Explore further Crwydro ymhellach This leaflet is one of a series exploring Mae’r daflen hon yn perthyn i gyfres sy’n ’s fascinating history. Three cyflwyno hanes hynod ddifyr Ynys Môn. more cover the south, east and west Ceir tair arall sy’n ymdrin yn fanylach â of the island in more detail, focusing de, dwyrain a gorllewin yr ynys, gan on historic sites at and around ganolbwyntio ar safleoedd hanesyddol Newborough, and . yn ardaloedd Niwbwrch, Biwmares a ‘Anglesey’s Historic Places’ has the Chaergybi. Mae ‘Mannau Hanesyddol island’s top 12 ‘must-see’ heritage Môn’ yn cyflwyno ‘dwsin difyr’ o sites and there’s also an island-wide safleoedd treftadaeth yr ynys a cheir trail for families to explore the most taflen i deuluoedd sy’n cynnwys y exciting places for kids. llefydd mwyaf cyffrous i blant ar yr ynys.

The leaflets are available locally or Mae’r taflenni hyn ar gael yn yr ardal you can download them from: neu gallwch eu lawrlwytho o:

www.angleseyheritage.com www.angleseyheritage.com

For more information about Anglesey’s Os hoffech wybod rhagor am hanes history, visit Oriel Ynys Môn, the yr ynys, ewch i Oriel Ynys Môn, sef award-winning museum and art gallery amgueddfa ac oriel gelf arbennig ger at . It’s a great place to find Llangefni. Mae’n lle gwych i ddysgu out about the island, past and present. am yr ynys ddoe a heddiw a cheir yno A popular café and shop make Oriel siop a chaffi poblogaidd i ddenu pobl Ynys Môn a great place to visit, whatever boed law neu hindda. Mae mynediad the weather. Admission is free and it am ddim ac mae ar agor bob dydd ac is open daily except at Christmas. eithrio adeg y Nadolig. Tel: 01248 724444. Ffôn: 01248 724444. www.anglesey.gov.uk www.ynysmon.gov.uk www.angleseyheritage.com www.angleseyheritage.com

The Anglesey Guide Mae The Anglesey Guide - Môn Mam Cymru - is an - Môn Mam Cymru - yn excellent guide to the island. gyflwyniad gwych i’r ynys. It is available from Oriel Mae ar gael o Oriel Ynys Ynys Môn or from Môn neu o www.llyfrau-magma.co.uk www.llyfrau-magma.co.uk Designed & written by Anglezarke Dixon Associates and Red Kite Environment. Images supplied by Cadw, © Crown copyright (2012) Visit Wales, Photolibrary Wales & Mick Sharp. Wales Photolibrary Wales, Visit (2012) copyright © Crown Images Cadw, supplied by and Red Kite Environment. Associates Anglezarke Dixon by & written Designed

From Stone Age to Copper Kingdom O Oes y Cerrig i’r Deyrnas Gopr Wales became the world’s first industrial nation by 1850, Erbyn 1850, Cymru oedd y genedl ddiwydiannol gyntaf yn reflecting a radical shift in where people worked. For the first time, y byd. Daeth hyn o ganlyniad i newid mawr mewn arferion more people worked in industry than in farming as a result of the Industrial gweithio. Am y tro cyntaf, o ganlyniad i’r Chwyldro Diwydiannol, roedd Revolution. Anglesey played an important role, with Parys Mountain being, for mwy o bobl yn gweithio mewn diwydiant nag ar y tir. Bu gan Ynys over 40 years, the world’s biggest producer of copper. The nearby town of Môn ran bwysig i’w chwarae yn y Chwyldro hwnnw ac, am expanded rapidly and new quays were built at its port for ships exporting ore. dros 40 mlynedd, roedd Mynydd Parys yn cynhyrchu mwy o Quarrying was also important, producing stone for buildings and roads. gopr nag unman arall yn y byd. Tyfodd tref Amlwch gerllaw Seafaring has always been important on Anglesey. Small yn sydyn a chodwyd ceiau newydd yn y porthladd ar gyfer ports around the coast made it easy to move goods, llongau oedd yn allforio mwyn copr. Roedd y chwareli’n especially bulky stone and ore, before better bwysig hefyd, yn darparu cerrig ar gyfer adeiladu a transport in the nineteenth century boosted chreu ffyrdd. Anglesey’s industries. Thomas Telford’s Bu’r môr yn ffordd bwysig o deithio i bobl Môn famous London to Holyhead road made erioed. Roedd yn haws symud nwyddau, yn land journeys easier and quicker, and enwedig rai trwm fel cerrig a mwynau, o railways made the journeys even more borthladdoedd bychan yr ynys cyn i’r systemau efficient. They brought visitors too, giving teithio wella yn y 19eg ganrif gan roi hwb i Anglesey its new ddiwydiannau Môn. Daeth teithio ar y tir yn haws industry of ac yn gynt gyda dyfodiad ffordd enwog Thomas tourism. Telford o Lundain i Gaergybi ac roedd y rheilffordd yn ffordd hyd yn oed fwy effeithlon o deithio. Daeth y ffordd a’r rheilffordd ag ymwelwyr hefyd, gan gychwyn diwydiant twristiaeth yr ynys.

