Uchwała Nr XIV/96/16 Rady Gminy Olszewo-Borki z dnia 11 stycznia 2016 r.

w sprawie zatwierdzenia „Planu Odnowy Miejscowości Przystań na lata 2016-2022”

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity: Dz. U. z 2015 r. poz. 1515 ze zm.), uchwala się, co następuje:

§ 1.

1. Zatwierdza się „Plan Odnowy Miejscowości Przystań na lata 2016-2022” jako podstawę do ubiegania się o zewnętrzne środki finansowe, w tym również przy wsparciu z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej w perspektywie finansowej na lata 2014 – 2020. 2. „Plan Odnowy Miejscowości Przystań na lata 2016-2022” został przyjęty uchwałą nr 1/2016 Zebrania Wiejskiego Sołectwa Przystań z dnia 8 stycznia 2016 r., w brzmieniu stanowiącym załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2.

Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Olszewo-Borki.

§ 3.

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.

Przewodniczący Rady Gminy

Paweł Dębski Załącznik do uchwały Nr XIV/96/16 Rady Gminy Olszewo-Borki z dnia 11 stycznia 2016 r.

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI PRZYSTAŃ

Strona 1 z 17

Spis treści CHARAKTERYSTYKA GMINY OLSZEWO-BORKI ...... 3 Położenie administracyjne, geograficzne, komunikacyjne...... 3 CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI PRZYSTAŃ ...... 4 Położenie administracyjne, geograficzne, komunikacyjne...... 4 Zarys historyczny...... 4 Charakterystyka ludności...... 7 Walory zagospodarowania przestrzennego...... 9 OPIS ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH...... 11 Środowisko przyrodnicze...... 11 Zabytki ...... 11 Infrastruktura techniczna...... 11 Rolnictwo i gospodarka...... 12 ANALIZA SWOT ...... 14 WIZJA MIEJSCOWOŚCI, PRIORYTETY, ZADANIA...... 15 Zadania przyczyniające się do odnowy miejscowości Przystań w latach 2016-2022 ...... 15 HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ ...... 16 SZACUNKOWY KOSZTORYS REALIZOWANYCH ZADAŃ ...... 16 CHARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW...... 17

Strona 2 z 17

CHARAKTERYSTYKA GMINY OLSZEWO-BORKI

Położenie administracyjne, geograficzne, komunikacyjne.

Gmina Olszewo-Borki położona jest w zachodniej części powiatu ostrołęckiego, zajmując obszar około 196 km², z czego 43% stanowią lasy. Od wschodu gmina graniczy z miastem powiatowym Ostrołęka, od południowego wschodu, przez rzekę Narew z gminą Rzekuń, od północnego – wschodu z gminą Lelis, od północy z gminą Baranowo, od zachodu z gminą Krasnosielc i Sypniewo, od południa z gminą Młynarze. Ponadto gmina położona jest w odległości ok. 100 km na północ od Warszawy, w bezpośrednim zasięgu oddziaływania miasta Ostrołęka. Sąsiednie miasta powiatowe oddalone są od ośrodka gminnego Olszewo-Borki o: ok. 45km w kierunku zachodnim w przypadku Przasnysza, ok. 42km w kierunku południowo-zachodnim w przypadku Makowa Mazowieckiego i ok. 45 km w kierunku południowo-wschodnim w przypadku Ostrowi Mazowieckiej. Gmina Olszewo-Borki usytuowana jest na terenie równinnym, między zlewiskami rzek Narew i Omulew. Stwarza to dodatkowe zagrożenie powodziowe dla 12 miejscowości położonych wzdłuż obu rzek. Obszar zalewowy obejmuje 540ha gruntów zlokalizowanych na terenie sołectw: Kruki, Drężewo, Zabrodzie, Kordowo, Grabowo, Olszewo-Borki, Białobrzeg Bliższy, Białobrzeg Dalszy, Nożewo, Dobrołęka, Żerań Mały, Żerań Duży. Zewnętrzne powiązania komunikacyjne zapewniają dwie drogi krajowe: Nr 61 relacji Warszawa – Jabłonna – Legionowo – Serock – Różan – Ostrołęka – Łomża – Grajewo – Augustów przebiegająca we wschodniej części gminy wzdłuż rzeki Narwi i Nr 53 relacji Olsztyn – Szczytno – Rozogi – Myszyniec – Ostrołęka, przebiegająca w północno-wschodniej części gminy. Pierwsza z dróg krajowych jest jednym z kilku tranzytowych szlaków łączących wschód i zachód Europy, druga zaś prowadzi w kierunku państw nadbałtyckich. Komunikację z terenami sąsiednich gmin oraz powiązania wewnętrzne uzupełniają dwie drogi wojewódzkie, sieć jedenastu dróg powiatowych i kilkudziesięciu dróg gminnych.

