MAGAZYN FILMOWY 4 (44) / kwiecień 2015 Polski a literatura film MaciejŚlesicki ZAKŁADAĆ TĘ SZKOŁĘ WARTO BYŁO WYWIAD TEMAT NUMERU

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 4 (44) / kwiecień 2015 nr 44 kwiecień 2015 Spis treści

SFP/ZAPA 3 POLSCY FILMOWCY NA ŚWIECIE 46

ROZMOWA NUMERU RYNEK FILMOWY POLSCYMaciej Ślesicki 6 Fundusz Eurimages 48 Rozmowa z Marcinem Malaszczakiem 50 Rozmowa z Brodiem Higgsem 52 Rozmowa ze Sławomirem Salamonem 54 FILMOWCY Cartoon Movie w Lyonie 56

REFLEKSJE Audiowizualna historia kina 58 10 000 dni filmowej podróży60 Nie ma stolika 62

Fot. Mikołajczyk/SFP Małgorzata MOJA (FILMOWA) MUZYKA notacje Jerzy Satanowski 64 TEMAT NUMERU Polski film a literatura14 SWOICH NIE ZNACIE Jan Górski 66

NIEWIARYGODNE PRZYGODY archiwalnePOLSKIEGO FILMU Wojaczek 68

MIEJSCA, KTÓRYCH NIE MA 70

PISF 72

Rys. Zbigniew Stanisławski Rys. STUDIO MUNKA 74

KSIĄŻKI 76

WYDARZENIA DVD/CD 78 Dyplomaci w Kulturze 23 Orły 24 IN MEMORIAM 80

FESTIWALE W POLSCE VARIA 81 Krakowski Festiwal Filmowy 26 BOX OFFICE 87 NAGRODY Orzeł Życia 28 Nagroda PSC 30

WYSTAWY Centrum Scenografii Polskiej32

POLSKIE PREMIERY Kalendarz premier 34 (44) / kwiecień 2015 (44) 4 Rozmowa z Sebastianem Buttnym 36 2015 ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PLISSN 2353-6357 Rozmowa z Przemysławem kwiecień

/ Wojcieszkiem 38 44 ) (

4 Rozmowa z Lechem Majewskim 40

W PRODUKCJI 42

FESTIWALE ZA GRANICĄ

MAGAZYN FILMOWY WYWIAD Praga 43 Maciej Ślesicki WARTO BYŁO ZAKŁADAĆ TĘ SZKOŁĘ HISTORIA FESTIWALI TEMAT NUMERU Polski film a literatura Créteil 44 Mar del Plata 45

na okładce: Maciej Ślesicki Rys. Henryk Sawka Fot. Tomasz Adamowicz/Forum

MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 SFP/ZAPASFP SFP/ZAPA Od Redakcji

Jerzy Armata Redaktor Naczelny ZAPA: okładnie przed rokiem oddaliśmy do rąk Pań- skiej, wychowawcą nowych pokoleń filmowców na stwa nowy numer „Magazynu Filmowego”, Uniwersytecie Kalifornijskim w Los Angeles; Fili- Dpo plastycznym liftingu i ze świątecznym pem Bajonem – wspaniałym reżyserem, literatem, prezentem, który znaleźliście Państwo na przed- pedagogiem, a ostatnio także szefem Studia Fil- podsumowanie ostatniej stronie okładki. Z okazji mowego „Kadr”; Sławomirem Świąt Wielkanocnych podarowali- Idziakiem – fantastycznym auto- śmy wtedy Państwu Mazurka (oraz rem zdjęć, mającym na swym kon- dwa inne interesujące filmy, uho- cie nominacje do Oscara, BAFTY roku norowane w ubiegłorocznej edycji i Cezara, nauczycielem młodych bliskiej nam Nagrody im. Janu- operatorów w kraju i za granicą; sza „Kuby” Morgensterna – „Per- Ewą Braun – dekoratorką wnętrz, 2014 spektywa”), które pomieściliśmy scenografem, wykładowcą, lau- a zeszłorocznym zebra- na załączonej płycie. reatką Oscara (razem z Alla- niu sprawozdawczo-wy- Ryszard Kirejczyk Do najnowszego numeru pisma nem Starskim) za scenografię do Nborczym członkowie Dyrektor SFP-ZAPA dodajemy kolejny krążek, tym Listy Schindlera Stevena Spiel- ZAPA z uznaniem przyjęli pod- razem z tzw. notacjami archiwal- berga; Andrzejem Bohdanowi- sumowanie ostatnich trzech lat nymi, które od dawna Stowarzy- czem – świetnym operatorem naszej działalności. W wyniku Rok 2014 przyniósł pomyślne zakończenie wielu spraw szenie Filmowców Polskich reali- dźwięku, oraz Jerzym Płażew- anonimowej ankiety satysfakcji rozpoczętych w latach poprzednich. ZAPA ma obecnie zawarte

zuje w bardzo szerokim zakresie. Fot. Armaty Archiwum Jerzego skim – nestorem polskich histo- przeprowadzonej wśród upraw- To nie tylko świąteczny prezent, ryków kina i krytyków filmowych. nionych, którzy powierzyli swoje umowy ze wszystkimi operatorami satelitarnymi i z większością ale początek cyklu, bo w następnych numerach A więc ewolucji „Magazynu…” ciąg dalszy, który prawa ZAPA, otrzymaliśmy odpo- również znajdą się wydania notacji na DVD. stał się miesięcznikiem „papierowo-audiowizual- wiedzi od 680 osób, z czego 88 operatorów kablowych w Polsce. Spowodowało to wzrost Pierwszą płytę wypełniają fascynujące spotkania nym”, gdzie znajdziecie Państwo coś do poczyta- proc. respondentów oceniło wpływów z tytułu reemisji. Zwiększyła się również liczba z: Jerzym Antczakiem – reżyserem nominowanej nia i pooglądania. naszą pracę jako dobrą lub bar- do Oscara ekranizacji „Nocy i dni” Marii Dąbrow- Pogodnej wiosny i dobrych filmów! dzo dobrą. Jako nasze najwięk- członków ZAPA. Do naszego grona dołączyło 46 producentów sze atuty wymienione zostały: ter- oraz 313 autorów i spadkobierców. Oznacza to wzrost odpowiednio minowość wypłat tantiem, jakość obsługi uprawnionych oraz funk- o 12 proc. i 9 proc. w stosunku do 2013 roku. cjonowanie serwisu ZAPA online.

Wynagrodzenia dla Współpraca ul. Krakowskie Przedmieście 7 Członkowie Zarządu Koło Kaskaderów SĄD KOLEŻEŃSKI scenarzystów Kuba Armata, Anna Bielak, 00-068 Warszawa Witold Adamek (Przewodniczący) Przewodniczący ZAiKS jako pierwszy pobierał tan- Andrzej Bukowiecki, tel.: (48) 22 556 54 84 Filip Bajon Michał Wnuk – Marek Piestrak Józef Gębski, Jerzy Gruza, faks: (48) 22 845 39 08 Witold Giersz Koło Młodych tiemy za nadania. Także dla scena- Andrzej Haliński, Barbara e-mail: [email protected] Dorota Lamparska (Przewodniczący) Sekretarz rzystów chronionych przez ZAPA. Hollender, Janusz Kołodziej, www.sfp.org.pl Juliusz Machulski Barbara Hollender – Beata Matuszczak Krystyna Krupska- Wysocka, Stowarzyszenie Filmowców Marcin Pieczonka Koło Piśmiennictwa Następnie przekazywał nam pie- Marek Łuszczyna, Polskich Allan Starski (Przewodnicząca) Członkowie niądze według narzuconych przez Anna Michalska, Kalina Sekretariat oraz Michał Kwieciński – Grażyna Banaszkiewicz Pietrucha, Jerzy Płażewski, ul. Krakowskie Marek Serafiński – Koło Producentów Henryk Bielski siebie zasad. Ponieważ nadawcy Dagmara Romanowska, Ola Przedmieście 7 Sekcja Filmu Animowanego (Przewodniczący) Marcin Ehrlich nie zgadzali się płacić za te same Salwa, Grzegorz Wojtowicz, 00–068 Warszawa (Przewodniczący) Andrzej Roman Jasiewicz – Barbara Kosidowska Anna Wróblewska, Artur tel.: (48) 22 845 51 32, Jerzy Kucia – Sekcja Koło Realizatorów Filmów Magdalena Łazarkiewicz prawa dwóm organizacjom, przez Zaborski, Marcin Zawiśliński, (48) 22 556 54 40 Filmu Animowanego dla Dzieci i Młodzieży Tomasz Miernowski lata musieliśmy przyjmować tan- Stanisław Zawiśliński, Paweł faks: (48) 22 845 39 08 (Wiceprzewodniczący) (Przewodniczący) Jan Purzycki Zwoliński e-mail: [email protected] Andrzej Marek Drążewski – Michał Żarnecki – Andrzej Sołtysik tiemy dla reprezentowanych przez Bank Millennium SA Sekcja Filmu Koło Reżyserów Dźwięku Andrzej Stachecki nas scenarzystów w wysokości WYDAWCA Reklama Konto: 44 1160 2202 0000 Dokumentalnego (Przewodniczący) Piotr Wojciechowski Stowarzyszenie Filmowców Julia Michałowska 0001 2123 7014 (Przewodniczący) Maciej Karpiński – wyliczanej przez ZAiKS. Polskich [email protected] Paweł Kędzierski – Sekcja Koło Scenarzystów Chcąc to zmienić, od dłuższego ZARZĄD GŁÓWNY Filmu Dokumentalnego (Przewodniczący) KOMISJA REWIZYJNA REDAKCJA Projekt graficzny, DTP Prezesi Honorowi (Wiceprzewodniczący) Andrzej Haliński – Przewodniczący czasu negocjowaliśmy z ZAiK- Redaktor naczelny Anna Abratańska Jerzy Kawalerowicz Krzysztof Magowski – Koło Scenografów Zbigniew Domagalski S-em nowe zasady rozliczeń. Orga- Jerzy Armata Janusz Majewski Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Druk Andrzej Wajda (Przewodniczący) Krzysztof Wierzbiański – Wiceprzewodnicząca nizacja ta negowała jednak wyli- Zastępca ArtDruk Witold Będkowski – Koło Seniora Ewa Jastrzębska czoną przez nas faktyczną wartość redaktora naczelnego ul. Napoleona 4 Prezes Sekcja Telewizyjna (Przewodniczący) Anna Głaszczka 05-230 Kobyłka Jacek Bromski (Wiceprzewodniczący) Tomasz Dettloff – Sekretarz scenariusza w nadaniach. Odmó- www.artdruk.com Janina Dybowska-Person – Oddział Krakowski Łukasz Mańczyk wiła też udziału w spotkaniach trój- Sekretarze redakcji Wiceprezesi Koło Charakteryzatorów (Przewodniczący) Aneta Ostrowska Nakład: 2100 egz. Janusz Chodnikiewicz (Przewodnicząca) Zbigniew Żmudzki – Oddział Członkowie stronnych z użytkownikami. Cecylia Żuk-Obrębska Janusz Kijowski Andrzej Wojnach – Koło Łódzki (Przewodniczący) Irena Strzałkowska Widząc, że nasze postulaty są Adres redakcji Cyfrowych Form Filmowych Andrzej Rafał Waltenberger – Krzysztof Tchórzewski Redakcja tekstów i korekta Stowarzyszenie Filmowców Skarbnik (Przewodniczący) Oddział Wrocławski ignorowane zarówno przez ZAiKS,

Julia Michałowska Polskich Michał Kwieciński Ryszard Janikowski – (Przewodniczący) jak i przez TVP, pod koniec grud- Kiljan/SFP Fot. Kuba

2 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 3 SFP/ZAPA

nia wystąpiliśmy do Ministerstwa usystematyzowaniem definicji wanych urządzeń, podział ten nie Dziełami Audiowizualnymi) oraz Kultury i Dziedzictwa Narodo- poszczególnych typów utworów jest dziś zasadny. CISAC (Międzynarodowa Kon- wego z wnioskiem o zorganizo- oraz modyfikacją ich stawek. Zabiegamy również o to, aby federacja Stowarzyszeń Autorów wanie mediacji z udziałem nas, ZAPA był bezpośrednim inkasen- i Kompozytorów). Nasze zaanga- ZAiKS-u oraz telewizji publicznej. Kina tem opłat od czystych nośników. żowanie w prace CISAC zostało Obecnie oczekujemy na wyzna- ZAPA złożył pozwy sądowe prze- Konieczna jest także aktualizacja docenione. Przedstawiciele ZAPA czenie terminu spotkania media- ciwko sieciom kinowym, które katalogu, objętych tą opłatą urzą- stali się członkami Grupy Dorad- cyjnego. od lat nie płacą tantiem. Cho- dzeń, poprzez dodanie m.in. smart- czej Komitetu Europejskiego tej Naszym celem jest bezpośred- dzi o Cinema City, Multikino fonów i tabletów. organizacji. Ponadto uczestni- nie pobieranie opłat od nadawców oraz Helios. Jeszcze w tym roku czyliśmy w spotkaniu Świato- w imieniu reprezentowanych przez spodziewamy się korzystnych Zmiany prawa wej Konferencji Scenarzystów nas twórców scenariuszy. dla ZAPA rozstrzygnięć w tych W ubiegłym roku postulowaliśmy w Warszawie, gdzie prezentowa- sprawach. o wykreślenie z projektu Ustawy liśmy system zbiorowego zarządu Reemisja Obecnie kina zobowiązane są o świadczeniu usług drogą elek- w Polsce. W 2014 roku negocjo- Dzięki podpisaniu na początku do zawierania odrębnych umów troniczną zapisów o wyłączeniu waliśmy również warunki umów 2014 roku umowy z największym z naszą organizacją oraz ZAiK- odpowiedzialności m.in. właści- z organizacjami z Ukrainy, Austrii, operatorem w Polsce UPC, wpływy S-em. Na chwilę obecną mamy cieli wyszukiwarek internetowych Węgier i Francji. na polu reemisji kablowej wzro- już niemal 300 takich umów. udostępniających linki do pirac- sły. Dochodzona przez nas stawka kich filmów. Śledzimy losy pro- Cele organizacji 2,2 proc. obejmuje już niemal 90 Czyste nośniki jektu tej ustawy, by minimalizować w 2015 roku proc. rynku. W ubiegłym roku W marcu 2014 roku złożyliśmy do ryzyko wprowadzenia dla twórców W tym roku będziemy dążyli, zawarliśmy 44 umowy licen- MKiDN wraz z kilkoma innymi niekorzystnych zmian. W ubie- by scenarzyści otrzymywali cyjne. Obecnie mamy ich ponad organizacjami propozycję noweli- głym roku zabiegaliśmy również uczciwe i rzetelnie obliczone 280. Ponadto dzięki podpisanym zacji rozporządzenia, na podstawie o to, by MKiDN rozpoczęło prace wynagrodzenie za nadania ich ugodom wyegzekwowaliśmy zde- którego obecnie są inkasowane zmierzające do usprawnienia funk- utworów. Na każdym polu eks- cydowaną większość kwot należ- oraz dzielone opłaty za czyste cjonowania Komisji Prawa Autor- ploatacji będziemy starali się nych nam za okres, w którym ope- nośniki. Jednym z naszych głów- skiego oraz ulepszenia procedury zawrzeć jak największą liczbę ratorzy kablowi nie płacili w ogóle nych postulatów jest połączenie zatwierdzania tabel wynagrodzeń. umów, co powinno przełożyć się lub płacili według zaniżonej stawki w jeden wykaz, odrębnych do tej na uzyskanie wysokich wpływów 1,6 proc. pory, dla sfery audio i sfery wideo, Współpraca finansowych również w 2015 roku. W ubiegłym roku zawarliśmy list urządzeń i nośników objętych międzynarodowa Jednocześnie będziemy monito- również umowę z operatorem sate- opłatami (np. komputerowe dyski Kontynuowaliśmy działalność rować planowaną na szeroką skalę litarnym Orange Polska SA. Z tym twarde i płyty DVD). Ze względu na w organizacjach takich jak m.in. reformę europejskiego prawa użytkownikiem podpisaliśmy też rozwój technologii i co za tym idzie AGICOA (Stowarzyszenie Mię- autorskiego oraz zmiany wpro- ugodę regulującą zaległości za pojawianie się nowych zaawanso- dzynarodowego Zarządzania wadzane do prawa krajowego. okres od listopada 2008 roku.

Klasyfikacja utworów Stale wzrasta liczba tytułów zgła- Koleżanki i Koledzy, szanych do ZAPA, których kla- bardzo mnie poruszył tekst Dagmary Romanowskiej („Polskie kino [nie] kocha książki?”), syfikacja okazuje się niezwykle w którym przedstawiła niezwykle ważny temat. Od dzieciństwa otoczona byłam książkami. Były trudna. Sami autorzy i producenci wszędzie – w domu czy w szkole – uczyły nas i wychowywały, stanowiły część życia codziennego. zgłaszają coraz więcej produkcji, Gdy przyszła wojna, okazały się pomocą w oderwaniu się od smutnych dni. Po wojnie nastał które nie powinny zostać objęte czas kina. Jednymi z moich ulubionych książek zawsze były powieści historyczne. Gdy miałam tantiemami. czternaście lat poszłam do kina na film historyczny, którego fabułę Odpowiednia klasyfikacja jest poznałam w przeczytanej książce. Po maturze wyjechałam bardzo ważna, ponieważ wpływa na studia do Łodzi, gdzie obserwowałam powojenny na wysokość otrzymywanych rozkwit polskiej kinematografii. Wielu z was pamięta przez twórców tantiem. Umowy te czasy. Rynek wydawniczy przynosił świetną z nadawcami przewidują bowiem literaturę, a kinematografia produkowała coraz wypłatę wynagrodzeń zgodnie to nowe ekranizacje naszych ulubionych książek. z ryczałtowymi stawkami procen- Dwadzieścia lat później nastał stan wojenny, który towymi. To oznacza, że im wię- ten czas kulturalnej prosperity znowu zatrzymał. cej nowych typów audycji ZAPA obejmie tantiemizacją, tym niższe Pomyślałam: „Niszczą mi Polskę!”. Brak rozwoju kwoty dostaną twórcy gatunków kultury doprowadza kraj do upadku. Po pokonaniu podlegających jej od dawna. stanu wojennego i upadku komuny cały czas W wielu przypadkach decyzję odbudowujemy naszą kulturę, nie tylko filmową, ale o zaklasyfikowaniu wybranej pro- i literacką. Więcej na ten temat przeczytacie w tekście Fot. Kędzierska/SFP Adrianna dukcji jako danego typu utworu Dagmary Romanowskiej, za który bardzo jej dziękuję. podejmuje, po wnikliwej analizie materiału, Rada Administracyjna Krystyna Krupska-Wysocka ZAPA. Obecnie trwają prace nad

4 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Rozmowa numeru: Maciej Ślesicki Warto było zakładać tę szkołę

Warto

było Fot. Pałka/Fotos-Art/FORUM Robert zakładać Z Maciejem Ślesickim tę szkołę rozmawia Anna Wróblewska

6 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 7 Rozmowa numeru: Maciej Ślesicki Warto było zakładać tę szkołę

czy jego własna koncepcja? odporność na stres… Wreszcie mamusi, że chcą od nas wycią- To była koncepcja Tomka. bardzo ważna i często pomi- gnąć wszystko, co umiemy, Jak można było zrobić ten jana – zdolność do samooceny. a potem zamienić to na wła- film inaczej? To ich wieczory, Dla starych reżyserów jest to sne artystyczne wizje, warto ich kanapa, ich dziecko. Ten bardzo trudne, a co dopiero dla było zakładać tę Szkołę i warto obraz musiał mieć intymny, studenta powiedzieć: „Spieprzy- codziennie w niej bywać. naturalny charakter. Jedyne łem to ćwiczenie. Inni zrobili co nam pozostało, to podejść lepsze”. Jednak bez takiej umie- Szkołę założyłeś w 2004 z dystansem do jego materiału. jętności trudno w naszych zawo- roku i w październiku Z zewnątrz łatwiej jest pokazać, dach funkcjonować. Innymi zeszłego roku stuknęła wam co wygląda na zainscenizowane, słowy, jeśli spotykamy studenta, pierwsza dekada działalności. co jest sztuczne, co nie porusza który ma chęć i pasję, to zapew- Zaczynaliście z Bogusławem i nadaje się do wycięcia. Magda niamy mu wszystko, czego Lindą od szkoły policealnej i Tomek także mieli dylematy potrzebuje, żeby mógł tę pasję kształcącej praktyków, dzisiaj – wiedzieli, że kiedyś Leoś obej- realizować. A potem kiedy film jesteśmy już na wyższej rzy ten film i zastanawiali się, co już powstanie, zapewniamy mu uczelni... chcą mu pokazać. To był trudny opiekę promocyjną i dystry- I nie tylko. To jest już cały emocjonalnie, długi proces dla bucję festiwalową. Na każdym zespół szkół artystycznych. nas wszystkich, choć dzisiaj roku pojawiają się dwie, trzy Składa się z wyższej uczelni, wydaje się, że wszystko poszło świetne osoby. Tak jest zresztą szkoły policealnej, liceum fil- łatwo i prosto. Młody twórca na wszystkich uczelniach, i pań- mowego, a w tym roku otwie- często nie ma dystansu do tego, stwowych, i prywatnych. ramy filmowe gimnazjum. co nakręci. Wtedy musi przyjść Uczenie młodzieży na pozio- ktoś bezlitosny, z siekierą, kto Obserwuję roczną mie gimnazjalnym i licealnym pokaże, gdzie ciąć. Problem produkcję filmów szkolnych jest moim autorskim pomy- polega tylko na tym, że należy i krótkometrażowych. słem i o dziwo wcale nie wynik- wymachiwać tą siekierą w bia- Muszę powiedzieć, że nęło z pobudek merkantylnych. łych rękawiczkach i z potężną ostatnie sezony były dla was Otóż obserwując kandydatów dozą cierpliwości. Pamiętam bardzo szczęśliwe. Wysoki na studentów przy kolejnych jak montowałem szkolną etiudę Galerianki – potem rozwiniętą w pełnometrażową fabułę – Szkoły filmowe nie są po to, żeby z Kasią Rosłaniec. Myślałem, że ją zabiję. Już wtedy wiedzia- promować same siebie, tylko po to, żeby łem, że ma dość pasji, determi- promować swoich studentów. To studenci nacji i uporu, żeby robić filmy i to mi się w niej bardzo podo- mają osiągać sukces i daj im Boże, jeśli bało. Ale odetchnąłem z ulgą, Nasza klątwa, reż. Tomasz Śliwiński tego właśnie w życiu potrzebują. kiedy wreszcie udało mi się Fot. Warszawska Szkoła Filmowa Szkoła Fot. Warszawska wykazać, że po kilku zmianach będzie miała po prostu lepszą etiudę. Wykładowca w szkole poziom filmów widać było naborach, ze zgrozą stwierdzi- Anna Wróblewska: To był teraz dla ciebie dowcy, sprzęt czy lokalizacja, musi umieć studenta przeko- w minionym roku, m.in. na łem, że coraz mniej wiedzą Głęboko wierzę, że szeroko dobry czas... Twój debiutant – Łukasz to tylko jedna strona medalu, nać, zamiast go zmuszać do Festiwalu Filmowym w Gdyni. o kulturze świata i własnego Palkowski, który w twoim studiu Paisa Films bo fenomen szkół filmowych zmian. Zmuszanie zacznie się Tak, na 25 filmów konkurso- kraju, a poziom refleksji na pojęty kontakt ze światem zrobił Rezerwat, nakręcił najpopularniejszy polega głównie na tym, że spo- po szkole… Niestety. wych, aż pięć było od nas. Ale temat otoczenia i życia zbliża polski film 2014 roku... tyka się grupa młodych ludzi naprawdę uważam, że wszystko się do zera. Myślę, że misją Maciej Ślesicki: I nawet zdobył się na podzię- zainteresowanych sztuką fil- Jakie warunki musi spełnić zależy od studentów. Podam ludzi sztuki jest walka o zmianę artystycznym, czyni człowieka kowanie i stwierdzenie, że nie stałoby się to beze mową i wzajemnie się inspiruje. młody twórca, by osiągnąć przykład: Alek Pietrzak, reży- tego stanu rzeczy i dlatego mnie. To dość miłe, bo rzadkie w naszym środo- Wykładowcy, którzy są dobrze sukces po Warszawskiej ser wielokrotnie nagradzanego w naszych szkołach uczymy lepszym. I powinno to dotyczyć wisku. przygotowani do pracy ze stu- Szkole Filmowej? filmuMocna kawa wcale nie młodzież podstaw kultury i sta- dentami wiedzą, jak popchnąć Takie, jak po każdej szkole. jest taka zła, właśnie przygo- ramy się otworzyć im oczy na … no i na początku 2015 – nominacja ich w dobrym kierunku, zwrócić Musi mu się chcieć. Przez te towuje debiut fabularny. Jak to, co piękne, bliskie i ważne, już ludzi młodych, na poziomie do Oscara dla Naszej klątwy Tomasza uwagę na to, co ważne. Wykła- lata przewinęło się tu wielu przyszedł do Szkoły, miał 19 a czego nie znajdą na Facebo- Śliwińskiego, etiudy z Warszawskiej Szkoły dowca pełni w szkole de facto zdolnych studentów, którzy lat i był zupełnie nieznośny. oku. Głęboko wierzę, że sze- liceum i gimnazjum właśnie, Filmowej. Nie tego się spodziewałeś, rolę kreatywnego producenta nigdy nie będą robić filmów. Na pierwszym roku miał same roko pojęty kontakt ze światem zakładając szkołę. Mówiłeś – niech się nauczą filmowego, doradza jak ułożyć Cała grupa cech osobowościo- dwóje! Film jest pasją jego artystycznym, czyni człowieka robić filmy, a jak będą jakieś nagrody na film, co wyciąć, czasem podej- wych musi się złożyć na suk- życia, więc kiedy zagroziłem, że lepszym. I powinno to dotyczyć bo kiedy stają się dorośli, może festiwalach, to świetnie. Chyba przeszło to muje decyzję o dokrętkach… ces w naszej branży, i talent jest go wyrzucę ze Szkoły, dojrzał już ludzi młodych, na poziomie twoje oczekiwania. tylko jedną z nich. Pracowitość, natychmiast! Dla takich ludzi, liceum i gimnazjum właśnie, być za późno. Liczyłem, że będę mógł pomóc młodym Czy minimalizm Naszej pasja, dyscyplina, umiejętność którzy pokazują codziennie, że bo kiedy stają się dorośli, może ludziom i dać im zawodowe szanse. W tym klątwy Tomasza Śliwińskiego współpracy z innymi ludźmi bardzo im zależy, że nie są u nas być za późno. Zawsze powta- nasza szkoła jest silna. Jednak świetni wykła- to podpowiedź wykładowców, i organizacja ich w jednym celu, z przypadku albo z popchnięcia rzałem, że kultura jest siłą tego

8 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 9 Rozmowa numeru: Maciej Ślesicki Warto było zakładać tę szkołę

kraju i dobrem narodowym. producentem, a może A ja tak nie umiem, bo ważniejsi Są dziedziny, w których nigdy pedagogiem? Cała grupa cech dla mnie są moi bliscy i cały Maciej Ślesicki, Marcin Dorociński, niczego nie osiągnęliśmy i nie Na pewno najmniej czuję się osobowościowych kolor życia poza tym zawodem. Lech Dybik i Cezary Pazura osiągniemy w konkurencji ze reżyserem. I zresztą zawsze tak na planie filmu Show światem, ale w sztuce zawsze było, stąd różne formy mojej musi się złożyć na Kiedyś mi powiedziałeś, że byliśmy mocni. Rozbudzona aktywności ze Szkołą włącznie. sukces w naszej twoje filmy muszą mieć cztery wrażliwość na kulturę zosta- Reżyseria filmowa nigdy nie litery w tytule. Pierwszym nie dzieciom i młodzieży na była w moim życiu najważniej- branży, i talent z nich był debiutancki Tato. całe życie, niezależnie czy ktoś sza i już dawno zdałem sobie jest tylko jedną Nie spodziewałeś się, że będzie później reżyserem czy z tego sprawę. Mogę to robić, ten film stanie się wkrótce inżynierem. Ludzie kultury są ale nie muszę, bo ważniej- z nich. Pracowitość, klasyką lat 90.? dla narodu niesłychanie ważni sze jest dla mnie, co ugotuję pasja, dyscyplina, Dzisiaj przypadek Taty nie i… mało doceniani. Przemysł na obiad. Wiem, że to brzmi mógłby się już zdarzyć, bo nikt kreatywny w Polsce w dużej śmiesznie, ale zobacz jak rzadko umiejętność by takiego filmu nie zauważył mierze musi radzić sobie sam, robię filmy. Nie mam parcia na ekranach, krytyka by opluła, i sobie radzi. i chęci do walki, a teraz także współpracy a dystrybutor nie wydał grosza czasu, bo mam Szkołę i muszę z innymi ludźmi na reklamę i od razu sprzedał Bo ludzie kultury w Polsce są jej poświęcać całą kreatywną do telewizji, która by go poka- zdolni i niesłychanie wręcz energię. Zawsze mi się wyda- i organizacja ich zała po północy. Śmieję się tro- przedsiębiorczy. wało, że w życiu jest tyle do w jednym celu, chę, ale jednak patrząc na to co Tak, i dlatego m.in. wprowa- przeżycia poza staniem na pla- się sprzedaje, mam pewne wąt- dziliśmy w WSF kierunek stu- nie i użeraniem się z własnym odporność na pliwości… Poza tym mamy dziś diów Tworzenie Gier Wideo. To lękiem, niepewnością, dziu- stres… Wreszcie kinematografię „dystrybutor- wielka szansa dla utalentowa- rawym budżetem… Zazdrosz- ską” i to dystrybutor decyduje, nych twórców, bo przemysł gier czę kolegom, którzy wierzą, że bardzo ważna co się z naszymi filmami dzieje. komputerowych rozwija się nie- reżyseria filmowa jest treścią ich i często pomijana Jak się postara, to ludzie zoba- zwykle dynamicznie. życia i zawsze wiedzą co robią. czą, a jak coś zepsuje, albo się Tylko w taki sposób, dokonując – zdolność do nie postara… A jeśli dystrybu- Czujesz się w tej chwili wyboru tego, co najważniejsze, samooceny. tor decyduje o życiu ekrano-

przede wszystkim reżyserem, można być wielkim reżyserem. wym, to może też decydować Fot. Archiwum Anny Wróblewskiej

Marcin Walewski i Paweł Królikowski w filmie o ostatecznym kształcie filmu. za najlepszą rzecz, jaką w życiu Trzy minuty. 21:37, reż. Maciej Ślesicki I się zaczyna… Tato startował na zrobiłem, było to dla mnie cięż- Zawsze powtarzałem, że kultura jest 18 kopiach i sprzedał się sam, kie przeżycie, bo nikt go nie poszedł lepiej niż ówczesny widział. Ale nie powinienem siłą tego kraju i dobrem narodowym. Są „Bond”. Zawsze mówię studen- się dziwić, skoro zrobiłem film dziedziny, w których nigdy niczego nie tom, że powinni szukać w kinie świadomie odwracający się od tylko dwóch rzeczy: prawdy – komercji, bo po prostu miałem osiągnęliśmy i nie osiągniemy w konkurencji zwróć uwagę na niewiarygodny coś do powiedzenia i zapłaci- ze światem, ale w sztuce zawsze byliśmy sukces frekwencyjny polskich łem za to. Problemem był praw- filmów opowiadających o praw- dopodobnie fakt, że tzw. poko- mocni. Rozbudzona wrażliwość na kulturę dziwych postaciach historycz- lenie JP2 okazało się dokładnie zostanie dzieciom i młodzieży na całe życie, nych – i emocji. Ludzie chcą tym, o czym ten film jest, czyli oglądać filmy emocjonalnie powierzchowną wydmuszką. niezależnie czy ktoś będzie później reżyserem prawdziwe. I nie ma znacze- Młoda, lewicująca krytyka nia w jakim gatunku się obra- uznała, że chcę odcinać kupony czy inżynierem. Ludzie kultury są dla narodu camy. Może to być kino akcji, od Papieża, choć było dokładnie niesłychanie ważni i… mało doceniani. ale jeśli jest oparte na praw- odwrotnie, a Kościół zrozumiał, dziwych, ludzkich przeżyciach że obnaża to, co płaskie w pol- Przemysł kreatywny w Polsce w dużej mierze i uczuciach, jeśli wywołuje łzy, skim katolicyzmie. I powstał musi radzić sobie sam, i sobie radzi. śmiech, wzruszenie, to gatunek film dla nikogo, bo zanim nie jest ważny. widownia szukająca reflek- sji i silnych przeżyć zoriento- posterunku nominowany do die zarabiają miliony dolarów. Zdziwiłam się, przyznaję, gdy wała się, że powstał, już zniknął Oscara”. Jak to brzmi? To jest najtrudniejszy gatunek. zrobiłeś film wychodzący z ekranów. Napisałem i nakręciłem serial, Pamiętam, jak kiedyś na plan od wydarzenia religijnego. z którego jestem autentycz- 13 posterunku przyszedł dzien- Pamiętam dyskusje wokół Ponosisz konsekwencję tego, nie dumny, który od powstania nikarz i siedział cały dzień. Trzech minut..., ale ja uważam że przez wiele lat byłeś twórcą nigdy nie zszedł z telewizyjnych Zobaczył jak ciężko harujemy ten tytuł za twoje osiągnięcie. „komercyjnym”. U nas się ekranów, a przecież skończyli- na efekt, że to nie jest zabawa, To nie jest film religijny, to jest takich wolt nie wybacza. śmy go kręcić chyba piętnaście że Czarek siedem razy zmienia film o Polakach i ich powierz- Przeczytałam na Facebooku lat temu. Oczywiście, w Pol- przepoconą koszulę… Wieczo- chownej, pozbawionej refleksji po ogłoszeniu nominacji do sce się tego nie docenia, ale na rem podszedł do mnie i powie-

Fot. Films Monolith religijności. Choć uważam go nagród Akademii: „Reżyser 13 świecie ludzie realizujący kome- dział: „Przyszedłem, żeby was

10 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 11 Rozmowa numeru: Maciej Ślesicki

obsmarować, ale ponieważ dzałem godziny na planach czy widziałem jak ciężko pracu- w Zespole „X” Andrzeja Wajdy, jecie i to jest fajne, to nic nie który prowadziła, w tych zapy- napiszę”. A ja na to: „A może ziałych pokoikach przy Puław- by pan napisał, że ciężko pra- skiej. Pewnie umrę przez to cujemy i to jest fajne?”. „Nie, na wcześniej, bo takiemu stężeniu to nie było zamówienia”. Ten dymu papierosowego nie było serial bardzo wpłynął na emploi chyba poddawane żadne nor- i karierę Cezarego Pazury, za malne dziecko. Tylko, że nie co – niestety – czuję się odpo- byłem normalnym dzieckiem, wiedzialny. Po prostu, Czarek tylko synem mojej matki, a ona stworzył tak mocną i wyróżnia- jak nie miała co ze mną zro- jącą się z nijakości kreację, że bić, to zabierała mnie do pracy. zadziałał mechanizm polskiej Nasiąkałem więc atmosferą urawniłowki. A przecież tylko filmu i dymem „Klubowych” od on mógł zagrać tę postać. I zro- dziecka. bił to świetnie. Filmowy gen przekazywany Taki talent rodzi się raz na jest dalej. Twój syn za pokolenie. Tymczasem dzisiaj swoją etiudę zrealizowaną gra bardzo mało... Obecnie w Warszawskiej Szkole zupełnie niewykorzystany, po Filmowej otrzymał nagrodę świetnej dekadzie lat 90. specjalną na 39. Festiwalu I dlatego jeździ po kraju z kaba- Filmowym w Gdyni. retem… Skoro w kinie go nie Maciej Ślesicki Jestem z niego bardzo dumny. Fot. Tomek Kamiński/SFP Fot. Tomek chcą. Nakręciliśmy niedawno Jest naprawdę bardzo dobrym 13-odcinkowy serial komediowy, operatorem. Radzi sobie teraz w którym gra upadłego, nie- Napisałem i nakręciłem serial, świetnie, robi filmy, teledyski. chcianego aktora Cezarego P. z którego jestem autentycznie dumny, Sam sobie sterem, żeglarzem, Oprócz solidnej dawki wygłu- okrętem. pów, to rzecz z porcją odwagi, który od powstania nigdy nie zszedł ekshibicjonizmu i obrazobur- z telewizyjnych ekranów, a przecież Razem z Tomkiem Śliwińskim stwa dawno chyba w tym kraju byłeś w tym roku nominowany niewidziana. Znowu nie boimy skończyliśmy go kręcić chyba piętnaście do Oscara. Dlaczego nie się żadnych tabu, śmiejemy się lat temu. Oczywiście, w Polsce się pojechałeś? Taki sukces… ze wszystkiego i wszystkich, Oj, daj spokój, wszyscy mnie a najbardziej z siebie. tego nie docenia, ale na świecie ludzie o to pytają. Najpierw Amery- realizujący komedie zarabiają miliony kanie z Akademii, którzy byli W pewnym momencie autentycznie zadziwieni, że zająłeś się działalnością dolarów. To jest najtrudniejszy gatunek. ktoś nominowany postanowił producencką… nie przyjechać, potem masa Firma producencka przy szkole ludzi w kraju… A powód jest filmowej to istotne wsparcie nagród, ale pieniędzy specjal- że dzisiaj każdy może być prozaiczny. To jest szkolny film dla młodych ludzi. Producent nych nie przyniósł, podobnie jak bohaterem, nawet jeśli Tomka Śliwińskiego, jego pięć z doświadczeniem może auten- Jeż Jerzy, który w moich zało- potrafi tylko puszczać bąki, minut, jego wielki sukces. Jaki tycznie pomagać i promować żeniach powinien być hitem, pod warunkiem, że będą one byłby ze mnie pedagog, gdy- debiutantów, absolwentów. a ludzie do kina nie poszli. odpowiednio głośne. bym chciał choćby przez swoją Kiedy przyszedł do mnie ze Pocieszam się satysfakcją, że No i chyba tu był pies pogrze- obecność, odebrać mu część swoim projektem Łukasz Pal- byłem dość odważny, żeby rzu- bany, bo ludzie nie lubią jak im tego blasku w jedyne takie dni kowski, od razu wiedziałem, że cić się na produkcję animacji się udowadnia, że bąki śmier- życia. Byłem nominowany do warto dać mu szansę, bo choć dla dorosłych i wymyśliłem do dzą, a oni biją brawo. Może ten Oscara jako producent, świet- niewiele wtedy umiał, w oczach tego filmu parę fajnych scen, film był za mądry dla tych, któ- nie. Przywieźli mi z Kalifornii miał ten dziki blask, właściwy wśród nich te najbardziej obrzy- rzy liczyli na zwykłą zgrywę? dyplom i powiesiłem go sobie tylko pasjonatom albo waria- dliwe. Może dlatego nikt nie w gabinecie, wystarczy. Szkoły tom. I na szczęście ma go do chciał tego oglądać? No i scenę Na ile czujesz się członkiem filmowe nie są po to, żeby pro- dzisiaj. Pracowaliśmy nad sce- z lalkami z sex-shopu latającymi filmowego rodu? Twoje mować same siebie, tylko po to, nariuszem, wepchnąłem Łuka- nad Warszawą. filmowe pochodzenie to żeby promować swoich studen- szowi na plan z dobrym skut- obciążenie czy pozytywna tów. To studenci mają osiągać kiem Sonię Bohosiewicz i od Uwielbiam tę scenę! Na energia z domu? sukces i daj im Boże, jeśli tego tego filmu ruszyła jej kariera, poznańskim Animatorze Absolutnie pozytywna ener- właśnie w życiu potrzebują. potem był długi montaż… cała publiczność turlała się gia. Wychowałem się wśród A moim największym sukce- Rezerwat okazał się błyskotli- ze śmiechu, a ja najbardziej. filmowców, z mamą (Barbarą sem jest to, że moja córeczka wym debiutem i zdobył wiele Jeż Jerzy to film o tym, Pec-Ślesicką – przyp. red.) spę- mnie kocha. www.kipa.pl | www.audiowizualni.pl 12 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Temat numeru: Polski film a literatura Dagmara Romanowska: Polskie kino (nie) kocha książki?

