалау болып табылады. Бағдарлама іске асып келе жатқан 7 жыл ішінде жүлдені 600 қызметкер алды, оның ішінде 135 адам - 2012 жылдың нәтижелері бойынша иеленді.

Аталған бағдарламаны компания 2006 жылы енгізді және шығындарды азай- ту, бизнес-үдерістерді оңтайландыру, өндірістегі, қауіпсіздік техникасы мен қоршаған ортаны қорғаудағы жақсартылған көрсеткіштер бойын- ша алғыс білдіру мақсатында ең үздік шыққан жұмыскерлерге тағайындайды. «Президенттік жүлде» келесі мара- пат дәрежесінен тұрады: Алтын, Күміс және Қола. Жеке қызметкер, сондай- ақ қызметкерлер тобы ие бола ала- тын бұл жүлдеге ұсыну рәсімі мынадай: үміткерлерді әрбір бөлімше бастығы қарап шығады да, белгілеп береді, со- дан кейін тізімді іріктеме комис- сиясы қарастырады. Үміткерлерді таңдағаннан кейін комиссия мәліметті компания Президентіне жолдайды. Ұсынылған сипаттамалар негізінде 2012 - Президенттік жүлденің иегерлері / Обладатели Президентской премии - 2012 / Вэй Юйсян мырза аталған марапатқа President’s award winners - 2012 лайықтылар туралы соңғы шешімді қабылдайды. сандр, Қамшыбаев Ахметәли және Ма- 2 цехтың мазутты вакуумдық ай- 2012 жылдың қорытындысы бой- мыров Әлиханнан тұратын ПҚОП ыру қондырғысының бастығы ынша Алтын жүлдеге үш топ лайықты Өндірістік бөлімшелер тобы, ПҚҚР екі Сыдықов Өмірбай: «Қазіргі заман- деп танылды. Бұл - құрамында тобы: Абудурэсити Турсун, Шәрменов да барлығымыздан жұмысқа барын- Нұрмаханбетов Айбек, Арбузов Дми- Ағзам, Ху Синь, Пу Шичжао, Ионычева ша берілу талап етіледі және біз бүкіл трий, Рақышев Қасымбек, Козоре- Наталья, Когай Олег, Ше Галина және ұжыммен ең жақсы нәтиже алуға ты- зов Виктор, Лолю Руслан, Михай- Басалхаев Шыңғыс құрамды Геология рысамыз. Мен басшылықтың біздің лов Владимир, Жақыпов Рүстем, және геофизика департаменті тобы еңбегімізге жоғары баға бергеніне, Сыдықов Өмірбай, Бекбердиев Ержігіт, және Пань Синьцзюнь, Брюс Андерсон, ал отбасымның түсіністік пен қолдау Ешімбетов Бимұрза, Иваненко Алек- Бөріқожаев Сәбит, Есқараев Алмас, Ер- көрсеткеніне алғысымды білдіремін» - дуллаев Ермұрат, Найзабаев Асхат және деді. Қуандыков Әмірхан құраған Кен орын- Ресурстық қорды толтыру - Бимұрза Ешімбетов, РП ТШЦ дарын игеру және кен орындарындағы компанияның басым міндеттерінің шебері, ПҚОП: «Еңбегіне қарай өндіру технологиясы тобы. бірі, себебі өндіру көрсеткіштері бағаланғанды барлығы ұнатады. Бұл «Алтын жүлдені» иеленген ПҚОП және компанияның бүкіл болашағы сыйлық - мен үшін үлкен түрткі!» Өндірістік бөлімшелер қатарының геологиялық барлау қызметінің қызметкерлері арқасында біздің жетістіктеріне байланысты. Қазіргі Пу Шичжао, ПҚҚР Ге- МӨЗ-дегі технологиялық үдерістерді уақытта біздің геологтарымызға ология және геофизика оңтайландыруға, жөндеу аралығын күрделі құрылымды мұнай-газ кендерін департаментінің топ жетекшісі: арттыруға, өндіріс қауіпсіздігін табу мақсаты тұр, өйткені мұнай «Мен Президенттік жүлдегері күшейтіп, қуат көзін пайдалану- кенішінің классикалық антиклиналдық атанғанымды білгенде, бұған се- ды азайтуға мүмкіндік берген 12 жо- құрылымына жататын Оңтүстік-Торғай не алмадым. Бұл біздің ұжымның ба іске асырылды. Дизельдік отын са- ойысының мұнайы барланып қойған. қажырлы еңбек жылдарының жемісі пасын жақсарту мақсатында висбре- Қажырлы жұмыстың жемісті дәлелі екендігіне сенімдімін. Марапат- кинг қондырғысынан жанармай мен ретінде Белқұдық кенішінің ашылуы бо- тау мені компаниямыздың одан әрі дизельдік отынды С-300 секциясының лып табылады, мұнда жер қабығының өркендеуіне үлес қосуыма бұдан да дизельдік отынды гидротазалау түйіскен жерінде оқу құралдарында си- көп күш-жігер жұмсауға итермелейді». қондырғысының шикізатына бе- рек кездесетін күрделі мұнай кені пай- ру жобасына сыйлықақы алған № да болған. Геология және геофизи-

6 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ды. «Бұл марапат - ұжымның әрбір Қоланы 12 иеленуші алды, оның Галина Ше, ГжГ Геология және мүшесінің еңбекқорлығы мен жұмысқа төрт тобы ПҚҚР-дан: Ұңғымаларды геофизика департаментінің ли- берілгендігінің нәтижесі» - деп атап күрделі және жерасты жөндеу тобы, цензиялар мен келісімшарттар өтті ПҚҚР Аға техникалық директо- Ұңғымаларды жерасты зерттеу тобы, бөлімінің бастығы, ПҚҚР: «Менің ры, «Көлжан» ЖШС Директоры Абу- Корпоративтік хатшы бөлімінің тобы кәсіби маман ретінде қалыптасуыма дурэсити Турсун. - «Менімен бірге өз және Жоба жөніндегі департаментінің компания, ұжымым және менің еңбектерімен компаниямыздың ре- тобы; Бірлескен кәсіпорын тәлімгерлеріме айналған басшыла- сурстарын көбейтіп жүрген жарқын бөлімшелерінің бірі: Бірлескен рым үлкен үлес қосты. Менің баға да дарынды әріптестер жұмыс істейді. кәсіпорындар департаментінің тобы. жетпес тәжірибем мен алған білімім Еңбегіміздің нәтижелерін бағалау, Тағы да жүлде иеленуші бес топтың үшін барлығына алғысымды білдіргім сөз жоқ, бізді жаңа жетістіктерге қызметкерлері Маркетинг және тасы- келеді, ал компания басшылығын жігерлендіреді». малдау бөлімшесінде жұмыс істейді - - білдірген сенімдері мен менің «Алтын жүлде» иеленушілері - Мұнай өнімдерін ішкі нарыққа марке- көпжылдық еңбегіме берген жоғары Кен орындарын пайдалану және тингтеу тобы, Жеткізілім және логи- бағасы үшін алғасымды айтамын». кен орындарындағы өндіру тех- стика бөлімінің тобы, Маркетинг және нологиясы тобының ұжымдық тасымалдау департаментінің қаржылық Асхат Найзабаев, Өндіріс жұмылулары және бататын сорғы тобы, АМӨЗ зауытымен жұмысты департаменті кеніштердегі қондырғылардың жаңасын алудың үйлестіру тобы және Теміржол телімі өндіру технологиясы тобының орнына пайдаланылғандарын тиімді тобы. Жеке иеленушілер арасынан - жетекші инженері, Арысқұм жөндеуінің арқасында компания кен Көбік өрт сөндіру телімінің бастығы кен орны: «Табыс - бұл ауыр орындарындағы қосымша өндірудің Базарқұлов Ерлан және ПҚОП электро- жұмыстың нәтижесі, сәтсіздіктер мен артуына және қаражатты барынша ника инженері Швоев Александр. табандылықтан сабақ алу, бұл сенің үнемдеуге әкелген іс-шаралар қатары Бастама көтеріп, қажырлы жұмыс өз компанияңа пайдалы болуға деген жүргізілді. істеу - дәл осындай адамдардың ұмтылысың. «Президенттік жүлдені» Күміс жүлденің иегерлері болып 8 арқасында біз бір орында тұрмай, алу - біздің барлығымыз үшін үлкен топ және бір дербес иеленуші атанды. алға қарай жүреміз! «Жалпы мен үшін марапат!» Төрт иегер ПҚОП-тан, олар - Жобалау- бұл марапат - ерекше жетістік, менің конструкторлық бөлімінің тобы, Қаржы үлкен бір топтың мүшесі екендігімді ка департаменті тобының 2012 жылғы департаменті тобы, Заң департаменті ұғыну болып табылады», - дейді ҚАМ елеулі жетістіктерінің бірі Кетеқазған тобы, сондай-ақ Техникалық бөлім кен орнында өндіру технология- және Ақжар құрылымдарындағы 1057 бастығы Горячковский Олег. Бір сы бөлімінің жетекші инженері, «ал- Лицензия, батыс бөлігіндегі көптеген топ Маркетинг және тасымалдау тын» иегері Есқараев Алмас - «Бұл өзен палео-арналарын анықтау бол- бөлімшесінен - Шикі мұнай маркетингі менің барлық әріптестерімнің жемісті ды. Бөлімнің тағы бір жетістігіне бөлімінің тобы және үшеуі Өндіру де ауыр еңбегінің жақсы нәтижесі. 951D лицензиялық блогындағы Дос- бөлімшесінен шықты: Заң департаменті Мұнайшының жұмысы оңай емес жан алаңындағы таяз мұнай кенішін тобы, Қаржы департаменті тобы және және бұл жеңіс сонысымен бағалана анықтауы жатады. Жаңа өзіндік мұнай Мұнай және газ өндіру цехының тобы. түседі, және компанияның жыл сайын кеніштері ашылған Батыс Тұзкөл кен «Күміске» сондай-ақ Еңбек ресурстары өзінің ең үздік жұмыскерлерін қалыс орнын бағалап барлауы жақсы нәтиже департаменті, әкімшілік және ПҚОСИ, қалдырмай, атап өтетіні аса қуантады, берді. Батыс Қарабұлақ кен орнының ПҚҚР, ПҚОП - барлық бөлімшелердің осылайша «ПетроҚазақстан» атты сынама пайдалану ұңғымаларында Қаржы департаменттерінің біріккен то- үлкен бір отбасындағы ұжымдық рух да мұнайдың жақсы ағымы алын- бы лайықты деп танылды. пен ауызбірлік нығая түседі.

Алтын президенттік жүлденің алушылары мен компанияның жоғары басшылығы / Золотые призеры Президентской премии с высшим руководством компании / Gold Award winners with top management of the company

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 7 МҰНАЙ: ЖЕР ҚОЙНАУЫНАН… СІЗДІҢ ҮЙІҢІЗГЕ ДЕЙІН

Бұрғылау - мұнай мен газ өндіру тізбегіндегі келесі кезең болып табылады және ол нағыз ерлердің жұмысы. Бүгінгі бұрғышылардың жұмысын айтарлықтай жеңілдеткен технологиялар біршама алға жылжып кеткенімен, бұл жұмыс қиын техникалық жағдайлармен, далалық жазық алқаптағы тіршілікпен және ауыр физикалық еңбегімен байланысты.

Үшінші бөлім. Ұңғымаларды бұрғылау және күрделі жөндеу.

Ұңғымаларды бұрғылау - бұл диаметрі оқпан бойы ұзындығымен салыстырғанда аз болатын тау жынысындағы бағытталған цилиндрлік қазбаны орнату үдерісі. Бұл процесс адамды кенжарға жібермей, бұрғылау жабдығының көмегімен жүзеге асыры- лады. Жердің бетіндегі ұңғыма баста- масын - саға, түбін - кенжар деп атайды, ал ұңғыма қабырғалары оның оқпанын құрайды. Бұрғылаудың үш түрі бола- ды: тігінен, еңісті-бағытталған және көлденең, соңғысы техникалық жағынан ең қиыны болып саналады. Ұңғымалар ескі замандарда да бұрғыланған - осылайша, Қытайдағы су

және тұзды ерітінділер өндіруге арналған Инженерлік - техникалық бұрғылау бөлімі / Инженерно - технический состав отдела бурения / ұңғымалар туралы алғашқы хабарлама- Engineering staff of drilling department лар б.з.д. 600ж. Конфуции еңбектерінде кездеседі. Мұндай ұңғымалардың Бұрғылау үдерісінің күрт өсуі мұнай Seneca Oil Company компаниясының тап- тереңдігі 900 метрге жеткен. өндірісінің дамуымен тікелей байланы- сырмасы бойынша Пенсильвания, Тай- сты. Бірінші мұнай ұңғымасы 1826 жы- тесвилла қ. төңірегінде бұрғылады. Екі лы АҚШ, Кентукки штатында тұзды су айлық жұмыстан кейін шамамен 20 метр Аса терең ұңғымалар іздеу кезінде кездейсоқ бұрғыланған еді. тереңдіктен мұнай табылды және бұл Ал алғашқы «нағыз» мұнай ұңғымасын Штаттағы мұнай өнеркәсібінің бастауы- Бірінші американдық мұнай АҚШ-та 1859 жылы полковник Э.Дрейк на айналды. ұңғымасы 20 метр тереңдіктен мұнай берді, бірінші ресейлік мұнай ұңғымаларының тереңдігі 100 метрден аз болды. Алай- да мұнай өндірісінің дамуымен бірге бұрғылау тереңдігі біртіндеп өсті, себебі мұнайды одан да терең деңгейжиектен өндіру қажет болды. Мысалы, 20 ғасырдың 60-жылдарының соңына қарай КСРО өндіруші ұңғымаларының орташа тереңдігі 1710 метрді құрады. Бүгінде өнеркәсіптік өндіру жүргізілетін дүние жүзіндегі ең терең ұңғыма - тереңдігі 7460 метрді құрайтын Техастағы газ ұңғымасы табыла- ды. Ал ең терең мұнайсыз ұңғыма - тереңдігі 12 шақырымнан асып кет- кен ғылыми-зерттеу мақсаттарында пайдаланылатын Кольский ұңғымасы

болып табылады. Өндіру ұңғымасының жерасты жөндеуін өткізу / Проведение текущего ремонта добывающей скважины / Carrying out routine maintenance of the production well

8 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ Таяу уақытқа дейін аталған ұңғыма мұнай өндіретін әлем елдерінің бірі бо- Бұрғылау операциясын жүргізу бөлімі әлемдегі бірінші мұнай ұңғымасы деп лып табылады, себебі бізде «қара ал- және жерасты және күрделі жөндеу есептеліп келді, бірақ В.Н.Семенов тынды» XIX ғасырдың соңынан бастап бөлімінен (ҰКЖЖ) тұрады. басшылығымен жүргізілген жұмыстар өндіре бастады, бұл Венесуэла, Иран, 2012 жылы «ПетроҚазақстанда» 56 жөніндегі табылған құжаттарда Кувейт, Мексика, Норвегия немесе Сауд өндіруші, 32 барлау және 22 бағалау әлемдегі бірінші мұнай ұңғымасы Аравиясынан да ертерек. ұңғымаларын қосқандағы жалпы 1848 жылы бұрғыланған Каспий теңізі 1987 жылы Тынық мұхиты, Сомер- ұзындығы 169 315 погон метрді құраған жағалауындағы Биби-Эйбат кен ор- ленд көлінің аймағында теңіздегі алғаш 110 ұңғыма бұрғыланды. Оған қоса нында бұрғыланғаны және 14 шілдеде бұрғылау жүргізілді (Калифорния, 2012 жылдың соңына дейін 102 ұңғыма мұнайдың бірінші ағынын берген АҚШ). пайдалануға берілді. ұңғыма болғандығыны расталды. Біздің компаниямызда ұңғымаларды Бұрғылау, кен орнындағы басқа Қазақстандағы алғашқы мұнай өндіру бұрғылаумен, сондай-ақ оларды күрделі жұмыстар секілді жоғары қауіптілік ту- жылы болып 1899 жыл есептеледі, және жерасты жөндеумен жалпы саны 80 дырады. Бұрғылау және ұңғымаларды Қарашынгүл кен орнында 40 метр адамнан тұратын «ПҚҚР» АҚ Бұрғылау жөндеу процесінің егжей-тегжейін тереңдікте жеңіл мұнай фонтаны және ҰКЖЖ бөлімі айналысады, аталған анықтау үшін біз мамандарға сұрақ атылған еді. Біздің еліміз бұрыннан бөлім екі құрылымды бірліктен - қойдық.

- «ПетроҚазақстан» кен орындарындағы бұрғылау жұмыстарын кім жүргізеді? - Компанияның ұңғымалары мердігер мекемелермен бұрғыланады - бұл «Сибу-Қызылорда» ЖШС, «Жанрос Дриллинг» ЖШС, «ПМ Лукас» ЖШС, «Бурение и К» ЖШС және «НТС» ЖШС, бұрғылау қондырғыларының жалпы қоры - 10 дана.

- Ұңғыма құрылысы қандай кезеңдерден тұрады? - Ұңғыма салу дайындық жұмыстарын, мұнара мен жабдықты құрастыру, бұрғылауға дайындық, бұрғылау үдерісі, ұңғыманы шегендеу құбырларымен бекіту және оны цементпен тығындау, сондай-ақ қабатты ашу және оны мұнай мен газ келуіне тексеру кезеңдерін қамтиды. Дайындық жұмыстары кезінде бұрғылау орны таңдалады, келу жолы төселеді, қуат көзі, су- мен қамту және байланыс жүйелері жүргізіледі. Одан әрі, бекітілген орналастыру сызбасы- на сәйкес мұнара мен жабдық орнатылады. Жабдықты жұмыс қауіпсіздігін, қызмет көрсету ыңғайлылығын, құрылыс-құрастыру жұмыстарының төмен құнын және бұрғылаудың барлық элементтерін жайғастырудағы жинақтылықты қамтумен орналастыруға тырысады. Барлық элементтері мен түйіндердің жұмыс қабілеттілігі тексерілетін бұрғылау қондырғысын сына- ма іске қосу бұрғылауға дайындық кезеңіне кіреді. Бұрғылау үдерісі қашауды шаршы қималы жетекшi құбырға бұраумен басталады. Ротор ай- Жылқаманов налып жетекші құбырды, ал жетекші құбыр сәйкесінше қашауды қозғалысқа әкеледі. Ұңғыма Серікбек, Терең бұрғылау арқылы бағанасының тереңдеуіне байланысты қажет жағдайда оны бекiту және тығындау жұмыстары мұнай-газ барлау бастығы, жүргiзіледi. Ұңғыманы бекіту - бұл ұңғымаға шегендеу бағаналарын түсiру және оны це- ПҚҚР менттеу жұмыстары. Ал тығындау жұмыстары шегендеу бағаналарының ішіндегі мақсатсыз деңгейжиектерден сұйықтық ағудың алдын алу үшiн жүзеге асырылады, бұл үшін бағана бойымен жер жыныстарының барлық қуыстары толтырылады. Бұрғылау барысында өнiмдi қабаттар ашылғанымен олар мұнай мен газдың ұңғымаға енуi кейінгі бұрғылауға кедергi келтiрмеуі үшін шегендеу құбырлары мен тығындау арқылы оқшауланған. Қазып өту аяқталғаннан кейiн мұнай және газ ағынын қамтамасыз ету мақсатында өнiмдi қабаттар перфорациялық тәсiлмен екiншi рет ашылады. Содан кейiн ұңғыма игеріліп, оған мұнай мен газдың құйылуы шақырылады. Нақты жағдайларға байланы- сты ұңғыманың игерілуі бiрнеше сағаттардан бастап бiрнеше айларға дейiн созылуы мүмкiн. Мұнай мен газ пайда болғаннан кейiн ұңғыманы қолдану қызметі қабылдайды, ал мұнара келесі ұңғыма түбін (ред.: түп - үлкен бір мұнай алаңын қамтитын 10-12 еңіс ұңғыма) бұрғылау мақсатында бірнеше метрге жылжытылады немесе келесі түпке ауы- стырылады.

- Бүкіл үдеріске орташа есеппен қанша уақыт кетеді? - Дайындық жұмыстарынан басталып, ұңғыманы аяқтауға дейiнгі барлық үдеріс орташа есеппен 15-18 күнтiзбелiк күнді құрайды.

- Компаниямыздағы ұңғыманы бұрғылаудың тарихи ең көп және ең аз уақыты қандай? - Уақыт бойынша тарихи ең азы 6,5 күнтізбелік күнде бұрғыланған Арысқұм-304 ұңғымасына келеді. Тұзкөл және Досжан-24 ұңғымаларын ұзақ уақыт бұрғыладық, сәйкесінше 86,7 күн және геологиялық қиындықтарға байланысты 108,4 күн. Бұрғылаудың тереңдігі бойынша - бұл 4250 метр тереңдікте бұрғыланған Арысқұм 301 барлау ұңғымасы болып табылады.

- Ұңғымалардың қандай түрлері болады? - Бұрғылау ұңғымалары таяз (тереңдігі 2000 метрге дейінгі), орташа (4500 метрге дейін), терең (6000 метрге дейін) және аса терең (6000 метрден көп) болып бөлінеді. Оқпан білігінің орналасуы мен ішқұрылымы бойынша бұрғылау ұңғымалары тігінен, көлденең және еңісті болып бөлінеді. Біздің компаниядағы бірінші көлденең ұңғыма 2005 жылдың наурыз айында бұрғыланды, қазіргі уақытта ПҚҚР-да осындай 19 ұңғыма бар. Қазірде «ПетроҚазақстанда» негізінен тік ұңғымалар бұрғыланады.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 9 Біз мұнай саласында ұңғымаларды зерттеу (олар өз кезегiнде iздестiру, барлау және басқаға бөлiнеді) және пайдалану ұңғымалары деп бөлеміз. Пайдалану ұңғымалары өндiруші, айдама бағалау және бақылаулық болады. Өндiруші және айдама ұңғымалар пайдалану қорын немесе пайдалану ұңғымаларын қалыптастырады.

- «ПетроҚазақстан» кен орындарында бұрғылаудың қандай тәсілдері қолданылады? - Ұңғымаларды механикалық және механикалық емес тәсілдермен бұрғылауға болады (мысалы, гидравликалық, электр им- пульсы). Дегенмен өнеркәсiпте механикалық тәсiлдер қолданылуда - екпiндi және айналма бұрғылау, механикалық емес түрлері экспериментальдi өңдеу кезеңiнде. Бiздiң барлық кен орындарымызда механикалық бұрғылау тәсiлі қолданылады.

- Терең бұрғылауда қандай қиындықтар кездеседі? - Терең ұңғымаларды бұрғылаудағы көп таралған қиындықтың бірі ұңғыма қабырғасының құлауы, жуу және тығындау ерітінділерінің сіңіп кетуі, қабаттық сұйық айқындаулар (яғни сұйықтық ағуы), сондай-ақ бағананы бұрғылау және шегендеу құбырларының бөгеп қалуы болып табылады.

- 2012 жылы қандай техникалық жобалар әзірленіп, іске асырылды және 2013 жылғы жоспарларыңыз қандай? - Ұңғыманы бұрғылау үшін алдыменен ұңғыма құрылысына техникалық жоба дай- ындау қажет. Мұндай жоба белгілі бір тереңдіктері бар ұңғымалар тобына (бір кен орнының шеңберіндегі) жасалады, онда бұрғылау станогының тұрпаты мен ұңғыманың ішқұрылымы көрсетіледі. 2012 жылы топтық алты техникалық жоба негізінде компания блоктары мен кен орын- дарында бұрғылау жұмыстары жүргізілді. Негізінен, барлау-пайдалану ұңғымаларын белсенді бұрғылау жүзеге асырылды. Мысалыға, Солтүстік-Батыс Қызылқия кен орнында жобалық тереңдіктері 1600 метр пайдалану ұңғымалары, Қарағанды блогы мен Арысқұм ойысы аймағында - жобалау тереңдігі сәйкесінше 1500/2750 метр және 2250/3250 метр барлау-пайдалану ұңғымалары бұрғыланды. Ал Қызылқия кен орнында Н-3 және Н-4 пайдалану-көлденең ұңғымаларын бұрғылау жүргізілді. 2013 жылы жоғарыда аталған жобалар бойынша жұмыстар жалғасады. Соны- мен қоса, техникалық деректер мен ұңғыма тереңдіктерінің өзгеруіне байланысты қосымша үш топтық техникалық жоба әзірленеді. Қазіргі уақытта Досжан, Бұқарсай кен орындарындағы барлау-пайдалану ұңғымаларын және Солтүстік Нұралы, Майбұлақ, Жиенбаева Рысқан, Бұрғылау бөлімінің Арысқұм кен орындарындағы пайдалану ұңғымаларын бұрғылау жұмыстары жүргізілуде. жетекші геологы, ПҚҚР Сондай-ақ, жаңа жоба бойынша Арысқұмдағы көлденең ұңғыма бұрғыланды.

- Соңғы жылдары әлемде бұрғылау саласында қандай жаңа технологиялар ашылды? «Жанрос Дриллинг» компаниясының басшылығы бұрғылау және ҰКЖЖ саласындағы инновацияларды жіті бақылап отырады және жабдықтармен қоса технологияны да жаңалап отырады. Мәселен, 2012 жылы жаңа ZJ30 бұрғылау станогы жұмысқа кірісті, ал жақын арада Тұзкөл кен орнына су жаңа ZJ40 мобильді станогы жөнелтілді. Бұл жабдық, сондай-ақ, жұмысшыларға да ыңғайлы - бұрғышы орны отыздықта да, қырықтықта да жабық кабинада орналасқан, оның қолында темір тұтқа емес, джойстик бар және бақылауды да бейнемониторлардан жүргізеді. Еңбек жағдайлары жақсарып келеді, өнімділік, міндеттерді орындау дәлдігі, қауіпсіздік техникасын сақтау күшейтіліп келеді, демек, жұмыс сапасы мен жылдамдығы артады. Бұрғылау мен ҰКЖЖ технологиялары бір орында тұрмайды. Қашаудың сапасы, бұрғылау ерітіндісінің көрсеткіштері, бұрғы құбырларының, агрегаттар мен механизмдердің са- пасы әрдайым жаңалануда. Ал келешегі бар технологиялардың ішінен колтюбингті тех- нологияны атар едім, оның арқасында құбырдың ұңғымаға үздіксіз шеңберлі берілуі жүзеге асырылады, бұл бұрғылау мен ҰКЖЖ жұмыстарын кәдімгідей жеңілдетіп, жыл- Мылтықбаев Алексей, «Жанрос Дриллинг» ЖШС дамдатады. Колтюбингті жаңа ұңғымаларды бұрғылауда, қабатты қайта ашу кезінде Бұрғылау компаниясының қолдануға болады, бірақ оның ең жоғарғы техникалық және экономикалық тиімділігі бас директоры қолданыстағы ұңғымалардың екіншілік еңіс немесе көлденең оқпандарын бұрғылауда жақсы байқалады. Иілгіш құбырлар бұрғылауды тоқырауда жүргізуге және ұңғыма дебитін 3-8 есеге арттыруға мүмкіндік береді. Колтюбингті пайдалану танымалдығы оның жоғарғы тиімділігі мен қауіпсіздігімен түсіндіріледі. «Жанрос Дриллинг» ЖШС алдағы жоспарларында едәуір қаржыны талап ететін колтюбингтік технологияларды меңгеру тұр. Компаниямыздың жаңашаландыру мен оңтайлы инвестициялық климатын тығыз қарым-қатынас орнатылған және компанияға бірнеше мәрте ірі көлемді несие ұсынған Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі қолдайтынын атап өту қажет.

10 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ - Бұрғылау - ұңғыма құрылысындағы уақыт бой- ынша да, құны бойынша да басты элементке жатқызылады. Шығындар есебі мен жеткізушілермен жұмыс істеу жөнінде айтып берсеңіз.

Ахметова Жанат пен Умарова Лилия: - Бұрғылау - бұл ұңғыма құрылысындағы маңызды жұмыстардың бір түрі. Оның уақыт шығыны бойынша және ең маңыздысы, ақша қаражатының шығыны бой- ынша да салмағы ауыр. Сондықтан да басқа нысандармен салыстырғанда бұрғылау шығындары аналитикалық есепте егжей-тегжейлі топтастыруға ұшырайды. Мұнай өндіру саласы шикізат шығындары болмай- тын салаға жатады. Мұнай кенінің бағасы болмайды және шикізатқа шығындану түріндегі ақшалай көрінісі де жоқ. Алайда бұрғылау кезінде көптеген түрлі матери- алдар шығындалады: топырақ, цемент, құбырлар, энер- Ахметова Жанат, Умарова Лилия, Бұрғылау бөлімінің Бұрғылау бөлімінің гия, техникалық мақсаттағы судың көп мөлшері, қосалқы шығындарды есептеу шығындарды есептеу өндіріс қызметтері қолданылады (бағаналарды цементтеу маманы, ПҚҚР маманы, ПҚҚР және бітеулігіне тексеру және электрометрлік жұмыстар жүргізу бойынша). Жабдық пен құрал-саймандарды жалдау шығындарымен қатар аталған шығындар ұңғыма құрылысының өзіндік құнын шығарады. Біздің сала қаражат сыйымдылығы күрделі өндіріске жатады, себебі бұрғылау, ұңғымаларды пайдалану және оларды механикаландыру шығындары өте жоғары болып келеді. Бүгінде бұрғылау бойынша 5 компания біздің компаниялар тобына (ПҚҚР, Көлжан және ПҚВИ) 10 бұрғылау қондырғысын ұсынып отыр. Ұңғымаларды жөндеуге 6 компаниямен ұсынылған 16 станок түріндегі техникамыз бар. Тағы да 15 шақты ком- пания цементтеу, геодезиялық қызметтер, станок супервайзерлерін ұсыну, газдық каротаж және өзге бұрғылау мен ұңғыма жөндеуіндегі қосалқы жұмыстар бойынша өздерінің қызметтерін ұсынады.

- Сіздердің бөлімше жылына орта есеппен қанша ұңғыманы жөндейді? - Біз өндіру және айдама ұңғымаларының жерасты және күрделі жөндеу, сондай-ақ қайта бұрғыланған ұңғымаларды игеру жұмыстарын жүргіземіз. Бұл жылы біз 1000 ұңғымада күрделі жерасты жөндеу жұмыстарын аяқтауды жоспар- лап отырмыз - бұл жаңа ұңғымаларды игеру жұмыстарынан, ЭҚС (электрлік сыртқа тебуші сорғылары), бұрандалы сорғылары, ҚТС (қарнақты терең сорғылары) бар ұңғымаларды жөндеу жұмыстарынан, су жылыту ұңғымаларындағы жұмыс, сонымен қатар тоқтатылған ұңғымаларды өндіруші қатарына қайтару мақсатындағы жөндеу жұмыстарынан тұрады. Жөндеу жұмыстары мердігер мекемелер ұсынған көтергіштермен жүзеге асырылады. Осы- лайша 2013 жылы біз «ДОС Инжиниринг ЛТД» ЖШС, «Technology АлемОйл» ЖШС, «РМЗ- Шапағат» ЖШС, «Жанрос Дриллинг» ЖШС, «МұнайТехСервис» ЖШС және «Фрак-Джет» ЖШС сияқты мердігер компаниялардың 16 көтергішін пайдаланатын боламыз.

- Біздің кен орындарындағы басты мәселе оларды суландыру болып отыр. Ұңғымаға су өткізу кезіндегі жөндеу барысы қанша уақыт алады? Және қандай жағдайларда жөндеу қиынға соғады? Сариев Талғат, ҰКЖЖБ менеджерінің - Жөндеу жұмыстарының көбі өндіруші ұңғымалармен байланысты (ЭҚС, бұрандалы орынбасары, ПҚҚР сорғылар және ҚТС). Сондай-ақ 100 жаңа бұрғыланған ұңғыма КЖЖ көтергіштерімен игерілмек. Ұңғымаға су өткізу кезіндегі жөндеу уақытына байланысты су межелдемесін оқшаулау мақсатындағы өндіру ұңғымаларын қайта игеру жұмыстары орташа есеппен 229 сағатқа созылады.

- Сіздің бөлім ұңғымаларды жоюмен айналыса ма? - Бұдан былай өнімсіз немесе шегендеу бағаналарын жөндеу мүмкін емес кейбір ұңғымалар уақыт өте тоқтатылады немесе жойылады. Аталған шараны жыл сайын бірнеше ұңғыма ғана қажет етеді. Ұңғымаларды тоқтату мен жою адамдар әрекетінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау мақсатында қажет.

Мақаланы дайындауға қатысушылардың барлығына алғысымызды білдіреміз!

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 11 7 СҰРАҚ…

Отан қорғаушы күнінің құрметіне біз компаниямыздың ер қызметкерлеріне жұмыс және басқа мәселелер туралы сұрақ қойдық.

