Då Blir Det I Familien

Alt er språk – språk er alt Nynorsk er eit levande skriftspråk med mange brukarar, ikkje ein kultu- avisa rell kuriositet som skal konserverast. Les Signe Opsahl på kommentarplass s. 2

NR 5 • 2012 • ÅRGANG 11 • [email protected] • WWW.LNK.NO

Samarbeid om ressursar Språkleg åtak Opnar nye dører Nynorskrørsla vil gjerne samarbeide om å styrke tilbodet Høgre går til åtak på nynorsken og vil fjerne både mållova Både kommunen og næringslivet trur Kvivsvegen vil gjere av nynorske fagressursar i skulen. og sidemålsopplæringa. Hornindal kommune meir attraktiv. s. 5 s. 6 s. 18 - 20

Politisk komet

(Foto: Hanna Maria Van Zijp)

Den nye kulturministeren Hadia Tajik (Ap) er den yngste ministeren nokosinne. Møt ministeren som twitrar på nynorsk.

• Sjå s.12 - 13

I tidsklemma

Foto: Toyni Tobekk

Olaug Nilssen kjenner til tidsklemma. I Aurland fortalde ho historier om Foto: Haukeland Sjukehus korleis den kan utarte seg • Sjå s.10 - 11 Helse på nynorsk – Den store utfordringa er at mange av dei tilsette er bokmålsbruka- – Eg trur mykje av dette handlar om at områda er språkblanda, det rar som ikkje er så komfortable med å skrive nynorsk. Då er det viktig ser ein òg ved at problema er mindre i Helse Førde enn i Helse Bergen. BRUK at helseføretaka legg godt til rette for dei med kursing og oppdater- Det har òg mykje med kultur å gjere, seier Daniel Ims i Språkrådet. KORTET ingar på språklege endringar, seier kommunikasjonsdirektør i Helse Vest, Bente Aae. Dei siste åra har Språkrådet fått inn om lag 10 klager Side 8-9 på målbruken i helseføretaka som ligg under Helse Vest. I Skien bur du på Dag – då blir det i familien

Hotell og tradisjonsmat midt i skien sentrum Kjem du frå ein LNK-kommune OVERNATTING • SELSKAP OG FEIRINGAR • MØTER er prisen kr 795 per natt Prinsesseg 7 • 3724 Skien • tlf 35 52 00 30 • [email protected] www.dagbondeheim.no xxxxxxxx

2 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 3 Statsbudsjettet: Alt er språk – språk er alt Prøv avisa Meir rom for Liten auke til LNK Dagleg leiar i LNK, Vidar Informasjonsavis for Høviskeland, er glad for Landssamanslutninga av nynorskkommunar auken i statstilskotet til nynorsk i skulen LNK. – Men det er ikkje nok til Leiar å finansiere prosjekta me planlegg, seier han. nok rom for alle, så dei kan ta vare på sin språklege identitet. Judith Sørhus Litlehamar [email protected] – den nynorske Kven skrik høgast? Kunnskapsminister Kristin Halvorsen varsla i februar vekeavisa for ein revidering av læreplanen i norsk, slik at han I 2013 får Landssamanslutninga av ny- kultur og politikk skal bli tydelegare og mindre omfangsrik. Planen LITEN AUKE: Vidar Høviskeland, leiar i LNK, meiner tilskotet ikkje er nok til å Dei fleste av oss får eit forhold til helseføre- norskkommunar (LNK) ein auke i stats- kjem til høyring i haust og skal vedtakast neste år. I finansiere prosjekta organisasjonen planlegg. Her frå debatt på LNK - landstinget i taka og sjukehusa gjennom livet, enten som Signe Opsahl tilskotet på 3,3 %, altså litt i overkant av – gratis! følgje Halvorsen skal hovudmålet til eleven få større Suldal 2011. (Foto: Elin Moen Karlsen) pasient, pårørande eller tilsett. Sjukehusa er Dagleg leiar Likestillingssenteret løns- og prisveksten. ofte nerven i lokalsamfunnet, ei nerve som plass og ei tydelegare prioritering enn tidlegare. Det skal framleis vera skriftleg sidemål på ungdomstrin- – Me er sjølvsagt glade for at løyvinga Send SMS DT3V til bør vere presentert på det språket som mål- vert vidareført, men i år søkte me om ein feiring av språkmangfaldet i Noreg, sam- det optimale for å nå dei ambisiøse måla. lova slår fast. net og på studieførebuande line på vidaregåande, stundes som det markerer at det er 200 år Særleg uheldig er det at støtta til Norsk 2007, så sender vi men standpunktkarakterane skal reduserast frå tre auke på 600 000 kroner fordelt på tre nye sidan Ivar Aasen vart fødd. Ordbok sviktar i innspurten. Etter ei tung til to, altså berre éin i skriftleg og éin i munnleg. I prosjekt. Løyvinga som no ligg inne, gjer at deg tre prøve- Paraplyen Helse Vest har nynorsk som me må finansiere desse prosjekta på andre – No ligg alt til rette for ei anstendig satsing over fleire år for å kome i hamn og med at hovudmålet skal få større plass, vil det til grunnlovsjubileet er det uforståeleg at tenestemål. Det har også tre av fire helse- Kronikk for det aller meste bety at nynorsk vil få mindre måtar dersom me skal kunne vidareføre feiring av både eldre og nyare delar av nummer utan at føretak i organisasjonen, men der stoppar dei. Dette skal styret ta stilling til på neste det norske språkmangfaldet, og det er eit Kulturdepartementet no spenner bein samla plass i undervisninga, sidan dei fleste har under framdrifta for å spare ein halv mil- også likskapen. Medan nynorsken ser ut til styremøte, seier Høviskeland. godt høve til å setje søkjelys på språk- du forpliktar deg bokmål som hovudmål. lion, seier Øvregård. å vere eit ikkje-problem i Helse Førde slit Heldigvis har LNK fleire bein å stå på politiske spørsmål, seier Øvregård i ei I budsjettet er det ei tydeleg styrking til noko som helst. Helse Fonna og Helse Bergen med å gjen- pråk er ein sentral del av menneska si identi- enn løyvingar frå staten, men statstilskotet pressemelding. av prosjektmidlar til tiltak som bidreg til nomføre nynorsk som tenestemål. tets- og samkjensle. Derfor er det viktig at den alvorsen handsamar nynorskbrukarar som utgjer likevel ein sjettedel av budsjettet Han er likevel ikkje like nøgd med tilsko-

NR. 48 27. N OVEMBER – 3. DESEMBER 200 9 48. Å RGANGEN Richard Brouillettes ha LAUSS AL 35 KRONER å nå måla i grunnopplæringa, og midlane r laga som ønskjer det, framleis kan velja nynorsk film om – Sjukefråværet i Noreg er det globaliseringa av det høgste i verda. Det er mogleg å Det er 200 år sidan nyliberalistiske tankes Felix Men- tet for 2013 til andre nynorskinstitusjonar. ystemet. få det ned, seier delsohn vart fødd, oppfinnaren Knut Røed. KULTUR 10–11 av religiøs kitsch i musikken. ein minoritet når ho grunngjev endringane i vårt og betyr difor mykje for oss, seier INTERVJU 3 MUSIKK 24–25 Ventemottak Dei er u tviste flyktningar. Dei bur S på ventemottak. No vil dei at m vil dei at mee skalskal sjåsj dei som hovudmål gjennom heile skolegangen. skal gå til frivillige organisasjonar. å dei – på Facebook.Facebook. læreplanen. Ho seier ho meiner det er viktig Høviskeland. SAMFUNN 6–7 Udugeleg

– Vi vonar dei velutvikla planane våre R LAUSSAL 35 KRONE som fiende Ikkje minst skuldast dette reaksjonane. N E H GANG Kvinnelesnad 8. ÅR 009 4 Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuador og BER 2 Kvifor skal alle kjendisaneAgnes Rav skrivaatn blar seg gjennom at læreplanen framleis legg vekt på nynorsken sin penner bein – 26. NOVEM bøker om prinsesser,kvinnkvinnebladaeblada . i Narvesen. Tre av dei S . NOVEMBER barne Nicaragua allierte seg mot Bush 47 20 rår til kjøp av ttruse med r NR. Ragnar HovlandA ru39se med rumpeumpe- Stein Husby meinerKnut at ei Hamsunordinær undrar ininnlegg.nlegg.INNSID . No rustar dei til for ville gjeve svar mot Obama. Men kva hender når venezuelar rettssak ESSAY 18–19 r ein illusjon å tru at lang fengselsstraff.IKK 32–33 Det e KRON drivstoff kan berga bilsamfsdal. flest trur betre om presidenten i USA enn ar bio Trygve Re Grand Old Men for å styrkje lesing av nynorsk litteratur i funnet, skriv MENTAR 2 sin eigen? KOM I dei store byane Bergen og Haugesund Dei fyller sytti år, men både Jon EikemoEi og Svein Erik B NR. 4 kemo og Svein Erik Brodalrodal 6 13. NOVEMBER – SIDE 4–5 vonar at det vert teaterteater ogsogså plass i kultur- og samfunnsliv, og ho vil at alle elev- å Karl Ove Knausgård 19 . NO i framtida. VEM i ei lang rekkje av farmordarar, føyer seg inn BER 20 TREMANNSHAND 09 48. ÅRGA 20–21 skriv Solveig Aareskjold Tore Rem vil vera snill mot NGEN uke til pråkåret – Norsk Ordbok, Det Norske Teatret, Vitamin LAUSS AL 35 KRONER A S un mar, men sls forsvaret . KOMMENT – DobbeltmoDobbeltmoral,lemem mot skriv antroposofar. mus are li- Frp er den einaste utan Vitamin D er viktigare det ein tidleg for imm AR 2 ral, skriv forsvaret enn sking. Konge- Heilstøypt Jon Hustad. tiske opposisjonen her i landet, Nærare halvparten av dei 13 % som har nynorsk ny for , viser 7 rikspo grunnskulen og arbeidet vårt for å hindre har trudd 6– KOMMENT li- er innbyggjarane stort sett bokmålsbruka- HELSE Bjørnson seier Erling Borgen. AR 15 Edvard Hoem bør skrive tre band i ar skal lesa fleire nynorske tekstar gjennom heile staden for to om Bjørnstjerne INTERVJU 3 to om Bjø Bjørnson, skriv Geir Mork.Morkrnstje rne . LNK og Nynorsk pressekontor driv slaget BOKMELDI Ord-avdukinga NG 27 Slå av lyset! Det gjekk friskt Leiar i Noregs Mållag, Håvard B. Øvregård, Mange av dei innbydde kom som hovudmål ved skolestart, går over til bokmål ikkje,ikkje, men likevel las Einar føre seg på slottet rar, og dermed vekkjer skilt, nettsider og målbyte frå nynorsk til bokmål er to vik- Økland prologen sin då Norsk Ordrdbokbok Bønder på Islay i Stockholm i 1821, band 8 vart avduka. idane driv brørne David grunnopplæringa. I ei pressemelding frå Kunn- På Hebr ardsbruk. PROLOG 22–23 og Neil McLellan g då Carl Johan gav ISSN 0803-3340 Pump opp I desember kjem to tusen på vitjing. 4 8 gjæser –23 Vankunna viktige prosjekt som er knytte til jubilea i tundra ASJE 22 handfast audiens RT REPO Dei fyrste utgåven ske Leksikon underapporte av 9 7 7 0 8 Leksikon underapporterStore Nor til statsminister 0 3 3 3 4 0 1 5 grepa i DDR. Sam - er godt nøgd med ei støtte over stats- ertete over innan utgangen av vidaregåande. I Noregs Mållag kallar Sven G. Holtstid tidsforf sfo - rfalsking Dystre Peder Anker. Holts alsking,, informasjonsbrosjyrar på nynorsk motstand. mark det. Foto: Scanpix tige prosjekt som kan få støtte her, seier re 19 H prognosar ISTORIE 1 olja! SIDE 4–15 – Klimagassutsleppa er høgam vart skapsdepartementet seier Halvorsen at ho er redd enn ekstremscenarioarte sol Pål Frå Lesja år sidan, fo laga for ti ud i Cicero. med roman Prestr LIMA 4–5 2013 og 2014, eller som er viktige for å nå K Syst Regjeringa vil ha rene Guri og gård Botheim har Sig skriverid Sørum roman – saman, ord for ord. - oss til å sløkkje si undersøking (2009-2010) svarar fleirtalet at dei budsjettet på 6,5 millionar kroner til ord for ord. LITTERATU I det bildet blir klagene på manglande R 18–19 for at nynorsk skal forsvinna som hovudmål, og at Øvregård. lyset i gangen sentrale mål i den statlege språkpolitikken. samstundes som ho set noregs e Norsk bestseljarberg seld e rekord Språkåret 2013. Språkåret er ei nasjonal Clara Tschudi frå Tøns i tildelingar av skifta til bokmål fordi det er enklare i og med at d . Nerlan 140.000 eksemplar av keisarinn Ill.: Stein nynorskbruk i helseføretaka få og engasje- boka si i Tyskland i 1889 Økonomisk ATUR 16–17 LITTER blåmåndag oljekonsesjonar. ho ønskjer å høyra på alle framlegg som kan gjera Skal vi tru nasjonalbud 03-3340 7 ISSN 08 4 er dei gode tidene for offentlegsjettet, sektor ov Eit samla lyft på mange felt ville ha vore er. Side 4–5

1 5 ØKONOMI 3 3 4 0 0 8 0 3 9 7 7 6–7 ISSN 0803 -3340

bokmål er dominerande i media, tidsskrift og bøker. 4 mentet snudd litt på hovudet. 6 9 7 7 0 8 0 3 3 3 norskfaget betre og løfta nynorsk opp og fram. 4 0 1 5 Men kan det vera meiningsfullt – og i språkleg Tips oss – interesse – å sjå på nynorsk som ein del av likestil- Språkrådet fekk inn om lag 10 klager på lingsspørsmåla? Kunnskapsministeren meiner med andre ord at om ein typisk målbruk i helseføretaka som ligg innun- nynorsk krev spesiell historisk og kulturelt grunn- der Helse Vest i 2011 og 2012. Etter det gjeven merksemd for at målforma skal få ein Språkval 2013 kommunikasjonsavdelinga i Helse Bergen Likestilling har tradisjonelt sett handla om å fremja framståande plass i norskfaget i framtida. Dermed Trur på valfritt seier, er klagene andre vegen både fleire like rettar og gjera det like lett for kvinner og menn lir nynorsk same lagnad som andre marginaliserte og større. Dermed er det ikkje dei som blir å utfalda sitt ibuande potensiale. I dag blir omgre- språk og grupper; minoriteten får den spesielle råka av brot på mållova, som skrik høgast. pet brukt også i vidare forstand. Likestillings- og merksemda, medan majoriteten i hovudsak legg anti-diskrimineringsarbeidet skal famna alle, uav- føringane for den generelle utviklinga. hengig av funksjonsevne, seksuell orientering, alder, sidemål Argumentet til Helse Bergen om at dei etnisk bakgrunn, språk, religion m.m. ikkje hadde økonomi til å skifte ut skilta på Viss læreplanen i realiteten skal styrka nynorsk Bergen universitetssjukehus i 2004 då dei som målform, kan det verka mot hensikta å sjå på – Kampen for valfritt sidemål. Eg er -lesar vart lagde under mållova, men at dei valde it ope og likestilt samfunn, der alle menneske nynorsk berre som ein del av kultur- og samfunns- også oppteken av språkkunnskapar for å – Kva tenkjer du om mållova? å gjere det etter kvart som skilta måtte skif- møtest som unike og likeverdige personar, livet vi ønskjer å ta vare på. Nynorsk er eit levande sikre god kommunikasjon mellom tilsette som ikkje les tast av andre grunnar, kan ein til dels forstå. Eer ein føresetnad for eit levande og velfun- skriftspråk med mange brukarar, ikkje ein kulturell og brukarar i helsetenestene. I ei fersk Eg meiner det er langt meir effektivt om Likevel er det truleg viktigare enn nokon gerande demokrati, og for at menneske skal føla kuriositet som skal konserverast. Nynorsk, og alle (©Stortingsarkivet) kartlegging frå NRK og Fagforbundet svarer sakshandsamaren kan svare på skriftlege Dag og Tid. gong at også sjukehusa og helseføretaka samkjensle til fellesskapet. Eit ope samfunn, likestil- elevane som har vakse opp med å skriva det, for- 46,5 prosent at dei har opplevd kritikkver- spørsmål på den målforma vedkomande viser lokal identitet og er tydelege i sin ling og likeverd er grunnleggjande verdiar som vi tener å kjenna ein reell valfridom til framleis å dige episodar som følgje av at dei tilsette sjølv ynskjer. Mållova bidreg til høgare admi- kontinuerleg må arbeida for å halda fast ved og ta Me utfordrar partileiarane Send SMS til 2007 slik: språklege kommunikasjon – på det teneste- kunna velja nynorsk som hovudmål. snakkar for dårleg norsk. nistrasjonsutgifter og langt meir papirarbeid med oss i daglege gjeremål. på Stortinget på kva dei målet mållova meiner er korrekt. i offentleg sektor. TYPISK følgd av namn Desse verdiane er ikkje statiske, og dei går ikkje meiner blir den viktigaste for eiga maskin. Vi er nøydde til å bruka dei aktivt, – Kva blir den viktigaste nynorsksaka ? og adresse til personen. diskutera dei og fylla dei med innhald. Verdiane Halvorsen handsamar nynorsk- språksaka fram mot stor- – Kva trur du blir den viktigaste utfordringa (Døme: TYPISK Jonas Å få lik moms på e-bøker og trykte bøker for nynorskkommunane framover? våre endrar tyding i takt med at røynslene og tingsvalet 2013. Gard Større, Riksvegen kunnskapen i samfunnet også endrar seg. Det gir brukarar som ein minoritet når I dag: Siv Jensen (FrP). meiner eg er svært viktig for å styrke littera- derfor meining å knytta bruk av norske målformer i turen, anten han er på bokmål eller nynorsk. Eg meiner kommunen si viktigaste opp- 10, 5020 Bergen). ho grunngjev endringane i lære- gåve, uansett om dei er nynorskkommunar skolen til verdiane om likestilling og likeverd, og sjå Han eller ho du tipsar nærare på om vi har ein utdanningspolitikk som gir planen. – De vil privatisere NRK og dermed fjerne eller bokmålskommunar, er å gje innbyg- Siv Jensen meiner kam- nynorskkravet, kvifor? garane gode tenester. Å levere høg kvalitet om, får tre nummer av pen for valfritt sidemål er innan eldreomsorg, barnehage og skule er Me er mot lisensfinansiering av NRK. NRK, kommunen si fremste oppgåve. Dag og Tid, heilt utan den viktigaste språksaka som alle andre medium, må sjølv få velje kva plikter. Du får eit Flax- framover. målform dei vil publisere sakene sine på. – Korleis påverkar språksakene eit eventuelt Alt er språk – språk er alt Trykk: Annonseprisar: lodd som takk for hjelpa. avisa Adresse til redaksjonen: Sunnhordland 1/1 side kr 20 000,- regjeringssamarbeid etter valet? Redaksjon: LNK-Avisa Opplag omlag 6000 (253x360 mm) Judith Sørhus Litlehamar – De vil innføre valfritt sidemål, kvifor?

