SAYI ISSUE Mart-Nisan • March-April120 2021 Kurum İçi İletişim Dergisi Internal Communications Magazine ISSN 1301-6075

MİLLÎ UZAY PROGRAMI İLE HEDEFLERİMİZ ARTIK DAHA DA BÜYÜK TURKISH AEROSPACE AIMS HIGHER WITH THE NATIONAL SPACE PROGRAM

TSKGV'nin bağlı ortaklığı ve SSB'nin iştirakidir. Subsidiary of TAFF and affiliate of SSB www.tusas.com Değerli Çalışma Arkadaşlarım, Dear Colleagues,

2023 yılı hedeflerimize ulaşmak için durmaksızın çalıştığımız We completed the first quarter of 2021 feeling proud about bu süreçte; 2021’nin ilk çeyreğini özgün ürünlerimizin the additions of our indigenous products to the inventory güvenlik güçlerimizin envanterine katılmaları ile yaşadığımız of Turkey’s security forces, our new collaborations, and gurur, gerçekleştirdiğimiz yeni iş birlikleri ve projelerimizde the important developments in our projects while working kaydettiğimiz önemli aşamalarla birlikte tamamladık. continuously to achieve our 2023 goals.

Şubat ayı içerisinde Kara Kuvvetleri Komutanlığımıza, In February, we delivered two T129 ATAK Phase II Helicopters, envanterinde yer alan 57 adet T129 ATAK helikopterine ilavaten which have gained a more active operational capability with entegre edilen yeni sistemleri ile daha etkin bir operasyonel new systems, and 57 T129 ATAK Helicopters to the inventory kabiliyet kazanan iki adet T129 ATAK Faz II Helikopteri’mizi of the Turkish Land Forces Command. We were proud to teslim ettik. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğümüze ise deliver the first T129 ATAK Helicopter to the Ministry of ilk T129 ATAK Helikopteri’mizi teslim etmenin gururunu yaşadık. National Affairs and the General Directorate of Security. While ANKA’larımız Mavi Vatan savunmasında görevlerini sürdürürken, ANKAs fulfill their duty in the Blue Motherland defense, we Deniz Kuvvetleri Komutanlığımıza iki adet ANKA SİHA teslimatını delivered two ANKA Manned Aerial Vehicles to the Turkish gerçekleştirdik. Erciyes Programı kapsamında modernizasyonu Naval Command. We also delivered our eighth aircraft to the ve test uçuşları tamamlanan 8’inci uçağımızı Hava Kuvvetleri Turkish Air Forces Command whose modernization and test Komutanlığımıza teslim ettik. flights were completed as part of the Erciyes Program.

2021 yılının bizler için en heyecan verici gelişmelerinden olan, The National Space Program was announced by the Cumhurbaşkanlığımızın ortaya koyduğu, ülkemizin geleceğini President’s Office in order to build a national future and was oluşturacak “Millî Uzay Programı” çerçevesinde Şirketimize one of the most exciting developments for us in 2021. We verilen görevler ile uzay alanında sahip olduğumuz kabiliyet ve are happy to contribute to this endeavor in space with our deneyimlerimizle yer almaktan mutluluk duyduk. capabilities and experience.

İleri teknolojileri tesislerimize kazandırmak amacı ile Ar-Ge We continue to increase our R&D investments in order to alanına yaptığımız yatırımları artırmaya, ülkemizin havacılık facilitate advanced technologies and to take important and Hygıene sektöründeki gelişiminin devamlılığını sağlamak üzere emin ve sturdy steps to ensure continuity in the development of the güçlü adımlar atmaya devam ediyoruz. 2 bin 500 şirket arasında national aviation industry. While we receive feedback for our yerimizi aldığımız “2020 Avrupa Birliği Endüstriyel Ar-Ge efforts such as our ranking among the 2,500 companies Yatırımları Puan Tablosu” ile bu adımların geri dönüşünü alırken, on the “2020 European Union Industrial R&D Investments #YİNEYENERİZ daha fazla kazanım sağlamak için bu alandaki yatırımlarımızı Scoreboard,” we will continue to make investments in this field sürdürüyoruz. for more results. #WEWILLPREVAIL Boeing-787 Elevator, Cargo Barrier ve Horizontal Leading Edge The Gold Supplier Award we received from our strategic gibi birçok kritik yapısal parçanın üretimini gerçekleştirdiğimiz, partner Boeing is a fruit of the trust we have instilled in our stratejik partnerimiz Boeing tarafından layık görüldüğümüz “Altın partner, for whom we manufacture many critical parts under Tedarikçi” ödülü ile birlikte inşa ettiğimiz güvenin sonuçlarını the scope of the Boeing-787 Elevator, Cargo Barrier, and alıyoruz. Horizontal Leading Edge projects.

2021 yılını sizlerin emekleri ve gayretleri ile büyük başarılarla I am confident that we will reach the end of 2021 with great birlikte tamamlayacağımızı biliyor, Cumhurbaşkanımızın ve achievements thanks to your efforts. I’d like to thank you for milletimizin bizden beklediği sorumlulukları yerine getirmek, your passion and the effort you make for reaching our goals Milli Muharip Uçak ile Türk Havacılık Sektörü’nde yeni bir çığır which include fulfilling the responsibilities presented to us by açmak, ülkemizin geleceğine güç katmak ve 2023 hedefleri the President and the Turkish nation, breaking new ground in başta olmak üzere tüm gayelere erişmek için göstereceğiniz the Turkish aviation industry with the Turkish Fighter, making gayret, duyduğunuz istek ve verdiğiniz emekler için bir kez daha the future of our country stronger, and achieving our 2023 sizlere şükranlarımı sunuyorum. goals.

Prof. Dr. Temel KOTİL Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Genel Müdürü President & CEO of Turkish Aerospace İÇİNDEKİLER / CONTENTS Künye EKİPLERİMİZ / OUR TEAMS KALİTE / QUALITY

Sahibi / Owner

Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Genel Müdürü / President and 60 CEO of Turkish Aerospace 32 Prof. Dr. Temel KOTİL

Genel Yayın Yönetmeni / Executive Editor Serdar DEMİR

Yayın Danışmanı / Editorial Deneyim, Kabiliyet, Koordinasyon: Emniyetli Ürün için Consultant TÜRKSAT 6A Etkin Tasarım Organizasyonu: DOA Dr. Ali GENÇ Experience, Capability, Coordination: DOA - Effective Design Organization for Safe Products Sorumlu Yazı İşleri Müdürü / 20 TÜRKSAT 6A Managing Editor Muharrem YILMAZ TEKNİK / TECHNICAL SİBER GÜVENLİK / CYBERSECURITY

Yayın Kurulu / Editorial Board Münteha MANGAN, Gizem Millî Uzay Programı ile Deniz UYSAL, Kübra FELEK YILMAZ, Çiğdem MUTİ, Gökhan Hedeflerimiz 38 64 TİMURHAN, Didem ÖZKAN Artık Daha Da Büyük Editör / Editor Kübra FELEK YILMAZ Turkish Aerospace Aims Higher

Grafik Tasarım ve Uygulama / with the National Space Program Graphic Design Gökyüzünde elektronik hâkimiyetin anahtarı: Sosyal Mesajlaşma Uygulamalarının Çiğdem MUTİ HAVA SOJ Projesi Güvenlik Özellikleri The Key to Electronic Dominance in the Sky: Katkıda Bulunanlar / The Security Policies of Social Messaging Contributors The HAVA SOJ Project Applications Bican ÇELİK, Mustafa KARABAŞ

Fotoğraflar / Photographs HABERLER / NEWS TOPLULUKLARIMIZ / COMMUNITIES AİLE / FAMILY Vecdi Burak ULUKARTAL, Mehmet Ali ÜSTÜN Çeviri / Translation 06 17 Didem DİNÇSOY 48 70

Redaksiyon / Proofreading (English) Dr. Eva STAMOULOU ORAL

İdare Yeri / Location Yılın Fotoğrafı Belirlendi Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Şirketimiz, Toplam Cirosunun Yüzde 40’ını TUSAŞ Bowling Kulübü Potansiyel Keşfi İçin Ailelere İpuçları Ar-Ge Yatırımlarına Harcadı Photo of the Year Announced Fethiye Mh. Havacılık Blv. No:17 Turkish Aerospace Bowling Club Hints for Discovering a Child’s Potential Kahramankazan 06980 Turkish Aerospace Spent 40% of Its Turnover Ankara / Türkiye on R&D Expenses Tel: 0.312 811 18 00 İSG / OHS TARİH / HISTORY Faks-Fax: 0.312 811 14 08 www.tusas.com.tr 12 Basım Yeri / Printing 19 Karınca Ajans 58 74 Matbaacılık Yayıncılık Dr. Mediha Eldem Sk. No: 56/1 Kızılay / Ankara Tel: 0.312 431 54 83 Faks-Fax: 0.312 431 54 84 Enerji Verimliliği ile Geleceğimize Sahip Çıkıyoruz Yüksektekiler Söyleşileri’nde Değişimi Gözet, Riskleri Yönet! Osmanlı Hava Kuvvetleri ve Çanakkale Savaşı Turkish Aerospace Protects the Future with Energy “Blockchain” ve “Mars”ı Ele Aldık Prepare for Change and Manage the Risks! The Ottoman Air Force and the Battle of Gallipoli Efficiency Turkish Aerospace Aiming High Talks Discussed Blockchain and Mars © TUSAŞ Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.’nin yayınıdır. Publication of Turkish Aerospace Industries, Inc. TUSAŞ'IN HİKÂYESİ THE STORY OF TURKISH AEROSPACE Sistemi (RİAS),RadarFrekans KarıştırıcıSistem(RFKS)sistemlerientegre edilenve yerlilik Faz-2 donanımıileilkuçuşunu2019yılında gerçekleştiren T129ATAK, geçtiğimizgünlerde oranı artırılanT129ATAK Helikopterimiz,bugünekadaryürütülenoperasyonlarda büyük Yeni geliştirilenFaz-2 donanımıilebirlikteLazerİkazAlıcıSistemi(LİAS),Radar gerçekleştirilen törenle ilkkez EmniyetGenelMüdürlüğüenvanterinde yerinialdı.Böylece Ülkemizin taktikkeşif ve taarruzhelikopteriihtiyacınıbaşarılıbirşekildekarşılayanT129 başarıları ilesilahlıkuvvetlerimizin gücünegüçkatarken, yeniözellikleri iledahagüvenli global havacılık ekosistemindeengüvenilir taarruzhelikopterleriarasındayeralıyor. Bugüne kadartoplam30.000saatinüzerindeuçuşgerçekleştiren ATAK Helikopteri, son teslimatlarilebirlikte60’ıncıhelikopterülkemizin hizmetinesunuldu. ATAK HelikopterimizFaz-2 donanımıile artıkdahagüçlüve dahayerli. T129 ATAK Helikopteri Faz-2 Donanımlı 4 bir operasyonkabiliyetidekazanmış oldu. the mostreliable attackhelicoptersintheglobalaviation ecosystem. The T129ATAK Helicopterhas performedmore than30,000hoursofflightandisone the mostrecent deliveries, atotalof60helicopters are currently servingourcountry. was addedtotheinventory oftheGeneralDirectorate ofSecuritywithaceremony. Including Having performeditsfirstflightwiththePhaseIIconfigurationin2019,T129 ATAK Forces duringoperations,hasgainedasaferoperationcapabilitywithitsnew features. The T129ATAK Helicopter, whichhascontributedtothestrength oftheTurkish Armed including alaserwarning receiver, aradarwarning receiver, andaradiofrequency jammer. The newly developed PhaseIIconfiguration was accompaniedbytheintegrationofsystems was developed withnationalresources. reconnaissance andattackhelicopters,isstronger withitsPhaseIIconfigurationwhich T129 ATAK Helicopter, whichsuccessfullyfulfillsthecountry’sneedfortactical Phase IIConfiguration T129 ATAK Helicopterwith 5 HABERLER HABERLER / NEWS

Ar-Ge alanında çalışmalarını sürdüren ve gerçekleştirdiği Turkish Aerospace, which continues to work in the field of R&D yatırımlarla rakiplerinden hızla sıyrılan şirketimiz, Avrupa and to stand out among its competitors with investments, was Şirketimiz, Toplam Cirosunun Yüzde 40’ını Komisyonu tarafından hazırlanan “2020 Avrupa Birliği cited among 2,500 companies in the European Commission’s Endüstriyel Ar-Ge Yatırımları Puan Tablosu”nda 2 bin 500 “The 2020 EU Industrial R&D Investment Scoreboard.” The şirket arasında yer aldı. Şirketimiz, 2019 yılında Ar-Ge’nin company spent 34.4% of its turnover on R&D in 2019, and in Ar-Ge Yatırımlarına Harcadı toplam hasılata oranını yüzde 34,4 olarak gerçekleştirirken, 2020, this number exceeded 40%. 2020 yılında bu oranı yüzde 40’ın üzerine taşımış oldu. In 2020, the company contributed to the aviation ecosystem’s 2020 yılı içerisinde Ar-Ge alanında havacılık ekosistemine R&D by providing source code for the visual and logical design of Turkish Aerospace Spent 40% of Its Turnover IMODE projesi ile uçak kokpit sistemlerinin görsel ve mantıksal aircraft cockpit systems with the IMODE project and continued to tasarımlarının gerçekleştirilmesine yerli ve millî kaynak kodları increase its investments by signing a technological collaboration oluşturarak katkı sağlayan şirketimiz, Boeing ile “Termoplastik” agreement with Boeing to manufacture thermoplastics. on R&D Expenses üretimi alanında teknolojik iş birliği anlaşması yaparak yatırım Manufactured for the first time by Turkish Aerospace as part of ivmelerini sürdürdü. Şirketimizin, “Geleceğin Kanat Teknolojileri the project “Wing Technologies of the Future,” the “Composite Projesi” kapsamında ilk kez üretmeyi başardığı “Tek parça Thermoplastic Spoiler Prototype” will be used in Airbus’s new- Ar-Ge’ye yaptığı yatırımlarla adından söz ettiren şirketimiz, Avrupa Komisyonu tarafından Termoplastik Spoiler Protitipi”nin, Airbus’ın yeni nesil tek generation single-aisle passenger aircraft. koridorlu yolcu uçağında kullanılması hedefleniyor. hazırlanan verilere göre 2 bin 500 şirket arasındaki yerini aldı. Geliştirdiği projeler ve sağladığı Turkish Aerospace partakes in project support programs of desteklerle Ar-Ge alanındaki gelişimin öncülerinden biri olan şirketimiz, cirosunun yüzde 40’ını Yapay zekâ projelerini de içeren birçok proje için TÜBİTAK many national and international organizations, and TÜBİTAK in bu alana aktardı. başta olmak üzere ulusal ve uluslararası kuruluşların proje particular, in order to contribute to a number of projects including destek programlarına dâhil olan şirketimiz, inovatif ve faydalı artificial intelligence. Turkish Aerospace managed to complete ürün geliştirme konusunda 2020 yılına birçok başarı sığdırdı. 2020 with many achievements in developing innovative and Known for its R&D investments, Turkish Aerospace was cited among 2,500 companies based on Gücünü; tecrübe, inovasyon ve yüksek teknolojiden alan useful products. Drawing its strength from experience, innovation, the data compiled by the European Commission. The company is a pioneer in R&D development şirketimiz, her yıl Ar-Ge alanındaki ilkleri ülkemiz başta olmak and advanced technology, the company continues to blaze trails with its projects and the support it gives to the field, having spent 40% of its 2020 turnover on üzere, dünya havacılık ekosistemine kazandırmayı sürdürüyor. in the R&D field not only in Turkey, but also abroad. Manufacturing Dünyanın en köklü havacılık şirketleri için kritik hava aracı and designing critical aerial vehicle components for the world’s R&D expenses. bileşenleri üretiminin yanı sıra tasarımda da etkin rol oynayan longest-running aviation companies, Turkish Aerospace moves şirketimiz, havacılık ve uzay sektörüne yön veren küresel bir forward at full speed to become a global company in the şirket olma hedefini gerçekleştirmek için çalışmalarına hız aerospace industry. kesmeden devam ediyor.

6 7 Şirketimiz, TRMOTOR ile Yeni Bir Protokol İmzaladı Termoplastik Uçak Yapıları Tasarım ve Turkish Aerospace Signed a New Protocol with TRMOTOR Üretiminde Önemli Adım

2023 yılında hangarından çıkarılacak olan Milli Muharip Uçak için çalışmalarını hız kesmeden sürdüren şirketimiz, TRMOTOR ile yeni bir anlaşma imzaladı. Bu anlaşma kapsamında, muharip uçağın motoru yerli An Important Step for the Design and imkân ve kabiliyetlerle geliştirilerek, üretilecek. Turkish Aerospace, which continues its operations for the Turkish Fighter that is planned to roll out in 2023, signed a Production of Thermoplastic Aerostructures new contract with TRMOTOR. As part of the contract, the engine of the fighter will be developed and manufactured with Yürütülmekte olan termoplastik spoiler projesi kapsamında, orta ölçekli yekpare elyaf takviyeli termoplastik prototip national resources. spoiler’in kaynak ile birleştirme işlemi tamamlanarak, bu prosesin kapalı bir yapıda kullanımı ilk kez tesislerimizde Şirketimiz, Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından yürütülen Turkish Aerospace signed a new protocol with TRMOTOR in order gerçekleştirilmiş oldu. Millî Muharip Uçak (MMU) projesi kapsamında TRMOTOR ile yerli to develop power units as part of the Turkish Fighter project carried güç üniteleri geliştirmek için yeni bir protokole imza attı. Daha önce out by the Presidency of Defence Industries. Having previously Turkish Aerospace completed the welding of a sub-scale prototype spoiler. It was the first time this process was used Rüzgâr Tüneli, Yıldırım Test Tesisi gibi yatırımlar için yerli firmalarla collaborated with local companies for various investments such in a closed box structure at Turkish Aerospace facilities. anlaşan şirketimiz, motorun yerli ve millî imkânlarla geliştirmesi as the wind tunnel and lightning test facility, the company signed için de TRMOTOR ile çerçeve sözleşme imzalamıştı. 2023 yılında a framework contract with TRMOTOR to develop the power unit. Yapısal Genel Müdür Yardımcılığı bünyesinde yürütülen bu projede, Turkish Aerospace Executive Vice Presidency of Aerostructures ilk kez hangardan çıkacak olan MMU projesi kapsamında ihtiyaç Another critical phase has been completed for the Turkish Fighter uçak yapıları için önemli rolü olan elyaf takviyeli termoplastik continues to improve its capabilities in the design and manufacture of duyulacak Yardımcı Güç Ünitesi (Auxiliary Power Unit) ve Hava project thanks to the contract signed with TRMOTOR to develop malzeme ile tasarım ve üretim kabiliyetlerinin geliştirilmesine fiber-reinforced thermoplastic materials, which have an important role in Türbinli Başlatma Sistemi (Air Turbine Start System) çözümlerinin the auxiliary power unit and the air turbine start system which will yönelik faaliyetler hızla devam ediyor. 2018 yılının Temmuz ayında the future of aerostructures. Research, which was initiated in July 2018, geliştirilmesi için TRMOTOR şirketi ile yapılan anlaşma ile MMU be required for the first rollout of the project in 2023. başlanan proje ile termoplastik malzeme ile hızlı, maliyet etkin has been conducted to discover how to produce and assemble detail projesinde kritik bir aşama daha geride bırakılmış oldu. detay parça üretimi ve birleştirme metotları üzerinde çalışmalar thermoplastic parts in a fast and cost-efficient way. It’s predicted that the Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil gerçekleştirilirken, proje sonucunda tek koridorlu yolcu uçakları project will result in the commission of a business package comprising MMU'nun sadece Türkiye'nin muharip uçağı ihtiyacını commented on the contract by saying that the Turkish Fighter başta olmak üzere özgün projelerimizde de kullanılacak yüksek fiber-reinforced thermoplastic design and manufacturing processes karşılamayacağını belirten Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil will fulfill Turkey’s need for fighters and furthermore, “the Turkish adetli üretim kabiliyetinin kazanılması hedefleniyor. Bu sayede of a high-production rate. This will contribute to the development of an ise yapılan anlaşma ile ilgili şunları söyledi: "MMU aynı zamanda Fighter will also provide Turkey with all the infrastructure required to uçak yapısallarındaki teknoloji seviyesi ve rekabet gücü yekpare infrastructure for compact thermoplastic products which will also be yeni nesil hava araçları üretebilmemiz için gerekli olan tüm yapıları manufacture new-generation aerial vehicles and serve as a catalyst termoplastik ürün altyapısı ile geliştirilmiş olacaktır. Bu kapsamda tam used in the indigenous products of Turkish Aerospace.The detail parts manufacturing of the first full-size spoiler continues successfully thanks da ülkemize kazandıracak ve havacılık sanayisinin gelişmesi için for the development of the aviation industry.” “The contract we boy ilk spoiler’in detay parça üretimleri, geliştirilen farklı prosesler katalizör görevi üstlenecek. Bugün TRMOTOR ile vardığımız ile başarılı bir şekilde sürdürülüyor. Üründe kullanılması hedeflenen to various processes developed for this project. The “consolidation signed with TRMOTOR today is an important step in opening a process,” one of the assembly methods planned to be used for this anlaşma Türkiye'nin havacılık tarihinde yeni bir sayfa açmak için birleştirme metotlarından “konsolidasyon işlemi” 2020 yılının Haziran new page for the history of aviation in Turkey. We’re taking a new product, was validated in June 2020. The “resistance welding,” was önemli bir adım olacak. Yerli ve millî 5'inci nesil savaş uçağımızın ayında başarıyla tamamlanmıştı. “Direnç kaynağı” yöntemi ile orta step to generate energy for our fifth-generation fighter jet. I hope it ölçekli yekpare prototip spoiler’in birleştirme işlemi de başarıyla successfully applied to the sub-scale prototype spoiler. This development özgün ve yerli bir güce kavuşması için yeni bir adım atıyoruz. brings good developments for the defense industry and the Turkish marked the first time this process, which is rare on a global scale, was Başta savunma sanayimiz olmak üzere tüm milletimize hayırlı gerçekleştirildi. Şirketimiz bünyesinde geliştirilen altyapı ile dünyada nation in general.” üretimi sınırlı olarak bilinen bu proseslerin kapalı bir yapıda kullanımı ilk used in a closed box structure at Turkish Aerospace facilities. This was olsun." kez gerçekleştirilmiş oldu. İlk tam boy spoiler prototipi 2021 yılı içinde made possible thanks to the infrastructure developed by the company. tamamlanacaktır. The first full scale prototype will be ready in 2021. 8 9 Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ve Isıl Boeing'ten Şirketimize Mühendislik Konferansı Gerçekleştirildi "Altın Tedarikçi Ödülü" Computational Fluid Dynamics and Thermal Boeing Presented Turkish Aerospace Engineering Conference with the Gold Supplier Award 32 adet bildirinin çevrimiçi olarak yedi ayrı oturumda sunulduğu Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ve Isıl Mühendislik Konferansı düzenlendi. Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil’in açış konuşmasını gerçekleştirdiği konferansta 2018 yılında Alliance Kategorisinde Yılın Tedarikçisi Ödülü" ve 2019 yılında "Supplier Delivery Performance birimler arası bilgi aktarımının ve etkileşim oranının artırılması amaçlandı. Alliance" ödülü almaya hak kazanan şirketimiz şimdi de "Altın Tedarikçi Ödülü"nün sahibi oldu. Turkish Aerospace hosted the Computational Fluid Dynamics and Thermal Engineering Conference during which 32 Turkish Aerospace received the Gold Supplier Award after winning the “Supplier of the Year” Alliance Award papers were presented online in seven sessions. Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil gave the opening in 2018 and the “Supplier Delivery Performance” Alliance Award in 2019. speech at the conference which aimed to enable the exchange of information and to increase communication between departments. Boeing-787 Elevator, Cargo Barrier ve Horizontal Turkish Aerospace received a “gold score” for the quality of Leading Edge Projeleri başta olmak üzere, Boeing için the products it manufactures for the Boeing-787 Elevator, Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ve Isıl Mühendislik konularında The goals of the conference included sharing information and gerçekleştirdiğimiz çalışmalarımız kapsamında üretilen Cargo Barrier, and Horizontal Leading Edge projects and farklı birimlerde yürütülmekte olan faaliyetlere yönelik bilgi ve experience regarding the operations of various departments ürünlerimizin kalitesi ve sergilediğimiz teslimat performansı for its delivery performance. tecrübe paylaşımının sağlanması, diyalog ve etkileşim ortamının in computational fluid dynamics and thermal engineering, and neticesinde şirketimiz “Gold Skor”a layık görüldü. oluşturulması amacıyla bir konferans düzenlendi. creating a platform for dialogue and interaction. The company won the “Supplier of the Year” Alliance 2018 yılında, 2 bin 500'ü Amerika Birleşik Devletleri'nde Award from among 13,000 nominees (2,500 of which 10-11 Şubat 2021 tarihlerinde düzenlenen konferansta Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil made an (ABD) bulunan toplam 13 bin tedarikçi arasından "Alliance are in the U.S.) in 2018 and the “Supplier Delivery Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil bir açış konuşması opening speech at the conference held on February 10 and 11, Kategorisinde Yılın Tedarikçisi Ödülü" ve 2019 yılında "Supplier Performance” Alliance Award in 2019. By winning the Gold gerçekleştirdi. Konferansta, arkadaşlarımızın çalışmalarından 2021. Employees presented 32 papers online in seven sessions. Delivery Performance Alliance" ödülü almaya hak kazanan Supplier Award in 2020, the company demonstrated its oluşan 32 adet bildiri çevrimiçi olarak 7 ayrı oturumda sunuldu. We’d like to thank the Departments of Corporate şirketimiz, 2020 yılında aldığı bu ödülle başarısını bir kez daha success once again. Konferans, hazırlık sürecinde emeği geçen Kurumsal İletişim, Communications, Information Technologies, Information gözler önüne serdi. Turkish Aerospace has strengthened its relationship with Bilgi Teknolojileri, Bilgi Yönetimi Sistemleri, Akademi ve Management Systems, and Academy Engineering Training; the Dünyanın havacılık alanındaki en önemli markalarından biri Boeing, one of the world’s leading aviation brands, and Mühendislik Eğitimleri, HAD ve Isıl Mühendislik Çalışma Computational Fluid Dynamics and Thermal Engineering Work olan Boeing ile ilişkilerini her geçen gün daha da güçlendiren continues its operations for the company. Grubu’na ve etkinlikte sunum yaparak çalışmaları hakkında bilgi Groups; and the employees who gave a presentation at the şirketimiz, firma için çalışmalarına hız kesmeden devam ediyor. paylaşan arkadaşlarımıza teşekkür ederiz. conference.

