Ken' u ze allemaal? Gedurende de laatste jaren zijn in Zoeterwoude vele nieuwe woningen gebouwd en is ons dorp "geïnfiltreerd" met vele nieuwe bewoners. Bij gesprekken met deze mensen valt wel eens het woord: "autochtone" bevolking. Hiermede wordt dan bedoeld de oorspronkelijke bevolking van Zoeterwoude.

Alhoewel het natuurlijk altijd twijfelachtig is om zich een "echte Zoeterwoudenaar" te noemen (hoe oud is Zoeterwoude?) is het toch wel aardig over de oudste families iets te schrijven. Aanleiding hiertoe was het verschijnen van het boek "Van der Poel een oud Rijnlands geslacht" van de hand van de heer Th. van der Poel uit Hillegom, waarin de Hollandse familie van der Poel nauwgezet wordt beschreven.

Tussen 1668 en 1680 kwamen vanuit Hees in de Meierij de volgende kinderen van Jan van de Poel: Cors Jan, bouwman te Wilsveen, Dirk Jans, pachtboer te Spaarnwoude, Govert Jan, bouwman te Wilsveen en Marijtje Jans, gehuwd te Stompwijk. Van Cors te Wilsveen kwam bijna 2 eeuwen later een afstammeling, Pieter Jacob van der Poel naar Zoeterwoude. Deze familie heeft 3 generaties lang geboerd op de boerderij in de Weipoort, thans gerestaureerd en bewoond door de heer Langezaal. De vader van de laatste bewoner (Pieter) was gehuwd met Beatrix van der Poel, een afstammeling van Dirk Jans van der Poel uit Spaarnwoude:

De meesten van de "Poelen" in Zoeterwoude stammen ook af van deze Dirk Jans uit Spaarnwoude: Hij had daar weinig geluk, raakte "boer af" en zakte af naar Zoeterwoude. Zijn zoon Jan trouwde met Leent je Aris Onderwater. Hun zoon Govert (deze voornaam kwam bij de Poelen uit Brabant vandaan en komt hier nu veel voor o.a. bij van Leeuwen, van der Salm enz.) legde de basis voor een groot boeren- geslacht in Zoeterwoude en omgeving. Hij was gehuwd met Antje Cornelis Verdel, was nogal actief en kocht in 1778 de herberg "de Olyphant", "huijs en erve met schuur en kolfbaan daar agteraan voor .de somma van f 400,--". In dit huis gaat het gezin wonen en later zoon Jan (Noordbuurt 128). Samen met Pieter Breedveld koopt hij een Boerderij aan de Noord Aa voor f 3.216,50. In 1788 koopt hij 3 morgen land én een huis over de kwakel (van ondergetekende) voor f 300,--; enz. enz. Bij de boedelscheiding in 1811 was er een vermogen vän f 44.650,--: Er waren 4 kinderen: Neeltje, gehuwd met Gerrit van Dijk kreeg de herberg "De vergulde Roskam" (stond tegenover de fao Janson aan de Dorpsstraat) met huizen, koestal voor 60 beesten, ca. 20 morgen land, "een hechte sterke en weldoortimmerde huijsinge en erve binnen korte jaren geheel nieuw opgebouwd, groote tuin, poting en planting, sta~nde en geleegen in de dorpe Soeterwoude aan de Dorpsstraat" en de helft van de boerderij met land aan de Noord-Aa (thans bewoond door de heer J.F.M. van Leeuwen). Cornelis erft: "Een voorname en zeer welgeleegen huijsmanswoninge, ruime koelkelder, stallingen voor 40 koebeesten, kaarnhuis, zomerhuis, twee hooibergen, schuuren, varkenshokken en verdere getimmerten, boomgaard, moestuin enz. groot 27 morgen en 504 roeden" (boerderij van Lagerberg aan de Vlietweg). Ary erft: "Een hechte sterke en welbetimmerde,huijsmanswoninge met deselfs bouwkarn en zomerhuijsinge, koestallinge, hooiberg en verdere getimmertens, met de grond daar de hofstede "De Mieningsbrug" op gestaan heeft met al het houtgewas daaropstaande en de wey- en hooylanden daaraan behoorende, tesamen groot 22 morgen en 145 roeden, alles staande en geleegen in de voorschreven ambachte omtrent het dorp in de Noordbuurt in de groote Westeindsche Polder zijnde de grond van den omschreven hofstede. Wooning en landen geleegen in de Groote polder tesamen 16 morgen en 72 roeden en een partij groot 6 morgen in de Noordbuurt in de Groote Polder aan de Heereweg". Tesamen: f 7.000,--. Een partij wei- en hooiland, groot 5 morgen en 300 roeden in de Westeindsche Polder tussen Gooweg en Stompwijkseweg: f l.800,--; Een partij weiland groot 7 morgen en 447 roeden in de Groote Westeindsche Polder aan de Gooweg en Stompwijkse watering, belast met een gulden en tien stuivers 's jaars aankomende "De Arme Wezen" te Leiden: f 2.362,10. Totaal dus ook f 1l.162,lO.