Na świecie, szczególnie w kręgu anglosaskim, prawie nie ma dnia, by nie ogłoszono realizacji kolejnej ekranizacji czy adaptacji. Prawa filmowe Polskie kino do nowych tytułów wykupywane są często przed wydawniczą premierą. Polskie kino, tak mocno od zawsze związane z literaturą, na niemal Dagmara dwadzieścia lat, prawie o niej zapomniało. Na szczęście widać, że od Romanowska (nie)kocha pewnego czasu, coraz wyraźniej wychodzimy z tego impasu. Temat numeru: Polski film a literatura książki? nglosasi – od deszczowego produkcyjnej. I dodaje: „Agenci czy Tadeusz Dołęga-Mostowicz Londynu po słoneczne literaccy bardzo blisko współ- (Prokurator Alicja Horn, Zna- AHollywood – nie mają pracują z filmowymi, studia chor, Profesor Wilczur, Ostatnia wątpliwości: Szekspira można z wydawnictwami. Nowe książki brygada, Doktor Murek). opowiadać tysiąc razy na milion regularnie sprzedawane są jesz- Prawdziwy rozkwit filmowo-li- sposobów. Wiernie oryginałowi, cze na etapie tzw. szczotek, cza- terackiej współpracy przyszedł po nowatorsko, artystycznie, nieza- sami nawet samych pomysłów. II wojnie światowej. „Literatura leżnie, z gwiazdami, przewrotnie. Anglosasi kochają opowieści, sto- niemal zawsze, szczególnie po To samo dotyczy Jane Austen, rytelling – zdolność ich tworzenia wojnie, była paliwem, które napę- sióstr Brontë, Brama Stokera i snucia, płynie w ich krwi, jest dzało nasze kino” – podkreśla Piotr i wielu innych klasycznych auto- głęboko osadzona w ich tradycji. Kletowski, filmoznawca, adiunkt rów XIX i XX wieku. Po nowe Są w tym niekwestionowanymi w Instytucie Studiów Międzykul- nazwiska – szczególnie te z kręgu mistrzami zarówno jeżeli chodzi turowych Uniwersytetu Jagiel- literatury masowej, w tym mło- o pióro, jak i kamerę”. lońskiego. Integracja środowisk dzieżowej i świata powieści gra- postępowała bardzo szybko. Z jed- ficznych, filmowcy sięgają jesz- Polscy filmowcy nej strony wymuszona była syste- cze chętniej, co owocuje takimi w stronę słowa mowo, m.in. przez hasła budowy gigantami box office’u (z jako- Nasza literatura – choć nie posiada kina polskiego od zera (w sierp- ścią artystyczną bywa różnie), aż tak rozbudowanej tradycji, niu 1946 roku Jerzy Bossak pisał jak Władca pierścieni, Harry Pot- szczególnie powieści popular- przecież, jakże niesprawiedliwie: ter, Saga Zmierzch czy Igrzyska nej – też oferuje barwne postaci, „W Polsce sztuki filmowej nigdy śmierci lub Avengersi. Dla Ame- wydarzenia, refleksje. Kiedyś pol- nie było.”), założenia socrealizmu rykańskiej Akademii Filmowej skie kino potrafiło ten potencjał i polityki PRL-u kolejnych dekad. jedynym problemem z oscarową wykorzystać – w bezpośrednich Z drugiej – postępowała jak najbar- kategorią scenariusza adapto- ekranizacjach, ale i jako inspirację. dziej naturalnie. Artystów zbliżały wanego może być tylko nad- Telegraficzne przypomnie- tragiczne pokoleniowe doświad- miar kandydatów. Dla wytwórni nie. Już same początki X muzy czenia, inteligenckie korzenie, – kwota, którą przychodzi im na naszych ziemiach miały bar- te same szkoły (m.in. krakowska zapłacić za prawa do powieści dzo bliski związek z twórczo- ASP, z której wywodzili się m.in. m.in. E.L. James (Pięćdziesiąt ścią literacką. Wzorem francu- Wojciech Jerzy Has i Jerzy Kawa- twarzy Greya), Johna Greena skich twórców nurtu Film d’Art lerowicz, również uczniowie Kursu (Gwiazd naszych wina), Gillian już w latach nastych XX wieku Przeszkolenia Filmowego, któ- Flynn (Zaginiona dziewczyna), sięgaliśmy po prozę Stefana rym – po odebraniu Warsztatu Dennisa Lehane’a (Rzeka tajem- Żeromskiego (pierwsza adap- Filmowego Młodych Antoniemu nic, Wyspa tajemnic, Gdzie jesteś, tacja „Dziejów grzechu” to rok Bohdziewiczowi – kierował lite- Amando?), Cormaca McCar- 1911), Henryka Sienkiewicza, raturoznawca Stanisław Furma- thy’ego (Droga, To nie jest kraj dla Władysława Ludwika Anczyca nik). Chcieli ze sobą pracować. starych ludzi, Dziecię boże, Rącze czy Adama Mickiewicza. Nieco Wspaniale, choć gorzko, ilustrują konie)… Ta lista naprawdę nie później na ekranach pojawili się: to losy noweli filmowej „Robinson ma końca. „To ogromny rynek” Helena Mniszkówna (Trędowata, warszawski”, którą (jak przypo- Krystyna Janda w filmie Tatarak, reż. Andrzej Wajda – komentuje Borys Lankosz, który Ordynat Michorowski, Gehenna), mina na łamach „Historii kina pol-

Fot. Piotr Bujnowicz/Fabryka Obrazu z bliska przyjrzał się tej machinie Maria Rodziewiczówna (Wrzos) skiego” Tadeusz Lubelski) jeszcze

14 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 15 Temat numeru: Polski film a literatura Dagmara Romanowska: Polskie kino (nie) kocha książki?

skiego według Jerzego Pomia- twórczych – jako spostrzegawczy się przeobrazić i spoważnieć”. nowskiego. „(…) Zarazem jednak i wrażliwi na człowieka i histo- Słowo dało naszemu obrazowi Jerzy Zelnik i Wiesława Mazurkiewicz w filmie Nasza literatura – choć nie posiada aż Faraon, reż. Jerzy Kawalerowicz obydwa utwory były opowie- rię scenarzyści oraz mądrzy genialne indywidualności arty- dziane w inny, świeży sposób i wychodzący poza własne ego styczne, niewyczerpane źródło tak rozbudowanej tradycji, szczególnie i – dzięki użytym środkom fil- kierownicy literaccy. Bywało, że pomysłów, także umiejętność mowym – proponowały nowy, sami stawali za kamerą, ale naj- mówienia „między kadrami”, powieści popularnej – też oferuje barwne kompletnie odległy od socreali- ciekawsze dzieła powstawały ze ironię. „(…) film polski (lat 60. – postaci, wydarzenia, refleksje. Kiedyś zmu obraz świata, otwarty, pełen zderzenia języka pióra i kamery. przyp. D.R.) przejął od polskiej paradoksów, gotowy na niespo- Na tym styku zrodziły się dzieła powojennej literatury coś nie- polskie kino potrafiło ten potencjał dziankę”. Hasa, Wajdy, Kawalerowicza, zmiernie ważnego, co daleko wykorzystać – w bezpośrednich Jeszcze wcześniejsza współ- Andrzeja Munka, Jerzego Hof- wybiega poza (…) sprawy este- praca Jerzego Kawalerowicza fmana, Janusza Morgensterna, tyczne – znowu przytoczę słowa ekranizacjach, ale i jako inspirację. i Igora Newerlego, zwieńczona fil- Jerzego Antczaka i wielu innych. Michałka. Przyjął moralistyczny mem Celuloza (premiera w 1954), przeszła do historii jako dzieło, które w najwyraźniejszy (w tam- tym okresie) sposób przełamało socrealistyczne schematy. Już w roku 1966 w „Kinie”, w artykule „Film i literatura, filmowcy i pisa- rze”, Bolesław Michałek oceniał je jako „pierwszy symptom” naro- dzenia związku kina polskiego z literaturą. „Ten pierwszy kon- takt polskiego filmu powojennego z dojrzałą literaturą współczesną okazał się zbawienny” – zwra- cał uwagę krytyk. „(…) sądzę, że zasługa (Kawalerowicza – przyp. red.) polegała na tym, że nie zaadaptował tej powieści, niwe- lując w niej wszystko, co sprzeczne było z aktualną poetyką filmową, tylko przeciwnie starał się nasycić swój film wszystkimi walorami, które w tym utworze tkwiły. Te wartości przede wszystkim grun- townie odświeżyły polską kine- matografię i nadały jej orienta- cję, którą miała odtąd zachować. Jego film zawarł w sobie nieznane dotąd w filmie polskim – a spo- tykane w literaturze – bogactwo psychologiczne, niejednoznacz- ności charakterologiczne boha- Zbigniew Sawan i Maria Gorczyńska w filmie terów, pewne meandry myślowe, Ostatnia brygada, reż. Michał Waszyński na które dotąd nie było miejsca, wreszcie znakomitą powieściową wiosną 1945 roku spisali, na pod- z jego scenariuszem, napisanym niejsi mistrzowie, zdołali wyjść tkankę obyczajową”. „W tej pogranicznej osmo- ton polskiej literatury, jej ambi- pokroju Tadeusza Konwickiego lizy efektów. Temat poruszał stawie rozmów z Władysławem we współpracy z Andrzejew- poza sztywne ramy narzucane Drzwi do najwspanialszych zie dokonywały się niezmien- cje dotknięcia podstawowych („Kadr”, „Kraj”, „Pryzmat”, „Per- nie tylko Michałek, ale i Maria Szpilmanem – Czesław Miłosz skim, ale już bez Miłosza, który i pilnowane przez powstały po polskich adaptacji zostały wywa- nie ważne procesy zapładniania spraw moralności indywidualnej, spektywa”), Jerzego Stefana Sta- Kornatowska, Tadeusz Sobo- i Jerzy Andrzejewski. Rok później nie zaakceptował narzuconych likwidacji Filmu Polskiego – żone. Z hukiem. Marek Hłasko, i dojrzewania polskiej sztuki fil- społecznej i narodowej swego wińskiego („Kamera”, „Pano- lewski, Wojciech Wierzewski, pianista opublikował swoje wspo- zmian. Pianista Romana Polań- Centralny Urząd Kinematogra- Jerzy Andrzejewski, Jarosław mowej” – pisał Michałek w mie- czasu”. W takiej perspektywie rama”, „Iluzjon”) czy Stanisława Konrad Eberhardt, Jan Olszew-

mnienia najpierw w „Przekroju”, skiego powstał dopiero w roku fii. „(…) fabularny punkt wyjścia Iwaszkiewicz, Stanisław Dygat, siącu premiery Faraona, ale te już tylko krok do – wydawałoby Dygata („Iluzjon”) jest bezcenny. ski, Aleksander Jackiewicz Fot. Narodowa Filmoteka potem w formie książki. Jedno- 2002. Jednak tu właśnie widać (dotyczący wojny) był socreali- Jerzy Stefan Stawiński, Aleksan- słowa pozostały aktualne jeszcze się odległego od powieści – kina Wystarczy rzut oka na polską (także autor książek „Film jako cześnie projektem zainteresowało zalążek tego, co w ciągu kolejnych styczny, ekranowy punkt doj- der Ścibor-Rylski, Tadeusz Róże- na wiele lat. „Film polski (…) nie moralnego niepokoju. prasę filmową (i nie tylko) tam- powieść XX wieku”, „Historia się powołane dekretem z 13 listo- lat stało się głównym motorem ścia wyraźnie socrealizm prze- wicz, Józef Hen, Stanisław Gro- jest bowiem, najogólniej rzecz Filmowo-literacka współpraca tego okresu, by odnaleźć całe literatury w moim kinie” czy pada 1945 roku Przedsiębiorstwo i siłą naszego kina. kraczał” – pisze Tadeusz Lubelski, chowiak, Roman Bratny, Ernest biorąc, «adaptacją» polskiej lite- lat 50., 60. i 70. XX wieku działa cykle rozmów z pisarzami, sce- „Niebezpieczne związki litera- Państwowe „Film Polski”. Insty- wspominając w „Historii kina Bryll, wreszcie mistrz Tadeusz ratury. Jest jej rozwinięciem inte- się zresztą wielokierunkowo – narzystami, relacje z corocznych tury i filmu”), Barbara Mruklik, tucja ta, niestety, pomysł znisz- Lata świetności – kilka polskiego” o Pokoleniu (1954) Konwicki angażowali się w kine- lektualnym i estetycznym, jej zarówno w strefie tworzenia, zjazdów filmowców i literatów, Maryla Hopfinger, Marek Hen- Fot. Jacek Stachlewski/SF Kadr/Filmoteka Narodowa Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Stachlewski/SF Jacek czyła – przekształcając po prawie głównych punktów Andrzeja Wajdy na podstawie matografię, nie tylko dając jej kontynuacją. Nie jest jej bier- myśli krytycznej, jak i organi- sesji dyskusyjnych, ankiety drykowski. Debata toczyła się pięciu latach w filmMiasto nie- Jeszcze przed 1955 rokiem naj- Bohdana Czeszki i Godzinach swój materiał, ale i bezpośred- nym refleksem, korzystał z jej zacji. Wkład Zespołów Filmo- o związkach literatury i filmu, nieustannie – do końca lat 70., ujarzmione Jerzego Zarzyckiego zdolniejsi reżyserzy i pisarze, póź- nadziei (1955) Jana Rybkow- nio uczestnicząc w procesach impulsów po to, żeby samemu wych i kierowników literackich pochwalne lub krytyczne ana- by później…

16 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 17 Temat numeru: Polski film a literatura Dagmara Romanowska: Polskie kino (nie) kocha książki?

Na rozdrożu które generowały swoje znacze- według Witolda Gombrowicza), Spustoszenie, którego stan wo- nia i sensy, ale były mozaikowe” zawsze wiernemu pisarzom Wajdy jenny dokonał w naszej kine- W latach 80. – wtóruje Borys Lankosz. „Rzadko (Wielki Tydzień według Andrze- matografii w ogóle – siłą rzeczy i 90., pomimo zdarzały się solidnie skonstru- jewskiego, Panna Nikt według – wpłynęło na osłabienie związ- owane opowieści z początkiem, Tomasza Tryzny), Mariusza Tre- ków literacko-filmowych. Rok pojedynczych środkiem i końcem”. lińskiego (Pożegnanie jesieni 1989 niewiele zmienił. Po nie- projektów, Poza materiałem zabrakło jesz- według Witkacego), Janusza mal dekadzie potyczek politycz- cze ważniejszego elementu: pie- Zaorskiego (Jezioro bodeńskie nych, pojawiły się nowe wyzwa- także tych, niędzy. „Runął wcześniejszy sys- według Dygata), Andrzeja Doma- nia – gospodarcze, społeczne, tem finansowania kina, a nowy lika (Zygfryd według Iwaszkiewi- kulturowe. „Dlaczego literatura które nasi jeszcze się nie ukształtował” – zga- cza), Andrzeja Barańskiego (Dwa zniknęła z ekranu? W okresach filmowcy dza się Kletowski. „Nigdy tych pie- księżyce według Marii Kuncewi- świetności polskiego kina wspa- niędzy na kino nie było za wiele, czowej) czy Jerzego Stuhra (Spis niali pisarze dostarczali mate- realizowali ale teraz zniknęły całkiem. Cią- cudzołożnic według Jerzego riały, które kino mogło przeło- poza granicami gle żałuję, że nie powstała żadna Pilcha) – ogólna tendencja nie żyć na swój język” – mówi Piotr z dwóch zapowiadanych w latach pozostawia żadnych wątpliwo- Kletowski. „Ta literatura opowia- Polski, ogólna 90. ekranizacji «Krzyżaków», ści: drogi filmu i literatury roze- dała, oparta była na dialektycz- a wśród przyczyn niepowodze- szły się. Ze stratą dla wszystkich. nym konflikcie, miała fabularny tendencja nie nia był właśnie budżet”. Najbardziej na tej „separacji” kościec, czyli to, co niezbędne pozostawia W latach 80. i 90., pomimo ucierpieli sami widzowie, którzy kamerze. W roku 1989 wszystko pojedynczych projektów, także nigdy „książki w kinie” kochać to zniknęło. Pisarze uwolnieni od żadnych tych, które nasi filmowcy reali- nie przestali. Pokazują to z jed- obowiązku opisywania świata, wątpliwości: zowali poza granicami Polski, nej strony sukcesy frekwen- dali się uwieść innej, własnej rze- pomimo pracy Agnieszki Hol- cyjne ekranizacji przełomu wie- czywistości. Konflikt ustąpił miej- drogi filmu land (zainteresowanej głównie ków (Ogniem i mieczem, 1999; sca ekwilibrystyce słowa i frazy, literaturą obcojęzyczną – Europa, Pan Tadeusz, 1999; Quo Vadis, bohater – myśli, wyobrażeniu. i literatury Europa, Tajemniczy ogród, Plac 2001; W pustyni i w puszczy, 2001; Zniknęła literatura właściwa kinu. rozeszły się. Waszyngtona), Andrzeja Żuław- Zemsta, 2000; Przedwiośnie, 2001 Poniekąd, poza klasyką, nie było skiego (Na srebrnym globie – tzw. kino lektur szkolnych może czego adaptować”. Ze stratą dla według Jerzego Żuławskiego, Sza- nie zachwyciło recenzentów, ale „W latach 90. nasza literatura wszystkich. manka ze scenariuszem Manueli ciągle jest w ścisłej czołówce pol- Dorota Masłowska w filmie Wojna polsko-ruska, była skoncentrowana na języku, Gretkowskiej), Jerzego Skolimow- skiego box office’u ostatniego reż. Xawery Żuławski

Fot. Roman Sumik/Filmoteka Narodowa Fot. Sumik/Filmoteka Roman pewnych impresyjnych plamach, skiego (30 Door Key/Ferdydurke 25-lecia), z drugiej – pokutujące do dziś utyskiwania na brak cie- kawych fabuł, scenariuszy i kon- wood, a nasze kino potrafi mówić Robert Gliński – według Güntera Krystyny Jandy, a później – do wcześniej – wraz z Ustawą o kine- cepcji. „Odczepienie się od lite- własnym językiem”. Grassa, ze scenariuszem Klausa prac nad Wałęsą. Człowiekiem matografii i powstaniem PISF, ratury to też odczepienie się od Richtera, Cezarego Harasimowi- z nadziei (2013) – zaangażował gdy Magdalena Piekorz rozpo- środowiska, od pisarzy, od kie- Nowa warta cza i Pawła Huellego – Wróżby Janusza Głowackiego. częła współpracę z Wojciechem rowników literackich, od osobo- Niezależnie od krytycznego przy- kumaka (2005), Dariusz Gajewski Najważniejsze, że na scenę Kuczokiem (Pręgi, 2004; Sen- wości, od wszystkiego, co było jęcia wielkich ekranizacji prze- – według Radka Knappa – Lek- zaczęły wkraczać nowe nazwiska. ność, 2008; Zbliżenia, 2014), ale paliwem naszego kina w dniach łomu wieków, to właśnie od cje pana Kuki (2007), Jan Jakub Za symboliczną datę przełomu właśnie w roku 2009 „eksplodo- jego świetności” – podkreśla Piotr nich można zauważyć pewien Kolski – Pornografię (2003) można uznać rok 2009 – pre- wał” – po raz pierwszy od lat z tak

Kletowski. „To zerwanie nie tylko powrót filmowców do literac- według Witolda Gombrowicza miery wydawałoby się nieadap- dużą siłą. Wojna polsko-ruska tra- Cinema Krzywkowski/ITI Fot. Wojciech z książką, ale też z ideami, z zaple- kich korzeni. Może jeszcze nie oraz Wenecję (2010) według towalnej na język kina głośnej fiła do kin 22 maja 2009, a kilka czem literackim, które obraz do końca korespondujący z ocze- Włodzimierza Odojewskiego. powieści Doroty Masłowskiej. miesięcy później – po entuzja- może wzbogacić. Choć, oczy- kiwaniami widzów i recenzentów Andrzej Wajda przedstawił „Wojna polsko-ruska daje hasło: stycznym przyjęciu w Gdyni, wiście, by zbudować tak mocne (szczególnie tych młodych), nie Tatarak (2009), w którym prozę sięgajmy po literaturę. Szu- widzowie zobaczyli Rewers (13 kino, potrzeba wielkich osobowo- tak odważny w swoich poszuki- Jarosława Iwaszkiewicza połą- kajmy” – mówi Xawery Żuław- listopada), czyli wspólne dzieło ści, które – w imię filmu – potra- waniach i interpretacji rzeczywi- czył z osobistym świadectwem ski. Proces rozpoczął się chwilę Lankosza i Andrzeja Barta. fią swoje ego odłożyć na bok. stości za pośrednictwem zarówno Tadeusz Konwicki miał odwagę klasyki, jak i literatury współcze- podsuwać reżyserom nie swoje, snej, ale przez widzów wypatry- Filmowo-literacka współpraca lat 50., 60. i 70. XX wieku działa a kolegów teksty. Tymczasem wany. W kolejnych latach te nie- w ostatnich dwóch dekadach aż śmiałe próby „pogodzenia się” się zresztą wielokierunkowo – zarówno w strefie tworzenia, za często do głosu dochodziło zaczęły być zauważalne wśród «państwo reżyserów», w którym premier. Powieściowa inspiracja myśli krytycznej, jak i organizacji. Wkład Zespołów Filmowych scenarzystę traktowało się jako powróciła do łask u twórców star- i kierowników literackich pokroju Tadeusza Konwickiego zło konieczne, a jako zawód – po szego i średniego pokolenia. Woj- macoszemu. A przecież obraz to ciech Marczewski na podstawie („Kadr”, „Kraj”, „Pryzmat”, „Perspektywa”), Jerzego Stefana za mało! Potrzebni są nam tacy prozy Pawła Huellego nakręcił Stawińskiego („Kamera”, „Panorama”, „Iluzjon”) czy Stanisława Małgorzata Drozd i Beata Tyszkiewicz w filmie ludzie, jak Konwicki, żebyśmy Weisera (2000), Ryszard Zatorski Dwa księżyce, reż. Andrzej Barański znowu pokazali, że nie musimy – według bestsellera Katarzyny Dygata („Iluzjon”) jest bezcenny. tylko naśladować Zachodu, Holly- Grocholi – Nigdy w życiu! (2004),

18 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 19 Temat numeru: Polski film a literatura Dagmara Romanowska: Polskie kino (nie) kocha książki?

Rok później, jesienią, odbył się – Piotr Marecki, Jakub Mikurda, nictwem. „Gdy myśli się o rozwoju język audiowizualny, gdyż od razu bieżąco szukam tu czegoś dla takiego «słuchu na dialog» jak innym? Filmy jednego człowieka Maciej Pieprzyca wydał książkę pierwszy od dekad – „Okrągły Stół Michał Oleszczyk i Michał Zyg- naszego kina i kultury w ogóle, nie obrazem myśli”. siebie i póki co – nie widzę” – oni. Mogę skonstruować histo- często już się nie sprawdzają”. „Chce się żyć”, realizując jedno- Filmowców i Literatów” w Zegrzu, munt – powrót do formy! Zwrot można pominąć edukacji, a pol- „Umiejętności opowiadania podkreśla Jacek Bromski. „Wielu rię, nawet ją wymyślić, ale to oni cześnie film pod tym samym sfinansowany przez PISF i Studio literacki! Myślenie zespołowe! Kie- ski system pozostawia tu wiele do historii warto uczyć już od naj- młodych twórców, którzy przyno- budują całe światy, bohaterów”. Nadzieje tytułem. Z tym wydawnictwem Munka-SFP. „Początkowo wyda- rownicy literaccy! Producenci kre- życzenia. Szkoła oferuje dziś wie- wcześniejszych lat”- podobną kwe- szą swoje scenariusze do Studia „Dopiero wyłaniamy się ze Jednak wola i chęć do „nowego związani są również Zygmunt wało się, że to spotkanie nie speł- atywni! Kinofilia! Krytyka towa- dzę powierzchowną, pozbawioną stię porusza Lankosz. „W Ame- Munka wyraźnie nie wie o czym zubożenia postsocjalistycznego – otwarcia” wydają się coraz moc- Miłoszewski i Joanna Bator (czyli niło swojego zadania” – wspomina rzysząca! Odwaga artystyczna! refleksji w głąb. Internet zabił czy- ryce dzieciaki już od pierwszej chce swoje filmy robić. Nie ma intelektualnego i materialnego” niejsze. Twórców obu środowisk też Lankosz). „Taka współpraca Borys Lankosz. „Środowiska wyda- Wspólnota myśli twórczej! Otwar- telnictwo. Brakuje pracy nad wie- klasy dowiadują się jak konstru- prawdziwego konfliktu”. – zauważa Xawery Żuławski, wspierać chcą też wydawnictwa. wiąże się, oczywiście, z pewnymi wały się dość zantagonizowane. cie na teorię! Wiemy, że kino pol- dzą kontekstową – za wiele rzeczy ować opowieść, zapoznają się „Brakuje nam dobrych, zawo- który ciągle walczy o finanso- Jedno działa na tym polu wyjąt- kwestiami technicznymi, formal- Pisarze zarzucali filmowcom, że skie potrafi wiele”. Sygnatariusze, opiera się na pourywanych frag- z – przystosowanymi do ich per- dowych scenarzystów. Dla wielu wanie swojej adaptacji „Złego” kowo prężnie – W.A.B. Tutaj roz- nymi, ale zawsze jesteśmy na nią ich nie czytają, a filmowcy riposto- dziś już indywidualnie, ciągle te mentach, których ani aspirujący cepcji – najważniejszymi dziełami osób to bardziej pasja, niż spo- Leopolda Tymanda. „Bazowanie poczęła się filmowa droga Gro- bardzo otwarci. Nasz dział praw

wali im, że piszą nie dość intere- i inne idee zawarte w manifeście reżyser, ani odbiorca nie potra- literackimi, a później uczą się pre- sób na życie. Wielu kultywuje na PISF jest wygodne, ale może choli, Kuczoka i Piekorz. Tutaj autorskich ma zresztą kontakt Film Production Fot. Zodiak

Magdalena Kuta, Danuta Szaflarska, Izabella Scorupco w filmie Aleksandra Popławska i Maria Maj w filmie Ogniem i mieczem, Między nami dobrze jest, reż. Grzegorz Jarzyna reż. Jerzy Hoffman

sująco. A jednak z tego sprężenia starają się wprowadzać do debaty fią przekształcić w większą, ory- cyzyjnego pisania na określoną nieco romantyczny paradygmat być też ograniczające. Bywa, że zrodziło się coś pozytywnego. Na wokół naszego kina. ginalną strukturę. Kulturę myśli liczbę słów. Wyobraźnia urucha- tworzenia sztuki pod wpływem proces decyzyjny dusi twórcę „Nasze pokolenie – poza Wajdą najstarsze pewno dla mnie. Tutaj spotkałem i lektury zabija już edukacja pod- miana jest nie tylko przez obraz natchnień i – jednocześnie – zaj- i jego dzieło. Brakuje prywatnych Zygmunta Miłoszewskiego, któ- Wyzwania stawowa, która przecież winna je płynący z ekranu telewizora, ale muje się innymi, zarobkowymi producentów, zakochanych w fil- w kinematografii – było wychowane w tradycji rego później namówiłem do ekra- Pomimo coraz cieplejszych relacji kształtować od bardzo wczesnych przez słowo”. zajęciami. Musi – trudno bowiem mowcach, którzy mogliby pod- nizacji «Ziarna prawdy», i Joannę obu środowisk, nadal jest przed etapów”. To jeszcze nie wszystkie pro- nazwać scenopisarstwo zajęciem jąć większe ryzyko niż komisja literackiej – przypomina Jacek Bromski, który Bator – właśnie z żoną (Magdalena nami wiele wyzwań. „Ciągle bra- „Nasze pokolenie – poza Wajdą blemy, z którymi musimy się intratnym. Tymczasem dobry ekspercka. W kwestii samych w 2010 roku (początek zdjęć) sam sięgnął Lankosz – przyp. D.R.) skończyli- kuje nam kierowników literackich, najstarsze w kinematografii – zmierzyć (nie tylko w odniesie- materiał wymaga pracy, czasu adaptacji, trzeba też pamiętać,

Fot. Stowarzyszenie Nowe HoryzontyFot. Stowarzyszenie śmy pisać scenariusz na podsta- sprawnych scenarzystów, ludzi, było wychowane w tradycji lite- niu do adaptacji). „Nasz rynek i warsztatu” – dodaje Lankosz. że to bardzo trudna forma. Pra- po «Uwikłanie» Zygmunta Miłoszewskiego. wie «Ciemno, prawie noc»”. wspierających reżyserów, którzy rackiej – przypomina Jacek Brom- filmowy jest za mały, za płytki, „Brakuje nam konsekwencji, rze- cując nad, wydawałoby się nie- „Myśleliśmy literaturą i chcieliśmy przełożyć W stronę literatury przeć zaczęli czytać powinni, ale – ze względu ski, który w 2010 roku (początek budżety za niskie. Najbardziej miosła. Widać to wyraźnie we adaptowalną «Wojną…», prze- również – i to bardzo mocno – mło- na wiele innych zajęć – nie muszą zdjęć) sam sięgnął po «Uwikła- wartościowe dzieła polskiej lite- wnioskach składanych do PISF. bijałem głową mur. Powrót do ją na obraz. Dziś młodzież w ogóle mało dzi krytycy. Think-tank „Restart przecież znać wszystkich nowo- nie» Zygmunta Miłoszewskiego. ratury już trafiły na ekran, a pie- Pierwsze strony są obiecujące, struktur z lat 60. czy 70. nie jest polskiego kina” w styczniu 2011 ści. Nie muszą tak dobrze ope- „Myśleliśmy literaturą i chcieli- niędzy, by nakręcić je na nowo a potem... Kursy kreatywnego już możliwy, a współczesne czyta, a już na pewno nie odczuwa potrzeby roku ogłosił swój manifest. rować słowem jak scenarzyści, śmy przełożyć ją na obraz. Dziś nie ma, o ile w ogóle byłoby takie pisania dopiero się u nas rodzą. zespoły twórcze można policzyć przekładania słowa na język audiowizualny, „Postulujemy – pisali m.in. Bła- pisarze” – zwraca uwagę Kletow- młodzież w ogóle mało czyta, zapotrzebowanie widzów. Współ- Sam zacząłem szukać kontaktu na palcach jednej dłoni. Udało żej Hrapkowicz, Piotr Kletowski, ski, dla którego istotne są rów- a już na pewno nie odczuwa czesnej literatury, nadającej się z pisarzami, gdyż jestem prze- się coś takiego zbudować Małgo- gdyż od razu obrazem myśli”. Kaja Klimek, Jakub Majmurek, nież kwestie związane ze szkol- potrzeby przekładania słowa na do kina, również jest za mało. Na konany, że nie mam chociażby śce Szumowskiej. Może uda się

20 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 21 Temat numeru: Polski film a literatura Wydarzenia: Dyplomaci w Kulturze Body/Ciało: bez zbędnego sentymentalizmu Marcin Zawiśliński ilm Szumowskiej, uznawany za najlepszy w jej dotych- „Tytuł filmu wziął się z problemów człowieka z własnym Fczasowym dorobku (także przez nią samą) został już doce- ciałem. Wszyscy mamy problem z ciałem. Chciałam zrobić film niony za granicą, a jego autorkę uhonorowano prestiżową sta- o obsesjach współczesnego człowieka, który jest osaczony przez tuetką Srebrnego Niedźwie- wszechogarniającą pustkę” – przyznała Małgorzata Szumowska, dzia podczas ostatniej edycji Międzynarodowego Festiwalu reżyserka i współscenarzystka filmu Body/Ciało, która po Filmowego w Berlinie. Ostat- seansie, jaki odbył się w ramach tradycyjnego już cyklu pokazów Jacek Braciak w filmie Pod Mocnym Aniołem, nimi polskimi twórcami, któ- reż. Wojtek Smarzowski rzy również zdobyli nagrody za dla ambasadorów w stołecznym kinie Kultura, spotkała się reżyserię w Konkursie Głównym Berlinale, byli Roman Polański z przedstawicielami korpusu dyplomatycznego z całego świata. z producentami i reżyserami, mierza Kowalewskiego, a Jacek za Autora widmo oraz Krzysz- i stara się podpowiadać im pewne Za symboliczną datę przełomu można Borcuch – „Morfiną” Szczepana tof Kieślowski za Trzy kolory. tytuły, nowości. Uczestniczymy Twardocha. Grzegorz Jarzyna, Biały. Co ciekawe, zarówno w festiwalach, chociażby Między- uznać rok 2009 – premiery wydawałoby który dopiero co przedstawił u Szumowskiej, jak i u Kieślow- narodowym Festiwalu Kryminału się nieadaptowalnej na język kina kinomanom Między nami dobrze skiego duże role wykreował we Wrocławiu, sami organizu- jest (premiera w styczniu 2015) Janusz Gajos. W Body/Ciele

Fot. Drygała/Kino Jacek Świat jemy spotkania i dyskusje twór- głośnej powieści Doroty Masłowskiej. według Doroty Masłowskiej, chce zagrał cynicznego, zgorzknia- ców z różnych dziedzin. Byliśmy teraz przenieść na ekran „Sowę, łego życiem prokuratora, który obecni przy «Okrągłym Stole Fil- „Wojna polsko-ruska daje hasło: córkę piekarza” Marka Hłaski. po śmierci żony ma coraz gor- mowców i Literatów». Cieszymy sięgajmy po literaturę. Szukajmy” Krzysztof Skonieczny ma połą- sze relacje z własną córką (w tej się, gdy nasi autorzy zapraszani czyć siły z Jakubem Żulczykiem. roli Justyna Suwała). „Pracując są na imprezy filmowe, chociażby – mówi Xawery Żuławski. „Staramy się pomagać nowemu nad filmem zastanawialiśmy się, do Gdyni. To jest zawsze okazja pokoleniu. Programy Studia jaki jest związek między ciałem, do wymiany myśli” – odpowiada Munka-SFP i PISF dla debiutan- a tym, co jest w środku. Dosze- Edyta Woźnica, dyrektor ds. pro- prowadzimy projekt, w ramach oryginalnych. Lankosz znowu tów należą do najprzyjaźniejszych dłem do wniosku, że w przypadku mocji Grupy Wydawniczej Foksal. którego studenci przygotowują chce pracować z Miłoszewskim. na świecie. Niemal bez ryzyka mojej roli lepiej się zastanowić, „Pisarze bardzo chętnie zwiastuny do naszych premier Wojtek Smarzowski, który nie- można nakręcić 30-minutową jak i czy w ogóle da się otworzyć widzieliby filmy na podstawie – zarówno gatunkowych, jak dawno (2014) prozę Jerzego Pil- fabułę, dokument, animację. Roz- to body-pudełko i stwierdzić, co swoich powieści. Wiedzą jak i z literatury pięknej oraz dzie- cha przekształcił w przebojowe wiązania systemowe są. Trzeba tam jest najistotniejszego w nas wpływa to na sprzedaż, promo- cięcej. Dla studentów to szansa Pod Mocnym Aniołem, kręci teraz tylko czekać na rezultaty. samych” – wyznał aktor. cję. Niewielu trzeba by do tego na pracę w profesjonalnym śro- Wołyń według „Nienawiści” Sta- Nikogo talentu się nie nauczy” „Przede wszystkim pragnę bar- Jacek Bromski, Małgorzata Szumowska i Michał Englert namawiać. Jakiś «problem» leży dowisku, dla nas na pozyskanie nisława Srokowskiego. Xawery – mówi Jacek Bromski. dzo serdecznie pogratulować tego Fot. Borys Skrzyński/SFP może bardziej po drugiej stro- materiału do promocji kolejnych Żuławski ma gotowy scenariusz „Najwspanialej, gdy doga- filmu, w którym były piękne zdję- nim słów, ale tylko do pewnego i oblewają ją wodą. Pod tę scenę Body/Ciałem był także Michał nie, filmowców, którzy albo wolą premier. Sytuacja – win-win. Na „Złego”. Andrzej Żuławski pla- duję się ze sobą autorzy z jed- cia, wspaniała reżyseria oraz wiel- momentu. Tam, gdzie uważali- podłożono patetyczną muzykę Englert, stały współpracownik szukać własnych tematów, albo pewno będziemy tę inicjatywę nuje „Kosmos” według Gombro- nego pokolenia. Mam wrażenie kie aktorstwo” – zachwycała się śmy, że jest za dużo powiedziane, Zbigniewa Preisnera. To działa Szumowskiej, współscenarzysta nie mają wystarczającego kon- kontynuować”. wicza. Sam Gombrowicz powró- i nadzieję, że nowe nazwiska – Alexandra Bugailiskis, ambasa- wyrzucaliśmy tekst” – odparł bardzo mocno na emocje, jest nie- i autor zdjęć do tego filmu. Wyja- taktu z literaturą” – kontynuuje Szybki przegląd planowanych cić ma również w Dziennikach pisarzy i filmowców – zaczynają dor Kanady w Polsce. Przy oka- Janusz Gajos. Dyplomaci zwró- zwykle sentymentalne. Naszym śnił dyplomatom, dlaczego twórcy Woźnica. „Wierząc w «pracę projektów filmowych wskazuje, w reżyserii Ireneusza Grzyba. dochodzić do głosu. Nowe adap- zji zapytała, jak się grało w fil- cili również uwagę na nawiązania celem było sparafrazowanie tej świadomie stworzyli skromną, u podstaw», razem z Wydziałem że coś się zaczęło dziać – nie Holland zainteresowała się Olgą tacje to – pomimo trudności – mie, w którym relatywnie było do twórczości Krzysztofa Kieślow- sceny na dzisiejsze czasy, które są wręcz ascetyczną ścieżkę dźwię- Radia i Telewizji Uniwersytetu tylko przy takich małych for- Tokarczuk (Pokot będzie adap- kwestia czasu” – podsumowuje tak mało dialogów. „W teatrze skiego. „Rzeczywiście w Niebie- odarte z tegoż sentymentalizmu” kową. „Nie chcieliśmy podkręcać Śląskiego, z pomocą Magdaleny mach i nie tylko (gdy przypo- tacją „Prowadź swój pług przez Xawery Żuławski. „Ewidentnie używa się zazwyczaj dużo słów. skim jest taka scena, w której sta- – opowiadała reżyserka. atmosfery i jeszcze bardziej epa- Piekorz i Piotra Kuci, uruchomi- mni się ostatnie sukcesy pol- kości umarłych”), Janusz Majew- zaczynamy przeżywać rozkwit”. W tym filmie korzystaliśmy oczy- ruszka idzie wyrzucić śmieci do Wśród gości, którzy podzielili tować emocjami naszych bohate- liśmy nową inicjatywę. Razem skiego kina) na polu produkcji ski – „Ekscentrykami” Włodzi- To chyba nie tylko nadzieja. wiście z papieru i zapisanych na kosza. Podbiegają do niej chłopcy się swoimi refleksjami z pracy nad rów” – podkreślił Englert.

22 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 23 Wydarzenia: Orły Wydarzenia: Orły

kompozytorowi (a więc podobny przypadek, z przyczyn oczywi- W tym roku suspensu nie było, w większości kategorii Polskich stych wykorzystano w filmie ist- Nagród Filmowych, laureatów można było łatwo przewidzieć. niejącą muzykę, a nie specjalnie do niego napisaną), Wojciech Bogowie Łukasza Palkowskiego zostali uhonorowani aż Kilar za muzykę do Obcego ciała Krzysztofa Zanussiego, w któ- siedmioma statuetkami Orłów, przypieczętowując swe wysokie rym reżyser wykorzystał za notowania zarówno u festiwalowych jurorów (większość zgodą kompozytora, udzieloną tuż przed śmiercią, jego utwory najważniejszych laurów w Gdyni), krytyki (tam również nagroda pochodzące z ich wcześniej- dziennikarzy, świetne recenzje) oraz publiczności (w Gdyni – szych filmów (m.in.Gdziekolwiek jesteś, jeśliś jest…, Kontrakt, Spi- Złoty Klakier, a w kinach – ponad dwa miliony widzów). rala), oraz Jan Duszyński, autor muzyki wypełniającej Jacka Stronga Władysława Pasikow- skiego. Jak widać, w zgodzie ze ym razem o Bogach w sa- Piątkowski i Marek Warszawski, cherzy nie zarobili. Poza jednym! zdrowym rozsądkiem tylko ta mych superlatywach wypo- a za kostiumy – Dorota Roqueplo Orłem dla najlepszego filmo- ostatnia nominacja miała sens. Twiedziała się branża. Człon- i Magdalena Jadwiga Rutkiewi- wego kompozytora uhonorowano Pozostałe jedynie nie naruszały kowie Polskiej Akademii Filmo- cz-Luterek. Trzeciego Orła film Czesława Niemena za muzykę do regulaminu. wej uhonorowali dzieło Palkow- ten otrzymał za fantastyczny dokumentu – notabene znakomi- Wśród kategorii, w których Pol- skiego sześcioma statuetkami: montaż, który jest dziełem tego – Sen o Warszawie, zreali- ska Akademia Filmowa przyznaje za najlepszy film, reżyserię, sce- Michała Czarneckiego, a czwarty zowanego w dziesiątą rocznicę swe nagrody, pojawiła się nowa nariusz (Krzysztof Rak), główną przypadł wcielającej się w rolę śmierci artysty przez Krzysz- – Najlepszy Filmowy Serial Fabu- rolę męską (Tomasz Kot), drugo- „Biedronki” – Zofii Wichłacz, tofa Magowskiego. Tylko że tak larny. Zwyciężył Czas honoru planową rolę męską (Piotr Gło- którą uznano za „odkrycie roku”. naprawdę Niemen do tego filmu – Powstanie, wyreżyserowany wacki), zdjęcia (Piotr Sobociński Również Powstanie Warszaw- specjalnej muzyki nie napisał, przez Jana Hryniaka, a wypro- jr). Widzowie dorzucili siódmego skie, niekonwencjonalny fabu- a wypełniają go piosenki jego dukowany przez Michała Kwie- Orła (Nagroda Publiczności wyła- laryzowany dokument wymy- autorstwa, z tytułowym songiem cińskiego. Pośród „orlich” kate- niana przez społeczność Film- ślony przez Jana Komasę, zostało na czele. W ogóle kategoria „naj- gorii jest jeszcze kilka białych webu). Takie artystyczne żniwa docenione przez członków Aka- lepsza muzyka” w tegorocznej plam. Pora pomyśleć o animacji, zdarzają się niezwykle rzadko. Co demii. Uznano go za najlepszy edycji Orłów wypełniona była tej dłuższej i tej krótszej, a także więcej, wszystkie te trofea okazały film dokumentalny, a także uho- dość „egzotycznymi” nomina- o rodzimym filmie krótkometra- się jak najbardziej zasłużone, bo norowano Orłem za najlepszy cjami, poza zwycięzcą nomina- żowym (dokument, animacja, takiego filmu – fantastycznie dźwięk, który jest dziełem Bar- cje otrzymali bowiem: Witold fabuła), który od lat zdobywa na Łukasz Palkowski łączącego w sobie walory kina tosza Putkiewicza. Lutosławski za muzykę do świet- świecie wiele prestiżowych lau- ze statuetką za najlepszą reżyserię artystycznego i komercyjnego, A więc przewidywania się nego dokumentu Nataszy Ziół- rów, z nominacjami – a i nawet elementy komedii i dramatu, a na sprawdziły, niespodzianek nie kowskiej-Kurczuk Granatowy statuetkami – oscarowymi na dodatek przepełnionego emo- było, faworyci zwyciężyli, bukma- zeszyt, poświęconego wybitnemu czele. cjami i wyjątkową dawką pozy- tywnej energii – dawno nie było Laureaci Polskich Nagród Filmowych Orły 2015 na naszych ekranach. Bogowie to męskie kino, co sugeruje już sam tytuł, zatem Orłami za role kobiece podzieliły się aktorki występujące w innych

Fot. Tomasz Urbanek/East News Urbanek/East Fot. Tomasz filmach: za najlepszą rolę główną uznano kreację Mai Ostaszew- skiej w Jacku Strongu Włady- sława Pasikowskiego, a za najlep- szą rolę drugoplanową – Kingę Preis w Pod Mocnym Aniołem Bogowie Wojtka Smarzowskiego, rywa- lizującą z… Kingą Preis, która biorą prawie stworzyła fantastyczną postać również w Bogach. Orły „wizualne” – co również nie dziwi – przypadły zrealizo- wanemu z ogromnym rozma- chem inscenizacyjnym Miastu 44 Jana Komasy: za scenogra- wszystko Jerzy Armata fię statuetkę odebrali Grzegorz News Urbanek/East Fot. Tomasz