10 11 2020 Yılı Kazanımları; Achievements in 2020 Enerji Verimliliği ile Geleceğimize Sahip Çıkıyoruz Doğal gaz yakıtlı motorların yer aldığı Bileşik Enerji Sistemi Thanks to the Integrated Energy Systems which include natural sayesinde şirketimizin elektrik ihtiyacının yüzde 58’i, ısı ihtiyacının gas engines, the company met 58% of its electricity and 38% of yüzde 38’i kendi üretimimizle karşılandı ve yaklaşık 9.410.000 TL its heating requirements on its own and saved nearly 9,410,000 Turkish Aerospace Protects the Future kazanç elde edildi. Turkish liras. Bulgu olmaksızın tamamlanan denetimlerin ardından şirketimiz, After completing the inspections without any findings, the company dünyada havacılık alanında yer alan sınırlı sayıdaki firmanın sahip received the ISO 50001:2018 Energy Management System with Energy Efficiency olduğu ISO 50001:2018 Enerji Yönetim Sistemi sertifikasını certificate, granted to a few companies in the global aviation almaya hak kazandı. industry. ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi aksiyon planları doğrultusunda In line with the ISO 50001 energy management system action plan, Enerji Çalışma Grubu üyeleri başta olmak üzere birçok birimimizin destekleriyle enerji verimliliğimizi artırarak, ISO 2020 yılında 2.758.062 kWh enerji tasarrufu sağlandı. the company saved a total of 2,758,062 kWh. 50001:2018 EnYS sertifikasını almaya hak kazandık. Kasım ayında gerçekleştirilen denetimlerden bulgu olmaksızın Enerji izleme altyapısı zenginleştirerek, 2020 yılında 256 noktaya By diversifying its energy tracking infrastructure, the company geçen şirketimiz, enerji verimliliğini daha artırmak için çalışmalarına devam ediyor. daha enerji ölçüm cihazı yerleştirildi ve toplamda 696 ayrı nokta installed energy measurement devices in 256 spots in 2020 and takip edilebilir hâle getirildi. activated a total of 696 spots for tracking. Turkish Aerospace was granted the ISO 50001:2018 Energy Management System certificate as a result of increasing Pandemi koşullarına rağmen 4.479 çalışma arkadaşımıza 5.636 Despite the challenges of the pandemic, the company trained its energy efficiency with the efforts of its Energy Working Group and the corporate departments. Having passed the kişi*saat uzaktan enerji verimliliği eğitimi verilerek, çalışma 4,479 employees via distance learning over a total of 5,636 hours inspections in November without any findings, the company continues to increase further its energy efficiency. arkadaşlarımızın enerji verimliliği hakkında farkındalıkları artırıldı. and increased their awareness on energy efficiency. 285 adet aydınlatma armatürü, LED aydınlatma sistemi ile The company replaced 285 armatures with LED lighting systems, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına bağlı şirketler Turkish Aerospace, which became the first company under değiştirilerek yıllık 1.256.728 kWh tasarruf sağlandı. LED saving a total of 1,256,728 kWh per year. The amount saved arasında ilk kez ISO 50001:2011 EnYS sertifikasının sahibi olan the roof of Turkish Armed Forces Foundation to earn the ISO dönüşümü ile sağlanan tasarruf Bileşik Enerji Sistemi'nde bir thanks to the LED replacements equals an engine’s monthly şirketimiz, 2020 yılının Kasım ayında BSI (British Standards 50001:2018 Energy Management System certificate, completed motorun bir aylık çalışmasına karşılık gelmektedir. energy use in the Integrated Energy System. Institution) tarafından gerçekleştirilen, bulgu olmaksızın the inspection carried out by the British Standards Institution (BSI) tamamlanan denetim sonrasında ISO 50001:2018 EnYS in November without any findings and qualified to receive the Çalışanlarımızın katkıları ile 2020 yılında Kurumsal Öneri With the contribution of its employees, the company received 527 sertifikasını almaya hak kazandı. certificate. Sistemi'ne "Çevre ve Enerji" kategorisinde 527 adet öneri recommendations in the category “Environment and Energy” on tanımlandı ve kabul edilen önerilerin toplam kazancı 1.65 milyon the Corporate Recommendation System, and saved a total of 1.65 “ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi standardı, şirketlerin enerji The ISO 50001 Energy Management System standard serves Amerikan Doları oldu. million USD with the recommendations that were put into practice. performanslarını sürekli iyileştirmeleri için bir kılavuz olarak as a guide for companies to improve their energy performance enerji verimliliği, maliyetlerin düşürülmesi, kaynakların optimum continuously, to decrease costs, to optimize the use of resources, Enerjiye olan talep artışı ile fosil yakıtların tükenme tehdidi The increasing demand in energy and the threat of decreasing kullanımı, çevrenin korunması, risklerin yönetimi, paydaşlara to protect the environment, to manage risks, to instill trust in nedeniyle yenilenebilir ve sürdürülebilir enerjinin kullanımı önem fossil fuels have made the use of renewable and sustainable energy güven sağlanması ve şirketlerin piyasa itibarlarının artırılması shareholders, and to increase their market reputation. kazandı. Yeni binalarımızda güneş enerjisinden faydalanılan more important. The company installed solar energy panels on its konularında fayda sağlıyor. sistemler kurarak, ısıtma enerjisinden tasarruf sağlandı. new buildings to save on energy used for heating.

12 13 Yeşil Bayrak, "Bir Kitap İki Hayat" Metal Parça İmalat Müdürlüğümüze “One Book, Two Lives” Teslim Edildi Dr. Emir Öngüner'in kaleme aldığı "Bir Avcı Tayyaresi Yapmaya Karar Verdim" kitabını imzalayarak, gençlere hediye eden Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil önderliğinde başlayan "Bir Kitap İki Hayat" Turkish Aerospace’s Green Flag Presented to kampanyasında toplanan 100 kitap gençlere ulaştırıldı. Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil signed the book Bir Avcı Tayyaresi Yapmaya Karar the Department of Metal Part Manufacturing Verdim by Dr. Emir Öngüner and donated it to the campaign that will benefit students. Initiated under the leadership of Prof. Temel Kotil, the campaign has already delivered a hundred books.

Çevremize önem veren ve sıfır atık hedeflerimizi gerçekleştirmek için büyük gayret gösteren ailemizin “Yeşil Bayrak Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil önderliğinde Dünya To celebrate International Book Giving Day, Turkish Aerospace Ligi”ndeki kıyasıya mücadelesi devam ediyor. İkinci çeyrek sonuçlarının açıklandığı ligde yeşil bayrak bu kez, Metal Kitap Değişim ve Bağış Günü’nde başlatılan “Bir Hayat initiated a campaign under the leadership of President Parça İmalat Müdürlüğümüze emanet edildi. iki Kitap” kampanyası için bizlerde iz bırakan, yeni ya da and CEO Prof. Temel Kotil to donate new and used books okunmuş kitaplarımızı en samimi duygularımızın yer aldığı that made a lasting impression on the reader to the youth, kısa bir notla birlikte gençlerimizle paylaştık. accompanied by a personal note. The Turkish Aerospace family continues to care for the environment and to realize its zero waste goals with the fierce competition in the Green Flag League. The second quarter’s results were announced, and the Department of Metal Dr. Emir Öngüner'in kaleme aldığı "Bir Avcı Tayyaresi The first book donated to the campaign was Bir Avcı Tayyaresi Yapmaya Karar Verdim" adlı kitaba Genel Müdürümüzün bir Yapmaya Karar Verdim by Dr. Emir Öngüner, bearing a note Part Manufacturing was presented with the green flag. not yazarak başlattığı kampanyada yemekhane binalarımızın and the signature of Prof. Temel Kotil. As part of the campaign, girişlerinde bulunan kutularda toplanan, inovasyon, havacılık a hundred books (subjects including innovation, aviation, Çevreye gösterdiğimiz özen, Yeşil Bayrak Ligi ile birlikte kıyasıya Turkish Aerospace’s attention to environmental issues turned into a ve uzay, kişisel gelişim, mühendislik, teknoloji ve iş dünyası aerospace, self-improvement, engineering, technology, bir mücadeleye dönüşmüştü. Şampiyonunun 5 Haziran 2021 fierce competition with the Green Flag League. The second quarter başta olmak üzere, daha birçok konuyu ele alan 100 business, and many other topics) were collected in the zones tarihinde belirleneceği, tüm hızıyla devam eden ligin ikinci of the league, which will declare its annual champion on June 5, kitap pandemi şartlarına uygun bir şekilde paketlenerek, reserved at the entrance of cafeteria buildings, wrapped, and çeyreği tamamlanmış ve Metal Parça İmalat Müdürlüğümüz 2021, is over. The Department of Metal Part Manufacturing ranked gençlerimize ulaştırıldı. sent to students in accordance with all pandemic measures. birinci, JSF Program Müdürlüğümüz ikinci, Kurumsal İletişim first, the Department of the JSF Program ranked second, and the Müdürlüğümüz ise üçüncü sıraya yerleşmişti. Department of Corporate Communications came in third. Lig kapsamında, her çeyrekte açıklanan puan durumuna göre As part of the league, the company presents the green flag birinci sırada yer alan birimimiz tarafından taşınacak olan yeşil to the winner of each quarter. The Department of Metal Part bayrak, 2. çeyrekte birinci sıraya yerleşen Metal Parça İmalat Manufacturing, the winner of the second quarter, was presented Müdürlüğümüze teslim edildi. Üçüncü çeyrekte birincilik with the green flag, which it will pass down to the winner of the third unvanına sahip olan birimimize verilecek olan yeşil bayrak, ligin quarter and which will finally go to the annual champion. sonunda şampiyona takdim edilecek.

14 15 TUSAŞ 1. Ulusal Fotoğraf Yarışması'nın Yılın Fotoğrafı Belirlendi Ödülleri Sahiplerini Buldu Photo of the Year Announced st Medya ekibimiz tarafından son üç yılda çekilmiş fotoğraflar arasından "en güzel ve özel fotoğraf çalışma The Winners of the Turkish Aerospace 1 National arkadaşlarımızın oylarıyla belirlendi. Birinciliğe yerleşen fotoğraf çerçevetilerek, Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil'e takdim edildi. Photography Contest Have Been Announced Turkish Aerospace’s media team announced the “most beautiful and unique photograph” from among photographs taken in the last three years . The winning photograph, which was determined by the votes of employees, was framed and presented to Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil. "Havalara Uçmak" temasıyla, Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu ile birlikte düzenlediğimiz TUSAŞ 1. Ulusal Fotoğraf Yarışması’nın kazananları belirlendi. Yıla damga vuran anlarımızı ölümsüzleştiren karelerle The “Vote for the Photo of the Year” included the pictures gerçekleştirilen, ileriki dönemlerde yeniden düzenlenerek that immortalized the highlights of the year and will Organized under the theme of “Flying High” in collaboration with the Photographic Arts Federation of gelenekselleştirilecek olan "Yılın Fotoğrafı Oylaması" become a tradition in the future. sonuçlandı. Turkey, the Turkish Aerospace 1st National Photography Contest announced its winners. The Turkish Aerospace media team under the Department Kurumsal İletişim Müdürlüğümüz, medya ekibimiz of Corporate Communications selected 20 special tarafından son üç yılda çekilmiş binlerce kareden seçilen 20 photographs from among thousands taken in the last Bu yıl ilkini "Havalara Uçmak" temasıyla düzenlediğimiz Held for the first time under the theme “Flying High,” the özel fotoğraf arasından sizlerin oylarıyla sıyrılarak birinciliğe three years. The employees voted for the “most beautiful TUSAŞ Ulusal Fotoğraf Yarışması’nın sonuçları açıklandı. Turkish Aerospace National Photography Contest announced layık görülen "en güzel ve özel fotoğraf"ı çerçeveleterek and unique photograph,” had it framed, and presented it its winners. Genel Müdürümüz Prof. Dr. Temel Kotil'e takdim etti. to Turkish Aerospace President and CEO Prof. Temel Kotil. Fotoğrafçılık konusunda bilincin artırılması ve fotoğraf sanatçılarının desteklenmesi amacıyla Türkiye Fotoğraf Organized in collaboration with the Photographic Arts Yarışma sonucuna göre belirlenen sıralama ise portalımız The ranking determined according to the results of the Sanatı Federasyonu (TFSF) ile birlikte düzenlediğimiz Federation of Turkey in order to increase awareness of üzerinden çalışma arkadaşlarımızla paylaşıldı. competition was shared with our colleagues on our portal. yarışmaya 623 kişi 2 bin 18 fotoğraf ile rekor katılım photography and to support photographers, the contest sağlandı. received the substantial number of 623 applications with a total of 2,018 photographs. TUSAŞ 1. Ulusal Fotoğraf Yarışması'nın sonuçlarına Türkiye Fotoğraf Sanatı Federasyonu’nun resmî web sitesi The winners of the Turkish Aerospace 1st National üzerinden ulaşabilirsiniz. Photography Contest are announced on the official website of the Photographic Arts Federation of Turkey.

16 17 4’üncü Çocuk Mucitler Atölyesi Tamamlandı Yüksektekiler Söyleşileri’nde Turkish Aerospace Held Its 4th Young “Blockchain” ve “Mars”ı Ele Aldık Inventors Workshop Turkish Aerospace Aiming High Talks Discussed Çalışma arkadaşlarımız arasında yapılan memnuniyet anketinde yüksek bir puan alan, üç modül olarak Blockchain and Mars düzenlenen, uluslararası ödüllü "Çocuk Mucitler" etkinliğimizin 4’üncüsü gerçekleştirildi. Yapılan çekilişle katılımcıları belirlenen etkinlik kapsamında, 8-10 yaş ve 11-14 yaş kategorilerinde iki farklı grupla online Yüksektekiler Söyleşileri kapsamında Ocak ayında, Blockchain Uzmanı Cemil Şinasi Türün’le, Şubat ayında ise olarak bir araya gelindi. Astrofizikçi Dr. Umut Yıldız’la bir araya geldik. Turkish Aerospace held its 4th Young Inventors Workshop which was organized in three modules and received a high Turkish Aerospace Aiming High Talks welcomed blockchain expert Cemil Şinasi Türün in January and astrophysicist score from employees in the satisfaction survey and an international award. The participants were selected with a draw, Dr. Umut Yıldız in February. and the event brought together two different groups (ages 8 to 19, and ages 11 to 14) online. Her ay konularında uzman, birbirinden değerli isimleri Hosting prominent names from a different field each month, Turkish ağırladığımız ve son zamanlarda pandemi dönemi nedeniyle canlı Aerospace Aiming High Talks have been held online recently due 30 Ocak, 6 Şubat, 13 Şubat 2021 tarihlerinde üç modül Turkish Aerospace organized its 4th Young Inventors yayın olarak düzenlenen Yüksektekiler Söyleşileri kapsamında to the pandemic. The event featured a discussion of blockchain olarak düzenlenen, Bilim Atölyeleri ve Hayal Gücü Atölyeleri Workshop in three modules on January 30, February 6, Cemil Şinasi Türün’den “Blockchain”i, Dr. Umut Yıldız’dan ise with Cemil Şinasi Türün, and a presentation on Mars and its ile başlattığımız, Online Oyun Kodlama Atölyesi ile devam and February 13, 2021. The workshop, which received an “Mars”ı ve keşfedilemeyenlerini dinledik. undiscovered aspects by Dr. Umut Yıldız. eden uluslararası ödüllü "Çocuk Mucitler" etkinliğimiz international award, was initiated with Science Workshops 21 Ocak 2021 tarihinde düzenlenen etkinlikte konuşmacı Cemil Şinasi Türün, who carries out projects in the fields of 4’üncüsü tamamlandı. and Imagination Workshops and continued with the Online olarak yer alan, teknoloji, blokzincir, kripto para ve dijital varlık technology, blockchain, cryptocurrency, and digital assets, gave Game Coding Workshop. Daha önceki etkinliğimize başvuru yapan fakat katılım konularında projeler yürüten Cemil Şinasi Türün, "Blockchain" a speech entitled “Blockchain” at the event held on January 21, hakkı kazanamayan çocuklarımız arasında yapılan çekilişle Selecting the participants with a draw among the children adlı bir konuşma gerçekleştirdi. 2021. minik dostlarını belirleyen etkinlik, 8-10 yaş ve 11-14 yaş who applied to the previous event but couldn’t take part Dr. Umut Yıldız’dan Mars’ı ve Bilinmeyenlerini Dinledik Dr. Umut Yıldız Informed Us About Mars and Its Undiscovered kategorilerinde iki farklı grupla online olarak gerçekleştirildi. in it, the event was held online with two groups (ages 8 to Aspects 19, and ages 11 to 14). 11 Şubat 2021 tarihinde gerçekleştirilen söyleşide bu kez, Üç hafta boyunca devam eden Online Oyun Kodlama derin uzay iletişimi, yıldız oluşumu ve büyük veri analizi ile bilgi The event on February 11, 2021 welcomed Dr. Umut Yıldız Atölyesi ile çocuklarımız yarıyıl tatilinde dağarcıklarına The three-week Online Game Coding Workshop offered madenciliği konularında çalışmalar yürütmekte olan Dr. Umut whose studies include a range of topics such as deep space birçok yeni bilgiyi daha ekledi. children new knowledge during the semester holiday. Yıldız’ı ağırladık. communication, star formation, big data analysis, and data mining. Yapılan memnuniyet anketinde çalışma arkadaşlarımızdan Turkish Aerospace will continue to host the Young NASA’ya ait Jet Propulsion Laboratory (JPL)’de derin uzay A researcher in deep space communication and astrophysics at 4,9/5 puan alan Çocuk Mucitler Oyun Kodlama Atölyesi Inventors Workshop which received a score of 4.9/5 from iletişimi ve astrofizik alanlarında araştırmacı olarak görev yapan NASA’s Jet Propulsion Laboratory (JPL), Dr. Umut Yıldız made a etkinliğimiz tüm hızıyla devam edecek. employees in the satisfaction survey. Dr. Umut Yıldız’dan “Mars’ın Keşfedilmeyenleri! Uzay Araçları speech titled “The Undiscovered Aspects of Mars! Spaceships on Mars’ta Yeni Bir Maceraya Çıkıyor…” adlı konuşmasını dinledik. A New Adventure on Mars.” 18 19 GÜNDEM/ AGENDA would make itsfirstcontactwiththeMoon onthecentennial anniversary ofitsfoundation. Technologies Research Institute. The global press covered the meeting as Regarding the Space TÜBİTAKPresident announced and that TÜRKSATTurkey “Protocol with Satellites” National a for Company Manufacturing signed a of Foundation Aerospace the Turkish Vehicles, Aerial Unmanned and satellites GÖKTÜRK-3 and TurkeyİMECE company’s in the discussed organizations also which and meeting, the companies During responsibilities. leading great undertake role, will prominent a play will Aerospace Turkish which in Program, Space National the of part As beyond. and skies the on direction its focused and Program Space National country’s the for meeting publicity a held ErdoğanTayyip Turkey Recep President of Republic The gerçekleştireceğimizi açıkladığıtören dünya basınında genişyer buldu. de Protokol İlişkin Kurulmasına Şirketi Üretim imzalandı. Cumhurbaşkanımızın, Cumhuriyetimizin kuruluşunun Uydu100’üncü yılında Ay’la olan ilk teması “Millî şirketimiz, arasında UZAY toplantıda TÜBİTAK geldiği ve gündeme TÜRKSAT da araçlarımızın UzayProgramı Hava Millî İnsansız ile uydularımız GÖKTÜRK-3 roller oynayacağı ileaçıklayan deönemli Türkiye’ninkapsamında, şirketimizin vekurum gelen önde İMECE, üstlenecek. sorumluluklar büyük da kuruluşları madde için ana çevirdi. ulaşmak ötesine 10 ve hedeflere gökyüzü hedeflerimizi Belirlenen daha kez bir yıllık rotamızı Erdoğan, 10 Tayyip Recep Toplantısı'nda Sayın Cumhurbaşkanımız Tanıtım Programı Uzay Millî SpaceProgram National Turkish Aerospace Aims Higherwiththe Artık DahaDaBüyük Millî UzayProgramıileHedeflerimiz 20 21 Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, The Republic of Turkey President Recep Tayyip Erdoğan Beştepe Millet Kongre ve Kültür Merkezi'nde düzenlenen announced Turkey’s goals for the next decade at the Millî Uzay Programı Tanıtım Toplantısı'nda ülkemizin publicity meeting for the National Space Program held at 10 yıllık hedefini açıkladı. Şirketimizin de önemli roller Beştepe National Congress and Cultural Center. The goals, üstleneceği bu hedefler arasında IMECE ile GÖKTÜRK- to which Turkish Aerospace will contribute immensely, 3’ün fırlatılması, İHA ve SİHA’ların etkinliğinin daha da include the launching of İMECE and GÖKTÜRK-3 and artırılması gibi kararlar da yer alıyor. increasing the efficiency of UAVs and Armed UAVs. “Ayı görmek istiyorsan gökyüzüne bak” “Look up to the Sky and See the Moon” Program açıklanmadan bir süre önce Göktürk alfabesi A short time before the program, a giant monument was ile üzerine “Ayı görmek istiyorsan gökyüzüne bak” yazan placed in Göbeklitepe which was inscribed with the following bir lahit Göbeklitepe’ye bırakılmış ve hem ülkemizde "If you want to see the Moon, look up to the sky,” in the hem de dünyada bu monolit büyük bir heyecana Göktürk alphabet. The monolith garnered a lot of attention neden olmuş ve merak uyandırmıştı. Milletimizi çok from Turkey and abroad. President Erdoğan revealed the daha fazla heyecanlandıracak ve gururlandıracak 10 mystery of the monolith by announcing Turkey's Space maddeden oluşan, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Program, which was established by the Turkish Space öncülüğünde Türkiye Uzay Ajansı tarafından hazırlanan Agency, and its goals for 2023. Led by the Ministry of Uzay Programı’nı ve 2023 yılı hedeflerini açıklayan Industry and Technology, the goals comprise 10 main points Cumhurbaşkanımız “Gökyüzüne bak, Ay’ı gör” diyerek to excite the Turkish nation and to make them feel proud. monolitin gizemini de ortadan kaldırdı. Tören esnasında Displayed on LED screens during the ceremony, the monolith led ekranlara yansıtılan monolit, Türkiye’nin uzaya earned itself a place in history as a symbol for Turkey’s yolculuğunun simgesi olarak hafızalara kazındı. journey into space. 9 Şubat 2021 tarihinde düzenlenen tanıtım törenine Held on February 9, 2021, the publicity meeting was Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın yanı attended by President Recep Tayyip Erdoğan; Vice President sıra, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, TBMM Fuat Oktay; Grand National Assembly of Turkey Speaker Bakanı Mustafa Şentop, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Şentop; Minister of Industry and Technology Mustafa Varank, Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mustafa Varank; Minister of Family, Labor and Social Zehra Zümrüt Selçuk, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile Services Zehra Zümrüt Selçuk; Minister of Trade Ruhsar Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu katılım Pekcan; and Minister of Transportation and Infrastructure Adil sağladı. Törene, Eski Başbakan Binali Yıldırım, Danıştay Karaismailoğlu. Other guests included Former Prime Minister Başkanı Zeki Yiğit, Sayıştay Başkanı Seyit Ahmet Baş, Binali Yıldırım; Chief Justice Zeki Yiğit; President of the Court TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve of Accounts Seyit Ahmet Baş; Grand National Assembly Teknoloji Komisyonu Başkanı Mustafa Elitaş, AK Parti of Turkey Chairman of the Commission for Industry, Trade, Genel Başkanvekili Numan Kurtulmuş, Ankara Valisi Energy, Natural Resources, Information and Technology Vasip Şahin, Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, Mustafa Elitaş; Justice and Development Party Deputy Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanı Ali Taha Koç ve TRT Genel Chairman Numan Kurtulmuş; Governor of Ankara Province Müdürü İbrahim Eren ve büyükelçiler de katıldı. Havacılık Vasip Şahin; President of the Presidency of Defense Uzay ve Teknoloji Festivali’ne (TEKNOFEST) katılım Industries İsmail Demir; Head of Digital Transformation sağlayan öğrencilerin de yer aldığı tören Türk ve yabancı Ali Taha Koç; TRT General Manager İbrahim Eren; and basın mensupları tarafından ilgiyle takip edildi. ambassadors. Also welcoming students who partook in TEKNOFEST Aerospace and Technology Festival, the Millî Uzay Programı Tanıtım Toplantısı'nda yaptığı meeting was covered by the Turkish and international press. konuşmada, Türkiye adına tarihî bir dönüm noktasına şahitlik etmek üzere bir araya geldiklerini söyleyen In his speech at the publicity meeting for the National Cumhurbaşkanımız; "Yüzyıllar boyunca yeryüzünde Space Program, the President said that they gathered on adaletin, ahlakın ve barışın öncülüğünü yapan behalf of Turkey to witness a historic turning point. “We are medeniyetimizin gökyüzündeki yolculuğuna kapı opening the door for the space journey of our civilization aralıyoruz" dedi. that has pioneered justice, morality, and peace on Earth for centuries.”

22 23 “Hedefimiz 100'üncü yılda Ay'a ilk teması “Our Aim Is to Make the First Contact with the Moon on gerçekleştirmek” the Centennial Anniversary” Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100’üncü yılında Ay’la Announcing the country’s goal to make the first contact olan ilk teması gerçekleştirmenin hedeflendiğini with the Moon on the centennial anniversary of the açıklayan Cumhurbaşkanımız, “Gökyüzüne bak, Ay'ı foundation of the republic, the President said, “Look up to gör" diyerek Ay'a gidiş planlarını anlattı: "İnşallah Ay'a the sky, see the Moon." He explained his plans to achieve gidiyoruz. İlk aşamada 2023 yılı sonunda yakın Dünya this goal in the following words, “We will hopefully be going yörüngesinde ateşleyeceğimiz kendi millî ve özgün hibrid to the Moon. In the first stage, we will launch our national roketimizle Ay'a ulaşarak sert iniş gerçekleştireceğiz. and indigenous hybrid rocket in low Earth orbit at the end İlk fırlatmayı uluslararası iş birliğiyle gerçekleştireceğiz. of 2023 and then land on the Moon. We will realize the Böylece ikinci aşama Ay misyonu için de gerekli first launch with international cooperation. Thus, we will bilgileri toplamış olacağız. 2028'de gerçekleştirmeyi collect the necessary information for the second stage of planladığımız ikinci aşamada ise aracımızı yakın the lunar mission. In the second phase, which we plan to yörüngeye çıkaracak ilk fırlatmayı bu kez kendi millî realize in 2028, we will initiate the first launch, this time with roketlerimizle yapmayı ve yumuşak inişi planlıyoruz. our national rockets, and a soft landing, which will take our Böylece Ay'da bilimsel faaliyetler yapabilen sayılı vehicle into close orbit. Thus, we will become one of the ülkelerden biri konumuna geleceğiz." few countries that can carry out scientific activities on the Moon.” İkinci hedefi “millî uydu projesiyle rekabet gücünün artırılması ve dünyadaki pazardan pay almak” olarak The President stated that the second objective is to açıklayan Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip “enhance the country’s competitive power with the national Erdoğan, "Üçüncü hedefimiz Türkiye'ye ait bir bölgesel satellite project and to receive a share of the global konumlama ve zamanlama sistemi geliştirmektir. Sivil ve market.” He added, “Our third goal is to develop a regional askerî amaçlı kullanılan bu uydu teknolojisine dünyada positioning and timing system for Turkey. Only six countries yalnızca altı ülke sahiptir. Savunma tarım, şehircilik in the world possess this satellite technology which is used ve otonom araçlar başta olmak üzere kendi hassas for commercial and military purposes. We will be able to navigasyon uydularımızı geliştirebileceğiz" dedi. develop our own precision navigation satellites, especially in defense, agriculture, urbanism, and autonomous vehicles.” Dördüncü hedef olarak ise "Uzaya erişimi sağlamak ve bir uzay limanı işletmesi kurmaktır" diyerek açıklayarak, The President announced that the fourth goal is to “create uzay limanının coğrafi olarak uygun durumdaki dost ve a link to space and to build a spaceport organization.” He kardeş ülkelerden birinde iş birliğiyle yapılacağını söyledi said that the spaceport will be built in collaboration with ve "Uzaydaki yetkinliğimizi artırmak, beşinci hedefimiz" a sibling country in a geographically proper position and dedi. added, “Our fifth goal is to increase our competence in space.” Cumhurbaşkanımız: "Altıncı hedefimiz, astronomik gözlemler ve uzay nesnelerinin yerden takibi konusunda The President stated that the sixth goal is “to further daha ileri bir seviyeye ulaştırmaktır. Bunun için improve the ground-based tracking of astronomical altyapılarımız mevcuttur. Yedinci hedefimiz ülkemizde observations and space objects. We have the necessary uzay sanayi ekosistemini daha da geliştirmektir." infrastructure for this.” He added, “Our seventh goal is to improve our country’s space industry ecosystem.” Uzay alanında etkin ve yetkin insan kaynağını geliştirmek ile bir uzay teknoloji geliştirme bölgesi kurmak Adding that raising competent and qualified human hedeflerinden de bahseden Cumhurbaşkanımız son resources in the field and building a space technology hedefin ise bir Türk vatandaşını uzaya göndermek development center as further goals, the President said the olduğunu söyledi. last goal is to send a Turkish citizen into space. Türkiye'nin kozmik rekabetteki mücadelesinin 1985'ten Stating that Turkey's participation in the international bu yana sürdüğüne işaret eden Cumhurbaşkanımız cosmic competition first started in 1985, the President said, şunları söyledi: “We created the infrastructure for this competition with our investments in the last 18 years. Today, Turkey is much "Bu mücadelenin asıl altyapısını ise son 18 yıldaki stronger in space studies in terms of human resources, yatırımlarımızla oluşturduk. Hamdolsun bugün her design, and engineering capabilities. We have improved our alanda olduğu gibi uzay çalışmalarında da insan kaynağı, country to a level where it can develop, manufacture, and tasarım ve mühendislik kabiliyetleri açısından çok test its own satellites. GÖKTÜRK-2, the intelligence satellite daha güçlü bir Türkiye var. Ülkemizi kendi uydularını which we manufactured with national means and launched geliştirebilen, üretebilen, test edebilen bir seviyeye into space in 2012, is the first example of that. Now, we çıkardık. Kendi imkanlarımızla ürettiğimiz ve 2012 yılında have GÖKTÜRK-3 in line. We’re continuing to work on the uzaya fırlattığımız istihbarat uydumuz GÖKTÜRK-2 planning of this satellite which will procure high-definition bunun ilk örneklerinden biridir. Böylece dünyada uydu images day and night in all weather conditions.” üretme kabiliyetine sahip sayılı ülkeler arasına girdik.

