DOCSLIB.ORG

00 Czworka Aparat.Indd

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
00 Czworka Aparat.Indd APARAT BEZPIECZEŃSTWA W POLSCE Kadra kierownicza INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ KOMISJA ŚCIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU APARAT BEZPIECZEŃSTWA W POLSCE Kadra kierownicza tom I 1944–1956 UB Redakcja naukowa Krzysztof Szwagrzyk WARSZAWA 2005 Autorzy opracowań: Krystian Bedyński (więzienia, obozy), Wacław Dubiański (woj. katowickie i opolskie), Adam Dziurok (woj. katowickie i opolskie, więzienia, obozy), Wojciech Frazik (woj. krakowskie, więzienia, obozy), Igor Hałagida (woj. koszalińskie i szczecińskie), Dariusz Iwaneczko (woj. rzeszowskie, więzienia), Paweł Kalisz (woj. olsztyńskie, więzienia, obozy), Bogusław Kopka (woj. kieleckie), Maciej Korkuć (woj. krakowskie, więzienia, obozy), Waldemar Kowalski (więzienia, obozy), Piotr Łapiński (woj. białostockie, więzienia, obozy), Grzegorz Majchrzak (woj. kieleckie), Zbigniew Nawrocki (rozdz. 1, woj. rzeszowskie), Piotr Niwiński (woj. gdańskie), Alicja Paczoska (woj. bydgoskie, więzienia, obozy), Sławomir Poleszak (woj. lubelskie), Tomasz Rochatka (woj. poznańskie, szczecińskie i zielonogórskie), Konrad Rokicki (woj. warszawskie i m.st. Warszawa), Krzysztof Szwagrzyk (wstęp, rozdz. 1, MBP, KdsBP, woj. opolskie, wrocławskie i zielonogórskie, więzienia, obozy), Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki (woj. kieleckie), Joanna Żelazko (woj. łódzkie, więzienia, obozy), Jacek Żurek (woj. kieleckie) Współpraca: Tomasz Balbus, Sylwia Krzyżanowska, Dorota Ponikowska, Wojciech Trębacz Okładka Krzysztof Findziński, Wojciech Czaplicki Redakcja Anna Mirecka Redakcja techniczna Andrzej Broniak Korekta Łukasz Żakowski Indeks Tomasz Ceranka Skład i łamanie Katarzyna Szubka Druk i oprawa Instytut Technologii Eksploatacji ul. Pułaskiego 6/10, 26-600 Radom © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ISBN 83–89078–94–5 SPIS TREŚCI Wstęp . 7 Nota redakcyjna . 14 1. Aparat bezpieczeństwa w latach 1944–1956 . 19 Struktura aparatu bezpieczeństwa . 25 Kadry aparatu bezpieczeństwa . 49 2. Obsada kierowniczych stanowisk w aparacie bezpieczeństwa publicznego w latach 1944–1956 (zestawienie tabelaryczne). 77 Centrala Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego . 77 Komitet do spraw Bezpieczeństwa Publicznego . 91 Województwo białostockie WUBP/WUdsBP w Białymstoku . 97 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie białostockim . 110 Województwo pomorskie/bydgoskie WUBP/WUdsBP w Bydgoszczy . 120 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie pomorskim/bydgoskim . 130 Województwo gdańskie WUBP/WUdsBP w Gdańsku . 142 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie gdańskim . 157 Województwo śląskie/katowickie/stalinogrodzkie WUBP/WUdsBP w Katowicach/Stalinogrodzie . 166 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie śląskim/katowickim/ stalinogrodzkim. 180 Województwo kieleckie WUBP/WUdsBP w Kielcach . 196 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie kieleckim . 208 Województwo koszalińskie WUBP/WUdsBP w Koszalinie . 220 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie koszalińskim . 228 Województwo krakowskie WUBP/WUdsBP w Krakowie . 236 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie krakowskim . 252 Województwo lubelskie WUBP/WUdsBP w Lublinie . 266 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie lubelskim . 278 5 Województwo łódzkie WUBP/WUdsBP w Łodzi . 288 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie łódzkim . 301 Województwo olsztyńskie WUBP/WUdsBP w Olsztynie . 311 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie olsztyńskim . 322 Województwo opolskie WUBP/WUdsBP w Opolu. 335 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie opolskim. 343 Województwo poznańskie WUBP/WUdsBP w Poznaniu . 