KALENDARIUM HISTORYCZNE

W Kalendarium w pierwszej kolejności zamieszczono wydarzenia z okresu II wojny światowej, w tym dotyczące Armii Krajowej. Są one z natury o różnym znaczeniu i szczegółowości, jest możliwa ich pełna unifikacja. W każdym dniu podano jedno wydarzenie. Pierwsza wersja Kalendarium powstała na podstawie “Kalendarza weterana”. Kolejne wydarzenie wyszukiwano w internetowym “Kalendarium II wojny światowej – Polska” http://pl.wikipedia.org/wiki/, internetowym „Kalendarzu historycznym” http://www.chronologia.pl/ oraz intrnetowym “Portalu historii ożywionej” http://www.dobroni.pl/. Pozostałe “puste” pozycje zapełniono wykorzystując wyszukiwarkę Google. Poza nielicznymi wyjątkami w opisach wydarzeń zamieszczono linki do informacji uzupełniających. Podane powyżej źródła internetowe można wykorzystać do uszczegółowienia zamieszczonych opisów i informacji, jak również wyjaśnienia ewentualnych wątpliwości. Będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi i propozycje dotyczące zamieszczonych wydarzeń i ich opisów, a także za przesłanie informacji o kolejnych wydarzeniach w poszczególnych dniach wraz z uszczegółowiającymi linkami. Podane w Kalendarium wydarzenia są automatycznie wyświetlane w module "Dziś w przeszłości". Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 1. 01 01 1942 Podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych przez 26 państw, m.in. Polskę. 2. 02 01 1945 Ostatni Komendant AK gen. przeprowadził inspekcję oddziałów partyzanckich AK w lasach włoszczowskich w rejonie bunkrów leśnych w Pękowcu. 3. 03 01 1945 Uchwała Rządu Tymczasowego o pozostawieniu Warszawy stolicą Polski. 4. 04 01 1944 Drugie w czasie II wojny światowej przekroczenie granic RP przez Armię Czerwoną. 5. 05 01 1944 Deklaracja rządu polskiego w Londynie postulująca przywrócenie polskiej administracji na terenach wyzwolonych. 6. 06 01 1940 W Poznaniu hitlerowcy przeprowadzili masową egzekucję Polaków. 7. 07 01 1940 Pierwszych 19 polskich pilotów myśliwskich wyjeżdża z polskiego Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron na przeszkolenie do Centre d Instruction d Aviaton de Chasse w Montpellier. 8. 08 01 1944 Bitwa pod Mikuliszkami stoczona przez 6 Wileńską Brygadę AK. 9. 09 01 1944 Dekret Delegata Rządu o utworzeniu Rady Jedności Narodowej (przedstawicielstwa politycznego obozu londyńskiego). 10. 10 01 1943 Pod Stalingradem rozpoczyna się ofensywa Armii Czerwonej opatrzona kryptonimem "Pierścień".

1 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 11. 11 01 1944 Komunikat agencji TASS, w którym stwierdzono, że włączenie Białorusi Zachodniej i Ukrainy Zachodniej do ZSRR było zadośćuczynieniem za krzywdy oraz stworzyło podstawę „trwałej i stałej przyjaźni” między Polakami, Ukraińcami, Białorusinami i Rosjanami. 12. 12 01 1943 Ogłoszenie w Warszawie pierwszego komunikatu Kierownictwa Walki Konspiracyjnej (o akcji dywersyjnej „Wieniec II” Armii Krajowej 31 XII 1942). 13. 13 01 1944 Konspiracyjny „” AK po raz pierwszy w okupowanym kraju używa nazwy: Polskie Państwo Podziemne. 14. 14 01 1944 Wypad 25-osobowej grupy szturmowej AK do Łówczy, silnej stanicy USN (UPA), w której stacjonowała również załoga niemiecka. Pobito zarówno Ukraińców jak i Niemców. Zdobyto duże ilości amunicji i ekwipunku. 15. 15 01 1944 Siłami Okręgu Wołyń Armii Krajowej (27 Wołyńska Dywizja Piechoty) rozpoczęto na Wołyniu Akcję “Burza” . 16. 16 01 1945 2 Dywizja Piechoty Wojska Polskiego sforsowała Wisłę w okolicach Łomianek. 17. 17 01 1945 1 Armia Wojska Polskiego wkroczyła do Warszawy. 18. 18 01 1944 Posiedzenie Rady Narodowej RP w Londynie „ polskiego parlamentu na uchodźstwie. Przedmiotem obrad były sprawy granic Polski. Skrytykowano premiera Stanisława Mikołajczyka, który stwierdził, że sprawa granicy wschodniej „dzisiaj [...] wygląda znacznie gorzej niż za czasów Sikorskiego, kiedy spór można było rozstrzygnąć małymi stratami”. 19. 19 01 1945 Memorandum rządu Arciszewskiego do rządu Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych podtrzymujące dotychczasową linię polityczną. 20. 20 01 1944 W Londynie Winston Churchill rozmawiał ze Stanisławem Mikołajczykiem i Tadeuszem Romerem w sprawie granic Polski. 21. 21 01 1945 Por. AK Jan Borysewicz "Krysia", "Mściciel" poległ pod wsią Kowalki na Nowogródczyźnie, w walce z grupą operacyjną NKWD. 22. 22 01 1943 Generał wydał rozkaz o utworzeniu Kedywu (Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej). 23. 23 01 1948 Naczelnik Wydziału II Departamentu Śledczego MPB mjr Adam Humer zaakceptował akt oskarżenia rtm. Witolda Pileckiego, zatwierdzony 5 lutego przez wiceprokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej mjr. M. Dytrę. 24. 24 01 1945 Armia Czerwona osiąga linię Odry.

2 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 25. 25 01 1943 Rozmowy we wsi Swejginie między przedstawicielami Okręgu Wileńskiego AK i niemieckich władz wojskowych. 26. 26 01 1934 Polsko-niemiecki pakt o nieagresji. 27. 27 01 1945 Obóz koncentracyjny w Oświęcimiu został opanowany przez oddział Czerwonej Armii. 28. 28 01 1944 Koniec trwającego 900 dni oblężenia Leningradu. 29. 29 01 1942 „Biuletyn Informacyjny” w artykule wstępnym: „Nie tylko Polska Niepodległa, ale również Polska Sprawiedliwa Społecznie” 30. 30 01 1945 Armia Wojska Polskiego przekracza pod Stępolem dawną granice polsko-niemiecką. 31. 31 01 1944 Niemcy zorganizowali lokalną operację antypartyzancką. 91 osobowy oddział niemiecko-ukraiński zaatakował przebywających w Worzianach polskich partyzantów z 5 Wileńskiej Brygady AK. 32. 01 02 1944 Żołnierze Armii Krajowej dokonali zamachu na Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w dystrykcie warszawskim. 33. 02 02 1941 W „Sunday Chronicle” obszerny artykuł „Szkocja całym sercem pokochała Polaków”. 34. 03 02 1947 Wyrok w procesie pierwszego Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”. 35. 04 02 1943 Ogłoszenie w Niemczech trzydniowej żałoby po klęsce pod Stalingradem. 36. 05 02 1939 Nowobudowany okręt podwodny "Orzeł" opuścił Vlisslingen i udał się do Gdyni. 37. 06 02 1941 W Dikheila koło Aleksandrii uroczyste przemianowanie dywizjonu rozpoznawczego Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich na Pułk Ułanów Karpackich. 38. 07 02 1944 W trakcie walki oddziału BCh Stanisława Basaja „Rysia” z pacyfikującymi kolonię Małków Kozakami i ukraińskimi policjantami w służbie niemieckiej, wroga wsparł pododdział UPA z sąsiedniej ukraińskiej wsi. Po odparciu własowców i policjantów, kontratak BCh obrócił się przeciwko upowcom. Rozproszono ich, a część wsi Małków spalono. 39. 08 02 1942 Po 70 dniowym marszu wojska japońskie osaczają Singapur dziesiątkując jego obrońców. 40. 09 02 1939 Wojska gen. Franco zajęły Minorkę z grupy wysp Balearskich. 41. 10 02 1940 Pierwsza sowiecka masowa deportacja na Syberię i do Kazachstanu ludności polskiej z terenów zajętych po 17 września 1939 przez Armię Czerwoną. Kolejne masowe deportacje w roku 1940 odbyły się (w nocy) z 12 na 13 kwietnia i z 28 na 29 czerwca. 42. 11 02 1945 Zakończenie obrad konferencji jałtańskiej Wielkiej Trójki.