...ПҚҚР, Мұнай дайындау және қайта айдау цехы, сусыздандыру және тұзсыздандыратын қондырғының 5-ші разрядты операторы ЕЛМҰРАТОВ ҒАБИТ НҰРМАХАНҰЛЫ МЫРЗАҒА 1. Сіздің жұмыс күніңіз қалай өндіріс орнында жұмыс істейтін ма- өтеді? ман ретінде мұнай өндіру - атылыс қаупі Операторлардың жұмысы кезекшілік жоғары нысан болып табылады және осы әдіспен өтеді. Қазақтың «Ерте тұрған талаптарға салқын қарау адам өміріне жігіттің ырысы артық» деген мақалына қауіп туындауына және материалдық зи- сүйене отырып, мен таңертен сағат 5.30- ян тиюіне алып келуі сөзсіз екенін тағы да да оянып, жұмысқа дайындала бастаймын. ерекше атап өткім келіп отыр. Автобус жұмысшыларды жатақханадан өндірістік нысанға апарады, сағат 6:45- 3. Жұмысыңыздың арқасында те мен жұмыс орнына келіп ауысымды қандай пайдалы дағдыларды қабылдаймын. иелендіңіз? Біздің нысанның басты мақсаты - шикі Мен әрдайым қауіпсіздік техника- мұнайды өңдеу және оны тауар сапасы- сын және қауіпті жағдайлардың алдын на жеткізу болып табылады. Мұнай бізге алуға арналған барлық рәсімдерді мұқият мұнай құбыры және автоарба бойын- сақтаймын. Сонымен қатар ақауларды ша Құмкөл, Қызылқия, Арысқұм, соны- дер кезінде анықтап, қажетті шаралар- ды қолдану үшін барлығын дәл бақылауға Білімі дағдыланғанмын. Қызылорда қаласының №1 ор- та кәсіптік-техникалық училищесі, 4. Сіздің ең басты жеке жетістігіңіз? мамандығы - 3-ші разрядты Бұл менің жұмысыммен байланысты - мұнай және газ өндіру операторы; 1991 жылы 2-ші разрядты оператор бо- Қорқыт Ата атындағы Қызылорда лып жұмыс істеуден бастасам, ал бүгін мен мемлекеттік университеті, «Мұнайгаз 5-ші разрядты оператормын. Сондай-ақ ісі» мамандығы Облыс әкімінің Алғыс хатын және ПҚҚР мен қатар басқа кен орындарынан түседі. Президентінің Құрмет грамотасын алу Мансабы Біз мұнай құрамындағы механикалық мен үшін зор құрмет. 1986 - жұмысшы, Бірінші мамыр қоспаларды, суды, тұзды және мұнайлық каракулев совхозы; 1990 - 11-ші газды бөліп аламыз, содан соң тауарлық 5. Сіз үшін ең жақсы демалыстың телім жолының 1-ші разряд бой- мұнай кейінгі сыртқа тартып шығару түрі? ынша жөндеушісі, Батыс-Қазақстан үшін МСӨЖ (Мұнай Сапасын Өлшеу Қаншалықты қарабайыр естілуіне темір жолы; 1991 - құрғататын және Жүйесі) арқылы қозғалыс бағытына қарамастан - бұл отбасыммен бірге болу, тұзсыздандыратын қондырғының сәйкес «ҚазТрансОйл» АҚ жүйесіне оған қоса мен кезекшілік әдіспен жұмыс (ҚТҚ) 3-ші разрядты операто- өткізіледі. істейтіндіктен өз жұбайымды және бала- ры, «Оңтүстікмұнайгаз» өндірістік Шикі мұнайды тауар сапасына жеткізу ларымды сирек көремін. Біз табиғатта дем бірлестігі; 2000 - ҚТҚ 4-ші разрядты үдерісі кезінде ол бірнеше дайын- алғанды, балық аулағанды жақсы көреміз. операторы; 2007 - ҚТҚ 5-ші разрядты дау кезеңдерінен өтеді. Менің міндетім Өмір қарбаласын ұмытып, әйелің мен операторы, ПҚҚР мұнайды әртүрлі қоспалардан шұғыл бөлу балаларыңның жарқын жүздеріне қарап мақсатында қолданылатын химиялық қуану қандай керемет. Марапаттары реагенттерді қосуды бақылау болып та- - Қызылорда облысы әкімінің алғыс былады. Сондай-ақ мен қондырғылардың 6. Сіздің сүйікті нақыл сөзіңіз? хаты (2002) үздіксіз жұмыс істеуін бақылаймын. Қазақта «Жігіттің екі айтқаны өлгені» - «Құмкөл кенішінің өнеркәсіптік деген мақал бар. Осы мақал менің мінез- игерілуінің 20 жылдығы» 2. Сіздің жұмысыңызда қандай құлқымды ашады деп айтуға болады. мерейтойлық медалі (2006) қателіктерге жол беруге болмайды? - Компания президентінің алғыс ха- Біздің жұмысымызда надандық, 7. Бүгінгі таңдағы еркекті қалай си- ты (2011) жауапсыздық, ұқыпсыздыққа, еңбек паттаушы едіңіз? қауіпсіздігі және өрт қауіпсіздігі бойынша Менің ойымша қазіргі заман еркегі ру- Әскери атағы талаптарды сақтамауға жол берілмейді. хани бай, адал, отан сүйгіш болуы және өз Жауынгер, ішкі әскер Бұл туралы жер-жерде, әлденеше рет отанын мақтан тұтуы қажет. Нағыз еркек айтылғандығына қарамастан, қауіпті - бұл сөзімен емес, ісімен көрінетін еркек.

12 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ …ПҚҚР, Бас технологы БЕКЛИЕВ ӘДІЛБЕК ҚОШТАЙҰЛЫ МЫРЗАҒА 1. «ПетроҚазақстанда» жұмыс қарамастан біз тату ұжымда жұмыс істедік, істеген жылдарыңызда қалай жұмысымызды бағалап, бір-бірімізге өзгердіңіз? көмектесетінбіз. Өйткені бұл көрші Мен компанияға институтты бітіре республикалардың емес, қазақстандық салысымен келдім, және мұнда жұмыс мамандар игеріп жатқан Қазақстандағы істегеніме 20 жылдан асты. Есімде, алғашқы кен орны еді ғой. 90-жылдары мұнай саласы Қызылорда Құмкөлде жұмыс істеп жүріп, мен үшін жаңа, таңғажайып нәрсе еді. өндірістік үдерістің барлық техноло- Отбасыңнан алыс, кезекшілікпен жұмыс гиясын түсініп, тәжірибе жинақтауға істеу, топтық қондырғылар, коллек- тырыстым. Нәтижесінде мен қызмет торлар, арнайы техника, ұңғымалар... баспалдағымен табысты көтерілдім. Және, әрине, мұнай - біздің қара алтыны- Компанияда жұмыс істеудің көп пайда- мыз... Мұның барлығы сондай қызықты сы тиді: баға жетпес тәжірибе жинақтап, еді! Қызылорданың шақырайған күні ұйымдастырушылық қабілетті дамытты, астындағы жаз айларында біз ызғырық дипломатты болуға үйретті және басшы аязы мен үскірік желі бар қысты ұмытып, ретінде қалыптасуға мүмкіндік берді. салқынды аңсайтынбыз, ал қыс айларын- да керісінше еді. Табиғаттың құбылмалы 2. Сіздің кәсібіңізге қандай мінезіне және барлық қиындықтарға қасиеттер қажет? Біздің кәсіпте төзімді болу керек. Білімі Сондай-ақ кен орнында жұмыс істеу В.И.Ленин атындағы Қазақ табандылық пен шыдамдылықты, политехникалық институты, ептілік пен байсалдылықты, күш- еді. Компания мамандарын бірінші кезек- мамандығы - мұнай-газ кен орында- қайратты талап етеді. Бұл қасиеттердің те жергілікті қызметкерлерден дайындау- рын игеру және пайдалану, біліктілігі барлығы Қызылорда аймағы мен бүкіл ды ұсынған да сол еді. - тау-кен инженері; «Болашақ» Қазақстанның өркендеуіне әкелетін Қызылорда Университеті, биіктерге жанкешті еңбектің арқасында 5. Жинақтаған тәжірибеңізбен жа- мамандығы - құқықтану ғана жету мүмкін екендігін түсінетін стармен қалай бөлісесіз? нағыз мұнайшыларға тән. Мен өз білімімді компанияда еңбек жо- Мансабы лын бастаған жастармен бөлісуге әрдайым 1993 - Мұнай және газ өндіру 3. Жұмыс күніңіздің ең тыныш дайынмын. Бүгінгі жас мамандардың цехының (МГӨЦ) 5-ші разрядты опе- бөлігі қайсысы? компьютерлік сауатты, шетел тілдерін раторы, «Оңтүстікмұнайгаз»; 1995 Мен 2010 жылы «Көлжан» ЖШС бас меңгергендігі және кәсіптің барлық қыр- - орталық инженерлік-техникалық инженері болып тағайындалдым, ал сырын білуге құштарлығы аса қуантады. қызметтің (ОИТҚ) инженер-техно- 2011 жылдан бастап ПҚҚР бас техно- логы; 1995 - ОИТҚ ауысым бастығы; логы болып қызмет атқарамын. Бұрын, 6. «ПетроҚазақстан» компанияны 1996 - МГӨЦ бастығының орынбаса- кен орнында жұмыс істеген кезде мен адаммен салыстыратын болсақ, ол ры; 1998 - МГӨЦ бас инженері; 1999 өзіме тиесілі 15 демалыс күнімде, мұнай қандай болар еді? - МГӨЦ басқарушысы; 2000 - МГӨЦ кәсіпорнын қажет болғанда қаладан-ақ Бүгінде біздің компания - заманауи өндіру жөніндегі менеджерінің басқарып, дем алумен өткізетінмін. Бүгін инфрақұрылымы мен жоғарғы өндірістік орынбасары; 2005 - кен орнындағы маған жұмысымның қай бөлігі ең ты- көрсеткіштері бар Қазақстандағы мұнай өндіру тобының жетекшісі, ПҚҚР; нышы екендігін дөп басып айту қиын. өндіретін үздік компаниялардың бірі. 2006 - Құмкөл кен орнында мұнай Инженерлік-техникалық қызметкердің Бірақ мен оны ең алдымен Құмкөл өндіру жөніндегі менеджер; 2010 - жұмыс күні реттелмеген. Мүмкін, ең дамуының қайнарында тұрған және бас инженер, «Көлжан» ЖШС; 2011 - тыныш уақыт - таңертеңгісін жұмыс оның ізашарларын бастаған кәсіпқой- бас технолог, ПҚҚР бөлмесінің табалдырығынан аттаған бір- мұнайшы Мурат Газизович Саламатовпен екі минутым шығар (күледі). байланыстырамын. Дәл соның жетекшілік Марапаттары қасиеттерінің, іске адалдығының, - ҚР Энергетика, индустрия және 4. Жас маман болған шағыңызда жұмысты тиімді ұйымдастыру және пер- сауда министрлігінің «Мұнай кімді үлгі тұттыңыз? соналды іріктей білуінің арқасында өнеркәсібіне 100 жыл» төсбелгісі Жергілікті мамандар болмағандықтан бүгінде Құмкөл сөзі бүкіл елге асқақ (1999) 1993 жылы Құмкөлге шақырылған Ат- естіледі. - Алтын Президенттік сыйлықақы чибаев Махат Кабдулович менің (2008) тәлімгеріме айналды. Маңғышлақтың 7. Егер сіздің алдыңызда таңдау - «KazEnergy» Қауымдастығының Өзен және Жетібай мұнай-газ кен орын- тұрса: ұзақ өмір сүру немесе сәттілік, медалі (2010) дарында жұмыс істеген және мұнай қайсысын таңдайтын едіңіз? ісінің теориялық білімі мен практикалық Мен сәтті ұзақ өмірді таңдар едім - бірі Әскери атағы дағдыларын жете меңгерген білімді ин- екіншісіне бөгет болмайды. Бірақ ең ба- Сержант, танк әскері женер жас мұнайшылармен өзінің бай стысы - жаныңда сенім артуға болатын тәжірибесімен асқан мәрттікпен бөлісетін адал серіктестерің

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 13 …ПҚОП, Висбрекинг технологиялық қондырғысының аға операторы ШАУПОЛАТОВ ШАЯХМЕТ ӘБДУҒАНИҰЛЫ МЫРЗАҒА жақсысы - «темекіні таста» дегені. Мұндай әдеті бар адамдар оны тастаудың қандай қиын екендігін біледі! Бірақ, міне, менің темекі тарт- пайтыныма екі жыл болды. Өз-өзімді анағұрлым жақсырақ сезінемін, сырқаттануым да азайды, тұрмыс сал- тым да өзгерді. Бұрын менің күнім шылым шегумен басталып, сонымен аяқталатын. Қазір болса мен салауатты өмір салтын ұстанып, жаттығу залы мен бассейнге барамын.

7. Егер Сізде кез келген құрылғыны жасауға қажетті қаржы мен технология болса, бұл не нәрсе болар еді? Бұл күн қуатын өндіріп шығаратын құрылғы болар еді. Құдайға шүкір, Шымкент - шуақты қала және бұлтсыз шуақты күндердің саны «жасыл» тех- нологияларды енгізуге және оны жыл 1. Жұмыс сізді неге үйретті? сады. Шынымен де өндіріс қауіпсіздігі бойына пайдалануға мүмкіндік береді. Жауаптылық пен зейінділікке - МӨЗ компанияның бірінші басымдылығына Осындай құрылғыны үйіме орнатып, қондырғыларында жұмыс істеу бары- айналды және сәйкесінше бөлімдермен күн қуатын суды жылытуға, электр сында бұл өте маңызды болып келеді. оны қамтамасыз ету, өндірістегі жаза- қуатын өндіруге, қысқы уақытта ауаны Аға оператор бригададағы өзіне тайым оқиғалар санын нөлге жеткізу, жылытуға және жазғы уақытта ауаны бағынышты операторлар мен машини- сонымен қатар экологиялық құрамдас салқындатуға пайдаланар едім. Себебі, стерге, жабдықтың дұрыс пайдаланы- бөліктерді жақсарту жөніндегі белсенді үнемділігінен басқа мұндай құрылғы луы мен қондырғының технологиялық жұмыстары жүргізілуде. біздің ауаны таза қалпында сақтауға үдерісін жүргізуге жауапты болады. мүмкіндік береді! Зейінсіз болу лауазымдық міндеттердің 3. Сіз үшін қандай адами орындалуын аса қиындатады. Өйткені қасиеттер маңызды? қолданыстағы технологиялық Адалдық, ар-ұяттылық. Адамның ал- қондырғы мұнай өндіру зауытының дамайтынын және опасыздық жаса- барлық жабдығы секілді жоғарғы майтынын білу маңызды - бұларсыз Білімі қауіптілік сыныбына жатады. Кез кел- сенімді қарым-қатынас құру өте қиын. Оңтүстік-Қазақстан мемлекеттік ген ережені елемеу немесе дұрыс зейін университеті, факультеті - отын салмау аса қайғылы салдарларға әкелуі 4. Сіз 5 жылдан кейін өзіңізді мүмкін. қалай елестетесіз? және көмірсутек материалдарының 5 жылға есейген, қуанышты, табысты химиялық технологиясы, мамандығы 2. Сіздің жұмыс істеген және әрине, бақытты! - инженер-химик-технолог жылдарыңызда компания қалай өзгерді? 5. Балаңыздың «Әке, жұмыста не Мансабы 10 жыл бұрынғы «ПетроҚазақстанды» істейсің?» деген сұрағына қалай 1998 - Каткрекинг қондырғысының қазіргімен салыстырғанда өзгеріс жауап берер едіңіз? операторы, Павлодар мұнай- өте көп және бұл тек қана жаңа тех- Менің балаларым бұны сұрап химия зауыты; 2000 - Висбрекинг нологиялар емес екендігін атап қойған - қазір олар айналаның бәрі қондырғысының аға операторы, өткім келеді. Компания құрылымы, қызықтыратын және көп сұрақ қоятын ПҚОП жұмыс жүргізу стилі өзгерді. Қазір жаста! Мен оларға былай деп жауап еңбек қауіпсіздігі мен оны қорғауға, бердім: «мен бензин жасайтын үлкен Марапаттары сондай-ақ технологиялық үдерістерді зауытта жұмыс істеймін. Бұл бензинді - «Кәсібінің үздігі» (2006) басқаруға қатты көңіл бөлінеді. Мы- адамдарды тасымалдайтын көліктерге - «KazEnergy» Қауымдастығының ма- сал ретінде келтірсем - бүгінде және автобустарға құяды». Менің жауа- рапаты технологиялық қондырғының опе- бым оларға ұнады (күледі). раторы өз уақытының көбісін Әскери атағы технологиялық үдеріс жүргізуге ар- 6. Сізге берілген ең жақсы ақыл- найды, ал жабдықты жөндеу және та- кеңес? Лейтенант, түтін және оқ шашатын залаумен басқа мамандар (темір Маған берілген және мен құлақ взводының командирі ұстасы, жөндеу бригадалары) айналы- қойған ақыл-кеңестің ішіндегі ең

14 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ...ПКОП, №1 цехтың 200-ші секциясының аға операторы және ауысым жетекшісі СЫЗДЫҚОВ БАУЫРЖАН АМАНҒОСҰЛЫ МЫРЗАҒА 1. Өзіңіздің жұмысыңызда нені - менің ойымша ұжымшылдық және бәрінен қатты ұнатасыз? ұжым рухы кез келген жағдайды жеңуге Әрбір қойылған тапсырма- өз әсерін тигізеді. ны жүзеге асыру кезіндегі реттілік Жалпы айтқанда, біздің секцияда - және жауапкершілік мен үшін ба- жоғарғы температура, қысым секілді сты өлшемдер болып табылады. технологиялық үдеріс өзімен өзі ау- Біздің өндірісіміз - ауыр және қауіпті, ыр болып табылады, сондықтан бізде сондықтан барлығы сағат секілді аса білікті жұмысшылар жұмыс істейді. жұмыс істеуі қажет. Себебі, біздің мұнай Өйткені, ең ақырында жоғары сапалы өңдеу зауытымыздың жалпы дамуы бензинді шығару үшін біз зауыт алдын- әр қызметкердің қосқан үлесіне бай- да ғана емес, бүкіл Қазақстан халқының ланысты болады. Есте сақтау қабілеті алдында жауапты боламыз. және ең алдымен көз қапері жақсы бо- луы қажет. Логикалық ойлай алу, озық 5. Жас мамандарға беретін ойлай және жұмыс істей алу, жағдайды кеңестеріңіз сезіне білу, келешекте не болуы мүмкін Еңбек қызметін зауытта бастап екендігін алдын-ала болжау маңызды жатқан жастарға жауапты, адал, болып табылады. Мысалы, температура тәртіпті және тәрбиелі болуды тілеймін. көтерілгеннен кейін, бірнеше сағаттан Білім алыңыз және міндетті түрде соң бензиннің негізгі көрсеткіші - ок- өздеріңіздің әріптестеріңізден, өз тан саны көтерілуі мүмкін және осын- бетіңізбен әрдайым үйреніңіз. Бірақ дай себеп-салдарлық байланыстарды 3. Сізде «кәсіби ырымдар» бар ма? ең бастысы - еңбекқор болыңыз, ескере білу маңызды. Ерекше нанымдарым жоқ, бұл қасиет ешқашан көзге түспей жұмыста өзімнің тәжірибеме және қалмайды. 2. Цехыңыздың жүзеге асырған қәсіпқорлығыма көбірек сенемін. қандай жобасын мақтан тұтасыз? Күнделікті өмірім туралы айтатын бол- 6. Арманыңыздағы көлік? Бүгінгі таңда өндірістегі барлық сам, мәселен, қазақтарда сәрсенбі- Бәлкім, барлық еркек бұл сұраққа үдерістер заманауи технологиялардың сәтті күн деген ырым бар. Осыған орай - Феррари, Ламборджини деп жау- арқасында автоматтандырылған және «Сәрсенбінің сәтті күні...» деген сөз ап беретін шығар (күледі). Шыным- 50 жыл бұрын әкелерімізге секілді тіркесі де бар. Бұл жаңа жұмысты ба- ды айтсам, менің арманымдағы көлік көмірді оттыққа лақтырудың қажеті стау үшін өте жақсы күн. - бұл жақсы көлік, ал жақсы көлік тек жоқ. Және ілгерілеу өндірістің ба- жаңа көлік қана бола алады. Сондықтан рынша нәтижелігіне себепші бо- 4. Сіздің ойыңызша өзімнің арманымды іске асырып, осын- ла отырып, алдыға қарай қарқынды жұмысыңыздағы ең қиын нәрсе дау көлік алуға тырысып жүрмін. жүреді. Біздің жаңа жабдығымыздың не? ішінде маған 2011 жылы 200-ші сек- Бірқатар кәсіби тәжірибемнің 7. Сіз алған ерекше сыйлық? цияда орнатылған қытай өндірісінің арқасында жұмысымда ерекше Әр сыйлық мен үшін ерекше және «LAMPEC» жылу алмастырғышы ұнады. қиындықтарды сезбеймін, қиын аса қымбат. Мысалы, өз сәбиіңізден су- Ол аса ыңғайлы және оған қызмет жағдайлар пайда болған жағдайда рет немесе арнайы сіз үшін жасаған көрсету де қарапайым. оларды өз күшіммен орындауға ұсақ-түйекті алу қашанда жүрекке жы- ұмтыламын. Оған қоса, әрдайым лы тиеді. Ал, жалпы, әрине, ең бастысы - басқаларға көмектесуге тырысамын бұл адамның көңілі мен ниеті. Білімі Казақ химия-технология институты, факультеті - жанармай және көміртек материалдарының химиялық техно- логиясы, мамандығы - инженер-хи- мик-технолог

Мансабы 1993 - №1 цехтың 200-ші секция опе- раторы; 2003 - №1 цехтың 200-ші секциясының аға операторы және ау- ысым жетекшісі.

Әскери атағы Лейтенант, химиялық әскер взводының командирі

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 15 ...ПҚОСИ Маркетинг және Тасымалдау, Жылжымалы құрама жөніндегі аға маман МУРЗИЕВ ТАЛҒАТ ІҢІРҒАЛИҰЛЫ МЫРЗАҒА пен жылжымалы құрам жиынтығын нымен қатар жарыса сөйлемеу ке- пайдаланудың тиімділігін артты- рек, бір-біріңнің сөзіңді бөлмей, және ру және шығындарды оңтайландыру ең бастысы тыңдай білу қажет. Бұлай бойынша жобалар қатары табысты жасамасаң, пікірталас ұрысқа айналып жүзеге асырылған еді. Аталған жобалар кетуі мүмкін. мұнай өнімдерін тасымалдау көлемін арттыруға, цистерна-вагондардың 6. Қосымша қандай мамандықты жұмысқа жарамсыз паркінде тұру игергіңіз келеді? уақытын азайтуға және оларды пайда- Мен заңгер мамандығын игергім лану шығындарын кемітуге мүмкіндік келеді. Қызмет барысында хат, шағым, берді. шарттар жасап, түрлі жобаларды қарастыру және іске асыру бойынша 4. Өміріңізде спорт қандай орын келіссөздерге, жиналыстарға қатысуға алады? тура келеді. Сондай кездері құқықтық Бұрын мен футбол ойнайтын- қатынастарды реттеу саласында терең мын, бірақ жарақат алғаннан кейін білімнің болуы жақсы септігін тигізер тоқтаттым. Қазір жаттығу залы- еді. Бұл, менің ойымша, орнығып келе на және йогаға барамын. Спорт- жатқан өзара қарым-қатынасты және пен айналысу денсаулық, күш-қуат, контрагенттің әрекеттерін қандай да төзімділік, икемділік, жақсы сым- бір жағдайларда дұрыс пайымдауға, бат, өзіңе сенімділік сыйлайды және сондай-ақ құқықтық салдары орын ерік-жігерді шыңдайды. Ерінген алатын мәселелерді шешудің заңды шақта осы түрткілерді еске түсіру жолын оппонентіңе білікті дәрежеде қажет. Спортпен шұғылдансаң, өз дәлелдеуге сенімділік береді. денеңнің қалай өзгеріп, сауығып бара жатқанын сезінесің. Әрине, ол бірден 7. Футбол. Ерлердің спорт түрі 1. Соңғы 5 жыл ішінде өзгеріп кетпейді, бірақ бір ай ішіндегі ме, әлде …? жұмысыңызда өзгеріс бар ма? тұрақты жаттығулардан кейін шынайы Футбол - спорттың бұқаралық ең Жұмыс көлемі әрдайым артып өзгерістерді байқауға болады. әйгілі түрі. Алайда оның оғаштығы келеді, оның үстіне соңғы жылдары - аталған қауым көпшілігінің алаң мен атқаратын қызметтер күрделенді, 5. Әйел адаммен даула- бойынша сол 90 минутты жүгіре ал- бұл, ең алдыменен қосымша білім мен су тәсілдері. Кеңестеріңіз бен майтын көрермендер екендігінде. дағдыны талап етеді. Жауапкершілік ескертулеріңіз. Және кейбіреулері қазіргі уақыттағы деңгейі де, өндіру және шешім қабылдау Әйел адаммен дауласу өте қиын, ерлердің ең танымал спорты - үдерісіне қатысу дәрежесі де өсті. сондықтан дауласпаған дұрыс (күледі). теледидардағы футбол деп негізді түрде Аса қажет жағдайда өзіңді байсал- есептейді. 2. Өз ісінің майталманын қалай ды ұстап, ашуға бөленбей, дауысты сипаттар едіңіз? көтермей ақырын сөйлеген жөн. Со- Мен футболды қатты ұнатамын, Майталман - бұл өз ісінің шебері. Мен меніңше - бұл қозғалысты және былай айтар едім: оның жетістіктерін құмарлы ұжымдық спорт түрі, ондағы Білімі әріптестері мен серіктестері әрбір ойыншының өзін-өзі көрсетуге, мойындаған, одан кеңес алуға құштар. Алматы автожол институты (қазіргі жаратуға және ойлануға зор мүмкіндігі Мұндай адаммен дайындалған жоба- Қазақ көлік және коммуникация бар. Бүгінгі футболды мен тек қана лар табысты болады, ол тақырыпты академиясы), мамандығы - инже- ерлердің спорты деп айтпас едім. қалай ашуды және нақты мәселені нер-механик; Т.Рысқұлов атындағы Әрине, ол жерде жарақаттануға талдаудың түрлі әдістерін пайдала- Қазақ экономикалық университеті, әкелетін алаңдағы түрлі соқтығысулар на отырып, талдауды қалай жүргізу ке- мамандығы - экономист бар - бірақ бұл спорттың барлық рек екендігін біледі. Мұндай мамандар- түрінде де кездеседі. Бүгінде футбол- ды түрлі конференциялар мен кездесу- Мансабы ды қыздар да ұнатады, және ол - басқа лерге көп шақырады, ондай жерлерде ПҚОСИ-да 2004 жылдың маусым ай- да нәрселер секілді - адамзаттың тек ол қатысушылармен өз тәжірибесімен ынан бастап жұмыс істейді қана мықты жартысына тиесілі болу- бөлісе алады. Бұл өз ісінің егжей- дан қалды. тегжейін толығымен білетін адам. Марапаттары - Алтын Президенттік сыйлықақы 3. Сіз Президенттік сыйлықа- (2011) қыны қандай жоба үшін алдыңыз? Президенттік сыйлықақыны біз Әскери атағы ұжыммен - Жылжымалы құрам Лейтенант, запастағы офицер, әуе ша- мен мердігерлер қызметін басқару буылына қарсы қорғаныс әскері тобының құрамында алдық. Біздің топ-

16 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ...ПҚОСИ, АТ пайдаланушыларға қолдау көрсету жөніндегі аға маманы, ДМИТРИЙ АЛЕКСЕЕВИЧ ЕСЬКОВ МЫРЗАҒА нымал болуда. Яғни, мысалы, сіз файлды қызметкерлері біздің жұмысымызды «бұлтты» сервисте сақтап, компьютеріңізге жоғары бағалады, себебі біз сырттан ма- жүгінбей қажетті файлды дүние жүзінің ман шақырмай, барлығын өзіміз атқардық. кез келген жерінен қарай аласыз. Бизнесте Дегенмен, біздің HPSM жүйеміз тек 40- бұл технология инфрақұрылым шығынын 50%-ға іске қосылған, оның мүмкіндіктері айтарлықтай азайтылып - бірнеше сервер өте зор және біз оларды әрдайым кеңейтіп алудың орнына базасында бірнеше вир- келеміз. туалды сервер болатын мықты біреуі алы- Мен үшін ерекше оқиға бұл - осы жы- нады, бұл - жабдықтың жалпы құнын да, лы Пайдаланушыларды қолдау қызметінің қуат шығынын да қысқартады және оған Аға маманы болдым және бір қызықты қызмет көрсету де оңай. Компаниямыздың жобаға қатыспақшымын. қосымша серверлерінің көбі қазір дәл сол виртуалды платформада жайғастырылған. 4. Кәсіби терминдеріңізбен бөліссеңіз. 3. Сіздің компанияда жұмыс Ондайлар көп - мысалы, «патчтау» істегеніңізге 7 жыл болды. Қандай (жаңартуларды орнату), «баг» (мәселе), оқиғалар сіз үшін ерекше болды? «ламер» (компьютерді нашар білетін кісі), Бірінші кезекте, бөлім ішінде және ком- «дрова» (құрылғы драйверлері), «ось» пания пайдаланушыларымен жұмыс (операциялық жүйе, біздің жағдайда істеудегі IT атқарымын жақсартатын Windows 7). мықты кешен - HPSM (Hewlett Packard 1. Пайдаланушыларды қолдаудың Service Manager) жүйесінің енгізілуі. HPSM 5. Көңіліңіз неден көтеріледі және корпоративтік жүйесін ұйымдастыру- компьютерлік және өзге техниканы, пай- қуат-күшті қайдан аласыз? дағы негізгі қиындық неде? даланушылар туралы мәліметтерді есепке Пайдаланушылармен қарым-қатынас Ең алдымен, көбінесе адамдар жаңа алу бойынша ақпаратты сақтауға арналған жасау көңіліңді көтереді - күлкілі оқиғалар нәрсені бірден оң қарсы алмайды. дерекқор кешенінен тұрады және әрдайым болып тұрады - кейде пайдалану- Адамдардың өзгертуге қиын дағдылары пайдаланушылардың тапсырыстарын шылар егер ғимаратта жарық сөніп қалса, қалыптасқан. Мысал ретінде - HP Service тіркеуге мүмкіндік береді. Жүйені енгізу IT-тар кінәлі, жарықтың қашан берілетінін Manager алайық. Пайдаланушыларды үдерісі көп уақыт алады, және біздің Ком- бізден сұрайды. Немесе шреддерлар, ла- корпоративтік қолдау жүйесін өрістету пания осы өнімді енгізген Қазақстандағы минаторлар және басқа да кеңсе техника- алғашында қолданушылардың Help Desk- алғашқылардың бірі болып табыла- сы компьютерге жатады деп ойлайды да, ке жүгінуін қиындататын бірқатар бюро- ды. Біз оны «ПетроҚазақстан» барлық бізден жөндеп беруді сұрайды. кратия мен қағазбастылыққа итермелейді, бөлімшелерінің біліктері мен дағдыларын Әріптестермен кездесу күш-қуат сый- себебі бұрын бөлімнің кез-келген маманы- пайдалана отырып, өз күшімізбен лайды - біз бүкіл бөліммен табиғатқа жиі на қоңырау соғып, мәселені «өзіміз ғой» енгіздік. Жүйенің аудитін жүргізген HP шығамыз; және менің сүйікті ісім - өткен деп шешуге болатын еді. Ал қазір пайда- жылдың күзінде бұрынғы арманымды ланушы IT Call Center-ге телефон соғып, Білімі жүзеге асырып, страйкболмен айналыса тіркеуге алынатын хабарлама қалдыруы РФ ІІМ Ішкі Әскер (ІӘ) СЖӘКҚУ - бастадым. керек және оның орындалуын күтуі қажет. ҚР ҰҚК ӘИ (жалпы әскери сардар); Барлық тапсырыстар бір жерде тіркеліп Мәскеу Мемлекеттік Техникалық 6. Егер сіздің сиқырлы бөркіңіз бол- және олардың орындалуы қадағаланады, радиотехника, электроника са, сіз қай жаққа барар едіңіз және ең қызмет көрсету сапасы жалпы алғанда ар- және автоматика университеті, бірінші не істер едіңіз? тады, себебі бірде-бір тапсырыс қалыс мамандығы - ақпаратты қорғау Ой, мені арбаудың қажеті жоқ! Адамдар қалмайды, жүйеде барлығы, оның ішінде және қауіпсіздігі арман-қиялдарда ғана әлемді құтқаруға тапсырыстың қаншалықты жылдам асығады! орындалғаны да көрініп тұрады. Және Мансабы пайдаланушылар жаңа жұмыс тәсіліне 1992 - ҚР ІІМ ІӘ және ҰҚК түрлі 7. Сіз ұзақ уақыт әскери адам үйренген кезде барлығы да оңайырақ бо- офицерлік лауазымдағы қызмет; болдыңыз. «Қарапайым адамның» лады деп ойлаймын. Пайдаланушылардың 2005 - қолдау қызметінің аға ойлауы мен қабылдауы қаншалықты өздері де мәселе ұзақ шешілмейтінін инженері, «Филипп Моррис өзгеше? байқайды. Барлық нәрсе салыстырмалы Қазақстан»; 2007 - ПҚОСИ, АТ Ойлау да, қабылдау да айтарлықтай түрде білінеді. пайдаланушыларға қолдау көрсету ерекшеленеді. Әскерде тәртіп, ұқыптылық, жөніндегі маманы, 2013 - ПҚОСИ, орындаушылық және нақтылық өте 2. Біздің өмірімізді IT- АТ пайдаланушыларға қолдау қатал. Әскер бұйрығы талқыланбайды, технологиясыз елестету мүмкін емес. көрсету жөніндегі аға маманы орындалады - оны орындағаннан Ең қызықтыларын айтып өтсеңіз. кейін ғана талқылауға болады. Қарулы Серверлерді, деректерді беру желілерін Әскери атағы Күштер қатарынан босатылғаннан кейін немесе деректерді сақтау құрылғыларын Майор, ІІМ ІӘ және ҚР ҰҚК ішкі әскерилердің тілімен айтқанда «ел орта- жаппай түрде ыңғайлы көруге мүмкіндік әскері сына» ұзақ бейімделу қажет. Бірақ ештеңе беретін «бұлтты» технологиялар аса та- етпейді

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 17 ЭВЕРЕСТКЕ ДЕЙІН ЖӘНЕ КЕЙІНГІ ӨМІР

Биіктерге жету - кез келген адамның асқақ арманы. Және әркімнің өз биігі бар - әлдебіреу мансап көздесе, енді біреуі әйгілі әртіс болғысы келеді, ал кейбіреу - ардақты ана мен аяулы жар болуды қалайды. Бүгінде біз сіздерді аса қызықты тұлға, 1982 жылы алғашқы кеңестік гималай экспедициясының құрамында жердің ең биік географиялық нүктесі Эверест шыңын бағындырған Юрий Федо- рович Голодовпен таныстырмақпыз.