come and discover dewch i ddarganfod Anglesey’s amazing stories straeon rhyfeddol Môn Origins Gwreiddiau Sacred Places Mannau Sanctaidd Anglesey is dotted with potent Ble bynnag y trown ar Ynys Môn, fe Christianity flourished in Anglesey Roedd Cristnogaeth yn ffynnu reminders of our ancestors. Hut welwn olion i’n hatgoffa o’n cyndadau. and west Wales in the fifth ym Môn a gorllewin circles and burial chambers give Mae cytiau crynion a siambrau and sixth centuries. Holy men, Cymru yn y bumed a’r glimpses of ancient life, and death, claddu yn rhoi cipolwg i ni ar fywyd, a hermits and monks established chweched ganrif. Daeth but some of the most mysterious marwolaeth, pobl ers talwm ond mae monasteries and churches, mynachod a meudwyaid i monuments are rhyw rin arbennig yn perthyn i’r meini influenced by Christians from sefydlu mynachlogydd ac standing stones. hirion. Bu llawer ohonynt, fel y rhai Rome, Spain and Ireland. eglwysi o dan ddylanwad Many have been here yn – yma ers dros 4000 o Tradition has it that St Cristnogion o Rufain, for over 4000 years, flynyddoedd. Does neb yn gwybod Padrig, or St. Patrick Sbaen ac Iwerddon. Yn like those at Llanfechell. beth oedd eu pwrpas seremonïol as he is known in ôl y traddodiad, daeth Their purpose for ond maent yn dal yn symbolau England, came to Sant Padrig i Ynys Môn ceremonies is long eiconig. Anglesey around tua 440 OC pan fu mewn forgotten, but they remain 440 AD, when he was llongddrylliad ar ei Dilynwch y stori: iconic symbols. shipwrecked off the ffordd yn ôl o ynys Iona. north coast, returning Follow the story: Siambr gladdu sydd yma Dilynwch y stori: from the island of Iona. Din Lligwy ers 5000 o flynyddoedd a Eglwys phentref ers 2000. 5000 year old burial chamber Follow the story: a sefydlwyd gan Sant Padrig Llanfechell and 2000 year old village. Llanbadrig Church o bosib. Meini hirion o’r Oes Llanfechell possibly founded by St Patrick. Eglwys Efydd. Bronze Age standing stones. Llaneilian Church lle byddai pererinion yn dod yn Dinas Gynfor Bryngaer Dinas Gynfor medieval pilgrimage destination. y canoloesoedd. Iron Age fort. o’r Oes Haearn