351 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie poznańskim . 364 Województwo rzeszowskie WUBP/WUdsBP w Rzeszowie . 381 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie rzeszowskim. 392 Województwo szczecińskie WUBP/WUdsBP w Szczecinie . 405 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie szczecińskim . 417 Województwo warszawskie WUBP/WUdsBP w Warszawie . 426 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie warszawskim . 438 UBP dla m.st. Warszawy. 456 Województwo wrocławskie WUBP/WUdsBP we Wrocławiu . 467 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie wrocławskim . 481 Województwo zielonogórskie WUBP/WUdsBP w Zielonej Górze . 497 Powiatowe i miejskie UBP/UdsBP w województwie zielonogórskim . 505 Więzienia w Polsce . 515 Obozy w Polsce . 535 Wykaz skrótów . 540 Bibliografia . 543 Indeks osób . 549 6 7 WSTĘP Działalność Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i jego terenowych ogniw od kilkunastu lat jest przedmiotem szczególnego zainteresowania osób zajmujących się historią najnowszą Polski. Poszukują oni odpowiedzi na pytania o początki apa- ratu bezpieczeństwa, stopień jego zależności od sowieckich służb specjalnych, kadry, metody oraz skutki działań. Jednym ze źródeł tego zainteresowania jest specyfika in- stytucji, która, jak żadna inna w minionym półwieczu, odcisnęła swe piętno na życiu milionów obywateli. Nie bez znaczenia jest także aura tajemnicy, otaczająca sposób funkcjonowania resortu. Przez lata wyobraźnię pobudzała także domniemana za- wartość ukrytych przed społeczeństwem archiwaliów. Ich niedawne udostępnienie pozwala na badanie nieznanych wcześniej źródeł. Jednakże liczba dokumentów wytworzonych przez MBP i powstały po jego rozwiązaniu Komitet ds. Bezpieczeń- stwa Publicznego, przy uwzględnieniu możliwości badawczych stosunkowo nielicznej grupy zainteresowanych tą problematyką osób, pozwala przypuszczać, że pełne na- ukowe ich opracowanie będzie procesem skomplikowanym i długotrwałym. Kilkadziesiąt lat reglamentowano, fałszowano i utajniano informacje o wszech- władnej instytucji, bez której istnienia trudno sobie wyobrazić sprawowanie władzy przez komunistów w Polsce. Z czasem okazało się, że działalność aparatu bez- pieczeństwa: stosowany przez niego terror i towarzyszące mu bezprawie stały się symbolem pierwszej dekady powojennych rządów. Aż do połowy lat pięćdziesiątych powszechna wiedza o MBP i podległym mu UB ograniczała się do obiegowych opi- nii o jego funkcjonowaniu, powstałych zazwyczaj na podstawie ustnych świadectw represjonowanych obywateli. W przeciwieństwie do Polaków zamieszkałych w kraju dość szeroką wiedzę o bezpiece posiadały pozostające na emigracji polskie władze polityczne i wojskowe1. W wyniku działalności wywiadowczej podziemia antykomu- 1 IPiMS, A. XII 24/131, Raport płk. dypl. F. Arciszewskiego do płk. dypl. Stanisława Gano, zastępcy szefa Sztabu Generalnego WP dla spraw ogólnych, dot[yczący] służby bezpieczeństwa, Londyn 25 VII 1946 r. (kse- rokopia raportu udostępniona przez Piotra Niwińskiego); ibidem, Komunikat informacyjny sztabu Oddzia- łu Informacji Dowództwa 2. Korpusu WP z 4 III 1946 r., k. 5; ibidem, Komunikat informacyjny nr 117 sztabu Oddziału Informacji 2. Korpusu z 12 IX 1946 r., k. 60–72. Zob. także: Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość” w do- kumentach, t. 1–3, Wrocław 1997 (t. 1: Opracowania problemowe i sprawozdania informacyjne ZG WiN z IV kwartału 1945 r. i I kwartału 1946 r., s. 317–329; Sprawozdanie informacyjne Zarządu Głównego WiN z kwietnia 1946 r., s. 423–430; Sprawozdanie za maj 1946 r., s. 505–509; Sprawozdanie za czerwiec 1946 r., s. 596–602; t. 2: Memoriał do Organizacji Narodów Zjednoczonych, s. 54, 69–71, 78–82, 90–97; Sprawozdanie za lipiec 1946 r., s. 137–149; Sprawozdanie za sierpień 1946 r., s. 260–279; Sprawozdanie za wrzesień 1946 r., s. 322–341; Sprawoz- danie za październik, listopad, grudzień 1946 