KLEURRIJK STAPHORST & OMGEVING

CULTUURHISTORISCH STAPHORST, ROUTE 38 km

Ontdek ‘traditioneel & kleurrijk Staphorst’ en de cultuurhistorie van Nieuwleusen rond het voormalige kanaal de Dedemsvaart. Zowel bij museum Staphorst als museum Palthehof kunt u zich verdiepen in de geschiedenis van weleer.

Reestdalgroep in samenwerking met camperplaats Vechtdal en museum Staphorst. 20 20 Kleurrijk Staphorst & omgeving Cultuurhistorisch Staphorst,

83 60 65 84

75 47 03

02 29 66 45 29 04 67 68

63 49 69 70 94 66

74

71 01

76 85 72

78 80 73 97  86

89 81 10

96 87 79 9 98 77 1172P  90 99 95 30 1 88 88 20 8 37

17 17 32 7 22 35 2 16 10 36

3939 11 15 14

38 36 6 37  3 24 23

33 31 19 13

34 21 12 18 5 4 25 54 55

60 40 61

68

62 42 69 64

67

47 47 64 57 69 60 61 65 49 43 08 48 45 44 56 90 66 Kleurrijk Staphorst & omgeving

Hoe kom ik bij het startpunt? Startpunt: Museum Staphorst, Gemeenteweg 67, 7951 CE Staphorst. Parkeerplaats aan doorgaande weg bij het bord museum Staphorst. http://www.museumstaphorst.nl/

Let op: Blijf rechtdoor fietsen over Oude Rijksweg tot in Rouveen! 4 Ruitenveen Op splitsing voor de kerk Afstand tot volgende punt: 2,5 km linksaf (aan je rechterhand zicht op de historische 25 Fietsknooppunt 25 begraafplaats). Volg de Afstand tot volgende punt: 650 m fietsbordjes naar knooppunt 10. Fietsroutenetwerk volgen 5 Museum Palthehof tot instructie Halfweg. Afstand tot volgende punt: 10 m Afstand tot volgende punt: 1,2 km Welkom bij Museum 1 Traditioneel Staphorst Palthehof. Rij voor de kerk de parkeerplaats op Afstand tot volgende punt: 2,3 km tot de toegang museum. Hier staat ook een 2 Kerk en begraafplaats Rouveen verhalenpaal; trap rustig Afstand tot volgende punt: 550 m op het pedaal om het te beluisteren. Horeca 't Witte Peerd is om de Fietsknooppunt 10 10 hoek. Rij rechtdoor tot Afstand tot volgende punt: 1,9 km instructie Den Hulst. Afstand tot volgende punt: 70 m 11 Fietsknooppunt 11 24 Fietsknooppunt 24 Afstand tot volgende punt: 4 km Afstand tot volgende punt: 500 m

3 Tramhalte bij de Lichtmis 6 Nieuwleusen Afstand tot volgende punt: 1,6 km Afstand tot volgende punt: 400 m

21 Fietsknooppunt 21 Bij Camperplaats Afstand tot volgende punt: 1,5 km Vechtdal gestart? Stuur linksaf (oranje lijn) tot Den Hulst 20. Het 54 Fietsknooppunt 54 fietsroutenetwerk gaat Afstand tot volgende punt: 800 m naar rechts. Volg de bordjes richting knooppunt 35. 55 Fietsknooppunt 55 Afstand tot volgende punt: 3,6 km Afstand tot volgende punt: 2,3 km > ontdek meer op de volgende pagina Vervolg route

35 Fietsknooppunt 35 Afstand tot volgende punt: 300 m 72 Fietsknooppunt 72

7 Staphorsterbos Afstand tot volgende punt: 1,4 km Einde van de route

8 De Vier Bergen Afstand tot volgende punt: 1,1 km

88 Fietsknooppunt 88 Afstand tot volgende punt: 150 m

88 Fietsknooppunt 88 Afstand tot volgende punt: 2,3 km

9 De Zwarte Venen Afstand tot volgende punt: 250 m

87 Fietsknooppunt 87 Afstand tot volgende punt: 1,2 km

86 Fietsknooppunt 86 Afstand tot volgende punt: 300 m

Let op: Blijf rechtdoor fietsen over de Gemeenteweg! Ruim na Molen de Leijen volgt u de fietsbordjes naar knooppunt 72. Daarna rechtuit tot op de parkeerplaats Museum Staphorst. Eindpunt van deze fietsroute. Van harte welkom voor een museumbezoek. Afstand tot volgende punt: 1,4 km

10 Molen De Leijen Afstand tot volgende punt: 2,9 km

11 Museum Staphorst Afstand tot volgende punt: 60 m Kleurrijk Staphorst & omgeving 38 km

1 Traditioneel Staphorst

Kleurrijk Staphorst Staphorst, de gemeente met haar vele gezichten, spreekt tot de verbeelding. De lange lintbebouwing met haar kleurrijke boerderijen, de klederdracht en de vele tradities en gewoonten, maakt Staphorst tot een unieke gemeente. Een bezoek aan museum Staphorst is verrassend en zeer de moeite waard.

http://www.museumstaphorst.nl/ (Museum Staphorst)

Soms moet u even van de fiets stappen om de prachtige boerderijen goed te kunnen bewonderen. De hardblauwe en groene kleur zijn typerend voor Staphorst. Van de blauwe kleur wordt gezegd dat die onheil kan weren, groen staat voor nieuw leven en wit voor reinheid.