Industrious Anglesey Môn Ddiwydiannol Anglesey folk are famous for their natural resources – salted herrings Mae pobl Môn yn enwog am Mining Company, ac yn enwedig i’r seafaring skills. Local ships and men were produced at , porcelain eu gallu i hwylio’r moroedd. Cadeirydd, Thomas Williams, oedd travelled far and wide across the at Porth LLanlleiana and bricks at Bu llongau a morwyr lleol yn cael ei alw’n Frenin Copr. Roedd seven seas. Shipbuilding became Porth Wen. yn teithio ar hyd a lled y diwydiannau eraill yn elwa ar bob an important island industry in the moroedd. Tua dechrau’r math o adnoddau naturiol – roedd Follow the story: early 1800s, when sailing ships were 1800au, dechreuwyd penwaig hallt yn cael eu cynhyrchu Parys Mountain copper mine. built at Porth Amlwch for the copper adeiladu llongau hwylio ym yng Nghemaes, porslen ym Mhorth harbour and Copper trade. Lighthouses and lifeboats Kingdom. Mhorth Amlwch ar gyfer y Llanlleiana a brics ym Mhorth Wen. have been important too, the fasnach gopr a daeth hynny’n Porth Wen abandoned Dilynwch y stori: turbulent waters that surround the ddiwydiant pwysig. Bu brickworks. Mynydd Parys island have brought many voyages Porth Llanlleiana derelict goleudai a badau achub yn Mwynglawdd copr. to an untimely end. china clay works. bwysig hefyd. Mae’r dyfroedd Porth Amlwch Harbwr Point Lynas unusual brochus ar lannau’r ynys wedi a’r Deyrnas Gopr. Parys Mountain near Amlwch lighthouse. dod â sawl mordaith i ben yn Porth Wen Hen waith brics. was Anglesey’s most important Cemaes industrial and fishing gynamserol. Porth Llanlleiana industrial site in the late 1700s. harbour and village. Hen waith clai llestri sy’n segur erbyn hyn. Copper was mined here, bringing Mynydd Parys ger Amlwch Moelfre lifeboat station and Trwyn Eilian Goleudy anghyffredin. riches to the Parys Mining Company, Seawatch Centre. oedd safle diwydiannol Cemaes Harbwr diwydiannol a physgota, especially to Chairman Thomas pwysicaf Môn yn niwedd y a phentref. Williams, who became known as 1700au. Roedd copr yn cael Moelfre Gwylfan a gorsaf bad achub. the Copper King. Others industries ei gloddio yno gan ddod exploited a wide range of other â chyfoeth mawr i’r Parys

Neolithic people Copper first Local tribes build Iron First Roman invasion Islanders living in St. Padrig arrives Vikings attack Nave and chancel of raise standing stones mined at Age hillforts such as of Anglesey, many stone houses at in Anglesey Anglesey, capturing Llaneilian church at Llanfechell. Parys Mountain. Dinas Gynfor. Druids massacred. Din Lligwy. – fact or fiction? land and people. built. 2500-2000BC/CC 2000-1700BC/CC 600BC/CC AD60OC AD100OC AD100OC 850-987 1480 Pobl neolithig yn Dechrau cloddio Llwythau lleol yn codi bryn- Y Rhufeiniaid yn ymosod Ynyswyr yn byw Sant Padrig yn Y Llychlynwyr yn Adeiladu corff codi meini hirion am gopr ar gaerydd fel Dinas Gynfor ar Fôn am y tro cyntaf gan mewn tai cerrig cyrraedd Ynys ymosod ar Ynys Môn a changell yn Llanfechell. Fynydd Parys. yn yr Oes Haearn. ladd llawer o Dderwyddon. yn Nin Lligwy. Môn – stori wir? gan gipio tir a phobl. eglwys Llaneilian. amserlin timeline