24 25 “Tüm imkânları sağlayabiliyoruz” built for rockets, satellites, ground systems, and more, we can provide every opportunity from ideas to products. Many “Türkiye'nin uzay alanındaki kurumsal kapasitesine de important projects are carried out with the infrastructure büyük önem verdiklerini söyleyen Cumhurbaşkanımız, of a number of organizations, including TÜBİTAK Space "Roketler, uydular, yer sistemleri ve daha nicesi için Technologies Research Institute, TÜBİTAK SAGE, Delta, kurduğumuz modern altyapılar sayesinde fikirden ürüne ASELSAN, Turkish Aerospace, ROKETSAN, TÜRKSAT, kadar ihtiyaç duyulan tüm imkânları sağlayabiliyoruz. and Istanbul Technical University. We’re becoming more TÜBİTAK Uzay, TÜBİTAK SAGE, Delta ve ASELSAN, and more capable with our space and rocket test centers, TUSAŞ, ROKETSAN, TÜRKSAT ve İstanbul Teknik space systems design and test laboratories, satellite Üniversitesi başta olmak üzere birçok kuruluşumuzun communication and remote sensing, research centers, altyapılarında önemli projeler yürütülüyor. Uzay ve ground control stations, and optical systems research and roket test merkezlerimiz, uzay sistemleri tasarım ve implementation infrastructures.” test laboratuvarlarımız, uydu haberleşme ve uzaktan algılama, araştırma merkezlerimiz, yer kontrol Emphasizing Turkey’s position as an international player that istasyonlarımız, optik sistemler araştırma ve uygulama provides assembly, integration, and test services in the field altyapılarımızda her geçen gün daha yetkin hâle of space systems, the President offered his congratulations geliyoruz" dedi. by saying, “We managed to position ourselves with game changers by investing in unmanned aerial vehicle and armed Uzay sistemleri alanında montaj, entegrasyon ve unmanned aerial vehicle technologies at the right time.” test hizmetleri sağlayan uluslararası bir oyuncu konumunda olduklarını vurgulayan Cumhurbaşkanımız After the President’s announcement, four protocols konuşmasında, "Doğru zamanda insansız hava aracı ve and contracts were signed for a collaboration between silahlı insansız hava aracı teknolojilerine yatırım yaparak shareholders from the public industry, universities, and sahada oyunu değiştiren tarafta yer almayı başardık" the private sector to realize the National Space Program. ifadesini de kullanarak, bunu başaranları tebrik etti. First, Turkish Aerospace signed a “Protocol Regarding the Foundation of a Manufacturing Company for National Açıklamaların ardından, Millî Uzay Programı’nın hayata Satellites” with TÜRKSAT and TÜBİTAK Space Technologies geçmesi için kamu, üniversite ve özel sektörden Research Institute under the coordination of the Turkish Şimdi sırada GÖKTÜRK-3 var. Gece ya da gündüz fark The President also mentioned İMECE, whose final paydaşlar arasında yürütülen çalışmaları somutlaştıracak Space Agency. The protocol was signed by Turkish Space etmeksizin her türlü hava şartında yüksek çözünürlüklü assembly was completed last year at Turkish Aerospace’s dört protokol ve sözleşme imzalandı. İlk olarak ise, Agency President Serdar Hüseyin Yıldırım, TÜBİTAK görüntü elde edebilecek bu uydumuzun planlama facility, and informed guests about new satellite projects. Türkiye Uzay Ajansı koordinasyonunda şirketimiz, President Prof. Hasan Mandal, Turkish Aerospace President çalışmalarına devam ediyoruz." TÜRKSAT ve TÜBİTAK UZAY arasında “Millî Uydu “We have completed the integration process of the and CEO Prof. Temel Kotil, and TÜRKSAT General Manager Üretim Şirketi Kurulmasına İlişkin Protokol” imzalandı. Geçtiğimiz yıl, tesislerimizde son montajı gerçekleştirilen country’s first high-definition ground observation satellite Hasan Hüseyin Ertok. İMECE hakkında da konuşan Cumhurbaşkanımız yeni developed by TÜBİTAK Space Technologies Research Protokole, Türkiye Uzay Ajansı Başkanı Serdar Hüseyin uydu çalışmaları hakkında şu bilgileri verdi: Institute, whose tests are still underway.This satellite will Yıldırım, TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Turkish Aerospace Undertakes Significant hopefully be launched into space in 2022. When İMECE TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil, TÜRKSAT Responsibilities "TÜBİTAK Uzay tarafından geliştirilen ilk yerli ve is positioned in orbit, we will have our first observation Genel Müdürü Hasan Hüseyin Ertok imza attı. millî yüksek çözünürlüklü yer gözlem uydumuz Turkish Aerospace, which has gained an international satellite with sub-meter resolution which will meet the need İMECE'nin de entegrasyon işlemleri tamamlandı, Şirketimiz Önemli Roller Üstleniyor reputation by executing the design, analysis, and test for imagery for all organizations. Thanks to the experience testleri sürüyor. İnşallah 2022 yılında bu uydumuzu da processes of communication and observation satellites we gain with observation satellites, we’re determined Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcılığımız tarafından uzaya fırlatılacağız. İMECE yörüngeye yerleştiğinde under the leadership of its Executive Vice Presidency of to become one of the 10 countries with the capability yürütülen, haberleşme ve gözlem uydularının tasarım, tüm kurumlarımızın görüntü ihtiyacını karşılayacak Space Systems, has previously sent GÖKTÜRK-2 and to manufacture their own communication satellites. As analiz ve testlerini yaparak bu alanda uluslararası bir metre altı çözünürlükteki ilk millî gözlem uydumuz GÖKTÜRK-1 satellites to launch centers. you know, we successfully launched TÜRKSAT 5A into tanınırlığa ulaşan şirketimiz, daha önce GÖKTÜRK-2 ve olacaktır. Gözlem uydularında kazandığımız tecrübeyle space last month, increasing the number of our active GÖKTÜRK-1 uydularını fırlatma merkezlerine uğurlamıştı. The environmental tests for GÖKTÜRK-2, which was haberleşme uydularını da kendi imkanlarımızla üreterek designed in collaboration with TÜBİTAK Space Technologies communication satellites to four. I hope that we will send Şirketimiz ve TÜBİTAK Uzay tarafından tasarlanan ve bu kabiliyete sahip 10 ülkeden biri olmakta kararlıyız. Research Institute and placed in mission orbit with a TÜRKSAT 6A, our country’s first communication satellite, 2012 yılında gerçekleştirilen fırlatma operasyonu ile Bilindiği gibi geçtiğimiz ay başında başarılı bir şekilde successful launch operation in 2012, and for GÖKTÜRK-1, into orbit in 2022.” görev yörüngesine başarı ile yerleştirilen GÖKTÜRK-2 uzaya fırlattığımız TÜRKSAT 5A uydusu ile faal which was Turkey’s second high-definition electro-optical uydusu ile ülkemizin ikinci yüksek çözünürlüklü elektro- haberleşme uydularımızın sayısını 4'e yükselttik. İnşallah The President added that they have also been working on satellite, took place at Turkish Aerospace’s Space Systems optik uydusu GÖKTÜRK-1’in çevresel testleri de Uzay yerli ve millî imkanlarla ürettiğimiz ilk haberleşme manufacturing subcomponents and software for satellite Integration and Test Center. The company continues Sistemleri Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi’mizde uydumuz TÜRKSAT 6A'yı da 2022'de uzaydaki technologies, which are as important as satellite integration. to provide engineering support for command control gerçekleştirilmişti. Şirketimiz, 2016 yılında başarılı bir yörüngesine yerleştireceğiz." He stated, “We have developed and manufactured many operations for the satellite which was successfully launched indigenous and critical subcomponents such as high- şekilde fırlatılmış olan uyduya, hâlen komuta kontrol Uydu entegrasyonu kadar önemli bir husus olan uydu in 2016. definition space cameras, new-generation flight computers operasyonları mühendislik desteğini sağlamaya devam teknolojilerinin alt bileşenleri ve yazılımlarını üretmek and software, electric thruster engines, electronically ediyor. While continuing to work on Turkey’s First Communication noktasında da çalışmaların sürdürüldüğünü ifade Satellite TÜRKSAT 6A, Turkish Aerospace has also made steerable antennas, reaction wheels, star cameras, Şirketimiz ayrıca, ülkemizin İlk Yerli Haberleşme Uydusu eden Cumhurbaşkanımız, "Yüksek çözünürlüklü uzay its first export in the satellite product family with the Small and solar sensors. In the near future, we will ensure the TÜRKSAT 6A’nın çalışmalar hızla sürdürülürken, kamerası, yeni nesil uçuş bilgisayarı ve yazılımları, GEO Communication Satellites Development Program and complete reliability of the information from satellites thanks Small GEO Haberleşme Uyduları Geliştirme Projesi ile elektrikli itki motoru, yönlendirilebilir anten, tepki tekeri, contributed to the country’s endeavor in exporting space to the software developed by Turkish engineers.” uydu ürün ailesinin satışı, ülkemizin uzay ürünleri ve yıldız izler, güneş algılayıcı gibi birçok kritik alt sistemi products and technology. özgün olarak geliştirip ürettik. Önümüzdeki süreçte Türk “We Can Provide Every Opportunity” teknolojisine yönelik ilk ihracat başarısına da imza attı. While important technical improvements are made on mühendislerinin yerli yazılımlarıyla birlikte uydulardan GÖKTÜRK Yenileme Uydusu Projesi kapsamında Stating that the government attached great significance to GÖKTÜRK-1 satellite, which is on duty in space as part of elde ettiğimiz bilgilerin güvenliğini de tamamen sağlamış uzayda görev yapan GÖKTÜRK-1 uydusunun önemli the country’s corporate capacity in the field of space, the the GÖKTÜRK Renewal Satellite Project, Turkish Aerospace olacağız" diye konuştu. teknik iyileştirmelerinin de yapıldığı bu süreçte, Uzay President said, “Thanks to the modern infrastructure we Space Systems will also serve the country as part of the

26 27 Sistemleri’miz, haberleşme ve yer gözlem uydularının National Space Program with the capability and experience Modeli (IYYM) montaj ve entegrasyon faaliyetleri 2020 The completion of the integration operation in May 2020 tasarım, üretim, montaj ve test faaliyetleri kapsamında it has gained during the design, manufacture, assembly, and yılı Ocak ayında başlatılmıştı. 2020 yılı Mayıs ayında were followed by the environmental test operations. The kazanmış olduğu tüm kabiliyet ve tecrübe ile Millî Uzay test operations of communication and ground observation entegrasyon faaliyetlerinin tamamlanmasının ardından, mass properties measurement, thermal vacuum tests, Programı kapsamında da ülkemize hizmet edecek. satellites. çevresel test faaliyetleri yürütülen İMECE uydusunun three-axis vibration tests and acoustic tests for the İMECE sırasıyla kütle özellikleri ölçümü, ısıl vakum testleri, satellite were completed in late 2020. GÖKTÜRK-3 SAR Uydu Sistemi’yle, dünya üzerindeki GÖKTÜRK-3 SAR Satellite System aims to provide the üç eksenli titreşim testleri ve akustik testler 2020 yılı herhangi bir bölgenin gece ve gündüz, her türlü hava capability of sub-meter high-definition visualization of any While Turkish Aerospace aims to begin the assembly and sonunda başarıyla tamamlandı. şartında metre-altı çözünürlükte görüntülenmesi region in the world, day and night, in all weather conditions, integration operations for the İMECE Satellite Flight Model kabiliyetinin kazanılması ve bu kapsamda hem askerî and to present SAR satellite images required by both military İMECE Uydusu Uçuş Modeli’nin montaj, entegrasyon in 2021, the company plans to launch the satellite in late hem de sivil uygulamalar ile ihtiyaç duyulan SAR uydu and civil operations. Turkish Aerospace will undertake a faaliyetleri 2021 yılında içerisinde başlatılması 2022 after the completion of the satellite’s integrated görüntülerinin elde edilmesi hedefleniyor. Şirketimiz, business package which includes the design and integration hedeflenirken, uydu bütünleşik fonksiyonel testleri ile functional tests and the environmental tests which will uydu platform alt sistemlerinin tasarımı ve entegrasyonu, of satellite platform subsystems, central satellite computers, fırlatma aracı kaynaklı ve zorlu uzay şartları dolayısıyla measure the challenging conditions of the satellite will be merkezi uydu bilgisayarı, uçuş yazılımı, uydu komuta/ flight software, satellite command/control ground software, and maruz kalacağı çevresel testlerin tamamlanması ile exposed during and after the launch. kontrol yer yazılımları, fırlatma ve entegre ürün destek iş launch and integrated product support. uydunun 2022 yılı sonlarına doğru fırlatılması planlanıyor. Space programs improve a country’s international paketlerinden sorumlu olacağı bir iş modeli söz konusu. The assembly and integration operations for the İMECE Uzay programları ülkelere birçok yeni teknoloji, katma reputation and increase its economic capacity while Montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerinin Uzay Satellite Thermal and Structural Qualification Model, whose değeri yüksek ürünler ve stratejik avantajlarla birlikte bringing forth a number of new technologies, products with Sistemleri Entegrasyon ve Test (USET) Merkezi’mizde assembly, integration, and testing was initiated at the Space ekonomik kapasiteyi artırarak, uluslararası alanda itibar high added value, and strategic advantages. As part of the gerçekleştirildiği İMECE Uydusu Isıl ve Yapısal Yeterlilik Systems Integration and Test Center, started in January 2020. kazandırıyor. 10 maddeden oluşan Millî Uzay Programı 10-step National Space Program, Turkish Aerospace as a kapsamında, şirketimize ve ailemize önemli görevler family will undertake significant responsibilities. düşüyor.

28 29 GELECEĞİNE GÜÇ KAT

EMPOWER MMU TF YOUR FUTURE MİLLİ MUHARİP UÇAK TURKISH FIGHTER

TUSAŞ - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. TSKGV’nin Bağlı Ortaklığı ve SSB’nin İştirakidir. 30 31 Subsidiary of TAFF and affiliate of SSB tusas.com EKİPLERİMİZHABERLER / OUR TEAMS tamamladığı TÜRKSAT 6A Projesi ile adından söz ettiriyor. tamamladığı TÜRKSAT 6AProjesiileadındansöz ettiriyor. Müdür Yardımcılığı,üstlendiğisorumlulukların yüzde84’ünü gerçekleştirmek içincanlabaşlaçalışan UzaySistemleriGenel gerçek kılmayadevamediyor.Şirketimizin birhayalinidaha ötesinde hepdahafazlasınıhayal etmeye, buhayalleriise çerçevesinde çalışmalarınısürdüren şirketimiz,gökyüzüve alanda başlattığıyerlivemillîteknolojiler üretmehedefi Devletimizin savunmasanayibaştaolmaküzerebirçok in thecourseofproject. responsibilities, and contributes to the country with the human resources and experience it has accumulated company’s the of 84% completed Aerospace Turkish shareholders. all of contribution the with speed full at continues Systems, Space TurkishDirectorateof by AerospaceDeputy out TÜRKSATcarried project,The 6A ülkemize ile deneyim edinilen önemli katkılarsağlamaya devam ediyor. ve kaynağı insan yetiştirilen kapsamında proje tamamlarken, 84’ünü ilerliyor.hızla katkılarıyla Yardımcılığımız,Müdür Genel şirketimizinyüzde sorumlulukların üstlendiği Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcılığımız tarafından yürütülen TÜRKSAT 6A Projesi tüm paydaşların Experience, Capability, Coordination: TÜRKSAT 6A Deneyim, Kabiliyet, Koordinasyon: TÜRKSAT 6A 32 been completed. stood outwiththeTÜRKSAT 6Aproject,84%ofwhichhas to makethecompany’s dreamscometrueandhasrecently one byone.Turkish AerospaceSpaceSystemsworksdiligently Aerospace aimsfortheskiesand beyond, andrealizesitsgoals resources, especiallyinthedefense industry, Turkish goal tofocusontechnologiesdeveloped withnational Continuing itsoperationsinlinewiththeTurkish government’s yer alıyor. alıyor. yer yerli olaraktasarlanarak geliştirilmesideprojeninamaçları arasında proje kapsamındaendüstriveaskerî standartlarreferansalınarak mekanik yerdestekekipmanlarıgibi donanımvekabiliyetlerin dağıtım, uçuşbilgisayarı,yazılımları, yapısalveısıltasarım, Haberleşme uydularınaözgüsistem analizleri,güçdüzenleme, bir haberleşmeuydusugeliştirerek hizmetesunmakhedefleniyor. imkânlarla üretilmesiamacıylabaşlatılan projeileözgünvemillî teknolojilerinin kazanılması,ilkmillî haberleşmeuydusununyerli Yerli haberleşmeuydusugeliştirme,üretimkabiliyetive bu projebüyükönemarzediyor. üretebilen 10ülkearasınahızlıbirgirişyapacakolmamıznedeniyle TÜRKSAT 6A’nıntamamlanmasıyladünyadahaberleşmeuydusu Modeli’nin 2022yılısonlarındauzayafırlatılmasıhedefleniyor. diğer modellerüzerindekiçalışmalarisedevamediyor.Uçuş sorumluluğunda bulunanilkmodelbaşarılıbirşekildetamamlandı, uzaya gönderilmesiplanlanıyor.Mevcutdurumda,şirketimizin kapsamında üçfarklımodelüretilmesiveüçüncümodelin Ülkemizde ilkdefageliştirilecekhaberleşmeuydusuiçinproje ise TÜRKSATA.Ş.yeralıyor. mevzuatına göreyürütülenprojedeuydununsonkullanıcısıolarak firmaları yükleniciolarakgörevyapıyor.TÜBİTAKKAMAG1007 şirketimiz ilebirlikteTÜBİTAKUZAY,ASELSANveCTECH ve AltyapıBakanlığıfonsağlayıcıkurumlarolarakyeralırken, ile başlatılanTÜRKSAT6AProjesi’ndeTÜBİTAKUlaştırma ve TÜRKSATA.Ş.’ninuyduihtiyaçlarınınkarşılanabilmesiamacı Ülkemizin ilkyerlivemillîhaberleşmeuydusunungeliştirilmesi 33 satellites based on industry and military standards. andmilitary satellites basedon industry ground supportequipment specifictocommunication software, andstructuralthermal design;andmechanical power regulation,anddistribution; flightcomputer, flight of nationalhardwareandcapabilities suchassystemanalysis, technologies. Othergoalsinclude thedesignanddevelopment with nationalresourcesandtogain productioncapabilityand The projectaimstodevelopthefirst communicationsatellite can producecommunicationsatellites. Turkey intothegroupof10countriesthat tomakeafastentry TÜRKSAT 6Aisofgreatimportance inthatitwillenable to belaunchedintospaceinlate2022.Thecompletionof on othermodelsstillcontinues.TheFlightModelisplanned successfully completedbyTurkish Aerospace,while work will besentintospace.Sofar, thefirstmodelhas been different modelswillbemanufacturedandthethirdmodel theproject’ssatellite forthefirsttime.Within scope, three The projectenablesTurkey todevelopitsowncommunication is TÜRKSAT. regulations ofTÜBİTAK KAMAG1007,theproject’s enduser and CTECHascontractors.Carriedoutaccordingtothe TÜBİTAK SpaceTechnologies ResearchInstitute,ASELSAN, of Transportation andInfrastructurewithTurkish Aerospace, TÜRKSAT 6AprojectisfundedbyTÜBİTAK andtheMinistry satellite andtomeettheneedforsatellitesatTÜRKSAT, the Initiated inordertodevelopTurkey’s firstcommunication Asya, Avrupa ve Afrika’ya hizmet TÜRKSAT 6A will offer services to verecek Asia, Europe, and Africa Proje kapsamında geliştirilecek The Structural Thermal Qualification olan üç modelin ilki olan Isıl Model is the first of the three models Yapısal Yeterlilik Modeli şirketimiz to be developed within the scope of sorumluluğunda, uydunun uzay the project. The Structural Thermal ortam şartları ve fırlatma esnasında Qualification Model was manufactured maruz kalınan çevresel etkiler göz under the responsibility of Turkish önünde bulundurularak tasarlanan Aerospace in order to verify the yapısal ve ısıl karakteristiğini structural and thermal characteristics doğrulamak amacıyla üretildi ve of the satellite, which was designed başarıyla test edilerek kalifikasyonu based on the environmental conditions gerçekleştirildi. Projenin ikinci of space and the environmental effects modeli Mühendislik Modeli ile ise, the satellite is exposed to during launch. kısmi işlevsel ekipmanlar kullanılarak The model successfully passed all bir önceki modele ek olarak tests and qualification criteria. With işlevsel yeterliliğin doğrulanması the Engineering Model, the second amaçlanıyor. Üçüncü model ise model of the project, the aim is to verify uzaya fırlatılacak olan Uçuş Modeli functional competence in addition to olarak tanımlanıyor. the characteristics already tested in the previous model by using partially 20 kanal Ku-bant faydalı yük functional equipment. The third model kapasitesine sahip TÜRKSAT 6A is the Flight Model that will be launched uydusu ile Asya, Avrupa ve Afrika into space. kıtalarına geniş bant internet, televizyon yayını, noktadan noktaya Equipped with a 20-channel Ku-band veri transferi ve GSM hizmetleri gibi payload capacity, the TÜRKSAT 6A veri transferi hizmetlerinin verilmesi satellite will provide data transfer planlanıyor. Uydunun diğer teknik services such as broadband internet, özellikleri de yandaki tabloda television broadcasting, point-to-point özetlenmektedir. data transfer, and GSM services to Asia, Europe, and Africa. The other technical Proje çerçevesinde şirketimiz; characteristics of the satellite are uydu yapısal yerleşimi, yapısal, ısıl summarized in the table on the left side kontrol, kablaj ve kimyasal itki alt of the page. sistemlerinin geliştirilmesinden, uydu sistem seviyesi montaj, Within the framework of the project, entegrasyon ve titreşim, akustik ve Turkish Aerospace is responsible ısıl vakum gibi çevresel testlerden for satellite structural layout; the sorumlu. Şirketimiz ayrıca, tüm development of structural, thermal proje yürütücülerinin sistem seviyesi control, harness, and chemical faaliyetlerinin yürütüldüğü Uzay propulsion subsystems; satellite Sistemleri Entegrasyon ve Test assembly at system level; integration; Merkezi’nin (USET) işletilmesi and environmental testing such as ve projede yer alan tüm kurum vibration, acoustic, and thermal vacuum ve kuruluşlara USET faaliyetleri tests. The company also undertakes konusunda destek verilmesi important tasks in the operation of the konularında da önemli görevler Space Systems Integration and Test üstleniyor. Center (USET), where system level activities of the project are carried out, and provides support to all institutions and organizations involved in USET activities.

