12 NIEUWS ZATERDAG 25 JULI 2020 HET PAROOL
Jaap Visser Interview Oud-Ajaxverzorger Salo Muller Amstelveenseweg in ruim twee jaar tijd vier AMSTERDAM keer is belaagd, frustreert Muller. "De ruiten van Joden ingooien, dat is gewoon 1939 hè. Het is inds de schok van de Twee erg dat zoiets gebeurt, en het is net zo erg dat het de Wereldoorlog, 'toen ik zich kan herhalen, omdat de burgemeester er door kwaaie mannen in niets aan doet. Ja, Halsema is er een keer wezen zwarte kleren werd op eten om te laten zien dat ze het ook erg vindt. gepakt en in een vracht Maar ze moet die zaak beschérmen, voor bewa wagen werd gegooid', vreest 'Genoeg is king zorgen.'' Salo Muller niemand meer. Weet Muller hoe het komt dat er op de Dam "Maar ik ben wel bang dat ik niet ook massaal tegen antisemitisme wordt ge corona krijg." Daarom ver demonstreerd? "Nee, eigenlijk niet, maar ik kiest de Joodse Ajaxverzor weet wel dat veel Joden liever niet te veel na ger van vroeger en de onrechtbestrijder die de druk op hun Joods-zijn leggen. Dat heeft de NS op de knieën kreeg grotendeels het isole Shoah veroorzaakt. Na de oorlog wilden heel ment. "Ik heb geen boodschap aan mensen die het nooit, veel Joden niet meer Joods zijn. Zij wilden in de zeggen: 'Kom op joh, het is toch over nu.' 0 ja? Ik schaduw leven, rust hebben. Joodse mensen ken toevallig vier mensen, hier in Amsterdam, zijn gevoeliger geworden, angstiger.'' die er zo instonden en nu ziek zijn." Het Joodse ongemak is volgens Muller ook de Muller wil best praten over 'de verwarring van reden dat de mezoeza, het traditionele tekst deze bijzondere tijd', over zijn leven, over hét kokertje, steeds vaker ontbreekt op de deurpost leven en over zijn vernieuwde bundel met ver van Joodse huizen. En het is misschien ook wel halen uit de praktijk van vijftig jaar fysiothera maar ik ben de reden dat de Dam niet volloopt met veront pie: Blootgegeven. Muller: "Oké, we spreken af, waardigde Joden. maar je komt er bij ons thuis niet in.'' Zijn vrouw Conny en hij houden zelfs hun zoon en dochter Van schuiladres naar schuiladres plus kleinkinderen op afstand. "We willen niets Muller is óók verontwaardigd, maar bovenal on liever dan ze knuffelen, maar we vinden het te gerust. "Omdat de haat weer groeit. Engeland, gevaarlijk. Ik ben 84 en ik heb astma.'' Frankrijk en België zijn al erge landen voor Jo Muller ontvangt in het Gijsbrecht van Aem er blij mee' den geworden. Daar worden keppeltjes van stelpark, nabij zijn appartement in Buitenvel hoofden gemept en Joden op straat verrot ge dert. "Hier is het lekker rustig," zegt hij en ge scholden. Er wordt nauwelijks tegen opgetre baart naar twee lege bankjes naast elkaar. "Jij den, ik vind dat eng." het ene, ik het andere bankje. Hier kunnen we Salomon Barend Muller was enig kind en vier uren blijven praten." Salo Muller (84) kreeg voor elkaar dat jaar oud toen de Duitsers Nederland binnen Het moet de man die als kind zo abrupt en vol denderden. "We hadden het goed thuis, ik werd komen van zijn vrijheid werd beroofd een gru de NS Holocaustslachtoffers gaat verwend en toen de oorlog uitbrak nog een beet wel zijn om thuis opgesloten te zitten. "Dat is je extra. Ik heb scherpe herinneringen aan het ook, maar ik associeer deze coronatijd op compenseren. Nu is er een nieuw mooie momenten: een dagje strand, naar het geen enkele manier met de oorlog. Die was één bos en een weekje vakantie in Scheveningen. En grote verschrikking, dit is meer een periode van boek van de oud-Ajaxverzorger: ik herinner mij als de dag van gisteren dat ik als ongemak." zesjarige in handen van de Duitsers viel." Toch baart de tijd van