Boven de voordeur ziet u vaak een gietijzeren ornament. Dit is een levensboom. Ook die is vaak in prachtige kleuren geschilderd. De levensboom komt voor in de bijbel God plantte de boom in het hof van Eden. De vruchten geven eeuwig leven.

Emmerrekken en schöttelbankjes Misschien zijn de mooi gekleurde emmerrekken met daarop oude melkbussen u al opgevallen. Bij sommige boerderijen zie je ook een houten schappenkast met servieswerk. Vroeger legden kinderen hier scherven of gebroken servies op.

> ontdek meer op de volgende pagina Klederdracht De klederdracht wordt nog door enkele honderden vrouwen gedragen. De kans dat u iemand tegenkomt in dracht is dus groot. De dracht bestaat uit een zwarte of blauwe rok met een schort en borstrok met een kraplap. Op de rok zitten stroken ruiten- of bloemenstof. De kraplap is versierd met stipwerk.

Over de kraplap wordt een geruite doek gedragen. Op het hoofd draagt men een mutsje met stipwerk. Is het stipwerk uitgevoerd in wit, blauw en zwart dan is iemand in de rouw. Op zondag draagt men oorijzers en een kanten toefmuts.

Staphorster stipwerk

Het traditionele stipwerk staat zowel op de lijst van Immaterieel Cultureel Erfgoed en is ook doorgedrongen op de catwalk van Parijs. De Belgische couturier Walter van Beirendonck heeft stoffen met stipwerk, die in Staphorst zijn gemaakt, gebruikt voor zijn collectie van 2016.

Staphorster stipwerk is tegenwoordig ook op veel gebruiksvoorwerpen te zien zoals telefoonhoesjes, fietsbellen en ansichtkaarten. Wilt u er meer van weten loop dan eens binnen bij de familie Troost, Rijksweg 221, 7957 EH Staphorst. Telefoon 0522-461912.

> ontdek meer op de volgende pagina 2 Kerk en begraafplaats Rouveen

Hervormde kerk in Rouveen De kerk is in 1641 gebouwd. De kerk is van de N.H. gemeente; de toren is eigendom van de gemeente Staphorst. De kerk is binnen helemaal gerestaureerd, van het oude is niets overgebleven. Tussen 1642 – 1830 heeft men zijn doden in deze kerk begraven.

Koperen plaat Aan de voormuur van de kerktoren met het tentdak bevindt zich een koperen plaat, een herinnering aan de watersnood van 1825. De gleuf geeft de hoogte aan tot hoe ver het zeewater heeft gestaan.

3 Tramhalte bij de Lichtmis

Dedemsvaartse Stoomtramweg In 1885 werd de Dedemsvaartsche Stoomtramweg-Maatschappij (DSM) opgericht. Er kwam een verbinding tussen Zuidoost Drenthe en Zwolle. Bij de Lichtmis werd bij het vroegere café van H.J. Ennink, later Piet Huisman, een stop gemaakt (tot 1947). De halte was toen belangrijk voor de Staphorster boeren.

> ontdek meer op de volgende pagina 4 Ruitenveen

Verveningsgebied Ruitenveen Tot 1635 was het uitgestrekte gebied van noord Overijssel nog woest en bijna zonder nederzettingen. De eerste bewoners namen de vervening van de veengronden en de ontginning van de moerassen ter hand. Het gebied kenmerkt zich nu nog door zijn bosjes, houtwallen, houtsingels en lanen.

http://www.ruitenveen.nl/historie.html (Buurt Ruitenveen)

> ontdek meer op de volgende pagina 5 Museum Palthehof

Museum Palthehof In museum Palthehof wordt de geschiedenis van Nieuwleusen getoond. Het dankt zijn naam aan de familie Palthe die hier bezittingen had. Museum Palthehof is gelegen in het mooie Palthebos. De collectie bevat o.a. de inventarissen van diverse ambachtelijke bedrijfjes, gereedschap en kledingstukken.

http://www.palthehof.nl/ (Museum Palthehof)

Verhalenpaal Palthehof Als het museum gesloten is, kunt u via de verhalenpaal Vechtdal de geschiedenis van de Palthehof beluisteren.

6 Nieuwleusen

Geschiedenis Nieuwleusen De ontginning van de woeste gronden werd, na het oprichten van de Leusener Compagnie in 1631, voortvarend ter hand genomen. In de negentiende eeuw droeg Baron Jan Willem van Dedem, door het laten graven van kanaal De Dedemsvaart, bij tot bloeiende handel rond de sluizen en brug (o.a. winkeltjes).