r., s. 371–384; Sprawozdanie za styczeń 1947 r., s. 432–450; t. 3: Spra- wozdanie za luty 1947 r., s. 49–68; Sprawozdanie za marzec 1947 r., s. 108–118; Sprawozdanie za kwiecień 1947 r., 6 7 nistycznego, głównie WiN i siatek informacyjnych podporządkowanych polskim ośrodkom emigracyjnym na Zachodzie, nawet w okresie największego nasilenia ter- roru i rozbudowy struktur aparatu represji uzyskiwano dane o trudnej do przecenie- nia wartości. Zawdzięczano je w dużej mierze operatywności osób realizujących za- dania wywiadowcze, a także umiejętnemu zatrudnianiu w UB członków podziemia2. Równie cennym źródłem wiedzy były relacje osób, którym udało się nielegalnie wy- dostać z Polski. Głównie dzięki nim sztab Wydziału Informacji 2. Korpusu WP mógł w 1946 r. sporządzić trafną ocenę polskiej policji politycznej: „W miarę »uwalniania« terenów polskich, obszary te były obsadzone przez placówki NKWD i NKGB. Rów- nocześnie delegowano na ten teren Radkiewicza, który miał w oparciu o tę sowiecką sieć »kontrrazwiedki« tworzyć polskie jej odpowiedniki (Radkiewicz był i jest w całej tej robocie figurantem, poprzez którego pracują generałowie NKGB). W późniejszej fazie placówki sowieckie zaczęły przybierać polskie szyldy, dokooptowując »pew- nych« dla tej pracy Polaków lub zlały się z placówkami Radkiewicza, a całość przyjęła nazwę Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, nie wychodząc w gruncie rzeczy dotychczas z ogólnej sieci sowieckiej bezpieczeństwa i wywiadu. Jest to w pierwszym rzędzie policja polityczna, rekrutowana w 1945 r. ochotniczo spośród członków PPR, a obecnie z ludzi przydzielanych ze szkół wojskowych spec[jalnych] lub wprost z od- działów wojskowych Żymierskiego”3. Rzeczywistym przełomem w ujawnianiu informacji o MBP i UB stała się dopiero ucieczka z kraju 5 grudnia 1953 r. ppłk. Józefa Światły, którego zeznania nagłośniono wkrótce poprzez emitowane zza granicy audycje radiowe, a później także broszury4 zrzucane nad Polską w tzw. akcji balonowej. Relacje Światły wstrząsnęły społeczeń- stwem i samym aparatem. Mimo prób zdyskredytowania nadchodzących z Zachodu wiadomości o polskiej bezpiece i samego ich autora, po raz pierwszy
Load more

Recommended publications
  • Przemysław Benken, Tajemnica Śmierci Jana Rodowicza „Anody”
    MONOGRAFIE PRZEMYSŁAW BENKEN PRZEMYSŁAW BENKEN TAJEMNICA ŚMIERCI JANA RODOWICZA „ANODY” TOM 120 MONOGRAFIE centralny projekt badawczy IPNAparat bezpieczeń- stwa w walce z podziemiem poli- tycznym i zbrojnym 1944-1956 INSTYTUT PAMIĘCI NARODOWEJ KOMISJA ŚCIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU PRZEMYSŁAW BENKEN WARSZAWA 2019 Recenzenci prof. dr hab. Aleksander Smoliński dr hab. Patryk Pleskot Projekt graficzny Krzysztof Findziński Projekt okładki Sylwia Szafrańska Redakcja Magdalena Jagielska Korekta Magdalena Pabich Redakcja techniczna Katarzyna Szubka Indeks osób Inga Jaworska-Róg Skład i łamanie Wojciech Czaplicki © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2019 Seria „Monografie”: tom 120 ISBN 978-83-8098-569-8 Zapraszamy na stronę internetową www.ipn.gov.pl oraz do księgarni internetowej www.ipn.poczytaj.pl SPIS TREŚCI Wstęp ................................................. 7 1. Przeciwko dwóm totalitaryzmom – droga ku przeznaczeniu .. 17 „Anoda” ............................................. 17 Wiktor Herer ......................................... 29 „Górnik”, „Odwet”, „Zaręba” i inni ........................ 41 „Sprawa «Zośki»” ..................................... 77 2. Morderstwo, nieudana próba ucieczki czy samobójstwo? ....................................... 95 Aresztowanie, przebieg śledztwa i śmierć „Anody” wersja przedstawiona przez funkcjonariuszy ................. 95 Śmierć przez zastrzelenie ................................ 108 Umyślne pobicie ze skutkiem
    [Show full text]
  • Herstory Revisionism. Women´S Participation in Political Upheavals