- Юрий Федорович, альпинизм - бұл кәсіп емес, хобби емес, жан дүниеңнің күйі дейді. Сізді тауға не әкелді? - Бір жағынан бұл - кездейсоқтық, ал екінші жағынан - тауға деген махаб- бат бүкіл отбасымызда бар. Менің ағам 1935 жылы Комсомол шыңындағы 1-ші жаппай альпиниаданың қатысушысы болған, ал 1939 жылы осы биіктікке ата- анам шыққан. Тауға алғаш рет достарым- мен 9-сыныпта бардым, біз болашақта альпинизммен айналысамыз деген уәдемен Үлкен Алматы шатқалында жа- зу қалдырдық. Бәрі осылайша басталды. Нәтижесінде 13 баланың ішінде шынайы альпинизммен мен ғана айналыстым. Кейіннен Эвересті алғаш бағындырушы Норгей Тенцингтің «Қар жолбарысы» кітабы қолыма түсті. Ал 1960 жылы мен тауға шығып, тау шаңғысында сырғанай бастадым. Бұл күйім маған ұнай бастады, көп беріледі. Сіз осы биіктікті жердің кез келген шыңына көтерілу мен бұдан былай таусыз өмірді елестете бағындырған бақыттылардың міндетін сәтті шешуге мүмкіндік береді. алмадым. Институтқа түскен соң мен аль- бірісіз. Джомолунгмаға шыққа- Эверестке бірнеше бағыт салынған пинизм секциясын тауып алдым да, кел- ныңыз жайлы айтсаңыз және және біздің экспедиция жүріп өткен сем - ол жерде бізбен көршілес тұрған, Сіздің ойыңызша, бұл биіктіктің бағыт ең қиындарының бірі екендігін анасы менің бастауыш сыныптағы тартымдылығы неде? атағым келеді. КСРО құрамасы бүкіл мұғалімім болған бапкер Сарым Куде- - Эвересті бағындыру тарихына 90 әлемге паш ете отырып, Эверестің рин жүр. Мұның шынымен де тағдыр жылдан астам уақыт болды. Бірінші рет оңтүстік-батыс жағының ортасымен ке- екендігін мен сол кезде түсіндім. Осы- биікке көтерілген мезеттен бастап, яғни ремет көтерілді. Бұл бағыт бойынша 1982 лайша, мен өзімнің спорттық өмірімнің 1953 жылғы 29 мамырдан 1982 жылға жылы шыққан бізден кейін қазірге дейін бағытын таңдадым. дейін Ғаламшардың ең биік нүктесіне 111 ешкім көтерілмеді. Альпинистер қазірде Альпинизм - спорттың бірегей түрі, адам шыққан, 6 альпинист ол жерде екі қауіпсіздікті «шерптер» (ред. - непалдық ең алдымен, ол өте жабық спорт. Фут- рет болған. Демек, 1953ж. бастап 1982ж. альпинистер) қамтамасыз ететін алдын бол, теннис, күрес және спорттың басқа дейін (біздің экспедицияны қосқанда) ала дайындалған ең қарапайым жолдар- түрлері - ойын-сауықты түрде өтеді, ста- шыңға жылына орташа есеппен 4 адам- ды артық көреді. диондар бар, жанкүйерлер бар. Біз болсақ, нан шыққан. Бұл алғашқы альпинистер 1982 жылғы бірінші гималайлық тауға кетеміз, бізді ешкім көрмейді. Бірақ тобының зор жеңісі еді. Бүгінде бұл сан экспедицияға аса жіті дайындалдық - альпинизмнің ең басты ерекшелігі - тауға жылына 130-140 адамды құрайды және үміткерлерді қатаң таңдау, қажытатын шығу кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз бірінші шығу мезетінен бастап биіктікте жаттығулар, маңызды медициналық тек- ету мәселелерінің барлығын біз өзіміз болған альпинистер саны 4100 адамнан серулер. Шыңға шығу алдын ала лагерь дербес шешеміз. асып түсті. орнату, қабырғамен көтерілуге арналған Алайда - тауға шығу оңайлап, адам- жіп қанат ілумен өтті. Сол көтерілудің - Кез келген спортшының арма- дар мықты болып кеткен жоқ. Сынақтар егжей-тегжейіне дейін есімде - дәл кеше ны - олимпиадалық алтынға же- мен қателер арқылы үлкен тәжірибе ғана болған сияқты. ту болса, альпинистің арманы - Эве- жинақталды, алғашқы бағындырушы …Асыға күткен 4 мамырдың таңы атты. рестке шығу. Эверестке алғашқы үшін құпиялылық пен белгісіздіктің Бір жарым ай бойы біз лагерді әзірлеумен шығудан бері 200-ге жуық адам қаза пердесі ашылды. Ал құрал-сайман мен за- айналыстық, сөйтіп мамырдың ба- болғанына қарамастан жыл сайын манауи техникалық құралдардың сапа- сында шыңға шығуға бәрі дайын бол- биік шыңға көтерілуге өтініштер сы бүгінде жоғары қауіпсіздік деңгейінде ды. Біз Москальцов екеуміз (ред. - сол

18 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ экспедициядағы Эверестке шығушы «төрттігінің» бір қатысушысы) базалық лагерьден Эверестке шабуылға шықтық, ал Хомутов пен Пучков келесі күні шығуы керек болатын. Кхумбу мұздағына шыққаннан соң үнсіз жүрдік - ең қауіпті жерлерді өтіп кеткенше сөйлемейтін әдетіміз бар еді. Есімде, біз әдетте барлығы темір тырнақты аяқ киімді киетін (ред. - мұзбен жүруге арналған жарақ, бәтеңкеге бекітіледі) орынға келдік, бірақ мен оларды әзір кимей, өзімізбен бірге алып, жоғарырақ көтерілуді ұсындым. 30 ми- нуттан соң біз бірінші жіпке жеттік, темір тырнақты аяқ киімді киіп, жоғары жылжыған заматта қатты гуілді естідік, қарасақ, бөктерден қарлы-мұз көшкінін зымырап келе жатыр. Зәулім мұз кесіндісі тура біздің темір тырнақты аяқ киім кию керек болған жерімізге құлады! Ең қорқыныштысынан бізді санаулы ми- Ю.Голодов, В.Юн, Б.Исенғалиев / Ю.Голодов, В.Юн, Б.Исенгалиев / нуттар құтқарып қалды - біз сол мұз Y.Golodov, V.Yun, B.Issengaliyev сеңінің астында қалуымыз мүмкін еді ғой. Жоғары көтеріліп үлгермей Алек- 5 мамыр күні үшеуміз - Хомутов, жетудің жалғыз мүмкіндігі және біз әдетте сей мұз жарығына құлайды - аяғы тай- Пучков және мен - базалық лагерьден екі күн кететін арақашықтықты бір күнде ып, тепе-теңдігін сақтай алмай, төмен Джомолунгмаға шабуылға шығамыз. өтуіміз керек деген сөз. қарай ебелектеп құлап барады. Міне, Кхумбу қауіпті құлама мұзынан, I және II Ауа-райының қолайсыз болғандығы осы жерде оны жарықтан тез шығарып лагерьден сәтті өттік. Ауа-райы бұзылып соншалық, бізге түсіңдер деген нұсқау алу үшін менің көпжылдық альпинистік бара жатыр, сөйтіп күннің екінші жарты- береді. Бірақ мақсатымыз сондай тәжірибем көмектесті. Енді мен Эвересті сында қар жауды. Бірақ біздің мақсатқа жақын және шыңға жетуге аз ғана метр- бағындырудың бізге берілген жалғыз жету ұмтылысымыз гималайлық ауа- лер қалғанда артқа қайту үшін біз көп мүмкіндігін жоғалтқанымызды түсіндім. райы қолайсыздығынан биік, оның нәрсені басымыздан өткердік. Мұндай Рациямен базалық лагерьмен байланы- үстіне біз шыңға 9 мамыр - Жеңіс күні жағдайда көтерілу екі есе қатерлі - бүкіл стым, көмекке құтқару тобы шықты - шығуды ұйғарып қойғанбыз. Ал ауа- алдыңғы топтар бір бірін сақтандырып Алексейді тез арада түсіру керек. Және райы болса бағындыру мүмкіндігін азай- келді, ал біз болсақ, ауа-райына байла- рациядан қайтадан басшылықтың дау- тып, одан сайын нашарлап барады. 7 нысты жалғыз қалдық. Біз басшылықпен ысы естілді: ертең біздің топ ештеңеге мамырдың кешінде біз III лагерьге жеттік, байланысқанда «өздерің шешіңдер» де- қарамастан басқа құрамда Эверестке ертесіне IV лагерьге тоқтамай, V лагерьге ген жауап алдық. IV лагерьге тоқтамастан шабуылға шығады. жетуді көздедік. Бұл - шыңға 9 мамыр күні жоғары жылжып, сағат 23.30-ға қарай V лагерьге жеттік. Түнедік - ұйықтауымыз керек, бірақ ұйқы жоқ; барлық мүмкін Юрий Федорович Голодов нұсқаларды ескеріп, өзімізді қалай қорғасақ деген ойды санамызда ондаған 1945 жылы Пржевальскіде туылған (Қырғызстан). Киров атындағы Қазақ рет айналдырамыз. мемлекеттік университетін биология-ихтиология мамандығы бойынша 9 мамыр күні таң ертеңнен біз соңғы бітірген. лагерьден шығып, және қалған күшімізді Альпинизммен 1962ж. бастап Қазақ мемлекеттік университетінің жинап, көздеген мақсатымызға жол тар- альпинистік секциясында айналыса бастады. 1970ж. бастап «ТүркӘО», ӘОСК тамыз. Непал уақыты бойынша сағат 11:30-да біз шыңның үстіне шықтық! … спорт клубының құрама командасының құрамында. 1981ж. бастап - Памир Эверест шыңында болған осы қырық және Тянь-Шань альпинистер лагерінде нұсқаушы, 1983ж. бастап - бапкер, минут үшін қаншама сынақтардан өттік, альпинизм және құзға шығу бойынша республикалық дәрежедегі төреші - және осы жеңіске мен 20 жыл бойы дай- бапкері. 5 және 6 д/қ. он шақты көтерілулер жасаған және бірнеше мәрте ындалып, төрт және бесмыңдық Іле жетекшілік еткен. Жетімыңдықтарға 25 рет көтерілген: оның ішінде Ком- Алатауы арқылы, қатал Хан Тәңірі мен мунизм шыңына - 6 рет, Ленин шыңына – 13, Жеңіс шыңына, Хан Тәңіріне жетімыңдық Памир арқылы жеттім. және Е.Корженевская шыңына – 2 рет. 1985 жылы Жеңіс шыңына және 1986 жылы Мак-Кинли (Аляска) шыңына кеңестік-американдық бірлескен - Шың бағындырылды. Қандай шығуларына қатысқан. Альпинизм бойынша бес дүркін чемпион және сезімде болдыңыз? КСРО чемпионаттарының жүлдегері. - Ең қызығы, жоғарыда тұрғанда Бірінші отандық гималай экспедициясының қатысушысы. 1982 жылғы айтарлықтай қуаныш сезілмейді. 9 мамырда В.Хомутов және В.Пучковпен бірге Эверест шыңына шықты. Бірқатар үрей бар, себебі альпини- Халықтар достығы орденімен марапатталған, еңбегі сіңген спорт шебері стер жоғары шығу - бұл істің жартысы және халықаралық дәрежедегі спорт шебері атақтарын иеленген. екендігін түсінеді. Енді төмен түсу аса маңыздырақ. Статистика бойынша жа-

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 19 - торлы жейдем болған, - мен оны тесіліп тозғанша кидім, ол жейде альпизмнен спорт мастері болды. Бірақ Эвересті көру оған бұйырмады (күледі).

- Сіз шыңға өте көп мәрте шықтыңыз. Есіңізде жақсы сақталғаны қайсысы? Шыңға шығудағы ең қиыны не нәрсе? - Жетімыңдықтарға мен 25 рет шықтым, ал барлығы - 600-ге жуық. Кей кездері біз 3,5-4 мың метр биіктікке күніне 2 реттен шығатынбыз. Бұл менің шығушыларды тау жұмыстарына, сол- даттарды, геологтарды дайындау кезімде, сондай-ақ топографиялық экспедиция- лар уақытында болатын. Эвересттен бөлек 1969 жылғы Хан Тәңірінің ең әдемі бөліктерінің бірі, қырғыз бетінде орналасқан оңтүстік- батыс қырымен шығуым менің есімде қалыпты. Ол кезде біздің төрттік: Бо- Эверест басында, 5 мамыр, 1982 ж. Ю.Голодов Ю.Голодов жазған кітаптың мұқабасы. Жігіт шыңы, (сол жақта) пен В.Пучков / На вершине Эвереста, рис Студенин, Игорь Кондрашов, Та- Қырғыстан, 1978 ж. / Обложка книги Ю.Голодова. 5 мая 1982 г. Ю.Голодов (слева) и В.Пучков / мара Постникова (Хан Тәңіріне ең Вершина Джигит, Киргизия, 1978 г. / On the top of Mount Everest, May 5, 1982. Y.Golodov қиын бағытпен шыққан КСРО-дағы Book cover of Y.Golodov. The top of Dzhigit mountain, (on the left) and V.Puchkov. Kyrgyzstan, 1978 алғашқы әйел) және мен - 6-дәрежелі затайым оқиғалардың көбісі дәл сол қиындықтағы (ред. - бұл альпинизмдегі жұлдыздары бар екендігін мақтан тұтамын төмен түсуде орын алады, адам босаңсып ең жоғарғы күрделілік дәрежесі) осы - мысалы, Денис Урубко планетамыздың қалады, ал бұл қайғылы оқиғаға бағытты екінші рет өттік. барлық 14 сегізмыңдығына көтерілген соқтырады. 1983 жыл мен үшін бір күнтізбелік ТМД елдеріндегі бірінші альпинист болды. айдың ішінде 7000 метрден жоғары төрт - Альпинистердің шыңға шықпас шыңға шығуыммен есімде сақталды. Ол - 7 мамырда қазақстандықтар бұрын жасайтын қандай да бір ыры- кезде мұндайды әлі ешкім жасамаған еді. Отан қорғаушылар күнін мереке- мы немесе салт жорасы бар ма? Ленин шыңына екі рет шықтым (7134 леген болатын. Өзіңіздің әскери - Біз ешқашан да «соңғы күн» деп айт- м) және екінші шығуым жылдамырақ қызметіңіздің жарқын мезеттері ту- паймыз. Сондай-ақ альпинистердің болды - бар-жоғы 14 сағаттың ішінде ралы айтсаңыз. ырысты заттары бар. Менің осындай бір жүзеге асырылды, одан әрі Коммунизм - Шынымды айтсам, әскери бөлімнің шыңы мен Жеңіс шыңына көтерілдім. өзінде мен 5 немесе 6 күндей бол- Тек 10-12 жылдан кейін ғана біздің дым. Қызметті Түркістан әскери Қызықты деректер атақты альпинисіміз Денис Уруб- округының (ТүркӘО) спорт ротасын- ко 1,5 айдың ішінде 5 жетімыңдықты да тау атқыштарын дайындаумен, олар- Эверест шыңына адамзат 4100 бағындырды. ды шыңға көтерілудің теориясы мен реттен аса шыққан кейбір тәжірибесіне үйретумен өткіздім. Альпи- бағындырушылар - бір мәртеден - Шыңға шығу, әрине, мінезді низм бойынша спорт шебері нормативін көп рет). Жердің ең биік нүктесіне шыңдайды, альпинизм Сізге нені сол жерде орындадым. Әскерде қызмет 81-жастағы ер кісі мен 13-жастағы үйретті? ету мерзімі аяқталған соң 12 жыл бойы бала, ал 1998 жылы - мүмкіндігі - Табандылық пен өжеттікке: мақсат ЦСКА және ТүркӘО құрамында шыңға шектеулі алғашқы адам шықты. қойдың ба - оған жет. Не нәрсені бастасаң шығып жүрдім. Эверестке алғаш рет 1953 жылғы да, бастағаныңды аяғына дейін жеткіз. 29 мамырда шерп Н.Тенцинг - «ПетроҚазақстан» компаниясы және Жаңа зеландиялық азамат - Бүгінде альпинизм Қазақстанда қызметкерлер арасындағы, сондай- Э.Хиллари көтерілді. қалай дамуда? ақ республикадағы жаңа бастаған Кез келген альпинистің арма- - Альпинизм өзгерді - қазір шығуларды және қазіргі спортшыларды қолдай ны «Жердің Тәжі» - 10-ы Гималай- КСРО уақытындағыдай бақылайтын рес- отырып, спорттың дамуына ерекше да орналасқан 14 сегізмыңдықты ми орган жоқ, әркім өзі барып келе береді. көңіл бөледі. Біздің қызметкерлерге бағындыру. Итальяндық Райн- Мәселен, 4 жыл бұрын досым екеуміз 16 айтар тілегіңіз. хольд Месснер 1986 жы- рет шыңға шықтық. Бізді ешкім тексер- - Мен компанияның сөз жүзінде емес, лы барлық 14 сегізмыңдықты ген де жоқ, өзіміз барып, өзіміз келдік. іс жүзінде «тәні саудың - жаны сау» бағындырған алғашқы адам бол- Ал бұрын жүйе болатын: топ шыңға кетті қағидатын ұстанатынына қуаныштымын ды. ТМД елдерінен алғаш болып ме - кім кетті, қашан және қайда кетті, - мен жақсы командалық рух орнаған әлемнің барлық 14 сегізмыңдығын қандай бағытпен және қашан келгендігі сіздердің спорттық іс-шараларыңызда қазақстандық Денис Урубко белгіленетін. қатыстым. Барлығына сәттілік, денсаулық бағындырды. Дегенмен, мен қазірде қазақстандық- және өз шыңдарын бағындыруын тілегім тар арасында аьпинизмнің жарық келеді!

20 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ЖАС ДАРЫНДАР

Әрбір ата-ана өз балаларының табысты, жан-жақты дамыған және дарынды болғанын көргісі келеді. Бірақ арманның шындыққа ай- налуы үшін көп еңбектеніп, тер төгу керек. Кез-келген адам қандай да бір қабілетпен туылады, бірақ ең маңыздысы - дарынды байқау, ал одан да маңыздысы - оны ерте бала кезден бастап дамыта білуде және бұл ата-ананың міндеті. Балаларды қорғау күніне орай біз осы нөмірімізде өз оқырмандарымызды компания қызметкерлерінің талантты балаларымен таныстыра бастаймыз. Айдарымыздың бірінші топтамасында өндіруші бөлімше - «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» қызметкерлерінің жасына лайықты жақсы нәтижеге қол жеткізген жас дарындары туралы әңгімелейміз.

ЖАС СЫМБАТТЫЛАР

Нұрай Ғабит, 8 жаста

Әкесі: Ғабит Шаймағанбетов, Техникалық қызмет көрсету басқармасының жетекші инженері, ПҚҚР

Нұрайдың бос уақыты: көркем гимнастика

Марапаттары: - Жамбыл облысының көркем гимнастика бойынша Ашық чемпионаты, І орын (2012 жыл); - Байқоңыр қ. көркем гимнастика бойынша Ашық Біріншілігі, ІІ орын (2012 жыл); - Алматы қ. «Барлығына арналған гимнастика» бойынша «Алтын Алма» жыл сайынғы ашық жарысы, ІІ орын (2012 жыл); - Шымкент қ. ОҚО ашық чемпионаты, IV орын (2012 жыл).

Нұрай: Біз Жасмин екеуміз кішкентайымыздан «Жұлдыз» бала бақшасына бірге бардық. Енді міне, № 1 Олимпиялық резерв мектебіндегі көркем гимнастика секци- ясында да біргеміз. Гимнастикамен 6 жасымнан бастап айналысамын, қазір Жасмин екеуміз көркем гимнастика бойынша Қызылорда облыстық «Сыр сұлуы» құрама ко- мандасындамыз. Маған бапкер Гүлмира Әбсұлтан және хореографтар Бану Әбенова мен Айсұлу Мадиева сабақ береді, және мен олардың көмегімен жақсы нәтижелерге жетіп, беделді жарыстарға қатысамын деп үміттенемін. Кербез «аққуға» айналып, ата-анам мақтан тұтатындай жоғарғы дәрежеде өнер көрсеткім келеді.

Нұрай кім болуды армандайды: Мен өскенде Әлия Юсупова секілді Азияның Абсолют чемпионы болғым келеді.

Жасмин Қадыр, 8 жаста

Әкесі: Қанат Қадыров, аудармашы, ПҚҚР

Жасминнің бос уақыты: көркем гимнастика

Марапаттары: - Байқоңыр қ. көркем гимнастика бойынша Ашық Біріншілігі, ІІ орын (2012 жыл); - Жамбыл облысының көркем гимнастика бойынша Ашық чемпионаты, ІІІ орын (2012 жыл).

Жасмин: Көркем гимнастика - спорттың әдемі түрлерінің бірі, оны бүкіл әлем жақсы көреді, бірақ біздің қала үшін ол ерекше өнер. 2011 жылы, көркем гим- настика секциясы ашылғаннан-ақ анам мені бірден осы үйірмеге берді, өйткені гимнастиканың көмегімен әрқашан да сымбатты боласың. Маған кумирлерім - Алина Қабаева, Ирина Чащина, Әлия Юсупованың өнерін тамашалаған қатты ұнайды, және олар сияқты менде әдемі өнер көрсете аламын деп сенемін.

Жасмин кім болуды армандайды: Көркем гимнастикадан олимпиада чемпио- ны атанғанда еліміздің жалауын мақтанышпен көтеруді армандаймын.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 21 КАРАТЭНІҢ БАСТЫ КҮШІ - ЖЕҢУ НЕМЕСЕ ЖЕҢІЛУДЕ ЕМЕС, МІНСІЗ МІНЕЗДЕ Бағдаулет Құбаш, 9 жаста

Анасы: Мәншүк Байбазарова, Қаржы департаментінің аға экономисі, ПҚҚР

Бағдаулеттің бос уақыты: каратэ

Марапаттары: - Каратэ-до бойынша ASTANA OPEN 2-ші халықаралық турнирінде І орын (2012 жыл); - БҚББ БЖСМ МББМ (Балаларға қосымша білім беру бойынша «Балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі» мемлекеттік бюджеттік білім беру мекемесі) каратэ бойынша Ашық біріншілігінде ІІ орын (2012 жыл); - ҚР Nozawa Cup каратэ-до шито-рю Кубогында ІІ орын, Каратэ-до шито-рю бой- ынша Байқоңыр Кубогында ІІ орын (2012 жыл); - ҚР Каратэ-до шито-рю Чемпионатында І орын (2013 жыл).

Бағдаулет: Менің ата-анам бұрын спортсмендер болған, анам - таэквондомен, әкем - еркін күреспен айналысқан. Мен 2011 жылдың қазан айынан бастап каратэ- ге қатысамын. Мен бұл спорт түрін енді ғана бастасам да алғашқы жеңістерім бар. Басында маған үйірмеге қатысу ұнайтын, кейіннен мен каратэмен шындап айналы- са бастадым да, жарыстарда жеңе бастадым. Мен әртүрлі жарыстарда жүлдегер атандым. Каратэні бастаған 2 айдан кейін мен Байқоңырға алғашқы жарысқа барып, қола жүлде ұтып алдым. Мен соңғы рет осы жылдың наурыз айында Алматы қаласында өткен шито-рю каратэ-до бойынша Қазақстан Чемпионатында жеңіске жеттім. Мен онда бірінші орын алдым, бірақ ең басты- сы - мен осы жылдың қыркүйегінде Токиода өтетін Жапониядағы каратэ-до бойынша Әлем Чемпионатына лицензия алдым. Ол жақта да жеңіске жетем деп үміттенемін!

Бағдаулет кім болуды армандайды: Бандиттерді тұтқындап, адамдарды құтқару үшін милиционер болғым келеді.

«КӨҢІЛДІ ДЕЛЬФИН»

Диана Злобина, 11 жаста

Әжесі: Елена Курманова, Қаржы департаментінің статистикалық есептілік және мониторинг бөлімінің бастығы, ПҚҚР

Диананың бос уақыты: жүзу, музыка

Марапаттары: - 2001 жылы туылған балалар арасындағы Петропавл «Көңілді дельфин» чемпионатының күміс жүлдегері (2013 жыл); - Көкшетауда өткен 2002 жылы туылған балалар арасындағы Ақмола облысының абсолют чемпионы (2013 жыл); - Алматы қ. бойынша балалар чемпионаттарының бірнеше дүркін жеңімпазы.

Диана: Мен жүзумен 2010 жылдың маусым айынан бастап айналыстым. Спорттың су түрлерін дайындау орталығында бапкер Татьяна Ермаковада жаттығамын, ол Еу- ропа және Әлем чемпионатының жеңімпазы. Жақында мен екінші ересек разря- дын алдым. 2013 жылдың қаңтар айында Олимпиадалық Дайындық Орталығына тіркелдім, енді осы жазда топпен бірге дайындық жиынына Америкаға баруға дай- ындалып жатырмыз. Мен топпен және ата-анаммен тауда демалғанды, скейтпен сырғанағанды, компьютер ойнағанды, бағдарламалар көргенді ұнатамын, бірақ бұған менің бос уақытым өте аз. Мен Алматы қаласындағы № 46 көркемөнер гимназиясында оқимын, және спорттан басқа музыкамен шұғылданамын. Оқу жылының соңындағы есептік концертте мен фортепьянода ойнаймын.

Диана кім болуды армандайды: Менің бапкерім мен үшін үлгі, менде ол сияқты әлем чемпионы болып, өзімді спортқа арнағым келеді.

22 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ «МИСС ОВАЦИЯ» Әлия Бақытбек, 11 жаста

Әкесі: Бақытбек Құлахмет, МДАЦ шебері, Құмкөл кен орны

Әлияның бос уақыты: би, шахмат

Марапаттары: - Little Miss Kazakhstan 2008 байқауының Little Miss Ovation 2008 атағының иегері; - «Бозторғай» Халықаралық балалар шығармашылығы байқауының диплом иегері.

Әлия: Мен әрдайым бірінші болғым келеді. Мен бала бақшада белсенді болатынмын және әртүрлі байқауларға қатысатынмын. Алты жасымда Little Miss Kazakhstan 2008 республикалық байқауына қатысып, Little Miss Ovation 2008 атағына ие болдым. Мені Анталияда (Түркия) өткен Little Miss World 2009 9-шы Халықаралық мәдениет және өнер фестиваліне шақырған. Бара алмағаным өте өкінішті, себебі біздің отбасымызда ондай қаражат болған жоқ. Менің ең сүйікті ісім - би билеу, сондықтан да мен № 2 мектекте би үйірмесіне қатысамын. Би - менің ішкі сезімдерімнің айнасы. Біздің «Балдаурен» би тобында 10 қыз бар. Біз 2012 жылы «Бозторғай» халықаралық балалар шығармашылығы байқауының дипломын иелендік. Сондай-ақ мен шахматты жақсы көремін. Ол дүниетанымыңды кеңейтіп, логикалық ойлау қабілетіңді дамытады.

Әлия кім болуды армандайды: Мен өз отбасымды қатты жақсы көремін. Кейін үлкейгенде барлық адамдарды және өз туысқандарымды емдеу үшін дәрігер болғым келеді.

КІШКЕНТАЙ ТАЭКВОНДИСТЕР Алуа Аралбай, 11 жаста және Қуаныш Ербол, 10 жаста

Әкесі: Нұрлан Нағызбеков, өрт қауіпсіздігі бөлімінің өрт сөндірушісі, ҚАМ кеніштері

Алуа мен Қуаныштың бос уақыты: таэквондо, ағылшын тілін оқу

Алуаның марапаттары: - Таэквондо бойынша 33 кг салмақ дәрежесіндегі жасөспірімдер арасындағы облыстық біріншілікте ІІ орын (2012 жыл); - Таэквондо бойынша 30 кг салмақ дәрежесіндегі жасөспірімдер арасындағы облыстық біріншілікте ІІІ орын (2011 жыл); - жасыл белбеу иегері.

Қуаныштың марапаттары: - Таэквондо бойынша 32+кг салмақ дәрежесіндегі жасөспірімдер арасындағы облыстық біріншілікте ІІ орын (2012 жыл); - жасыл белбеу иегері.

Алуа: Біздің тату отбасында тұрамыз: әкем Нұрлан, анам Ғалия, мен және інім Қуаныш. Әкем мен атам «ПетроҚазақстан» мұнай компаниясында жұмыс істейді. Менің әкем өте ақылды, ал анам мейірімді, бірақ қатал, олар бізді жақсы көреді және бізге қамқор болады. Айтпақшы, бізге таэквондо секциясына жазылуға атамыз кеңес берді. Спорттан басқа ағылшын тілін тереңдетіп оқимын.

Қуаныш: Біз әпкеміз екеуміз спортпен белсенді түрде айналысамыз: таэквондо секциясына қатысқанымызға 3 жылдан асты. Спорт маған жаңа достар табуға көмектесті. Таэквондо батылдық, зейінділік, адамдарға құрмет көрсету және командалық рух секілді қасиеттерді дамытады.

Алуа кім болуды армандайды: Мен шығармашылық адаммын, дизайнер болуды армандаймын.

Қуаныш кім болуды армандайды: Нақты ғылымдар саласындағы жоғары білікті маман болғым келеді.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 23 ОҚИҒАЛАР КҮНТІЗБЕСІ

Сәуір ынша байқау өтті, оған компания 27-28 сәуір - Қызылордадағы «Ло- департаменттерінен 13 команда қатысты. комотив» стадионында еңбек ардагері 1 сәуір - мұнай өнімдерін құю кезіндегі Конкурстың бес кезеңінің жалпы есептік Тұрмахан Араповты еске алу құрметіне ПҚОП эстакадасының кірме жолдары- нәтижесі бойынша бірінші орынды шағын футболдан облыстық жарыс на вагондардың тұру алымдары азайтыл- және ауыспалы кубокты Бас мұнай айдау өткізілді, 16 қатысушының ішінен ПҚҚР ды. Бұл «Қазақстан Темiр Жолы» ҰК» АҚ станциясының командасы, 2-ші орын- футбол командасы құрметті 1-ші орынды түгендемелік жиынтығын «Қазтеміртранс» ды бір балл ғана жеңіліп, Технологиялық иеленді. компаниясының жиынтығына ауыстыру- топ командасы иеленсе, құрметті 3-ші дың арқасында мүмкін болды. орын лайықты түрде Мұнай дайындау 28 сәуір - ҚР Еңбек және әлеуметтік және қайда айдау цехының командасына қорғау министрі «Сенім» еңбекті қорғау 1-4 сәуір - Қызылорда, Хромтау, бұйырды. және қауіпсіздік республикалық байқау- Талдықорған, Текелі, Байқоңыр, сондай- конкурсының нәтижесі бойынша ақ Қызылорда облысының Шиелі, 18-19 сәуір - «ПетроҚазақстан Ойл Про- «ПетроҚазақстан Ойл Продактс» ЖШС Қармақшы және Жаңақорған аудандары- дактс» ЖШС базасында қауіпсіздік техни- «Жылдың қауіпсіз кәсіпорны» атауында нан әйелдер мен ерлердің 14 командасы касы, еңбек пен қоршаған ортаны қорғау, ардақты 2-ші орны үшін дипломмен және қатысқан оқушылар арасында баскетбол- сондай-ақ өндірістік және өрт қауіпсіздігі жалаушамен марапаттады. Конкурс Аста- дан «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» мәселелері бойынша «ҚазМұнайГаз - қайта на қаласында Бүкіләлемдік еңбекті қорғау жүлдесіне жарыс өткізілді. Кездесулердің өңдеу және маркетинг» АҚ және еншілес күнін мерекелеу шеңберінде өтті. қорытындысы бойынша ер балалар ара- ұйымдардың кеңесі болып өтті. сында бірінші орынды Қызылордалық Мамыр «Мұрагер» мектебінің тобы, екінші орын- 22-27 сәуір - Құмкөлде ПҚҚР ды - Талдықорған қ. тобы және үшінші департаменттері мен мердігер мекемелер 1 мамыр - Қазақстан халықтарының орынды - Шиелі ауданының тобы арасында волейбол бойынша жарыстар бірлігі күнінде «ПетроҚазақстан Құмкөл иеленді. Қыздар арасында бірінші орын- ұйымдастырылды. Жарысқа қатысқан 8 Ресорсиз» компаниясының ардагерлері да Қызылорда қ. құрамасы, екінші орында топтың ішінде 1-ші орынды Өндіру тех- мен озаттары Қызылорда орталық - Алматы облысы Текелі қ. келген топ және нологиясы бөлімінің командасы, 2-ші алаңында өткен парадқа қатысты. үшінші орында Жаңақорған ауданының орынды - Қамсыздандыру қызметі және тобы болды. 3-ші орынды - бүленді шоғырлы сорғылау 1 мамыр - Қазақстан халықтарының бекеті алды. бірлігі күнін тойлау аясында Н.Бекежанов 2 сәуір - Қазалы ауданының атындағы Қазақ музыкалық-драма «Шапағат» мүгедек балаларды сауықтыру 23 сәуір - «ПҚҚР» АҚ Бүкіләлемдік театрының әртістері Құмкөл және Арысқұм орталығының тәрбиеленушілеріне кітап және авторлық құқықты қорғау мұнайшыларының алдында «Сыр әзілі» балаларға арналған шкафтар салтанат- күні аясында Қызылордалық қалалық бағдарламасымен өнер көрсетті. ты түрде табысталды. Бұйымдар ПҚҚР орталықтандырылған кітапхана Еңбек ресурстары департаментінің желісімен ұйымдастырылған іс-шаралар 3 мамыр - Біздің МӨЗ мәжіліс залында ұжымымен жаңа жылдық корпоративтің қатарының демеушісі болды. Ең белсенді «ПҚОП» ЖШС кәсіподақтық ұйымы мен шығармашылық байқауында көрсеткен оқырмандар компания атынан ескерткіш «Лайықты еңбек» тәуелсіз кәсіподақтық үздік өнерлеріне сыйлық ретінде алған сыйлықтармен марапатталды. ұйымының жаңа ұжымдық шартты ақша қаражатына жасалды. дайындауға арналған бірлескен жалпы жи- 26 сәуір - ПҚҚР Президенті Вэй налысы болып өтті. 12-17 сәуір - Құмкөл кенішінде ПҚҚР Юйсян ҚР Мұнай және газ министрі компаниясының департаменттері және С.Мыңбаевтың қатысуымен өткен 4 мамыр - «ПҚОП» ЖШС басшылығы мердігер мекемелер арасында волейбол- Қызылорда облысы жер қойнауын ОҚО Сайрам ауданы «Жұлдыз» ауылдық дан өткізілген жарыс нәтижесі бойын- пайдаланушыларының кеңейтілген оты- округының №79 мектеп алаңында ша жеті команданың ішінде 1-ші орын- рысында мұнай-газ жобаларындағы Ұлы Жеңістің 68 жылдығына орай ды МГӨЦ (Мұнай және газ өндіру це- қазақстандық және жергілікті мазмұнды тұрғындардың қаражатына орнатылған хы) тобы, 2-ші орынды - ОИҚ (Орталық арттыру мәселесі бойынша сөз сөйледі. Ұлы Отан соғысының ардагерлеріне инженерлік қызмет) және 3-ші орынды - қойылған ескерткіштің ашылу салтанаты- ҰЖЖ (Ұңғымаларды жерасты жөндеу) то- 26-29 сәуір - Арысқұм кенішіндегі на қатысты. бы иеленді. «Қажымұқан» спорт кешенінде ПҚҚР департаменттері мен мердігер мекемелер 6 мамыр - Отан қорғаушылар күні 16-17 сәуір - тәжірибе алмасу шеңберін- арасында шағын футболдан жарыс өтті. және Жеңіс күнінің қарсаңында біздің де АМӨЗ Сыртқы байланыстар мен ақпарат Қатысушы 8 топтың ішінен 1-ші орынды компания Оңтүстік Қазақстан ардагер- қызметінің бастығы Е.Есенова «ПҚОП» ҚАМ Өндіру технологиясы бөлімінің тобы, геологтарының Қоғамдық бірлестігіне, ЖШС және компания қамқорлығындағы 2-ші орынды - ҚАМ МДҚА (Мұнай дайын- Медеу аудандық ардагерлер ұйымына және әлеуметтік нысандарға барды. дау және қайта айдау цехы), 3-ші орынды «Ардагерлер ұйымы» РҚҰ Алматы қалалық - «ТАЖҚ-Шапағат» мердігер мекемелердің филиалына қаржылық көмек көрсетті. 17 сәуір - Құмкөл кенішінде «Өртті құрамасы («ТрансАвтоЖолқұрылыс» сөндіргеннен гөрі, оның алдын алған ЖШС және «Шапағат» ЖМЗ» ЖШС) 7 мамыр - Отан қорғаушылар оңайырақ» атты өрт қауіпсіздігі бой- иеленді. күні шеңберінде Құмкөл кенішінде

24 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ генмен олар әлі 75-тен жоғары балл жи- нап, мемлекеттік үлгідегі БҰТ куәлігімен өз білімдерін растауы қажет.

