christelijk betrokken

9° 4

jaargang 68 nr. 17.886 www.nd.nl [email protected] 0342 411711 dinsdag 27 december 2011 nd prijs € 1,50 zaterdag € 2,50 geloof Nederland Leert wil niet de zoveelste missionaire truc lanceren pagina 2 buitenland Terugblik vanuit 5 continenten. Vandaag voorbeeldig Estland pagina 4 reportage Tsjetsjeense moeders, ‘zwartkonten’ leven voor hun kinderen pagina 8 voetbalclub FairPlay op 20 opinie Er is niets mis met verhuisplicht voor werklozen pagina 11 *

redactie buitenland nd.nl/buitenland beeld epa Christenen Nigeria vluchten

Ruurd Ubels nd.nl/economie Geen boef, toch een dikke boete

… Via hoge boetes voor werkgevers wil de overheid illegale arbeid uitbannen. Ondernemers zoals bouwers, tuinders en krantenuitgevers hebben al voor miljoenen euro’s opgelegd gekregen.

… Maar is elke beboete werkgever wel zo’n schurk? ‘Zó heeft de wetgever het nooit bedoeld.’

▶Amsterdam Vrijdag 10 juni 2010. Vader Rob en zoon Danny Verheijen van Driehoek Meubels laten de ramen van hun Am- sterdamse bedrijf wassen. Al elf jaar ge- beurt dat door een Zaans glazenwasser- bedrijf. Plotseling staat er iemand van de Arbeidsinspectie voor Danny’s neus, die hem vraagt even mee naar buiten te lopen, waar de inspecteur hem wijst op een soppende Bulgaar zonder werkver- gunning. Enkele maanden later valt bij Driehoek Meubels een boete op de deurmat: 8000 euro. Het schoonmaakbedrijf krijgt bovendien eenzelfde boete voor het in dienst hebben van de illegale werknemer. De rooms-katholieke St. Theresa Kerk in Madalla, nabij de Nigeriaanse hoofdstad Abjuja, werd op eerste kerstdag verwoest Rob Verheijen is met stomheid gesla- door een bomaanslag. De kerk zat vol op het moment van de aanslag, tientallen mensen kwamen om het leven. gen. ‘Ik ben alleen maar klant van die glazenwasser.’ En klanten hebben geen ▶Abuja-Rome zeggenschap over de bedrijfsvoering Voor het tweede jaar op rij heeft minstens 27 doden. ‘Ik heb nooit eer- voerder dreigde met nieuwe aanslagen menigte op het Sint Pietersplein erop van een ander, meent hij. ‘Ik zeg toch Nigeria een bloedige Kerst beleefd. der gehuild. Maar gisteren heb ik wel in de komende dagen. Boko Haram wil dat christenen met Kerstmis bidden dat ook niet tegen m’n glazenwasser dat-ie Radicale moslims pleegden een reeks gehuild. Vanochtend heb ik gehuild. Nu van Nigeria een strengislamitische staat geweldplegers niet langer hun slag kun- Andy in z’n water moet doen?’ aanslagen, voornamelijk op kerken. jullie hier zijn, zal ik nooit meer huilen’, maken. Om dat te bereiken zaaien de nen slaan. ‘Op dit moment wil ik nog Honderden mensen probeerden zei priester Isaac Achi bij de mis op twee- militanten geregeld dood en verderf. eens onderstrepen dat het geweld een boete gisteren te vluchten uit de stad de kerstdag, de dag na de aanslagen. Tijdens de kerstdagen vorig jaar liet de weg is die slechts tot leed, vernietiging Driehoek Meubels is bepaald niet het Damaturu. Ook een kerk in de stad Jos moest het sekte zeker zeven bommen ontploffen en de dood leidt’, zei hij. Hij betuigde de enige bedrijf dat sinds 1 januari 2005 ontgelden. Jos ligt op de grens van het in Jos. Drie kerken in de stad Maiduguri christenen in het Afrikaanse land zijn wordt geconfronteerd met een hardere Bij de aanslagen zijn zeker 32 en moge- christelijke zuiden en het islamitische werden aangevallen met brandbom- ‘oprechte en liefdevolle deelneming’. Op aanpak van illegale arbeid. Menige on- lijk 40 mensen om het leven gekomen. noorden van Nigeria en is vaker het to- men. Tientallen mensen kwamen toen tweede kerstdag herdenkt de kerk de dernemer laat het er ook niet bij zitten: De sekte Boko Haram richtte vorig jaar neel van geweld. om het leven. In augustus vielen meer dood van Stefanus, de eerste christelijke de hoogste bestuursrechter heeft zich al tijdens Kerst ook een bloedbad aan. Op andere plaatsen was het eveneens dan 20 doden, toen de sekte een VN- martelaar. zo’n 600 keer over een boete moeten In Damataru, een stad in het noorden van onrustig. Zo zijn in de noordelijke stad kantoor in de hoofdstad aanviel. Het Witte Huis sprak van zinloos geweld uitspreken. Nigeria, ging het om aanslagen op een Potiskum tientallen winkels in brand en tragisch verlies van levens. Amerika ‘Het aanvechten van boetes is een sub- kantoor van de geheime dienst en bij een gestoken. Ook het huis van een christe- deelneming bood hulp aan om de verantwoordelij- stantieel deel van onze praktijk’, zegt verkeersplein. De grootste aanslag vond lijke leider ging in vlammen op. Paus Benedictus XVI noemde gisteren ken voor de rechter te krijgen. Ook Jelle Kroes van Kroes Advocaten, een plaats op een rooms-katholieke kerk in De verantwoordelijkheid voor de ge- de aanslagen in Nigeria een absurde Groot-Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Amsterdams kantoor dat is gespeciali- een buitenwijk van de hoofdstad Abuja. weldsgolf is opgeëist door de radicale daad. Na het angelusgebed wees de lei- Israël en de Verenigde Naties reageer- seerd in immigratierecht. Door een bomexplosie vielen daar zon- groepering Boko Haram. Een woord- der van de Rooms-Katholieke Kerk de den met afschuw. < ▶▶ vervolg op pagina 9

Willeke redactie economie nd.nl/economie Hans Jacobs nd.nl/politiek nd.nl/cartoons Ruzie over vrije dagen Koningin: zelfzucht is blind ▶Den Haag Zowel vakbonden als werkgeversorga- ▶Den Haag nisaties voorzien juridische conflicten ‘Zelfzucht en de hang naar overdaad maatschappelijke saamhorigheid, aldus tussen bedrijfsleiding en personeel Elke Nigeriaan maken blind voor schade aan onze Beatrix in de kerstboodschap. door de nieuwe wet vakantiedagen. natuurlijke omgeving en ondermijnen Uitgezonderd PVV-leider Geert Wilders Vanaf januari vervallen de twintig weet dat het gemeenschapszin.’ reageerden politici op Twitter lovend op wettelijke vakantiedagen al zes de oproep van de koningin om het mili- maanden na het jaar waarin ze zijn ondenkbaar is Koningin Beatrix heeft in haar 32e eu niet te vergeten. ‘Precies de juiste opgebouwd, tenzij de werknemer kan kersttoespraak een scherp oordeel uit- boodschap’, vond Liesbeth van Tonge- aantonen dat hij de dagen ‘redelijker- dat Nigeria gesproken over het gebrek aan aandacht ren van GroenLinks. ‘Mooi’, oordeelde wijs’ niet kon opnemen. Dat zal leiden voor ‘onze kostbare planeet’ en over de PvdA’er Diederik Samson en ‘indruk- tot conflicten, zeggen belangenorgani- islamitisch wordt. volgens haar onrechtvaardige verdeling wekkend’ was de kwalificatie van CDA- saties vandaag in deze krant. van welvaart. Armoede en ongelijkheid Kamerlid Marieke van der Werf. ▶▶ zie ook pagina 3 commentaar op 11 tasten de leefbaarheid aan en bedreigen ▶▶ vervolg op pagina 8 2 geloof dinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

redactie kerk en religie Gerald Bruins nd.nl/geloof beeld Nederland Zoekt Restauratie ‘doopkerk’ Geert Grote in Deventer Nederland Leert beoogt missiona ▶Deventer De Broederenkerk uit 1338 in Deven- ter, die in een slechte staat verkeert, wordt vanaf januari grondig gerestau- … De missionaire organisatie Neder- reerd. De totale kosten voor de GKV Zwolle-Noord land Zoekt introduceert de zogeheten opknapbeurt worden geschat op ruim Ds. Jaap Ophoff: ‘lerende gemeenschap’ onder de naam 3,3 miljoen euro. De gemeente huidige situatie: ‘Binnen onze kerk Nederland Leert. Deventer betaalt 339.000 euro, de rest ontstond het verlangen een plek te wordt opgebracht door het Rijk, de bieden aan mensen voor wie de stap … Teams uit diverse kerken leggen zich provincie Overijssel en de rooms- naar de traditionele kerkdienst, of vast op een missionair doel dat over katholieke parochie zelf. In de überhaupt naar de kerk, te groot is. twee jaar moet zijn bereikt. Het gewelven zitten scheuren en de Via de Alpha-cursus raken mensen Nederlands Dagblad volgt het proces. kapconstructie is aangetast door de geïnteresseerd of beginnen tot boktor en vocht. In februari vorig jaar geloof te komen, maar je ziet hen ▶Assen viel het plafond van de bidkapel van niet terug in de dienst. Tegelijk ‘Noem het alsjeblieft geen model.’ het rijksmonument. Die instorting ervaren we dat onze gemeente te Directeur Rudolf Setz van Nederland leidde destijds tot vragen in de Tweede weinig gemeenschap oefent.’ Zoekt, een missionaire pioniersorgani- Kamer. Geert Grote, grondlegger van doel over twee jaar: ‘Dan moet de satie, wil voorkomen dat de introductie de Moderne Devotie, is in 1340 in de helft van onze 1200 leden tellende van de learning community – de lerende kloosterkapel gedoopt. < gemeente zich de cultuur van gemeenschap, in ons land gebracht discipelschap eigen hebben ge- onder de naam ‘Nederland Leert’ – maakt. Nu staan missionaire pioniers wordt gezien als de zoveelste missio- vaak met een been buiten de kerk, naire truc in een poging het seculiere terwijl pastores naar binnen zijn tij te keren. ‘Het gaat ons er niet om redactie kerk en religie gericht. Dat verschil verdwijnt. weer een activiteit te lanceren. Het Jezus riep ons trouwens niet tot belangrijkste onderdeel is het vormen Genoeg geld voor kerkgang maar tot discipelschap, van een discipelschapscultuur. Bij de wat uitloopt op onderlinge gemeen- deelnemers persoonlijk, maar ook bij boeken Indonesië schap. Als proef gaan we kijken of de leiders zodat het principe van Jezus we de Alpha-mensen onderdak volgen zich als een olievlek verspreidt ▶ kunnen bieden in een missiegroep, binnen de gemeente.’ Er is genoeg geld opgehaald om een er moeten diverse groepen ont- Feit is dat dertien teams van twee tot theologische boekenproject voor staan.’ vier leden uit diverse kerken en Indonesië af te ronden. Een geldwer- komende halfjaar: ‘We denken na gemeenten bij elkaar kwamen voor de vingsactie binnen de Gereformeerde over wat het betekent discipel te aftrap van een missionair leertraject Kerken (vrijgemaakt), vooral in de zijn. Zo wil ik graag stoppen met – en dat is nieuw in Nederland. Zij zijn regio Groningen, heeft vijfhonderddui- bestuurlijke taken, voor mij een van plan een missionaire deelgroep of zend euro opgeleverd. Met dat geld proces van loslaten om Jezus missiegroep van hooguit vijftig mensen kunnen twee deeltijdvertalers, ds. concreet te volgen.’ te vorme n. Een gemeenschap die zich Gerrit Riemer en ds. Henk Venema, wijdt aan elk denkbaar missionair doel: fulltime voor het project aan de slag. van tuintjes wieden in de buurt van de Samen met de derde vertaler, ds. Jaap kerk, tot hulp aan daklozen, of het Groen, moet binnen enkele jaren de Wieringerwaard organiseren van een kennismaking met zogeheten Basisbibliotheek Bijbelge- Ds. Albert van Kampen het christelijk geloof. trouwe Theologie in het Indonesisch huidige situatie: De protestantse Het voordeel is, beweert pionier Setz, worden voltooid. Het zogeheten Pniëlgemeente in Wieringerwaard is dat de missiegroepen in elke kerk of Litindo-project bestaat al zo’n twintig met honderd leden klein en bevindt gemeente van welke omvang dan ook jaar. Het werk komt voort uit meer- zich op de voor het evangelie geïmplementeerd kunnen worden. dere naoorlogse zendingsprojecten van rotsachtige bodem van Noord-Hol- Maar hoe krijg je kerkelijk Nederland de vrijgemaakt-gereformeerden in land. Sinds afgelopen zomer is zover? Daarvoor ging hij anderhalf jaar Indonesië. < predikant Albert van Kampen, geleden kijken in de anglicaanse vanwege zijn vele contacten met gemeente van ds. Mike Breen in niet-kerkelijke mensen in het dorp, Sheffield, waar ruime ervaring is vrijgesteld voor missionair werk. Hij opgedaan met de ‘lerende gemeen- Deelnemers aan de eerste learning community van Nederland Zoekt kwamen in een leidt onder meer een kring van schap’. Het fenomeen is breed bekend boerderij in Drenthe bij elkaar om te praten over missionaire doelen. redactie kerk en religie zoekers die ‘open staan voor het in de Angelsaksische wereld. geloof, maar er niet over piekeren Een speciaal uit de Engelse kerk huddle, een Engels woord voor persoon- metamorfose ondergaan. ‘Te vaak Kerkelijke bezinning naar de kerk te gaan’. ingevlogen team verzorgt de vormings- lijke vorming/coaching. In dit geval hebben we gezien dat gemeenteleden doel over twee jaar: ‘Tegen die tijd dagen voor de eerste Nederlandse uitgevoerd door de Engelsen. verkwikt en vol ideeën terugkwamen op slavernij gevraagd moeten er twee missionaire deelnemers. Die krijgen verdeeld over De deelnemende teams moeten werken van een conferentie. Maar na verloop deelgroepen zijn, beide richten zich de cursus onderwijs over discipel- en aan een drietrapsraket: waar staat hun van tijd ebde het enthousiasme weer ▶Amsterdam op het leren kennen van Jezus en leiderschap, maar ook over het gemeente nu, welk missionair doel weg. Wij hopen op een blijvende De Raad van Kerken heeft de lidkerken kiezen een eigen diaconaal doel in beginnen met missiegroepen en het willen ze over twee jaar hebben bereikt verandering. Of dat zo is, moet gevraagd zich voor te bereiden op de hun buurt.’ vestigen van missionaire centra. Tijdens en wat is het komende eerste halfjaar natuurlijk blijken. Ik heb goede hoop, herdenking van de afschaffing van de komende halfjaar: ‘Wat betekent het leerproces van twee jaar komen de – tot de volgende vormingsdagen – de want in Sheffield, een plaats met slavernij in Nederland, op 1 juli 2013 het discipel van Jezus te zijn, wordt teams nog drie keer drie dagen bij concrete eerste stap? 500.000 inwoners, groeide de gemeente honderdvijftig jaar geleden. De Raad de centrale vraag. We willen van elkaar voor training. Daarnaast staat in vier jaar van 2500 naar 4000 leden. adviseert kerken vooral lokaal Jezus bidden leren en hoe we met jaarlijks een retraite voor voorgangers blijvende verandering Dat waren geen mensen uit andere aanknopingspunten te zoeken voor de anderen moeten omgaan.’ en teamleiders op het programma, en Setz hoopt met deze aanpak te bereiken kerken, maar nieuwkomers.’ Voor het herdenking. < wederom een nieuw fenomeen: de dat de gemeenten een missionaire initiatief van Nederland Zoekt bestaat