    BALTIC Guest editor: WORLDS Weronika Grzebalska Herstory Revisionism Co-guest editor: Andrea Pető Introduction. Writing women’s history in times of illiberal revisionism hrough the past century, East- the front and the rear or the home front, Stemming from this perceived absence Central Europe has been the and symbolically subjugate women’s of women and their political participation scene of numerous spectacular emancipatory goals to revolutionary or in official narratives about the past, the T political upheavals and often national ones. rationale for women’s history of wars, violent political change: from revolutions, and political upheav- the Russian Revolution of 1917, als seems to have been straight- the Second World War, and the forward. First and foremost, it Warsaw Uprising of 1944to the inscribed women back into the 1956 revolution in Hungary and “blank spots” of official narra- the Velvet Revolution of 1989, tives about the past. In fact, from to Maidan protests of 2014 and the 1970s onwards, women’s and the subsequent war in Ukraine. gender history constituted itself All these events have since been as a vigorous field of study mostly transformed into potent political in reaction to the absence of myths, and their leaders serve as women and gender from written national or revolutionary heroes, history and collective memory. their interpretations shape fu- Hence the systemic omission ture political projects, and their of women from history, called commemorations define the “the problem of invisibility” by values underlying contemporary the prominent feminist scholar collectives. Women played active Joan Wallach Scott,3 has long roles in all of these watershed remained the foundational issue events, as feminist scholarship for women’s history.
    [Show full text]
  • Herstory Revisionism
    BALTIC WORLDSBALTIC A scholarly journal and news magazine. December 2017. Vol. X:4. Personal diaries on From the Centre for Baltic and East European Studies (CBEES), Södertörn University. the Russian Revolution December Vol. 2017. X:4 BALTIC WORLDSbalticworlds.com Herstory Revisionism Herstory Revisionism. Revisionism. Herstory • National heroines Writings and the “herstorical turn” and views • Gendered remembrance of political upheavals Women’s participation in political upheavals political in participation Women’s on women • Narratives of norm- warriors breaking women also in this issue Illustration: Karin Sunvisson UKRAINIAN WORRIES / AVANT-GARDE ART / ORIENTAL “OTHER” / NEGOTIATING NORD STREAM / NUCLEAR LEGACY Sponsored by the Foundation BALTIC2 for Baltic and East European Studies contents 3 colophon Baltic Worlds is published by WORLDSbalticworlds.com the Centre for Baltic and East European Studies (CBEES) at Södertörn University, Sweden. Editor-in-chief Ninna Mörner editorial in this issue Publisher Joakim Ekman Scholarly advisory council Thomas Andrén, Södertörn History, herstory and other stories … University; Sari Autio-Sarasmo, Aleksanteri Institute, Helsinki n this issue of Baltic Worlds, we present presented as custodians of the na- Universiy; Sofie Bedford, IRES, a selection of diary entries from 1917 in tion, or — in the opposite image — as theme Uppsala University; Michael Russia, the year of the Revolution. It is a enlightened, independent women interview Gentile, Oslo University; Markus 4 Anti-genderism. Feminism in fascinating read, with depictions of a tu- who leave family, country, and ide- Huss (chair), Stockholm University; Poland, Eva Karlberg Herstory Revisionism. Imultuous, epochal event, recorded by men and ology in order to shatter the exist- Katarina Leppänen, University of Women’s participation women known and unknown, revolutionaries ing order, associating danger with peer-reviewed in political upheavals Gothenburg; Thomas Lundén, and their detractors; with everything from ob- emancipation.
