TAT DİLİNİN LEKSİKASI (Azərbaycan Tatlarının Dilinin Materialları Əsasında)

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

TAT DİLİNİN LEKSİKASI (Azərbaycan Tatlarının Dilinin Materialları Əsasında) Gülsüm Hüseynova TAT DİLİNİN LEKSİKASI (Azərbaycan tatlarının dilinin materialları əsasında) “Elm və təhsil” Bakı-2013 АМЕА Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Elmi Şurasının qərarı ilə çap olunur Elmi redaktor: Roza Eyvazova Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Rəyçilər: İlham Tahirov Filologiya üzrə elmlər doktoru Əsmətxanım Məmmədova Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Rasim Heydərov Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Gülsüm Hüseynova Tat dilinin leksikası (Azərbaycan tatlarının dilinin materialları əsasında). Bakı, “Elm və təhsil”, 2013, 252 səh. Monoqrafiyada ilk dəfə olaraq Azərbaycan tatlarının dilinin leksik sistemi kompleks şəkildə tədqiqata cəlb olunmuş, qohum və qohum olmayan dillərlə müqayisəli və əlaqəli formada araşdırılmışdır. Əsərdən dilçilər və dilçiliklə maraqlanan digər şəxslər faydalana bilərlər, 4602000000 --------------- qrıflınəşr 7V098 - 2013 © Gülsüm Hüseynova, 2013, Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası ÖN SÖZ Hər bir dilin leksiklogiyasına elə bir özünəməxsusluq xasdır ki, bu, onu sistem kimi tədqiq edilməsinə müəyyən qədər mane olur. Qeyd edilən cəhəd ondan irəli gəlir ki, dilin leksik sistemi həmişə açıq və dəyişkəndir. Bu sistemdə həm mövcud sözlərin mənalarında dəyişmələr baş verir, sözün semantikası genişlənir, sıxılır, daralır. Söz dildə işlək qatdan çıxıb lüğət fondunun passiv qatına keçir. Bunun müqabilində dilə yeni sözlər daxil olur. Dil başqa dillərdən söz alır, başqa dillərə söz verir. Bütün bu hadisələr dilin leksik sistemində daim baş verir Bir hadisə dilin inkişaf tarixinin müəyyən dövründə daha çox müşahidə olunur, başqa bir hadisə isə sanki dayanır. Başqa dildən sözalma və başqa dilə sözün keçməsi, neologizmlərin yaranması və dilin lüğət tərkibinə daxil olması kimi proseslər bir-birindən fərqli formalarda baş verir. Məlumdur ki, tatlar irandilli xalq olub Xəzəryanı ərazilərdə - İranda, Azərbaycanın şimal-şərq rayonlarında, Abşeron yarımadasında, Dağıstanın cənub-şərqində, Dərbənd və Mahaçqala şəhərlərində məskunlaşmışlar. Azərbaycan ərazisində tatlar, əsasən, respublikanın İsmayıllı, Xızı, Şamaxı, Quba, Dəvəçi və Abşeron ərazilərində daha kompakt şəkildə yaşayırlar. Bu baxımdan tat dilinin leksikologiyasının Azərbaycan ərazisində yaşayan tatların dilinə dair materiallar əsasında tədqiq olunmasına ehtiyac duyulur. Doğrudur, tat dilinin leksikasına dair bir sıra tədqiqatlar mövcuddur. Lakin bu tədqiqatlar müəyyən bir ərazi ilə məhdudlaşdırıldığından araşdırmanın başqa ərazilər üzrə aparılması tələbi meydana çıxır. Məsələyə bu yöndən yanaşmaq tat dilinin leksik fondunun ümumi mənzərəsini aydınlaşdırmaq üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda yaşayan tatların dili Azərbaycan dili ilə daimi təmaslı əlaqədədir. Bu əlaqələr, 3 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası şübhəsiz ki, tat dilinin leksik sisteminə xüsusi təsir göstərir. Həmin təsirlərin müxtəlif aspektdən öyrənilməsi mümkündür. Müəllif əsərdə tat dilinin lüğət tərkibinə daxil olan sözlərin ümumi fondunun yaradılması, bu sözlərin mənşəcə təsnifı, tat dilində