Strona 3 z 17

Przez obszar gminy przebiega szlak kolejowy relacji Olsztyn – Szczytno – Wielbark – Ostrołęka – Śniadowo – Łapy, ze stacjami w miejscowościach: Olszewo-Borki, Nowa Wieś i Zabiele Wielkie. Szlak stracił jednak na znaczeniu w okresie restrukturyzacji Polskich Kolei Państwowych, w którym początkowo zawieszono, a następnie zlikwidowano przewozy pasażerskie. Wiodącym działem gospodarki mikroregionu jest rolnictwo rozwinięte na bazie indywidualnych gospodarstw rolnych. Obniżająca się stopniowo efektywność drobnej produkcji rolnej wynikająca nie tylko z jej rozdrobnienia ale i słabych jakościowo gleb oraz duża atrakcyjność przyrodniczo-krajobrazowa gminy, bezpośrednie sąsiedztwo miasta powiatowego, a następnie bliskość i dostępność aglomeracji warszawskiej są czynnikami korzystnymi do rozwoju funkcji mieszkalno – rekreacyjno – wypoczynkowej tego regionu. Gminę zamieszkuje 10.316 osób (stan na dzień 31.12.2014 r.) tj. ok. 11,7% ogólnej liczby ludności powiatu ostrołęckiego (88.116 os.) i ok. 0,19% ludności województwa Mazowieckiego (5,3mln os.)1. Pod względem wielkości zaludnienia wśród 10 gmin wiejskich powiatu ostrołęckiego gmina zajmuje 3 pozycję (po gminach: Kadzidło i Myszyniec). W granicach gminy znajduje się 38 miejscowości. Największą pod względem zaludnienia miejscowością jest ośrodek gminny Olszewo-Borki liczący 1921 mieszkańców, następnie Nowa Wieś zamieszkała przez 790 osób. W dalszej kolejności należy wymienić dwie miejscowości położone przy trasie nr 53: Zabrodzie – 648 mieszkańców i Antonie – 671 mieszkańców.

CHARAKTERYSTYKA MIEJSCOWOŚCI PRZYSTAŃ

Położenie administracyjne, geograficzne, komunikacyjne.

Miejscowość Przystań leży w otoczeniu lasów . Najbliższe wsie to: Białobrzeg Dalszy, Nowa Wieś, Chojniki. Wieś położona jest w atrakcyjnej, malowniczej okolicy, wśród lasów, co daje szanse na rozwój mieszkalnictwa w przyjaznej, spokojnej okolicy, stanowiącej jednocześnie miejsce turystyczno-rekreacyjne.

Przystań, to niewielka, spokojna, lecz niezbyt bogata miejscowość, położona w pewnej odległości od głównych tras i pasm urbanistycznych. Niezadawalająca jest dostępność komunikacyjna do siedziby gminy i miasta Ostrołęki, mimo niewielkiej odległości, ze względu na braki w komunikacji i złej jakości drogi lokalnej. Jest jedną z 38 miejscowości należących administracyjnie do Gminy Olszewo-Borki, powiatu ostrołęckiego, województwa mazowieckiego.

Miejscowość sąsiaduje z wsią Olszewka gm. Lelis oraz wsiami położonymi na obszarze gm. Olszewo-Borki tj. Nowa Wieś, Chojniki, Wyszel, Białobrzeg Dalszy.

Miejscowość Przystań zajmuje powierzchnię 15 km2. Zamieszkuje ją 102 osoby. Obszar pod względem fizyczno – geograficznym przynależy do Sołectwa Przystań. Jest to jedno z mniejszych sołectw w gminie Olszewo-Borki.

Zarys historyczny.

Nie wiemy dokładnie kiedy powstała miejscowość Przystań. Prawdopodobnie została założona w pierwszej połowie XVI wieku, kiedy Mikołaj Mzowski otrzymał nadanie królewskie w postaci 25 włók2 lasu w Puszczy Płodownickiej, która sięgała aż po tereny dzisiejszej Przystani. Tu nad rzeką Omulwią został zbudowany młyn wodny, a następnie kuźnica czyli „Ruda”. W 1550 roku Mikołaj Mzowski sprzedał to nadanie i młyn wodny Piotrowi Wesslowi. Kazimierz Pacuski twierdzi, że Przystań Ruda jest mylnie uznawana za własność królewską. W tej okolicy zlokalizowane były dwie rudy: Ruda Przystań i Ruda Wesslowa, położona na północny zachód od Przystani, dziś wieś Wyszel. Ruda w Przystani była w dzierżawie. W 1565 roku w czasie przeprowadzanej

1 Źródło: „Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2014 roku” Główny Urząd Statystyczny 2014 r. www.stat.gov.pl 2 Włóka – dawna jednostka miary ziemi (1 włóka to 30 morg = 17,955 ha) Strona 4 z 17

lustracji mazowieckiej stwierdzono, że dochody „z rudy pana Weslowey i z młyna czyni fl .210”. Dwieście dziesięć florenów3, to był dość duży dochód. Skoro młyn i eksploatacja rudy podlegały lustracji, to z tego wynika, że należały do skarbu królewskiego, a Piotr Wessel był tylko dzierżawcą. Sumując należałoby stwierdzić, że Piotr Wessel, herbu Rogala stał się właścicielem 25 włók lasu, dzierżawcą młyna i kuźnicy w Przystani Ruda.

Po Piotrze Wesslu Rudą w Przystani zarządzał w 1582 Joannes (Jan) Wessel, syn Piotra. W 1597 roku Jan Wessel zrzekł się z dożywotniego prawa na Rudę ze wszystkimi przyległościami i pożytkami na rzecz swego syna Kacpra Wessla. W niedługim czasie prawdopodobnie Kacper Wessel wykupił dzierżawę Rudy w Przystani i stał się jej prywatnym właścicielem. Świadczy o tym następna lustracja województwa mazowieckiego, przeprowadzona w 1620 roku. Lustracja informuje, że Przystań Ruda (oficjalna nazwa miejscowości), położona w powiecie różańskim, nad rzeką Omulwią ma młyn o dwóch kołach. Lustrcja nic nie wspomina o kuźnicy czy rudzie, bo nie jest już ona własnością skarbu państwa.