24 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 25 Festiwale w Polsce: Krakowski Festiwal Filmowy Festiwale w Polsce: Krakowski Festiwal Filmowy

dni. Zwiększyliśmy liczbę ekra- wspomnieć tylko o Oscarach uruchamiamy program kon- śmy go z dworca, po podróży nów – dziś jest ich dziesięć. dla Osy Andrei Arnold i Roz- sultacyjno-pitchingowy Doc z Warszawy, żegnał się z nim Najbardziej namieszaliśmy, mowy Maxa Kirkby’ego, czy Lab Poland. Będzie podzielony cały przedział: „Cześć, Albert!”. zmieniając nazwę – podwójną: Europejskiej Nagrodzie Fil- na dwie części: Doc Lab Start – Na tej krótkiej trasie ze wszyst- Międzynarodowy i Ogólnopol- mowej dla Poste restante Mar- dla projektów w fazie develop- kimi się zaprzyjaźnił. Chcie- ski Festiwal Filmów Dokumen- cela Łozińskiego? Posiadamy mentu lub wczesnych zdjęć, liśmy, by znowu był naszym talnych i Krótkometrażowych akredytacje FIAPF, EFA oraz oraz Doc Lab Go – dla projek- gościem – zaprosiliśmy jego – zamknęliśmy w obecnej for- Amerykańskiej Akademii Fil- tów w fazie montażu. Zwień- ostatni filmIris . Wydawało się, mule, podkreślającej krakow- mowej. Nasi krótkometrażowi czeniem obu będą pitchingi, że przyjedzie… W zeszłym roku ską tożsamość imprezy. Przede laureaci otrzymują bezpośred- w tym znany już Docs to Go!, odszedł też Paul Mazursky, wszystkim zaś chcieliśmy, nie nominacje do nagród Euro- który organizujemy od kilku którego dokumentem Yippee by festiwal nie tylko utrzy- pejskiej Akademii Filmowej lat razem z PISF. Program two- otwieraliśmy festiwal w 2009 Życiezaczyna się mał, ale i wzmacniał swoją oraz mają ułatwioną drogę rzymy głównie z myślą o pol- roku. W trakcie 55. edycji poka- rangę artystyczną i pozycję na do Oscarów. I wygrywają. Nie skich twórcach, chociaż zapro- żemy filmDybuk Krzysztofa świecie. Pracujemy nad tym wyobrażam sobie, jak mogli- simy również kilku reżyserów Kopczyńskiego, który będzie każdego roku i każdego roku byśmy to zaprzepaścić. Nie i producentów z Litwy, czyli do tej opowieści w pewien spo- dostajemy coraz więcej zgło- wyobrażam sobie również, jak bohatera naszego tegorocz- sób nawiązywał. szeń – w tym ponad 3500. moglibyśmy wyciąć dokument, nego „Spojrzenia na…”. Goście po pięćdziesiątce który jest dziś u nas tak bardzo ze świata – dystrybutorzy, Program dopiero będzie W konkursie dokonałeś wyrazisty i ciekawy. Ta wielo- agenci sprzedaży – najbardziej ogłaszany, ale być może już rewolucji. raka formuła sprawdza się bar- szukają u nas lokalnych pro- coś możesz zdradzić? Gdy zaczynałem, festiwal miał dzo dobrze i pozycjonuje nas jektów. Wychodzimy więc im Chciałbym gościom pokazać dwa konkursy – ogólnopolski zarówno obok Clermont- naprzeciw. Wpisuje się to też, nowe obiekty, w tym Cricotekę, i międzynarodowy oraz kilka -Ferrand i Tampere, jak i Lip- oczywiście, w nasze inne zało- w której zorganizujemy pokazy zmieniających się sekcji towa- ska. Swoją drogą, Dok Leipzig żenia – Krakowa jako miejsca rejestracji spektakli Tadeusza rzyszących. My wypracowali- posiada bardzo mocny kon- promocji polskiego filmu na Kantora i zamkniemy festi- śmy inną formułę. Mamy stałe kurs animowany. Wielogatun- świecie. wal. Powracamy też z Cen- cykle, w tym: „Gdzieś w Euro- kowość to światowy standard. trum Festiwalowym do Kijowa pie”, „Opowieści ze świata”, Dlaczego Litwa? – wypełnionego, jak przeko- „Laureaci festiwali”, „Pano- Pozycję Krakowskiego Prosiło się, żebyśmy po spotka- nywał mnie Jerzy Kapuściń- rama filmu polskiego”, Festiwalu Filmowego niach z Izraelem, Włochami, ski, duchami twórców, filmów „Kids&Youth Fest” czy wzmocniłeś również dzięki Holandią, Szwajcarią i Wielką i historii. W Małopolskim W dniach 31 maja – 7 czerwca „Dźwięki muzyki”. Nagrody Industry Zone. Brytanią spojrzeli na wschód. Ogrodzie Sztuki przygotujemy zaś rozszerzyliśmy do czterech Przez te piętnaście lat udało Litwa coraz mocniej pojawia za to Centrum Industry. Jesz- odbędzie się 55. Krakowski grup. Dziś Krakowski Festi- się nam zbudować festiwal się ostatnio na arenie poli- cze przed festiwalem chcemy Festiwal Filmowy. wal Filmowy to konkurs polski skierowany do dwóch grup tycznej. Łączy nas z nią długa zajrzeć do nowej auli ASP oraz trzy konkursy między- odbiorców: widzów i profe- historia. Dziś nasze relacje są z przeglądem, który roboczo narodowe: krótkich metraży, sjonalistów. Od 2006 roku trudniejsze. We wszystkich fil- nazwaliśmy „Filmami sztucz- pełno- i średniometrażowych możemy pochwalić się nowo- mach, które otrzymaliśmy do nymi”, czyli opowiadającymi Z Krzysztofem dokumentów oraz dokumen- czesnymi targami. Dzięki part- wyboru, słychać polski. Nie o sztuce. Drugą zapowiedzią tów muzycznych. Przyznaję, że nerowi – Studiu Kropka – byli- jest to może wielka kinema- tegorocznej edycji będzie prze- Gieratem, dla którego ten ostatni – DocFilmMusic śmy jednymi z pierwszych tografia, ale za to z mocnymi gląd odrestaurowanych doku- – to trochę moje „oczko w gło- w Europie z w pełni zdigitali- produkcjami. Warto się nad mentów z WFDiF. Trzecią – aż to już 15. edycja wie”, spełnienie starego marze- zowaną wideoteką, zintegro- tym pochylić. Pokażemy doku- miesięczna prezentacja festi- nia. Z kolei konkurs dokumen- waną z systemem oferującym menty, krótkie metraże, nie walowych filmów minionych pod jego dyrekcją, tów wyrósł z pozakonkursowej zainteresowanym wszystkie zabraknie litewskich twórców, lat na VoD w Onecie. Wiemy sekcji „Krakowskie premiery niezbędne informacje. producentów. Liczne spotka- już na pewno, że na festiwalu rozmawia Dagmara dokumentalne”. Z roku na rok nia z autorami, praktycznie po zagrają Stanisław Soyka i Woj- cykl rósł w siłę, aż zdaliśmy Industry Zone to również każdym bloku seansowym, to ciech Waglewski z synami. Romanowska sobie sprawę, że nie możemy warsztaty, pitchingi… przecież kolejny znak rozpo- Z Fundacją AGH przygotowu- go już trzymać „na peryfe- To rozbudowana część festi- znawczy naszego festiwalu. jemy kolejną odsłonę zapocząt- riach” festiwalu. walu i bardzo ważna grupa kowanego w ubiegłym roku naszych odbiorców – także Skoro mowa o gościach – cyklu „Docs&Science”. Wraz Dagmara Romanowska: Piętnaście lat to dobra Ta wielogatunkowa formuła z zagranicy. W tym roku wpro- jednym z tegorocznych miał z Dafilm.com i Międzynaro- okazja do małego podsumowania. Jako dyrektor wydaje się sprawdzać. wadzamy tu trochę zmian. Po być Albert Maysles. dowym Funduszem Wyszeh- bardzo zmieniłeś ten festiwal. Czasami słyszę, że powinni- dziewięciu latach zakończy- Informacja o jego śmierci bar- radzkim ogłosiliśmy nowy Krzysztof Gierat: Razem ze wspaniałym zespołem. śmy zrezygnować z krótkiego liśmy niezmiernie owocną dzo nas zasmuciła. Laureat projekt My Street Films, w któ- W latach 90., z wielu powodów, festiwal był dość skromny. metrażu. Ale jak moglibyśmy współpracę z Dragon Forum. Smoka Smoków za rok 2004 rym zachęcamy do realizacji Na chwilę zawieszono nawet konkurs polski. Cieszył wykreślić tak ważny element Startujemy za to z nowym to, obok Jonasa Mekasa i Bog- krótkich filmów o miejscach się renomą, ale ciągle brakowało mu wielu rzeczy, które historii, ale i teraźniejszo- projektem. Razem z Fundacją dana Dziworskiego, jeden z naj- zamieszkania. Wszystkiego cechują nowoczesne festiwale. Zmiany były konieczne. ści festiwalu? Mielibyśmy się Filmową im. Władysława Śle- intensywniej przeżywających zdradzić nie mogę, ale obie-

Krzysztof Gierat Filmowy Festiwal Korczyński/Krakowski Fot. Tomasz Zaczęliśmy od wydłużenia festiwalu z pięciu do ośmiu odciąć od światowych sukce- sickiego, DOK Leipzig i Euro- nasz festiwal twórców. Dzień cuję, że – jak zawsze – będzie sów naszych zwycięzców, żeby pean Documentary Network i noc z kamerą. Gdy odbierali- się działo!

26 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 27 Nagrody: Orzeł Życia Nagrody: Orzeł Życia

Minister Małgorzata Franciszek Pieczka ści i o odtrąceniu, prowadzącym roli w „Kinie”: „Na czoło postaci w filmieAusteria , Omilanowska, do dramatycznych i ostatecz- Franciszek Pieczka chłopskich wysuwa się Czepiec reż. Jerzy Kawalerowicz i Barbara Krafftówna nych decyzji. Arcydzieło Lesz- – Franciszek Pieczka, górujący czyńskiego pobudza do myśle- siłą osobowości oraz instynktem nia eschatologicznego. Tytułowy wodzowskim nad całym otocze- Mateusz w wykonaniu Pieczki to niem. Ma w sobie porywczość, „jurodiwy”, boży szaleniec, wrażli- upór i zdecydowanie watażki, wiec zjednoczony z otaczającą go a równocześnie swoistą gospo- przyrodą. Mieszka razem z siostrą darską godność podkrakowskiego w niewielkiej drewnianej chacie. wójta. Znakomicie operuje przy Jego środowiskiem naturalnym tym Pieczka elementami gry są lasy, jeziora i ptaki. Mateusz komediowej; soczyście prowa- jako człowiek bezbronny i bez- dzona rola Czepca wielokrotnie radny nie przetrwa jednak sam. ociera się o efekty humoru, ale Pieczka niemal bez słów, w spo- bardzo subtelnie utrzymuje się sób skrajnie wyciszony, przed- na chybotliwej granicy między stawia nam tragedię mężczyzny, śmiesznością a sprawą serio”. którego wartością jest tylko i aż Czepiec Pieczki jest przede „metafizyczność”; tragedię czło- wszystkim człowiekiem próżnym. Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. K. Kołodziejski/SF wieka, który ze względu na swą Niedługo po Weselu Wajda zekra- jąco zagrał człowieka w potrza- stwa i nic nie mogącego zrobić, inność nie potrafi znaleźć sobie nizował Ziemię obiecaną (1974), sku, świadomego swojej sytuacji, by się odwróciły wyroki Boskie, miejsca na tym świecie. według Władysława Reymonta. spokojnego, jakby pozbawionego Pieczka wyraził do końca. Tag Ważnymi osiągnięciami arty- Pieczka zagrał Muellera, niemiec- emocji. Oto bohater, o którym jest naszym przewodnikiem po stycznymi Pieczki są role w fil- kiego milionera, który chce być wszyscy zapomną. Takie są prawa świecie, który bez niego byłby Ks. Andrzej Luter mach Henryka Kluby – Chudy najważniejszy w Łodzi, chce być wojny. W Bliźnie (1976) Krzysztofa tylko dziwny i obcy. Jego trzeźwy i inni (1966) i Słońce wschodzi prawdziwym lodzermenschem. Kieślowskiego zagrał partyjnego sceptycyzm, a przede wszystkim raz na dzień (1967). Obydwa W postaci tego prymitywnego dyrektora, który w obliczu strajku serdeczny, pełen miłości stosu- obrazy miały kłopoty z cen- kapitalisty najpełniej i najbardziej w jego zakładzie, zmienia swoje nek do wszystkich, których jego zurą. Pierwszy z nich pokazy- prawdziwie objawia się widzowi poglądy, dostrzega bowiem bez- austeria przygarnęła na tę «sądną wał solidarność robotników pra- ówczesna Łódź ze swoim nieucy- sens systemu, który do tej pory noc» wyłuskują ludzką prawdę cujących przy zaporze wodnej. wilizowaniem i surowością. Kon- tworzył i podtrzymywał. spod masek, spod mylącej iluzji Drugi zaś przeleżał aż pięć lat rad Eberhardt pisał po premierze Potem przyszedł czas bliskiej rytuału”. Pieczka jakby urodził na półkach. Słońce wschodzi… filmu, że świat łódzkiego biznesu współpracy Pieczki z Janem Jaku- się do zagrania roli żydowskiego zrealizowane w konwencji ludo- był tak „jawny i naturalny w swo- bem Kolskim. Zagrał u niego mędrca, wolnomyśliciela. Jego wej ballady, pokazywało konflikt jej nikczemności, że aż – na zasa- m.in. w Pogrzebie kartofla (1990), Tag jest bezradny wobec nad- komunistycznej władzy ze spo- dzie paradoksu – wydaje się świa- Pograbku (1992), Jańciu Wod- ciągającej historycznej nawał- Pieczka łecznością wiejską, hermetyczną, tem, który w ogóle nie zetknął się niku (1993). Pieczka wspomina: nicy. Ma świadomość nadciąga- trzymającą się własnych zasad z normami etycznymi, światem „Spotkanie z Jankiem Kolskim jącej katastrofy. Aktor stworzył i niezmiennych wartości. Haratyk bez grzechu”. Mueller w interpre- było dla mnie sporym zaskocze- przejmującą postać człowieka Fot. Tomasz Urbanek/East News Urbanek/East Fot. Tomasz Franciszka Pieczki był doskonałą tacji Pieczki to właśnie taki „bez- niem. Młody człowiek, dopiero naznaczonego i wyobcowanego, wszechstronny egzemplifikacją takiej postawy. grzeszny” kapitalista. na dorobku, a już mający wszyst- pragmatycznego i mistycznego, „Ogromny jak skała”, organi- W Potopie (1974) Jerzego kie cechy rasowego reżysera. żydowskiego i „ponadnarodo- zuje ludzi, przejmuje rząd dusz. Hoffmana wystąpił w roli sta- Ma określoną wizję filmu, ale wego”. I nade wszystko, pogodzo- Franciszek Pieczka, laureat tegorocznych Orłów za osiągnięcia życia, należy Twardy i wierny swoim zasadom rego Kiemlicza. Był przebiegły, też bardzo uważnie wsłuchuje nego z losem, wspominającego do aktorów, którzy wpisali się na stałe w historię polskiego kina i teatru. był także Hubert Siersza z filmu cwany, a jak było trzeba – wierny, się w sugestie aktorów”. Za naj- już tylko piękne bale na dworze Kazimierza Kutza Perła w koronie aż do oddania życia za swojego ważniejszą rolę u Kolskiego aktor Franciszka Józefa, w czasach, (1971). To charyzmatyczny przy- pana. Pamiętam doskonale dru- uznaje tytułową postać z filmu które bezpowrotnie przeminęły. ochodzi ze Śląska. Urodził na mnie wszystkie śląskie pie- rola Gustlika stanowi o wielkości Sisto w Urzędzie (1969) Janu- wódca strajku górników w fik- goplanową rolę Pieczki w filmie Jańcio Wodnik. Pieczka: „Jest to Nic więc dziwnego, że odrzuca się 18 stycznia 1928 roku rony. Bo inżynier to porządny Pieczki. Z jego bogatego dorobku sza Majewskiego według prozy cyjnej kopalni „Zygmunt”. Rzecz Stanisława Różewicza Ryś (1981) bardzo metaforyczna opowieść propozycję ucieczki, w której chce Pw Godowie. Tak wspomina zawód, a aktor – w pojęciu mego filmowego wybrałem zatem te Tadeusza Brezy. Ów ksiądz ma dzieje się w 1934 roku. Pieczka według noweli Jarosława Iwasz- o życiu i przemijaniu. (...) Jańcio mu pomóc jego przyjaciel, ksiądz swoje lata dzieciństwa i młodo- ojca – będzie chodził głodny”. role, które w moim subiektywnym kłopoty z hierarchią kościelną, nadał swojemu bohaterowi rys kiewicza „Kościół w Skaryszewie”. Wodnik to jakby święta postać katolicki; woli pozostać ze swoimi, ści: „Mój ojciec pracował 40 lat Dla wielu widzów Pieczka pozo- odczuciu są najciekawsze i naj- reprezentuje bowiem „rewolu- majestatyczności, autorytaryzmu Jego Alojz to postać niejedno- z ludowych przypowieści”. choć wie, że w ten sposób skazuje w kopalni. Miałem sześcioro staje przede wszystkim Gustli- wybitniejsze. Już jego pierwsze cyjne” poglądy, które dopiero na i demokratyzmu jednocześnie, znaczna. Skazany przez podzie- Na koniec zostawiam najcie- się na pewną śmierć. rodzeństwa i byłem najmłod- kiem z Czterech pancernych i psa epizody znamionowały aktora II Soborze Watykańskim znajdą czuł się bowiem odpowiedzialny mie na karę śmierci za rzekomą kawszą – moim zdaniem – rolę Franciszek Pieczka z równym szy. (…) Zgodnie z górniczą tra- (1966-1970) Konrada Nałęckiego. o ogromnych możliwościach. swoje uznanie. Zachowuje jednak za życie strajkujących, był konse- współpracę z nazistami. Młody Pieczki. To postać karczmarza powodzeniem grał dziwaków dycją, w której idzie się śladami Tymczasem ta rola to tylko epi- Choćby opętany Pacheco z Ręko- spokój, gdyż wie, że kościół jest kwentny w działaniu. partyzant ma wykonać na nim Taga z Austerii (1982) Jerzego i intelektualistów (co zresztą nie ojca, poszedłem pracować pod zod na jego drodze artystycznej. pisu znalezionego w Saragossie „długomyślny”. W Żywocie Mate- Ważną częścią artystycznego wyrok. Ksiądz Konrad nacho- Kawalerowicza według prozy musi być ze sobą sprzeczne), chło- ziemię”. Studiował na Politech- Postanowiłem go zatem nieco (1964) Wojciecha Jerzego Hasa. usza (1967) Witolda Leszczyń- życiorysu Pieczki jest jego współ- dzi Alojza i odkrywa prawdę, że Juliana Stryjkowskiego. Oskar pów i arystokratów, robotników nice Gliwickiej, postanowił jed- „odgustliczyć”. Nie oznacza to, że Sceny z Kazimierzem Opalińskim skiego zagrał jedną z najważniej- praca z Andrzejem Wajdą. W 1971 w rzeczywistości przechowuje Sobański notował w „Filmie”: i dyrektorów, księży i bezbożni- nak zdawać do szkoły teatralnej. nie lubię Czterech pancernych…, i Zbigniewem Cybulskim iskrzą szych ról swojego życia. Ten film roku Wajda zrealizował Wesele on w piwnicy dziecko żydow- „Wszystko, co Stryjkowski zawarł ków, bożych szaleńców i scep- „Dostałem się! Kiedy powiedzia- wręcz przeciwnie, mam wielki dowcipem, kpiną i szyderstwem. to wzruszająca i poetycka impre- Stanisława Wyspiańskiego. skie. Wyrok śmierci jest jednak w postaci karczmarza, mędrca tycznych racjonalistów. Aktor łem o tym w domu, posypały się sentyment do tego serialu, ale nie Pamiętam rolę proboszcza z San sja o pięknie istnienia, o samotno- Pieczka zagrał Czepca. Stanisław nieodwołalny. Pieczka prostymi obdarzonego wiedzą o przy- wszechstronny, nie do zaszuflad- Marczak-Oborski tak pisał o tej środkami i niezwykle przejmu- szłym losie jego społeczeń- kowania.

28 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 29 Nagrody: Nagroda PSC Nagrody: Nagroda PSC

ej laureat ukończył dopiero zdaniem – udało mu się najlepiej Andrzej Bukowiecki 31 lat (urodził się 3 listopada dopasować obraz do historii opo- J1983 roku w Łodzi), a już wiadanej na ekranie, bardzo lubi ma na koncie kilka prestiżowych też Bogów. Aby oddać klimat lat nagród. Ma też nominacje do Orła 80., w których toczy się akcja, się- Piotr oraz do Nagrody PSC za Różę gnął po będące w użyciu w tam- i Drogówkę Wojtka Smarzow- tych czasach obiektywy Zeiss skiego, a także cztery nomina- Opton. Ich trójkątne przysłony cje do Złotej Żaby na festiwalach wytwarzają w nieostrych partiach Camerimage (za Różę, Drogówkę, obrazu filmowego takież bliki, Strefę nagości Urszuli Antoniak a niedoskonałe powłoki delikat- Sobociński jr: i Bogów), które ceni sobie szcze- nie go zmiękczają. „No i proszę: gólnie. Róża wróciła z nagrodami wystarczyło trochę efekciarstwa, rodzinnej tradycji stało się zadość za zdjęcia z festiwali w Berdiań- a posypały się nagrody” – śmieje Piotr Sobociński jr z Nagrodą PSC sku na Ukrainie, Nowym Jorku, się Piotr jr. Toronto i Zimbabwe. Efekciarstwo to ostatnia rzecz, Wszystko zaczęło się od Złotej o jaką można by go posądzić. Michał, obecnie również operator, Na planie Wygranego Wie- Piotr Sobociński jr, o czym pisaliśmy w marcowym „Magazynie Filmowym”, został Kijanki za etiudę studencką Zima Jego dewizą jest „przezroczy- zrezygnowała z grania w teatrze sława Saniewskiego początkowo tegorocznym laureatem Nagrody PSC (Polish Society of Cinematographers – na festiwalu Camerimage 2004. stość” zdjęć, by nie zwracały i poświęciła się rodzinie (w której też był operatorem kamery. Zdję- Piotr jr studiował wtedy w łódzkiej uwagi same na siebie, lecz na wkrótce pojawiła się siostra braci, cia robił Piotr Kukla, lecz gdy Stowarzyszenia Autorów Zdjęć Filmowych) za zdjęcia do Bogów Łukasza Palkowskiego. Szkole Filmowej. Jurorów urze- fabułę i emocje bohaterów. „Sty- Maria, dziś studentka Wydziału z powodu innych zobowiązań

kła czarno-biała impresja opo- lem operatora powinien być brak Aktorskiego Akademii Teatral- opuścił tę produkcję, jego miej- Fot. Borys Skrzyński/SFP Sukcesem pochwalił się na Instagramie. Jako pierwszy pogratulował mu Emmanuel wiedziana bez słów – obrazem, stylu. To film ma mieć styl, a ope- nej w Warszawie). sce zajął Piotr i w ten sposób Lubezki, który tej samej nocy (czasu warszawskiego) otrzymał Oscara za zdjęcia do kamerą, która niepostrzeżenie rator tylko go współtworzy. Na Piotr jr spędzał coraz więcej w 2011 roku prawie bezstresowo przechodzi od ujęć obiektywnych szczęście nie muszę się powta- czasu z ojcem na planach zdję- zadebiutował jako autor zdjęć. Birdmana. Kilkanaście dni później Bogowie przynieśli Sobocińskiemu Polską Nagrodę do subiektywnych i z powrotem. rzać, bo filmy różnią się od sie- ciowych. „W tej sytuacji mógł Saniewski był bardzo zadowo- „To szkoła mojego ojca (Piotra bie stylistycznie. Wprawdzie mi przyjść do głowy tylko jeden lony z efektów jego pracy. „Mam Fot. NEXT FILM Filmową – Orła. Sobocińskiego, operatora nomi- dotąd współpracowałem głównie pomysł na moją przyszłość: szczęście do reżyserów. Najwięk- nowanego do Oscara za zdjęcia z reżyserami hołdującymi natu- zostanę operatorem. Ojciec nie sze wyzwania, od Róży po reali- w Trzech kolorach. Czerwonym ralizmowi, który i mnie bardzo zdążył nauczyć mnie sztuki ope- zowany obecnie Wołyń, stawiają Krzysztofa Kieślowskiego, zmar- odpowiada, ale przecież natura- ratorskiej, za to wpoił mi umiejęt- przede mną filmy Smarzowskiego, łego w Kanadzie w 2001 roku, dop. lizm Róży jest odmienny do natu- ność cieszenia się drobiazgami. kręcone z ręki, długimi ujęciami. A.B.), on pięknie robił takie przej- ralizmu Drogówki, a ten z kolei A dostrzeganie w filmowanym Ciekawą odmianę przynoszą spo- ścia steadicamem. Mojemu dziad- inny niż w Układzie zamkniętym otoczeniu właśnie drobiazgów, tkania z innymi indywidualno- kowi ze strony ojca (Witoldowi Ryszarda Bugajskiego. Trafiły mi detali, jest przecież jedną z nieod- ściami, Palkowskim czy Anto- Sobocińskiemu, legendarnemu się jednak filmy – Strefa nago- łącznych cech pracy operatora” – niak” – uważa Sobociński. autorowi zdjęć do filmów m.in. ści Uli Antoniak i Ojciec Artura mówi Piotr jr. Romana Polańskiego, Andrzeja Urbańskiego, diametralnie róż- We wczesnej młodości chodził Operator nie jest sam Wajdy i Krzysztofa Zanussiego, niące się od tamtych” – mówi na lekcje rysunku. Potem, mając „Bez ekipy wypróbowanych dop. A.B.), który bynajmniej nie Piotr Sobociński jr. swój pierwszy aparat fotogra- współpracowników byłbym pobłażał mi jako profesor Szkoły Wcześniejszym nietypowym ficzny, z pasją robił zdjęcia. W fil- nikim” – podkreśla Piotr jr. „Od Filmowej, Zima się nie spodobała” doświadczeniem okazał się doku- mach zaczął zwracać uwagę na większości z nich kiedyś sam – mówi Piotr jr. Z rozbawieniem ment zainspirowany przez Jana dokonania operatorów – podzi- uczyłem się dobrej roboty fil- wspomina, jak dziadek po obejrze- Komasę Powstanie Warszaw- wiał Emmanuela Lubezkiego, mowej. Na planie mogę zawsze niu tej etiudy stwierdził z właści- skie. Rolą Sobocińskiego, z któ- Rogera Deakinsa, Conrada Halla. liczyć na ostrzyciela Tomka wym sobie ironicznym poczuciem rej wywiązał się znakomicie, było Został chyba najmłodszym pol- Habrewicza, mistrza oświetlenia humoru: „No cóż, nie powinno sprawowanie nadzoru nad kolo- skim fotosistą i szwenkierem: Marka Modzelewskiego, wózka- się dawać kamery człowiekowi ryzacją powstańczych materia- kamerę dla Grzegorza Kucze- rza Roberta Łukowskiego. Do z ulicy”. łów archiwalnych. Wyszła rewe- riszki w Ławeczce Macieja Żaka moich nieocenionych szwen- lacyjnie. prowadził, będąc jeszcze licealistą! kierów zaliczam Maćka Lisiec- Stylem – brak stylu Trafił potem pod skrzydła kiego, Bartka Bieńka, Klaudiusza Juniorowi sukcesy nie uderzyły Skazany na kamerę innych uznanych operatorów: Dwulita i mego brata Michała. do głowy. „Miło jest dostawać W dzieciństwie Piotr jr prze- Krzysztofa Ptaka, Pawła Edel- W postprodukcji pomocą służą nagrody. Cieszą mnie zwłasz- siadywał na zapleczu Teatru mana, Artura Reinharta, Mariana mi Jędrzej Sabliński i Marcin Kry- cza te za Bogów, bo jedna jest Nowego w Łodzi, w którym grali Prokopa, Piotra Śliskowskiego. jom oraz koloryści: Ewa Chudzik, od kolegów po fachu, a druga od jego dziadkowie ze strony mamy, „Wtedy paliłem się do zadebiu- Michał Herman, Martyna Laskow- całego środowiska filmowego. aktorki Hanny Mikuć, również towania jako autor zdjęć, a teraz ska, Wiktor Sasim” – wylicza. Ale dla mnie najważniejsze jest aktorzy – Wanda Chwiałkowska widzę, że terminowanie u nich, „Natomiast to, że otrzymuję inte- to, żeby robić zdjęcia do filmów, i Bohdan Mikuć. Później „prze- przeważnie w charakterze szwen- resujące propozycje zawodowe, które będą podobać się widzom” niósł się” do warszawskiego kiera, m.in. przy Generale Nilu, zawdzięczam w dużej mierze – wyznaje skromnie. Teatru Rozmaitości, gdzie wystę- Placu Zbawiciela, Katyniu, mojej agentce i doradczyni także Tomasz Kot w filmie Bogowie, reż. Łukasz Palkowski Choć z własnego dorobku naj- powała mama. Jednak kiedy na Domu złym, Wenecji, wiele mnie w zwykłych życiowych sprawach, wyżej ceni Różę, w której – jego świat przyszedł jego młodszy brat, nauczyło” – przyznaje dzisiaj. Aleksandrze Sikorze” – dodaje.

30 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 31 Wystawy: Centrum Scenografii Polskiej Wystawy: Centrum Scenografii Polskiej

Stopki, Andrzeja Kreutza Majew- i relacje w przestrzeniach perfor- tkania pod hasłem „ONI” – otwarte przez publiczność przyjęta emi- skiego, Jerzego Gurawskiego). matywnych”. Podczas dotychcza- mityngi, podczas których o twór- sja słuchowiska „Bestiariusz” To przede wszystkim – konse- sowych dwóch edycji obok rozbu- cach oprawy wizualnej widowisk w przestrzeniach ekspozycyj- kwentne przekraczanie granic dowanego programu teatralnego filmowych, opowiadają ich arty- nych Muzeum Śląskiego), oraz klasycznie pojmowanej sceno- wytyczona została ścieżka filmu styczni partnerzy. Czasem owe do praktyki audiodeskrypcji. grafii, tradycyjnie uprawianego i praktyk audiowizualnych. Grono spotkania przyjmują kształt szcze- Trudno jednocześnie przecenić muzealnictwa i stylu ekspozycji uznanych, za swoje dokonania gólny – dyskusji o sztuce kostiumu wartość klasycznych w formule gablotowej. w obszarze scenografii, kostiumo- Doroty Roqueplo (z udziałem publicznych spotkań, podczas O Centrum w 2005 roku tak grafii i charakteryzacji filmowej, kostiumografki i zaproszonych których artystka tej rangi co Ewa pisał Jerzy Moskal, scenograf, artystów gościło w Katowicach przez nią gości) towarzyszył mini- Braun osobiście rekomenduje pierwszy dyrektor i inicjator w ramach organizowanej przez spektakl w wykonaniu tancerzy współtworzone przez nią Zaklęte powstania tej instytucji: „Jesteśmy CSP imprezy. Ewa Braun, Jagna Bytomskiego Wydziału Teatru rewiry Janusza Majewskiego (4 instytucją nietypową – rozpiętą Janicka, Magdalena Maciejew- Tańca, którzy w monumentalnych listopada 2014), czy charaktery- pomiędzy muzeum, a teatrem. ska, Katarzyna Sobańska i Mar- przestrzeniach ekspozycyjnych zatorka Ewa Drobiec via Skype, Duchem nie w sali muzealnej, cel Sławiński, Dorota Roqueplo, Muzeum Śląskiego, prezento- prosto z planu Wołynia, łącząc lecz na scenie, którą zamieniamy Ewa Drobiec, Joanna Macha, wali kostiumy autorstwa Roqu- się z katowicką publicznością w widownię”. Znamienny jest sam Małgorzata Zacharska, Jeremi eplo z filmuMłyn i krzyż Lecha (i obecnym w sali projekcyjnej wybór nazwy. O ile kategoria Brodnicki – brali udział w spo- Majewskiego. MŚ Marianem Dziędzielem), opo- muzeum, w jego tradycyjnym uję- tkaniach z publicznością, pro- Filmowa Rozbiegówka to rów- wiada o warsztacie i kulisach swej ciu, wydaje się przyszpilać nas do wadzili warsztaty, master classes. nież wyjątkowe projekcje – jak pracy przy filmach Wojtka Sma- czasu przeszłego i ekspozycyjnej Żywiołowy udział publiczności w przypadku dwóch, mających rzowskiego (21 lutego 2015). gabloty, to „centrum” buduje inne i entuzjazm branży wobec tej ini- do tej pory miejsce, kurator- Rolę przewodników w świecie nastawienie. Przywołane zostają cjatywy poświadczają trafność skich pokazów filmów prezen- budowanych przez siebie iluzji – aktualność, dynamika, dzianie decyzji powołania tej imprezy. towanych w ramach światowej będzie wkrótce spełniać wyjąt- się, bycie w środku, intensywność 3. edycja festiwalu z 2014 została rangi festiwalu Ars Electronica. kowy tandem scenografów – Ekspozycja w dawnej siedzibie Centrum Scenografii Polskiej i żywiołowość obecności. Centrum przeniesiona na wrzesień (22-27) Lektura tych realizacji pod kątem Katarzyna Sobańska i Marcel to – czas teraźniejszy. 2015 roku. Przyczyną tego prze- analizy digitalnego budowania Sławiński. W przestrzeniach Chwalebna „nietypowość” sunięcia była jakże istotna dla instytucji w sposób szczególny przyszłości CSP okoliczność objawia się nowym, fascynującym zmiany siedziby. Nowym adre- kształtem działalności i poszerze- sem Centrum Scenografii jest

Fot. Szeląg Sonia niem programu CSP za jego obec- w tej chwili wyjątkowa i jedyna Od sceny pudełkowej nej dyrekcji. Hołubieniu dziedzic- w swoim rodzaju przestrzeń twa scenografii w tradycyjnym, nowego Muzeum Śląskiego, które scenicznym rozumieniu, towa- jako część katowickiej Strefy Kul- rzyszy otwarta na dzień dzisiejszy tury, powstałej w sercu miasta na i wychylona w przyszłość strate- terenach pokopalnianych, rady- gia pojmowania scenografii jako kalnie odmienia kulturowy wize- do e-scenografii fenomenu bez granic. runek miasta i regionu. Organi- Wybitny fotografik Oliviero zator główny festiwalu zaprosił Toscani, autor bulwersujących do ścisłej współpracy dwie fla- Anita Skwara* ongiś kampanii reklamowych gowe w swoich dziedzinach ślą- firmy Benetton twierdził, że to skie instytucje – Teatr Śląski rzeczywistość sama w sobie jest im. Stanisława Wyspiańskiego potencjalnym widowiskiem rekla- i Instytucję Filmową Silesia Film. o ona właśnie, podejmując Plastyki Teatralnej przy Muzeum mowym. Biorąc pod uwagę kul- Ta koprodukcja i kooperacja ma Nowe muzea rozwijają się dzisiaj w 1973 roku pracę jako spe- Śląskim. Szybko okazało się, że turowe realia – zwrot w stronę zaowocować jeszcze pełniejszą Tcjalny konsultant w nowo- instytucja o takim profilu została „społeczeństwa spektaklu”, niecią- eksploracją scenograficznych jako przestrzeń emocji i doznań jorskim Costume Institute, oczy- entuzjastycznie przyjęta przez głość, rozproszenie i wszechobec- praktyk. ściła go z antykwarycznego nalotu środowisko – kolekcja zaczęła ność wizualnych narracji – sceno- bezpośrednich. Jakby coraz bardziej Projekt „Kostium w obiektywie miasta” i wykreowała eksponowanie stroju wzbogacać się o nowe, cenne eks- grafia jako gest porządkowania „Stopklatka (kostiumy Małgorzata Bulanda) dochodziła do głosu prorocza, jako spektaklu w przestrzeniach ponaty. Jaki jest dotychczasowy wizualnej materii wydaje się być w muzeum”, czyli galerii, z zachwytem przyjmowa- dorobek CSP? To kolekcja ponad w „kulturze ekranów” działaniem Filmowa Rozbiegówka wygłoszona w latach siedemdziesiątych nego przez publiczność. 10 000 autorskich projektów sce- wszechobecnym. Ten tryb myśle- Zwiastunem tej strategii i jej wizy- przestrzeni wywołuje dyskusję CSP będzie miała miejsce eks- ubiegłego wieku maksyma słynnej Instytucja, której poświęcona nograficznych, rysunków, lalek, nia patronuje imprezie powołanej tówką jest uruchomiony w ostat- o przyszłości scenografii filmo- pozycja ich dokonań. Wystawa jest ta wypowiedź, ma genotyp makiet, kostiumów, obrazów. Sto przez CSP w 2012 roku jako Festi- nich miesiącach ubiegłego roku wej. Poszerzając refleksję nad pod hasłem „System binarny”, Diany Vreeland z Costume Institute dość podobny. Skalą ambicji kilkadziesiąt wystaw zbiorowych, wal Nowej Scenografii. program filmowo-medialny CSP, praktyką scenograficzną o bada- (którą twórcy będą współaranżo-

i zamierzeń lokuje się zaś z całą edukacyjnych, monograficznych – W materiałach promocyj- funkcjonujący pod nazwą Filmowa nie angażowanych przez nią zmy- wać) otwarta pod koniec czerwca, Fot. Bartek Barczyk przy Metropolitan Museum of Art: pewnością w obszarze owego w tym najwybitniejszych postaci nych organizatorzy piszą: „Inte- Rozbiegówka. Projekt obejmuje słów, autorzy projektu w paśmie znajdzie swój uroczysty finisaż „Ja nie chcę być edukowana, chcę „nowego muzealnictwa”. Cen- polskiej scenografii i teatru autor- resuje nas nie tylko tzw. plastyka kilka pasm, na które składają się zatytułowanym „Imagine” odwo- podczas 3. edycji Festiwalu Nowej całkowicie zanurzyć się w pięknie”. trum Scenografii Polskiej w Kato- skiego (Lidii i Jerzego Skarżyń- teatralna, ale również scenografia prezentacje dorobku artystów łali się do nowatorskich radio- Scenografii. wicach powstało w październiku skich, Otto Axera, Józefa Szajny, filmowa, telewizyjna, koncertowa, (m.in. „Moje Wenecje” – wokół wych form eksperymentalnych *Autorka tekstu jest kuratorką 1985 roku. Pierwotnie jako Dział Tadeusza Kantora, Andrzeja reklamowa, struktura oraz kształt twórczości Joanny Machy), spo- (premierowa, entuzjastycznie programu filmowego CSP.

32 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 33 Polskie premiery Polskie premiery KalendarzKalendarz premierpremier marzeckwiecień 2015 2015

dźwięk: Artur Kuczkowski Onirica dia narodowa jeszcze bardziej wzmac- wykonawcy: Agnieszka Podsiadlik, film fabularny nia doświadczenie tej osobistej. Adam, Pheline Roggan premiera: 17 kwietnia znawca literatury symbolicznej, decy- producent: Katarzyna Majewska reżyseria: Lech Majewski duje się porzucić karierę wykładowcy produkcja: Dynamo Karuzela scenariusz: Lech Majewski akademickiego i zatrudnia się w hiper- czas projekcji: 97 min zdjęcia: Lech Majewski, Paweł Tybora markecie jako kasjer. Próbuje mu pomóc dystrybucja: Alter Ego Pictures muzyka: Lech Majewski, Józef Skrzek ciotka Xenia, intelektualistka, wielbi- scenografia: Lech Majewski cielka literatury, jego ostatnia krewna. Gerda poznaje Małą Rozbójniczkę montaż: Eliot Ems, Katarzyna Leśniak Stara się go przekonać, aby zaakcepto- w berlińskim metrze. Łapie jej dźwięk: Zbigniew Malecki, Lech Majewski wał swój los. Adam ucieka od dojmującej spojrzenie, bezczelny uśmiech. wykonawcy: Michał Tatarek, Elżbieta Okupska, rzeczywistości, zasypiając tak często jak Coraz mniej skrycie zaczyna iść jej Jacenty Jędrusik, Jan Wartak, Szymon Budzyk, to tylko możliwe. Jego wyobraźnia, pod- śladem. Zmieniają wagony, pociągi, Anna Mielczarek, Karolina Korta sycana wspomnieniami, a najbardziej stacje. Kiedy zamienią ze sobą producent: Lech Majewski lekturą „Boskiej komedii” rodzi niezwy- pierwsze słowa, gra będzie już w toku. produkcja: Angelus Silesius kłe wizje: ojciec orzący wołami posadzkę Rozstaną się za dziesięć, może czas projekcji: 97 min supermarketu; dziewczyna w bikini dwanaście godzin. Zainteresowanie dystrybucja: Angelus Silesius kusząca bohatera na ośnieżonym stoku zmieni się w fascynację, a ta Matterhornu; wodospad Niagara spa- w miłość, która skończy się nad Adam cudem przeżył wypadek samo- dający na ołtarz katedry oraz las pełen ranem. Ale póki co przed nimi chodowy, w którym zginęli jego uko- zmarłych. Tylko w tym równoległym, cała noc, całe miasto, całe życie. chana Basia i najlepszy przyjaciel Kamil. onirycznym świecie Adam może znowu W większości improwizowany, Stał się też świadkiem dramatu zbioro- porozmawiać z Kamilem i spotkać Basię. montowany na planie film oparty jest wego. Rok 2010 okazał się dla polskiego Nie tylko spotkać, ale dostąpić z nią

Fot. Hernández Villegas Nicolás na rytmie, który porządkuje wszystko. społeczeństwa „rokiem biblijnym”, wniebowstąpienia, tak jak było to udzia- Bohaterami są również czerwień, działy się dantejskie sceny: powodzie, łem Dantego i Beatrycze. Heavy Mental W zamian za mieszkanie ma poderwać Jak całkowicie błękit, żółć, blask miejskich świateł, pożary, osuwająca się ziemia i kata- film fabularny pewną dziewczynę, a potem – „prze- zniknąć hałasy i zapach letniej nocy. strofa samolotu prezydenckiego. Trage- oprac. J.M. premiera: 17 kwietnia kazać” ją swojemu zleceniodawcy. film fabularny reżyseria: Sebastian Buttny W finale okazuje się, że wątpliwie premiera: 17 kwietnia scenariusz: Sebastian Buttny moralna propozycja odpowiada naj- reżyseria: Przemysław Wojcieszek zdjęcia: Nicolás Villegas Hernández skrytszym oczekiwaniom całej trójki scenariusz: Przemysław Wojcieszek muzyka: Cezary Kołodziej, Krzysztof Kaliski, bohaterów. Heavy Mental to historia, zdjęcia: Weronika Bilska Jakub Galiński, Faust Again (zespół) w której granica między śmiesznym muzyka: Julia Marcell scenografia: Agata Trojak, Anna Włodarczyk a smutnym jest wyjątkowo płynna. montaż: Michał Poddębniak montaż: Sebastian Buttny dźwięk: Konrad Błaszczyk, Franciszek Kozłowski wykonawcy: Grzegorz Stosz, Piotr Głowacki, Izabela Nowakowska, Joanna Szczepkowska, Lech Łotocki, Jan Saczek, Katarzyna Maciąg, Weronika Migoń, Grzegorz Małecki, Ewa Dałkowska, Tomasz Orlicz, Jan Dravnel producent: Konrad Wróblewski, Sebastian Buttny produkcja: Absolut Media czas projekcji: 99 min dystrybucja: Polfilm

Opowieść o bezrobotnym, cierpią- cym na psychiczną blokadę aktorze, który dostaje propozycję odegrania tragikomicznej roli we własnym życiu. Fot. Silesius Angelus Fot. Weronika Bilska Fot. Weronika

34 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 35 Polskie premiery: Heavy Mental Polskie premiery: Heavy Mental

Zespoły Filmowe to trochę Wschodu. Główny bohater Piotr bał się zaryzykować, bo Jeśli jednak wyjście z domu mityczne struktury. Na pewno przygotowuje monodram chciał czegoś trwałego. Musiał oznacza pójście drogą, jaką prze- Grzegorz Stosz i Piotr Głowacki w filmie byłoby fajnie, gdyby się oka- „Zen w sztuce łucznictwa”, użyć kogoś, by zyskać to, szli jego rodzice, może istotnie Heavy Mental, zało, że wszyscy bezrobotni a mnie przypomina się tytuł o czym marzył. Jego działanie nie warto wychodzić? Przestój reż. Sebastian Buttny reżyserzy zostaną zatrudnieni, książki Roberta M. Pirsiga miało czysto operacyjny sens. też może być oznaką rozwoju. będą mieli opłacane składki „Zen w sztuce oporządzania Może ów człowiek, który utknął ZUS, a w zakres ich obowiązków motocykla”. Zen to kolejna Piotr jest dowodem, że w domu, wie coś więcej? Nie będzie wchodziło spotykanie tradycja, w którą się ludziom przypisuje się chce w dwudziestym ósmym się z kolegami z zespołu i kolek- wpisujesz? funkcje, a relacje między nimi roku życia dołączyć do wyścigu tywne dyskutowanie o scenariu- Najistotniejsze było dla nas stają się chłodne, praktyczne szczurów. Może czuje, że to nie szach. W rzeczywistości ubogiej wyobrażenie sobie realnego, i wykalkulowane. Dlaczego? jest dobra metoda na życie, w atrakcje perspektywa realiza- namacalnego świata, który ma Co się stało z emocjami? może jest już u progu odkrycia cji filmu z pomocą zespołu była swój kształt i rytm, ale w jakimś Społeczna świadomość coraz lepszej, ale potrzebuje jeszcze bajką. W latach dziewięćdziesią- aspekcie jest też lokalnie dla bardziej się poszerza. Obser- trochę czasu? Jesteśmy poko- tych pojawiła się jednak wyrwa nas egzotyczny. Taką niezwy- wujemy siebie, zajmujemy się leniem przejściowym i chyba na rynku. Z jednej strony nie kłość można osiągnąć m.in. psychologią. Czytamy porad- coraz częściej zdajemy sobie było wielu produkcji, którym dzięki nakładce filozoficznej niki, które często same w sobie z tego sprawę. udało się osiągnąć komercyjny albo pasji bohatera. To spra- nie prezentują wysokiej jako- sukces, z drugiej kręcono filmy wia, że oswojona rzeczywistość ści, ale istotne jest już to, że A co to jest „żart na serio”? na upartego – mimo totalnej odsłania jakieś swoje nowe, podkreślają wagę autorefleksji W świecie Heavy Mental zapaści systemu finansowania. fascynujące oblicze. Widzimy i fakt, że jesteśmy na nią gotowi. pojawia się wróżka, której Wtedy kategoria kina niezależ- inne obrazy, obserwujemy Piotr widzi, że kierowanie się obecność komentujesz w taki nego przylgnęła do kina ama- zawiązywanie się specyficznych wyłącznie emocjami nie wystar- sposób. torskiego. Jego twórcy nie szu- związków przyczynowo-skut- czy, by ułożyć sobie życie, więc Żarty na serio to coś, co w kinie kali nowych form wyrazu, ale kowych. My wybraliśmy zen. powściąga swoją emocjonal- lubię najbardziej. Weźmy za usiłowali naśladować kino głów- Połączyliśmy wysublimowaną ność w imię racjonalnego spoj- przykład braci Coen – kiedy nego nurtu. Brakowało im pie- filozofię z historią mężczyzny, rzenia na sprawy. Wie, w jakiej żartują w swoich najlepszych niędzy, więc ich filmy wyglądały który jest niespełnionym, bez- postawi się pozycji w zależności filmach, chce nam się śmiać fatalnie. Dziś, kiedy sytuacja na robotnym aktorem zmagającym od zachowania, na jakie się zde- dlatego, że te żarty są na serio. W harmonii rynku się stabilizuje, kategoria się z twórczą blokadą. Chcia- cyduje. To nie kwestia cynizmu Puszczają do nas oko, ale starają kina niezależnego zaczyna się łem sprawdzić, jak zadziała tak ani zimnej kalkulacji. Kiedy nie się jednocześnie powiedzieć coś coraz lepiej, mądrzej i pozytyw- dziwne połączenie. Zastanawia- wiemy wiele o zen, też wydaje ważnego. W Poważnym czło- niej kojarzyć. Cały czas aktualne nie się, co w takiej sytuacji może się nam to chłodną i pozba- wieku wykorzystują i ośmie- pozostaje jednak pytanie, od się wydarzyć, było motorem wioną emocji filozofią. Ludzie, szają swojego bohatera, by opo- ze światem czego chcemy być niezależni? napędowym do konstruowania którzy mają w sobie dystans wiedzieć o świecie, w jakim żyje.

