Urząd Miejski w Skoczowie WYDZIAŁ SPRAW OBYWATELSKICH I OBRANNYCH

Charakterystyka Gminy Skoczów

1

1. Charakterystyka Gminy Skoczów.

1.1. Poło żenie

Gmina Skoczów poło żona jest w południowej cz ęś ci woj. śląskiego, na obszarze Powiatu Cieszy ńskiego, wchodz ącego w skład Beskidu Śląskiego. Istotnym elementem uwarunkowa ń zewn ętrznych Gminy Skoczów stanowi układ dróg krajowych o charakterze mi ędzynarodowymi ( -Biała–Skoczów – oraz Czeski Cieszyn). Dogodne powi ązania komunikacyjne zarówno ruchu kołowego jak i kolejowego, stwarzaj ą mo żliwo ści powi ąza ń regionalnych, krajowych i mi ędzynarodwych. Sie ć komunikacyjna wi ąż e ten obszar z wi ększymi miastami Polski i ośrodkami Europy. Poło żenie Sko czowa na styku obszarów zró żnicowanych funkcjonalnie – na północy obszar zwi ększonej aktywno ści ekonomicznej (przemysłowa aglomeracja Ślą ska – Kraków), na południu obszar du żej aktywno ści turystyczno -wypoczynkowej oraz w zasi ęgu strefy przygranicznej stwar zaj ą du że mo żliwo ści rozwojowe dla tego rejonu.

Rys.: Skoczów na tle powiatu cieszy ńskiego

2

W skład Gminy Skoczów wchodzi miasto Skoczów oraz 10 sołectw: Bładnice, Harbutowice, , Kowale, Mi ędzy świe ć, , Pier ściec, Pogórze, Wilamowice, Wi ślica.

Powierzchnia terenu gminy w rozbiciu na miejscowo ści przedstawia si ę nast ępuj ąco: Tablica Nr 1 Miejscowo ści wchodz ące w Powierzchnia terenu gminy % udział skład Gminy 6355 ha 100 % miasto Skoczów 985,0 ha 15,49 % sołectwo Bładnice 291,0 ha 4,58 % sołectwa Harbutowice 177,0 ha 2,78 % sołectwo Kiczyce 730,0 ha 11,48 % sołectwo Kowale 349,0 ha 5,50 % sołectwo Mi ędzy świe ć 298,0 ha 4,69 % sołectwo Ochaby 1318,0 ha 20,74 % sołectwo Pier ściec 709,0 ha 11,16 % sołectwo Pogórze 863,0 ha 13,58 % sołectwo Wilamowice 278,0 ha 4,38 % sołectwo Wi ślica 357,0 ha 5,62 %

Gmin ę Skoczów zamieszkuje 25856 mieszka ńców. Średnia g ęsto ść zaludnienia wynosi 294 osoby/km 2.

Liczba mieszka ńców gminy w rozbiciu na zamieszkiwane miejscowo ści: Tablica Nr 2 Miejscowo ści wchodz ące w Liczba mieszka ńców skład Gminy

miasto Skoczów 14472 sołectwo Bładnice 773 sołectwa Harbutowice 892 sołectwo Kiczyce 1059 sołectwo Kowale 652 sołectwo Mi ędzy świe ć 1023 sołectwo Ochaby 2067 sołectwo Pier ściec 1887 sołectwo Pogórze 1837 sołectwo Wilamowice 483 sołectwo Wi ślica 711

3

1.2. Ukształtowanie terenu.

Zajmuj ąc obszar w obr ębie dwóch regionów fizyczno-geograficznych – Pogórza Śląskiego i Doliny Wisły – Gmina Skoczów charakteryzuje si ę zró żnicowan ą wy żynno-nizinn ą rze źbą terenu o charakterze pagórkowatym, z bogactwem cieków i zbiorników wodnych.

1.3. Warunki hydrologiczno- meteorologiczne

Sie ć hydrograficzna w obr ębie Gminy Skoczów bogata jest w liczne rzeki i cieki wodne (Wisła, Bajerka, Kowalówka, Brennica, Bładnica, Knajka) ale równie ż liczne stawy poło żone głównie w połnocno zachodniej cz ęś ci gminy.