W pierwszej połowie XVII wieku w ręce Wesslów przeszły dobra Nowej Wsi. Jeszcze w 1578 roku ich właścicielem był Albertus Brzosko. W jaki sposób przeszły w posiadanie Wesslów? Tego nie wiemy. Mogły być wykupione lub przeszły jako posag córki Alberta Brzoski albo drogą spadku. W 1670 roku Przystań z Nową Wsią i Chojnikami (założyli tu folwark Brzoskowie) kupił od Wesslów Stanisław Godlewski, herbu Bończa. Stanisław Godlewski w 1674 roku uczestniczył w wyborze króla Jana III Sobieskiego i z ziemią nurską podpisał jego elekcję. Od 1690 roku był regentem kancelarii koronnej i starostą nurskim, od 1705 roku kasztelanem podlaskim. Był bliskim współpracownikiem króla Jana III Sobieskiego, częstym jego domownikiem, zarządzał jego prywatnymi interesami. Po śmierci Stanisława Godlewskiego, majątek odziedziczył syn Zygmunt Godlewski, od 1713 roku skarbnik różański, a potem także stolnik łomżyński. Z kolei jego syn Konstanty przejął po ojcu urząd skarbnika różańskiego, a później został podstarostą różańskim i przejął po ojcu Przystań.

W dalszym ciągu funkcjonował młyn, kuźnia żelazna, folusz i wybudowany został modrzewiowy dwór. W czasie walk konfederatów barskich z Rosjanami drewniany dwór został spalony przez wojsko rosyjskie. Odbudowę dworu podjął natychmiast Konstanty Godlewski, ale tego dzieła nie udało mu się dokończyć. Pracę przerwała przedwczesna śmierć. Żona, wdowa po zmarłym Konstantym, w imieniu nieletniego syna Hilarego i córka Salomea Konstancja z mężem, postanowili majątek w Przystani przekazać w zastaw Pawłowi Mostowskiemu. Ponieważ w przewidzianym terminie nie zwrócili zastawu (pożyczki), to po rozliczeniu majątek przeszedł w posiadanie Pawła Mostowskiego.

Paweł Mostowski był początkowo wojewodą pomorskim, później mazowieckim, herbu Dołęga. Był jednym z przywódców konfederacji barskiej, rotmistrzem chorągwi husarskiej, później awansował do stopnia generała lejtnanta. Jego pierś została ozdobiona Orderem Orła Białego. Było to i jest po dzień dzisiejszy najwyższe odznaczenie polskie.

Za czasów Pawła Mostowskiego została zakończona odbudowa dworku w Przystani. Wybudowane zostały także budynki gospodarcze, zrujnowane przez wojska rosyjskie. Paweł Mostowski ożenił się z Anną Rozalią Hylzenówną, córką wojewody mińskiego, Jana Augusta Hylzena. Paweł Mostowski z Anną Rozalią miał troje dzieci: córkę Mariannę, i dwóch synów: Józefa i Tadeusza. W wyniku kontraktu małżeńskiego Przystań została majątkiem oprawowym żony Pawła Anny Rozalii Mostowskiej.

Do dóbr Mostowskich w Przystani należała także Nowa Wieś i Płaczkowo. Anna Rozalia zmarła 12 października 1791 roku. Podział majątku po zmarłej matce doprowadził do sporu między rodzeństwem. Ostatecznie spór został rozstrzygnięty przez sąd i majątek w Przystani otrzymał Tadeusz Antoni Mostowski, kasztelan raciążski, później w latach 1790 – 1796 koniuszy raciążski.

Tadeusz Mostowski należał do aktywnych działaczy Sejmu Czteroletniego, był zwolennikiem konstytucji 3 maja. Po jej uchwaleniu należał do Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej. Od stycznia 1791 roku z Julianem Ursynem Niemcewiczem i Józefem Weyssenhoffem wydawał własnym nakładem „Gazetę Narodową i Obcą”. W

3 Floren - to była złota moneta bita w XIII wieku we Florencji, stąd jej nazwa, następnie rozpowszechniła się w Europie, Pozostałości po młynie w msc. Przystań w tym w państwie polskim. Strona 5 z 17

późniejszym czasie dobra w Przystani zostały zakupione przez Krasińskich, a potem przeszły na własność Czartoryskich.

Nie ma dokumentu stwierdzającego nazwę tej miejscowości. Pierwotna nazwa była tylko Ruda, jako miejsce wytapiania żelaza z rudy darniowej, czyli ośrodek hutniczy. Z czasem, gdy rudę i węgiel drzewny trzeba było dowozić, najłatwiejszym i najtańszym środkiem komunikacji była rzeka Omulew. Tu więc zatrzymywały się łodzie załadowane tym surowcem. Przybywały tu łodzie, na które ładowano sztaby żelaza i wywożono Omulwią, a dalej Narwią do miejsca przeznaczenia. Powstała w ten sposób, obok ośrodka Rudy – przystań, jako coś w rodzaju małego portu rzecznego. I tak powstała nazwa Przystań Ruda. W połowie XIX wieku, gdy zaprzestano wytapiania żelaza z rudy darniowej, bo na żelazo kowalne nie było zapotrzebowania, Ruda w Przystani przestała funkcjonować. W nazwie miejscowości przestano używać drugiego członu, pozostała tylko nazwa Przystań.