3 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 43. 12 02 1942 Instruktor harcerski, sierżant podchorąży Armii Krajowej, Maciej Aleksy Dawidowski oderwał płytę z niemiecką inskrypcją z pomnika Mikołaja Kopernika w Warszawie (Dem Grossen Deutschen Astronomen - Wielkiemu astronomowi niemieckiemu). 44. 13 02 1945 W Londynie oświadczenie rządu RP na uchodźstwie odrzucające uchwały Konferencji Jałtańskiej. 45. 14 02 1942 Przekształcono Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Na jej czele stanął gen. Stefan "Grot" Rowecki. 46. 15 02 1941 Samolot 138 dywizjonu specjalnego RAF dokonał pierwszego lotu nad Polską, zrzucając grupę łączników w rejonie Słomniki – Proszowice (). 47. 16 02 1940 W okupowanej Warszawie pierwsze uliczne branki młodzieży na roboty przymusowe w Rzeszy. 48. 17 02 1944 W nocy z 16 na 17 lutego w odwecie za mord UPA we wsi Prehoryłe, oddział BCh Stanisława Basaja „Rysia” spalił nie zniszczone jeszcze ukraińskie domy w Małkowie. 49. 18 02 1943 Rozkaz Dowódcy Armii Krajowej polecający oznaczenie własnych akcji zbrojnych znakiem kotwicy Polski Walczącej. 50. 19 02 1945 W Londynie utworzenie Polskiego ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja”, który rozwiązał się w 1994 r. 51. 20 02 1940 Uroczyste podniesienie polskiej flagi w pierwszej polskiej bazie lotniczej w Wielkiej Brytanii w Eastchurch. 52. 21 02 1945 Rada Jedności Narodowej protestując przeciwko postanowieniom jałtańskim stwierdza, ze „zmuszona jest zastosować się do nich”. 53. 22 02 1940 Rozkaz Naczelnego Wodza o usamodzielnieniu Polskich Sił Powietrznych jako jednej z trzech równorzędnych części składowych Polskich Sił Zbrojnych. 54. 23 02 1943 Oddział Gwardii Ludowej opanował Głogów Małopolski. 55. 24 02 1942 Zdemontowanie przez Niemców pomnika Jana Kilińskiego w Warszawie. 56. 25 02 1942 Pierwszy rozkaz Dowódcy Armii Krajowej o Wojskowej Służbie Kobiet. 57. 26 02 1944 Rozkaz specjalny Dowództwa Głównego Armii Ludowej w sprawie podjęcia intensywnej akcji bojowej na Lubelszczyźnie w celu ułatwienia operacji wojsk radzieckich. 58. 27 02 1944 Nad Odrą żołnierze 6 Warszawskiego Batalionu Pontonowo-Mostowego wbili pierwszy polski słup graniczny. 59. 28 02 1944 Ukraińska Armia Powstańcza (UPA) dokonała masakry ludności polskiej we wsi Huta Pieniacka, zamordowano około 1100 mieszkańców.

4 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 60. 29 02 1945 Dekret o wyłączeniu ze społeczeństwa polskiego wrogich elementów (volksdeutschów – którzy nie przeprowadzili postępowania rehabilitacyjnego). 61. 01 03 1945 Część 1. Warszawskiej Brygady Kawalerii pod Borujskiem wykonała ostatnią bojową szarżę WP. Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych". 62. 02 03 1957 Ppor. Stanisław Marchewka ps. „Ryba” poległ w zasadzce grupy operacyjnej KBW i SB. Był to ostatni oficer podziemia poakowskiego, który zginął z bronią w ręku. 63. 03 03 1941 W Jerozolimie wychodzi pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego Polskich Uchodźców Wojennych na Bliskim Wschodzie”. 64. 04 03 1940 Stan Polskich Sił Zbrojnych we Francji i w wielkiej Brytanii osiąga liczbę 46 912 żołnierzy. 65. 05 03 1943 RAF zbombardował miasto Essen w Niemczech. 66. 06 03 1944 Pokazowa egzekucja w Kurowie. Zbigniew Panaś „Zemsta", komendant i wykładowca Szkoły Podchorążych Piechoty AK, został powieszony wraz z 9 innymi żołnierzami AK, kolejne 30 osób zostało rozstrzelanych. 67. 07 03 1944 Scalenie części Narodowych Sił Zbrojnych z Armią Krajową. 68. 08 03 1945 1 Armia Wojska Polskiego rozpoczęła walki o Kołobrzeg. 69. 09 03 1944 W Rożyszczach NKWD rozstrzelało komendanta placówki samoobrony i 3 ludzi, około 20 aresztowano i wywieziono do Łucka. 70. 10 03 1945 Amerykanie dokonali nocnego nalotu dywanowego na Tokio. Zginęło ponad 100 tys. osób. 71. 11 03 1941 Wizytacja Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego na czterech okrętach Polskiej Marynarki Wojennej. 72. 12 03 1942 Oddział partyzancki „Jędrusie” i miejscowa placówka AK rozbiły więzienie w Opatowie. 73. 13 03 1940 Zakończenie konfliktu zbrojnego pomiędzy ZSRR a Finlandią, toczącego się od 30 listopada 1939. 74. 14 03 1943 Po rozbiciu części radzieckiej 3. Armii Pancernej oddziały niemieckie zdobyły Charków, a tydzień później Biełgorod. 75. 15 03 1944 Deklaracja programowa Rady Jedności Narodowej “O co walczy Naród Polski”. 76. 16 03 1942 Pierwszy rozkaz dowódcy Armii Krajowej o zasadach wykorzystania harcerzy. 77. 17 03 1944 W dowództwie armii sowieckiej w Kołodeżnie spotkał się mjr Jan Szatkowski „Kowal” z gen. Siergiejewem zgłaszając działanie 27 WDP AK w rejonie na południe od Kowla oraz gotowość współdziałania w walce z Niemcami. 78. 18 03 1945 Zaślubiny Polski z morzem.