Jan Erft: 1. Huis en erve genaamd "De Olyphant" en verdere getimmertens staande en geleegen in de Noordbuurt belendend den Weled. Heer van Leiden, Heer van Vlaardingen enz. enz., met condities dat een kooper de bruggen, liggende over de gemeene weg met de erfgenamen van wijlen Mr. Johan Verseyden in 't gemeen zal moeten onderhouden; voorts dat wat betreft het overpad van den Weled. Staat van Leyden, Heer van Vlaardingen enz. enz. werd gerefereerd tot drie distincte actens d.d. 1-6-1752, 30-8-1756 en 28-7-1770; dat nog de kooper zal moeten gedogen de hypothecaties van de erfpacht staande op het land van de heer Rover, waaruit dit erf gesproten is. Waarde f 1.000,--; 2. Een huis met erve in de Noordbuurt over de kwakel aan de Noord- buurtsche watering: waarde f 300,--. 3. ca. 20 morgen land op diverse plaatsen in Zoeterwoude: waarde f 7.462,--. 4. De helft van de boerderij aan de Noord-Aa: waarde f 2.400,--.

De afstammelingen van Cornelis van de Vlietweg zijn niet in Zoeter- woude gebleven en bevinden zich in o.a. Rijpwetering en Voorhout. De meeste van der Poelen in Zoeterwoude stammen af van Ary. Zijn zoon Godefridus werd boer aan het Watertje (thans bewoond door Jac. v.d. Poel, een achterkleinkind van Godefridus). Afstammelingen: J. van der Poel, garagehouder in de Weipoort, fam. v.d. Poel aan de Stompwijkseweg, enz. Nicolaas Arynz. werd boer in de Weipoort, was gehuwd met Beatrix Olsthoorn. Hij was de stamvader van de Weipoortse tak en was ook graanrnolenaar. De familie van de graanhandel van der Poel stamt natuurlijk hiervan af. Ook de familie van der Poel van de Hoge Rijndijk (verzekeringen) behoort tot deze tak. De zoon Arie Aryzoon is de stamvader van de van der Poelen aan de Miening via zijn jongste zoon Cornelis, gehuwd met Cornelia van der Salm.

De kleinzoon van Dirk Jans van der Poel uit Spaarnwoude, Jan Govers- zoon van der Poel was gehuwd met Marijtje van der Meer in 1804. Jan Govers van der Poel sterft in 1820 (42 jaar) en zijn weduwe trouwt in 1822 met Cornelis van Leeuwen, Weduwnaar van Apo1lonia van Hensbergen, die een jaar tevoren gestorven is. Hij was een zoon van De prachtige boerderij van de heer Langezaal aan de Weipoort -thans genummerd 55-, waar zich de eersten van een lange rij "Poelen" in Zoeterwoude vestigden.