Wody powierzchniowe:

Obszar gminy odwadniany jest w kierunku północnym do rzek Wisła oraz Bładnica. Wschodni ą cz ęść odwadnia potok Bajerka, który jednocze śnie zasila kompleksy stawów rybnych w Pogórzu. Pozostały obszar odwadniany jest sieci ą rowów oraz mniejszych potoków bez nazwy, które odprowadzaj ą wody do rzek. Miasto i gmina Skoczów s ą zaopatrywane obecnie w wod ę zarówno z uj ęć wód powierzchniowych (Wisła-Czarne) jak i podziemnych. Tereny uj ęć wód podziemnych znajduj ą si ę w południowo-wschodniej cz ęś ci gminy (Pogórze), gdzie wyznaczona została strefa ochrony bezpo średniej i po średniej, wewn ętrznej. Projektowana jest równie ż ochrona po średnia, zewn ętrzna.

Wody podziemne:

Miasto i gmina Skoczów le żą w obr ębie Głównego Zbiornika Wód Podziemnych (GZWP) „Doliny rzeki Górnej Wisły” wydzielonego w o środku porowym (zbiornik doliny – czwartorz ędowy). Zbiornik zakwalifikowany został do obszarów wymagaj ących najwy ższej (ONO) i wysokiej (OWO) ochrony

Parametry regionalne zbiornika: ° – nr GZWP w systemie krajowym: 347; ° – szacunkowe zasoby dyspozycyjne: 13 tys. m3/d; ° – średnia gł ęboko ść uj ęć : 8 m p.p.t.

Zbiornik charakteryzuje si ę czystymi wodami podziemnymi, klasy Ic, co stwarza dobre warunki dla zaopatrzenia miasta i gminy w wod ę. Bezpo średnio do wydzielonego obszaru „ONO” przylega cz ęść GZWP wymagaj ąca – ze wzgl ędu na jako ść wody – wysokiej ochrony (OWO), co „wzmacnia” sformułowany wy żej wniosek dotycz ący mo żliwo ści alimentowania w wod ę zarówno gospodarki komunalnej, jak te ż przemysłu. Na południe od omawianego obszaru znajduje si ę te ż GZWP, zwi ązany z fliszem karpackim (zbiornik wód podziemnych Godula – Beskid Śląski), w którym wody znajduj ą si ę w utworach szczelinowych i szczelinowo-porowych. Cechuje je bardzo wysoka jako ść – klasy Ia oraz Ib, do użytku bez uzdatniania; w obr ębie tego GZWP wyodr ębniono zarówno stref ę „ONO”, jak i „OWO”.

1.4. Klimat Brama Morawska w znacznym stopniu wpływa na kształtowanie si ę najbardziej kontrastowych w Polsce i w tym Gminie Skoczów warunków klimatycznych, zbli żonych do klimatu Moraw i czeskiej cz ęś ci Śląska Cieszy ńskiego. W Skoczowie i jego okolicach przewa żaj ą deszczono śne wiatry z kierunków zachodnich, przynosz ące du żą ilo ść opadów, a ich nasilenie przypada głównie na czerwiec i lipiec. Liczne nasilenie opadów powoduje cz ęste wezbrania rzek i powodzie. Miejscowym zjawiskiem termicznym pojawiaj ącym si ę w Skoczowie i okolicach s ą wiosenne przymrozki. Przeci ętna roczna temperatura na całym niemal obszarze gminy wynosi ok. 8,0°C i nieznacznie obni ża si ę na terenach poło żonych powy żej 300 m.n.p.m. 4

Od rocznego przebiegu temperatury zale ży długo ść okresu wegetacyjnego, maj ącego istotne znaczenie nie tylko dla wzrostu ro ślin, okresu pastwiskowego, ale i dla przebiegu prac rolniczych.