antonimlərin, sinonimlərin, omonimlərin xüsusiyyətlərinin əlaqəli olduğu dilin təsiri prizmasından təyini, tat dilinin leksik qatında terminlərin yerini, terminlərin yaranması və alınması məsələlrini ön planda nəzərə çatdırmışdır. Oxuculara, dilçilərə təqdim olunan bu monoqrafiyada tat dilinin leksikasının kompleks və Azərbaycan dili ilə müqayisəli şəkildə araşdırılmasına cəhd edilmişdir. Məlumdur ki, müxtəlif etnoslar, xalqlar arasındakı münasibətlərdə dil mühüm rol oynayır. İctimai, mədəni, sosial və iqtisadi sahələrdə əlaqələrin gerçəkləşməsi üçün dildən istifadə edilir. Buradan belə bir nəticə çıxır ki, dil əlaqələri də ictimai səciyyə daşıyaraq iqtisadi, siyasi, mədəni, dini və bu kimi əlaqələr çərçivəsində təzahür edir. Dil müxtəlif dillərlə təmaslı və təmassız əlaqələr zəminində yaşayır. Əlaqələr təmaslı olduqda dillərin bir-birinə təsiri baş verir. Bu təsir çox zaman qarşılıqlı olur. Deməli, dilin inkişafı xalqın tarixi, onun yaşadığı ərazi və onunla qonşu olan xalqların dili və tarixi ilə bağlıdır və dilin daşıyıcısı olan xalqın, etnosun başqa xalqlarla münasibətlərindən də asılıdır. Söz dilin əsas, müstəqil vahididir və lüğət tərkibinin formalaşması sözlərdən asılıdır. Ona görə də lüğət tərkibinin tədqiq olunmasının əsas məsələsi sözlərin leksik-semantik cəhətdən araşdırılmasıdır. Leksikologiyaya dair tədqiqatlarda lüğət tərkibindəki sözlərin leksik-semantik qruplara bölünməsi, sözlər arasındakı semantik əlaqələr, sözlərin çoxmənalılığı, omonimliyi, sinonimliyi, antonimliyi, lüğət tərkibinin ümumişlək və xüsusi leksik qatları kimi məsələlər daim diqqət mərkəzindədir. Bütün bu məsələlər ayrılıqda 4 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası götürülmüş bir dil üçün və eləcə də, müəyyən dillər üçün müqayisəli şəkildə öyrənilir. Bununla belə, elə dillər vardır ki, onların leksikasının qeyd edilən səviyyələrdə kompleks şəkildə araşdırılmasına ehtiyac vardır. Tat dili də belə dillərdən biridir. Tat dilinin Quba ləhcəsinə bu dilin digər ləhcələri ilə müqayisədə daha çox tədqiqatçı müraciət etmişdir. Quba ləhcəsi haqqında bir sıra əsərlərdə məlumat və materiallar verilmiş, ləhcənin müxtəlif məsələləri haqqında məqalələr dərc olunmuş, leksikası ayrıca tədqiqat obyekti olmuşdur. Quba ləhcəsinin lüğət tərkibini ləhcənin özünəməxsus sözləri və alınma sözlər qruplarına bölürlər. Bu zaman ləhcənin özünəməxsus sözlərindən bəhs edilərkən tat və ya İran qrupuna aid olan sözlər birləşdirilir. Müəllifə görə, bu məsələnin dəqiqləşdirilməsi üçün tat dilinin digər ləhcələrinə aid sözlərin toplanması, qruplaşdırılması, genealoji təsnifınin aparılması və sonda onların ləhcələrarası müqayisə obyekti olması daha aktualdır. Bu halda tat dilinin leksikasının araşdırılması məsələsi ayrılıqda götürülmüş bir dilin leksikologiyasına aid tədqiqat səviyyəsindən kənara çıxır və dil əlaqələri problemi müstəvisinə keçir. Bu məsələnin öyrənilməsi, şübhəsiz ki, daha vacibdir. Lüğət tərkibinə daxil olan sözlərin qruplaşdırılması, bütün leksik-semantik qrupların təyini dilçiliyin mürəkkəb məsələlərindən biridir. Bu problem leksikologiya ilə bağlı tədqiqat işlərində, xüsusən lüğət tərkibinin semantikaya görə təsnifındə həmişə ön plana çıxır. Nəticədə çoxsaylı leksikoloji tədqiqatlarda müxtəlif təsnifatlar nəzərə çarpır. Sözlərin məfhumlar əsasında qruplaşdırılması zamanı ümumidən xüsusiyə doğru