Polacy W Indiach I Powiązania Polsko-Indyjskie Indie
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Polacy w Indiach i powiązania polsko-indyjskie Indie – ogólne wiadomości Indie – Republika Indii, to państwo związkowe w południowej Azji, położone na południe od najwyższego łańcucha gór – Himalajów i zajmujące cały Półwysep Indyjski. Obejmują obszar 3 287 600 km kw i mają ok. 1240 mln mieszkańców. Indie graniczą z Bangladeszem, Chinami, Pakistanem, Nepalem, Mjanmar (Birmą) i Bhutanem. Od południowego zachodu kraj otaczają wody Morza Arabskiego, zaś od południowego wschodu Zatoki Bengalskiej i Morza Andamańskiego. Największymi rzekami są Ganges, czczony przez hinduistów jako „święta rzeka", i Brahmaputra, a najwyższym szczytem Kanczendzonga położona w Himalajach na granicy z Nepalem, mająca wysokość 8586 m n.p.m. Większość kraju leży w strefie tropikalnego klimatu monsunowego (bardzo gorąco – np. w Delhi dochodzi nawet do +45 °C. - i ulewne deszcze w okresie monsunu - opady do 11 000 mm rocznie oraz groźne tajfuny u wschodnich wybrzeży), pn.-zach. ma klimat zwrotnikowy pustynny. Lasy tropikalne zajmują 15% powierzchni kraju. Indie to kraj słonia indyjskiego, pięknego i wielkiego tygrysa bengalskiego, milionów małp i kobry, której jad zabija rokrocznie ok. 50 tysięcy ludzi. Indie są demokratyczną republiką federacyjną. Kraj jest podzielony na 29 stanów, 6 terytoriów związkowych i 1 terytorium stołeczne. Stolicą państwa są Nowe Delhi (Delhi). Jest to kraj wielonarodowy. Struktura językowa Indii przedstawia się następująco: 39% to Hindusi, 8% Telugowie, 8% Bengalczycy, 7% Marathowie, 7% Tamilowie, 5% Gudźaratowie, 4% Kannadowie, 4% Kerzycy i 18% przedstawiciele innych grup językowych. Językami urzędowymi są hindi i angielski, dodatkowo 21 języków jest uznawanych za urzędowe w poszczególnych stanach. Jeśli chodzi o strukturę wyznaniową, to 79,5% stanowią hinduiści (są oni wegeterianami – stąd wzięło się u nas określenie „świętych krów", gdyż podejście do nich hinduistów nie różni się od podejścia do człowieka), 14,5% muzułmanie, 2,3% chrześcijanie (w tym 1% to katolicy), 0,8% buddyści, 0,5% animiści i 2,3% wyznawcy innych religii (głównie: sikhowie i mniejsze grupy dżinistów, bahaistów, parsów i żydów). Mieszkańcy Indii są wyjątkowo bardzo przywiązani do swojej religii, historii, kultury, obyczajów i tradycji przez to w zdecydowanej większości odporni na tzw. kulturę Zachodu (widać to wyraźnie np. w tradycyjnym ubiorze indyjskich polityków, włącznie z prezydentem i premierem) i przechodzenie na wiarę chrześcijańską, a ci mieszkający poza Indiami także na asymilację. Po prostu żyją i chcą żyć we własnym świecie. Cywilizacja hinduska, sięgająca III tysiąclecia p.n.e., należy do najstarszych i najwspanialszych na świecie i ma wielkie ogólnoludzkie znaczenie. Indie to jeden z niewielu krajów świata, w którym zachowało się niezwykłe bogactwo pomników kultury z różnych okresów historycznych. Najliczniejsze są zabytki pięknej architektury hinduskiej, np. wykopaliskowe miasto w Mochendżodaro, wielkie wymarłe miasto Fatapur Sikri, zespół świątyń w Maduraj, biały marmurowy grobowiec Tadż Mahal w Agrze. Zachowane w grotach Adżynty (w której wykute zostały świątynie hinduskie), freski są