5 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 79. 19 03 1945 Hitler wydał rozkaz stosowania polityki „spalonej ziemi”. 80. 20 03 1940 Inspektorat Katowicki AK. Aresztowany został komendant Inspektoratu Katowickiego AK por. Wacław Stacherski ps. „Nowina” oraz niemal cały aparat dowodzenia. Porwana została sieć łączności. W sumie aresztowało około 600 żołnierzy AK... 81. 21 03 1943 Przemianowanie konspiracyjnego Politycznego Komitetu Porozumiewawczego na Krajową Reprezentację Polityczną. 82. 22 03 1945 Rozkaz Naczelnego Dowództwa WP o zasadach postępowania wobec niemieckiej ludności cywilnej. 83. 23 03 1941 Pierwszy nalot bombowy na Berlin polskich dywizjonów bombowych. 84. 24 03 1942 Rozpoczyna się pierwsza faza ewakuacji Armii Polskiej z ZSRR. 85. 25 03 1944 Oddziały niemieckie zamordowały 335 mieszkańców Rzymu. 86. 26 03 1943 Akcja pod Arsenałem w Warszawie. 87. 27 03 1945 Aresztowanie i uprowadzenie przez NKWD do Moskwy 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. 88. 28 03 1945 Żołnierze polscy zawiesili na Dworze Artusa w Gdańsku biało-czerwony sztandar. 89. 29 03 1943 Oddział „Jędrusie” wspólnie z grupą AK rozbił więzienie niemieckie w Mielcu i uwolnił 126 więźniów. 90. 30 03 1943 Dekret Prezydenta RP na Uchodźstwie Władysława Raczkiewicza “O odpowiedzialności karnej za zbrodnie wojenne”. 91. 31 03 1945 W komorze gazowej obozu koncentracyjnego w Ravensbruck zamordowana została mniszka Marija (jej świeckie imię to Jelizawieta Pilenko). Podczas okupacji Francji w jej domu znajdował się jeden z podziemnych sztabów ruchu oporu. Mniszka mogła pozostać wśród żywych, jednak dobrowolnie zgodziła się na śmierć zastępując skazaną młodą kobietę – zakładając ubranie z jej numerem zamieniła się z nią swoim losem. 92. 01 04 1943 Artykuł wstępny „Akcja zbrojna ? Tak – lecz ograniczona” na łamach „Biuletynu Informacyjnego” Armii Krajowej. 93. 02 04 1940 Rozkaz Naczelnego Wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego o utworzeniu Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, formowanej we francuskiej Syrii. 94. 03 04 1940 Pierwszy transport śmierci z sowieckiego obozu jenieckiego w Kozielsku do Katynia.

6 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 95. 04 04 1944 Oddział Armii Krajowej „Harnasia”, dowodzony pod jego nieobecność przez por. Zbigniewa Otwinowskiego „Gryfa” i oddział Batalionów Chłopskich dowodzony przez Józefa Abramowicza „Tomasza” zaatakował obronę niemiecką na terenie Wytwórni Prochu w Pionkach. Akcja udała się, nie było żadnych strat osobowych. Zdobyto broń, amunicję oraz żywność. 96. 05 04 1944 Oddział Partyzancki AK „Błyskawica” wraz z żołnierzami z placówki AK w Zawadzie zorganizował zasadzkę na niemiecką ekspedycję karną, która miała przeprowadzić pacyfikację Sułkowic. Akcja partyzancka była udana, Niemcy się wycofali i nie przeprowadzili zamierzonej pacyfikacji. 97. 06 04 1941 Niemcy atakują Jugosławię i Grecję. 98. 07 04 1944 Oddziały BCh i AK stoczyły we wsi Molendy koło Kozienic bitwę z przeważającymi oddziałami niemieckimi, wyrywając się z okrążenia. 99. 08 04 1940 U wybrzeży Norwegii polski okręt podwodny ORP Orzeł zatopił niemiecki statek Rio de Janerio. 100. 09 04 1942 Dowódca Armii Krajowej podpisał rozkaz nr 5 dotyczący Odtwarzania Sił Zbrojnych precyzujący cele i zadania OSZ. 101. 10 04 1942 Rozkaz dowódcy AK wprowadzający na oznaczenie Armii Krajowej kryptonim PZP. 102. 11 04 1943 Pierwszy oficjalny komunikat niemiecki o odkryciu grobów oficerów polskich w Katyniu. 103. 12 04 1940 W USA ukazuje się album Juliena Bryana Siege o wrześniowej obronie Warszawy. 104. 13 04 1940 Druga masowa deportacja ludności polskiej z ziem wschodnich RP w głąb ZSRR. 105. 14 04 1940 W okolicach Serokomli oddziały niemieckie przeprowadziły obławę, w której schwytano 217 osób, rozstrzelanych następnie we wsi Józefów Duży. 106. 15 04 1943 W „Biuletynie Informacyjnym” Armii Krajowej reportaż o akcji pod Arsenałem. 107. 16 04 1942 Pierwsza reprodukcja znaku kotwicy Polski Walczącej. 108. 17 04 1944 Specjalna grupa bojowa przy Sztabie Głównym AL, dowodzona przez ppłk Jerzego Fonkowicza przeprowadziła wraz z gestapo akcję zdobycia archiwum Delegatury Rządu na Kraj przy ul. Poznańskiej 12 w Warszawie. W jej wyniku rozbiciu uległa newralgiczna sieć konspiracji Armii Krajowej, a AL uzyskała dane o przedwojennych agentach policji w szeregach ruchu komunistycznego. 109. 18 04 1940 Na łamach konspiracyjnej „Pobudki” pierwszy konspiracyjny dekalog moralności obywatelskiej. 110. 19 04 1943 Wybuch powstania w getcie warszawskim. 111. 20 04 1943 Nieudany zamach oddziału AK na Friedricha Krugera (Wyższego Dowódcę SS i Policji) w Krakowie. 112. 21 04 1945 Wyzwolenie Bolonii przez II Korpus Polski.

7 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 113. 22 04 1940 Zwolniono z radzieckiego więzienia Konstantego Rokossowskiego i umorzono postępowanie w jego sprawie. 114. 23 04 1941 Niemcom poddała się armia grecka, wspomagana przez wojska brytyjskie. 115. 24 04 1940 Z Brestu we Francji wyrusza drogą morską do Norwegii Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich. 116. 25 04 1943 Zerwanie przez ZSRR stosunków dyplomatycznych z Polską. 117. 26 05 1944 Drugi dekret Prezydenta RP na Uchodźstwie o tymczasowej organizacji władz na terytorium okupowanej Polski. 118. 27 04 1940 Stan Polskich Sił Zbrojnych we Francji, Wielkiej Brytanii i Syrii osiąga liczbę 68 423 żołnierzy. 119. 28 04 1943 Wanda Wasilewska w przemówieniu radiowym z Moskwy: „Emigracyjny rząd generała Sikorskiego nie reprezentuje narodu polskiego”. 120. 29 04 1944 Nieudana próba zlikwidowania niemieckiej placówki w Szczuczynie – Okręg Nowogródek AK 121. 30 04 1940 Śmierć w walce pod Anielinem dowódcy Oddziału Wydzielonego WP mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”. 122. 01 05 1945 Zakończyła się bitwa pod Halbe. Bitwa była stoczona w dniach od 24 kwietnia do 1 maja 1945 r. podczas operacji berlińskiej - zgrupowanie frankfurcko-gubińskie pod dowództwem generała Theodora Busse zostało pokonane przez Armię Czerwoną. 123. 02 05 1945 Udział żołnierzy 1. Armii LWP w zdobyciu Berlina. 124. 03 05 1944 W nocy z 3 na 4 maja oddział Osjana zaatakował warszawskie lotnisko Młociny niszcząc 5 samolotów Ju 52, a kilka innych uszkadzając. Święto Narodowe Trzeciego Maja. 125. 04 05 1941 W Dundee w Wielkiej Brytanii zjazd byłych powstańców śląskich z udziałem kontrtorpedowca ORP „Grom”. 126. 05 05 1939 Minister spraw zagranicznych Józef Beck odpowiedział w Sejmie odmownie na żądanie memorandum niemieckiego. 127. 06 05 1943 Zgoda władz ZSRR na formowanie 1.Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. 128. 07 05 1945 Bitwa pod Kuryłówką: starcie polskich partyzantów z obławą NKWD. 129. 08 05 1945 Tego dnia w 1945 roku, o godz. 15.00, ogłoszono koniec wojny. Dzień wcześniej, 7 maja, Niemcy podpisały swoją kapitulację w Reims (Francja), w obecności przedstawicieli Wielkiej Brytanii, Francji i ZSRR.