kerk blogs & bladen kerknieuws Maurice Hoogendoorn nd.nl/geloof ■ protestantse kerk jubilea ■ waarom de paus moe is laar ‘dé dragende pijler van de negrospirituals’. Ze Wijhe | 4 januari | vijfentwintig Paus Benedictus XVI is oververmoeid, zo gaat het verwacht geen revival van deze liederen, maar jaar gereformeerd predikant: ds. gerucht. Vaticanist Andreas English, correspondent denkt wel dat ze als richtingwijzer kunnen dienen P.A. van den Berg (1953). van de Duitse krant Bild en auteur van een boek voor een verdieping van de huidige kerk- en op- Schoonebeek | 4 januari | vijfen- over de paus, denkt dat de affaire Williamson, de wekkingsliederen. twintig jaar gereformeerd predi- bisschop die de Holocaust ontkende, en de mis- Ze pleit ervoor ‘verdriet en wanhoop te benoemen kant: ds. A. van Houweling (1957). bruikschandalen in de Rooms-Katholieke Kerk de en er ook vol geloof echte hoop en vreugde tegen- 84-jarige paus hebben gebroken. over te zetten’. Niet alleen in de tekst mag dit klin- ■ geref. kerken (vrijgemaakt) De paus heeft zich inderdaad eens beklaagd over de ken, maar ook in de muziek. Die moet kracht uit- jubileum vijandigheid die hij moet ondervinden, zowel bui- stralen, en ‘niet week en slap worden door Drogeham | 4 januari | vijfentwin- ten als binnen de kerk, schrijft Henk Rijkers in het sentimentaliteit of oppervlakkig door lichtvoetig- tig jaar predikant: ds. M. de Meij Katholiek Nieuwsblad. Toch meent Rijkers dat het heid’. (1953). allemaal wel meevalt met de vermoeidheid van de opwekkingsliederen, stelt de christelijk-gerefor- paus. ‘De frêle 84-jarige zal de komende dagen vaak meerde muziekwetenschapper Marleen Hengelaar- ■ is de kerk een kerker? ■ chr. gereformeerde kerken te zien zijn, in een topfunctie die jongere mannen Rookmaaker in het Nederlands-gereformeerde blad De vergrotende trap van kerk is kerker, meent caba- afscheid 1 januari nog zou uitputten. Via de televisie zullen we zelf Opbouw. retier Freek de Jonge. Het is iets waarvan je moet Veenendaal | ds. C.W. Buijs (zen- zijn conditie kunnen inschatten. Voorlopig geven De negrospirituals analyserend, valt haar een aantal worden bevrijd. De hervormde ds. Dirk de Bree be- dingspredikant voor KwaNdebele, we English geen gelijk.’ zaken op. Het taalgebruik is ‘direct en ongekun- zocht een voorstelling van De Jonge. ‘Er zullen vast Zuid-Afrika) wegens emeritaat. steld, van een kinderlijke eenvoud’. mensen zijn die snakken naar bevrijding van het ■ go down moses: de kracht van spirituals Tegelijk zeggen ze met een paar woorden heel diep- kerkerbeeld van de kerk’, schrijft De Bree op zijn ■ hersteld hervormde kerk Heel af en toe zingen we tijdens een kerkdienst nog zinnige dingen. Als voorbeeld geeft ze de tekst: No- weblog. Maar hij ziet zelf ‘veelal andere mensen. afscheid 31 december een oude spiritual: Go Down Moses bijvoorbeeld, of body knows the trouble I have seen / Nobody knows Mensen die de kerk als een thuis ervaren.’ Hij be- Waddinxveen | ds. IJ.R. Bijl wegens Go Tell It On The Mountains. Ze geven ons een kijkje but Jesus / Nobody knows the trouble I have seen / treurt het negatieve beeld bij de cabaretier. ‘Van vertrek naar Wouterswoude. in het hart van de ‘Amerikaanse zwarten’, die zich Glory, Hallelujah!. harte wens ik Freek en al die mensen die op wat staande moesten houden in moeilijke omstandig- ‘Opvallend is dat de ellende hier niet wordt wegge- voor manier dan ook gekwetst zijn in hun (kerk) intrede 4 januari heden zoals slavernij. Het ‘pittige karakter’ van deze stopt.’ Tegelijk is er hoop, omdat Jezus onze nood verleden een kerkgemeenschap toe, waar ze als Wouterswoude | ds. IJ.R. Bijl uit liederen missen we soms in onze eigen gezangen of kent en ons draagt. Deze tweeslag is volgens Henge- herboren thuis mogen komen.’ Waddinxveen. 3 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011 ire metamorfose

Crossroads Rotterdam Voorganger Ron Becker huidige situatie: ‘Onze missionaire gemeente richt zich op jongeren in de leeftijd van 20-35 jaar en kent Aaldert van Soest nd.nl/binnenland beeld anp / Lex van Lieshout dus al vormen die anders zijn dan in een traditionele gemeente. Toch kwam het leidersteam tot de conclusie dat we niet missionair Waarom de docent zijn genoeg zijn. In de tien jaar van ons bestaan kwam de dienst op zondag centraal te staan – een gewoonte die gewoon zo groeide. Mensen heb- kerstvakantie verdient ben wel missionaire ambities maar weten daar niet altijd vorm aan te geven. Anderhalf jaar geleden … Kinderen zijn prinsjes en prinsesjes, somden tal van voorbeelden op. CNV te verlaten. De directeur belt zijn sloegen we een andere weg in: we ouders kunnen maar moeilijk geloven Onderwijs deed in diezelfde periode ouders, maar die zijn niet bereid hem zijn bezig drie communities te dat ze op school onaangepast gedrag onderzoek naar het gezag van leraren. op te halen. Hij overweegt de politie in vormen, een gericht op studenten, vertonen. Leerkrachten bleken last te hebben van te schakelen, waarna de moeder alsnog een voor zoekende mensen en een ouders die hun gezag ondermijnen: komt. voor ‘vaderloze jongeren’. … Het is een van de redenen dat het twee derde van de docenten gaf aan dat doel over twee jaar: ‘Het is onze gezag van de leraar tanende is. ouders partij kiezen voor het kind en de De ouders van Hendrik liggen in intentie zeven missiegroepen, bij school niet steunen. scheiding en maken ruzie op het plein, ons Crossroads Missional Communi- ▶Den Haag waarbij het kind letterlijk het middel- ties geheten, op te zetten. In onze Mirjam heeft een spreekbeurt voorbe- Een techniekdocent pakt Stefan bij de punt is. Ze trekken beiden aan een gemeente proberen we een omslag reid, is zenuwachtig, maar doet het schouders, als hij een mede-leerling armpje om hem mee te nemen. De te bereiken naar een discipelschaps- best aardig. De juf geeft haar een 7. met een scherp voorwerp wil slaan. Hij directeur grijpt in en neemt Hendrik cultuur. In huddles, de kern van Tussen de middag belt haar moeder de zet hem hard aan de kant. De leerling mee naar binnen. Zijn moeder is deze cultuur, gaan we luisteren naar leerkracht. ‘Mirjam is zo teleurgesteld gaat naar het toilet, sms’t naar huis en daarover zo boos dat ze een advocaat wat God tegen ons zegt en hoe Hij over het cijfer, dat ik haar vanmiddag even later staat een woedende vader op inschakelt. De directeur vertelt de ons op missionair gebied leidt. We maar thuis houd.’ school om zijn ‘mishandelde zoon’ te advocaat dat hij het kind tegen zijn gaan in Rotterdam alleen die helpen. Door ingrijpen van de directie ouders moest beschermen en hoort er activiteiten ontplooien waarvan we Een docent draagt vol overtuiging loopt het goed af. niets meer van. geloven dat God ze initieert.’ aardrijkskundestof over. Kees zit komende halfjaar: ‘Ik begin met het onderuitgezakt in zijn bank en twittert Linda (groep 8) stelt zich brutaal op en Het is te makkelijk om alleen naar de organiseren van twee huddles met met zijn iPhone rond dat ze een is niet van plan haar werk te maken. ouders te wijzen. Peter de Vries, elk acht leiders uit de gemeente.’ ‘fucking overspannen stresskip’ is. Met zachte dwang zet de leerkracht adviseur bij onderwijsadviesdienst CPS haar buiten het lokaal. Haar nichtje dat en auteur van het Handboek ouders in Eindelijk, kerstvakantie. Veel mensen in dezelfde klas zit belt Linda’s moeder. de school, stelt dat conflicten ook nemen een aantal dagen vrij, leraren Die komt naar school en scheldt de kunnen ontstaan doordat docenten niet Missionair Gouda hebben zelfs twee weken. Over de leerkracht de huid vol. genoeg toegerust zijn voor de omgang Jos en Christine Kisteman (GKV) lengte van die vakanties wordt wel met geëmancipeerde ouders. ‘In de huidige situatie: ‘In de wijk Korte eens smalend gedaan, maar uit recente Het is niet toevallig dat mobieltjes in lerarenopleidingen wordt er nauwelijks Akkeren hebben diverse gemeenten CBS-cijfers blijkt dat van alle bedrijfs- deze voorvallen een rol spelen. Het con- aandacht aan besteed’, zegt hij. ‘Als (onder meer vrijgemaakt-gerefor- takken in het onderwijs de meeste tact tussen leerlingen en hun ouders is bijvoorbeeld een ouder een probleem- meerd en evangelisch) missionaire burn-outklachten voorkomen. Het daardoor een stuk makkelijker kind blijkt te hebben, gaat zo iemand groepen opgezet, gericht op de wijk. aantal burn-outs lag er in 2010 op 16 geworden. ‘Daardoor verschijnen eerst door een acceptatieproces heen. Tussen deze groepen is een samen- procent, 3 procent meer dan gemiddeld ouders soms plotseling op school om Het is belangrijk dat je als docent werking aan het ontstaan op onder alle Nederlandse werknemers. hun ‘standpunt’ te ventileren, heet van kennis hebt van dit soort processen.’ missionair gebied.’ Het CBS-cijfer kwam naar buiten rond de naald’, schrijft een schoolleider van In een interview met het blad Schooljour- doel over twee jaar: ‘De huidige en de tijd dat volop werd gediscussieerd een protestants-christelijke school. naal zegt psycholoog en directeur van nieuwe missionaire groepen moeten over de verhouding tussen docenten en Besturenraad-directeur Wim Kuiper Kanjertrainingen Gerard Weide dat genoeg belangstelling. Dit jaar deden de dan hechte gemeenschappen zijn, ouders. Een adjunctdirecteur van het deed naar aanleiding van deze peiling leraren geen antwoord hebben op de eerste groepen mee, volgend jaar zichtbaar in de wijk en Gods liefde Anna van Rijn College in Nieuwegein onder zijn leden een oproep aan de oprukkende ‘straatcultuur’ in het november start de tweede groep met praktisch uitdragend. In plaats van zat begin november enkele uren in een ouders: ‘De samenleving moet uitdruk- onderwijs. Sommige leraren nemen die dertien teams. losse evangelisatieactiviteiten, politiecel, nadat hij een leerling kelijk achter scholen gaan staan, net straatcultuur over en leveren daardoor Binnen een gemeente is lang niet willen we authentieke relaties met hardhandig uit de klas had gezet en zoals zij achter ambulancepersoneel en aan gezag in. ‘Breng het gezag terug in de iedereen missionair actief. Sommige niet-christenen ontwikkelen.’ vervolgens in aanvaring kwam met de politieagenten zou moeten staan. Ik doe school, op een fatsoenlijke manier’, zegt mensen hebben genoeg aan de komende halfjaar: ‘We gaan met vader van de jongen. De adjunct kreeg een moreel appel op ouders om niet te Weide. ‘Als kinderen vragen: “Juf bent u zondagse eredienst. discipelschap aan de slag in de wijk in de publieke opinie weliswaar veel snel te oordelen over de school.’ hier de baas”, zeg dan niet zoals ik zo Is het niet te hoog gegrepen om heel de en stimuleren anderen dat ook te bijval voor zijn optreden, maar het vaak hoor: “Nee, ik ben de juf”. Zeg dan: gemeente achter het missionair ideaal doen. Daarnaast willen we als vijf incident staat niet op zichzelf. Uit een De leerkracht van groep 7 geeft les in de “Ja, ik ben de baas” en gedraag je ook zo. te krijgen? ‘Ik ga uit van een royale betrokken gemeenten elkaar in dit peiling van de protestants-christelijke sporthal. De directeur weet dat leerling Wees duidelijk. Sta geen straattaal toe in houding van deze gemeenteleden: geef proces stimuleren, elkaar versterken Besturenraad bleek dat op 70 procent Dirk niet goed in zijn vel zit en gaat je klas. Heb ruggengraat.’ ruimte voor het experiment en laat de en van elkaar leren.’ van de scholen vergelijkbare situaties even kijken. Dirk gedraagt zich Genoeg werk aan de winkel voor Geest zijn werk doen.’ < zijn voorgekomen. De respondenten inderdaad extreem en weigert de zaal docenten. Na de kerstvakantie. <

Aly Knol nd.nl/economie In de stress over nieuwe regels vrije dagen

… Administratieve rompslomp, dagen, waarop werknemers per jaar mogelijke consequenties bij alle te nemen. Dan zou de werkgever, die dagen te voorkomen, kan een juridisch juridische procedures, ongemakkelijke recht hebben, al zes maanden na het komende cao-onderhandelingen op de vroeger verplicht was dit soort dagen uit dilemma opleveren. Volgens een discussies tussen baas en werknemer. jaar waarin ze zijn opgebouwd. Tot nu agenda te zetten. In cao's mag worden te betalen, kunnen zeggen: pech gehad, uitspraak van de Hoge Raad in 1988 toe mochten die dagen vijf jaar lang afgeweken van de wet. ‘Wij proberen je bent ze kwijt. moesten eerst de oudste vakantieda- … De nieuwe regels voor vakantieda- worden opgepot, bijvoorbeeld voor een aan de cao-tafels zoveel mogelijk te Volgens Limmen is deze norm veel te gen, die op het punt van verjaring gen gaan nog voor heel wat strubbe- sabbatical of studieverlof. De zogeheten repareren’, zegt vicevoorzitter Maurice ruim geformuleerd. ‘Als je daar vroeger stonden, worden opgemaakt. Met de lingen zorgen. bovenwettelijke verlofdagen, waaron- Limmen van het CNV. Maar dat is bij de een geschil over had met je werkgever, nieuwe wet is het juist verstandig om der ouderenregelingen, adv-dagen en cao's die tot nu toe zijn afgesloten niet had je in ieder geval nog de schrale troost eerst op de recentste wettelijke dagen ▶Den Haag compensatie voor overwerk, vallen altijd gelukt. ‘Bovendien valt niet dat je de vakantiedagen kon bewaren’, aanspraak te maken en de wat oudere De nieuwe wet vakantiedagen, die op 1 buiten de wet en mogen wel vijf jaar iedereen in Nederland onder een cao.’ zegt hij. ‘Die troost is nu weggevallen. Ga dagen, die nog wel wat tijd kunnen januari 2012 van kracht wordt, was blijven staan. er maar aan staan om in zo'n geval naar velen, nog even op te sparen. bedoeld om de verschillen in toeken- ‘Bij iedere nieuwe wet schiet wel te veel werk de rechter te lopen. De gesprekken De administratieve rompslomp, die aan ning van vakantiedagen aan gezonde iemand in de stress. Maar als men er Een juridisch struikelblok kan de tussen werkgevers en werknemers over de wet kleeft, is ook nog niet tot en zieke werknemers uit de wereld te eenmaal aan is gewend, valt het formulering opleveren, die zegt dat de dit soort zaken zullen voortaan veel iedereen doorgedrongen. Bij bedrijven helpen. Dat moest gebeuren op last van meestal wel mee’, zegt Marco Veenstra, vervaldatum van een halfjaar na de scherper worden.’ Ook Marco Veenstra zullen in principe twee systemen naast het Europese Hof van Justitie. Maar de adviseur juridische zaken bij de opbouw niet van toepassing is, als de van de AWVN ziet hier beren op de elkaar moeten worden gehanteerd: wet, die in mei dit jaar de Eerste Kamer werkgeversorganisatie AWVN. werknemer redelijkerwijs niet in staat ingeslagen weg. ‘Als werkgever moet je voor de wettelijke en voor de boven- heelhuids passeerde, heeft veel Tegelijkertijd geeft hij ook toe, dat de was om zijn twintig wettelijke vakantie- niet meteen het wetboek in de hand wettelijke dagen. Volgens Limmen kan verstrekkender gevolgen, zowel voor consequenties van de nieuwe wet nog dagen in de voorgeschreven periode op willen nemen. Maar dit zal ongetwijfeld het geen kwaad, als werknemers ook iedereen in loondienst als voor lang niet op alle vlakken juridisch tot in te nemen. Als dat door (ernstige) ziekte tot conflicten leiden.’ zelf hun vakantiedagen goed bijhou- werkgevers. de puntjes zijn uitgedokterd. Ook de is, hoeft dat geen probleem op te Ook de vraag welke vakantie- dan wel den. Zijn advies: ‘Je kunt het maar beter Volgens de wet vervallen vanaf 1 vakbonden zijn zich daarvan bewust. leveren. Wél als er domweg te veel werk verlofdagen een werknemer als eerste even schriftelijk of met een mailtje januari de twintig wettelijke vakantie- Zij hebben besloten om de wet en zijn voor handen was om vakantiedagen op zou moeten opnemen om verval van vastleggen bij de werkgever.’ < 4 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

blikterug k

Marc Janssens nd.nl/buitenland beeld ap / Timur Nisametdinov Estland, een voorbeeld voor Europa