Najstarsza córka Adama Czartoryskiego i Marii Ludwiki, Małgorzata w 1925 roku otrzymała jako posag ślubny dobra Przystani. Poślubiła cudzoziemca, księcia Gabriela de Bourbon – Socilias. Bourbonowie, to niegdyś wielka dynastia królewska, panująca we Francji z przerwami do 1848 roku, a także w Neapolu i Sycylii oraz w Hiszpanii. Książę Gabriel de Bourbon – Sycilias był potomkiem hiszpańskiej linii tego znakomitego rodu. Młode małżeństwo polubiło swoją majętność, urzekło ich piękne położenie Przystani, wśród wielkich lasów i bujnych, kwitnących łąk, jednakże chcieli mieszkać bardziej dostojnie, a stary dwór, naruszony zębem czasu już nie odpowiadał książęcej parze. Również stary, zarośnięty, nie pielęgnowany park, pamiętający zapewne czasy Mostowskich, nie mógł ich cieszyć i wymagał kompletnej renowacji. Dlatego na zlecenie ks. Gabriela de Bourbon rozpoczęto budowę nowego dworu, parku, sadu i ogrodu.

Dwór został zbudowany w 1928 roku. Wykonany został z sosnowego drewna w kształcie prostokąta, jednokondygnacyjny z użytkowanym poddaszem, przykryty łamanym, mansardowym dachem gontowym. Wewnątrz ściany tynkowane, tylko jedna „sala modrzewiowa” otrzymała wystrój ścian wyłożonych deskami modrzewiowymi, piece wykonane z kolorowych kafli. Na zewnątrz budynek został oszalowany deskami. Fronton wejściowy, skierowany w stronę południową, z wysuniętymi schodami, przykrytymi tarasem, wspartym na czterech drewnianych kolumnach, stanowi najpiękniejszy zewnętrzny element tego dworku.

Poza dworem, został założony nowy park, sad i ogród warzywny. Sad usytuowany był po prawej stronie dworu i dochodził do rzeki Omulwi.

Książę Gabriel de Bourbon – Sycilias mieszkał z żoną Małgorzatą w Warszawie, przy ulicy Królewskiej. W Przystani trwała budowa dworu i pozostałych obiektów, administrował rządca. W 1929 roku w czasie porodu zmarła księżna Małgorzata, a urodzony syn został uratowany, nadano mu imię Antoni. Po matce stał się on spadkobiercą majątku w Przystani, ale w imieniu nieletniego syna majątkiem zarządzał ojciec Gabriel de Bourbon. Po minionym okresie żałoby Gabriel de Bourbon ożenił się po raz drugi. Jego drugą żoną została sporo młodsza od niego i piękna księżniczka Cecylia Lubomirska, herbu Śreniawa. W 1933 roku rodzina książęca postanowiła przenieść się z Warszawy do Przystani i zamieszkać na stałe. W tymże roku został wykonany projekt kaplicy, który przewidywał, że zostanie ona wybudowana w stylu tatrzańskim, symbolizująca wielkość rodu zamieszkałego w miejscowym dworze. Została postawiona na wysokiej podmurówce z czerwonej cegły. Wewnątrz ustawiono ołtarz snycerskiej roboty i kratki oddzielające go od części przeznaczonej dla wiernych. Na ścianie został zawieszony obraz Matki Boskiej Leśnej i Chrystusa na krzyżu. Do kaplicy wstawiono dwa rzędy ławek po obu stronach kaplicy i zainstalowano małe organy. Z młyna zostało doprowadzone światło elektryczne. Pod koniec budowy kaplicy zostały wykonane piękne schody betonowo – kamienne, ułatwiające wejście na wysokie wzgórze, gdzie ulokowano miejscowe sanktuarium. Na dole wzgórza, obok wspinających się schodów została wykopana studnia, która stoi do dziś.

Po zakończeniu prac w niedzielę 12 maja 1935 roku przybył Jego Ekscelencja biskup łomżyński Stanisław Łukomski, który dokonał poświęcenia kaplicy. Nadano jej wezwanie Najświętszej Marii Panny Łaskawej. Od tego czasu odbywały się w kaplicy Msze św. dwa razy w miesiącu.

Strona 6 z 17

Obraz z kaplicy w Przystani W tym samym roku została ustawiona figura Chrystusa Błogosławionego w parku, w bliskim sąsiedztwie dworu. Natomiast wewnątrz dworku, na holu z okazji odbytej pierwszej komunii Antoniego de Bourbon – Sicilias, został wykonany obraz – mozaika. Z drobnych kolorowych kamyczków został ułożony obraz przedstawiający Matkę Boską i napis w języku hiszpańskim: „O Mario bez grzechu poczęta, Módl się za nami, którzy się do Ciebie uciekamy”.

Oprócz dworu wybudowano murowany młyn. Stary, drewniany, dotychczasowy młyn został rozebrany. Nowy młyn poza przemiałem zboża, wyższej jakości od dotychczas uzyskiwanej w starym młynie, dostarczał energię elektryczną do dworu, budynku administratora i obiektów inwentarskich folwarku. Młyn miał dwa koła napędowe, śrutownik i razówkę. Był w owych czasach bardzo nowoczesny pod względem technicznym, a uzyskiwana mąka była wysokiej jakości. Gdy zbliżała się wojna 1939 roku Bourbonowie wyjechali w kierunku na Węgry lub Rumunię.

Charakterystyka ludności.