getdikcə budaqlanmalar artır. Məsələn, bitkiləri ağaclar, kollar, dənli bitkilər, tərəvəz, meyvə, yem bitkiləri, dərman bitkiləri və sair qruplara ayırmaq olur. Bütün 5 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası bunlar leksik-semantik qruplara təsnifın çətinliyini göstərir. Lakin mürəkkəblik təsnifatın istənilən şəkildə aparılmasına əsas vermir. Leksik-semantik təsnifat dilin ümumişlək sözləri əsasında aparılır. Leksik sistemin vahidlərini isə müxtəlif şəkildə qruplaşdırmaq olar. Monoqrafiyada müəllif bu məsələni də ön plana çəkməyə və həmin məsələni Azərbaycanda yaşayan tatların dilinə dair materiallar üzrə öyrənməyə cəhd göstərmişdir. Biz belə hesab edirik ki, tat dilinin bu və ya digər ləhcəsində müşahidə olunan söz yaradıcılığı yolları, sözdüzəldici şəkilçilər bütövlükdə tat dilinin söz yaradıcılığını tam əhatə edə bilməz. Bu baxımdan da tat dilinin müxtəlif ləhcələrində söz yaradıcılığı xüsusiyyətləri həm ayrı-ayrılıqda, həm də müqayisəli şəkildə tədqiq edilməlidir. Tat-Azərbaycan dil əlaqələrinin intensivliyi fonunda tat dilinin bütün ləhcələrində Azərbaycan dilinə məxsus sözdüzəltmə vasitələrindən istifadə imkanları artır. Dominant dilin məhsuldar sözdüzəldici şəkilçiləri qarşılıqlı əlaqədə olan dildə də özünə yer alır. Monoqrafiyada bu məsələlərə də toxunulmuşdur. Şübhə yoxdur ki, leksikologiya geniş tədqiqatlar tələb edən bir sahədir. Müəllif bu monoqrafiyada tat dilinin leksikologiyasına dair bütün məqamların əhatə olunmadığını nəzərə alır. Güman edirik ki, oxucuların və mütəxəsislərin rəy və təklifləri bu sahədə gələcək tədqiqatların hansı istiqamətlərdə aparılmasında yardımçı olacaqdır. А МЕ A Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu Dil əlaqələri şöbəsinin müdiri filologiya üzrə elmlər doktoru, professor R.H.Eyvazova 6 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası GİRİŞ Azərbaycanda dilçiliyin ümumi nəzəri, praktik mə­ sələləri ilə yanaşı, ayrı-ayrı dillərin hərtərəfli öyrənilməsinə də xüsusi diqqət yetirilir. Burada dilçilik sahəsində aparılmış elmi-tədqiqat işləri həm sanbalına, həm seçilmiş mövzuların rəngarəngliyinə, həm də əhatə olunan problemlərin çoxşaxəliliyinə görə seçilir. Azərbaycanda dilçiliyin həm ümu­ mi nəzəri problemləri, həm də müxtəlifsistemli dillərin ayrı- ayrılıqda və müqayisəli şəkildə öyrənilməsinə xüsusi diqqət verilir. Türkologiya, o cümlədən ayrı-ayrı türk dilləri, xüsusən də, Azərbaycan dilinin tədqiqi ilə bağlı böyük işlər görülmüşdür. Bununla yanaşı, respublikanın ərazisində mövcud olan dillər sahəsində də bir çox uğurlar qazanılmışdır. Azərbaycan öz müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra burada yaşayan azsaylı xalqlara qayğı artmışdır. İndi azsaylı xalqların adət-ənənələrinin, mədəniyyətinin, ədəbiyyatının, eləcə də dilinin öyrənilməsinə böyük əhəmiyyət verilir. Müasir dövrümüzdə dil əlaqələrinin daha çox dilin fəaliyyət göstərdiyi ərazilərdə faktlar əsasında öyrənilməsinə böyük əhəmiyyət verilir. Dünya miqyasında çoxsaylı dillərin fəaliyyət göstərdiyi, işləndiyi ərazilərdən biri Qafqazdırsa, həmin ərazidə dillərin qarşılıqlı əlaqələrinin geniş vüsət tapdığı regionlardan biri Azərbaycandır. Respublikamızda vahid qardaşlıq ailəsində müxtəlif xalqlar, o cümlədən tatlar yaşayır. Tatlar Azərbaycanın bir sıra ərazilərində yayıldığından, tat dilinin müxtəlif ləhcələri meydana çıxmışdır.
