12 NIEUWS ZATERDAG 25 JULI 2020 HET PAROOL Jaap Visser Interview Oud-Ajaxverzorger Salo Muller Amstelveenseweg in ruim twee jaar tijd vier AMSTERDAM keer is belaagd, frustreert Muller. "De ruiten van Joden ingooien, dat is gewoon 1939 hè. Het is inds de schok van de Twee­ erg dat zoiets gebeurt, en het is net zo erg dat het de Wereldoorlog, 'toen ik zich kan herhalen, omdat de burgemeester er door kwaaie mannen in niets aan doet. Ja, Halsema is er een keer wezen zwarte kleren werd op­ eten om te laten zien dat ze het ook erg vindt. gepakt en in een vracht­ Maar ze moet die zaak beschérmen, voor bewa­ wagen werd gegooid', vreest 'Genoeg is king zorgen.'' Salo Muller niemand meer. Weet Muller hoe het komt dat er op de Dam "Maar ik ben wel bang dat ik niet ook massaal tegen antisemitisme wordt ge­ corona krijg." Daarom ver­ demonstreerd? "Nee, eigenlijk niet, maar ik kiest de Joodse Ajaxverzor­ weet wel dat veel Joden liever niet te veel na­ ger van vroeger en de onrechtbestrijder die de druk op hun Joods-zijn leggen. Dat heeft de NS op de knieën kreeg grotendeels het isole­ Shoah veroorzaakt. Na de oorlog wilden heel ment. "Ik heb geen boodschap aan mensen die het nooit, veel Joden niet meer Joods zijn. Zij wilden in de zeggen: 'Kom op joh, het is toch over nu.' 0 ja? Ik schaduw leven, rust hebben. Joodse mensen ken toevallig vier mensen, hier in Amsterdam, zijn gevoeliger geworden, angstiger.'' die er zo instonden en nu ziek zijn." Het Joodse ongemak is volgens Muller ook de Muller wil best praten over 'de verwarring van reden dat de mezoeza, het traditionele tekst­ deze bijzondere tijd', over zijn leven, over hét kokertje, steeds vaker ontbreekt op de deurpost leven en over zijn vernieuwde bundel met ver­ van Joodse huizen. En het is misschien ook wel halen uit de praktijk van vijftig jaar fysiothera­ maar ik ben de reden dat de Dam niet volloopt met veront­ pie: Blootgegeven. Muller: "Oké, we spreken af, waardigde Joden. maar je komt er bij ons thuis niet in.'' Zijn vrouw Conny en hij houden zelfs hun zoon en dochter Van schuiladres naar schuiladres plus kleinkinderen op afstand. "We willen niets Muller is óók verontwaardigd, maar bovenal on­ liever dan ze knuffelen, maar we vinden het te gerust. "Omdat de haat weer groeit. Engeland, gevaarlijk. Ik ben 84 en ik heb astma.'' Frankrijk en België zijn al erge landen voor Jo­ Muller ontvangt in het Gijsbrecht van Aem­ er blij mee' den geworden. Daar worden keppeltjes van stelpark, nabij zijn appartement in Buitenvel­ hoofden gemept en Joden op straat verrot ge­ dert. "Hier is het lekker rustig," zegt hij en ge­ scholden. Er wordt nauwelijks tegen opgetre­ baart naar twee lege bankjes naast elkaar. "Jij den, ik vind dat eng." het ene, ik het andere bankje. Hier kunnen we Salomon Barend Muller was enig kind en vier uren blijven praten." Salo Muller (84) kreeg voor elkaar dat jaar oud toen de Duitsers Nederland binnen­ Het moet de man die als kind zo abrupt en vol­ denderden. "We hadden het goed thuis, ik werd komen van zijn vrijheid werd beroofd een gru­ de NS Holocaustslachtoffers gaat verwend en toen de oorlog uitbrak nog een beet­ wel zijn om thuis opgesloten te zitten. "Dat is je extra. Ik heb scherpe herinneringen aan het ook, maar ik associeer deze coronatijd op compenseren. Nu is er een nieuw mooie momenten: een dagje strand, naar het geen enkele manier met de oorlog. Die was één bos en een weekje vakantie in Scheveningen. En grote verschrikking, dit is meer een periode van boek van de oud-Ajaxverzorger: ik herinner mij als de dag van gisteren dat ik als ongemak." zesjarige in handen van de Duitsers viel." Toch baart de tijd van nu Muller zorgen, en over zijn fysiojaren. In de Hollandsche Schouwburg zag Salo zijn niet alleen vanwege het grillige en gevaarlijke Blootgegeven, moeder Lena Muller-Blitz op het podium staan, virus dat misschien wel de voorbode van nog net als haar man Louis, klaar om te worden afge­ meer besmettingsellende is. Salo is ook beducht voerd, eerst naar Westerbork en dan naar voor 'de overdrijvende overheid', die doorschiet Auschwitz, de dood tegemoet. Salo wilde zich in de corona-aanpak. "Er worden zo veel regel­ aan haar vastklampen, maar werd weggehaald tjes afgekondigd dat het de democratie aantast. door een verpleegster en opgevangen in de Het is te veel: je moet dit en mag niet meer dat. Joodse crèche. Hoewel hij er moord en brand De vrijheid wordt te nadrukkelijk ingeperkt." schreeuwde, betekende het zijn redding. "Maar Ook de oververhitting in het discriminatie­ daar had ik natuurlijk geen weet van. Voor mij debat zit hem niet lekker. "Het is mij te fel alle­ begon op dat moment de ellende." maal. Ik luister ernaar en denk: overdrijf nou De kleine Salo werd van schuiladres naar niet zo. Ga nou niet roepen dat je die ander op schuiladres gesleept, in Amsterdam, Amers­ z'n bek zult slaan omdat het je niet aanstaat wat foort, de Zaanstreek en Friesland. Hij viel ten hij zegt. Ik vind de toon onheilspellend. Ik ben prooi aan onverschillige helpers die h em alleen gek op moorkoppen, maar bij de bakker durf ik maar in huis namen omdat er geld van het ver­ er al niet meer om te vragen. 