Ituristekelcycas Groeit in Het Ituri Bosgebied De Savanne
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
1 Ituristekelcycas* Welkom in Encephalartos ituriensis Bamps & Lisowski Zamiaceae / Zamiafamilie Diergaarde IUCN Red List: Near threatened Sinds 2015 is tussen de okapi’s in het Cen- traal-Afrikaanse oerwoud van Diergaarde Blijdorp de bedreigde en extreem zeldzame Blijdorp Ituristekelcycas te bewonderen. Encephalar- tos ituriensis, met een stam van 6 m lang en een diameter van 50 cm, is een bijzondere telg uit de groep van de cycaspalmen (of palmvarens), een bijna uitgestorven groep planten. Er zijn mannelijke en vrouwelijke VRIENDENWINKEL TAMAN TOKO TJITJAK OOIEVAARSNEST INDAH planten die zich onderscheiden door de CHIP TWISTER vorm, hoeveelheid en grootte van de kegel. BLIJDORP CARAÏBISCH CAFÉ BOUWT Van Aerssenlaan Van Abraham van Stolkweg van Abraham Nieuw leeuwen- verblijf R L OCEANIUM Ecologie en leefgebied i INGANG OCEANIUM-ZIJDE AMAZONICA Deze cycaspalm is endemisch (d.w.z. AZIËHUIS CHURROS 4 FOTOBELEVING KOEDOE KRAAM beperkt tot klein leefgebied) in het noord- ZEE VAN ZOOVENIRS station Centraal (12 min. lopen) DE LEPELAAR oosten van de Democratische Republiek V Congo. Daar groeien ze aan de randen Metrostation Blijdorp Metrostation (lijn E, 10 min. lopen) TERRASZAAL NIEUW VRIENDENWINKEL BIOTOPIA Bus van het regenwoud op granieten rotsen De leukste binnen- speeltuin of diepe glooiingen van de savanne. De BIOTOPIA Stadscentrum Ituristekelcycas groeit in het Ituri bosgebied RIVIÈRAHAL INGANG RIVIÈRAHAL-ZIJDE PANDA POFFER in de provincie Haut-Zaire. Deze zeldzame BLIJDORP OLA BOUWT HAPPINESS STATION SAVANNEHUIS Nieuw verblijf voor 3 soort is gevonden op twee bergen van de gelada's 1 graniet nabij de stad Nduye en komt voor 2 tussen de 1100 en 1200 m hoogte. De graniet- OEWANJA LODGE bergen duiken als eilanden op boven het L R omringende regenwoud. Ituristekel cycas groeit op hooggelegen graslanden in een savanne-vegetatie met allerlei struiken. Op twee bergen Loop de route langs de rood omlijste planten in de tuin. Geniet van hun schoonheid met al uw zintuigen. En lees of beluister de verhalen van graniet van deze planten. Deze planten verdienen onze bescherming omdat Bedreiging ze in de natuur met uitsterven worden bedreigd. Er zijn niet meer dan 1000 volwassen indi- viduen waarvan de standplaats precies De keuze voor deze soorten planten bedreigd), Endagered (Bedreigd), Vul nar- bekend is. is ingegeven door hun voorkomen op able (Kwetsbaar), Near threatened (Bijna Het gebied waar Encephalartos iturien- een zogenaamde Rode Lijst van bedreigde bedreigd), Least concern (Niet bedreigd), sis voorkomt lijkt momenteel redelijk veilig en dus zeldzame plantensoorten. Dat kan Not evaluated (Thans niet opgenomen) en er zijn weinig aanwijzingen dat de soort de Internationale Red List van het IUCN Floron Rode Lijst: Ernstig bedreigd, verzameld wordt. Gezien de zeer beperkte (International Union for Conservation Bedreigd, Kwetsbaar, Gevoelig. verspreiding op twee granietbergen is een of Nature) zijn, of de Nederlandse Rode plek op de IUCN Red List vanzelfsprekend, Voor soorten zonder Nederlandse naam Lijst, opgesteld door FLORON (Stichting ook al zijn er geen actuele bedreigingen. is, ten behoeve van de leesbaarheid, een Floristisch Onderzoek Nederland). Een risico vormen