Fot. Hernández Villegas Nicolás scenariusza. i nim się kierują, wiedzą, że Wróżka to dla mnie najbardziej Anna Bielak: Jak wygląda dla pieniędzy, dzięki którym I jak na nie odpowiadasz? kiedy przekroczy się granicę realistyczna postać w filmie. praca w kolektywie można przeżyć kolejne miesiące, W Polsce wtedy kino jest nie- Lubisz nietypowe zestawienia emocjonalnego zaangażowa- Manifestuje sferę psychiczną, twórczym? Zakłada je w innych dla idei, za którą nie zależne, kiedy jest wolne od i odwracanie standardów. nia i utraci kontrolę, straci się która jest źródłem naszej coraz więcej filmowców – zawsze idą zyski. Ze względu na decyzji eksperckiej podejmo- Mariusz (Grzegorz Stosz) też grunt pod nogami. Nie wia- codzienności. Na podstawie Krzysztof Skonieczny ma to, że rezonowaliśmy w Kolekty- wanej w Polskim Instytucie jest zamkniętym w sobie domo, do czego rzeczywistość tego, co dzieje się w naszej gło- głębokiOFF, Małgorzata wie Filmowym na poziomie tej Sztuki Filmowej. To dla mnie i zakompleksiony aktorem. nas użyje, w jakim momencie wie podejmujemy decyzje na Szumowska firmę Nowhere, ty samej estetyki, poczucia humoru jedyna jasna kategoria. Nie- Piotr (Piotr Głowacki) to oraz w jakim miejscu wypluje. temat rzeczywistości. Wróżka założyłeś Kolektyw Filmowy, i sposobu komunikowania się zależne kino robi się mimo otwarty, zaradny i urokliwy Dystans nie oznacza chłodu, pokazuje przestrzeń, do jakiej żeby zrealizować swój ze światem, nasza współpraca wszystko i ma to swoje kon- mężczyzna. I drugi prosi ale powolne i mądre czerpanie zwykle nie mamy dostępu w fil- pełnometrażowy debiut Heavy trwa jednak nadal. Wspólnie sekwencje. Kiedy reżyser nie pierwszego, by poderwał mu wiedzy, która pozwala świado- mach. Jest myślą, która poprze- Mental. z Agatą Trojak, Anią Włodar- uzależnia realizacji filmu od dziewczynę... mie korzystać z życia. Piotr się dza gest i mobilizuje do dzia- Sebastian Buttny: Kolektyw czyk, Nicolásem Villegasem decyzji ekspertów i dyrektora ...i jak to może zadziałać, skoro tego uczy. łania. Wszystko, co widzimy, to założyliśmy spontanicznie. Nie Hernándezem, Konradem Błasz- PISF-u, pracuje nad filmem wszystko zostało postawione tylko konsekwencje jej obec- towarzyszyło nam wtedy żadne czykiem, Franciszkiem Kozłow- w innym trybie i tempie oraz na na głowie? To nie jest zabieg Heavy Mental to zatem ności. ideowe myślenie o polskiej kine- skim, Kasią Ładczuk, Piotrem innych zasadach. Tak powstał wymyślony dla samego siebie, film pokoleniowy? matografii. Działaliśmy opera- Domarańczykiem, Jarkiem Ster- m.in. film Krzysztofa Skoniecz- ani wyłącznie dla przyciągnię- O trzydziestolatkach, którzy A jakie są konsekwencje cyjnie. Wiedzieliśmy, że tylko czewskim, Anitą Kozłowską, nego Hardkor Disko, Weroniki cia uwagi widza. Piotr kieruje rozumieją świat lepiej niż ich działań bohaterów – dobre czy Sebastian Buttny wtedy, gdy zbierze się grupa moją żoną i niekiedy z aktorami Migoń Facet (nie)potrzebny od się bardzo racjonalnymi powo- rodzice, ale nie umieją jeszcze ironiczne? Fot. Katarzyna Ładczuk Fot. Katarzyna ludzi, która siłą rzeczy stanie wchodzimy także w komercyjne zaraz czy Polskie gówno Grze- dami. Jest przekonany, że nie w pełni korzystać z zyskanej Sądzę, że zakończenie jest się kolektywem – uda nam się projekty, działamy dalej. Powsta- gorza Jankowskiego i Tymona może poderwać Iny (Izabela wiedzy? udane, kiedy widzowie podzielą Z Sebastianem nakręcić film. Wspólną ideą była liśmy jednak z potrzeby chwili. Tymańskiego. Nowakowska – przyp. red.) Współcześni trzydziestolatko- się na tych, którzy uznają je za dla nas wówczas historia, jaką bezpośrednio. Kiedy chło- wie nie dają się już nabrać na pozytywne i takich, dla których Buttnym, reżyserem chcieliśmy opowiedzieć. Ci, któ- Powiedziałbyś, że taki powrót O Heavy Mental mówi pak odbija dziewczynę komuś schemat, który funkcjonował będzie ono gorzkie. Nam zale- rzy zdecydowali się współpraco- do idei Zespołów Filmowych się w kontekście kina innemu, to zazwyczaj za długo jeszcze pokolenie temu. Łatwo żało, żeby zostawić bohaterów filmu Heavy Mental, wać przy projekcie wiedzieli, jak jest szansą na to, żeby w Polsce niezależnego, ale to też z nią nie jest. Ciąży na nim skrytykować kogoś, kto w takim w chwili, w jakiej czujemy, że wyglądają warunki. W niektó- odrodziło się autorskie kino historia, która jest mocno jakiś rodzaj winy, poczucie, że wieku nie jest zaangażowany ich losy potoczyły się zgodnie rozmawia Anna Bielak rych projektach bierze się udział niezależne? zakorzeniona w filozofii jest „przejściówką”, romansem. w życie i mieszka z rodzicami. z harmonią świata.

36 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 37 Polskie premiery: Jak całkowicie zniknąć Polskie premiery: Jak całkowicie zniknąć

a teraz dużo bardziej filtruję to dym medium, gdzie zaangażo- mnie interesować bardziej które biegną ulicami Warszawy. wszystko przez samego siebie. wane są duże pieniądze, zmiany minimalistyczne formy, takie, Pojawił się jednak zasadniczy następują bardzo powoli, bo które eksponują impresyjny problem, bo poza ścisłym cen- Mówi się, że Berlin to miasto konserwatywny lobbing jest sposób opowiadania, improwi- trum w tym mieście wszędzie artystów. bardzo silny. Niesamowicie zację, opieranie wszystkiego jest ciemno. Trzeba by było Dodałbym, że niespełnionych. rozwija się natomiast techno- na rytmie. Tak naprawdę do dużo inscenizować, dosta- Jak Los Angeles jest miastem logia. W tym momencie cały fabularnego worka można wiać świateł. A tego bym nie niespełnionych aktorów, którzy zestaw, za pomocą którego da wrzucić wszelkie nielogiczno- chciał już robić, bo dla mnie to dorabiają w kawiarniach, tak się zrobić film, można kupić ści, wszystko przechodzi, o ile obecnie kompletna abstrakcja. Berlin to skupisko niespełnio- już za grosze. Swój ostatni film tylko rytm jest dobry. Rytm Nie potrafię już tak pracować. nych artystów sztuk wizualnych, zacząłem kręcić kamerą tańszą jest wszystkim. Napisałem Zresztą, nie wyobrażam sobie, którzy podają herbatę i kawę niż maszyna do pisania, którą więc nieco inny scenariusz, że mógłbym kręcić film w War- w knajpach. Ja jestem w o tyle kupiłem, by napisać jego sce- osadziłem akcję w Berlinie szawie. dobrej sytuacji, że mogę w każ- nariusz. To też umożliwia pracę i w efekcie zdobyłem pienią- dej chwili uciec i przyjechać do z mniejszą ekipą. W tym filmie dze. Czyli dzięki przepraco- Mówisz, że nie lubisz Wrocławia. Myślałem, że się zespół liczył około 10 osób. Do waniu pierwotnego pomysłu uwikłania w ten społeczno- odkocham w Berlinie i prze- następnego projektu, oprócz w końcu udało się to zrobić -polityczny kontekst. niosę gdzie indziej, np. do Por- aktorów, chciałbym zatrudnić i bardzo się z tego cieszę. Funkcjonujemy w peryferyj- Agnieszka Podsiadlik tugalii, którą kocham. Ale to, tylko operatora i dźwiękowca. nej, bardzo zamkniętej kultu- i Pheline Roggan w filmie Jak całkowicie zniknąć, póki co, za daleko. Reszta jest naprawdę zbędna. Jak wyglądała współpraca rze, podobnie jak na przykład reż. Przemysław To wszystko bardzo upraszcza z aktorkami? Czesi. Oni chyba jednak lepiej Wojcieszek Z Berlinale masz chyba proces realizacji. Chciałem, by jak najwięcej przepracowują swoją schizo-

Fot. Weronika Bilska Fot. Weronika jednak dobre skojarzenia? improwizowały. Agnieszka, frenię. Może dlatego, że ich Z festiwalem mam relację Oglądając Jak całkowicie z którą pracowałem przy schizofrenia jest dużo głębsza. na zasadzie miłości i niena- zniknąć, można odnieść Sekrecie, nie miała z tym żad- Podobnie jak oni jesteśmy ska- wiści. Jak całkowicie znik- wrażenie, że to film nego problemu. Z kolei Phe- zani na siebie i swoją wspól- nąć był dla nich zbyt baj- do pewnego stopnia line Roggan, która jest świetną notę, a co za tym idzie, jesteśmy kowy, ale dostałem właśnie improwizowany. aktorką, nigdy w życiu tak wyłącznymi odbiorcami tego, od nich mocną rekomendację Ten film montowany był na nie pracowała. Czasami ją to co sami zrobimy. Nie oczeku- Język kina nowego projektu, więc znów planie. Kręciliśmy fragmenty przerażało. A ja z kolei uwiel- jemy, że ktokolwiek jeszcze jest miłość (śmiech). Staram scen, przykładaliśmy je do biam improwizować. Uważam, się tym zainteresuje. Wydaje się, naprawdę, robić to, co lubię szkieletu całości i zastanawiali- że lepiej ponieść klęskę nie- mi się, że to wymusza sposób i nie oglądać na nikogo, ale śmy się, gdzie pasują najlepiej. ustannie ryzykując, niż zdobyć odbioru. Kiedy wyjechałem do cały czas się zmienia robię już rzeczy tak niestan- Często zamienialiśmy poszcze- sukces, trzymając się jakichś Berlina zabrałem ze sobą Nor- dardowe, że czasem potrzebuję gólne elementy miejscami, ale sztywnych założeń. Śmieszą wida. Dziś myślę, że polskość pomocy ze strony festiwali, tak, żeby psychologicznie było mnie reżyserzy używający sto- intelektualnie najpełniej reali- żeby zwyczajnie znaleźć pie- to usprawiedliwione i stano- ryboardu czy scenopisu. zuje się w warunkach emigracji. Kuba Armata: Skąd Do tego miasta tak bardzo niądze na nowe filmy. Bardzo wiło, choćby uproszczony, ale Od czasów Norwida do czasu pomysł na to, by akcja przekonałeś się właśnie po lubię Jak całkowicie zniknąć, jednak obraz pewnej drogi. Ten film ma sporo wspólnego Miłosza nic się nie zmieniło. twojego filmu rozgrywała zdjęciach do Jak całkowicie uważam, że jest końcem pew- Wielu scen, które znalazły się z teatrem. To bardzo ciekawe zagadnie- się w Berlinie? zniknąć? nej drogi. Obcina jakikolwiek w filmie, nie było w tekście. Nie lubię konwencjonalnego nie. Gdy jestem w Polsce, nie Przemysław Wojcieszek: Byłem przekonany już wcze- komunikat społeczno-poli- Chodziło o to, żeby złapać kina, bo w zasadzie nic warto- zadaję sobie pytania, co ozna- Uznałem, że to miasto, w któ- śniej, ale odbierałem je nieco tyczny. Jest po prostu czystą odpowiedni rytm. Myślę, że ściowego w nim nie znajduję. cza być Polakiem, jakie są skła- rym chciałbym zrobić film. inaczej. Bardziej po polsku, impresją. Miejscami naiwną pod względem rytmu jest to Kino na ogół jest infantylne, a ja dowe mojej narodowej tożsamo- Lubię przestrzeń, jaką odnaj- bezrefleksyjnie, wrażeniowo. i sentymentalną. Ale tak wła- najlepszy film, jaki zrobiłem. szukam w sztuce prądu, czegoś ści. W Niemczech jest inaczej. duję w Berlinie. Wydaje mi Teraz znam Berlin dużo lepiej, śnie miało być. Bardzo brako- prawdziwego. Zależało mi na Dobrze mi się myśli o Polsce się, że każdy twórca ma taką odbieram go zatem bardziej wało mi czegoś takiego. To był projekt, który długo tym, żeby mój film był zupełnie z jakiejś perspektywy. swoją przestrzeń, swoje mia- krytycznie. Mam już tam miałeś w głowie? inny, odklejony od klasycznej sto. Obszar, który nazywa swoje miejsca i właśnie o nich Z czego wynika ta zmiana Zdecydowanie. Najpierw napi- narracji. Ale też nie mogło być Po berlińskiej premierze i w jego obrębie się porusza. staram się w nowym projek- zainteresowań, ze stricte sałem scenariusz o dwóch całkowicie amorficzne. Łączni- Sekretu powiedziałeś, To dla mnie bardzo wygodne cie opowiadać, nawet bardziej fabularnego kina w stronę dziewczynach w Warszawie, kiem miały być zmiany, jakie Przemysław Wojcieszek że ten film pokazał ci, że Fot. Marcin Kułakowski/PISF miejsce także ze względów niż o samym mieście. Jak cał- filmowej impresji? na podstawie którego zrobi- zachodzą między bohaterkami możesz w kinie robić to, praktycznych, bo jest w miarę kowicie zniknąć to w grun- Język kina cały czas się zmienia łem spektakl w Teatrze Roz- – to, jak na siebie patrzą, jak się co chcesz. Jak całkowicie blisko i w każdej chwili mogę cie rzeczy bardzo polski film, i trzeba za tym podążać. Bar- maitości. Chciałem wrócić poruszają, jak reagują na siebie zniknąć utwierdził cię w tym Z Przemysławem wrócić do Wrocławia. Stolica poza tym, że nie mówi się dzo mnie to interesuje, a mam do starego scenariusza i zro- i na miasto. Z czasem to miasto przekonaniu? Niemiec jest też mocno zwią- w nim w naszym języku. To wrażenie, że niewielu reżyse- bić na jego podstawie film, zaczyna pracować dla nich. Tak, teraz jest to jeszcze bar- Wojcieszkiem, reżyserem zana z moim nowym projek- film o obcym miejscu, którym rów myśli o ewolucji języka ale ostatecznie się nie udało. dziej wyraźne. Mam głębokie tem Berlin Diaries. Te dwie nagle stajesz się zafascyno- filmowego. Dla mnie to, jak Z jednej strony to był roz- Ta historia sprawdziłaby przekonanie, że nic mnie nie filmu Jak całkowicie rzeczy się na siebie nakła- wany i zanurzasz się w nie, zmienia się kino, jest proble- budowany pomysł, bo obok się w realiach któregoś ogranicza. Także ta sfera tech- dają, jedna wynika z drugiej. ale w sposób wrażeniowy, mem pierwszej wagi. Wierzę dwóch głównych bohaterek z polskich miast? nologiczna, o której już mówi- zniknąć, rozmawia Kuba W ogóle cały czas biję się bajkowy. Obecny projekt to w to, że kino idzie taką drogą, było mnóstwo wątków pobocz- Zrobiłem kiedyś klip do pio- łem. Dlatego tym bardziej dzi- z myślami, czy się tam nie krok dalej. Wtedy robiłem jaką poszedł teatr. Tylko prze- nych, z drugiej – dość konwen- senki nieistniejącego już Indigo wię się, dlaczego kino wciąż Armata przenieść na stałe. film z perspektywy Polaka, biega to dużo wolniej. W każ- cjonalny. A z czasem zaczęły Tree o dwóch dziewczynach, jest takie zachowawcze.

38 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 39 Polskie premiery: Onirica Polskie premiery: Onirica

wizualnej Ogrodyrozkoszy Miała być rozmowa o Psim Polu… Powstał zaś zapis spotkania, które stało się opowieścią – o podróżowaniu do źródeł, o wędrówce przez Luwr i pustynię stanu Utah, o powrotach na prowincję, która nie jest miejscem zsyłki, ale jak podpowiada etymologia (łac. provincia) – „stanem posiadania”, o utraconej Onirica, reż. Lech Majewski Fot. Silesius Angelus strzelistości świata, o szczęśliwie istniejącej nadal możliwości wykładów, które prezentuję wizji wywołuje u odbiorcy cję w międzynarodowym T.S. Eliot – „Ziemia Jałowa” mieszkania w obrazach i w księgach… I o Onirice – Psim Polu, na uczelniach artystycznych nawałnicę obrazów. Teraz roz- obiegu kina artystycznego? i wydrążeni ludzie? nowym filmie Lecha Majewskiego. – akademiach sztuk pięk- poczynam kolejną podróż. Ani Psie Pole, ani nawet Oni- W jednej ze scen filmu, ciotka nych, w szkołach filmowych… rica – Psie Pole, tylko po prostu Ksenia, która jest tłumaczką Czyli nomadyzm – twój, Onirica. Najpierw był ów pierw- z perskiego – pierwowzorem W Polsce? procesu twórczego, a później szy „polski” tytuł, potem Włosi postaci jest tu moja ciotka Bar- Z Lechem Majewskim, autorem filmu Bardzo rzadko. Głównie zaję- – twoich dzieł, które nazwali filmOnirica , spodo- bara Majewska, tłumaczka cia prowadzę tam, gdzie jestem bało mi się i już tak zostało. Lech Majewski odrywając się od ciebie jako i wykładowczyni staroperskiego Fot. Majewskiego Archiwum Lecha Onirica* rozmawia Anita Skwara zapraszany, czyli w Euro- ich autora wędrują po świecie, na Uniwersytecie Warszawskim pie i w Stanach Zjednoczo- w poprzek kultur, granic, No właśnie – polski, arcy- – wpatrując się w ekran telewi- nych. Najczęściej jednak są języków. Zresztą – etymologia polski tytuł, bo przecież zora mówi do Adama: „Słu- Anita Skwara: To miej- żesz mi to ogarnąć? Spró- zowania 90-minutowego filmu Narodowego w Krakowie to uczelnie włoskie. Chyba samego terminu wydaje się bitwa, triumf naszego oręża, chaj, a może to wszystko jest na sce – jeden z twoich świa- bujmy ująć to w jakiś zarys, Mój Luwr. Ma to być impre- i Zachęty, przez Museo d’Arte uważają mnie tam za kogoś, idealnie definiować twoją bo Kadłubek i jego pean na odwrót, może po prostu trzeba tów równoległych, jest trochę coś na kształt „mapy two- sja, rodzaj intymnego dzien- Contemporanea w Rzymie, kto wprawdzie przychodzi historię. Nomada to z łaciny – cześć Krzywoustego… być idiotą w tym świecie?”. jak leitmotiv życia i twór- jego królestwa” – która oczy- nika ze spotkania z Luwrem. Luwr, Prado po Museum of z zewnątrz, ale jest bardzo „wędrujący w poszukiwaniu Wincenty Kadłubek prawie czości. Jesteś wędrowcem, wiście może być zwodni- Modern Art w Nowym Jorku mocno zasymilowany z ich kul- pastwisk”, co, rzecz jasna, na pewno dopuścił się histo- Swoją sztuką, i należy ci się nomadą przemieszczającym cza niczym ta u Borgesa… Przedsięwzięcie już i Tokio, w którym wkrótce turą. Ja zresztą czuję podob- potraktować można jak rycznej mistyfikacji z tą bitwą. za to najwyższy szacunek, się pomiędzy kontynentami Można to wpisać w schemat się dokonuje? będziesz miał wystawę… nie. Ostatnio prowadziłem metaforę. Zastanawiam się, Gall Anonim, który żył za cza- walczysz, aby twierdzącą – tymi rzeczywistymi i tymi, trzech pól, w obrębie których Na razie jest w sferze myśle- Tak, to być może najważniej- wykłady z estetyki na Akade- czy i na ile jesteś w stanie sów Krzywoustego, nawet nie odpowiedź na to pytanie dało które wyznaczasz w swojej da się ująć to, czym się od wielu nia, to projekt na rok 2016. Ma szy wymiar moich działań, mii Sztuk Pięknych w Rzymie. przewidzieć, do kogo i gdzie wspomina o takim wydarze- się odwlekać jak najdłużej… sztuce. Katowice, ten pokój, lat zajmuję… Pierwsze z nich to to oczywiście silne powią- prawdziwe laboratorium. przemówisz najpełniej? niu, a przecież jako kronikarz Dante i jego wielka księga, masywny stół, ta rozłoży- oczywiście kino. Robię filmy, zania z typem kina, jakie Gdzie tworzysz? Mam na To jest zupełnie nieprzewi- musiałby czuć się w obo- osobisty dramat głównego sta biblioteka – trwają… które trafiają do dystrybucji uprawiam. To strefa pogra- A to trzecie pole? Ma się myśli miejsce, konkretną dywalne, bywa, że fantastycz- wiązku, gdyby to miało miej- bohatera, „jałowa ziemia” Lech Majewski: Wracam tu o dość szczególnym charakte- nicza sztuk. Zahacza o wiel- jakoś do dwóch pierwszych? przestrzeń, coś na kształt nie zaskakujące. No bo jeśli sce. Czyli – casus bitwy pod supermarketu, którą po jak do matecznika. Tu się uro- rze. Młyn i krzyż został zaku- kie muzea, w publikacjach To ścieżka edukacyjna, która „multimedialnej pracowni pierwszym krajem kupującym Psim Polem, nasza pamięć bunuelowsku rozorują dziłem, tu był początek wszyst- piony przez 63 kraje, w pary- z obszaru refleksji nad sztuką jest ich dopełnieniem, a także Lecha Majewskiego”. Oniricę była Turcja, drugim i historyczna świadomość są woły w jarzmie, zidiociałe kiego – życia, malowania, pisa- skim kinie L’Arlequin, które pojawiają się teksty anali- rodzajem komentarza wobec To wszystko wędruje wraz ze Iran, a dopiero trzecim Wło- robotą ówczesnych mediów, media, katastrofa lotnicza nia, doświadczania świata, ludzi, zresztą było ulubionym kinem tyczne, recenzje tego, co robię. poszukiwań w obszarze historii mną. Tu (w katowickim miesz- chy, to jak można tu cokol- czyli kronikarzy. Według mnie, o wymiarze metafory, sztuki, marzeń i tęsknot. Ta Sartre’a, film pobił swoisty sztuki i „badawczych negocja- kaniu – przyp. A.S.) dobrze mi wiek przewidywać i prognozo- zastanawiająco ta historia kadry o hipnotycznej wręcz przestrzeń, którą odziedziczy- rekord – grany był codziennie I tu wchodzimy w kolejne cji”, jakie prowadzę z tymi arty- się śpi i dobrze pracuje. Na wać? Jeśli Młyn i krzyż kupiła pasuje i do Polski A.D. 2015, urodzie i jakaś rapsodyczna łem po moich rodzicach jest przez 14 i pół miesiąca. Onirica pole, w przestrzeni którego stami, których dzieło stanowi pewno też Wenecja i USA. nawet Kenia, Iran także, i co i do Polski z roku 2010, do żałobność tych surrealnych czymś, co w sposób intymny miała swoje pokazy w National poruszasz się jako artysta dla mnie najżywszą inspira- więcej, pomimo oczywistych czego znajdują się w moim wizji. Lechu, czy ten film, czy i naturalny łączy mnie z prze- Gallery w Londynie, w Museum nieustannie i uparcie, trochę cję. O ile kontakt ze współcze- Jakie to projekty? obostrzeń stosowanych tam filmie oczywiste nawiąza- Onirica niesie nadzieję? szłością. Jest jak oddychanie… of Fine Arts w Bostonie… na przekór trendom, tocząc sną kulturą jakoś zubaża mnie, Przyszłość… Na razie zamkną- wobec utworów o chrześcijań- nia. Generalnie uważam, że Myślę, że tak, skoro po obej- równoległy dialog z kulturą odziera z duchowości, to obco- łem tryptyk rozmów z wiel- skim kontekście, był pokazy- nasz pejzaż – kulturowy, poli- rzeniu mojego filmu pewien Bujność i „gęstość” twojej I oczywiście pod koniec epok minionych i z czasem wanie ze sztuką dawnych lat, kimi wizjonerami z przeszłości. wany w irańskiej telewizji. tyczny, to dziś taki krajobraz włoski duchowny stwierdził: biografii sprawia, że jest ona stycznia w Luwrze… teraźniejszym. Rzeźba, insta- ze szczególnym uwzględnie- W Ogrodzie rozkoszy ziem- po bitwie – hula wiatr, ganiają „W tym filmie jest piękno. równie trudna do ogarnię- Tak, to był dla mnie szcze- lacje, wideo-arty, obszar sztuk niem protorenesansu, wciąż skich spotkałem się z Boschem, Psie Pole, a właściwie Oni- bezpańskie psy. Przydałby A piękno to łaska”. cia i do skatalogowania jak gólny moment, miałem już wizualnych to w pewnym sen- mnie wzbogaca. „Ukryty język w Młynie i krzyżu z Brueglem, rica – Psie Pole wpisuje się się Jan Długosz – wielki kro- twoja twórczość. Lech Majew- wcześniej w Luwrze wystawę, sie odrębna część twojej dzia- symboli w sztuce – malarstwo, a teraz w Onirice z Dantem, oczywiście w tę niezwykłą, nikarz, który byłby w stanie * Film w obiegu festiwalowym zaistniał pod rozszerzonym tytułem: ski jako „brand” – swoista a teraz zaproszono mnie, obok łalności. Te realizacje krążą po architektura, film” – to cykl którego również traktuję jak a jednocześnie typową dla opisać, odnotować upadek Onirica – Psie Pole, natomiast do kin marka artystyczna – pomo- Andrieja Sokurowa, do zreali- muzeach świata, od Muzeum dwunastu dwugodzinnych malarza, bowiem gęstość jego twojej twórczości cyrkula- strzelistości naszego świata. w Polsce wchodzi jako: Onirica.

40 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 41 W produkcji Festiwale za granicą: Praga Pełnometrażowe filmy fabularne

Niewinne Panie Dulskie Na granicy koprodukcja francusko-polska etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: postprodukcja etap produkcji: koniec zdjęć reżyseria: Filip Bajon reżyseria: Wojciech Kasperski reżyseria: Anne Fontaine scenariusz: Filip Bajon scenariusz: Wojciech Kasperski Febiofest scenariusz: Sabrina B. Karine i Alice Vial na zdjęcia: Łukasz Gutt zdjęcia: Łukasz Żal podstawie pomysłu Philippe’a Mayniala scenografia: Anna Wunderlich scenografia: Marek Warszewski zdjęcia: Caroline Champetier montaż: Milenia Fiedler montaż: Tymoteusz Wiskirski z powstaniem w tle scenografia: Joanna Macha dźwięk: Marek Wronko dźwięk: Mateusz Adamczyk, montaż: Aneth Dutertre wykonawcy: Krystyna Janda, Michał Fojcik wykonawcy: Lou de Lâage, Vincent Macaigne, Katarzyna Figura, Maja Ostaszewska, wykonawcy: Marcin Dorociński, Janusz Kołodziej Agata Kulesza, Agata Buzek, Joanna Kulig, Mateusz Kościukiewicz, Sonia Bohosiewicz, Andrzej Chyra, Andrzej Grabowski, Katarzyna Dąbrowska, Anna Próchniak Katarzyna Herman, Olgierd Łukaszewicz, Bartosz Bielenia, Kuba Henriksen estiwal Febiofest odbywa producent: Eric Altmayer, Nicolas Altmayer, Władysław Kowalski producent: Marcin Wierzchosławski się w Pradze już od 21 lat 159 filmów z 56 krajów w Pradze, a potem w 14 miastach Czech, Philippe Carcassonne producent: Włodzimierz Niderhaus produkcja: Metro Films Fi jest największą imprezą produkcja: Mandarin Cinema (Francja), produkcja: Wytwórnia Filmów planowane zakończenie produkcji: filmową nad Wełtawą. Ma for- Panorama Kina Światowego i filmy o Powstaniu Warszawskim, Aeroplan Film (Polska) Dokumentalnych i Fabularnych wrzesień 2015 mułę bardziej przeglądu aktu- wśród gości Alan Rickman, Jean-Jacques Annaud i John Maddey. planowane zakończenie produkcji: I/II kwartał planowane zakończenie produkcji: 2015 czas projekcji: 90-100 min alnych nowości niż konkursu, 2016 czas projekcji: ok. 90 min dystrybucja: Kino Świat choć jego liczne jury (w tym A na inauguracji jedna z legend Hollywood, wielka Kim Novak, czas projekcji: ok. 90 min dystrybucja: Kino Świat premiera: jesień/zima 2015 roku pod kierunkiem znakomi- dystrybucja: Film Distribution premiera: jesień 2015 tej aktorki Vlasty Chramosto- po raz pierwszy z oficjalną wizytą w kraju swych przodków! premiera: 2016 vej) reprezentuje przede wszyst- Fot. Anna Włoch Fot. Marcin Makowski Fot. Marcin Szpak kim kinową widownię. Głównie tej jego części, która preferuje Anna Próchniak dię powstańczej Warszawy. Filmy dobre, ambitne i oryginalne kino w filmieMiasto 44, Jana Łomnickiego i Roberta Gliń- (w tegorocznym programie cze- reż. Jan Komasa skiego to dwie, bardzo różne adap- skie premiery takich filmów jak tacje klasyki polskiej literatury. m.in.: Still Alice, Into the Woods, Również Eroica Andrzeja Munka Foxcatcher, Song of the Sea i Mr. i Powstanie Warszawskie według Turner). pomysłu Komasy, choć na pierw- A ponadto przegląd kinema- szy rzut oka niezwiązane ze sobą, tografii skandynawskich pod tworzą pewien dwugłos na temat hasłem Northern Lights, sek- bohaterstwa i pamięci. Program cja Nowa Europa, spotkania filmowy uzupełnia spotkanie pod hasłem „Kino kulinarne z naszym gościem specjalnym na Febiofest” przygotowane – dyrektorem Muzeum Powsta- we współpracy z Berlinale oraz nia Warszawskiego, Janem Ołda- przegląd kina wietnamskiego kowskim przy okazji pokazu i niderlandzkiego (tu także panel filmu Powstanie Warszawskie Historia oparta na faktach, Akcja filmu poprowadzona jest Historia ojca i dwóch synów, którzy o współpracy czesko-holender- w Muzeum Narodowym przy

rozgrywająca się w Polsce, zimą 1945 w trzech planach czasowych – przyjeżdżają w Bieszczady, aby skiej z udziałem aktora i reży- Studio Fot. Grochowska/Akson Aleksandra Placu Wacława”. roku. Mathilde Beaulieu to młoda w roku 1914, 1954 oraz pod koniec ułożyć sobie relacje po niedawnej sera Jeroena Kraabé), przegląd Oczywiście tematyka wojenna stażystka pracująca w lokalnym lat 90. Głównymi bohaterkami rodzinnej tragedii. Tajemniczy filmów izraelskiego reżysera Agnieszka Holland i Jerzy Stuhr, Kwiatkowska: „«Polska 44» to nie wyczerpuje prezentacji kina oddziale francuskiego Czerwonego są trzy przedstawicielki rodziny, nieznajomy, pojawiający się w odciętej Erana Riklisa, filmy dla mło- a film Marcina WronyChrzest projekt wyjątkowy, ponieważ po polskiego na festiwalu. Poza sek- Krzyża, który ma na celu odnalezienie, reprezentantki kolejnych pokoleń: od cywilizacji górskiej bazie, wciąga dych widzów oraz koncerty zdobył w 2012 roku nagrodę pierwsze chodzi o sekcję, którą cją „Polska 44” IP zaprezento- wyleczenie i repatriację Francuzów wnuczka Dulska, matka Dulska oraz bohaterów w mroczny i niebezpieczny i liczne spotkania z twórcami. główną. łączy temat a nie osoba reżysera. wał na Febiofest wybór ubiegło- ocalonych z niemieckich obozów. babcia Dulska. Najmłodsza, która jest świat przestępczego pogranicza. W Pradze swój najnowszy film Instytut Polski w Pradze jest Jest to dla nas przedsięwzięcie rocznych nowości, m.in. Bogów Pewnego dnia do szpitala przyjeżdża reżyserką, postanawia zrealizować Bracia, aby przetrwać, zmuszeni Wolf Totem zaprezentował także stałym partnerem Febiofestu unikatowe również dlatego, że Łukasza Palkowskiego czy Pod polska zakonnica. Łamanym film dokumentalny, poznając zarazem będą do odrobienia trudnej lekcji Jean-Jacques Annaud, a wspo- (jego dyrektorzy artystyczni – istotą sekcji jest konfrontacja kla- Mocnym Aniołem Wojtka Sma- francuskim błaga Mathilde, żeby tajemnice własnej rodziny. dojrzałości. mniany Alan Rickman kostiu- Hana Cielova i Stefan Uhrik na sycznych dzieł polskiej szkoły fil- rzowskiego (reżyser miał tu swój wróciła z nią do klasztoru. Życie mowy A Litlle Chaos. wniosek IP otrzymali w ubiegłym mowej (Kanał, Eroica, Akcja pod autorski przegląd). W programie i przekonania Mathilde zmieniają Od wielu lat jednym z najin- roku odznakę ministra spraw Arsenałem), z filmami najnow- także zaprezentowano Obce ciało się, gdy odkrywa zaawansowane tensywniej obecnych na festiwalu zagranicznych Bene Merito – szymi (Miasto 44, Kamienie na Krzysztofa Zanussiego (gość ciąże u kilku z sióstr mieszkających kinematografii narodowych jest za zasługi dla promocji Polski szaniec i Powstanie Warszaw- festiwalu przed dwoma laty) w zakonie, tuż obok szpitala, w którym kinematografia polska. W ostat- w świecie) i co roku współpra- skie). Staraliśmy się, aby projekcja i Strefę nagości Urszuli Anto- pracuje dziewczyna. nich latach w Pradze nagrody cuje przy tworzeniu programu. układa się w logiczne pary: filmy niak, która osobiście zapowie- za całokształt twórczości otrzy- O tegorocznej edycji festiwalu Wajdy i Jana Komasy to dwa bar- działa swój film w sekcji Focus oprac. J.M. mali tu m.in.: Andrzej Wajda, tak mówiła dyrektor IP Agnieszka dzo odmienne spojrzenia na trage- on Holland.