    [Show full text]
  • 458382683-Codul-Lui-Lucifer-Editia
    H a v e il h a v u l im h a c o il h a v e i l . (LB. EBRAICĂ: D eşertăciunea deşertăciunilor , TOATE SÎNT DEŞERTĂCIUNE.) ECLESIASTUL 2 CODUL LUI LUCIFER C e l m ai m a r e p ă c a t a l o a m e n il o r E FRICA, SPAIMA DE A PRIVI ÎN FAŢĂ Ş-A RECUNOAŞTE ADEVĂRUL. EL E CRUD, ACEST ADEVĂR, DAR NUMAI EL FOLOSEŞTE. MIHAI EMINESCU DAN CRISTIAN IONESCU • DAN CRISTIAN IONESCU CODUL LUI LUCIFER Vechiul Testament - un lung şir de crime şi nelegiuiri săvîrşite de conducătorii evrei. Crimele şi nelegiuirile lor continuă şi azi, nestingherite de nimeni. Ediţa a cincea 2020 1 .. .facă-se voia Ta, precum în cer şi pe pămînt Matei 6.10 2 Pentru a înţelege această carte, este nevoie să cunoşti măcar puţin Biblia. Pentru a înţelege această carte, este nevoie să cunoşti măcar puţin istoria. Pentru a înţelege această carte, este însă nevoie, întîi de toate, să vrei cu adevărat să o înţelegi. Degeaba au oamenii ochi, dacă refuză să vadă. Degeaba au oamenii urechi, dacă refuză să audă. Degeaba au oamenii gură, dacă le e frică să mărturisească adevărul. 3 Dedic această carte memoriei părinţilor şi bunicilor mei, fără de care nu aş fi avut posibilitatea să o scriu. Mamei mele, Marinela Ionescu-Delenuş şi tatălui meu, Mircea Ionescu. Bunicilor mei materni, născuţi în munţii Macedoniei - Dumitru Delenuş, născut în Cruşova (Kruşevo) şi Domnica Delenuş (fostă Şcutra), născută în Molovişte. Bunicilor mei paterni, născuţi în munţii Căpăţînei - Victor Ionescu şi Maria Ionescu (fostă Comănescu), din Vaideeni, Vîlcea.
    [Show full text]
  • Aleksei Lokhmatov the Topic of This Article, Unfortunately, Does Not Need
    EUROPA ORIENTALIS 38 (2019) CONCEPTUALISING ‘ANTI-ZIONISM’: PIASECKI’S GROUP AS AN INTELLECTUAL RESOURCE FOR THE 1968 ANTISEMITIC CAMPAIGN IN PEOPLE’S POLAND* Aleksei Lokhmatov The topic of this article, unfortunately, does not need a justification of its rel- evance. Antisemitic idioms1 have been circulating within the Eastern Euro- pean political space until now. Moreover, one can find these not only in the pages of the right-wing press but also in the public discourse of politicians in some Eastern European countries. All of this has caused an increase in the in- terest, among historians and other scholars, in the deconstruction and histori- cisation of antisemitic idioms. The theme of this paper is also important histor- ically. It is not possible to speak of the intellectual atmosphere of 1968 if one ignores the ‘anti-Zionist’ campaign of this time, not only because it had a sig- nificant impact on the political rhetoric of the time, but also because it caused essential changes in the social structure of the Polish state. Considerable research exists on the student movement and the authorities’ struggle against it. There are several valuable publications on the political propa- ganda and institutional aggression of the security services against Polish people of Jewish descent. Additionally, historians have formulated many important concepts concerning both the sociological aspects of 1968 and the intellec- tual creativity of the student activists.2 In this article, I would like to examine _________________ * I thank Prof. Maciej Górny and Dr Jan Czarnecki for reading and commenting on the manuscript of this article. 1 As the historian Joanna Michlic defines it (See: J.