In de laatste dagen van 2011 de kop op steekt. Niet dat Estland daar- blikt het Nederlands Dagblad terug van vrij is, maar het land heeft door zijn verleden wel veel ervaring in de om- op het nieuws van afgelopen jaar, gang met minderheden opgedaan. Die gezien vanaf vijf continenten. kan elders in Europa goed van pas ko- men, meent Kelam. ‘Door het gedwon- Vandaag: Europa, geteisterd gen migratiebeleid van de Sovjet-Unie waren wij Esten op een gegeven mo- door de eurocrisis. ment zelfs minderheid in ons eigen land. Met Letland hebben we de groot- ste aantallen minderheden van Europa, Zijn land is pas begin dit jaar toegetre- waarmee we zo goed mogelijk probe- den tot de eurozone en direct was 2011 ren om te gaan.’ het meest turbulente jaar van de Euro- Europa verloor dit jaar met Otto von pese Muntunie. Toch hebben de inwo- Habsburg en de Tsjechische oud-presi- ners van Estland geen spijt dat ze de dent Václav Havel twee grote Europea- Estse kroon hebben ingewisseld voor de nen. Kelam noemt het ‘symbolisch’ dat euro, zegt de 75-jarige Tunne Kelam, Havel als laatste politieke daad in zijn historicus, Europarlementariër en voor- leven de Russische parlementsverkie- malig dissident onder het Sovjet-regi- zingen van begin december becom- me. ‘Europa is niet slechts een econo- Inwoners van Tallinn vierden op 1 januari de introductie van de euro. Estland is de mentarieerde, iets wat de huidige pre- misch samenwerkingsverband maar zeventiende Europese lidstaat die de euro als betaalmiddel invoert. sident naliet. ‘Havel stelde dat er van ook een waardegemeenschap. Vergeet echte democratie in Rusland geen spra- niet dat de crisis er één op wereldschaal den was iedereen geschokt, toen bleek geen consumenten die van een staats- ke is en dat het land op het moment is. In deze moeilijke tijden is het beter dat Letland failliet kon gaan. Grieken- budget kunnen profiteren maar burgers een mix is van Sovjetachtige verschijn- elkaar in Europa vast te houden dan dat land volgde later, maar Letland was in die medeverantwoordelijkheid dragen selen en een maffiastaat.’ Als voorma- ieder land op zijn eentje opereert.’ staat zich te herstellen en weer op ei- voor de samenleving.’ Om die reden lige Sovjetrepubliek houdt Estland Rus- Gevraagd naar de meest belangrijke ge- gen benen te staan. Dat had met poli- heeft het geen zin dat mensen alleen land nauw in de gaten. Kelam was beurtenis voor het Europese continent tieke wil te maken.’ Eenzelfde positieve maar beschuldigingen uiten richting daarom blij met het ‘testament’ van de in 2011, antwoordt de Est: ‘de positieve mentaliteit is in zijn eigen land waar te politici, omdat ze de verkeerde beslis- Tsjechische oud-president. ‘Met Havel kant van de eurocrisis’. Dat vraagt om nemen, meent Kelam. ‘De Grieken gaan singen zouden nemen. Het is ook be- is een moreel leider en een echte Euro- nadere uitleg, want vooralsnog lijkt de de straat op en protesteren omdat het langrijk dat er werkelijk spirituele lei- peaan heengegaan.’ < eurocrisis niet ten einde. Kelam: ‘De minimumloon onder de 500 euro komt. ders in Europa opstaan. ‘Ik zie ze nu nog ernst van de situatie wordt inmiddels In Estland is het minimumloon 257 niet, maar ik ben optimistisch genoeg onder ogen gezien. Langzaam maar ze- euro, maar niemand gaat er de straat om te menen dat er uit elke diepe crisis ker begint men te beseffen dat de crisis op. Bovendien is onze staatsschuld nieuwe staatsmannen voortkomen’, al- in 2011 niet zozeer een economische is maar maar acht procent, terwijl die van an- dus Kelam die zelf christen is. ‘Gezien ▶ treedt Estland toe tot eurozone, die een morele. Otto van Habsburg, die ik dere landen wel tachtig procent is.’ de waarden en traditie van Europa heb- inmiddels zwaar in crisis is (1 januari) goed gekend heb, waarschuwde mid- ben we behoefte aan christelijke staats- ▶ begint de NAVO een missie in Libië, den jaren tachtig al voor de verande- verleden lieden, die de wortels van onze cultuur waarbij Groot-Brittannië en Frankrijk rende levensstijl. Zíjn generatie was ge- De geringe behoefte aan protest in Est- kennen en de morele crisis van indivi- een grote rol spelen (maart tot en met wend niet meer geld uit te geven dan er land komt onder andere door het verle- dualisme en egocentrisme tegengaan.’ oktober) binnenkwam. De generatie van de jaren den. Estland kwam twintig jaar geleden Een gebrek aan moraliteit in Europa ▶ overlijdt Otto von Habsburg, zoon tachtig consumeerde al meer dan ze onder het Sovjetjuk vandaan en verloor was volgens Kelam ook zichtbaar in de van de laatste Oostenrijkse keizer op verdiende en leefde zo op kosten van daarbij alles, maar kreeg er wel zijn afschuwelijke daad van Anders Breivik, 98-jarige leeftijd (4 juli) hun kinderen. En inmiddels is een ge- vrijheid voor terug. Het land ziet dan die in juli tientallen Noorse jongeren ▶ vermoordt Anders Breivik tientallen neratie aangetreden die zelfs op kosten ook de waarde van Europese integratie, ombracht. ‘Dat is niet iets wat enkel jongeren op het Noorse eiland Utoya van haar kleinkinderen leeft.’ die uitgaat boven economische samen- Noorwegen aangaat maar had in elk (22 juli) Dat moet veranderen en zijn eigen land, werking. Een les die de rest van Europa Europees land kunnen gebeuren.’ Op de ▶ overlijdt de Tsjechische schrijver en Estland, maar ook buurland Letland ter harte kan nemen, meent Kelam. achtergrond speelt de problematiek oud-president Václav Havel (18 kunnen daarbij de andere Europese sta- ‘Het is nu het moment om te erkennen van immigratie, racisme en omgang december) ten ten voorbeeld zijn. ‘Drie jaar gele- dat Europa een “res publica” is. We zijn met minderheden, die overal in Europa

In de week dat iedereen aftelt naar 2012, kijken we in deze serie terug naar vijf historische countdowns. 5 Willem Bouwman nd.nl/buitenland beeld Wikipedia Aftellen naar: de verkiezing van paus Gregorius X

Als een paus overlijdt, komen de kardinalen bijeen om conflict tussen de paus van Rome en de keizer van Hij trok lering uit de gebeurtenissen en maakte regels uit hun midden een nieuwe paus te kiezen. Ze doen Duitsland, dat ook de kardinalen verdeelde. Een deel voor de pausverkiezing. Voortaan moesten de kardina- dat ‘in conclaaf’, achter gesloten deuren. Zodra de keus stond achter de paus, een deel stond achter de keizer, len binnen tien dagen na de dood van de paus bijeen- 4 gemaakt is, komt er witte rook uit de Sixtijnse kapel, en samen waren ze niet in staat een nieuwe paus te komen in de stad waar die gestorven was, en een op- waar de kardinalen bijeen zijn. Velen tellen de dagen kiezen. volger kiezen, zonder contact te onderhouden met de en de uren voor de rook naar buiten kringelt. Om hen toch zover te krijgen, sloot de heerser van buitenwereld. Hoe meer tijd ze nodig hadden, hoe Het wachten op de nieuwe paus kan lang duren, maar Rome, senator Orsini, hen op in een vervallen paleis minder ze mochten eten. Dat hielp, want toen Grego- tot dusver nooit zo lang als in 1271, toen paus Grego- vol vuil en ongedierte. Bewakers op het dak van de rius in januari 1276 overleed, hadden de kardinalen rius X na bijna drie jaar gekozen werd. De vorige paus vergaderzaal geneerden zich niet om daar te urineren. slechts één dag nodig om een opvolger te kiezen. < 3 was gestorven op 29 november 1268, Gregorius werd Enkele kardinalen stierven van ellende en ook de aan- gekozen op 1 september 1271 en pas op 27 maart 1272 staande paus had zoveel te lijden, dat hij zestien dagen tot paus gewijd. Meer dan duizend dagen was er geen na zijn verkiezing overleed. paus geweest. Dat Gregorius X in 1271 na meer dan duizend dagen De verkiezing van paus Gregorius X illustreert de chao- tot paus verkozen werd, was niet aan de kardinalen tische omstandigheden waaronder de pausverkiezin- zelf te danken. Zij kwamen bijeen in Viterbo en waren gen destijds verliepen. De kardinalen deden er vaak verdeeld over de vraag of de nieuwe paus een sympa- 2 lang over en lieten zich beïnvloeden en onder druk zet- thisant van de Franse koning moest zijn of juist niet. ten. Zo zou het ook gegaan zijn in 1216 in Perugia, Op den duur werd de burgemeester van Viterbo het waar de kardinalen bijeenkwamen om een opvolger dralen zat. Hij sloot de kardinalen op, en toen dat niet van paus Innocentius III te kiezen. Maar deze keer liep hielp, haalde hij het dak van de vergaderzaal en wer- het anders. De bewoners van de stad sloten de kardi- den de kardinalen op water en brood gezet. Uiteinde- nalen op, waarna de kardinalen de verkiezing toever- lijk kozen de kardinalen een buitenstaander, Tebaldo 1 trouwden aan twee van hen. Na twee dagen werd paus Visconti, aartsdiaken van Luik, die toen net op kruis- Honorius III gekozen. tocht was. Daardoor kon hij pas een halfjaar na zijn Nog erger was het 1241. Er heerste toen een chronisch verkiezing tot paus worden gewijd: paus Gregorius X. 201220011paus Gregorius X 2 5 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

Ruurd Ubels nd.nl/economie beeld anp / Robin Utrecht Te oneerlijk om te betalen

▶▶ vervolg van pagina 1 Volgens de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) mag een werkgever geen arbeid laten verrichten door een buitenlandse werknemer als deze geen tewerkstel- lingsvergunning heeft. Wordt een over- treding geconstateerd, dan krijgt de werkgever een boete van 8000 euro per illegale werknemer. Alleen mensen uit de Europese Unie (met uitzondering van Bulgarije en Roemenië), Noorwe- gen, IJsland en Liechtenstein mogen hier vrij aan de slag. Op zich is dit helder. Maar het pro- bleem is dat in de Wav het begrip werkgever veel ruimer is dan in het normale spraakgebruik, zegt advocaat Kroes. ‘Het is niet van belang of er spra- ke is van een arbeidsovereenkomst of een gezagsverhouding tussen de werk- gever en de vreemdeling.’ Dat arbeid wordt verricht in opdracht of ten dien- ste van een werkgever, is voldoende om aansprakelijk te worden gesteld. Bovendien gaat de wet uit van keten- aansprakelijkheid: elke partij in een reeks (onder)aannemers is verantwoor- delijk voor illegale arbeid in de keten en krijgt eenzelfde boete. Dat verklaart waarom het glazenwasserbedrijf uit Zaandam én Driehoek Meubels gestraft werden voor de illegale glazenwassers die aan het werk waren, en tuinders die via een uitzendbureau illegalen in de kas hebben, een even hoge boete krij- gen als de directe werkgever van de il- legale werknemer (het uitzendbureau). Kroes: ‘Momenteel behandel ik een zaak waarbij de Arbeidsinspectie zeven bedrijven heeft beboet, omdat onderin de keten een aannemer met illegalen blijkt te hebben gewerkt. Onder die ze- ven zitten echter bedrijven die niets met de organisatie van het werk te ma- ken hebben.’ misstappen ‘Inderdaad, zó heeft de wetgever het nooit bedoeld’, zegt advocate Christien Saris van advocatenkantoor Stibbe in Amsterdam. Ze vecht namens (onder andere) Nedag Uitgevers boetes aan. Plaatselijke distributeurs van De Pers- Een glazenwasser aan het werk bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu in Den Haag. groep Distributie, het bedrijf waarmee Nedag een contract heeft afgesloten voor de verspreiding van het Neder- mate van verwijtbaarheid en inspan- Minister Kamp wil meer maatwerking, Voert minister Kamp nu de veranderin- lende werkgevers in de toekomst nog lands Dagblad, zijn betrapt op het wer- ningen van bedrijven om zich aan de legt zijn woordvoerster uit. ‘Een boete gen door waarmee bedrijven kunnen op problemen kunnen rekenen. ‘Het is ken met buitenlandse werknemers wet te houden’, staat er. moet in verhouding staan tot de over- leven? de hoogste tijd dat de wetgever de Wav zonder de vereiste papieren. treding.’ ‘Als je het brede werkgeversprincipe in eens goed evalueert.’ Saris: ‘Er worden ondernemingen ver- aannemelijk maken Daarom komt er ook meer ruimte voor de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) antwoordelijk gesteld voor activiteiten De inspectie krijgt meer ruimte om bij de Arbeidsinspectie om niet meer stug helemaal ter discussie gaat stellen, dan niets nieuws die niet in hun bedrijf plaats vinden, sancties een matigingsbeleid te hante- 8000 euro per overtreding op te leggen, kan dat betekenen dat bedrijven die Kroes’ collega Christien Saris wijst er voor de misstappen van werknemers ren, aldus inspecteur-generaal J.A. van maar kortingen toe te passen van 25, 50 willens en wetens de wet overtreden, ook op dat het echte probleem nog met wie ze geen contract hebben en die den Bos van SZW. ‘Waar bedrijven geen en 75 procent. niet meer aangepakt kunnen worden’, recht overeind staat. ze niet kennen. Dat elke werkgever in aanleiding geven tot inspecties of aan- Daarmee lijkt Kamp de jurisprudentie denkt de MKB-woordvoerster. ‘Voor ‘Aan de reikwijdte van het werkgevers- de keten even verantwoordelijk is, is toonbaar eigen verantwoordelijkheid te volgen. Zo sprak dit voorjaar de be- ons is van groot belang dat onderne- begrip verandert niets.’ dus niet logisch. Bovendien, dagelijks nemen, daar moeten wij niet zijn.’ Op- stuursrechter in Arnhem uit dat uitge- mers zoals de eigenaren van Driehoek En dat de Arbeidsinspectie vanaf 1 ja- gaan tienduizend krantenbezorgers op drachtgevers krijgen geen boetes meer ver Nedag ‘niet op gelijke wijze en in Meubelen (beboet voor de illegale gla- nuari meer ruimte krijgt om boetes te pad. Je kunt niet van krantenuitgevers opgelegd ‘als blijkt dat zij zich voldoen- gelijke mate’ verantwoordelijk is voor zenwasser) niet langer worden bestraft. matigen, is volgens haar feitelijk niets verwachten dat zij al die mensen – die de hebben ingespannen om zich wets- de verspreiding van het Nederlands En dat heeft SZW nu in het Jaarplan nieuws. ook nog eens bij een ander onder con- conform te gedragen en aannemelijk Dagblad als de distributeur. De boete 2012 vastgelegd.’ ‘Die ruimte had de minister al op basis tract staan – onder de loep leggen.’ kunnen maken dat hen voor de gecon- van 8000 euro per illegale krantenbe- Advocaat Jelle Kroes meent echter dat van het evenredigheidsbeginsel, maar Veel beboete ondernemers zien het stateerde overtreding geen enkel ver- zorger werd vervolgens teruggebracht de wet het begrip werkgever dusdanig daarvan maakte hij tot op heden niet of procederen niet zitten, maar vinden de wijt treft.’ naar 2000 euro. ruim interpreteert, dat ook goedwil- nooit gebruik.’ < uitwerking van de wet tegelijk zo onre- delijk, dat ze hun boetes simpelweg niet betalen. In 2010 betaalde ongeveer Sambou de krantenbezorger 4000 euro voor particulieren de helft van de bedrijven niet, weet de Het is een koude, donkere winteroch- voor de illegale arbeid, evenals de Ook particulieren die bijvoorbeeld hun ‘Iedereen in de keten is even aanspra- Arbeidsinspectie. tend in Bussum als de Arbeidsinspec- krantentitels die tot de Persgroep zelf huis laten verbouwen, kunnen beboet kelijk’, zegt advocate Christien Saris. tie arriveert bij een krantendepot aan behoren (, , het worden als er illegalen in hun woning ‘Dat betekent bijvoorbeeld dat als u uw schijnconstructies de Nijverheidsweg en vervolgens de en ). aan de slag zijn: 4000 euro per auto laat repareren en de garage- In de Tweede Kamer zijn dit jaar schrif- verspreiders gaat controleren. Sambou ND-uitgever Nedag ontvangt in een buitenlandse werknemer. eigenaar zet er een buitenlandse telijke vragen gesteld over de proble- D. en Usman D. zijn de klos; de beide paar jaar tijd voor 350.000 euro aan De overheid wil niet dat malafide monteur aan die niet de juiste matiek. Minister Kamp (Sociale Zaken illegale immigranten hebben geen boetes. opdrachtgevers zich achter anderen papieren heeft, de Arbeidsinspectie u en Werkgelegenheid, SZW) ziet echter werkvergunning. verschuilen en daarom is de woningei- als werkgever een boete van 4000 euro geen enkele reden tot flexibiliteit, want Het is op die 17e februari 2009 niet In de visie van Nedag-directeur Peter genaar die een nieuwe afvoer laat mag opleggen. Ook dit voorbeeld laat het kabinet ‘hecht grote waarde aan de voor het eerst dat inspecteurs in een Bergwerff zijn die boetes onrechtma- aanleggen door een aannemer die een zien dat het ruime werkgeversbegrip in bestrijding van illegale arbeid’. Als de depot van de Persgroep Distributiebe- tig. ‘Wij spreken onze distributeur er illegale Roemeense loodgieter stuurt, de praktijk tot zeer onbillijke gevolgen teugels worden gevierd, kunnen onder- drijf illegale verspreiders van onder regelmatig op aan zijn uiterste best te als opdrachtgever medeverantwoorde- leidt en het zakelijke verkeer en de nemers ‘schijnconstructies’ opzetten meer , het doen illegale arbeid te voorkomen. lijk. dienstverlening ernstig frustreert.’ om malafide opdrachtgevers achter an- Nederlands Dagblad en de Turkse Wij kunnen toch moeilijk brigades in deren te laten schuilen, vreest de VVD- krant Zaman aantreffen. het leven roepen om op zo’n duizend bewindsman. Eerder gebeurde het al in onder meer bezorgdepots in het land vast te MKB Nederland, de koepelorganisatie Leiden, Diemen en Almelo. En het zou stellen of zich onder krantenbezorgers advertentie van werkgevers in het midden- en daarna nog vaker voorkomen. die wellicht één ND in hun bezorgtas kleinbedrijf, lobbyt voor versoepeling hebben, geen illegalen bevinden. getuige van het nieuws? van de regels. Met succes, zegt woord- De distributeur én de uitgevers van Overigens, wij zijn geen werkgever ndmeedenken.nl voerster Mieke Ripken en ze wijst op Het Financieele Dagblad, het Neder- van deze mensen en hebben dus niet Jaarplan 2012 van de Inspectie Sociale lands Dagblad en Zaman worden in eens het recht hen naar hun papieren Zaken en Werkgelegenheid. ‘De inspec- gelijke mate aansprakelijk gesteld te vragen.’ Ga naar tie gaat meer rekening houden met de ndmeedenken.nl 6 nieuws kort dinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