nu Muller zorgen, en over zijn fysiojaren. In de Hollandsche Schouwburg zag Salo zijn niet alleen vanwege het grillige en gevaarlijke Blootgegeven, moeder Lena Muller-Blitz op het podium staan, virus dat misschien wel de voorbode van nog net als haar man Louis, klaar om te worden afge meer besmettingsellende is. Salo is ook beducht voerd, eerst naar Westerbork en dan naar voor 'de overdrijvende overheid', die doorschiet Auschwitz, de dood tegemoet. Salo wilde zich in de corona-aanpak. "Er worden zo veel regel aan haar vastklampen, maar werd weggehaald tjes afgekondigd dat het de democratie aantast. door een verpleegster en opgevangen in de Het is te veel: je moet dit en mag niet meer dat. Joodse crèche. Hoewel hij er moord en brand De vrijheid wordt te nadrukkelijk ingeperkt." schreeuwde, betekende het zijn redding. "Maar Ook de oververhitting in het discriminatie daar had ik natuurlijk geen weet van. Voor mij debat zit hem niet lekker. "Het is mij te fel alle begon op dat moment de ellende." maal. Ik luister ernaar en denk: overdrijf nou De kleine Salo werd van schuiladres naar niet zo. Ga nou niet roepen dat je die ander op schuiladres gesleept, in Amsterdam, Amers z'n bek zult slaan omdat het je niet aanstaat wat foort, de Zaanstreek en Friesland. Hij viel ten hij zegt. Ik vind de toon onheilspellend. Ik ben prooi aan onverschillige helpers die h em alleen gek op moorkoppen, maar bij de bakker durf ik maar in huis namen omdat er geld van het ver er al niet meer om te vragen. 'Mag ik twee van zet tegenover stond. die daar?' vroeg ik laatst. Zei de verkoopster: "Ik ben acht keer ondergedoken en ik heb het 'Bedoelt u de tompoucen of de moorkoppen?' op zes van de acht adressen slecht gehad. Ik was Dat was dan wel weer even lachen." doodsbenauwd en vreselijk verdrietig. Ik huilde heel veel. Ik kreeg slaag en ik werd weggestopt Protest op de Dam onder de vloer, waar ik in de kou tussen de mui Het is terecht, zegt Muller, dat onbewust en slui zen en ratten lag. Ik heb er eeuwige angst voor merend racisme ter discussie wordt gesteld. het donker aan overgehouden. In mijn slaap "Maar waarom ineens zo agressief? Het stoorde kamer moet altijd een lichtje branden.'' ook mij dat Rutte zei dat Zwarte Piet nu eenmaal Salo onderging zijn lot lijdzaam. "Ik durfde Zwarte Piet is en dat hij dat moet blijven. Dat de nergens tegenin te gaan. Ik moest me gedeisd ➔ Salo Muller: 'Het doet mij verdriet dat ik jonge Joodse mensen hoor zeggen dat ze overwegen weg te gaan.' FOTO'S WOUTER LE ouc premier vervolgens met argumenten tot een an houden, stilzitten, het voelde alsof er boeien om der inzicht wordt gebracht, is mooi. Zo moet mijn handen en enkels zaten. Bij de wekelijkse het: verandering als uitkomst van een maat wasbeurt in een teil met warm water was ik als schappelijk debat. Dat is zo veel beter dan ver laatste aan de beurt. Dan was het water vies en zijn ouders definitief maakte, zorgde drie jaar voor tante Ju. En de broer van oom Louis, Leen hij werd gevraagd zijn verhaal te doen voor Sur woesting door een wilde beeldenstorm. Niet koud. Ik liep eczeem op en kreeg astma." na de bevrijding voor een nieuwe schok. Oom dert Menist, was gefusilleerd. Hij zat in het ver vivors of the Shoah, het grote project waarmee kapotmaken, maar veranderen." Op zijn laatste adres, in Drachtstercompagnie, Louis en tante Ju lieten hem evenwel liefd evol zet." Door het er niet over te hebben, werd de filmregisseur Steven Spielberg een massa getui Duizenden die spontaan de Dam oplopen om trof hij eindelijk genegenheid. Van Beppe, de weten dat hij hen voortaan vader en moeder 'Ik wilde de meest