8 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 130. 09 05 1945 W Berlinie szesnaście minut po północy czasu wschodnio – europejskiego powtórzono na żądanie dowództwa wojsk sowieckich podpisanie akt kapitulacji Niemiec. Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności. 131. 10 05 1940 W pierwszym dniu agresji Niemiec na zachodzie Europy polscy piloci myśliwscy strącają nad Francją pierwszych 7 samolotów niemieckich. 132. 11 05 1951 w więzieniu mokotowskim został stracony Gracjan Klaudiusz Fróg ps. "Góral", "Szczerbiec” dowódca 3 Wileńskiej Brygady AK. 133. 12 05 1944 Początek natarcia w rejonie klasztoru Monte Cassino prowadzonego przez II Korpus Polski pod dowództwem gen. Władysława Andersa. 134. 13 05 1941 Feldmarszałek Wilhelm Keitel wydał w imieniu Hitlera rozkaz o "Jurysdykcji Barbarossa", regulujący zasady postępowania Wehrmachtu na terenach przyszłej okupacji niemieckiej w ZSRR. 135. 14 05 1944 Zgrupowanie AL (600 ludzi) razem z plutonem OP-44 AK i oddziałami partyzantki radzieckiej (300 ludzi) w ogólnej sile ponad 900 ludzi dowodzone przez ppłk Mieczysława Moczara "Mietka" stoczyły pod Rąblowem całodzienną bitwę z 5 batalionami dywizji SS "Wiking" realizującymi przeciwpartyzancką operację "Maigewitter" a później przebiły się z okrążenia. 136. 15 05 1943 Oddziały Batalionów Chłopskich dowodzone przez Jana Kusyka "Grota" i Zygmunta Kozaka "Waltera" dokonały akcji na osadę Michów. Rozbrojono posterunek żandarmerii, która prześladował okoliczną ludność. 137. 16 05 1941 W Poznaniu wykonanie wyroku śmierci na 44-letniej Pelagii Bernatowicz z Grudziądza za słuchanie BBC (pierwszy w historii wyrok niemiecki za słuchanie audycji radiowych). 138. 17 05 1943 Komendant Wołyńskiego Okręgu AK nakazał zorganizowanie samoobrony w rejonach o przewadze ludności polskiej. 139. 18 05 1944 Zdobycie Monte Cassino Monte Casino przez żołnierzy II Korpusu Polskiego. 140. 19 05 1944 Rozkaz Dowódcy AK znoszący kryptonim PZP i zezwalający na używanie zamiennie nazw Armia Krajowa i Siły Zbrojne w Kraju. 141. 20 05 1944 Patrol AK odnalazł nad Bugiem niewybuch niemieckiej rakiety V-2. 142. 21 05 1945 W Rudzie Różanieckiej przedstawiciele zamojskiej AK i UPA podpisali porozumienie, kończące w tym rejonie trwające od 2 lat zacięte walki pomiędzy polskimi i ukraińskimi oddziałami niepodległościowymi. 143. 22 05 1941 Podniesienie bandery polskiej na kontrtorpedowcu ORP „Krakowiak”. 144. 23 05 1940 ORP „Orzeł” wyszedł w swój ostatni patrol na Morze Północne, zaginął dwa dni później.

9 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 145. 24 05 1945 Utworzenie Stowarzyszenia Polskich Kombatantów. 146. 25 05 1948 Stracenie rtm. Witolda Pileckiego „Witolda”. 147. 26 05 1940 Rozpoczęła się ewakuacja wojsk alianckich z Dunkierki – operacja Dynamo. 148. 27 05 1942 Podporządkowanie Okręgu Wołyńskiego Komendzie Głównej AK. 149. 28 05 1943 Po pacyfikacji Leżajska hitlerowcy rozstrzelali 43 mieszkańców miasta. 150. 29 05 1940 Jeden z polskich pilotów myśliwskich występuje po raz pierwszy w reportażu z pola walki radiostacji Paris-Mondial. 151. 30 05 1943 Scalenie Batalionów Chłopskich z Armią Krajową. 152. 31 05 1943 Helmut Kapp został zastrzelony na ulicy Dr. Kwarty w Jędrzejowie. 153. 01 06 1943 Niemcy rozstrzelali w podrzeszowskiej wsi Staroniwa 44 osoby. Był to odwet za uszkodzenie podstacji transformatorowej. 154. 02 06 1940 Prasa niemiecka w Warszawie donosi o zmianie nazwy ul. Sobieskiego na Sudenstrasse („za wroga narodu niemieckiego uznano długoletniego sprzymierzeńca cesarstwa niemieckiego” – notuje Ludwik Landau). 155. 03 6 1943 Doszło do niemieckiej pacyfikacji wsi Strużki jako odwet za zasadzkę partyzanckiego oddziału „Jędrusie” na grupę żandarmów z Rytwian. 156. 04 06 1941 Po błyskawicznej porażce Francji decyzja Biura Politycznego KPZR o utworzeniu polskiej dywizji strzelców w składzie Armii Czerwonej. Czerwonej polskiej dywizji strzelców. Początkowo liczbę jej żołnierzy ustalono na 10 300. Prawie 400 polskich oficerów przebywających w Griazowcu pozwalało na zorganizowanie takiego oddziału. 157. 05 06 1942 Stany Zjednoczone wypowiadają wojnę Bułgarii, Rumunii i Węgrom. 158. 06 06 1944 Wojska sowieckie przekroczyły przedwojenną granicę polską pod Sarnami. 159. 07 06 1945 Rozkaz Komendanta Głównego Narodowych Sił Zbrojnych nakazujący m.in. zwalczanie i rozbrajanie milicji i oddziałów bezpieczeństwa orazlikwidacje ich funkcjonariuszy. 160. 08 06 1944 Początek akcji „Burza” w okręgu Nowogródek – atak oddziałów AK na umocnienia w miejscowości Jachnowicze, tzw. "stützpunkty". 161. 09 06 1944 Operacja „Sturmwind” w Lasach Janowskich (do 14 VI), największa niemiecka operacja przeciwpartyzancka w okupowanej Polsce. 162. 10 06 1940 Włochy rozpoczęły swój udział w II wojnie światowej jako sojusznik III Rzeszy. 163. 11 06 1940 Oficjalny komunikat Kierownictwa Marynarki Wojennej o zaginięciu okrętu podwodnego ORP „Orzeł”.