1.5. Struktura urbanistyczna.

Podstawowy układ urbanistyczny tworz ą zlokalizowane wzdłu ż ci ągów komunikacyjnych w poszczególnych wsiach. Znacz ąca cz ęść zabudowy (mieszkalnej, usługowej i przemysłowej) ukształtowała si ę w centralnej cz ęś ci gminy na północ i południe od centrum Skoczowa. Zwarte zespoły zabudowy usytuowane s ą obustronnie wzdłu ż dróg powiatowych i gminnych prowadz ących z centrum miasta do poszczególnych sołectw. Na pozostałych terenach zabudowa ma charakter rozproszony.

Tereny zurbanizowane. • centrum miasta, okolice; • osiedla: Górny Bór, Gustawa Morcinka, Za Wisł ą

Tereny przemysłowe Dominuj ącą funkcj ę w strukturze gospodarki gminy pełni ą podmioty zajmuj ące si ę handlem lub usługami. W chwili obecnej działa ł ącznie 471 podmiotów gospodarczych, niezwi ązanych z rolnictwem. W poszczególnych sekcjach dominuj ą ró żne formy działalno ści usługowej, przede wszystkim podmioty handlowe, gastronomiczne oraz oferuj ące usługi w segmencie budownictwa oraz transportu. Pod wzgl ędem gospodarczym teren Gminy posiada charakter przemysłowo – rolniczy. Do najwi ększych zakładów zlokalizowanych na terenie miasta Skoczów nale żą : „Polkap” Sp. z o.o., Fabryka Koców „Pledan”, Zakłady Garbarskie „Skotan” S.A., Ku źnia Polska SA, Zakład Przemysłu Spo żywczego Mauxion, GT- – produkuj ąca cz ęś ci do samochodów czy Odlewnia żeliwa „Teksid Iron Poland” oraz szereg mniejszych instytucji. Na terenie gminy nie ma du żych gospodarstw rolnych, w zwi ązku z czym rolnicze formy działalno ści maja charakter gospodarstw domowych.

Użytki rolne Najwi ększ ą powierzchni ę Gminy zajmuj ą u żytki rolne (ok. 60%), z czego najwi ększy areał u żytków rolnych wyst ępuje w nast ępuj ących sołectwach: Bładnice, Mi ędzy świe ć, Pier ściec i Kowale. Obszar wsi Gminy Skoczów wykorzystywany jest przede wszystkim rolniczo, a miejscami przez hodowl ę ryb, dzi ęki obecno ści licznych stawów wyst ępuj ących w północnej cz ęś ci Gminy na terenach wsi Ochaby, Pogórze i Kowale. Pozostałe tereny, w tym nieu żytki rolne nie odgrywaj ą wi ększej roli w strukturze u żytkowania ziemi, gdy ż zajmuj ą niewielkie areały spotykane na całym terenie Pogórza Śląskiego.

Lasy Skoczów jest Gminą, której 810 ha powierzchni stanowi ą lasy, z czego 135 ha to lasy utrzymywane przez gmin ę, a pozostała cz ęść przez Nadle śnictwo Ustro ń. Obecne na terenie Gminy lasy to lasy mieszane, które cechuje zró żnicowana szata ro ślinna oraz obecno ść wielu cennych i chronionych gatunków zwierz ąt

5

1.6. Sie ć komunikacyjna. Drogi: • krajowe S 1 Bielsko-Cieszyn 9,100 km DK – 81 Drogomy śl - Skoczów 10,488 km razem : 19,588 km • wojewódzkie DW-941 Skoczów – Ustro ń 0,600 km • powiatowe - w granicach miasta Skoczowa 13,101 km - poza granicami miasta 29,736 km ogółem : 42, 837 km • gminne - ulice w Skoczowie 35,280 km - drogi w sołectwach 157,200 km ogółem : 192, 480 km

Kolej: trasa regionalna Cieszyn ( Wisła ) – Skoczów – , trasa regionalna Cieszyn ( Wisł ą ) – Skoczów – Bielsko-Biała dworzec kolejowy w Skoczowie przystanki kolejowe – Bładnice, Pogórze, Pier ściec,

1.7. Infrastruktura techniczna:

Gazownictwo:

Tereny zurbanizowane miasta i gminy Skoczów zasilane s ą gazem ziemnym wysoko metanowym z systemu krajowego, zasilaj ącego rejon Podbeskidzia. Bezpo średnim źródłem zasilania jest gazoci ąg wysokiego ci śnienia ∅ 250 mm relacji Bielsko Biała – Skoczów – Cieszyn. Równolegle do niego biegnie ruroci ąg ∅ 300 mm. Zasilanie odbywa si ę poprzez stacje redukcyjno-pomiarowe.