Speculators begin Liverpool Pilotage Service Investors enlarge Thomas Williams, Amlwch’s Anglesey Central Porth Llanlleiana Porth Wen copper boom at builds first warning Amlwch Port to take Parys Mountain’s population reaches Railway reaches china clay factory brickworks Parys Mountain. beacon at Point Lynas. more sailing ships. Copper King, dies. its peak of 6,285. Amlwch. closed. closed. 2500-2000BC/CC 2000-1700BC/CC 600BC/CC AD60OC AD100OC AD100OC 850-987 1480 1768 1779 1793 1802 1831 1866 1920 1930 Hapfasnachwyr yn cychwyn Y Liverpool Pilotage Service Buddsoddwyr yn ehangu Thomas Williams, Brenin Poblogaeth Amlwch Lein Amlwch (yr Anglesey Ffatri clai llestri Gwaith brics cyfnod o ffyniant ar y diw- yn codi’r begwn rhybudd Porth Amlwch i gymryd Copr Mynydd Parys, yn cyrraedd Central Railway) yn Porth Llanlleiana Porth Wen ydiant copr ar Fynydd Parys. cyntaf ar Drwyn Eilian. rhagor o longau hwyliau. yn marw. uchafbwynt o 6,285. cyrraedd Amlwch. yn cau. yn cau. prettiest harbour harbwr delaf most enigmatic site safle mwyaf lledrithiol Cemaes 1 Cemaes Llanfechell Standing 6 Meini Hirion Llanfechell This is Wales’s most northerly village. Dyma bentref mwyaf gogleddol Stones Mae’r tri maen trawiadol hyn mewn cae There was a royal court here in Cymru. Bu llys brenhinol yma yn y These three dramatic stones in a field uwchlaw Llanfechell yn ein hatgoffa medieval times, when the harbour canoloesoedd. Bryd hynny, hwn oedd above Llanfechell are the remains of am safle pwysig o’r Oes Haearn. was the main port on the north prif harbwr arfordir y gogledd ac roedd an important Bronze Age site. 1km i gerdded o ganol Llanfechell. Dilynwch coast, a centre for shipbuilding, yn ganolfan ar gyfer adeiladu llongau, 1km walk from centre of y ffordd i ben gogleddol y pentref fishing and smuggling. Bricks were pysgota a smyglo. Roedd brics yn cael Llanfechell. Follow road to north (i gyfeiriad Cemaes) a throwch i’r end of village (towards Cemaes) ^ made here too, a tall eu gwneud yma hefyd. chwith. Ar ôl pasio tri thy, trowch then turn left. Pass 3 houses i’r dde wrth arwydd llwybr troed. chimney and kiln are Dim ond simne dal then turn right at footpath Mae’r llwybr yn mynd i’r chwith all that remains of the ac odyn sydd ar ôl o’r sign. Path goes to the left of a o ddreif ty^ ac i mewn i gae. brickworks. gwaith brics. driveway and into a field. Walk Cerddwch yn syth ar draws y cae, straight across the field, over a dros gwpwl o gamfeydd. Bydd y Just off the A5025 on the Oddi ar yr A5025 ar couple of stiles. The stones are north coast. arfordir y gogledd. visible ahead. meini i’w gweld o’ch blaen. best clifftop church eglwys orau ar ben clogwyn best historic harbour harbwr hanesyddol gorau Llanbadrig church 2 Eglwys Llanbadrig Amlwch Port 7 Porth Amlwch St Patrick himself may have founded Mae stori mai Sant Padrig ei hunan Many tall ships sailed from here, Oddi yma, byddai llongau hwyliau tal this ancient church, as thanks for a sefydlodd yr hen eglwys hon, fel carrying copper from Parys yn cario copr o Fynydd Parys. Daeth surviving a shipwreck nearby. It’s arwydd o ddiolch am gael ei achub o Mountain. Mining and shipbuilding y gwaith mwyngloddio ac adeiladu certainly one of our oldest ecclesiastical longddrylliad gerllaw. Yn sicr, mae’n un brought prosperity in the early llongau â chyfoeth mawr tua dechrau’r sites, dating from around 440 AD. o’n safleoedd eglwysig hynaf, yn dyddio 1800s. It’s quiet now, but you can 19eg ganrif. Mae’n dawel erbyn hyn The current church is more recent, o tua 440 OC. Codwyd yr eglwys imagine the hustle ond dychmygwch y mainly 14th century, but with bresennol wedi hynny, yn y 14eg ganrif and bustle when bwrlwm pan oedd yn Moslem-inspired yn bennaf, ond ceir yno deils o oes this was the most un o borthladdoedd Victorian tiles - an Fictoria, wedi’u hysbrydoli gan important industrial diwydiannol pwysicaf intriguing mix! Foslemiaeth – cyfuniad diddorol! port in Wales. Cymru! Follow minor roads from Dilynwch ffyrdd bach o’r A5025, Follow signs to Amlwch Dilynwch arwyddion A5025, just east of Cemaes. ychydig i’r dwyrain o Gemaes. Port from Amlwch. Porth Amlwch o Amlwch. most atmospheric ruins adfeilion mwyaf atmosfferig most spectacular hole! twll mwyaf mawreddog! Porth Llanlleiana 3 Porth Llanlleiana Parys Mountain 8 Mynydd Parys A gaunt, derelict building and a Saif honglad o adfail mawr a simne Mining began at Parys Mountain Dechreuwyd mwyngloddio ar Fynydd chimney are the evocative remains i’n hatgoffa am ddiwydiant clai llestri over 4000 years ago. Later, the Parys dros 4000 o flynyddoedd yn ôl. of Anglesey’s china clay industry. Ynys Môn. Roedd llestri porslen yn Romans mined here too, but Bu’r Rhufeiniaid yn cloddio yma wedyn Porcelain pots and plates were made cael eu gwneud yma yn y 19eg ganrif, Anglesey’s remarkable copper ond dechreuodd y cyfnod mwyaf here in the nineteenth century, gan ddefnyddio clai gwyn wedi’i boom started in 1768 and, for over llewyrchus ym 1768 ac, am 40 mlynedd, using white clay dug gloddio o chwarel 40 years, Parys Mountain was the Mynydd Parys oedd mwynglawdd from nearby Dinas Gynfor Dinas Gynfor gerllaw. biggest copper mine copr mwyaf y byd. quarry. The factory closed Caewyd y ffatri ym in the world. Dilynwch y B5111 in 1920 after fire damaged 1920 ar ôl i dân Follow the B5111 for am ddwy filltir tua’r the buildings. ddifrodi’r adeiladau. 2 miles south west from de-orllewin o Amlwch. Amlwch. A network of Mae rhwydwaith o On the coastal path between Ar lwybr yr arfordir rhwng tracks criss-cross the lonydd yn cris-croesi’r Cemaes and Bull Bay. Cemaes a Phorth Llechog. mountain. mynydd. most spectacular location lleoliad mwyaf trawiadol most spiritual place lle mwyaf ysbrydol Dinas Gynfor 4 Dinas Gynfor Llaneilian church 9 Eglwys Llaneilian Steep cliffs give this headland has Mae’r clogwyni serth yn amddiffynfa This peaceful church was visited by Yn y canoloesoedd, byddai pererinion brilliant natural defences. That’s naturiol ragorol i’r pentir hwn. many medieval pilgrims who came lu yn dod i’r eglwys heddychlon hon exactly what Iron Age tribes thought Sylweddolodd llwythau’r Oes Haearn to worship at the grave, holy well i addoli wrth fedd, ffynnon sanctaidd when they built a fort here, adding hynny wrth adeiladu caer yno, gan godi and chapel of St Eilian. It’s one of the a chapel Sant Eilian. Mae’n un o’r a solid limestone wall wal gadarn o galchfaen i’w few medieval churches eglwysi prin ym Môn for all round protection! hamddiffyn o bob cyfeiriad! on Anglesey that wasn’t na chafodd eu ‘gwella’ The fort was probably Credir bod y gaer wedi’i ‘improved’ by the yn oes Fictoria ac used by later groups, defnyddio ar ôl hynny, gan Victorians and it still has mae ganddi dw^ r including the Romans. y Rhufeiniaid er enghraifft. its lime-washed tower. gwyngalchog o hyd. Northernmost tip of Anglesey Pen mwyaf gogleddol Môn, ar Llaneilian lies 2 miles east Mae Llaneilian ddwy filltir on the coastal path between lwybr yr arfordir rhwng Cemaes a of Amlwch down minor i’r dwyrain o Amlwch, i lawr Cemaes and Bull Bay. Phorth Llechog. roads. lonydd culion. best abandoned harbour harbwr segur gorau most unusual lighthouse goleudy mwyaf anghyffredin Porth Wen 5 Porth Wen Point Lynas Lighthouse 10 Goleudy Trwyn Eilian Long-abandoned round kilns and Dim ond olion yr odynau crwn a’r The Trustees of Liverpool Docks Comisiynwyd y goleudy trawiadol square chimneys are all that remain simneiau sgwâr sydd ar ôl i’n hatgoffa commissioned this spectacular hwn ym 1835 gan Ymddiriedolwyr of the Porth Wen brickworks, which o waith brics Porth Wen, a gaewyd ym lighthouse in 1835 on the site of Dociau Lerpwl ar safle hen fegwn. were closed in 1930. They made 1930. Roedd briciau tân arbenigol o a former beacon. It Mae’n edrych fel castell high quality, specialist firebricks safon uchel yn cael eu gwneud yma, looks like a castle with ac mae’n dal yn arwydd here using gan ddefnyddio battlements and remains pwysig i longau sy’n quartzite from cwartsit o’r a vital marker for ships hwylio o amgylch Môn the cliffs. clogwyni. navigating around i Lerpwl. On the coastal Ar lwybr yr Anglesey to Liverpool. Tro hamddenol o 1km o path between arfordir rhwng A gentle 1km walk from Laneilian. Nid yw ar agor Cemaes and Cemaes a Phorth Llaneilian. Not open to the i’r cyhoedd ond gallwch Bull Bay. Llechog. public but you can walk gerdded o gwmpas y around the exterior. tu allan. most atmospheric place lle mwyaf cyfareddol exciting lifeboats badau achub cyffrous Din Lligwy 11 Din Lligwy Moelfre Seawatch Centre 12 Gwylfan Moelfre Islanders living here nearly Roedd y trigolion bron 2000 o Moelfre was one of Anglesey’s most Roedd Moelfre’n un o bentrefi 2000 years ago enjoyed a pretty flynyddoedd yn ôl yn mwynhau important fishing villages in the pysgota pwysicaf Môn yn y 19eg sophisticated lifestyle, with beautiful bywyd soffistigedig, gyda llestri 19th century when herrings were ganrif. Penwaig oedd prif helfa’r silver and glassware. Their huts hardd o arian a gwydr. Roeddent yn the main winter catch. The village gaeaf. Mae’r pentref yn edrych i lawr had stone walls and thatched byw mewn cytiau cerrig, to gwellt overlooks a dangerous section of dros ran beryglus o’r môr ac mae roofs and families grew ac yn tyfu cnydau, yn coast and Moelfre is famous for its Moelfre’n enwog am ei fad achub crops, reared cattle magu gwartheg ac yn Lifeboat station and the brave a’i griwiau dewr. Cewch ddysgu and smelted iron in mwyndoddi haearn crews. Discover Moelfre’s mwy am hanes workshops nearby. mewn gweithdai gerllaw. rich maritime history at morwrol cyfoethog Follow signs to Din Lligwy Dilynwch arwyddion Din the Seawatch Centre. Moelfre yn yr Wylfan. from A5025 near Moelfre. Lligwy o’r A5025 ger Moelfre. Located in the middle of Mae yng nghanol Moelfre. 1 mile down minor road. Milltir i lawr lôn fach. Moelfre.