    [Show full text]
  • WSTĘP – Leksykon Bezpieki. Kadra Kierownicza Aparatu
    Wstęp Publikacja Leksykon bezpieki. Kadra kierownicza aparatu bezpieczeństwa (1944–1956) jest słownikiem biograficznym zawierającym artykuły dotyczące osób służących w cen- trali resortu bezpieczeństwa, a zatem przedstawia ona sylwetki zarówno tych funkcjona- riuszy, których można uznać za powszechnie znanych, jak i takich, którzy pozostawali dotąd w cieniu i zaliczani byli do tzw. drugiego garnituru resortowego. Tymczasem na podstawie dotychczasowych badań można stwierdzić, iż ich „zasługi” i dla ruchu komunistycznego, i dla aparatu represji nie zawsze bywają w pełni dostrzegane. Warto również podkreślić, że podjęcie tego rodzaju inicjatywy badawczej umożliwił coraz większy stopień rozpoznania materiałów archiwalnych pozostałych po okresie PRL, a także likwidacja kolejnych barier związanych z dostępem do nich. Zarówno w tym, jak i w kolejnych tomach tej serii opublikowane zostaną życiorysy funkcjonariuszy zajmujących stanowiska kierownicze w jednostkach organizacyjnych, tworzących w latach 1944–1956 centralę UB. Od 22 lipca 1944 r. był to Resort Bezpie- czeństwa Publicznego (RBP), który z początkiem 1945 r. przemianowany został na Mi- nisterstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP). 9 grudnia 1954 r. zostało ono formalnie zlikwidowane, a znajdujące się w jego strukturach jednostki operacyjne i część aparatu pomocniczego przeniesiono do utworzonego wówczas Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego (KdsBP). Na skutek przemian politycznych, do których doszło w okresie „odwilży” i Października ’56, instytucja ta została rozwiązana, a jej struktury
    [Show full text]
  • Revisiting Jewish Role in Polish Security Service, the UB: Between Soviet Communist Rule and a Hard Place
    Revisiting Jewish Role in Polish Security Service, the UB: Between Soviet Communist Rule and a Hard Place. Batya Knebel Faculty Advisor: Martin Miller History Department Submitted: April 2016 This project was submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of Master of Arts in the Graduate Liberal Studies Program in the Graduate School of Duke University. Copyright by Batya Knebel 2016 Table of Contents Acknowledgement ................................................................................................................................................................. v Abstract ..................................................................................................................................................................................... vi Introduction ........................................................................................................................................................................... vii Procedure ................................................................................................................................................................................. xii Criteria to Determine Affiliation .................................................................................................................................... xiii The Fate of the Small Polish-Jewish Community That Survived the Holocaust ................................. 1 Accepting a New Reality ......................................................................................................................................................
    [Show full text]
  • Żydokomuna” W Aparacie Władzy „Polski Ludowej”
    „Żydokomuna” w aparacie władzy „Polski Ludowej”. Mit czy rzeczywistość? MIROSŁAW SZUMIŁO „Żydokomuna” w aparacie władzy „Polski Ludowej”. Mit czy rzeczywistość? Temat „żydokomuny”, czyli licznej obecności Żydów w strukturach władzy komu- nistycznej w Polsce po 1944 r., wciąż wywołuje silne emocje. Mimo wielu publikacji o charakterze monograficznym lub przyczynkarskim, obejmujących różne elementy tego problemu, nie doczekaliśmy się całościowego i dogłębnego opracowania tematu. Pierwszą, nieudaną próbą takiego opracowania była książka Żydokomuna. Interpretacje historyczne autorstwa znanego socjologa Pawła Śpiewaka1. Niestety, jest to bardziej popu- larny esej niż praca naukowa. Autorowi należy jednak oddać to, że niejako „odczarował” temat, dzięki czemu przestał on być historycznym tabu. W niniejszym tekście postaram się podsumować dotychczasowe wyniki badań nad „żydokomuną”. Wspierałem się publikacjami naukowymi i źródłowymi oraz częściowo efektami własnych badań nad udziałem Żydów w elicie władzy „Polski Ludowej”. Na tej podstawie spróbuję zweryfikować, jak dalece mit pokrywał się z rzeczywistością. Nie zważam przy tym na opinie wyrażane przez niektórych historyków, którzy uważają, że samo liczenie Żydów w aparacie władzy komunistycznej jest czynnością o charakterze rasistowskim2 i „ulubionym zajęciem antysemitów”3. Na początku przypomnę, na czym polegał mit „żydokomuny”, skąd się wziął i jaki miał wpływ na postawy antysemickie w polskim społeczeństwie. Następnie scharak- teryzuję liczebność i wpływy Żydów w strukturach władzy komunistycznej w okresach stalinowskim i gomułkowskim, ze szczególnym uwzględnieniem aparatu bezpieczeń- stwa. Na koniec przyjrzę się przyczynom zaangażowania Żydów po stronie komuni- stów oraz ich awansu w aparacie władzy, a także problemowi ich tożsamości narodowej. Wobec wszystkich osób pochodzenia żydowskiego używam terminu „Żydzi”, bez względu na stopień ich asymilacji lub też identyfikacji z narodem żydowskim.