42 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 43 Historia festiwali Historia festiwali

Jerzy Płażewski

Créteil druga nosi miano Anny Polit- Mar Z festiwali międzynarodowych, konkursowych, ale ograniczonych kowskiej, dziennikarki rosyjskiej, skrytobójczo zamordowanej opo- tematycznie do określonej specjalności, tylko jeden poświęcony zycjonistki. Formą nagrody jest kinu kobiecemu jest zdecydowanie godny zauważenia. To Films również pomoc w sprzedaży wyróżnionego filmu poza gra- Jerzy Płażewski de Femmes w niewielkim, ale uniwersyteckim mieście Créteil nicę kraju produkcji. Pierwsze del Plata pod Paryżem. Tu od roku 1979 Jackie Buet prezentuje w końcu edycje festiwalu operowały nie- nie się nie odbył. Stąd 29. numer a w 1964 nagroda FIPRESCI mal wyłącznie filmami europej- Z licznych festiwali filmowych w Ameryce porządkowy edycji z roku 2014, w kategorii Film Krótkometra- marca dokonania filmowców płci żeńskiej z całego świata. skimi i amerykańskimi. Ostat- jest tak stosunkowo niski, jak na żowy przypadła polskiej anima- nio szybko emancypujące się Łacińskiej (m.in. w Rio de Janeiro, Hawanie, najstarszą imprezę filmową w tej cji Kabaret autorstwa Mirosława kino Azji dostarcza coraz więk- części świata. Dopiero ostatnio, Kijowicza. Jeszcze raz byliśmy awód reżysera filmowego rze, rasizmie. Wszystko to daje festiwalu oraz wydał nawet mały szą część programu i zgarnia Guadalajarze), tylko impreza w argentyńskim pod wodzą dyrektora Jose Mar- blisko Złotego Ombu w 1970 bardzo długo był prak- się łatwo opatrzyć etykietą kina podręcznik historii filmu. znaczną liczbę nagród. Mar del Plata otrzymała najwyższą kategorię tineza Suareza, festiwal odzyskał roku, gdy wszystko zapowiadało Ztycznie zmaskulinizowany. feministycznego, żeglującego Rokrocznie przyjeżdża do Kinematografia polska raz zasłużoną regularność. uhonorowanie debiutu Krzysz- Kobiety, poza aktorkami, pełniły pod hasłem „Julia bez Romea”. Créteil około 150 reżyserek jeden odniosła tu triumf, ale „A” dla festiwali konkursowych, Nasze kontakty z Mar del tofa Zanussiego Struktura krysz- w filmie niemal wyłącznie funk- Aktywność Créteil zaowoco- zarówno właśnie wyświetlanych w odległym już roku 1986, zdo- przyznawaną przez Międzynarodową Plata są stosunkowo ożywione. tału. W ostatniej chwili pojawiła cje script girls. Buet, twórczyni wała powstaniem kobiecych sto- filmów, jak i głośnych przedstawi- bywając Grand Prix dla dramatu Obok pierwszej chronologicznie się jednak Macunaima, argen- imprezy w Créteil, odczuwała ów warzyszeń filmowych, mających cielek kina kobiecego. Niektórym psychologicznego Przez dotyk, Federację Producentów Filmowych (FIAPF). nagrody festiwalu (Ewa chce spać) tyńskie arcydzieło Joaquima fakt jako dyskryminowanie płci w festiwalu rękojmię istnienia. z nich festiwal organizuje retro- filmu notabene telewizyjnego, jeszcze dwukrotnie filmy polskie Pedro de Andrade, i Zanussi pięknej, z którym należy walczyć. Najważniejszym jest klub Réalisa- spektywy ogółu ich działalności. debiutu fabularnego Magdaleny Inicjatywa dobrze się zrymo- trices Équitables z Quebeku, zrze- Szczyci się również posiadaniem Łazarkiewicz. Jak na razie, suk- ołożone o 400 km na połu- zerwowana dla filmu latynoskiego wała z ofensywą filozofii gender. szający reżyserki kanadyjskie kina największego na świecie archi- cesu tego Polki nie powtórzyły, dnie od Buenos Aires, nad i nosiła zobowiązujące imię Erne- Liczba realizatorek zaczęła gwał- francuskojęzycznego. Podobne wum filmów kobiecych w postaci chociaż trzeba odnotować, że Pzanieczyszczoną zatoką La sta Che Guevary. Do Argentyny, townie rosnąć, najpierw w krót- stowarzyszenie powstało również sześciu tysięcy tytułów. Ostatnio w zeszłym roku dokumentalna Plata, przeszło półmilionowe Mar usytuowanej poza głównym nur- kim metrażu, potem również we Włoszech. Na rodzimym grun- powołał do istnienia firmę Iris, Joanna Anety Kopacz (nomino- del Plata jest głównym kąpieli- tem światowego kina, nie było w pełnometrażowej fabule. Stąd cie festiwal opiekuje się szcze- biuro pośredniczące w wynajmie wana do Oscara 2015) otrzymała skiem Argentyny ze wspaniałymi łatwo przyciągnąć prapremie- nie jest niczym niezwykłym, że gólnie młodą widownią. Tworzy tych filmów kinom, telewizjom, na festiwalu w Créteil Nagrodę plażami, słynącym z setek hoteli rowo filmów najgłośniejszych obok właściwej wszystkim festi- osobne jury z młodzieży licealnej ale również innym festiwalom. Jury Uniwersyteckiego oraz i jeszcze większej liczby nocnych reżyserów, zatem festiwal dbał, walom troski o wysoki poziom i studentów, ale również organi- W Créteil przyznawane są Nagrodę Publiczności dla Naj- klubów. Festiwal założony w 1954 by przynajmniej pozyskać jako artystyczny pokazywanych dzieł, zuje specjalne lekcje sztuki filmo- dwie główne nagrody: za film lepszego Filmu Krótkometra- roku przez Jesusa Millera, począt- gości wybitnych aktorów. Pierw- atmosfera Créteil wykazuje wej, lansuje wykłady uczestniczek fabularny oraz za dokument. Ta żowego. kowo nie stanowił konkursu, sze edycje konkursu zaszczycili pewną zaczepność i zapalczy- powtarzał jedynie filmy zauwa- więc m.in. Mary Pickford, Gina wość. Buet nie chce, by jej festi- żone na innych festiwalach, głów- Lollobrigida, Errol Flynn i Edward wal ograniczał się do wymiaru nie europejskich. W imprezę kon- Robinson. ściśle estetycznego. W dążeniu kursową przekształcony został Historia imprezy nie zawsze Ewa chce spać, reż. Tadeusz Chmielewski do zrównania obu płci przedsta- w roku 1959. Główna nagroda

układała się szczęśliwie. W roku Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. Jerzy Stawicki/SF wia Créteil jako „laboratorium podzielona została wtedy ex 1964 przeniesiono ją do Buenos idei”, dla którego wybrała szcze- aequo między Tam, gdzie rosną Aires. Gdy dwa lata później armia zdobyły tu główną nagrodę – musiał zadowolić się trzema gólne miano „turbulencji klima- poziomki Ingmara Bergmana dokonała zamachu stanu, festiwal w 2001 roku To ja, złodziej Jacka innymi laurami – za scenariusz, tycznej”. Przyjęcie filmu do kon- i komedię Ewa chce spać Tade- nie odbył się w ogóle. Wznowiony Bromskiego (ponadto nagroda za za debiut oraz nagrodą Federa- kursu zależy wyłącznie od tego, usza Chmielewskiego. Ponadto w 1968 roku pauzował znowu scenariusz oraz honorowe wyróż- cji Argentyńskich Klubów Fil- czy reżyserem jest kobieta; nie nagrodę FIPRESCI zdobyła Ero- w roku następnym. W 1970 roku nienie organizacji katolickiej mowych. W 1997 Nagrodę Jury są stosowane żadne ogranicze- ica Andrzeja Munka. powrócił do Mar del Plata, ale OCIC) oraz w 2010 roku Essential otrzymał również Pokój saren nia tematyczne. Jest jednak zro- Najważniejszy laur nosił nazwę tylko na jeden rok, bo już w kolej- Killing Jerzego Skolimowskiego Lecha Majewskiego. zumiałe, że realizatorki niechęt- Ombu, co jest mianem drzewa nym, rozpoczęła się aż piętnasto- (ten ostatni odznaczono jeszcze W początku swej działalności nie zajmują się kryminałami czy rosnącego na otaczających miasto letnia przerwa. Tłumaczono ją nagrodą dla najlepszego aktora festiwal w Mar del Plata orga- filmami o wojnie. Stąd w Créteil pampasach. W roku 2005 prze- zabójczą rzekomo konkurencją oraz nagrodą dziennikarzy). nizowany było w listopadzie, dominują filmy o miłości, ale mianowano Złote Ombu na Zło- festiwalu w Rio de Janeiro. Prze- Ponadto w 1963 Wanda potem jednak przeniesiono go także o jej przeciwieństwach – tego Astora. Oficjalnych nagród łamano tę nieobecność dopiero Łuczycka otrzymała nagrodę na marzec. Obecnie został przy- przemocy i seksizmie, prostytucji, Joanna, reż. Aneta Kopacz przyznawało się tu zwykle nie- w 1995 roku, ale jeszcze raz, bo za rolę w filmieGłos z tamtego wrócony termin przypadający na

dzieciach i ich wychowaniu, wie- Studio Fot. Wajda wiele, ale jedna była zawsze zare- w roku 2000, festiwal ponow- świata Stanisława Różewicza, drugą połowę listopada.

44 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 45 Polscy Filmowcy na Świecie

Polska animacja na belgradzkiej publiczności, po i cztery wyróżnienia na 8. „Film portretuje wizjonera wykorzystana w filmie sub- Bałkanach i w USA projekcjach festiwalowych, Forum Filmów Animowanych himalaizmu, który ekscytu- telnie podkreśla równoległe Projekt Piotra Kardasa O!PLA, zwyciężył Orawus Wojcie- w Kairze (19-25 lutego). Nagro- jącą erę polskiej wspinaczki światy głównej bohaterki, zakładający promocję i dys- cha Sławuskiego – niezwykła dzone tytuły to: Zmysły pry- wysokogórskiej doprowa- Denisy”. trybucję polskiej animacji, wizualna interpretacja słynnej sły Marcina Wasilewskiego dził do fatalnego końca”. To dociera coraz dalej, posze- kompozycji Wojciecha Kilara. (pierwsza nagroda w Kon- pierwszy taki polski sukces rzając grono odbiorców. Po kursie Filmów Animowanych na tym festiwalu. dwóch latach starań, O!PLA oraz wyróżnienie za najlep- Lekcja i Osiemnastka zawitała do Stanów Zjed- szą muzykę), Darling Izabeli nagrodzone noczonych. 26 lutego filmy, Dokument Hanny Polak Plucińskiej (pierwsza nagroda w Cambridge nagrodzone Tobołkami doceniony w Chorwacji w Konkursie Innovative Trial Obiekt wyróżniony Dwa polskie filmy zostały Koziołka Matołka na O!PLA Film Something better to come oraz aż dwa wyróżnienia – za w Finlandii laureatami Międzynaro- 2014, zaprezentowano w Balti- (wcześniejszy tytuł roboczy najlepszą animację i za najlep- Film Pauliny Skibińskiej otrzy- dowego Festiwalu Filmów more, a następnie w Portland. Marzenie Julii), polsko-duń- szy design) i Łaźnia Tomka mał wyróżnienie podczas 45. Studenckich Watersprite Festiwal O!PLA zawitał także ska koprodukcja w reżyserii Duckiego (wyróżnienie za naj- Festiwalu Filmowego w Tam- w angielskim Cambridge do Serbii oraz Bośni i Her- Hanny Polak, może pochwa- lepszy scenariusz). pere (4-8 marca). Obiekt był (6-8 marca). Wyproduko- cegowiny. 1 marca odbył się lić się kolejnym zagranicz- jedyną produkcją z Polski, wana przez łódzką Szkołę pokaz w Niezależnym Cen- nym sukcesem. Film zdo- która zakwalifikowała się Filmową Osiemnastka Marty trum Filmowym Kino Klub był Nagrodę Specjalną Jury do Konkursu Międzynaro- Prus została przez jury festi- w Rumie (Serbia). Dzień póź- w Konkursie Międzynaro- Jurek z Grand Prix dowego fińskiego festiwalu, walu uznana za najlepszy niej filmy powędrowały do dowym 11. edycji festiwalu w Kanadzie w ramach którego zaprezento- dokument, a Lekcja Damiana Akademii Sztuk Pięknych ZagrebDox, który odbywał się Dokument Jurek Pawła wano aż 63 krótkometrażowe Kocura, zrealizowana na w Sarajewie (Bośnia i Herce- w dniach 22 lutego – 1 marca. Wysoczańskiego zdobył produkcje. Na tej zasłużonej Obiekt, reż. Paulina Skibińska Wydziale Radia i Telewizji gowina). Podobnie jak w Sta- główną nagrodę na 18. Mię- imprezie, w minionych latach, Munka-SFP Fot. Cezary Stolecki/Studio UŚ, otrzymała nagrodę za naj- nach Zjednoczonych, również dzynarodowym Festiwalu doceniono kilka wybitnych lepsze zdjęcia. Warto dodać, i na Bałkanach widzowie zapo- Filmów Górskich w Vanco- polskich filmów m.in. w 2011 nie Julii) otrzymał już w tym Radio Jury na Międzynaro- wybór komentuje słowami: że na festiwalu Watersprite znali się z laureatami pol- Polskie animacje uver (13-21 lutego). Podczas roku – Deklarację nieśmier- roku wyróżnienie na festi- dowym Festiwalu Filmów „Królowa ciszy pozwala wnik- poza Osiemnastką i Lekcją skiego festiwalu. Warto wspo- zwyciężają w Egipcie festiwalu rywalizowało 65 fil- telności Marcina Koszałki, walu Zagrebdox oraz główną Dokumentalnych o Pra- nąć w świat wewnętrzny i spo- prezentowane były także dwie mnieć, że w przeprowadzonym Polskie filmy animowane zdo- mów z 23 krajów. Jury uzasad- w 2009 – Szklaną pułapkę nagrodę na festiwalu w Trie- wach Człowieka „One World” sób odbierania dźwięków inne polskie etiudy: Miruna 4 lutego głosowaniu wśród były dwie główne nagrody niło wygraną Jurka słowami: Pawła Ferdka, w 2002 – Męską ście. W Szwajcarii został w Pradze. Jury Czech Radio dziewczyny ze znacznym upo- Piotra Sułkowskiego z łódz- sprawę Sławomira Fabickiego, uznany przez młode jury za przyznaje swoją nagrodę za śledzeniem słuchu. W tym kiej Szkoły i Errata Arka Bie- a w 1999 – Ciszę Małgorzaty najlepszy film w kategorii innowacyjne użycie muzyki filmie rola dźwięku jest tak drzyckiego z Katowic. Jurek, Szumowskiej. Producentem Kreatywny Dokument. i dźwięku w filmie dokumen- samo ważna jak obrazu, reż. Paweł Wysoczański Obiektu jest Studio Munka talnym. Swój tegoroczny a może i ważniejsza. Muzyka oprac. J.M. działające przy Stowarzysze- niu Filmowców Polskich, nato- Something better to come, miast producentem wykonaw- Jedyne wyjście reż. Hanna Polak czym i koproducentem Studio z nagrodą w Holandii PUK. Warto przypomnieć, że Krótka fabuła Piotra Doma- film Pauliny Skibińskiej zdo- lewskiego Jedyne wyjście był niedawno Nagrodę Spe- szczególnie przypadła do cjalną na festiwalu Sundance. gustu widzom 6. edycji Mię- dzynarodowego Festiwalu Studenckich Filmów Krótko- metrażowych Flicks w holen- Something better derskim mieście Groningen to come z kolejnym (5-7 marca) i zdobyła Nagrodę laurem Publiczności. Obraz Doma- Dokument Hanny Polak lewskiego został wyprodu- zdobył nagrodę Młodego kowany przez Wydział Radia Jury podczas 27. edycji Mię- i Telewizji UŚ. dzynarodowego Festiwalu Filmowego i Forum o Pra- wach Człowieka w Gene- wie (27 lutego – 8 marca). Królowa ciszy Film Something better to doceniona w Czechach come (wcześniej znany pod Dokument Agnieszki Zwiefki Fot. www.somethingbettertocomethemovie.com Fot. Paweł Wysoczański Productions Black and White roboczym tytułem Marze- otrzymał nagrodę Czech

46 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 47 Rynek filmowy: Fundusz Eurimages Rynek filmowy: Fundusz Eurimages

Coraz śmielej sięgamy do kieszeni Więcej odwagi, Funduszu Eurimages, coraz chętniej wchodzimy też w koprodukcje, ale moglibyśmy to czynić jeszcze częściej.

producenci! Marcin Zawiśliński rzy okazji niedawnych, rodowej. Spełnienie ww. warun- taine (budżet szacowany na ok. być piękną i bogatą), Dariusz jubileuszowych obchodów ków, szczególnie na początku 25 mln zł). Zdjęcia do tego filmu Gajewski (Lekcje pana Kuki), P25-lecia Funduszu Euri- lat 90., było dość trudne dla były w całości kręcone w Polsce. Anna Kazejak (Obietnica), mages, powstał wewnętrzny naszych producentów, zwłasz- W obsadzie znalazły się również Krzysztof Kieślowski (trylogia raport podsumowujący jego cza że agencji sprzedaży wów- gwiazdy naszej kinematogra- Trzy kolory), Wojciech Mar- działalność. W ciągu ćwierć- czas u nas nie było” – przyznaje fii (Agata Buzek, Agata Kule- czewski (Weiser), Jerzy Sko- wiecza ta międzynarodowa Irena Strzałkowska, przedstawi- sza, Joanna Kulig), za sceno- limowski (Essential Killing, 11 instytucja, ze składek państw, cielka Polski w Funduszu Euri- grafię odpowiadała Joanna minut), Andrzej Wajda (Katyń). będących jej członkami, dofi- mages, który we wspomnianym Macha, a za kostiumy – Kata- W ramach analizy własnej dzia- nansowała ponad tysiąc pro- zakresie, do pewnego stopnia, rzyna Lewińska. Natomiast tzw. łalności przedstawiciele Euri- jektów filmowych. Znajdują wszedł w kompetencje agen- postprodukcja ma być już reali- mages stworzyli też własną się wśród nich zarówno fabuły cji Film Polski, w czasach zowana we Francji. „galerię odrzuconych” za lata i dokumenty, które zrealizowali PRL-u reprezentującej interesy W ciągu minionego ćwierć- 2009-2013. Chodzi o filmy, które wielcy mistrzowie kina, ale także naszych produkcji filmowych wiecza Fundusz Eurimages ubiegały się o wsparcie, zostały debiutanci, dopiero rozpoczyna- na rynkach zagranicznych. Nie- dofinansował w sumie ponad odrzucone, a mimo to powstały jący swoją przygodę z X muzą. stety, polscy producenci, szcze- 60 koprodukcji filmowych z pol- i zaistniały na różnych festiwa- Podstawowy warunek otrzyma- gólnie w latach 90., sięgali po skim udziałem. To sukces czy lach międzynarodowych. Takich nia dotacji (do 17 proc. całego ten instrument finansowego porażka? „Były lata tłuste, kiedy koprodukcji z udziałem pol- budżetu) był jeden: musiała to wsparcia stosunkowo rzadko. dwa-trzy polskie filmy otrzymy- skiego kapitału jest podobno być międzynarodowa kopro- „Składaliśmy i nadal składamy wały wsparcie, ale pamiętam też sześć. dukcja. za mało wniosków o dofinan- lata chude – bez żadnej produk- Podsumowując działal- Pierwszym filmem dotowa- sowanie projektów” – ubolewa cji z polskim udziałem” – przy- ność i efektywność Funduszu nym z Funduszu Eurimages była Irena Strzałkowska. Jako jeden znaje Irena Strzałkowska. Zaraz Eurimages, Irena Strzałkow- Rewolucja francuska w reżyse- z powodów wskazuje na nasze jednak dodaje: „Więcej jest fil- ska z satysfakcją przyznaje, że rii Richarda Heffrona i Roberta ciągłe obawy przed nadmierną mów, które dostały dofinanso- w ciągu minionego ćwierćwie- Enrico z Andrzejem Sewerynem europejską biurokracją. wanie niż tych, które zostały, cza udało się wykształcić taki w roli Robespierreˇa. Pierwszą Dlaczego warto zabiegać przez zbierający się co kwar- model dofinansowywania pro- produkcją z udziałem kapitału o wsparcie filmu z Funduszu, tał międzynarodowy komitet jektów filmowych, który dba- polskiego (w tym przypadku nawet jeśli jest się jego udzia- ekspertów, odrzucone”. Szacun- jąc o wielokulturowość (mię- mniejszościowym) był węgierski łowcem mniejszościowym (na kowo: ok. 70 proc. zgłaszanych dzynarodowe koprodukcje), nie Napad na urząd pocztowy San- poziomie 10 proc.)? Bo nie- projektów otrzymało pieniądze stał się tzw. Europuddingiem. dora Sotha, do którego zdjęcia rzadko (weźmy przykład Pol- na kontynuację produkcji, zaś „Chodziło o takie filmy, które zrobił Piotr Sobociński. Nato- ski), mimo iż nie dajemy worka ok. 30 proc. odpadło w procesie łączyłby jedynie wspólny temat, miast pierwszym polskim pieniędzy, to przy okazji „sprze- konkursowym, w jakim przyzna- historia lub bohater, a same twórcą, który z powodzeniem dajemy” też profesjonalną ekipę wane jest wsparcie. Najbardziej w sobie byłyby tak naprawdę ubiegał się o wsparcie z Euri- (głównie operatorzy filmowi, owocne dla polskich producen- opowieściami o niczym. Tym- mages, był Juliusz Machulski. scenografowie i aktorzy, ale tów były lata 1992-1993, kiedy czasem nawet Trzy kolory Kie- Dofinansowanie otrzymał nakrę- także specjaliści z innych dzie- wsparcie otrzymało w sumie ślowskiego, które mimo iż cony przez niego w 1991 roku dzin). Możemy również zagwa- aż 13 fabuł i dokumentów, ale nawiązywały do haseł rewolu- Szwadron. rantować kompleksową obsługę bardzo dobry był też 2013 rok cji francuskiej, okazały się fil- Co gwarantuje Fundusz? „Pie- całego planu filmowego w sytu- (cztery fabuły). Trzeba bowiem mami szalenie uniwersalnymi” niądze na domknięcie budżetu. acji, gdy zdjęcia są realizowane pamiętać, że w latach 90. o pie- – zauważa Strzałkowska. Na Przedstawiony projekt musi być w naszym kraju. Bywa, że te ele- niądze z funkcjonującego pod pytanie o najbardziej spektaku- koprodukcją europejską (wystar- menty wyceniane są na dużo auspicjami Rady Europy Fundu- larny sukces, odpowiada krótko: czy jeden partner z zagranicy). wyższe kwoty niż własny wkład szu ubiegali się producenci z 19 „Zdecydowanie Ida Pawła Paw- Najlepiej z zapewnioną dys- finansowy. Takim przykładem państw członkowskich, a obec- likowskiego. Żaden inny dofi- trybucją kinową, telewizyjną, z ostatnich miesięcy jest fran- nie z aż 36 (!). Wśród szczęśliw- nansowany przez nas film nie a nawet z zainteresowanym cusko-polska koprodukcja Nie- ców, którzy otrzymali wspar- zdobył aż tylu nagród z Osca-

Fot. Studio/SFP Shark Foto Irena Strzałkowska agentem sprzedaży międzyna- winne w reżyserii Anne Fon- cie, są m.in. Filip Bajon (Lepiej rem na czele”.

48 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 49 Rynek filmowy: Rozmowa z Marcinem Malaszczakiem Rynek filmowy: Rozmowa z Marcinem Malaszczakiem

nas na to, byśmy nie zostali nie- interesowało mnie, kto na co będę tego robił. Dziś kluczowe części filmu mężczyzn jeszcze wolnikami własnej estetyki. Lav choruje, ale jaki ja mam do jest dla mnie jednak stworzenie nie ma w życiu kobiet; druga Diaz powiedział, że kiedy chce niego stosunek. Miałem bardzo bliskiej relacji z ekipą. Zanim pokazuje czas, w którym już ich się zacząć robić filmy, trzeba osobiste podejście do tego pro- weszliśmy na plan połączyły nie ma. Pomiędzy jest ciemna zacząć we własnym łóżku. I to jektu. Nie chciałem pozować na nas wszystkich wspólne prze- klatka filmowa. Z jednej strony we mnie zostało – odbijanie się intelektualistę. W kontekście życia. Owocem tych relacji jest ona łącznikiem, z drugiej od form i potrzeba opowiadania Dni... jest podobnie. Może tylko stały się Dni.... Trudno mi sobie czymś, co separuje dwa etapy o tym, co bliskie i intymne. emocji było tym razem więcej, wyobrazić, że mógłbym kogoś życia. A może w jej czasoprze- bo kobiety zawsze były mi bar- zaangażować, zapłacić mu strzeni odbyło się całe życie? Oba twoje pełnometrażowe dzo bliskie. Wychowywały mnie i czekać na efekt. Cenię sobie Uciekło jak chwila. Zawsze filmy mają w sobie ogromną trzy generacje kobiet (mama, pracę o charakterze organicz- staram się otworzyć strukturę dozę realizmu i pokazują ciocia i babcia) i miały one naj- nym. Nie opowiadam aktorom, filmu i uświadomić widza, że autentyczne emocje, ale większy wpływ na moje dojrze- jakie role mają odgrywać, ale to, na co patrzy jest tylko kon- kiedyś powiedziałeś, że wanie. czekam na to, co się wydarzy strukcją. W Dniach… jest uję- najbardziej lubisz w kinie w danej chwili. Aktorzy impro- cie, w którym kobieta nakłada sztuczność. Tytuł twojego drugiego wizują na podstawie tematów, makijaż, a kadr z wolna nasyca Filmy krótkometrażowe (Der filmu odnosi się jednak do jakie im podrzucam i dopiero się kolorami. Dzięki niemu zda- Schwimmer i Orbitalna – przyp. zbioru wierszy mężczyzny w takie rozmowy ingeruję jako jemy sobie sprawę, że patrzymy A.B.), które nakręciłem były – Charlesa Bukowskiego reżyser. Zawsze stawiam sobie tylko na obraz. Myślę, że z tego formalnie bardzo sztuczne, – pisarza, który z pasją pytanie, na ile chcę kontrolować względu bliżej mi do awan- teatralne, kręcone w studio. i bez pruderii opowiadał sytuację, na ile mogę oddać ją gardowego kina Jeana-Luca Z jednej strony wierzę w totalny o kobietach. w ręce aktorów? Niezmiennie Godarda z lat 70. Bardzo ważny autentyzm, z drugiej dążę do Bukowski zadedykował tę i bardzo precyzyjnie dbam tylko jest też dla mnie Michelangelo totalnej kreacji. W krótkich fil- książkę swojej zmarłej ukocha- o ustawienie kadru – to pia- Antonioni, Rainer Werner Fass- mach bawiłem się z formą, wraz nej. Uwielbiam sposób, w jaki skownica, w której się bawimy. binder, Tsai Ming-Liang oraz z dwoma pełnymi metrażami łączy piękno z brutalnością Moi współpracownicy wiedzą, Jerzy Skolimowski, który w bar- kończę pewien etap w życiu. i brzydotą. Te trzy kategorie są że tam wszystko może się wyda- dzo poetycki i autorski sposób Dni uciekają jak dzikie W Dniach... chciałem powró- wbrew pozorom sobie bliskie. rzyć – ale tylko w ramach gra- podchodzi do kina. Nie myślę konie za wzgórza, cić do dzieciństwa, zajrzeć Wiele osób widzi w filmowych nic, które dla nas ustalę. o nim jako o reżyserze, ale jako reż. Marcin Malaszczak w przeszłość i to zrobiłem. Dniach... szorstkość i piękno o artyście. To dla mnie ważna W Sieniawce spojrzałem też kadrów jako sprzeczność. Lubisz zacierać granice. perspektywa, szczególnie dziś, w przyszłość – są tam sceny Podobnie jest z samym tytu- Twierdzisz, że nie ma różnicy kiedy kino artystyczne jest tak apokaliptyczne (zagubiony łem – jest bardzo długi, ale opi- między fabułą a dokumentem. zmarginalizowane. kosmonauta chodzi po opu- suje coś niezwykle krótkiego, Myślę, że żaden z artystów, któ- stoszałej Ziemi – przyp. A.B.). przemijającego. Kiedy podcho- rymi się inspiruję, nie podcho- Kino artystyczne Osobno przepracowałem dwie dzimy do filmu intelektualnie, dzi do swojej pracy, myśląc nazywamy dziś arthousem, Rząd różne konwencje. W swoim wszystko wydaje się skompliko- o jakichś kategoriach. Lubię a to nic innego jak następnym projekcie chciałbym wane; obraz mentalny jest jed- porównywać kręcenie filmu do skonwencjonalizowany już połączyć surrealną teatral- nak bardzo prosty. Kino stanowi rzeźbienia – różnica jest kwe-

Fot. Films Mengamuk gatunek. Skategoryzowanie ność z autentyzmem dokumen- moją pasję i obsesję niemal stią materiału. Jeden rzeźbi kina artystycznego sprawiło, towania rzeczywistości. Cały od zawsze. Odkryłem je jed- w kamieniu, a drugi w drewnie. że straciło ono swoje miejsce i opozycja czas poszukuję własnej formy nak poprzez fotografię i poezję. Te dwie materie można jednak w awangardzie sztuki. ekspresji. Fotografia nauczyła mnie połączyć. Lubię się poruszać Dokładnie! To bardzo niebez- myśleć o obrazie, poezja poka- pomiędzy kategoriami – obser- pieczne, bo dziś wystarczy coś Anna Bielak: Skończyłeś orkiestralnej twórczości – zajęć, na W Sieniawce z dużego zała czym jest rytm i forma. wować, improwizować, insceni- nazwać sztuką, by nią było. Z Marcinem Niemiecką Akademię Filmową których wszyscy z roku mają krę- dystansu przyglądałeś się Noszę w sobie ogromną wiarę zować – sprawiać, że osobne ele- Awangarda się urynkowiła, i Telewizyjną (Deutsche Film- cić to samo. Robienie filmu jest dla mężczyznom. Bohaterki w czyste kino, do którego pod- menty przenikają się nawzajem. a prawdziwie subwersywne czy Malaszczakiem, und Fernsehakademie Berlin). mnie samotną podróżą w świat, Dni… obserwujesz z bliska, chodzę intuicyjnie. Chciałbym radykalne kino jest dziś bardzo Jaka jest berlińska szkoła którego nie rozumiem. Michael z ogromną czułością... uwrażliwić widza na obrazy, któ- Eksperymentować? trudno robić. Nikt nie czuje się autorem filmu filmowa? Haneke nie nakręciłby filmu ... co nie znaczy, że próbuję uda- rymi jest codziennie bombar- Nie. Kino eksperymentalne zagrożony kinem, bo każdy film ni uciekają Marcin Malaszczak: Zaczą- o czymś, czego nie rozumie, bo wać, że w pełni je rozumiem. dowany, ale które z coraz więk- robili m.in. Ken Jacobs czy Stan ma swoje bezpieczne miejsce D łem studiować bardzo wcześnie jest intelektualistą. Ja chciałbym, W Sieniawce też była intym- szym trudem odczytuje. Brakhage. Ich kino pochodzi w szufladce. Cieszę się, że moje jak dzikie konie – jako dwudziestolatek. Miałem żeby kino zawsze szło o krok dalej, ność, ale inaczej się manifesto- z zupełnie innej tradycji, niż filmy polaryzują ludzi. Jedni je więc w sobie dużo młodzieńczego przesuwało granice. W Deutsche wała. Zostałem wpuszczony do W filmie gra twoja była moje. W historii kina ekspery- lubią, inni nie rozumieją, o co za wzgórza buntu. Byłem outsiderem, nie Film- und Fernsehakademie na zwykle zamkniętej przestrzeni dziewczyna, przyjaciółki, mentowano głównie z taśmą mi chodzi. Taki dwubiegunowy , chciałem robić tego, co wszyscy gościnnych wykładach pojawiało i mogłem się po niej swobodnie babcia. To łatwe? Pracować filmową, czyli z materialną odbiór jest najlepszy, bo rodzi i zawsze byłem na nie. Berlińska się mnóstwo aktywnych zawodowo poruszać, bo wszyscy mi ufali. z tak bliskimi osobami, stroną filmu. Ja tego nie robię. dyskusję. Jak w każdym parla- rozmawia szkoła jest jednak bardzo liberalna. filmowców. Najwięcej dały mi spo- To, na co patrzyłem, było dla budować profesjonalną Sieniawka nie była ekspery- mencie – jest rząd i opozycja. Mogłem robić co chciałem i nie tkania z Lav Diazem i Apichatpon- mnie jednak nie do zrozumie- relację mimo tylu mentem, a Dni... nie osuwają Wtedy coś się dzieje. Kino jest Anna Bielak starano się mnie za to wyrzucić. Na giem Weerasethakulem, bo to z ich nia. Moi bohaterowie cierpieli prywatnych emocji? się w totalną abstrakcję – to zwierciadłem rzeczywistości reżyserii w Łodzi nie przetrwałbym ust padły zdania, które wciąż mam na psychiczne zaburzenia, a ja Nigdy dotąd nie pracowałem bardzo konkretny film, choć i jako takie powinno pokazywać pewnie pół roku! Nie znosiłem w głowie. Weerasethakul uczulał nie chciałem na nich patrzeć z profesjonalnymi aktorami. Nie nie ma w nim klasycznej, fabu- wszystko – nie tylko to, co nam z medycznej perspektywy. Nie twierdzę, że nie chcę, albo nie larnej narracji. W pierwszej się podoba.

50 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 51 Rynek filmowy: Rozmowa z Brodiem Higgsem Rynek filmowy: Rozmowa z Brodiem Higgsem

nie scenariuszy. W efekcie współpracą, bo jestem fanem zajęło nam to prawie trzy lata. jego talentu. Miałem też świa- Jesteście bardziej W dużej mierze dlatego, że wie- domość, że dla niego będzie dzieliśmy, co chcemy zrobić, to duże wyzwanie, ponie- ale nie do końca jak. Cały czas waż chyba wcześniej nie robił uczyliśmy się na własnych błę- takich zdjęć. Nigdy nie kręcił dach. Nie przejmowaliśmy się czegoś tak ciemnego i trochę nimi specjalnie, po prostu sta- się tego obawiał. Tak jak wspo- raliśmy się iść do przodu. Krok mniałem, forma tego filmu była rock’n’rollowi po kroku. dla mnie niezwykle istotna. Sebastian Pawlak, Narzucała ją sama formuła Wielu reżyserów, którzy Natasha Petrovikj, obrazu. Chciałem, żeby Elixir Brodie Higgs Z Brodiem Higgsem, reżyserem filmu Elixir, najpierw piszą scenariusz, i Swann Arlaud był wizualnym poematem, a potem według niego Fot. Berlinale esejem. W efekcie chcieliśmy rozmawia Kuba Armata realizują film, przekonuje, stworzyć świat przedstawiony że ta pierwsza część jest na opowiadanej historii, musia- sera, ponieważ można pokiero- trochę jak z filmów Petera dużo trudniejsza, podczas łem zobaczyć każdy szczegół wać go w zasadzie w każdą ze Greenawaya, ale oczywiście Kuba Armata: Choć twój postacią Tristana Tzary, inicja- Inspirujesz się takimi prawda zmienia, ale mental- gdy druga to takie spijanie produkcji, żeby się przeko- stron. Podziwiam jego odwagę, z dużo mniejszym budżetem. film wyprodukowany został tora dadaizmu. Bardzo solidnie postaciami, jak André Breton, ność już nie. śmietanki. nać, że wszystko jest ok. Chyba że w ogóle zdecydował się, w Niemczech, wszystko ponoć przygotowywałem się do tego Tristan Tzara czy Malcolm Naprawdę? Dla mnie jest powinienem zostawiać trochę by wziąć udział w tym projek- Dlaczego zdecydowałeś się na zaczęło się w Polsce. filmu, robiłem duży research McLaren. Scenariusz napisałeś dokładnie odwrotnie. Pisanie więcej swobody poszczegól- cie. Kiedy go poznałem, jego to, żeby akcja miała miejsce Brodie Higgs: Zaczęło się od związany z tymi zagadnieniami Moim zdaniem rewolucja razem z Anyą Wątrobą, jak jest bezpieczne. Masz wtedy nym pionom. Ale z drugiej angielski nie był zbyt dobry, co w Berlinie. Początkowo krótkiego metrażu, który wraz – dadaizmem, surrealizmem. w sztuce współczesnej wzięła wyglądała wasza współpraca? do czynienia jedynie z samym strony dało mi to poczucie, że w pewien sposób determino- ponoć był pomysł na zdjęcia z Anyą kręciliśmy w Polsce. Ostatecznie przefiltrowałem to się właśnie z tych dwóch grup. To moja bardzo dobra przyja- sobą i sam o wszystkim decy- mogę mieć jakiś twórczy wkład wało to, jak pracował. Nie mógł w Australii. Nazywał się Painting, Painting przez współczesność, włożyłem Na przykład punk to taki nowy ciółka. Dużo rozmawialiśmy dujesz. Jesteś tylko ty i kartka w działanie każdego z nich. Sta- przecież improwizować, nawet To opowieść o surrealistach, i był pewnego rodzaju przygo- w inny kontekst i świat. dadaizm. To wszystko powraca na temat samej idei, tego, jak papieru bądź klawiatura kom- ram się traktować ludzi z nale- jeżeli by chciał. Myślę, że ta rola którzy działali w Paryżu, miej- towaniem do Elixiru. Wtedy we współczesnych kontekstach, powinna kształtować się ta putera. Ta samotność twór- żytym szacunkiem i wdzięcz- to dla niego duży krok naprzód. scu będącym wtedy praw- poznałem Sebastiana Pawlaka, W swoim filmie opowiadasz ale mam wrażenie, że niewiele historia. Prawda jest taka, że cza może dawać przyjemność. nością, ale muszę przyznać, że Wyszedł ze swojej bezpiecz- dziwym tyglem kulturowym. który gra w filmie jedną z ról. o bardzo specyficznej grupie, się zmieniło. To dość uniwer- oboje mieliśmy mało doświad- Inaczej jest na planie filmo- jestem strasznym pedantem. nej strefy, jaką jest polski teatr. Chcąc zaadaptować to do

Fot. Stefanie Schmid Rincon Fot. Stefanie Jego bohater inspirowany był o surrealistach, dadaistach. salna tematyka. Sceneria się co czenia, jeżeli chodzi o pisa- wym, gdzie otacza cię kilka- Pamiętam, że kiedy zapropono- współczesnych warunków, dziesiąt osób. Każdy z nich ma Sebastian Pawlak, z którym wałem mu, żeby zagrał w filmie, musiałem zadać sobie pytanie, swoje pomysły, wizje, a ty tak miałem okazję rozmawiać, i to po angielsku, był przera- jakie miasto spełnia obecnie naprawdę myślisz tylko o tym, mówił, że pracowaliście żony. taką rolę. Takim miejscem jest Natasha Petrovikj w filmie Elixir, żeby tego nie spieprzyć. Pre- Berlin, choć mam wrażenie, że reż. Brodie Higgs trochę jak w teatrze. Było sja jest wtedy nieporównywal- dużo prób i ćwiczeń jeszcze Mateusz z kolei ma dużo obecnie trochę to zanika. Spo- nie większa. Dużą satysfakcję przed okresem zdjęciowym. większe doświadczenie tykają się tu przedstawiciele sprawiło mi jednak powoła- To też wynikało ze względów w kinie. różnych kultur, co też dobrze nie do życia tego, co napisali- czysto praktycznych, nie mieli- Poznałem go przez Michała koresponduje z obsadą mojego śmy. Choć muszę przyznać, że śmy zbyt dużego budżetu. No Englerta, który robił do mojego filmu, w której są osoby repre- te wszystkie sprawy związane i oczywiście niewiele czasu. filmu zdjęcia. Bardzo podobały zentujące chyba aż osiem naro- z produkcją były bardzo stresu- Dlatego tak bardzo zależało mi się wcześniejsze role Mate- dowości. jące. Chociażby zmaganie się mi na próbach. Podczas nich usza, więc postanowiłem mu z czasem, który na planie filmo- sporo improwizowaliśmy. Nie zaufać. Mateusz jest wszech- W twoim filmie jest dużo wym nie jest twoim sprzymie- mielibyśmy szans zrobić tego stronnym i niezwykle utalen- polskich akcentów, mieszkasz rzeńcem. Dlatego tak ważne wszystkiego na planie. Akto- towanym aktorem. Jest bardzo aktualnie w Warszawie. jest dobre przygotowanie. Ale rzy mieli świadomość, czego naturalny, przez co przypomina Czy swoje kolejne plany z drugiej strony trzeba też od nich oczekuję, gdzie mogą mi aktora w starym stylu. Dużo zawodowe wiążesz z naszym być elastycznym, bo na planie pozwolić sobie na odrobinę rozmawialiśmy o jego roli. krajem? dzieje się wiele nieprzewidzia- wolności. Ćwiczyliśmy wiele Myślę, że dla niego język też Tak, Anya i ja otworzyliśmy tu nych wcześniej zdarzeń. różnych wariantów. Musieli był pewnego rodzaju wyzwa- firmę produkcyjną. Co prawda też dobrze znać swoje postaci niem. Ciążyła na nim spora nasz następny projekt będzie Zwłaszcza jak chcesz wziąć i ich motywacje. Ważne było to, odpowiedzialność, bo przecież kręcony w Paryżu, ale bardzo odpowiedzialność za każdy że spędziliśmy ze sobą sporo musiał „pociągnąć” niektóre możliwe, że w Polsce zrobimy element swojego filmu. czasu, przez co zdążyli się wza- sceny po angielsku. Zakładam, całą postprodukcję. Bardzo To w jakimś sensie mój pro- jemnie poznać. że też dla niego było to mocno podoba mi się wasze cało- blem, jestem niezwykle pedan- stresujące, bo jest to również ściowe podejście do produkcji tyczny. Bardzo zależało mi na W twoim filmie obok jego pierwszy film po angiel- filmowej. Jesteście dużo bar- stronie formalnej tego filmu, wspomnianego Sebastiana sku. dziej elastyczni niż na przy- może czasem przesłaniało to Pawlaka gra także Mateusz kład Niemcy, z którymi pod nawet treść. Myślę, że wynikało Kościukiewicz. Wspomniałeś o Michale tym względem nie pracuje się to także z braku doświadczenia. Obaj są wspaniałymi aktorami. Englercie, czyli kolejnym łatwo. Michał Englert sam mi Zamiast tego, co robi zwycza- Sebastian to bardzo wdzięczny polskim akcencie Elixiru. zresztą mówił, że jesteście bar- jowo reżyser, czyli skupieniu się materiał do pracy dla reży- Byłem podekscytowany tą dziej rock’n’rollowi.