34 35 Yetkin ekip, güçlü koordinasyon Competent team, strong coordination “Güçlü altyapımızla en ileri uzay “We can develop the most araçlarını geliştirebiliyoruz” advanced spacecrafts thanks to 100 çalışma arkadaşımızın görev yaptığı proje kapsamında, The project currently employs 100 Turkish Aerospace Bugüne kadar sırasıyla our capable infrastructure” bazı dönemlerde bu sayı artabiliyor. Hata kabul etmeyen ve employees and holds the potential to employ more if necessary. GÖKTÜRK-2 ve GÖKTÜRK-1 So far we have successively yüksek maliyetlere ihtiyaç duyulan projeler olarak nitelendirilen The Turkish Aerospace team, composed of competent yer gözlem uydularını TUSAŞ launched the GÖKTÜRK-2 and uzay sistemleri için özveriyle çalışan ekibimiz yetkin isimlerden members, works devotedly in the field of space technology that tesislerinden uzaya uğurladık. GÖKTÜRK-1 ground observation oluşuyor. Bir Ar-Ge projesi olduğu bilinciyle hareket edilirken, is intolerant of mistakes and has a high cost. While approaching Bu anlamda, TÜRKSAT-6A satellites from our facilities. bu kapsamda yeni ürünler de geliştiriliyor. Ekibimiz, projenin this as an R&D project, the team also develops new products uydusunun TUSAŞ tesislerinde In this regard, we’re further oldukça büyük ve çok paydaşlı olması sebebiyle düzenli within the project’s scope. The team continues to hold regular üretilen ve fırlatma merkezine motivated by the fact that Turkish periyotlarla koordinasyon toplantıları gerçekleştirmeye de coordination meetings since the project is quite large and has TUSAŞ’tan uğurlanacak ilk Aerospace will manufacture the devam ediyor. Paydaşlarla koordinasyonun sağlanması ve multiple stakeholders. While they use common configuration haberleşme uydusu olması bizi first communication satellite veri paylaşılması amacıyla ortak konfigürasyon yönetim aracı management tools to ensure coordination with stakeholders ayrıca motive ediyor. TÜRKSAT TÜRKSAT 6A that will also be kullanılırken, karşılaşılabilecek problemler ve çözüm yolları için and to share data, the team makes alternative plans for possible 6A Uydusu Projesi’nde ulaşılan sent to the launch center from our ise alternatif planlar oluşturuluyor. problems and solutions. mevcut aşama, ülkemizin facilities. The current progress of Projede gelinen aşama The project’s progress en ileri uzay araçlarını dahi the TÜRKSAT 6A Satellite Project kendi mühendislik ve teknik proves that Turkey can utilize 2018 yılında Isıl Yapısal Yeterlilik Modeli’nin üretim ve testlerini Turkish Aerospace, which successfully produced and tested the altyapıları ile geliştirebildiğini its engineering and technical başarıyla gerçekleştiren şirketimiz, Mühendislik Modeli’ne ilişkin Structural Thermal Qualification Model in 2018, completed the göstermektedir. TÜRKSAT 6A’nın infrastructure to manufacture sorumluğundaki yapısal, ısıl kontrol ve kimyasal alt sistemlerin production, integration, and testing activities of the structural, birçok millî ve yerli bileşenin the most advanced spacecraft. üretim, entegrasyon ve test faaliyetlerini de 2019 yılı içerisinde thermal control, and chemical subsystems per its responsibilities uzaya gönderilmesi ile devletimiz The launch of TÜRKSAT 6A tamamladı. 2021 yılında sistem entegrasyonu ve çevresel regarding the Engineering Model in 2019. The company, which Dr. Selman Nas iradesinde yürütülen Millî Uzay contributes greatly to the National testleri gerçekleştirecek olan şirketimiz, uzaya gönderilecek will perform system integration and environmental tests in Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Programı için oldukça önemli Space Program led by our Uçuş Modeli’ndeki görev tanımında yer alan üretimlerinde de 2021, has also completed its production responsibilities in the Executive Vice President, Space Systems kazanımlar elde edilmektedir. government. sona gelmiş durumda. Entegrasyon faaliyetlerini de büyük Flight Model which will be launched into space. The company ölçüde tamamlayan şirketimiz, yüzde 80 oranında ilerleme completed its integration activities to a great extent and fulfilled kaydedilen proje faaliyetlerinde üstlendiği rollerde ise yüzde 84% of its responsibilities in the project which has reached 84 oranına ulaştı. Bu proje ile insan kaynağının yetiştirilmesi 80% overall progress. With this project, both the company and ve teknik altyapının geliştirilmesi konusunda hem şirketimiz Turkey have made great strides in training human resources hem ülkemiz büyük atılım gösterirken, birçok ürün ise artık yerli and developing technical infrastructure, while enabling the Uzay Sistemleri Entegrasyon ve Test Merkezi (USET) Space Systems Integration and Test Center (USET) sanayimiz tarafından üretebiliyor. manufacture of many products by the domestic industry. Ülkemizin uzaya açılan teknoloji kapısı olarak kabul gören Considered as Turkey’s window into space technology, USET Şirketimizin kazanımları ve gelecek hedefleri The company's achievements and future goals USET, uzay sistemlerinin maruz kalacağı zorlayıcı ortamda is designed to provide environmental testing that ensures sorunsuz çalışabileceğinin teminat altına alındığı çevresel that space systems can operate smoothly in the challenging GÖKTÜRK 1 ve GÖKTÜRK 2 projeleri ile yer gözlem ve keşif The company gained significant experience in ground observation test süreçlerine hizmet verebilecek şekilde tasarlandı. 2015 environment for which they are intended. In 2015, the first and uyduları konusunda önemli bir tecrübe kazanan şirketimiz, and reconnaissance satellites with the GÖKTÜRK 1 and yılında, şirketimizin ana yerleşkesinde hizmet vermeye only fully equipped Space Systems Integration and Test Center GÖKTÜRK 1 Yenileme Projesi’ne başladı. TÜRKSAT 6A GÖKTÜRK 2 projects and started the GÖKTÜRK 1 Renewal başlayan, ülkemizin tam kapsamlı ilk ve tek Uzay Sistemleri in Turkey started to operate on the main campus of Turkish Projesi’nin tamamlanmasının ardından, haberleşme uydusu Project. After the completion of the TÜRKSAT 6A Project, the Entegrasyon ve Test Merkezi’nde yer gözlem, haberleşme ve Aerospace. The center simulates the environmental conditions üretiminde ciddi seviyede tecrübe kazanacak olan şirketimiz, company, which will gain serious experience in communication benzeri özelliklerdeki tüm uzay sistemlerinin fırlatılma anından that space systems with ground observation, communication, bu tecrübeler ve yeni projelerle ülkemizin uzay teknolojilerinde satellite production, will play an important role in the country's yörüngeye oturtulmasına kadar geçen süreçte karşılaşacağı and similar features will encounter in the period from launch to uluslararası düzeyde faaliyet göstermesi ve bu alanda söz international activity in space technologies. With these ortam koşullarının gerçeğe en yakın şekilde benzetimi orbit positioning. sahibi ülkeler arasına girmesinde önemli rol oynayacak. experiences and new projects, Turkey will become one of the yapılıyor. leading countries in the world in this field. USET’s investment cost is financed by the Presidency of Gerçekleştirdiği büyük projeler ile yoğun bir çalışma sistemine sahip olan Uzay Sistemleri Genel Müdür Yardımcılığımız Turkish Aerospace Space Systems has a busy schedule, full of Yatırım maliyeti Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), Ulaştırma Defence Industries, the Ministry of Transport and Infrastructure, 2021 yılına ise; “TÜRKSAT 6A projesi Mühendislik Modeli big projects. The deputy directorate made a fast entry into 2021 ve Altyapı Bakanlığı ve TÜRKSAT A.Ş. tarafından karşılanan and TÜRKSAT. Spanning approximately 9,500 square meters of çevresel testlerinde ve Uçuş Modeli birleştirme faaliyetlerinde with the following goals: “making progress in the environmental ve işletmesi şirketimiz uhdesinde olan yaklaşık 9.500 m2 indoor area and including Class 100,000 rooms of 3,800 square mesafe katetmek, Small-GEO uydu ailesinde kritik aşamaları tests for TÜRKSAT 6A’s Engineering Model and the assembly kapalı alan, 3.800 m2'lik 100.000 sınıfı temiz oda ve yer meters, and ground support equipment, the center is operated tamamlamak, ülkemizin yüksek çözünürlüklü uydu ihtiyacını of the Flight Model; completing critical stages in the Small GEO destek ekipmanlarına sahip bu merkezde, kütlesi 5 tona by Turkish Aerospace. The assembly, integration, and testing karşılayacak GÖKTÜRK 1 Yenileme Projesi’nde sözleşme için satellite family; gaining momentum for the GÖKTÜRK 1 Renewal kadar birden fazla uydunun aynı anda montaj, entegrasyon operations can be simultaneously carried out for more than one gerekli imzaları atarak, büyük bir ivme kazanmak, iş geliştirme Project, which will meet Turkey’s need for high-resolution ve test faaliyetleri gerçekleştirilebiliyor. satellite with a mass of up to five tons. faaliyetleri kapsamında Small-GEO uydusu ile dâhil olduğumuz satellites, by signing the contract as part of its activities in GÖKTÜRK-1 uydusunun sistem seviyesi entegrasyon Operations within the scope of the TÜRKSAT 6A project uluslararası ihale süreçlerinden yeni projeler almak” hedefleriyle business development; receiving new projects from international faaliyetleri sonrası işlevsel ve bileşenlerinin fırlatıcı ve continue in the facility where the functional components of hızlı bir giriş yapmış bulunuyor. biddings in which it partakes with the Small GEO satellite.” yörüngedeki çevresel koşullara dayanım testlerinin yapıldığı the GÖKTÜRK-1 satellite were tested for compatibility with tesiste TÜRKSAT 6A projesi kapsamında faaliyetler devam environmental conditions during the launch and in orbit, following ediyor. Merkez ayrıca, diğer kurum ve kuruluşların yürüttüğü the system-level integration activities. The center is also used projelerde de kullanılıyor. Bu kapsamda, TÜBİTAK Uzay’ın in projects carried out by other institutions and organizations geliştirdiği Yer Gözlem Uydusu Projesi’nde ısıl yapısal such as the Ground Observation Satellite Project developed by yeterlilik modeli montaj, entegrasyon ve test faaliyetlerinin TÜBİTAK Space which included Structural Thermal Qualification tamamlandığı merkezde ASELSAN, ROKETSAN, Model assembly, integration, and testing activities. In addition, METEKSAN Savunma ile CTECH Bilişim Teknolojileri gibi the center tests high-tech products developed by Turkish birçok kuruluşlarımızca yerli ve millî olarak geliştirilen yüksek organizations such as ASELSAN, ROKETSAN, METEKSAN teknolojiye dayalı birçok ürünün testleri gerçekleştirilerek, Defense, and CTECH Information Technologies. In this manner, stratejik teknolojilere sahip ürünlerin teknik bilgileri yurt dışına the technical aspects of products with strategic technology are çıkmadan, millî imkânlarla yeterlilikleri doğrulanıyor. verified by national means without the need to go abroad.

36 37 TEKNİKHABERLER / TECHNICAL capabilities of remote electronic support in air and electronic combat, the HAVA SOJ Systems are expected to to expected are Systems HAVA SOJ the combat, contribute toTurkey’s electronic goaltominimizeitsforeign dependenceindefense. and air in support electronic remote of capabilities the with Forces.Equipped Armed Turkish the by needed aircraft mission special warfare electronic the develop to The HAVA SOJ Project is carried out by a collaboration between Turkish Aerospace and ASELSAN, and was initiated asgariye indirilmişülke hedefinebüyükkatkısağlamasıbekleniyor. HAVAkabiliyetlerinesahip vetaarruz elektronikdestek Türkiye’nin Sistemleri, SOJ bağımlığı dışa savunmada elektronik uzaktan Havada başlatıldı. amacıyla geliştirilmesi uçaklarının görev özel harp elektronik duyduğu HAVAyürütülen tarafından Ortaklığı İş Kuvvetlerininihtiyaç TürkProjesi,ŞirketimizveASELSAN Silahlı SOJ The HAVA SOJ Project toElectronicDominanceintheSky:The Key HAVA SOJProjesi Gökyüzünde elektronikhâkimiyetinanahtarı: 38 • • ana unsurdanoluşuyor: geçirecek yeteneklerisağlayacakolansistem,temelolarakiki ve görevsistemiişletme/idame/bakımhizmetlerinihayata Görev planlamasını,icrasını,görevsonrasıanalizlerini,uçak edilmesini, karıştırılmasınıyadaaldatılmasınaolanakveriyor. ve haberleşmeimkânınıntehditbölgesinegirmedentespit Bütünleşik HavaSOJSistemi,düşmanınhertürlüradar gerçekleştirilebilecek havataarruzharekâtlarındakullanacağı Türk HavaKuvvetlerinindıştehditlerekarşı entegre lojistikdestekhizmetlerdesağlanacak. binaları, yedekparçalar,yerdestekekipmanıylaeğitimve yanı sıraplanlamaveeğitimmerkezleri,hangarSOJfilo elektronik taarruzkabiliyetlerinesahipHAVASOJuçaklarının üzere havaplatformundauzaktanelektronikdestekve ile TürkHavaKuvvetleriKomutanlığınınihtiyacınıkarşılamak Şirketimiz veASELSANİşOrtaklığıtarafındanyürütülenproje harp özelgörevuçaklarınıngeliştirilmesiamacıylaoluşturuldu. HAVA SOJProjesi,ordumuzunihtiyaçduyduğuelektronik Planlama veEğitimMerkezi(yer/görevdestekunsurları) platformu) Hava SOJSistemi(Göreventegreedilmişhava COLLABORATION 39 HAVA SOJ • • consistsoftwomainelements: services, and missionsystemoperation/management/maintenance planning, execution,post-missionanalysis,andaircraft system, whichwillprovidecapabilitiestoimplementmission communication facilitiesenteringthethreatzone.The and tamperedwithordeceivedwithoutanyradar against externalthreats,allowstheenemytobedetected, be usedbytheTurkish AirForceinairattackoperations The IntegratedHAVA SOJSystem,whichisplannedto logistics supportservices. parts, groundsupportequipment,training,andintegrated and trainingcenters,hangarSOJfleetbuildings,spare support andelectronicattackcapabilitiesaswellplanning project includestheHAVA SOJaircraftwithremoteelectronic to meettheneedsofTurkish AirForceCommand,the Carried outbyTurkish AerospaceandASELSANinorder warfare specialmissionaircraftneededbytheTurkish army. The HAVA SOJProjectwascreatedtodeveloptheelectronic elements) A PlanningandTraining Center(ground/missionsupport A HAVA SOJSystem(RemoteElectronicSupport) Projenin ana omurgasını Hava Kuvvetleri Komutanlığının ihtiyaç duyduğu dört Hava SOJ Sistemi’nin tedarik edilmesi oluşturuyor. Düşman haberleşme sistemleri ve radarlarının tespit- teşhis edilmesini sağlayan HAVA SOJ, düşman sistemlerinin özellikle sınır ötesi harekâtta dost unsurlara karşı kullanılamaması amacıyla karıştırılması ve aldatılmasını da sağlıyor. Hava SOJ Sistemi’ne entegre edilecek görev sistemleri yurtiçi imkânlarla üretilecek. — The backbone of the project is the procurement of four HAVA SOJ Systems required by the Air Force Command. HAVA SOJ, which enables the detection and identification of enemy communication systems and radars, also ensures that the enemy systems are confused and deceived in order not to be used against friendly elements, especially in cross-border operations. Mission systems to be integrated into the HAVA SOJ System will be produced using domestic means.

Proje kapsamındaki hizmetler Project services Süreç nasıl yönetiliyor? How is the process being managed? Görev Sistemi ve uçak sistemlerinin birlikte çalışabilirlik The HAVA SOJ System, which provides interoperability between SOJ uçağı geliştirmesinde iş ortağı ASELSAN ve çok sayıda In the development of SOJ aircraft, Turkish Aerospace carries (interoperability) durumu sağlanan Hava SOJ Sistemi, the mission system and aircraft systems, will perform remote yabancı alt yüklenici ile birlikte entegre bir proje yönetim out an integrated project management process together uzaktan ED/ET görevlerini emniyetli uçuş koşullarında ED/ET missions under safe flight conditions. In the process of süreci yönetiyoruz. Şirketimiz, platform entegratör rolüyle with its business partner ASELSAN and a number of foreign icra edecek. Hava SOJ Platformu’nun, SOJ Sistemi’ne converting the HAVA SOJ Platform to a SOJ System, Turkish tüm paydaşların gerçekleştirdiği tasarımları, sistemleri ve subcontractors. As the platform integrator, Turkish Aerospace dönüştürülmesi sürecinde Bombardier Global 6000 tipi Aerospace will undertake the Group-A structural modification bileşenleri uçak üzerinde entegre ediyor. Süreç ara yüzler integrates the designs, systems, and components realized by uçak üzerinde Grup-A yapısal modifikasyon tasarımları designs (inner and outer hull) on the Bombardier Global 6000 ve iş tanımları çerçevesinde entegre proje takvimine uygun all of the aircraft's stakeholders. The process is carried out (İç ve Dış gövde), görev sistemlerine gerekli elektriksel aircraft; the Electrical Power Distribution System (EPDS) design olarak yürütülüyor. in accordance with the integrated project calendar within the gücü sağlayan Elektriksel Güç Dağıtım Sistemi’nin that provides the necessary electrical power to the mission framework of interfaces and job descriptions. Uçaklara entegre edilen sistemler (EPDS) tasarımı, soğutma kapasitesini sağlayan Soğutma systems; and the design of the Cooling System (SCS/LCS) Systems integrated into the aircraft Sistemi’nin (SCS/LCS) tasarımı, detay parça imalatı, which provides the cooling capacity, detail part manufacturing, Hava SOJ uçağı üzerindeki Görev Sistemleri, geleneksel ve modifikasyonu, montajı, sistem entegrasyonu ile SOJ uçağı modification, assembly, system integration, and SOJ aircraft yeni nesil karmaşık yapıdaki kara, hava ve deniz radarlarıyla The mission systems on the HAVA SOJ aircraft perform sertifikasyonu şirketimiz tarafından gerçekleştirilecek. certification. There will also be an examination of the effects muhabere yayınları için tespit, teşhis, kimliklendirme, detection, identification, recognition, classification, direction, and Uçak üzerinde dış şekil değişikliklerinin uçuş kontrol of the external shape changes of the aircraft on systems such sınıflandırma, yön ve konum bulma görevlerini icra eder. positioning tasks for traditional and new generation complex (FCU), perdövites önleme ve uyarı (SPC) gibi sistemlere as flight control (FCU), stall prevention, and warning (SPC), Elektronik destek sistemleriyle bütünleşik olarak çalışan land, air, and sea radar communications broadcasts. Electronic etkileri incelenecek. Elde edilen sonuçlara göre sistemlerin while the systems will also be updated according to the results elektronik taarruz sistemleri ise çeşitli karıştırma ve aldatma warfare systems that are integrated with electronic support güncellemesi de gerçekleştirilecek. Projenin ana obtained. One of the main outputs of the project will be the tekniklerini uyguluyor. Hava SOJ sistemleri, düşman hava systems use various scrambling and deception techniques. çıktılarından biri, Hava SOJ sistemine dönüştürülmüş dört delivery of four special mission aircraft converted to the HAVA savunma sistemlerinin radar ve silah menzillerinin dışında The HAVA SOJ systems operate outside the radar and weapon özel görev uçağının Askeri Tamamlayıcı Tip Sertifikaları SOJ system to the Air Force Command with their military görev yapar. Böylelikle görevini emniyetli şekilde yerine ranges of enemy air defense systems, fulfilling their duty safely. (STC) ve entegre lojistik destek faaliyetleri ile birlikte Hava Supplemental Type Certificates (STC) and integrated logistics getirir. Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edilmesi olacak. support activities.

40 41 Hava SOJ Sitemleri görevlerini yerdeki Planlama ve Eğitim The HAVA SOJ Systems perform their tasks in coordination with Proje takvimi Project calendar Merkezi ile koordineli gerçekleştirir. Düşman hava savunma the Planning and Training Center on the ground. By suppressing 20 yılı aşkın süredir gündemde olan, Hava Kuvvetleri radar ve muhabere sistemlerini baskılayarak dost muharip enemy air defense radar and communication systems, the HAVA The provisional acceptance of HAVA SOJ Systems, which Komutanlığı’nın çok uzun zamandır ihtiyacı olan Hava SOJ uçaklarının taarruz görevlerini emniyetli şekilde yerine SOJ Systems allow friendly combat aircraft to safely perform have been on the agenda for more than 20 years and have Sistemleri’nin geçici kabulleri 2025 yılının ikinci yarısında getirmesine olanak verir. Dost muharip uçaklar düşman their attack duties. Friendly combat aircraft can enter and exit been needed by the Air Force Command for a long time, başlayacak. Uçakların tamamıyla hizmete girmesi ise 2026 hava sahasına Hava SOJ uçağının oluşturduğu emniyetli the enemy airspace through the safe corridors created by the will begin in the second half of 2025. The aircraft will be fully sonu itibarıyla gerçekleşecek. Sistem gereksinimleri gözden koridorlardan giriş ve çıkış yaparak hedeflenen taarruz HAVA SOJ aircraft and perform their targeted attack missions. operational by the end of 2026. The preliminary design studies görevlerini yerine getirebilir. geçirme (SRR) aşaması tamamlanan projenin ön tasarım of the project, whose System Requirements Review (SRR) Bombardier Global 6000 aircraft are used in the project çalışmaları devam ediyor. phase has been completed, are still underway. Projede Bombardier Global 6000 uçakları kullanılıyor The Bombardier Global 6000 is a business jet aircraft capable of Bombardier Global 6000, havada 12 saate varan uzunlukta handling a flight duration of up to 12 hours. Globally, at least five uçuş sürelerini karşılayabilen iş jeti sınıfında bir uçak. Global Global 6000 aircraft have been transformed into special mission ölçekte Global 6000 uçağı üzerinde gerçekleştirilen en az beş aircraft. With a service ceiling at an altitude of 51,000 feet, adet özel görev uçağı bulunuyor. 51 bin feet irtifada servis tavanı the Global 6000 is an aircraft that provides sufficient electrical olan Global 6000, çift motoru ve jeneratör sistemleriyle görev power to mission systems with its double engines and generator sistemlerine yeterli elektriksel gücü sağlayan nitelikte bir uçak. systems. Türkiye’ye sağlayacağı faydalar Benefits for Turkey Hava SOJ, dünyada sadece savunma sanayiinde söz sahibi The HAVA SOJ is a highly complex project with a high degree birkaç firma tarafından gerçekleştirebilecek, oldukça karmaşık of difficulty that can only be realized by a few companies in the ve yüksek zorluk derecesine sahip bir proje. Hizmete girdiğinde global defense industry. When it enters service, it will give the Hava Kuvvetleri Komutanlığımıza bölgemizde ve dünyada Turkish Air Force Command air superiority in both the region and hava üstünlüğü kazandıracak. Bu yönüyle Hava SOJ sistemleri the world. In this respect, HAVA SOJ systems have strategic ülkemiz için stratejik bir öneme sahip. importance for Turkey. Sistemin sahip olduğu kabiliyetler, önemli bir caydırıcılık unsuru The capabilities of the system will contribute to Turkey’s goal of katacağı için ülkemizin etkin ve aktif bir dış politika izlenmesi pursuing an effective and active foreign policy and will add an hedefine katkı sağlayacak. Savaş zamanında oldukça etkin important deterrent element. This system, which undertakes a bir silah görevini üstlenen bu sistem, barış zamanında da very effective weapon duty in wartime, will be a deterrent for our düşmanlarımız için caydırıcı bir unsur olacak. enemies in times of peace. Şirketimize katkıları Contribution to our company SOJ görev sistemleri 4 adet Bombardier Global 6000 tipi uçak üzerine entegre edilecek. Ayrıca görev sistemlerinin FAR-25/CS-25 kategorisinde bir ticari uçağın özel görev Within the scope of transforming a commercial aircraft in the uçağına dönüştürülmesi kapsamında uçak modifikasyon FAR-25/CS-25 category into a special mission aircraft, aircraft anten testlerinde kullanılmak üzere bir adet Global Express uçağının ASELSAN’ın test sahasında kuleye ters tasarımı, detay parça imalatı, montajı, entegrasyonu, test ve modification design, detail part manufacturing, assembly, konumda yerleştirilecek şekilde güçlendirme tasarım ve uygulaması uçak üzerinde gerçekleştirilecek. doğrulamaları ile “majör” sınıfında değerlendirilen değişiklik integration, testing, and verification will gain certification — uygulamasının sertifikasyon yetkinliği kazanılacak. Bu competence for the change application evaluated in the “major” kabiliyetler ve SOJ uçağı ile birlikte yüksek ihracat potansiyeli class. With these capabilities and SOJ aircraft, high export The SOJ mission systems will be integrated on four Bombardier Global 6000 aircraft. In addition, in order to be used yakalanabilir. Bu sayede elde edilen bilgi ve teknolojinin ihraç potential can be achieved. In this way, the information and in mission systems’ antenna tests, design and implementation of reinforcement will be carried out on the aircraft and a edilmesi sağlanarak küresel rekabet gücüne ulaşmış global bir technology obtained will be exported and an important step will havacılık ve uzay şirketi olma yolunda önemli bir mesafe kat Global Express aircraft will be placed in the tower opposite of ASELSAN's test site. be taken on the path to becoming a global aviation and space edilmiş olacak. company with worldwide competitive power.

42 43 HABERLER MERCEK / FOCUS

Tüm tablet ve telefonlarda Mobil uygulamayı yüklemek için kare kodu okutmanız yeterli. Scan the QR code to download the mobile application on all tablets and smartphones

Çalışan Asistanı adını alan bu uygulamanın amacı çalışma The “Employee Assistant” service aims to provide guidance arkadaşlarımızın ihtiyaç hâlinde birçok hizmetten anında and advice to employees on various issues. Turkish Aerospace faydalanabilmesi… Bu uygulama ile şirketimiz, iş veya özel hayatta intends to help employees seek solutions to problems in their Çalışan Asistanı 7/24 Yanımızda yaşadığımız problemleri çözebilmemizi veya ihtiyaçları olduğumuz personal and professional lives by offering them faster access to bilgilere daha hızlı erişim sağlayarak, iş ve özel yaşamda refahımızın the information they need. artmasını hedefliyor. Available to employees 24/7, the Employee Assistant will serve in Employee Assistant on Call 24/7 7/24 yararlanabileceğimiz ve sorularımıza cevap bulabileceğimiz many fields from psychological counselling to medical assistance bir platform olan Çalışan Asistanı, ihtiyaç duyulan her an, psikolojik and ergonomics, healthy eating to veterinary problems, newborn danışmanlıktan tıbbi destek ve ergonomiye, sağlıklı beslenmeden care to legal consultancy. The first-degree relatives of Turkish Büyük bir aileden oluşan ve sahip olduğu ekip ruhu ile örnek gösterilen şirketimiz, her bir çalışma arkadaşımızın veteriner danışmanlığına, yenidoğan bakım bilgisinden hukuki Aerospace employees will also benefit from this service. yanında olmaya devam ediyor. Şirketimiz, “Çalışan Asistanı” adını verdiği yeni danışmanlık hizmeti ile sağlıktan danışmanlığa kadar birçok farklı alanda hizmet sunacak. Bu Employee Assistant’s services hukuka kadar birçok konu hakkında tüm merak ettiklerimize anında yanıt vermek için 7/24 bir telefon hizmetten ayrıca, birinci derece yakınlarımız da faydalanabilecek. Hangi konular hakkında destek alınabilecek? The Employee Assistant Line offers help in a number of fields uzağımızda olacak. including psychological counselling; back and neck pain; office Çalışan Destek Hattı ile psikolojik danışmanlık, bel, boyun, sırt ergonomics; technical assistance; medical information and As a big family with exemplary team spirit, Turkish Aerospace continues to offer support to its employees. With ağrıları ve ofis ergonomisi, teknik destek, tıbbi bilgi ve danışmanlık, consultancy; healthy eating; veterinary problems; home/garden its new consultancy service “Employee Assistant,” the company will be only a call away 24/7 to answer employees’ sağlıklı beslenme, veterinerlik, ev/bahçe bitkileri danışmanlıkları ile care; financial matters; newborn care; social life; general and mali bilgi, yenidoğan bakım bilgisi, sosyal yaşam, genel ve hukuki legal consultancy in English, Russian, Arabic, and French. questions on anything from health issues to legal concerns. bilgi konularında sağlanacak olan destek, İngilizce, Rusça, Arapça ve Fransızca dillerinde sunulacak. Turkish Aerospace Department of Corporate Communications Gerçekleştirdiği sosyal sorumluluk projeleri, bilgilendirici Offering employees unforgettable experiences with its partakes in the development phase of the project initiated by söyleşileri ve birbirinden keyifli etkinlikleri ile ailemize unutulmaz social responsibility projects, informative Q&As, and many İnsan Kaynakları Müdürlüğü Çalışan Deneyimi Şefliğimiz tarafından the Department of Human Resources Employee Experience anlar yaşatan şirketimiz, merak ettiklerimize hızlı bir şekilde fun events, Turkish Aerospace initiated a new service for hayata geçirilen projenin geliştirilme aşamasında Kurumsal İletişim Office. As part of the service, the company will employ 320 yanıt bulmamız, motivasyonumuzu artırmamız ve günlük employees to have access to answers to their questions, Müdürlüğümüz de yer alıyor. Çeşitli konularda uzman kadrosuyla psychologists, 25 lawyers, 16 financial advisors, 32 doctors, 5 hayatın getirdiği sorumlulukların verdiği yükü azaltmamız için to increase their motivation, and to decrease the burden of hizmet verecek olan uygulama kapsamında, 320 psikolog, 25 nurses, 20 technical experts, 5 veterinarians, 3 physiotherapists, yeni bir uygulamayı hayata geçirdi. responsibilities in their daily life. avukat, 16 mali müşavir, 32 doktor, 5 hemşire, 20 teknik uzman, 5 and 9 dieticians. veteriner, 3 fizyoterapist, 9 diyetisyen görev yapacak.