Japik van Leeuwen en Jannetje van Rijn. Uit z1Jn eerste huwelijk had hij 2 dochters en een zoon, Jacobus van Leeuwen, die op 7-11-1835 op 19-jarige leeftijd trouwt met Marijtje van der Poel, dochter van Jan Govers van der Poel en Marijtje van der Meer. Dit was dus een huwelijk tussen tafelbroer en tafelzus. Immers toen Cornelis van Leeuwen trouwde met de ,weduwe Jan Govers van der Poel was zijn zoon ongeveer 6 jaar en haar dochter eveneens ongeveer 6 jaar. Door deze huwelijken hebben de van Leeuwens zich hechter in Zoeterwoude genesteld (Er waren voordien al van Leeuwens in Zoeterwoude woonachtig) .

Cornelis van Leeuwen trok dus bij de Wed. Jan Govers van der Poel aan de Noordbuurt in. Een jaar later overlijdt zijn vrouwen blijft hij "zitten" met 3 kinderen uit het eerste huwelijk van zijn over- leden vrouw n.l. Anna, gehuwd met Adrianus Bergen Henegouwen, bouw- man te Zoeterwoude; Godefridus, gehuwd met Alida Cokshoorn en Marijtje. In 1831 trouwt de zoon-Godefridus en komt op de woning. In 1835 trouwt zoals boven beschreven, zijn zoon Jacobus met zijn stiefdochter Marijtje. Om het moeilijk te maken trouwt Cornelis van Leeuwen op 47-jarige leeftijd voor de derde maal (!) met 25-jarige Nee1tje van' der Poel, Cornelisdochter van de Vlietweg, (van de boerderij van Lage~berg) en gaat wonen op Noordbuurt 129 tot 1831. Uit dit huwelijk zijn ook kinderen geboren. Door dit huwelijk werd hij zwager van Godefridtls van der Poel Czn. (de stam- vader van vele van der Poelen in Rijpwetering en Voorhout), Jacobus van Teijlingen, boer in de Zuidbuurt, Christianus van Meurs, boer in de Zuidbuurt, Joannes van der Horst, boer aan de Zijl te Warmond, Cornelis van Teijlingen, boer in de Zuidbuurt en Cornelis Paardekooper, boer aan de Vliet.