52 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 53 Rynek filmowy: Rozmowa ze Sławomirem Salamonem Rynek filmowy: Rozmowa ze Sławomirem Salamonem

nania, w tym samym okresie tem. Na podstawie tej wiedzy powinien być więc formalnie i taki tytuł bardzo szybko znika w Stanach Zjednoczonych, tam- staramy się przewidywać suk- początkiem roku w branży z repertuaru kinowego. tejsze studia filmowe zanoto- cesy czy porażki oraz podejmo- kinowej. W dobie cyfryzacji ta wały spadek wpływów z biletów wać decyzje, w jakie projekty baza danych pełni funkcję nie Są jakieś wyjątki? o około 3-4 proc. filmowe warto inwestować do przecenienia. Na co dzień Filmy dla dzieci. One nie w przyszłość i tym samym nie zdajemy sobie sprawy, muszą mieć aż tak dobrego Jak udało nam się to zmniejszać ryzyko niepowo- jak szybko wiedza w interne- otwarcia, żeby wynik końcowy osiągnąć? dzenia. cie znika. Zapis takich danych był przyzwoity. Dlaczego? Bo Na ten niewątpliwy sukces jest więc nieoceniony. Boxof- zanim rodzice umówią się zapracowały przede wszyst- Na wynik filmu w kinie fice.pl to jedyne miejsce, które z dzieckiem do kina mija jeden kim polskie filmy, takie jak: wpływa też tzw. sezonowość. zawiera informacje na przykład tydzień, zanim się wreszcie Jack Strong, Miasto 44 czy Najłatwiej spojrzeć na to kwar- o filmach granych w latach 90. wspólnie wybiorą mija drugi… Bogowie. W zestawieniu naj- talnie. Najważniejszy jest pierw- Te filmy „pracują” nieco ina- lepszych filmów minionego szy i czwarty kwartał (ponad Skąd pochodzą te dane? czej. Czasami ich otwarcie sta- roku jest pięć polskich tytułów, 12 mln widzów w 2014 roku). Wszyscy gracze na rynku kino- nowi zaledwie 10 proc. całego a wszystkie nasze produkcje Najsłabszy jest zazwyczaj drugi wym używają jednego serwisu wyniku. stanowią aż 27 proc. całego kwartał (tylko 6 mln widzów boxoffice.pl. W każdy ponie- rynku. Te obrazy przyciągnęły w kinach w zeszłym roku). Tak działek dystrybutorzy rapor- Co jeszcze można wyczytać ze również widzów, którzy zazwy- słabe trzy miesiące bardzo tują dane za miniony weekend strony boxoffice.pl? czaj bardzo rzadko odwiedzają trudno później nadrobić. Bar- i tydzień. W ten sposób poznaje Zanim wpuścimy film na rynek sale kinowe. W dalszym ciągu dzo często wynik filmu zależy je cała branża. Wyczekujemy na zastanawiamy się jak go spo- jednak to produkcje amery- też od pogody. Słaby drugi to zestawienie „Top 20” z dresz- zycjonować. Zadajemy sobie kańskie składają się na więk- kwartał to nierzadko wpływ czykiem emocji. Dzięki niemu pytanie, do kogo jest adreso- szość naszego rynku, a pra- wiosny oraz pierwszych cie- widzimy jak w pigułce wyglą- wany i jak duża grupa widzów Miasto 44, reż. Jan Komasa wie 50 proc. to filmy z sześciu płych dni. dał miniony weekend. Który może być zainteresowana obej- największych amerykańskich tytuł wygrał, a który zawiódł rzeniem go w kinie. Szukamy wytwórni. Natomiast Polska Od kiedy i w jaki sposób nasze oczekiwania. Jeżeli tzw. więc w boxoffice.pl innych, jest obecnie szóstym rynkiem gromadzi się i analizuje dane otwarcie jest „wysokie”, czyli na podobnych tytułów, i na ich kinowym w Europie. dotyczące rynku kinowego poziomie przynajmniej ok. 200 podstawie przewidujemy wynik w Polsce? tys. widzów, to bardzo prawdo- naszego filmu. Czasami wycho- Co decyduje o sukcesie bądź Przez całe lata 90. zbieraniem podobne, że dany film odnie- dzą z tego zabawne sytuacje, o porażce dystrybucyjnej danych o zyskach i frekwen- sie sukces frekwencyjny, a co gdyż polscy filmowcy porów- filmu? cji z wyświetlanych filmów za tym idzie, zazwyczaj rów- nują swój film do największych Właściwa promocja, odpo- w kinach zajmowali się, nieza- nież kasowy. Mało jest takich hitów. Codzienność jest jednak Box office wiedni termin premiery, ale leżnie od siebie, dwaj ludzie: branż, w których pierwsze trzy dużo bardziej prozaiczna i dys- oczywiście najważniejszy jest Krzysztof Kucharski (robił dni decydują o późniejszym trybutorzy muszą mieć bardziej sam film, który musi być dobry to raz do roku) oraz Andrzej powodzeniu całego projektu. realistyczne podejście. Na przy- i komercyjny. Bardzo trudno Kucharczyk (co tydzień). Zazwyczaj frekwencję otwarcia kład w rekordowym 2014 roku Fot. Aleksandra Grochowska/Akson Studio Fot. Grochowska/Akson Aleksandra prawdę ci powie jednak przewidzieć końcowy Dzięki nim mamy dziś coś mnożymy przez 4 lub 5 i to jest tylko pięć filmów przekroczyło wynik filmu. Czasami mamy w rodzaju archiwum box offi- spodziewany, końcowy wynik magiczną granicę miliona wrażenie, że to po prostu lote- ce’u. Pamiętajmy jednak, że filmu. Jednak czasami zdarza widzów, a pierwsze 50 tytu- ria. Mimo to, cała branża, wtedy istniały w Polsce głów- się, że drugi weekend ma spa- łów dało 67 proc. widowni na w ślad za rynkiem amerykań- nie kina jednosalowe. W 2001 dek w stosunku do pierwszego wszystkich premierowych fil- skim, ujawnia wyniki filmów roku powstał serwis boxof- nawet o ponad 50 proc. (to zna- mach wyświetlanych przez ten Ze Sławomirem Marcin Zawiśliński: Jakie po każdym weekendzie. Jest to fice.pl, który jest profesjo- czy bardzo duży). Wtedy wynik czas w kinach (a było około 340

wnioski dotyczące branży kinowej swoisty fenomen i jej unikalna nalną bazą danych dotyczącą filmu będzie jeszcze niższy tytułów). Fot. NEXT FILM Salamonem, w Polsce przyniósł rok 2014? cecha. wszystkich filmów dystrybu- Sławomir Salamon: Przede wszyst- owanych w Polsce. Jak zwy- dyrektorem kim taki wniosek, że mimo inter- Dlaczego wszyscy gracze, kle, bardzo prosty pomysł legł netu i dwustu kanałów telewizyjnych działający na rynku kinowym u podstaw budowy zaawan- generalnym firmy dostępnych w języku polskim oraz w Polsce, postanowili sowanego oprogramowania. dużego piractwa widzowie nadal chcą upubliczniać dane Tydzień kinowy rozpoczyna dystrybucyjnej oglądać filmy w salach kinowych. o frekwencji? się w piątek i kończy w czwar- Odbiór filmu w kinie jest czymś Bo robienie interesów w tej tek, czyli inaczej niż tydzień Forum Film zupełnie innym, niż oglądanie go na branży jest bardzo trudne. kalendarzowy. Dystrybutorom tablecie czy w fotelu przed telewizo- Ryzyko tego biznesu polega na umożliwia to tworzenie róż- Poland, rem. Przez cały miniony rok aż 40 dopasowaniu filmu do aktual- norodnych statystyk. Przesu- mln widzów poszło do kin. Dzięki nych trendów, mody i gustów nięcie początku tygodnia na rozmawia Marcin temu osiągnęliśmy najlepszy wynik widzów. Dlatego chcemy wie- piątek może też spowodować, Sławomir frekwencyjny od 25 lat! To oznacza dzieć, jak na naszym rynku że nasz biznesowy rok kalen- Salamon wzrost widowni o 10 proc. Dla porów- sprzedają się horrory, a jak darzowy zamkniemy na przy- Fot. Film Poland Archiwum Forum Zawiśliński komedie romantyczne czy też kład 5 stycznia roku następ- Tomasz Kot w filmie Bogowie, reż. Łukasz Palkowski filmy na przykład z Bradem Pit- nego. Ostatni piątek roku

54 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 55 Rynek filmowy: Cartoon Movie w Lyonie Wspomnienia zaklęte w animowanej formie

Artur Zaborski Cartoon Movie to jedna z tych imprez poświęconych animacji, która nie ogranicza się do zbadania dzisiejszej kondycji tej dziedziny filmu, tylko pozwala spojrzeć w jej przyszłość. A ta zapowiada się naprawdę dobrze. Fot. Cartoon - European Association of Animation Film Association - European Fot. Cartoon

artoon Movie składa się Tymczasem Cartoon Movie Twórcy coraz rzadziej decy- ciami. Jak podkreśla reżyserka, z sesji, na których przy- pokazuje, że animacja to świat dują się na jednolitą technikę, babcia w taki właśnie sposób Cbliżone zostają projekty skończonych możliwości – dyk- chętnie eksperymentują z połą- opowiadała o wojnie, nieza- będące w rożnych fazach roz- towanych nie tylko ogranicze- czeniami kilku poetyk (dla leżnie od wieku, nawet jako woju. Do Lyonu, uroczego mia- niami budżetowymi, czasem przykładu, robiona przez Polkę sędziwa kobieta. Wygląda więc sta w środkowo-wschodniej Fran- pracy (to wszak nadal forma, Magdalenę Osińską Jasia ma na to, że w gotowym filmie będą cji, gdzie rokrocznie odbywa się która powstaje najdłużej) czy łączyć dokumentalne nagrania mieli okazje odnaleźć się i mło- impreza, przyjeżdżają twórcy, któ- oczekiwaniem widowni. Tego- z Muzeum Powstania Warszaw- dzi, i starsi widzowie. Odbiorczy rzy są na etapie pomysłu, deve- roczna edycja w odróżnieniu skiego z animacją 2D). Rzeczy- uniwersalizm prezentowanych lopmentu i postprodukcji, a także od poprzedniej, na której domi- wiste coraz częściej przeplata się w Lyonie projektów podbudo- ci, którzy chcą pokazać gotowe nowały projekty komercyjne, z wyobrażonym – to w Lyonie wuje. Wygląda bowiem na to, efekty swojej pracy. Obecność pokazała, że twórcy coraz chęt- dominująca tendencja, która że – przynajmniej w europej- tych ostatnich jest w Lyonie o tyle niej idą pod prąd i wypełniają najczęściej służy twórcom do skiej animacji – za nami już istotna, że regularni uczestnicy animowane formy poważnymi pokazania, w jaki sposób umysł era filmów dla dzieci i doro- imprezy mogą przekonać się, treściami. Wspólnym mianow- dziecka przekuwa rzeczywistość słych, które trafiały do obu jak rożny jest efekt końcowy od nikiem projektów w edycji A.D. w imaginację i zapisuje ją jako grup odbiorczych przez zróż- pierwotnego zamysłu, co w ubie- 2015, niezależnie od kraju produk- wspomnienie. nicowany humor. Ten zastępują głych latach pokazywali na tym cji, było oparcie prezentowanej Świetnie widać to właśnie – choć nie do końca, bo mimo samym festiwalu twórcy choćby historii na rzeczywistości. Rewo- w Jasi, której reżyserka ze poważnych tematów w większo- Fru! czy Ooops! Noah is Gone… lucja Mao w Chinach (A Chi- wspomnień babci o II wojnie ści projektów jest też miejsce na To wniosek mało odkrywczy, ale nese Life), zaginięcie wspinaczy światowej chce stworzyć film uśmiech – refleksje i zadawa- w świecie animacji warto o nim w tybetańskich górach (The Sum- animowany. Kobieta, w czasie nie pytań o wydarzenia z prze- przypominać. W powszechnym mit of Gods), exodus Palestyńczy- wojennego konfliktu kilkulet- szłości. Rok 2018, kiedy ma być przekonaniu to przecież właśnie ków (The Tower), pucz w Chile nia dziewczynka, zapamiętała gotowa większość zaprezento- tę dziedzinę sztuki charaktery- (La Radio) czy wreszcie II wojna Niemców jako szarańczę, Pola- wanych na tegorocznej edycji zuje nieskrępowanie wyobraźni światowa oczami małej dziew- ków – jako świetliki. W plano- Cartoon Movie projektów, zapo- – twórcy mogą wykreować takie czynki (Jasia), to tylko niektóre wanym filmie, stojące naprze- wiada się cokolwiek ciekawie. światy i bohaterów, na jakie przyj- spośród tematów przewijających ciw siebie armie, mają rozegrać Cieszy fakt, że przykładają się dzie im ochota. się na sesjach w Lyonie. bitwę pod tymi właśnie posta- do tego również Polacy.

56 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Refleksje: Audiowizualna historia kina

część No i – rzecz najważniejsza – pojawiła się zgrabna ności, ale też nie zarządzała akcją. Film powstawał sam 25 kamera na taśmę 16 mm, lekka, poręczna i wręcz… z siebie. Trzeci pełnometrażowy dokument Kronika audio- samofilmująca. Duży magazyn taśmy, pozwalający na pewnego lata (1961) to była rewelacja i rewolucja. Do długie reporterskie ujęcia wyłonił z Nowej Fali zupełnie klasyki gatunku przeszła scena, w której studenci Sor- nowy gatunek kina – dokumentalne Cinéma Vérité – bony dyskutują przy kawiarnianym stoliku. Czarno- Kino Prawdę. włosa, semicka studentka ujawniała na ręce wytatu- Nic by nie dała ta rewolucja techniczna i estetyczna, owany numer oświęcimski, który siedzący obok Murzyn wizualna gdyby nie objawił się zupełnie nowy światowy mecenas przyjął za numer telefonu i obiecał do niej zadzwonić. – telewizja. Do duetu Rouch-Morin dołączył Chris Marker, reali- Co to była ta telewizja, tego nie wiedział nikt. Trochę zując Piękny maj (1963), majstersztyk gatunku. I odtąd, historia kina to było radio z obrazkami, które jak żarłoczny moloch ostateczne hasło nurtu Cinéma Vérité stało się otwar- domagało się coraz to nowych... obrazków. Już nie star- ciem… do nieba kinematografu. czało nikomu studyjne gadanie najprzedniejszych umy- Potem inicjatywę przejęli Amerykanie: Richard słów. Telewizyjne kamery stacjonarne były wielkie jak Leacock, Robert Drew i D. A. Pennebaker, tworzący Józef Gębski pociągi towarowe, pokój reżyserski bardziej przypo- kanoniczne dzieło tego gatunku Primary (1960). Towa- minał pokój kontroli lotów. Montażu obrazu tam było rzyszyli z kamerą przyszłemu prezydentowi w uciążliwej jak na lekarstwo… Poza tym, podstawowym pokarmem kampanii wyborczej. Fenomen tego zespołu autorów rancuska Nowa Fala to było kino nowego pokole- dźwięk z ulicy i spontaniczne słowo. Bresson dopusz- stało się tzw. telekino, emitujące stare „kino papy” oraz stał się fundamentem rewolucji telewizyjnej w USA. Ich nia intelektualistów. We Francji stworzyli ją ludzie czał monolog wewnętrzny i realizm wręcz dokumen- dokrętki ilustrujące wiadomości podawane przez leci- filmy zostały sprzedane telewizji amerykańskiej, która Fnie przyjęci do szkoły filmowej (Jean-Luc Godard talny. wego spikera. Te materiały tzw. filmowe były pracowi- z takiego sposobu robienia filmów uczyniła „Ordre de startował kilkakrotnie). Jednak to byli – używając dzi- To wszystko nie mogło ujść uwadze młodzieży filmo- cie montowane, jakby na wzór wychodzących z mody... Bataille” nowego telewizyjnego dokumentu. François siejszego języka – paryskie lemingi. Claude Chabrol wej, która domagała się nie tylko realizmu, ale i nowych kronik filmowych. Nuda to była i nieprawda. O tym, Reichenbach, przebywający z kamerą w USA , nakręcił za otrzymany posag zafundował sobie kinowy debiut. narzędzi. co działo się na rozentuzjazmowanej paryskiej ulicy filmAmeryka oczami Francuza (1959), który skutecznie François Truffaut, Godard, Pierre Kast i Alain Resnais Lekka kamera Arriflex gwarantowała dyskrecję na mówił utemperowany spiker oraz zaproszony do studia poinformował filmowców europejskich o tym, co należy mieli za sobą debiuty krótkometrażowe, zręcznie pro- paryskim bulwarze, chociaż francuski Cameflex pozwa- komentator, który chętnie posługiwał się przyniesioną zrobić z wynalazkiem. Odtąd Chris Marker i Alain pagowane we własnym piśmie „Cahiers du Cinéma”. lał im filmować „z marszu”. W tej kamerze znajdowała ze sobą policyjną fotografią. To był koszmar wizualny. Resnais uczynili dokument „kina prawdy” filozoficznym Wszyscy oni pisali teksty, które dzisiaj po prześwietle- się wysokoczuła taśma nie domagająca się oślepiają- A na ulicach działo się dużo, bardzo dużo. Zbyt dużo, horyzontem kina Starego Kontynentu. niu promieniami Rentgena wydają się być manifestami cego światła z reflektorów. Poza tym polski konstruk- aby wytrzymało to konserwatywne telewizyjne studio. Również telewizje europejskie odkrywały filmowy przyszłych filmów. tor Stefan Kudelski, który nie znalazł zrozumienia dla Nowa Fala otrzymała zastrzyk realistów spod znaku dokument jako dowód swojej żywotności i daleko- To byli kawiarniani intelektualiści, prawie pisarze, swojego odkrycia w warszawskim „Kasprzaku”, trafił etnologii. Jean Rouch i Edgar Morin, specjalizujący się wzrocznej mądrości. W poczciwych murach telewi- a także z pewnością nieźli dziennikarze. Fascynował ich w Szwajcarii na dobry grunt i dał filmowcom magneto- w raportowaniu życia codziennego w Afryce, powołali zji, przepełnionych ciężkim sprzętem technicznym, Robert Bresson ze swymi poglądami na prymat aktora fon Nagra, który zrewolucjonizował technikę nagrywa- zupełnie nowy gatunek dokumentu. Ich Kronika pew- powstawały zrazu filmowe komórki, potem pojawiły niezawodowego, poglądami na kamerę dyskretną, na nia dźwięku. nego lata (1961) była pierwszym filmem pełnometra- się pełnoobsadowe redakcje filmowe. Zarządzali nimi żowym z życia paryskiej ulicy. Dzięki cudownym tech- urzędnicy, potem intelektualiści i dziennikarze, którzy nicznym zabawkom, film był złożony z serii wywiadów postrzegali kino jako rozszerzenie warsztatu twórczego (gadające głowy) – ale jakże wtedy nowych i prawdzi- i nowy gatunek kreacji wizualnej. Nic dziwnego, w pra- wych. Zagadnięty człowiek z tłumu mówił tekstem sie europejskiej nadal święcił triumfy dotychczasowy nieuzgodnionym, spontanicznym. Niepoprawnym. reportaż gazetowy. Pojawiały się – owszem – reporter- Codziennym. Powstawała zrazu mozaika poglądów, skie książki ilustrowane fotografiami. Ryszard Kapu- opinii. Ale przecież nie w jednogłośności mówców tkwi ściński stał się światowym mistrzem reportażu rangi prawda życia. Ernesta Hemingwaya. Dlaczego by zatem telewizja Jean Rouch i Edgar Morin stali się fundatorami miała być niewrażliwa na nowe jakości? Brak jej – co nowego ruchu artystycznego – kto wie, czy nie ważniej- prawda – było kadr i dlatego ktoś wrażliwy i mądry szego niż sama macierzysta Nowa Fala. Poza tym, to postanowił sięgnąć po rezerwuary talentów, jakimi były nareszcie był dokumentalny (!) film pełnometrażowy, szkoły filmowe, kształcące również filmowców-doku- pokazywano go w kinach, na festiwalach, wreszcie… mentalistów. Niestety, ta specjalizacja była – jak dotąd w telewizji. Do telewizji – zatem – wtargnęło... samo – kierowana dla potrzeb edukacji szkolnej oraz dla życie. repertuaru kinowego. Był to tzw. krótki metraż, zwany Jean Rouch miał za sobą pełnometrażowy filmJa, zwyczajowo dodatkiem do seansu kinowego. czarny (1958), w którym mieszkańcy Afryki mówili Absolwenci Szkoły Filmowej w Łodzi osiągali tymi o sobie, swoim kraju, otoczeniu. To był zupełnie nowy małymi filmami sukcesy światowe na festiwalach fil- typ narracji. Odtąd autor filmowy chętnie mówił o zna- mowych. Były to jednak ekranowe miniatury. Ich nie- czeniu nowych filmów dokumentalnych, przybywają- zwykłością była lapidarność i trafność metaforyczna. cych m. in. z Polski, ponieważ nikt przed nim (może W dziesięciominutowym seansie autorzy potrafili kiedyś Robert Flaherty) nie bratał się z żywym, a nie zawrzeć nawet i oskarżenia polityczne. „podinscenizowanym” bohaterem. U Roucha był to stan Pamiętam moją pierwszą rozmowę z decydentem czysty. To nie była żadna kreacja. Filmowany mieszka- telewizyjnym, który na moją ofertę wykonania filmu niec Afryki nie wiedział o tym, że jest filmowany, nie dla Telewizji Polskiej, spytał o to, czy potrafię opowia- oczekiwał też, że to kiedyś będzie opublikowane. Samo dać, ale – zastrzegł – przez pół godziny. Taki bowiem był nagrywanie traktował jako jakieś prace dokumenta- standard „audycji” – jak się to nazywało w gwarze zawo- cyjne, za które otrzymywał śladowe honorarium. dowej. Pół godziny – to była jednostka wypraktykowana Warszawa lata 70., ekipa operatorów Polskiej Kroniki Filmowej w WFDiF Następny film RouchaPiramida ludzka (1960) rodził przez wszystkie instytucje badawcze indywidualnego Fot. Harry Weinberg/FOTONOVA się bez scenariusza, kamera nie ukrywała swojej obec- odbioru telewizji.

58 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 59 Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży Refleksje: 10 000 Dni Filmowej Podróży

Naszą pracownię poprowadziła żelazna dama scenografii pol- – Senatorów, nie senatorów. Co mnie to obchodzi? Ja tu mam skiej, pani Lala Blaszyńska. Aby w pełni docenić to zrządzenie losu, na papierze. Pan przyjdzie, zobaczymy kto ma rację. należy zacytować reżysera Stanisława Różewicza, który po swoim W stolarni triumfalnie uśmiechnięty szef warsztatu trzymał filmiePensja pani Latter powiedział, że w polskiej scenografii w ręce zamówienie wraz z rysunkiem. panuje styl: wybultyzm z lalizmem. Nieoceniona pani Lala z zasady – No i co tu pisze? nie wyjeżdżała w plener, ale za to można było na jej barki zrzucić – No przecież jest dwanaście! cały ciężar rysowania detali dekoracji i dbałości o jej wykonanie. – Na rysunku, ale nie na zamówieniu. Dwanaście jest skre- Znała w łódzkiej wytwórni wszystkich, a wszyscy znali ją i cenili. Jej ślone i napisane jak byk osiem. Czerwonym długopisem! Chyba prawdziwe imię brzmi Felicja, ale o tym wiedzieli tylko nieliczni. ślepy jeszcze nie jestem? Niezwykle pomagały mi nasze wspaniałe dekoratorki wnętrz, Poznałem ten charakter pisma; bez słowa pognałem do pro- Maria Osiecka-Kuminek i Ewa Braun. Z Marią znaliśmy się już dukcji. z Ziemi obiecanej, a z Ewą skończyliśmy nie tak dawno temu – Kostek! Gówno mnie obchodzi, co się jutro stanie. Ty się Karierę Nikodema Dyzmy. Wykonały ogromną pracę, odtwarzając będziesz tłumaczył przed Januszem. Ośmiu senatorów będzie renesansowe meble, szkło artystyczne, a zwłaszcza kolekcję arrasów sobie siedziało na fotelach, a resztę weźmiesz na kolana. Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Te ostatnie były tak wspa- – Wy zawsze zamawiacie za dużo! niale skopiowane techniką malarską na grubej tkaninie przez pana – Tym razem jednak przewaliłeś sprawę, ty cholerny sknero. Andrzeja Strachockiego, że do dnia dzisiejszego służą wielu sce- Nie mogłeś do mnie zadzwonić? nografom. Ten wysokiej klasy artysta i rzemieślnik w jednej osobie Miał tak zgnębioną minę, że przestałem się nad nim pastwić. malował je na kolanach na podłodze swojego maleńkiego miesz- W rezultacie senatorzy siedzący najbliżej kamery mieli piękne kanka przy ul. Waszyngtona w Warszawie. Nie mógł rozwinąć wię- włoskie fotele, a czterech biedaków w tle siedziało na laminowa- cej niż dwa metry naraz. Przesuwając się powoli, starannie odtwa- nych zydelkach z pobliskiej toalety. Na naszą prośbę starannie rzał kolejne fragmenty gigantycznych tkanin. W całości obejrzał maskowali je swymi obfitymi szatami. je dopiero razem z nami po rozwieszeniu w dekoracji sali królew- Ale drogi Konstanty miał dla nas jeszcze jedną niespo- skiej w hali zdjęciowej w Łodzi. Prezentowały się doskonale, trzeba dziankę. Wielką salę za plecami dostojników miały rozświe- było podejść na bardzo bliską odległość, żeby dostrzec ślady pędzla tlać duże, żeliwne kandelabry. Każdy z nich na ponad dwadzie- zamiast splotów kolorowej włóczki. ścia grubych świec. Zapalenie ich wszystkich naraz wymagało Czasy były tak niesprzyjające jakiejkolwiek twórczości, która szybkiego działania kilku dyżurnych. Po dłuższej chwili cała choćby trochę wykraczała poza ramy scentralizowanej gospodarki, sala tronowa rozświetlona została chybotliwym blaskiem setek że wielokrotnie trzeba było uciekać się do metod nielegalnych. Raz woskowych świec. otarliśmy się o kryminał. Kostek bardzo rzadko uczestniczył w zdjęciach. Nie wytrzy- Basia Ptakowa do swoich wspaniałych, dworskich kostiumów, mywał nerwowo atmosfery panującej na planie. Niezmiennie i dynastia potrzebowała wielu kilogramów sztucznych kamieni. Działania towarzyszyło mu przekonanie, że nic się nie dzieje, a pieniądze poprzez państwowe centrale handlu zagranicznego nie przyniosły płyną wartkim strumieniem. Tego dnia zszedł jednak do hali, i to najmniejszego rezultatu. Państwo polskie miało deficyt handlowy w momencie, kiedy wszystko już było gotowe i kamera ruszyła. z Czechosłowacją, a więc ta za nic nie chciała pomóc w transakcji Narada nad sprawami państwa toczyła się w najlepsze. Scena ze słynną fabryką w Jabloncu. Sprawa była właściwie jeszcze bar- szła świetnie. Omawiano właśnie problem Prus Wschodnich, Jagiellonów, dziej paradoksalna, albowiem kupić mogliśmy, ale nie było ludzkiej gdy nagle w kadrze pojawił się nasz kierownik produkcji. Skra- siły, aby te kosztowności znalazły się w Polsce. Pojechaliśmy więc dając się wzdłuż ścian, zaczął kolejno zdmuchiwać świece. PRL z Januszem Majewskim do fabryki w Czechach i cały transport Janusz Majewski zdębiał. Przyklejony do kamery, operator przemyciliśmy przez granicę w naszych prywatnych bagażach. Zygmunt Samosiuk, wyszeptał rozpaczliwie: czyli na planie Królowej Bony Tak powstał np. słynny czepiec Barbary Radziwiłłówny, dobrze – Co robić? Kręcić dalej? znany z przekazów malarskich. Złożyło się nań kilkaset wielkich Znany ze swojego łagodnego usposobienia reżyser tym razem sztucznych pereł. Anna Dymna wyglądała w nim przepięknie, nie wytrzymał: a w czasie zdjęć w Trokach, dawnym zamku Radziwiłłów na Litwie, – Stop kamera! Kostek, co ty wyprawiasz? Andrzej Haliński jakaś babina na jej widok przyklękła i chciała ucałować dłoń legen- – Dlaczego tyle świec pali się na marne? Wiesz, ile one koszto- Fot. Archiwum Andrzeja Halińskiego darnej władczyni. wały? Nie można zapalić na samo ujęcie? Kierownikiem produkcji serialu był Konstanty Lewkowicz. Miał – To właśnie było ujęcie, i do tego bardzo dobre!!! I tutaj reżyser, wrodzony wstręt do wydawania pieniędzy i nawet najbliższych z wrodzonym sobie taktem, wymownym gestem wskazał wyjście. iałem już za sobą trzy seriale historyczne oraz kilka fil- wszystkich szanowanym, podziwianym za ogrom wiedzy i praco- współpracowników podejrzewał o daleko posuniętą niefrasobli- Lewkowicz nawet nie protestował, kiedy kierownik zdjęć mów fabularnych, kiedy zostałem zaproszony do Zespołu witość. Ten architekt z wykształcenia, kolekcjoner i wielki znawca wość finansową. otworzył przed nim usłużnie drzwi. Janusz odprowadził go MRealizatorów Filmowych „Perspektywa”. Zadzwonił pan antyków, stanowił dla nas, scenografów młodszego pokolenia, nie- Dnia pewnego ściągnięto na plan kwiat polskiego aktorstwa, wzrokiem bazyliszka, po czym zwrócił się do pokładających się Jerzy Buchwald, szef ekonomiczny Zespołu, a w pokoju, kiedy się kwestionowany autorytet zawodowy i etyczny. To on właśnie powi- albowiem król Zygmunt Stary miał naradę z dwunastoma senato- ze śmiechu aktorów: w nim stawiłem, siedzieli oprócz niego Kuba Morgenstern i Janusz nien kontynuować swoją współpracę z Januszem Majewskim. Co rami. W przeddzień zdjęć zadzwonili do mnie ze stolarni. Mówił – Przepraszam was. Zaczynamy całą scenę od nowa. Majewski – kierownicy artystyczni. Chodziło o serial Królowa Bona więc się stało? W końcu poznałem prawdę. Ten niezwykle odpowie- sam szef, pan Łyskawka: Niestety, na Kostka nie sposób było się gniewać, a tym bar- według scenariusza Haliny Auderskiej i w reżyserii Janusza Majew- dzialny człowiek otrzymał tę propozycję znacznie wcześniej, długo – Panie Andrzeju, co do cholery? Dlaczego nikt nie odbiera tych dziej obrazić. Był i jest nadal wraz ze swoimi przywarami człowie- skiego. Przyznaję, że byłem zaskoczony tą propozycją i mogłem ją rozważał, ale zdając sobie sprawę z ogromu odpowiedzialności ośmiu wielkich foteli? To po kiego czorta zamawiacie, jeżeli to wam kiem uroczym w pracy, a w przypływie dobrego humoru potrafi ją jedynie przypisać mojemu sporemu doświadczeniu w pracy i pracy, przeprosił Majewskiego i odmówił. niepotrzebne i blokuje mi tylko przejście? być duszą towarzystwa. Do perfekcji opracował sposób spania na przy serialach. Nie znałem przecież osobiście żadnego z siedzą- Ja natomiast, nie mając nawet dziesiątej części jego wiedzy, bez – Zaraz, zaraz, panie Józefie. Bardzo potrzebne, i to na jutro. brzuchu, z forsą zawsze pod sobą. Był święcie przekonany, że nawet cych przede mną tuzów kinematografii. To była propozycja nie do zastanowienia rzuciłem się, skokiem na główkę, na ten projekt. Myślałem, że jeszcze niegotowe. Ale dlaczego pan mówi o ośmiu w środku nocy w zamkniętym pokoju hotelowym może zostać odrzucenia. Gdyby teraz taka padła, też bym na nią przystał, ale na Wątpliwości przyszły potem, ale było już za późno. sztukach? napadnięty i okradziony. Tacy byli kiedyś kierownicy produkcji! pewno po namyśle… Myślę, że skończyłoby się to wszystko kataklizmem, gdyby nie – A o ilu mam mówić, jeżeli zamówiliście właśnie tyle? Janusz Majewski poprzednie swoje filmyLokis czy Zaklęte ogromna pomoc osoby, którą z dobrodziejstwem inwentarza przeją- – Myli się pan. Miało być dwanaście! Na pewno, bo tylu jest sena- * Fragmenty książki „10 000 dni filmowej podróży” Andrzeja Halińskiego; rewiry robił z Tadeuszem Wybultem, scenografem wielce przez nas łem „w spadku” po panu Tadeuszu Wybulcie. torów. Prószyński i S-ka, Warszawa 2002.

60 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 61 Refleksje: Nie ma stolika

Dwa teatry Jerzy Gruza Życie i świat mediów. Podobnie fałszywe.

Prawdziwym wydaje się fakt, iż większość życia spędzamy na nazywaniu i osądzaniu świata, od- A co z milionami ofiar? nosząc go tylko do „siebie”… Ona znana aktorka, on znany aktor Co pan teraz robi? Rozwód po dwudziestu latach mordęgi z samolubem i bufonem. Staram się uszczuplić masę spadkową. Ulga. Budzi się co rano i dziękuje Bogu, że go nie ma. Myliła się tyle lat? Powieszony na płocie Czyta w dokumentach IPN-u, że jej mąż nie nadaje się ani W Łazienkach naprzeciwko urzędu premiera kilkanaście plakatów na „figuranta”, tym bardziej agenta – zeznaje jakiś prymitywny Henryka Tomaszewskiego. Historia polskiego życia kulturalnego sierżant MO, pisząc raport z tzw. obserwacji niebieskim ołówkiem, stolicy, towarzyskiego, anegdot o Heniu, warszawiaku dowcipnym, dużymi kulfonami ćwierćinteligenta. cynicznym, prześmiewczym… w tych peerelowskich czasach. Krótko informuje przełożonych: „Niezrównoważony mydłek”. Artyście, który mądrze mówi o „życiu i jego przejawach” kreską, Jej ta konstatacja zajęła dwadzieścia lat. kolorem, kompozycją, zestawieniem kontrastów. Niestety, nie wi- działem tego, co z jego maksym plakatowych utkwiło mi we łbie Św. Augustyn od lat. Plakat podzielony na kratki, w których jest biegnący czło- uważał, że słowo „los” to słowo pogańskie i walczył z nim. Prze- wieczek, równo, rytmicznie, zaciekle aż do ostatniej kratki z mogił- ciwstawiał je Opatrzności Bożej, gdzie człowiek ma szansę coś ką i tabliczką nagrobną. zmienić w swoim życiu, dzięki modlitwie i przy interwencji Łaski Niestety, nie stosuję się do tej przestrogi. Bożej. Walczył też z poglądem, że zmartwychwstania dostąpią tylko ci Wiek chrześcijanie, których dusz nie naznaczono żadną wyjątkowością. Stasio D., były rajdowiec. Na Tylko zwyczajne, proste, trasie od Wilanowa do Powsi- szare, bez indywidual- na przypadkowo zmierzył się część 16 nych rysów, dusze po- z młodym yuppie w wypasio- spolite, które wtedy są nym ferrari. Sam jechał mniej w masie podobne i jed- drogim egzemplarzem pojaz- nakowe uniwersalne. Tak du, ale umiejętności Stasia by- uważano. ły kiedyś legendą. Młody, pewny I będą szły do nieba siebie, „sukces men” dawał gaz nie czwórkami, jak na pa- do dechy, ale to na nic się zdało. radzie ze śpiewem na Ryzyko i pewność wchodzenia ustach. w sytuacje drogowe ścigających Czy zgadza się się kierowców skończyły się spo- ma to z historią? Okazu- rym wyprzedzeniem i zostawie- je się, że tylko główny niem bogatego mydełka z tyłu. nurt… niesie zasadnicze Stasio zatrzymał się, aby skręcić zmiany, gdzieś po bo- stolika kach płyną indywiduali- w prawo, a tamten dopiero po chwili przeleciał obok niego. ści. Nawet, żeby walczyli Okazało się, że goniła ich policja. o słuszną sprawę i mieli Podjechali do Stasia, który spokojnie wysiadał z samochodu. wspaniałe pomysły. Słuszny jest tylko mainstream, który rozbi- – Dokumenty! Czy pan zwariował!? ja tamy. Kiedy przeczytali, że kierowca ma osiemdziesiąt sześć lat Zresztą cholera wie! Ci z boku za wszelką cenę chcą płynąć zbaranieli. środkiem rzeki. – No, wie pan… – mówi zdumiony sierżant. – Tak jeździć w tym wieku!? Nie mogliśmy za panem nadążyć… Co za brawura Sukinsyn i profesjonalizm! Karzemy pana najniższym mandatem, pięćdzie- „Chory jest pasożytem społeczeństwa. W pewnych warunkach sięciozłotowym… Tak, jak za przejście nieprawidłowo przez jezd- żyć dłużej po prostu nie wypada. Wegetowanie z dnia na dzień nię. Chciałbym dożyć takich lat! – wzdycha sierżant. w tchórzliwej zależności od lekarzy i zabiegów, gdy już się postra- Stasio nie podaje danych patrolu drogówki. dało sens życia, prawo do życia, winno budzić głęboką pogardę w społeczeństwie”. Trzeci tom pamiętników Goebbelsa Fryderyk Nietzsche Ostatni. Przewracam pożądliwie kartki z datami. Szukam czasu okupacji, w której jako chłopiec przeżywałem fakty teraz opisywa- „Nie szukać korzyści dla siebie” ne z jego perspektywy. jest to tylko moralny listek figowy dla całkiem innego fizjologicz- Powstanie Warszawskie… Rozczarowanie… Jakie to było dla nich nego przejawu: „Nie móc już jej znaleźć”. mało ważne. A ile włożyli w to wysiłku, aby nas spacyfikować Ten sam sukinsyn i wykończyć. Końcówka w Berlinie. Zdumiewający są ci ludzie klę- ski! Do końca intrygi, praca, nowe koncepcje, ale klęska najbardziej Przekroczywszy sześćdziesiątkę, wstrząsająca. To, jakim przegranym był autor dziennika, kiedy pi- siedemdziesiątkę, osiemdziesiątkę (Cortázar, kiedy żył, napisał sał: „Wewnętrznie skończyłem z tym, co nazywa się życiowym – pięćdziesiątkę – jak te kryteria idą w górę!) z wolna zaczynamy szczęściem”. umierać śmierciami innych.

62 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Moja (filmowa) muzyka Jerzy Jerzy Armata Satanowski – wytwórca muzyki

cej tę przepiękną, opartą na swo- Jerzy Satanowski, jeden z najlepszych kompozytorów polskiej bodnej grze wyobraźni impresję o poszukiwaniu szczęścia, który muzyki filmowej, jest absolwentem… filologii polskiej – mimowolnie – trafnie oddaje sedno sztuki Satanowskiego: Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Tak się składa, „Gdy opadnie kurtyna powiek / że kilku naszych wybitnych kompozytorów to także muzyczni A sen rozum odbierze faktom / Na scenę wychodzi Człowiek / Praw- samoucy: Zbigniew Preisner skończył historię na Uniwersytecie dziwy – nie jakiś tam aktor / Więc Jagiellońskim, a edukację muzyczną zdobywał w Piwnicy pod prowadź, do szczęścia prowadź / Szepczemy samotni wśród ludzi Baranami, zaś Michał Lorenc – w Wolnej Grupie Bukowina. / Nie dajcie się zwariować! / Nie dajcie się obudzić...”. Satanowski jest autorem wielu ako muzyk – gitarzysta i wo- popularnych piosenek. Niektóre kalista – Satanowski debiu- z nich również możemy usłyszeć Jtował w latach sześćdziesią- z kinowych i telewizyjnych ekra- tych w zespołach bigbeatowych: nów, jak choćby: „Życie to nie My i Następcy. Był wówczas teatr” w serialu Dom (2000) Jana uczniem jednego z warszawskich Łomnickiego, „Orszaki, dworaki” liceów. Pierwsze piosenki – zarów- w Dotkniętych (1988) Wiesława no muzykę, jak i teksty – pisał dla Saniewskiego czy pamiętne „Zgad- poznańskiego zespołu Tarpany. nij kotku” w Przesłuchaniu (1982) Jako autor muzyki teatralnej Ryszarda Bugajskiego. Notabene, zadebiutował w 1972 roku kompo- najnowszy spektakl z muzyką Sata- zycjami do spektaklu „Trucizna, nowskiego nosi tytuł „Wytwór- miłość i śpiew”, opartego na tek- nia piosenek”. Scenariusz napisali stach Edwarda Stachury. Od tego i reżyserują – Maciej Karpiński czasu napisał muzykę do ponad i Maciej Wojtyszko, a autorem dwustu spektakli, pięćdziesięciu Jerzy Satanowski scenografii jest Allan Starski filmów, a także do programów Fot. Domiński/REPORTER Jacek (premiera 11 kwietnia w łódzkim i recitali, m.in. Hanny Banaszak, cje do Dnia świra Marka Koter- Bajona, Wszystko, co najważniej- Teatrze Powszechnym). Ewy Błaszczyk, Edyty Geppert, skiego (nominacja do Orła w kate- sze… (1992) Roberta Glińskiego, W wywiadzie dla kultura- Krystyny Jandy, Magdy Umer, gorii najlepsza muzyka filmowa Kolejność uczuć (1993) Rado- poznan.pl, kompozytor pytany Piotra Fronczewskiego, Jacka w 2003). sława Piwowarskiego, Ogród Luizy o natchnienie twórcze wyznał: Różańskiego. Jest laureatem kil- Pośród jego kompozycji fil- (2007) Macieja Wojtyszki czy Piątą „Żyję zamówieniami. Gdybym kudziesięciu nagród. Dwukrot- mowych na szczególną uwagę porę roku (2012) Jerzego Doma- usiadł nad papierem z postano- nie dostrzegli jego muzykę juro- zasługuje muzyka wypełniająca radzkiego. Ma w swym dorobku wieniem, że napiszę symfonię, to rzy Festiwalu Polskich Filmów m.in. O-bi, o-ba. Koniec cywiliza- także uroczą ścieżkę dźwiękową do po 15 latach miałbym może tytuł. Fabularnych w Gdyni, honoru- cji (1984) Piotra Szulkina, Kobietę – pełnej poezji i nostalgii – anima- Moim natchnieniem jest termin. jąc ją specjalną nagrodą (w 1988 w kapeluszu (1984) i Anioła w sza- cji Dobranocka (1997), wyreżysero- Pracuję dużo, ale z poczucia obo- – Schodami w górę, schodami fie (1987) Stanisława Różewicza, wanej przez Daniela Szczechurę, wiązku: jeśli coś komuś obiecałem, w dół Andrzeja Domalika; w 1995 Dom wariatów (1984) Marka Koter- a inspirowanej plastyką Stasysa to nie mogę go zawieść”. Satanow- – Wrzeciono czasu Andrzeja Kon- skiego, Barytona (1984) i Jezioro Eidrigeviciusa. Oto fragment ski nie zawodzi, także w sensie dratiuka), choć sam Satanowski Bodeńskie (1985) Janusza Zaor- wiersza Jana Wołka, recytowa- artystycznym. Jego kompozycje najwyżej ceni swe kompozy- skiego, Magnata (1986) Filipa nego w rytm muzyki wypełniają- to sztuka wysokich lotów. WWW.TELEPRO.COM.PL 64 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Swoich nie znacie: Jan Górski Swoich nie znacie: Jan Górski

Zygmunt Samosiuk, Pewnie omyłkowo dostarczono kasety do wał jak nie wyjdzie, bo w razie czego się je autor zdjęć Jurek Gościk, drugą ja. Każdy sam Jan Górski i Jerzy Garstecki na planie filmu Austeria, innego egzemplarza kamery. Górski dopa- powtórzy, to ten kredyt zaufania sławnych sobie ostrzył, a scena była trudna, z panora- reż. Jerzy Kawalerowicz sował te, które były, dzięki czemu uniknięto operatorów tak mocno mnie motywował, że mowaniem i najazdami. Ale dałem radę” – oczekiwania na nowe i zdjęcia rozpoczęły prowadziłem ostrość bezbłędnie i dubel nie mówi Jan Górski. się w zaplanowanym terminie. był konieczny” – mówi Górski. „Bo dobry ostrzyciel ma suwmiarkę w oku i ja chyba Fotosista Ostrzyciel ją mam” – śmieje się. Na plan często zabierał aparat fotograficzny, Wróćmy do początków pracy pana Jana. Z „suwmiarki” Górskiego korzystali czołowi głównie po to, żeby robić zdjęcia dokumenta- Po przeróbce kamer Newall na lustrzanki, polscy reżyserzy i operatorzy. Oprócz wymie- cyjne, które np. ułatwiały dokończenie sceny, przeszedł do Wydziału Techniki Zdjęciowej. Miał stamtąd wkrótce przenieść się na plany zdjęciowe jako asystent operatora obrazu. Górskiego ciągnęło do kamery, od dzieciń- stwa fotografował i ukończył kursy fotogra- fii. „Tymczasem mijał rok za rokiem, a ja wciąż konserwowałem sprzęt, na plan mnie nie wysyłano. Postanowiłem studiować na Politechnice Łódzkiej. Powiedziałem o tym kierownikowi Wydziału, nazwisko pominę, nie cierpiącemu ludzi wykształconych. Od razu uczynił mnie asystentem i skierował na zdjęcia do telewizyjnego filmu Andrzeja Zakrzewskiego W każdą pogodę. Tak oto w 1969 roku rozpoczęła się moja przygoda z realizacją filmów fabularnych. Trwała 31 lat, do Ciszy Michała Rosy” – mówi pan Jan. Między tymi dwoma filmami było ponad 80 innych, włącznie z serialami. W czołówkach nazwisko Górskiego figurowało pod hasłami: asystent operatora kamery, asystent operatora obrazu, współpraca operatorska, ale z grubsza biorąc zawsze chodziło o to samo: pobranie z magazynu kamery i taśmy, a na planie – pra- widłowe nastawianie obiektywu na ostrość. Jan Górski „Operator kamery, czyli szwenkier, jest skon- centrowany na kompozycji kadru, często nie Jan Górski zwraca uwagi na ostrość. Reżyser i autor zdjęć nionych: Filip Bajon, Andrzej Barański, Jacek jeśli w jej realizacji nastąpiła dłuższa przerwa. – suwmiarka w oku muszą być o nią spokojni. Ten komfort zapew- Bromski, Tadeusz Chmielewski, Wit Dąbal, „Podczas kręcenia serialu Doktor Ewa nie- nia im ostrzyciel” – tłumaczy Jan Górski. Feliks Falk, Jerzy Hoffman, Dorota Kędzie- odżałowanego Henryka Kluby obejrzał je II Nawet dziś, w dobie kamer cyfrowych, rzawska, Henryk Kluba, Dariusz Kuc, Ryszard reżyser Feridun Erol i przekonał mnie, żebym „ostrzenie” wymaga sporych umiejętno- Lenczewski, Krzysztof Ptak, Witold Sobociń- został fotosistą. Zacząłem więc robić fotosy ści, a dawniej, gdy nie znano choćby pod- ski, Piotr Szulkin, Andrzej Wajda, Andrzej do filmów, nieraz do tych, przy których pra- połowie lat 60. do stolika wym, serial Królowa Bona, operator Zyg- glądu wideo, było nie lada sztuką. Zwłaszcza, Żuławski i wielu innych. Obok wspomnianych cowałem jako asystent” – opowiada Górski.