 Liczba mieszkańców: 95 osób – stan na 31.12.2014 r. wg danych ewidencji ludności tut. urzędu gminy

 Struktura wiekowa mieszkańców:

Przedział wiekowy Liczba mieszkańców.

do 7 4

8-16 12

17-25 10

25-59 46

60 i powyżej 23

 Struktura wykształcenia

Wykształcenie %

Wyższe 7

Średnie 8

Zawodowe 33

Ponadgimnazjalne 9

podstawowe 34

Strona 7 z 17

 Struktura zatrudnienia:

Zawody %

Rolnicy 14 Prowadzące działalność gospodarczą 5

Bezrobotni 43 Emeryci i renciści 33 Pozostałe 5

 Organizacje i stowarzyszenia mieszkańców:

Nazwa organizacji Tak Nie Jeśli tak podaj nazwę

Koło Gospodyń Wiejskich x

Ochotnicza Straż Pożarna x

Kółko Różańcowe x

Inne x

 Nieruchomości na terenie sołectwa do zagospodarowania w ramach programu odnowy wsi:

Nazwa obiektu Tak Nie Wymiar/Obszar

Świetlica x Położona na działce nr 121 o pow. 48 m2 Budynek dworku, w którym mieści się szkoła LMS- Lokalne Miejsce Spotkań X podstawowa Teren w pasie drogowym X Drogi gminne

Strona 8 z 17

Walory zagospodarowania przestrzennego.

W XVIII wieku wybudowano tu modrzewiowy dwór, który niestety został spalony przez wojska rosyjskie w czasie konfederacji barskiej. Odbudowy dworu podjął się Konstanty Godlewski, niestety przeszkodziła w tym jego przedwczesna śmierć. Jego żona przekazała majątek w zastaw pożyczki, a ponieważ nie spłaciła jej w terminie dwór przeszedł na własność Pawła Mostowskiego który dokończył budowę dworku. W późniejszym czasie dobra w Przystani zostały zakupione przez Krasińskich, a potem przeszły na własność Czartoryskich. Najstarsza córka Adama Czartoryskiego, Małgorzata w 1925 roku otrzymała jako posag ślubny dobra Przystani. Poślubiła cudzoziemca, księcia Gabriela de Bourbon – Sicilias. Na jego zlecenie rozpoczęto budowę nowego dworu, parku, sadu i ogrodu. Dwór zbudowano w 1928 roku. Wykonany został z sosnowego drewna w kształcie prostokąta, jednokondygnacyjny z poddaszem, przykryty łamanym, mansardowym dachem gontowym. Wewnątrz wszystkie ściany były tynkowane, tylko jedna, „sala modrzewiowa”, była wyłożona deskami modrzewiowymi. Poza dworem, został założony nowy park, sad i ogród warzywny. Sad usytuowany był po prawej stronie dworu i dochodził do rzeki Omulew. Gdy zbliżała się wojna 1939 roku Bourbonowie wyjechali w kierunku na Węgry lub Rumunię.

Obecnie w budynku mieści się szkoła podstawowa. Po remoncie zachowała się sala modrzewiowa oraz stylowy kominek, obok którego wisi ułożona z płytek kafelkowych mozaika przedstawiająca Matkę Boską. Obiekt otoczony jest 2 hektarowym parkiem posadzonym przez Antoniego de Bourbon w XX wieku. W 2010 roku rozpoczęty został remont zabytkowego dworku w Przystani. Prace remontowe przeprowadzone w dworku uzyskały wsparcie finansowe ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013, Priorytet VI „WYKORZYSTYWANIE WALORÓW NATURALNYCH I KULTUROWYCH DLA ROZWOJU TURYSTYKI I REKREACJI”. Działanie 6.1 „Kultura”. Wniosek „Remont zabytkowego dworu i parku w miejscowości Przystań – Wrota na Kurpie”. Prace te polegały na odnowieniu schodów, tarasu, balkonu, schodów zewnętrznych, wymieniono stolarkę okienną i drzwiową, drewniane licówki ścian zewnętrznych wraz z izolacją.

Oprócz odnowienia obiektu z zewnątrz poddano renowacji salę modrzewiową i salę białą. Po odnowieniu zakupiono wyposażenie sali modrzewiowej: stół, krzesła, szafy i oświetlenie odzwierciedlające charakter

Strona 9 z 17 obiektu. Wprowadzono również akcent XXI wieku w formie komputera z dostępem do Internetu. Prace remontowo- konserwatorskie zakończyły się w 2010 roku. Kolejnym etapem projektu była realizacja zagospodarowania terenu, która polegała na odnowieniu ogrodzenia od frontu obiektu oraz ułożenie kostki brukowej przed budynkiem i wjazdem. Zagospodarowanie terenu obejmowało także rewaloryzację zabytkowego parku położonego na tyłach obiektu. W ramach rewaloryzacji usunięto drzewostan samosiewny, wykonano nowe nasadzenia roślin i nawodnienie, odtworzono alejki wraz z stylizowanymi ławeczkami. Prace powiązane z zagospodarowaniem terenu zakończyły się w czerwcu 2011 r.

Drewniany dwór w Przystani nawiązuje do architektury późnobarokowych dworów polskich. W budynku zachowała się sala modrzewiowa oraz stylowy kominek, obok którego wisi ułożona z płytek kafelkowych mozaika przedstawiająca Matkę Boską. Po zakończeniu II wojny światowej w dworku mieściła się szkoła, następnie ośrodek wypoczynkowo-szkoleniowy. Obecnie od 1981r. ponownie mieści się szkoła podstawowa. Na terenie miejscowości Przystań prowadzonych jest wiele imprez o charakterze kulturalnym i turystycznym. W Dworku mieści się tzw. sala modrzewiowa, która została uruchomiona jako sala tradycji kulturowo- historycznych wraz z punktem regionalnej informacji turystycznej. Informacje w punkcie są przekazywane poprzez Internet i pocztę email oraz na miejscu.