NR. 48 27. N OVEMBER – 3. D ESEMBER 2 Toyni Tobekk 4235 Hebnes Bladet kjem normalt ut 6 gonger per år 1/2 side kr 11 600,- 009 48. ÅRG ANGEN LAUS SAL 35 KRONE Richard Brouillettes har laga R film om globaliseringa av det – Sjukefråværet i Noreg er det nyliberalistiske tankesystemet. høgste i verda. Det er mogleg å Det er 200 år sidanFelix Men delsohn - få det ned, seier vart fødd, oppfinnaren KULTUR 10–11 Knut Røed. av religiøs kitsch i musikken. [email protected] INTERVJU 3 og kan tingast hjå (253x175 mm eller 124 x 360 mm) MUSIKK 24– Som alle andre politiske spørsmål er desse 25 Ventemottak Dei er utviste flyktningar. D ei bur på ventemottak. No vil dei at dei at me skal sjå dei – på Facebook. Utgjevar: Faste spaltistar: Telefon 52 79 04 80 LNK, tlf. 22 33 14 00, 1/4 side kr 7 400,- SAMFUNN 6–7 Udugeleg Landssamanslutninga av Jan Olav Fretland Telefaks 52 79 04 81 LNK-Avisa, tlf. 52 79 04 80, (128x175 mm eller 57x360 mm) Nynorsk og bokmål er så likt at dersom du også noko som skal diskuterast før eit even-

USSAL 35 KRONER som fiende Kvinnelesnadva Presidentane i Venezuela, Cuba, Bolivia, Ecuad 009 48. ÅRGANGEN LA Agnes Ravatn blar seg gjenn nynorskkommunar (LNK) Vidar Høviskeland E-postadresse: [email protected] eller [email protected] 21 kroner per millimeter. Kvifor skal alle kjendisane skri om nær kvinneblada i NarvesNarvesen. Tre ER – 26. NOVEMBER 2 . en. Tre av dei barnebøker om prinsesser,rår til kjøp av truse med rumperu Nicaragua allierte seg mot Bush. No rustar or og NR. 47 20. NOVEMB undrar Ragnar Hovland mpe- beherskar nynorsk, forstår du bokmål, og tuelt regjeringssamarbeid. Eg er glad for at Stein Husby meinerKnut at ei Hamsunordi innlegg.INNSIDA 39 dei til for svar mot Obama. Men kva hender når ve rettssak ville gjeve lang fengselsstraff. 32–33 ESSAY 18–19 Det er ein illusjon å tru at KRONIKK nezuelarar drivstoff kan berga bilsam . flest trur betre om presidenten i USA enn sin ei bio Trygve Refsdal Terje Lyngstad Pris kr 150 per år. Prisane gjeld ferdig materiell. 2 Grand Old Men – Kva blir den viktigaste språksaka fram funnet, skriv gen? KOMMENTAR Dei fyller sytti år, men både J on Eikemo og Svein Erik BrodB NR. 46 13. NO rodalal SIDE 4–5 vonar at det vert teaterteate også VEMBER – 19 r også Karl Ove Knausgård føyer seg inn i framtida. . NOVEMBER i ei lang rekkje av farmordarar, 2009 48. ÅRG TREMANNS Redaktør: Montering: Vitamin HAND 20–21 skriv Solveig Aareskjold Tore Rem vil vera snill mot musliANGEN LAU omvendt. Me meiner difor det er viktigare Høgre har fylgt etter FrP i spørsmålet om SSAL 35 KRONE mar, men slem mot antroposofar.antroposofa forsvaret . KOMMEN – Dobbeltmoral, skriv R Vitamin D er viktigare for immun TAR 2 - Frp er den einaste utanrikspoli- forsvaret enn det ein tidlegare Konge- Heilstøypt Jon Hustadr.. tiske opposisjonen her i landet, har trudd, viser ny forsking. mot Stortingsvalet 2013? HELSE 6–7 Bjørnson KOMMENT seier Erling Borgen. AR 15 Judith Sørhus Litlehamar Korrekturlesar: Norsk Plan as Neste utgjeving: Annonsar blir å levera Edvard Hoe m bør skrive tre band i staden for to om Bjør INTERVJU 3 Bjørnson, skriv GeirGei Bjørnstjern nstjernee r Mork. slaget BOKMELDIN for skulen å prioritere at elevane får best obligatorisk sidemål. G 27 Ord-avdukinga Slå av lyset! Det gjekk friskt Dag Gjerde Astrid Eidhammer Hjelmeland 13. desember som pdf-fil til: [email protected] Mange av dei innbydde ko [email protected] m ikkje, men likevel las Einar føre seg på slottet Økland prologen sin då NorsNorsk k Ordbok band 8 vart avdavduka Bønder på Islay i Stockholm i 1821, uka.. På Hebridane driv brørne David PROLOG 22–23 og Neil McLellan gardsbruk. då Carl Johan gav ISSN 0803-3340 Pump opp I desember kjem to tusen gjæser på vitjing. 4 8 Vankunna tundra 22–23 handfast audiens REPORTASJE Dei fyrste utgåven mogleg kompetanse i éi målform, framfor ske Leksikon un e av StoStor 9 7 7 0 8 0 3 3 ree Nor til statsminister 3 4 0 1 5 grepa i DDR. Samunderappoderapporte - rterterte over kallar Sven G. HoltsHolttidsforfalsking, tidsforfalsk - Dystre Peder Anker. ing, smark det. Foto: Scanpix prognosar 19 HISTORIE 1 olja! SIDE 4–15 – Klimagassutsleppa er høgare enn ekstremscenarioa som vart Frå Lesja laga for ti år sidan, fortel Pål Prestrud i Cicero. med roman KLIMA 4–5 Systrene Guri og Sigrid Regjeringa vil ha gård Botheim har skrive Søru r m- å tvinge dei til å lære to. – saman, ord ffor o - romanoman oss til å sløkkje or ord.rd. LITTERATU R 18–19 lyset i gangen samstundes som ho set noregs Norsk bestseljar rekord Clara Tschudi frå Tønsbergv keisarinne selde i tildelingar av d 140.000 eksemplar a Ill.: Stein Nerlan boka si i Tyskland i 1889. 16–17 Økonomisk LITTERATUR blåmåndag oljekonsesjonar. Skal vi tru nasjonal 0 ISSN 0803-334 4 7 er dei gode tidene budsjettet, sektor over. for offentleg Side 4–5

1 5 ØKONOMI 3 3 4 0 0 8 0 3 9 7 7 6–7 ISSN 0803-3 340

4 6

9 7 7 0 8 0 3 3 3 4 0 1 5 4 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 5

SITATET: – Det bør ikkje vere slik at kvar einskild avisjournalist står fritt i val av målform. Ein oslogut må skrive nynorsk derom han får jobb i ei avis i Sogn og Fjordane. Og ei voldajente må finne seg i å ha bokmål som arbeidsspråk dersom ho er journalist i Nordstrands Blad.

Torgeir Dimmen på lnk.no om at avisa Næravisa til journaliststudentane i Volda brukar bokmål Må halde på skriftleg Tullefaget norsk nynorskopplæring

– Jeg tror vi vant saken fordi det store flertallet i AUF ser verdien av å ha to målformer. En svekking av sidemålet Velsvik til Språkåret i skolen vil være begynnelsen på en utfasing av nynor- Me må halde på den Jannicke Velsvik (31) frå Velsvik sken som selvstendig og likestilt språk. Jeg er glad for at skriftlege sidemålsopp- AUF har tatt ansvar og sagt i fra om at det er noe vi ikke i Volda er tilsett som produsent i ønsker. Med dette vedtaket sender AUF et sterkt signal Språkåret 2013. læringa både i ungdoms- til Arbeiderpartiet om at ungdommen ønsker å styrke Velsvik tek til i stillinga i november. skulen og i vidaregå- Vidar Høviskeland nynorsken både som hovedmål og sidemål, ikke svekke 31-åringen frå Velsvik i Volda har ande skule, seier leiar i Dagleg leiar i LNK faget ved å slå sammen karakterer, seier Hassel til Fana- ein bachelorgrad i kultur og leiing Utdanningsforbundet Mimi posten. frå BI i Oslo og avsluttar denne månaden ein mastergrad innanfor Bjerkestrand. det same fagfeltet i Barcelona. I tdanningsdirektoratet legg i desse dagar fram tillegg er Karine Munch (46) frå Judith Sørhus Litlehamar Høviske ord «Høyringsnotat om endringar i læreplanen i Bærum tilsett i vikariat som pro- [email protected] Unorsk». Den viktigaste endringa ein legg opp til, gramansvarleg i Aasen-tunet. er ei nedprioritering av sidemålsopplæringa – stikk i strid med gjeldande norsk språkpolitikk slik han kjem til ut- Då ho var nyvald leiar i Utdanningsforbundet trykk i stortingsmeldinga «Mål og meining». No kan du spele Wordfeud på i 2010, lanserte ho tanken om ein idébank andsmøta i AUF er ein viktig politisk verkstad. Med nynorsk der lærarar og førskulelærarar kunne sine 14 000 medlemer er AUF det største ungdoms- Direktoratet tek rett nok konsekvensen av den kritikken hente ut nynorsk materiell. Er du av dei som har gått og venta Lpartiet, og det som vert vedteke på landsmøta, vert som har kome mot den noverande læreplanen, og har Det er viktig at lærarane er gode pådri- på at Wordfeud skulle kome på gjerne gjeldande arbeidarpartipolitikk før eller seinare – rydda ut ein del stoffområde som er lite relevante eller varar og etterlyser materiell og bøker på ofte før. kanskje meir relevante i andre fag enn norsk. Dette er nynorsk? No treng du ikkje vente nynorsk, uttalte ho den gongen til Lnk.no. bra, men her må det ryddast mykje meir. Norskfaget er meir, no er nynorskvarianten på Då Øystein Hassel frå Fana i Bergen for nokre veker framleis overambisiøst på nokre område. Det vert opna plass. sidan gjekk på talarstolen i Oslo og lanserte eit radikalt for at elevane skal få møta sidemål på eit tidlegare klas- Nynorsk idébank framlegg i den såkalla sidemålsaka, hadde han, i følgje Eid Målungdom og Eid kommune setrinn. Det er bra, men det vert sagt lite konkret om Bjerkestrand har ikkje gjennomført Fanaposten, sjølv ikkje tru på at det ville få fleirtal. Både bad tidlegare LNK ta initiativ til korleis dette skal skje i praksis. å få på plass ei nynorsk utgåve ideen om ein nynorsk idébank, men mei- styret i AUF og fleire sentrale politikarar i Arbeidarpar- ner Nasjonalt Garborgsenter på Bryne Men direktoratet vil altså framleis redusera omfanget av av spelet Wordfeud, og i august tiet har tidlegare signalisert at dei ønskjer å slå saman kan spele ei liknande rolle, eit senter sidemålsopplæringa og ha færre karakterar i norskfaget. kunne den norske utviklaren Håkon karakterane i hovudmål og sidemål. Det ønskjer som Utdanningsforbundet har støtta økono- kjent også Utdanningsdirektoratet, som nyleg har sendt si Når det gjeld eksamensordninga, har ikkje direktoratet Bertheussen fortelje at den nynorske ordboka til spelet ville vere på misk med 100 000 kroner. tilråding i saka over til Kunnskapsdepartementet. endra syn, men er litt mindre bastante enn før og legg i AVGJERANDE: Det som blir heilt avgjerande no, er å berge nynorsken sin plass i opplæringa, seier Mimi Bjerkestrand i plass i løpet av hausten. – Senteret skal vere eit nasjonalt kunn- det minste ut fleire alternativ enn tidlegare. Eg har lyst til Utdanningsforbundet. (Foto: CF-Wesenberg/kolonihaven.no) Øystein Hassel nådde fram. Framlegget hans fekk eit No er dette klart, slik at alle som skapssenter, der mellom anna vidaregå- stort fleirtal og utløyste ein debatt der mange tok ordet lastar ned appen, kan velje mellom ande skular, høgskular og universitet vil for å tala nynorsken si sak. Den offisielle språkpolitikken i alt 11 språkformer, deriblant altså vere målgrupper. Her vil det bli utarbeidd til AUF er no såleis at det framleis skal vera eigen karak- Norskfaget er framleis overambisiøst nynorsk. Har du allereie Wordfeud undervisningsopplegg og aktive nettsider ter i sidemål og hovudmål, at elevane skal møta sidemå- på nokre område installert, held det å oppdatere den til fagleg hjelp for lærarar og elevar, seier let på eit tidlegare klassetrinn enn i dag, og at det skal versjonen du har. Bjerkestrand, som no er mest oppteken ryddast opp i det overleste norskfaget. Wordfeud er eit ordspel som er av korleis dei nye læreplanane i norskfaget temmeleg likt Scrabble, men utvikla kjem til å bli. Det som blir heilt avgjerande no, er å Vil samarbeide om for smarttelefonar. Spelet har blitt assel seier til Fanaposten at han håpar AUF no å sitera professor Gunnar Skirbekk: «Eit fag utan eksa- berge nynorsken sin plass i opplæringa. skal klara å få dette til å bli gjeldande politikk svært populært og blir lasta ned og men, i eit utdanningssystem basert på eksamen, er ikkje Det er sterke krefter som vil ta bort den også for Arbeidarpartiet og få AP-landsmøtet med spelt over heile verda. H eit seriøst fag» (Dag og Tid 19.10.12). skriftlege sidemålsopplæringa både i ung- på den nye lina. Dette er sjølvsagt viktig, men det må Skirbekk har sjøvsagt rett, og svært mange, både fagmiljø domsskulen og i den vidaregåande skulen. nynorsk ressursbase mobiliserast og argumenterast lenge før den tid. Lands- møtet i AP skal vera 11. til 14. april 2013, men kunn- og politikarar frå alle dei politiske partia på Stortinget, Vinn desse fram, vil det vere ei katastrofe skapsminister Kristin Halvorsen har alt vedgått at ho vil tenkjer som han, seinast altså AUF. Me er sjølvsagt for for nynorsken. Vi må halde på den skriftlege nynorskopplæringa, og elevane må bli Eit slikt senter finst al- forveksling er likt føremålet og oppgåvene ta stilling til framlegget til ny læreplan alt i mars neste år. nytenking og pedagogiske justeringar i skulen, men me til Nynorsksenteret i Volda. har ikkje lov til å gjera norskfaget om til eit tullefag. prøvde i faget. Viss ikkje vil den nynorske lereie, seier leiar for skriftkulturen sakte døy ut eller bli margi- Nynorsksenteret Torgeir – I tillegg har ein sjølvsagt Ivar Aasen- nalisert, slår ho fast. tunet i Ørsta, som er godt etablert som Dimmen om ideen til ein nasjonal ressursbase for nynorsk språk Mimmi Bjerkestrand om å og litteratur. [email protected] LNK arbeider for å skape positive haldningar til Må tenkje nytt • nynorsk språk og kultur og for at kommunane og skape ein nynorsk ressurs- Men Dimmen meiner det er god gro- styresmaktene tek desse sakene opp gjennom sine Bjerkestrand meiner vidare at det må Dagleg leiar: botn i nynorskrørsla for å samarbeide, slik planverk. tenkjast nytt når det gjeld utvikling av læ- base for skulen. Vidar Høviskeland at denne kunnskapsbasen kan utviklast og remiddel. Ikkje minst er det ei utfordring at • bli både større og betre. Dette seier av- LNK tek på seg å vere talerøyr for medlemene det finst lite på nynorsk i den digitale verda. Judith Sørhus Litlehamar Styret: og spreie informasjon som styrkjer dialektane, delingsleiar for Nasjonalt Garborgsenter, [email protected] Astrid Myran Aarvik , styreleiar nynorsk skriftspråk og dei kulturtradisjonane – Det må vere krav til – og krava må Inger Undheim, seg samd i. dette står for. Laura Seltveit følgjast opp – at når det vert produsert Det var veldig kjekt at ho tenkte på Landssamanslutninga Rune Øygard nynorske læremiddel digitalt, må dei også oss, og me vil sjølvsagt på sikt vere med av nynorskkommunar (LNK) • Bjerkestrand trekk fram Garborgsenteret Solfrid Borge finnast på nynorsk. Lærebøker skal alltid • på Bryne som eit døme på ein nynorsk på å skape ein ressurs for skulane. Det er Gunnar Strøm LNK samarbeider med: finnast i begge målformer. Dette vert det ressursbase for skulane og lærarane. Dette likevel tunge aktørar i nynorskverda som P.B 704 4 Bladet Sunnhordland synda mot, særleg når det gjeld «små» fag. St. Olavs plass KLP forsikring meiner Dimmen blir ei litt feil framstilling. allereie har den rolla i mykje større grad Varamedlemer: Ein måte å bøte på dette er å lage lære- 0130 Oslo Hotell Bondeheimen – Å bruke Garborgsenteret og tilboda enn oss, seier ho. Nils R. Sandal bøker der bokmål og nynorsk blir brukte • Fagforbundet der som ressurs i undervisninga og lærar- ALLEREIE PÅ PLASS: Torgeir Dim- Undheim vil gjerne samarbeide både Hallvor Lillesett Kommunalbanken www.lnk.no • facebook.com/LNKno i same boka. Då vil alle elevar måtte lese skuleringa er sjølvsagt flott, men neppe men ved Nynorsksenteret meiner ein med Nynorsksenteret, Ivar Aasen-tunet Bjørn Fredrik Nome Sjå meir på LNK.no • fagstoff på nynorsk. Det trur eg vil hjelpe aktuelt som «nasjonalt kunnskapssenter» nynorsk ressursbase for skulane allereie og andre organisasjonar for å styrke om tilboda kortet gir • til når ein skal handtere skriftspråket, seier på dette området, slår han fast og viser er på plass. (Foto: Arild arbeidet med å gjere nynorske ressursar Torvund Olsen) Mimi Bjerkestrand. til at det Bjerkestrand trekkjer fram, til lett tilgjengelege for skulane. 6 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 7