Man slaat hond dood Dertig arrestaties in Paus vraagt aandacht Minister: Spanje zakt met stofzuigerstang drugssmokkel Balkan voor slachtoffers rampen terug in een recessie

Een 35-jarige man uit Alkmaar heeft De politie in Bosnië en Montenegro Paus Benedictus XVI heeft zondag in De Spaanse economie is in de laatste 3 zijn hondje in de nacht van zondag op heeft gisteren dertig mensen aange- zijn kersttoespraak de internationale maanden van 2011 vrijwel zeker ge- maandag doodgeslagen met een stang houden die verdacht worden van lid- gemeenschap gevraagd hulp te bieden krompen en ook in het eerste kwartaal van een stofzuiger. De man ging door maatschap van een internationale ben- aan de mensen in de Hoorn van Afrika van 2012 zal de economie verder ach- het lint toen hij zag dat het hondje in de marihuanasmokkelaars. Dat hebben die honger lijden door onder meer de teruitgaan. Dat heeft de nieuwe minis- huis had gepoept, meldde de politie de autoriteiten in de betrokken landen droogte en het geweld. Ook riep hij op ter van Economische Zaken, Luis de Noord-Holland Noord gisteren. De man gemeld. Dertien mensen werden in tot het beëindigen van het bloedvergie- Guindos, gisteren gezegd. Volgens de en een vrouw bleven zondagavond wat Bosnië aangehouden, zeventien werden ten in Syrië. Hij deed dit tijdens zijn tra- minister is de Spaanse economie in het langer van huis dan gepland, waardoor in Montenegro gearresteerd. De bende ditionele zegen voor stad en land (Urbi vierde kwartaal van dit jaar met 0,2 tot het hondje het niet meer hield. Daarop waar de verdachten deel van uitmaken et Orbi). Verder bad de paus voor de 0,3 procent gekrompen in vergelijking sloeg de man het dier zo hard met de smokkelen de drugs van Albanië naar slachtoffers door de overstromingen in met het voorgaande kwartaal. Voor de stang, dat het beestje stopte met ade- Kroatië, via Montenegro. De afgelopen Thailand en de Filipijnen. De paus sprak komende paar maanden rekent De men. De vrouw rende het huis uit om zes maanden is al zo’n 350 kilo marihu- zich uit voor verzoening, met name tus- Guindos op een verdere terugval. < hulp te halen bij de familie. Daarop ana in beslag genomen die vermoede- sen de Palestijnen en Israël en in Sudan, vloog de man ook een familielid aan. < lijk van de bende afkomstig is. < waar het zuiden zich heeft losgemaakt van het regime in het noorden. < Japan wil meer actie Europa tegen crisis Premier Kosovo wenst Oeroude urnentraditie katholieken fijne Pasen Japan wil dat Europa meer actie onder- terug van weggeweest Wintersporters Oostenrijk neemt om de schuldencrisis te bestrij- gered uit brandend hotel In een kerstboodschap heeft premier den voordat het land concrete toezeg- De natuurbegraafplaatsen in Blerick en Hasim Thaçi van Kosovo de rooms-ka- gingen over steun doet. Dat heeft een Sint Odiliënberg herintroduceren een Ongeveer 120 toeristen, vooral Neder- tholieke kerk en alle katholieke gelovi- Japanse regeringswoordvoerder giste- millennia oude traditie van het begra- landers en Duitsers, moesten zondag- gen in Kosovo per abuis een ‘zalig Pa- ren gezegd. ‘Japan is net als andere ven van as van overledenen in vergan- avond laat halsoverkop vluchten uit sen’ toegewenst. Dat meldde de niet-eurolanden bereid te helpen, maar kelijke urnen. Zoals in voorchristelijke een brandend hotel in de Oostenrijkse Servische televisie (RTS) zondagavond. de Europese landen moeten eerst be- tijden worden de urnen van ongebak- wintersportplaats Saalbach-Hinter- Het paasfeest hoort volgens Thaçi ‘tot slissende actie nemen’, aldus de woord- ken klei gemaakt, waarbij nabestaan- glemm. Er zijn geen gewonden geval- de belangrijkste feestdagen van de beeld ap voerder. ‘Europese landen denken dat den aan de overledene ook een kleine len. Het hotel, Glemmtalerhof, is vol- christelijke wereld die de hele katho- wat tot dusver is besloten een belang- gift kunnen meegeven. Dat maakte be- ledig uitgebrand. Op de bovenste lieke gemeenschap, waar ook ter we- rijk stap voorwaarts was, maar de heerder Huub Kluijtmans van beide be- verdieping brak zondagavond brand reld, waardig en trots viert’. < Exploitant Fukushima markten willen dat Europa met nog graafplaatsen gisteren bekend. De uit. De meeste hotelgasten zaten toen onvoorbereid op ramp meer vastberadenheid optreedt.’ < zand urn versmelt volgens hem met de in de eetzaal. Brandweerlieden konden omringende aarde. De urn wordt in een een vader en zoon net op tijd redden. Het Japanse elektriciteitsbedrijf Tepco heuvelgraf geplaatst te midden van an- De brandweer trof ze na middernacht en de toezichthouders van de Staat wa- dere urnen. De begraafplaatsen denken slapend in hun kamer aan. < ren uitermate slecht voorbereid op de Topeconoom: lot van de dat hiervoor veel belangstelling is. < Opnieuw tienduizenden ramp die op 11 maart de kerncentrale euro ligt in handen Italië Russen de straat op Fukushima I trof. Dat stelt een onafhan- kelijke onderzoekscommissie in een Het komende jaar zal beslissend wor- In Moskou zijn zaterdag ondanks de rapport, dat zij gisteren presenteerde. den voor de toekomst van de euro en Wolfsen: onderzoek naar bittere kou opnieuw tienduizenden Volgens het rapport hadden Tepco en Italië zal daarbij een doorslaggevende arrestatie van Nandlal Russen de straat op gegaan uit woede de toezichthouders geen enkele voor- rol gaan spelen. Dat heeft topeconoom over fraude bij de parlementsverkiezin- zorgsmaatregel klaarliggen om snel op Thomas Mayer van Deutsche Bank ge- Een onafhankelijke afdeling van de gen op 4 december. Het was de tweede een tsunami te kunnen reageren. Ze zegd in een interview met de krant Utrechtse politie gaat onderzoek doen keer deze maand dat er massaal werd hielden alleen rekening met mechani- Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung. naar de arrestatie van de gehandicapte gedemonstreerd. Twee weken geleden sche defecten en menselijke fouten. < ‘Aan het begin van komend jaar zal Ita- oud-voetballer Edu Nandlal, afgelopen betoogden ook al tienduizenden men- lië in een diepe recessie belanden. Als zaterdag. Dat heeft de Utrechtse burge- sen voor nieuwe parlementsverkiezin- het land slaagt om daar voor de verkie- meester Aleid Wolfsen gisteren gezegd beeld epa gen. Dat was het grootste protest in zingen in mei 2013 weer uit te komen, tegen RTV Utrecht. Nandlal, die invalide Moskou sinds de val van de Sovjet-Unie Zuid-Koreanen over de wat ik verwacht, dan kan Italië een raakte bij de vliegtuigcrash met het in 1991. Volgens de organisatoren na- grens voor Kim Jong-il voorbeeld voor alle Zuid-Europese lan- Kleurrijk Elftal in 1989, is naar eigen In Bosnië nog meer men circa 120.000 mensen deel aan het den zijn. Mocht dat niet lukken, dan zal zeggen mishandeld door politieagenten dan 8000 vermisten protest op Avenue Sacharov. < Een 13-koppige Zuid-Koreaanse delega- de eurozone uiteenvallen.’ < toen ze hem aanhielden in zijn bestel- tie is gisteren naar Noord-Korea gereisd busje op verdenking van inbraak. Ach- Na de bloedige burgeroorlog die er van om de laatste eer te betuigen aan de teraf bleek Nandlal niets met de in- 1992 tot en met 1995 woedde, worden overleden dictator Kim Jong-il. De dele- braak te maken te hebben. < in Bosnië nog meer dan 8000 personen gatie staat onder leiding van de wedu- Opening op Kerstdag vermist. Dat zei woordvoerster Lejla we van de voormalige Zuid-Koreaanse was ‘gematigd succes’ Cengic van het Bosnische Instituut voor president Kim Dae-jung. De 89-jarige vermiste personen gisteren in de krant Lee He-ho bezocht de baar met het li- Klanten konden deze eerste kerstdag Meer dan 200 agenten Dnevni Avaz in Sarajevo. In de 16 jaar chaam van Kim en betuigde haar deel- terecht in een flink aantal supermark- ontslagen om wangedrag na de oorlog zijn tot nu toe 22.000 ver- neming aan diens jongste zoon en op- ten. De Vomar had 10 vestigingen open- misten opgegraven. Van hen zijn er volger Kim Jong-un. Haar in 2009 gesteld in Amsterdam en Almere. Jumbo De afgelopen 3 jaar zijn meer dan 200 19.000 geïdentificeerd en overgedragen overleden man Kim Dae-jung zocht opende ongeveer acht winkels en een politieagenten ontslagen vanwege een aan hun familie. < toenadering tot Noord-Korea, in tegen- aantal vestigingen van C1000 waren schending van de integriteit. Dat blijkt beeld ap stelling tot de huidige regering. < eveneens geopend. Daarnaast konden uit onderzoek van RTL Nieuws naar mensen winkelen in alle filialen van Al- foute agenten over de jaren 2008, 2009 bert Heijn To Go. Ook waren vijf grotere en 2010. In totaal heeft de Nederlandse Griekse abt onder Rebellenbeweging Darfur Albert Heijn-supermarkten open. Top- politie ruim 4000 integriteitsonderzoe- bewaking in kloostercel bevestigt dood leider Prijs sprinkhanen springt man Harrie Westra van Vomar sprak ken gedaan. Het gaat om zaken als rij- omhoog in Oeganda zondagavond van een ‘gematigd positief den onder invloed, downloaden van De prominente abt Ephraim zit sinds De Beweging voor Rechtvaardigheid en succes’. De 10 winkels trokken zondag kinderporno en lekken van informatie gisteren onder politiebewaking in zijn Gelijkheid (JEM), een Sudanese rebellen- De Oegandese economie kampt met een 10.000 tot 15.000 klanten. < naar criminelen. De politietop noemt kloostercel op de berg Athos in Grie- beweging, heeft gisteren bevestigd dat bizar tekort aan sprinkhanen. De gevleu- dat aantal ‘onacceptabel’, aldus RTL. < kenland, totdat zijn gezondheid zo is haar leider, Khalil Ibrahim, is gedood. gelde insecten zijn, gefrituurd met uien, verbeterd dat hij naar een politiecel kan Dat zei de JEM in een verklaring op haar een delicatesse in het land. Maar aan- worden overgebracht. De geestelijke website. Volgens de verklaring kwam houdende stroomstoringen bemoeilij- wordt verdacht van het witwassen van Ibrahim vrijdag om toen zijn kamp werd ken het werk van de sprinkhanenjagers, zwart geld en verduistering. Ephraim is aangevallen door een gevechtsvliegtuig. die felle lichten nodig hebben om de in- het vroegere hoofd van het Vatope- De JEM zwoer in haar verklaring dat ‘het secten in de val te lokken. De prijs van diklooster op Athos, dat in september bloed van de martelaar niet verloren zal de gevleugde insecten is door de 2008 in een onroerendgoedschandaal gaan, en dat diegenen die hem hebben stroomstoringen de hoogte ingegaan. verwikkeld raakte. Het klooster gaf gedood daar een zware prijs voor zullen Liefhebbers moeten nu 34 eurocent minderwaardig land aan de Staat terug betalen’. De beweging heeft in het verle- neertellen voor een klein zakje: een ver- en verkreeg daarvoor hoogwaardig on- den vaker gedreigd de hoofdstad Khar- dubbeling van het normale tarief. < roerend goed. Dat zou de de Staat zeker toem aan te vallen. < beeld anp 100 miljoen euro hebben gekost. < beeld anp China: te veel invloed Zelfmoordaanslag bij voor kredietbeoordelaars Scholen geteisterd door Storm bederft kerstfeest ministerie in Bagdad Economie Brazilië haalt diefstal van daklood voor Zweden en Noren Groot-Brittannië in Grote financiële instellingen moeten Zeker vier mensen zijn gisteren omge- veel minder vertrouwen op kredietbe- Scholen in Nederland worden massaal De zware storm Dagmar heeft een deel komen door een zelfmoordaanslag bui- Brazilië heeft Groot-Brittannië inge- oordelaars en hun eigen kunde gebrui- beroofd van hun daklood. Verzekeraar van het kerstfeest voor Noren en Zwe- ten het Iraakse ministerie van Binnen- haald als de op vijf na grootste econo- ken om financiële producten te beoor- Centraal Beheer Achmea ontvangt sinds den bedorven. Honderdduizenden kwa- landse Zaken in de hoofdstad Bagdad. mie ter wereld. Dat heeft het onder- delen. Dat zei de president van de begin dit jaar gemiddeld zeven meldin- men in de nacht van eerste op tweede Dat meldden politie en medische dien- zoeksinstituut CEBR gisteren gemeld. Chinese centrale bank, Zhou Xiaochuan, gen per week. Per school varieert de kerstdag zonder stroom en daarmee sten. Bijna 20 mensen raakten gewond. Het CEBR zei verder dat de Russische zondag. ‘Kredietbeoordelaars zijn niet hoeveelheid gestolen daklood tussen de ook zonder verwarming te zitten. Om- Bagdad werd donderdag opgeschrikt economie dit jaar naar de negende plek per se wijzer dan investeerders’, zei 10 en 130 meter. De gemiddelde schade dat omgewaaide bomen op spoorrails door een serie aanslagen waardoor van grootste economieën in de wereld Zhou op een financieel forum in Peking. bedraagt 11.000 euro, exclusief de wa- en snelwegen waren gevallen, konden meer dan 70 mensen omkwamen. De is gestegen en in 2020 de vierde positie ‘Daarom zouden vooral grote financiële terschade. De verzekeraar roept scholen veel Noren en Zweden op tweede kerst- regering van het land is verwikkeld in zal innemen. India, dat in 2011 de tien- instanties in de toekomst vaker beslis- op tot preventieve controle van school- dag niet van een bezoek aan familie een politieke crisis. De laatste Ameri- de plek innam, zal in 2020 de op vier na singen moeten nemen gebaseerd op gebouwen, juist in de kerstvakantie. < naar huis terugkeren. < kaanse troepen verlieten Irak onlangs. < grootste economie ter wereld zijn. < hun eigen beoordelingssysteem.’ < 7 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