'Mag ik twee van zet tegenover stond. die daar?' vroeg ik laatst. Zei de verkoopster: "Ik ben acht keer ondergedoken en ik heb het 'Bedoelt u de tompoucen of de moorkoppen?' op zes van de acht adressen slecht gehad. Ik was Dat was dan wel weer even lachen." doodsbenauwd en vreselijk verdrietig. Ik huilde heel veel. Ik kreeg slaag en ik werd weggestopt Protest op de Dam onder de vloer, waar ik in de kou tussen de mui­ Het is terecht, zegt Muller, dat onbewust en slui­ zen en ratten lag. Ik heb er eeuwige angst voor merend racisme ter discussie wordt gesteld. het donker aan overgehouden. In mijn slaap­ "Maar waarom ineens zo agressief? Het stoorde kamer moet altijd een lichtje branden.'' ook mij dat Rutte zei dat Zwarte Piet nu eenmaal Salo onderging zijn lot lijdzaam. "Ik durfde Zwarte Piet is en dat hij dat moet blijven. Dat de nergens tegenin te gaan. Ik moest me gedeisd ➔ Salo Muller: 'Het doet mij verdriet dat ik jonge Joodse mensen hoor zeggen dat ze overwegen weg te gaan.' FOTO'S WOUTER LE ouc premier vervolgens met argumenten tot een an­ houden, stilzitten, het voelde alsof er boeien om der inzicht wordt gebracht, is mooi. Zo moet mijn handen en enkels zaten. Bij de wekelijkse het: verandering als uitkomst van een maat­ wasbeurt in een teil met warm water was ik als schappelijk debat. Dat is zo veel beter dan ver­ laatste aan de beurt. Dan was het water vies en zijn ouders definitief maakte, zorgde drie jaar voor tante Ju. En de broer van oom Louis, Leen­ hij werd gevraagd zijn verhaal te doen voor Sur­ woesting door een wilde beeldenstorm. Niet koud. Ik liep eczeem op en kreeg astma." na de bevrijding voor een nieuwe schok. Oom dert Menist, was gefusilleerd. Hij zat in het ver­ vivors of the Shoah, het grote project waarmee kapotmaken, maar veranderen." Op zijn laatste adres, in Drachtstercompagnie, Louis en tante Ju lieten hem evenwel liefd evol zet." Door het er niet over te hebben, werd de filmregisseur Steven Spielberg een massa getui­ Duizenden die spontaan de Dam oplopen om trof hij eindelijk genegenheid. Van Beppe, de weten dat hij hen voortaan vader en moeder 'Ik wilde de meest ideale oorlog in de familie Menist uit alle macht weg­ genissen op film zou vastleggen. Salo aarzelde, discriminatie te veroordelen, Muller keek ervan oudere Friese boerin die hem met zorg omring­ mocht noemen. Ze gaven hem zo veel aandacht gedrukt, maar op de achtergrond bleef hij maar Conny vond dat hij ja moest zeggen. "Ze op en hij dacht ook even: waarom gaan daar de, mocht hij zelfs als eerste in de teil. Na de be­ dat hun eigen dochter Etty, Tet in de omgang, zoon zijn. Ik heb n1ijn levensgroot voortbestaan, pijnlijk aanwezig in zei: 'Je moet het doen Salo. Praat het eindelijk nooit Joodse jongeren staan om het racisme te­ vrijding werd hij in huis genomen door zijn tan­ soms het gevoel had dat zij op de tweede plaats stilte. van je af, dat is goed voor je.' Conny heeft mij als gen hen aan de kaak te stellen? te Ju, de zus van zijn moeder, en oom Louis. kwam. pleegzusje ongetwijfeld in het ware naar de opnamestudio geduwd." Want dat is misschien wel Mullers grootste "Ik kwan1 als een nerveus, huilerig jongetje uit Muller: "Ik ging geweldig mijn best doen om in Steven Spielberg Meer dan twee uur lang deed Salo zijn verhaal zorg, het oplaaiende antisemitisme. "Het doet de oorlog. Ik was bang, astmatisch en ik stotter­ het gevlij te komen. Ik wilde mijn dankbaarheid de weg gezeten daarmee' Bijna vijftig jaar lang heeft Muller alleen zo nu voor de Spielbergdocu en toen hij was uitge­ mij verdriet dat ik jonge Joodse mensen hoor de. Maar ik kwam in een warm gezin en in een tonen door de meest ideale zoon te zijn. Daar­ en dan over de oorlog gesproken. Ook thuis wil­ sproken, is hij blijven praten. Hij ging voor­ zeggen dat ze overwegen weg te gaan, dat hun huis met luxe: stromend water, koud én warm. mee heb ik mijn pleegzusje ongetwijfeld in de den Conny en hij liever niet worden herinnerd drachten geven en schoolkinderen vertellen toekomst niet meer hier ligt.