SITATET: Gunnar O. Hæreid – Kan med STOR glede meddele at landsmøtet nettopp vedtok at AUF meiner at elevar framleis skal Assisterande fylkesmann vurderast med eigen karakter i sidemål. i Sogn og Fjordane

Guri Kvalsvik frå AUF i Møre og Romsdal twitra dette etter vedtaket på landsmøtet til AUF. Foto: Fylkesmannen i Sogn og Fjordane

På kommunevis

Høgre med nynorsk-åtak Kven skal definera rammene? I det siste har det vore reist kritikk mot statleg styring av kommunane. Høgre vil fjerne både Ei hovudoppgåve for Fylkesmannen er å rettleia mållova og sidemålsopp- og føra tilsyn med kommunane, i tillegg til å vera læringa. Det har skapt klageinstans for kommunale vedtak. Når fylkesman- reaksjonar. nen kjem til at ein kommune ikkje har følgt lov eller forskrift, inneber det ei form for statleg styring av kommunane. Judith Sørhus Litlehamar Fylkesmannen byggjer denne styringa på lover ved- [email protected] tekne av Stortinget, på forskrifter vedtekne av regjeringa eller, der det er meir rom for skjønn, på ret- Leiar i Noregs Mållag, Håvard B. Øvregård, ningslinjer og instruksar gjevne av departement eller meiner det er eit alvorleg åtak på nynor- direktorat. Dersom Stortinget eller regjeringa meiner sken når Høgre vil fjerne både mållova og at fylkesmannen går for langt i å endra kommunale sidemålsopplæringa. avgjerder, kan spelereglane endrast. Det står Stor- – Mållova og sidemålsopplæringa er tinget fritt til når som helst å endra lovverket slik at to berebjelkar for norsk språk generelt kommunane får større sjølvstende. Like eins står det og for jamstillinga mellom nynorsk og regjeringa fritt innanfor lovverket til å endra forskrif- bokmål spesielt. Når Høgre sitt framlegg ter og retningslinjer for skjøn for å oppnå det same. til Stortingsvalprogram vil fjerne begge desse berebjelkane, er det eit alvorleg åtak på jamstillinga mellom nynorsk og bokmål, Når Stortinget eller regjeringa ikkje kjem med seier Øvregård i ei pressemelding. framlegg om gjennomgripande endringar, må dette Han meiner det er oppsiktsvekkjande at takast til inntekt for at fylkesmennene i hovudsak MOTSTANDAR: Sentralstyremedlem i Høgre, Arne Hjeltnes, vil kjempe mot programkomiteen sitt forslag om å endre mållova. styrer kommunane i tråd med dei rammene som dei Høgre vil svekkje norsk språk i offentleg (Foto: Høgre) øvste folkevalde ønskjer. forvaltning, fjerne nynorskbrukarane sine språklege rettar og gjere nynorsken mindre Ambassadør: Harald Rønneberg er eit godt førebilete når han brukar haldendialiekta på TV, Det kjem stadig framlegg om å oppretta ein særskilt motargumenta som har vakna til liv fleire Han får støtte frå fleire Høgre- synleg i ålmenta. meiner leiar i Norsk Målungdom, Vebjørn Sture. (Foto: Norsk Målungdom) forvaltningsdomstol, også kalla lokaldemokratidom- stader i partiet. ordførarar. Ordførar i Aurland Noralv – Skal nynorsk og bokmål kunne nyttast stol. Eitt framlegg går ut på at denne domstolen skal – Men det er klart eg ser at nynorsken Distad skal sjølv delta på landsmøtet til på alle samfunnsområde, må både fleirtals- koma med bindande avgjerder dersom ein kommune er på vikande front og under sterkt press våren. Han meiner det er naturleg for språkbrukarar og mindretalsspråkbrukarar er misnøgd med statleg styring. mange stader, òg i heimkommunen min, innbyggjarane å få svar frå staten på den meistre begge språka. Ei svekking av side- Valle. Det er vel kanskje mykje på grunn av målforma dei bruker. Stortinget står fritt til å oppretta ein lokaldemokrati- målsordninga i skulen er ei svekking av det nye mediebiletet vårt, seier han. – Eg trur at nynorsken vil overleve på domstol. Spørsmålet er om det gagnar demokratiet at nynorskbrukarane sine språklege rettar. Dialektpris til – Men dersom dei tilsette i staten skal grunn av sine eigne kvalitetar og ikkje på det vert overlate til utnemnde dommarar å definera Det er i tillegg ei svekking av forventninga kunne svare på begge målformer, bør ein ikkje grunn av reguleringar. Men uansett synest rammene for korleis staten skal styra kommunane, i til statlege tilsette om å meistre begge kryssingspunktet mellom juss og politikk. Utnemnde då halde oppe sidemålet i skulen? eg det er god folkeskikk å svare på den språka, slår han fast. dommarar er ikkje underlagde demokratisk kontroll, – Eg kan forstå at det verkar rart, og at målforma ein får spørsmål på, seier han til Han er no glad for at det er eit gryande Harald Rønneberg og det kan hevdast at Stortinget fråskriv seg ansvaret det ikkje er logisk. Men eg har sterk tru på nettavisa Framtida. opprør mot forslaga i partiet. Blant dei dersom dei overlèt oppgåva til dommarar. at ein styrkar nynorsken ved å stimulere Bjørn Sandnes, ordførar i Haram, er som har gått ut mot programkomiteen til auka leseglede i staden for å tvinge skeptisk til forslaget til programkomiteen. sitt framlegg, er sentralstyremedlem Arne elevane gjennom han som valfag. Å halde – Konsekvensen av dette vil bli at det Norsk Målungdom gjev god og genuin bruk av dialekt. Sture framhevar at Hjeltnes, ordførar i Stord kommune og Rønneberg bruker ein dialekt som ikkje så mange Eit anna moment som må vurderast, er kor mykje på sidemålet slik det er i dag, trur eg berre blir mindre nynorsk, seier han. Dialektprisen 2012 til TV- leiar i Hordaland Høgre Liv Kari Eskeland, andre viser fram på TV. meir byråkrati og bruk av tid, ressursar og inn- vil føre til motvilje mot språket. ordførar i Aurland Noralv Distad, ord- IKKJE SAMD: Fylkesordførar i Aust- personlegdomen Harald I Noreg har dialekter generelt høg status, men kjøpte advokattenester det medfører dersom det skal Trass i det har han ikkje ei soleklar førar i Haram kommune Bjørn Sandnes, Agder, Bjørgulv Sverdrup Lund (H), Mållova til livs Rønneberg. særleg på Austlandet blir enkelte dialekter sett innførast eit nytt nivå for å ta endelege avgjerder i løysing på korleis ein likevel kan halde dei ordførar i Førde kommune Olve Grotle reagerer på partiet sitt utspel om at Bent Høie og programkomiteen i Høgre meir ned på. Talemålet i hovudstaden har til dømes spørsmål der kommune og stat har ulike syn. Somme skriftlege kunnskapane i nynorsk ved like. og varaordførar i Volda kommune Eivind tilsette i staten bør sleppe å skrive vil at tilsette i staten skal sleppe å bruke Toyni Tobekk mykje høgare status enn dialektene i områda rundt. meiner at det er eit uheldig særmerke for Noreg i Kanskje bør ein passe på å ha folk med motsetnad til i andre nordiske land at det alltid skal Nævdal-Bolstad. nynorsk. (Foto: nynorsk viss dei ikkje vil. [email protected] Østfoldingen Harald Rønnebergs konsekvente [email protected]) nynorsk kompetanse rundt i kommunane, førast omkampar om store offentlege avgjerder. Ei – Systemet i dag er tungvint. Eg synest og sjølvsikre dialektbruk er med på å motverke eller ein kan ha interne kurs. Nynorsk oppretting av ein forvaltningsdomstol slik det er skis- at me i større grad skal respektere val av denne ulikskapen, forklarer Sture, som overrekte kan også sjølvsagt vere ein del av høgare – Harald Rønneberg har gjennom ei årrekkje vore sert, institusjonaliserer omkampar der kommune og språkform, at me lærer å lese og forstå prisen under Norsk Målungdoms haustkonferanse utdanning, som eige fag. kvarandre sine målformer, i staden for å ein stødig og positiv ambassadør for haldenmålet stat har ulike syn på eit spørsmål. Innarbeidd praksis i det offentlege rommet og eit godt språkleg føre- i Drammen. tvinge andre til å skrive den målforma me Det grunnleggjande spørsmålet er likevel: Skal Fylkesordføraren i Aust-Agder, Bjørgulv døme for ungdom, seier Vebjørn Sture, leiar i Norsk God folkeskikk har valt, seier Bent Høie til Nrk.no Stortinget og regjeringa framleis ha det heile og fulle Sverdrup Lund (H), reagerer på partiet sitt Målungdom. Tung språkpris Sentralstyremedlem i Høgre, Arne Hjeltnes, No vil Høgre målbrukslova frå 1980 ansvaret for å definera rammene for kor mykje staten utspel om at tilsette i staten bør sleppe å – Det er veldig kjekt å få denne prisen. Eg er ein Harald Rønneberg (f. 1973) er frå Halden i Østfold, vil kjempe mot programkomiteen sitt for- til livs. Der står det at statlege organ skal skal styra kommunane? Eller skal ein del av ansvaret skrive nynorsk. Likevel vil han ikkje halde stolt østfolding og haldensar, som godt veit kor eg og har vore programleiar på TV2 i nærare ti år, fyrst i slag om å endre mållova. Med seg på det svare på brev frå privatpersonar, firma og overlatast til oppnemnde dommarar? på sidemålet. kjem frå. Sjølv om eg ikkje er den med det breiaste Idol, deretter for Senkveld. Rønneberg har tidlegare får han fleire Høgre-ordførarar. andre organisasjonar i den målforma som Sverdrup Lund er tidlegare ordførar i målet, så føler eg at dialekta er ein stor del av meg. vunne fleire Gullruten-prisar og er no den fyrste – Eg er mot, seier Arne Hjeltnes til brevet kom i. I tillegg gjev ho kommunar nynorskkommunen Valle og meiner det er Og ein finn ikkje ein betre icebreaker enn ein jovial østfoldingen som blir tildelt Dialektprisen. Framtida.no om forslaget frå hans eige og fylkeskommunar høve til å krevje ei viss (Innlegget er tidlegare lagt ut på fylkesmannsbloggen ein innarbeidd praksis at ein i staten svarer østfoldialekt, seier Rønneberg, som no påstår at Dialektprisen har blitt delt ut årleg sidan 2001. parti om å endre mållova slik at tilsette målform av staten. til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane.) på brev i same målform dei som kjem inn i. makker i talkshowet Senkveld, Thomas Numme, har Prisen har opparbeidd seg status som ein av dei i staten sjølv kan velje kva målform dei No meiner Høgre og Høie at dette er – Høgre er i utgangspunktet for valfri- lagt seg i hardtrening på vestfolddialekta. mest prestisjetunge språkprisane i Noreg, kanskje ynskjer å bruke. dom, så slik sett er dette korrekt å tenkje. for tidkrevjande og ei ordning som ikkje særleg fordi prisen blir vedteken gjennom ein de- – Det er eit typisk forslag som kjem Men når dét er sagt, meiner eg nynorsk er er ein styrke for språket. mokratisk prosess av språkengasjerte ungdomar. opp frå folk som trur dei vil gjera seg endå Lågare dialektstatus ein viktig del av identiteten vår, og noko me Blant tidlegare prisvinnarar finn vi namn som Ravi, meir populære. Eg håpar folk tek til vitet. Dialektprisen blir delt ut éin gong i året og går må halde fast ved, slår fylkesordføraren fast. Ingrid Bolsø Berdal, Eli Kari Gjengedal og Lars Vaular. Eg vil argumentere mot forslaget og håpar til offentlege personar som har utmerkt seg med Sjå meir på LNK.no Han legg vekt på at utspelet frå pro- det ikkje blir noko av, seier Hjeltnes vidare. om tilboda kortet gir gramkomiteen no skal ut på høyring, og at ein då får høve til å kome fram med 8 tema: Helse på nynorsk LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 9 Nynorskdiagnosen

Tre av fire helseføretak i Helse Vest har nynorsk som – Eg trur det viktigaste er å vere tenestemål. Det er ikkje alltid like enkelt. oppteken av at ein er tydeleg og klar uansett målform når ein kommuniserer med pasientar.