Edward Swier nd.nl/sport LA Clippers wil af van imago lelijke eendje NBA … Na maandenlang gesteggel ging de Wie zou ook fan van de Clippers willen zijn cijfers waar sportliefhebbers van pers-fan alleen nog maar stijgen. De te grijns op zijn gezicht. Griffin ver- Amerikaanse profbasketbalcompetitie zijn? Het was jarenlang je reinste zelf- gruwen. point guard, zeg maar de spelverdeler, wacht de bal geregeld, hoog in de lucht, NBA afgelopen weekend eindelijk van kastijding. Het clublogo is van een on- Zoals het basketbal van de Clippers staat al jaren bekend als de beste balop- op een presenteerblaadje te krijgen, start. gelofelijke oubolligheid, het witte vaak ook om van te gruwen was. Met brenger van de NBA. Bij de New Orleans voor een zogeheten alley-oop. ‘Het thuisshirt te smetteloos en smakeloos. de komst van Blake Griffin veranderde Hornets zat hij echter op dood spoor. wordt hier Lob City’, verwees Griffin … Met een verrassing. De LA Clippers, Bovendien was het ook basketbaltech- dat vorig jaar echter drastisch. Een jaar NBA-baas David Stern ruilde hem uit- naar zijn geliefde boogballetjes. Los An- jarenlang het lachertje, moeten vanaf nisch weinig verheffend wat de Clip- eerder al aangetrokken moest het pu- eindelijk voor een viertal spelers. Aan geles wordt, als het aan de Clippers ligt, nu serieus worden genomen. pers je voorschotelden. In de afgelopen bliek door een knieblessure van de gro- de westkust gaat Paul een slordige 16 Lob Angeles. negentien seizoenen werd slechts één te belofte lang op spektakel wachten. miljoen dollar verdienen. De eerste stappen zijn inmiddels gezet. ▶Los Angeles keer meer dan de helft van de wedstrij- Maar zijn entree mocht er, nu iets meer In de oefencampagne speelden de Clip- Het gerucht ging al jaren dat de club den gewonnen. Dertien van de veertien dan twaalf maanden terug, zijn. Zijn al- Lob Angeles pers twee oefenwedstrijden tegen de amper echte fans had. Wie vindt het afgelopen jaren werden de play-offs lereerste score was een spetterende Maar daar heb je dan ook wat voor. Be- grote broer, die tot op heden alles beter immers leuk zich zo te laten vernede- niet gehaald. Nog nooit stond het team, dunk en hij lijkt daarmee nooit meer halve dat Paul zelf altijd een aanzienlijk wist en alles beter kon. Het waren wel- ren? Als het Staples Center zich voor dat in 1970 opgericht werd (als de Buf- opgehouden. Griffin werd niet alleen aandeel in de score heeft, van gemid- iswaar oefenpotjes, maar de 114-95- wedstrijden van de Clippers redelijk falo Braves overigens), in de NBA-finale. 'rookie of the year', de beste jongere, hij deld 20 punten, laat hij vooral anderen zege en later 108-103-zege van de Clip- vulde, kwam dat omdat er een aanspre- is bovendien een kijkcijferkanon. Een beter spelen. Jongeling DeAndre Jordan pers op de Lakers mochten er niettemin kende tegenstander op bezoek was. Of minst succesvolle club filmpje met zijn beste dunks uit no- en veteraan Chauncey Billups (overge- zijn. Bill Dwyre van de LA Times had omdat de kaartjes voor de LA Lakers, de De vereniging staat de boek als één van vember 2010 werd bijvoorbeeld op in- komen van de NY Knicks) zullen van het gezien. ‘Voorheen was een wed- andere bespeler van de immense hal in de minst succesvolle in de Amerikaanse ternet al bijna 4 miljoen keer bekeken. zijn aanwezigheid profiteren. De altijd strijd tussen de Lakers en Clippers altijd Downtown Los Angeles, weer eens uit- profsporten honkbal, basketbal, ameri- Met het aantrekken van Chris Paul zal al vrolijk ogende Griffin vernam het een lachertje, maar nu hebben we er verkocht waren. can football en ijshockey samen. Het het kijkgenot voor die zo getergde Clip- nieuws over Pauls transfer met een gro- hier in LA een titanenstrijd bij.' <

Eric de Jager nd.nl/sport beeld gpd / Vincent Jannink Rob de Bruyn nd.nl/sport Triatleten Bloedserieuze testen zwempakken

… Triatleten mogen nog wel zwemmen cultheld op in snelle synthetische zwempakken.

… Maar wie zwemt in haaienvinnente- nue, moet er ook in fietsen en lopen. schaatsen ▶ De twijfel sloeg toe bij triatlete Rachel Klamer. Het pak waarvan ze dacht dat … Als de wens van schaatsunie ISU om twee maanden’, zegt de man die op zijn het duidelijk het beste zou zijn voor het de sport internationaler te maken een vijftiende pas begon met schaatsen. ‘In zwemonderdeel van haar sport, bleek gezicht heeft, dan is dat het immer december en januari kun je er rijden. minder voordeel te bieden dan ge- vriendelijke van Uuganbaatar Gal- Wel op een baan, niet op een meer, hoopt. ‘Het maakt de keuze voor mij baatar. maar het is niet lang. Inzell is beter.’ nóg lastiger. Ik had bijna zoiets van: ik Ook nieuw: de gezamenlijke fietstrai- had dit liever niet geweten', aldus de … Mongoliër, echtgenoot, vader, ning. Met de bonte groep schaatsers uit 21-jarige studente Gezondheidsweten- tafelvoetballer en schaatser. alle uithoeken van de wereld – in de schappen, die samen met Danne Bote- tent in Heerenveen zitten Russen, Indi- renbrood een olympische nominatie op ▶ Heerenveen ers, Polen, Zweden, Roemenen in zit- zak heeft en zich komend voorjaar kan De anekdotes over 'Uugi', zoals hij in zakken kriskras door elkaar – trok Gal- kwalificeren voor de Spelen van Lon- zijn sportieve thuis in Inzell liefkozend baatar er afgelopen zomer op uit voor den. Samen met haar collega Marco van wordt genoemd, doen het altijd goed een rit door de bergen. Het was de der Stel (19) deed Klamer de kennis langs de schaatsbaan. Alsof een Mongo- tweede keer dat hij verdween. over de pakken onlangs op tijdens een liër in het internationale schaatscircuit Hij moest lossen, samen met een an- serie tests in het Innosportlab De Ton- nog niet spannend genoeg is, slaagde de dere schaatser, maar daar raakte nie- gelreep in Eindhoven. 23-jarige Galbaatar er ook nog twee mand van in paniek. Ook niet toen het Sinds de triatlon olympisch is (2000, keer in spoorloos te verdwijnen. Beide duo na drie uur – de groep was al een Sydney), mag er gestayerd worden. keren kwam hij weer boven water, de uur binnen – uiteengeslagen bleek te Deelnemers hoeven dus niet meer ver- verdwijntrucs duwden zijn cultstatus zijn in twee solisten. Aanvankelijk werd plicht een aantal meters afstand te hou- nog een tikje omhoog. laconiek gereageerd: 'Die komt straks den tot elkaar. Kort gezegd komt het De eerste keer was bij zijn komst naar wel'. ‘Maar na zeven uur besloten we erop neer dat een slechte uitgangsposi- de schaatsacademie in Inzell, waar de toch de politie maar in te schakelen’, tie na het zwemmen bijna niet meer nationale bond hem dit seizoen naar zegt Wieberdink. En net toen hij zijn goed te maken is bij het fietsen en het afvaardigde. Het schaatshuis voor de vingers op de telefoontoetsen had ge- lopen. Berk: ‘Als je uit het water komt hele wereld, gerund door onder ande- zet, kwam Uugi aanrijden. Hij stalde en aan het fietsen begint, moet je mini- ren Tristan Loy en sprintlegende Jeremy zijn fiets en ging zitten voor het eten. maal in de tweede groep zitten om kans Wotherspoon, biedt Galbaatar de kans Waar hij geweest was die zeven uren? te houden om bij het lopen bij de kop professioneel te trainen én ijstijd te Niemand weet het. Uugi voelde zich te komen.' maken buiten het Mongolische winter- ook niet geroepen tekst en uitleg te ge- In het zwemmen worden sinds 2010 seizoen. Daarvoor liet de kampioen van ven. Misschien vanwege zijn gebrek- strenge materiaaleisen gesteld aan de Mongolië, afkomstig uit Ajmag Bulgan, kige Engels, of het matige Mongolisch pakken. Bij de triatlon is het materiaal- zijn vrouw en dochtertje van twee ach- van de rest. Maar misschien ook wel gebruik vrij. Máár: tijdens een triatlon ter. Hij mist ze, zegt hij in kinder-Engels gewoon omdat Galbaatar zich niet zo mag een deelnemer maar één pak ge- in de verwarmde tent van zijn manage- snel druk maakt. Eigenlijk is hij altijd bruiken. Voor de olympische afstand mentbureau SportNavigator.nl, achter tevreden, zeggen medewerkers van de betekent dat: 1500 meter zwemmen, de ijsbaan in Heerenveen. ‘Maar ik heb schaatsacademie. Zelf bevestigt hij dat, 40 kilometer fietsen en 10 kilometer een doel: ik wil de beste schaatser van in zijn korte zinnen: ‘Never sad’ – nooit hardlopen in hetzelfde pak. de wereld worden.’ treurig. De koks van de schaatsschool, En dan wordt het complex, omdat spra- En daarom ondernam hij de wereldreis onder wie de voormalige uitbater van ke is van tal van variabelen. Want een naar Zuid-Duitsland. Via Polen kwam het legendarische Inzellse schnitzelpa- pak met neopreen erin bevordert het hij terecht in Berlijn. Slechts één trein- radijs 'Schnitzel-Willy', zien hem hele- Uuganbaatar Galbaatar liet vrouw en kind achter in Mongolië om de beste drijfvermogen en maakt de meeste tri- rit scheidde hem nog van zijn bestem- maal nooit mokken. schaatser ter wereld te worden Een bloedserieuze cultheld. atleten sneller bij het zwemmen, maar ming: de Kia Speedskating Academy. het 'ademt' minder goed en dat is weer Tijdens die laatste etappe verdween hij acht kilo aangekomen Nu, in Heerenveen, is hij weer op ge- voriete tijdverdrijf na het schaatsen. Op een nadeel bij het fietsen en lopen. En van de radar. ‘Hij was uit de trein gezet, Alleen de kokkin van de academie kan wicht. Langzaam begint hij te wennen de tribune van Thialf zit Uugi zich dan dus is heel veel afhankelijk van de kreeg ik over de telefoon te horen. Maar Uugi afleiden van een gevecht op leven aan zijn nieuwe leven. Net als de meeste ook te verbijten, als hij de lange stoet weersomstandigheden én de individu- waar en waarom? Geen idee’, zegt Mar- en dood aan de tafelvoetbaltafel. De bewoners van de schaatsacademie, be- internationale rijders voorbij ziet glij- ele verschillen tussen mensen. nix Wieberdink, het Nederlandse brein klassieke keukenbazin, voorzien van wandelt Uugi een weg van vallen en op- den. Daar had híj moeten staan. Net als Klamer en Van der Stel onderwierpen achter de academie. Uiteindelijk vond stevig postuur en geblokte theedoek, staan. Niemand is meteen Jeremy Wo- vorig jaar, toen hij zich wel kwalificeer- twee verschillende pakken aan drie Wieberdink uit dat Uugi in Rosenheim zeult een pan soep voorbij. Het lieve- therspoon, daar gaan maanden, soms de voor de World-Cupwedstrijden. In tests. Bij een gemiddelde zwemsnelheid zat, niet eens zo heel ver van het reis- lingseten van haar Mongolische kost- jaren van hard leren aan vooraf. In één Heerenveen en Berlijn kon hij welis- haalde Klamer 5,4 procent voordeel uit doel. Hij stapte in de auto, reed de Au- ganger. Niet dat Galbaatar in zijn thuis- ding zijn Galbaatar en zijn collega-leer- waar geen potten breken, hij werd laat- een pak met enkele vlakken neopreen, tobahn A8 af en pikte zijn nieuwste land honger leed, maar hij moest wel lingen wel al gelijk aan de oud-wereld- ste in 7.11,26 en hield in Duitsland twee tegen Van der Stel 1,55 procent. En toch aanwinst op. even wennen aan de onbeperkt be- kampioen sprint: ze zijn vastberaden en schaatsers achter zich met 7.11,95 op de twijfelen beide dames nog. ‘De progres- Die stortte zich vol overgave op een schikbare sportmaaltijden van Schnit- bereid tot opofferingen. Want de cult- vijf kilometer, maar hij wás er wel. Bin- sie die nodig is om bij de eerste zwem- nieuw regime van voltijdse training. zel-Willy's voormalige masterchef. On- status ten spijt: de Mongoliër is bloed- nenkort is hij weer te bewonderen óp mers te zitten, kan ik misschien ook ‘We kunnen twee keer per dag op het danks de extra training vlogen de kilo's serieus in zijn streven een goede schaat- het ijs, belooft hij. ‘Ik zal hard werken. boeken door meer te trainen. Voor het ijs, als we willen’, meldt Uugi. ‘In Mon- eraan. Acht om precies te zijn. ‘Te veel ser te worden. Hóe fanatiek hij is, toont Oefenen, oefenen, oefenen. Tot ik de fietsen en lopen heb ik liever een pak golië is geen kunstijs. Alleen natuurijs, gegeten’, zegt hij verlegen. hij achter de tafelvoetbaltafel – zijn fa- beste schaatser ter wereld ben.’ < zonder neopreen.' < 8 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

Margreet Fernhout nd.nl/buitenland beeld Marielle van Uitert Eerst moeder, dan Tsjetsjeen

… Ze verloren ouders, broers, echtge- noten en zonen door de Tsjetsjeense oorlog. Hun huizen werden gebombar- deerd, hun steden verwoest. Hun land moesten ze achterlaten om het geluk te zoeken in Moskou.

… Daar worden ze uitgemaakt voor zwartkonten, hun kinderen voor crimineel en hun kleinkinderen voor terrorist.

▶Moskou Vanuit hun vaak kleine appartementen kijken de Tsjetsjenen toe hoe Moskou protesteert tegen premier Putin. In zijn val zou Putin president Kadyrov mee kunnen slepen. De republiek Tsjetsjenië is daarmee verlost van een gevaarlijke onderdrukker, maar ook van degene die de onafhankelijkheidsstrijders in bedwang houdt. Maar aanblijven van Putin is ook geen gunstig scenario. Dat kan een golf van nationalistisch geweld door de straten van Moskou doen spoelen. Tsjetsjenen zijn dan het eerste slachtoffer. Ook is een derde Tsjetsjeense oorlog dan niet uitgesloten. De naar Moskou gevluchte Tsjetsjeense moeders kijken toe, maar roeren zich niet. Ze hebben iets heel anders om voor te strijden: een beter leven voor hun kinderen en kleinkinde- ren.