best walk tro cerdded gorau Cemaes to Bull Bay O Gemaes i Borth Llechog The north coast has one of the most Mae’r darn o Lwybr Arfordirol Ynys Môn sy’n spectacular sections of the Anglesey rhedeg ar hyd glannau’r gogledd yn eithriadol o Coast Path, featuring stunning scenery, drawiadol, gyda golygfeydd hardd, llwybrau dramatic walking and a host of difyr a llu o safleoeddhanesyddol fascinating historic sites. Llanbadrig diddorol. Milltir o Gemaes yw Eglwys Church is a pleasant 1 mile walk Llanbadrig ac mae’n dro pleserus. Os from Cemaes or, if you’re feeling ydych yn fwy egnïol, gallech gerdded energetic, Bull Bay is 6 miles. Catch 6 milltir i Borth Llechog. Gallech ddal the bus back from Bull Bay - or why y bws yn ôl o Borth Llechog - neu not carry on all the way round the gario ymlaen yr holl ffordd o gwmpas island - a mere 125 miles! (Care is yr ynys - dim ond 125 milltir! (Rhaid bod needed between Llanbadrig Church yn ofalus rhwng Eglwys Llanbadrig a Dinas and Dinas Gynfor in bad weather). Gynfor mewn tywydd drwg).