Zijn zoon Jacobus trouwde dus met Marijtje van der Poel op zeer jeugdige leeftijd en zij gingen wonen op de boerderij aan de Noord-Aa, welke reeds sinds 1782 voor de helft in eigendom was van de familie van der Poel. Van dit huwelijk gaat het verhaal dat het bruidpaar, het paard en de wagen tesamen slechts 40 jaar oud waren. Het bruidspaar was resp. 18 en 19 jaar, het paard 3 jaar en de wagen nieuw! Vele van Leeuwens stammen af van dit huwelijk. Voor Zoeterwoude de belangrijkste: Jan, de Vader van de Leeuwens uit de Zuidbuurt (de grootvader van b.v. de Directeur van de Rabobank, de heer Jac. van Leeuwen). Deze was gehuwd met Emerentia Klijn en was boer op de boerderij, thans Jac. de Jong Nz.; Cornelis, gehuwd met Cornelia Klijn, was boer op een boerderij aan de Noord-Aa, thans fam. Ammerlaan. Afstammelingen zijn de van Leeuwens in het vooreind in de Weipoort. Een dochter uit het huwelijk was gehuwd met Jac. de Jong sr. uit de Zuidbuurt en een andere dochter met C. Schuur, de vader van Schuur uit de Zuidbuurt; Jacobus, "Jaap", gehuwd met Johanna van der Geest wonende op de boer- derij in de Weipoort, thans bewoond door zijn kleinzoon, Jac. van Leeuwen Chr.zn. Afstammelingen o.a. van Leeuwen, voorheen bakker in de Weipoort, de van Leeuwens van de Boerderij op het Watertje, welke thans bewoond wordt door de fam. Pleij en de van Leeuwens van de boerderij thans bewoond door de fam. Joh.C. van Leeuwen, Weipoortse- weg 81; Adrianus (Janus), gehuwd met Wilhelmina van der Salm, was boer op de ouderlijke woning. Hij bouwde voor zijn zoon Goof een nieuwe boerderij en het land werd verdeeld tussen de zoons Goof en Jan. Afstammelingen in Zoeterwoude de kinderen van genoemde zoons en voorts in Alpen aid Rijn (Sirnon) en Berkel (Koos en Willem); Jacobus, "Koos": Deze was één van de oudste en trouwde op "latere" leeftijd met de schoonmoeder van zijn jongste broer, de wed. S. v.d. Salm-Alsemgeest. Hierdoor moest Janus tegen zijn broer "vader" zeggen! De wed. S. v.d. Salm-Alsemgeest (de grootmoeder van S. v.d. Salm van de boerderij aan de Noord-Aa) had de zorg op zich genomen voor het kind van haar zuster, toen beide ouders gestorven waren. Dit kind was Willem van Rijn. Jacobus (Koos) van Leeuwen boerde op de boerderij aan de Noord-Aa (van van der Salm) tot een zoon van zijn vrouw ging trouwen en op vaders woning ging boeren. Hij huurde toen van zijn zwager, Jan van der Salm, de boerderij, thans bewoond door J. v.d. Salm Wzn. (Zuidbuurtseweg 5). Ook hier moe~t hij vandaan, toen de zoon van Jan v.d. Salm (Willem) ging trouwen. Willem van Rijn, z'n pleegkind, kocht toen twee boerderij- tjes' in de Geerpolder en andermaal verhuisde Koos van Leeuwen. Foto van 8emmelen

De molen van de familie Van der Poel aan de Weipoort; gebouwd in 1896, afgebroKen in 1945.

Er z1Jn nog veel meer van Leeuwens in Zoeterwoude. Om enkele families te noemen: de familie van Leeuwen in de Geerpolder (Adrianus van Leeuwen getrouwd met Wilhelmina Theodora van Steen), Leen van Leeuwen (de postbode), zijn broer Piet van Leeuwen (Voerman bij fao van Niekerk) en Kee van Leeuwen (bij de ouderen bekend als kerkwerkster). Er was ook nog een Neel van Leeuwen, die woonde bij Jan en Sien Westhof op de Schenkelweg. Van mijn vader heb ik weleens gehoord van. een dikke Le.en van Leeuwen, timmermansbaas op het Watertje en een van Leeuwen, gehuwd met Maria Boers, dochter van chirugijn Boers op het dorp. Voorts was er nog een Arie van Leeuwen, molenaar op de Oostbroekmolen (Ariebuur) , de vader van de poeliers Jan en Klaas van Leeuwen. Mogelijk zijn er onder de laatstgenoemde van Leeuwens afstammelingen uit het derde huwelijk van Cornelis van Leeuwen met Neelje van der Poel van de Vlietweg.

Hopelijk is er voor de lezers een tipje van de vele sluiers van Zoeterwoude opengegaan, hetgeen ook de bedoeling was. Het is moeilijk om een overzichtelijk verhaal te maken van zulke ingewikkelde toe- standen. Tenslotte moet mij van het hart, dat dit verhaal nog slechts een fractie is van alle familieverbanden in Zoeterwoude.

Misschien later een vervolg!

C.P.J. Paardekooper.

Met toestemming van de schrijver, de heer Th. v.d. Poel uit Hillcgom, hebben wij verschillende gegevens betreffende de Van der Poel·s over- genomen uit zijn boek "Van der Poel een oud Rijnlands geslacht".