28 мамыр - Балаларды қорғау күніне орайластырылған салтанатты шарада «Шапағат» мүгедек балаларды сауықтыру орталығының тәрбиеленушілеріне «ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» ком- паниясынан сыйлықтар табысталды.

29 мамыр - «ПКОП» ЖШС-нің жұртшылықпен жұмыс жүргізу жөніндегі аға үйлестірушісі Г. Ембердиева Шым- кент қаласында алғаш рет өткізілген «Іскер әйелдер – мемлекет тірегі» ат- ты Қазақстанның іскер әйелдерінің «ДОМ» ҚҚ қамқоршылар кеңесінің жиналысы / Собрание Попечительского совета ОФ «ДОМ» / Meeting of Board of Guardians of DOM Public Fund Республикалық форумына қатысты. ҚР Президентінің кеңесшісі, ҚР жеңімпаздары сыйлықтармен марапат- 15 мамыр - Қатысушылары спорттың Президенті жанындағы Әйелдер істері талған арқан тартпақ, армреслинг және бес түрі бойынша жарысқа түскен және отбасылық демографиялық са- гир көтеру бойынша спорттық сайы- «ПҚОП» ЖШС - 2013 жалпызауыттық ясат жөніндегі ұлттық комиссияның стар ұйымдастырылды. Сонымен қатар спартакиадасының жеңімпаздары төрайымы Г.Н. Әбдіқалықова және Іскер Облыстық филармония әртістері Құмкөл анықталды. Жиынтық балл есебіне сәйкес әйелдер қауымдастығының төрайымы Р.Б. мен Арысқұм мұнайшыларының алдын- 1-ші орын ТТУ тобының, 2-ші орын - ДОТ- Сәрсенбаева аталған іс-шараға құрметті да концерттік бағдарламасымен өнер БиЭ, 3-ші орын - №2 цех командасының қонақтар ретінде қатысты. көрсетті. қанжығасына байланды. Маусым 10-13 мамыр - Құмкөл кенішінде ПҚҚР 16 мамыр - «ПетроҚазақстан» Вице- қызметкерлері мен мердігер мекемелер президенті Б.Исенғалиев төрағалық ететін 1 маусым - «ПетроҚазақстан Құмкөл Ре- арасында бильярдтан жарыс өткізілді, оның «Милосердие» Добровольное общество» сорсиз» Халықаралық балаларды қорғау нәтижесі бойынша 1-ші орынды Мұнай ҚҚ Қамқорлық кеңесінің бірінші ашық күніне арналған мерекелік іс-шараларға және газ өндіру операторы Ғали Махата- жиналысы өтті. Кездесу барысында «ДОМ» демеушілік көрсетті. Қызылордалық ев, 2-ші орынды – Интертич қызметкері ҚҚ және «Самұрық-Қазына» АҚ ұлттық әл- қалалық мәдениет және демалыс бағында Бауыржан Парменов және 3-ші орын- ауқат қорының арасында ынтымақтастық спорттық және мәдени-бұқаралық шара- ды - сусыздандыру және тұзсыздандыру туралы меморандумға қол қойылды. ларға белсене қатысқан 1000-нан аса ба- қондырғысының 3 дәрежелі операторы «ДОМ» қорымен 4 жаңа жоба таныстырыл- ла «ПетроҚазақстаннан» сыйлықтар мен Нұрлан Рысқұлов иеленді. ды: Церебралды сал ауруы бар балаларға жұмсақ ойыншықтар алды. Бұл күні балалар көмектесуге арналған «Балаларға өмір сондай-ақ 7000 порция балмұздаққа тойды. 11-14 мамыр - Жеңіс Күнін мереке- сыйла» жобасы, «Жетімсіз Қазақстан», леу шеңберінде Арысқұм кенішінде ПҚҚР «Аутизмді жеңеміз» және «Самұрық 1 маусым - Балаларды қорғау күніне департаменттері мен мердігер мекемелер Қазына», ҚР Денсаулық сақтау министрлігі орайластырылған салтанатты шарада ком- арасында шағын футболдан жарыс өтті, және «ДОМ» қоры ынтымақтастығының пания өз қамқорлығындағы Жаңақорған нәтижесі бойынша ПетроҚазақстан-ҚАМ бірлескен жобасы. ауданы «Балғын» бала бақшасының 45 командасы жеңімпаз атанды, 2-ші орын түлегіне «Бірінші сынып оқушысына ТАЖҚ («ТрансАвтоЖолқұрылыс» ЖШС) 16 мамыр - «ПҚОП» басшылығының сыйлық» атты мектеп жиынтықтарын та- командасына бұйырды, ал 3-ші орынды Пекиндегі (ҚХР) ШМӨЗ қайта құру быстады. Шапағат («Шапағат» ЖМЗ» ЖШС) коман- және жаңғырту Жобасын іске асырудың дасы қанағат тұтты. ағымдағы дәрежесін және қаржыландыру 5 маусым - «ПҚҚР» АҚ «Қызылорда» тәсімін қарастыру бойынша акционерлер облыстық қайырымдылық қорымен Ақпан айында компания 72 ел жиналысына қатысуы. бірлесіп ұйымдастырған «Шаттық керуені» өкілінің қатысуымен Шладминг қ., Ав- дәстүрлі қайырымдылық балалар акциясы стрияда өткен тау шаңғысы бойын- 20 мамыр - Халықаралық бала- басталды. Акция шеңберінде Қызылорда қ. ша 42-ші ФИС Әлем Чемпионатының ларды қорғау күні аясында ПҚҚР және облыс аудандарының 8 балалар дема- қатысушыларына демеушілік көмек Қызылордалық қалалық балалар үйінің лыс лагеріндегі түрлі мәдени-ойын-сауық көрсетті. 11 марапат жиынтығы ой- тәрбиеленушілеріне арнап балалар ойын шаралар мен түрлі жарыстарға белсене натылды: еркектер мен әйелдер алаңының құрылысына қаражат бөлді. қатысатын белсенді балаларға компания жылдамдықты құламадан, су- атынан сыйлықтар табыс етіледі (скейт- пер алып, гигант слалом, сла- 22-23 мамыр - ПетроҚазақстан - 2013 бордтар, сурет альбомдары, сағаттар және лом және суперқұрастырылымнан Стипендиялық бағдарламасы іріктеу т.б.). Жазғы лагерьдің бүкіл бес мерзімінде мықтыларды анықтады, сондай-ақ үрдісінің 4-кезеңінің қорытындысы бой- де жалғасатын акцияның мақсаты - командалық біріншілікте де медаль- ынша 129 қатысушыдан Қытай мұнай балалардың жаз мезгіліндегі бос уақытын дар ойнатылды. және газ университетінде оқуға атау- ұйымдастыру және салауатты өмір салтын лы шәкіртақыға 10 үміткер таңдалды, де- қалыптастыру болып табылады.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 25 НАУРЫЗ С БИБИГУЛЬ ТУЛЕГЕНОВОЙ

Праздник весны и изобилия, Наурыз символизирует обновление не только при- роды, но и нашей души, в которой искусство играет важнейшую роль, помогая видеть светлые стороны. В честь этого замечательного праздника наша компания сделала любителям прекрасного великолепный подарок - организовала концерт «Наурыз с Бибигуль Тулегеновой».

На концерте, прошедшем в дни Науры- ми артистов казахстанской оперы смог- го года при финансовой поддержке ком- за в Казахском государственном акаде- ли сотрудники нашей компании из раз- пании был выпущен диск «Сүйікті әндер» мическом театре оперы и балета им.Абая ных регионов. с лучшими произведениями Бибигуль в Алматы, помимо легенды казахской Как отметил на вечере Президент ком- Тулегеновой, творчеством которой вос- оперы - Бибигуль Ахметовны Тулегено- пании «ПетроКазахстан» г-н Вэй: «Сегод- хищается уже не одно поколение казах- вой - на сцене выступали звезды казах- няшнее событие посвящено празднова- станцев. станской и мировой оперной сцены, ее нию Наурыза и является данью уважения «Бибигуль Ахметовна Тулегенова - жи- лучшие ученики. Концертная програм- древним традициям казахского народа и вая легенда культурной сокровищницы ма была составлена таким образом, что нашим вкладом в развитие националь- страны, - отметил Вице-президент «Пет- все присутствующие могли насладиться ной культуры, а также возможностью для роКазахстан» г-н Исенгалиев. - Поэтому шедеврами как казахской, так и мировой молодых людей приобщиться к истин- мы решили сделать подарок обществен- культуры. Публика завороженно слуша- ным интеллектуальным ценностям. Мы ности в праздник Наурыз - организовать ла казахские народные песни - харизма- надеемся, что гости и сотрудники ком- концерт с ее участием. Нам очень прият- тичное исполнение песни «Қарағым-ай» пании получат искреннее удовольствие но, что она согласилась, и этот концерт лауреатом Государственной премии, За- от прикосновения к высокому искус- станет позитивным камертоном празд- служенной артисткой РК Майрой Му- ству, которое представлено выдающими- нования весеннего обновления жизни. хамедкызы, песни «Дударай» в исполне- ся исполнителями Казахстана и мирово- Бибигуль Тулегенова заслуживает самого нии лауреата международных конкур- го уровня». глубокого уважения, это - Личность без сов Медета Чотабаева, а также арии из Это уже не первый совместный проект всякого преувеличения». опер, включая арию Родриго из оперы «ПетроКазахстан» с Бибигуль Ахметов- Исполнившая на концерте несколь- «Дон Карлос», исполненную прекрасным ной. В конце прошлого года наша ком- ко своих лучших партий, включая арию баритоном Заслуженным деятелем РК пания выступила генеральным спонсо- Лауретты из оперы Пуччини «Джанни Андреем Трегубенко. На концерт были ром библиографической книги великой Скикки» и казахскую народную песню приглашены известные политические и казахской певицы «Бибигуль Тулегенова: «Елік-ай», Бибигуль Ахметовна ответила общественные деятели - Дарига Назарба- любить, надеяться и верить», написанной рукоплещущей стоя публике: «Хочу по- ева, Гани Касымов, Загипа Балиева, а так- автором И.Серкебаевой, ставшей первой благодарить вас всех за участие в этом же ветераны, представители сферы ис- книгой по воспоминаниям певицы о ее вечере, посвященном Наурызу - празд- кусства и культуры и дети из наших под- жизни и творческом пути, презентация нику весны и счастья! Я сегодня увидела, шефных организаций. Но самое главное которой состоялась 19 декабря 2012 года что уже пробилась первая зеленая трава - - насладиться великолепными голоса- в г.Алматы в ГАТОБ им.Абая. В начале это- это на самом деле праздник обновления. Хочу сказать большое спасибо компании «ПетроКазахстан», с которой мы уже дав- но сотрудничаем и стали большими дру- зьями. На счету этой компании много хо- роших дел, она помогает больным, детям, людям старшего поколения. И, конечно, большую помощь компания оказывает молодым талантам. Наурыз - праздник мира, созидания и согласия, время, когда сердца открываются всему миру, а разум становится светлее. Пусть этот праздник прибавит всем нам сил, наполнит сол- нечной энергией и настроит на новые добрые дела». Сделать добро окружающим, быть от- крытым для творения благих дел, люб- ви и дружбы - именно на это настраива- ет нас Наурыз, являющийся началом пре- красной весны. А искусство непременно откроет наши сердца и поможет стать чу- точку лучше!

26 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ПРЕЗИДЕНТСКАЯ ПРЕМИЯ - 2012

Президентская премия - это высшая награда для лучших сотрудников компании, признание их заслуг и вклада в процветание «ПетроКазахстан». За 7 лет суще- ствования программы премию получили порядка 600 сотрудников, из них 135 человек - по результатам 2012 года.

Данная программа была внедрена в нашей компании в 2006 году и вруча- ется лучшим сотрудникам в знак бла- годарности за их достижения в сфере снижения затрат, оптимизации бизнес- процессов, за улучшенные показатели производства, техники безопасности и охраны окружающей среды. Президентская премия имеет следую- щие уровни наград: Золотую, Серебря- ную и Бронзовую. Процедура выдвиже- ния на премию, получателем которой может стать как индивидуально сотруд- ник, так и группа сотрудников, такова: кандидаты номинируются руководите- лем каждого подразделения, после чего списки рассматриваются отборочной комиссией. Отобрав претендентов, ко- миссия отправляет данные Президенту компании. На основании представлен- ных ему характеристик г-н Вэй Юйсян принимает окончательное решение о том, кто будет удостоен этой награды. 2012 - Алтын иеленушілері / Золотые призеры - 2012 / 2012 Gold award winners Золотой премии по итогам 2012 года было удостоено три группы. Это Группа пы были из ПККР: Группа Департамента зельного топлива: «Современная жизнь производственных подразделений из геологии и геофизики в составе Абуду- требует от каждого максимальной от- ПКОП в составе Нурмаханбетова Айбе- рэсити Турсуна, Шарменова Агзама, Ху дачи, и мы всем коллективом стремим- ка, Арбузова Дмитрия, Рахишева Касым- Синь, Пу Шичжао, Ионычевой Натальи, ся получить наилучший результат. Я бека, Козорезова Виктора, Лолю Русла- Когай Олега, Ше Галины и Басалхаева очень благодарен руководству за высо- на, Михайлова Владимира, Жакипова Шынгыса и Группа по эксплуатации ме- кую оценку нашего труда, а своей семье Рустема, Сыдыкова Омирбая, Бекбер- сторождений и технологии добычи на - за понимание и поддержку». диева Ержигита, Ешимбетова Бимурзы, месторождениях в составе Пань Синь- Восполнение ресурсной базы - од- Иваненко Александра, Камшыбаева Ах- цзюнь, Брюса Андерсона, Бурихуджае- на из приоритетных задач компании, метали и Мамирова Алихана. Две груп- ва Сабита, Ескараева Алмаса, Ердуллаева ведь от успехов геологоразведочной де- Ермурата, Найзабаева Асхата и Куанды- ятельности зависят не только успеш- Ешимбетов Бимурза, Мастер РП кова Амирхана. ные показатели добычи, но и будущее ТСЦ, ПКОП: «Каждому приятно быть Благодаря сотрудникам ряда произ- компании. В настоящее время перед на- оцененным по достоинству. Эта на- водственных подразделений ПКОП, по- шими геологами стоит задача нахож- града - большой стимул для меня!» лучившим Золотую премию, было реа- дения нефтегазовых залежей сложных лизовано 12 проектов, которые позво- структур, так как относящиеся к клас- Пу Шичжао, Геолог Департа- лили оптимизировать технологические сическим антиклинальным структурам мента геологии и геофизики процессы на нашем НПЗ, увеличить нефтяные залежи Южно-Тургайского ПККР: «Когда я узнал, что стал при- межремонтный интервал, повысить прогиба уже разведаны. Успешным до- зером Президентской премии, то безопасность производства и снизить казательством кропотливой работы яв- не мог поверить в это. Я уверен, что энергопотребление. Как отметил Сы- ляется открытие месторождения Белку- это заслуга всего нашего коллекти- дыков Омирбай, начальник установки дык, где на стыке сжатия земной коры ва за усердные годы работы. Награж- вакуумной перегонки мазута цеха №2, образовалась сложная нефтяная залежь, дение подстегивает меня предприни- получивший премию за проект пода- редко встречающаяся в учебных посо- мать еще большие усилия для внесе- чи бензина и дизельного топлива уста- биях. В числе значительных достиже- ния вклада в дальнейший рост нашей новки висбрекинга в сырье установки ний Группы Департамента геологии и компании». гидроочистки дизельного топлива сек- геофизики в 2012 году стало обнару- ции С-300 для улучшения качества ди- жение множества речных палео-русел

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 27 директор ПККР, директор ТОО «Коль- питальному и подземному ремонту Ше Галина, Начальник отдела жан». - Плечом к плечу со мной работа- скважин, Группа по подземному ис- по лицензиям и контрактам Де- ют яркие и талантливые коллеги, своим следованию скважин, Группа отде- партамента геологии и геофи- трудом приумножающие ресурсы на- ла корпоративного секретаря и Груп- зики, ПККР: «Мое становление как шей компании. Признание результатов па департамента по проектам; одна из профессионала произошло благода- нашего труда, несомненно, вдохновля- подразделения Совместных предпри- ря компании, коллективу и моим ру- ет нас на новые подвиги». ятий: Группа департамента совмест- ководителям, ставшим моими настав- Благодаря коллективным усилиям ных предприятий. Сотрудники еще пя- никами. Я хочу поблагодарить всех за получателей Золотой премии из Груп- ти групп - получателей премии рабо- те бесценные опыт и знания, которые пы по эксплуатации месторождений и тают в подразделении Маркетинга и я получила, а руководство компании - технологии добычи на месторождени- транспортировки - Группа по марке- за оказанное доверие и высочайшую ях был проведен ряд мероприятий, при- тингу нефтепродуктов на внутренний оценку моего многолетнего труда». несших нашей компании дополнитель- рынок, Группа отдела поставок и ло- ный прирост добычи и значительную гистики, Финансовая группа департа- Найзабаев Асхат, Ведущий ин- экономию средств, в том числе благо- мента маркетинга и транспортировки, женер, месторождение Арыскум: даря успешному ремонту уже использо- Группа по координации работы с заво- «Успех - это результат тяжелой ра- ванных погружных насосных установок дом АНПЗ и Группа железнодорожного боты, извлечения уроков из неудач и вместо приобретения новых. участка. Среди индивидуальных полу- упорства, это твое стремление быть Обладателями Серебряной награды чателей - Начальник участка пенопо- полезным для своей компании. Полу- стали восемь групп и один индивиду- жаротушения Базаркулов Ерлан и Ин- чение Золотой Президентской пре- альный получатель. Четыре получателя женер-электронщик Швоев Александр мии - это огромная награда для нас были из ПКОП - это Группа проектно- из ПКОП. всех!» конструкторского отдела, Группа фи- Проявить инициативу, сделать боль- нансового департамента, Группа юри- ше и лучше - именно благодаря таким в западной части Лицензии 1057 на дического департамента, а также Горяч- людям мы не стоим на месте и успеш- структурах Кетеказган и Акжар. Еще од- ковский Олег, Начальник технического но идем вперед! «Лично для меня эта на- ним достижением отдела является об- отдела. Одна группа из нашего подраз- града - особое достижение, понимание наружение неглубокой нефтяной зале- деления Маркетинга и транспортиров- того, что я являюсь частью одной боль- жи на площади Дощан на лицензион- ки - Группа отдела маркетинга сырой шой команды, - подчеркивает получа- ном блоке 951D. Отличные результаты нефти и три из Подразделения добы- тель «золота» Ескараев Алмас, Ведущий дала и оценочная разведка месторож- чи - Группа юридического департамен- инженер отдела Технологии добычи на дения Западный Тузколь, где были от- та, Группа финансового департамента и месторождениях КАМ. - Это отличный крыты новые самостоятельные зале- Группа цеха добычи нефти и газа. «Се- результат плодотворной и напряжен- жи нефти. Хороший приток нефти был ребра» также была удостоена объеди- ной работы всех моих коллег. Труд не- получен на пробных эксплуатацион- ненная Группа Департамента трудовых фтяника не прост, и тем ценнее эта по- ных скважинах месторождения Запад- ресурсов, администрации и Финансо- беда, и очень приятно, что компания ный Карабулак. «Эта награда - резуль- вого департамента всех подразделений ежегодно отмечает своих лучших ра- тат трудолюбия и самоотдачи каждого - ПКОСИ, ПККР, ПКОП. ботников, стимулируя дух коллективиз- члена коллектива, - подчеркнул Абуду- «Бронза» - у 12 получателей, из них ма и сплоченность в одной большой се- рэсити Турсун, Старший технический четыре группы из ПККР: Группа по ка- мье под названием «ПетроКазахстан»!

Күміс президенттік жүлденің иегерлері «ПетроҚазақстан» басшылығымен / Серебряные призеры Президентской премии с руководством «ПетроКазахстан» / Silver winners of the President’s Award with PetroKazakhstan management

28 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ НЕФТЬ: ИЗ НЕДР И ДО… ВАШЕГО ДОМА

Бурение, следующий этап в цепочке добычи нефти и газа, - это настоящая муж- ская работа. И хотя технологии продвинулись далеко вперед, значительно об- легчив труд сегодняшних бурильщиков, эта работа сопряжена с непростыми тех- ническими условиями, жизнью в полевом лагере в степи и тяжелым физическим трудом.

Часть третья. Бурение и капиталь- ный ремонт скважин.

Бурение скважин - это процесс соору- жения направленной цилиндрической выработки в горной породе, диаметр ко- торой мал по сравнению с ее длиной по стволу. Процесс осуществляется с помо- щью бурового оборудования, без досту- па человека в забой. Начало скважины на поверхности земли называют устьем, дно - забоем, а стенки скважины образу- ют ее ствол. Бурение бывает трех видов: вертикальным, наклонно-направленным и горизонтальным, последнее считается наиболее технически сложным. Скважины бурили еще в древние вре- мена - так, первые сообщения о скважи- нах для добычи воды и соляных раство- ров в Китае содержатся в работах Кон- Қашауды ауыстыру үшін бұрғылау құбырының көтерілуі / Подъем бурильных труб для замены долота/ фуция, датируемых 600 г до н.э. Глубина The drill-pipes running for drill bit replacement таких скважин достигала 900 метров. Поворотным моментом, с которого Кентукки при поисках рассолов. Первую рядка 20 метров, и это положило начало начинается бурный рост бурения, стало же «настоящую» нефтяную скважину в нефтяной промышленности в Штатах. развитие нефтедобычи. Первая нефтя- США пробурил в 1859 году полковник Вплоть до недавнего времени она счи- ная скважина оказалась пробуренной Э.Дрейк по заданию компании Seneca Oil талась первой нефтяной скважиной в случайно - в 1826 году в США, в штате Company в окрестностях г.Тайтесвилла, мире, но найденные документы о рабо- Пенсильвания. После двух месяцев ра- тах под руководством В.Н.Семенова сви- боты нефть была найдена на глубине по- детельствуют о том, что первой нефтя- Сверхглубокие скважины

Первая американская нефтяная сква- жина дала нефть с глубины 20 ме- тров, первые российские нефтяные скважины имели глубину менее 100 метров. Но с развитием нефтедобы- чи глубина бурения постепенно уве- личивалась, так как требовалось до- бывать нефть с более глубоких гори- зонтов. Например, к концу 60-х годов 20-го века в СССР средняя глубина до- бывающих скважин составляла 1710 метров. Самой глубокой скважиной в мире, с которой сегодня ведется про- мышленная добыча, является газо- вая скважина в Техасе глубиной 7460 метров. Ну а самой глубокой ненеф- тяной скважиной является Кольская скважина, перешагнувшая рубеж 12 км, которая используется для научно- исследовательских целей. Ұңғыманы жөндеудегі мобильді бұрғылау қондырғысы / Мобильная буровая установка для ремонта скважин / Mobile workover drilling rig

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 29 ной скважиной в мире стала скважина, чем в Венесуэле, Иране, Кувейте, Мекси- В 2012 году в «ПетроКазахстан» бы- пробуренная в 1848 году на месторож- ке, Норвегии или Саудовской Аравии. ло пробурено 110 скважин, включая 56 дении Биби-Эйбат на берегу Каспийско- В 1987 году осуществляется первое бу- добывающих, 32 разведочные и 22 оце- го моря, 14 июля давшая первый поток рение на море - в Тихом океане, в районе ночные, общая протяженность которых нефти. о.Сомерленд (Калифорния, США). составила 169 315 погонных метров. В В Казахстане годом добычи первой В нашей компании бурением скважин, дополнение, до конца 2012 года в эксплу- нефти считается 1899-й, когда на место- а также их капитальным и подземным атацию было введено 102 скважины. рождении Карашунгул на глубине 40 ме- ремонтом занимается Отдел бурения и Бурение, впрочем, как и ряд других ра- тров был получен фонтан легкой нефти. КПРС АО «ПККР» общей численностью бот на месторождении, имеет фактор по- Наша страна является одной из старей- 80 человек, состоящий из двух структур- вышенной опасности. Для выяснения ших нефтедобывающих стран мира, ведь ных единиц - отдела по проведению опе- деталей процессов бурения и ремонта «черное золото» у нас начали добывать раций бурения и отдела капитального скважин мы задали вопросы специали- уже в конце XIX века - намного раньше, подземного ремонта скважин (КПРС). стам.

- Кем осуществляются буровые работы на месторождениях «ПетроКазахстан»? - Скважины для нашей компании бурят подрядные организации - это ТОО «Сибу-Кызылор- да», ТОО «Жанрос Дриллинг», ТОО «ПМ Лукас», ТОО «Бурение и К» и ТОО «НТС», обладающие общим фондом буровых установок в количестве 10 единиц.

- Каков цикл строительства скважины? - Цикл строительства скважины включает подготовительные работы, монтаж вышки и обо- рудования, подготовку к бурению, непосредственно процесс бурения, крепление скважины обсадными трубами и ее тампонаж, а также вскрытие пласта и его испытания на приток неф- ти и газа. В ходе подготовительных работ выбирают место для буровой, прокладывают подъездную дорогу, подводят системы электроснабжения, водоснабжения и связи. Далее, согласно ут- вержденной схеме размещения, монтируют вышку и оборудование. Оборудование стараются разместить так, чтобы обеспечить безопасность работ, удобство в обслуживании, низкую сто- имость строительно-монтажных работ и компактность в расположении всех элементов бу- ровой. Подготовка к бурению включает и пробный пуск буровой установки, в ходе чего про- Джилкаманов веряется работоспособность всех ее элементов и узлов. Серикбек, Процесс бурения начинают, первоначально привинтив к ведущей трубе квадратного сече- Начальник нефтегазоразведки ния долото. Вращается ротор, приводящий в движение ведущую трубу, а та, соответственно, глубокого бурения, ПККР долото. С углублением ствола скважины при необходимости проводят работы по его крепле- нию и тампонажу. Крепление скважины - это работы по спуску в скважину обсадной колон- ны и ее цементированию. А тампонаж осуществляется для предотвращения просачивания жидкостей из нецелевых горизонтов внутрь обсадной колонны, для этого вдоль колонны заполняются все пустоты земельных пород. Хотя в процессе бурения про- дуктивные пласты уже были вскрыты, их изолировали обсадными трубами и тампонированием, чтобы проникновение нефти и газа в скважину не мешало дальнейшему бурению. После завершения проходки продуктивные пласты вторично вскрывают перфорационным способом для обеспечения прито- ка нефти и газа. Затем скважину осваивают, т.е. вызывают приток в нее нефти и газа. В зависимости от конкретных условий, ос- воение скважины может занимать от нескольких часов до нескольких месяцев. После появления нефти и газа скважину принимает эксплуатационная служба, а вышка передвигается на несколько метров для бурения очередной скважины куста (ред.: куст - это 10-12 наклонных скважин, охватывающих одну большую нефтеносную пло- щадь) или переносится на следующий куст.

- Сколько времени в среднем занимает весь процесс? - Весь процесс от начала подготовительных работ до заканчивания скважины занимает в среднем 15-18 календарных дней.

- Каков исторический минимум и максимум по времени бурения скважины в нашей компании? - По времени исторический минимум приходится на скважину Арыскум-304, которая была пробурена за 6,5 календарных дня. Дольше всего мы бурили скважины Тузколь - 86,7 дня и Досжан-24, имеющую геологические осложнения, - 108,4 дня. По глуби- не бурения - это разведочная скважина Арыскум 301, пробуренная на глубину 4250 метров.

- Какие бывают виды скважин? - Буровые скважины делятся на мелкие (глубиной до 2000 метров), средние (до 4500 метров), глубокие (до 6000 метров) и сверхглубокие (свыше 6000 метров). По положению оси ствола и конфигурации буровые скважины разделяют на вертикальные, горизонтальные и наклонные. Первая горизонтальная скважина в нашей компании была пробурена в марте 2005 года, в настоя- щий момент в фонде ПККР имеется 19 таких скважин. Сейчас в «ПетроКазахстан» бурятся в основном вертикальные скважины. В нефтяной сфере мы делим скважины на исследовательские (которые, в свою очередь, делятся на поисковые, разведочные и прочие) и эксплуатационные. Эксплуатационные же бывают добывающими, нагнетательными, оценочными и контрольными. Добывающие и нагнетательные скважины формируют так называемый эксплуатационный фонд или эксплуатационные сква- жины.

30 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ - Какие способы бурения используются на месторождениях «ПетроКазахстан»? - Бурить скважины можно механическим и немеханическим (например, гидравлическим, электроимпульсным) способами. Однако промышленное применение находят только механические способы - ударное и вращательное бурение, немеханические пока находятся на стадии экспериментальной разработки. На всех наших месторождениях используется механический способ бурения.

- С какими сложностями связано глубокое бурение? - Наиболее распространенными осложнениями при бурении глубоких скважин являются разрушение стенок скважины, по- глощение промывочного и тампонажных растворов, пластовые флюдопроявления (т.е. протекание жидкостей), а также прихва- ты колонны бурильными и обсадными трубами.

- Какие технические проекты были разработаны и реализованы в 2012 году и ка- ковы планы на 2013 год? - Для того чтобы пробурить скважину, сначала нужно подготовить технический проект на строительство скважины. Такой проект составляется на группу скважин (в пределах одного месторождения) с определенными глубинами, где указывается тип бурового станка и кон- струкция скважин. В 2012 году на блоках и месторождениях нашей компании проводились работы по буре- нию на основании шести групповых технических проектов. В основном осуществлялось ак- тивное бурение разведочно-эксплуатационных скважин. К примеру, на месторождении Севе- ро-Западная Кызылкия бурили эксплуатационные скважины с проектными глубинами 1600 метров, на территории Карагандинского блока и Арыскумского прогиба - разведочно-экс- плуатационные скважины с проектными глубинами 1500/2750 метров и 2250/3250 метров соответственно. А на месторождении Кызылкия было проведено бурение эксплуатационно- горизонтальных скажин Н-3 и Н-4. В 2013 году будут продолжены работы по вышеуказанным проектам. Также в связи с изме- нением технических данных и глубины скважин были дополнительно разработаны три груп- повых технических проекта. В настоящее время ведутся работы по бурению разведочно-экс- Джиенбаева Рыскан, Ведущий геолог отдела плуатационных скважин на месторождениях Дощан, Бухарсай и эксплутационных скважин бурения, ПККР на месторождениях Северный Нуралы, Майбулак и Арыскум. По новому проекту также была пробурена горизонтальная скважина на Арыскуме.