Operatorzy filmowi przeważnie Fot. Archiwum Jana Górskiego potrzebują wsparcia m.in. w kawiarni, przy którym siedział munt Samosiuk chciał użyć jasnych obiekty- kiedy tak perfekcyjny reżyser, jak Wojciech filmów Hasa, Konica i Janusza Majewskiego, Fotografował Aleksandrę Śląską w roli W Jan Górski, podszedł nieznajomy wów Zeiss Opton od kamer 35 mm. Wydział Jerzy Has kręcił nieprzerwanie dziesięcio- w filmografii pana Jana znajdziemy m.in. Bony. Kiedy z laboratorium nadeszły próbki, asystenta odpowiedzialnego i oznajmił, że Wydział Konstrukcyjny łódz- Techniki Zdjęciowej odmówił wykonania do minutowe ujęcie, zmieniając w jego trak- Ziemię obiecaną Andrzeja Wajdy, Wierną zauważył, że aktorka na nich lekko zezuje. kiej Wytwórni Filmów Fabularnych poszu- nich obudowy dźwiękochłonnej z kompen- cie pozycję kamery. Albo gdy operatorzy rzekę Tadeusza Chmielewskiego, Borysa Poprosił ją, żeby pozując do kolejnych foto- za ostrość obrazu. Narodowa Kadr/Filmoteka Fot. K. Kołodziejski/SF W nazewnictwie anglojęzycznym kuje pracownika ze średnim wykształceniem dium na filtry, bo rzekomo do rozpoczęcia zaczęli filmować jasnymi obiektywami przy Godunowa Andrzeja Żuławskiego, Ogniem sów mówiła swoje dialogi, bo wtedy inaczej technicznym. Pan Jan miał takowe: ukończył zdjęć zostało za mało czasu. „A było jesz- pełnych otworach przysłony, co minimali- i mieczem Jerzego Hoffmana, a więc super- układały się mięśnie jej twarzy i zez był mniej ktoś taki to focus puller. My Technikum Mechaniczne... cze dwa i pół miesiąca. Zdążyłem sporzą- zowało głębię ostrości. „Pracowałem z ope- produkcje. Ale i skromniejsze, a też wybitne widoczny. Niechętnie na to przystała, ale po mówimy – ostrzyciel. Jan dzić dokumentację techniczną i nadzoro- ratorem Grzegorzem Kędzierskim przy czte- dokonania: Wahadełko Filipa Bajona, Kobietę obejrzeniu „mówionych” fotosów przyznała Innowator wałem prace, których Wytwórnia jednak rech ostatnich filmach Hasa, wspaniałego z prowincji Andrzeja Barańskiego, Cudowne Górskiemu rację. Górski, łodzianin, jest jednym Pracę w WFF rozpoczął od przerabiania się podjęła. Wyprowadzenie na zewnątrz artysty i człowieka: Nieciekawej historii, dziecko Waldemara Dzikiego, Diabły, diabły „Fotosista nie ma lekko, bo po nakręceniu z najlepszych polskich ostrzycieli. angielskich kamer Newall, zastępując wizjer obudowy pokręteł nastawczych obiektywu Pismaku, Osobistym pamiętniku grzesznika Doroty Kędzierzawskiej, Mięso (Ironicę) Pio- sceny aktorzy rozbiegają się w różne strony, Na tym nie kończą się jego zasługi boczny lustrzanym, który ułatwiał precyzyjne nie należało do łatwych zadań, ale radość przez niego samego spisanym oraz Niezwy- tra Szulkina. a jeśli już mu pozują, to często nie potrafią nastawianie ostrości i kadrowanie. Po latach, Zyzia Samosiuka wynagrodziła trudy” – kłej podróży Baltazara Kobera. I jakoś radzi- Czasem asystent operatora kamery musi powtórzyć spojrzeń, które mieli przed kamerą dla naszej kinematografii. na użytek serialu Andrzeja Konica Życie na wspomina pan Jan. łem sobie z jego długimi ujęciami. A kiedy, samemu być jej operatorem. „Na planie dra- filmową. W takich sytuacjach ujmował się za gorąco, wymyślił zawieszki do mocowania W sprowadzonej z Włoch kamerze Tech- czy to Antoni Wójtowicz na planie Czarnych matu wojennego HoffmanaWedle wyroków mną Has. Mówił aktorom: «Fotos jest równie kamery na samochodzie. „Po nas korzystały novision, którą Wojciech Jerzy Has kręcił chmur Andrzeja Konica, czy Edward Kło- twoich okazało się, że kolumna samocho- ważnym ujęciem, jak każde inne, proszę go z nich inne ekipy” – mówi z dumą. Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego siński podczas kręcenia filmu Alexandra dów tylko raz przejedzie przed kamerą, bo nie lekceważyć». Tak… Hasa, Klubę i Andrzeja Kiedy Janusz Majewski realizował na samego spisany, początkowo nie udawało Ramatiego I skrzypce przestały grać, przed benzyna była na kartki i nie starczyłoby jej Żuławskiego zaliczam do reżyserów, których Andrzej taśmie 16 mm, z dźwiękiem stuprocento- się zamocować kaset na taśmę filmową. ujęciem robionym jasną optyką na pełnym nawet na jeden dubel. Dla bezpieczeństwa ceniłem najwyżej za życzliwość dla pozosta- Bukowiecki otworze mówili mi, żebym się nie przejmo- filmowaliśmy więc dwiema kamerami, jedną łych osób z ekipy” – wyznaje Górski.

66 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 67 Niewiarygodne przygody polskiego filmu Wojaczek, BEvor czyli poeci o poecie dEr

Krzysztof Siwczyk w filmie Wojaczek, Julia Michałowska reż. Lech Majewski tego było mało, siedzi codziennie wystylizowali. W filmie nie bra- Rafał Wojaczek, w wieku 26 lat popełnił w dawnym pokoju Rafała, i na kuje scen pełnych humoru i iro- samobójstwo, pozostawiając po sobie dodatek pamięta jego rodziców, nii, obok tych przejmujących i dra- lEtztE bo na lekcje języka angielskiego matycznych. Prawdziwa poezja barwną legendę, kreowaną mniej lub uczęszczał do pani Wojaczkowej. natomiast, i to właśnie ta z ducha Obsadę Majewski również Wojaczka, została zamknięta bardziej świadomie już za życia. Historia dobierał w sposób, pozwala- w ciągu statycznych ujęć – spoj- jący wyzwolić na planie swoistą rzeń poety na świat, ponurego literatury, nie bez kontrowersji, przyznała obecność i bliskość bohatera widoku z okna, sennej ulicy, cmen- mu w końcu miejsce należne w panteonie filmu. Jako neurolog leczący tarza, ludzi. Następujące po sobie Wojaczka wystąpił jego rodzony obrazy stworzyły filmowy tomik współczesnej poezji. Pomysł zrobienia brat, Andrzej – zawodowy aktor. poezji, gdzie kolejne czarno-białe filmu o autorze „Nie skończonej krucjaty” Zagrał też Janusz Styczeń – poeta kadry są jak kartkowane wiersze. VorhaNg oraz przyjaciel twórcy „Którego Finał tych artystycznych wybo- wydawał się tyleż kuszący, co ryzykowny. nie było”. Na ekranie można zoba- rów był taki, że Wojaczek prze-

czyć ponadto wielką miłość Rafała mierzył liczne festiwale, zdoby- Narodowa Ltd./Filmoteka Fot. Bartłomiej Zaranek/TVP/Filmcontract – Teresę Ziomber, która wybrała wając nagrody, a odtwórca roli ech Majewski podjął wyzwa- Śląska, na autora zdjęć wybrał, postać bezdomnej kobiety na tytułowej, został… nominowany nie, a z chwilą kiedy to uczy- sprawdzonego już we wcześniej- dworcu. I wreszcie rola tytułowa. do Europejskiej Nagrody Filmo- Lnił, zaczęły dziać się rzeczy, szej współpracy, Adama Sikorę Tę, zupełnie nieoczekiwanie, naj- wej, w kategorii Najlepszy Aktor. o których nie śniło się nie tylko pochodzącego z... Mikołowa. widoczniej znowu dzięki fenome- Kreacja Krzysztofa Siwczyka ujęła filozofom, ale i filmowcom… Reżyser nie chciał swojego pomy- nalnej intuicji, reżyser powierzył zachodnich krytyków oryginal- Warto dodać, że Majewski nigdy słu na film powierzać zawodo- Krzysztofowi Siwczykowi, mło- nością, choć on sam zapewniał fällt nie ograniczał swych artystycz- wemu scenarzyście, tylko wolał, demu poecie z Gliwic. Ten, jak w wywiadach, że aktorem nie był nych zainteresowań do kina aby z tym tematem zmierzył się się okazało, będąc nastolatkiem i nie będzie, a rola poety z Miko- i teatru, ale jest również mala- poeta. Poprosił zatem Bronisława zafascynowanym twórczością łowa to zasługa reżysera, który rzem, pisarzem i autorem kilku Maja, by wskazał mu jakiegoś Wojaczka, bardzo często jeździł niczym rzeźbiarz wyrzeźbił z Siw- tomików poezji. Zatem wyjąt- interesującego młodego autora. do Mikołowa, by chociaż popa- czyka Wojaczka. kowo wydawał się predestyno- Kiedy otrzymał tomiki kilkudzie- trzeć w okna pokoju Rafała lub Recepcja obrazu Majewskiego wany, by opowiedzieć językiem sięciu poetów, wybrał Macieja żeby minąć na klatce schodowej na świecie pokazała, że można nie filmu o kultowym poecie. Meleckiego. Spodobał mu się jego ojca… To wszystko musiało mieć pojęcia o istnieniu autora Już na etapie kompletowania jego sposób obrazowania, obser- tylko utwierdzać Lecha Majew- „Innej bajki”, nie znać kontekstu ekipy zdjęciowej i obsady, cza- wacji szczegółu. Gdy zadzwonił skiego w przekonaniu, że jego idea jego twórczości, żeby ten film Zanim opadnie kurtyna / reż. Wallner Thomas, Niemcy, Belgia 2014, 88’ sem celowo, a czasem dziwnym do niego z propozycją, okazało filmu była słuszna. zrozumieć, docenić i nawet się Ekscentryczny, barwny, a zarazem głęboko poruszający – taki jest spektakl trafem, zaczęły splatać się ze sobą się, że warto wierzyć w przezna- Wojaczek nie jest typową bio- nim zachwycić. Kameralna opo- „Gardenia”, w którym występują starzejący się transseksualiści i drag queens. losy ludzi związanych pośred- czenie, bo Melecki, nie dość, że grafią poety. To nawet w ogóle nie wieść o polskim poecie okazała Ich dramaty, tęsknoty i marzenia podczas przygotowań do ostatniego nio lub bezpośrednio z bohate- urodził się i mieszka w Mikoło- jest biografia. Reżyser i współsce- się przejmującą wizją tragicz- przedstawienia. Film pokazany będzie w konkursie dokumentalnym. rem filmu. Wojaczek urodził się wie, to jeszcze doskonale zna narzysta Maciej Melecki wybrali nego losu outsidera, uniwer- i wychował w Mikołowie, mia- twórczość Wojaczka oraz pra- inną drogę. Powołali do życia salną historią artysty wyklętego steczku położonym niedaleko cuje w Instytucie Mikołowskim, smętną, klaustrofobiczną rzeczy- czy może raczej wybranego. Prze- Katowic. Lech Majewski, zwią- który został urządzony w miesz- wistość PRL-u z końca lat sześć- cież wybrańcy bogów umierają Producent: Współorganizator: Projekt zrealizowany przy wsparciu finansowym: zany rodzinnie ze stolicą Górnego kaniu legendarnego poety. Jakby dziesiątych, którą specyficznie młodo…

68 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 Miejsca, których nie ma Miejsca, których nie ma

w Śródmieściu łomiarzowi. Pachniał trochę jakby goździkami zmieszanymi z czymś kwa- śnym. Myślę, że mógł unieszkodliwiać. Do łazienki w każdym razie nie dało się wejść przez godzinę po wyjściu matki do pracy. Było, nie zostało, Drogerię widać w scenie, w której amant Kwaśniewski, przebiega przez jezdnię, celem wygrania zakładu o to, że uda mu się zacią- gnąć do łóżka milicjantkę, która musi go czyli druga część historii zwinąć za przebieganie, a potem ma dać się ugryźć u w ucho podczas seksu, co rozstrzy- gnie o zwycięstwie. A może lepiej widać tę o miejscach, które można zobaczyć drogerię, jak do trójki bohaterów podbiega facet z muszlą sedesową założoną na prawą rękę, przez odpływ, i pyta: „Którędy na dwo- już tylko w polskich filmach rzec?” i oni mu pokazują dobry kierunek – na Wileński, nie dziwiąc się niczemu, bo są porządnymi prażanami. Żeby przeciwstawić inny model handlu Marek Łuszczyna tej drogerii warto przypomnieć Pajęczarki Barbary Sass. Film z 1993 roku, w którym Ryszard Kotys i Jerzy Turek chyba najlepiej i najpełniej pokazano bla- w filmieRozmowy ierwszą tęczową atrakcją w Warszawie drugą stronę ulicy i nie ma sprawy. No chyba, towały, pracownie artystów spłonęły i teraz szane szczęki rozrzucone pod Pałacem Kul- kontrolowane, wcale nie była instalacja na Placu Zba- że ktoś na Brzeskiej, w dodatku wieczorem, znowu się mówi o Pradze – „enklawa war- tury. Długo Maria Pakulnis rozmawia z Woj- reż. Sylwester Chęciński Pwiciela, tylko elewacja PDT-u, zamienio- usiłuje przejść między kilkorgiem mężczyzn, szawskiej biedy”. ciechem Malajkatem, wędrując śródmiejskim NEWS Fot. Wellman/POLFILM/EAST Krzysztof nego kilkanaście lat temu na Urząd Skarbowy. mówiąc „przepraszam” – to sam sobie winien. We wspomnianym filmie Barei jest jeszcze labiryntem metalowych straganów. Z tych Jak wyglądał wcześniej można się dowiedzieć Może ten tęczowy „Pedet” ośmielił artystów jedna ważna scena, w której widać arcykul- szczęk Polacy sprzedawali pirackie kasety, Chęcińskiego jest kultowa scena kiedy żujący które w filmie Zmarz-Koczanowicz wspinają z pierwszej sceny filmu Co mi zrobisz, jak mnie i restauratorów, bo w pewnym momencie tową drogerię przy Jagiellońskiej, kilkadzie- a Rosjanie wszystko, co tylko mieli. Ich kraj kanapkę zomowiec Ryszard Kotys wyrywa co się demonstranci z Pomarańczowej Alterna- złapiesz Stanisława Barei, w której facet na Praga miała być taką dzielnicą artystyczną, siąt metrów od wejścia na Bazar Różyckiego. zbankrutował i handel w Warszawie grzał- chwila słuchawkę z ręki Jerzemu Turkowi, tywy. Widać też sadzawki – główne miejsca koniu skręca z ulicy Ząbkowskiej w Jagielloń- przyozdobioną nocnymi lokalami, w których Nie chodzi nawet o jej neonowy szyld, po któ- kami do butów jakoś ich nie hańbił. Grzałki żeby wymamlać: „rozmowa kontrolowana, handlu i wstrzyknięć. Nikt nie nazywał wtedy ską i przez kilka sekund widać obłą, burą bryłę było gorąco, duszno i wilgotno. W weekend rym nie został ślad; chodzi o to, że w latach do butów to były takie metalowe, nagrzewa- rozmowa kontrolowana”. I tu trafiamy na war- tego miejsca inaczej niż „bajzel”. Było, znik- Praskiego Domu Towarowego. Warszawscy lewobrzeżni balangowicze wpadali do nich 70. i 80. można było tam dostać perfumy – jące się stelaże wygięte w łuk. Wkładało się szawski mit – czy była ta budka, w której miały nęło, teraz jest „aleja gwiazd” i wysokie stylowe taksówkarze twierdzą, że to jest trudny skręt jak na nieznane terytorium, za linię wroga, Panią Walewską na przykład albo Brutala grzałkę do mokrego buta i podłączało do miejsce opisane powyżej żenujące sceny, czy latarnie, i wejścia do sklepów, i dobrze, że się w lewo, więc duży szacunek dla tego gościa przyjeżdżali, żeby poczuć się jak na Bronk- dla mężczyzn – a później bardzo popularną kontaktu. Ryzykowne, ale obuwie nie płonęło, postawiono ją przy Górnośląskiej na Powiślu tam teraz konsumuje co innego niż przed laty. jadącego na oklep w inaugurującej film sce- sie, chociaż znali go tylko z filmów, w któ- wśród kobiet Currarę – dezodorant, który bo ten stelaż był oddzielony od wewnętrz- na potrzeby filmu? Moim zdaniem, istniała Nie ma już kąpielisk rzecznych w Warsza- nie. Wracając do tęczy – Praga Północ sły- rych i tak go nie pokazywano, tylko o nim przetrwał do lat 90. I niektóre panie nosiły go nych ścianek drutem amortyzującym. Jedyną zanim powstał film, ale opinie są podzielone. wie, a były. I na każdej wiślanej plaży koc, a na

Fot. Marek Nowicki/SF Tor/Filmoteka Narodowa Fot. Tor/Filmoteka Marek Nowicki/SF nie z tolerancji, czasami wystarczy przejść na mówiono. Później knajpy w większości splaj- w charakterze gazu przeciwko atakującemu wadą tego sprzętu było to, że potem wszyst- Część mieszkańców Rozbratu twierdzi, że nie kocu książka, przekonują ci, którzy uważają, kie buty zasychały w takim samym kształ- było jej tam przed, ani po filmie. Faktycznie, że czytelnictwo w Polsce od lat 70. dramatycz- cie przez stelaż amortyzujący i jak rodzina później zniknęła, ale nie ma pewności, że od nie spadło. Głównie statystycy z Biblioteki szła na wspólny spacer to wyglądało, jakby razu po zakończeniu zdjęć. Teraz w pobliżu Narodowej. A plaże były, nie wiadomo skąd urządzali jakiś performance artystyczny albo miejsca, w którym stała, jest tor przeszkód dla to przekonanie, że Wisła jest w Warszawie jak małą demonstrację solidarności z cywilnymi deskorolkarzy. Trzeba spytać reżysera albo – Ganges: łyk Europejczyka zabija, zanurzenie ofiarami min przeciwpiechotnych. dla stuprocentowej pewności – kiboli Legii, – poważnie upośledza. A kąpieliska po śród- Rosjanie sprzedawali mnóstwo osobliwych którzy tamtędy co tydzień suną na stadion, miejskiej i lewej stronie rzeki funkcjonowały przedmiotów ze szczęk albo wprost ze straga- pod warunkiem, że akurat nie jest zamknięty świetnie. Tak było jeszcze w połowie lat 70. nów, powiązanych sznurkami do snopowiąza- ze względu na ich zachowanie. Potem stawiano tablice zakazujące kąpieli, ale łek. W blaszanych budach były jeszcze mili- Bardzo atrakcyjnie udało się zmienić ludzie i tak korzystali z rzeki, mimo że mia- tary-shopy. Można było dostać kurtkę parkę w ciągu kilkunastu lat Pasaż Wiecha – z „baj- sto architektonicznie jest od niej całkowicie i amerykańskie buty Jungle z kevlaru, uży- zlu” w „aleję gwiazd”. Sukces pionowego startu odwrócone. Potem za kąpiel w Wiśle zaczęto wane podczas inwazji na Wietnam, a także brą- w górę. Miejsce, o którym wiedziano, że zawsze karać mandatami. W Co mi zrobisz, jak mnie zowe glany ze świńskiej skóry używane pod- można tam kupić kompot z używaną strzy- złapiesz, by zakończyć tym filmem, którym czas inwazji na Czechosłowację. To oficjalnie, kawką w zestawie, zamieniło się w przyjazny zacząłem, trzech milicjantów goni motorówką bo ze straganu szła broń nieofensywna; spod spacerniak. Pomiędzy nowymi, równymi pły- jednego dzikiego plażowicza-pływaka. I widać niego zaś – śmiercionośna. Podobno można tami chodnikowymi poodsłaniano gwiazdy jak na dłoni, naturalną, nadwiślańską plażę nie było nawet kupić kałasznikowa z trzema maga- sławnych aktorów i reżyserów. Najbardziej ade- żadną sztuczną „playę” z mułem do kostek. zynkami, ale to raczej mit. No bo komu w War- kwatna jest chyba ta czcząca Romana Polań- Suma tych zdarzeń może prowadzić do kon- szawie w pierwszej połowie lat 90. potrzebny skiego z wykutym mottem: „Nic nie jest dla kluzji, że plotkę o trującej wodzie w Wiśle, nie był kałach? I czarne BMW? mnie zbyt szokujące”. Wystarczy obejrzeć film nadającej się w żadnym wypadku do kąpieli Zanim eksplodował kapitalizm i wsypał Marii Zmarz-Koczanowicz Pokolenie 89, żeby puszczono z samej góry, żeby się ludzie prze- setki blaszanych szczęk pod Pałac Kultury zobaczyć jak to miejsce wyglądało na przeło- straszyli i milicji rzecznej nie zmuszali do nie- i Nauki, panował socjalizm. Socjalizm w roku mie systemów. Najzabawniejszym rozwiąza- ustannych interwencji. W zasadzie można być 1981 walczył o przetrwanie bronią śmierciono- niem architektonicznym były takie charakte- więcej niż przekonanym, że właśnie z takim śną. W Rozmowach kontrolowanych Sylwestra rystyczne, nisko zawieszone poprzeczki, na scenariuszem mamy do czynienia.

70 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 71 PISF PISF

scy uważamy, że na rynku ciężko jest zna- Obecnie pracujemy z Polską Komisją Fil- TVP powinna inwestować w polską ani- leźć ludzi, którzy są dobrze przygotowani mową nad raportem dotyczącym stanu pol- mację współczesną, bo jest bardzo dobra do pracy w animacji. Jako Stowarzyszenie skiej animacji, którą chcemy zaprezentować jakościowo. Na rynku znajduje się dużo chcielibyśmy nad tym pracować. również jako rynek biznesowy. Chcemy, animacyjnych produktów, które można Warto stawiać aby ten raport powstał do końca roku i żeby pozyskiwać za niewielkie pieniądze, jednak W jaki sposób? był narzędziem pokazującym nie tylko jak jest to ślepa uliczka. Telewizja publiczna Powstała m.in. podstawa programowa, wygląda branża i co się produkuje, ale też powinna współuczestniczyć w dbaniu która umożliwia wprowadzenie nauczania za ile i jaki to może przynieść w Polsce i na o lokalny rynek i o to, co się na nim produ- animacji w liceach plastycznych w cyklu Zachodzie dochód. Jesteśmy też partnerem kuje, a nie tylko bazować na zachodnich na pięcioletnim. Jako Stowarzyszenie chcemy największego szwajcarskiego festiwalu ani- produkcjach, często sprzedawanych za bar- zachęcić dyrektorów do tego, aby wybie- macji Fantoche. W tym roku będzie fokus dzo niewielkie kwoty przez duże koncerny, rali ten cykl do szkół, ponieważ pozwoli to na Polskę i jako Stowarzyszenie – przy którym zależy na tym, żeby emitować swój absolwentowi liceum plastycznego wejść współfinansowaniu PISF – jesteśmy partne- kontent niemalże za darmo, bo zarabiają na rynek od razu po szkole, bez konieczno- rem tego wydarzenia. Przygotowujemy się zupełnie na czymś innym. My jesteśmy ści douczania się w takim zakresie, w jakim do również do festiwalu w Annecy, na któ- za mali w skali, żeby konkurować z takim ma to miejsce teraz. Myślimy także o szer- rym chcemy zaznaczyć obecność polskiej podejściem na rynku. Po prostu nas na to szym zakresie wprowadzania animacji na animacji. Jesteśmy także polskim partne- nie stać. animację! Akademiach Sztuk Pięknych. Chcieliby- rem pitchingu filmów i serii animowanych śmy doprowadzić do tego, aby studenci z Europy Środkowo-Wschodniej odbywa- A budżety animacji muszą być mogli w ramach toku studiów odbywać jącego się w ramach Visegrad Animation odpowiednio większe. Z Grzegorzem staże w naszych firmach, gdzie zobaczyliby, Forum, które odbędzie się w Czechach. Średniej klasy pełnometrażowy film ani- jak to wygląda w praktyce. Razem z Kra- mowany w Europie produkuje się z budże- Wacławkiem, kowską Fundacją Filmową i Krakowskim Czy producenci chętnie się do was tem średnio ok. 5 milionów euro. W Polsce Festiwalem Filmowym chcemy w ramach przyłączają? to jest około 2 miliony euro, czyli od 8 do prezesem tegorocznej edycji Industry Zone zorgani- Stowarzyszenie działa od roku, zrzesza 12 milionów złotych, co u nas się uważa za zować wydarzenie skierowane do studen- osoby fizyczne i zostało powołane w gronie duże i spektakularne nakłady. W świetle Stowarzyszenia tów animacji i producentów – wiemy jak 15 osób reprezentujących siedem firm, które kina światowego są to skromne i symbo- bardzo tego typu spotkania są potrzebne. czuły potrzebę działania na rzecz wspól- liczne budżety, a pozyskanie tych pieniędzy Producentów Na zeszłorocznym festiwalu VAFA – pierw- nego PR-u i wspólnych interesów. Obecnie na rynku w Polsce i tak jest bardzo trudne, szej w Warszawie branżowej imprezie zrzeszamy reprezentantów 16 firm. Myślę, w zasadzie graniczy z cudem. W Polsce Polskiej poświęconej animacji w wymiarze bar- że jak dołączą do nas jeszcze członkowie mamy jedno znaczące źródło finansowa- dziej komercyjnym – nasi producenci 10 podmiotów, to będą w zasadzie wszyscy nia, czyli PISF. Próbujemy pozyskiwać Animacji, na konkretnych przykładach opowiadali liczący się producenci polskiej animacji. inwestorów prywatnych, ale jest to nie- o powstawaniu produkcji. Widownia była Cały czas zgłaszają się do nas nowe osoby. zwykle trudne. Animacja postrzegana jest rozmawia pełna młodych ludzi, zatem wierzymy, że Powołując Stowarzyszenie założyliśmy, że jak rozrywka, a inwestorów jest niewielu, takie spotkania mogą przynieść konkretny będziemy reprezentować producentów, któ- bo branżę uważa się za bardzo ryzykowną. Kalina Cybulska efekt. Prowadzimy rozmowy z organiza- rzy produkują animację w rozumieniu wła- Poza tym do tej pory nie powstała polska torami MIPCOM w Cannes, którzy robią snej produkcji. Wielu spośród naszych pro- animacja, którą moglibyśmy porównać do te największe na świecie targi filmowo-te- ducentów tworzy również filmy reklamowe, np. świetnego filmu fabularnegoBogo - lewizyjne, gdzie w ciągu trzech dni pro- ale nie na tym chcieliśmy się skupiać. Teraz wie. Każdy z nas stara się robić koproduk- ducenci i dystrybutorzy mają dostęp do zgłasza się do nas coraz więcej reprezen- cje zagraniczne, ale tu z kolei problema- bazy ponad 1000 produkcji animowanych tantów podmiotów o różnej skali, które tyczne jest przełożenie budżetów – w Polsce z całego świata, na różnym etapie roz- produkują animacje na różne potrzeby, wszystko kosztuje dużo mniej, co powoduje, woju. Chcielibyśmy umożliwić dziesięciu więc myślimy o tym, żeby im również jakoś że nasz budżet, gdy szukamy koproducen- studentom z pierwszego roku wyjazd na umożliwić obecność w naszym Stowarzy- tów zagranicznych, bardzo się rozrasta. Czę- te targi. Pozwoliłoby im to na poznanie szeniu. sto środki pozyskane za granicą trzeba tam ludzi z branży, zobaczenie, jak wygląda ten wydać. Z kolei jednoczenie się w koproduk- rynek, co się produkuje. Ja, kończąc szkołę, Chcecie również zapewnić wsparcie cje w krajach Europy Środkowo-Wschodniej nie miałem takiej świadomości. Dopiero, i pomoc przy organizowaniu jest prawie niemożliwe, ponieważ w Pol- kiedy zacząłem się udzielać jako produ- tematycznego kanału telewizyjnego sce jest chyba jedna z najlepszych sytuacji cent i wyjeżdżać na zagraniczne imprezy, i internetowego promującego oraz wśród tych krajów, jeśli chodzi o finanso- uświadomiłem sobie, jak rozległy jest to prezentującego polską twórczość dla wanie. A animacji nie da się produkować rynek. Myślę, że jeżeli młody człowiek na dzieci i młodzieży. taniej. Plan filmowy animacji potrafi trwać Grzegorz Wacławek pierwszym roku studiów zobaczy, co się Cały czas prowadzimy rozmowy w TVP nawet 700 dni, bo animację trzeba stwo- produkuje, jakie są możliwości, to cykl jego i szukamy możliwości wpływu na TVP rzyć w komputerze lub wykonać ją niemal edukowania siebie samego przez okres ABC, ale jest to zadanie długofalowe. TVP ręcznie w innych technologiach. Proces Kalina Cybulska: Jakie dostrzega pan filmów i one przynoszą spore dochody. Pro- studiów może być zupełnie inny. Zobaczy, zawsze posługiwało się argumentem, że trwa zatem dłużej i w związku z tym kosz- luki na polskim rynku animacji? blem polega na tym, że nie są to produkcje że animacja nie musi być traktowana tylko nie ma gdzie emitować animacji, bo nie tuje więcej niż film fabularny. Ale nie zapo- Grzegorz Wacławek: Kino familijne na polskie. Wiele spośród firm u nas zrzeszo- jako film artystyczny. Może być też rozu- ma właściwego pasma do tego. W momen- minajmy o tym, że animacja ma olbrzymie świecie, w tym w znacznej mierze filmy nych pracuje już nad takimi produkcjami miana jako produkt, który można sprzedać. cie, kiedy powstało TVP ABC okazało się walory dystrybucyjne. Zmiana lektorów animowane, to jedna z najbardziej docho- pełnometrażowymi i myślę, że one nie- w pierwszym roku, że cały budżet został w ścieżce dźwiękowej powoduje, że można dowych gałęzi rynku filmowego w ogóle. długo zaczną być widoczne. Z pewnością Jakie są wasze najpilniejsze do wydany na zakup animacji sprzed 1989 ją dystrybuować na całym świecie. Zatem

Również w naszych kinach jest dużo takich brakuje nam odpowiedniej edukacji. Wszy- Fot. własne SPPA Materiały realizacji cele? roku. Jako Stowarzyszenie sądzimy, że warto stawiać na animację!

72 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 73 Studio Munka Studio Munka

Dokument Julii Popławskiej Miejsce powalczy o nagrody na Kreatury, Kanadyjskim Międzynarodowym Festiwalu Filmów Dokumentalnych Miejsce HotDocs (Canadian International Documentary Festival HotDocs) Ostatni numer w Toronto. na HotDocs iejsce – punkt pomiaru Pierwszym zagranicznym festi- meteorologicznego – walem, na którym było prezen- M jest osadzone na nie- towane Miejsce, był chorwacki wzruszonej skale. To punkt cen- ZagrebDox odbywający się na tralny, najwyższy, dający inną przełomie lutego i marca. Kana- perspektywę, z której odmien- dyjski HotDocs rozpoczyna się i Moloch... nie patrzy się na rzeczywistość. w tym roku 23 kwietnia i potrwa Według teorii fizyki kwantowej do 3 maja. Canadian Interna- już samo obserwowanie rzeczywi- tional Documentary Festival Kalina Pietrucha stości zmienia ją. Relacja bohate- HotDocs to największa i jedna rów filmu, wobec obserwowanej z najważniejszych północnoame- przez nich zmiennej przestrzeni rykańskich imprez poświęconych Miejsce, reż. Julia Popławska

ma głębszy wymiar. Munka-SFP Fot. Studio …czyli animacja, dokument i fabuła – taki zestaw obejrzała publiczność filmom dokumentalnym.K.P. 5 marca, podczas premierowego wieczoru w warszawskim kinie Kultura. Spotkanie z twórcami poprowadził Max Cegielski.

zobaczymy także: Izabelę Kunę, Mariana Dziędziela i Joannę Jar- a początek Max Cegiel- Kreatury to praca zespołowa. „To dokonania pana Zenona, historia scy podkreślali, że film był dla mołowicz. Za scenografię odpo- ski zapytał Tessę Moult- sprawia dużo więcej przyjemności, jego kariery – to wszystko zostało nich wielką przygodą, a zara- wiada Agnieszka Bąk, za cha- N-Milewską o jej wierszyk, jak się pracuje z ludźmi. Można pokazane w reportażu, a w tym zem wyzwaniem, a scenariusz rakteryzację – Jaga Prochowska, na podstawie którego powstały się wiele nauczyć, a każda osoba, krótkim dokumencie twórcy – choć niełatwy, z trudnymi sce- a autorkami kostiumów są Anna Kreatury. „To była bardzo prosta która wchodzi do tego projektu chcieli od tego odejść. nami – z pomocą reżysera udało Kręcimy! Sikorska i Aleksandra Chorąży- rymowanka o dziwnej parze, która wnosi dużo od siebie. I to działa Gośćmi specjalnymi czwart- się zrealizować bez problemu. czewska. próbuje się dostosować do wyma- tylko na korzyść filmu” – podsu- kowej premiery byli ukraińscy Poza niezmiernie ważnym ele- Tomasz Wolski w swojej „Trzy- gań społeczeństwa. Wierszyk się mowała reżyserka. aktorzy z filmu Szymona Kape- mentem kreacji w filmie jakim Oprócz pełnometrażowego debiutu Kuby Czekaja Królewicz dziestce” wziął na warsztat relację kończył w momencie, w którym Marcin Nowak, autor Ostat- niaka Moloch. Scenariusz filmu jest dźwięk, ogromne wrażenie Olch, od początku roku zrealizowaliśmy w Studiu Munka zdjęcia między matką a córką. Bohaterki odlatywali razem” – wyjaśniła reży- niego numeru, przed realizacją początkowo nie zakładał realizacji robią także wspaniałe zdjęcia jego filmu od lat nie utrzymują ze serka. Później autorka Kreatur tłu- własnego filmu zajmował się na Ukrainie, przewidziany był na Jacka Podgórskiego. do dwóch „Trzydziestek” – Spitsbergenu Michała Szcześniaka sobą kontaktu. Muszą wspólnie maczyła swoje zainteresowanie realizacją zdjęć do dokumen- polskie realia. Jednak jak mówił Historia opowiedziana w Molo- spędzić kilka nocnych godzin, bohaterami dziwnymi, outside- tów – m.in. do Serc dwóch Anny reżyser, w Polsce nie udało się chu jest mimo konkretnych oraz Córki Tomasza Wolskiego. z powodu zaginięcia córki młod- rami. „Tacy bohaterowie zawsze Kuśmierczyk. Nowak jest również znaleźć takich warunków, odpo- realiów uniwersalna. Reżyser szej z nich. Ruszają na wspólne wydawali mi się bardziej intere- fotografem, i właśnie podczas wiedniego zakładu przemysło- podkreślał, że nie jest to historia eżyser dokumentu Punkt poszukiwania, które stają się oka- sujący, też bohaterowie z ułom- warsztatów fotograficznych, które wego. „Źródłem historii są moje o Ukrainie, a o naturze ludzkiej. wyjścia realizował swoją zją do wyjaśnienia drażliwych nościami. Wiadomo, że perfek- organizował, spotkał bohatera osobiste doświadczenia z Huty Z dystansem odniósł się też do Rkrótką fabułę z operatorem spraw z przeszłości. W roli matki cyjny protagonista nie wzbudzi Ostatniego numeru. „Ten boha- Katowice, z lat dziewięćdziesią- pytania: „Co chciał powiedzieć Bartoszem Piotrowskim i produ- zobaczymy Teresę Budzisz-Krzy- takiego zainteresowania jak boha- ter (Zenon Andryjewicz – dop. tych i taki świat znam. Tylko, że tym filmem?”. „Mnie nie intere- centkami wykonawczymi – Joanną żanowską, w roli córki – Kata- ter, który ma słabości. Takie dzi- K.P.) wydawał mi się interesujący, skończyłem scenariusz w 2010 suje takie pytanie, opowiadam Malicką i Katarzyną Kuczyńską. rzynę Krzanowską. Scenariusz wadła muszą się zmagać z wie- to taka mocna postać. Poza tym roku i zdałem sobie sprawę, tylko... To znaczy chciałbym mieć Spitsbergen to historia Magdy, do filmu powstał we współpracy loma problemami i to pomaga zaprzyjaźniliśmy się od samego że tego się już nie da odtwo- taki zawód, że pokazuję ludziom ratowniczki medycznej, która prze- Tomasza Wolskiego z Barto- budować historię” – wyjaśniała początku i tak to powstało” – opo- rzyć w Polsce. I stąd wzięła się kawałek świata, historii, oni przez żywa ciężki czas po samobójczej szem Mleczko. Autorem zdjęć Moult-Milewska. Jeszcze przed wiadał Nowak. A powstał intere- Ukraina” – opowiadał Kapeniak. dwie godziny chcą z tym się zmie- śmierci najbliższej osoby. Dzięki jest Patryk Jordanowicz, sceno- pokazem autorka Kreatur dzię- sujący impresyjny portret boha- O samej pracy nad filmem mówili rzyć i wychodzą z myślą, że nie przyjaźni z Jackiem, swoim współ- grafii – Łukasz Trzciński, kostiu- kowała ekipie, z którą tworzyła tera i jego pasji. Historię Zenona krótko również zaproszeni goście czują się oszukani. I to jest sedno pracownikiem, uświadamia sobie, mów – Semira Ali. Za produkcję film, m.in. autorce postaci Marii Andryjewicza reżyser Ostatniego aktorzy – Yevhenii Yaroshchuk, mojego zawodu, który chciałbym że świat się jednak nie skończył. wykonawczą odpowiada Anna Janczak czy odpowiedzialnemu numeru opowiedział pierwot- Vladyslav Bokatov i Daniil Mire- uprawiać, a nie to, że chciałbym Michał Szcześniak, W głównej roli wystąpiła Mag- Gawlita (Kijora Film), kierowni- Marek Kossakowski za muzykę Krzysztofowi Jancza- nie w reportażu telewizyjnym. schkin oraz aktorki Natalia Ter- coś komuś przekazać” – zakoń- i Marian Dziędziel dalena Czerwińska, w roli Jacka kiem produkcji jest Przemysław

kowi. Reżyserka podkreślała, że Jak mówił podczas spotkania, letska i Oksana Stepchuk. Wszy- czył. Pictures 2015 Fot. SYRENA – Marek Kossakowski. W filmie Błażejewski. K.P.