Kommunikasjonsdirektør i Helse Vest, Bente Aae Judith Sørhus Litlehamar – Det er firmaet som lagar program- (Foto:: Helse Vest) met, som må gjere noko med dette. [email protected] Helse Bergen valde å ta programmet i bruk sjølv om det berre var ein bok- målsvariant tilgjengeleg, men i ettertid Dei siste to åra har Språkrådet fått inn har vi òg teke initiativ til å få på plass 10 klagesaker på målbruken i helse- ein nynorskversjon. Denne blir køyrt føretaka i Helse Vest. Ei av klagene som ein pilot i Helse Førde no, og om rettar seg mot Helse Fonna, ei mot ikkje altfor lenge vil han vere i bruk Helse Vest og resten mot Helse Ber- òg hjå oss, seier Høgli, som meiner gen. Helseføretaka som ligg innun- det er naturleg at helseføretaka skal der paraplyen Helse Vest, er: Helse fylgje mållova, trass i at utfordringar Førde, Helse Bergen, Helse Fonna og kan dukke opp. Helse Stavanger. Alle utanom Sta- vanger har nynorsk som tenestemål, – Sjukehuset vårt ligg midt i Bergen helseføretaket i oljebyen er derimot by, som er eit bokmålsområde, og språknøytralt. folk har vanskeleg for å akseptere at me skal bruke nynorsk. Når klagene Språkrådet har ikkje direkte tilsyn kjem, må me berre forklare at slik er med målbruken i helseføretaka slik lova. dei har med statlege organ, derimot blir tilsynet basert på klagesakene Helse Bergen hadde kurs i nynorsk då som kjem inn. dei i 2004 fekk nytt tenestemål. Dei prøver òg å ha ein viss kvalitetssjekk – Dei fleste klagene som kjem inn, går med det som blir skrive av informa- på at helseføretaka ikkje er flinke nok sjonsmateriell og lysingar. til å bruke nynorsk i lysingar, infor- masjonsmateriell, skilt og på nettsider, – Men mykje av dette blir skrive av seier Daniel Ims, som er rådgjevar i fagfolk, og skulle alt ha vore innom Språkrådet. oss i kommunikasjonsavdelinga, trur eg me burde ha vore fleire i avde- Han meiner det er ein stor forskjell på linga. Ein må hugse på at dette er ein kor mykje nynorsk det blir brukt i hel- stor organisasjon, med 12 000 tilsette, seføretaka, og meiner Helse Førde er seier Mona Høgli. best i klassen, medan Helse Fonna og Helse Bergen ligg nederst på stigen. Mållova tel talet på bokmålskommu- nar og nynorskkommunar når ein skal SPRÅKLEG DILEMMA: Mange av helseføretaka i Helse Vest slit med å bruke nok KURS: Helse Vest gjennomfører språkkurs for dei tilsette for å styrke nynorskkom- – Ein grunn til at me har fått inn bestemme kva tenestemål som skal nynorsk. Ofte blir det forklart med at det bur flest bokmålsbrukarar i området. petansen (Illustrasjonsfoto: Helse Fonna) mange klager på Helse Bergen, er nyttast. (Illustrasjonsfoto: Helse Fonna) at Haukeland universitetssjukehus i Bergen hadde bokmål som tenestemål Det betyr at små nynorskkommunar fram til dei vart lagde under mållova i tel, men at Bergen, som er ein stor 2004. Då vart overgangen til nynorsk språknøytral kommune, ikkje tel i den truleg krevjande, seier Ims. vurderinga, seier Høgli. Kommunikasjonsdirektør i Helse – Korleis kan ein bli betre til å bruke – Me må vedgå at ikkje alle skilt er kjenner att utfordringane som Førde òg ved at problema er mindre i Helse – Når dei er nøytrale, fører det som Vest, Bente Aae, meiner det over- nynorsk ? på nynorsk, nei. Her heng nok noko og Bergen har hatt. Førde enn i Helse Bergen. Det har òg regel til at dei brukar bokmål. Det er ordna blir gjort mykje godt målbruks- – Eg trur det viktigaste er å vere igjen frå ei anna tid, seier Dankel. mykje med kultur å gjere. jo rimeleg å forvente at også dei skal arbeid i helseføretaka, men slår fast Daniel Ims i Språkrådet meiner språk- oppteken av at ein er tydeleg og klar bruke ein del nynorsk, men det trur at det er mange tilsette over store Helse Fonna er i ferd med å ta i bruk blanda område er den største grun- Resten av av helseføretaka i landet er Tidlegare i haust klaga barnelege I 2004 hadde Bergen universitets- uansett målform når ein kommunise- eg det er mindre av. område, og at glippar i målbruken taleattkjenningsprogrammet. Eirik nen til dei språklege utfordringane. enten språklege nøytrale eller brukar Anders Alme ved Haukeland univer- sjukehus fleire hundre millionar kro- rer med pasientar. Dankel trur ikkje språk har vore eit bokmål som tenestemål. kan skje. – Eg trur mykje av dette handlar om sitetssjukehus på taleattkjenningspro- ner i underskot. Difor såg ikkje leiinga tema i den vurderinga, men seier dei grammet, som ikkje forsto nynorsk. I ved sjukehuset det naturleg å bruke – Den store utfordringa er at mange at områda er språkblanda, det ser ein det taleattkjenningsprogrammet som 20 millionar kroner på å skifte skilt frå av dei tilsette er bokmålsbrukarar som Daniel Ims i Språkrådet fortel at blir brukt rundt om i helseføretaka, bokmål til nynorsk. ikkje er så komfortable med å skrive dei har fått signal om at målbruken blir det som legen dikterer inn, skrive – Det vart derimot bestemt at ein nynorsk. Då er det viktig at helsefø- ikkje held heilt mål i Helse Fonna. på bokmål. retaka legg godt til rette for dei med skulle bytte ut skilta etter kvart som – Me prøver absolutt å bruke nynorsk, – Programmet skjønnar rett og slett ik- dei måtte skiftast ut av andre grunnar, kursing og oppdateringar på språk- lege endringar, seier ho. men me har ei klar utfordring i å få TWITTER OG FACEBOOK PÅ OSS FØLG kje kva eg seier. I staden må eg bruke og då naturlegvis skifte målforma på inn nynorsk-kompetanse i organisa- gamlemåten med å lese inn på dikta- dei. No hadde me ein situasjon der Sjølv har Helse Vest kursing både i sjonen, spesielt ved sjukehuset i Hau- Pirion.no - for deg som jobbar fon og få det skrive ut av sekretærane, det var mykje feilskilting på området. nynorsk og i klart språk minst éin gesund, der dei fleste er bokmålsbru- uttalte Alme til Bergensavisen. Vi bestemte oss for å skifte ut ein gong i året for dei tilsette. Også ho karar, seier kommunikasjonsrådgjevar del, så no kjem mesteparten over på Kommunikasjonsdirektør i Helse Ber- meiner det er naturleg at nynorsk har Eirik Dankel i Helse Fonna. med språk, kultur og litteratur i nynorsk, meiner kommunikasjonsdi- vore eit heitt tema i Bergen. PiRion-kurs gen, Mona Høgli, meiner dette er eit rektøren. Han meiner Helse Fonna er ganske problem som ikkje helseføretaka har – I Bergen brukar dei fleste bokmål, gode på nynorsk når det gjeld infor- påverknad på. og det er heilt naturleg at dette blir eit masjonsmateriell, nettsider, magasin barnehage og småskulen. Les meir på www.pirion.no diskusjonstema der, seier ho. og lysingar. Men skiltinga er ei vanskeleg sak. 10 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 11 Nynorske litteraturdagar Aurland: Skriv om tidsklemma i ny bok

Det var mykje kollek- – Eg respekterer dei eg har intervjua. – Nei, det gjer det ikkje, seier Olaug tiv nikking og latter frå Dei skulle få fortelje sine historier, og då Nilssen. – Det som gjer ilt, er at eg har skulle det ikkje vere til ein fordømmande sagt frå meg styreverv. Det er skummelt å salen då tidsklemma journalist. Så er det opp til lesaren å vere seie offentleg at eg sa frå meg vervet mitt og Olaug Nilssen si bok samd eller usamd. i Norsk Kulturråd fordi eg ikkje greidde Kjøkkenbenkrealisme var det. Det å seie frå seg makt på same nivå tema under Nynorske Har ulike behov som menn, det gjer vondt. litteraturdagar. Magni Hjertnes Flyum og An-Magritt Lindtner er to av kvinnene som har fortalt Toyni Tobekk historiene sine, og dei er samde i at det [email protected] ikkje finst noka oppskrift som fungerer for alle i denne boka eller i det verkelege livet. Medan den eine jobbar som prosjektleiar Det var kanskje ikkje så underleg at semja med fleksibel arbeidstid, men samstundes i salen var stor. Publikum bestod for det plikt til å jobbe på ukurante tider, har den meste av kvinner i og eit lite stykke over andre bakgrunn frå helsevesenet med rigid fertil alder, og Olaug Nilssen og dei to kvin- turnus og lite fleksibilitet i arbeidsdagen. nene som har vore med i bokprosjektet For éi kan løysinga vere kveldsopen bar- hennar, kunne tale for imøtekommande nehage, medan den andre kan ha nytte av øyre. sekstimarsdag, seier dei.

Alltid dårleg samvit Uredd: Hans Sande vil skrive så sant og sterkt han kan. Nokre gonger vil det Private historier provosere. (Foto: Toyni Tobekk) Kjøkkenbenkrealisme byrja som ei bestilling Olaug Nilssen byr også på seg sjølv i boka. frå forlaget Samlaget til forfattar Olaug Det har ikkje vore berre enkelt, medgjev Nilssen: Kan du skrive ei bok om kvifor ho, og både ho og familien har måtta gå alle småbarnsforeldre alltid har så dår- nokre rundar undervegs for å avvege kor leg samvit? For forfattaren, som sjølv er mykje av familien, og då særskild barna, sine forelder til tre små barn, vart prosjektet historier som skal få kome på trykk. Det Står i stormen å finne historiene til foreldra: Korleis løy- har vore viktig å ikkje fortelje om barna ser dei kvardagen, korleis lever dei med på ein slik måte at dei kan kjennast att, Olaug nilssen Er det rett å provosere og i seg sjølv irriterer og klør. Poesien bryt tidsklemma? seier ho. Eigne erfaringar og opplevingar, Det enda opp med 10 kvinner og éin krenkje folk berre fordi med normer og reglar for vanleg språk, derimot, har vore enklare å risse opp utan og det er ein provokasjon, seier han. mann som fekk fortelje om kvardagar for mykje filtrering. ein kan? Det er i alle fall – Moderne dikt er fragmenterte og prega av søvnløyse, turnusarbeid, fordeling Som til dømes korleis det er å sitje Olaug Nilssen (1977) debuterte i rett å provosere viss den oppstykka. Det er også ein provokasjon. av husarbeid, heiltid og deltid. For Nilssen i styret til Norsk Kulturråd og reise frå har det vore viktig å la dei fortelje histori- 1998 med boka Innestengt udyr. ein provoserer, har eit DELER HISTORIER: I bokprosjektet Kjøkkenbenkrealisme har Olaug Nilssen ønskt å la småbarnsforelder fortelje usminka om kvardagen og tid- Bergen til Oslo på møte med alt for lite ene sine utan krav om at desse skal vegast søvn innabords, kjempe for å halde seg Ho har gjeve ut fleire bøker i ulike maktovertak. Vil gjere opp sklemma. Her saman med frå venstre An-Magritt Lindtner, Magni Hjertnes Flyum og journalist Heidi Hattestein. (Foto: Toyni Tobekk) opp og balanserast av alt som også er fint vaken på møtet og slåst for den saka ho sjangrar. Ho har også arbeidd med teater og skreiv manus til Sjølv meiner han at han er ein fredeleg og kjekt med å ha barn. ville slåst for før søvnmangelen gjer sitt att. Toyni Tobekk mann. Det er i alle fall det tilnamnet cupcake-bloggarar, det vil seie kvinner som Tidsklemma i seg sjølv er ikkje noko ar ikkje svara stykket Hudløs himmel, basert på – Det er ingen av dei eg har intervjua, H Og til sjuande og sist måtte seie nei takk til [email protected] vener har gjeve han: Hans den fredsæle. tilsynelatande arbeider i deltidsstillingar nytt tema, det er stadig framme i media. musikken til Bjørn Eidsvåg. Boka som hatar barna sine eller angrar på at dei Og noko svar på korleis tidsklemma kan ein ny periode i rådet fordi ho kjenner at Men somme gonger må ein gjere opp for for å bake muffinsar og blogge om interiør. Men i slike saker er gjennomgangstonen hennar Få meg på, for faen er fekk barn, seier ho i boka si. løysast for den einskilde eller kollektivt frå urett, og det kan svi. For ein forfattar er Men ho har ønskt å vise alt som ikkje berre ofte foreldre som står fram og forklarar ho ikkje greier det. Det blir for krevjande. filmatisert og har vunne fleire Så seier barnebokforfattaren Hans Sande, samfunnet si side, ønskjer ikkje forfattaren – Gjer det ilt i ei feministsjel å innsjå at det språket – orda ein bruker, og bilda er vakkert. at dei har funne ei løysing, og at slik burde å kome med. Ho ønskjer berre å la desse prisar. Nilssen har tidlegare vore og han veit gjerne kva han snakkar om. I Lågare terskel du no har blitt ei deltidsarbeidande kvinne, ein teiknar av andre – som kan verke – Eg har ønskt å senke terskelen for også andre gjere det, meiner ho. familiane kome til orde med sine forteljin- leiar av Skrivekunstakademiet i 2011 gav han ut barneboka Pappa er sjørø- provoserande. Ho ønskjer å bli trudd på at ho ikkje har kva det skal vere lov å fortelje og vise spør ordstyraren. Bergen. var, ei bok som provoserte den israelske – Slik er det ikkje i mi bok. gar, dette er ikkje noka oppskriftsbok kor Sande fortel mellom anna om ein hatt nokon tanke om å hengje ut såkalla fram, seier ho. ambassaden i ein slik grad at dei klaga ho svaret står å lese på siste side. episode kor han, i ein diskusjon om inn for utanriksdepartementet. kvinner, enda opp med å bruke eit godt innarbeidd kraftuttrykk for å skildre Skulda for antisemittisme kvinner som er lette på tråden. Dette er ei bok om ein far og dottera – Då eg hadde gjort det, gjekk det ilt hans som reiser frå Noreg til Palestina i meg, seier Sande. – For det var ikkje Lanserte ny for å fylle vatn i brønnane som er gådde fint sagt, og det finst ikkje noko liknande tomme. Boka, som var støtta av kultur- uttrykk for menn som oppfører seg på rådet og såleis vart spreidd til biblioteka same viset. over heile landet, vart skulda for å vere Sande fann derfor opp eitt, eit ganske eventyrbok Ristar nytt liv i orda antisemittisk. grovt eitt, og brukte det i eit dikt. Då Ambassaden peika på at ein i boka hadde han gjort opp for seg. For første gong er det gjeve ut ei bok med Kristin Fridtun er ei kjend vidare spennande, riste liv i dei og sjå det skulle bli hennar store prosjekt. No kan få inntrykk av at israelarane nektar – Eg skreiv diktet på grunn av dårleg eventyr frå Sogn og Fjordane. Boka har fått nærmare på bruksområda, fortel Fridtun. snakkar ho om Ivar Aasen med stor varme palestinarane vatn. «Den måten Israel og stemme for Dag og Tid samvit over mannssjåvinismen i meg, og namnet Kjerringa, Askeladden og kongen sjølv Og det finst mange ord å ta av, så ho blir og respekt, og ho har pålagt seg sjølv eit dets soldater, et vennligsinnet land og en sine lesarar. No har ho eg ville gjere opp for kvinnediskrimine- – Eventyr frå Sogn og Fjordane og er ført i nok ikkje ferdig med det første, meiner ho. munnleg språkregime som inneber å ta i vennligsinnet hær, blir presentert i en bok ringa i språket. pennen av forfattar og kulturarbeidar Ove leikt seg med kvardagsor- Arbeidsmetoden består stort sett i å tråle bruk gamle talemåtar frå flatbygda att. Men for små barn, er forferdelig», heitte det i Eide. Boka inneheld ei rekkje eventyr som da våre i boka Norsk ety- ordbøker, aller helst nynorsk ordbok, etter der ho ikkje lenger finn orda i dialekta si, klagen frå den israelske ambassaden. Det også tidlegare har vore kjende og utgjevne ord som har ein litt merkeleg bruk, og så der brukar ho nynorsk. kkje berre provosere mologisk oppkok. høyrer med til historia at kulturminista- I i ulike publikasjonar, men her finst også er ho i gang. Som eit døme på eit ord som – Då seier eg heller medvit enn bevisst- ren i eit svarbrev til ambassaden utrykte – Ingen vil vere ein provokatør, ein som nokre som blir gjevne ut for fyrste gong. kanskje betyr noko anna enn det vi har het, seier ho og meiner alle burde tenkje Toyni Tobekk at det var lite dei kunne eller ville gjere berre er ute etter å terge, seier Sande. Under lanseringa på Nynorske littera- tenkt på, trekkjer ho fram ordet bonde. meir på å bruke nynorsk i talemålet. [email protected] med dette. Men ein skal ikkje late det vere heller, i turdagar las Eide opp nokre av desse nye, – Ordet stammar frå ordet búa som Sjølv har ho ein grei leveregel viss ho er alle fall ikkje når den ein tergar opp, er som nok var av ein meir seksuell karakter Det byrja litt tilfeldig, seier ho: Fordi ho frå gammalt av betyr ein buande. Og det i tvil om kva ho ord ho skal bruke: ein som har eit maktovertak i samfunnet. Nye eventyr: Forfattar Ove Eide og Nokon blir forbanna enn andre eventyr ein kjenner om til dø- Biletkunstnar Finn Egil Eide har gitt ut sleit litt med å finne noko å skrive om i vil vel seie at vi alle er bønder, ler Fridtun. – Då sjekkar eg kva Ivar Aasen ville ha Det var heftig å stå i stormen i fjor, å bli avisa, byrja ho å leite litt i ordboka etter – Når eg kjem ut med ei ny bok, så er det mes Askeladden. Eide meinte dette kunne boka Kjerringa, Askeladden og kongen gjort. kalla ein antisemitt. Men det hjelpte å få ord. alltid nokon som blir glade. Det er også forklare at desse i si tid ikkje hadde funne sjølv - Eventyr frå Sogn og Fjordane. Sjekkar med Aasen støtte frå bokmeldarar og andre som fot nesten alltid nokon som blir forbanna, vegen til bøkene, men i staden hald fram (Foto: Toyni Tobekk) – Eg fann for eksempel ordet og Trass i den leikne tilnærminga ho har til ope støtta han. bruken av det i fraser som kaka fekk føter seier forfattaren sjølv. Og då snakkar – Eg er ikkje ute etter å provosere, med å støve ned i ulike arkiv. Noko salen kvardagsspråket, så er språk ei alvorleg han ikkje berre med denne boka i mente, noko humrande tydelegvis sa seg samde i. å gå på. Slik såg eg lyset. sak for forfattaren. Ho er oppvaksen på men eg er steikjande dårleg på sjølv- Debutant: Kristin Fridtun er kjend men med heile forfattarskapen sin som sensur. Eg vil skrive så sant og sterkt Men no er historiene samla mellom to – Segner frå Sogn og Fjordane, som kom Elverum, med bokmål som skriftspråk og bakteppe. permar, og saman med boka Huldra, draugen i fjor, nærmar ein seg no eit verk, smilte Nytt liv i orda for sine spalter i Dag og Tid. No gir ho ei dialekt som gjekk frå breitt flatbygdmål som eg kan. ut bok om kvardagsord. (Foto: Toyni og fanden sjølv forleggjar Torkjell Djupedal. Båe bøkene til plant bokmål opp gjennom skuleåra. Men Sande skriv nemlig også poesi – mo- Og slik vart boka til. Det handlar om å ta Tobekk) derne poesi –, og det er ein sjanger som er illustrerte av Finn Egil Eide. vanlege ord som folk trur ikkje er noko i 18-årsalderen oppdaga ho nynorsken, og 12 portrettet: Hadia Tajik LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 13