- Какие новые технологии в сфере бурения были открыты в мире в последние го- ды? - Руководство компании «Жанрос Дриллинг» пристально следит за инновациями в области бурения и КПРС и постоянно проводит модернизацию как оборудования, так и технологий. К примеру, в 2012 году был запущен в работу новый буровой станок ZJ30, а совсем недавно на месторождение Тузколь отправлен совершенно новый мобильный станок ZJ40. Это оборудо- вание в том числе более комфортно для рабочих - и на тридцатке, и на сороковке место бу- рильщика располагается в закрытой кабине, в руках у него уже не железный штурвал, а джой- стик, и наблюдение за бурением он ведет по видеомониторам. Улучшаются условия труда, ра- стут производительность, четкость выполнения задач, соблюдение техники безопасности, а значит, возрастает качество и скорость работы. Технологии бурения и КПРС не стоят на месте. Постоянно модернизируются свойства до- лота, параметры бурового раствора, качество буровых труб, агрегатов и механизмов. А среди самых перспективных, пожалуй, назову колтюбинговые технологии, благодаря которым осу- ществляется непрерывная кольцевая подача трубы в скважину, что значительно облегчает и ускоряет работы по бурению и КПРС. Колтюбинг может быть использован для бурения новых Мылтыкбаев Алексей, Генеральный директор скважин, для повторного вскрытия пласта, но наибольшую техническую и экономическую буровой компании эффективность он имеет при бурении вторых наклонных или горизонтальных стволов из су- ТОО «Жанрос Дриллинг» ществующих скважин. Гибкие трубы позволяют проводить бурение на депрессии и увеличи- вать дебит скважины в 3-8 раз. Популярность применения колтюбинга объясняется его высо- кой эффективностью и безопасностью. В перспективных планах ТОО «Жанрос Дриллинг» освоение колтюбинговых технологий, требующих, кстати, немалых капи- таловложений. Следует отметить, что модернизация и благоприятный инвестиционный климат нашей компании поддержива- ются Европейским банком реконструкции и развития, с которым у нас налажено тесное сотрудничество и который уже неодно- кратно предоставлял компании крупные кредиты.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 31 - Бурение является главным элементом цикла строительства скважины как по времени, так и по стоимости. Расскажите об учете затрат и работе с поставщиками.

Ахметова Жанат и Умарова Лилия: - Бурение - это один из важнейших видов работ в строительстве скважин. Оно имеет наи- больший удельный вес и по затратам времени, и, что особенно важно, по затратам денежных средств. Вот почему по сравнению с другими объектами учета затраты на бурение в аналити- ческом учете подвергаются более детальной группировке. Нефтедобывающая промышленность относится к от- раслям, где отсутствуют сырьевые затраты. Нефтяные за- лежи не имеют стоимости и денежного выражения в ви- де затрат на сырье. Однако при бурении расходуется боль- шое количество различных материалов: глины, цемента, труб, энергии, много воды для технических целей, исполь- зуются услуги вспомогательных производств (по цементи- рованию и испытанию колонн на герметичность и прове- дению электрометрических работ). Вместе с расходами по Ахметова Жанат, прокату оборудования и инструментов перечисленные за- Специалист по учету затрат отдела бурения, траты и формируют себестоимость сооружения скважин. ПККР Наша отрасль относится к капиталоемким производствам, так как имеет высокие затраты на бурение, эксплуатацию скважин и их механизацию. На сегодняшний день пять компаний по бурению предоставляют группе наших компаний (ПККР, Кольжан и ПКВИ) 10 бурильных установок. Что касается ремонта скважин, то технику в количестве 16 станков нам предоставляют шесть компаний. Еще порядка 15 компаний пре- Умарова Лилия, Специалист по учету доставляют услуги по цементажу, геодезическим услугам, предоставлению супервайзеров на затрат отдела бурения, станках, газовому каротажу и другим сопутствующим работам при бурении и ремонте сква- ПККР жин.

- Сколько в среднем в год скважин ремонтирует ваше подразделение? - Мы проводим работы по подземному и капитальному ремонту добывающих и нагнета- тельных скважин, а также освоение вновь пробуренных скважин. В этом году планируем завершить работы по капитальному подземному ремонту на 1000 скважинах - это включает работы, связанные с освоением новых скважин, ремонтом сква- жин с ЭЦН (электроцентробежные насосы), винтовыми насосами, ШГН (штанговые глубин- ные насосы), работы на водонагнетательных скважинах, а также ремонт законсервирован- ных скважин для возврата их в статус добывающих. Ремонтные работы осуществляются с помощью подъемников, предоставленных нашими подрядными организациями. Так, в 2013 году мы будем использовать 16 подъемников под- рядных компаний ТОО «ДОС Инжиниринг ЛТД», ТОО «Technology АлемОйл», ТОО «РМЗ- Шапагат», ТОО «Жанрос Дриллинг», ТОО «НефтьТехСервис» и ТОО «Фрак-Джет».

- Одной из проблем наших месторождений является их обводненность. Сколько времени занимает процесс ремонта при прорыве воды в скважину? И в каких слу- чаях ремонт является самым сложным? Сариев Талгат, - Большинство ремонтных работ связано с добывающими скважинами (ремонт ЭЦН, вин- Заместитель менеджера товых насосов и ШГН). Также свыше 100 новопробуренных скважин будут освоены подъем- КПРС, ПККР никами КПРС. Что касается времени ремонта при прорыве воды в скважину, то работы по повторному освоению добывающих скважин для изоляции водных интервалов занимают в среднем примерно 229 часов.

- Ваш отдел занимается ликвидацией скважин? - Временами некоторые скважины, более непродуктивные или обсадные колонны которых уже невозможно отремонтиро- вать, консервируются или ликвидируются. Ежегодно данная процедура требуется лишь нескольким скважинам. Консервация и ликвидация скважин необходимы для обеспечения безопасности жизнедеятельности людей, а также для защиты окружающей среды.

Благодарим всех за участие в подготовке статьи!

32 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ 7 ВОПРОСОВ К ...

В честь Дня защитника Отечества мы задали вопросы о работе и не только нашим мужчинам - сотрудникам компании. ...ЕЛМУРАТОВУ ГАБИТУ НУРМАХАНОВИЧУ, Оператору обезвоживающей и обессоливающей установки 5-го разряда, Цех по подготовке и перекачке нефти, Кумколь, ПККР

1. Как проходит Ваш рабочий примеси, воду, соли и нефтяной газ, день? имеющиеся в составе нефти, после че- Работа операторов вахтовая. Сле- го товарная нефть сдается в систему АО дуя казахской пословице «Раннее утро «КазТрансОйл» для дальнейшей откач- сулит удачу джигиту», я просыпаюсь в ки согласно маршруту движения через 5.30 и начинаю готовиться к работе. За- СИКН (Система Измерения Качества тем, автобус отвозит работников от об- Нефти). щежития на производственный объект, В процессе доведения сырой нефти в 6.45 я прибываю на рабочее место и до товарной кондиции она проходит принимаю смену. несколько этапов подготовки. Моя зада- Главная цель нашего объекта - обра- ча в том числе заключается и в контроле ботка сырой нефти и доведение ее до за добавлением химических реагентов, товарной кондиции. Нефть к нам по- которые применяются с целью быстро- ступает с месторождений Кумколь, Кы- го отделения от нефти различных при- зылкия, Арыскум, а также с ряда других месей. Также я слежу за тем, чтобы уста- месторождений по нефтепроводу и ав- новки работали беспрерывно. товозами. Мы отделяем механические 2. Какие ошибки недопустимы в Вашей работе? Образование В нашей работе недопустимы безгра- Среднее профессионально-техниче- мотность, безответственность, неакку- ское училище №1 г.Кызылорды, ква- ратность, несоблюдение требований по лификация - оператор по добыче безопасности труда и пожарной безо- нефти и газа 3-го разряда; Кызылор- пасности. Хоть это уже везде и неодно- сти и Почетную грамоту Президента динский государственный универ- кратно говорилось, но подчеркну еще ПККР. ситет им.Коркыт Ата, специальность раз, как человек много лет работающий «Нефтегазовое дело» на опасном производстве: нефтедобы- 5. Что для Вас лучший отдых? ча - объект повышенной взрывоопасно- Как бы банально ни звучало, но это Карьера сти, и халатное отношение к этим тре- быть вместе с семьей, тем более я рабо- 1986 - рабочий, Первомайский кара- бованиям неминуемо приведет к воз- таю вахтовым методом и не так часто кулевский совхоз; 1990 - монтер пу- никновению угрозы жизни человека и вижу свою супругу и детей. Мы очень ти 11-го участка по 1-му разряду, За- нанесению материального ущерба. любим проводить время на природе, ло- падно-Казахстанская железная доро- вить рыбу на озере. Ведь всегда прият- га; 1991 - оператор обезвоживающей 3. Какие полезные привычки Вы но радоваться сияющим лицам супруги и обессоливающей установки (ООУ) приобрели благодаря своей рабо- и детей, забывая о суете жизни. 3-го разряда, «Южнефтегаз»; 2000 - те? оператор ООУ 4-го разряда; 2007 - Я всегда очень внимательно соблю- 6. Ваше любимое изречение или оператор ООУ 5-го разряда, ПККР даю технику безопасности и все проце- цитата? дуры для предотвращения случаев соз- Есть такая казахская пословица «Джи- Награды дания опасных ситуаций. Я привык чет- гит, не сдержавший свое слово, больше - Благодарственное письмо Акима ко за всем следить, чтобы своевременно не джигит». Можно сказать, эта послови- Кызылординской области (2002) обнаружить недостатки и принять не- ца раскрывает мой характер. - Юбилейная медаль «Құмкөл обходимые меры. кенішінің өнеркәсіптік игерілуінің 20 7. Как бы Вы охарактеризовали жылдығы» (2006) 4. Ваше главное личное достиже- современного мужчину? - Благодарственное письмо Прези- ние? В моем понимании, современный дента компании (2011) Оно связано с работой - в 1991 году я мужчина должен быть духовно богатым, начал работать оператором 3-го разря- порядочным, патриотичным и гордить- Воинское звание да, а сегодня являюсь оператором 5-го ся своей Родиной. Настоящий мужчина Рядовой, внутренние войска разряда. Также было приятно получить - это тот, за кого говорят его поступки, Благодарственное письмо Акима обла- а не слова.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 33 ...БЕКЛИЕВУ АДИЛБЕКУ КОШТАЕВИЧУ, Главному технологу, ПККР

которые понимают, что только в ре- с Муратом Газизовичем Саламатовым, зультате самоотверженного труда мож- профессионалом-нефтяником, стояв- но достичь тех высот, которые будут шим у истоков развития Кумколя и воз- способствовать процветанию кызылор- главившим его первопроходцев. Имен- динского региона и Казахстана в целом. но благодаря его лидерским качествам, преданности делу, умелой организации 3. Самая спокойная часть Вашего работы и подбору профессионалов се- рабочего дня? годня слово «Кумколь» гордо звучит на В 2010 году я был назначен главным всю страну. инженером ТОО «Кольжан», а с 2011 го- да являюсь главным технологом ПККР. 7. Если бы перед Вами стоял вы- Ранее, работая на месторождении, я бор: долголетие или удача, чтобы спокойно отдыхал свои положенные бы Вы выбрали? 15 выходных дней, при необходимости Я бы выбрал удачное долголетие - од- руководя нефтепромыслом из города. но другому не помешает. Но самое глав- Сегодня же я затрудняюсь определить, ное, чтобы тебя окружали верные сорат- какая часть моего рабочего дня явля- ники, на которых можно положиться, и ется самой спокойной. Труд инженер- был надежным тыл в лице семьи. но-технического работника не норми- рован. Наверно, самые спокойные - это Образование 1. Как Вы изменились за годы ра- те пару минут, когда ты утром пересту- Казахский политехнический ин- боты в «ПетроКазахстан»? паешь порог своего рабочего кабинета В компанию я пришел сразу после (смеется). ститут им. В.И.Ленина, специаль- окончания института и работаю здесь ность - разработка и эксплуатация уже более 20 лет. Помню, в 90-х годах 4. Когда Вы были молодым специ- нефтегазовых месторождений, ква- нефтяная отрасль для Кызылорды бы- алистом, кто являлся для Вас при- лификация - горный инженер; Кы- ла чем-то новым и необычным. Вахто- мером? зылординский университет «Бола- вый метод работы, когда живешь вдали Моим наставником был Атчибаев Ма- шак», специальность - юриспруден- от семьи, групповые установки, коллек- хат Кабдулович, приглашенный в 1993 ция тора, спецтехника, скважины... И, конеч- году на Кумколь из-за отсутствия мест- но, нефть - наше черное золото... Все бы- ных специалистов. Грамотный инже- Карьера ло так интересно! Когда наступало лето нер, работавший на мангышлакских не- 1993 - оператор цеха добычи неф- с его палящим кызылординским солн- фтегазовых месторождениях Узень и ти и газа (ЦДНГ) 5-го разряда, «Юж- цем, мы забывали про суровую зиму с Жетыбай, он отлично владел теоретиче- нефтегаз»; 1995 - инженер-технолог ее морозами и ветрами, и нам хотелось скими знаниями и практическими на- центральной инженерно-техниче- прохлады, и наоборот. Несмотря на ка- выками нефтяного дела и щедро делил- ской службы (ЦИТС); 1995 - началь- призы природы и все трудности, мы ра- ся своим богатым опытом с молодыми ник смены ЦИТС; 1996 - зам. началь- ботали в дружном коллективе, дорожи- нефтяниками. Именно он предложил ника ЦДНГ; 1998 - главный инженер ли своей работой, помогали друг другу. готовить специалистов для компании в ЦДНГ; 1999 - управляющий ЦДНГ; Ведь это было первое в Казахстане ме- первую очередь из местных кадров. 2000 - зам. менеджера по добыче сторождение, которое осваивали казах- ЦДНГ; 2005 - руководитель группы станские специалисты, а не приглашен- 5. Как Вы передаете накопленный добычи на месторождении, ПККР; ные из соседних республик. опыт молодым специалистам? 2006 - менеджер по добыче нефти Работая на Кумколе, я старался по- Я всегда готов поделиться своими зна- на месторождении Кумколь; 2010 - нять всю технологию производствен- ниями с молодежью, которая начинает главный инженер, ТОО «Кольжан»; ного процесса, набраться опыта. В итоге свой трудовой путь в нашей компании. 2011 - главный технолог, ПККР я успешно двигался по карьерной лест- Это похвально, что сегодняшние моло- нице. Работа в компании дала мне мно- дые специалисты владеют компьютер- Награды гое: бесценный опыт, развитие органи- ной грамотностью, знают иностранные - Нагрудный знак «100 лет нефтяной заторских способностей, научила быть языки и стремятся познать все тонкости промышленности» Министерства дипломатичным и способствовала ста- профессии. энергетики, индустрии и торговли новлению как руководителя. РК (1999) 6. Если сравнивать компанию с - Золотая Президентская премия 2. Какие качества необходимы в человеком, кем Вы представляете (2008) Вашей профессии? «ПетроКазахстан»? - Медаль Ассоциации «KazEnergy» В нашей профессии нужна выдерж- Сегодня наша компания - одна из луч- (2010) ка. Еще работа на месторождении тре- ших нефтедобывающих в Казахстане с бует выносливости и терпения, сноров- современной инфраструктурой и вы- Воинское звание ки и хладнокровия, силы. Все эти каче- сокими производственными показате- Сержант, танковые войска ства присущи настоящим нефтяникам, лями. Но я ассоциирую ее прежде всего

34 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ...ШАУПОЛАТОВУ ШАЯХМЕТУ АБДУГАНИЕВИЧУ, Старшему оператору технологической установки Висбрекинг, ПКОП

1. Чему Вас научила Ваша работа? Ответственности и внимательно- сти - в процессе работы на установках НПЗ это очень важно. Старший опе- ратор несет ответственность за под- чиненных ему в бригаде операторов и машинистов, за правильную эксплу- атацию оборудования и ведение тех- нологических процессов установки. А без внимательности трудно выполнять свои должностные обязанности. Ведь действующая технологическая уста- новка, как и все оборудование на не- фтеперерабатывающем заводе, имеет повышенный класс опасности. Прене- брежение любыми правилами или ма- лейшая невнимательность могут при- вести к весьма печальным последстви- ям.

2. Как изменилась компания за годы Вашей работы в ней? Сравнивая «ПетроКазахстан» 10 лет назад и сейчас, отмечу очень много из- том и чисткой оборудования занима- 6. Лучший совет, который Вам менений, и это не только новые тех- ются другие специалисты (слесари, дали? нологии. Изменились структура ком- ремонтные бригады). Безопасность Из всех советов, которые мне давали пании, стиль ведения работы. Сейчас производства действительно стала и которым я следовал, лучшим считаю очень серьезное внимание уделяется высшим приоритетом компании, и со- - бросить курить. Обладатели данной безопасности и охране труда, а также ответствующими отделами ведется ак- вредной привычки знают, как слож- управлению технологическими про- тивная работа по ее обеспечению, по но это сделать! Но уже вот как два года цессами. В качестве примера - опера- снижению до нуля несчастных случа- я не курю. Чувствую себя значительно тор технологической установки те- ев на производстве, а также по улучше- лучше, стал меньше болеть, изменился перь больше времени уделяет ведению нию экологической составляющей. и уклад жизни. Ведь раньше мой день технологических процессов, а ремон- начинался с выкуривания сигареты и 3. Какие человеческие качества заканчивался тем же. Теперь же я стал важны для Вас? вести здоровый образ жизни, перио- Честность, порядочность. Важно дически посещать тренажерный зал и Образование знать, что человек не обманет и не пре- бассейн. Южно-Казахстанский государствен- даст - без этого очень сложно строить ный университет, факультет - хими- доверительные отношения. 7. Если бы у Вас были необходи- ческая технология топлива и угле- мые финансы и технологии для водородных материалов, специаль- 4. Каким Вы представляете себя создания любого устройства, что ность - инженер-химик-технолог через 5 лет? бы это было? Повзрослевшим на 5 лет, жизнера- Это было бы устройство для выра- Карьера достным, успешным и, конечно же, ботки солнечной энергии. Благо Шым- 1998 - оператор установки Каткре- счастливым. кент - город солнечный, и количество кинг, Павлодарский нефтехимиче- солнечных дней вполне позволяет вне- 5. Как Вы ответите на вопрос Ва- дрение и круглогодичное использова- ский завод; 2000 - старший оператор шего ребенка «Папа, а что ты дела- ние «зеленых» технологий. Установил установки Висбрекинг, ПКОП ешь на работе?»? бы такое устройство у себя дома и ис- Мои дети уже задавали этот вопрос пользовал бы энергию солнца для на- Награды - они как раз пребывают в том возрас- грева воды, выработки электроэнер- - «Лучший по профессии» (2006) те, когда им интересно все вокруг, и за- гии, нагрева воздуха в зимний период - Награда Ассоциации «KazEnergy» дают много вопросов! Я им ответил: «Я и кондиционирования в летний. Ведь работаю на большом заводе, где дела- помимо экономичности такая установ- Воинское звание ют бензин. Этот бензин заливают в ма- ка позволит сохранить наш воздух чи- Лейтенант, командир дымового и ог- шины и автобусы, чтобы они ездили и стым! неметного взвода возили людей». Ответ их вполне устро- ил (улыбается).

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 35 ...СЫЗДЫКОВУ БАУЫРЖАНУ АМАНГОСОВИЧУ, Старшему оператору и старшему по смене секции-200 цеха №1, ПКОП

2. Каким реализованным вашим А вообще, в нашей секции технологи- цехом проектом Вы особо горди- ческий процесс является сложным сам тесь? по себе - высокие температуры, давле- Благодаря современным технологи- ние, поэтому у нас работают высококва- ям сегодня практически все процессы лифицированные работники. Ведь в ко- на производстве автоматизированы, и нечном итоге мы несем ответственность нам уже не надо, как нашим отцам лет 50 за выпуск высококачественного бензина назад, бросать уголь в топку. И прогресс не только перед заводом, но и перед всем идет вперед семимильными шагами, мак- казахстанским народом. симально способствуя эффективности производства. Из нашего нового обору- 5. Ваши советы начинающим спе- дования мне понравился теплообмен- циалистам? ник китайского производства «LAMPEC», Молодежи, начинающей свою трудо- который был установлен в 2011 году на вую деятельность на заводе, желаю быть секции-200. Он удобен и прост в обслу- ответственными, честными, дисципли- живании. нированными и воспитанными. Полу- чайте образование и обязательно посто- 3. Есть ли у Вас «профессиональ- янно учитесь у своих коллег, самостоя- ные суеверия»? тельно - без движения не будет прогресса. Особых суеверий нет, в работе больше Но самое главное - будьте трудолюбивы, 1. Что Вы больше всего любите в полагаюсь на свой опыт и профессиона- это никогда не останется незамеченным. своей работе? лизм. Что касается повседневной жизни, Порядок и ответственность при реали- то, к примеру, у казахов есть поверье, что 6. Машина Вашей мечты? зации каждой поставленной задачи яв- среда считается удачным днем. Есть да- Любой мужчина, наверно, ответит на ляются для меня важными критериями. же такая поговорка «Сәрсенбі сәтті күні...», этот вопрос так - «Феррари», «Ламбор- У нас сложное и опасное производство, что переводится как «В удачный день - джини» (смеется). Ну а если честно, то ма- в котором все должно работать как часы. среду…». Это отличный день для начала шина моей мечты - это хорошая машина, Ведь от вклада каждого работника в целом новых дел. а хорошей может быть только новая ма- зависит развитие нашего нефтеперераба- шина. Поэтому стремлюсь осуществить тывающего завода. Должна быть хорошей 4. Что, на Ваш взгляд, самое слож- свою мечту и приобрести такую машину. память, и прежде всего зрительная. Важно ное в вашей работе? уметь мыслить логически, уметь думать и Ввиду значительного профессиональ- 7. Самый необычный подарок, ко- работать на опережение, чувствовать си- ного опыта в своей работе особых слож- торый Вы получали? туацию, быть способным предугадать, ностей уже не чувствую, а в случае воз- Каждый подарок для меня сам по себе что же может произойти в дальнейшем. никновения затруднительных ситуаций своеобразен и дорог. Всегда трогатель- Например, при подъеме температуры че- стараюсь справиться с ними своими си- но, например, получить от своего ребен- рез пару часов может увеличиться окта- лами. Также всегда готов помочь другим - ка рисунок или поделку, которую он сде- новое число - основной показатель бен- я думаю, что коллективизм и командный лал именно для тебя. А вообще, конечно, зина, и важно замечать все такие причин- дух способствуют преодолению проблем главное - это простое человеческое вни- но-следственные связи. в любых ситуациях. мание.

Образование Казахский химико-технологиче- ский институт, факультет - химиче- ская технология топлива и углерод- ных материалов, специальность - ин- женер-химик-технолог

Карьера 1993 - оператор секции-200 цеха №1; 2003 - старший оператор и старший по смене секции-200 цеха №1

Воинское звание Лейтенант, командир взвода химиче- ских войск

36 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ...МУРЗИЕВУ ТАЛГАТУ ИНИРГАЛИЕВИЧУ, Старшему специалисту по подвижному составу, Маркетинг и Транспортировка, ПКОСИ

группой был успешно реализован ряд не разговаривать, чтобы не перебивать проектов по повышению эффективно- друг друга, и обязательно нужно уметь сти использования парка подвижно- слушать. Если этого не сделать, то спо- го состава и оптимизации затрат. Эти ры, увы, могут перерасти в ссоры. проекты позволили увеличить объемы перевозок нефтепродуктов, сократить 6. Какую профессию Вы бы хоте- время нахождения вагонов-цистерн ли освоить дополнительно? в нерабочем парке, а также сократить Я бы хотел освоить профессию юри- расходы по их эксплуатации. ста. В моей сфере деятельности нужно часто составлять письма, претензии, 4. Какое место Вы отводите спор- договора, участвовать в переговорах, ту? совещаниях по рассмотрению и реа- Ранее я играл в футбол, но после по- лизации различных проектов. И было лучения травм перестал. Сейчас хо- бы лучше обладать глубокими позна- жу в тренажерный зал и на йогу. За- ниями в области регулирования право- нятия спортом дают здоровье, силу, вых отношений. На мой взгляд, это все- выносливость, гибкость, хорошую фи- ляет в тебя уверенность в том, что в той гуру, уверенность в себе и развивают или иной ситуации ты сможешь верно волю. Когда чувствуешь лень, необхо- определить складывающиеся взаимо- димо просто вспомнить об этих сти- отношения и действия контрагента, а мулах. Занимаясь спортом, достаточ- также квалифицированно доказать оп- но интересно наблюдать за развитием поненту законный путь решения тех собственного тела, как оно постепенно или иных вопросов, имеющих право- меняется и преображается. Конечно, вые последствия. 1. Изменилась ли Ваша работа за это происходит далеко не сразу, но уже последние пять лет? через месяц регулярных занятий мож- 7. Футбол - только мужской вид Объем работы постоянно увеличи- но почувствовать реальные перемены. спорта или...? вается, к тому же за последние годы ус- Футбол - это самый массовый и са- ложнились выполняемые мной функ- 5. Тактика ведения спора с жен- мый популярный вид спорта. Но пара- ции, что прежде всего потребовало щиной? Советы и предостереже- докс состоит в том, что большинство дополнительных знаний и навыков. ния. этой массы - зрители, не способные Повысились и уровень ответственно- Спорить с женщиной сложно, и луч- физически побегать те самые 90 минут сти, и степень участия в процессе вы- ше этого не делать (смеется). Если уж по полю. И некоторые не без основа- работки и принятия решений. очень надо, то стоит вести себя спокой- ния считают, что в наше время самый но, говорить негромко, без негативных популярный мужской спорт - это фут- 2. Как бы Вы охарактеризовали эмоций и интонаций, одновременно бол по телевизору. профессионала в своем деле? Я очень люблю футбол, на мой взгляд, Профессионал - это эксперт в своем - это динамичный и азартный коллек- деле. Я бы сказал так: его достижения Образование тивный вид спорта, в котором каждый признаны коллегами и партнерами, у Алма-Атинский автодорожный ин- игрок при этом имеет счастливую воз- него стремятся получить консульта- ститут (ныне Казахская академия можность самовыражаться, творить и цию. Подготовленные таким челове- транспорта и коммуникаций), квали- думать. Я бы не назвал сегодня футбол ком проекты пользуются успехом, он исключительно мужским видом спор- знает, как раскрыть тему и провести фикация - инженер-механик; Казах- та. Да, там есть различные столкнове- анализ, используя различные методы ский экономический университет им. ния на поле, приводящие к травмам, но анализа определенной проблемы. Та- Т.Рыскулова, квалификация - эконо- все это присутствует и в любом другом кого специалиста зачастую пригла- мист виде спорта. Девушки сегодня тоже по- шают на различные конференции и любили футбол, и он уже, как и многое встречи, где он мог бы поделиться сво- Карьера другое, перестал принадлежать исклю- им опытом с их участниками. Это тот, В ПКОСИ работает с июня 2004 года чительно сильной половине человече- кто в полной мере знает предмет сво- ства. его дела. Награды - Золотая Президентская премия 3. За какой проект Вы получили (2011) Президентскую премию? Президентскую премию мы полу- Воинское звание чили коллегиально - в составе Группы Лейтенант, офицер запаса, войска по управлению подвижным составом противовоздушной обороны и деятельностью подрядчиков. Нашей

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 37 ...ЕСЬКОВУ ДМИТРИЮ АЛЕКСЕЕВИЧУ, Старшему специалисту службы поддержки ИТиТ, ПКОСИ

чи или устройствам хранения данных. «ПетроКазахстан». Проводившие аудит Т.е., например, вы можете хранить свои системы сотрудники HP давали высокую файлы в «облачном» сервисе и посмо- оценку проделанной нами работе, т.к. мы треть нужный файл из любой точки зем- все сделали самостоятельно, без привле- ного шара, не будучи привязанным к ва- чения сторонних специалистов. Пока на- шему компьютеру. В бизнесе эта техно- ша система HPSM задействована лишь на логия позволяет значительно уменьшить 40-50%, ее возможности очень велики, и расходы на инфраструктуру - вместо не- мы постоянно их расширяем. скольких серверов приобретается один Знаковым для меня стало и то, что в мощный, на базе которого разворачива- этом году я стал Старшим специалистом ется несколько виртуальных, это сокра- службы поддержки пользователей и за- щает общую стоимость оборудования, действован в интересном проекте. энергозатраты и дает простоту в обслу- живании. Большинство серверов прило- 4. Поделитесь вашими профессио- жений нашей компании сейчас развер- нальными терминами. нуты именно на виртуальной платформе. Их много - например, «патчить» (уста- навливать обновления), «баг» (проблема), 3. Вы работаете в компании уже 7 «ламер» (человек, плохо разбирающий- лет. Какое событие было для Вас зна- ся в компьютерах), «дрова» (драйверы 1. В чем заключается главная слож- ковым? устройств), «ось» (операционная систе- ность в организации корпоративной В первую очередь внедрение системы ма, в нашем случае Windows 7). системы поддержки пользователей? HPSM (Hewlett Packard Service Manager) - Прежде всего в том, что все новое не мощного комплекса, улучшающего систе- 5. Что всегда поднимает Вам на- всегда воспринимается позитивно. У лю- му функционирования IT при работе вну- строение и дарит заряд энергии? дей складываются привычки, которые три отдела и с пользователями компании. Очень поднимает настроение обще- сложно изменить. В качестве примера HPSM включает в себя комплекс баз дан- ние с пользователями. Курьезные ситуа- могу привести одно из недавних ново- ных для хранения информации по учету ции происходят сплошь и рядом - поль- введений - HP Service Manager. Разверты- компьютерной и иной техники, данных зователи порой считают, что если в зда- вание корпоративной системы поддерж- о пользователях и позволяет регистриро- нии выключили свет, то во всем виноваты ки пользователей влечет за собой некото- вать заявки пользователей. Процесс вне- IT-шники, и нас спрашивают, когда дадут рую бюрократию и бумаготворчество, на дрения системы довольно долгий, и наша свет. Или подразумевается, что шреддеры, первый взгляд усложняющие обращение компания одной из первых в Казахста- ламинаторы и прочая офисная техника пользователей на Help Desk - ведь раньше не начала внедрять этот продукт с нуля. относятся к компьютерам, и нас просят можно было просто позвонить любому Мы внедряли ее своими силами, исполь- починить или устранить неисправность. специалисту из отдела и «по-дружески» зуя умения и навыки всех подразделений Дарят заряд энергии встречи с колле- решить проблему. А сейчас пользователь гами - мы зачастую совместно выезжаем должен позвонить в IT Call Center, оста- отделом на природу, и мое хобби - осе- вить свое обращение, которое регистри- Образование нью прошлого года я осуществил давнюю руется, и ждать его выполнения. Но так СВВККУ Внутренних войск (ВВ) мечту и начал заниматься страйкболом. как все заявки регистрируются в одной МВД РФ-ВИ КНБ РК (общевойско- точке и отслеживается их выполнение, вой командир); Московский гос. 6. Если бы у Вас была шапка-неви- то в целом повышается уровень качества технический университет радио- димка, куда бы Вы направились и предоставления услуги, т.к. ни одно об- техники, электроники и автомати- что бы первым делом сделали? ращение не будет пропущено - в систе- ки, специальность - защита и безо- Ой, не надо искушать меня! Это только ме все видно, в том числе и то, как быстро пасность информации в идеале люди идут спасать мир! выполнена заявка. И как только пользова- тели привыкнут к новому методу работы, Карьера 7. Вы долгое время были военным. я считаю, все станет проще. И пользовате- 1992 - служба в ВВ МВД и КНБ РК Насколько отличается мышление и лям уже будет заметно, что проблемы ре- на различных офицерских долж- восприятие гражданских? шаются не так уж и долго. Все познается в ностях; 2005 - старший инженер И мышление, и восприятие значитель- сравнении. службы поддержки, «Филипп Мор- но отличаются. В армии очень сильны рис Казахстан»; 2007 - специалист дисциплина, аккуратность, исполнитель- 2. Нашу жизнь невозможно пред- службы поддержки ИТиТ, ПКОСИ, ность и пунктуальность. Приказ в армии ставить без IT-технологий. Расска- 2013 - старший специалист служ- не обсуждается, а выполняется - обсудить жите о самых, на Ваш взгляд, инте- бы поддержки ИТиТ, ПКОСИ его можно только после исполнения. По- ресных. сле увольнения из Вооруженных сил дол- Очень популярными становятся «об- Воинское звание го приходится адаптироваться «на граж- лачные» технологии, позволяющие осу- Майор, внутренние войска МВД и данке», как это принято говорить у воен- ществлять повсеместный удобный се- КНБ РК нослужащих. Но ничего, все, что нас не тевой доступ к серверам, сетям переда- убивает, делает нас сильнее!

38 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ЭВЕРЕСТ - ЖИЗНЬ ДО И ПОСЛЕ

Достичь вершины - заветная мечта любого человека. И у каждого эта вершина своя - кто-то хочет сделать карьеру, кто-то стать известным артистом, а кто-то - самой лучшей мамой и женой. Сегодня мы хотим познакомить вас с интересным человеком - Юрием Федоровичем Голодовым, достигшим в 1982 году самой вы- сокой географической точки Земли - Эвереста - в составе первой советской гима- лайской экспедиции.