ideale oorlog in de familie Menist uit alle macht weg genissen op film zou vastleggen. Salo aarzelde, discriminatie te veroordelen, Muller keek ervan oudere Friese boerin die hem met zorg omring mocht noemen. Ze gaven hem zo veel aandacht gedrukt, maar op de achtergrond bleef hij maar Conny vond dat hij ja moest zeggen. "Ze op en hij dacht ook even: waarom gaan daar de, mocht hij zelfs als eerste in de teil. Na de be dat hun eigen dochter Etty, Tet in de omgang, zoon zijn. Ik heb n1ijn levensgroot voortbestaan, pijnlijk aanwezig in zei: 'Je moet het doen Salo. Praat het eindelijk nooit Joodse jongeren staan om het racisme te vrijding werd hij in huis genomen door zijn tan soms het gevoel had dat zij op de tweede plaats stilte. van je af, dat is goed voor je.' Conny heeft mij als gen hen aan de kaak te stellen? te Ju, de zus van zijn moeder, en oom Louis. kwam. pleegzusje ongetwijfeld in het ware naar de opnamestudio geduwd." Want dat is misschien wel Mullers grootste "Ik kwan1 als een nerveus, huilerig jongetje uit Muller: "Ik ging geweldig mijn best doen om in Steven Spielberg Meer dan twee uur lang deed Salo zijn verhaal zorg, het oplaaiende antisemitisme. "Het doet de oorlog. Ik was bang, astmatisch en ik stotter het gevlij te komen. Ik wilde mijn dankbaarheid de weg gezeten daarmee' Bijna vijftig jaar lang heeft Muller alleen zo nu voor de Spielbergdocu en toen hij was uitge mij verdriet dat ik jonge Joodse mensen hoor de. Maar ik kwam in een warm gezin en in een tonen door de meest ideale zoon te zijn. Daar en dan over de oorlog gesproken. Ook thuis wil sproken, is hij blijven praten. Hij ging voor zeggen dat ze overwegen weg te gaan, dat hun huis met luxe: stromend water, koud én warm. mee heb ik mijn pleegzusje ongetwijfeld in de den Conny en hij liever niet worden herinnerd drachten geven en schoolkinderen vertellen toekomst niet meer hier ligt. Zij zijn verdomme Een wc die je door kon trekken en een eigen weg gezeten." aan het trauma van hun jeugd. Ook Conny's ou over de verschrikkingen van de bezettingsjaren Nederlanders en voelen zich bedreigd in hun ei slaapkamer. De handboeien gingen af, ik voelde Over de oorlog zwegen zijn tweede ouders en ders kwamen om in de oorlog, zij werden ver en de miljoenen vermoorde Joden. Hij schreef gen land. Als dát niet zorgwekkend is." me zo bevrijd. Ik kon doen en laten wat ik wilde." Salo zweeg mee. "Die lieve mensen waren ook zo moord in Sobibor. Dat het Joodse restaurant HaCarmel aan de ➔ Salo Muller in 1969 metJohan Cruijff en Velibor Vasovic (r). FOTO NATIONAAL ARCHIEF Een brief van het Rode Kruis, die de dood van beschadigd. Mijn moeder, haar zus, was alles In 1995 begon Muller dan toch te praten, toen Lees verder op pagina ➔ 14 14 NIEUWS ZATERDAG25JULl2020 HETPAROOL HETPAROOL ZATERDAG25JULl 2020 NIEUWS 15
Vervolg van pagina ➔ 13
ook een boek over zijn oorlogsherinneringen: Commissie Individuele Tegemoetkoming de nabestaanden heeft gestuurd. Met woorden Tot vanavond en lief zijn hoor, de laatste woor Slachtoffers WO II Transporten NS werd inge die uit zijn hart kwamen. Daar heeft hij mensen den die hij van zijn moeder hoorde. steld. tot tranen toe mee geroerd." Behalve praten ging hij ook vechten, tegen de Commissievoorzitter Job Cohen, de oud-bur Zevenduizend gegadigden Omdat hij in zijn onderduikjaren geen les NS, omdat hij zich opwond over de foute rol van gemeester van Amsterdam, kreeg van Muller de kreeg, lag Salo na de oorlog op school mijlenver de NS in de oorlog. De spoorwegen verrichtten opdracht mee om er een bedrag uit te slepen dat hebben zich gemeld voor achter. Hij moest een inhaalslag maken. Dat