kunne ein velje mellom å gå på bedehuset, på fylla – Syns du det er viktig å reise rundt som kulturmi- eller på biblioteket. Då var valet enkelt. nister? – Eg meiner det er ein føresetnad for ein kulturminister å reise rundt og bli kjend med kulturlivet i adia drøymer om at enda fleire skal få til- alle deler av landet. gang til eit godt kulturtilbod i heile landet. HHo snakkar varmt om å legge eit så godt No ser ho fram til at Anne Enger si utgreiing om grunnlag for kulturløftet som mogleg. korleis kulturpolitikken fungerer, skal bli ferdig. Då skal ho reise land og strand rundt saman med forfat- – Me har dobla kulturbudsjettet sidan 2005. Målet taren. er å nå 1 prosent av statsbudsjettet til kulturtiltak, i 2013-budsjettet kom me opp i 0,96 prosent. Tidlegare i haust la ho for første gong fram kultur- en unge kulturministeren drøymer om å budsjettet. utvide kulturbegrepet. Om å få debatt rundt fleire grundige og vanskelege kjernespørs- – Det var sjølvsagt spanande, men det er viktig å D mål i kulturlivet. huske på at dette blir laga gjennom eit heilt år. Dette budsjettet var nesten ferdig då eg tok over minis- – Kultur handlar ikkje berre om opera og biblio- terposten. Budsjettet høyrer ikkje til nokon særskild tek. Desse er vel og bra, men kultur handlar også minister, det vil vel alltid vere ting ein kunne gjort om spørsmål om ytringsfridom og den kulturelle annleis, men det får eg i så fall kome attende til breidda. neste år. – Kultur er ikkje berre noko ein koplar av med, men Ho kjenner på at ho er audmjuk, både i høve job- noko ein koplar til med, både til samfunnet og til ben og oppgåvene. ditt eige kjensleregister. – Til no har det vore mange «ut av meg sjølv-opple- Nett no handlar livet stort sett om jobben. Ein kul- vingar». Berre det å vite kva ansvar som sit i veg- turminister må likevel ut og kjenne ting på pulsen gene på kontoret, er ganske heftig. somme gonger. – Ein kulturminister som ikkje er ute og opplever kulturlivet, er ingen god kulturminister. Eg må for- å utdanningsdirektoratet gjekk ut på nyåret late kontoret for å gå på konsert av og til. og varsla om at ein kunne forvente seg eit Dsvekka sidemål, byrja Hadia å skrive nynorsk Sjølv blir ho inspirert av menneske som er prega av igjen i sosiale medium. Hadia ser på sosiale medium integritet, som seier det dei meiner, uavhengig av som dagens versjon av gatetorget. Det er der ho mø- om det er populært eller ikkje. ter veljarane sine, og politikarane bør vere der folk – Det er eit ordtak som seier at ein politikar ikkje er, meiner ho bestemt. Med over 23 000 fylgjarar på berre skal fylgje folkemeininga, men òg skape den. Twitter er ho godt synleg. Og det på nynorsk. – Nynorsken si framtid er avhengig av oss, av alle oss som er opptekne av nynorsk. Det er viktig å bruke nynorsk på ein aktiv og inkluderande måte og Nynorsken klarer seg berre dersom aktørar i alle å få fleire som er glade i nynorsken, til å bruke lag av samfunnet er med på å produsere språket. Og ikkje berre til å relevant, god og viktig tekst på målforma. seie eitkvart poetisk, men at ein kan bruke språket til å seie viktige ting med autoritet, det er viktig. Og

(Foto: Hanna Maria Van Zijp) Maria Hanna Van (Foto: så håpar eg nynorske tekstar blir introduserte mykje «I alle dagar» tenkte Hadia då statsministeren ringde tidlegare i skulen enn det blir gjort i dag. for å høyre om ho ville kome til statsministerbusta- den. Lite ante den unge politikaren at det lurte eit Som stortingsrepresentant opplevde å ho å stadig spørsmål om å bli minister bak statsministerdøra. gjennom dei seks åra eg har hatt nasjonale poli- oftare få e-postar og brev på nynorsk. – Eg trudde han hadde nokre innspel til programar- tiske verv opplevd at det er somme som gjerne vil – Det kan sjølvsagt vere fordi det var fleire nynorsk- beidet i Ap, der eg hadde vore med. Eg hadde halde tileigne meg meiningar eg ikkje nødvendigvis har. personar som skreiv til meg, men det kan óg godt eit føredrag same dagen, der han hadde notert flit- vere eit bilete på at folk oppfattar meg som ein Den nye kulturministeren har fått kjent på kroppen tig, og eg trudde det var det han skulle snakke om. nynorskperson. korleis det er å vere den første muslimske statsråden Eg vart overraska, ja. Kulturdronninga i landet. Meiningane er mange, og debatten går til ti- I haust er Hadia fast kommentator på Lnk.no. Her der med høg temperatur. Det storma i alle fall då Siv stiller ho blant anna spørsmålet: Kva har du gjort Jensen refsa Hadia for å legitimere tvangsekteskap. for nynorsken i det siste? Den nye kulturministeren tvitrar på nynorsk. Det har ho tenkt å halde fram – Det var interessant at Siv Jensen hadde dette be- – Skulen legg grunnlaget for kva elevane meis- hovet for å finne ut om eg var norsk nok og om eg trar, og dermed også for korleis framtida vert. Sjølvmelding med. støtta menneskerettane? Særleg rart sidan eg har ein Men debatten om nynorsken sin plass bør vere mastergrad i menneskerettar. Jobben min er å vere langt breiare. Kva er avisene si rolle? Mediehusa? judith Sørhus Litlehamar ein så god kulturminister som mogleg, så vil kanskje Forlaga? Kommunane? Offentlege verksemder? judith @norsk-plan.no ministrar i framtida sleppe unna slike krampetrek- Samfunnsaktørar som meistrar, men ikkje skriv Namn: Hadia Tajik ningar. nynorsk? For nynorsken klarer seg berre dersom Alder: 29 aktørar i alle lag av samfunnet er med på å pro- 21. september kjem Hadia Tajik (29) ut på Slotts- det. Ho har vore medlem i AUF sidan 1999 og har På slottsplassen denne bestemte fredagen avslørte dusere relevant, god og viktig tekst på målforma. Bur: Oslo plassen saman med statsministeren og fire andre mellom anna vore nestleiar av Rogaland AUF og statsminister Jens Stoltenberg at han hadde drøymt amfunnsengasjementet starta tidleg. I 1999 Sivil status: Ugift nye statsrådar. Ho smiler strålande i ei svart dob- leiar av Strand AUF. Som 23-åring vart ho utnemnd om å gje Hadia ein statsrådsplass heillt sidan ho melde ho seg inn i AUF, med skulepolitikk beltspent jakke med ein fargerik bukett med blomar til politisk rådgjevar for tidlegare arbeids- og inklu- arbeidde for han som politiske rådgjevar. Han kalla og antirasisme som kampsaker. Som 17-åring o veit godt kor viktig språkmeldinga er for S Les: Jan Kærstad, Kjartan Fløgstad, Henrik i armane. Det er AUF-leiar Eskil Pedersen som har deringsminister Bjarne Håkon Hanssen. Seinare har den unge politikaren, som har vakse opp i Bjør- fekk ho det første vikariatet i kulturredaksjonen i nynorskrørsla, og håpar ho kan vere med gjeve blomane til den nye kulturministeren. Hadia ho òg vore rådgjevar for Knut Storberget medan han heimsbygd i Rogaland, både arbeidsam og nyten- Aftenposten. Som 17-åring skreiv ho om gettoen i Hpå å fylgje opp meldinga. Langeland, Zadie Smith, Salman Rushdie har blitt Noregs yngste statsråd, fire år etter at ho var justisminister. Dei siste tre åra har ho hatt fast kjande. Av mange blir ho sett på som ein politisk Bygde-Noreg i Dagbladet. «Foreldra mine var dei vart den yngste rådgjevaren ved Statsministerens plass på Stortinget for Oslo Ap. komet og ei av stjernene på politikarhimmelen som første svartingane som flytta til bygda, og fekk der- – Det blir viktig å få ei eiga språklov på plass. Ho vil bli viktig for å legge rammer rundt språkpoli- Høyrer på: Rap, Hip Hop,R n’B, er elles open kontor nokosinne. skil seg noko ut. for ganske mykje merksemd. Storfamilien gjorde sitt og søkande på musikk aller beste for å ta vare på dei nye maskotane sine», tikken. Det blir sett både til mellom anna Finland – Alle er summen av eigne erfaringar. Det er klart at – Det å bli politikar skjedde gradvis. Då telefonen skriv ho. og Sverige, der dei allereie har slike lovar. Då bør minoritetsbakgrunnen min med foreldre frå Pakistan – Å gå ned den slottsplassen var både rart og fint. frå Hanssen kom, tenkte eg at denne sjansen kjem i alle fall Noreg få si på plass. Førebilete: Ingen einskild person, men mange og oppvekst i Bjørheimsbygd har forma meg. Job- – Det gjorde sitt at det var stortingsval det året, og at Fint fordi det var ein stor dag, men rart fordi det var truleg ikkje igjen. Skulle eg gjere dette, måtte eg med gode egenskapar som intergritet og vilje til å ben som kulturminister er den same, sjølv om ein er me fekk politikarbesøk og debattar på skulen. Det Neste år går Språkåret 2013 av stabelen, noko noko eg aldri kunne førestilt meg skulle hende. gjere det no. Dette var jo på den tida då eg eigent- tenkje prinsipielt ung eller har ein annan bakgrunn, men det er klart vekte ei interesse. Hadia ser fram til. I løpet av det året blir det ar- leg skulle vekk frå politikken. Eg skulle melde meg eg skil meg ut, seier Hadia. rangert over 100 små og store arrangement. ut av AUF og satse på journalistikken, seier ho. – Og eg vart glad i litteratur. Som barn og ungdom Hadia er utdanna journalist og har jobba i aviser – Det er ei anna interesse for meg som person, og las eg det meste eg kom over. I Bjørheimsbygd Då bør eg klare å finne eit arrangement eller to som VG, Aftenposten og skrive spalte i Morgenbla- kanskje er det andre forventingar til meg. Eg har som passar. 14 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 15