10 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 164. 12 06 1944 Na odprawie dowódców okręgów AK Wilno i Nowogródek w Warszawie stwierdzono iż zajmowanie większych miast jest niezbędne, jeżeli Polskie Państwo Podziemne ma występować w roli gospodarza w stosunku do wkraczających oddziałów Armii Czerwonej. 165. 13 06 1940 Namiestnik Rzeszy w Kraju Warty Arthur Greiser zakazuje Polakom uprawiania.... wędkarstwa. 166. 14 06 1940 Osadzenie pierwszych polskich więźniów politycznych w niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz. 167. 15 06 1940 Ponowne zajęcie Litwy przez Armię Czerwoną. 168. 16 06 1940 Pierwszy polski pilot zestrzeliwuje niemiecką „bombę latającą” V-1 w obronie Londynu. 169. 17 06 1940 Zajęcie Łotwy i Estonii przez ZSRR. 170. 18 06 1942 Prezydent Roosevelt i premier Churchill obradują na temat otwarcia drugiego frontu na zachodzie Europy. 171. 19 06 1940 Początek ewakuacji oddziałów polskich z Francji do Wielkiej Brytanii. 172. 20 06 1940 w ramach akcji AB akcji AB w nocy z 20 na 21 czerwca w Palmirach pod Warszawą rozstrzelani zostali wybitni przedstawiciele polskiego życia politycznego, społecznego, kulturalnego i sportowego. 173. 21 06 1945 W Moskwie wyrok w procesie 16 przywódców Polskiego Państwa Podziemnego. 174. 22 06 1940 Francja podpisuje pokój, powstaje rząd w Vichy. 175. 23 06 1941 Pierwszy sowiecki nalot bombowy na Warszawę. 176. 24 06 1941 Początek 3 dniowej krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonanej przez wycofujących się ze Lwowa sowietów. Zamordowali oni ok. 7 tys. więźniów. 177. 25 06 1940 Zakończenie trwającej od 19.VI ewakuacji oddziałów polskich z Francji do Wielkiej Brytanii, która objęła zaledwie 19 000 żołnierzy. 178. 26 06 1940 W Londynie pierwsze posiedzenie rządu RP po ewakuacji z Francji do Wielkiej Brytanii. 179. 27 06 1941 Niemieckie bataliony policyjne spaliły Wielką Synagogę w Białymstoku wraz z uwięzionymi w niej ok. 2 tys. Żydów. 180. 28 06 1940 Pierwsza udana ucieczka oficerów polskich z niemieckiego Oflagu II Woldenberg (Dobiegniew). 181. 29 06 1945 Czechosłowacja scedowała na rzecz ZSRR Ruś Zakarpacką. 182. 30 06 1943 Aresztowanie Dowódcy Armii Krajowej gen. bryg. Stefana Roweckiego „Grota”. 183. 01 07 1940 Utworzono 300 Dywizjon Bombowy „Ziemi Mazowieckiej” – pierwszy polski dywizjon lotniczy w Anglii. 184. 02 07 1942 Wojska brytyjskie z udziałem polskich jednostek rozpoczęły pod El Alamein bitwę z wojskami niemieckimi i włoskimi.

11 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 185. 03 07 1940 Początek 3 dniowej akcji marynarki brytyjskiej zniszczenia zespołu floty francuskiej w bazie Mers el- Kebir w Algierii (operacja Catapult). 186. 04 07 1943 W Gibraltarze śmierć Premiera i Naczelnego Wodza gen. broni Władysława Sikorskiego. 187. 05 07 1945 Cofnięcie uznania rządowi RP na uchodźstwie w Londynie przez Stany Zjednoczone i Wielką Brytanię. 188. 06 07 1940 Pierwsza udana ucieczka z KL Auschwitz. 189. 07 07 1944 Walki oddziałów Armii Krajowej o Wilno. 190. 08 07 1944 Rząd na emigracji upoważnił Delegaturę Rządu i Komendę Główną AK do ogłoszenia powstania w Warszawie. 191. 09 07 1943 Rosjanie ogłaszają, że ofensywa niemiecka została powstrzymana a 2000 czołgów zostało zniszczonych – bitwa pod Kurskiem. 192. 10 07 1941 Pogrom w Jedwabnem, podczas którego spalono żywcem mieszkańców – Żydów. 193. 11 07 1941 Wezwanie Radia Moskwa: „Polacy! […]Walczcie. Organizujcie partyzantki. […]Towarzysz Stalin wezwał i Was, Polacy, abyście wystąpili przeciwko faszystom”. 194. 12 07 1940 Niemieccy żandarmi przeprowadzili pacyfikację Michniowa, w czasie której spalono żywcem i zastrzelono około 100 osób. W odwecie oddział partyzancki Jana Piwnika "Ponurego" rozstrzelał w nocy na 13 lipca 180 Niemców w zatrzymanym pod Łączną pociągu Warszawa-Kraków. 195. 13 07 1944 Generał Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz o zakończeniu akcji scaleniowej Batalionów Chłopskich i Armii Krajowej. 196. 14 07 1944 Naczelne Dowództwo Armii Czerwonej wydało rozkaz jednostkom 1, 2, i 3 Frontu Białoruskiego oraz 1 Frontu Ukraińskiego, nakazujący rozbrajanie oddziałów, podporządkowanych polskiemu rządowi emigracyjnemu. 197. 15 07 1943 Została utworzona komórka Komendy Głównej AK – Kierownictwo Walki Podziemnej. 198. 16 07 1944 Szef NKWD Ławrientij Beria zbył akcję AK zdobywania Wilna lekceważącym, pełnym wrogości stwierdzeniem: "Generał "Wilk” otrzymał z Warszawy rozkaz zajęcia Wilna przez jednostki Polskiej Armii Krajowej. Skierowała się tam rzeczywiście jedna brygada, Niemcy ją doszczętnie rozbili i na tym zakończyło się zajmowanie" Wilna przez Polaków". 199. 17 07 1940 W Warszawie aresztowanie pierwszego tajnego „kompletu uczniowskiego”. 200. 18 07 1940 1 Front Białoruski rozpoczyna operację brzesko-warszawską. 201. 19 07 1940 Zestrzelenie pierwszego samolotu niemieckiego w obronie Wielkiej Brytanii przez porucznika Witolda Ostrowicza.

12 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 202. 20 07 1944 Pozostali na wolności dowódcy Armii Krajowej na Wileńszczyźnie podjęli decyzję o rozwiązaniu podległych im brygad i batalionów partyzanckich. 203. 21 07 1944 Scalenie konspiracyjnej Armii Ludowej i Armii Polskiej w ZSRR w jednolite Ludowe Wojsko Polskie. 204. 22 07 1942 Rozpoczyna się likwidacja getta warszawskiego. 205. 23 07 1944 Walki oddziałów Armii Krajowej o Lwów. 206. 24 07 1944 Wyzwolenie przez Armię Czerwoną obozu w Majdanku. 207. 25 07 1944 Nocą została przeprowadzona akcja Most III, polegająca na dostarczeniu kurierów Rządu RP na uchodźstwie na tereny okupowanej Polski i w drodze powrotnej zabranie elementów zdobytego nad Bugiem pocisku V-2 oraz kurierów. 208. 26 07 1944 Ryki zostały wyzwolone przez oddział AK pod dowodztwem Mariana Bernaciaka. 209. 27 07 1944 Porozumienie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i ZSRR w sprawie „rewizji” wschodniej granicy RP. 210. 28 07 1944 28 lipca brytyjski MSZ poinformował ambasadora Edwarda Raczyńskiego, że AK nie może liczyć na brytyjską pomoc dla powstania warszawskiego. 211. 29 07 1943 Ogłoszenie pierwszego komunikatu konspiracyjnego Kierownictwa Walki Podziemnej. 212. 30 07 1944 Nadająca z Moskwy radiostacja im. Tadeusza Kościuszki wyemitowała czterokrotnie odezwę wzywającą ludność Warszawy do powstania. 213. 31 07 1944 Dowódca Armii Krajowej Tadeusz Bór-Komorowski wydał rozkaz rozpoczęcia 1 sierpnia powstania warszawskiego. 214. 01 08 1966 W Londynie ustanowienie Krzyża Armii Krajowej. Narodowy Dzień Pamięci Powstania Warszawskiego. 215. 02 08 1943 W obozie zagłady w Treblince wybuchł bunt więźniów. 216. 03 08 1944 W Moskwie premier Mikołajczyk informuje Stalina, że Warszawa będzie wolna lada dzień i apeluje o pomoc. Stalin odpowiada: "Cóż to jest ta wasza Armia Krajowa ? (...) to są drobne oddziałki partyzanckie, a nie regularna siła zbrojna!". 217. 04 08 1944 Dowodzenie siłami niemieckimi zwalczającymi Powstanie Warszawskie przejął SS-Obergruppenführer Erich von dem Bach-Zelewski. 218. 05 08 1940 Podpisano brytyjsko-polską umowę wojskową. 219. 06 08 1945 Zrzucenie przez Stany Zjednoczone bomby atomowej na Hiroszimę. 220. 07 08 1945 Wypowiedzenie przez Związek radziecki wojny Japonii. 221. 08 08 1944 W powstańczej Warszawie pierwsza audycja radiostacji Armii Krajowej „Błyskawica”.