diensten voor de nazi's, collaboratie waar nog de NS pijn doet. Co hen en Van Boxtel zijn uitein hield hij vol tot in de derde klas van Het Amster goed geld aan verdiend werd ook. Joden moes delijk vergoedingen overeengekomen die varië de smartengeld regeling dams Lyceum. "Toen was ik op. Ik wilde niet ten treinkaartjes kopen voor hun deportatie en ren van 5000 euro voor nabestaanden tot 15.000 meer leren. Ik was een vrolijke, energieke jon bij de bezetter werden declaraties ingediend euro voor slachtoffers die door de NS zijn afge van de NS, die bijna sluit gen geworden, vol levenslust. Ik zat op hockey, voor de transporten naar Westerbork en nog voerd, maar de oorlog hebben overleefd. Inmid ik roeide, ik tafeltenniste en was de deejay op verder oostwaarts. dels hebben zich 7000 gegadigden gemeld voor schoolfeesten. Dat mocht allemaal, maar ik Muller werd afgescheept met de dooddoener de smartengeldregeling, die tot begin volgende moest wel eerst mijn schoolwerk af hebben. dat de NS zich al eens had verontschuldigd voor maand openstaat. Daar had ik de energie niet meer voor. Ik had ja zijn heulen met de vijand. En dat er bovendien Het gebaar zal de NS in elk geval tientallen mil ren achtereen veel te veel schoolwerk moeten een genereus gebaar was gemaakt door bij het joenen euro's kosten. Of dat de rib is die hij uit doen om in te kunnen lopen en bij te kunnen Spoorwegmuseum een monument voor de het lijf van de spoorwegen wilde trekken, kan blijven. Dat had me uitgeput." Joodse slachtoffers van de Tweede Wereldoor Muller niet zeggen. "Ik weet niet in hoeverre dit Salo probeerde het nog even op de 2e Openba log te plaatsen. Furieus wendde Muller zich tot de NS pijn doet. De nabestaanden worden in elk re Handelsschool, maar toen ook dat niks werd, Liesbeth Zegveld, advocaat en hoogleraar inter geval niet afgescheept met een fooi. Het gaat om stuurden zijn tweede ouders hem naar de Hout nationaal publieksrecht. Met behulp van deze substantiële bedragen. Genoeg kan het natuur havens. Hij moest maar een baantje zien te vin mensenrechtenspecialist kreeg hij van NS-top lijk nooit zijn, maar ik ben er blij mee. En dat ben den en proberen bedrijfsleider of zo te worden. man Roger van Boxtel gedaan dat eind 2018 de ik ook met de prachtige brief die Van Boxtel aan "Toen zag mijn moeder een advertentie in Het Parool van de Vakschool voor Heilgymnastiek en Massage Jan van Essen. Dat was echt iets voor mij, vond ze, omdat ik weleens had gezegd dat ik dokter wilde worden. Het leek haar dat je door heilgymnastiek en massage te leren toch een beetje dokter werd." Schoorvoetend ging Salo naar het instituut in de Kerkstraat. "Ik was bang en dacht: daar gaan we weer, weer in de schoolbanken, weer stilzit ten, weer die boeien om. Maar het werd een openbaring. Ik vond het fantastisch: anatomie, fysiologie, pathologie; wat een fascinerende vakken, ik zoog alle kennis op. In het tweede jaar mocht je gaan masseren en dat vond ik hele maal het einde."
Het grote Ajax ➔ Het grote Ajax in 1968. Verzorger Salo Muller staat helemaal rechts op de achterste rij. FOTO AJAX ERFGOED Salo bleek aanleg te hebben, gouden handjes, en zijn leraar Jan Rodenburg nam hem mee naar Ajax, waar hij bijkluste als verzorger. Muller kelijk een medestander had bij het professiona Piet Keizer bij hem voor de deur. Ze kwamen ' werd zijn opvolger, hij viel in de smaak bij de liseren van de medische begeleiding, ontpopte hem lid maken van Lucky Ajax, eigenlijk een spelers, omdat hij zo goed masseerde en omdat zich als een egoïstische lomperik. En een racist. vereniging voor oud-eerste-elftalspelers. Mi hij