Stacje redukcyjno – pomiarowe :

− Skoczów obr ęb 5, ul. Wi ślicka ( w kierunku sołectwa Wi ślica ) - stacja redukcyjno- pomiarowa I stopnia. Wyprowadzona z niej sie ć średniego ci śnienia zasila północn ą cz ęść lewobrze żnego Skoczowa oraz cz ęść północnych terenów wiejskich. − Skoczów obr ęb 3, pomi ędzy ul. Katowick ą a Wi śla ńsk ą ( w kierunku sołectwa Harbutowice ) - stacja redukcyjno-pomiarowa I. Doprowadzony do niej jest gaz wysokiego ci śnienia ∅150mm uło żony wzdłu ż rzeki Wisła ( od strony Ustronia ) Stacja ta posiada te ż ci ąg redukcyjny II stopnia. Zasilana jest z niej pozostała cz ęść Skoczowa oraz cz ęść terenów wiejskich. Ze stacji wyprowadzony jest gazoci ąg średniego ci śnienia do stacji redukcyjno-pomiarowej II stopnia zlokalizowanej w rejonie ulicy Górny Bór. − Skoczów, obr ęb 1, pomi ędzy ul. Katowick ą a rzek ą Wisła, ( centrum miasta )

Centrum miasta zasilane jest gazem niskopr ęż nym z wy żej wymienionych stacji, a peryferie miasta i tereny wiejskie gazem średniego ci śnienia.

6

Cz ęść terenów wiejskich korzysta ze stacji redukcyjno-pomiarowych I stopnia zlokalizowanych poza granicami gminy: − sie ć gazoci ągów wsi Kowale spi ęta jest z sieci ą wsi Wieszcz ęta, gmina Jasienica, co umo żliwia dwustronne zasilanie; − sie ć wsi Ochaby Wielkie poł ączona jest z sieci ą wyprowadzon ą ze stacji redukcyjno- pomiarowej Drogomy śl–Dębina gmina Strumie ń, co umo żliwia równie ż dwustronne zasilanie; − wie ś Pogórze zasilana jest w cało ści ze stacji redukcyjno-pomiarowej w Górkach Wielkich gmina Brenna. − Na terenie Odlewni Żeliwa Teksid – Poland, znajduje si ę zakładowa stacja redukcyjno- pomiarowa I stopnia pracuj ąca dla potrzeb zakładu. Przez obszar gminy ( sołectwo Pogórze, Skoczów obr. 3, Harbutowice, Bładnice, Mi ędzy świe ć ) planowana jest trasa gazoci ągu wysokopr ęż nego DN 500.

Energetyka:

Zasilanie w energi ę elektryczn ą Dostawa mocy dla miasta i gminy odbywa si ę z krajowego systemu energetycznego poprzez GPZ 110/15 kV zlokalizowanego przy ul. Góreckiej. GPZ powi ązany jest nast ępuj ącymi liniami 110 kV: − Skoczów – Strumie ń ( przebiega przez cz ęść prawobrze żną Skoczowa obr ęb 2, sołectwo Kiczyce, Ochaby ), − Skoczów – Ustro ń − Skoczów – Bielsko ( przebiega przez pn. cz ęść Skoczowa obr. 2, sołectwo Kowale ) − Skoczów – Odlewnia Żeliwa „Teksid Poland” SA. – Moszczenica ( przez gm. D ębowiec , Ochaby ) Na terenie zakładu „Teksid Iron Poland” znajduje się stacja 110/15 kV pracuj ąca dla potrzeb tego zakładu. Zasilana ona jest lini ą 110 kV relacji Moszczenica–Odlewnia Żeliwa w Skoczowie. Z GPZ Miasto wyprowadzonych jest szereg linii 15 kV do obsługi głównych koncentracji osadnictwa (miasto i wiejskie jednostki osadnicze). W centrum miasta sie ć rozdzielcza SN wykonana jest jako kablowa, za ś w dzielnicach peryferyjnych i na wsi jako napowietrzna. Sie ć ta powi ązana jest na napi ęciu 15 kV z GPZ w Ustroniu, Cieszynie i Skoczowie. Bezpo średnie zasilanie odbiorców nast ępuje za po średnictwem stacji transformatorowych 15/0,4 kV oraz sieci NN. Przez teren gminy przebiega tranzytem ze wschodu na zachód dwutorowa linia energetyczna 220kV relacji Bielsko Biała – Pawłowice, która nie bierze bezpo średnio udziału w zasilaniu rozpatrywanego obszaru.