‘Mijn man is doodgeschoten. Mijn ene schoonzoon ook, de andere waarschijn- lijk. Hij is zeven jaar geleden ontvoerd. Mijn jongste zoon zit onschuldig in de gevangenis. Maar heb ik je al verteld dat mijn kleindochter een prijs heeft gewonnen?’ Malika Mintsayev, 56 jaar, in 1996 naar Moskou gevlucht. Ze wil best vertellen over haar dode familiele- den, als ze ook maar iets mag zeggen over haar drie kleindochters. ‘Ik trouwde toen ik zeventien was, mijn man had ik voor die dag nog nooit ge- In een verwaarloosde flat in Moskou vertelt Malika Mintsayev (56) haar verhaal, terwijl ze aan de huiskat haar tranen afveegt. zien. Zeven kinderen kregen we, drie Ze maakt zich zorgen over de toekomst van haar jongste zoon Ibrahim die al negen maanden in de Russische gevangenis zit. zonen en vier dochters. Nee, ik heb foto onder: Met omkoping proberen Tsjetsjenen een bestaansrecht op te bouwen en nieuwe persoonsbewijzen te verkrijgen. mijn man niet zelf uitgekozen, maar we waren vastbesloten ons leven mooi te Alles veranderde toen in 1994 de eerste vrienden buiten de stad, logeerden op Ze kregen geen eten, maar aten van de We konden zo niet langer in Tsjetsjenië maken. We zaten vol met plannen en Tsjetsjeense oorlog uitbrak. ‘We woon- verschillende plekken. Voortdurend lichamen die soms nog in de huizen la- blijven en gingen naar Moskou.’ hadden perspectief. Onze kinderen zou- den eerst een tijd in de schuilkelders, werden er mensen doodgeschoten en gen. Toen de autoriteiten de elektrici- Ze schudt haar hoofd als ze over poli- den een fijne jeugd hebben, opgroeien boven de grond werden onze huizen ontvoerd. Er vertrokken steeds meer teit in Tsjetsjenië afsloten en een tiek praat. ‘Wie is die Kadyrov nu hele- in vrede.’ weggevaagd. We vertrokken naar gezinnen, die hun honden achterlieten. avondklok instelden was het genoeg. maal? Hij heeft door toeval die functie

Hans Jacobs nd.nl/politiek anp nd.nl/binnenland beeld anp / Mike van Breemen Koningin sluit aan bij rede 1988 ‘Laten wij zeggen wat wij hopen en doen

▶Den Haag … Koningin Beatrix las zondag haar erfgoed en onderkennen van de imma- ▶▶ vervolg van pagina 1 32e kerstrede. teriële waarden die zin geven aan be- De woorden van de koningin hadden schaving. Met de afwegingen die nu ook uitgesproken kunnen zijn door haar … Hieronder de volledige tekst. worden gemaakt staat ook het leven zus Irene. Die draagt al jarenlang een- van wie na ons komen op het spel; nie- zelfde boodschap uit. ▶Den Haag mand mag daarvoor de ogen sluiten. De aandacht voor welvaart van eenieder ‘Kerstmis, het feest van licht in duister- Met kennis en informatie kunnen wij gaat hand in hand met aandacht voor de nis, roept de verwachting op van vrede ons wapenen. Daarmee mag niet angst ‘kwaliteit van de toekomst’, zei Beatrix. en welbehagen. Juist vandaag kan het de drijfveer worden maar een nieuw Dit vraagt volgens haar om een bewuste verlangen hiernaar ons helpen gevoe- gevoel van universele verantwoorde- omgang met de natuur. lens van onvrede en onbehagen te lijkheid. Daarmee sloot de koningin aan bij het- overwinnen en ons in te zetten voor geen ze al in 1988 in haar kersttoespraak een leven in harmonie met de mede- In het Handvest voor de Aarde wordt verkondigde. ‘Bij onze activiteiten die mens en de natuur. dit uitgangspunt zo verwoord: ‘‘De aar- winst opleveren, lijden wij tegelijk ook de, ons thuis, is een unieke leefgemeen- verlies – al is dit minder zichtbaar. De win- Velen in onze wereld leven in spanning schap. De mondiale natuurlijke omge- sten benutten we voor onszélf, de verlie- en onzekerheid over het bestaan. On- ving met haar eindige hulpbronnen is zen schuiven we lichtzinnig door naar de rust en bezorgdheid om de dag van ons aller zorg. Bescherming van de vita- toekomstige bewoners.’ Ze waarschuwde morgen overheersen ook in Europa en liteit, verscheidenheid en schoonheid in de destijds veel besproken rede ook in óns land. Zorg is er niet alleen om van de aarde is een heilige opdracht.’’ voor het langzaam sterven van de aarde. individuele welvaart maar ook om het ‘‘Duurzaamheid’’ wordt dat vandaag Die aarde, zo zei Beatrix deze keer, moet welzijn van allen en het beheer van de genoemd. een stem krijgen die ‘in alle kleine en grote aarde. Met onze kostbare planeet wordt Dit vraagt niet alleen nieuwe eisen en beslissingen zal moeten doorklinken’. zorgeloos omgesprongen en wat zij ons regels voor houdbaarheid maar ook het PVV-leider Geert Wilders, die er een ge- geeft wordt slecht verdeeld. Armoede Koningin Beatrix tijdens haar 32e kerstrede die zondag werd uitgezonden. bewust omgaan met al wat de natuur woonte van heeft gemaakt smalend te en ongelijkheid tasten de leefbaarheid ons geeft. De aarde die het leven voedt reageren op de stichtelijke woorden van aan en bedreigen maatschappelijke Geen land kan er wél bij varen als worden voorbijgegaan. Allen moeten maar niet voor zichzelf kan spreken, het staatshoofd, deed dat ook deze keer: saamhorigheid. Zelfzucht en de hang mensen alleen zijn gericht op eigen ge- kunnen méédelen in welvaart zodat moet stem krijgen. In alle kleine en gro- ‘Mijn hemel is de Majesteit stiekum lid naar overdaad maken blind voor schade win. Bij het bepalen van de waarde van het menselijk welzijn steeds wordt te beslissingen zal die moeten doorklin- geworden van Groen Links’, twitterde aan onze natuurlijke omgeving en on- alles moet daarom meer gelden dan verbonden met het algemeen belang. ken. hij – inclusief een spelfout. Hij kreeg dermijnen gemeenschapszin. Zicht op geld alleen. Geldzucht en zich verrijken Bovendien moet in elke besluitvorming meteen weerwoord van medetwitte- de eindigheid van wat de aarde ons kan vervormen het doel van de economie. de kwaliteit van de toekomst meetel- Bemoedigend zijn de vele initiatieven raars: ‘Van GroenLinks kan je lid wor- geven en op de houdbaarheid van de Aan de nood van hen die niet voor len. Die ligt in beschermen van natuur om goede voornemens in praktijk te den. Van de PVV zelfs niet stiekum’. < samenleving raakt zoek. zichzelf kunnen opkomen mag niet en milieu, respect voor het culturele brengen. Zuinig gebruik van energie en 9 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

bergvolk De Tsjetsjenen zijn een van de vele de Russische troepen en trekken bergvolken in de noordelijke Kauka- daarom de aandacht met aanslagen in sus. Tsjetsjenië heeft zich nooit aan de Tsjetsjenië en elders in Rusland. Russische overheersing willen De Russen jagen met veel machtsver- onderwerpen. Ze streden in de toon en geweld op de onafhankelijk- Russische burgeroorlog mee met de heidsstrijders. President Kadyrov, Bolsjewieken en in de Tweede aangesteld door Putin, heeft zijn Wereldoorlog met de Duitsers in de eigen privéleger, de Kadyrovits. Zij hoop onafhankelijk te mogen worden. worden beschuldigd van het schenden Stalin strafte dat in 1944 af met van mensenrechten door marteling, deportatie van alle Tsjetsjenen naar ontvoering en geweld. Naar schatting Centraal-Azië. vijfduizend mannen worden vermist, Na het uiteenvallen van de Sovjet- velen van hen zijn ontvoerd door de Unie breekt in 1994 de eerste Kadyrovits. Tsjetsjeense oorlog uit. Die wordt De laatste jaren is het relatief rustig in stilgelegd met een staakt-het-vuren, Tsjetsjenië, maar in Moskou en de en gaat in 1999 over in de tweede naburige landen Dagestan en Tsjetsjeense oorlog. Ingoesjetië zijn nog geregeld aansla- Sindsdien is het niet echt meer veilig gen die worden toegeschreven aan in Tsjetsjenië. De onafhankelijkheids- Tsjetsjeense onafhankelijkheidsstrij- strijders kunnen het niet winnen van ders.

zoon werd in Grozny ontvoerd terwijl Makkelijk gaat dat niet, Malika heeft haar dochter zwanger was. Na zes moeten vechten om ze überhaupt op maanden kwam er in Moskou bericht school te krijgen. ‘Ze werden gewei- van hem, hij was vrijgelaten maar ern- gerd, alleen omdat ze Tsjetsjeens zijn. stig gewond. Malika’s kleindochter was ‘‘Waarom zou je naar school gaan, later inmiddels geboren, maar voor hij zelf ga je toch alleen maar mensen opbla- naar Moskou kon vluchten werd hij in zen’’, zeiden ze. Toen we ze eindelijk de straten van Grozny doodgeschoten. ergens op school hadden, werd mijn Ook haar andere schoonzoon werd ont- kleindochter door de lerares voortdu- voerd, van hem is nooit meer iets ver- rend terrorist genoemd. Bijna niemand nomen. Haar man werd op ziekenbe- vertrouwt ons en de politie pakt Tsjet- zoek bij zijn moeder doodgeschoten. Ze sjenen willekeurig op. Mijn jongste vertelt het allemaal, met pijn, maar zoon zit al negen maanden vast, hij zonder te huilen. wordt ervan verdacht in drugs te heb- ben gehandeld. Onzin, ik heb de papie- Pas als het over een terugkeer naar ren opgevraagd en de feiten spreken Tsjetsjenië gaat komen de tranen. ‘Het elkaar tegen. Zijn arrestatie is geba- doet pijn aan Tsjetsjenië te denken. seerd op één iemand die met drugs op Waar onze datsja stond is een lege plek. zak werd aangehouden en zei dat hij Ons appartement is ingenomen door het had gekocht van ‘‘een Tsjetsjeen’’.’ anderen, ze zeggen het van de regering Haar zoon kan maximaal twaalf jaar te hebben gekregen. We hebben er gevangenisstraf krijgen. niets meer, behalve herinneringen aan moorden, honger en duisternis. We Aan de huiskat veegt Malika haar tra- hadden zoveel kunnen hebben, maar nen af. ‘Wat een lieverdje hè. Ik durfde alles is kapot gemaakt. Ik heb in Tsjet- geen kat te nemen, omdat we deze flat gekregen.’ Malika verheft haar stem. in het buitenland vinden, zeggen ze. moeder. Wie mijn kinderen iets aan- sjenië niets meer om voor te leven. Al- huren en de eigenaar het misschien ‘Hij heeft dure auto’s en een privédie- Mensen zijn bang van hem, nou, ik niet. doet, die grijp ik, desnoods met mijn leen mijn kleinkinderen houden me niet zou willen. Maar mijn kleindoch- rentuin, terwijl intussen de Tsjetsjenen Maar de barricades ga ik niet op. Ik ben tanden.’ overeind. Ik wil hen de toekomst geven ters bleven zeuren. ‘‘Hij heeft ook geen sterven van de honger.’ Haar boze vin- geen patriot voor Rusland en niet voor Met droge ogen vertelt Malika wat haar die mijn eigen kinderen niet hebben thuis, net als wij’’, zeiden ze. Toen ger zwaait door de lucht. ‘Hij kan je tot Tsjetsjenië. Ik ben alleen maar een geliefden is overkomen. Een schoon- gehad.’ moest ik hem wel hier laten wonen.’ <

in memoriam

redactie kerk en religie nd.nl/geloof wat wij kunnen’ Archeologen vinden

water ligt binnen ieders bereik. Kritisch boosheid op en afkeer van retoriek en zegelstempel joodse tempel en bewust kopen blijkt het hele aanbod regels. Maar vechten noch vluchten van goederen en diensten te kunnen biedt uitzicht op hervorming van struc- ▶Jeruzalem beïnvloeden. Ondernemers richten zich turen en levensstijl. De uitdaging blijft Johan Heesters Onder de Oude Stad in Jeruzalem meer en meer op verantwoorde pro- zelf iets te dóén, samen met anderen en hebben archeologen een zeldzaam ductie en houden rekening met de ge- in betrokkenheid op de gemeenschap. De artiest Johannes Heesters is za- zegel gevonden dat mogelijk zo’n volgen voor het klimaat. Veel mensen Overal nemen mensen nu reeds eigen terdagmorgen op de leeftijd van tweeduizend jaar geleden werd spannen zich in voor natuurbehoud en initiatieven tot een meer bewuste ma- 108 jaar in Duitsland overleden. gebruikt bij religieuze rituelen in de leren kinderen oog te krijgen voor de nier van leven. Dat biedt hoop op een Hij was waarschijnlijk de oudste, joodse tempel. onvervangbare schatten van de aarde. nieuw toekomstperspectief. Het zijn actieve toneelspeler en zanger ter Ook voor de verbondenheid tussen juist de jongeren die ons vandaag daar- wereld. Op het zegel met de vorm van een munt landbouw en leefomgeving zetten ve- toe aansporen. Met kracht van overtui- Johan Marius Nicolaas Heesters staan twee Aramese woorden die ‘rein len zich enthousiast in. Op al die moge- ging, moed en zelfvertrouwen zoeken was in Nederland omstreden om- voor God’ betekenen. Volgens archeo- lijkheden kunnen wij elkaar aanspre- zij medestanders en inspireren zij hun dat hij tijdens de Tweede We- loog Ronny Reich van de Universiteit ken. Oude en nieuwe media informeren omgeving met een positief elan. reldoorlog bleef spelen in het van Haifa gaat het om een zegelstempel ons en roepen op om verantwoordelijk- door nazi’s geregeerde Duitsland. en dateert het uit de periode tussen de heid te nemen, elk op eigen niveau. Mahatma Gandhi zei eens: ‘‘De aarde Ook bracht hij een bezoek in eerste eeuw voor Christus tot 70 na Wat begint in het klein kan uitgroeien heeft wel genoeg voor ieders behoefte 1941 aan concentratiekamp Da- Christus, het jaar dat Romeinse troepen tot een nieuwe cultuur van zorg om de maar niet voor ieders begeerte.’’ Als chau. Hij heeft altijd ontkend een joodse opstand neersloegen en de bruikt bij rituelen goed te keuren, zoals toekomst. Wie de wereld wil verande- schepselen begiftigd met verstand en voor de kampleiding te hebben tweede tempel verwoestten. olie of een dier dat werd geslachtofferd. ren, moet nu eenmaal beginnen bij geweten mag van ons worden gevraagd gezongen. Sinds 1935 was Duits- Het is de eerste keer dat een beschreven Materialen die werden gebruikt door de zichzelf. dat we dit vertalen in dagelijkse zorg land zijn nieuwe thuis. zegel uit die periode van de geschiede- priesters van de tempel, moesten aan voor de aarde en inzet voor een recht- In 2008 stond hij na bijna vijf de- nis van Jeruzalem is gevonden en het strikte voorschriften voldoen wat be- Al die hoopgevende aanzetten tot ver- vaardige samenleving. Verbondenheid cennia weer op het podium in lijkt een uniek artefact te zijn van de ri- treft reinheid. Die voorschriften werden andering vanuit de maatschappij krij- met de naaste en met de wereld om ons Nederland, in zijn geboortestad tuele praktijken in de tempel, aldus tot in detail in de Bijbel en de Mishna, gen in het nieuws minder aandacht dan heen heeft Jezus ons zelf voorgeleefd. Amersfoort. Daarmee ging een Reich. Er zijn tot dusverre zeer weinig een andere joodse tekst, beschreven. de zorgen om geld en goed. Een diffuus Met de boodschap van vrede en welbe- grote wens van hem in vervul- kunstschatten gevonden die in verband Daarin wordt ook het gebruik van der- gevoel van onbehagen kenmerkt de hagen kan kerstmis ons uittillen boven ling. kunnen worden gebracht met de tempel gelijke zegels genoemd. vertrouwenscrisis van deze tijd. In het de angst en onzekerheid van deze tijd. Media in de hele wereld stonden zelf. Archeologen worden niet toegela- Op grond van dezelfde teksten meent de dagelijks werk wordt dikwijls een te- Laten wij zeggen wat wij hopen en de afgelopen dagen stil bij de ten tot het terrein waar de tempel ge- archeoloog Robert Deutsch dat het zegel kort aan visie en idealen ervaren. Ge- doen wat wij kunnen. dood van Heesters, die wereld- staan zou hebben vanwege religieuze en niet werd gebruikt als stempel. Volgens brek aan ruimte voor individuele ver- wijd bekend was voor zijn rollen politieke gevoeligheden. hem gaat het eerder om een ontvangst- antwoordelijkheid ontmoedigt eigen Ik wens u allen een gezegend kerstfeest in operettes en films. Vrijdag Volgens Reich werd het zegelstempel of een betaalbewijs dat een rol speelde inzet. Gevoelens van onmacht roepen toe.’ < wordt hij in München begraven. gebruikt om objecten die werden ge- bij het overhandigen van offergaven. < 10 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

familieberichten tarief € 0,89 per mm, per kolom Komt tot Mij, allen, (incl. btw); bij opgave via "Uw Genade is mij genoeg" die vermoeid en belast zijt, Bedroefd moeten wij vertellen, dat onze lieve, www.nd.nl/adverteren energieke zus en tante 15% korting; over telefonisch en Ik zal u rust geven Opgegaan in Zijn Hemelse heerlijkheid, onze opgegeven advertenties Matt: 11 vers 28 vriend Henriëtte Julina Karssenberg kunt u niet reclameren Moe gestreden en verlost uit zijn innerlijke strijd Bouwe Penninga door een slopende ziekte op 22 december naar het eeuwige huis van onze hemelse Vader is overleden. gegaan. Mijn lieve man, onze vader en opa Wij bidden Frouk en de (klein)kinderen Gods Wij danken God voor wie zij was en wat zij Jouw handjes in onze onmisbare nabijheid toe. handen, heeft betekend voor ons en voor anderen om Bouwe Penninga haar heen. samen in Gods Mieke en Jan Slendebroek vaderhand. Wij hopen en bidden dat Riët bij Hem mag zijn. *Groningen † Zuidlaren en kinderen En wij vertrouwen dat God voor haar kinderen

