Nowe Stanowiska Smukwy Kosmatej Scolia Hirta Schrank I Smukwy
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/334598757 Nowe stanowiska smukwy kosmatej Scolia hirta Schrank i smukwy białoplamej Scolia sexmaculata Müller (Hymenoptera: Scoliidae) w Polsce [New sites of Scolia hirta Schrank and Scolia... Article · July 2019 CITATIONS READS 2 234 13 authors, including: Adrian Smolis Paweł Michołap University of Wroclaw Natura i Człowiek Association 165 PUBLICATIONS 709 CITATIONS 21 PUBLICATIONS 40 CITATIONS SEE PROFILE SEE PROFILE Aneta Sikora Marcin Sikora Natura i Człowiek Association Natura i Człowiek Assosiation 19 PUBLICATIONS 57 CITATIONS 11 PUBLICATIONS 26 CITATIONS SEE PROFILE SEE PROFILE Some of the authors of this publication are also working on these related projects: Study of the immatures stages of skin beetles (Coleoptera: Dermestidae) View project Identification of insect pests in museums View project All content following this page was uploaded by Marcin Kadej on 21 July 2019. The user has requested enhancement of the downloaded file. 1 2 2 2 PRZYRODA SUDETÓW Adrian Smolis , Paweł Michołap , Aneta Sikora , Marcin Sikora , t. 22(2019): 107-118 Jarosław Regner3, Marek Stajszczyk4, Emil Mariusz Szymański5, Kamil Badurowicz6, Paweł Fornal7, Anna Gołębniak8, Rafał Wykrota8, Krzysztof Zając9, Marcin Kadej1 Nowe stanowiska smukwy kosmatej Scolia hirta SCHRANK i smukwy białoplamej Scolia sexmaculata Müller (Hymenoptera: Scoliidae) w Polsce Jednym z widocznych efektów zjawiska udokumentować spektakularny wzrost liczby globalnego ocieplenia są zmiany zasięgów znanych stanowisk wspomnianej błonkówki. wielu przedstawicieli fauny i flory. W przy- Przykładowo, do 1950 roku podano z tere- padku świata zwierzęcego jest to szczegól- nu Polski 18 lokalizacji, w latach 1951-1975 nie widoczne u form zmiennocieplnych, na zaledwie osiem, a między 1976 i 2000 ro- przykład owadów, dla których średnie tempe- kiem wykazano kolejnych osiem miejsc jej ratury roczne panujące na określonych sze- występowania (Banaszak i twerd 2009). Dla rokościach geograficznych są często jednym porównania w ciągu zaledwie dziewięciu z najważniejszych czynników limitujących lat (2000-2009) smukwę kosmatą podano ich rozmieszczenie. W ostatnich kilkuna- z 26 stanowisk z terenu niemal całej Polski, stu latach entomolodzy obserwują w skali a obecnie w samej tylko południowo-za- kontynentu przypadki gwałtownych zmian chodniej części naszego kraju, obejmującej zasięgów u gatunków i taksonów, uznawa- województwa dolnośląskie i opolskie oraz południową część województw lubuskiego nych do tej pory za wybitnie ciepłolubne i wielkopolskiego, znanych jest 23 miejsca (Menéndez 20 07, OTT 2010, dress i in. 2011, występowania tego przedstawiciela błon- Buse i in. 2013). Do grup owadów korzystają- koskrzydłych (Bena 2012, smolis i in. 2017, cych z obserwowanych zmian klimatycznych BiwO 2017). z całą pewnością należy rodzina smukwo- Także smukwa białoplama Scolia sexma- watych (Scoliidae) z rzędu błonkoskrzydłych culata Müller, drugi z krajowych gatunków (Hymenoptera), której przedstawiciele noto- tej rodziny, wyraźnie zwiększa w naszym wani są z coraz większej liczby stanowisk kraju swój zasięg, o