W 2013 roku kolejny raz środki z Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, pozwoliły na realizację inwestycji umożliwiającej efektywne wykorzystanie walorów Przystani. Projekt pn. "Turysto weekendowy Przystań w gminie Olszewo-Borki" otrzymał dofinansowanie z EFRR w wysokości 304 914,78 zł. W ramach projektu w gminie powstały nowe składniki turystyczne wchodzące w skład oferty turystycznej. Zakupiono i zamontowano wiatę grillową na ok. 100 osób wyposażona w wiszący grill, stoły i ławy oraz drewniany magazyn do przechowywania sprzętu turystycznego, zakup stojaków na rowery. Zakupiono również kajaki z kapokami i wiosłami, rowery trekkingowe, narty biegowe z kijkami i butami.

Dzięki projektowi zostały wytyczone i oznakowane trasy turystyczne przy czym została również wykonana mapa turystyczna regionu oraz przewodnik turystyczny zawierający opis ciekawych przyrodniczo i historycznie miejsc znajdujących się przy danym szlaku. Promocja projektu odbyła się poprzez: postawienie tablic informacyjnych w miejscu realizacji przedsięwzięcia, organizację spotkań promocyjno-informacyjnych na temat przedmiotowego zadania, zamieszczenie informacji na stronie internetowej gminy, utworzenie strony internetowej o turystyce oraz publikację informacji w prasie lokalnej.

Miejsce wokół zabytkowego dworku odzyskało swój dawny blask. Co roku organizowane są imprezy turystyczne jako zdania promujące rozwój turystyki na obszarze gminy Olszewo-Borki, które skierowane są do mieszkańców województwa Mazowieckiego, m.in.: „Kurpiowski Rodzinny Rajd Rowerowy", „Bieg Masowy Przełajowy", „Bieg Narciarski". Świetlica wiejska

Ważnym miejscem życia społeczności wsi Przystań jest również świetlica wiejska. W ostatnich latach został przeprowadzony remont budynku z przeznaczeniem na świetlicę wiejską w miejscowości Przystań. Koszty remonty w większości pokryte były z funduszu sołeckiego oraz budżetu gminy. Sukcesywnie i w następnych latach środki z funduszu sołeckiego sołectwa przekazywane były na remont świetlicy m.in. wymiana okien i drzwi, dachu, z tych środków zakupiono również kominek. i wykonano instalację zasilania energetycznego. Remont całego budynku przyczynia się do poprawy warunków życia mieszkańców, rozwój oraz zapewnienie miejsca spotkań dla społeczności lokalnej czy też zagospodarowanie czasu dla dzieci i młodzieży.

Strona 10 z 17

OPIS ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH

Środowisko przyrodnicze.

Dużą powierzchnię obszarową stanowią lasy. W przeważającej części są to lasy państwowe. Na terenie Przystani –okolice Szkoły Podstawowej znajduje się las o szczególnych walorach przyrodniczych. Są okazy drzew sprowadzone na zlecenie księcia de Burbon (róże, wiąz, morwę białą, kasztan jadalny, śliwki, morele, brzoskwinie, orzech włoski…). Na terenie przy szkole rośnie dąb który należy do pomników przyrody, w lasach występuje dużo zróżnicowanej zwierzyny. Przez Przystań przepływa rzeka Omulew. Co roku odbywają się tu spływy kajakowe. Brzegi rzeki są nieuregulowane i brakuje stanicy wodnej.

Zabytki

Fot. Figurka Chrystusa Frasobliwego

Nazwa zabytku Tak Nie Jeśli tak - opis

Kościoły X

Kapliczki X Figura Chrystusa Frasobliwego

Muzea X

Pałac de Bourbone z 1928 r. Pozostałości młyna wodnego Inne X Pomnik przyrody-dąb szypułkowy Fragmenty bramy wjazdowej

Infrastruktura techniczna. % dostępności dla Infrastruktura Brak mieszkańców Wodociąg x Kanalizacja x Gazociąg x Oświetlenie 75% Drogi bitumiczne 100%4 Chodniki x Dostęp do Internetu 80% Selektywna zbiórka odpadów 100%

4 Droga powiatowa Nowa Wieś – Olszewka Strona 11 z 17

Rolnictwo i gospodarka.  Struktura gospodarstw wiejskich:

Ilość gospodarstw wiejskich 12

Średnia powierzchnia gospodarstwa 10h

Ilość gospodarstw z produkcją roślinną 1

Ilość gospodarstw z produkcją zwierzęcą 1

Ilość gospodarstw z produkcją mieszaną 12

 Struktura gleb:

Jakość gleb (klasy) %

I-II -

III-IV 20%

V-VI 80%

Poniżej -

 Zakłady produkcyjne:

Rodzaj firmy Tak Nie Jeśli tak podaj nazwę i profil działalności

Duże zakłady produkcyjne x (zatrudniające 100 osób i pow.) Średnie firmy x (zatrudniające pow. 5 do 50 osób) Małe firmy Wywóz nieczystości płynnych, Mechanika (zatrudniające poniżej 5 osób lub pojazdowa Auto-Champion Mariusz x jednoosobowe) Wojtkowski , Agroturystyka, Usługi leśne ZRYW-POL Arkadiusz Bąk

Tabela zasobów oraz wizji ich wykorzystania

Diagnoza aktualnej sytuacji Wizja stanu docelowego (jak jest obecnie?) (jak chcemy, by było?) Co wyróżnia -Atrakcyjne położenie Co ma ją wyróżniać? Zwiększenie oferty edukacyjnej miejscowość? -Lokalizacja na terenie sołectwa - dla dorosłych, bogata oferta Szkoły Podstawowej-ośrodka rekreacyjno- turystyczna. życia społecznego. -Bogata historia, zachowanie zabytków, -Okazy starodrzewia, -Ślady zabytkowego osadnictwa.