44 45 Telefonla Psikolojik Danışmanlık ve Psychological Counseling and doktor ve hastane randevuları alımı, appointments, social event information Rehberlik Guidance on the Phone sosyal etkinlik bilgi ve rezervasyon servisi, and reservation services, and access to önemli numaralar için Avita ÇDH 7/24 important information that will make life Değerlendirmeler problem odaklı Evaluations will be based on problem- numarası yeterli olacak. easier and save employees’ time. müdahale temeline dayanarak, herhangi focused intervention, 24 hours a day, bir sınırlama olmaksızın yapılan 7 7 days a week, without any limitations. Yenidoğan Bakım Bilgi Hizmetleri Newborn Care Information Services gün 24 saat telefon danışmanlığı ile Employees can consult expert clinical Doğum yapmış annelerin hastane çıkışı The health consultants of AVITA gerçekleşecek. İş ve özel hayata dair psychologists on issues such as stress ve sonrasında merak ettiklerine AVİTA Employee Assistant, consisting of expert stres yönetimi, profesyonel yaşamda management in one’s professional and Çalışan Asistanı’nın uzman hemşirelerden nurses, will respond to all questions and öfke yönetimi, iş ve özel yaşam dengesi, personal life, anger management in one’s oluşan sağlık danışmanları cevap concerns of mothers after they leave çocuk ve ergenler ile ilgili konular, professional life, work-life balance, issues verecek. AVİTA Yenidoğan Bakım Bilgi the hospital. Within the scope of AVITA ebeveynlik tutumları ve benzeri konularda related to children and adolescents, Hizmetleri kapsamında ise doğumdan Newborn Care Information Services, uzman klinik psikologlarımızdan destek parenting attitudes, and so on. sonraki ilk 3 ay boyunca uzman employees will receive 15-day follow-up alınabilecek. Face-to-Face Psychological (Online) hemşireler tarafından 15 günlük takip calls by neonatal nurses during the first Yüz Yüze Psikolojik (Online) Counseling and Guidance aramaları yapılacak. three postpartum months. Danışmanlık ve Rehberlik Face-to-face counseling is recommended Sağlıklı Beslenme Danışmanlığı Healthy Nutrition Consultancy Derinlemesine değerlendirme gerektiren in situations that require in-depth Beslenme ile ilgili temel bilgiler, besin Basic information about nutrition, durumlarda yüz yüze danışmanlık evaluation under the guidance of a öğeleri, vücudun ihtiyaç duyduğu nutritional elements, the nutrients needed önerilerek, danışan uzman psikolog qualified psychologist. Options for a face- besinler, vitamin ve mineraller, diyet by the body, vitamins and minerals, tarafından yönlendirilecek. Yüz yüze to-face meeting will be presented to the programı desteği, öğün ve ara öğün diet program support, meal and snack görüşme için danışana seçenekler employee, and the most suitable option alternatifleri, yeme bozuklukları, bilinçli alternatives, eating disorders, conscious sunularak ve kendisi için en uygun olan for him/her will be decided together. beslenme, bazal metabolizma hızı gibi nutrition, and Basal Metabolic Rate seçeneğe birlikte karar verilecek. Medical Counseling and Information birçok konuda uzman diyetisyenlerimize (BMR) can be received from expert Tıbbi Danışmanlık ve Bilgi Hizmetleri Services ulaşarak destek alınabilecek. dietitians. AVİTA Çalışan Asistanı’nın tamamı uzman Medical counseling, information, and Teknik Destek Technical Support doktor ve hemşirelerden oluşan sağlık consulting services provided by AVITA Beyaz eşya ve ev elektroniği dâhil olmak This service will provide technical danışmanları ile verdiği tıbbi danışmanlık, Employee Assistant’s expert doctors üzere, teknik bilgi, yazılım ve kurulum information and support, software and bilgi ve tavsiye hizmetleri ise; tıbbi açıdan and nurses will cover, among others, desteği, cihaz özellikleri ve kullanımı, satış installation support, information on ikinci görüş, uzmanlık gerektiren özel second medical opinions, information sonrası uygulamalar (garanti hizmet ağı, device features and use, after-sales durumlarda başvurulabilecek merkezler about health centers and doctors in onarım garantisi), uzaktan eğitim, tüketici applications (warranty service network, ve doktorlar konusunda bilgiler, seyahat cases that require expertise, travel health yasal hakları gibi konularda bilgilendirme repair warranty), distance learning, and sağlık danışmanlığı, genel sağlık bilgileri, consultancy, general health information, yapılacak. consumer rights, including white goods aile planlaması, beslenme bilgileri ve family planning, and nutrition information. and home electronics. daha birçok konuyu kapsayacak. Veteriner Danışmanlığı Waist/Neck/Back Pain and Office Veterinary Consultancy Bel Boyun Sırt Ağrıları ve Ofis Ergonomics Evcil hayvanların bakımı, temizliği, Ergonomisi aşısı, beslenmesi vb. konularda uzman Expert veterinarians will offer information Employees will be offered information veterinerlerden bilgi alınabilecek. on how to take care of pets, how to Duruş bozuklukları başta olmak üzere, about lower back, neck, and back pain clean them, vaccinate them, feed them, günlük hayattaki çeşitli nedenlere bağlı complaints resulting from a number of Ev/Bahçe Bitkileri Danışmanlığı etc. bel, boyun ve sırt ağrısı şikâyetleri ve ofis parameters in daily life. They will also Bitkilerin bakımlarının programlanması ergonomisi hakkında uzmanlarımızdan receive advice on posture disorders and Home/Horticulture Consultancy bilgi alınabilecek. Bu konuda danışana office ergonomics. Employees will learn ve bakım esnasında karşılaşılan yapabilecekleri düzenlemeler ve günlük about the arrangements they can make olumsuzluklara karşı yapılması gerekenler This service will inform employees about basit egzersizler hakkında tavsiyeler and simple daily exercises. hakkında bilgi verilecek. the maintenance of plants and how to solve problems related to taking care of verilecek. Kriz Kritik Durum Yönetimi Financial Information Services plants. Mali Bilgi Hizmetleri İş yerlerinde yaşanabilecek kritik olayların Immediate answers will be offered to Crisis/Critical Situation Management Zihinlerini meşgul eden ve stres kaynağı financial questions that occupy a place in (iş kazaları, ani ölüm, doğal felaketler olabilecek mali sorularına anlık cevap employees’ minds and can often cause vb.) üzerimizdeki etkisinin tanımlanması In order to define the effect critical bulunacak. stress. ve olumsuz etkilerin asgariye indirilmesi events (work accidents, sudden deaths, için ilgili birim yöneticilerimiz AVİTA’nın natural disasters, etc.) have on us and to Hukuki Bilgi Hizmetleri Legal Information Services uzman klinik psikologlarından yerinde minimize their negative consequences, danışmanlık ve destek hizmetleri Turkish Aerospace unit managers 1136 sayılı Avukatlık Kanununa uygun In accordance with Law No. 1136, isteyebilecek. can request on-site consultancy and olarak, hukuki sorulara anlık cevap employees will receive immediate support services from the expert clinical bulunarak, danışanın bilgilendirilmesi answers to legal questions. Yönetici Destek Araçları psychologists at AVITA. sağlanacak. Social Life/General Information AVİTA Çalışan Asistanı aynı zamanda Manager Support Tools Sosyal Yaşam / Genel Bilgi Hizmetleri Services yöneticilerimizin de yaşanabilecek sorunlarda ve diğer birçok farklı konuda AVITA Employee Assistant will also offer Hayatı kolaylaştırmak ve birçok konuda A telephone call to Avita ÇDH 24/7 will destek alıp faydalanacağı bir araç olarak managers support on a variety of issues, zaman tasarrufu sağlamak amacıyla be sufficient for doctor and hospital hizmet sunacak. problems, etc.

46 47 TOPLULUKLARIMIZ / COMMUNITIES sayısını isehergeçen gündahadaartırıyor. sorumluluk bilinciylehareketederken, gönüllüisimlerinin tebessüm oluşturanbirtopluluk. Butopluluğumuz,sosyal dayanarak faaliyetlerinibaşlatan “EliniUzat”,yüzlerde gelerek, 2019yılınınNisanayında gönüllülükesasına Yaklaşık 10binkişidenoluşanailemizin biraraya gelecek olmakiçinelelevermeye devamediyor. bir nebzeolsungüzelleştirmek,çocuğaumut,okula Birbirinden önemliprojelereimzaatanailemiz,dünyamızı technology classroom which was prepared for the curious youth will contribute to shaping the future of 250 children. The Ankara. in Site Home Children's the at children the for classroom technology a projects, building by happiness responsibility heralded social its with goodwill spread has which Community, Hand” A “Lend Aerospace Turkish meraklı minikler için hazırlanan teknoloji sınıfı 250 çocuğun yarınlarının şekillendirilmesine katkı sağlayacak. Öğrenmeye yaşattı. mutluluk bir büyük hepimize Evleri ile sınıfı Çocuk teknoloji hazırladığı Ankara için Topluluğu,çocuklarımız Sitesi’ndeki Uzat Elini saçan iyilik çevremize ile projeleri sorumluluk sosyal Başlattığı Future Scientists “Lend A Hand” CommunityGives Hopeto İnsanlarına UmutOldu Elini UzatTopluluğu GeleceğinBilim 48 every day.every of socialresponsibilityandincreases thenumberofitsvolunteers faces withitsprojects.Thecommunity actswithanawareness the principleofvolunteeringandhas sinceputsmilesonmany to formthe“LendAHand”Community inApril2019basedon The companyfamilyofnearly10,000 membersgottogether beautiful, togivehopeachild,or tomakeaschoolpossible. and continuestojoinforcesinordermaketheworldabitmore Turkish Aerospacefamilyhasinitiatedmanyimportant projects “Elini Uzat!” aydınlık olmasıiçinkullanantümarkadaşlarımız gibisende Kalbi iyilikleatanvezamanınıdünyanın dahagüzel, hareketini sürdürülebilirhâlegetirmek içinşimdisırahepimizde. geleceğin temelleriniensağlamşekilde atarakbubüyükiyilik Daha fazlainsanaumutolmak,sokak hayvanlarınıkorumak, kullanıma sunuldu. kodlama yapabilecekleribilgisayarve3Dyazıcıçocuklarımızın tadilat edilensınıfilebirlikteçevrimiçieğitimalabilecekleri, Eğitim hayatlarınıdahaiyikoşullardasürdürebilmeleriiçin çocuklarımıza teknolojisınıfıarmağanedildi. sürdüren, ilkveortaokuldüzeyindeeğitiminedevameden bünyesinde yeralanAnkaraÇocukEvleriSitesi’ndeyaşamını kampanya ileAile,ÇalışmaveSosyalHizmetlerBakanlığı Gelecek nesillerineniyişartlardayetişmesiiçinbaşlatılan için başlattığıyardımkampanyasıyla250hayatadokundu. ihtiyaç duyanEliniUzatTopluluğu,0-12yaşgrubuçocuklarımız Devletimizin himayelerindebüyüyen,korumayavebakıma Geleceğin biliminsanlarıiçinteknolojisınıfı umut oldu. şimdi deAnkaraÇocukEvleriSitesi’ndeyetişençocuklarımıza ve Huzurevisakinlerininihtiyaçlarıkarşılayantopluluğumuz ve SosyalHizmetlerBakanlığıSüleymanDemirelHuzurevi’nin Sınıfı’nı yenileyen,büyüklerimizideunutmayarak,Aile,Çalışma Anaokulu SınıfıileŞehitErhanArGökyüzüÇocuklarıProje kitap bağışındabulunan,ÇankayaNenehatunİlkokulu Beypazarı ŞehitHacıKazımAnadoluLisesikütüphanesine Daha önce,Elazığdepremzedeleriiçinmaddidestekte, 49 brighter world! "Lend AHand"withusforabetter, morebeautiful,and movement ofgoodwillbybuilding thefutureonsolidground. to protectstrayanimals,andcontinue thisimportant Now, it’s timeforallofustogivehopemore people, was equippedwithcomputersto codeanda3-Dprinter. their educationaldevelopmentin better conditionsonlineand The classroomwasrenovatedsothatthechildrencanpursue of Family, Labor, andSocialServices. the Children'sHomeSiteinAnkara,managedbyMinistry andmiddleschoolliveat the childrenwhoattendprimary possible, thecampaignpresentedatechnologyclassroomto Initiated toraisefuturegenerationsinthebestconditions protection andcare. ages of0and12whoareraisedbythegovernmentneed children withitsaidcampaignaimedatbetweenthe The “LendAHand”Communitytouchedthelivesof250 A technologyclassroomforthescientistsoffuture Site inAnkara. beacon ofhopeforthechildrenraisedatChildren'sHome Süleyman DemirelNursingHome,andnowhasbecomea ofFamily,guests attheMinistry Labor, andSocialServices Erhan ArGökyüzüÇocuklarımettheneedsofsenior School andPreschoolaprojectclassroomattheŞehit renewed aclassroomattheÇankayaNenehatunPrimary ofŞehitHacıKazımAnatolianHighSchool, to thelibrary for thevictimsofearthquakeinElazığ,donatedbooks The “LendAHand”communityhasprovidedfinancialsupport TUSAŞ Bowling Kulübü, 2010 yılında Gençlik ve Spor Turkish Aerospace Bowling Club was founded in 2010 by Bakanlığı’na başvuran çalışma arkadaşlarımız tarafından employees who applied to the Ministry of Youth and Sports. The kuruldu. Kurulduğu ilk yıllarda sadece erkek takımı ile company’s Bowling Club, which participated in competitions BOWLING müsabakalara katılan Bowling Kulübümüz, 2013 yılında kadın only with the men's team in the first years of its establishment, KULÜBÜ sporcuların katılımıyla birlikte kadın ve karma kategorilerde de gained the right to participate in the competitions in the women's müsabakalara katılma hakkı elde etti. Bugün Türkiye, Bocce, and mixed categories with the participation of female athletes Bowling ve Dart Federasyonu’nun (TBBDF) şemsiyesi altında in 2013. Currently operating under the authority of the TTurkish faaliyet gösteren Kulübümüz, üçü kadın olmak üzere dokuz Bocce Bowling and Darts Federation (TBBDF), the club continues sporcu ile ailemizi başarıyla temsil etmeye devam ediyor. to successfully represent the Turkish Aerospace family with nine athletes, including three women. Bowling kültürü Bowling culture Şirketimiz bünyesinde bowling sporunu sevenlerin tanışması ve bu sporu birlikte sürdürmelerini sağlamak üzere kurulan The club, which was established within Turkish Aerospace Kulübümüz, henüz bowling ile tanışmamış olanlara da bu to gather bowling fans and to give them the chance to enjoy sporu sevdirmeyi amaçlıyor. Kulübümüzün etkinliklerine this sport together, aims to inspire the love of bowling in those katılarak bowlingle tanışan çalışma arkadaşlarımız profesyonel who have yet to come across the sport. Employees who olarak devam etmeye karar verirlerse sonuna kadar are introduced to bowling by attending the club's activities destekleniyor. Kulüp üyelerinin Türkiye’deki resmi bowling are welcomed with great support if they decide to continue liglerinde yarışmaları için gerekli desteğin sağlanması da professionally. The club also aims to provide the necessary topluluğun amaçları arasında yer alıyor. Kulübü kuran çalışma support for members to partake in the official bowling leagues in arkadaşlarımız, temel hedeflerini “Türkiye’de bowling sporu Turkey. The founding members of the club explain their main goal kültürünün yaygınlaşmasına destek verebilmenin bizim için as follows, “It’s very important for us to support the expansion of çok önemli” sözleriyle anlatıyor. bowling culture in Turkey.” Kurumsal temsil Corporate representation Düzenlenen resmi ve özel müsabakaların tamamında Aiming to represent Turkish Aerospace in the best way possible in şirketimizi en iyi şekilde temsil edebilmeyi amaçlayan bowling all official and private competitions, the club’s bowling enthusiasts tutkunu çalışma arkadaşlarımız, kulübün faaliyetlerinin kurum draw attention to the fact that the club’s activities positively affect içindeki iletişimi de olumlu yönde etkilediğine dikkat çekiyor. communication within the company. Kurumumuz bünyesinde farklı birimlerde görev yapan ve ortak Communication between departments is improved when ilgi alanlarına sahip çalışma arkadaşlarımızın bir araya gelmesi, employees who work in different departments of the company birimler arasındaki iletişimi de geliştiriyor. and share common interests meet and socialize. Bowling increases the quality and efficiency of time spent together, outside Çalışma alanı dışında birlikte geçirilen zamanın kalitesini ve of the working area, and supports the increase of in-house verimini artıran bowling, hiç akla gelmeyecek şekilde kurum motivation in an unimaginable way. Who knows, maybe the içi motivasyonunun arttırılmasına destek veriyor. Kim bilir, Turkish Aerospace family Who knows, maybe future champions belki de ailemizden Türkiye çapında bowling yetenekleri, and bowling talents will be discovered in the Turkish Aerospace TUSAŞ Bowling Kulübü şampiyonlar çıkar… family! Turkish Aerospace Bowling Club Türkiye’nin az sayıdaki bowling takımlarından birinin şirketimiz içinden çıktığını biliyor muydunuz? Ülkemizde yeni yeni tanınmaya başlayan bu spora gönül veren çalışma arkadaşlarımızın kurduğu TUSAŞ Bowling Kulübü, ailemizi ulusal ligde temsil etmeye devam ediyor. Did you know that Turkish Aerospace has one of the few bowling teams in Turkey? Founded by employees who are passionate about this sport which is beginning to gain popularity in Turkey, Turkish Aerospace Bowling Club continues to represent the company in the national league.

Her şeyden önce arkadaşlarla bir araya gelip yalnızca Bowling, which offers a great opportunity to get together with keyifli vakit geçirmek için güzel bir ilgi alanı olan bowling, friends and have fun, is also a very competitive sport. A very aynı zamanda oldukça rekabetçi bir spor dalı. Yurtdışında popular branch of sports on the international scene with live canlı televizyon yayınları ve binlerce sporcusuyla oldukça television broadcasts and thousands of dedicated athletes, popüler bir branş olan bowling, Türkiye’de ise yeni bowling has only recently been discovered in Turkey. There are yeni keşfediliyor. Erkek liglerinde 200, kadınlarda 80, 200 registered athletes in men's leagues, 80 in women’s leagues, gençlerde ise 50 civarında kayıtlı sporcumuz mevcut. and 50 in youth leagues. The occupancy of bowling alleys is not Özellikle mevcut altyapı şartları düşünüldüğünde bad in this sense, especially considering the current infrastructure bowling salonların doluluğu bu anlamda fena değil. Son conditions. The fact that young people’s professional interest yıllarda gençlerin profesyonel anlamda ilgisinin artmaya has started to increase in recent years is a very gratifying başlaması gerçekten sevindirici bir gelişme. development.

50 51 TUSAŞ Bowling Turnuvası Turkish Aerospace Bowling Tournament Kulüp üyeleri her yıl iki kez tüm çalışma arkadaşlarımızın Club members also organize the Turkish Aerospace Bowling katılımına açık olan TUSAŞ Bowling Turnuvası’nı Tournament, which is held twice a year and is open to da organize ediyor. Yöneticilerin de desteklediği bu participation by all employees. The tournament, which is organizasyonlarda ailemiz için tatlı bir rekabet ortamı supported by the management, creates a friendly competitive oluşuyor. Turnuva sayesinde uzun süredir birbirini environment for the Turkish Aerospace family. Thanks to the görmeyen dostlar bir araya geliyor, bowling oynayarak tournament, friends who have not seen each other for a long time hasret gideriyor. Pandemi nedeniyle ara verilen turnuva come together and make up for the lost time by bowling. At the için kamu otoritelerinden haber bekleniyor. Bowling moment, due to the pandemic, the tournament is suspended until sporunda diğer branşlarda olduğu kadar yakın temas further notice from the authorities. Although compared to other olmasa da kapalı ve klimalı salonlarda rahat bir şekilde sports, there is not very close contact in bowling, we still need vakit geçirmek için biraz daha zamana ihtiyacımız var. a bit more time before we can comfortably spend time in indoor Bir an önce pandemi kabusunu geride bırakıp bowling and air-conditioned halls. We hope to leave the challenges of the turnuvasında buluşmak dileğiyle. pandemic behind and to meet again at the Turkish Aerospace Profesyonel bowling takvimi Professional bowling calendar Bowling Tournament as soon as possible. Kulübümüz, bowlingin salon sporu olmasından dolayı The club has suspended its activities during the pandemic pandemiyle birlikte faaliyetlerine ara vermiş durumda. due to the fact that bowling needs to be played at a bowling Büyük bir hasretle salgının sona ermesini bekleyen alley. Employees are waiting for the pandemic to end with çalışma arkadaşlarımız, normal şartlarda yoğun bir great longing and normally have a busy season fixture list. The müsabaka fikstürüne sahip. Resmi bowling sezonu her official bowling season in Turkey, organized by the federation ekim ayında federasyonun düzenlediği Türkiye Kulüpler in October, begins with the Inter-Club Bowling Championship. Arası Bowling Şampiyonası ile başlıyor. Ankara, İstanbul, One of the federation-approved bowling halls in Ankara, İzmir ve Samsun’da bulunan federasyon onaylı bowling Istanbul, Izmir, and Samsun is the annual host. salonlarından biri o senenin ev sahipliğini yapıyor. Turkey’s Individual Winter Bowling League is held between Türkiye Ferdi Bowling Kış Ligi aralık-mart ayları arasında, December and March while the Spring League is held between Bahar Ligi ise mart-haziran arasında düzenleniyor. Her March and June. The athletes, who have participated in iki ligde de sekiz hafta boyunca müsabakalara katılan competitions for eight weeks in both leagues, compete in order sporcularımız, kupa finallerinde sıralamaya girerek to win the championship by entering the cup finals. şampiyonluğa ulaşabilmek için yarışıyor. Turkish Aerospace athletes, who also participate in Federasyon haricinde özel olarak düzenlenen yarışmalara competitions organized exclusively outside of the federation, da katılan sporcularımız, kurumsal şirketler arasında represent the company in sector tournaments organized by düzenlenen Corporate Games ve Bowling salonlarının Corporate Hames and bowling halls between companies. düzenlediği sektör turnuvalarında kurumumuzu temsil During busy seasons, the athletes train at the training center ediyor. Oldukça yoğun geçen sezon boyunca sporcularımız than has been approved by the European Tenpin Bowling formda kalabilmek için sıkı bir antrenman programının yanı Federation and follow a rigorous training program to stay in sıra Avrupa Tenpin Bowling Federasyonu onaylı eğitim shape. merkezinde eğitimler de alıyor. Training and self-development Antrenmanlar ve kendini geliştirme Contrary to popular belief, the key to success in bowling is not Genel kanının aksine bowling sporunda başarının anahtarı only talent but also hard work and regular training. As bowling yetenek değil sıkı çalışma ve düzenli antrenman. Bowling, begins to transform from a way to have fun to a competitive bir eğlence yönteminden spora doğru dönüştükçe teknik sport, technical competence and coordination become more yetkinlik ve koordinasyon önem kazanmaya başlıyor. important. When you start to learn technique, you discover Teknik öğrenmeye başladığınız zaman vücudunuzdaki that you must try to control every movement in your body and her hareketi kontrol etmeye çalıştığınızı ve bu oyunda that there is no room for luck in this game. Bowling, as a team şansa yer olmadığını göreceksiniz. Bir takım sporu olarak sport, when combined with personal goals, drives devotees to bowling, kişisel hedeflerinizle birleştiğinde daha çok vakit dedicate more and more time to the sport. ayırmak istediğiniz bir ilgi alanına dönüşüyor. Bowling competitions in Turkey and around the world Türkiye ve dünyadaki bowling yarışmaları Adult bowling athletes in Turkey partake in tournaments in Türkiye’de erişkin bowling sporcuları Süper Lig, 1. Lig, 2. the Super League, the 1st, 2nd, and 3rd Leagues; athletes Lig ve 3. Lig’de, 15-18 yaş aralığındaki sporcular Genç between the ages of 15 and 18 in the Young Men and Young Erkek ve Genç Kızlar kategorisinde, 12-14 yaş arası Girls category; athletes between the ages of 12 and 14 in the sporcular Yıldızlar kategorisinde ve 11 yaş altındaki minik Cadets category; and athletes under the age of 11 participate sporcularımız ise Minik Yıldızlar kategorisinde düzenlenen in leagues and tournaments organized in the Little Stars liglere ve turnuvalara katılıyor. category. Federasyon tarafından sezon içinde düzenlenen pek çok In many tournaments organized during the season by the turnuvada sporcular kendilerini gösterme olanağı yakalıyor. federation, athletes have the opportunity to demonstrate their Bu turnuvalarda istikrarlı başarı sergileyerek yeterince iyi skills. Athletes who perform very well in these tournaments by

olduğu değerlendirilen sporcular milli takıma seçiliyor. showing consistent success are selected for the national team. *Fotoğraflar, pandemi öncesinde çekilmiştir. Photos were taken before the pandemic.

52 53 İÇİMİZDEN BİRİ / ONE OF US İtalya’da iki yıl Roma Askerî İdari Ataşesi olarak hizmet etmiş. İtalya’da ikiyılRoma AskerîİdariAtaşesiolarakhizmet etmiş. türbinli motorihtisaskursualmış, NATO’da uçuşteknisyenliği, Amerika BirleşikDevletleri'ndehava aracıbakımonarımve yapmış. 25yıllıkhizmethayatısüresince yaklaşıküçbuçukyıl mezun olmuşveuzunyıllarTürkSilahlı Kuvvetlerindegörev Kara HavacılıkOkulundanUçak-Helikopter makinistiolarak Çalışma arkadaşlarımızdanAydın Akdeniz,1993yılında realistic andinteresting models,Akdeniztellsusabouthimselfandtheintricaciesofbuildingmodelplanes. plane contest held during the model pandemic on the company the portal. Instilling a sense at of curiosity in the himself audience with his for name a made Specialist, Logistics at as Aerospace Turkish at works who Akdeniz, Aydın tanımak ve maket uçakyapımının inceliklerinikendisinden dinlemekistedik. Aydın yakından Akdeniz’iarkadaşımız çalışma uyandıran merak bir büyük bizlerde ile maketleri çekici ilgi ve maket uçak yapımına dair üzerinden gerçekleştirdiğimiz yarışma portalımız ile ailemizin döneminde dikkatini üzerine pandemi çekmeyi başardı.Akdeniz, AydınGerçekçi yapan görev olarak Uzmanı Lojistik Şirketimizde Model Planes Diligence, Patience, andConcentration: Özen, SabırveDikkat:MaketUçak 54 for twoyears. technician atNATO AttachéinRome,Italy andasaMilitary turbine enginespecializationtraining. Heworkedasaflight he attendedaviationmaintenance trainingintheU.S.,and Forces formanyyears.Duringhis 25-year-long service, in 1993asanairmachinistand workedforTurkish Armed Aydın Akdenizgraduatedfromthe ArmyAviation School görüntüyü elde edinceye kadar bıçak ve zımpara ile aşındırarak görüntüyü eldeedinceye kadarbıçakvezımparaile aşındırarak tamamladıktan soragörsellerlesürekli kıyaslayarakaynı çiziyorum. Çizdiğimhatlarıeltesteresiyle kesiyorum.Kesimi üzerine ölçülereuygunolarakhava aracınınşeklini(dışhatlarını) ekleyerek, kababirahşapkestiriyorum. Kestirdiğimahşabın anlatıyor: “Belirlediğimölçüleretestere vezımparapaylarınıda anlatıyor. Çalışmaarkadaşımızsürecin devamınışusözlerle ardından maketihangiboyuttayapacağınakararverdiğini hava aracınıngörseliniinternettebulanAkdeniz,buaşamanın geliştiğini vurguluyor.Öncelikle,maketihazırlanacakolan arkadaşımız, görseliahşabaoyarakaktararakbusürecin Maket yapımınabaşlarken,görsellerdenyararlanançalışma “Ahşap, özenvedikkatistiyor” “Ellerim hâlâaletlerinizlerinitaşıyor”diyor. şekillendirici aletveedevataaşinaolduğunubelirtenAkdeniz; Baba mesleğindendolayıhertürlüahşaba,delici,kesicive marangoz oluşunabağlıyor. başlayan Akdeniz,buyeteneğininkaynağınıisebabasının olmuş. Herhangibirkursalmadanmaketuçakyapımına Aydın Akdeniz’inilkmaketuçağıSikorskyS70ihelikopteri Emekliye ayrıldıktansonramaketuçakyapımınabaşlayan ve AydınAkdenizbuhobideoldukçabaşarılı. Bu süreçteiseçalışmaarkadaşımızkendisinebirhobiedinmiş Akdeniz, şirketimizdeLojistikUzmanıolarakgörevebaşlamış. 2018 yılınınMartayındaTürkSilahlıKuvvetlerindenemekliolan 55 as areferenceto createtheouterbodywithknives and cut outthemodelIdrawon wood.Iusetheimage the measurementsIhavecalculated. Iuseahandsawto I drawtheoutlineofaircraft onthepiecebased when Idecideonthesizeandorder thepieceofwood. as follows:“Itakesawingandsanding intoconsideration the scaleandsizeofmodel. Hedescribestheprocess whose modelhe’s planningtocreate.Then,hedecides all, hefindsanimageontheinternetofaerialvehicle themodelsoutofwood.First to helphimcarve When hestartsbuildingamodel,Akdenizusesimages “Wood needsmeticulousnessandattention” tools weused.” tools, Akdenizsays,“Myhandsarestillscarredfromthe andshapingExpressing hisfamiliaritywithwood,carving, carpenter. source ofhistalentwiththefactthatfatherwasa this hobbywithoutanyprofessionaltraining,explainsthe was aSikorskyS-70helicopter. Akdeniz,whotookup The firstmodelplaneAkdenizbuiltafterhisretirement endeavor. successfulinthisnewplanes asahobbyandbecamevery Logistics Specialist.Meanwhile,hestartedbuildingmodel Forces andstartedworkingatTurkish Aerospaceasa In March2018,AkdenizretiredfromtheTurkish Armed dış gövdeyi oluşturuyorum. Sonra gövde üzerine ayrıntıları sandpaper. Then, I transfer the details onto the body oyma takını, detay bıçağı, matkap ve zımpara ile işliyorum. with carving tools, a detail knife, a drill, and sandpaper. Yapım süreci çok yavaş ilerliyor ve dikkatli olmak gerekiyor. It’s a very slow process and requires a lot of attention. Süreçte model ile görselleri sürekli kıyaslamak, yapılacak It’s crucial to compare your model with the picture and işlemi çok küçük hareketlerle ve yavaş yapmak oldukça to make very small, precise movements because you önemli. Çünkü ahşapta hata düzeltme ihtimali yok. Maketin cannot fix a mistake on wood. I usually prefer lime wood ana malzemesi olarak yumuşak, işlemesi kolay ve görüntüsü as a raw material because it’s soft, malleable, and pretty (damarları) çok güzel olduğu için ıhlamur ağacını tercih (due to its veins). I use plastic for the blades; wooden GENEL MAKSAT HELİKOPTERİ ediyorum. Pal yapımında plastik, iniş takımlarında ahşap çubuk, sticks for the landing gear; wood and ball bearings for tekerleklerinde ahşap ve rulman (bearing), döner kısımlarında the tyres; bearings of different sizes, steel wire of various MULTIROLE UTILITY HELICOPTER yine farklı ölçülerde rulman ve farklı kalınlıklarda çelik teller ve widths, quick-drying glue, and neodymium magnets for hızlı yapıştırıcılar, neodium mıknatıslar kullanıyorum. Alet olarak; turning parts. My tools include an airbrush, dremel, saws, airbrush, dremel, testereler şarjlı matkap ve uçları, oyma takımı, charged drills and drill bits, a carving set, detail knives, detay bıçağı başta olmak üzere, testere ve düz ağızlı bıçaklar, flat-edged knives, files, rulers, screwdrivers, pliers, needle eğe çeşitleri, cetveller, tornavida takımı, pense, karga burun, pliers, side cutters, and sandpaper.” yan keski, her ölçüde zımpara kullanıyorum.” SİVİL ASKERİ HAVA AMBULANSI VIP ARAMA & KURTARMA The building of a model plane can take between two and CIVIL MILITARY AIR AMBULANCE SEARCH&RESCUE Bir maketin yapımının maketin boyutu ve detaylarına bağlı three months based on its size and detail. Akdeniz says olarak iki ile üç ay arasında sürdüğünü belirten Akdeniz, hobinin it’s an expensive hobby at the beginning, but adds that başlarken biraz maliyetli olduğunu sonrasında ise harcanan the cost decreases dramatically as you progress. bütçenin oldukça azaldığını söylüyor. So far, he has built eight different helicopter models (two Şimdiye kadar; iki farklı boyutta Sikorsky S70, iki farklı boyutta Sikorsky S-70s, two UH-1s of different sizes, one T129 UH-1, bir adet T129 ATAK, bir adet Cougar AS-532, iki farklı ATAK, one Cougar AS-532, and two CH-47 of different boyutta CH-47 olmak üzere sekiz farklı helikopter maketi sizes) and is currently selling seven of them. (instagram;@ yapan çalışma arkadaşımız, şu anda ise yedi maketin satışını akdenizmodelaircraft). gerçekleştiriyor. (instagram; @akdenizmodelaircraft). “Best psychologist I’ve ever been to” “Tanıştığım en iyi psikolog” To those who wish to take up this hobby, Akdeniz Bu hobiyi edinmek isteyen çalışma arkadaşlarımıza, tüm recommends building smaller and simpler models for the aletlere tam hâkim olabilmeleri için öncelikle 3-5 ay küçük ve first three to five months to get used to the tools, and basit objelerin modellerini yapmalarını, delici ve kesici aletleri to be careful and to wear working gloves when using dikkatli kullanmaları, kullanım esnasında dayanıklı eldiven dangerous tools. He says that the negative voice in his kullanmalarını tavsiye eden Akdeniz, bu hobiye başladıktan head stopped after he started building model planes and sonra kendisini olumsuz yönde etkileyen iç sesinin sustuğunu, that he has found inner peace. Akdeniz says, “Building dinginlik ve huzura kavuştuğunu ifade ediyor. Akdeniz ayrıca; model planes is the biggest favor I’ve done for myself and “Maket yapımı kendime yaptığım en büyük iyilik ve şu ana it’s the best psychologist I’ve ever been to.” kadar tanıştığım en iyi psikolog” diyor.