najstarszym zabytkiem tego rodzaju sztuki na świecie. Zbiory świętych ksiąg sanskryckich Veda – z II tysiąclecia p.n.e., poematy epickie Mahabharata i Ramajana oraz zbióry dydaktycznych opowiadań Pańczatantra należą do najstarszych zabytków literatury światowej. Pisarz bengalski Rabindranath Tagore otrzymał w 1913 roku literacką nagrodę Nobla. Ale Tagore nie był jedynym wkładem Indii do cywilizacji ogólnoludzkiej. Mało kto z Polaków wie, że w przeszłości indyjska kultura, literatura sanskrycka oraz religie wywierały duży wpływ na wszystkie kraje południowej i wschodniej Azji. Jak słusznie zauważa indolog polski Lidia Sudyka, Indyjczycy (nazywani także Indusami) stworzyli najbardziej perfekcyjny zapis liczbowy znany ludzkości i zrobili z zera właściwy użytek, a zapoznanie się Europy z indyjską tradycją gramatyczną przyczyniło się do rozwoju językoznawstwa, z kolei filozofia i literatura staroindyjska wpływały na twórczość literacką bardzo wielu pisarzy europejskich, w tym także polskich w okresie romantyzmu i Młodej Polski. Indie dały światu Mohandasa Karamchanda Gandhi (1869-1948), twórcę i propagatora pacyfizmu jako środka nacisku politycznego i autora powiedzenia „Prawda jest Bogiem". Coraz większym zainteresowaniem na świecie i w Polsce cieszy się filozofia indyjska wśród uczonych i joga, jako jej część, wśród milionów ludzi na świecie. Indyjska muzyka wykształciła własny system teoretyczny, oryginalne instrumentarium i swoistą praktykę wykonawczą. Tańce indyjskie, które odgrywają doniosłą rolę w życiu mieszkańców Indii, podbijają dziś świat, podobnie jak i filmy takich gigantów-producentów filmowych jak np. Bollywood. Indie to drugie co do liczby ludności państwo świata. Kraj posiada duże zasoby naturalne i ogromny, silny rynek wewnętrzny. Indie są krajem rolniczym (60% zatrudnionych ludzi pracuje w rolnictwie): mają 1 miejsce na świecie w zbiorze herbaty, trzciny cukrowej, rzepaku, juty, 2 miejsce w zbiorach ryżu, 3 miejsce w zbiorze tytoniu. Jednak coraz większą rolę w gospodarce kraju odgrywają przemysł i górnictwo. Od prawie 30 lat bardzo szybko rozwija się przemysł (ok. 8% rocznie przez wiele lat, w 2013 roku stopa wzrostu PKG wynosiła 3,8%), włącznie z najnowocześniejszą technologią. Widać to na przykładzie inwestycji - swoje siedziby otwierają tam międzynarodowi giganci tacy jak Google. Z drugiej strony, coraz częściej indyjskie firmy wykupują zagraniczne firmy. Już dzisiaj kraj ten jest prawdziwym mocarstwem ekonomicznym i politycznym w skali globalnej. W 2013 roku gospodarka Indii była czwartą pod względem wielkości gospodarką świata (po gospodarkach USA, Chin i Japonii), z produkcją sięgającą 4716 miliarda USD (według parytetu siły nabywczej – PPP), przy czym wielkość PKB na mieszkańca wynosi jednak zaledwie 4000 USD (PPP). Według danych indyjskich, ciągle 25% ludności żyje poniżej granicy ubóstwa (Wikipedia: Indie). W 2012/13 roku eksport Indii wyniósł około 142 miliardów, a import 235 miliardów USD. Historia ludów zamieszkujących subkontynent indyjski należy do najstarszych na świecie. Najstarsze znane cywilizacje w dolinie rzeki Indus z 3 tysiąclecia zniszczył najazd Ariów w 2 tysicleciu p.n.e. W 327 roku p.n.e. miała miejsce wyprawa Aleksandra Wielkiego na