    [Show full text]
  • Studia Z Historii Najnowszej Polski
    STUDIA Z HISTORII NAJNOWSZEJ POLSKI Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu STUDIA Z HISTORII NAJNOWSZEJ POLSKI pod redakcją Rafała Łatki i Mirosława Szumiły Warszawa 2018 Recenzenci dr Bogusław Tracz ks. dr hab. Dominik Zamiatała prof. UKSW Projekt okładki Katarzyna Szubka Redakcja Anna Równy Korekta Maria Aleksandrow Indeks osób Magdalena Zarzycka Skład i łamanie Katarzyna Szubka Druk i oprawa Legra Sp. z o.o. ul. Albatrosów 10c 30-716 Kraków © Copyright by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2018 ISBN 978-83-8098-465-3 Zapraszamy: www.ipn.gov.pl www.ksiegarnia.ipn.gov.pl Spis treści Wstęp . 7 Wykaz skrótów . 9 Magdalena Gibiec Rola inteligencji ukraińskiej w kształtowaniu świadomości narodowej w powiatach przygranicznych II Rzeczypospolitej w latach 1928–1935 . 12 Krystyna Sitarz Dyskusja na temat kary chłosty w polskiej prasie okresu międzywojennego . 23 Paweł Gądek Działalność jezuickiego ośrodka tajnego nauczania w Starej Wsi w latach okupacji niemieckiej (1939–1944) . 31 Paweł Mrowiński Sztuka na froncie. Teatr Dramatyczny 2. Korpusu Polskiego oraz Teatr Wojska Polskiego – analiza porównawcza . 43 Marcin Jurek Początki „władzy ludowej” w Poznaniu we wspomnieniach działaczy komunistycznych . 64 Anna Hekert Działalność Wiktorii Hetmańskiej w strukturach Polskiej Partii Robotniczej . 75 Dominik Flisiak Ku socjalistycznej Palestynie. „Mosty” – biuletyn organizacji Haszomer Hacair (1946–1949) . .. 84 Mateusz Szłapka Działalność Maksymiliana Rodego, zwierzchnika Kościoła polskokatolickiego w latach 1959–1965, w świetle dokumentów aparatu bezpieczeństwa . 95 Paweł Sztama Józef Goldberg vel Józef Różański w latach 1964–1974. Przyczynek do historii pracowników aparatu bezpieczeństwa pochodzenia żydowskiego . 107 5 Bartosz Gromko Polityka Włoskiej Partii Komunistycznej wobec Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz ruchów dysydenckich w Polsce w latach siedemdziesiątych XX wieku .
    [Show full text]
  • Download the 35Th Fajr International Film Festival Catalogue
    264 In the Name of God Download PDF version of FIFF Festival Catalogue Signs Asian premiere A.P. International premiere Int.p. National premiere N.P. How to use the app World premiere W.P. get.winkere.com Regional premiere R.P. Middle East premiere ME.P Question & Answer Q&A 3 2 1 Original Voice OV Director Of Photography DOP Catalogue of 35th Fajr International Film Festival Tehran, 21st-28th. April. 2017 Supervisor: Kayvan Kassirian Editor-in-chief: Somayeh Alipour With Special Thanks to Amir Esfandiari, Iraj Taghipour, Kamyar Mohs- enin, Ali Eftekhari, Raha Pourghassem English to Persian Translator: Lida Sadrololamayi, Hafez Rouhani, Farzad Mozafari, Ghodratollah Shafiee Persian to English Translator: Ghanbar Naderi, Ahmad Khouzani, Hos- sein Bouye Editor: Masoumeh Alipour Art Manager: Hamidreza Baydaghi Graphics: Afshin Ziaeeian Alipour, Leili Eskandarpour Print Supervisor: Mehrdad Haji Hassani Printing: Senobar The Official apps of FIFF Message of Head of Iranian Cinema Organization 4 Message of the Festival Director 5 About 34th Fajr Film Festival 7 Rules and Regulations of 35th Fajr Festival 11 Juries 15 International Competition 27 Panorama of Films from Asian and Islamic Countries 73 Festival of Festivals 119 Docs in Focus 135 Special Screenings 149 Classics Preserved 177 Korean Cinema 189 Baltic Cinema 197 Shadows of Horror 205 Broken Olive Trees 213 Enviromental Films 225 Interfaith Competition Nominees 227 Here is the Friend’s Home 229 Workshops 239 Organization 255 Index 261 Message of Head Iranian Cinema Organization Deputy Minister of Culture and Islamic Guidance and Head of Iranian Cinema Organization 4 Mohammad Mehdi Heydarian has sent the followin message to the organizers of this year’s Fajr International Film Festival.