Recommended publications
  • Azərbaycan Respublikasinda Bələdiyyələrin Birləşməsi Yolu Ilə Yeni Bələdiyyələrin Yaradilmasi Haqqinda
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA BƏLƏDİYYƏLƏRİN BİRLƏŞMƏSİ YOLU İLƏ YENİ BƏLƏDİYYƏLƏRİN YARADILMASI HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU “Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununun 2-ci maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi q ə r a r a a l ı r : I. Azərbaycan Respublikasında bələdiyyələrin birləşməsi yolu ilə aşağıdakı yeni bələdiyyələr yaradılsın: 1. Ağcabədi rayonu üzrə: 1) Bala Kəhrizli və Böyük Kəhrizli bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Bala Kəhrizli və Böyük Kəhrizli kəndlərində Kəhrizli bələdiyyəsi; 2) Boyat və Biləyən bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Boyat və Biləyən kəndlərində Boyat bələdiyyəsi; 3) Şahmalılar, Şərəfxanlı və Şotlanlı bələdiyyələrinin əhatə etdiyi, Şahmalılar, Şərəfxanlı və Şotlanlı kəndlərində Şərəfxanlı bələdiyyəsi. 2. Ağdaş rayonu üzrə: 1) Cücük və Qaradağlı bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Cücük, Qaradağlı və Malay kəndlərində Qaradağlı bələdiyyəsi; 2) Cüvə və Korarx bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Cüvə və Korarx kəndlərində Korarx bələdiyyəsi; 3) Əmirarx və Güvəkənd bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Əmirarx və Güvəkənd kəndlərində Güvəkənd bələdiyyəsi; 4) Hüşün və Kükəl bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Hüşün və Kükəl kəndlərində Kükəl bələdiyyəsi; 5) Xınaxlı və Kotavan bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Xınaxlı və Kotavan kəndlərində Kotavan bələdiyyəsi; 6) Kotanarx və Nehrəxəlil bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Kotanarx və Nehrəxəlil kəndlərində Kotanarx bələdiyyəsi; 7) Qaraoğlan və Pirəzə bələdiyyələrinin əhatə etdiyi Qaraoğlan və Pirəzə
    [Show full text]
  • Buğda Istehsalçıları
    01 dekabr 2013-cü il tarixə İsmayıllı rayonunun k ə nd ərazi komissiyaları üzr ə buğda v ə ç ə ltik s ə pini aparmış istehsalçılara 40 manat hesabı ilə dövl ə t büdc ə sinin v ə saiti hesabına veril ə c ə k yardım haqqında M Ə L U M A T O cümlə d ə n Cə mi buğda v ə Verilə c ə k yardımın Kə nd ərazi komissiyası S/s İstehsalçıların sayı çə ltik s ə pini Buğda Çə ltik mə bl ə ği (manat, üzrə (ha) sə pini sə pini qə pik) (ha) (ha) 1 İsmayıllı şə h ə r 790 863.47 863.47 34538.80 2 Qalacıq 286 685.47 685.47 27418.80 3 Sumağallı 111 190.52 190.52 7620.80 4 Aşıqbayramlı 79 351.16 351.16 14046.40 5 Mollaisaqlı 181 444.20 444.20 17768.00 6 Diyallı 158 323.20 323.20 12928.00 7 Quşencə 308 924.03 924.03 36961.20 8 Talıstan 72 237.47 237.47 9498.80 9 Tə z ə k ə nd 215 256.79 256.79 10271.60 10 Zə rnava 72 192.23 192.23 7689.20 11 Tağlabiyan 6 31.24 31.24 1249.60 12 Topçu 189 492.37 492.37 19694.80 13 Soltankə nd 183 847.44 847.44 33897.60 14 Kürdmaşı 314 528.08 528.08 21123.20 15 Cülyan 5 130.79 130.79 5231.60 16 Kə lb ə nd 117 831.76 831.76 33270.40 17 Hacıhə t ə mli 602 1364.63 1364.63 54585.20 18 Sulut 20 49.20 49.20 1968.00 19 İvanovka 36 2686.90 2686.90 107476.00 20 Tircan 251 1067.80 1067.80 42712.00 21 Qoşakə nd 224 774.96 774.96 30998.40 22 Qurbanə f ə ndi 71 120.93 120.93 4837.20 1 23 Qalagah 251 885.08 885.08 35403.20 24 Qubaxə lilli 258 2599.41 2599.41 103976.40 25 Qalınçaq 223 552.51 552.51 22100.40 26 Keyvə ndi 106 456.87 456.87 18274.80 27 Xankə nd 39 59.81 59.81 2392.40 28 Ruşan 230 1009.87 1009.87 40394.80 29 Gə rayb ə yli 185 651.76
    [Show full text]
  • Rayon Kənd Abşeron Rayon Saray Qəsəbəsi Abşeron Rayon Saray Qəsəbəsi Abşeron Rayon Novxanı Kəndi Abşeron Rayon Sara
    Rayon K ənd Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Novxanı k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Ceyranbatan q əsəbəsi Abşeron rayon Qobu q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Novxanı k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Hökm əli qəsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Novxanı k əndi Abşeron rayon Novxanı k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Ceyranbatan q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Xırdalan ş əhəri Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Mehdiabad q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Mehdiabad q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Xırdalan ş əhəri Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Masazır k əndi Abşeron rayon Saray q əsəbəsi Abşeron rayon