Blij en dankbaar zijn 11 januari 1948 23 december 2011 zal zorgen. Wilma en Robert Hoekzema wij met de geboorte en kinderen Amersfoort: Henk en Tjitske van onze zoon Froukje Penninga - Krol Karssenberg-Geerds Boaz Benjamin Harm en Louisa Penninga – van Apeldoorn Arnhem: Peter en Corien Karssenberg-Nitrauw Jonathan „Ik ben de opstanding en het leven; wie in Mij Boaz is geboren op Yoran 20 december 2011 gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven, en een neven en nichten Thamar ieder, die leeft en in Mij gelooft, zal in eeuwigheid Edger en Natasja van Bouwe Jan en Elin Penninga - Slik niet sterven.” Herwijnen - Brouwer Tim (Joh. 11: 25, 26) Wie in Mij gelooft zal leven , Rietzangerstraat 43 Ruben Op eerste kerstdag heeft de HERE tot zich Annelin ook wanneer hij sterft (Joh. 11:25) 3815 EA Amersfoort genomen onze lieve moeder, oma en Maaike Penninga en Alfred Zijlstra overgrootmoeder Na een periode van afnemende krachten Danny is door de Here tot zich genomen Niels Dirkje Plender-Leidekker onze schoonzus en tante Jannie Penninga Geloof, zorgzaamheid en humor kenmerkten Minke van Vugt-Wiersma haar leven. vrouw van onze broer Dik van Vugt De dankdienst voor zijn leven zal plaats vinden *Kampen, †Bosch en Duin, Dordrecht: Arie van Vugt op donderdag 29 december om 13:30 uur in 19 oktober 1927 25 december 2011 de Gerformeerde Kerk Vrijgemaakt te Aduard, Joke van Vugt-van Dam Kloosterstraat 15-17. Sinds 29 september 1985 weduwe van Dordrecht: Leo van Vugt Vooraf aan de dankdienst is er gelegenheid Jan Plender Bep van Vugt-Schenkel om te condoleren vanaf 13:00 uur. Amersfoort: Gerda en Jacob Dordrecht: Ton van Vugt Aalbers-Plender Els van Vugt-Schenkel Correspondentieadres: Nieuw- Kloosterstraat 30, 9831 RW Aduard Annet en Frits, Daniël Erik en Susan Lekkerland: Bert van Vugt Dorienke en Erik Marijke van Vugt-Caan Hardinxveld- Kom naar mij, jullie die vermoeid zijn en onder Leusden: Alie en Henk Beens-Plender Giessendam: Lenie van Houwelingen-van Vugt lasten gebukt gaan, dan zal ik jullie rust geven. Jenneke en Joan, Manuel Arie van Houwelingen Matteüs 11:28 Dianne en Bertrik Dorieke en Marcel neven en nichten In een moeitevol leven heeft onze geliefde Mariëtte en Yan Kei broer, zwager en oom Alphen a/d Rijn: Jan en Elly Bouwe Penninga Plender-van Wuyckhuyse rust gezocht en nu gevonden Dirk Jan en Mathilde, Overlijdens berichten bij zijn Hemelse Vader. Amelie, Elyse uit andere bladen: Laurens en Arendina Wij bidden om troost voor Froukje, de kinderen Lizette en Peter en kleinkinderen. : Arman 16 dec: Gerrit Dijkgraaf te Epe (91); Gerrit Jan Ten Post: Teije en Anneke Wouter van Dijk te Kampen (82); Winneweer: Jaap en Iena 17 dec: Gerrit Prins te Grafhorst (87); Elisabeth Bedum: Freek en Zwanny Ballymoney, Carla en John Noord-Ierland: Mooney-Plender van Ghesel Grothe te Delft (57); Gerritdina Appingedam: Alie en Remmelt Dannenberg-Schipper te Rijssen (57); Teunisje Neven en nichten Andrew en Pauline Bridget en Michael van de Wetering-Fikse te Elburg (83); 23 december 2011 Gerritdina Dannenberg-Schipper te Rijssen (57); nd.nl/familieberichten Ommen: Janette en Jaap 18 dec.: Johanna Josina Blokland-den Hartog te Siertsema-Plender Noordeloos (88); Mirjam 19 dec.: Jacob van Beek te Gouda (89); Cornelis uw eigen Ik sla mijn ogen op naar de bergen, Wilco en Lindy vanwaar komt mijn hulp? van den Bergh te Ridderkerk (88); Florina familiebericht Joanne Speijers-van den Berg te Bennekom (86); Antje Mijn hulp komt van de Heer Janneke die hemel en aarde gemaakt heeft. Jaantje van Dijk-Lok te Kesteren (87); Johannes via www.nd.nl ps 121:1 - 2 Leusden: Agnes en Richard Cornelis Branderhorst te Wijk en Aalburg (88); Versteeg-Plender Adriana Nobel te Ridderkerk (91); Henk van Op Zijn tijd heeft de Here tot zich genomen, onze Dijk te Zwolle (75); Elizabeth van Eijk-van Als u uw familiebericht Esther en Hessel zwager en oom Jesse Amersfoort te Rijssen (65); Arend Engelbracht opgeeft, houdt u rekening Salome te Capelle aan den IJssel (67); Aaltje Hol-Nijhof met het volgende: Bouwe Penninga te Barneveld (92). ▶ vermeld of u standaard- Nieuwleusen: Inge en Henk of eigen opmaak wenst. man van onze jongste zus, Froukje. Visscher-Plender Trouw: ▶ Geef nadrukkelijk uw Elijan 17 dec: Saakje Slothouber-Mulder te Haarlem Lisanne voorkeuren aan voor Dat onze Hemelse Vader Froukje en haar kinderen (89); Teunis Evert Spit te Enschede (91); en kleinkinderen mag troosten met Zijn beloften. Nathan lay-out en opmaak. 18 dec: Hendrik van Lente te Rheden (85); Nico Loïs Wiersema te Harderwijk ( 84); Marianne St. Annaparochie : Jan en Jeltje Krol Moeder werd de laatste 1,5 jaar liefdevol Catharina Hoogerheide-Lips te Huizen (85); Zuidwolde : Rennie Bril-Krol verzorgd in het verpleeghuis De Wijngaard. Dieke Bouw-de Boer te Voorburg (81). ▶ geboorte- en overlijdens- Burgum : Jannie Hooghiemstra-Krol berichten: één dag voor Apeldoorn : Piet en Alie Krol Correspondentieadres: : plaatsing tot 16.00 uur Burgum : Rob en Annie Krol Nijenrode 95 16 dec: Arjen Bergsma te Beets (84); Sjoukje ▶ overige familieberichten: 3813 NV Amersfoort Dijkstra-Wiegersma te Feanwalden (90); Neeltje één dag voor plaatsing de Goede te Leeuwarden (93); En in dierbare herinnering diegenen die ons zijn De samenkomst zal D.V. worden gehouden tot 13.00 uur 17 dec: Sjoerd van der Meulen te Dokkum (89); voorgegaan, op vrijdag 30 december om 11:00 uur in de Jan Wiersma te Munein (58); Sara Regina de Martuskerk, Copernicusstraat 18 in Amersfoort. Groot-Jellema te Frjentsjer (79); Sieberen ▶ [email protected] Bettie Krol Voorafgaand aan de samenkomst is er van Douwe Woudstra te Heerenveen ((89); ▶ tel 0342 - 411711 Egbert Bril 10.15 tot 10.45 uur gelegenheid tot condoleren. 18 dec.: Trijntje Visser-Boonstra te Dokkum fax 0342 - 411612 Jan Hooghiemstra Aansluitend gaan we moeder bij vader begraven (96); Martje de Vries-Dijkstra te Hurdegarijp ▶ postbus 111 op begraafplaats Rusthof, Dodeweg 31, Leusden. (87). 3770 AC Barneveld 24 december 2011 11 opinie debat analyse nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

Bert Zondag • medewerker sociale dienst nd.nl/opinie beeld anp / Ilvy Njiokiktjien commentaar nd.nl/commentaar Koert van Bekkum Werklozen niet alleen zielig Aanslagen Priester Christophe Barde uit het … Werklozen zijn niet alleen maar gratie uitgemaakt; maar je gaat me Nigeriaanse Madalla wist Eerste zielig. Er zijn er heel wat die het wel toch niet vertellen dat het allemaal Kerstdag niet wat hem overkwam. best vinden. Of om een andere reden doodongelukkige stakkerds zijn ge- Toen de kerkgangers na de blijven hangen in een leven zonder worden, toch? ochtendmis naar buiten stroom- baan. En wat is er mis met een Zelf ben ik twee keer van woonplaats den, klonk buiten ineens een verhuisplicht? veranderd vanwege werk. De tweede enorme klap. Alle gebouwen rond keer omdat ik na een periode van het plein voor de kerk schudden De werkloze die Kenny van Nimwegen werkloosheid aan de slag kon op 100 op hun grondvesten. Rook en in de krant van 22 december beschrijft kilometer van mijn woonplaats; het vuur maakten het onmogelijk iets – ‘die zich dagelijks uit bed moet sle- lonkend perspectief van leven van een te zien. ‘Het was verschrikkelijk.’, pen met geen enkel ander doel dan bijstandsuitkering trok mij niet aan. zegt Barde, ‘Stervende mensen een beetje met de hond ronddwalen’ Toen ben ik aan de andere kant van de strompelden de kerk weer in en – bestaat wel . Hij zal in het algemeen tafel gaan zitten. riepen: “Vader, zalf mij!”’ een bijstandsuitkering hebben. Maar De aanvaller had gewacht, omdat er zijn zoveel andere typen werklozen. gelukkig werken het hem niet was gelukt het Bijvoorbeeld de mensen die gewend En dan dat ‘gelukkig werken’. Tsja, dat gebouw binnen te komen. geraakt zijn aan het leven van een uit- zal voor jou als studente op acade- Honderdvijftig kilometer verderop, kering; zwartwerkers voor wie de uit- misch niveau best een optie zijn. Maar in de stad Jos, gaf een politie- kering een ‘bijverdienste’ is; mensen er zijn veel banen en soorten werk agent zijn leven, toen hij een die zich fixeren op – vaak niet objecti- waar je niet echt gelukkig van wordt; zelfmoordterrorist tegenhield en veerbare – fysieke en/of psychische het geld, de omgang met collega’s, de zo de bezoekers van een evange- klachten. En dan nog de groep van – leuke dingen die erbij komen – daar lische kerk redde. En meer naar vaak – jongeren die het allemaal wel doen velen het voor. Maar het werk het noordoosten, in Gadaka, in best vinden; die zich door het leven zelf? Ik vind mezelf een bevoorrecht de islamitische deelstaat Yobe, heen boemelen, dagelijks een jointje mens, ik heb in veertig jaar werkerva- was een derde kerk doelwit. roken, er wat bij schnabbelen om ring heel wat kunnen doen waarin ik daarmee hun eigen joints te kunnen mezelf ontwikkeld heb. Maar je zult Gezien het gecoördineerde kopen; wat criminaliteit, wat bling- maar allochtoon zijn, laag opgeleid karakter van de aanslagen en het bling, wat onaangepast gedrag. (soms in het land van herkomst hoog grote aantal slachtoffers is de Deze opsomming is overigens niet opgeleid, maar daar kun je vaak hier krachtige wereldwijde veroorde- compleet; ik werk nu tien jaar bij soci- niets mee); matig tot redelijk Neder- ling meer dan terecht. ale diensten en heb met heel veel lands spreken; kortom, afhankelijk Maar is dit ook de islamitische klanten te maken gehad. zijn van laaggeschoold werk: produc- aanval met Kerst die vele be- Dan de verhuisplicht; het helpt niet tie, inpakken, schoonmaken, groen- dreigde christenen in de wereld echt, als je er irreële opties bij haalt! voorziening. Wauw! vreesden? Hoezo, verhuizen van Groningen naar En anderszins: je wordt als werkne- De gruwelen doen vermoeden van Zeeland? Zeeland is ook een krimpre- mer doodgegooid en gek gemaakt met wel. Dat de sekte Boko Haram (‘de gio. En Limburgse ingenieurs naar de veranderingen; alles moet voortdu- westerse cultuur is heiligschen- haven in Rotterdam? Het klinkt leuk, rend anders omdat het anders moet nis’) banden claimt te hebben dit soort chargeringen, maar met de en daarom moet het anders. met al-Qaeda, wijst er eveneens werkelijkheid hebben ze weinig van Zelf ben ik gewend aan voortdurende op. doen. veranderingen, maar ik zag en zie col- Toch toont de binnenlandse lega’s kreunen onder wéér nieuwe politieke discussie een genuan- van alle tijden veranderingen; en de schouders opha- ceerder beeld. Nigeria is een groot De essentiële vraag is natuurlijk: wat len als er wéér wordt gezegd dat we er land, rijk aan olie, met maar liefst is er mis met (moeten) verhuizen voor met z’n allen de schouders onder gaan honderdzestig miljoen inwoners. je werk? Door de hele geschiedenis zetten. De uitdrukking: ‘Ik laat me de Bijna de helft van hen is christen. heen hebben hele volksstammen dat pis niet lauw maken’ hoor ik veel de- Nigeriaanse christenen domine- gedaan. Want wie niet werkte, had zer dagen. Een oud-collega zei nogal ren de laatste jaren menig geen eten. Zo simpel was het! eens: ‘Wie zijn wij dat wij dit mógen christelijk pelgrimsoord in het Mijn beide ouders zijn geboren in de doen?’ Maar het sarcasme droop ervan Midden-Oosten. Ze bedrijven veenkoloniën en in de jaren twintig af. missie in Europa. Elke Nigeriaan van de vorige eeuw met hun ouders Waar het in de arbeidsmarkt in feite weet dat het ondenkbaar is dat naar Eindhoven verhuisd. Dat wordt, op neerkomt, is dat er vacatures zijn Nigeria islamitisch wordt. mede blijkens een tentoonstelling in die vervuld moeten worden. En waar- Dat Boko Haram desondanks aan het Openluchtmuseum in Arnhem vo- om zouden we mensen in de provincie invloed wint, heeft te maken met rig jaar, als emigratie gekenmerkt. Het Groningen werkloos en zonder per- andere, sociale en etnische werk in de veenkoloniën liep af, er viel spectief laten zitten, waarbij de sa- tegenstellingen. En de regering geen droog brood te verdienen. In bij- menleving moet opdraaien voor de wakkert die aan, stelt de opposi- voorbeeld Eindhoven en Twente stond kosten van uitkeringen, als men in bij- tie. Bij de verhitte discussie over men te springen om arbeidskrachten. voorbeeld de regio Apeldoorn/Deven- subsidie op benzine zet men Duizenden hebben hebben toen on- ter of Eindhoven zou zitten te sprin- Twee werkzoekenden bekijken de etalage van een uitzendbureau. De werkloosheid volop in op dialoog en draagvlak. derdeel van een massale arbeidsmi- gen om arbeidskrachten? < neemt toe, maar er zijn toch ook nog altijd moeilijk vervulbare vacatures. Maar als het gaat om veiligheid, viert corruptie hoogtij. De politie biedt hooguit achteraf excuus aan, als er weer hele families zijn uitgemoord waarvan het vermoe- Johan P. Buwalda • oud-medewerker UNDP nd.nl/opinie den bestond dat een lid iets met Boko Haram had uit te staan. Dat zet kwaad bloed en verscheurt de natie. Dat vindt niet alleen de islamitische Peoples Democratic Wapenexport gaat juist geld kosten Party in het noorden. Ook de oppositiepartijen in het christe- … Minister Rosenthal is tegen een ken? Hij moet namelijk vóór zo’n ex- kennelijk nogal wat aan gelegen dat zamenlijk standpunt over conflictpre- lijke zuiden wijzen erop. exportstop voor wapens naar dictatu- portverbod zijn. Waarom? conflicten worden voorkomen. En wij ventie een EU-beleid op dit terrein ren. Maar hij weet toch dat de In maart 2000 heeft het ontwikke- zijn tegen een exportverbod van wa- gaan voeren. Plegers van aanslagen moeten rekening voor gewapende conflicten lingsprogramma van de Verenigde Na- pens? En dan nog wel naar dictaturen? U weet wat dictators doen. U weet wat worden berecht. Maar uiteindelijk ook weer bij hem terechtkomt? ties, UNDP, een fonds opgericht voor de gevolgen daarvan zijn voor u: kost- brengt geweld geen vrede, aldus het voorkómen van crises en voor her- overtuigen bare militaire interventies, vluchtelin- paus Benedictus XVI in zijn reactie De oppositie dringt aan op een export- stel en wederopbouw. Voor dit fonds is Meneer Rosenthal, neem een ferm be- gen waar uw kabinet zo’n duidelijke op de aanslagen. Dat doen alleen stop van wapens naar dictaturen (ND door de lidstaten in de afgelopen jaren sluit over dat exportverbod in de lijn mening over heeft, noodhulp waar u respect en verzoening. 22 december). De minister van Buiten- meer dan een miljard dollar bijeenge- van het VN-beleid. Overtuig allereerst geld voor moet vrijmaken, stagneren- Die christelijke les van Kerst geldt landse Zaken, Uri Rosenthal, vreest dat bracht. uw CDA-collega Verhagen – wil hij de ontwikkeling in landen waar de op- allen. Niet alleen diegenen die een exportstop van alleen Nederland koopman of dominee zijn, of beide – positie geld voor wil vrij maken. leven in landen waar religieuze geen zin heeft omdat Franse of Duitse conflicten voorkomen dat hij alleen al vanuit zijn christelijke Maar mij gaat aan het hart wat het tegenstellingen de laatste jaren bedrijven in het vacuüm zullen sprin- Bijdragen aan dit fonds ondersteunen overtuiging de belangen van wapenle- voor de mensen in die landen bete- hebben geleid tot geweld. Maar gen. Merkwaardig dat de minister van een breed scala aan UNDP-activiteiten veranciers aan dictaturen niet mag on- kent: ontwrichting van de maatschap- ook zij die daar van buitenaf Buitenlandse Zaken die opmerking op het gebied van crisispreventie en dersteunen. Overtuig daarna Frankrijk pij, doden, vluchten, verscheurde ge- tegenaan kijken en zich afvragen maakt. Je zou die verwachten van de wederopbouw, het voorkomen van ge- en Engeland binnen de EU dat Neder- zinnen, armoede, geen perspectief waar het in deze wereld naar minister van Economische Zaken. wapende conflicten en het uitvoeren land afziet van deze leveranties en voor de jeugd. Hoeveel oorlogen en toegaat. Maar de minister van Buitenlandse Za- van ontwapening. Er is de lidstaten zorg dat de drie landen vanuit een ge- conflicten wilt u nog? < 12 opinie debat analyse dinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