als prille twintiger met een opgeruimd hu "Ik had een keer zo'n hevige buikpijn dat ik chels was er de grondlegger van, Keizer de eer meur goed in de groep lag. Hij kon ook goed niet kon werken. Later bleek dat mijn blinde ste voorzitter. moppen tappen. darm op knappen stond. Maar Rolink zei dat ik "Ze vonden het afschuwelijk dat ik zo ver Salo, de geinponem, gebruikte de lol ook om niet moest zeuren: 'Jij met je smousenbuik.' Ik velend bij Ajax was weggegaan, zonder receptie, de pijn van zijn patiënten te verzachten, en om vroeg hem of hij wel wist wat hij zei. Dat wist ie, zonder wat voor afscheid dan ook. Als lid van hun sores te verlichten. Bij Ajax en in zijn eigen Joden hebben gevoelige buiken, dat was ge Lucky Ajax zou ik ook automatisch clublid wor praktijk, die hij vijftig jaar lang zou runnen. Van woon zo." Muller ging zijn beklag doen bij de den. Ik zei nog: 'Maar ik ben a1 lid van Ajax, sinds zijn humor en inlevingsvermogen getuigt ook voorzitter, Jaap van Praag, ook een Jood. 1958.' Maar daar was in de boeken niets van zijn bundel Blootgegeven, het vervolg op het eer "Maar die wuifde het weg. 'Ach Salo, maak je terug te vinden.'' dere boekje Blootgeven. Salo klapt uit zijn prak niet druk, de dokter is onze gabber, een moord tijk met Jicht h ilarische anekdotes. Verhaaltjes vent."' Geen zaak tegen de tram om van te glimlachen, lichte kost, heel anders Van Praag hield Rolink de hand boven het Een klap in het gezicht van de verzorger die door dan de twee romans die hij schreef: De foto en hoofd, net zoals hij deed met de bunkerbou Van Praag ooit 'de talisman van Ajax' was ge Nunes Vaz, en dan zijn boek met oorlogsherin wers, de gebroeders Freek en Wim van der Meij noemd. "Van Praags voorganger, Jan Melchers, neringen. den. Die waren na de oorlog veroordeeld omdat zou mij lid maken. Dat beloofde hij toen ik na Muller: "Alleen de titel, ik dacht: leuk, ik doe er ze geschutstellingen en bunkers voor de Duit een jaar ploeteren bij hem kwam en om wat voor de helft nieuwe verhalen in en dan maak ik sers hadden gemaakt. Maar tijdens de weder meer geld vroeg. Daar kon hij niet aan beginnen, van Blootgeven Blootgegeven. Maar ik geloof niet opbouw konden de foute broers nieuwe slagen want dat zou hem een contractspeler kosten. dat het erg handig was. Er bellen nu boekhan slaan. Ze bouwden mee aan Buitenveldert en de Dat was grote onzin, want ik verdiende nog geen dels die zeggen: 'Joh, Salo, dat boek van jou, dat Bijlmer en maakten goede sier bij Ajax door met drol en drie knikkers. Maar de voorzitter wist hadden we al hoor'." gulle hand de zwarte kas te spekken waaruit de het goed gemaakt: hij zou mij lid van Ajax ma Door de medische begeleiding van de club te spelers heimelijk hun extraatjes ontvingen. Van ken en dan hoorde ik er echt helemaal bij. Toen moderniseren, droeg Muller bij aan de opmars ➔ Met Piet Keizer ( r) in 1971. FOTO sv AJAX/GUUS DE JONG Praag had daar geen enkel probleem mee. De ik er twintig jaar later toevallig achter kwam dat van Ajax. De houten bank met stinkende paar voorzitter huldigde het opportunistische prin hij daar nooit werk van had gemaakt, stal< mij dendeken, waarop Rodenburg de Ajacieden cipe dat het hem geen donder uitmaakte van dat enorm." masseerde, ruilde hij in voor een professionele wiens geld Ajax beter werd. Salo staat op het van het bankje, schudt een massagetafel. Salo deed investeringen uit eigen 'Heng-heng', en remde mee als Muller en Meijer Muller: "Toen ik Van Praag daar eens op aan paar keer met de stijf geworden benen en zegt zak met onmiddellijk resultaat: minder blessu bij het naderen van hun patiënten vaart minder sprak, zei hij dat het allemaal lasterpraatjes wa vastbesloten: "Genoeg zo." res, fittere spelers. den: 'Ie-ie-iehhh'. "Wie van ons twee de snelste ren die over de Van der Meijdens rondgingen. Eén ding nog: de tram. Toen hij de NS op de Vanaf begin 1965 werkte hij nauw samen met was? Ik," zegt Muller zelfverzekerd. 