> ontdek meer op de volgende pagina Camperplaats Vechtdal Camperplaats Vechtdal in Nieuwleusem ligt in het mooie Vechtdal en aan de rand van het Reestdal. Met de fiets ben je in 30 minuten in Staphorst. Ommen ligt 14,5 km en het groenste dorp van Nederland (in 2015) Dalfsen, ligt op 12 km van de camperplaats. Een handige uitvalsbasis voor deze route.

7 Staphorsterbos

Staatsbossen In de jaren dertig van de twintigste eeuw werden vrijwel alle tot dan toe nog niet ontgonnen woeste gronden in de gemeente Staphorst in het kader van de werkverschaffing systematisch in cultuur gebracht. Bos werd aangeplant op gronden die vanwege hun schraalheid niet of nauwelijks geschikt waren...

... zo ontwikkelde zich een vrijwel aaneengesloten bosgebied. Boswachterij Staphorst werd een modelboswachterij die als hoofddoel de houtproductie had.

> ontdek meer op de volgende pagina Zwemvijver

In het midden van de Zwarte Dennen ligt een prachtige zwemvijver met rondom een zandstrandje. In het weekend en in de vakantie is de kiosk open waar u een ijsje, drinken of een lekker patatje kunt kopen. Kiosk ligt bij de noordelijke parkeerplaats.

Belevingspad Dichtbij de zwemvijver is in het bos door Staatsbosbeheer een 'belevingspad' aangelegd. Dit pad is ontworpen als niet al te lange wandeling voor (ouders met) kinderen. Start is bij de zuidelijke parkeerplaats.

Voor de kinderen is er om de paar honderd meter iets te 'beleven', zoals een bamboecarillon, een kabelbaantje, een stukje met verschillende bodembedekking, een zonnewijzerboom en een periscoop waarmee zowel heel laag bij de grond, als hoger in de lucht kan worden gekeken.

8 De Vier Bergen

De Vier Bergen Vroeger toen dit gebied nog als 'woeste' gronden werd aangeduid, was duidelijk het heuvelachtige, moerassige terrein te herkennen aan vier in het oog springende heuvels. zogeheten 'Horsten' dat 'hoogte' betekent. Op die hoogten (foto) zie je nog steeds hagelwit stuifzand.

https://www.staatsbosbeheer.nl/natuurgebied en/boswachterij-staphorst (Lees meer)

> ontdek meer op de volgende pagina 9 De Zwarte Venen

Meters dik veen, maar ... Ondanks de uitgestrektheid van de veengebieden in de gemeente Staphorst is het rond IJhorst nergens tot grote turfwinning gekomen. Wel kon men een goede boterham verdiend worden met het houden van vee op de vette weilanden langs de Reest. Men won wel turf, maar alleen voor eigen gebruik.

https://nl.wikipedia.org/wiki/Boswachterij_Staphorst (Lees meer)

Turfwinning en meertjes De turf werd gewonnen in zogeheten veenputten die, nadat het veen verdwenen was, volliepen met water. Op die manier ontstond niet alleen het inktzwarte ven de 'Zwarte Venen' maar ook de Ganzeplas en enkele andere kleine meertjes in dit unieke gebied. Zomers aan de waterkant, de weidebeekjuffer.

https://www.vlinderstichting.nl/libellen/overzicht-libellen/details-libel/weidebeekjuffer (Lees meer...)

10 Molen De Leijen

Molen De Leijen De korenmolen 'De Leijen' stond vroeger zo vrij in het landschap, dat een stelling niet nodig was om de wieken voor de wind wat hogerop te brengen. En daarom draaien hier de wieken op hun laagste punt vlak boven de grond en sprongen boerenjongens er wel eens op om een rondje mee te draaien.

In de Staphorster molen werd veel boekweit gemalen. Van dit meel bakte men in spekvet vooral pannenkoeken. In de molen wordt het houten raderwerk met spekvet gesmeerd. In de molen ontstaat dan een baklucht als deze té snel gaat draaien, zo weet de molenaar dat hij de wieken stil moet zetten.

> ontdek meer op de volgende pagina 11 Museum Staphorst

Museum Staphorst Het museum is verdeeld in een aantal ruimten die op een typisch Staphorster manier zijn ingericht. Het bezit een aanzienlijke collectie klederdrachten en daarbij horen ook de prachtige gestipte mutsen en zilveren oorijzers.

http://www.museumstaphorst.nl/ (Museum Staphorst)

Educatieve kinderroute In deze route zijn een aantal activiteiten om kinderen op een speelse manier kennis te laten maken met het museum en met de Staphorster cultuur. Oud Hollandse spelen en een speurtocht zijn hier voorbeelden van. Maar ook een touchscreen met een aantal spelletjes en filmpjes.

Gemaakt met routemaker.nl