    [Show full text]
  • Geçmişten Bugüne Azerbaycan`Da Yer Adlari
    GEÇMİŞTEN BUGÜNE AZERBAYCAN`DA YER ADLARI Laman ASLANOVA 2020 YÜKSEK LİSANS TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI Tez Danışmanı Doç. Dr. Enver KAPAĞAN GEÇMİŞTEN BUGÜNE AZERBAYCAN`DA YER ADLARI Laman Aslanova Doç. Dr. Enver KAPAĞAN T.C. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi Olarak Hazırlanmıştır KARABÜK Ağustos 2020 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. 1 TEZ ONAY SAYFASI .................................................................................................. 4 ÖNSÖZ .......................................................................................................................... 5 ÖZ ................................................................................................................................... 7 ABSTRACT ................................................................................................................... 7 ARŞİV KAYIT BİLGİLERİ ........................................................................................ 9 ARCHİVE RECORD İNFORMATİON .................................................................. 10 KISALTMALAR ........................................................................................................ 11 ARAŞTIRMANIN KONUSU .................................................................................... 12 ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ .................................................................. 12 ARAŞTIRMANIN
    [Show full text]
  • 86 Saylı Ismayıllı Seçki Dairəsinin Hüdudları
    DSK MnSK ÜNVAN 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 16 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 2,-7 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 2,-8 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 30,A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 5 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 4,-7A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 4,-5 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 23 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 9 86 1 FİZULİ KÜÇ 1 86 1 FİZULİ KÜÇ 1,-2 86 1 FİZULİ KÜÇ 13 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 33 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 19 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 8,-2 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 18 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 2,-10 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-2 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-1 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 12,A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 29 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 2,-12 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 22 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-7 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-12 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 8 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 29,A 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 11 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 22 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 8 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 28 86 1 FİZULİ KÜÇ 17 86 1 FİZULİ KÜÇ 15 86 1 FİZULİ KÜÇ 4 86 1 FİZULİ KÜÇ 28 86 1 FİZULİ KÜÇ 18 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 2,-1 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 3 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 1,-2 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 1 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 24 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 44 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 16 86 1 FİZULİ KÜÇ 21 86 1 FİZULİ KÜÇ 32 86 1 FİZULİ KÜÇ 33 86 1 FİZULİ KÜÇ 3,-3 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 35 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 37 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 1,-A 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 16 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 5 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 9 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 10,-12 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 2,-8 A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-17 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 12 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-1A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 2,-3A 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 32,B 86 1 M.Ə.SABİR KÜÇ 6,-9 86 1 N.BEHDİYEV KÜÇ 40 86 1 FİZULİ KÜÇ 24 86 1 FİZULİ KÜÇ 8 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 10,-6 86 1 Ü.HACIBƏYOV KÜÇ 10,-14 86 1 M.Ə.SABİR