'Het is onmogelijk om te Dat zei die Freek zelf ook toen hij een keer bij mij knieën had, kondigde Muller aan ook het Ge de jonge trainer Rinus Michels, die de spelers in de praktijk kwam. Hij had last van zijn rug. Ik meentevervoerbedrijf van Amsterdam te lijf te veel harder en beter liet werken. De goede ver Discriminatie in eigen huis achterhalen wie er met zei: 'Ik mag u niet weigeren, alhoewel ik dat het zullen gaan. Immers, veel Joden zijn in de oor zorging en de uitgekiende trainingen zorgden Meijer had hij een tijdje terug aan de lijn. "Ge liefst zou doen.' Haalde hij een foto uit z'n zak, log met de tram naar de trein gebracht. Hoe zit ervoor dat Ajax met een vaste kern van vijftien rard vroeg ofhet klopte dat mensen van het Her de tram naar Muiderpoort daar stond hij samen met een rabbijn op. 'Salo, het daarmee? spelers zijn rivalen conditioneel, technisch en inneringscentrum Westerbork wilden dat ik een als wij iets tegen Joden zouden hebben, dan "Dat gevecht ga ik na overleg met Zegveld toch tactisch overvleugelde, in de eredivisie, en ver praatje voor Feyenoordhooligans zou houden. en CS zijn gebracht' hadden wij toch nog nooit de opdracht voor de maar niet aan. We hebben er juridisch-tech volgens ook in de Europa Cup. 'Dat klopt,' zei ik, 'maar ik doe het niet. Want die bouw van een nieuwe sjoel gekregen? Wij heb nisch naar gekeken en het is onbegonnen werk. Salo Muller werd onderdeel van het grote Ajax jongens horen mij misschien nog enigszins fat ben in de oorlog alleen maar Joden geholpen.' Het is simpelweg onmogelijk om te achterhalen van Johan Cruijff en Piet Keizer, en net als de soenlijk aan, maar zodra ik de deur uit ben, ste Ja, ja, maar de Van der Meijdens waren na de be wie er met de tram naar het Centraal Station en voetballers werd hij een publiekslieveling. De ken ze de middelvinger op naar die vuile kan vrijding wel mooi opgepakt.'' het Muiderpoortstation zijn gebracht. Boven verzorger met het ravenzwarte haar en bril met kerjood.' Een op een zou het misschien nog wel Clubfysio Muller was zijn gewicht in goud dien heeft de tram nooit een rekening bij de uitgesproken montuur werd toegejuicht zodra te doen zijn met die gasten, maar als groep zul waard, maar is door Ajax altijd belabberd be Duitsers ingediend. Willen we het Vervoer hij in smetteloos trainingspak het veld bestorm len ze mij nooit accepteren. Gerard begreep taald. In 1972 trok hij het niet meer. Bij de Euro bedrijf aansprakelijk stellen, dan moeten we de om een gewonde speler op te lappen. het." pese topclub Ajax stond hij er als verzorger al kunnen dreigen met een kortgeding. Maar daar Muller was rap, van nature, en in de titanen Antisemitisme lijkt in het voetbal onuitroei leen voor. Hij vroeg om opslag en een paar is geen munitie voor. Ik laat het erbij." gevechten tussen Ajax en Feyenoord kwam het baar. Muller: "In de Kuip zingen ze dat alle Jo helpende handen. Of kon hij misschien in vaste Is Muller uitgevochten, is het klaar nu? "Nee geregeld tot een sprintduel met zijn Rotterdam den aan het gas moeten, maar wat ik vroeger al dienst van de club komen? Onmogelijk. Muller joh, ben je gek. Vorige week heb ik nog drie les se evenknie Gerard Meijer, ook al zo'n snelle. lemaal in Den Haag en Utrecht naar mijn hoofd dacht dat Rolink zijn wensen l