czym świadczą ostat- w Europie Środkowej i Północnej (Olszewski nio publikowane (król 2015, Olszewski i in. i in. 2016). Jej najszerzej rozpowszechniony 2016, stOlarz i rzęPała 2017, BiwO 2017), jak europejski gatunek, smukwę kosmatą Scolia i bieżące stwierdzenia. hirta schrank w ostatnich latach stwierdzono Poniżej uzupełniamy listę stwierdzeń po raz pierwszy w północnej Białorusi (shl- obu gatunków o kolejne stanowiska z Polski jakhtenOk 2013), Estonii (selin 2015) i Łotwie (ryc. 1, 2) na tle krain zoogeograficznych. (Piterāns 2016). Również na terenie Polski, W przypadku autorów obserwacji przyjęto w obecnej i poprzedniej dekadzie, udało się następujące skróty: 108 A. SMOLIS, P. MICHOŁAP, A. SIKORA, M. SIKORA, J. REGNER, M. STAJSZCZYK, E.M. SZYMAŃSKI i in. Ryc. 1. Nowe stanowiska smukwy kosmatej Scolia hirta schrank w Polsce. Fig. 1. New records of hairy flower wasp Scolia hirta schrank in Poland. AG – Anna Gołębniak, AS – Adrian Smo- Stanowiska smukwy kosmatej lis, ASi – Aneta Sikora, ES – Emil Mariusz Scolia hirta SCHRANK Szymański, JR – Jarosław Regner, KB – Kamil Badurowicz, KZ – Krzysztof Zając, MK – Mar- cin Kadej, MS – Marcin Sikora, MSt – Marek Śląsk Dolny Stajszczyk, PF – Paweł Fornal, PM – Paweł Wrocław [XS46], jeden osobnik na Michołap, RW – Rafał Wykrota. kwiatach mikołajka trójdzielnego Eryngium x tripartitum w części Ogrodu Roślin Lecz- niczych Uniwersytetu Medycznego przy- ległej do ul. Kochanowskiego, 15 VII 2015, Nowe stanowiska smukwy kosmatej Scolia hirta schrank i smukwy białoplamej Scolia sexmaculata... 109 Ryc. 2. Nowe stanowiska smukwy białoplamej Scolia sexmaculata Müller w Polsce. Fig. 2. New records of Scolia sexmaculata Müller in Poland. obs. ASi i PM; 2 osobniki na kwiatach mi- Syców [XS88], jeden osobnik na kwia- kołajka trójdzielnego Eryngium x tripartitum, tach ostrożenia polnego Cirisium arvense, w części Ogrodu Roślin Leczniczych Uni- na stanowisku ruderalnym, w pobliżu cmen- wersytetu Medycznego przyległej do ul. Ko- tarza komunalnego, 20 VII 2014, obs. MS. chanowskiego, 29 VI 2018, obs. MK; jeden osobnik na kwiatach mikołajka trójdzielnego Arboretum Leśne im. Prof. Stefana Bia- Eryngium x tripartitum, w części systema- łoboka koło Stradomi Dolnej [XS88], jeden tycznej Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu osobnik na kwiatach mikołajka trójdzielne- Wrocławskiego, 29 VI 2018, obs. AS. go Eryngium x tripartitum w części nad sta- wem Gliniak obok alpinarium, 9 VII 2018, obs. MK. 110 A. SMOLIS, P. MICHOŁAP, A. SIKORA, M. SIKORA, J. REGNER, M. STAJSZCZYK, E.M. SZYMAŃSKI i in. Fot. 1. Smukwa kosmata Scolia hirta schrank na kwiatach przetacznika długolistnego Veronica longifolia L., Bobrowniki, 15.07.2018 (fot. A. Smolis). Phot. 1. Hairy flower wasp Scolia hirta schrank on flowers of longleaf speedwell Veronica longifolia L., Bobrowniki, 15.07.2018 (photo A. Smolis). Lewin Brzeski [XS82], jeden osobnik że- Śmiechowice-Stobrawa-Kuźnie „Lisie rujący na ostrożeniu polnym Cirsium arven- Łąki” [XS84], co najmniej 5 osobników se (L.) scop., 30 VI 2017, obs. JR. na ostrożeniu polnym Cirsium arvense (L.) scop., 14 VII 2017, obs. JR; około 50 osobni- Lubsza-Mąkoszyce [XS84], leśny zrąb przy ków żerujących na nawłociach