potentiële verzamelaars. wetenschappelijke of lokale naam vertaald. Bij elke plant wordt de mate van bedrei ging De soort is opgenomen in Appendix I van De zo ontstane Nederlandse namen zijn vermeld. IUCN Red List: Extinct (uitge- het CITES-verdrag, ter voorkoming van ille- aangeduid met een sterretje(*). storven), Extinct in the wild (uitgestorven gale handel. Encephalartos ituriensis komt in het wild), Critically endangered (Ernstig Meer informatie www.botanischetuinen.nl voor in de Okapi Faunal Reserve en daar- mee is de cirkel met Rotterdam, waar deze cycaspalm eveneens naast dit bedreigde zoogdier leeft, helemaal rond. 2 3 4 Palinurisleutel- Jeneverbes Mammoetboom bloem* Juniperus communis L. Sequoiadendron giganteum Cupressaceae / Cipresfamilie (Lindl.) J.Buchholz Primula palinuri Petagna Cupressaceae / Cipresfamilie Primulaceae / Sleutelbloemfamilie Nederlandse Rode Lijst: Gevoelig IUCN Red List: Endangered IUCN Red List: Endangered Jeneverbes is een inheemse, wintergroene naaldboom waarvan het uiterlijk varieert Het geslacht Primula telt meer dan 400 van laag-bij-de-gronds struikgewas tot statig Grootste boom soorten. De meeste daarvan hebben als zuilvormig. De jeneverbes is tweehuizig: er verspreidingsgebied de gebergten op het zijn mannelijke en vrouwelijke planten. De ter wereld noordelijke halfrond. Slechts een enkele vrouwelijke exemplaren vormen kegelvruch- soort is op het zuidelijke halfrond te vin- ten die er uitzien als zwartblauwe bessen, de De mammoetboom is qua houtvolume den. Met name in de Himalaya bloeien smaakmakers in jenever en Bénédictine. De de grootste boom ter wereld. Hij kan 90 vele prachtige vertegenwoordigers van dit gedroogde ‘bessen’ zijn geliefd als specerij m hoog worden en 11 m dik. De bast is geslacht. De Himalaya is mogelijk ook het bijvoorbeeld in zuurkool of wildmarinades. roodbruin, zeer dik (tot 60 cm) en zacht en ontstaansgebied van het geslacht Primula, De bes rijpt en verkleurt in drie jaar van beschermt de boom tegen bosbranden. net als van onze paardenbloem, Taraxacum. groen naar donkerblauw/paars. De smaak Indianen gebruikten stroken van de bast als Nederland herbergt 3 soorten sleutelbloe- wordt sterker naarmate de jeneverbes zui- verband- en isolatiemateriaal. Het hout is men: de dooiergele gulden sleutelbloem, delijker groeit en bevat dan ook meer etheri- duurzaam maar zacht. Het kan dienen voor lichtgele slanke sleutelbloem en stengelloze sche oliën. In het Frans is de geslachtsnaam het maken van lucifers, deurposten en plan- sleutelbloem. Primula palinuri is daaren- Juniperus, mogelijk oorspronkelijk een Kel- ken. Grootschalige kap leidde in 1890 tot de tegen uitsluitend in Italië te vinden. Deze tisch woord, verbasterd tot genièvre waar het aanwijzing van Sequoia National Park, het soort heeft rozetten van heldergroene, iets Nederlandse woord jenever weer vandaan tweede nationale park in de Verenigde Sta- vlezige, min of meer ronde bladeren met komt. De soortnaam ‘communis’ (gewoon) ten. Daar staat de beroemde ‘General Sher- onregelmatig getande rand, die tot 20 cm toont aan hoe wijd verspreid deze soort in man’: 83 m hoog, omtrek 24 m, 1350 kuub lang zijn. De trechtervormige bloemen die Europa is. De jeneverbes wordt al eeuwen hout, ruim 2000 ton zwaar, geschat 2300 tot vanaf februari talrijk bloeien zijn vrij klein, als een magische plant beschouwd, die boze 2700 jaar oud. Doordat het hout niet wegrot, maar hoog gesteeld. geesten afweert. Voordat de jeneverbes haar kunnen de bomen duizenden jaren oud beschermde status kreeg, vlocht men een worden. 