13 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 222. 09 08 1944 Bitwa pod Studziankami. 223. 10 08 1945 Rząd japoński zwraca się do aliantów z propozycją kapitulacji. 224. 11 08 1944 Z terytorium Polski Lubelskiej w głąb ZSRR odchodzi pierwszy transport uwięzionych przez oddziały NKWD żołnierzy AK i pracowników Delegatury Rządu RP na Kraj. 225. 12 08 1941 Sicherheitsdienst z Łucka i ukraińscy schutzmani dokonali masakry 300 Żydów w Horochowie na Wołyniu. 226. 13 08 1942 W lesie koło wsi Tylawa hitlerowcy rozstrzelali 500 Żydów z Dukli, Jaślisk i Rymanowa. 227. 14 08 1941 Zawarto radziecko-polską umowę dotyczącą tworzenia polskiej armii na wschodzie - Armia Andersa. 228. 15 08 1940 Do obozu Auschwitz przywieziono pierwszy transport więźniów z Warszawy. Było w nim 513 więźniów z Pawiaka oraz 1153 schwytanych w łapankach ulicznych. Święto Wojska Polskiego. 229. 16 08 1943 16 sierpnia – hitlerowcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku. W getcie wybuchł bunt. 230. 17 08 1940 Zniszczenie przez hitlerowców pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie. 231. 18 08 1940 Obchody Święta Żołnierza Polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku z udziałem 15 000 osób. 232. 19 08 1941 Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich wzięła udział w walkach o Tobruk. 233. 20 08 1941 Hitlerowcy dokonali masowej egzekucji 800 Polaków w Czarnym Lesie pod Stanisławowem. 234. 21 08 1944 Pod Surkontami doszło do pierwszej po 1939 roku regularnej bitwy pomiędzy oddziałami Armii Krajowej i Armii Czerwonej. 235. 22 08 1942 Brazylia wypowiedziała wojnę Włochom i Niemcom. 236. 23 08 1939 Niemiecko-Sowiecki pakt o nieagresji. 237. 24 08 1944 PKWN nakazała rozwiązać wszystkie organizacje konspiracyjne, a ich członkowie mieli wstąpić do Wojska Polskiego. 238. 25 08 1939 Podpisanie przez lorda Halifaxa i ambasadora Raczyńskiego angielsko-polskiego układu o wzajemnej pomocy w razie agresji. 239. 26 08 1939 Anglia i Francja potwierdzają gwarancje dla Polski. 240. 27 08 1941 Minister spraw wewnętrznych RP Stanisław Kot podpisuje nominacje pierwszych Okręgowych Delegatów RP w okupowanym kraju. 241. 28 08 1939 Fala mordów gestapo na działaczach Związku Polaków w Niemczech. 242. 29 08 1944 Przyznanie przez rządy USA i Wielkiej Brytanii praw kombatanckich żołnierzom AK.

14 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 243. 30 08 1940 Rozkazem Naczelnego Wodza powstaje Archiwum Wojskowe (późniejsze Archiwum i Muzeum Sił Zbrojnych). 244. 31 08 1944 Dekret PKWN o ukaraniu zbrodniarzy hitlerowskich. 245. 01 09 1939 Agresja niemiecka na Polskę rozpoczyna II wojnę światowa. Dzień Weterana. 246. 02 09 1945 Bezwarunkowa kapitulacja Japonii – koniec II wojny światowej. 247. 03 09 1941 W oświęcimskim obozie koncentracyjnym odbyła się pierwsza masowa egzekucja 600 radzieckich jeńców wojennych i 250 chorych na gruźlicę Rosjan przy pomocy wyprodukowanego przez IG Farben trującego gazu cyklon B. 248. 04 09 1939 Oddziały francuskie wkroczyły do Zagłębia Saary. 249. 05 09 1941 Władze wojskowe USA wydają rozporządzenie o odroczeniu obowiązku służby wojskowej tym obywatelom amerykańskim, którzy wstąpią jako ochotnicy do Polskich Sił Zbrojnych. 250. 06 09 1939 Oddziały niemieckie wkroczyły do Krakowa. 251. 07 09 1940 Początek bitwy powietrznej o Wielką Brytanię. 252. 08 09 1941 Rozpoczęło się niemieckie oblężenie Leningradu – trwało do 18 stycznia 1944 r. 253. 09 09 1939 Przemówienie radiowe prezydenta stolicy i Komisarza cywilnego przy Dowództwie Obrony Warszawy Stefana Starzyńskiego „Warszawa to honor Polski”. 254. 10 09 1944 Powstanie warszawskie: walki powietrzne samolotów radzieckich z niemieckimi 255. 11 09 1939 Zakończenie 5-dniowej obrony Nowogrodu nad Narwią. 256. 12 09 1942 Rozkaz Naczelnego Wodza wprowadzający obowiązek noszenia naszywek „” na rękawach kurtek i płaszczy żołnierzy polskich w Wielkiej Brytanii. 257. 13 09 1939 Bitwa nad Bzurą. 258. 14 09 1940 Pierwsze zadanie bojowe polskich dywizjonów bombowych 300 i 301 (bombardowanie niemieckiej floty inwazyjnej w Boulogne). 259. 15 09 1941 Inauguracja codziennych polskich audycji żołnierskich w Radio Kair. 260. 16 09 1940 W Stanach Zjednoczonych wprowadzono obowiązkowa służbę wojskową. 261. 17 09 1939 Atak Armii Czerwonej na Polskę. 262. 18 09 1939 Nocne natarcie czołgów Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim. 263. 19 09 1940 pozwolił się aresztować Niemcom w łapance ulicznej, by dostać się w celach wywiadowczych do KL Auschwitz.