    [Show full text]
  • Azərbaycan Respublikasının Bəzi Rayonlarının Ərazisində Bələdiyyələrin Təşkil Edilməsi Haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
    Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının ərazisində bələdiyyələrin təşkil edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU "Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun 3-cü maddəsinə müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi qərara alır: I. Azərbaycan Respublikasının bəzi rayonlarının ərazisində adları aşağıda göstərilən bələdiyyələr təşkil edilsin: Bakı şəhəri Qaradağ rayonu üzrə: Korgöz qəsəbəsinin ərazisini əhatə edən Korgöz bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ümid qəsəbəsinin ərazisini əhatə edən Ümid bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ağdam rayonu üzrə: Qərvənd bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Əhmədağalı, Çıraxlı, Kolqışlaq və Mirəşelli kəndlərində Əhmədağalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Mərzili kəndinin ərazisini əhatə edən Mərzili bələdiyyəsi təşkil edilsin. Üçoğlan bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Alıbəyli, Böyükbəyli və Kiçikli kəndlərində Alıbəyli bələdiyyəsi təşkil edilsin. Təzəkənd kəndinin ərazisini əhatə edən Təzəkənd bələdiyyəsi təşkil edilsin. Əfətli bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Hacıturalı, Həsənxanlı və Qəhrəmanbəyli kəndlərində Hacıturalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Çəmənli bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Sarıcalı və Şükürağalı kəndlərində Sarıcalı bələdiyyəsi təşkil edilsin. Ağsu rayonu üzrə: Ərəbmehdibəy bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Xəlilli və Mustafalı kəndlərində Xəlilli bələdiyyəsi təşkil edilsin. Dəvəçi rayonu üzrə: Gəndov bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Leyti kəndində Leyti bələdiyyəsi təşkil edilsin. Uzunboyad bələdiyyəsinin əhatə etdiyi Məliklər kəndində
    [Show full text]
  • Şamaxi Tarix-Diyarşünasliq Muzeyi Shamakhi Historyand
    1 ŞAMAXI TARİX-DİYARŞÜNASLIQ MUZEYİ hazırlayan Fariz Xəlilli SHAMAKHI HISTORYAND LOCAL LORE MUSEUM by Fariz Khalilli Bakı – 2009 2 3 Ön soz Azərbaycanın tarixi regionlarından biri Şirvan vilayətidir. Burada minillik tarixi əhatə edən Şirvanşahlardövləti (VI-XVI əsrlər) mövcud olmuşdur. Hələ II əsrdə yaşamış yunan coğrafiyaşünası Klavdi Ptolemeyin adını çəkdiyi Şamaxı şəhəri uzun müddət Şirvanşahlar dövlətinin paytaxtı olmuşdur. Azərbaycanın bütün regionlarında Tarix-Diyarşünaslıq muzeyləri vardır. Lakin bu tip muzeylər regional xarakter daşıdığından onların ekspozisiyası mövzu və tarixi ardıcıllıq olmadan zəif eksponatlarla nümayiş olunur. 2008-ci ildə Şamaxı Tarix Diyarşünaslıq Muzeyinin yeni elmi ekspozisiyasının qurulması ilə əlaqədar layihəmiz bəyənilmiş və həyata keçirilməsinə başlanmışdır, Bizim gördüyümüz bütün işlərin, o cümlədən texniki işlərin hansısa elmi mənası vardır. Belə ki, hər bir zal mövzuya uyğun olaraq boyanmış, informasiya panelləri həmin rənglərlə çap olunmuşdur. Yaşıl təbiəti simvolizə etdiyi üçün "Diyarşünaslıq", boz Şamaxıda evlərin ta qədimdən boyandığı xüsusi mineralın - "şirə"nin rəngini simvolizə etdiyi üçün "Şamaxı qədim dövrdə", süd rəngi Şirvanın "süd ölkəsi" adlandırılmasına əsaslanaraq "Şirvanşahlar dövründə Şamaxı" mövzusu üçün əsas rəng seçilmişdir və s. Muzeyin vitrinləri Şamaxı meşələrində bitən göyrüş ağacından düzəldilmişdir. Vitrinlərə və panellərə Muzeyin emblemi (Şirvanşahlar dövlətinin adını simvolizə edən "günbəz içərisində üz-üzə dayanmış iki şir ("Şirvan" "Şirlər ölkəsi" deməkdir) və onların
    [Show full text]
  • İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatı, 2019