TUSAŞ - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. TSKGV’nin Bağlı Ortaklığı ve SSB’nin İştirakidir. Subsidiary of TAFF and affiliate of SSB. 56 tusas.com İSG / OHS “Değişim Yönetimi” kavramıhayatımızagirmiştir. de değerlendirilmesinibelirten yenistandartlabirlikte Risk vefırsatlarındeğerlendirilmesinde değişikliklerin Uluslararası StandartlarÖrgütü (ISO)standardıdır. sürekli olarakiyileştirmelerine yardımcı olacakilk önlemelerine veyönetimsistemi performanslarını ortamı sunmalarına,işkazaları vemeslekhastalıklarını kuruluşların çalışanlarınasağlıklıvegüvenlibirçalışma ISO 45001İşSağlığıveGüvenliğiYönetimSistemi, adjust inthisregard. to need companies which in ways prescribed the and scope, system’s the System, Management Safety and Health change management, which made a fast entry into our lives as part of the new standards specified by the Occupational Turkish Aerospace Occupational Safety Engineers Fatma Müge Eken, Gül Özkılıç, and Merve Aydın inform us about Güvenliği MühendislerimizFatma MügeEken, GülÖzkılıç ve Merve Aydın bizleriçinkalemealdı. İş hususları gereken etmesi dikkat çerçevede bu şirketlerin ve alanları kapsadığı Yönetimi’ni, Değişim yapangiriş bir hızlı hayatımıza kapsamında standartlar yeni belirlediği Sistemi’nin Yönetim Güvenliği ve Sağlığı İş the Risks! ChangeandManage Prepare for Değişimi Gözet, RiskleriYönet! 58 consideration inthe evaluationofrisksandopportunities. standards’ system,whichstatesthat changeshouldbetakeninto concept of"changemanagement" enteredourliveswiththisnew continuously improvetheirmanagement systemperformance.The employees, preventoccupationalaccidents anddiseases, provide ahealthyandsafeworking environmentfortheir Organization forStandardization(ISO) thathelpsorganizations System isthefirststandards-basedsystembyInternational The ISO45001OccupationalHealthandSafetyManagement Şirketimizde değişimbildirimiadımları korunmak içindeğişimbildirimiyapmayıtercihedin! Değişikliklerden kaynaklananrisklerinetkilerinden bilgilendirilmelidir. kaldırmalıdır. Değişimdenetkilenecektümçalışanlar değişiklikten doğabilecekolumsuzetkileriortadan belirleyerek düzelticifaaliyetlerihayatageçirmeli, değerlendirmeli, alınmasıgerekenaksiyonları bağlı olarakortayaçıkabilecekriskvefırsatları kontrol etmektir.Kuruluşlar,değişikliğinniteliğine hasar gibikayıplaryaşanmadanbelirlemekveriskleri yaklaşımla, yaniişkazası,meslekhastalığı,maddi sonucunda doğabilecektehlikeleri"proaktif"bir Konularında meydanagelebilecekbirdeğişikliğin • • • • • • • • Değişim yönetiminingenelamacı; yönetilmelidir. ne olursaolsun,geçicivekalıcıtümdeğişiklikler uğratabilmektedir. Bunedenleboyutuvekapsamı süreçleri, çalışanlarıvetesisbütünlüğünüzarara göstermektedir. Kontroledilmeyendeğişim maruz kaldıklarındançokdahafazlaolduğunu Sağlığı veGüvenliğirisklerininrutinoperasyonlarda değişimler sırasındaçalışanlarınmaruzkaldığıİş geçmişe dönükverilerişletmelerdemeydanagelen Değişim riskgetirmektedir.Yapılanaraştırmalarve sisteminin sürdürülmesihedeflenmektedir. değişim yönetimiileisebusağlıklıvegüvenliçalışma sağlıklı vegüvenlibirçalışmasistemisağlamayı, Sistemi’nin (İSGYS)temelbirbileşenidir.İSGYS, Değişim Yönetimi,İşSağlığıveGüvenliğiYönetim Mevzuat, standartlar,kurumsaldokümanlar Malzemeler, hammaddeler İnsan kaynağı Tasarım Çalışma alanı Operasyon, metotveyöntemler Ürün, tesisveekipman Teknoloji HÛMA SYSTEM HÛMA SİSTEMİ OCCUPATIONAL İŞ GÜVENLİĞİ SAFETY 59 Change notificationstepsatTurkishAerospace the risks! Make suretonotifyemployeesaboutchangeavoid be informed. employees whowillbeaffectedbythechangeshould any negativeeffectsthatmayresultfromthechange.All be taken,implementcorrectiveactions,andeliminate on thenatureofchange,determineactionsto the risksandopportunitiesthatmayoccurdepending and tocontroltherisks.Organizationsshouldevaluate occupational accidents,diseases,ormaterialdamage, areas withaproactiveapproach,i.e.beforeany that mayariseasaresultofchangeintheabove Change managementaimstodeterminethedangers • • • • • • • • The generalpurposeofchangemanagement; be well-managed. andpermanentchangeshouldinstances oftemporary whatever thesizeandscopeofchangeis,all both foremployeesandfacilityintegrity. Therefore, harmfulUncontrolled timesofchangecanbevery of changeratherthanintimesregularoperations. regarding occupationalhealthandsafetyduringtimes show thatemployeesareexposedtomorerisks Change bringsalongrisks.Researchandpastdata management. working system,andtomaintainitthroughchange System, whichaimstoprovideahealthyandsafe the OccupationalHealthandSafetyManagement Change managementisabasiccomponentof Regulations, standards,corporatedocuments Materials, rawmaterials Human resources Design Working space Operations, methods,andtechniques Product, facility, andequipment Technology Güvensiz DavranışUnsecuredBehavior Güvensiz DurumUnsecuredSituation Güvenli DavranışSecuredBehavior Güvenli DurumSecuredSituation Değişim BildirimiNotifyChange Ramak KalaNear-miss Incident DEĞİŞİM BİLDİRİMİ NOTIFY CHANGE KALİTE / QUALITY Yazar Story:SegahÖzdemir -Tasarım Organizasyon OnayıYönetimi Şefi-Chief, Design Organization Approval Management company’s DesignOrganization to putforthsafeproducts? this way blazedatrailinTurkish aviation. Whatdoyouknow abouttheDOA infrastructure which enablesthe Aerospace received theDOA certificatefrom theEuropean Union Aviation SafetyAgency(EASA)in2012and in infrastructure asaprerequisite forcertification,whichwillendow itsproducts withglobal recognition. Turkish Turkeyits contributionstothecentennialcelebrationofRepublic of in2023.Thecompanybuiltastrong DOA for theplatformsHÜRJET, GÖKBEY, Preparing tobeone oftheglobalgiantsaviation industry,Turkish Aerospace continuestowork diligently ürünler tasarlamasınısağlayan DOA hakkındaneler biliyorsunuz? böylece, Türk Havacılığında dabirilke imzaatmayıbaşarmıştır. Tasarım Organizasyonumuzun emniyetli sertifikasını ilk kez Avrupa Havacılık Emniyeti AjansıEASA’dan 2012yılındaalmayıbaşaranşirketimiz kabul görmesinisağlayacak sertifikasyonun ön koşulu olarakgüçlübirDOA altyapısı kurulmuştur. DOA HELİKOPTERİ platformları içinçalışmalarınıyoğun birşekildesürdürmektedir. Buürünlerindünya çapında vereceği 100.yılhediyeleri olanHÜRJET, GÖKBEY, Havacılık sektöründe dünya devleri arasındayerini almaya hazırlananşirketimiz, 2023yılındaülkemize Safe Products for DesignOrganization DOA -Effective Etkin Tasarım Organizasyonu:DOA Emniyetli Ürüniçin TURKISH FIGHTER ve UÇAK AĞIRMİLLİ MUHARİP SINIF TAARRUZ 60 , andMULTIROLE HEAVY COMBAT HELICOPTERas sürekliliğine bağlıdır. beklenmektedir. DOAsertifikasınıngeçerliliğibuuyumun DOA çatısıaltındailgilidüzenlemelereuyumgösterilmesi elverişlilik fazlarınınherbirindeişletilentümfaaliyetleriçin Diğer birdeyişletasarım,sertifikasyonvesürekliuçuşa tamamlayacağı anakadarolantümsüreçiçingereklidir. DOA, tasarımınilkaşamasındanürününservisömrünü gelmektedir. tasarım organizasyonunaentegrasyonugibikavramlar personel, tanımlıişyapışşekilleri,altyüklenicinin ve sorumluluklarınıbilenbunauygunçalışan DOA denildiğindeilkolarakaklasistematiklik,rol Havacılık sektöründeürüntasarlayanbirşirketiçin yayımlanan birsertifikaolaraktanımlanmaktadır. otoriteye gösterebilmekabiliyetlerinitanımalarıdurumunda düzenlemelerine uyumlutasarımyapabilmevebuuyumu değişiklik veyatamiryapanorganizasyonlarınilgiliemniyet aracı, motor,pervane)geliştirenveyabuürünlere DOA; havacılıkotoritelerinceürünleri(hava Organizasyon Onayı(DOA)sahibiolmakbirönkoşuldur. ortaya koymayıhedefleyenhavacılıkşirketleriiçinTasarım Ürün sertifikasyonuna(tipsertifikası,vb.)sahipürünler emniyet üzerindekietkisisonderecebüyüktür. teknik olaylargibigörünmeyenorganizasyoneletkenlerin göstermiştir. Günlükhayattahepimiziniçindeyaşadığı, süreçlerinin bulunmamasıvb.)faktörlerinderoloynadığını eksikliği, yazılısüreçlereuyulmaması,ilgilikonudaşirket organizasyonel (yetkinolmayaninsankaynağı,eğitim operasyonundan kaynaklıtemelnedenlerinyanısırabirçok kaza kırımincelemeraporlarıkazalardateknikveuçuş şeklinde elealmaktadır.Yıllariçerisindeyayımlanan “ürün sertifikasyonu”ve“organizasyonelsertifikasyon” artmıştır. Havacılıkdüzenlemeleri,sertifikasyonkavramını otoriteleri tarafındandüzenlenensertifikasyonunönemi ve sektörelrekabetsonucu,ulusaluluslararasıhavacılık gelen teknolojikgelişim,artanemniyetliuçuşbeklentileri Havacılık sektöründeyaşananhızlıbüyümeilebirlikte Tasarım OrganizasyonOnayınedir? Future Projects Yeni Projeler Hava AracıGeliştirmeFaaliyetleri Aircraft Development Tip Sertifikasyonu Type Certification Design OrganizationApproval(DOA) Tasarım OrganizasyonOnayı(TOO) 61 Tip SertifikasınaGelenDeğişikliklerin Sınıflandırması&Onaylanması depends onthecontinuityofthiscompliance. continuous airworthiness.ThevalidityoftheDOAcertificate that areoperatedineachphaseofdesign,certification,and under theDOAumbrellaisexpectedforallactivities life. Inotherwords,compliancewiththerelevantregulations of designuntiltheproductreachesenditsservice DOA isessentialfortheentireprocess,frominitialstage design organization. manners, andtheintegrationofsubcontractorto and responsibilitiesworkaccordingly, definedbusiness to mindissystematicity, personnelwhoknowtheirroles products intheaviationindustry, thefirstthingthat comes When onetalksaboutDOAforacompanythatdesigns demonstrated thiscompliancetotheauthority. accordance withtherelevantsafetyregulationsandhave products, arerecognizedfortheirabilitytodesignin engines, propellers),ormakechangesrepairstothese organizations thatdevelopaviationproducts(aircraft, DOA isacertificateissuedbyaviationauthoritieswhen ceritificates. for aviationcompaniesaimingtohaveproductswithtype prerequisite foraviationcompaniesaimingto Having aDesignOrganizationApproval(DOA)is incidents haveanenormousimpactonsafety. experienced indailylifeanddonotappeartobetechnical play arole.Itseemsthatorganizationalfactorscanbe of companyprocessesontherelevantsubject,etc.)also lack oftraining,failuretocomplywithwrittenprocesses, many organizationalfactors(inadequatehumanresources, the basicreasonsrootedintechnicalandflightoperations, reports publishedovertheyearshaveshownthatasidefrom and “organizationcertification.”Theaccidentinvestigation with theconceptofcertificationas“productcertification” international aviationauthorities.Aviation regulationsdeal increased theimportanceofcertificationbynationaland have from therapidgrowthinaviationindustry expectations, andthesectoralcompetitionthatresults Technological development,theincreasingflightsafety What isDesignOrganizationApproval? Classification &ApprovalofChanges toType Design Sürekli UçuşaElverişlilik Continued Airworthiness Üretimdeki HavaAracı Hizmetteki HavaAracı Aircraft inProduction Aircraft inService Uçuş izni, uçuş koşulları onayı, tamir tasarım onay belgesi, DOA is at the center of all documents including flight Tasarım fonksiyonu, uçuşa elverişlilik gereksinimlerine The design function is responsible for making a sürekli uçuşa elverişlilik talimatları (ICA), servis bülten, tüm permits, approvals of flight conditions, repair design uyumlu bir tasarım yapmaktan ve bu gereksinimlere uyumu design compliant with airworthiness requirements and belgelerin merkezinde DOA vardır. approvals, instructions for continued airworthiness (ICA), göstermekten sorumludur. demonstrating this compliance. and service bulletins. Uçuşa Elverişlilik fonksiyonu, uçuşa elverişlilik The airworthiness function is responsible for the gereksinimlerine uyumun bağımsız doğrulamasından ve independent verification of compliance with airworthiness Tip Sertifikası otoriteye gösteriminden sorumludur. requirements and their presentation to the authority. Type Certificate DOA Bunun yanı sıra Tasarım Teminat Sistemi, bu fonksiyonların The Design Assurance System should also include bağımsız ve etkin şekilde izlenmesine olanak verecek systematics that will allow these functions to be monitored sistematiği de içermelidir. Bu sorumluluk Bağımsız Sistem independently and effectively. This responsibility is fulfilled İzleme fonksiyonu (Independent Sytem Monitoring Function) by the independent system monitoring function. tarafından yerine getirilmektedir. Tamamlayıcı Tip Tasarım Tamamlayıcı Tip For this purpose, Design Assurance System is responsible Onay Belgesi Tasarım Onay Belgesi Bu amaçla, Tasarım ve Uçuşa Elverişlilik fonksiyonlarını for detecting the missing points in order to ensure that Supplemental Type Design Supplement Type Design aşağıda sıralanan konular özelinde izleyerek sistemin doğru the system works correctly by monitoring the design and Approval Certificate Approval Certificate şekilde çalıştığını teminat altına almak üzere eksik noktaları airworthiness functions in the following categories: tespit etmekten sorumludur; • Compliance with Part 21/SHT 21 regulation • Part 21/SHT 21 düzenlemesine uyum • Structure, functionality, and effectiveness of the Sürekli Uçuşa Elverişlilik Uçuşa Elverişlilik Direktifi • Tasarım Teminat Sistemi’nin yapısı, işlerliği ve etkinliği Design Assurance System

Instructions Airworthiness Directive • TUSAŞ Tasarım Organizasyonu prosedürlerinin ve • Compliance with the procedures and practices of the for Continued uygulamalarının uygunluğu Turkish Aerospace Design Organization Airworthiness (ICA) • Bu fonksiyonların bünyelerinde görev alan çalışanların • Assurance that the employees working in these uygun yetkinlikte ve yeterli sayıda olmaları aynı zamanda functions have the appropriate competence; are Uçuş İzni İçin Uçuş sorumluluklarını yerine getirebilecek yetkiye sahip sufficient in number; and have the abilities to fulfill Koşulları Onay Özel Uçuş Tamir Tasarım olmaları. their responsibilities. Onay Sayfası Formu İzni Belgesi

Repair Design Flight Conditions Permit to Fly İzleme faaliyetleri, planlı ve plansız (ad-hoc) DOA denetimleri, Monitoring activities are carried out through planned and Approval Sheet for a Permit to Fly Approval Form incelemeler (DOA investigations), emniyet risk matrisleri, unplanned (ad-hoc) DOA audits, DOA investigations, Approval Form tasarım alt yüklenicileri DOA puanlama kartları (score-cards) safety risk matrices, design subcontractors, and DOA aracılığı ile icra edilmektedir. scorecards. Tasarım Teminat Sistemi’nin en tepesinde Tasarımın The Head of Design plays a role at the top of the Design DOA gereksinimleri Başı (Head of Design) rol oynamaktadır. Bahsi geçen üç Guarantee System. The main authority of these three DOA requirements fonksiyona ait esas yetki bu rolde toplanmıştır. Bağımsız functions is gathered in this role. Findings identified by the DOA sahibi tasarım organizasyonu; İzleme Fonksiyonu tarafından tespit edilen bulgular, düzeltici independent monitoring function are reported to the Head The requirements for a design organization with DOA are the işlemlerin alınmasını teminat altına almaktan sorumlu olan bu of Design, who is responsible for ensuring that corrective • Etkin organizasyon yapısı - tanımlı rol ve following: role raporlanmaktadır. action is taken. sorumluluklar • Effective organizational structure, and defined roles and DOA’in öne çıkan en önemli unsurlarından birisi de tasarım One of the most prominent elements of DOA is the • Dokümante edilmiş, uygulanabilir süreçler responsibilities organizasyonuna sağlamış olduğu imtiyazlardır (privileges). privileges it provides the design organization. The most • Yetkin ve yeterli insan kaynağı • Documented, workable processes DOA Organizasyonu’na sağlanan imtiyazların başında, uçuş important privileges offered by DOA are the approval izni onayının verilmesi, uçuş koşullarının onaylanması, tasarım of flight permits, the approval of flight conditions, and • Uygun tasarım araçlarından oluşan bir “Tasarım • Competent and sufficient human resources değişikliklerinin/tamir tasarımlarının minör, majör olarak the classification and approval of design changes/repair Teminat Sistemi”ne sahip olmalı ve etkin bir şekilde sınıflandırılması ve onaylanması gelmektedir. Bu sayede designs as minor or major. In this way, it is ensured that sürekliliğini sağlamalıdır. • A “Design Assurance System” with the appropriate design tools that can effectively ensure its continuity otoritelerin DOA organizasyonlarına duydukları güven ile bir the authorities stay one step behind by virtue of the adım geride durmaları ve sadece emniyet kritik noktalara confidence they have in DOA structures and focus only on odaklanmaları sağlanmaktadır. critical safety points. Sorumluklar Obligations Tasarım Organizasyon Onayı ile ilgili olarak geçerli The relevant regulations that apply to Design Organization düzenlemeler, Avrupa Birliği çatısı altında Avrupa Sivil Approval are found in the European Commission Havacılık Otoritesi’nin (European Aviation Safety Agency- Regulation (EC) No. 748/2012 Annex Part 21 published Yetkin Personel, Tasarım EASA) yayımlamış olduğu Avrupa Komisyonu Regülasyonu by the European Civil Aviation Authority (EASA) under the Tasarım Teminat Onay Kriterleri & Uygun Yetkinliklerle, Organizasyonu El (EC) No 748/2012 Annex Part 21’dir. Ülkemizde bu kurallar umbrella of the European Union. In Turkey, these rules Sistemi İmtiyazlar Doğru Araçlarla Kitabı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından, Hava are defined by the Directorate General of Civil Aviation Design Assurance Terms of Approval & Right People, at Design Organisation Aracı ve İlgili Ürün, Parça ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve with the Aircraft and Related Product, Part and Device System Privileges Right Places with Manual Çevresel Sertifikasyonu Yönetmeliği (SHY-21) ve Talimatı Airworthiness and Environmental Certification Regulation Right Means (SHT-21) ile tanımlanmıştır. (SHY-21) and Instruction (SHT-21).

KAYNAKÇA RESOURCES Tasarım Teminat Sistemi (Design Assurance System) A Design Assurance System comprises three main functions: [1] EASA - Commission Regulation (EU) No 748/2012, Annex Part 21. [2] SHGM - Hava Aracı ve İlgili Ürün, Parça Ve Cihazın Uçuşa Elverişlilik ve Çevresel Sertifikasyon Talimatı - SHT- 21. General Directorate of Civil Aviation with the Aircraft and Related tasarım, uçuşa elverişlilik ve bağımsız izleme olmak üzere design, airworthiness, and independent monitoring. Product, Part and Device Airworthiness and Environmental Certification Instruction (SHT-21). üç ana fonksiyondan oluşmaktadır.