15 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 264. 20 09 1944 W powstańczej Warszawie powołanie Warszawskiego Korpusu AK. 265. 21 09 1939 Reinhard Heydrich, szef Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy, przekazał wszystkim dowódcom grup operacyjnych Policji Bezpieczeństwa na ziemiach polskich rozkaz o rozwiązaniu "problemu żydowskiego na okupowanych terytoriach". 266. 22 09 1939 Zwycięska bitwa 101 pułku ułanów z sowieckimi oddziałami pod Kodziowcami. 267. 23 09 1939 W Wożuczynie gen. dyw. Stefan Dąb-Biernacki rozwiązał Front Północny. 268. 24 09 1941 Podpisanie Karty Atlantyckiej przez 9 państw, w tym Polskę. 269. 25 09 1944 Niemcy przysyłają do komendanta Mokotowa ppłk. "Karola" wziętych do niewoli oficerów AK kpt. "Iskrę" i pchor "Żubra" jako parlamentariuszy z propozycją kapitulacji, jednak rozmów nie podjęto. 270. 26 09 1946 Władze Polski Ludowej pozbawiają obywatelstwa Polskiego 76 wyższych oficerów Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 271. 27 09 1939 Utworzenie Służby Zwycięstwu Polski. Dzień Polskiego Państwa Podziemnego. 272. 28 09 1939 W Moskwie podpisanie niemiecko-sowieckiego układu o przyjaźni i granicy. 273. 29 09 1939 Dekret Hitlera o organizacji zarządu wojskowego na „zajętych, dawniej polskich”, obszarach 274. 30 09 1944 Wybuch wojny radziecko-fińskiej. 275. 01 10 1939 Wkroczenie na Kielecczyznę Oddziału Wydzielonego WP mjr. Dobrzańskiego „Hubala”. 276. 02 10 1944 Układ o zaprzestaniu działań wojennych w Warszawie (datowany 2 X, podpisany nad ranem 3 X). 277. 03 10 1944 Leopold Okulicki objął stanowisko Komendanta Głównego Armii Krajowej. 278. 04 10 1944 Początek ogłoszonej przez władze RP na uchodźstwie 2-tyg. żałoby narodowej z powodu upadku Powstania Warszawskiego. 279. 05 10 1943 Oddziały partyzanckie AK por. Kazimierza Filipowicza - "Korda" i por. Władysława Czermińskiego - „Jastrzębia" przeprowadziły akcję odwetową na siły UPA w Połapach i Sokole, odpowiedzialne za wymordowanie pod koniec sierpnia polskich miejscowości w powiecie lubomelskim. 280. 06 10 1939 Pierwsza odezwa premiera Władysława Sikorskiego do narodu. 281. 07 10 1944 W obozie Auschwitz-Birkenau doszło do największego w historii obozu buntu. Zginęło 451 więźniów. 282. 08 10 1942 Grupy dywersyjne Armii Krajowej przeprowadziły w rejonie Warszawy akcję ”Wieniec”. 283. 09 10 1944 Heinrich Himmler wydał rozkaz całkowitego zburzenia Warszawy. 284. 10 10 1939 Ukazał się pierwszy numer pisma konspiracyjnego „Polska żyje”. 285. 11 10 1941 W Panamie uroczyste obchody 162. rocznicy śmierci gen. Kazimierza Pułaskiego (święto żołnierzy amerykańskich pochodzenia Polskiego).

16 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 286. 12 10 1941 W Stanisławowie ofiarą masowego mordu niemieckiego pada około 20 000 Żydów. 287. 13 10 1944 Udział ORP „Garland” w alianckiej operacji desantowej w Grecji. 288. 14 10 1943 W hitlerowskim obozie zagłady w Sobiborze wybuchł bunt więźniów. 289. 15 10 1944 Rozkaz Dowódcy AK o nadawaniu oddziałom partyzanckim numerów i nazw pułków sprzed 1939r. 290. 16 10 1941 Ostrzeżenie Delegatury Rządu na Kraj przed wciągnięciem społeczeństwa do „przedwczesnej akcji zbrojnej”. 291. 17 10 1940 Oddziały I Korpusu Polskiego w Wielkiej Brytanii obejmują obronę wybrzeża Szkocji. 292. 18 10 1941 Do Wielkiej Brytanii przybywa pierwsza grupa ochotników polskich z obozu w Windsor-Out w Kanadzie. 293. 19 10 1942 Dekret Prezydenta RP o ustanowieniu Krzyża Zasługi z Mieczami (Złotego, Srebrnego i Brązowego). 294. 20 10 1943 Polsko-brytyjska konferencja poświęcona sprawom dostaw materiałowych dla Armii Krajowej. 295. 21 10 1939 Hitlerowcy dokonali egzekucji zakładników w Lesznie, Śremie, Osiecznej, Włoszakowicach, Gostyniu, Krobi i Poniecu. 296. 22 10 1945 Napad UPA na Kuźmine i Birczę. 297. 23 10 1950 Rozpoczął się proces b. członków Wileńskiego Okręgu AK, w którym oskarżeni zostali: ppłk , kpt. Henryk Borowski ps. "Trzmiel", mjr Zygmunt Szendzielarz, ppor. Lucjan Minkiewicz ps. "Wiktor", Lidia Lwow ps. "Lala", Wanda Minkiewicz ps. "Danka". Wszyscy, oprócz kobiet, zostali skazani 2 listopada 1950 przez sędziego Mieczysława Widaja na wielokrotną karę śmierci. Wyrok wykonano 8 lutego 1951 w więzieniu na Mokotowie. 298. 24 10 1942 Gwardia Ludowa dokonała pierwszego zamachu bombowego na Café Club. 299. 25 10 1944 Wyzwolenie Bredy przez 1 Dywizję Pancerną. 300. 26 10 1941 Do kraju powrócił Edward Śmigły-Rydz z zamiarem rozbudowania organizacji Obóz Polski Walczącej i podjęcia walki z okupantem niemieckim. 301. 27 10 1941 W Tel – Awiwie otwarcie polskich Wyższych Kursów Naukowych. 302. 28 10 1940 W Szwajcarii uruchomienie trzech polskich obozów uniwersyteckich dla internowanych żołnierzy 2. Dywizji Strzelców Pieszych. 303. 29 10 1944 Bitwa pod Chotczą, grupa partyzantów AL i BCh przedarła się z ciężkimi stratami przez pozycje niemieckie i połączyła z oddziałami LWP. 304. 30 10 1943 Nocą 29 na 30 października 1943 r. żołnierze AK pod dowództwem kpt. Ernesta Wodeckiego ps. „Szpak”, konwój złożony z 18 furmanek i około 150 ludzi, zdobyli w Waldlagrze granaty, materiały minerskie, karabiny i amunicję do karabinów i pistoletów.

17 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 305. 31 10 1940 Zakończenie bitwy o Anglię z udziałem polskich dywizjonów myśliwskich. 306. 01 11 1941 W Londynie na wystawie prasy podziemnej okupowanej przez Niemców Europy pierwsze miejsce zajmuje Polska (reprezentowana przez 150 pism). 307. 02 11 1942 Niemcy ujęli Wilhelma Wawrzyńczyka – „Jasia”, komendanta Obwodu Zaolzie, oraz jego bliskiego współpracownika (cichociemnego) Stanisława Zawadę. Zostali oni zaskoczeni na dworcu w Piotrowicach przez przebranych za kolejarzy funkcjonariuszy gestapo. 308. 03 11 1943 Krwawa środa – w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku rozstrzelano 18 400 Żydów w ramach akcji "Erntefest" ("Dożynki"). 309. 04 11 1942 Scalenie Narodowej Organizacji Wojskowej z AK. 310. 05 11 1939 Pierwszy numer „Biuletynu Informacyjnego” (centralnego organu prasowego ZWZ-AK, najważniejszego i najpopularniejszego pisma konspiracyjnego). 311. 06 11 1939 Aresztowanie przez hitlerowców, a następnie wywiezienie do obozu koncentracyjnego w Sachssenchauzen 144 profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego i 21 pracowników Akademii Górniczej. 312. 07 11 1939 Dymisja marsz. E . Śmigłego-Rydza i mianowanie Naczelnym Wodzem gen. dyw. W. Sikorskiego. 313. 08 11 1944 Pierwszy transport aresztowanych żołnierzy AK z terenów Polski Lubelskiej w głąb ZSRR. 314. 09 11 1939 Została założona Tajna Armia Polska. 315. 10 11 1936 Edward Rydz-Śmigły otrzymał nominację na marszałka Polski. 316. 11 11 1918 Przekazanie przez Radę Regencyjną władzy wojskowej (będącej częścią zwierzchniej władzy państwowej) Józefowi Piłsudskiemu, Piłsudski zostaje Naczelnym Dowódcą Wojsk Polskich. Narodowe Święto Niepodległości. 317. 12 11 1944 Utworzenie Komisji Porozumiewawczej Organizacji Młodzieżowych: ZMW RP „Wici”, OM TUR, Związku Walki Młodych. 318. 13 11 1939 Rozkazem generała Sikorskiego w miejsce organizacji Służba Zwycięstwu Polsce zostaje powołany Związek Walki Zbrojnej. 319. 14 11 1940 Bombowce niemieckie zrzuciły swój ładunek na centrum Coventry. Nalotu dokonało 437 samolotów. 1/3 domów została zniszczona. 320. 15 11 1942 Amerykanie zwyciężają Japończyków podczas II bitwy w rejonie wyspy Guadalcanal. 321. 16 11 1940 Zamknięcie getta warszawskiego (odcięcie murem od reszty miasta). 322. 17 11 1939 Generalny gubernator Hans Frank zarządził obowiązek pracy dla wszystkich Polaków mieszkających na terenie gubernatorstwa.