- Юрий Федорович, говорят, что рут, по которому проходила наша экс- альпинизм - это не профессия, не педиция, - один из сложнейших. Сбор- хобби, а скорее состояние души. Что ная СССР совершила беспрецедентное привело Вас в горы? восхождение по центру юго-западной - С одной стороны - случайность, а с стены Эвереста, громко заявив о себе на другой - любовь к горам у нас семейная. весь мир. После нашего восхождения в Мой дядя в 1935 году был участником 1-й 1982 году до настоящего момента никто массовой альпиниады на пик Комсомо- не поднимался по этому маршруту. В на- ла, а в 1939 году на эту вершину поднима- стоящее время альпинисты предпочита- лись родители. Первый раз в горы я по- ют самые простые пути, подготовленные пал с друзьями в 9-м классе, а в Большом заранее, где безопасность обеспечивают Алматинском ущелье мы составили запи- шерпы (ред. - непальские альпинисты). ску с обещанием, что в будущем будем за- Подготовка к первой гималайской экс- ниматься альпинизмом. Так все и нача- педиции 1982 года была очень серьез- лось. Правда, в итоге из 13 ребят насто- ной - жесткий отбор кандидатов, изну- ящим альпинизмом занялся я один. Чуть рительные тренировки, серьезные меди- позже мне попалась книга первого вос- цинские обследования. Восхождение на ходителя на Эверест Норгея Тенцинга вершину проходило с предварительной «Тигр снегов». А в 1960 году попал в го- установкой лагерей, навешиванием ве- ры, стал кататься на горных лыжах. Эта ревочных перил для подъема по стене. Я атмосфера меня затянула, и я уже не мог нии на Джомолунгму и в чем же, на хорошо помню все детали того восхож- представить своей жизни без гор. Посту- Ваш взгляд, притягательность этой дения - все происходило, как будто вчера. пив в институт, нашел секцию альпиниз- вершины? …Настало долгожданное утро 4 мая. Бо- ма, прихожу - а там тренер Сарым Куде- - История покорения Эвереста насчи- лее полутора месяцев мы занимались об- рин, который жил со мной буквально по тывает более 90 лет. С момента первого работкой лагеря, и в конце концов к на- соседству, а его мама была моей учитель- восхождения на вершину, состоявшегося чалу мая все было готово к восхожде- ницей в начальной школе. И я понял, что 29 мая 1953 года, и по 1982 год на самую нию. Мы с Москальцовым (ред. - один из это действительно была судьба. Так было высокую точку планеты поднимались участников «четверки» восходителей на выбрано направление спортивной жиз- всего 111 человек, из них 6 альпинистов Эверест той экспедиции) вышли из базо- ни. побывали там дважды. Т.е. с 1953 по 1982 вого лагеря на штурм Эвереста, а Хому- Альпинизм - уникальный вид спорта, (включая нашу экспедицию) на вершину тов и Пучков должны были пойти на сле- прежде всего он очень закрытый. Фут- поднималось в среднем не более 4 вос- дующий день. После выхода на ледник бол, теннис, борьба и другие виды спорта ходителей в год. И это был триумф пер- Кхумбу шли молча - у нас выработалось - зрелищные, есть стадионы, болельщи- вых команд альпинистов. Сегодня же эта такое правило, пока не пройдем наибо- ки. Мы же уходим в горы, и нас никто не цифра составляет 130-140 человек в год, лее опасные участки. Помню, мы подош- видит. Но самое главное отличие альпи- и число альпинистов, побывавших на ли к месту, где все обычно надевали кош- низма в том, что все вопросы по обеспе- вершине с момента первого восхожде- ки (ред. - металлические приспособле- чению безопасности при восхождении ния, уже превысило цифру 4100. ния для передвижения по льду, крепятся мы решаем самостоятельно. Но не гора стала проще, и не люди ста- на ботинки), но я предложил пока их не ли сильнее. Накоплен огромный опыт надевать, а взяв с собой, подняться выше. - Мечта любого спортсмена - за- на основе проб и ошибок, снята заве- Через 30 минут мы достигли первой ве- воевать олимпийское золото, а аль- са таинственности и неизвестности для ревки, надели кошки и, начав движение пиниста - подняться на Эверест. Не- первовосходителя. А качество снаряже- вверх, услышали мощный гул и увидели смотря на то что с момента перво- ния и наличие современных техниче- снежно-ледовую лавину, несущуюся со го восхождения погибло около 200 ских средств позволяют сегодня с боль- склона. Огромный ледовый блок обру- человек, ежегодно подается огром- шей степенью безопасности успешно шился прямо на то место, где мы должны ное количество заявок на подъем решать задачу по подъему на любую вер- были надеть кошки! Считанные минуты на Эверест. Вы были в числе счаст- шину Земли. помогли нам избежать страшного - ведь ливчиков, достигших этой верши- На Эверест уже проложено много мы могли оказаться под теми ледяными ны. Расскажите о своем восхожде- маршрутов, и я хочу отметить, что марш- глыбами. Идем выше, и Алексей попада-

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 39 группы подстраховывали друг друга, а мы в силу непогоды остались одни. Мы связываемся с руководством и получаем ответ: «Решайте сами». Не останавлива- ясь в лагере IV, двигаемся выше и к 23.30 достигаем лагеря V. Ночуем - надо спать, но не спится; десяток раз прокручиваем в голове, как себя обезопасить, учитывая все возможные варианты. Рано утром 9 мая выходим из послед- него лагеря и, мобилизовав еще оставши- еся силы, идем к достижению заветной цели. В 11:30 по непальскому времени мы на вершине! …Ради этих сорока минут пребывания на Эвересте было выдержа- но столько испытаний, и к этой победе я шел 20 лет, через четырех- и пятитысяч- ники Заилийского Алатау, через суровый Хан-Тенгри и семитысячники Памира. Эверестке шыққан адамдардың мемориалды паркінің қалануы. Әр бағындырушы атаулы ағаш салды. Непал, 2003 ж. / Закладка мемориального парка памяти восходителей на Эверест. Каждый восходитель посадил - Вершина покорена. Каковы ощу- именное дерево. Непал, 2003 г. / Bookmark of Memorial Park in the memory of Everest climbers. Each climber planted a nominal tree. Nepal, 2003 щения? - Самое интересное, что наверху, как ет в ледовую трещину - соскальзывает не дня идет снег. Но наше стремление до- правило, радость не ощущается. Есть не- нога, он теряет равновесие и летит вниз. стичь цели превыше гималайской непо- которое напряжение, так как опытные Тут мне и пригодился мой многолетний годы, тем более мы наметили выйти на альпинисты понимают, что подняться альпинистский опыт, чтобы одному бы- вершину в День Победы - 9 Мая. А погода - это лишь полдела. Теперь важнее спу- стро поднять его из трещины. Понимаю, тем временем ухудшается, снижая шан- ститься. По статистике, больше поло- что мы потеряли ту единственную пре- сы на покорение. Вечером 7 мая дости- вины несчастных случаев происходит доставленную нам возможность покоре- гаем лагеря III, намереваясь завтра дойти именно при спуске, человек расслабляет- ния Эвереста. По рации связываюсь с ба- до лагеря V, не останавливаясь в IV. Это ся, и зачастую это ведет к трагедии. зовым лагерем, на помощь выходит спа- наш единственный шанс достичь вер- сательная группа - надо срочно спускать шины 9 мая, но мы должны за один день - Есть ли какие-то приметы или ри- Алексея. И вновь по рации слышу голос пройти расстояние, занимающее обыч- туалы у альпинистов перед восхож- руководства: завтра нашей группе, не- но два дня. дением на вершину? смотря ни на что, предстоит выход на Погода становится настолько плохой, - Мы никогда не говорим «последний штурм Эвереста, но уже в другом составе. что нам дается указание спускаться. Но день». Также у альпинистов есть счастли- 5 мая уже втроем - Хомутов, Пучков и цель так близка и слишком много при- вые вещи. У меня была клетчатая рубаш- я - выходим из базового лагеря на штурм шлось пережить, чтобы вот так, букваль- ка, которую я заносил буквально до дыр Джомолунгмы. Благополучно минова- но в нескольких метрах от вершины, по- - но она являлась «мастером спорта по ли опасный ледопад Кхумбу, лагерь I и вернуть назад. В такой ситуации восхож- альпинизму». А вот до Эвереста она не до- II. Погода портится, и во второй полови- дение вдвойне опасно - все предыдущие жила (смеется).

- Вы совершили большое количе- Юрий Федорович Голодов ство восхождений. Какое запомни- лось больше всего? Что самое слож- Родился в 1945 году в Пржевальске (Киргизия). Окончил Казахский государ- ное при восхождении? ственный университет им.Кирова по специальности биология-ихтиология. - На семитысячники у меня 25 восхож- Альпинизмом начал заниматься в 1962 году в альпинистской секции Казах- дений, а всего - порядка 600. Иногда бы- ского государственного университета. С 1970 года в составе сборной ко- вало, что в день мы делали два восхожде- манды спортивного клуба «ТукрВО», ЦСКА. С 1981 года - инструктор в аль- ния на высоту 3,5-4 тысячи метров. Это пинистских лагерях Памира и Тянь-Шаня, с 1983 - тренер, судья республи- происходило в моменты моей подготов- канской категории по альпинизму и скалолазанию. Совершил несколько ки восходителей для работы в горах, сол- десятков восхождений на вершины 5-й и 6-й к/тр., неоднократно в качестве дат, геологов, а также во время топогра- руководителя. 25 раз поднимался выше 7-ми тысяч метров: в том числе, на фических экспедиций. пик Коммунизма - 6 раз, пик Ленина -13 раз, пик Победы, пик Хан-Тенгри, Помимо Эвереста мне памятно вос- пик Е.Корженевской - 2 раза. Участвовал в совместных советско-американ- хождение в 1969 году по юго-западно- ских восхождениях на пик Победы в 1985 и на Мак-Кинли (Аляска) в 1986 го- му ребру Хан-Тенгри, его красивейшей ду. Пятикратный чемпион и призер чемпионатов СССР по альпинизму. части, расположенной с кыргызской Участник первой советской экспедиции в Гималаи. В связке с В.Хомутовым стороны. Тогда наша четверка - Борис и В.Пучковым поднялся на вершину Эвереста 9 мая 1982 года. Награжден ор- Студенин, Игорь Кондрашов, Тамара деном Дружбы народов, удостоен званий заслуженного мастера спорта и ма- Постникова (первая в СССР женщина, стера спорта международного класса. поднявшаяся на Хан-Тенгри по самому сложному маршруту) - совершила вто-

40 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ рое прохождение этого маршрута 6-й ка- тегории сложности (ред. - это высшая ка- тегория сложности в альпинизме). 1983 год для меня был знаменателен тем, что ровно за один календарный ме- сяц я поднялся на четыре вершины вы- ше 7000 м. На тот момент подобного ни- кто еще не делал. Дважды поднялся на пик Ленина (7134 м), причем второй подъ- ем стал скоростным - восхождение бы- ло осуществлено за 14 часов, далее был подъем на пик Коммунизма и пик Победы. И только через 10-12 лет наш известный альпинист Денис Урубко за 1,5 месяца со- вершил подъем на 5 семитысячников.

- Восхождение, несомненно, зака- ляет характер, чему еще научил Вас альпинизм? - Упорству и настойчивости: поставил цель - достигни ее. За что бы ни взялся, доведи начатое до конца.

- Как сегодня развивается альпи- низм в Казахстане? - Альпинизм изменился - сейчас уже нет, как во времена СССР, официального контролирующего органа за восхожде- ниями, и каждый ходит сам по себе. На- пример, 4 года назад мы с моим лучшим другом сделали 16 восхождений. Никто нас не проверял, сами пошли на верши- ну, сами вернулись. А раньше была си- стема: уходит группа на восхождение - отмечают, кто, когда и куда ушел, по ка- кому маршруту и когда вернулись.

Интересные факты

На вершину Эвереста уже подня- лось более 4100 человек (некото- рые восходители - по 2-14 раз). На самой высокой точке Земли побы- Эвересттің оңтүстік –батыс беткейі – аталған кеңес маршруты. Бағындырушылардың автографтары. / Юго-Западная стена Эвереста - тот самый советский маршрут. Автографы восходителей. / вали 81-летний мужчина и 13-лет- South-West Face of Everest - the Soviet route. Autographs of the climbers. ний юноша, а в 1998 году - первый человек с ограниченными возмож- И все же я горжусь тем, что сейчас среди низму. После окончания срока службы ностями. Первое восхождение на казахстанцев есть яркие звезды альпиниз- в армии в течение 12 лет совершал вос- Эверест было совершено 29 мая ма - например, Денис Урубко стал первым хождения в составе ЦСКА и ТукрВО. 1953 года шерпом Н.Тенцингом и альпинистом из СНГ, поднявшимся на все новозеландцем Э.Хиллари. 14 восьмитысячников планеты. - Компания «ПетроКазахстан» так- Мечтой каждого альпиниста яв- же уделяет особое внимание разви- ляется завоевание «Короны Зем- - 7 мая казахстанцы праздновали тию спорта как среди сотрудников, ли» - покорение всех 14 восьмиты- День защитника Отечества. Расска- так и поддерживая начинающих и сячников, 10 из которых находят- жите о ярких моментах Вашей служ- действующих спортсменов в респу- ся в Гималаях. Первым человеком, бы в армии. блике. Что Вы бы хотели пожелать покорившим все 14 восьмитысяч- - Честно говоря, непосредственно в нашим сотрудникам? ников, стал в 1986 году итальянец воинской части я находился всего 5 или - Рад, что компания не на словах, а на Райнхольд Месснер. Первым аль- 6 дней. Службу проходил в спортивной деле следует принципу «в здоровом теле пинистом из стран СНГ, покорив- роте Туркестанского военного окру- - здоровый дух» - я присутствовал на ва- шим все 14 восьмитысячников га (ТуркВО), где занимался подготов- ших спортивных мероприятиях, где ца- планеты, стал казахстанец Денис кой горных стрелков, обучая их теории и рил хороший командный дух. Хочу по- Урубко. практике восхождений. Там же я выпол- желать всем успехов, здоровья и покоре- нил норматив мастера спорта по альпи- ния своих вершин!

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 41 ЮНЫЕ ТАЛАНТЫ

Все без исключения родители хотят видеть своих детей успешными, всесторонне развитыми и талантливыми. Но для того чтобы мечта стала реальностью, нужно приложить усилия, и порой немалые. Несомненно, все рождаются с какими-то задатками, но самое важное - заметить талант и еще более важно - начать развивать его с раннего детства, а это уже задача родителей. В этом номере, в честь Дня защиты детей, мы начинаем знакомить наших читателей с талантливыми детьми сотрудников компании. В первом цикле рубрики расскажем о юных дарованиях сотрудников из нашего добывающего подразделения - «ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз», которые добились хороших результатов для своего возраста.

ЮНЫЕ ГРАЦИИ Нурай Габит, 8 лет

Папа: Габит Шаймаганбетов, ведущий инженер Управления технического обслу- живания, ПККР

Досуг Нурай: художественная гимнастика

Награды: - І место в Открытом чемпионате Жамбылской области по художественной гимна- стике (2012 год); - ІІ место в Открытом первенстве г.Байконура по художественной гимнастике (2012 год); - ІІ место на ежегодном открытом турнире «Алтын Алма» по «Гимнастике для всех» в г.Алматы (2012 год); - IV место в открытом чемпионате ЮКО в г.Шымкенте (2012 год).

Нурай: Мы с Жасмин с детства ходили в один детский сад «Жулдыз». И так получи- лось, что теперь мы вместе в секции художественной гимнастики при школе олим- пийского резерва №1. Гимнастикой занимаюсь с шести лет, сейчас мы с Жасмин в сборной команде по художественной гимнастике Кызылординской области «Сыр су- луы». Мои занятия ведут тренер Гульмира Абсултан и хореографы Бану Абенова и Айсулу Мадиева, и я очень надеюсь с их помо- щью добиться хороших результатов и принять участие в престижных соревнованиях. Хочу превратиться в элегантного «лебедя» и хорошо выступать на самом высоком уровне, чтобы родители гордились мной.

Кем хочет стать Нурай: Когда вырасту, хочу стать абсолютной чемпионкой Азии, как Алия Юсупова.

Жасмин Кадыр, 8 лет

Папа: Канат Кадыров, переводчик, ПККР

Досуг Жасмин: художественная гимнастика

Награды: - ІІ место в Открытом первенстве г.Байконура по художественной гимнастике (2012 год); - ІІІ место в Открытом чемпионате Жамбылской области по художественной гимна- стике (2012 год).

Жасмин: Художественная гимнастика - один из самых красивых видов спорта, его любят во всем мире, но для нашего города он необычный. В 2011 году, как толь- ко открылась секция по художественной гимнастике, мама записала меня туда, ведь с помощью гимнастики у тебя всегда будет красивая осанка. Я очень люблю смотреть выступления моих кумиров - Алины Кабаевой, Ирины Чащиной, Алии Юсуповой и надеюсь, что смогу выступать так же красиво как эти девушки.

Кем хочет стать Жасмин: Мечтаю с гордостью держать флаг нашей страны, когда стану олимпийской чемпионкой по ху- дожественной гимнастике.

42 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ГЛАВНАЯ СИЛА КАРАТЭ - ЭТО НЕ ПОБЕДА ИЛИ ПОРАЖЕНИЕ, А СОВЕРШЕНСТВО ХАРАКТЕРА

Багдаулет Кубаш, 9 лет

Мама: Маншук Байбазарова, старший экономист финансового департамента, ПККР

Досуг Багдаулета: каратэ

Награды: - І место во 2-м Международном турнире по каратэ-до ASTANA OPEN (2012 год); - ІІ место в Открытом первенстве ГБОУ ДОД ДЮСШ по каратэ (2012 год); - ІІ место на Кубок шито-рю каратэ-до РК Nozawa Cup, ІІ место в Кубке Байконура по каратэ-до шито-рю (2012 год); - І место на чемпионате РК по каратэ-до шито-рю (2013 год).

Багдаулет: Мои родители раньше были спортсменами, мама занималась таэк- вондо, а папа - вольной борьбой. Я занимаюсь каратэ с октября 2011 года. Я только учусь, но у меня уже есть первые победы. Вначале мне просто нравилось туда хо- дить, но потом я стал заниматься серьезно и начал выигрывать турнир за турни- ром. Я не раз был призером разных соревнований. На моих первых соревновани- ях в Байконуре, куда я поехал через два месяца после того, как начал заниматься, я выиграл бронзовую медаль. Последний раз я побеждал на чемпионате Казахстана по шито-рю каратэ-до, он проходил не- давно - в середине марта этого года в Алматы. Там я занял первое место, но самое главное - я получил лицензию на чемпио- нат мира в Японии по каратэ-до, который пройдет в Токио в сентябре этого года. Надеюсь победить и там!

Кем хочет стать Багдаулет: Мечтаю стать милиционером, чтобы арестовывать бандитов и защищать людей.

«ВЕСЕЛЫЙ ДЕЛЬФИН»

Диана Злобина, 11 лет

Бабушка: Елена Курманова, начальник отдела статистической отчетности и мониторинга Финансового департамента, ПККР

Досуг Дианы: плавание, музыка

Награды: - серебряный призер чемпионата «Веселый дельфин» в Петропавловске в возраст- ной группе 2001 года рождения (2013 год); - абсолютная чемпионка Акмолинской области в Кокшетау в возрастной группе 2002 года рождения (2013 год); - неоднократная победительница детских чемпионатов г.Алматы.

Диана: Я начала заниматься плаванием в июне 2010 года. Тренируюсь в Центре подготовки водных видов спорта в Алматы у тренера Татьяны Ермаковой - она по- бедительница чемпионатов Европы и мира. Недавно я получила второй взрослый разряд. В январе 2013 была зачислена в Центр олимпийской подготовки, и летом мы готовимся поехать с группой на тренировочные сборы в Америку. Я люблю отдыхать с группой и родителями в горах, кататься на скейте, играть на компьютере, смотреть телепередачи, но, к сожалению, у меня слишком мало свободного времени. Я учусь в гимназии искусств №46 г.Алматы и помимо спорта занимаюсь музыкой. В конце учебного года выступаю с отчетным концертом на фортепьяно.

Кем хочет стать Диана: Моя тренер является для меня примером, я тоже, как она, хочу стать чемпионкой мира и посвя- тить себя спорту.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 43 «МИСС ОВАЦИЯ» Алия Бакытбек, 11 лет

Папа: Бакытбек Кулахмет, мастер ЦППН, месторождение Кумколь

Досуг Алии: танцы, шахматы

Награды: - номинантка Little Miss Ovation 2008 в конкурсе Little Miss Kazakhstan 2008; - дипломантка международного конкурса детского творчества «Бозторғай».

Алия: Я всегда хочу быть первой. Еще в детском саду я была активисткой и принимала участие в различных конкурсах. В шесть лет я приняла участие в республиканском кон- курсе Little Miss Kazakhstan - 2008, и меня номинировали на звание Little Miss Ovation - 2008. Меня приглашали на 9-й международный детский фестиваль культуры и искусств Little Miss World - 2009, который должен был пройти в Анталье (Турция). Очень жаль, что я не смогла принять участие в нем, так как в нашей семье не было таких средств. Мое самое любимое занятие - танцевать, поэтому я хожу в танцевальный кружок при нашей школе №2. Танец - это выражение тех чувств, которые живут в моей душе. Наша танцевальная группа «Балдаурен» состоит из 10 девочек. В 2012 году мы стали дипло- мантами международного конкурса детского творчества «Бозторғай». Еще я очень люблю шахматы - они расширяют кругозор и развивают логическое мышление.

Кем хочет стать Алия: Я очень люблю свою семью. И когда вырасту, мне бы хотелось стать врачом, чтобы лечить всех лю- дей и, конечно, своих родных.

МАЛЕНЬКИЕ ТАЭКВОНДИСТЫ Алуа Аралбай, 11 лет, и Куаныш Ербол, 10 лет

Папа: Нурлан Нагизбеков, пожарный отдела пожарной безопасности, месторождения КАМ

Досуг Алуы и Куаныша: таэквондо, изуче- ние английского языка

Награды Алуы: - ІІІ место в областном первенстве по таэквон- до среди юниоров в весовой категории 30 кг (2011 год); - ІІ место в областном первенстве по таэквон- до среди юниоров в весовой категории 33 кг (2012 год); - обладательница зеленого пояса.

Награды Куаныша: - ІІ место в областном первенстве по таэквондо среди юниоров в весовой категории 32+ кг (2012 год); - обладатель зеленого пояса.

Алуа: У меня дружная семья: папа Нурлан, мама Галия, я и младший брат Куаныш. Мои папа и дедушка работают в нефтяной компании «ПетроКазахстан». Папа у меня очень умный, а мама добрая, но требовательная, они всех нас очень любят и забо- тятся о нас. Кстати, дедушка порекомендовал нам записаться в секцию таэквондо. Кроме спорта, углубленно изучаю англий- ский язык.

Куаныш: Мы с сестрой активно занимаемся спортом: более трех лет посещаем секцию таэквондо. Спорт помог мне об- рести новых друзей. Таэквондо развивает такие качества, как смелость, внимательность, уважение к людям и командный дух.

Кем хочет стать Алуа: Я креативная, мечтаю стать дизайнером.

Кем хочет стать Куаныш: Хочу стать высококвалифицированным специалистом в области точных наук.

44 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ КАЛЕНДАРЬ СОБЫТИЙ

Апрель стие 13 команд от департаментов ком- нир по мини-футболу в честь памяти ве- пании. В общей сумме зачетов по итогам терана труда Турмахана Арапова, на ко- 1 апреля - снижен сбор за нахожде- пяти этапов конкурса 1-е место и пере- тором футбольная команда ПККР заняла ние вагонов на подъездных путях эста- ходящий кубок завоевала команда Голов- почетное 1-е место среди 16 участников. кады ПКОП при наливе нефтепродуктов. ной насосно-перекачивающей станции; Это стало возможным благодаря тому, 2-е место, уступив всего один балл, заня- 28 апреля - ТОО «ПетроКазахстан что инвентарный парк АО «НК «Казах- ла команда Технологической группы; 3-е Ойл Продактс» было награждено Мини- стан Темiр Жолы» был переведен в парк место заслуженно досталось команде Це- стерством труда и социальной защиты компании «Казтемiртранс». ха подготовки и перекачки нефти. РК дипломом и вымпелом за почетное 2-е место по итогам республиканского 1-4 апреля - проведен турнир по ба- 18-19 апреля - на базе ТОО «ПетроКа- смотра-конкурса «Сенім» по охране тру- скетболу среди школьников на кубок захстан Ойл Продактс» состоялось сове- да и безопасности в номинации «Безо- «ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз», в щание АО «КазМунайГаз - переработка пасное предприятие года». Конкурс про- котором приняли участие 14 женских и и маркетинг» и дочерних организаций шел в Астане в рамках празднования Все- мужских команд из городов Кызылор- по вопросам техники безопасности, ох- мирного дня охраны труда. да, Хромтау, Талдыкорган, Текели, Бай- раны труда и окружающей среды, а так- конур, а также из Шиелийского, Кармак- же промышленной и пожарной безопас- Май шинского и Жанакорганского районов ности. Кызылординской области. По итогам 1 мая - в День единства народа Казах- встреч на первом месте среди мальчи- 22-27 апреля - на Кумколе проведе- стана ветераны и передовики компа- ков оказалась команда школы «Мура- ны соревнования по волейболу среди де- нии «ПетроКазахстан Кумколь Ресорсиз» гер» из Кызылорды, на втором - коман- партаментов ПККР и подрядных орга- приняли участие в параде, который про- да г.Талдыкоргана и на третьем - команда низаций. Из восьми команд, принявших шел на центральной площади Кызылор- Шиелийского района. У девочек на пер- участие в соревновании, 1-е место заняла ды. вом месте - сборная из Кызылорды, на команда Отдела технологии добычи, 2-е втором - команда г.Текели Алматинской место - Службы обеспечения и 3-е место - 1 мая - в рамках празднования Дня области и на третьем - команда Жанакор- Блочно-кустовой насосной станции. единства народа Казахстана артисты Ка- ганского района. захского музыкально-драматического 23 апреля - в рамках Всемирного дня театра им.Н.Бекежанова выступили пе- 2 апреля - в реабилитационном цен- книги и защиты авторского права АО ред нефтяниками Кумколя и Арыскума с тре детей-инвалидов «Шапагат» в Каза- «ПККР» выступило спонсором ряда ме- программой «Сыр әзілі». линском районе состоялось торжествен- роприятий, организованных Кызылор- ное вручение детских шкафчиков его динской городской централизованной 3 мая - в конференц-зале нашего НПЗ воспитанникам. Инвентарь был изготов- библиотечной сетью. Самые активные состоялось совместное общее собра- лен на денежные средства, полученные читатели были поощрены памятными ние профсоюзной организации ТОО коллективом Департамента трудовых ре- подарками от компании. «ПКОП» и независимой профсоюзной сурсов ПККР в качестве приза за лучшее организации «Достойный труд» для вы- выступление в творческом конкурсе но- 26 апреля - Президент ПККР Вэй Юй- работки проекта нового коллективного вогоднего корпоратива. сян выступил по вопросу увеличения ка- договора. захстанского и местного содержания в 12-17 апреля - по итогам соревнова- нефтегазовых проектах на расширен- 4 мая - руководство ТОО «ПКОП» по- ний по волейболу среди департаментов ном заседании с недропользователями сетило церемонию открытия памятни- компании ПККР и подрядных органи- Кызылординской области с участием ка ветеранам Великой Отечественной заций на месторождении Кумколь сре- Министра нефти и газа РК С.Мынбаева. войны, установленного на средства на- ди семи команд 1-е место заняла коман- селения в честь 68-й годовщины Вели- да ЦДНГ (Цех добычи нефти и газа), 2-е 26-29 апреля - в спорткомплексе «Ка- кой Победы на территории школы №79 место - ЦИС (Центральная инженерная жымукан» месторождения Арыскум со- сельского округа «Жулдыз» Сайрамского служба) и 3-е место - ПРС (Подземный стоялся турнир по мини-футболу среди района ЮКО. ремонт скважин). департаментов ПККР и подрядных ор- ганизаций. Из восьми команд, приняв- 6 мая - в преддверии Дня защитни- 16-17 апреля - в рамках обмена опы- ших участие, 1-е место заняла команда ка Отечества и Дня Победы наша компа- том руководитель службы внешних свя- Отдела технологии добычи КАМ, 2-е ме- ния оказала финансовую помощь обще- зей и информации АНПЗ Е.Есенова по- сто - ЦППН (Цех подготовки и перекач- ственному объединению ветеранов-ге- сетила ТОО «ПКОП» и наши подшефные ки нефти) КАМ и 3-е место - сборная под- ологов Южного Казахстана, Медеуской социальные объекты. рядных организаций «ТАДС-Шапагат» районной организации ветеранов и Ал- (ТОО «ТрансАвтоДорстрой» и ТОО «РМЗ матинскому городскому филиалу РОО 17 апреля - на месторождении Кум- «Шапагат»). «Организация ветеранов». коль прошел конкурс по пожарной без- опасности «Пожар легче предупредить, 27-28 апреля - на стадионе «Локомо- 7 мая - в рамках Дня защитника Отече- чем потушить», в котором приняли уча- тив» в Кызылорде прошел областной тур- ства на месторождении Кумколь органи-

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 45 дить свои знания сертификатом государ- ственного образца ЕНТ, набрав не менее 75 баллов.

28 мая - на торжественном меропри- ятии, приуроченном к Дню защиты де- тей, воспитанникам реабилитационного центра детей-инвалидов «Шапагат» вру- чены подарки от компании «ПетроКазах- стан Кумколь Ресорсиз».

29 мая - старший координатор по свя- зям с общественностью ТОО «ПКОП» Г.Ембердиева приняла участие на Респу- бликанском форуме деловых женщин Казахстана «Деловые женщины – опора государства», который впервые был про- веден в г.Шымкент. Г.Н.Абдыкаликова, со- ҚР тау шаңғысының ұлттық құрама командасы / Национальная сборная РК по горнолыжному спорту / Downhill skiing Kazakhstan national team ветник Президента РК, председатель На- циональной комиссии по делам женщин зованы спортивные состязания по пере- сан меморандум о сотрудничестве меж- и семейно-демографической полити- тягиванию каната, армрестлингу и под- ду ОФ «ДОМ» и фондом национально- ке при Президенте РК и Р.Б.Сарсенбаева, нятию гири, победители которых были го благосостояния АО «Самрук-Казына». председатель АДЖ Казахстана, были по- поощрены призами. Кроме того, арти- Были презентованы четыре новых про- четными гостями данного мероприятия. сты Областной филармонии выступили екта фонда «ДОМ»: проект «Подари де- с концертной программой перед нефтя- тям жизнь» - для помощи детям с диагно- Июнь никами Кумколя и Арыскума. зом ДЦП, «Казахстан без сирот», «Аутизм победим» и проект сотрудничества «Сам- 1 июня - «ПетроКазахстан Кумколь Ре- 10-13 мая - на месторождении Кум- рук-Казына», Министерства здравоохра- сорсиз» выступил спонсором празднич- коль прошел турнир по бильярду среди нения РК и фонда «ДОМ». ных мероприятий, посвященных Между- сотрудников ПККР и подрядных органи- народному дню защиты детей. В Кызы- заций, по итогам которого 1-е место за- 16 мая - участие руководства ТОО лординском городском парке культуры и воевал оператор по добыче нефти и га- «ПКОП» на собрании акционеров в Пе- отдыха свыше 1000 детей, принявших ак- за Гали Махатаев, 2-е место - сотрудник кине (КНР) по рассмотрению текущего тивное участие в спортивных и культур- Interteach Бауыржан Парменов и 3-е ме- статуса реализации Проекта реконструк- но-массовых мероприятиях, получили сто - оператор обезвоживающей и обес- ции и модернизации ШНПЗ и схемы фи- подарки и мягкие игрушки от «ПетроКа- соливающей установки 3-го разряда нансирования. захстан». В этот день ребята также смог- Нурлан Рыскулов. ли полакомиться 7000 порциями моро- 20 мая - в рамках Международного дня женого. 11-14 мая - в рамках празднования Дня защиты детей ПККР выделил средства на Победы на месторождении Арыскум со- строительство детской игровой площад- 1 июня - на торжественном меропри- стоялся турнир по мини-футболу среди ки для воспитанников Кызылординского ятии, приуроченном к Дню защиты де- департаментов ПККР и подрядных орга- городского дома ребенка. тей, наша компания вручила школьные низаций, по итогам которого победите- комплекты «Подарок первокласснику» 45 лем признана команда ПетроКазахстан- 22-23 мая - по результатам 4-го этапа выпускникам подшефного детского сада КАМ, 2-е место досталось команде ТАДС отборочного процесса Стипендиальной «Балгын» в Жанакорганском районе. (ТОО «ТрансАвтоДорстрой»), 3-е место программы ПетроКазахстан - 2013 из заняла команда Шапагат (ТОО «РМЗ «Ша- 129 участников было отобрано 10 канди- 5 июня - стартовала традиционная бла- пагат»). датов на именные стипендии для обуче- готворительная детская акция «Караван ния в Китайском университете нефти и радости», организованная АО «ПККР» со- 15 мая - выявлены победители обще- газа, которые еще должны будут подтвер- вместно с областным благотворитель- заводской спартакиады ТОО «ПКОП» - ным детским фондом «Кызылорда». В 2013, участники которой соревновались В феврале наша компания оказа- рамках акции детям-активистам из 8 дет- в пяти видах спорта. Согласно суммарно- ла спонсорскую помощь участни- ских лагерей отдыха районов области и му подсчету баллов, 1-е место заняла ко- кам 42-го Чемпионата мира ФИС по г.Кызылорда, принимающим активное манда ТТУ, 2-е место - ДОТБиЭ, 3-е место горным лыжам, который прошел в участие в различных спортивных состя- - команда цеха №2. г.Шладминг, Австрия, с участием пред- заниях и культурно-развлекательных ме- ставителей из 72 стран. Было разыгра- роприятиях, будут вручаться подарки от 16 мая - прошло первое открытое со- но 11 комплектов наград: мужчины и компании (скейтборды, фотоальбомы, ча- брание Попечительского совета ОФ женщины выявили сильнейших в ско- сы и т.д.). Цель акции, которая продлится «Добровольное Общество «Милосер- ростном спуске, супергиганте, гигант- на протяжении всех пяти летних лагер- ском слаломе, слаломе и суперкомби- дие», председателем которого избран ных сезонов, - оказать содействие в орга- нации, а также были разыграны меда- Б.Исенгалиев, Вице-президент «Петро- низации досуга детей в летний период и ли в командном первенстве. Казахстан». Во время встречи был подпи- формировании здорового образа жизни.

46 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ NAURYZ WITH BIBIGUL TULEGENOVA

Nauryz, the celebration of spring and abundance symbolises the regeneration of not only nature, but also our spirit. Art plays a great part in the Nauryz celebrations, helping us see the bright side. So, in honour of and as a gift for this wonderful celebration, PetroKazakhstan has organised the concert ‘Nauryz with Bibigul Tulegenova’.