W ogólnej ocenie nale ży stwierdzi ć, że: − elektroenergetyka zaspokaja potrzeby miasta i gminy Skoczów; − istniej ący układ zasilania spełnia swoje zadanie nie stwarzaj ąc odbiorcom wi ększych kłopotów; − istniej ący GPZ pozwala na rozwój sieci 15 kV, umo żliwiaj ąc dalszy rozwój urbanizacji.

Telekomunikacja .

Łączno ść przewodow ą na terenie gminy zapewniaj ą linie telefoniczne napowietrzne i kablowe Telekomunikacji Polskiej S.A., Telefoni NETIA oraz sieci teleinformatycznej LUPRO. W zakresie ł ączno ści bezprzewodowej gmina znajduje si ę w zasi ęgu telefonii komórkowej drugiej generacji (GSM/GPRS/EDGE), a cz ęś ciowo tak że w zasi ęgu trzeciej generacji (UMTS/HSDPA).

7

1.8. Zaopatrzenie w wod ę:

Źródłem wody dla miasta i gminy s ą zasoby wód podziemnych (pochodz ące z trzecio- i czwartorz ędowych poziomów wodono śnych).

Głównymi źródłami zaopatrzenia dobrze rozwini ętego systemu wodoci ągowego stanowi ą: − uj ęcie Wisła Czarne – zbiornik otwarty; − uj ęcie Zawi śle w Skoczowie – studnie; − uj ęcie Pogórze – studnia gł ębinowa.

Uj ęcie „Wisła Czarne” jest uj ęciem powierzchniowym wód z rzeki Wisły. Z uj ęcia tego poprzez zbiornik w Ustroniu do Skoczowa doprowadzona jest woda ruroci ągiem stalowym ∅ 400 mm. Powy ższy ruroci ąg dostarcza do 5200 m3/d wody i stanowi główne źródło zasilania w wod ę dla miasta.

Uj ęcie „Zawi śle” w Skoczowie stanowi obecnie 1 studnia kopana wykonana w 1950 r. Studnia posiada obudow ę murowan ą o średnicy 5,0 m oraz gł ęboko ści 6,6 m. Stanowi jednocze śnie studni ę zbiorcz ą oraz zbiornik wody z 3 otworów drenarskich. Wydajno ść własna uj ęcia ok. 940 m 3/d. Woda nie wymaga uzdatnienia i po chlorowaniu podawana jest do sieci.

Uj ęcie „Pogórze” jest uj ęciem komunalnym dla miasta Cieszyn, z którego zaopatrywana jest sołectwo Pogórze. Poło żone w zbiegu rzek Wisły i Brennicy wykorzystuje wody infiltracyjne tych rzek ujmowane poprzez liczne studnie wiercone. Pobierane jest 750 m 3/h wody, która nie wymaga uzdatniania i po chlorowaniu tłoczona jest do odbiorców. Z terenu uj ęcia do miasta Cieszyna wykonane s ą magistrale ∅ 500 i ∅ 350 mm. Studnia nr 13 tego uj ęcia wodoci ągiem ∅ 200 mm doprowadza wod ę do uj ęcia Zawi śle. Do wodoci ągu komunalnego w Skoczowie dostarczane jest z tej studni ok. 800 m 3/d wody.

Powi ązanie z innymi systemami wodoci ągowymi odbywa si ę ruroci ągiem ∅ 400 doprowadzaj ącym wod ę z Ustronia, poł ączonym z magistralami Pogórze-Cieszyn, z których zaopatrywane s ą Wilamowice i cz ęść Mi ędzy świecia (poło żona po lewej stronie rzeki Bładnicy). Pozwala to na awaryjne zasilanie miasta Skoczowa z uj ęcia Pogórze.