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STATİSTİKA KOMİTƏSİ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STANDARTI İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2019 AZS 882:2020 Rəsmi nəşr BAKI – 2020 Azərbaycan Respublikası Dövlət Azərbaycan Standartlaşdırma İnstitutunun Statistika Komitəsi kollegiyasının 2020-ci il 03 fevral tarixli 202323400016 2019-cu il 27 noyabr tarixli 10/4 nömrəli nömrəli əmri ilə təsdiq edilərək dövlət standartı qərarı ilə təsdiq edilmişdir kimi qeydiyyata alınmış və standartlaşdırma üzrə dövlət fonduna daxil edilmişdir AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STANDARTI ___________________________________________________________________________ İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2019 AZS 882:2020 ___________________________________________________________________________ Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin Aparatı ilə razılaşdırılmışdır Təsnifat T.Y.Budaqovun rəhbərliyi ilə Y.X.Yusifov, V.H.Məmmədəlizadə, L.H.Salamzadə və F.E.Qocayev tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. İNZİBATİ ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI, 2019 AZS 882:2020 GİRİŞ “İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatı, 2019”un hazırlanmasında əsas məqsəd son illərdə Azərbaycan Respublikasının inzibati ərazi bölgüsündə baş vermiş dəyişiklikləri nəzərə almaqdan ibarətdir. “İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatı, 2019” Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi kollegiyasının 2013-cü il 10 aprel tarixli 10/1 saylı qərarı və Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin 2013-cü il 30 may tarixli 51 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş “İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatı”nın
    [Show full text]
  • II FƏSİL Bələdiyyələr Haqqında Azərbaycan Respublikasının
    Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin PREZİDENT KİTABXANASI ─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── II FƏSİL Bələdiyyələr haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunları MÜNDƏRİCAT ➢ Bələdiyyələrə seçkilərin qaydaları haqqında (2 iyul 1999-cu il) ➢ Bələdiyyələrin statusu haqqında (2 iyul 1999-cu il) ➢ Bələdiyyənin Nümunəvi Nizamnaməsinin təsdiq edilməsi haqqında (15 oktyabr 1999-cu il) ➢ Bələdiyyə qulluğu haqqında (30 noyabr 1999-cu il) ➢ Yerli rəy sorğusu haqqında (30 noyabr 1999-cu il) ➢ Bələdiyyə mülkiyyətinə əmlakın verilməsi haqqında (7dekabr 1999-cu il) ➢ Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında (7dekabr 1999-cu il) ➢ Bələdiyyələrin maliyyəsinin əsasları haqqında (7 dekabr 1999-cu il) ➢ Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında (14 aprel 2000- ci il) ➢ "Bələdiyyələrin daimi və başqa komissiyaları haqqında" Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə (14 aprel 2000-ci il) ➢ Bələdiyyə üzvünün statusu haqqında (18 aprel 2000-ci il) ➢ Bələdiyyə üzvünün statusu haqqında (18 aprel 2000-ci il) ➢ "Azərbaycan Respublikasında yerli özünüidarəetmə üzrə Əlaqələndirmə Şuraları haqqında" Əsasnamənin təsdiq edilməsi barədə (18 aprel 2000-ci il) ➢ Ərazi quruluşu və inzibati ərazi bölgüsü haqqında (13 iyun 2000-ci il) ➢ "Bələdiyyələrin əraziləri və torpaqları haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa əlavələr edilməsi barədə (5 oktyabr 2001-ci il) ➢ "Bələdiyyələrin birgə fəaliyyəti, birləşməsi, ayrılması və ləğv edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikası
    [Show full text]
  • Tat Dilinin Leksikası
    3 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası ÖN SÖZ Hər bir dilin leksiklogiyasına elə bir özünəməxsusluq xasdır ki, bu, onu sistem kimi tədqiq edilməsinə müəyyən qədər mane olur. Qeyd edilən cəhəd ondan irəli gəlir ki, dilin leksik sistemi həmişə açıq və dəyişkəndir. Bu sistemdə həm mövcud sözlərin mənalarında dəyişmələr baş verir, sözün semantikası genişlənir, sıxılır, daralır. Söz dildə işlək qatdan çıxıb lüğət fondunun passiv qatına keçir. Bunun müqabilində dilə yeni sözlər daxil olur. Dil başqa dillərdən söz alır, başqa dillərə söz verir. Bütün bu hadisələr dilin leksik sistemində daim baş verir Bir hadisə dilin inkişaf tarixinin müəyyən dövründə daha çox müşahidə olunur, başqa bir hadisə isə sanki dayanır. Başqa dildən sözalma və başqa dilə sözün keçməsi, neologizmlərin yaranması və dilin lüğət tərkibinə daxil olması kimi proseslər bir-birindən fərqli formalarda baş verir. Məlumdur ki, tatlar irandilli xalq olub Xəzəryanı ərazilərdə – İranda, Azərbaycanın şimal-şərq rayonlarında, Abşeron yarımadasında, Dağıstanın