In addition to the legend of Kazakhstani by I.Serkebayeva, which was the first book opera - Bibigul Akhmetovna Tulegenova - about Bibigul Tulegenova’s life and artistic over the Nauryz holidays, the Abai Kazakh journey. A presentation of the book was State Academic Theatre of Opera and given on 19 December 2012 in Almaty at Ballet in Almaty played host to stars of the the Abai Kazakh State Academic Theatre of Kazakhstan and world opera, Bibigul’s best Opera and Ballet. At the start of this year, students. The concert programme was put PetroKazakhstan helped finance the release together for everyone to enjoy masterpieces of the Beloved Songs disc, a compilation of both Kazakh and international culture. of Bibigul Tulegenova’s best songs, The audience was entranced by Kazakh whose voice is enjoyed by generations of folk songs, such as the charismatic Kazakhstan people. interpretation of Karagym-ai by state prize- “Bibigul Akhmetovna Tulegenova is winner and honoured artiste of the Republic a living legend and one of Kazakhstan’s of Kazakhstan Maira Mukhamedkyzy; cultural jewels,” said PetroKazakhstan Vice- the song Dudarai by international prize- President Mr. Issengaliyev. “Therefore, on winner Medet Chotabayev, and also arias Nauryz we decided to organise this concert from operas such as Don Carlos performed for the people of Kazakhstan. We’re so by the wonderful baritone of honoured happy she agreed to do it and that the artiste of the Republic of Kazakhstan concert will become a positive chapter in Andrey Tregubenko. The concert was ancient traditions of the Kazakh people. the celebration of the spring regeneration attended by well-known political and The concert is our contribution to the of life. Bibigul Tulegenova deserves the public figures such as Dariga Nazarbayeva, development of national culture, and also deepest respect. This is something that Gani Kassymov and Zagipa Baliyeva, a chance for young people to get better cannot be exaggerated”. veterans, seniors from the worlds of art and acquainted with real intellectual values. Performing several of her most well- culture and children from the organisations We hope that our guests and company known songs, including Lauretta’s aria we support. However, the most important employees enjoyed being part of this from the Puccini opera Gianni Schicchi thing was that PetroKazakhstan employees cultural event delivered by distinguished and the Kazakh folk song Elik-ai, Bibigul from across the regions were able to Kazakhstan and world artistes”. Akhmetovna answered the applauding enjoy the wonderful voices of the stars of This is not the first joint project between public with the words, “I’d like to thank Kazakhstani opera. PetroKazakhstan and Bibigul Akhmetovna. all of you for taking part in this evening’s PetroKazakhstan President, Mr. Wei At the end of last year, our company was events dedicated to Nauryz - the celebration said of the evening, “today’s events are the main sponsor of her biography Bibigul of spring and happiness! Today, I saw the in honour of Nauryz and a tribute to the Tulegenova: To Love, to Hope and to Believe, first signs of green grass shoots. It really is a celebration of regeneration. I’d like to express my gratitude to PetroKazakhstan. I’ve been working with the company for a while already and I consider them as a great friend. The company does a lot of good deeds, such as helping the sick, children and the elderly. And of course PetroKazakhstan provides a lot of help to young talents. Nauryz is a celebration of peace, creation and harmony, a time when the heart opens up to a new world, and our senses become brighter. Let’s hope Nauryz brings us all strength, the sun’s energy and the urge to carry out more good deeds”. Doing good for those around us, being open to doing good deeds, love and friendship is what Nauryz, the start of spring, is all about. And art certainly does open our hearts and help us to become better!

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 47 PRESIDENT’S AWARD - 2012

The President’s Award is the highest award for PetroKazakhstan’s best employees, in recognition of their achievements and contributions to the company’s success. Since its inception 7 years ago, approximately 600 employees have received the award and 135 of them - in 2012.

The programme was introduced in Tuerxun Abudurexiti, Agzam Sharmenov, 2006 to recognise the best employees as a Hu Xin, Pu Shizhao, Natalya Ionycheva, Bimurza Eshimbetov, Foreman, token of gratitude for their achievements Oleg Kogai, Galina She and Shyngyz Tank Farm Site, Storage Workshop, in reducing costs, streamlining business Basalkhayev, and then a Field Operations PKOP: “Everybody likes being judged processes, improving performance, work and Technical Production group made by their successes. This award is a great and environmental safety. up of Pan Xinjun, Bruce Anderson, Sabit stimulus for me!” The President’s Award can either Burikhudzhayev, Almas Yeskarayev, be Gold, Silver or Bronze. Candidates Yermurat Yerdullayev, Askhat Naizabayev Pu Shizhao, Team Leader of PKKR can either be individuals or groups and Amirkhan Kuandykov. Geology & Geophysics Department: of employees as candidates. They are The Gold Award winning PKOP “When I found out that I had won the nominated by division managers, after Production division teams implemented President’s Award, I could not believe which lists are reviewed by a selection 12 projects to help streamline technical it. It is evidence of the achievements of commission. After selecting potential Refinery processes, increase repair everyone in the team, for their many years winners, the commission sends their intervals and safety, and reduce power details to the company President Mr.Wei, consumption. Omirbai Sydykov, Head of hard work. This award pushes me on who then takes the final decision on of Mazut Vacuum Distillation unit of to make even more effort to contribute award recipients. Workshop №2, who received an award for the growth of PetroKazakhstan.” The Gold Award for 2012 was given to his idea to feed gasoline and diesel from three groups. The first was Production the visbreaking unit to materials used in as production results and the company’s units group from PKOP, comprised of the C-300 diesel hydrotreatment unit to future depend on the success of geological Aibek Nurmakhanbetov, Dmitriy Arbuzov, improve diesel quality noted, “Modern life exploration. One of our geologists’ greatest Kasymbek Rakhishev, Viktor Kozorezov, demands that you give it all, and together current challenges is to find oil and gas Ruslan Lolyou, Vladimir Mikhailov, we try to achieve the best results we can. deposits in what are really complex Rustem Zhakipov, Omirbay Sydykov, I would like to thank management for structures. The problem is that the so- Erzhigit Bekberdiev, Bimurza Eshimbetov, their appreciation of the job we do, and called anticlinal oil structures at the South- Alexander Ivanenko, Akhmetali my family for their understanding and Turgai depression have already been Kamshybayev and Alikhan Mamirov. support.” explored. Evidence of their painstaking Two groups were from PKKR, firstly the Replenishment of the resource base is work is the opening of the Belkudyk field Geology & Geophysics group made up of one of the company’s priorities, especially where a rare complex oil deposit has been

Қола жүлденің иегерлері басшылықпен бірге / Обладатели Бронзовой премии с менеджментом / Bronze Award winners with management

48 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ Galina She, Head of Licenses and Contracts Department, Geology & Geophysics Department: “My becoming a professional came about thanks to the company, my team and managers, all of whom became my mentors. I would like to thank everyone for the priceless experience and knowledge they have given me, and company management for the trust you have placed in me and for valuing my many years of hard work.”

Askhat Naizabayev, Leading Engineer, Aryskum field: “Success is a result of hard work, learning from your failures and of perseverance; it is about your attempts to benefit the Күміс иеленушілері - Шикі мұнайдың маркетинг бөлімінің тобы / Обладатели «серебра» - Группа отдела марке- company. The Gold President’s Award is тинга сырой нефти / Silver Award winners - Crude Oil Marketing division group a wonderful achievement for us all!” also given to a joint Human Resources, Supervisor of Foam Fire Fighting Site Erlan Administration and Finance Department Bazarkulov and PKOP Leading Electronics formed. A significant achievement of group from all divisions at PKOSI, PKKR Engineer Alexander Shvoyev. the Geology & Geophysics Department and PKOP. Showing initiative, working harder group in 2012 was to discover a number The Bronze Award was given to 12 and better is why we have achieved of paleochannels in the western section recipients, of whom 4 were groups from what we have and are able to move of License 1057, at the Ketekazgan and PKKR: Workover group, Underground forward! “For me personally, this award Akzhar structures. Another achievement Well Surveying group, the group from is a great achievement, and gives me an was to discover a shallow oil field at the Corporate Secretary division and the understanding that I am a part of one big the Doszhan site at license block 951D. group from the Project Department; one team”, emphasized Gold Award winner Exploration at the West Tuzkol field group was from Joint Venture divisions. Almas Yeskarayev, Leading Engineer yielded excellent results with the opening Employees from another 5 group recipients of KAM Fields Production Technology of new oil fields. A good oil influx was work in the Marketing and Transportation division. “It is evidence of the useful and recorded at the West Karabulak field test division - Oil Products Domestic Marketing serious work my colleagues do. An oil operating wells. “This award is the result of group, Supplies and Logistics division worker’s job is not easy, which is why this the hard work and commitment of each group, M&T Finance group, a group for the award is the most pleasant, as it proves team member”, said Tuerxun Abudurexiti, Coordination of Relations with the Atyrau that the company notices its best people, PKKR Senior Technical Director and Refinery and a Railway Depot group. stimulating team spirit and unity as one Kolzhan LLP Director, “I work very closely Individual recipients included PKOP big PetroKazakhstan family!” with some very bright and talented people, who by their hard work help to increase company resource base. Recognition of our work inspires us to achieve more.” Gold Award winners from the Field Operations and Technical Production team were responsible for a series of measures leading to production growth and significant savings, for example immersible pump units were repaired instead of having to buy new ones. Eight groups and one individual received the Silver Award. Four were from PKOP - Project Design group, Finance Department group, Legal Department group and Oleg Goryachkovsky, Head of the Technical division. One group from the Marketing and Transportation division - Crude Oil Marketing division group and three from the Upstream division – Legal Department group, Finance Department Вице-президент А.Түрісбеков МжТ-ден Гүлмайра Ізбасарова мен Юлия Прокопенко ханымдарға group and a group from the Oil and Gas Қола жүлдені сыйлауда / Вице-президент г-н А.Турисбеков вручает Бронзовые премии Гулмайре Избасаровой и Юлие Прокопенко из МиТ / Vice-President Mr. A.Turisbekov presents Bronze Award to Gulmaira Izbassarova Production Workshop. Silver Award was and Yulya Prokopenko from M&T

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 49 OIL: FROM SUBSURFACE RIGHT TO YOUR HOME

Drilling, the next stage in the oil and gas production chain is a real man’s job. Even though technology has progressed a lot, significantly making today’s drillers’ life easier, it’s a job that goes hand and hand with difficult technical conditions, a life in the field camp out in the steppe and heavy physical work.

Part three. Drilling and workover. In PetroKazakhstan, wells are drilled and repaired by the PKKR Drilling & Well Drilling a well is a process that involves Services Department, consisting of 80 making a cylindrical opening in rock whose people in 2 structural divisions - Drilling diameter is small compared to the well shaft Department and Well Services Department. length. Drilling equipment is used to carry In 2012, PetroKazakhstan drilled 110 out the process, without human access to wells, including 56 production wells, 32 the bottom hole. The start of the well, on exploratory wells and 22 appraisal wells, the surface, is called the well head, and the which stretch for a total of 169,315 rm. In bottom - the bottom hole, with the well addition, 102 wells had been commissioned walls creating the shaft. Drilling comes in by the end of 2012. three forms: vertical, slanted and horizontal. Drilling, like much other oil field work, is Horizontal drilling is considered the most hazardous. For that reason, we asked some complex technically. of our specialists to tell us about the drilling Wells have been drilled since ancient and repair process. times. In fact, the first wells were drilled in China to produce water and saline solutions and were noted in the works of Confucius, about 600 BC. They were drilled to roughly Ultra deep wells 900 m. The first American oil well gushed oil at a The dawn of oil production is considered ZJ30 мобильді бұрғылау қондырғысы / Мобильная to be burst for modern drilling, with the буровая установка ZJ30 / Mobile Drilling Rig ZJ30 depth of 20 m; the first Russian oil wells first oil well drilled by accident in 1826 in were drilled to a depth of at least 100 m. Kentucky in the USA, when looking for salt Caspian Sea Bibi-Eibat field. The first oil However, with the development of oil brine. The first “real” oil well in the USA was came on 14 July. production, drilling depth has gradually drilled in 1859 by Colonel E.Drake for the Kazakhstan’s first oil appeared in 1899 increased, as oil has had to be produced Seneca Oil Company close to the town of when a gush of light oil appeared at the from deeper and deeper horizons. For Titusville, Pennsylvania. After two months Karashungul field at a depth of 40 m. As we example, by the end of the 1960’s, in the of work, oil had been found at a depth of 20 started producing oil in Kazakhstan at the USSR the average depth of production m, and this was the start of the oil industry end of the 19th century, that makes us one wells was 1,710 m. The deepest well in in the USA. of the oldest oil producers in the world - the world used in industrial production Until relatively recently, Drake’s well was far earlier than Venezuela, Iran, Kuwait, is a gas well in Texas, at 7,460 m. The thought to be the first oil well in the world, Mexico, Norway or Saudi Arabia. deepest non-oil well is the Kolsk well, but documents discovered about the work In 1987, oil was drilled for the first time which is deeper than 12 km, and which headed by V.N.Semenov show that the first offshore - in the Pacific Ocean, close to is used for scientific and research oil well was actually drilled in 1848 at the Summerland Island (California, USA). purposes.

- What does drilling work at the PetroKazakhstan field involve? - PetroKazakhstan wells are drilled by contractors - Sibu-Kyzlorda LLP, Zhanros Drilling LLP, PM Lucas LLP, Bureniye & K LLP and NTS LLP, which own 10 drilling rigs between them.

- Can you tell us about the well construction process? - The well construction cycle includes a preparatory phase, erecting a platform and equipment; rigging up; the actual drilling process; well casing and plugging; formation drilling and testing for oil and gas influx. Preparatory work involves selecting a rig location, laying an access road and installing electricity, water and telecommunication networks. Then drilling rig and equipment are erected according to approved plans to ensure work is performed safely, the relevant maintenance checks can be performed and assembly costs are kept to a minimum. Rigging includes a test launch of the drilling rig to check the efficiency of all elements and units. The drilling process starts once a square section drill bit has been screwed on to the Kelly stem. A rotor turns to put the Kelly stem into motion, which in turn turns the drill bit. As the well shaft gets deeper, it is strengthened and plugged if necessary. Well strengthening involves dropping a casing pipe into the well and cementing it. Wells are plugged to prevent fluid seeping from unused horizons to within the casing, which is why all shaft rock cavities are filled in. Although, during the drilling process, productive strata have already been developed, they are

50 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ isolated using casing pipes and plugging ensuring any oil or gas seeping into the well does not hinder further drilling. Once sinking has been completed, productive strata are reopened using perforation to ensure oil and gas influx. After this, the well is developed, i.e. oil and gas inflow is initiated. Well development, depending on specific conditions, may take between several hours and several months. Once oil and gas have appeared, the well is taken over by the operating team, and the rig is moved a few metres to drill a well pad (editor: a pad is 10-12 slanted wells covering one large oil field) or moved to the next pad.

- How long does the entire process take on average? - The whole process from the start of preparatory work until well completion takes about 15-18 days.

- What are the minimum and maximum times needed to drill a well in PetroKazakhstan? - In time terms, historically the quickest well drilled was at Aryskum-304, which took 6.5 days. It took us 86.7 days to drill the Tuzkol well and 108.4 days to drill the geologically complex Doszhan-24 well. In depth terms, the Aryskum 301 exploration well is the deepest, at 4,250 m. Serikbek Dzhilkamanov, Head of Oil-and-gas - What types of wells exist? Exploration of Deep Drilling, - Wells are divided into smaller (up to 2,000 m deep), medium-sized (up to 4,500 m deep), deep (up PKKR to 6,000 m deep) and ultra deep wells (over 6,000 m deep). Depending on shaft axis and configuration, wells are divided into vertical, horizontal and slanted. PetroKazakhstan drilled its first horizontal well in March 2005, and PKKR now has 19 of them. PetroKazakhstan tends now to drill vertical wells. In the oil industry, wells are divided into investigation wells (which are then divided into exploratory, development and other wells) and operating wells. Operating wells can be categorised as production, injection, appraisal or control wells. Production and injection wells form the so-called operating well stock or operating wells.

- What drilling methods are used at the PetroKazakhstan fields? - Wells can be drilled mechanically and non-mechanically (for example, using hydraulic and electric impulse methods). However, the industry currently only uses percussion and rotary drilling - the mechanical methods, as non-mechanical drilling is currently experimental. We use mechanical drilling at all our fields.

- What difficulties do you come up against in deep-hole drilling? - The most common difficulties in drilling deep wells is that well walls tend to collapse, fluid is either lost or can appear in strata (i.e. leaks in); differential wall sticking by drilling and casing pipes is also among them.

- Drilling is the main element in the well construction cycle, both in time and cost terms. Can you tell us about the costs involved and working with suppliers?

Zhanat Akhmetova & Liliya Umarova: - Drilling is one of the most important areas in well construction. It incurs the most time costs and, more importantly, monetary costs. That’s why, compared to other areas of accounting, drilling costs are grouped in the most detail. The oil production industry is one of those that has no raw material costs. Oil deposits do not cost anything in the terms of feedstock expenses. However, drilling requires the use of a lot of different materials such as clay, cement, pipes, power, a lot of water used for technical purposes, and auxiliary services (to cement and test casing for permeability and to carry Liliya Umarova, Zhanat Akhmetova , Material and Cost Control out electric assurance work). Together with equipment and Material and Cost Control Specialist of Drilling apparatus lease costs, the above costs also include the cost Specialist of Drilling Department, PKKR of the wells themselves. The oil and gas industry is a capital Department, PKKR intensive one as it incurs high costs for drilling, well operating and mechanisation. Currently, 5 drilling companies provide the PetroKazakhstan group of companies (PKKR, Kolzhan and PKVI) with 10 drilling rigs. As far as well repairs are concerned, our 16 units come from 6 companies. Then another 15 or so companies provide cementing, surveying, unit supervision, gas logging and other subsidiary drilling and well repair services.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 51 - Which technical projects were developed and implemented in 2012 and which ones in 2013? - To drill a well you first of all need to draft a technical well construction plan. Technical well construction plans are drafted for groups of wells (within a single field) at specific depths, and indicate the type of drilling rig and well construction to be used. In 2012, PetroKazakhstan carried out drilling work, mostly exploration and operating wells, based on six group technical plans. For example, operating wells were drilled at the North-West Kyzylkiya field to a planned depth of 1,600 m, exploration and operating wells - at the Karaganda block and Aryskum pocket to planned depths of 1,500/2,750 m and 2,250/3,250 m, respectively. Operating and horizontal wells H-3 and H-4 were drilled at the Kyzylkiya field. These projects will be continued in 2013. In addition, due to changes in technical data and well depth, three group plans were also drafted. Exploration and operating wells are currently being drilled at the Doshan and Bukharsai fields, and operating wells Ryskhan Dzhienbayeva, - at the North Nuraly, Maibulak and Aryskum fields. A horizontal well was also drilled at Leading Geologist of Drilling Aryskum according to new project. Department, PKKR

- What new drilling technology has appeared in recent years? - Zhanros Drilling management closely follows innovations in the drilling & workover industry, and is always modernising both its equipment and techniques. For example, in 2012 we commissioned a new ZJ30 drilling rig, and even more recently we sent a brand new mobile ZJ40 rig to the Tuzkol field. They’re easier to use, i.e. both machines having more space for the driller in a closed cabin; using a joy stick instead of a steering wheel. The driller can observe drilling using video monitors. Working conditions have improved, productivity has increased, task performance has become clearer and safety is observed, all of which means the quality and speed of work has grown. Drilling and workover technology does not stand still. Drill bit and drilling fluid properties are constantly being modernised, along with the quality of drilling pipes, machines and mechanisms. One of the techniques with the greatest potential is Aleksey Myltykbayev, probably coiled tubing, which is used in the continuous radial feeding of pipes into wells, General Director, drilling company significantly easing and speeding up drilling and repair work. Coiled tubing may be used “Zhanros Drilling” LLP to drill new wells, reopen strata, but it has the greatest technical and economic effect on drilling second slanted or horizontal shafts from existing wells. Flexible pipes help carry out drilling work in basins and increase well yield 3-8 times. Coiled tubing technology is popular due to its effectiveness and safety. Zhanros Drilling’s plans involve developing coiled tubing technology, which, by the way, will involve a lot of investment. It’s worth pointing out that our modernisation and favourable investment climate is supported by the European Bank for Reconstruction and Development, which is a close business partner and which has repeatedly provided us with some significant loans.

- How many wells on average does your division repair per year? - We carry out underground and major repairs on production and injection wells, and also develop newly drilled wells. This year, we are planning to complete the underground repair of 1,000 wells, which includes developing new wells; repairing wells with electro-centrifugal pumps, screw pumps and bottom- hole pumps; working at water-injection wells and also repairing temporarily closed wells so they can return to operations. Repairs are carried out using loaders provided by contractors. In 2013, we will use 16 loaders provided by DOS Engineering Ltd, Technology AlemOil LLP, RMZ-Shapagat LLP, Zhanros Drilling LLP, NeftTechService LLP and FracJet LLP.

- One of the problems at our fields is water cut. How much time does a repair take after water has seeped into a well? And what are the most difficult situations? - Most repairs are carried out in production wells (electro-centrifugal, screw and bottom-hole pumps). In addition, more than 100 newly drilled wells will be equipped with our loaders. As far as a water-out is concerned, work to isolate water intervals in production wells takes an average of 229 hours. Sariyev Talgat, Deputy manager, Workovers, - Does your division deal with well abandonment? PKKR - Sometimes wells that are no longer viable or casing of which cannot be repaired are closed temporarily or abandoned. Only a few wells require this type of work every year. Temporary well closure and abandonment are needed to ensure the safety of those working there and to protect the environment.

Thank you for your interviews!

52 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ 7 QUESTIONS TO...

In honor of Defender of Motherland Day we had interviews with our fellow employees about their job and not only. ...GABIT YELMURATOV, 5th category operator of dehydration and desalting unit, Central Processing Facility, Kumkol, PKKR

reagents that are used to ensure the swift can threaten life and lead to significant removal of various impurities from the damage. oil. I am also responsible for ensuring that facilities operate continuously. 3. What good habits have you acquired thanks to your work? 2. What types of errors can you not I always follow safety regulations and afford to make in your job? all emergency prevention procedures We cannot afford to be ignorant, closely. I am used to following the rules, irresponsible or careless. We absolutely which helps me discover any weaknesses have to follow all safety and fire and adopt the required measures. requirements. Although it was told a number of times, I will still stress again, 4. What is your main personal with experience as a person who’s been achievement? working in the dangerous oil production It’s work related. In 1991, I started as a industry and its heightened explosion 3rd category operator, and now I’m a 5th risk for a long time, that negligence category operator. I was also honoured to receive a letter of gratitude from the Oblast Akim and a certificate of merit Education from the PKKR President. Kyzylorda secondary technical vocational school №1, qualification 5. How do you like to relax? - 3rd category oil and gas production Even though it may sound banal, I like operator; Korkyt Ata Kyzylorda State spending time with my family, even more 1. What does your working day so as I work on rotation and I don’t get to University, speciality - oil and gas involve? see my wife and children that often. We Operators work according to a shift industry enjoy spending time in the countryside, schedule. After the manner of the Kazakh fishing on the local lake. If you think proverb “the early bird catches the worm”, Career about it, it’s great just to see their smiling I get up at 5.30 am and start getting ready 1986 - worker, Pervomai karakul state faces as they forget about the fuss of daily for work. A bus takes the workers from farm; 1990 - 1st category mechanic at life. the hostel to the production site, and by section 11 of the Western Kazakhstan 6:45 I am at work and ready to take over railway; 1991 - 3rd category operator of 6. What is your favourite saying or the shift. dehydration and desalting unit (DDU), quotation? There’s a famous Kazakh proverb along Yuzhneftegas; 2000 - 4th category The main objective of our site is to the lines of “a Kazakh man is no longer operator, DDU; 2007 - 5th category treat crude oil and ensure it reaches a man if he doesn’t keep his word”. You commercial standards. We receive oil operator, DDU, PKKR could say that this sums me up. by pipeline and road tankers from the Kumkol, Kyzylkiya and Aryskum oil fields, Awards 7. How would you describe a and also from a number of other fields. - Letter of gratitude from the Kyzylorda modern man? We remove mechanical impurities, water, Oblast Akim (2002) It’s my understanding that the modern salt and oil gas, after which we transfer the - Jubilee medal “Құмкөл кенішінің man needs to be strong spiritually, decent, commercial oil to KazTransOil pipeline өнеркәсіптік игерілуінің 20 жылдығы” patriotic and proud of his home country. A real man is one who’s remembered by system for further pumping according (2006) to the route through OQMS (Oil Quality his actions and not his words. - Letter of gratitude from the Company Measuring System). President (2011) Crude oil goes through a number of treatment processes and stages before it Military Service reaches a commercial standard. My role is Military rank - private, interior troops to control as well the addition of chemical

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 53 ...ADILBEK BEKLIYEV, Chief technician, PKKR

strength. All of these qualities make a real 4. When you were a young oil man; someone who understands that specialist, who was your role model? it’s hard work that can help you reach My counsellor was Makhat Atchibayev, those levels to ensure the Kyzylorda region who was invited to Kumkol in 1993, due and Kazakhstan as a whole flourishing. to the lack of local specialists. He was an experienced engineer who had worked at 3. What is the quietest part of your the Ozen and Zhetybai oil and gas fields working day? in Mangyshlak; a person who had unique In 2010, I was appointed as a chief theoretical knowledge and practical skills engineer at Kolzhan LLP, and since 2011, of the oil business and who was kind I have been the chief technician at PKKR. enough to share that experience with When I used to work on the fields, I the young oilmen. He was the one who would really use my well-earned 15 rest suggested training primarily local people days, if I had to, managing the field from to be oil specialists. the town. Today, I can’t really say which part of my working day is the quietest. A 5. How do you pass on your technical engineer’s work is never the experience to the younger specialists? same. Probably, the quietest part of the I am always ready to share my knowledge day is actually those couple of minutes in with the youngsters just starting out on the morning just when you walk into your their careers in PetroKazakhstan. It’s a office (laughs). good thing that today’s young specialists know computers, foreign languages and 1. How have you changed while are really trying to know everything about working in PetroKazakhstan? the business. I started working for PetroKazakhstan Education immediately after finishing university, V.I.Lenin Kazakh polytechnic 6. If you could compare and have been working here for more institute, speciality - oil and gas PetroKazakhstan with a person, who than 20 years. I remember that in the field development and operation, would it be? 90’s, the oil industry was something new qualification - mining engineer; PetroKazakhstan is one of the best oil and a bit unusual for Kyzylorda. Rotation Kyzylorda University Bolashak, production companies in Kazakhstan work, when you live a long way from your speciality - law with its modern infrastructure and family, group rigs, collectors, specialised impressive performance. However, I think machinery and wells... And of course, oil - Career I would associate it with Murat Salamatov, our black gold... It was all very interesting! 1993 - 5th category production a professional oilman who was there at When the summer came along with the workshop operator, Yuzhneftegas; the start of Kumkol development and scorching Kyzylorda sun, we forgot about 1995 - technical engineer for the who headed the pioneers in those days. the harsh winter, the cold and the wind, central engineering services (CES); It’s thanks to his leadership qualities, but we did want it to be a little bit cooler. 1995 - CES foreman; 1996 - deputy his devotion to duty, ability to organise Despite the fickleness of the weather and head of production workshop; people and select professionals that we all the difficulties, we worked together 1998 - chief engineer of production hear the word Kumkol throughout the well, were proud of our work and helped workshop; 1999 - production country. each other. It was, after all, the first field in workshop manager; 2000 - deputy Kazakhstan that local specialists instead production manager of production 7. If you had the choice of a long of ones from neighbouring countries had workshop; 2005 - field production life or success, which would you developed. group manager, PKKR; 2006 - Kumkol choose? I would choose a successful and long field oil production manager; 2010 - Working at Kumkol I have tried to life as one doesn’t get in the way of the chief engineer, Kolzhan LLP; 2011 - understand the entire technical process other. But the most important thing is to Chief technician, PKKR and gain experience as I go. As a result, I be surrounded by companions you can have moved up the career ladder. Working rely on, and also have help and support Awards for PetroKazakhstan has given me a lot: from your family. invaluable experience, organisational - Lapel badge “100 years of the oil skills, an ability to be diplomatic and industry” from the Ministry of Energy, manage. Industry and Trade of RK (1999) - The Gold Presidential Award (2008) 2. What qualities do you need in - KazEnergy Association Medal (2010) your profession? You need endurance. Working at an Military Service oil field requires stamina and patience, Military rank - sergeant, tank corps skilfulness, cold-bloodedness and

54 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ ...SHAYAKHMET SHAUPOLATOV, Senior Operator, Visbreaking Unit, PKOP

1. What has your work taught you? 3. What human qualities are Responsibility and attention - both important to you? very important if you work at an oil Honesty and decency. It is important to refinery. A senior operator is responsible know that someone is not going to deceive for those operators reporting to him, for or betray you. Without these beliefs it is how machinery is operated and unit’s very hard to build a good relationship. technical processes. If you don’t pay attention, you can’t do your job properly. 4. How do you see yourself in 5 A processing unit, like any machinery years? at an oil refinery, has an inherent Older by five years, cheerful, successful increased level of danger. If you breach and of course happy. any of the rules or don’t pay attention to something, you may have to face some 5. How would you answer your sad consequences. child if he or she asked “Dad, what do you do at work?” 2. How has the company changed My children have already asked me while you’ve been working for it? that. They’re at that age when they’re PetroKazakhstan is very much a interested in everything, and ask lots of different company to the one it was 10 questions! I said “I work in a big factory years ago, and it’s not only technology where they make gasoline, which they that has changed. Company structure put in cars and buses so that they can go has changed, as has the way of working. and move people about”. They liked that Work health and safety is something that answer (smiles). is taken very seriously, along with the management of technical processes. For 6. What’s the best advice given to 7. If you had the money and example, a technical unit operator now you? technology to create or invent pays more attention to how technical Of all the advice I’ve ever received and something, what would it be? processes are performed, while other that I’ve followed, the best is “give up It would be something to generate solar experts are engaged to repair and clean smoking!” Anyone with this terrible habit energy. One of the good things about machinery (welders and repair teams). knows how hard that is to do! I’ve not Shymkent is the amount of sunshine it Work safety really has become the top had a cigarette for two years. I feel much gets, probably enough to implement and priority and real efforts are being made better, I am not ill that often, and I have use “green” technology all year round. I to ensure it is observed by respective managed to change my way of life. My would install solar equipment at home to departments, a lot of efforts are also day used to start with a cigarette and end heat water, generate electricity, heat the being taken to reach zero number of with one. Now I lead a healthier way of house in winter and cool it in the summer. industrial accidents and to improve the life, from time to time go to the gym and Apart from the economic impact, solar ecological issue. swimming pool. energy helps to keep the air clean!

Education South Kazakhstan State University, faculty of fuel and hydrocarbon chemical engineering, speciality - chemical engineer

Career 1998 - Catalytic cracking unit operator, Pavlodar petrochemical plant; 2000 - Senior Operator, Visbreaking Unit, PKOP

Awards - Best in Profession (2006) - KazEnergy Association Award

Military service Military rank - lieutenant, steam and flame platoon commander

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 55 ...BAUYRZHAN SYZDYKOV, Senior Operator and Shift Supervisor, Unit-200, Workshop #1, PKOP 2. Which of your workshop’s itself, involving high temperatures and projects are you most proud of? pressure, which is why we have highly Thanks to modern technology, trained professionals working with practically all of today’s processes are us. Ultimately, we are responsible for automated, and we don’t have to throw producing good quality gasoline not only coal into the furnace like our fathers had to the Refinery, but also to the Kazakhstan to 50 years ago. Things advance in a great people. pace, allowing us to raise production effectiveness as much as possible. Out of 5. Do you have any advice to our new equipment, I like the Chinese specialists just starting out? LAMPEC heat exchanger which we I’d like the youngsters just starting installed in 2011 at the Unit-200. It’s so work at the refinery to be responsible, easy to use. honest, disciplined and well educated. Get yourself a good education and 3. Do you have any professional keep learning from your colleagues superstitions? and yourselves, as without movement No real superstitions; at work I there’s no progress. However, the most rely more on my experience and important thing is to work hard, as that professionalism. As far as everyday life is never goes unnoticed. concerned, for example, Kazakhs believe that Wednesday is a lucky day. We even 6. What’s the car of your dreams? have a saying, «Сәрсенбі сәтті күні...», Any man would probably answer which roughly translates as “...on a lucky Ferrari, Lamborghini (laughs). But if to 1. What do you like most about day - on Wednesday”. It’s a great day to be honest, the car of my dreams is a good your job? start something new. car, which would have to be a new one. The order and responsibility required to Therefore, I will try to make that dream realise each task are the most important 4. What in your opinion is the most come true and buy a new car. things for me. We work in a complex and difficult part of your job? dangerous industry in which everything As I’ve managed to gain significant 7. What’s the most unusual gift has to work like clockwork. Development professional experience, I don’t have any you’ve received? of our Refinery really depends on each real difficulties, and if something difficult Each gift I receive is unique and dear person’s contribution. You need a good does come up, I try to deal with it myself. to me. I am always touched, for example, memory and a visual one at that. You Also, I am always ready to help others as I to get a handmade drawing or handicraft need to be able to think logically, and believe that working together as a team from my kid. Of course, the most always be able to think and work one step helps you overcome problems in any important thing is simple - attention. ahead, feel the situation, and be able to situation. see what might happen in the future. For Generally speaking, the technical example, at increase of temperature, over process we work with is complex a couple of hours, octane levels, which is the main index for gasoline, may rise and it’s important to be able to notice all those types of cause and effect relations.