Jan Olav Fretland Desse vil bli Årets Førsteamanuensis i Vil sikre norsk ved Høgskulen i Sogn og Fjordane nynorskkommune mangfaldet Språkråd Sogn og Fjordane fylkes- private aktørar. Nynorskforumet skal vere oppfølging av internskulering av dei tilsette Lagnadstime for kommune er mellom dei ein stad for informasjons- og erfarings- i rett og god nynorsk. Dette at vi òg peikar Dagleg leiar i LNK, Vidar Høviskeland, nynorsk i staten som ynskjer å bli Årets utveksling, debatt og handling, seier ho på utfordringar framover, og at vi har ein seier seg samd med kulturministeren i og peikar på språklege utfordringar som tanke om korleis vi skal arbeide vidare, at ei boklov vil sikre mangfaldet. Ei av Anders Hovdens vidkjende spiss- nynorskkommune. fylkeskommunen vil ha i tida framover. meiner eg bør vere eit godt utgangspunkt formuleringar var at riksmålsfolket elska for å vinne ein slik pris målet (altså nynorsken) som slaktaren Judith Sørhus Litlehamar judtih Sørhus Litlehamar elskar lammet. Ikkje dumt å ta fram att Vil fremje språkglede judith @norsk-plan.no den salva hausten 2012, når ein les [email protected] Språkleg medvit – Slik som bruk av nynorskprogram i tåredrypande kjærleikserklæringar til norskopplæring for framandspråklege, – Kva kan fylkeskommunen bli betre på ? nynorsken frå folk som vil svekkja jam- Politiske styremakter må vurdera å innføra innføre ei ny – Vil me at språket vårt skal kunne kommunane sin språkpolitikk i høve bar- – Alle kan bli betre. I ein slik søknad vert stillinga av dei to måla våre. vekse og utvikle seg, må me engasjere oss, nehagane og fleire gode kunst- og kul- det sjølvsagt viktig å få fram det positive boklov som sikrar utgjevingar av nynorsk litteratur, av de- Mangfald: seier fylkesdirektør for kultur, Ingebjørg turproduksjonar til bruk i Den kulturelle i det vi har gjort så langt. Eg tenkjer at butantar, av smale litterære sjangrar og av litterære prosjekt Erikstad. skulesekken. Vidare ønskjer vi at språk skal som krev ein viss økonomisk risiko av forlaga, seier han til Leiar i LNK, Særleg er det Bent Høie og Høgre som språkbruksplanen kan hjelpe oss vidare, Vidar Høviske- Kommunane Vinje, Eid, Granvin, ha ei positiv vinkling. Vi ønskjer å fremje LNK-avisa. utmerkar seg. Det er så synd i byråkra- ikkje minst med å skrive eit godt nynorsk land, trur ei språkglede. Gjennom det kan vi òg bidra til – Litteraturen er den viktigaste beraren av nasjonalspråka tane som må skriva på eit språk dei ikkje Kvinnherad, Gloppen og Radøy har i til- språk. Med det meiner eg at vi vert meir boklov vil sikre legg til Sogn og Fjordane fylkeskommune å skape eit språkleg mangfald med respekt våre, og ei boklov vil utan tvil kunna vera med på å opp- meistrar, må vita. Eg trudde byråkratane medvitne om korleis vi uttrykkjer oss, litterært mang- var til for oss innbyggjarane i Noreg, søkt om å bli Årets nynorskkommune for ulike språk. retthalda språkmangfaldet i landet. Det er mellom anna ut fald. ikkje minst skriftleg. Så har vi heilt sikkert men det er nok feil. Når eg skriv brev 2012. Erikstad meiner det er viktig for Fylkeskommunen fekk utarbeidd rap- frå ein slik språkpolitisk argumentasjon Frankrike har valt (Foto: Astrid mykje å gå på når det gjeld til dømes å til staten på nynorsk, må eg etter Høies fylkeskommunen å søkje på prisen. porten «Språkfakta Sogn og Fjordane å halda på si boklov. For eit lite språkområde som Noreg Eidhammer setje krav til nynorsk i leveransar når vi syn gjerne finna meg i å få svar på eit – Sogn og Fjordane utgjer det nynorske 1646–2012» sist vår. gjer innkjøp. vert dette argumentet endå viktigare, seier Høviskeland. Hjelmeland) – Dette var det Nynorsk kultursen- innfløkt og konservativt bokmål. Ja, viss grunnfjellet. Fylkeskommunen har nynorsk Kriteria for prisen er utarbeidde av det er det den stakkars byråkraten kan. trum som stod for. Fylkestinget handsama an endre driftsgrunnlaget som sitt offisielle språk og nyttar dette SPENT: Sogn og Fjordane fylkeskom- Kommunal- og regionaldepartementet K Det må vel få konsekvensar vidare òg: mune er ein av søkjarane til tittelen rapporten på juni-tinget og vedtok at aktivt i alle samanhengar. Vi har gjort ein saman med LNK. Prisen blir delt ut for I dag er det om lag 60 bokhandlarar i LNK-kommunane, Har ikkje byråkratiet greie på det eg Årets nynorskkommune. Kultursjef Inge- nynorsk skal vere ei satsing framover. Vi Kan svekke utvalet del bra ting, og vi planlegg å gjere meir. fjerde gong 4. desember på Det Norske slett ikkje alle desse er eigde av store forlag. spør om, bør dei kanskje få lov å svara bjørg Erikstad er spent. (Foto: Bent Are Høviskeland meiner sterkare konkurranse og eit prispress Mellom anna har fylkestinget vedteke å etablerer eit nynorskforum i fylket, og Teatret av kommunal- og regionalminister – Driftsgrunnlaget for mange av dei kan verta dras- på noko anna, som dei har greie på. Me etablere eit nynorsk forum i fylket; eit Iversen) fylkeskommunen vil dessutan utarbeide på bøker i utgangspunktet vil sjåast på som positivt for Liv Signe Navarsete. Tidlegare vinnarar er tisk endra dersom det vert innført fri pris på bøker. brukarane. må ikkje ta frå dei nattesøvnen, stakkars samarbeid mellom offentlege, frivillige og ein eigen språkbruksplan. Dette som ei kommunane Fjell, Seljord og Stord. Ei eventuell sanering av små bokhandlarar – og svært – Men mange forlag brukar fortenesta eller noko av for- folk! mange av desse ligg i område der det berre er éin bok- tenesta frå bestseljarane sine til å sikra utgjeving av litteratur Så føreslår Utdanningsdirektoratet handel – vil føra til at det vert generelt vanskelegare å få retta mot mindre målgrupper, seier han. omtrent samtidig å fjerne eigen karakter tak i litteratur. Dette vil kunna forsterka ei kulturell og – Dei mest kommersielle forlaga ser på nynorskbøker i sidemål i ungdomsskulen. Dei legg intellektuell utarming av distrikta, meiner LNK-leiaren. som marginale produksjonar. Lågare marginar på dei «sikre» fram tre ulike alternativ for vurdering Høviskeland meiner vidare at prinsippet om å la marknads- bøkene kan føra til mindre evne og vilje i forlaga til å satsa (standpunkt- og eksamenkarakter) i nor- kreftene styre kan føre til at skulebøkene ikkje lenger kjem på bøker som tradisjonelt sel dårlegare. Alt i alt kan dette skfaget, der alle tek bort eigen karakter i sidemål i ungdomsskulen. Me veit òg at til å ha lik pris på nynorsk og bokmål, trass i at dette er føra til ei endå sterkare kommersialisering av bransjen, og Arbeidarpartiet drøfter å gå inn for éin lovfesta i dag. til svekking av mangfaldet. karakter i norsk. M EDIEH USET – Fri pris på bøker kan altså få som konsekvens at den Kulturminister Hadia Tajik (Ap) varslar at regjeringa vil reelle valfridomen elevar skal ha til å velja anten nynorsk ha eit forslag til boklov klar før sommaren 2013. eller bokmål, vert endå meir uthola enn i dag. No er det grader av forverring sunnhordland.no/jobb her. Alle framlegg frå Utdanningsdi- rektoratet held på obligatorisk skriftleg opplæring i nynorsk. Det er langt frå det standpunktet til å gjera skriftleg sidemål valfritt, som høgresida går inn for. Og det kan godt tenkjast at tida er mogen for å sjå på endringar i eksamensordn- Ledige inga. Eitt av framlegga frå direktoratet – For uforpliktande er å ha skriftleg eksamen i sidemål etter andre året i vidaregåande utdanning. stillingar I nytt forslag til lære- – Dette vil føra til at elevar i ulike Slike framlegg må me vera villige til å plan i norsk føreslår ein klassar og på ulike skular kjem til å ver- drøfta. Men det som står fast, er at om i ditt ta vurderte på heilt ulikt grunnlag. For me vil styrkja nynorsken i Noreg, må å byrje med sidemål i 2. dei med samvitsfulle og profesjonelle elevane prøvast i skriftleg nynorsk og klasse. – For uforplik- lærarar vil sidemålskunnskapen telja få karakter i nynorsk. No er det opp til nærområde tande, seier leiar i Norsk ein god del. For dei som har uvelvillig utdanningsminister Halvorsen å syna at innstilte lærarar, som me diverre veit at ho meiner noko med den kjærleiken til Målungdom, Vebjørn nynorsken ho har uttrykt, mellom anna Sture. det finst litt for mange av, vil sidemåls- G Søk i ledige stillingar på kunnskapen telja så godt som ingenting. på landsmøtet i mållaget i vår. Dette luktar ansvarsfråskriving. sunnhordland.no Judith Sørhus Litlehamar Sture reagerer også på at ein ynskjer Så kom det jammen ei glad- judith @norsk-plan.no melding her om dagen. AUF har o ei endring i vurderinga av elevane. I for- G Enkelt og oversiktleg snudd i synet på sidemålet, på

. n slaget er det lagt opp til tre alternativ

d 17.500* RA! for vurdering. landsmøtet i oktober. Dei vil ha karak-

n I den nye læreplanen føreslår ein at unike brukarar EKST NG – Det er alternativ 1 som er «lunge- terar i sidemål. AUF viser mellom anna OFILERI G Ny kommunevis alle elevar skal ha snakka om dialekt, d l a PR til korleis karakterar styrer undervisn- 169.000* SIDA bokmål og nynorsk før dei går ut av Skeptisk: Vebjørn Sture i Norsk brannen» her, medan alternativ 2 og 3

o r FRAM søkefunksjon inga, og at dersom karakteren i sidemål PÅ o 2. trinn på barneskulen. Ein skal òg Målungdom ynskjer eit lære- er ulike former for influensa. Alternativ h sidevisingar d.n hordlan fell bort, vil det svært sannsynleg føre n sunn ha lytta til og snakka om tekstar på planutkast som sikrar nynorsken 3 har fordelen av ein eigen karakter, og til mindre og dårlegare sidemålsunder- * I snitt pr. veke bokmål og nynorsk i løpet av dei første betre. (Foto: Odin H. Omdal) alternativ 2 fordelen av at sidemålsopp- G Klikk deg inn på visning. Dei er også tydelege på at dei s u n to skuleåra. læringa også held fram i VG3. Det er Vebjørn Sture er godt nøgd med utruleg synd at dei to tinga skal setjast ynskjer meir tid til grunnleggjande lese- Ledig stilling og skriveferdigheiter i begge målformer, at ein byrjar så tidleg, men er likevel opp mot kvarandre på den måten, seier og tidlegare start med sidemål. i toppmenyen skeptisk til om læreplanen held mål. Målungdomen ønskjer skriving i han til Framtida.no. – Det blir veldig uforpliktande, og sidemålet mykje tidlegare og vil at Betre kunne eg ikkje ha skrive det sjølv! veldig avhengig av kvar lærar, seier han elevane skal begynne med dette seinast til Framtida.no på 4. trinn. 16 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 17 – Nynorsken har Slår eit slag for modernisert Noreg lettlestboka

– Eg vil yte min skjerv, Fann eit miljø dei endar opp med den noko uheiderlege Han framheva at mange makthavarar ten- seier forfattar og redaktør I eit slikt perspektiv vart spørsmålet hen- løysinga å tjuvlåne ein hund som viser seg kjer annleis om språk i dag enn for 30, 60 Ragnfrid Trohaug om kvi- nar først og fremst: Kva bøker er det viktig å vere ein prisløna rasehund og 90 år sidan. Med ei rekkje døme viste at vi gjev ut fleire av? Og: Korleis kunne ho Korleis det går, skal vi ikkje røpe her, han kor mykje språkpolitikken har endra for ho no har byrja å skrive utfordre seg sjølv i forfattarrolla? men inspirasjonskjelda til løysinga på det seg i land etter land verda rundt. Grepstad lettlestbøker. Svaret var lettlestbøker på nynorsk. etiske dilemmaet røper Trohaug sjølv. viste mellom anna til Bolivia. Dette landet Bøker for den vesle hovudmålslesaren med 10 millionar innbyggjarar har heile som treng å bli stø i si eiga målform, som Har fleire historier 37 offisielle språk. Nesten 800 000 har Toyni Tobekk ho seier. Ein type bøker det burde finnast – Eg er ein stor fan av Rasmus Løland og nynorskbakgrunn [email protected] fleire av på nynorsk. er spesielt glad i historia Hunden og katten, Til bruk i årstalen hadde sosialøkono- Som tenkt, så gjort. Ein rusletur i gamle seier ho og utdjupar: I Hunden og Katten lèt men Asbjørn Torvanger laga ein demogra- trakter i Bergen, nærmare sagt Nordnes, Løland syndebukken i historia få erkjenne fisk analyse av talet på nynorskbrukarar. Trohaug har gjeve ut fleire bøker for inspirerte forfattaren. Her såg ho fine ga- kva han har gjort gale, skrifte og gjere opp Studien viser at 780 000 nolevande unge tidlegare, men har i dag sitt hovud- tetun, ungar som leikte ute, naboskap som for syndene sine utan at dei vaksne er nordmenn har, har hatt eller vil få nynorsk virke som forlagsredaktør i Det Norske utfalda seg, og ho tenkte «Her hadde det involverte og styrer. Psykologisk er dette som hovudmål i skulen. I 1985 hadde Samlaget. vore fint å dikte inn nokre ungar». Dermed veldig fint gjort, meiner ho. kvar femte nordmann ein slik nynorsk- – Eg er ikkje ein person som går rundt blei det ein utvida permisjon, og den vesle – Det er viktig for meg at også Ole bakgrunn, i 2011 godt og vel kvar sjette. og verkjer når eg ikkje får skrive, hjarta familien hennar flytta frå Oslo til Nordnes og Jenny får ta ansvar for det dei gjer. – Nynorskbrukarane har vore fleire enn bankar sterkt for redaktørrolla, seier ho. for ei stund, og der vart altså historia om IKKJE LETT: Å skrive lettlestbok er vik- Ansvar går som ein raud tråd gjennom offentleg språkpolitikk har føresett, og dei Men ein foreldrepermisjon som kunne tvillingparet Ole og Jenny skapt. tig, men neimen ikkje lett, seier forfattar det eg skriv. er blitt færre enn den same språkpolitikken utvidast med ein skrivepermisjon, vart for og forlagsredaktør Ragnfrid Trohaug. No er boka Vi vil ha hund! ein del av har greidd å hindre, sa Ottar Grepstad i freistande. – Det er ei øving å vere kreativ og skape Etisk dilemma Cappelen Damm sin leseløveserie, og den siste årstalen om tilstanden for ny- – Eg elskar litteratur, og eg er djupt ei fullt utvikla historie med færre ord og Trohaug ser ikkje vekk frå at det kjem Ole er ein grei og samvitsfull gut, medan kortare setningar. (Foto: Samlaget.no) norsk skriftkultur. oppteken av barna sine rettar, seier ho og fleire. Ho har laga skisser til fleire historier minnest leande at ho i barndommen hadde Jenny er meir sprelsk og ulydig. Med dette radarparet får Trohaug spele ut to situasjo- om tvillingane, så viss det er tid og rom eit sterkt ønske om å bli barneombod når Sjølv har forfattaren aldri fått ha dyr nar som alltid har fascinert ho: korleis det innafor redaktørjobben, kjem vi garantert ho vart stor. er å vere tvilling, og korleis det er å lengte på grunn av allergi. I boka Vi vil ha hund! til å få høyre meir om Ole og Jenny også Vil kontraktfeste måla etter eit eige dyr. prøver søskenparet å skaffe seg eit dyr, og i framtida. for skulen

Partiet Høgre ønskjer no at alle rektorar skal ha kontraktfesta SISTE TALE: Ottar Grepstad har halde sin siste tale om tilstanden for nynorsk skriftkultur. (Foto: Lars O. Flydal) resultatmål for skulen sin, melder Klassekampen. Det kjem fram i Nynorsk har gjort Noreg det å leve i Noreg i det 21. hundreåret, slo presidenten sine årlege talar om rikets førsteutkastet til stortingsvalpro- grammet for 2013–2017. Dette er til eit språk- og kultur- Grepstad fast. tilstand I innspurten med Kvitebjørnen I dei 11 tidlegare årstalane har ikkje ein type kontraktar som allereie politisk moderne land, sa Grepstad spart på verken statistisk doku- er mykje nytta i kommunar og på Ottar Grepstad under sin Landet med flest offisielle vidaregåande skolar. Det pedagogiske prosjek- potensial til å bli ein god ressursbase på skape refleksjon og haldningar. I løpet mentasjon eller politisk polemikk. Denne nynorsk, seier han. av desse åra har elevane i tillegg til å bli språk – Vi har slått fast at vi ønskjer å tet Kvitebjørnen er i inn- siste årstale om tilstanden gongen snakka han utan brodd mot nokon I haust rundar ein av prosjektet med kjende med forfattaren Rasmus Løland Årstalen blei halden på Den europeiske følgje opp rektorane og skulane for nynorsk skriftkultur. og framheva i staden den eigenverdien han spurten av den femårige eit pedagogisk opplegg for 10. trinn. Dette jobba med ulike metodar for å bli betre meiner nynorsk har. språkdagen, og internasjonale perspektiv sine resultat tettare, men akkurat prosjektfasen. prega både analyse og argumentasjon. opplegget er utvikla av Trude Hoel, Sidsel kjende med seg sjølve, sitt eige språk og Gjester frå heile landet hadde kome korleis kontraktane skal sjå ut, blir sitt eige lokalmiljø. Dei har laga skodespel, Judith Sørhus Litlehamar – Kvart femte språk som er doku- litt opp til kvar enkelt kommune, Ødegård og Anne Grethe Aven. Temaet til Ivar Aasen-tunet for å høyre den siste Judith Sørhus Litlehamar jobba med forteljeteknikkar, laga utstilling judith @norsk-plan.no mentert i dag, var lite kjent før Noreg for opplegget er «Å forska på eige liv og årstalen. Etterpå lanserte Det Norske seier nestleiar Linda Hofstad med utgangspunkt i innovativ tenking, blei ein oljenasjon, sa Grepstad, som Helleland i programkomiteen til judith @norsk-plan.no lesing sett i samband med kompetansemål Samlaget boka Draumen om målet, som etter 10. trinn». filosofert og laga kollasjar, teikneseriar – Den som kan meir enn eitt språk, same meinte at ein tredel av alle språka i verda Klassekampen. inneheld alle dei tolv årstalane Grepstad I forprosjektet til Rasmus Løland- og filmar om før og nå. LNK var ein av kor gjensidig forståelege dei er, får fleire er skriftlause. Jamført med andre språk i No håpar ein at skulane skal sjå på pro- har halde frå 2001 til 2012. Talane er blitt markeringa 2007–2011 vart det gjort stiftarane bak Rasmus Løland-stiftinga. Det tankar i hovudet. Å møte nynorsk gjev verda er både bokmål og nynorsk robuste sjektet som ein ressursbase med fagleg pedagogiske opplegget vil bli overlevert til samanlikna med årstalane til den norske MOTIVERTE: Terje Torkildsen, forfat- framlegg om å lage eit pedagogisk opplegg også innvandrarane eit breiare bilete av språk med ei trygg framtid, sa Grepstad. innhald på nynorsk. Ryfylkemuseet (Lølandsenteret) etter at sentralbanksjefen og den amerikanske tar og humorist, leia den siste motivas- som kan få elevane til å reflektere over Utfordringa til Kvitebjørnen – und- prosjektet er gjennomført. jonssamlinga for lærarane i Kvitebjørn- eige nærmiljø, kultur og lokalt nærings- ring og læring er å leve vidare etter prosjektet. (Foto: Kvitebjørnen.no) pilotprosjektfasen og få fleire til å sjå på grunnlag med tanke på eige engasjement Kvitebjørnen.no som ein ressursbase for og involvering. fagleg innhald på nynorsk. kommune er ein av 10 skular som deltek – Me må få formidla til rektorar, lærarar, i Kvitebjørn-prosjektet. Litterær refleksjon fagpersonell ved lærarutdanningsinstitusjo- – Her er det mykje å hente for læra- Kvitebjørnen er ikkje primært eit lesepro- nar og lærarstudentar at dette er eit opp- rar på andre trinn også, det har absolutt sjekt eller ei lesesatsing, men eit opplegg legg som ligg klart til å bli nytta, seier pro- der ein nyttar Løland sine tekstar til å sjektleiar Astrid Eidhammer Hjelmeland. Hjelmeland meiner opplegget vil passe perfekt som materiell til dei nye valfaga som grunnskulen tilbyr elevar frå og med 8. klasse. – Me ser eit potensiale til å nå ut til lærarar som treng gode løysingar og opplegg for undervisninga i desse faga, slår Hjelmeland fast.