62 63 SİBER GÜVENLİK CYBER SECURITY • • • Bu değişikliklerinamacıWhatsApptarafından; duyurmuştu. onay vermeyenleriniseuygulamayıkullanmasınaizinvermeyeceğini değişiklikler ilekullanıcıverileriniişleyeceğiniaçıkçabelirtenWhatsApp, 4 Ocak2021tarihindekullanıcısözleşmesindegizlilikaçısındanyaptığı araştırma yapmayadevamediyor. Kullanıcılar, budeğişikliğinardındangüvenilirbiruygulamabulmakiçin değişikliklerle birliktekullanıcılarınaklındabüyükbirsoruişaretibıraktı. Yıllardır kullandığımızsosyalmesajlaşmauygulamasıyaptığı Aerospace Turkish contract. user Information TechnologiesWhatsApp’s EngineerŞeymaToraman informsusabouttheseapplicationsandtheirsecuritypolicies. in changes the with topic hot a become have applications messaging Recently, güvenlik ve uygulamaları bu Toraman, Şeyma Mühendisi önlemlerini bizleriçinderledi. Teknolojileri Bilgi arkadaşlarımızdan Çalışma düşmüyor. gündemden uygulamaları mesajlaşma birlikte değişikliklerle yaptığı sözleşmesinde kullanıcı WhatsApp’ın günlerde Son The SecurityPoliciesofSocialMessaging Applications Güvenlik Özellikleri Sosyal MesajlaşmaUygulamalarının etmek, spam, tehditler,kötüyekullanımveya ihlalfaaliyetleriylemücadele bütünlüğü artırmak;örneğinsistemleri güvencealtınaalmakve Facebook şirketiürünlerigenelinde emniyeti, güvenliğive anlamak, Hizmetlerimizin veyaonlarınhizmetlerinin nasılkullanıldığını Altyapının vedağıtımsistemlerininiyileştirilmesine yardımcıolmak, 64 • • • WhatsApp announcedthatthischangeaimsto: able tousetheapplication. adding thatuserswhodonotagreewiththischangewillbe make somechangestoitsprivacypolicyandmineuserdata, 4,2021,WhatsAppannounced thatitwasgoingtoOn January messaging application. changes. Sincethen,usershavebeenlookingforthesafest many years,sparkedconcerninitsuserswith(recent)policy WhatsApp, asocialmessagingapplicationusedbymillionsfor spam, threats,abuse,orinfringement activities. Company Products,e.g.,securing systemsandfighting Promote safety, security, andintegrityacrosstheFacebook WhatsApp services. Understand howcustomersand thecompanyuse systems. Help improveinfrastructureand delivery https://www.whatsapp.com/legal/updates/privacy-policy/?lang=tr KAYNAKÇA kimin kimemesajgönderdiğinikimse(Signalbile)bilmiyor. iletişim içinSealedSenderözelliğinikullanıyor.ile şifreliyor. Bununladayetinmeyerek,kişilerarasındagüvenli Protokolü’nü temelalıyorvebusayedetümiletişimiuçtanuca Signal uygulamasıiseWhatsAppgibiçokkaynaklı uygulaması dauçtanucaşifrelemeyaptığınıbelirtiyor. ediyor. SongünlerdeadınısıkçaduymayaalıştığımızTurkcellBiP mesajlaşma yedeklerini ise kendibulutortamındasakladığınıifade tekrar şifrelendiktensonraalıcıyaulaştırılıyor.Telegramise telefonunuzda şifreleniyorvesunucuyagönderiliyor,burada seçeneğine tıklamanızgekekiyor.Varsayılanolarakmesajınız istediğiniz kişininprofilinegirmenizve“GizliSohbetBaşlat” Gizli Sohbetözelliğini,yanişifrelemeyibaşlatmakiçingörüşmek Telegram’da varsayılanolarakkapalıgeldiğinibiliyormuydunuz? uca şifrelemeözelliğininalternatifuygulamalardanbiriolan Peki, mesajlaşmauygulamalarıiçinvazgeçilmezolanuçtan şifrelenirken, yedeklerşifrelenmiyor. şifrelemenin temelindeyeralıyor.WhatsApp’tatümiletişim kullanılan SignalProtokolüuygulamadauçtanuca tüm dosyalarışifreliyor.2016’danbuyanaWhatsApptarafından görüşmelerinizi, fotoğraflarınızıvekarşıtarafilepaylaştığınız WhatsApp uçtanucaşifrelemeilemesajlarınızı,videovesesli Diğer uygulamalarveözellikleri mesajlaşma içinalternatifuygulamalarıaramayabaşladılar. Mayıs 2021tarihinekadaruzatılmışolsadakullanıcılargüvenli Kullanıcılara değişikliklerionaylamalarıiçinverilensüre15 olarak açıklandı. • • Sealed SenderFeature Sealed SenderÖzelliği Secure GroupMessaging Grup MesajlaşmaGüvenliği Backup Yedekleme End-to-End Encryption Uçtan UcaŞifreleme etmenize olanak sağlamak” etmenize olanaksağlamak” gibi diğerFacebookşirketiürünleriüzerindensohbet WhatsApp hesabınızıbağlayarakarkadaşlarınızla“Portal” Facebook Payhesabınızıbağlamanızaimkânvermekveya WhatsApp'ta satınaldıklarınıziçinödemeyapmaküzere birleştirmenizi sağlayanentegrasyonlarsağlamak.Örneğin, WhatsApp deneyimlerinizidiğerFacebookşirketiürünleriile göstermek, şirketi ürünlerigenelindeilgilitekliflervereklamlar ve işlemleritamamlamanızayardımcıolmakFacebook öneriler), özellikleriveiçeriğikişiselleştirmek,satınalımları (arkadaşlar, grupbağlantılarıveyailginçiçeriklerleilgili iyileştirmek, örneğinsiziniçinönerilerdebulunmak Onların hizmetlerinivesizinbunlarıkullanmadeneyiminizi RESOURCES Üçüncü partibulut(iCloud/ Yes, end-to-endencryption Evet, uçtanucaşifreleme Third-party cloud(iCloud/ WhatsApp Telegram Google Drive) Google Drive) Sadece GizliSohbetlerdevar 65 Only inSecretChats Bulutta yedekleme Cloud backup Cloud backup who sentwhattowhom. SealedSender,individuals. With nobody(evenSignal)knows Sealed Senderfeatureforsecurecommunicationbetween forallcommunication.Italsousesthe end-to-end encryption multi-source SignalProtocollikeWhatsAppandthusoffers The Signalapplication,ontheotherhand,isbased popular, alsostatesthatitusesend-to-endencryption. cloud. Turkcell BiP application,whichhasrecentlybecome Telegram statesthat itstoresthemessagingbackupsinits server, and delivered to the recipient. where it is re-encrypted onyourphoneandsenttothe your messageisencrypted to andclickonthe"StartSecretChat"option.Bydefault, you needtoentertheprofileofpersonwanttalk Telegram? To starttheSecretChatfeature,i.e.encryption, by defaultinoneofthealternativeapplications,namely is indispensabletomessagingapplications,turnedoff feature,which Did youknowthattheend-to-endencryption inWhatsAppexceptforbackups. encrypted usedintheapplication.Allcommunicationis end encryption used byWhatsAppsince2016,isthebasisofend-to- TheSignalProtocol,whichhasbeen end-to-end encryption. photos, andallthefilesyousharewithotherparties yourmessages,videoandaudiocalls, WhatsApp encrypts Other applicationsandtheirfeatures searching foralternativeapplicationssecuremessaging. been postponedtoMay15,2021,usershavealready Although thedeadlinetoacceptpolicychangehas • • connecting toyourWhatsAppaccount. Facebook CompanyProducts,suchasPortal,by or enablingyoutochatwithyourfriendsonother Facebook PayaccounttopayforthingsonWhatsApp Products. Forexample,allowingyoutoconnectyour WhatsApp experienceswithotherFacebookCompany Provide integrationsthatenableyoutoconnectyour Products. relevant offersandadsacrosstheFacebookCompany you completepurchasesandtransactions,showing content), personalizingfeaturesandcontent,helping of friendsorgroupconnections,interesting by, forexample,makingsuggestions(for andcustomers’experiences Improve theirservices Varsayılan olarak kapalı/açılırsa Varsayılan olarakkapalı/açılırsa Disabled by default. If enabled, Disabled bydefault.Ifenabled, Yes, end-to-endencryption Evet, uçtanucaşifreleme backup onthedevice cihazda yedekleme Signal Varsayılan olarak kapalı/açılırsa Varsayılan olarakkapalı/açılırsa Disabled by default. If enabled, Disabled bydefault.Ifenabled, Yes, end-to-endencryption Evet, uçtanucaşifreleme bulutta yedekleme cloud backup Bip SAĞLIK / HEALTH Yazar Story:Doç.Dr. Yeşim GaripÇimen-FizikselTıp ve Rehabilitasyon -Assoc.Prof. ofPhysical MedicineandRehabilitation exercises throughout theday. for work-related disabilityandworkforce loss. However, it’spossibletoprevent such disorders with minor pandemic are intherisk group formusculoskeletal disorders, whichare amongthemostimportant reasons Students whostudyathome andemployeeswhospendmostof theirdayinfront ofacomputerduetothe sistemi bozukluklarınıisegüniçerisindeyapılabilecek küçükegzersizler ileengellemekmümkün. olan kasve iskelet sistemibozukluklarınınriskgrubundayer almaktadır. Yaşanabilecek kasve iskelet başında geçiren ofisçalışanları,işebağlısakatlık ve işgücükaybınınenönemlinedenlerindenbiri Pandemi döneminedeniyleuzaktaneğitimalanöğrenciler ilegününbüyükbirbölümünübilgisayar How toPrevent Them Musculoskeletal Disorders and ve KorunmaStratejileri Kas veİskeletSistemiBozuklukları 66 etmektedir. sorunları, başağrısı,yorgunluk gibibelirtilerdeeşlik görülmektedir. Kasiskeletsistemi bozukluklarınagöz tendiniti (başparmaktendonunun sıkışması)sıkça kamburluk), karpaltünelsendromu veQuervain servikal diskhernisi(boyunfıtığı), dorsalkifoz(sırtta anteriora angulasyon(boyunaksında açılanma), servikal strain(boyundüzleşmesi),omurgada görülmektedir. Uzunsürebilgisayarkullananlarda; Ofis çalışanlarındaensıkboyunvesırtağrıları birkaçıdır. sistemine olumsuzyöndeetkiedenfaktörlerden donanımlarını yanlışşekildekullanmak,kasveiskelet kalmak, monitör,klavyevefaregibibilgisayar pozisyonda kullanmak,uzunsüreaynı konumlandırmak, dirsekleriveelbilekleriyanlış yanlış birbiçimdeoturmak,omuzlarışekilde Bilgisayar başındamolavermedenoturmakyada Risk faktörlerinelerdir? Kas İskeletSistemiBozuklukları”adıverilmektedir. belirti vebulgulara“BilgisayarKullanımıileİlişkiliMesleki dirsek, elbileğiağrıları,ellerdeuyuşmailekarakterize kullanımının nedenolduğuboyun-sırtağrıları,omuz, sistemi sorununudaberaberindegetirmiştir.Bilgisayar hayatımızı oldukçakolaylaştırmış,fakatbirçokkasiskelet gündelik hayatımızınneredeyseheralanınagirmiş, Bilgisayar kullanımısonyirmibeşyıldahızlaartarak 67 musculoskeletal disorders. as eyeproblems, headache,andfatigueaccompany (compression ofthethumbtendon). Symptomssuch carpal tunnelsyndrome,andde Quervain’s tenosynovitis inthespine),dorsal kyphosis(outwardcurve/hump herniateddisc (herniaintheneck),neck axis),cervical spine(angulationoftheanterior angulationofthecervical strain (neckstraightening),time, weoftenseecervical office workers.Inpeoplewhouseacomputerforlong Neck andbackpainsarethemostcommonsymptomsin mice. computer equipmentsuchasmonitors,keyboards,and same positionforalongtime;andtheincorrectuseof elbows andwristsinthewrongposition;staying the incorrectpositioningofshoulders;keeping for alongtimewithoutbreakorsittingincorrectly; musculoskeletal systemaresittinginfrontofacomputer Some ofthefactorsthatnegativelyaffect What aretheriskfactors? Computer Use.” “Occupational MusculoskeletalDisordersAssociatedwith numbness inthehandscausedbycomputerusearecalled in theneckandback,shoulders,elbows,wrists, The symptomsandsignsthatarecharacterizedbypain but havealsocausedmanymusculoskeletalproblems. daily life.Computershavemadeourlivesmucheasier, aspectofour 25 yearsandhaspenetratedalmostevery The useofcomputershasrapidlyincreasedinthelast Alınabilecek ergonomik önlemler Ergonomic measures Ofis ortamında yapılabilecek egzersizler Exercises you can do at the office Doğru pozisyon Correct position Boyun egzersizleri Neck exercises Masanın yüksekliği 60-75 cm, genişliği The height of the desk should be 60-75 cm Bu egzersizler, her hareket 10 kez tekrarlanacak şekilde Each of these exercises should be repeated twice a day in a ise en az 90 cm olmalıdır. Masada öne with a width of at least 90 cm. You should günde iki kez yapılmalıdır. set of 10 repetitions. eğilmeden oturulmalı ve baş, kulaklar sit at the desk without leaning forward and Ellerinizi alnınıza dayayın ve başınızı öne doğru itin. Bu Put your hands on your forehead and push your head ile omuz hizasında olacak şekilde dik should stand upright with your head and ears sırada ellerinizle boynunuzun hareketine engel olmaya forward. Meanwhile, try to prevent your neck from moving tutulmalıdır. Ayaklar yere düz bir şekilde aligned with your shoulders. Feet should be çalışın. with your hands. temas etmeli, dizler yaklaşık doksan flat on the ground, and knees should be bent derece bükülmelidir. Gerektiğinde ayak at approximately 90 degrees. Footboards Her iki elinizi başınızın arkasına dayayın ve başınızı arkaya Place both hands on the back of your head and push your tahtalarından yararlanılmalıdır. Sandalye, should be used when necessary. The chair doğru itin. Bu esnada ellerinizle boynunuzun hareketine head backwards. Meanwhile, try to prevent your neck from 360 derece dönebilmeli, arka eğimi, should be able to rotate 360 degrees; the engel olmaya çalışın. moving with your hands. yüksekliği ve kollukları ayarlanabilir back should tilt while the height and armrests olmalıdır. Güvenli hareket için beş ayaklı should be adjustable. Five-legged chairs Sağ elinizi yüzünüzün sağ tarafına koyun, başınızı sağa Put your right hand on the right side of your face. Push your sandalyelerin kullanılması tercih edilmelidir. should be used for safe movement. The doğru itin ve sağ elinizle boynunuzun hareketine engel head to the right while trying to prevent your neck from Sandalye yüksekliği ise ortalama 40-50 height of the chair should be on average olmaya çalışın. moving with your right hand. cm olmalı, belin dik durmasını sağlayacak 40-50 cm. It should be adjusted to keep the Sol elinizi yüzünüzün sol tarafına koyun ve başınızı sola Put your left hand on the left side of your face. Push your şekilde ayarlanmalı, sırt, sandalyeye waist upright while the back leans against the doğru itin. Bu sırada boynunuzun hareketine sol elinizle head to the left while trying to prevent your neck from moving yaslanmalıdır. Bel kavisi, bir bel yastığı ile chair. The waist arch should be supported by engel olmaya çalışın. with your left hand. desteklenmelidir. a lumbar pillow. Başınızı nazikçe, çeneniz göğsünüze değecek şekilde öne Gently tilt your head downward until your chin touches your Monitör konumu Monitor position eğin. 5 saniye bu şekilde kaldıktan sonra başınızı nazikçe chest. Remain in this position for five seconds and then Monitör ekranının üstü gözümüzle aynı The top of the monitor screen should be arkaya doğru eğin. gently tilt your head backward. seviyede ya da gözümüzden birkaç aligned with or a few centimeters above your Başınızı, kulağınız omzunuza değecek şekilde hafifçe Slightly tilt your head to the right until your ear touches your cm yukarıda olmalıdır. Monitör alçakta eyes. When the monitor is too low, your neck sağa doğru eğin. Bu pozisyonda 5 dakika kaldıktan sonra shoulder. Remain in position for five seconds and then gently olduğunda boynunuz eğilmekte ve boyun bends and the tension in the neck muscles başınızı aynı şekilde sola doğru eğin. tilt your head to the left. kaslarındaki gerilim artmaktadır. increases. Başınızı omzunuzu görecek şekilde sağa döndürün. 5 Turn your head to the right until you can see your shoulder. Klavye ve farenin doğru kullanımı Correct use of keyboard and mouse saniye sonra başınızı aynı şekilde sola döndürün. Remain in this position for five seconds and then gently tilt your head to the left. Klavye ve fare, dirsekler 90 derece The keyboard and mouse should be Omuz egzersizleri bükülecek şekilde konumlandırılmalıdır. positioned so that the elbows are bent at Shoulder exercises Klavye ve fareyi konumlandırırken, 90 degrees. When positioning them, it is Bu egzersizleri, saatte bir 10-15 kez yapmaya özen parmaklar, bilekler, kollar ve omuzlardaki necessary to reduce excess strain on the gösterin. Try to do these exercises in a set of 10-15 repetitions every hour. fazla gerilimi azaltmak ve onları fingers, wrists, arms, and shoulders, and Her iki omzunuzu yavaşça kulak memelerinize doğru keep them in a comfortable position as much olabildiğince rahat bir pozisyonda tutmak kaldırın ve indirin. Slowly lift your shoulders up towards your ears and slowly as possible. The mouse should be the right gerekmektedir. Fare, elimize uygun boyutta lower them down again. olmalıdır. Ellerde uyuşma varsa el bileklerini size for your hand. If there is numbness in the El ve el bileği egzersizleri destekleyici bir ped kullanılmalıdır. hands, a pad that supports the wrists should Hand and wrist exercises Her saat başında 10-15 kez bu egzersizleri yapmaya gayret be used. Erişim mesafesinin düzenlenmesi edin. Try to do these exercises in a set of 10-15 repetitions every Rearranging the access distance hour. Çalışma alanı oluşturulurken çok sık Dik oturun ve kollarınızı 90 derece bükerek, kollarınızın iç kullanılan malzemelere erişim mesafesinin When creating a working area, the access tarafını, avuç içleri yukarıya bakacak şekilde karşıya doğru Sit upright and bend your arms at 90 degrees. Lift your arms 10 cm’yi, orta sıklıkta kullanılan distance to frequently used material should getirin. Parmaklarınızı yumuşak bir cisim kavrıyormuş gibi while your inner arms face forward and your palms are in malzemelerin erişim mesafesinin ise 30 not exceed 10 cm, and the access distance açıp kapatın. an upright position. Open and close your fingers as if you’re cm’yi geçmemesine özen gösterilmelidir. to material used less frequently should not grabbing a soft object. Aynı pozisyondayken el bileklerinizi, parmaklarınız yukarıya Böylelikle, kas ve tendonlarda fazla gerime exceed 30 cm. This arrangement is more gelecek şekilde zorlamadan bükün. 5 saniye bu şekilde Assume the same position. Bend your wrists while your bağlı ağrının ortaya çıkması engellenerek iş efficient in so far as it prevents pain due kaldıktan sonra yavaşça parmaklarınızı bu kez aşağıya fingers are extended but don’t force them too much. Remain verimi artırılmış olacaktır. to excessive tension in the muscles and gelecek şekilde bir kez daha bükün. tendons. in this position for five seconds. Then, slowly bend your Egzersizler fingers until they are turned down this time. Exercises Sürekli ofis koltuğunda oturmak duruş bozukluklarına neden olacağı için Frequent, short breaks are recommended sık sık kısa süreli dinlenme aralarının since sitting constantly in an office chair will verilmesi önerilmektedir. Aynı pozisyonda cause posture disorders. When staying in kalındığında eklemlere gerektiğinden fazla the same position, the joints are overloaded yük binecek, kas ve tendonlarda gerginlik and there is tension in the muscles and olacaktır. Bu yüzden, 30 dakikada bir, tendons. Therefore, you should take a birkaç dakika mola vererek ofis içerisinde few minutes’ break and walk around the yürümek uygun olacaktır. Ayrıca, düzenli office every 30 minutes. In addition, regular egzersiz yapmak da kaslardaki gerilimi exercise is of great importance in reducing azaltmak ve oluşabilecek ağrılara engel muscle tension and preventing possible pain. olmak için büyük önem arz etmektedir.

68 69 HABERLERAİLE / FAMILY Yazar Story:Dr. BaharEriş-Eğitimci-Yazar -Instructor, Author birkaç ipucunabirliktebakalım: Gelin çocuğunuzunpotansiyelinianlamada işeyarayacak erken dönemdenitibarenbukonuda neleredikkatetmelidir? Her çocukpotansiyelinigerçekleştirmeyi hakeder.Peki,aileler hayata avantajlıbirbaşlangıçtır. soruları aklınagetirenbiraileyedoğmakbile,çocukiçin keşfedebilirim? Keşfettiktensonranasıldestekleyebilirim?Bu Çocuğumun hangialandapotansiyelivar?Bununasıl psikolog WilliamJames. gerçekleştirmeyen organizmazamanlahastaolur”der anlamlı birhayatyolculuğundaçokkıymetlidir.“Potansiyelini Potansiyelindeki eniyiyeulaşmaksağlıklı,mutlu,başarılıve our attentiontoonthisgreat road ofdiscovery andhow shouldwe approach it? It's crucialtouncover thehintsourchildren give usabouttheirtalentsatavery youngage. Where shouldwe turn ediyor. Peki, bubüyükkeşifte nelere dikkatetmemizve nasılbiryol izlememizgerekiyor? Yeteneklerine dairipuçlarınıçokküçükyaşta vermeye başlayan çocuklarımızıkeşfetmek büyükönemarz DiscoveringaChild’sHints for Potential Potansiyel KeşfiİçinAilelereİpuçları

70 potential. hints thatwillcomeinhandyunderstanding yourchild's should familiesfocusfromanearly stage?Let'slookatafew torealizetheir potential.So,what childdeserves Every advantageous startinthelifeofa child. Even beingbornintoafamilythatasksthesequestionsisan discover this?HowcanIsupportitafterdiscoveringit?” “In whatfielddoesmychildhavepotential?HowcanI James. psychologist William that doesnotrealizeitspotentialbecomesillovertime,"says healthy, happy, successful,andmeaningful life."Theorganism Reaching yourfullpotentialisextremelyvaluableforlivinga yakalanıyorlar. Her seçimin bir bedeli var. yakalanıyorlar. Her seçiminbirbedelivar. yaşıyor veerkendönemdetükenmişlik sendromuna Peki dezavantajlarıneler?Busporcular fizikselsakatlanmalar uzman olansporcular,erkendönemde rekabetavantajısağlıyor. kuraldır. Erkenkeşifaşamasınıes geçip doğrudantekbiralanda Dolayısıyla çocuğungelişimaşamasına saygıgöstermekbirinci başlarsa, erkendensoğuyabilir. yarardan çokzarardoğabilir.Çocukerkendenteknikeğitime olmayabilir. Doğruvedozundayöntemlerleilerlenmediğinde, yola çıkmak,kısavadedesonuçversedesonuçlarsürdürülebilir başlar. Erkenyaştanoyunuvekeşfiatlayıpteknikyöntemlerle birey, ruhuylateknikustalığınıbirleştirerekkendiniifadeetmeye ve teknikgeliştirmekdahamantıklıbirsıralamadır.Zamanla Oyunla geçenilkyıllarıtakipedendönemdeseçilenalandabeceri oynadığı daönemlidir. sahip olabilir.Özetleçocuğunsadeceneyleoynadığıdeğil,nasıl olabilir. Uçağıparçalarınaayırıpinceleyendahaanalitikbirzihne yerine onukarşısınaoturtupkonuşançocuksosyaleğilimli Hepsi ayrıbireğiliminönişaretiolabilir.Meselauçağıuçurmak mı bakıyor,parçalarınaayırıyor?Onunladiyaloğagiriyor? Oyuncağı uçakgibihayalediponuuçuruyormu?Nasılçalıştığına oynarken renklerinemidikkatediyor?Sesefektleriyapıyor? yapıyor? Hangioyunayadaoyuncağayöneliyor?Biroyuncakla potansiyel keşfindeçokönemlidir.Serbestbırakıldığındane Özellikle deyetişkinmüdahalesiolmayan,serbestoyun, ilginin temeliniatar. güzelliğini aşılaması,çabayıödüllendirmesisürdürülebilirbir yönde motiveetmesi,araştırmaözgürlüğütanıması,keşfetmenin değerlidir. Çocuğunilgialanınaailenindestekvermesi,çocuğuo Potansiyelin keşfinde,erkendönemdekioyun,keşifvemerakçok Oyun vekeşifledoluilkyıllar 71 burnout syndrome. Every choicehasaprice. burnout syndrome. Every disadvantages? Theseathletesexperience physicalinjuriesandearly in onefield,haveacompetitiveadvantage atfirst.Whatarethe phaseandbecomeexperts Athletes whobypasstheearlydiscovery Therefore, thefirstruleistorespect thechild’s developmental stage. technical trainingtooearly, s/hemayalsogetboredwithitquickly. neglect thecorrectandappropriate methods.Ifthechildstarts not beassustainable.Itmaydomoreharmthangoodwhenparents technical methodsyieldsresultsintheshortterm,may the gameandexplorationstageatanearlyagestartingwith combining theirspiritwithtechnicalmastery. Althoughskipping techniques. Intime,theindividualbeginstoexpresshimselfby The earlyyearsofplayshouldbefollowedbydevelopingskillsand plays withitthatmatters. mind. Inshort,itisnotonlywhatthechildplayswith,buthows/he apart andexaminesit,itmightmeanthats/hehasamoreanalytical instead offlyingitmaybesociallyinclined.Ifthechildtakesplane example, thechildwhositsinfrontofplaneandspeakstoit themselves? Allofthesecouldbesignsvarioustendencies.For Do theyexaminehowitworksorifcomesapart?talkto sound effects?Dotheyimaginethetoyisaplaneandmakeitfly? attention tocolorswhileplayingwithatoy?Dotheypay own? Whichgameortoydotheygravitatetowards?Dopay discovering one'spotential.Whatdotheywhenareontheir Free play, importantin isvery especiallywithoutadultintervention, lays thefoundationforasustainableinterest. exploration, investsinthebeautyofdiscovery, andrewards efforts interests, motivatesthechildinthatdirection,providesroomfor ofachild’sthe discovery potential.Afamilythatsupportsachild's Play, discovery, andcuriosityinone’s earlyyearsareinvaluablein Early yearsfullofplayandexploration Çocuk neye daha çok ilgili? What interests the child more? Dışsal motivasyonda ise kişiyi harekete geçiren içteki istek With extrinsic motivation, it is the reward or punishment that değil, dıştaki ödül ya da cezadır. Bu da kendini gerçekleştirme drives the individual, not the inner desire. This also does not By introducing your child to different activities at an early age, Çocuğunuzu küçük yaştan itibaren farklı faaliyetlerle kavramıyla örtüşmez. Ya mutsuz ve başarısız ya da başarılı coincide with the concept of self-actualization. You will either you can observe the areas that interest and attract them. Young buluşturarak hangi alanlara ilgisi ve eğilimi olduğunu ama mutsuz olursun. Çocuğun içsel motivasyon alanını be unhappy and unsuccessful, or successful but unhappy. children are curious about everything, so exploring their interests gözlemleyebilirsiniz. Küçük çocuklar her şeye merak duyarlar, keşfetmek için, ne zaman akışa girdiğini bulmak önemli Finding out when a child experiences flow is an important clue can be a bit difficult. This quest is what really matters. It is o yüzden ilgi alanlarını keşfetmek biraz zor olabilir. Asıl güzel bir ipucudur. Akış, insanın tutkuyla yaptığı bir iş sırasında to discovering his/her inner motivational domain. Flow indicates necessary to take them to new places, to read books to them, olan da bu arayıştır. Onları yeni yerlere götürmek, kitaplar kendinden geçmesi, zamanı ve mekânı unutup yaptığı that a person is in an optimal state of enjoyment doing a job and to allow enough space and time for different experiences. okumak, farklı deneyimler için yeterince alan ve zaman tanımak işin içinde kendini kaybetmesi anlamına gelir. Akış, bazı they are passionate about, forgetting time and space, and losing Interactions with the outside world trigger interests. The process gerekir. Dış dünyayla etkileşimler ilgileri tetikler. İlgi keşfi süreci kaynaklarca başarı ve mutluluk bilimi olarak da anılır. Gerçek themselves in the work. Flow is also referred to by some as the of interest discovery can be complex, random, and inefficient. It karmaşık, tesadüfi, verimsiz bir süreç olabilir. Neye eğilimi bir içsel motivasyon deneyimidir. science of success and happiness. It is a true experience of is necessary to try many things to understand what they are (dis) olduğunu anlamak kadar neye eğilimi olmadığını anlamak intrinsic motivation. için de birçok şeyi denemek gerekir. Deneyimlemeden hangi interested in. We cannot know which interests are permanent Çocuk ne zaman dünyayı unutuyor? Ne zaman açlığı, ilgilerin kalıcı hangilerinin geçici olduğunu bilemeyiz. and which are temporary without experience. susuzluğu, zamanı unutuyor? When does a child forget about the world? When does s/he forget hunger, thirst, or time? Çocuğun belki bir ay dinozorlar, bir başka ay robotlar ilgisini The child may be interested in dinosaurs one month and robots Bir çocuk dans ederken, başka bir çocuk doğada böcekleri çekebilir. Zaman içinde bir ya da birkaç konuya doğru daha the next. Over time, s/he will have a narrower and deeper interest incelerken, bir diğeri radyonun iç organlarını sökerken akışa A child may experience flow when s/he is dancing, examining dar ve derin ilgi duyacaktır. Önemli olan baştaki merak towards one or more subjects. The important thing is to open girebilir. Neyin bu deneyimi yaşattığını keşfetmek için çocuğu an insect in nature, or removing the internal parts of a radio. In ve keşif sürecine alan açmak, ilgi alanını kabul etmek ve up space for the initial curiosity and discovery process, and to farklı ortamlarla buluşturmak ve farklı seçenekleri denetmek order to discover what creates this experience, it is necessary to desteklemektir. accept and support the area of interest. gerekir. introduce the child to different environments and to enable them to try different things. Objektif bakış An objective view Şunu da eklemek gerekir ki, bir işin zorluk derecesi ile o işi yapma becerimiz arasındaki denge, motivasyon açısından It should be added that the balance between the level of difficulty A mother who has always wanted to play the piano in her Kendisi çocukluğunda hep piyano çalmak istemiş ancak buna önemli bir ipucudur. Akış hâli, sıkılma ve gerginlik arasındaki of a job and our ability to do it is an important clue in terms childhood but has not been able to do so, can force her child in imkânı olmamış bir anne, çocuğunun içinde müziğe ya da o alanda gerçekleşir. Ne hiç zorlanmamak ne çok zorlanmak: of motivation. The experience of flow takes place in the area that direction even if s/he is not interested in music or that specific enstrümana ilgi olmasa da onu o yönde zorlayabilir. Kendisi “Kapasitenin biraz üzerinde zorlanmak” anahtar noktadır. between being bored and stressed; neither taking it easy or instrument. A father who wanted to become a doctor can ignore doktor olmak istemiş bir baba, çocuğu ileride doktor olsun pushing too hard - “to strain just above capacity” is the key point. hayaliyle, çocuğun resme olan ilgisini yok sayabilir. Kendimizi the child's interest in painting, dreaming that his child will become En yüksek motivasyon hâlini yaptığımız iş beceri düzeyimizin ya da çocuğumuzu anlamaya çalışırken kendi hayallerimiz ya a doctor in the future. When trying to understand ourselves or biraz üstündeyken yaşarız. Bir adım ilerisini, biraz daha We experience the highest motivation when we are slightly da tamamlayamadığımız hikayelerimizden değil, objektif olarak our children, it is healthy to act based on what we see objectively, yükseğini, biraz daha zorunu denerken akarız. Çok kolay above our job skill level. We flow when we aim one step ahead, gördüklerimizden hareket etmemiz sağlıklı olandır. Çocuğumuz not on our own dreams or our own stories which we could not iş, bizi ilgisizliğe ve rehavete sürükler. Seviyemize göre çok a little higher, and a little harder. Work that is too easy leads us bizden ayrı bir bireydir. Kendine özgü kabiliyetleri, mizacı, complete. Children are separate individuals from their parents. It zor iş de kaygı ve tükenmişlik duygusu getirir. Umutsuzluk to apathy and complacency. Hard work based on our level also eğilimlerine saygı göstermek gerekir. is necessary to respect their unique abilities, temperament, and ve gerilimden dolayı vazgeçebiliriz. Bu çocuklarımız için de brings anxiety and a sense of burnout. We can give up due to tendencies. geçerlidir. Bu nedenle, yaş ve beceri düzeylerine uygun, onları despair and tension. This also applies to children. That’s why it Kendi tutkularınızı çocuklarınıza empoze etmeye biraz zorlayan etkinlikler içinde olmaları önemlidir. is important that they engage in activities that are appropriate for If you try to impose your passions on your children, it will be like çalışırsanız, bu görücü usulü evlilik gibi olur. Şanslılarsa, their age and skill level, and a bit challenging for them. onu “evlendirdiğiniz” alanda mutlu olurlar, ama bu yüzden an arranged marriage. If they're lucky, they'll be happy with your 4K’nın kesişimi gerçek aşkı asla bulamayabilirler! Çocuğun doğal ve organik choice, but this could also be the reason that they never find A useful combination Potansiyel keşfi, çocuğun doğasına saygıdan başlar. Doğal istekleriyle, sizin, medyanın, akranlarının “ektiği” istekleri true love! The most important thing is to separate the natural eğiliminin olduğu alanı bulmak, ardından doğru eğitim The discovery of potential begins by respecting the child’s nature. ayırmak en önemli noktadır. Doğal istekler zamana dayanıklıdır, and organic wishes of the child from the ones that you, the yöntemleri ve çalışma disipliniyle desteklemek çocuğun Finding the area of natural inclination and then supporting it diğerleri ulaşıldığında birden söner. Çocuğunuzun her media, and the child’s peers “plant” in them. Natural desires are potansiyelini gerçekleştirme sürecinde anahtardır. with the right educational methods and work discipline is key in seferinde geri döndüğü, zamana dayanıklı istekleri ancak time-resistant while others fade when they are achieved. You can realizing the child's potential. objektif bir gözlemle anlamanız mümkündür. only understand the time-resistant wishes of your child through En güzel sonuçlar 4K’nın kesişiminden doğar: Kalp, karakter, objective observation. kabiliyet, kariyer. Çocuğunuzun kalbi ne için çarpıyor? The best results come from a simple formula: heart, character, Akış alanını bulmak Karakter özellikleri neler? Kabiliyetleri hangi alanda? Bu ability, and career. What makes the child excited? What are the Finding the space to flow Eğitimde temel olarak iki tip motivasyondan söz ederiz: içsel soruları cevaplarını bulabilmek için öncelikle “Çocuğum kim? child’s character traits? Where do their abilities lie? In order to ve dışsal motivasyon. İçsel motivasyonla yapılan iş çocuğun In education, we mainly talk about two types of motivation: Nasıl bir insan?” sorusunu sormak gerekir. answer these questions, one should first ask, “Who is my child? gibidir. Onu sevmen için kimsenin sana ödül vermesine gerek intrinsic and extrinsic motivation. Working with inner motivation What kind of a person is s/he?” Unutmayalım ki, çam ağacını portakal ağacı yapmaya yoktur. “Çaba, ilginin yanında kendiliğinden yeşerir,” der is like having kids. Nobody needs to reward you for loving them. çalışırsak ortaya ne olduğu belirsiz, hormonlu bir meyve çıkar. Let's not forget that if we try to turn a pine tree into an orange eğitimci John Dewey. İçsel motivasyonu yüksek olanların işsel “Effort blooms naturally next to attention,” says educator John tree, all we get is a weird, genetically modified fruit. motivasyonu da yüksektir. Bu da mutluluk ve başarıyı birlikte Dewey. Those with high intrinsic motivation also have high work www.drbahareris.com getirir. Sürdürülebilir ve sağlıklı olan içsel motivasyondur, motivation. This brings happiness and success. It is your intrinsic www.drbahareris.com çünkü doğana uyumlu gidersin. Akıntıya karşı kürek motivation that is sustainable and healthy, because it is aligned çekmezsin. with your nature. You’re not rowing against the current.