74 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 75 Recenzje i omówienia na stronie: recenzje: książki www.sfp.org.pl/ksiazki_i_film

Magdalena Saryusz-Wolska, Konrad Klejsa Adam Węgłowski Monika Talarczyk-Gubała Badanie widowni filmowej. Bardzo polska Wanda Jakubowska. Antologia przekładów historia wszystkiego Od nowa Wydawnictwo Naukowe Scholar Wydawnictwo Znak Wydawnictwo Krytyki Politycznej Warszawa 2014 Kraków 2015 Warszawa 2015

Badania widowni kinowej stają się w Polsce Z książki Adama Węgłowskiego, z której do- Po solidnej reżyserskiej monografii „Wszystko coraz popularniejsze. Chcemy lepiej znać i ro- wiadujemy się o polskich korzeniach kilku do- o Ewie. Filmy Barbary Sass a kino kobiet w II zumieć swojego widza. W nurt ten wpisuje się skonale znanych postaci, płynie zasadnicza re- połowie XX wieku” (2013) oraz niezwykle in- ambitna antologia tekstów poświęconych te- fleksja na temat X muzy. Mianowicie, jak istot- teresującym tomie esejów „Biały mazur. Kino mu zagadnieniu, pieczołowicie przygotowa- ne stało się dla współczesnego człowieka kino, kobiet w polskiej kinematografii” (2013), Mo- na przez Magdalenę Saryusz-Wolską i Konra- skoro autor, poszukując polskich rodowodów nika Talarczyk-Gubała zajęła się nowym, od- da Klejsę. Redaktorzy i pomysłodawcy tomu, Józefa Stalina, Krzysztofa Kolumba czy Ku- świeżającym odczytaniem twórczości Wandy czując wagę tego nurtu badań filmowych, po- by Rozpruwacza, stawia ich w jednym szeregu Jakubowskiej, często nazywanej „matką pol- stanowili udostępnić polskiemu czytelnikowi z… rozsławionym na srebrnym ekranie Jame- skiej kinematografii”. Była współzałożycielką reprezentację tekstów ukazujących się w Euro- sem Bondem czy Indianą Jonesem i bohate- słynnego Stowarzyszenia Miłośników Filmu pie i w Stanach Zjednoczonych od początków rami z ich uniwersów. Węgłowski, wynajdując Artystycznego „Start” (1934) oraz Spółdzielni XX wieku (!) aż do opracowań najnowszych, ślady polskości w pochodzeniu tych realnych Autorów Filmowych (1935), we wrześniu 1939 sprzed kilku lat. Już samą w sobie gratką jest i fikcyjnych postaci, onieśmiela czytelnika swo- roku miała wejść na ekrany, ponoć znakomita, lektura klasycznych, socjologicznych tekstów, ją erudycją. Nieważne, czy aktualnie opowia- ekranizacja Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej takich jak badanie Emilie Altenloh przepro- da o Matce Boskiej voodoo, o romansie Ia- w opracowaniu Jarosława Iwaszkiewicza, ale wadzone wśród widowni robotniczej w Man- na Fleminga z polską agentką z czasów II woj- wybuch wojny uniemożliwił premierę, a kopia nheim latem 1913 roku – niezwykła wyprawa ny światowej Krystyną Skarbek czy też o Ka- bezpowrotnie zaginęła. Po wojnie Jakubowska w przeszłość kina, w jego pierwszy, niewinny zimierzu Warneńczyku i alternatywnych kole- aktywnie uczestniczyła w organizacji rodzimej okres życia „przedszkolnego”. Myślę, że szcze- jach jego losu, zawsze dokładnie buduje kon- kinematografii, kładąc wielkie zasługi w powo- gólne znaczenie dla omawianego tomu – a tak- tekst opowieści i wprowadza czytelnika w cza- łanie zespołów filmowych, była cenionym pe- że dla rozwoju tego nurtu myśli filmowej – ma- sy i wydarzenia dziejące się w tle. Dzięki temu dagogiem łódzkiej Szkoły Filmowej oraz uzna- ją teksty przekrojowe, próby uchwycenia feno- „Bardzo polska historia wszystkiego” staje się nym reżyserem. Jej „powtórny” debiut Ostatni menu widowni filmowej i jej złożonych reakcji. jednocześnie dowcipnym zbiorem ciekawostek etap (1947) zapewnił jej „nieśmiertelność i ty- Do tego typu opracowań zaliczyłabym „Roz- i anegdot, pożywnym kompendium wiedzy, ale tuł «matki wszystkich filmów o Holocauście»”. mowy w kinie. Badania nad historią recepcji też inspirującą lekturą, po którą czym prędzej Jednocześnie – niewygodna, wyparta i wciąż amerykańskiego filmu” czy artykuł o roli kina powinni sięgnąć polscy (choć może nie tylko) na nowo lustrowana, jedna z najwyrazistszych w Indiach autorstwa Lakshmi Srinivas. Świet- scenarzyści. Nadających się na film historii jest ikon kinematografii PRL. Praca Talarczyk-Gu- nie czyta się tekst o wspomnieniach dziecię- tu co niemiara, a lekkości, z jaką zostały przed- bały, której pełny tytuł brzmi „Wanda Jaku- cych przygód kinowych, wydobytych z pamię- stawione, można się od autora uczyć. Ta ostat- bowska. Od nowa” zwraca jej – mówiąc górno- ci brytyjskich seniorów, takie „Kino Paradiso” nia ratuje zresztą jego utwór przed uwikła- lotnie – szacunek i sprawiedliwość, dzięki fra- w wersji naukowej i wyspiarskiej jednocześnie. niem w ideologiczne spory. Wielu z nas prze- pującemu – poznawczo i intelektualnie – wy- Dla badaczy z nurtu „produkcyjnego” polskie- cież z dumą podkreśliłoby polskie pochodze- wodowi autorki, uzupełnionemu głośnym ese- go filmoznawstwa książka jest niezwykle cen- nie Kolumba czy Indiany Jonesa, ale insynu- jem Hanno Loewy’ego oraz wywiadem Barba- nym źródłem słabo jak dotąd dostępnej wie- owanie nadwiślańskich korzeni Stalina czy Ku- ry Hollender z reżyserką. Książkę rozpoczyna dzy, dla każdego czytelnika profesjonalnie lub by Rozpruwacza wielu dzisiejszych patriotów – jako motto – konstatacja Agnieszki Holland: amatorsko zajmującego się filmem – drogą do mogłoby uznać za policzek. Na szczęście autor „Uważam, że to niesprawiedliwe, że komplet- zrozumienia widza: najważniejszego ogniwa świadomy jest nie tylko historii, ale też tego, co nie o niej zapomniano”. Monika Talarczyk-Gu- sztuki filmowej. dzieje się we współczesności, dlatego podobne bała ocala autorkę Ostatniego etapu od zapo- Anna Wróblewska zarzuty nie są w stanie mu zagrozić. mnienia. Artur Zaborski Jerzy Armata

76 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 recenzje: DVD/CD

Kuba Armata

Polska Szkoła Dokumentu: Andrzej Titkow Zrozumieć człowieka

W jednym z wywiadów ydaje mi się bowiem, że nie ma usz Sobolewski, określa reżysera mianem ważniejszego tematu dla kina outsidera. Pojęcie to wydaje się kluczowe dla Andrzej Titkow przyznał, Wi sztuki w ogóle jak człowiek, jego zrozumienia twórczości artysty, a zawiera się że podczas realizacji wewnętrzne niepokoje, uwikłanie w otacza- zarówno w jego biografii, jak i samym sposo- swoich filmów nieustannie jący go świat, ludzka walka o własne istnie- bie filmowego wyrazu. „Mój wybór drogi był nie, o godność, o swój własny głos, ludzka intuicyjny, nie ma w nim żadnej wymyślonej najważniejszy pozostaje dla samotność i ludzka wspólnota” – przekony- filozofii. Na pewno ważne jest to, że nigdy niego człowiek. wał. Opowiada o nim jednak nie z perspek- nie miałem zaufania do odruchów stadnych. tywy filmowca, a raczej z punktu widzenia… I kiedy nawet chciałem poddać się zbioro- drugiego człowieka, czego koronnym przy- wym emocjom, nie wychodziło mi” – mówi kładem jest głośny filmDaj mi to. Nie stawia w rozmowie z Sobolewskim. Znajduje to swoje kamery tylko po to, by być biernym obserwa- odzwierciedlenie w tematyce filmów. Kiedy torem, zamiast tego wchodzi z bohaterami koledzy Titkowa w 1981 roku zajmowali się w interakcje. Próba zrozumienia jednostki, sprawami w powszechnej opinii istotnymi, najczęściej artysty, jak bumerang powraca on w dokumencie Wolny zawód przekornie w kolejnych jego dokumentach. Od pisarzy postanowił opowiedzieć o kulisach pracy idoli – Marka Hłaski, Andrzeja Bursy, Tadeusza prostytutki. Konwickiego, przez Gustawa Herlinga-Gru- Jego dokumenty mają do pewnego stop- dzińskiego, Jacka Kuronia po własną rodzinę. nia charakter inscenizowany, jak chociażby Zawsze, o ile tylko to możliwe, czyni to w for- Przechodzień, będący oryginalnym portretem mie dialogu, bo jak podkreśla, realizacja filmu Tadeusza Konwickiego. W ogóle język kina to dla niego za każdym razem ważne przeży- stanowi dla Titkowa coś na kształt dowolnie cie poznawcze. formowanego materiału plastycznego. Nie Andrzej Titkow, filmowiec i poeta, jest stroni od formalnych eksperymentów, odważ- kolejnym bohaterem znakomitej serii Pol- nych rozwiązań, lokując się tym samym na ska Szkoła Dokumentu, wydawanej przez drugim biegunie najbardziej powszechnej Narodowy Instytut Audiowizualny. Na dwóch definicji dokumentu. Bo u niego obserwację płytach znajduje się dwanaście wybranych zastępuję akcja. Jak we wspomnianym filmie dokumentów reżysera, spośród kilkudziesię- Daj mi to, który jest zapisem sesji psychote- ciu, które zrealizował od początku lat 70. Od rapii Gestalt. „Tutaj jakby widzowie filmu sta- wspomnianych dokumentalnych szkiców bio- wali się uczestnikami psychoterapii. Z tego, co graficznych po kameralną impresję, poświę- robię, chcę usunąć kamerę, działam tak, jakby coną krakowskiemu Kazimierzowi – Takie jej nie było” – przekonuje. To cenny punkt miejsce. W dołączonym do wydania eseju na widzenia. Cenny przede wszystkim dlatego, temat twórczości Titkowa, jego autor, Tade- że wyjątkowo rzadki.

78 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 In memoriam In memoriam VARIA Fachowiec 27 lutego zmarł w Warszawie Bohdan Tomaszewski (93 l.),za- Nabór na 7. Solanin Francji obraz Pawlikowskie- i przyjaciel: służony dziennikarz i sprawozdawca sportowy, wybitny znawca Film Festival go obejrzało prawie 500 tys. lekkiej atletyki i tenisa ziemnego, ale także człowiek filmu. Do 8 maja można zgłaszać widzów. Swoją przygodę z kinem rozpoczął na początku lat 60. w filmie filmy na 7. Solanin Film Stanisława Barei Mąż swojej żony, gdzie zagrał samego siebie, Festival. Amatorzy oraz czyli sprawozdawcę sportowego. W podobnej roli wystąpił też profesjonaliści mogą w dwóch innych filmach:Motodramie Andrzeja Konica, Prawie przesyłać swoje fabuły, Regionalny Fundusz Archimedesa Mariusza Waltera oraz w jednym odcinku kul- dokumenty i animacje Filmowy Poznań 2015 towego serialu telewizyjnego Jerzego Gruzy Wojna domowa. do rywalizacji w dwóch Ryszard Wcielił się również w postać polskiego oficera łącznikowego Konkursach: Niezależnym w Krajobrazie po bitwie Andrzeja Wajdy. Bohdan Tomaszewski oraz Offowym. Dodatkowo zasłynął jednak przede wszystkim jako autor scenariuszy do kil- zgłoszone filmy mogą kunastu filmów. Wspólnie z Jerzym Suszko napisali scenariu- wziąć udział w konkursie sze do trzech fabuł. Pierwszą, w połowie lat 50., był Zaczarowany OFF/On Line oraz Sekcji rower Silika Sternfelda (w jednej z ról wystąpił Roman Polań- Kina Lubuskiego. Pula Chutkowski ski), a dwie kolejne to filmy w reżyserii Juliana Dziedziny:Bok - nagród 7. Solanina wynosi ser, gdzie główną rolę, Tolka Szczepaniaka, zagrał młodziutki, 3500 zł, natomiast 26 lutego wystartowała ko- Andrzej Bukowiecki 21-letni wówczas, Daniel Olbrychski oraz Czekam w Monte zdobywca Grand Prix lejna, 8. edycja Regionalnego

Fot. Kuba Kiljan/SFP Fot. Kuba Carlo. Potem były już tylko dokumenty, oczywiście o tematyce otrzyma 1000 zł. Festiwal Funduszu Filmowego Poznań sportowej: Letnia spartakiada 1951 r., Z mistrzostw Europy w bok- odbędzie się w Nowej Soli (RFFP). Tegoroczny budżet Tłumy żegnały 10 marca zmarłego osiem dni wcześniej tryptyku Trzy kolory. W realizacji nakręco- sie, Maraton, Żywa piramida, Kusy i inni (o Januszu Kusociń- w dniach 19-23 sierpnia. funduszu wynosi 300 tys. nego w koprodukcji z Francją Podwójnego skim). Tomaszewski wystąpił również w filmieWunderteam. Program wypełniony będzie (brutto) i jest przeznaczo- Ryszarda Chutkowskiego, kierownika produkcji filmów życia Weroniki uczestniczył jako producent Cudowne lata, poświęconym legendarnej drużynie polskich niezależnymi produkcjami ny na projekty filmowe zwią- wykonawczy ze strony polskiej. W latach 1984- lekkoatletów, którzy zdobyli mnóstwo medali na mistrzostwach z Polski, Europy i świata. zane z miastem poprzez te- Krzysztofa Kieślowskiego, Tadeusza Konwickiego i wielu -1987 pełnił w „Torze” funkcję szefa produkcji. Europy i świata oraz na igrzyskach olimpijskich w latach 50. i 60. Poza konkursami filmowymi matykę, miejsce realizacji lub innych reżyserów. Odszedł świetny organizator i dobry, „Kieślowski przyjaźnił się z moim mężem do Jest także bohaterem dokumentu biograficznegoW biegu za odbędą się liczne imprezy lokalne osoby i firmy pracu- końca życia, podobnie jak Konwicki, z którym życiem, jaki w 2011 roku nakręcił o nim Henryk Jantos. artystyczne oraz sportowe. jące w branży filmowej. Po- życzliwy, skromny człowiek. współpracował przy Dolinie Issy i Lawie. Lubili Festiwal przyznaje również znan Film Commission, któ- go wszyscy filmowcy, gdyż potrafił stworzyć Mocnego Solanina – nagrodę ra od zeszłego roku zarządza z ekipy realizatorskiej rodzinę” – wyznaje Bar- 8 marca zmarł w Petersburgu Emil Goldstein (85 l.), zasłużony dla uznanych twórców funduszem filmowym, zmo- ad jego grobem Teresa Lipowska pod- Ryszard został sierotą. Po wojnie wyjechał bara Chutkowska. popularyzator polskiego kina w Rosji, niestrudzony organizator bezkompromisowego kina. dyfikowała miejskie narzę- kreśliła, że pochodził z rodziny o trady- z siostrą do Wrocławia. Tutaj ukończył Wyż- Jej mąż był też kierownikiem produkcji Festiwalu „Nowe Polskie Kino” w Petersburgu. Za swoje zasługi W poprzednich edycjach dzie finansujące produkcje Ncjach patriotycznych. Jan Chutkowski, szą Szkołę Ekonomiczną i przez pewien czas innych znanych filmów:Wodzireja Feliksa na rzecz wieloletniej promocji polskiej kultury filmowej wśród statuetką wyróżnieni zostali: w sposób, który odpowiada ojciec urodzonego we Lwowie 31 stycznia 1933 pracował jako ekonomista w przedsiębior- Falka, Widziadła Marka Nowickiego, nomi- rosyjskiej widowni, został uhonorowany medalem Zasłużony Wojtek Smarzowski, Marek dzisiejszym potrzebom bran- roku Ryszarda, służył w II Brygadzie Legio- stwie niezwiązanym z kinematografią, która nowanego do Oscara (!) belgijskiego Daensa Kulturze Gloria Artis. Zaczynał bardzo skromnie. Jako członek Koterski i Ryszard Bugajski. ży i jednocześnie stara się nów Polskich pod komendą Józefa Hallera. zawsze była jego celem. „Pasjonował się fil- Stijna Coninxa, Siódmego pokoju Márty Petersburskiego Stowarzyszenia Kin Studyjnych, organizując Więcej informacji o naborze wychodzić naprzeciw ocze- Kiedy osiem lat później, 17 września, do Lwowa mem” – mówi żona Ryszarda Chutkowskiego, Mészáros, Łóżka Wierszynina Andrzeja Doma- kameralne pokazy polskich arcydzieł wypożyczanych z Amba- filmów na: www.solanin- kiwaniom filmowców. Na- wkroczyła Armia Czerwona, wyruszył na front. Barbara, z którą przeżył 47 szczęśliwych lat, lika, Wrót Europy Jerzego Wójcika, Wojaczka sady RP. Seanse odbywały się w klubach filmowych i stowarzy- film.pl. bór wniosków jest całorocz- Powrócił zeń ranny, schorowany i niebawem doczekawszy się córki Joanny oraz dwojga Lecha Majewskiego. W dorobku miał ponadto szeniach teatralnych. Sukces tych projekcji zachęcił Goldste- ny (do momentu wyczerpa- zmarł. Wkrótce potem życie zakończyła jego wnucząt – Julii i Jana. serial Witolda Lesiewicza Doktor Murek oraz ina do przekształcenia ich w regularny festiwal, który z wielkim nia środków). Aby aplikować

Fot. SF Kadr/Filmoteka Narodowa Fot. SF Kadr/Filmoteka żona Julia i tak oto w wieku dziesięciu lat W 1962 roku Ryszard Chutkowski związał się 750 odcinków M jak miłość. powodzeniem, goszcząc największe polskie gwiazdy, odbywał o wsparcie finansowe z RFFP z Wytwórnią Filmów Fabularnych we Wrocła- Feliks Falk zapamiętał Ryszarda Chutkow- się w Petersburgu. W 2014 roku miała miejsce niestety już ostat- Ida powróciła do kin należy spełnić wymogi za- wiu. Cztery lata później powstał w niej pierwszy skiego jako sprawnego organizatora, który nia, 23. edycja tej imprezy. Oscar dla Idy jako najlepsze- pisane w regulaminie oraz film z jego nazwiskiem w czołówce (umiesz- pilnował, żeby budżet filmu nie został prze- go filmu nieanglojęzyczne- skontaktować się z Poznan czonym pod hasłem: współpraca produkcyjna) kroczony, ale robił to w taki sposób, by reży- go zaowocował ponownym Film Commission. Więcej in- – komedia marynistyczna Stanisława Lenarto- ser nie poczuł się ponaglany, czy zmuszony 10 marca zmarła w Warszawie Agnieszka Kotlarska (43 l.), wyświetlaniem dzieła Paw- formacji na stronie: www.po- wicza Cała naprzód. W tym samym charakte- do zrobienia czegoś taniej kosztem jakości. aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Była absolwentką war- ła Pawlikowskiego w kinach. znanfilmcommission.pl. rze Chutkowski, już po przenosinach w 1968 „Podczas realizacji filmu zdarzają się konflikty. szawskiej PWST. Po ukończeniu szkoły, w latach 1996-2002, pra- Polski dystrybutor Solopan roku na stałe do Warszawy, został zatrudniony Wynikają na ogół ze złej organizacji pracy. Pan cowała w zespole stołecznego Teatru Dramatycznego. W kinie wprowadził Idę na duże ekra- m.in. przy filmie Janusza MajewskiegoLokis Ryszard eliminował to źródło konfliktów pro- zadebiutowała w Pokuszeniu Barbary Sass (1995), ale swoją naj- ny 25 października 2013 ro- oraz serialu Jerzego Passendorfera Janosik. fesjonalizmem działania, a jeśli już się poja- ważniejszą rolę filmową, która przyniosła jej największą popu- ku. Od tego czasu film w ro- Filmy Łozińskich Jako kierownik produkcji zadebiutował w roku wiały, niwelował je kulturą osobistą i życzli- larność, zagrała w podlaskiej trylogii Jacka Bromskiego, w jej dzimych kinach obejrzało za- w NINATECE 1975 filmem Pawła Kędzierskiego i Zbigniewa wością” – mówi Marek Nowicki. ostatniej części – U Pana Boga za miedzą (2009), wcielając ledwie 119 tys. widzów. Z ko- Na portalu NINATEKA można Kamińskiego CDN, zrealizowanym w Zespole A tak w internecie pożegnała Ryszarda się w policjantkę, starszą inspektor Marinę Chmiel. W swoim lei poza granicami Polski Ida już oglądać dwa głośne i na- Filmowym „X” Andrzeja Wajdy. Chutkowskiego ekipa serialu M jak miłość: dorobku miała także kilkanaście epizodów w wielu serialach. spotkała się z niezwykłym gradzane w kraju i na świe- Jednak największe zasługi oddał Zespo- „Był wybitnym profesjonalistą, ale też wspa- W ostatnich latach można ją było oglądać w takich produkcjach zainteresowaniem, i to w kil- cie filmy: Ojciec i syn Paw- łowi (dziś Studiu) Filmowemu „Tor”, w którym niałym człowiekiem. Szczery, pełen ciepła telewizyjnych, jak: Przyjaciółki, Szpilki na Giewoncie, Na dobre kudziesięciu krajach świata. ła Łozińskiego oraz Ojciec kierował produkcją głośnych dzieł Krzysz- i obdarzony poczuciem humoru – właśnie tak i na złe, BrzydUla, Plebania, Trzeci oficer, Barwy szczęścia, Samo Oprócz dziesiątek prestiżo- i syn w podróży Marcela Ło- tofa Kieślowskiego: dramatu polityczno-p- Go zapamiętamy. I już na zawsze pozostanie życie, 13 posterunek, Klan. Po raz ostatni na dużym ekranie poja- wych nagród festiwalowych zińskiego. Oba dokumenty, sychologicznego Bez końca, cyklu Dekalog częścią naszej serialowej rodziny”. wiła się w 2013 roku w głośnym i wielokrotnie nagradzanym fil- i branżowych, film cieszył dotyczące trudnej relacji po- (włącznie z wersjami kinowymi dwóch czę- Ryszard Chutkowski należał od wielu lat do mie Macieja Pieprzycy Chce się żyć. się wszędzie bardzo wyso- między ojcem a synem, zo- Jadwiga Jankowska-Cieślak w filmie CDN (nowela stały nakręcone podczas jed- Na smyczy), reż. Paweł Kędzierski ści, czyli Krótkim filmem o zabijaniu i Krótkim Stowarzyszenia Filmowców Polskich. Zmarł Oprac. J.M. ką frekwencją. W samej tylko filmem o miłości) oraz Białego, drugiej części w wieku 82 lat.

80 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 81 VARIA

żyserów, operatorów czy sce- narzystów, stwarzając im moż- liwość zaistnienia przed dużą publicznością. „Done in 60 Se- conds” to tylko jeden z projek- tów filmowych, w które zaan- gażowany jest Jameson. Patro- nat nad pierwszą polską edycją konkursu objęła Warszawska Szkoła Filmowa.

Sundance Documentary Fund czeka na projekty Można już zgłaszać projek- ty do Sundance Documentary Fund – funduszu przyznające- go granty na rozwój, produkcję i post-produkcję filmów doku- mentalnych. Nabór potrwa do Ida, reż. Paweł Pawlikowski 3 sierpnia. Ten fundusz jest jednym z kluczowych elemen- nej podróży, ale bardzo się od a zarazem odnosi się do orygi- Seconds” zostali Marcin Za- tów Programu Dokumentalne- siebie różnią. Oglądane nato- nału, interpretując go lub ko- lewski, Piotr Olejniczak oraz go prowadzonego przez Sun- miast w zestawieniu tworzą mentując” – przyznają Doro- Cameron Eves. Ich wersja Pa- dance Institute. Jest przezna- Fot. Solopan szczególnie przejmującą ca- ta Kędzierzawska i Artur Rein- ranormal Activity reprezento- czony dla twórców pracujących łość. W NINATECE można zo- hart, autorzy projektu Polska wała Polskę na finałowej gali nad poruszającymi współcze- baczyć oba filmy bezpłatnie. Światłoczuła. Jury w składzie: Jameson Empire Awards, któ- sną tematykę projektami do- W tej multimedialnej bibliote- Roman Gutek, Dorota Kędzie- ra odbyła się w marcu w Lon- kumentalnymi, które cechu- ce znajdziemy także inne dzie- rzawska i Arthur Reinhart oraz dynie. O wygranej zdecydo- je oryginalność i innowacyj- ła Marcela Łozińskiego, m.in. Dominik Sobolewski, Maciek wał sposób ujęć, gra światłem ność w ujęciu tematu, i które nominowane do Oscara 89 Stasierski i Tomasz Samołyk oraz dynamiczny montaż, ide- mają potencjał zaangażowa- mm od Europy, Wszystko mo- z filmowego bloga „Are You alnie komponujący się z mu- nia widzów. Każdego roku fun- że się przytrafić, Żeby nie bo- Watching Closely”, debatowa- zyką. Sponsorem konkursu dusz przyznaje granty o łącz- lało oraz Pawła Łozińskiego, ło nad wyborem najlepszego jest irlandzka whisky Jameson. nej wartości między milionem m.in. Kici kici, Siostry, Chemię remake’u. Zwycięzcami pierw- Marka od lat związana jest a dwoma milionami dolarów.

oraz cykl dokumentalny o Ja- szej polskiej edycji „Done in 60 z kinem, wspiera młodych re- Z około 2000 zgłoszeń, któ- Fot. Filmów Paweł Łoziński Produkcja ponii. Filmy obu reżyserów zo- stały również wydane na DVD Marcel i Paweł Łozińscy w filmie przez Narodowy Instytut Au- Ojciec i syn, reż. Paweł Łoziński diowizualny w serii „Polska Szkoła Dokumentu”.

„Done in 60 Seconds” To konkurs dla fanów kina – amatorów, profesjonalistów, każdego, kto podejmie wy- zwanie i w 60 sekund przed- stawi swoją wizję wybranego filmu. Konkurs pozwala na za- prezentowanie nowego, świe- żego spojrzenia na najwięk- sze hity lub klasyki kinowe. „Najtrudniejsze w zadaniu jest znalezienie pomysłu, koncep- tu, który w tak krótkim czasie pozwoli powiedzieć «dużo»,

82 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 VARIA

Marek Żydowicz dze do harmonizacji europej- członkiem EAF skiej”, którego sygnatariusza- Pomysłodawca i twórca Mię- mi są prezesi tychże stowa- dzynarodowego Festiwa- rzyszeń – Jerzy Zieliński i Jo- lu Sztuki Autorów Zdjęć Fil- hannes Kirchlechner oraz dy- mowych Camerimage został rektor festiwalu – Marek Ży- członkiem Europejskiej Akade- dowicz. Celem tego doku- mii Filmowej. „Jesteśmy prze- mentu jest zwrócenie uwa- konani, że pana wiedza oraz gi na kwestię praw autorskich doświadczenie pomogą nam do utworów rozpowszechnia- chronić i umacniać europejskie nych za pośrednictwem inter- kino oraz podkreślać jego arty- netu. Jest to zagadnienie, któ- styczne i komercyjne walory” re dotyczy nie tylko autorów – powiedziała Agnieszka Hol- zdjęć filmowych, ale twórców land, prezydent Europejskiej wszelkich dziedzin sztuki. Sy- Akademii Filmowej. Jest to gnatariusze zaznaczyli, że ich kolejne międzynarodowe za- zamiarem nie jest odcięcie pu- szczytne wyróżnienie dla Mar- bliczności od dostępu do dóbr ka Żydowicza, nagrodzonego kultury, ale zależy im na wy- już m.in. wyróżnieniami Nie- pracowaniu modelu, dzięki mieckiego Stowarzyszenia Au- któremu internauci będą mo- torów Zdjęć Filmowych (BVK), gli korzystać z otwartego do- Europejskiej Federacji Ope- stępu do utworów przy jed- ratorów IMAGO oraz honoro- noczesnym zachowaniu praw wym członkostwem w elitar- majątkowych twórców. W tek- nym Amerykańskim Stowarzy- ście memorandum napisano szeniu Autorów Zdjęć Filmo- m.in.: „Ponieważ kultura euro- wych ASC. pejska opiera się na różnorod- ności i integralności, za nasz wspólny obowiązek uważa- my zagwarantowanie sztuce MocArty RMF Classic i kulturze czerpania korzyści 9 marca w Warszawie wrę- z internetu, poprzez zapew- Marek Żydowicz czono po raz piąty te nagrody, nienie sprawiedliwego wyna- w czterech kategoriach. Sta- grodzenia dla autorów i twór- tuetki MocArtów RMF Clas- ców z tytułu wykorzystania re co roku napływają do Sun- w dniach 23 lipca – 2 sierpnia, sic otrzymali: Tomasz Kot ja- ich dzieł”. Dokument ma zo- dance Documentary Fund, do- bohaterem polskiej retrospek- ko Człowiek Roku, Łukasz Tar- stać wysłany do Komisji Eu- finansowanie otrzymuje od tywy będzie Tadeusz Konwic- gosz w kategorii Muzyka Fil- ropejskiej oraz odpowiednich 40 do 60 najlepszych projek- ki – zmarły w tym roku wybit- mowa Roku (za muzykę do se- komisji w Parlamencie Euro- tów. Granty przyznawane są ny pisarz, scenarzysta, reżyser rialu HBO Wataha), Gmach Fil- pejskim, jak również do insty- w trzech kategoriach: na roz- filmowy, wieloletni kierownik harmonii w Szczecinie jako tucji krajowych w Niemczech wój projektu – do 20 tys. do- literacki Zespołu Filmowego Rzecz z Klasą, natomiast Wy- i w Polsce. larów, na produkcję lub post- „Kadr”, jeden z założycieli Sto- darzeniem Roku uznano: „Hi- produkcję – do 50 tys. dola- warzyszenia Filmowców Pol- storyczne w dziejach polskiej rów i na dotarcie do zamierzo- skich. Podczas festiwalu zo- kinematografii pasmo suk- nej widowni – do 20 tys. dola- staną pokazane jego legendar- cesów i lawinę nagród dla fil- Gdynia na Horyzoncie rów. Szczegółowe informacje ne fabuły – od debiutanckie- mu Ida”. W 2015 roku Festiwal Filmo- Fot. Sabine Falber/Archiwum Festiwalu Camerimage Festiwalu Fot. Falber/Archiwum Sabine są dostępne na stronie: www. go Ostatniego dnia lata, przez wy w Gdyni kontynuować bę- sundance.org/programs/docu- kultowe Salto, niekonwencjo- dzie współpracę z Międzynaro- mentary-film. nalne adaptacje literatury – dowym Festiwalem Filmowym Dolinę Issy na podstawie po- Porozumienie T-Mobile Nowe Horyzonty, po wieści Czesława Miłosza i La- autorów zdjęć filmowych raz drugi organizując spotka- wę opartą na „Dziadach” Ada- Camerimage nie z cyklu „Gdynia na Hory- Retrospektywa ma Mickiewicza, po perły pol- na rok 2015 zoncie”. Widzowie będą mieli Tadeusza Konwickiego skiego kina autorskiego – Za- Podczas ubiegłorocznej edy- okazję zapoznać się z sylwetką na Nowych Horyzontach duszki czy Jak daleko stąd, jak cji festiwalu Camerimage, Pol- amerykańskiego reżysera Pau- Na 15. Międzynarodowym Fe- blisko. Więcej informacji na skie (PSC) oraz Niemieckie la Mazursky’ego. Gościem spo- stiwalu Filmowym T-Mo- temat programu festiwalu (BVK) Stowarzyszenie Auto- tkania będzie aktorka Małgo- bile Nowe Horyzonty, któ- znajduje się na stronie: www. rów Zdjęć Filmowych sporzą- rzata Zajączkowska. Podczas ry odbędzie się we Wrocławiu nowehoryzonty.pl. dziło memorandum „Na dro- 15. edycji MFF T-Mobile Nowe

84 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 VARIA BOX OFFICE

Horyzonty odbędzie się projek- w dniach 9-18 października. cja filmu Paula Mazursky’ego WFF znajduje się w elitarnej Kalendarz imprez – kwiecień 2015 z roku 1989 Wrogowie, histo- grupie 15 festiwali zaliczonych ria o miłości (Enemies: A Love przez FIAPF (Międzynarodowa Story), stanowiącego adapta- Federacja Stowarzyszeń Pro- 3. Ogólnopolski Festiwal Polskiej Animacji O!PLA cję powieści Isaaka Bashevisa ducentów Filmowych) do kate- 51 miejscowości w Polsce, 21 marca – 31 maja Singera. W jedną z głównych gorii „międzynarodowe festi- www.polskaanimacja.pl ról tej zabawnej i przejmują- wale konkursowe” – co ozna- cej opowieści o grupie nowo- cza nadanie znaku najwyższej kinach 13. Festiwal Filmów Studenckich „Łodzią po Wiśle” jorskich imigrantów, zmagają- jakości wśród wydarzeń filmo- cych się z doświadczeniem Ho- wych na świecie (tzw. katego- Warszawa, 10-11 kwietnia www.lodziapowisle.pl W coraz tłumniej locaustu, wcieliła się Małgo- ria „A”, którą mają np. festiwa- rzata Zajączkowska, członkini le w Cannes, Berlinie czy We- jury Konkursu Głównego na 39. necji). W programie WFF znaj- 21. Festiwal Filmowy Wiosna Filmów Kontrowersyjna adaptacja książki E.L. James „Pięćdziesiąt Festiwalu Filmowym w Gdy- dą się: Konkurs Międzynarodo- Warszawa, 10-19 kwietnia twarzy Greya” ustanowiła nowy rekord otwarcia dla filmu ni. Warto wspomnieć, że Paul wy, Konkurs 1-2, Konkurs Wol- www.wiosnafilmow.pl Mazursky, jako członek Ame- ny Duch, Konkurs Dokumen- wprowadzonego do polskich kin po 1989 roku. Paweł Zwoliński rykańskiej Akademii Filmowej, talny, Konkurs Krótkometra- 4. Festiwal dla Scenarzystów Script Fiesta zgłosił kandydaturę Andrzeja żowy (kwalifikujący do ubiega- Wajdy do Oscara za całokształt nia się o nominacje oscarowe) Warszawa, 13-17 kwietnia Wereśniaka przyciągnęła w lutym również film wyreżyserowany przez Eastwooda. Warto twórczości, którego polski re- oraz kilka sekcji pozakonkur- www.scriptfiesta.pl znaczącą widownię. Konto filmu zwiększyło się dodać, że Snajper stał się również najbardziej żyser otrzymał w 2000 roku. sowych. Szczegółowe infor- o 191 tys. sprzedanych biletów. Wynik „jedynki” dochodową premierą 2014 roku w USA, zara- Mazursky został uhonorowany macje na stronie: www.wff.pl. 5. Festiwal Filmów Animowanych „Animocje” nie zostanie jednak pobity. Do końca miesiąca biając na tamtejszych ekranach aż 344 mln przez ambasadora RP w Wa- Bydgoszcz, 13-19 kwietnia produkcję zobaczyło 745 tys. widzów. Nieco dolarów (i pokonując takie blockbustery, szyngtonie tytułem „Amicus www.mck-bydgoszcz.pl wyższe były oczekiwania względem kryminału jak Strażnicy galaktyki czy ostatnia odsłona Poloniae” nadawanym obywa- Borysa Lankosza Ziarno prawdy. Film obej- ). Całkiem dobrze poradziła Konkurs dla Igrzysk śmierci telom USA za zasługi w bu- 29. Tarnowska Nagroda Filmowa rzało 270 tys. osób (w lutym do tego wyniku sobie także animacja SpongeBob: na suchym dowaniu stosunków polsko-a- scenografów ilm w reżyserii Sam Taylor-Johnson przyczyniło się 153 tys. widzów). lądzie, mająca premierę w tym samym dniu, merykańskich, zwłaszcza za filmowych Tarnów, 18-26 kwietnia wdarł się przebojem na ekrany polskich Filmy nominowane do Oscara w kategorii co obraz Eastwooda. Film zainteresował 281 popularyzację osiągnięć pol- Do 30 maja można nadsyłać www.tarnowskanagrodafilmowa.pl Fkin, zawłaszczając niemal w pełni walen- Najlepszy Film, najogólniej rzecz ujmując, tys. widzów. skiej kultury, nauki i promo- projekty na 3. Konkurs o Na- tynkowy weekend. W ciągu trzech dni obej- zawiodły w kinach. Sytuację zmienił obraz Łącznie, aż 11 filmów przekroczyło w lutym cję w Stanach Zjednoczonych. grodę Scenograficzną im. Je- 8. Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Drzwi” rzało go 834 tys. osób! Kontrowersyjna produk- wojenny Clinta Eastwooda Snajper. Obraz w kinach barierę 100 tys. osób. Bardzo dobra Projekcja filmu odbędzie się 26 rzego Moskala, organizowa- Gliwice, 21-26 kwietnia cja zanotowała zatem lepszy wynik otwarcia z Bradleyem Cooperem bardzo spodobał się passa powoduje, że należy wierzyć, iż pierwszy lipca (niedziela), a jej gościem ny przez oddział Muzeum Ślą- www.ffdrzwi.gkf.com.pl niż takie hity, jak Shrek Trzeci czy ostatnia polskim widzom, przyciągając 294 tys. osób. kwartał 2015 roku okaże się być – frekwencyj- specjalnym będzie Małgorzata skiego – Centrum Scenogra- odsłona Hobbita. Tylko w lutym na projekcje Tym samym jest to najbardziej popularny nie – rekordowym. FILM Fot. Alvernia Studios/NEXT Zajączkowska. Spotkanie po- fii Polskiej w Katowicach. Kon- Pięćdziesięciu twarzy Greya wybrało się aż 10. Festiwal Filmów Afrykańskich „AfryKamera” prowadzi Michał Oleszczyk, dy- kurs adresowany jest do stu- 1,684 mln widzów. Spowodowało to, że rodzima rektor artystyczny Festiwa- dentów i absolwentów wyż- Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk, widownia kinowa była w tym miesiącu szcze- Joanna Kulig w filmie Disco Polo, reż. Maciej Bochniak lu Filmowego w Gdyni. 30 lipca szych uczelni artystycznych Białystok, Konin, Szczecin, 21-26 kwietnia gólnie zapełniona – całkowita sprzedaż biletów z kolei, również podczas T-Mo- z zakresu scenografii teatral- www.afrykamera.pl wyniosła 4,975 mln sztuk. Tak dobrego lutego bile Nowe Horyzonty, zorga- nej, filmowej i kostiumu, w polskich kinach jeszcze nie było. nizowany zostanie specjalny z ostatnich dwóch lat. Można 12. Święto Niemego Kina Do świetnego rezultatu lutego przyczyniła lunch w ramach Polish Days, nadsyłać też projekty już zre- Warszawa, 23-26 kwietnia się także premiera (styczniowa) Pingwinów którego gospodarzami będą alizowane, których premie- www.iluzjon.fn.org.pl z Madagaskaru. Spin-off słynnej produkcji dyrektorzy FFG, Leszek Kopeć ry odbyły się podczas ostat- Dreamworksa okazał się mieć bardzo oka- i Michał Oleszczyk. Pragną oni niego pięciolecia, a ich auto- załą liczbę zwolenników w Polsce (natomiast podkreślić, że cele obydwu im- rzy otrzymali dyplom wyższej 4. Harcerski Festiwal Filmowy w Stanach Zjednoczonych sprzedał się raczej prez są zbliżone i ich osiąganie uczelni w latach 2009-2014. Gdynia, 24-26 kwietnia przeciętnie). Animację obejrzało jeszcze 887 odbywa się w ramach twórczej Najlepsze prace ze scenogra- www.hffgdynia.pl tys. osób. Łączna frekwencja na tym filmie to i przyjacielskiej wymiany do- fii teatralnej i filmowej zosta- 1,562 mln widzów. świadczeń. ną wystawione podczas Festi- 17. Przegląd Filmowy Kino na Granicy Pod koniec miesiąca swoje otwarcie miała walu Nowej Scenografii. Wy- Cieszyn, 28 kwietnia – 3 maja rodzima komedia muzyczna Disco Polo w reży- stawę będzie można zwie- www.kinonagranicy.pl serii Macieja Bochniaka. Atrakcyjny temat dzać w dniach 10–27 wrze- i gwiazdorska obsada spowodowały, że widzo- Nabór śnia, w nowej siedzibie Mu- wie pokochali ten film. Produkcję z Dawidem na Warszawski zeum Śląskiego w Katowicach. 12. Festiwal Filmów – Spotkań Niezwykłych Ogrodnikiem, tylko w pierwszym tygodniu Festiwal Filmowy Zwycięzcy w każdej kategorii, Sandomierz, 29 kwietnia – 3 maja wyświetlania, zobaczyło 357 tys. osób. To, bez Do 15 lipca można zgłaszać fil- ogłoszeni 26 września, otrzy- www.festiwalniezwykly.pl wątpienia, największy przebój polskiego kina my do konkursów 31. edycji mają statuetkę oraz 1500 zł. w pierwszym, tradycyjnie mocnym dla rodzi- Warszawskiego Festiwalu Fil- oprac. J.M. mych filmów, kwartale roku. Z rodzimych tytu- mowego, który odbędzie się oprac. J.M. łów warto jeszcze wspomnieć o Wkręconych 2. Kontynuacja przebojowej komedii Piotra

86 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 87 BOX OFFICE LUTY 2015 – WSZYSTKIE FILMY

LP. TYTUŁ POLSKI TYTUŁ ORYGINALNY DYSTRYBUTOR KRAJ WPŁYWY WIDZOWIE WPŁYWY WIDZOWIE EKRANY DATA OD PREMIERY OD PREMIERY PREMIERY 1 PIĘĆDZIESIĄT FIFTY SHADES OF UIP USA 32 525 412 1 684 341 32 525 412 1 684 341 305 13.02.2015 TWARZY GREYA GREY 2 PINGWINY THE PENGUINS OF IMPERIAL USA/ 16 189 114 887 154 29 368 807 1 562 506 235 30.01.2015 Z MADAGASKARU MADAGASCAR CINEPIX Brazylia 3 DISCO POLO DISCO POLO NEXT FILM Polska 6 786 085 357 018 6 786 085 357 018 242 27.02.2015 POLSCY 4 SNAJPER AMERICAN SNIPER WARNER USA 5 720 109 294 655 5 720 109 294 655 168 20.02.2015 5 SPONGEBOB: NA THE SPONGEBOB UIP USA/Indie/ 5 581 188 281 066 5 581 188 281 066 119 20.02.2015 SUCHYM LĄDZIE MOVIE: SPONGE Malezja/ FILMOWCY OUT OF WATER Kanada/ Australia 6 WKRĘCENI 2 WKRĘCENI 2 INTERFILM Polska 3 451 849 191 774 13 475 967 745 147 215 16.01.2015 7 BARANEK SHAUN. SHAUN THE SHEEP MONOLITH Wlk. 3 187 637 184 182 3 187 637 184 182 147 13.02.2015 FILM MOVIE Brytania/ Francja 8 ZIARNO PRAWDY ZIARNO PRAWDY NEXT FILM Polska 2 863 489 153 952 5 044 126 270 482 191 30.01.2015 9 JUPITER JUPITER WARNER USA/Wlk. 2 763 872 127 934 2 777 356 128 683 126 06.02.2015 INTRONIZACJA ASCENDING Brytania notacje 10 KINGSMAN: KINGSMAN: THE IMPERIAL Wlk. 2 486 750 121 647 2 486 750 121 647 101 13.02.2015 TAJNE SŁUŻBY SECRET SERVICE CINEPIX Brytania/ USA 81 555 505 4 283 723 11 BARBIE: SUPER BARBIE IN UIP USA 2 222 528 122 150 2 222 528 122 150 115 06.02.2015 KSIĘŻNICZKI PRINCESS POWER archiwalne 12 CARTE BLANCHE CARTE BLANCHE KINO ŚWIAT Polska 1 457 485 90 507 4 511 492 263 762 151 23.01.2015

13 TEORIA THE THEORY OF UIP Wlk. 1 361 394 72 570 2 255 845 119 180 74 30.01.2015 WSZYSTKIEGO EVERYTHING Brytania 14 DZWONECZEK TINKER BELL: DISNEY USA 1 344 548 81 008 6 316 834 353 215 141 16.01.2015 I BESTIA LEGEND OF THE Z NIBYLANDII NEVERBEAST 15 ASTERIKS ASTERIX: LE BEST FILM Francja 1 313 353 70 310 1 313 353 70 310 140 27.02.2015 I OBELIKS: OSIEDLE DOMAINE DES BOGÓW DIEUX 16 TAJEMNICE LASU INTO THE WOODS DISNEY USA/Wlk. 1 195 117 65 206 1 195 117 65 206 88 13.02.2015 Brytania/ Kanada 17 WARSAW BY NIGHT WARSAW BY NIGHT FORUM FILM Polska 1 079 202 57 368 1 079 202 57 368 96 06.02.2015 18 BIRDMAN BIRDMAN IMPERIAL USA 874 500 47 510 2 032 529 106 300 55 23.01.2015 CINEPIX 19 LOFT THE LOFT KINO ŚWIAT Belgia/USA 783 789 40 107 783 789 40 107 76 20.02.2015 20 SAMBA SAMBA GUTEK FILM Francja 769 081 44 629 769 081 44 629 52 20.02.2015 12 400 997 691 365 TOP 20: 93 956 502 4 975 088

BOX OFFICE luty 2015 – FILMY POLSKIE

LP. WPŁYWY WIDZOWIE TYTUŁ DYSTRYBUTOR WPŁYWY WIDZOWIE OD PREMIERY OD PREMIERY Ekrany PREMIERA 1 DISCO POLO NEXT FILM 6 786 085 357 018 6 786 085 357 018 242 27.02.2015

2 WKRĘCENI 2 INTERFILM 3 451 849 191 774 13 475 967 745 147 215 16.01.2015

3 ZIARNO PRAWDY NEXT FILM 2 863 489 153 952 5 044 126 270 482 191 30.01.2015

4 CARTE BLANCHE KINO ŚWIAT 1 457 485 90 507 4 511 492 263 762 151 23.01.2015

5 WARSAW BY NIGHT FORUM FILM 1 079 202 57 368 1 079 202 57 368 96 06.02.2015

6 POLSKIE GÓWNO NEXT FILM 616 900 32 360 617 790 32 420 86 06.02.2015

7 IDA SOLOPAN 524 021 34 496 3 595 335 223 338 75 25.10.2013

8 HISZPANKA VUE MOVIE 145 712 10 930 943 216 58 890 140 23.01.2015

9 BOGOWIE NEXT FILM 111 265 7 597 39 876 550 2 230 306 220 10.10.2014 ALTER EGO 10 KEBAB I HOROSKOP PICTURES 62 835 5 077 62 835 5 077 35 13.02.2015 TOP 10: 17 098 843 941 079

88 MAGAZYN FILMOWY nr 44/kwiecień 2015 MAGAZYN FILMOWY 4 (44) / kwiecień 2015 Polski a literatura film MaciejŚlesicki ZAKŁADAĆ TĘ SZKOŁĘ WARTO BYŁO WYWIAD TEMAT NUMERU

ISSN 2353-6357 WWW.SFP.ORG.PL 4 (44) / kwiecień 2015