GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY STARA KISZEWA Na Lata 2016-2019
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Załącznik do Uchwały Nr XII/79/2015 Rady Gminy Stara Kiszewa z dnia 30.12.2015r. GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI DLA GMINY STARA KISZEWA na lata 2016-2019 Stara Kiszewa, wrzesień 2015 r. Spis treści 1. Wstęp ................................................................................................................................................... 3 2. Podstawa prawna opracowania i cele programu ochrony zabytków w świetle ustawy o ochronie zabytków ................................................................................................................................................. 4 3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami .................................................................. 4 3.1. Obowiązek konstytucyjny ochrony zabytków .............................................................................. 4 3.2. Zasady ochrony dziedzictwa kulturowego w świetle ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami ............................................................................................................................................ 4 3.3. Zadania samorządu z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego ................................................ 5 3.4. Inne uregulowania prawne ........................................................................................................... 6 4. Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ........................................................ 6 4.1. Strategiczne cele polityki państwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami ......... 6 4.1.1. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury w latach 2004 - 2020 .................................................... 6 4.1.2. Krajowy Program Opieki nad Zabytkami na lata 2014 – 2017 ................................................. 7 4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie województwa i powiatu ....................................................................................................................... 8 4.2.1. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego 2005-2020 ..................................................... 8 4.2.2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 .................. 9 4.2.3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego ..................................... 10 4.2.4. Program Opieki nad Zabytkami Województwa Pomorskiego ................................................ 12 5. Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego ..................................................... 13 5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi na poziomie gminy ................................................................................................................................................. 13 5.2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Stara Kiszewa 14 5.3. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy Stara Kiszewa ............................................................................................................................................. 14 5.3.1. Charakterystyka gminy ............................................................................................................ 14 5.3.2. Zarys historii gminy ................................................................................................................ 15 5.3.3. Krajobraz kulturowy ................................................................................................................ 16 5.3.4. Układy ruralistyczne ................................................................................................................ 17 5.3.5. Zabytki nieruchome ................................................................................................................. 29 5.3.6. Zabytki ruchome ...................................................................................................................... 29 5.3.7. Zabytki archeologiczne ........................................................................................................... 30 1 5.3.8. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych ................................................................................ 30 5.3.9. Dziedzictwo niematerialne ...................................................................................................... 30 5.4. Zabytki objęte prawnymi formami ochrony ............................................................................... 30 5.4.1. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków ......................................... 30 5.4.2. Wykaz zabytków ruchomych wpisanych do rejestru zabytków .............................................. 31 5.4.3. Wykaz zabytków archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków .................................... 31 5.5. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków ..................................................................................... 31 5.5.1. Obiekty nieruchome ............................................................................................................ 31 5.5.2. Obiekty archeologiczne ....................................................................................................... 43 5.6. Zabytki o najwyższym znaczeniu dla gminy .............................................................................. 44 5.6.2. Obiekty nieruchome ............................................................................................................ 44 5.6.3. Obiekty proponowane do wpisu do rejestru zabytków ....................................................... 45 6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagrożeń. .................................... 46 7. Założenia programowe .................................................................................................................. 46 8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami ......................................................... 49 8.1. Instrumenty prawne .................................................................................................................... 49 8.2. Instrumenty koordynacji ............................................................................................................. 49 8.3. Instrumenty finansowe ............................................................................................................... 49 8.4. Instrumenty społeczne ................................................................................................................ 50 8.5. Instrumenty kontrolne ................................................................................................................ 50 9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami ............................................................. 50 10. Źródła finansowania programu opieki nad zabytkami .................................................................... 50 10.1. Publiczne źródła finansowania ................................................................................................. 50 10.2. Fundusze strukturalne. .............................................................................................................. 56 11. Realizacja i finansowanie przez gminę zadań z zakresu ochrony zabytków ................................... 66 2 1. Wstęp Gmina Stara Kiszewa znajduje się na obszarze, który łączy dwie odrębne pod względem etnicznym kultury: kaszubską i kociewską. Kultury te w sposób harmonijny współuczestniczyły w historii, przenikały się i czerpały wzajemnie ze swoich korzeni, aby zbudować współczesną rzeczywistość. O bogactwie tych kultur świadczy zachowane do dziś dziedzictwo kulturowe: zespół zamkowy w Zamku Kiszewskim, osiemnastowieczne kościoły w Starych i Nowych Polaszkach, zespoły dworsko-parkowe czy budownictwo mieszkalne i towarzyszące mu budynki gospodarcze czy inwentarskie. Niepokojącym zjawiskiem jest powolne zanikanie zespołów dworsko-parkowych w gminie Stara Kiszewa. Z krajobrazu zginął niemal całkowicie zespół dworsko-parkowy w Dolnych Malikach, po którym zachował się park podlegający nieustannemu przeobrażeniu ze względu na brak bieżącej pielęgnacji. Z zespołu dworsko-parkowego w Chwarzenku zachował się park w szczątkowej formie. W Czernikach z pałacu pozostały tylko ruiny, zaś w Bożympolu Szlacheckim zachował się dwór, ale w złym stanie. Po zespole dworsko-parkowym w Strudze pozostał tylko jeden budynek gospodarczy. Bardzo cennymi, a nie wykorzystanym w promocji gminy, zabytkami techniki są zespoły stacji kolejowych w Bąku i Olpuchu-Wdzydze. Najbardziej zdegradowane jest niematerialne dziedzictwo kulturowe; brak jest wśród mieszkańców poczucia tożsamości kulturowej z Kociewiem, natomiast coraz większy wpływ w gminie ma kultura kaszubska, co nie jest zjawiskiem negatywnym, ponieważ przenikanie się kultur trwa na tym terenie od wieków, jednak utrata jednego z elementów kulturowych byłaby nieodwracalną stratą. Należy położyć duży nacisk na przywracanie kulturze niematerialnej współobecności w życiu codziennym mieszkańców. Aby zachować to bogate dziedzictwo kulturowe opracowano Gminny Program Opieki nad Zabytkami dla Gminy Stara Kiszewa na lata 2016-2019, który jest podstawowymi dokumentem służącym inicjowaniu, wspieraniu oraz koordynowaniu prac z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechnianiu i promowaniu dziedzictwa kulturowego przez jednostki samorządu terytorialnego. Głównym jego celem tego opracowania