100 Miljoen jaar geleden kwamen eeuw geleden de twijgen nog in groenver- verwante soorten van de mammoetboom Uitsluitend op Italiaanse sieringen: erebogen, voordeuren, boeren- ook voor in Europa en Azië. Tegenwoordig wagens en dergelijke. Met Palmpasen waren zijn er verschillende cultivars in de handel. kalksteenrotsen jeneverbestakken voorloper van buxusgroen, In Putten staat waarschijnlijk de oudste vandaar de streeknaam ‘Drenthse palm’. van Nederland, uit 1852, nu 41 m hoog. Ecologie en leefgebied ‘Redwood’, waar behalve Sequoiadendron Primula palinuri is endemisch voor het Ecologie en verspreiding giganteum ook Sequoia sempervirens zuiden van Italië, waar de plant slechts ver- Van alle naaldbomen kent de jeneverbes onder valt, is de ‘staatsboom’ van Californië. spreid over de regio’s Campania, Basilicata de grootste verspreiding, onder meer in de en Calabria voorkomt langs de westkust. naaldwouden van Azië en Canada. In ons Ecologie en leefgebied Vooral op Capo Palinuro, de kaap waar de land komt ze voor op de heide en voorma- Mammoetbomen groeien in gemengde soort naar genoemd is. De soort groeit in lige arme stuifzandgronden van Drenthe, naaldbossen op de westelijke hellingen van op het noorden of westen gerichte spleten Salland en de Veluwe, vooral vroeger ook de Sierra Nevada over een lengte van zo’n in zandsteen- of kalksteenrotsen, dit in ver- in de duinen. Schaduw verdraagt ze slecht. 400 km, tussen 830 en 2700 m boven zee- band met de warmte en vochtvoorziening. Veel van de huidige Nederlandse jenever- niveau. Er zijn 67 locaties bekend met soms bestruwelen zijn te vinden langs voormalige enkele, soms wel 20.000 individuen, op licht Bedreiging veedriften en op plekken die in het verleden zure granietachtige bodems die goed water Er bestaan nog 6 grotere populaties van een hoge graasdruk kenden. doorlaten. Hij is met zijn dikke bast goed Primula palinuri die echter zeer versnipperd aangepast aan bosbranden, die noodzake- en fors, tot 50%, in aantal zijn afgenomen. lijk zijn voor de verjonging. Allerlei bomen Totaal zijn er niet meer dan 18.500 volwas- Magische plant en struiken in de ondergroei verbranden, sen individuen over. Bedreigingen zijn wat een prachtig kiembed oplevert voor de toeristische ontwikkeling, verzamelaars, Bedreiging zaden, die alleen kiemen na een hitteschok. invasieve plantensoorten en door mensen In Nederland werd de jeneverbes in 1975 veroorzaakte branden. Er zijn terreinen een beschermde plant. Er werd gevreesd Bedreiging aangewezen waar niet meer gebouwd mag voor haar toekomst omdat verjonging vaak Door het ontbreken van bosbranden is de worden, met name op Capo Palinuro, maar uitbleef. Maar er lijkt weer toekomst te zijn verjonging onvoldoende. Natuurlijke dood desondanks zijn de groeiplaatsen bedreigd. voor de jeneverbes: in diverse natuurgebie- van oude bomen leidt tot overname door den komt weer verjonging voor na het plag- andere concurrerende coniferen. Er wordt gen van heidegebieden, gecontroleerde geëxperimenteerd met het toepassen van heidebranden of (tijdelijke) hoge graasdruk. beperkte bosbranden..