18 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 323. 18 11 1939 Polsko-brytyjska umowa o utworzeniu Polskiej Marynarki Wojennej w Wielkiej Brytanii. 324. 19 11 1942 Klęska Niemców pod Stalingradem. 325. 20 11 1943 Instrukcja Dowódcy Armii Krajowej w sprawie akcji „Burza”. 326. 21 11 1941 Na południowym odcinku frontu niemiecka 1. Grupa Pancerna, przy znacznych stratach, zajęła Rostów. Niemcy nie byli jednak w stanie utrzymać swoich pozycji w mieście i 28 listopada, na skutek radzieckiej kontrofensywy, wycofali się. 327. 22 11 1940 Pierwsza masowa egzekucja w KL Auschwitz. 328. 23 11 1946 Rozpoczęcie procesu kierownictwa Narodowych Sił Zbrojnych. 329. 24 11 1940 W Warszawie rozpoczęcie nauki na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. 330. 25 11 1943 Konspiracyjny „Biuletyn Informacyjny” ujawnia swój nakład: 50 000 egzemplarzy. 331. 26 11 1942 Niemieckie czołgi dotarły do kanału Wołga – Moskwa, zajmując pozycje 30 kilometrów od miasta. 332. 27 11 1942 Początek niemieckiej akcji wysiedlania, eksterminacji i kolonizacji Zamojszczyzny. 333. 28 11 1939 Ukazuje się pierwszy numer dziennika „Głos Polski”, nieoficjalnego organu prasowego Rządu RP. 334. 29 11 1944 Tomasz Arciszewski zostaje nowym premierem rządu emigracyjnego. 335. 30 11 1942 Zmiana nazwy Ministerstwo Spraw Wojskowych na Ministerstwo Obrony Narodowej. 336. 01 12 1943 Rosjanie aresztowali delegację Zgrupowania Stołpeckiego na odprawę na której planowano ustalić zasady współdziałania przeciwko Niemcom. Następnie rozbroili część oddziału stacjonującą w Drywieźnie (ok. 400 ludzi). Stawiających opór zastrzelono, pięciu oficerów przewieziono samolotem do Moskwy. 337. 02 12 1940 Formalne powołanie konspiracyjnej Delegatury Rządu RP na Kraj. 338. 03 12 1940 Cyryl Ratajski został wybrany Delegatem Rządu na Kraj. 339. 04 12 1940 Utworzenie przy Delegacie Rządu RP na kraj konspiracyjnej Rady Pomocy Żydom „Żegota”. 340. 05 12 1940 Pierwsza akcja próbna małego sabotażu – tłuczenie szyb wystawowych zakładów fotofraficznych. 341. 06 12 1946 Oddział funkcjonariuszy UB z Przasnysza, silnie wzmocniony przez pluton żołnierzy z 3. Pułku Ułanów Warszawskich, dokonał obławy na rodzinną wieś żołnierza AK Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego „Jeża” - Zembrzus. 342. 07 12 1941 Wśród pierwszych ofiar japońskiego nalotu na amerykańską bazę morską Pearl Harbour na Hawajach znajduje się 22-letni żołnierz amerykański Robert Niedźwiedzki. 343. 08 12 1941 W Chełmie nad Nerem uruchomienie pierwszego niemieckiego obozu zagłady dla ludności żydowskiej na ziemiach włączonych do Rzeszy.

19 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 344. 09 12 1941 Samodzielna Brygada Strzelców Karpackich po dwudniowych walkach pod Tobrukiem zdobyła wzgórze Medauar i White Knoll. 345. 10 12 1941 „Dziennik Żołnierza” informuje o ochotniczym wstąpieniu do Polskich Sił Powietrznych Duńczyka, który zgłosił się do wojska w Kanadzie. 346. 11 12 1941 Prezydent RP Władysław Raczkiewicz podpisuje Postanowienie o stanie wojny z Japonią. 347. 12 12 1944 Oddział Armii Ludowej J. Gałki "Kędziora" opanowuje obóz karny w miejscowości Byczki koło Skierniewic i uwalnia 160 więźniów. 348. 13 12 1939 Funkcjonariusze żandarmerii z posterunku w Szamotułach rozstrzelali w publicznej egzekucji pod murem klasztornym 10 polskich zakładników. 349. 14 12 1942 Antoni Ksztelan, polski oficer kontrwywiadu, został stracony przez Niemców wbrew konwencjom genewskim. 350. 15 12 1941 Zwycięska bitwa Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich pod Ain el Gazala w Libii. 351. 16 12 1939 Rozporządzenie Hansa Franka o konfiskacie prywatnych i kościelnych dzieł sztuki. 352. 17 12 1939 Zostaje powołana Policja Polska Generalnego Gubernatorstwa (granatowa policja). 353. 18 12 1941 Poczta uruchomiona przez rząd RP na uchodźstwie emituje serię znaczków pocztowych. 354. 19 12 1940 „Biuletyn Informacyjny” AK ogłasza szczegółową Instrukcję dla kolporterów i czytelników, powtarzając ją później jeszcze trzykrotnie. 355. 20 12 1942 Od 20 do 25 grudnia 1942 na Zamojszczyźnie oddziały Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz ugrupowania radzieckie żywiołowo zaatakowały zasiedlane wsie, linie komunikacyjne, posterunki policji oraz formacje i komisje dokonujące wysiedleń. 356. 21 12 1943 Przybycie na front włoski pierwszych pododdziałów II Korpusu Polskiego. 357. 22 12 1942 Początek światowej konferencji dotyczącej koordynacji działań brytyjsko-amerykańskich, ze szczególnym uwzględnieniem walki z Niemcami. 358. 23 12 1942 Niemieckie oddziały Hotha dotarły na odległość 50 km od Stalingradu. 359. 24 12 1940 Prezydent RP podpisuje zarządzanie o awansowaniu Naczelnego Wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego do stopnia generała broni. 360. 25 12 1940 W Wielkiej Brytanii ukazuje się pierwszy numer pisma 1. Brygady Strzelców „Odwet” 361. 26 12 1944 W nocy z 26/27 XII przybycie do Polski drogą lotniczą brytyjskiej misji wojskowej ppłk. D.T Hudsona „Billa”. 362. 27 12 1940 Utworzono Organizację Małego Sabotażu "Wawer".

20 KALENDARIUM HISTORYCZNE

Data Lp Wydarzenie Dzień Miesiąc Rok 363. 28 12 1941 Nowojorski Nowy Świat informuje, że w czasie pokoju flota wojenna Stanów Zjednoczonych liczyła 32 000 marynarzy, a wśród nich przeciętnie przeszło 2 000 pochodzenia polskiego, zaś obecnie liczba ta jest znacznie większa. 364. 29 12 1944 Węgry wypowiedziały Niemcom wojnę. 365. 30 12 1944 Wyrokiem Sądu 2.Armii LWP skazanie na śmierć 8 oficerów oddziału AK por. Aleksandra Sarkisowa Szarugi, służących wówczas w 8. Dywizji Piechoty LWP. 366. 31 12 1944 Prezydent RP na Uchodźstwie Władysław Raczkiewicz w przemówieniu radiowym do kraju nazywa Armię Krajową najbardziej ofiarną częścią Polskich Sił Zbrojnych.

21