Mykje å hente Det er lærar Egil Dolmen ved Sunnylven skule heilt samd i. Sunnylven i Stranda 18 kommune:Hornindal LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 19

Ordførar: Anne-Britt Øen Nygård (Sp) Vegen opnar nye dører Representantane i kommunestyret fordeler seg slik: Senterpartiet: 7, Høgre: 5, Venstre: 3, Arbeidarpar- – Kvivsvegen gjer kommu- tiet: 2 nen meir attraktiv, seier fabrikksjef ved Ekornes Hornindal kommune ligg i Sogn og Fjordane og grensar til Møre og Grodås AS, Knut Ove Rygg. Romsdal med kommunane Stran- da, Ørsta og Volda som naboar i Judith Sørhus Litlehamar nord og aust. Etter at Kvivsvegen judith @norsk-plan.no kom på plass, tek det ein halv time å køyre ferjefritt til Volda. I Sogn Ekornes sin fabrikk på Grodås i Hornindal og Fjordane grensar kommunen til er høg spesialisert på innvendige og synlege Eid i vest og til Stryn i sør. trekomponentar til sofaer, dei lagar òg deler til Stressless. Bedrifta har 91 tilsette. Kommunen har eit areal på 190 Sjølv om ikkje rekruttering av arbeidskraft km2 og eit folketal på 1223 og er har vore ei utfordring til no ser likevel med det ein av dei minste kom- fabrikksjef Knut Ove Rygg at mange dører munane i fylket. I vest ligg Horn- opna seg då Kvivsvegen var på plass. indalsvatnet, den største innsjøen Me får ein mykje større region der ein på Vestlandet og den djupaste i kan hente inn arbeidskraft, og kortare Europa. avstandar gjer kommunen meir attraktiv, meiner han. Kommunesenteret er Grodås. Bedrifta hentar òg ein økonomisk ge- Folkesetnaden i kommunen finn ein vinst av samferdsleprosjektet. i hovuddalføret og langs vatnet, – Reisetida for varetransporten mel- særleg langs Kjøsapollen, ein side- lom fabrikkane blir korta ned med ein arm av Hornindalsvatnet. time kvar veg, det er klart det betyr noko økonomisk for oss. Kommunevåpenet viser tre ljåar, Rygg meiner vegen er positiv for lo- NATURLEG: – For meg er det heilt naturleg å skrive nynorsk. Det er nynorsken som ligg talemålet mitt nærast, seier ordførar sidan kommunen har lang tradis- kalsamfunnet der mange bedrifter driv Anne-Britt Øen Nygård (Sp). (Foto: Hornindal kommune) jon for ljå- og navarproduksjon. marginalt. Ikkje minst blir det i følgje Det er òg grunnen til at kommune- Ekornes-sjefen viktig å få kortare avstand huset har fått namnet Smia. til flyplass, sjukehus og høgskulemiljø.

Kjelde: Hornindal kommune og Aukar pendlinga Wikipedia Kvivsvegen vil gi auka trafikk gjennom kommunen. Dette er viktig for Hornindal – Har bruk for to i framtida, seier næringssjef i Hornindal kommune, Jan Endre Nesdal. Kvivsvegen vart opna i september STOR ARBEIDSPLASS: Ekornes Grodås er ein stor arbeidsplass i Hornindal med 91 tilsette. (Foto: Ekornes Grodås) Ørsta i år, den knyter saman bu-og arbeids- Volda marknaden regionen Søre-Sunnmøre og skriftspråk Indre Nordfjord og opnar for ferjefri E39 Jan Endre Nesdal meiner at det no er på bustadar må ein ha for å få ei større mellom Lote og Festøy. Vegen skal etter viktig å sjå på effekten ein kan få ut lokalt samfunnsuvikling. Kvivsvegen planen gi eit raskare samband mellom av ei ny samferdsleåre. Han dreg i tillegg til Ekornes Grodås Søre-Sunnmøre og Austlandet via riksveg fram bedrifter som Total Service Kviven, 15 over Strynefjellet. Nordfjordeid Tomteprosjekt som driv med solskjerming og varme- Hornindal Ordførar i Hornindal – For meg er det heilt naturleg å skrive Staten må overføre meir midlar ned til Kommunen har allereie ein del pend- No må ein få folk til å stoppe, dei som pas- pumper og Grodås Mønsterteknologi kommune, Anne-Britt nynorsk. Det er nynorsken som ligg tale- kommunalt nivå for at desse oppgåvene ling til Ørsta og Volda, den vil nok auke serer må stoppe for å ete middag, og dei som andre solide bedrifter i kommu- Stryn målet mitt nærast. Eg er ikkje i tvil om at skal bli enklare å takle. Den økonomiske no, trur Nesdal. Han meiner òg det er Øen Nygård (Sp), meiner me framleis har bruk for to skriftspråk i situasjonen vart ikkje betre då statsbud- som et middag her må stoppe igjen for å nen. Attraktivitetsbarometeret som nynorsken står sterkt i viktig at kommunen kjem tettare på eit oppleve noko meir. Me er i gang med både Telemarksforskning gir ut viser at Hornindal Olden Noreg. sjettet 2013 vart lagt fram. Der taper små høgskulemiljø. kommunen. Ordføraren meiner nynorsken har kommunar som ikkje klarer å ha same NØGD: Fabrikksjef ved Ekornes Grodås, nytt hyttefelt og nytt skianlegg, og håpar er den kommunen i Kvivs-regionen som – Då kan ungdommane våre bu heime Knut Ove Rygg er godt nøgd med å få ein god posisjon i Hornindal kommune, gjennomsnittlege folketilvekst som resten vegen gir fleire gjester. best klarer å halde på innbyggarane sine. Illustrasjon: Gerhard Stoltz lenger, det betyr mykje for framtidig Kvivsvegen på plass. – Det er vikitgare at dei som bur her Judith Sørhus Litlehamar kanskje aller mest sidan det er morsmålet. av landet har, seier Nygård. Kommunen har og eit prosjekt for å få etablering. (Foto: Ekornes Grodås) fleire til å kjøpe bustadtomter. I år sel dei trivest og blir her enn at me heile tida skal judith @norsk-plan.no – Det er viktig å arbeide for at me skal Tidlegare var Hornindal ein plass ein nemleg 16 tomter til 2012 kroner, 13 av arbeide for å auke folketalet, det er no ha nynorsken med oss i framtida på lik Opnar ei ny dør berre må gjennom for å kome til Stranda, linje med bokmål. dei er allereie selde. berre eit tal, meiner Nesdal. Nygård skildrar kommunen som ein stad – Kva er det største som har skjedd kom- no blir det ein viktig veg mellom vest og Å vere ordførar i Hornindal kommune – Det har vore ein suksess, no blir det med mange gardsbruk og små bustadfelt munen det siste året? aust. viktig å følgje opp dei har kjøpt. Tilgang som ligg mellom urørt natur og bratte fjell. er ikkje ein enkel jobb. Nygård arbeider Opning av E-39, Kvivsvegen, var ein stor Ho fortel om eit næringsliv der trefored- 80 prosent som ordførar og ein dag i veka dag for Hornindal. Ei heilt ny hovudåre ling, turisme og andre kulturbaserte nærin- på skattekontoret i kommunen. mellom Sogn og Fjordane og Møre og gar skil seg ut. I tillegg er Hornindalsvatnet – Å vere ordførar er ein spanande og Romsdal opna seg ved bygginga av ein ny godt kjent som Europa sin djupaste innsjø, innhaldsrik jobb. Eg har hatt mange fine tunnel gjennom fjellet, seier ordføraren. med 514 meter. opplevingar i lag med innbyggjarane og For kommunen Hornindal vil denne nye – Og skulpturkunstnaren Anders Svor andre nettverk i og utanfor kommunen. vegen bety mykje, ikkje minst blir det opna Me presenterer også medlemskommunane våre på Lnk.no. Her er nokre av dei: har eige museum her, seier ordføraren ein heilt ny bu- og arbeidsmarknad med stolt Økonomiske utfordringar omlag 70 000 innbyggjarar. Ordføraren er Trass i eit stabilt folketal på 1223 Kommuneøkonomien i Hornindal har i særs glad for at innbyggjarane kan nå ein innbyggjarar har også Hornindal sine følgje ordføraren vore sunn og stabil fram mykje breiare jobbmarknad enn før. Ho Ørsta: Vindafjord: I Vindafjord kommune Gloppen: Glop- utfordringar. til no. I 2012 har kommunen gjennomført ser òg gjerne at fleire vel å busetje seg i Vartdal Plast håpar dei at eit samla kulturbygg vil pen kommune – Me må klare å auke folketalet ute i mange kostbare investeringar, noko som Hornindal. profilerer seg gje innbyggjarane betre kulturtenester. gjer det godt distriktskommunen vår. Kommunen må kan gje utfordringar. – Eg ynskjer at folk skal oppdage kor no konsekvent på kultur. – Me kunne leggje til rette for god kvalitet i Største investeringa var fleirbrukshal- flott kommunen me bur i, er, og kome for på nynorsk. har eit variert Odda: I år er det ti år sidan starten tenestene, både innan barnehage, skule og len på 53 millionar kroner. I tillegg har me å busetje seg her. Naturen vår gjev særs – Det skil seg tilbod, seier kul- på Litteratursymposiet i Odda. Det helse og omsorg. Det å få fart på nærings- auka rammetimetalet i skulen og tilsett gode høve til eit aktivt friluftsliv sommar ut blant anna tursjef Jan Kjetil vart markert med eit fengslande tema. livet og bustadbygging er også viktige mål, fleire i helse- og omsorgsektoren, seier som vinter i skog, mark, fjell og på vatn. reklame, seier Øygard. slår Anne-Britt Øen Nygård fast. ordføraren. Det er også eit mål at næringslivet i bygda Vik: No må tunnelen gjennom Vikaf- administrasjon- jellet på plass, meiner både politikarar Kommunen har også erfart at innføringa skal bli både større og breiare enn i dag. ssjef Karen Longva Buset. og næringslivet i kommunen. Viktig med nynorsk av samhandlingsreforma i helsesektoren – Kva er forholdet ditt til språk? vert kostbar. 20 kommune: Hornindal LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 21 Internasjonale skulpturar

Terje Lyngstad Teatersjef Sogn og Fjordane Teater

teater

Godt norsk språkår

Vi nordmenn elskar å feire. Når vi er små, går vi i bursda- gar og driv med russefeiring. Som vaksne drikk vi oss fulle og giftar oss og feirar jul og nyttår minst ein gong i året. Sidan Kvinneåret ein gong på syttitalet har styresmaktene fått for vane å laga markeringar for alt frå kulturelt mang- BARNEBOK: Inger N. Bråtveit debuterer som barnebokforfattar. fald og Bjørnstjerne Ibsen, til miljøet og Fridtjov Amundsen. (Foto: Astrid Eidhammer Hjelmeland) Neste år er det språket sin tur. Grunnen til Språkåret i 2013 er at Ivar Aasen ville ha vore 200 år om han hadde levd neste år, noko han sjølvsagt ikkje ville gjort, sidan forventa levealder for menn berre er 75 år. Vi må likevel kunne seie at Aasen gjorde det ganske bra, sidan han vart heile 83 år, og endå betre blir presta- sjonen når vi veit at menn på Aasen si tid berre kunne rekne Bråtveit med med å bli 52 år før dei segna om. Det er faktisk berre folk i Bibelen som blir så gamle som 200 år, og gjerne eldre, som t.d. Metusalem, som vart 969 år. Men dei lever ikkje lenger, heltane frå Bibelen, med unntak av Jesus, då, som fleire barnebok hevdar lever, til liks med Elvis. For dei som ikkje veit det, laga Ivar Aasen nynorsken då han traska rundt om på Vestlandet for rundt rekna 150 No kjem Inger Bråtveit med si ennå minnest korleis det er å vere barn, eller som år sidan, medan han raska saman ord og uttrykk frå folk fyrste barnebok. har barn rundt seg. han møtte langs vegen og putta dei inn i ein grammatikk – Korleis er det å skrive for born kontra for vaksne? som høyrde vikingane til, sånn omtrent. – Eg kjenner at eg må vere meir direkte og Judith Sørhus Litlehamar Men om du guglar Språkåret, kan du lese at målet med konkret når eg skriv for barn. At historia må vere [email protected] markeringa er ei raus, inkluderande og samlande feiring av VISER FRAM: Anders Svor Museum viser mange av skulpturane til Anders Svor. tydeleg, men med ein bodskap som både er tydeleg alt språk i Noreg, og ikkje berre nynorsken. Det er temme- (Foto: Hornindal kommune) og tvitydig. Eg har brukt mykje tid på å byggje opp eit leg frekt, spør du meg. Det blir som å invitere alle ungane i Bråtveit gjev no ut barneboka Kven er snillast av far litterært, skranglete univers, der kriteria for logikk, klassen til bursdag og gi alle hundre kroner i gåve medan og mor? på Flamme forlag, noko som blir forlaget Anders Svor representert i Porsgrunn med fornuft og form bryt med mange av kriteria som elles alle syng «happy birthday to Alle». Kjip bursdagsfeiring, Bilethoggar Anders Svor si fyrste barnebok. Her møter me Knut, som er på Forliste sjømenn, i Moss med Diskoskastaren finst i den litterære verda, seier Bråtveit, som legg med andre ord. sette spor etter seg. I sjukehuset, men som aller mest tenkjer på far og til at det likevel kanskje ikkje er så veldig annleis å og ikkje minst i Tønsberg med den store - for deg som meiner noko Eg vil difor i god tid før neste år er gått av stabelen, på Hornindal kan du sjå 450 mor: Kven er eigentleg snillast av far og mor? skrive for barn enn å skrive for vaksne. statuen av Sven Foyn. Gustav Vigeland skal vegner av alle likeløna skeptikarar, oppmode om at det blir av skulpturane hans på – Eg har alltid hatt ein draum om å skriva ei ha karakterisert dette verket som mellom barnebok, men har hatt noko som kanskje har sett særleg fokus på språk og integrering, slik at alle inn- Kritiske lesarar museum. dei beste portrettstatuane i landet. likna på ei frykt for sjangeren, i alle fall ei ærefrykt. vandrarar, og andre med lese- og skrivevanskar, kan lære Anders Svor etterlet seg om lag 450 Etter kvart har frykta måtta vike for bodskapen – Det viktigaste er uansett å ta lesaren og det lit- seg norsk i løpet av 2013, eller eventuelt eit anna språk vi Judith Sørhus Litlehamar skulpturar i atelieret i Oslo. Av desse var som eg ikkje lenger kunne og ville brenne inne terære universet, anten ho er barn eller vaksen, på forstår, som til dømes engelsk og svensk. alvor, slår ho fast. [email protected] dei fleste i gips eller leire og berre nokre med, seier Bråtveit, som tidlegare har gjeve ut to Det er kanskje ikkje rett å skjære alle over ein kost, men – Korleis er borna som lesarar, trur du? få i bronse. Arvingane vart samde om at romanar og ei diktsamling for vaksne. Ho har tid- vi må stikke handa i jorda og innrømme at betre språk- samlinga skulle heim til Nordfjord. I fyrste – Kritiske, og dei vil ha konkrete svar på spørs- Anders Svor vart fødd i Hornindal 14. legare fått Nynorsk litteraturpris og Kritikarprisen. kunnskap må til før utlendingane får integritet i det norske omgang vart arbeida lagra tett samanstuva målet som boka stiller: Kven ER snillast av mor samfunnet på stram line med nordmenn. Om dei ikkje vil desember 1864. Han hadde kunstnarblod Historia om Knut triggar lesaren til å stille same og far, då? Då kan det vere godt å ha mor og far i årene og fekk som 17-åring plass som i den gamle ljorestova på Svor. I 1941 spørsmålet: Kven er snillast av far og mor? lære seg norsk, eventuelt engelsk eller svensk, bør dei skyte i nærleiken, som kanskje kan snakke saman med ei kvit kule etter det å få arbeid og trygd. treskjerar ved Brødrene Hals pianofabrikk overdrog arvingane samlinga til Hornindal Spørsmålet er både umogleg og utidig, men når barnet og opne opp for ein vidare horisont. Men i Oslo. Han var blant anna student ved kommune på vilkår av at det vart reist eit Eit stimulerande nettmagasin me fyrst har stilt oss dette spørsmålet høgt eller Vi må henge bjølla på sauen og be dei nye landsmennene då må den eine klappe att DS-en og den andre setje Den kongelege Tegneskole og København eldfast museumsbygg. inni oss, opnar spørsmålet opp for eit ras av andre våre ta ansvar. Dei må forstå at gode språkkunnskapar gir for elevar på ungdomstrinnet PC-en i kvilemodus. Kunstakademi. Det var også under opphal- spørsmål. Og kanskje eit ras av erkjenningar også, gode jobbar innanfor reinhald og transport, slik at dei kan Inger Bråtveit legg ikkje skjul på at ho også ar- det i København at han fekk det kunstnar- Den kulturelle skulesekken og i den vidaregåande skolen undrar Inger Bråtveit. kome seg ut av ein situasjon der dei ikkje eig nåla i tapetet. lege gjennombrotet som bilethoggar. Han Grunna krigen og tronge økonomiske ti- beider med andre prosjekt. Ein skal tidleg krøkjast som god søkjar skal bli, så her er det vart etter kvart prisa på internasjonale – på nynorsk! – Det gjer eg, og eg har stor tru på eit litterært berre å henge i. Vi nordmenn må på vår side vise vilje til å der starta ikkje bygginga før i 1951. Anders Litterært, skranglete univers kunstutstillingar både i Berlin, Kristiania, Svor Museum opna 12. juli 1953. vekselbruk innanfor ulike sjangrar. ta imot dei framandspråklege med opne hender og eit ope København, Paris og Chicago. I 1891 vann Boka er skriven for born frå fem år og oppover, men sinne. Sidan 2004 har Sogn og Fjordane forfattaren meiner ho også passar for vaksne som han konkurransen om Tordenskiold- Kunstmuseum hatt det faglege og drifts- www.magasinett.no monumentet i Kristiania. messige ansvaret for museet. Sogn og Til tjuande og sist sit vi i same bil og bør difor legge Anders Svor budde store deler av livet Fjordane Kunstmuseum freistar å utvikle tilhøva godt til rette. Vi må ikkje skode hunden på låra sitt i Kristiania, der han døydde av hjerne- kunnskapen om Anders Svor og samlinga Nett det du treng på nettet? og sjå på alle med mørkt hår og sota ansikt som ulvar i bløding, 64 år gamal. og har gjennom aktiv formidlingsverksemd saueskinnsjakker, men heller fortelje dei at det er von i søkt å auke kunnskapen om Anders Svor hengande tau, og at ein glad laks i panna er betre enn ti Flytta samlinga sin kunst også utanfor Hornindal, mellom Dag og Tid 50 år i havet. Som førebilete må vi vise veg ved å bruke eit godt Anders Svor levde i ei tid med få bilet- anna i samarbeid med Den kulturelle språk med stutte setningar frie for vanskelege ordtak og hoggarar og der Gustav Vigeland var den skulesekken. Den nynorske vekeavisa Dag og Tid feirar 50-årsdag i desse dagar. Avisa såg dagsljos i 1962, framandord. store stjerna. Ved opninga av museet i 1953 utgjorde NO OG MED EIGA og dei var ikkje dei første til å prøve seg som nynorsk riksavis. Andre aviser som Fedraheimen og Det vil lette kvardagen for immigrantane om vi unngår Nynorsk vekeblad hadde prøvd seg, men lagt inn årene tidlegare. Likevel fann fleire av Anders Svor sine samlinga om lag 450 arbeid, inklusive kontaminasjon, kompliserte idiom og anglofikserte ord, og mest kjende verk plass i det offentlege skisser og utkast. Sidan då har tilveksten HANDBOK – Det var ikkje sjølvsagt i 1962 at ei nynorsk riksavis skulle klare seg, seier ansvarleg redaktør Svein at vi i all kommunikasjon legg vinn på ein grammatikk med rommet. I Oslo står fonteneskulpturen til samlinga vore på meir enn 50 arbeid. Gjerdåker på dagogtid.no. enkel syntaks fri for heavy setningar med lange uforstå- Bylgja i Skillebekkparken, Etter badet ved Mellom desse er fleire av Anders Svor sine FOR LÆRAREN! Dag og Tid er ei vekeavis for kulturpolitikk som kjem ut i eit opplag på 8 729 (2011). Redaksjonen elege innskot, der vilkårssetninga kjem først og verbalet og Bislett bad, Ein symjar i Kampen park, og større og meir sentrale skulpturar. har sete i Oslo. subjektet til slutt. Slik kan vi få språkproblema ut av sekken det er Anders Svor si løve som vaktar kon- og katta i boks. geinngangen til Nasjonalteateret. Elles er Kjelde: Anders Svor Museum 22 LNK-AVISA Nr 5 2012 Nr 5 2012 LNK-AVISA 23