Pendżab. Kraj był rozbity na wiele państewek, które zjednoczyła dynastia Maurja (325-184 p.n.e.). Jej najwybitniejszy władca Aśoka był protektorem buddyzmu. Najazdy ludów koczowniczych z środkowej Azji doprowadziły do rozpadu kraju. Jego ponowne zjednoczenie nastąpiło za dynastii Gupta IV – V wiek. Od VIII wieku Indie najeżdżali Arabowie. W XI w. mahometanie opanowali północne Indie. W 1398 roku nastąpił najazd Mongołów Tamerlana. W 1526 roku jego potomek Baber założył państwo Wielkiego Mogoła, które przetrwało do XIX wieku. W 1498 roku portugalski żeglarz Vasco da Gama odkrył dla Europejczyków drogę morską do Indii i od tej pory rozpoczęła się rywalizacja Portugalczyków, Holendrów, Francuzów i Anglików o wpływy w Indiach i tym rejonie świata. W 1600 roku Anglicy założyli Kompanię Wschodnio- Indyjską, która z biegiem lat wyeliminowała kolejno konkurentów i rządziła 2/3 obszaru kraju do wybuchu powstania w 1857 roku (Portugalczycy utrzymali jedynie małe enklawy: Goa, Daman i Diu do 1962 r., a Francuzi enklawę Pondicherry/Puttuczczeri do 1954/56). Wielka Brytania coraz bardziej umacniała swą władzę w całych Indiach i od połowy XVIII w. Indie były formalnie kolonią brytyjską, a od 1858 roku były bezpośrednio podległe Koronie brytyjskiej; Brytyjczycy rządzi w Indiach w myśl zasady „divide et impera" – dziel i rządź (doprowadzając w końcu do podziału Indii na część hinduską i muzułmańską/Pakistan) i niemiłosiernie wyzyskiwali kraj. Po wymarciu dynastii Wielkiego Mogoła w 1857 roku, w 1877 roku królowie angielscy przyjęli tytuł cesarzy Indii (rządy wicekróla). Jednak nie całe Indie znajdowały się pod bezpośrednią władzą brytyjską. Około 30% obszaru Subkontynentu Indyjskiego stanowiły księstwa, formalnie również podległe Londynowi, ale posiadające pewną dozę autonomii, np. same pobierały podatki. Powstały w latach 80. XIX w. Hinduski Kongres Narodowy przybrał charakter ruchu masowego pod kierunkiem Gandhiego; w 1929 roku rzucił hasło całkowitej niepodległości – ruch „Opuście Indie" (Quit India). Londyn był zmuszony przyznać w 1935 roku samorząd w poszczególnych prowincjach i parlament ogólnoindyjski. W 1945 roku Indie zostały członkiem Organizacji Narodów Zjednoczonych. W 1947 roku Wielka Brytania była zmuszona uznać niepodległość Indii, nadając im statut dominium, przy czym zostało utworzone osobne dominium Pakistanu, co spowodowało krwawe zamieszki na tle religijnym: muzułmanie (Pakistańczycy i Bengalowie) kontra hinduiści (1 mln ofiar) i przesiedlenie przeszło 17 mln ludzi. W 1950 roku Indie zostały proklamowane suwerenną republiką, pozostającą jednak członkiem Brytyjskiej Współnoty Narodów. ....... Indie to nie żadna Albania czy Litwa, a nawet Niemcy czy Turcja. To rodzące się na naszych oczach supermocarstwo nie tylko ekonomiczne, ale także militarne i przez to polityczne. Dlatego w intersie Polski i narodu polskiego jest wzmocnienie z Indiami możliwie wszechstronnej współpracy. Służyć temu może m.in. wykorzystywanie tego co nas łączyło w przeszłości i łączy dzisiaj. Warunkiem do realizacji tego celu jest poznanie powiązań polsko-indyjskich przez szersze grono społeczeństwa polskiego, a przede wszystkim przez polityków polskich, którzy powinni prezentować je politykom indyjskim jak