Strona 12 z 17

Jakie pełni funkcje? Mieszkalna, rolnicza Jakie ma pełnić Nowoczesna infrastruktura funkcje? drogowa i techniczna, mieszkaniowo-rekreacyjno- turystyczna. Kim są jej mieszkańcy? Duży procent stanowią emeryci i Kim mają być Grupą ludzi aktywnych, renciści. 1% stanowią rolnicy. mieszkańcy? realizujących plan odnowy sołectwa oraz działanie na rzecz dzieci uczęszczających do pobliskiej szkoły. Co daje utrzymanie Rolnictwo, renty, emerytury, Co ma dawać Rolnictwo, agroturystyka, praca mieszkańcom wsi? praca zarobkowa, własna utrzymanie zarobkowa, własna działalność działalność gospodarcza. mieszkańcom? gospodarcza. Jak zorganizowani są W miejscowości Przystań nie W jaki sposób ma być Zorganizowanie na terenie mieszkańcy? Jakie istnieją żadne organizacje. zorganizowana wieś? sołectwa „Stowarzyszenia Koło organizacje działają? Jedynym miejscem –ośrodkiem Jakie organizacje Gospodyń Wiejskich „ Co się dzieje w kultury jest Szkoła Podstawowa. mieszkańców mają miejscowości? Tu organizuje się imprezy, być powołane? spotkania, kursy dla dzieci i dla społeczności lokalnej. W jaki sposób Na spotkaniach wiejskich u W jaki sposób mają Na spotkaniach wiejskich w mieszkańcy rozwiązują sołtysa wsi. być rozwiązywane Lokalnym Miejscu Spotkań. problemy? problemy ? Jak wygląda nasza Brak dobrego stanu dróg, Jak ma wyglądać Ma być wsią nowoczesną i wieś? kanalizacji, gazociągu, nasza wieś? zintegrowaną, dbającą o nieuregulowany bieg rzeki. mieszkańców. Jaki jest stan otoczenia Gospodarstwa domowe czyste i Jaki ma być stan Bardziej ekologiczny z i środowiska? zadbane. otoczenia i wykorzystaniem oczyszczalni środowiska? przydomowych i innych elementów infrastruktury technicznej. Jaki jest stan rolnictwa Gospodarstwa małe i niezbyt Jakie ma być rolnictwo Gospodarstwo nowoczesne, w miejscowości? nowoczesne. ? specjalistyczne, dające utrzymanie rodzinie, agroturystyka. Jakie są powiązania Z powodu słabego stanu dróg, Jakie mają być Łatwiejszy dostęp do komunikacji komunikacyjne? utrudniona relacja powiązania zorganizowanej. Dobry stan dróg. komunikacyjna .( odbywa się we komunikacyjne? własnym zakresie.) Co proponujemy Przyszkolny teren z Co zaproponujemy Plac zabaw ,boisko , korty dzieciom i młodzieży? przeznaczeniem na boisko, plac dzieciom i młodzieży? tenisowe , ścieżki rowerowe, zabaw. ścieżki edukacyjne , Co proponujemy Atrakcyjne położenie Co możemy Stanicę wodną, ścieżkę turystom? geograficzne, walory zaproponować rowerową, wieżę widokową. przyrodnicze, duży potencjał turystom? leśny, rzeka.

Strona 13 z 17

ANALIZA SWOT

Mocne Strony

Posiadanie obiektów zabytkowych (spichlerz, kapliczka, dworek)

Dysponowanie terenami pod budownictwo i działalność gospodarczą (nieuciążliwa)

Miejscowość zadbana i czysta

Szlaki komunikacyjne (droga powiatowa)

Instytucje publiczne: przedszkole, szkoła podstawowa,

Bogata historia, zachowanie zabytków, okazów starodrzewia (dąb – pomnik przyrody), ślady zabytkowego osadnictwa. Atrakcyjne położenie w obszarze strefy ochronnej NATURA 2000, w malowniczej okolicy urozmaiconym krajobrazowo otoczeniu, wśród lasów. Lokalizacja na terenie sołectwa Szkoły – ośrodka życia społecznego.

Słabe Strony

Mała aktywność społeczeństwa

Brak możliwości pozaszkolnej edukacji dzieci

Brak punktu skupu żywca i płodów rolnych na terenie sołectwa

Brak oferty kulturalnej

Brak odpowiedniej do potrzeb infrastruktury rekreacyjnej i sportowej dzieci i młodzieży.

Szanse

Możliwość wykorzystania środków pomocowych dla inicjatyw lokalnych i obszarów wiejskich

Zagrożenia

Słaba promocja regionu realizowana przez instytucje regionalne

Wpływ negatywnych zjawisk społecznych wynikających z sąsiedztwa większych miejscowości (Nowa Wieś)

Zagrożenie powodziowe

Inne – patologie społeczne

Strona 14 z 17

WIZJA MIEJSCOWOŚCI, PRIORYTETY, ZADANIA.  Wizja - najlepiej zintegrowana, rozwojowa i kulturalna miejscowość gminy Olszewo-Borki, dająca szeroką ofertę aktywności dla mieszkańców.

Jaka ma być nasza miejscowość za 10 lat?

Bogata oferta turystyczna, dobrze zadbany teren przy szkole, bogata oferta Co ma ją wyróżniać? edukacyjna dla dzieci oraz dorosłych. Jakie ma pełnić funkcje? Turystyczno-rekreacyjne. Jacy mają być Zintegrowani, aktywni zawodowo, mieszkańcy?

Co ma dać utrzymanie? Gospodarstwa rolne i turystyczne,turystyka.