72 73 TARİHHABERLER / HISTORY zaferle dönmüştür. zaferle dönmüştür. mücadelelerin ardındaniseÇanakkale’den büyükbir savaşın seyrinideğiştirmiş,kara ve denizdeverdiğibüyük Devleti, HavaKuvvetlerininortaya koyduğutaktiklerle diğer devletlerinherhamlesiniönceden bilenOsmanlı en etkinşekildekullanan,keşifve gözetlemeyaparak Savaşı’nda kazanmıştır.Yetersiz sayıdakiuçaklarını anlamdaki öneminiilkolarakbu topraklarda, Çanakkale İlk uçaklardanbuyanailgiyleizlenenhavacılık,askerî the course of the war, discovered new regions, and revealed the importance of aviation in the battlefields. inventory its in against aircraft the powerful few fleet of the the with Allied Powers, genius with military the Battle magnificent of Gallipoli, a the PairingOttoman Air aviation. Force of changed development and importance wasthe which rolewonin Gallipoli, crucial of greata Battle after played The struggles, sermiştir. önüne gözler Savaşı’yla Çanakkale gücünü alandaki askerî havacılığın de hem keşfetmiş bölgeleri yeni hem değiştirerek seyrini savaşınKuvvetleri Hava Osmanlı kullanan dehayla askerî bir büyük karşı filosuna güçlü Devletleri’nin İtilâf uçağı sayıdaki az alan oynamıştır.yerEnvanterinde rol bir Büyük mücadelelerin ardından kazanılan Çanakkale Savaşı, havacılığın önemi ve gelişiminde önemli ofGallipoli and theBattle The Ottoman Air Force Çanakkale Savaşı Osmanlı Hava Kuvvetlerive 74 struggles onboth landandsea. the Ottomanstoreturnvictoriousfrom Çanakkaleaftergreat course ofthewar. The OttomanAirForce’s tacticsallowed move,theOttomanstatechanged other states’every abilities,whichenabled thepredictionof and surveillance use ofitsinsufficientnumberaircraft andreconnaissance lands intheBattleofGallipoli.Thanks tothemosteffective importanceinthese the firstaircraft,gaineditsmilitary Aviation, whichhasbeenfollowedwithgreatinterestsince başlar. okulunun açılmasıylabirlikteisepilotlarınıyetiştirmeye kavuşur, 3Temmuz1912’dedeİstanbulYeşilköy’dehava 1912 yılıbaşlarındaOsmanlıilkpilotlarınaveuçaklarına subayı dahaFransa’yauçuşeğitiminegönderilir.Böylece, 797’nci brövesinialarakyurdadöner.Aynıyıl,sekizTürk da 1no’lubrövesini,YusufKenanBeyiseFransızların Yüzbaşı FesaBeyFransızların780’inci,Türkordusunun temelleri atmıştır. devletlerle eşzamanlıolarakaskerîhavacılıkteşkilatının Fabrikası’nın uçuşokulunagönderilir.Türkiye,büyük için 1911yılınınTemmuzayındaFransa’dakiBleriot ile İstihkâmTeğmeniYusufKenanBey,uçuşeğitimi sınavda enyükseknotualanSüvariYüzbaşıFesaBey Tayyare komisyonunun28Haziran1911tarihindeyaptığı ise kurullabirlikteatılmıştır. havacılık işleriniyürütecektir.HavaKuvvetlerimizintemeli dışına gönderilecekpersonelinseçiminiyapacakve tarihinde tayyarecilikkomisyonunukurar.Bukurul,yurt Nazırı MahmutŞevketPaşa’nınemriyle1Haziran1911 Havacılığın gelecektekiyeriniöngörendevlet,Harbiye gerekli ödenekbulunamazve1911yılınakadarbeklenir. gönderilir. Ancakyaşananmaddizorluklarnedeniyle Yıl sonunda ise Avrupa’ya, yetiştirilmek üzere genç isimler Uluslararası HavacılıkKonferansı’nadabirheyetgönderir. ve Avrupa’yabirincelemekurulu,Paris’tetoplanan Osmanlı Devleti,1910yılındabuçalışmalarıgeliştirir 1909 yılındaHavaKuvvetleriiçinatılımlargösteren Osmanlı Hava Kuvvetleri 75 Müfettişliği" adını alır. "Teşkilat-ı Havaiye Şubesine bağlanırve Muhabere veMuvasala emrinden alınarak, Müstahkeme Müfettişliği yılında KıtaatıMevaki-i Türk HavaKuvvetleri1914 kurulur. Bahriye TayyareMektebi 1914’te Yeşilköy’de uçaklar alınırveHaziran çalışmalar hızlanır,yeni Savaşı’nın ardından, başarılar eldeeder.Balkan safhasında büyük Savaşı’nın ikinci Türk havacılarıBalkan başarı yakalanamaz. ilk safhasındaistenen Balkan Savaşları’nın yıl boyuncasürecekolan ve dörtdevletekarşıbir 8 Ekim1912’debaşlayan Savaşı Balkan school inYeşilköy, IstanbulonJuly 3,1912. planes andstartedtrainingpilotsafteropeninganaviation 1912, theOttomanstatehaditsfirstpilotsand officers weresenttoFranceforflighttraining.Thus,inearly of theFrenchArmy. Inthesameyear, eightmoreTurkish Kenan Beyreturnedhomeafterreceivingthe797thbadge Army andthe1stbadgeofTurkish Army, andYusuf Captain FesaBeyreceivedthe780thbadgeofFrench organization simultaneouslywithothergreatstates. Turkey aviation establishedthefoundationsofamilitary inFranceJuly1911.Inthismanner,of theBleriotFactory on June28,1911,weresentfortrainingtotheflightschool score intheexaminationheldbyAircraftCommission Engineer LieutenantYusuf KenanBey, whogotthehighest CaptainMehemtFesaEvrensev(FesaBey)and Cavalry affairs. outaviation the individualstobesentabroadandcarry laid thefoundationforcountry’s airforce,selected Minister ofWar MahmutŞevketPasha.Thisboard,which Aircraft CommissiononJune1,1911,withtheorderof the futurereputationofaviation,stateestablished allowances andtheyhadtowaituntil1911.Foreseeing However, financialdifficultiesledtothelackofnecessary of theyear, youngmen weresenttoEuropebetrained. International Aviation ConferenceheldinParis.Attheend investigation committeetoEuropeandadelegationthe force in1909,improveduponitsefforts1910andsentan The Ottomanstate,whichmadeattemptstocreateanair Force Ottoman Air Air Forces.” renamed as“Inspectorateof and ArrivalBranch,was and linkedtotheSignaling and FortifiedFormations Inspectorate ofTechnical the commandof Force wasremovedfrom In 1914,theTurkish Air Yeşilköy inJune1914. School wasestablishedin and theNavalAirplane new planeswerepurchased, operations gainedimpetus, Balkan War. Afterthewar the secondphaseof achieved greatsuccessin four states.Turkish aviators and waswagedagainst 8, 1912,lastedforayear, which startedonOctober phase oftheBalkanWars, not beachievedinthefirst The desiredsuccesscould Wars The Balkan 20 Kasım 1915 tarihinde yeni bir The Ottoman Air Force, which became a Çanakkale Savaşı The Battle of Gallipoli teşkilatlanmaya gidilen Osmanlı Hava new organization on November 20, 1915, Kuvvetleri, Umur-ı Havaiye ismiyle was restructured under the name of ve Hava Harekâtı and the Air Control yeniden yapılandırılır ve tayyare bölük Umur-ı Havaiye and the number of aircraft sayısı dokuza çıkartılır. Çanakkale was increased to nine. The first and sixth Tarih, 19 Şubat 1915’i gösterdiğinde Cephesi’ne 1’inci ve 6’ncı hava Çanakkale Savaşı resmen başlamıştır. Operation aviation squadrons were deployed to the bölükleri konuşlandırılır. Çanakkale front. Bu esnada Osmanlı’nın, Tarık Bin The Battle of Gallipoli officially started Ziyad, Edremit, Ertuğrul adlarını on February 19, 1915. At the time, the 30 Kasım 1915 yılında Üsteğmen Ali On November 30, 1915, First taşıyan üç adet Bleriot XI-2, Osmanlı Ottomans had three Bleriot XI-2s named Rıza ve Rasıt Orhan AK 1 Albatros Lieutenant Ali Rıza and Rasıt Orhan adını taşıyan bir adet Deperdussin A, Tarık Bin Ziyad, Edremit, and Ertuğrul; tipi uçakla uçuştayken bir Fransız encountered a French plane while flying bir adet Ponnier, Fethi adını taşıyan one Deperdussin A named Ottoman; one Çanakkale Boğazı üzerinde bir Türk uçağı uçağıyla karşılaşır ve Fransız uçağının with an Albatros plane AK 1 and shot bir adet Rumpler A4/13 uçağı vardır. Ponnier; and one Rumpler A4/13 named A Turkish plane over the Dardanelles benzin deposunu vurarak, uçağı it down by firing at its gas tank. On İki uçak ise onarım hâlindedir. Görev Gelibolu'da bir Türk deniz uçağı Hayat Tarih düşürürler. Başka bir tarihte ise, Türk Fethi. Two planes were being repaired. A Turkish seaplane at Gallipoli another occasion, the Turkish aircraft başında Türk Hava Kuvvetlerinin en Pilot Lieutenant Fazıl, Pilot Captain Savmi, Toplumsal Tarih tayyaresi monitörü bombalanır. Tam monitor was bombed. Just then, deneyimli pilotlarından Pilot Üsteğmen and Pilot Lieutenant Cemal, one of the o sırada Türk deniz uçakları, İmroz’a Turkish seaplanes attacked Imroz and Fazıl, Pilot Yüzbaşı Savmi ve Pilot most experienced pilots of the Turkish Air taarruz eder ve bir İngiliz tayyare hit a British airplane hangar. Teğmen Cemal yer alır. Force, were on duty. hangarını vururlar. A British plane was shot down on Osmanlı hava güçleri Çanakkale’de The Ottoman Air Force was deployed 16 Aralık’ta bir İngiliz uçağı düşürülür, December 16, and a marine pilot was şu bölgelerde konuşlanır: Çanakkale- in the following regions in Çanakkale: 20 Aralık’ta bir deniz tayyare pilotu captured on December 20. With these Karacaören arasındaki toprak the land between Çanakkale and esir alınır. Bu süreçte savaşın developments, the superiority of the arazi, Çanakkale’nin kuzeydoğusu, Karacaören, the northeast of Çanakkale, üstünlük kısmı Türklerin eline geçer. war passes into the hands of the Turks. Kocaçay akarsuyunun bir kilometre the land one kilometer south of the 21 Aralık’ta ise bir Fransız deniz A French seaplane was shot down on güneyi, Gelibolu yakasında bir Kocaçay River, the land on the Gallipoli uçağı düşürülür. İtilâf Devletleri geri December 21. While the Allied Powers arazi, Sütlüce’nin iki kilometre side, and a plain two kilometers çekilirken, Türk havacıları göklerdeki withdrew, Turkish aviators maintained güneybatısındaki düzlük… southwest of Sütlüce. yerlerini korumaya devam ederler. their superiority in the skies. Birinci Hava Bölüğü First Aviation Squadron Taktik, dehâ Tactics, Genius, and a 1915 yılı başlarında bölgenin hava At the beginning of 1915, the First ve artan önem savunması için 1. Hava Bölüğü Aviation Squadron was assigned to the Growing Role görevlendirilir. 3 Mart 1915’te bir İngiliz air defense of the region. On March Savaşın başlarında keşif ve The Turkish aircraft which were used uçağı Seddülbahir’de düşürülür. Bunun 3, 1915, a British plane was shot Keşif uçuşundan dönen pilotlar gözetleme görevi gören, bu sayede for reconnaissance and surveillance at Pilots returning from Bozcaada’yı keşfeden, istihbarat üzerine İtilaf hava birlikleri; Gökçeada, down at Seddülbahir. Afterward, the a reconnaissance flight the beginning of the war and explored Limni, Midilli, Sakız, Sisam ve air troops of the Allied Powers took Harp Mecmuası verileri elde edilmesinde önemli rol Bozcaada played an important role in Bozcaada’da konuşlanırlar. Bu bilgiler, positions in Gökçeada, Lemnos, Lesbos, oynayan Türk uçakları, son evrede obtaining intelligence and actively took Türklerin zafer kazanmasında önemli Chios, Samos, and Bozcaada. This fiilen savaşta yer alırlar. part in the last phase of the war. bir rol oynayan keşif uçakları sayesinde information was obtained thanks to the Tarihin ilk Türk hava galibiyeti elde edilir. The first Turkish air victory in history reconnaissance aircraft, which played an Çanakkale’de gerçekleşmiştir. important role in the victory of the Turks. took place in Çanakkale. Although the Osmanlı uçakları, 1 Nisan 1915’te altı İtilâf Devletleri her ne kadar kara, Allied Powers were far superior to the muhrip, Bozcaada’nın kuzeyinde altı Ottoman planes discovered six destroyers deniz ve hava kuvvetleri açısından Ottomans in terms of land, sea, and Osmanlı’dan çok daha üstün olsa da büyük harp gemisi ile birkaç kömür on April 1, 1915, six large warships, and air forces, the Turks always managed Türkler, keşif ve gözetleme sayesinde gemisi, adanın güneyinde bir hastane several colliers to the north of Bozcaada, to stay one step ahead in the war savaşta hep bir adım önde olmayı gemisini keşfeder. 18 Nisan sabahında and a hospital ship to the south. On thanks to exploration and surveillance. başarmış ve havacılığın önemi 9 Ocak bir Türk uçağı, İtilâf güçlerinin the morning of April 18, a Turkish plane This led to the great momentum and 1916 tarihinden itibaren büyük bir bulunduğu Bozcaada Hava Meydanına dropped three bombs on Bozcaada the important role given to aviation in ivme kazanmıştır. üç adet bomba bırakarak, karşı tarafı Airport, where the Allied forces were Turkey since January 9, 1916. zarara uğratır. located, and caused a lot of damage. Havacıların yaptığı keşifler savaşın The discoveries made by aviators rapidly seyrini hızla değiştirir. Osmanlı changed the course of the war. After the pilotlarının İngilizlerin çıkarma yapacağı Ottoman pilots guessed the places where yerleri tahmin etmesi üzerine bu the British would land, barbed wires were bölgelere dikenli teller çekilir. Ruslardan ele geçirilen bir Caudron G4 laid across these areas. A Caudron G4 captured from the Russians Harp Mecmuası

76 77 HABERLERYAŞAM / LIFE geleceğin dünyasını yeniden şekillendirelim: geleceğin dünyasını yenidenşekillendirelim: değiştireceğimiz birkaçdavranışla hemhayatımızıde hatırlatmışken, doğayasahipçıkmak içinhâlâgeçdeğil.Gelin, bizlere birçokşeyinnekadarönemli vevazgeçilmezolduğunu Pandemi dönemiilebirliktedoğadan uzakgeçirdiğimizzaman fazlasını yapıyoruz.Peki,evlerimizde…? yerlerimizde “sürdürülebilir”birdünya içinüzerimizedüşenin artık atıklarınıbüyükorandageridönüştürüyor.Hepimiziş yönlendirmeleriyle şirketimizgibibirçokkurumvekuruluş için herzamankindenbüyükbirönemarzediyor.Devletimizin daha fazlayeredinen“sürdürülebilirlik”kavramıartıkbizler Dünya kaynaklarınıhızlayitirirkensonzamanlardahayatımızda for ourchildren by making smallchangesathomeandabandoningafew habits? homes isincredible. Now istherighttimetoactforasustainableworld! How would youlike toleave abetterworld continue todecrease rapidly.Thechangewe’ve seeninnature intheshortperiodoftimewe’ve retreated toour Our planetcontinuestotransformasseasonalchangesdisappear, water resources are depleted,andgreen areas bırakmaya nedersiniz? yapacağımız küçükdeğişikliklerve kenara bırakacağımızbirkaçalışkanlıklaçocuklarımızadahaiyibirdünya ise hepimiziçininanılmaz…“Sürdürebilir” birdünya içinharekete geçmeniniseşimditamvakti! Evlerimizde azalmaya devam ediyor. Evlerimizeçekildiğimizşudönemdekısabirsüre içerisindedoğanınyaşadığı değişim Gezegenimiz değişmeye, mevsim geçişlerikaybolmaya, sukaynaklarıtükenirken, yeşil alanlarisehızla Make the World MoreBeautiful Dünyanızı Güzelleştirin 78 few changesinour behavior. nature. Let'sreshapebothourlife andthefutureworldwitha indispensable somethingsare,it is stillnottoolatetoprotect of thepandemichasremindedus ofhowimportantand While thetimewe’vespentaway from natureasaresult at work.Whatabouthome? a largeextent.We allaredoingourpartforasustainableworld organizations suchasTurkish Aerospacerecycletheir wasteto theguidanceof government,manyinstitutionsand With prominent placeinourlives,ismoreimportantthanever. of “sustainability,” whichhasrecentlygainedamore While Earthisrapidlylosingitsresources,theconcept olacaksınız. dünyanın geleceğine isebüyükbiryatırımyapmış yaptığınızda faturalarınızdakifarka inanmayacak, 38°C civarındabirısıdeğeriile kullanmak… Bunları 24 derecedetutmak,suısıtıcınızı azçalıştırmakve Sıcaklığı kışboyunca21derecede, yazınisebudeğeri Klima, ısıtıcıvekombi uzatıyor. şarj edilebilirpilleritercihetmekisedünyanınömrünü mücadele etmişoluyor.Tekkullanımlıkpilleryerine Yani, dünya300yılboyuncasizinverdiğinizbirzararla Bir pilindoğadaçözünmesiiçintam300yılgerekiyor. Şarj edilebilirpiller doğaya verdiğizararıoldukçaazaltacak. poşet yerinefileyadabezçantatercihetmekplastiğin tekli sebzeleryerinetoplualışverişyapmakveplastik kahve termosunasahipolmak,plastiklerlekaplanmış kullanımlarını azaltmakmümkün.Sumatarasıtaşımak, Hayatımızdaki plastiklersaymaklabitmez.Fakat, Pet şişeler,plastikkahvebardakları,poşetler… Plastikleri kenarabırakın tamamen doluolmalarınadikkatedin! çamaşır vebulaşıkmakineleriniçalıştırmadanönce yöntemlerinden biri.Dünyayakatkıdabulunmakiçin yapmaktan kaçınmakisetasarrufsağlamanınenetkili düşünmeden kullanmakanlamınageliyor.Önyıkama dolmadan çalıştırmak,dünyanınenerjikaynaklarını Çamaşır vebulaşıkmakinelerigibicihazlarıtam Bırakın, kirlilerinizbiriksin floresan LEDampulleritercihetmeyideunutmayın! alışılagelmiş ampullerdenyüze80dahaazenerjitüketen ölçüde tasarrufdayapmışolacaksınız.Tasarrufiçin aza indirgerken,eşyalarınızınömrünüuzatacakvebüyük açmaya dikkatedersenizçevreyeverdiğinizzararıen çalışma esnasındafırınınızınkapağınıolabildiğinceaz telefonunuzu geceboyuncaşarjdabırakmamaya, değil, elektronikcihazlarınızıuykumodundavecep zarar vermeyedevamediyor.Sadeceyananışıklara bahsetmeye gerekyok.Boşunayananbirışıkdünyamıza Gereksiz yananışıklarısöndürmeninöneminden Elektriğe dikkat faturalardan davazgeçmeyiunutmayın! kurtaracaksınız. Teknolojiyeayakuydurarak,kâğıt ürünler nedeniylebelkidebirağacıkesilmektensiz hem decebinizirahatlatacak.Dahaaztüketilenkâğıt Kâğıt kullanımınıazaltmak,sukullanımıgibihemdünyayı Kâğıt kullanımınıazaltın kullanımı iletasarrufdayapmışolacaksınız. yaşama katkıdabulunmakmümkün.Üstelikdikkatlisu musluk veduşbaşlıklarıkullanarak“sürdürülebilir”bir maalesef gelmiyor.Sukullanımadikkatederek,tasarruflu kar nedeniyletükettiğimizsuyuniseyerineyenisiartık yağmur, birkaçsaatinardındanyerinigüneşebırakan hızla tükeniyor.Küreselısınmailebirliktedahaazyağan En temelihtiyacımızolansuyunkaynağıhergeçengün Tasarrufa suilebaşlayın 79 investment inthe futureoftheworld. difference inyourbillsandyou’ll bemakingagreat When youtaketheseactions, willnotbelievethe less, andkeepingtheheaterat around 38degrees… and 24degreesinsummer, operatingyourwaterheater Keeping thetemperatureat21 degrees duringwinter Air conditioner,heater,andboiler extends Earth’s life. rechargeable batteriesinsteadofdisposableones the harmyouhavecausedfor300years.Choosing In otherwords,theworldwillhavetostrugglewith todecomposeinnature.It takes300yearsforabattery Rechargeable batteries greatly reducetheenvironmentaldamageofplastic. choosing anetorclothbaginsteadofplasticonewill of buyingsinglevegetableswrappedinplastic,and bottles oracoffeethermos,shoppingcollectivelyinstead reusablewaterpossible toreduceitsuse.Carrying plastic inourlivesisimmeasurable.However, itis PET bottles,plasticcoffeecups,bags…The Put plasticaside the wellnessofworld! are fullyloadedbeforeturningthemonandcontributeto money. Makesurewashingmachinesanddishwashers pre-wash cycleisoneofthemosteffectivewaystosave of theworld'senergyresources.Avoiding tousethe dishwashers beforetheyfillupisaninconsiderateuse Operating devicessuchaswashingmachinesand Accumulate yourdirtyclothesanddishes less energythanconventionalones! to choosefluorescentLEDlightbulbsthatconsume80% belongings, andsaveagreatdealofmoney. Don'tforget you causetotheenvironment,extendlifeofyour oven ison.Inthisway, youwillminimizethedamage to openyourovendooraslittlepossiblewhilethe mobile phonecharging.Anothersuggestionwouldbe to leaveyourelectronicdevicesinsleepmodeand notno reasonharmstheworld.Inadditiontothis,try lights.Alightbulbthatisleftturnedonforunnecessary It’s easytoguesstheimportanceofturningoff Attention toelectricity up withtechnologyandgivepaperbills! consuming fewerpaperproducts.Don'tforgettokeep Perhaps youwillsaveatreefrombeingcutdownby your pocket-inthesamewayasreducingwaterusage. Reducing theuseofpaperwillrelievebothEarthand Reduce paperuse You canalsosavemoneywithcarefulwaterusage. water usageandusingefficienttapsshowerheads. to contributeasustainablelifebypayingattention sunshine result in depleted water resources. It is possible means lessrain,andsmallquantitiesofsnowfollowedby passing day, itisrapidlybeingusedup.Globalwarming Water isourmostpreciousresourceandwitheach Start savingwater GELECEĞİNE

BÜYÜK TÜRK MİLLETİNİN VAKFI TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİNİ GÜÇ KAT GÜÇLENDİRME VAKFI

YÜCE TÜRK MİLLETİNİN BAĞIŞLARIYLA 1987 YILINDA KURULAN TSK GÜÇLENDİRME VAKFI, BÜYÜK TÜRK MİLLETİNDEN ALDIĞI BAĞIŞLARIN TEK BİR KURUŞUNU DAHİ HEBA ETMEDEN TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİMİZİN SAVAŞ GÜCÜNÜ ARTTIRMAYA YÖNELİK ÇALIŞMALARINA, EMPOWER BUGÜN OLDUĞU GİBİ YARIN DA AZİM VE KARARLILIKLA DEVAM EDECEKTİR. YOUR FUTURE

TSKGV BAĞIŞ HESAP NUMARALARI

TÜRKİYE İŞ BANKASI HALK BANKASI TL - TR84 0006 4000 0024 2380 8100 00 TL - TR37 0001 2009 4520 0016 0019 87 SWIFT: ISBKTRIS USD - TR85 0006 4000 0024 2383 9100 00 ZİRAAT KATILIM BANKASI A.Ş. EURO - TR28 0006 4000 0024 2384 0800 00 TL - TR13 0020 9000 0005 7968 0000 01

TEB BANKASI AKBANK TL - TR82 0003 2000 0000 0039 4667 75 TL - TR59 0004 6008 3288 8000 0088 88

T.C. ZİRAAT BANKASI VAKIF KATILIM BANKASI A.Ş. TL - TR07 0001 0017 4506 0317 4150 39 TL - TR68 0021 0000 0001 9870 0000 01

GARANTİ BANKASI ŞEKERBANK TL - TR71 0006 2000 1140 0006 2970 83 TL - TR37 0005 9000 6013 0006 0076 22

BAĞIŞ yaz 1987’ye gönder, ORDUMUZA DESTEK OL

Kredi Kartı/Nakit Kart ile T129 ATAK Online Olarak Bağışta Bulunabilirsiniz. TAARRUZ VE TAKTİK KEŞİF HELİKOPTERİ MULTIROLE COMBAT HELICOPTER www.tskgv.org.tr

TUSAŞ - Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş. TSKGV’nin Bağlı Ortaklığı ve SSB’nin İştirakidir. Subsidiary of TAFF and affiliate of SSB. BAĞIŞLARINIZLA DAHA DA GÜÇLÜYÜZ tusas.com turkishaerospace tusas_tr / tusas_en / TusasKariyer

www.tusas.com