cənub-şərqində, Dərbənd və Mahaçqala şəhərlərində məskunlaşmışlar. Azərbaycan ərazisində tatlar, əsasən, respublikanın İsmayıllı, Xızı, Şamaxı, Quba, Dəvəçi və Abşeron ərazilərində daha kompakt şəkildə yaşayırlar. Bu baxımdan tat dilinin leksikologiyasının Azərbaycan ərazisində yaşayan tatların dilinə dair materiallar əsasında tədqiq olunmasına ehtiyac duyulur. Doğrudur, tat dilinin leksikasına dair bir sıra tədqiqatlar mövcuddur. Lakin bu tədqiqatlar müəyyən bir ərazi ilə məhdudlaşdırıldığından araşdırmanın başqa ərazilər üzrə aparılması tələbi meydana çıxır. Məsələyə bu yöndən yanaşmaq tat dilinin leksik fondunun ümumi mənzərəsini aydınlaşdırmaq üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanda yaşayan tatların dili Azərbaycan dili ilə daimi təmaslı əlaqədədir. Bu əlaqələr, 3 4 Gülsüm Hüseynova. Tat dilinin leksikası şübhəsiz ki, tat dilinin leksik sisteminə xüsusi təsir göstərir. Həmin təsirlərin müxtəlif aspektdən öyrənilməsi mümkündür.
    [Show full text]
  • İnzibati-Ərazi Vahidləri
    Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsi PREZİDENT KİTABXANASI ───────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── İnzibati-ərazi vahidləri MÜNDƏRİCAT I. İnzibati-ərazi vahidləri haqqında ümumi məlumat ......................................................................... 4 II. Bakı şəhəri .......................................................................................................................................... 9 1. Ümumi məlumat .............................................................................................................................. 9 2. Tarix ................................................................................................................................................. 9 3. Əcnəbi səyyahların Bakı haqqında görüşləri ............................................................................. 18 4. Xəzər dənizi ................................................................................................................................... 20 5. Şirvanşahlar sarayı ....................................................................................................................... 21 6. Qız qalası ........................................................................................................................................ 26 7. Qobustan ........................................................................................................................................ 27 8. Neft Daşları ...................................................................................................................................
    [Show full text]
  • Inzibati – Ərazi Bölgüsü Təsnifati Azt046 -2013
    AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT STATİSTİKA KOMİTƏSİ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT TƏSNİFATI İNZİBATİ – ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI AZT046 -2013 Rəsmi nəşr BAKI – 2013 Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Dövlət Statistika Komitəsi Patent üzrə Dövlət Komitəsinin kollegiyasının 10 aprel 2013-cü il 51 saylı 30 may 2013-cü il tarixli 10/1 saylı qərarı ilə təsdiq tarixli əmri ilə təsdiq edilmişdir edilmişdir Dəyişikliklər və əlavələr: Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Dövlət Statistika Komitəsi Patent üzrə Dövlət Komitəsinin kollegiyasının 27.10.2014-cü il 26.11.2014-cü il tarixli 138 saylı tarixli 27/2 saylı qərarı ilə təsdiq tarixli əmri ilə təsdiq edilmişdir edilmişdir İNZİBATİ – ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI Bu təsnifat Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin icazəsi olmadan rəsmi nəşr kimi tam və ya qismən yenidən çap oluna, çoxaldıla və ya yayıla bilməz Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin Aparatı ilə разылашдырылмышдыр ------------------------------------------------------------------------------- . Təsnifat A.M.Vəliyevin rəhbərliyi ilə R.A.Səlimov, A.H.Mansurov, Q.F.Əliyev, T.R.Əcəlov, L.H.Salamzadə və E.Ş.Aslanov tərəfindən işlənib hazırlanmışdır. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ DÖVLƏT TƏSNİFATI İNZİBATİ – ƏRAZİ BÖLGÜSÜ TƏSNİFATI AZT046-2013 ADMINISTRATIVE - TERRITORIAL DIVISION CLASSIFICATIONS Tətbiq edilmə tarixi 2013-05-30 GİRİŞ İnzibati Ərazi Bölgüsü Təsnifatının yenidən hazırlanmasında əsas məqsəd “Ərazi quruluşu və inzibati
    [Show full text]