Na sieci wodoci ągowej miasta Skoczowa zlokalizowane s ą zbiorniki wyrównawcze „Kaplicówka” o pojemno ści 2 x 2000 m 3. Współpracuj ą one z sieci ą obsługuj ącą ni żej poło żone tereny oraz zaopatruj ą poło żon ą przy nich hydroforni ę tłocz ącą do sieci II strefy ci śnie ń. Poprzez hydroforni ę zaopatrywana jest górna cz ęść Skoczowa oraz wsie poło żone na północ od Skoczowa. Granic ę stref stanowi rz ędna 330 m n.p.m.

W ocenie systemu zaopatrzenia miasta i gminy w wod ę stwierdzi ć nale ży, że Gmina Skoczów posiada dobrze rozwini ęty system zbiorowego zaopatrzenia w wod ę i powi ązania z innymi wodoci ągami pozwalaj ąc na awaryjne zasilanie miasta w wod ę w przypadku awarii.

1.9. Warunki sanitarne - kanalizacja .

Najbardziej rozbudowany układ sieci kanalizacyjnej posiada miasto Skoczów, które nie obejmuje jednak wszystkich budynków. Kanalizacji nie posiada cz ęść terenów budownictwa jednorodzinnego. Na terenie gminy tylko sołectwo Harbutowice posiada dla całego obszaru kanalizacj ę, a sołectwa Pogórze Mi ędzy świe ć i Bładnice cz ęś ciowo. Pozostałe sołectwa gminy nie posiadaj ą zorganizowanych systemów zbiorowego odprowadzania ścieków. Ścieki sanitarne odprowadzane s ą do mechaniczno-biologicznej oczyszczalni ścieków, o przepustowo ści 23 000 m 3/dob ę, poło żonej na prawym brzegu rzeki Wisły na granicy miasta i wsi Kiczyce , przy ul Olszyna 10 w Skoczowie.

Przy oczyszczalni znajduj ą si ę stawy o powierzchni 9,6 ha, których zadaniem jest przejmowanie ścieków w razie awarii urz ądze ń oczyszczalni. Stawy mog ą pomie ści ć ok. 75 000 m3 ścieków, co odpowiada około 4 dobowej docelowej ilo ści ścieków dopływaj ących do 8 oczyszczalni. Po usuni ęciu awarii oczyszczalni przepompownia ścieków mo że przetłoczy ć je ze stawów na pocz ątek procesu technologicznego oczyszczania. Rozbudowę oczyszczalni ścieków zaprojektowano przy zało żeniu, że dopływa ć do niej b ędą ścieki z całego miasta Skoczowa oraz wsi: Harbutowice, Bładnica, Pogórze, z terenów gminy Brenna oraz Ustro ń.

Odbiornikiem oczyszczonych ścieków jest rzeka Wisła prowadz ąca obecnie w swoim górnym odcinku wody II klasy czysto ści. Natomiast poni żej miasta wody tej rzeki zanieczyszczone s ą ponadnormatywnie. Docelowo rzeka ta powinna posiada ć I klas ę czysto ści, poniewa ż obszar ten znajduje si ę w zlewni zbiornika wody pitnej Goczałkowice. Z tego wła śnie powodu ścieki oczyszczone w tej oczyszczalni musz ą spełnia ć „zaostrzone warunki” okre ślone stosownym.

Kanalizacja deszczowa

Na obszarze miasta i gminy Skoczów brak jest zorganizowanych systemów kompleksowo rozwi ązuj ących odprowadzanie i oczyszczanie ścieków deszczowych. Sie ć kanalizacji deszczowej, zrealizowana jest fragmentarycznie, obsługuje tereny zabudowy miejskiej Skoczowa. Ścieki deszczowe bez oczyszczania doprowadzane s ą do Wisły lub jej dopływów.

Opracowanie: Wydział Spraw Obywatelskich i Obronnych na podstawie danych posiadanych w UM Skoczów.

9