W jaki sposób ma być zorganizowana miejscowość i Mieszkańcy mają się lepiej poznać i zintegrować. mieszkańcy? W jaki sposób mają być Wspólne spotkania, narady, ,szkolenia. rozwiązywane problemy? Jak ma wyglądać nasza Wieś zadbana, nowoczesna i bezpieczna. Dobre drogi, kanalizacja , wodociąg, miejscowość? gazociąg. Jakie obyczaje i tradycje mają być Pielęgnowanie i rozwijanie tradycji kurpiowskich. Potrawy regionalne, taniec, u nas pielęgnowane i rozwijane? sztuka ludowa –wycinankarstwo, szydełkowanie, hafciarstwo. Jaki ma być stan otoczenia i Teren zadbany, czysty, dobrze zagospodarowany środowiska?

Jakie ma być rolnictwo? Rolnictwo nowoczesne, wyposażone w przydomowe oczyszczalnie.

Jakie mają być powiązania Dobre drogi. komunikacyjne? Co zaproponujemy dzieciom i Dobre warunki nauki, sportu i rekreacji młodzieży?

Zadania przyczyniające się do odnowy miejscowości Przystań w latach 2016-2022  Budowa wodociągu ,oczyszczalni przydomowych, gazociągu.  Założenie stanicy wodnej  Urządzenie ścieżek rowerowych i budowa wieży widokowej na wzniesieniu leśnym w okolicy szkoły.  Organizacja imprez , szkoleń, kursów, seminariów dla społeczności lokalnej.  Budowa i przebudowa dróg w msc. Przystań.

Strona 15 z 17

HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ

NAZWA ZADANIA TERMIN REALIZACJI

ZADANIA PRIORYTETOWE

Budowa chodników 2016-2022

Drogi bitumiczne 2016-2022

„Budowa drogi gminnej wraz z infrastrukturą 2016-2022 towarzyszącą w msc. Przystań”

POZOSTAŁE ZADANIA DO REALIZACJI W LATACH 2016-2022

Budowa sieci wodociągowej 2016-2022

Oczyszczalnie przydomowe 2016-2022

Budowa oświetlenia 2016-2022

Stanica wodna 2016-2022

Ścieżki rowerowe z wieżą widokową 2016-2022

Korty tenisowe 2016-2022

SZACUNKOWY KOSZTORYS REALIZOWANYCH ZADAŃ

NAZWA ZADANIA SZACUNKOWY KOSZTORYS ŹRÓDŁA FINANSOWANIA Budowa i przebudowa dróg gminnych PROW, Budżet gminy, inne wraz z infrastrukturą towarzyszącą w 1 100.000,00 źródła msc. Przystań

Budowa wodociągu 100.000,00 Budżet gminy, inne źródła

Oczyszczalnie przydomowe 100.000,00 Budżet gminy, inne źródła

PROW, Budżet gminy, Budowa oświetlenia 35.000,00 inne źródła

155.000,00 PROW, Budżet gminy, Stanica wodna inne źródła PROW, Budżet gminy, 350.000,00 Ścieżki rowerowe z wieżą widokową inne źródła

Strona 16 z 17

CHARAKTERYSTYKA PROJEKTÓW.

NAZWA OPIS PROJEKTU UZASADNIENIE REALIZACJI W Przystani nie ma chodników w związku z Wykonanie chodnika wzdłuż czym konieczne jest i wybudowanie aby Budowa chodników dróg. zwiększyć bezpieczeństwo w szczególności pieszym i rowerzystom. Wykonanie tego zadania przyczyni się do Wykonanie dróg z nawierzchnią Budowa dróg bitumicznych zwiększenia bezpieczeństwa na drogach oraz bitumiczną. poprawę jakości dróg. Budowa drogi gminnej wraz z Budowa drogi wraz z infrastrukturą Budowa drogi wraz z infrastrukturą towarzyszącą w towarzyszącą poprawi znacznie zaspokojenie infrastrukturą towarzyszącą. msc. Przystań potrzeb społeczności lokalnej. Obecnie w miejscowości nie istnieje infrastruktura wodociągowa. Wynika z Budowa wodociągu Wykonanie wodociągu. konieczności zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej. Obecnie w miejscowości nie istnieje stanica Budowa niewielkiego obiektu wodna, której pobudowanie poszerzyłoby Stanica wodna lądowego wraz z pomostem. ofertę turystyczną i zaspokoiło potrzeby społeczności lokalnej. Obecnie w miejscowości nie istnieje infrastruktura wodociągowa. Wynika z Budowa wodociągu Wykonanie wodociągu. konieczności zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej. W miejscowości Przystań wykonanie Oczyszczalnie przydomowe Wykonanie oczyszczalni oczyszczalni przydomowych będzie przydomowych. neutralizowało ścieki wytwarzane w domu lub w małym zgrupowaniu domów.

Wykonanie tego zadania przyczyni się do Przebudowa dróg Poszerzenie drogi. zwiększenia bezpieczeństwa na drogach.

Wykonanie oświetlenia ulic w miejscowości Budowa oświetlenia ulicznego Wykonanie oświetlenia ulicznego. przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa na drogach. W Przystani pobudowanie ścieżek Ścieżki rowerowe z wieżą Budowa ścieżek rowerowych i rowerowych i wieży widokowej to przede widokową wieży widokowej. wszystkim poprawa i poszerzenie oferty turystycznej. Wykonanie tego zadania przyczyni się do m.in. Korty tenisowe Budowa kortów ziemnych. organizowania wolnego czasu dla dzieci i młodzieży.

Strona 17 z 17