best short walk Llaneilian & Point Lynas From the church gate follow the footpath past a 4 farm and across fields to the Coast Path. A lane 2 3 5 takes you out onto the headland 1 where you follow a footpath 7 around the unusual 9 10 lighthouse.

6

8

12 11 y tro byr gorau O Laneilian i Drwyn Eilian O borth yr eglwys, dilynwch y llwybr troed heibio i fferm ac ar draws y caeau i’r Llwybr Arfordirol. Mae lôn fach yn arwain i’r pentir a gallwch ddilyn llwybr troed o gwmpas y goleudy anghyffredin.

best day out Amlwch & Parys Mountain The Copper Kingdom Visitor Centre tells the fascinating story of Amlwch. Then head for Parys Mountain and explore the spectacular moonscape left by thousands of years of mining. best half day hanner diwrnod gorau diwrnod allan gorau Din Lligwy & Moelfre Din Lligwy a Moelfre Din Lligwy has been a special place Bu Din Lligwy yn lle arbennig ar hyd y Amlwch a Mynydd Parys for thousands of years, with a 5000 canrifoedd, gyda siambr gladdu 5000 Mae Canolfan Ymwelwyr y Deyrnas year old burial chamber, the 2000 o flynyddoedd oed, pentref 2000 oed Gopr yn adrodd stori hynod year old village and a ruined chapel a hen gapel yn dyddio o’r 12fed ganrif. ddiddorol Amlwch. Yna, cewch dating back to the 12th century. For Os mai hanes diweddarach sy’n mynd anelu am Fynydd Parys a rhyfeddu more recent stories head down the â’ch bryd, dewch i lawr yr allt i Foelfre. at y dirwedd a adawyd gan filoedd o hill to Moelfre. The Seawatch Centre Yno, mae’r Wylfan yn adrodd hanes flynyddoedd o fwyngloddio – mae’n tells the tales of the coastal trade, llongau nwyddau, llongddrylliadau ein hatgoffa o wyneb y lleuad! shipwrecks and rescues. a gwaith y bad achub.