    [Show full text]
  • Prhist (4)2017-2-Lam.Indd 645 2017-10-13 13:43:08 646 Monika Piotrowska
    ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO Prace Historyczne 144, z. 4 (2017), s. 645–667 doi: 10.4467/20844069PH.17.035.6950 www.ejournals.eu/Prace-Historyczne SPRAWA ZABÓJSTWA JÓZEFA CECHNOWSKIEGO W 1925 ROKU A ROLA STANISŁAWA RADKIEWICZA Monika Piotrowska Uniwersytet Jagielloński w Krakowie ABSTRACT THE CASE OF THE MURDER OF JÓZEF CECHNOWSKI IN 1925 AND THE ROLE OF STANISŁAW RADKIEWICZ The purpose of this article is to fi ll the gaps in the biography of Stanisław Radkiewicz by de- scribing the period of his communist activity in Lviv. It focuses on Radkiewicz as one of the orga- nizers of the assassination of Józef Cechnowski. Cechnowski, a police informer (a so-called agent provocateur), was killed by Naftali Botwin in July 1925. Therefore, this paper may be a contribu- tion to Botwin’s biography as well. The article presents this event in a broader historical context, which is essential to explain the socio-political background and the consequences of the assassina- tion. It also shows some aspects of the Botwin myth created by the Communist Party of Poland and supported by the authorities of the Polish People’s Republic. The sources used as the basis of the article are archival documents, especially personal fi les and memories of direct participants and witnesses of these events in Lviv. It is a little-known episode which had a signifi cant impact not only on Radkiewicz’s career but also on the labour movement in Poland. Key words: Stanisław Radkiewicz, Naftali Botwin, Communist Party of Poland, agent provoca- teur, assassination, Lviv, Polish People’s Republic, Józef Cechnowski, interwar period, terror.
    [Show full text]
  • New Polish Films 2016
    f INDEX f CONTENTS New Polish Films 2016 New Polish Films 2016 New Polish f INDEX Introduction Magdalena Sroka 4 FEATURES 5 #WszystkoGra by Agnieszka Glińska 6 Ederly by Piotr Dumała 30 Niewidzialne by Paweł Sala 55 11 Minutes 11 minut by Jerzy Skolimowski 7 The Erlprince Królewicz Olch by Kuba Czekaj 31 Planet SinglePlaneta singli by Mitja Okorn 56 Adventurers’ Club Klub Włóczykijów i tajemnica Dziadka Forest, 4 amLas, 4 rano by Jan Jakub Kolski 32 Playground Plac zabaw by Bartosz M. Kowalski 57 Hieronima by Tomasz Szafrański 8 Game Count Pokot by Agnieszka Holland 33 Raging Rose Znam kogoś, kto cię szuka by Julia Kowalski 58 Afterimages Powidoki by Andrzej Wajda 9 Geisha Gejsza by Radosław Markiewicz 34 Satan Said DanceSzatan kazał tańczyć Agnus Dei Niewinne by Anne Fontaine 10 Git by Kamil Szymański 35 by Kasia Rosłaniec 59 All These Sleepless Nights Wszystkie nieprzespane noce The Happiness of the WorldSzczęście świata A Simple Murder Prosta historia o morderstwie by Michał Marczak 11 by Michał Rosa 36 by Arkadiusz Jakubik 60 Amok by Katarzyna Adamik 12 Hel by Katia Priwieziencew Paweł Tarasiewicz 37 The Singing Napkin Śpiewający obrusik Another Day of Life Jeszcze dzień życia The High Frontier Na granicy by Wojciech Kasperski 38 by Mariusz Grzegorzek 61 by Damian Nenow, Raúl de la Fuente 13 Humble Servants Sługi boże by Mariusz Gawryś 39 Stars Gwiazdy by Jan Kidawa-Błoński 62 Ausma Świt by Laila Pakalnina 14 I, Olga Hepnarova Ja, Olga Hepnarova Strange Heaven Obce niebo by Dariusz Gajewski 63 Baby Bump by Kuba Czekaj 15 by Tomáš
    [Show full text]