korleis ho ser ut, no enn før, slår Trohaug fast. SITATET: Dammen legg elles vekt på dei positive ringverknadane prosjektet har gjeve. – Eg har aldri vore freista til å skriva på bokmål. Det høyrest kanskje litt fundamentalistisk ut, men jo Vil ha sprekare framsider – Me ser at prosjektet har gjeve oss eit høgare utlån av nynorske bøker enn meir ein blir hindra jo meir innbiten til å skriva på nynorsk blir ein. To gonger tidlegare har eg fått tilbod me elles hadde hatt. Det er tydeleg at om å skriva for større aviser, og fått tilbodet trekt då eg bad om å få skriva på nynorsk. me får resultat dersom me arbeider kon- på nynorskbøker sentrert med noko. Me har hatt mange Forfattar Olaug Nilssen til Sogn Avis. ulike nynorskaktivitetar i biblioteka desse åra, seier Dammen og nemner produkt som kortspelet Kamp, ein eigen spå om Det er eit problem at ny- døropnar. Det finst hyggelege unntak, men nynorsk lyrikk og eit litteraturseminar for norsklitteraturen ikkje er det er få av dei, slår ho fast. Dammen mei- dei tilsette i biblioteka, der all nynorsk lit- ner dessutan at stadig fleire bøker burde teratur som var komen inn til biblioteka av betre kvalitet, seier bi- bli omsette til nynorsk. gjennom året, vart presentert. blioteksjef Bente Dammen – Ta SVK av Roald Dahl til dømes, i Osterøy. ho skrik jo nesten etter å bli omsett til Lyriske idear nynorsk. Tenk om Ragnar Hovland kunne Kortspelet Kamp har vist seg å vere ein Judith Sørhus Litlehamar ha gjort det. stor suksess rundt om på skulane. NBU-prisen til judith @norsk-plan.no Forlagsdirektør for barne- og ungdoms- – Me har ein person no som reiser litteratur i Samlaget, Ragnfrid Trohaug, rundt med spelet her i Osterøy og pre- meiner på si side at det har vore ei positiv Dammen har vore prosjektleiar for pro- senterer det i klassane, det får me mange utvikling. positive tilbakemeldingar på frå elevane. sjektet Nye tider – Nynorsk, som var eit – Dei siste åra har me testa framsidene samarbeidsprosjekt mellom biblioteka i Ho har framleis lyst til å arbeide med på barnebøkene på målgruppa, til dømes Nordhordland og LNK. Målet med pro- nynorsk litteratur i prosjektform. er bøkene om Mopp og Mikko testa på Falturiltu sjektet var å fremje lesing av nynorsk lit- – Då måtte det blitt noko med nynorsk teratur i nordhordlandskommunane. born i barnehagar. Den haldninga om at lyrikk. Eg las enormt mykje lyrikk då eg – Alle kommunane i prosjektet er framsidene på barnebøkene ikkje fengar laga den nynorske spåen, og du verda så nynorskkommunar og ligg i omlandet til borna, trur eg heng saman med kva mange mykje bra det er der ute. Tenk å samle Bergen, der bokmål dominerer og spreier hugsar frå før, seier ho, men medgjev at det alt dette på ein nettstad der ein kunne seg raskt. Difor vart dette prosjektet så ikkje alltid har vore like bra. kategorisert lyrikken etter kva som passar viktig, seier Dammen. HØGARE UTLÅN: – Me ser at prosjektet har gitt oss eit høgare utlån av til ulike store livshendingar, til dømes. Me No er prosjektet avslutta, og sluttrap- nynorske bøker enn me elles hadde hatt, seier biblioteksjef i Osterøy, Bente Dammen. Gjev høgare utlån får jo mange spørsmål i biblioteka om kva porten er klar. Trass i fleire positive resultat – Me ser jo framleis at til dømes Komet- som passar til bryllaup, dåp og så vidare. Sprekare framsider marknadsfører bøkene, og her burde av prosjektet erfarer ho nok ein gong at forlaga, og spesielt Samlaget, bli mykje serien, som er ein serie med lettlest-bøker Prosjektet Nye tider – Nynorsk, der nynorsklitteraturen ikkje held den standar- – Ikkje minst har dei nynorske barnebø- for born, heng att i den gamle tradisjonen. åtte kommunar i Nordhordland har del- kene for kjedelege framsider, som ikkje sprekare. For formidlaren er det også viktig den ho skulle ønskje. Innpakninga til bøkene er kjempeviktig, og teke, starta i 2008 og vart avslutta i 2011. fengar borna. Framsidene er jo dei som at framsida på boka ikkje skaper avstand til lesaren, men derimot fungerer som ein som sagt er me mykje meir opptekne av Prosjektet er også støtta av Fritt Ord.

Forsikringar skal gi deg tryggleik, men; kan dei også Kjem: Odd Nordstoga (Foto:oddnordstoga.no), festivalforfattar Ragnar Hovland (Foto: Bjarte Bjørkum), Maria Parr gi deg litt betre økonomi? (Foto: Siri Juell Rasmussen) og Lars Mæhle (Foto: Tove Breistein) er blant dei som kjem til Falturiltufestivalen i år..

Falturiltu er tildelt NBU-prisen 2012 Sunnhordland har markert seg som eit kraftsentrum i norsk for sitt arbeid med formidling av bar- barne- og ungdomslitteratur. ne- og ungdomslitteratur. Einaste i verda

Judith Sørhus Litlehamar – Felles for mange av desse forfattarane er at dei skriv på [email protected] nynorsk og har medverka til at nynorske barne- og ung- domsbøker har ein så sterk posisjon som dei har i dag, med alt frå biletbøker for dei minste til dikt, spenning og grøs- Litteraturfestivalen Falturiltu opnar 4. november med Odd sarar. Kva er meir naturleg enn at ein i eit slikt kraftsentrum Nordstoga, Ragnar Hovland og Maria Parr på programmet. også arrangerer ein eigen festival for denne litteraturen, ein No blir dei heidra med pris frå foreininga Norske Barne- og festival som er den einaste nynorske festivalen for barne- og Ungdomsbokforfattarar. ungdomsbøker i heile verda, slår juryen fast. Litteratur for barn og ungdom står i 2012 sterkare enn nokosinne. Det kjem ut mange og gode bøker for dei viktigaste lesarane, dei yngste. Norsk litteratur får merksemd ute i verda, norske bøker blir omsette til andre språk, og Falturiltu Alle som har offentleg tenestepensjon i KLP har ikkje berre ei solid og trygg pensjonsordning, norske forfattarar blir inviterte ut i verda for å fortelje om dei har også høve til å gjere seg nytte av spesielt gunstige forsikringsordningar. Vi veit at bøkene sine, skriv juryen i grunngjevinga for prisen. Verdas einaste nynorske barnebokfestival vert ar- våre medlemmer er fornuftige og ansvarlege, derfor kan vi tilby svært konkurransedyktige rangert i veke 45 kvart år. Kraftsentrum vilkår. Låge forsikringspremiar og den raskaste bonusoppteninga i marknaden kan gi deg Her er det opne førestillingar for born og vaksne, som medlem nokre kroner til overs. Kva du vil bruke desse pengane til skal ikkje vi bry I sommar fekk også festivalen 100 000 kroner frå forfattarbesøk i skulen, barnelitteraturseminar, oss med, men hugs at vi også har bank med svært gode vilkår både på sparing og fond. Sparebanken Vest, noko festivalleiar Roald Kaldestad kalla skrivekurs, konsertar, førestillingar og utstillingar. ei fjør i hatten. Likevel meiner me aldri at litteraturen vår kan få nok – Festivalforfattar i 2012 er Ragnar Hovland. Gå inn på klp.no og les meir om kva vi kan tilby alle som har offentleg tenestepensjon i KLP. eller for mykje – merksemd. Me er difor glade for at det finst eldsjeler som vil legge ned mykje og viktig arbeid i å falturiltu.no Sjå meir på LNK.no formidle bøkene til eit breitt publikum. I Noreg finst det om tilboda kortet gir i dag ei rekke festivalar som vil ta vare på litteraturen og forfattarskapa, seier juryen bak NBU-prisen og viser til at Returadresse: -BLAD 24 B Vatlandsvåg, 4235 Hebnes LNK-AVISA Nr 5 2012

Mona Vetrhus (f. 1975) er frå Uske- dalen i Sunnhord- land. Ho har studert aktuelt: 3 STA ved Firda VGS og lærar Litteraturvitskap i Bergen, gått på For- fattarstudiet i Bø og Ingrid B. Håheim Nynorsk mediesenter i Førde. Diktboka Nokre gutar kjem ikkje heim i kveld er debutboka hennar. Foto: Morten Brun debutanten

vi har aldri kyssa i ein tom, nedlagt silo (Foto: Firda VGS) full av leikne kattungar Namn: 3STA ved Firda vidaregåande skule og lærar Aktuelle: Har starta Facebook-sida «I kampen for trommeregn på taket Ingrid B. Håheim nynorsk», som skal skape debatt om språk og nynorsk.

Bur: Sandane i Sogn og Fjordane Oktober 2012 I kampen for nynorsk

Elevar på Firda vidare- – Sidan eg føler klassen min er godt nynorsk, så me har diskutert om me gåande skule går i kam- festa i valet sitt om å bruke nynorsk, skal skifte namn. Me har i tillegg lagt fekk eg lyst til å skape debatt om ut ei kartlegging som me håpar fleire pen for nynorsk – på nynorsk. Kanskje det å møte mot- svarer på. Kartlegginga viser så langt Facebook. Lærar Ingrid stand på nettet kunne få elevane til å at det er «truande» nynorskbrukarar B. Håheim meiner dette debattere og reflektere meir over sitt som les oss. Likevel er det interessant kan styrke språkvalet til eige språk? Me vil gjerne vise andre å sjå kor mange ulike folk som marke- at nynorsk kan brukast i anna enn rer at dei likar oss. ungdommane. dikt. «Nynorsk er så vakkert i dikt» er ei utsegn som eg er utruleg lei av. Me Judith Sørhus Litlehamar vil trekkje nynorsken ut av nasjonalro- – Kva ynskjer de å oppnå? mantikken og bunadsskogen og vise [email protected] det som eit moderne og bruksvennleg – Eg håpar dette kan vere ein aktivitet språk ein kan bruke til alt. som kan vere med på å styrke unge nynorskbrukarar i deira val om halde – Kva prosjekt er dette? fram med å skrive nynorsk. Politi- karane gjer det ikkje lett for dei, og – Facebook-sida vår er ikkje eigentleg – Korleis er responsen på sida? eit prosjekt, men meir eit stunt. Me det er eigentleg eit under at det i det kastar eit snøre ut i eteren og ser kva – Det er i dag 159 som likar sida vår. heile er att nokon som vel å skrive på som nappar. Årsaka til at eg som lærar Eg veit ingenting om Facebook og nynorsk. kom på dette, var eit samarbeidspro- synest det kan vere ein kaotisk stad, sjekt mellom dei vidaregåande skula- difor lærer eg noko nytt heile tida. Me ne i Valdres og Firda. Medan ungdom- sjekkar sida i norsktimane, ser om det – Framtidsplanar? mane i Firda held bra på nynorsken, er kome interessante innspel, og prø- ver å finne på noko nytt å ta opp. – Me har lurt på om me skulle starte har dei lettare for å gå over til bokmål ein biletserie som heiter «Eg skriv ny- i Valdres. Difor har norsklærarane norsk», og ta bilete av alt og alle som samla seg for å sjå på kva ein kan er så langt unna nasjonalromantikken – Kven er lesarane på sida? gjere. som ein kan tenkje seg. Og toppe det Me har sett at namnet vårt kanskje med to fine frognerfruer på Grand. hindrar oss i å nå dei som ikkje likar – Kvifor Facebook-side?

Rosenkrantz´gate 8 - Eit naturleg val for overnatting og møte i hovudstaden N- 0159 Oslo + 47 23 21 41 00 - Med LNK kortet får du alltid beste pris hos oss [email protected]