Education Kazakh chemical engineering institute, faculty - fuel and hydrocarbon chemical engineering, speciality - chemical engineer

Career 1993 - Unit-200 operator, Workshop #1; 2003 - Senior Operator and Shift Supervisor, Unit-200, Workshop #1

Military Service Military rank - lieutenant, chemical defence troops commander

56 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ …TALGAT MURZIYEV, Senior Specialist, Rolling Stock, Marketing and Transportation, PKOSI

4. Do you enjoy sport? I used to play football, but after getting Education injured I’ve had to give it up. Now, I go Almaty highway institute (presently to the gym and do yoga. Exercise keeps - the Kazakh academy of transport me healthy, gives me strength, stamina, a and communications), qualification - good figure, self-confidence and develops mechanical engineer; T.Ryskulov Kazakh willpower. Whenever you feel lazy, just economic university, qualification - remember those stimulae. If you exercise, all economist you need to do is take a look at how your own body develops and changes. Of course, Career it doesn’t happen overnight, but after a Working for PKOSI since June 2004 month of regular exercise, you can really feel the difference. Awards 5. Do you have any tactics for arguing - The Gold Presidential Award (2011) with women? Any tips and warnings? It’s hard arguing with women, and you’re Military Services probably best off not trying (laughs). If Military rank - lieutenant, reserve officer, you really have to, then it’s best to remain air defense force calm, don’t shout, don’t show any negative emotions or intonation, don’t talk at the same time, avoid interrupting each other, 7. Football. Is it purely a man’s game and of course you need to be able to listen. or …? 1. Has your job changed in the last If you don’t do this, then an argument can Football is the game for the masses. five years? turn into a real quarrel. The strange thing is that the majority of The amount of work I have is increasing people who like football are spectators constantly, and in the last few years, the 6. What other profession would you who wouldn’t be able to run on the field for job has become more complex, and I have also like to work in? 90 minutes. And a lot of people nowadays had to obtain new skills and knowledge. I would like to learn to be a lawyer. In agree with the fact that the most popular Responsibility levels have increased as has my job I have to draft a lot of letters, claims man’s sport is televised football. my participation in generating and decision and agreements; participate in negotiations I love football, and I think it’s a dynamic making processes. and meetings; review and implement and interesting sport in which every player various plans. And because of that I would has a great chance to express themselves, 2. How would you describe a like to have a bit of a legal background. In create and think. I wouldn’t say that professional in your business? my opinion, it would give me confidence today’s football is exclusively a male sport. Professionals are experts in whatever that in any situation I can relate to what Of course, you get collisions and injuries they do. I would say that a professional’s is happening and the contracting party’s on the field, but they exist in any type of achievements would have to be recognised actions, and show my opponent the best sport. Ladies have started to get interested by colleagues and partners, and they would way to resolve any issues that could have in football, which, means it is no longer an go to him or her for advice. Any project legal consequences. exclusively male sport. carried out by a professional would be successful; he or she would know how to discuss any subject, analyse something, using all methods available. A professional in their field would be invited to a range of conferences and meetings to pass on their experience with audiences. It’s the person who knows his or her business well.

3. What did you get the President’s Award for? It was our team that got the President’s Award – the rolling stock and contractor management team. We had implemented a series of plans to improve effectiveness in the use of rolling stock and reduce costs. The plans have helped increase oil product transportation, reduce the time trucks and tanks spend idle and also reduce operating expenses.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 57 ...DMITRIY YESKOV Senior IT support specialist, PKOSI

1. What are the main difficulties in arranging a corporate user support system? I think that the hardest is probably that a lot of people are sceptical about something new. They get used to things, and that’s hard to change. An example of this is with one of our newer innovations - the HP Service Manager. Development of any corporate user support system involves bureaucracy and paperwork, initially making it harder for users to interact with a Help Desk - as previously all they had to do was call and ask them to help you out. However, now the user needs to call the IT Call Center, inform them what the problem is, have their problem registered, and wait for help. As all calls are registered in the same place and are files in a “cloud” server and look at that file (someone who doesn’t understand tracked until completion, service levels are anywhere in the world, without being tied computers), “drova” (device drivers), and actually improving as no calls are missed to your computer. Businesses have been “os’” (an operating system, in our case and it’s even possible to see how quickly a able to cut down on infrastructure costs Windows 7). particular problem has been solved. As soon - instead of purchasing several servers, as users get to understand the new system they buy one powerful server to deploy 5. What boosts your spirits and gives better, I think things will get easier. And several virtual servers, reducing the overall you energy? users will see that their problems are being hardware and power costs. They’re also easy Talking to users puts me in a good mood resolved quicker. Just wait and see. to use. The majority of server applications as curious situations arise all the time. in PetroKazakhstan are currently deployed For example, users occasionally blame IT 2. We can’t imagine life without using virtual platforms. support if the lights in the building go out computer technology. Tell us a little and they ask us when it would come back about what the most important 3. You’ve been working for on again. They also think that shredders, innovations are in your opinion. PetroKazakhstan for 7 years. Which laminators and other office equipment are “Cloud” technology, which gives users event has been the most significant? computers and ask us to fix them. server, data transfer network or data storage First of all the installation of HPSM access wherever they are, is becoming very (Hewlett Packard Service Manager) - a I get energised by meeting and spending popular. For example, you can store your powerful system that has improved intra- time with colleagues - we travel out into division IT performance. HPSM includes the countryside quite often; and one of a series of storing data bases to record my hobbies, which I started last autumn, is computer and other technology, user data, strike ball. Education and helps register user requests. The system Saratov Military Institute of Internal installation process is rather long, and 6. If you had an invisibility hat, Troops of Russian Ministry of Internal PetroKazakhstan became one of the first in where would you go and what would Affairs (MIA), Military Institute of Kazakhstan to do so from “scratch”. We did you do first of all? National Security Committee (NSC) it ourselves, using the skills and knowledge Don’t tempt me! It’s only a myth that (operational commander); Moscow of all the PetroKazakhstan divisions. HP people would go and save the world if they state radio technical, electronics and staff assessed the work we did highly, had the chance! automation university, speciality - purely because we did it ourselves, without information security and safety any contractor help. So far we’re only 7. You served in the military for a using 40-50% of HPSM system capacity. long time. What are the differences Career It’s a great system and we are constantly between “civil” and “military” 1992 - officer in the internal troops of expanding it. thinking and perception? MIA and NSC, 2005 - senior support Both thinking and perception differ a officer at Philip Morris Kazakhstan; My own most significant personal lot. Discipline, precision, reaction to orders 2007 - IT support specialist, PKOSI, moment has been my promotion to Senior and punctuality are all very important in 2013 - Senior IT support specialist, user support specialist and my role in the the army. Army orders are not discussed, PKOSI interesting project. but carried out. You can only discuss an order once you’ve carried it out. It took me Military Service 4. Give us a few examples of your a long time to get used to civilian life after Military rank - major, served in the professional terminology. the armed forces, just like other military MIA and NSC There’s a lot of it. For example, “patch” men. Never mind, as they say, “what doesn’t (update), “bag” (problem), “lamer” kill us makes us stronger!”

58 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ EVEREST - LIFE BEFORE AND AFTER

Reaching the top is everybody’s dream. Everyone has their own peak - some of us want a career, some of us want to be famous, and others want to be the best mum or wife in the world. Today, we would like to introduce a very interesting person - Yuri Fyodorovich Golodov - who, in 1982, as part of the first Soviet Himalayan expedition, reached the highest point on earth - Everest.

- Yuri Fyodorovich, they say that mountaineering is neither a profession nor a hobby, but a state of soul. What first got you interested in climbing mountains? - From one hand you could say it was an accident. But on the other hand, my family has always had an affection to mountains. In 1935, my uncle took part in the first mass ascent of Peak Komsomol, and in 1939, my parents ascended it as well. The first time I went up into the mountains was with my friends when I was in 9th grade, and while being in the Large Almaty gorge we made a note promising to become mountaineers. That’s how it all started. Actually, of the 13 children on that day, one became a real mountaineer. It was me. A little bit later I got a copy of the book Tiger of the Snows by the first person to climb the Everest Tenzing Norgay. And in 1960, I started going up into the mountains to ski, and - People have been trying to conquer Since we made the summit in 1982, nobody I haven’t been able to imagine life since the Everest for more than 90 years already. has used that route. Mountaineers prefer without them. When I went to college, Between the first ascent to the peak on 29 the prepared, easier routes, where safety I joined the mountaineering group, and May 1953 and 1982, approximately 111 is aided with the help of Sherpas (editor - the trainer there happened to be Sarym people managed to reach the top of the Nepalese mountaineers and guides). Kuderin, my neighbour. His mother was world. Six of them actually made it twice. Preparation for the 1982 Himalayan one of my first teachers. That’s when I In other words, between 1953 and 1982 expedition was tough - the selection knew it was my fate to choose a sporting (including our expedition) on average process was rigorous, the physical training life. no more than 4 people made it to the top gruelling and medical examination quite Mountaineering is a unique sport. First per year. This was the triumph of the first serious. Our ascent to the peak started of all, it is very private. Football, tennis, mountaineering teams. Today, that figure with us setting up camps and hanging wrestling and others are spectacular as is about 130-140 people a year, and the wall climbing ropes. I can remember every they have stadiums and fans. We go up number of people who have reached the detail of our climb. It’s as if it was yesterday. into the mountains and nobody sees us. peak has already exceeded 4,100. …And then the long-awaited 4 May came However, the most important thing in The mountain hasn’t become easier and along. We had been setting up camps for mountaineering is that you are responsible people haven’t become stronger. They more than 1.5 months and then it was time for your own safety. have gained a lot of experience based to start the ascent. Moskaltsov (editor - one on attempts and errors. The mystery and of the participants of the four-people-team - Every sportsperson’s dream obscurity of the mountain have been of those Everest climbers) and I left base is to win Olympic gold and every unveiled for an average climber. Today’s camp to start climbing, while Khomutov mountaineer’s dream is to climb equipment and clothing allow a far greater and Puchkov were to follow the next day. the Everest. Despite the fact that level of safety and more people to reach After entering the Khumbu glacier we roughly 200 people have died trying the summit. climbed in silence, which we decided was to climb the mountain, every year There are a lot of routes up to the our rule until we pass the most difficult many people still apply to climb it. Everest, and I would like to stress the fact areas. I remember we reached a place You were one of the lucky ones who that the route our expedition took was one where they usually put on grapplers (editor reached the summit. Can you let us of the most difficult. The USSR team made – metal boot attachments used to move know a little about your ascent on its unprecedented ascent along the centre along ice), but I suggested not bothering the Chomolungma and what, in your of the south-west wall, putting us on the for the time being, and climbing higher, opinion, is its attractiveness? map and declaring the victory to the world. taking them with us. In 30 minutes time

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 59 The weather had become so bad that we were told to descend. But we had our goal in our sights, and we had already gone through so much, so we couldn’t in being literally a few metres from the end, to turn round and go down. In that situation, ascents were even more hazardous - every other group had a safety net with the other groups around, but because of the bad weather, we were alone. We reported to the head of our team down there and received the response “you decide”. So, without staying at camp IV, we climbed further and by 23.30 had reached camp V. We stayed the night, trying to sleep, but couldn’t as we were continuously thinking about how to best stay safe and what our best options were. Early on 9 May, we left the final camp, and with our drops of strength, started to head for the summit. By 11:30 local time, Килиманджаро шыңы (5985 м), ортада Ю.Голодов / Пик Килиманджаро (5985 м), в центре - Ю.Голодов / Kilimanjaro peak (5985 m), in the center - Y.Golodov we had reached the summit! …We had gone through so much for those 40 minutes on we reached the first lace, and after putting would be trying again, but with a different the Everest, and I personally had trained on the grapplers and starting to climb team. 20 years in the 4,000 and 5,000 m Zailii we heard a loud noise and saw a massive On the morning of 5 May, Khomutov, Alatau range, the harsh Khan-Tengri and avalanche coming down the mountain Puchkov and I leave base camp for the the 7,000 m Pamir for that victory! face. A huge block of ice had broken off and Chomolungma. Luckily we missed the hit the exact place where we should have dangerous Khumbu glacier, camps I and II. - You had reached the summit. been putting on the grapplers! We missed The weather turned, and during the second What were your feelings? a terrible accident by minutes. We could half of the day it began to snow. However, - Interestingly, people reaching the have been under those blocks of ice. So, our desire to reach the top overcame summit, don’t tend to feel that elated. we were carrying on and Alexey falls into the bad Himalayan weather, as we were There is the nagging thought, which all an ice crack, slips over, loses his balance aiming to reach the top on Victory Day - 9 mountaineers have, that getting to the and starts to fall. This was where my many May. Meanwhile, the weather was getting top is only half of the job. You still have years of mountaineering experience came worse and worse, reducing our chances to get down. Statistically, more than 50% in, and I pulled him out of the crevice. I of reaching the top. On the evening of 7 of all accidents happen on the descent as realised we had lost our only chance to May, we reached camp III, intending to people relax; and that’s when tragedies conquer the Everest. So I called base camp reach camp V the next day, without resting happen. by radio and called out the medical team to at camp IV. That was our only chance of bring Alexey down. That was when I heard reaching the summit on 9 May, but we had - Do mountaineers have any the head of the team say that tomorrow we to cover two days’ distance in one day. superstitions or rituals they follow before making an ascent? - We never say “the last day”. Yuri Fyodorovich Golodov Mountaineers tend to have their lucky charms or items. I had a checked shirt Born in 1945 in Przhevalsk (Kyrgyzstan). Graduated from the Kirov Kazakh State that I wore until it fell to pieces and which University with a degree in biology and ichthyology. became master of sports of alpinism. It He started mountaineering in 1962 as part of the mountaineering group at the didn’t make it to Everest (laughs). Kazakh State University. From 1970, he was a part of the Turkestan Military Division and the Army’s Central Sport Club sports teams. From 1981, he was an - You have done a lot of climbs. instructor at the Pamir and Tyan-Shan mountain camps, from 1983 - a trainer What has been the most memorable? and national judge in mountaineering and rock climbing. He has made dozens What is in general the most difficult of ascents on 5th and 6th category peaks, often as a team leader. He has made 25 at reaching the summit? ascents on peaks over 7,000 m, including Communism Peak - 6 times, Lenin Peak - I have made it to the top of 25 peaks - 13 times, Victory Peak, Khan Tengri peak and E.Korzhenevskiy peak - 2 times. over 7,000 m, but about 600 climbs in He has participated in joint Soviet-US ascents on Victory Peak in 1985 and Mount total are under my belt. Sometimes, we McKinley (Alaska) in 1986. He is a five times winner of the USSR mountaineering even made two ascents in one day when championship. we were tackling 3,500 or 4,000 m peaks. He was a part of the first Soviet Himalayan expedition, reaching the summit of These were made during training sessions Everest with V.Khomutov and V.Puchkov on 9 May 1982. He holds the order of for climbers, soldiers, geologists or on the Friendship of Nations and is an honoured master of sport and international topographic expeditions. class master of sport. Apart from Everest, I remember my ascent in 1969 of the south-west Khan-

60 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ Tengri range, the most beautiful part of it, located in current Kyrgyzstan. Back then the four of us: Boris Studenin, Igor Kondrashov, Tamara Postnikova (the first woman in the USSR to climb Khan-Tengri using the most difficult route) and I made the second ascent of this 6th category route (editor - the highest mountaineering category). 1983 was a memorable year for me as in one calendar month I managed to climb 4 peaks over 7,000 m. At that time, nobody had ever done anything like that. I climbed Lenin Peak (7,134 m) twice, with the second ascent done as a timed ascent in 14 hours. After that I climbed Communism and Victory Peaks. It took about 10-12 years for the next person to be able to do that. That person was our famous alpinist Denis Urubko who managed to climb 5 peaks of over 7,000 in 1.5 months. Монблан шыңы (4706 м), оң жақта - Франция, сол жақта - Италия, артта Швейцария / На вершине Монблан (4706 м), справа - Франция, слева - Италия, позади Швейцария / On the top of Mont Blanc (4706 m), on the right - France, on the left - Italy, behind Switzerland - Mountain climbing obviously makes you mentally stronger. What and route are registered, and they are It is also where I became a master of sport. else did it teach you? registered when they return. After military service, I made climbs as part - Perseverance and obstinacy: you set Anyway, I am proud that there are of the Army’s Central Sport Club and the yourself a goal - go for it. No matter what some great Kazakhstan mountaineers. For Turkestan Military Division for 12 years. I’ve decided to do, I’ve always seen it example, Denis Urubko became the first through. CIS mountaineer to reach the summit of all - PetroKazakhstan also pays special of the 14 peaks over 8,000 m. attention to the development of sport - What is the current status of both among its employees and those mountaineering in Kazakhstan? - On 7th of May Kazakhstani just starting out and actual sportsmen - It is not the same as it was during the people celebrated Defender of the throughout the country. What would Soviet era. There is no official regulatory Motherland day. Tell us a little about you like to wish our readers? body, and anyone making a climb does your time in the army. - I am glad that the company follows it off their own back. For example, four - Honestly, I was only in the military for the healthy body - healthy soul principle years ago, a friend and I made 16 ascents. 5 or 6 days in total. I did my military service not only in words, but in deeds. I’ve been Nobody checked us. We reached the in the sport’s troops of the Turkestan to some of your sporting events and summit ourselves and came back down Military Division where I was engaged in witnessed great team spirit. I would like to ourselves. There used to be a system - a training mountain marksmen, teaching wish you success, health and each reaching group goes out on a climb; their departure them the theory and practice of climbing. their own peaks!

Interesting facts

The Everest summit has been reached more than 4,100 times (some people have made it more than once). A 81-year old man and 13-year old child have reached the summit, while in 1998 the first handicapped person made the ascent. The first ascent on Everest was made on 29 May 1953 by Sherpa N.Tenzing and New Zealander E.Hillary. Every climber’s dream is to conquer the “Crown Jewels” of mountaineering – reach the summit of all 14 peaks over 8,000 m, 10 of which are in the Himalayas. The first person to do that was an Italian, Reinhold Messner, in 1986. The first CIS mountaineer to achieve the feat was Denis Urubko from Kazakhstan. Эвересттегі күннің алтын батуы / Золотой закат на Эвересте / Golden sunset on Everest

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 61 TALENTED CHILDREN

Any parent would want to see their children become successful, well developed and talented. However, the reality is that parents need to make a lot of effort for those dreams to come true. It is true to say that everyone is born with some level of talent, but the most important thing is to notice that talent, and maybe more importantly, to start developing it from a young age, and this should be every parent’s task. In this issue, in honour of Children’s Day, we will be introducing readers to our employees’ talented children. In this first edition, we will tell you a little about the talented youngsters of people working in our upstream division - PetroKazakhstan Kumkol Resources, who have achieved some excellent results for their age.

LITTLE GRACE LADIES

Gabit Nurai, 8 years old

Father: Gabit Shaimaganbetov, maintenance division senior engineer, PKKR

Nurai’s hobby: rhythmic gymnastics

Awards: - І place in the Zhambyl Oblast Open Rhythmic Gymnastics competition (2012) - ІІ place in the Baikonur Open Rhythmic Gymnastics competition (2012) - ІІ place at the annual Altyn Alma Gymnastics for All competition in Almaty (2012) - IV place in the South Kazakhstan Oblast Open in Shymkent (2012)

Nurai: Yasmin and I went to the same Zhuldyz kindergarten since we were small. And now we’re in the same rhythmic gymnastics group at Olympic Reserve School №1. I’ve been doing gymnastics since I was six, and now Yasmin and I have been picked for the Kyzylorda Oblast Syr Suluy rhythmic gymnastics team. My trainer is Gulmira Absultan and choreographers Banu Abenova and Aisulu Madiyeva, and I really hope that with their help I can achieve great results and take part in some top competitions. I would like to be an elegant “swan” and perform at the highest level, just so that my parents are proud of me.

What does Nurai want to achieve: When I grow up I want to be absolute champion of Asia, just like Aliya Yusupova.

Yasmin Kadyr, 8 years old

Father: Kanat Kadyrov, translator, PKKR

Yasmin’s hobby: rhythmic gymnastics

Awards: - ІІ place in the Baikonur Open Rhythmic Gymnastics competition (2012) - ІІІ place in the Zhambyl Oblast Open Rhythmic Gymnastics competition (2012)

Yasmin: Rhythmic gymnastics is one of the most beautiful sports. People all over the world love it. However, it’s rather an unusual sport for where I live. In 2011, as soon as the rhythmic gymnastics class opened, my mother put my name down, and I think that it’s only really gymnastics that helps you keep good poise. I really enjoy watching my heroes’ performance - Alina Kabayeva, Irina Chashina and Aliya Yusupova’s, and I hope that I will be able to perform as beautifully as them one day.

What does Yasmin want to achieve: My dream is to hold my nation’s flag as Olympic rhythmic gymnastics champion.

62 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ THE MAIN THING WITH KARATE IS NOT WINNING OR LOSING, BUT PERFECTING YOUR CHARACTER AND DISPOSITION

Kubash Bagdaulet, 9 years old

Mother: Manshuk Baibazarova, finance department senior economist, PKKR

Bagdaulet’s hobby: karate

Awards: - І place in the 2nd international karate championship - ASTANA OPEN (2012) - ІІ place in the Karate Open held by Children-Youth Sport School (2012) - ІІ place at the Kazakhstan Shito-ryu karate-do Nozawa Cup, ІІ place at the Baikonur Shito-ryu karate-do Cup (2012) - І place at the Kazakhstan Shito-ryu karate-do Championship (2013)

Bagdaulet: My parents used to be in sport; mum practised taekwondo, and dad - wrestling. I’ve been doing karate since October 2011. I’m still learning, but I’ve already had my first victories. At the start, I just enjoyed going along, but after a while I started getting more serious and winning competitions. I’ve won a lot of prizes in a few competitions. At my first competition in Baikonur, two months after I’d started karate, I won the bronze medal. The last time I won at the Kazakhstan Shito-ryu karate- do Championship hold recently - in the middle of March in Almaty. I came first, but the most important thing is that I won a license to participate in the karate-do World Championships in Japan which will take place in Tokyo in September. I hope I can win there as well!

What does Bagdaulet want to achieve: I want to be a policeman so I can arrest criminals and protect people.

THE HAPPY DOLPHIN

Diana Zlobina, 11 years old

Grandmother: Elena Kurmanova, Head of statistical reporting and monitoring division of Finance Department, PKKR

Diana’s hobby: swimming and music

Awards: - silver medal at the Happy Dolphin championships in Petropavlosk in the 12 year old category (2013) - absolute champion of the Akmola Oblast in Kokshetau in the 11 year old category (2013) - winner of various children’s championships in Almaty.

Diana: I started swimming in June 2010 and currently train at the Aquatic Training centre in Almaty with Tatiana Yermakova, a European and World champion. Recently, I got my second adult swimming proficiency award. In January 2013, I was asked to join the Olympic Training Centre, and in the summer the group and I are travelling to America to train.

I enjoy relaxing with my group and with my parents in the mountains, skateboarding, playing on my computer and watching television, but unfortunately, I don’t have much free time. I study at the Almaty grammar school of art and as well as sport, I play music. At the end of the school year, I have been chosen to play piano at a concert.

What does Diana want to achieve: My trainer is an example to me. I also want to be world champion and dedicate myself to sport.

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 63 LITTLE MISS OVATION Aliya Bakytbek, 11 years old

Father: Bakytbek Kulakhmet, CPF foreman, Kumkol field

Aliya’s hobby: dancing and chess

Awards: - nominated for the Little Miss Ovation award 2008 in the Little Miss Kazakhstan 2008 competition - winner of the International Children’s Art Competition Boztorgai

Aliya: I have always wanted to be first. Even in kindergarten, I was very active and took part in various competitions. When I was 6 years old, I took part in the national Little Miss Kazakhstan 2008 contest and was nominated for the Little Miss Ovation 2008 award. I was invited to the 9th International Little Miss World Children’s Festival of Culture and Art 2009, which will be held in Antalya (Turkey). Unfortunately, I couldn’t take part as we couldn’t afford the trip. What I love doing most is dancing, which is why I am a member of the dancing club at our school #2. Dancing is an expression of the feelings that live in my soul. Our dance group Baldauren is made up of 10 girls, and in 2012, we won the Boztorgai International Children’s Art Competition. I also really enjoy playing chess. Chess expands your horizons and develops your logical thinking.

What does Aliya want to achieve: I really love my family, and when I grow up I want to be a doctor to help all people and of course my close family.

LITTLE TAEKWONDO EXPERTS Alua Aralbai, 11 years old, and Kuanysh Yerbol, 10 years old

Father: Nurlan Nagizbekov, fireman at the KAM field

Alua and Kuanysh’s hobby: taekwondo and studying English

Alua’s awards: - ІІІ place in the oblast taekwondo competition for youngsters in the 30 kg category (2011) - ІІ place in the oblast taekwondo competition for youngsters in the 33 kg category (2012) - green belt

Kuanysh’s awards: - ІІ place in the oblast taekwondo competition for youngsters in the 32+ kg category (2012) - green belt

Alua: I have a friendly family: my father Nurlan, mother Galiya and younger brother Kuanysh. My father and grandfather work for PetroKazakhstan. My father is very clever, and my mother is very kind, but strict. They love us all and care for us. By the way, my grandfather recommended that we join the taekwondo group. As well as sport, I really enjoy English.

Kuanysh: My sister and I take sport very seriously and have been doing taekwondo for more than three years. Sport has helped me find new friends. Taekwondo develops qualities such as bravery, attention, respect for people and teamwork.

What does Alua want to achieve: I am creative and would love to become a designer.

What does Kuanysh want to achieve: I would like to be a highly-qualified specialist in exact sciences.

64 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ CALENDAR OF EVENTS

April environmental safety, as well as industrial football competition in honour of labour and fire safety. veteran Turmakhan Arapov. The PKKR team April 1 - The railway fee at oil-loading took 1st place out of a field of 16 teams. approach trestle of PKOP was reduced. April 22-27 - Kumkol played host to This became possible as Kazakhstan Temir a volleyball competition among PKKR April 28 - PetroKazakhstan Oil Products Zholy inventory stock was transferred to departments and contractors. Of the 8 received a diploma and pennant from the Kaztemirtrans. teams that took place, 1st place went to Ministry for Labour and Social Welfare for its the team from the Production Technology 2nd place at the Senim republic work safety April 1-4 - 14 boys’ and girls’ teams from Department; 2nd place - Support Services competition in the Safe Enterprise of the Kyzylorda, Khromtau, Taldykurgan, Tekeli, and 3rd place - Booster Pumping Station. Year category. The competition was held in Baikonur and also from the Kyzylorda Astana as part of World Day for Health and Oblast Shiyeli, Karmakshy and Zhanakorgan April 23 - as part of World Book Day Safety at Work. districts took part in a basketball and Copyright, PKKR acted as the sponsor competition for school children. The team of a series of measures organised by May from Murager school from Kyzylorda came the Kyzylorda municipal central library first in the boys’ competition, the team network. The most active readers were May 1 - on the Day of the Unity of from Taldykurgan - second and the team rewarded with souvenirs from PKKR. the Nations of Kazakhstan, veterans and from the Shiyeli district - third. In the girls’ foremost employees of PetroKazakhstan competition the team from Kyzylorda came April 26 - PKKR President Wei Yuxiang Kumkol Resources took part in a parade on first, the team from Tekeli in the Almaty gave a speech on the issue of Kazakhstan the central square in Kyzylorda. Oblast - second and the team from the and local content in oil and gas projects at Zhanakorgan district - third. an extended session of Kyzylorda Oblast May 1 - as part of the celebration of subsoil users, with the participation of the the Day of the Unity of the Nations of April 2 - Shapagat rehabilitation centre Minister of Oil & Gas, S.Mynbayev. Kazakhstan, artistes from the N.Bekezhanov for handicapped children in Kazaly district Kazakh musical and dramatic theatre received cupboards for its pupils. Money April 26-29 - a mini-football competition performed their programme Syr Azili for the for the furniture was collected by the PKKR was held at the Aryskum field Kazhymukan Kumkol and Aryskum oil workers. Human Resources Department that were sports complex for PKKR departments and gained as a prize for the best performance at contractors. Eight teams took part and May 3 - a joint meeting of the PKOP Trade the corporate New Year party. 1st place went to the team from the KAM Union and the independent Dostoiniy Trud Production Engineering Department, 2nd trade union organisation was held at the April 12-17 - at volleyball competition place - KAM Central Processing Facility and Refinery conference hall to work out a new held at Kumkol field among PKKR 3rd place - the joint contractors team TADS- draft collective agreement. departments and contractors, 1st place Shapagat (TransAvtoDorStroi LLP and went to Production Shop team, 2nd place - Shapagat LLP). May 4 - PKOP management took part in Central Engineering Services and 3rd place - a ceremony in Zhuldyz rural district school Workover Department. April 27-28 - the Locomotive stadium №79 in the Sairam district of the South in Kyzylorda played host to an oblast mini- Kazakhstan Oblast to open a monument to April 16-17 - as part of an exchange programme, manager of the Atyrau Oil Refinery public relations department Y.Yesenova visited PKOP and the social facilities we support.

April 17 - the Kumkol field played host to a fire safety competition called “It’s easy to prevent a fire than put one out”, at which 13 teams from various departments took part. After 5 stages, 1st place and a cup was awarded to the team from the Main oil pumping station; 2nd place, by one point, was given to a team from the Production group; and 3rd place was awarded to a team from the Central Processing Facility.

April 18-19 - PetroKazakhstan Oil Products was a host for conference of KazMunaiGas - Refining and Marketing and its subsidiaries to discuss work and ПҚҚР ардагерлері мен озаттары бірінші мамыр шеруі / Ветераны и передовики ПККР на первомайском параде / Veterans and foremost employees of PKKR in a parade

МҰНАЙШЫ Маусым 2013 65 May 28 - in honour of Children’s Day, pupils at the Shapagat rehabilitation centre for handicapped children received gifts from PetroKazkahstan Kumkol Resources.

May 29 - G.Emberdieva, Senior Coordinator, Public Affairs, PKOP LLP, participated in State forum of Kazakhstan business women “Business women – support of the State”, which had been held in Shymkent for the first time. G.Abdykalikova, adviser to President of RK, chairwoman of the National Commission for Women Affairs, Family and Demographic Policy under the President of RK and R.Sarsenbayeva, chairwoman of Business Women Association of Kazakhstan, were honored guests of the event.

June «Шапағат» балаларына ПҚҚР қызметкерінен сыйлықтар / Подарки от сотрудников ПККР детям из «Шапагата» / Presents to Shapagat children from PKKR employees June 1 - PetroKazakhstan Kumkol Resources sponsored celebrations in honour veterans of the Great Patriotic War, paid for competed over five events and after all the of International Children’s Day. In the by funds collected by local population, in points had been counted, 1st place went Kyzylorda city park of culture and leisure, honour of the 68th celebration of the Great to Commodity Transportation Group, 2nd over 1,000 children took part in sports Victory. place - Department of Labor Protection, competitions and cultural events, received Safety and Environment, and 3rd place - the gifts and soft toys from PetroKazakhstan. May 6 - on the eve of Defender of team from Workshop №2. The children were also treated to over 7,000 the Fatherland Day and Victory Day, portions of ice cream. PetroKazakhstan provided financial aid to May 16 - the first open meeting of the the Public Association of Veteran Geologists Board of Guardians of the Miloserdiye June 1 - at the celebration of International of South Kazakhstan, the Medeu district Voluntary Public Fund took place. Children’s Day, PetroKazakhstan gave organisation of veterans and the Almaty city The Board is chaired by B.Issengaliyev, school kits to 45 graduates from our branch of the Organisation of Veterans. PetroKazakhstan Vice-President. sponsored kindergarten Balgyn in the During the meeting, a memorandum of Zhanakorgan district. May 7 - as part of Defender of the cooperation was signed between the DOM Motherland Day, the Kumkol field Public Fund and Sovereign Welfare Fund June 5 - the start of the traditional organised a tug of war, arm-wrestling Samruk-Kazyna. Four new DOM projects children’s charity project Caravan of Joy and weight lifting competition with great were also presented: the Give the Children organised by PKKR together with the prizes. In addition, artistes from the Oblast with a Life project - to help children oblast children’s fund Kyzylorda. As part philharmonic orchestra put on a concert for with ICP, Kazakhstan Without Orphans, of the project, children from 8 children’s the Kumkol and Aryskum oil workers. We Will Win Autism and the Samruk- summer camps throughout the oblast Kazyna, Ministry of Health and DOM Fund and Kyzylorda itself taking part in various May 10-13 - Kumkol played host to a Cooperation Project. sporting competitions and cultural events billiards competition for PKKR employees will receive gifts from our company (skate and contractors. 1st place went to May 16 - PKOP management took part boards, photo albums, watches and others). Production Shop operator Gali Makhtayev, in a meeting of shareholders in Beijing to The aim of the campaign, which lasts for 2nd place - Interteach employee Baurzhan discuss the current status of the Shymkent all five summer camp seasons is to help Parmenov and 3rd place - 3rd category Refinery reconstruction and modernisation to organise leisure activities during the operator of Dehydration and Desalting Unit project and the way how it will be financed. summer and teach the children the healthy Nurlan Ryskulov. way of life. May 20 - as part of International May 11-14 - as part of Victory Day Children’s Day, PKKR donated funds to celebrations, the Aryskum field put on build a children’s playground for pupils of In February, PetroKazakhstan sponsored nd a mini-football competition for PKKR the Kyzylorda Municipal Orphanage. participants of the 42 FIS Alpine World departments and contractors. The winner Ski Championships, which were held in was the team PetroKazakhstan-KAM, 2nd May 22-23 - following the 4th stage of the Schladming, Austria. 72 countries were place went to the TransAvtoDorStroi team selection process for the PetroKazakhstan represented at the championships. 11 and 3rd place was awarded to the Shapagat Scholarship Programe - 2013, of the original sets of medals were competed among team. 129 participants, 10 were selected for man and woman for: downhill, super- scholarships at the China University of Oil giant, giant slalom, slalom and super- May 15 - the winners of the PKOP and Gas, provided that they will pass their combination, as well as medal in the Olympics - 2013 were named. Participants UNT examination with at least 75 points. team event.

66 Маусым 2013 МҰНАЙШЫ