Solidago sp. drodze, jeden osobnik na ostrożeniu polnym w towarzystwie kruszczyc złotawek Ceto- Cirsium arvense (L.) scop., 9 VII 2017, obs. JR. nia aurata w sąsiedztwie dwóch zrębów; 3 osobniki żerujące na sadźcu konopiastym Pokój-Karłowice-Popielów [XS93], na le- Eupatorium cannabinum L. w odległości śnym dukcie w pobliżu zrębu, co najmniej około 1,5 km na południowy-wschód od 10 osobników żerujących na ostrożeniu pol- wcześniejszego stanowiska, 22 VII 2018, nym Cirsium arvense (L.) scop., 23 VII 2017, obs. JR; jeden osobnik żerujący na sadźcu obs. JR, Mst. konopiastym E. cannabinum L., jeden osob- nik żerujący na nostrzyku białym Melilotus Śmiechowice [XS84], stawy hodowla- albus Medik., 4 VII 2018, obs. JR. ne, co najmniej 5 osobników na krwawniku Achillea millefolium L. i macierzance Thy- Bąkowice [XS84], 500 m od wioski mus sp., 14 VII 2017, obs. JR. w stronę Mąkoszyc, jeden osobnik wylatu- Nowe stanowiska smukwy kosmatej Scolia hirta schrank i smukwy białoplamej Scolia sexmaculata... 111 jący z ziemi przy pniu lipy Tilia sp., 24 VII zarastającej dębami i brzozami łące sąsiadu- 2018. leg. JR, Mst. jącej z lasem, 9 VIII 2017, obs. PF. Bielawa Dolna [WS08], na poletku gryki Nizina Mazowiecka zwyczajnej Fagopyrum esculentum MOench Parzeń-Janówek [DD03], Brudzeński przylegającym do lasu sosnowego, dwa Park Krajobrazowy, skraj lasu, jeden osob- osobniki, samce, 6 VII 2017. leg. ES. nik, 8 VIII 2017, obs. KZ. Wyżyna Lubelska Nizina Wielkopolsko-Kujawska_ Wisznice [FC53; FC54], jeden osobnik Bobrowniki koło Nowej Soli [WT53], (fot. 4) na przetaczniku długolistnym Vero- jeden osobnik (fot. 1) na kwiatach przetacz- nica longifolia L. rosnącym na przydomowej nika długolistnego Veronica longifolia L., 15 rabacie, 2 VII 2017, obs. kB; jeden osobnik VII 2018, obs. AS. na przetaczniku długolistnym Veronica lon- gifolia L. rosnącym na podmokłej, nadrzecz- Dąbrowa koło Śremu [XT47], jeden nej łące, 2 VII 2017, obs. kB. osobnik (fot. 2) na kwiatach macierzanki piaskowej Thymus serpyllum L., 17 VI 2017, obs. AG, RW. Stanowiska smukwy białoplamej Scolia sexmaculata Müller Wyżyna Małopolska Śląsk Dolny Bliżyn koło Skarżyska Kamiennej [DB86], Górażdże [BB80], teren ochronny ko- jeden osobnik (fot. 3) na kwiatach ostrożenia palni wapienia, płat murawy kserotermicz- polnego Cirsium arvense (L.) scop., na silnie nej pod taśmociągiem, jeden osobnik na Fot. 2. Smukwa kosmata Scolia hirta schrank na kwiatach macie- rzanki piaskowej Thymus ser- pyllum L., Dąbrowa, 17.06.2017 (fot. R. Wykrota i A. Go- łębniak). Phot. 2. Hairy flower wasp Scolia hirta schrank on flowers of breck- land thyme Thymus serpyllum L., Dąbrowa, 17.06.2017 (photo R. Wykrota & A. Gołębniak). 112 A. SMOLIS, P. MICHOŁAP, A. SIKORA, M. SIKORA, J. REGNER, M. STAJSZCZYK, E.M. SZYMAŃSKI i in. Fot. 3. Smukwa kosmata Scolia hirta schrank na kwiatach ostroże- nia polnego Cirsium arvense (L.) scop., Bliżyn, 9.08.2017 (fot. P. Fornal). Phot. 3. Hairy flower wasp Scolia hirta schrank on flowers of creep- ing thistle Cirsium arvense (L.) scop., Bliżyn, 9.08.2017 (photo P. Fornal). Fot. 4. Smukwa kosmata Scolia hirta schrank na kwiatach przetacznika długolistnego Veronica longifolia L., Wisznice, 2.07.2017 (fot.