column Peter Kooreman • hoogleraar Gezonheidseconomie Tilburg nd.nl/opinie Dr. G.C. den Hertog is hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit van de Christelijke Gereformeerde Kerken te Apeldoorn. Hij schrijft op deze plaats maandelijks een column. afspraken over Gerard den Hertog • nd.nl/columns hoeveelheid zorg ... van generatie op generatie ... geen oplossing De kop boven deze column is een Bijbelse uitdruk- te zeggen tegen leraren, zoals PVV-kamerlid Beerte- king. Het zou wel eens kunnen zijn dat hij alleen nog ma recentelijk als remedie aanprees voor wat er in … Met afspraken over de hoeveelheid willekeurige, weinig transparante ma- bekend is bij mensen die enigszins met de Bijbel onze samenleving speelt. zorg die kan worden geboden, nier. vertrouwd zijn. Komende zaterdag zal Psalm 90 wel- In de Bijbel wordt geen program ontvouwd voor hoe zogeheten volumeafspraken, zijn Volumeafspraken zijn goed voor kos- licht weer thuis en in kerkdiensten gelezen en ge- we het in orde kunnen maken tussen de generaties, minister Schippers, zorgverzekeraars tenbeheersing op de korte termijn, ze zongen worden: ‘Here, U bent ons een toevlucht ge- maar er wordt een belofte gegeven. God zendt Elia en zorgaanbieders de verkeerde weg zijn slecht vanuit het dienen van de al- weest van generatie op generatie’. We zijn als of Johannes de Doper, en die zal in Gods kracht de ingeslagen. Ze lossen de problemen in gemene nutsfunctie waarvoor zieken- mensen geen losse individuen, die uit de lucht zijn generaties bij elkaar brengen. Maar hoe zal dat in de zorg niet op. huizen en (de meeste) zorgverzekeraars komen vallen en vervolgens al netwerkend zich met zijn werk gaan? oorspronkelijk zijn opgericht. Met volu- andere mensen in verbinding stellen; we leven tus- Het TweeSteden Ziekenhuis, met vesti- meafspraken zijn minister Schippers, sen de generaties, we maken deel uit van een ge- Vorige week vrijdag stond in Gulliver een artikel van gingen in Tilburg en Waalwijk, heeft zorgverzekeraars en zorgaanbieders de schiedenis. En dat we dat geschiedenis noemen is maar liefst twee pagina’s over de heruitgave van en- onlangs aangekondigd dit jaar geen be- verkeerde weg ingeslagen. niet maar een menselijke constructie, het hangt we- kele romans van de joods-amerikaanse schrijver handelingen meer te beginnen van Wat dan wel? De Nederlandse zorgkos- zenlijk samen met de Bijbelse boodschap dat God Chaim Potok (1929-2002), nota bene bij een aan deze Achmea-klanten. Het aantal behande- ten zijn niet buitensporig hoog. Dat ons heeft gezocht toen wij ‘bevend voor Hem vlucht- krant gelieerde uitgeverij. Dat mag opmerkelijk he- lingen dat de zorgverzekeraar had inge- zorgkosten stijgen door de combinatie ten’ en in Christus met zich verzoend heeft om ons ten, want de boeken van Potok gaan niet alleen over kocht bij het ziekenhuis, was bereikt. van innovatie en vergrijzing is een goe- zo mee te nemen naar zijn grote toekomst. de wereld van het jodendom, maar ze zijn ook van- De gevolgen zijn beperkt. De zorg voor de zaak zolang er voldoende gezond- Al zou de uitdrukking ‘van generatie op generatie’ uit joods perspectief geschreven. een relatief klein aantal patiënten heidswinst tegenover staat. De kern van wel eens uit onze vaste taalschat kunnen verdwij- Toch snap ik wel dat een van origine vrijgemaakt- wordt met een paar weken uitgesteld. het probleem is niet de hoogte van de nen, de zaak waarop de uitdrukking betrekking heeft gereformeerde uitgeverij deze boeken in haar fonds Het is dan ook vooral een tactische zet zorgkosten, maar het grote percentage niet. We ervaren de verhouding tussen de generaties opneemt. We staan immers midden in een proces van het ziekenhuis in het jaarlijkse on- ervan dat collectief wordt gefinancierd aan den lijve. Hoeveel pijn en trauma zit er soms van teloorgang van traditie en historisch besef. Jon- derhandelingsspel met de verzekeraar. en verzekerd is. niet in de relatie met onze ouders, opvoeders of geren hebben nauwelijks nog het gevoel ergens bij Het is ook een opmaat voor een volgen- docenten?! te horen, ‘van generatie op generatie’. Dat raakt ook de fase in de maatschappelijke discus- stappen Nee, ik schrijf hier niet over wat ons in deze maand de ‘refo-wereld’. Ik bespeur hier en daar zelfs enige sie over de financiering van de gezond- Tegelijk geeft dat de richting aan waar zo bezighoudt: de kwestie van het seksueel misbruik blijken van paniek. heidszorg. beleid zich op moet richten. Een eerste in de Rooms-Katholieke Kerk. Maar het is wel een Misschien dat de boeken van Potok ons daarbij kun- Ontevreden Achmea-verzekerden heb- stap is het vergroten van het kostenbe- heel schrijnend voorbeeld van wat er mis kan gaan. nen helpen. Je komt in zijn vroege romans jongeren ben overigens nog een week de tijd om sef van zorgverleners op de werkvloer Al voordat het rapport Deetman uitkwam, bleek uit tegen die opgroeien in de jaren dertig en veertig van hun zorgverzekering op te zeggen. en patiënten. Doordat in Nederland onderzoek dat het vertrouwen in de kerk tot een de vorige eeuw, precies als Potok zelf. Die jongeren Dreigend verlies van marktaandeel zal veel zorg verzekerd is en de eigen bij- dieptepunt was gedaald. Dat zal er sindsdien zeker komen in aanraking met wat er speelt aan conflicten de zorgverzekeraar voorzichtiger ma- dragen laag zijn, blijven individuele niet beter op geworden zijn. Slachtoffers zeiden het en spanningen in de wereld om hen heen en ook in ken met het afspreken van volumepla- zorgkosten grotendeels buiten beeld. in een televisiegesprek onomwonden tegen bisschop die van hun ouders. Tegelijk zijn er dingen die vast- fonds met ziekenhuizen. In dat opzicht De patiënt dient te weten wat zorg kost De Korte: ‘U hebt als bisschop al ons vertrouwen ver- staan en houvast en richting bieden. De dagelijkse werkt de zorgverzekeringsmarkt. Bo- en wat daaraan de eigen bijdrage is. loren en krijgt het ook niet weer terug.’ Een vertrou- gebeden, de sabbat, de bestudering van de Tora. vendien heeft de verzekeraar een zorg- Hogere eigen bijdragen van patiënten wensbreuk met diepingrijpende gevolgen... Steeds zijn er mensen, niet altijd hun ouders, bij wie plicht voor patiënten die toch dit jaar vergroten het kostenbesef. Die eigen ze zien dat er daarin het nodige gelegen is dat groter behandeld willen worden, al dan niet in bijdragen kunnen afhankelijk zijn van Het verband tussen de generaties ligt diep ingebed is dan zijzelf. Potok laat zijn hoofdpersonen ‘verra- een ander ziekenhuis. de financiële draagkracht van de pati- in de Bijbel. Het Oude Testament (althans in de volg- den’ wat zij vinden, zonder dat ze het zichzelf be- Volumeafspraken zijn dus lastig uit- ent om solidariteit te waarborgen. orde van de boeken in onze Bijbel) eindigt ermee en wust zijn. De mensen die voor deze jongeren veel voerbaar. Ze zijn ook onverenigbaar Een tweede stap is beter te waarborgen Lucas 1 pakt het meteen weer op. Voordat de messias betekenen, leven zelf uit wat voor hen wezenlijk is. met de filosofie achter de prestatiebe- dat het basispakket zorg vergoedt die komt, zal God Elia zenden die de harten van de va- De jongeren merken dat – alweer – aanvankelijk kostiging. Deze houdt in dat ziekenhui- werkt en echt nodig is. Te vaak worden deren weer keert naar de kinderen en omgekeerd. meer onbewust dan bewust. zen een bedrag krijgen voor alle zorg ingrepen verricht en scans gemaakt die Dan gaat het niet om kleinigheden. De Nieuwe Bij- Misschien is dat vandaag ook wel het belangrijkste, die zij aan patiënten met een bepaalde te weinig bijdragen aan een snellere ge- belvertaling gebruikt hier het woord ‘verzoenen’. dat we vóór alle analyses en plannen uit eenvoudig aandoening leveren. Dat gaat vanaf nezing of betere levenskwaliteit. Een verstoorde relatie tussen generaties staat de leven uit en met die God die genadig en trouw is van 2012 gelden voor 70 procent van de be- Een derde stap is het verbeteren van de komst van de messias dus in de weg. In het Nieuwe generatie op generatie – en ons daar op richten in handelingen in ziekenhuizen. balans tussen vaste en variabele belo- Testament lezen we ook als afschuwwekkend blijk de praktijk van je leven, zodat voor de volgende ge- ning van zorgverleners. In een houd- van de verharding van de eindtijd dat generaties te- neratie zichtbaar wordt wat voor ons wezenlijk is en kwaliteit baar zorgsysteem zijn vrijwel alle zorg- genover elkaar komen te staan. Dan gaat het om wat op de tweede plaats komt. Verzekeraars en ziekenhuizen moeten professionals, ook medisch specialisten, kloven en conflicten die je niet oplost door weer ‘u’ afspraken maken over de kwaliteit van in loondienst, met een bescheiden extra de zorg en de hoogte van het bedrag, beloning voor innovatie en hoge kwali- niet over het aantal behandelingen. teit. Wanneer een behandeling tot het ba- Houdbare gezondheidszorg vraagt ech- sispakket behoort, betekent dit dat de ter meer dan alleen een verstandig fi- gezondheidswinst van die behandeling nancieringssysteem. Bovenal is nodig Lezers over het nieuws van 2011 in principe groot genoeg is om de kos- dat het bewustzijn groeit dat ieder een Dike Eernstman • lezer te Den Haag nd.nl/opinie beeld anp ten ervan te rechtvaardigen. Uitstel van persoonlijke verantwoordelijkheid die zorg daarom niet alleen nadelig heeft voor de eigen gezondheid en me- voor de patiënt, maar vanuit maat- deverantwoordelijk is voor de gezond- schappelijk perspectief ook slecht. heid van anderen. Gezonder leven bete- Een belangrijke reden voor het op de kent dat meer middelen beschikbaar schop nemen van het oude zorgstelsel zijn voor het behandelen van onver- was dat wachtlijsten onacceptabel lang mijdbare aandoeningen. waren geworden. Met nieuwe afspra- Ondertussen is het goed voor ogen te ken over het jaarlijkse zorgvolume ke- houden dat in weinig landen de zorg zo ren de planmatige aanpak van de zorg toegankelijk is en de kwaliteit zo hoog en wachtlijsten terug. Ze beperken de als in Nederland. Het is tijd om onze ze- toegankelijkheid tot zorg op een vrij geningen te tellen. <

ingezonden G.A. Offringa, Paterswolde

Angst voor islam 7

Drie van de vier reacties op mijn inge- nen is vervalst; over het recente nieuws zonden stuk (ND 21 december) spreken dat de joden ten tijde van Mozes ook over moslims, terwijl dat woord in mijn moslim zijn geweest, evenals de chris- verhaal helemaal niet voorkomt! Ik heb tenen ten tijde van Jezus. Het laatste namelijk niks tegen moslims. Wel tegen nieuws is – houd u vast – dat Jezus de de islam. eerste Palestijnse martelaar was. De kern van de zaak, waar de schrijvers Verder zouden de reacties kunnen gaan niet op ingaan, is het geweld waarmee over de strijdgroepen Grijze Wolven, de islam onlosmakelijk is verbonden. Hezbollah, Laskar Jihad (Molukken), sa- ‘Ik zie teleurstelling bij Rouvoet op de foto en kan me dat ook wel een beetje (Men telt tot heden 270 miljoen do- lafisten, , en nog veel voorstellen. Hij heeft zoveel gedaan. Ik vond het ook jammer dat hij wegging. den.) Ook heeft men het niet over het meer. En hoe het komt, die angst bij Maar je bent op zo’n moment vooral ook dankbaar voor alles wat de Christen- onbreken van godsdienstvrijheid in is- museumdirecteuren, zaalverhuurders, Unie heeft mogen doen. Ze hebben mogen meeregeren en Andre Rouvoet werd lamitische landen; over de vrouwon- schrijvers, striptekenaars en schoolde- zelfs vicepremier. vriendelijkheid; over de leugen dat canen. Vooral de laatsten hebben het We zagen dat echt als verhoring van de vele gebeden. Er is zelfs actie gevoerd Christus niet is gekruisigd, niet is be- maar weer moeilijk in deze tijd van voor de christenen in de politiek. Wie had dat ooit gedacht. Het was een Gods- graven en niet is opgestaan; over de Kerst. Aan de hand van zes foto’s uit wonder. Zo zagen we dat. We hebben veel voor hem en de regering gebeden in ontkenning van het zoonschap van God Echt, met de anderhalf miljard moslims het nieuws van 2011 vertellen onze kerk. En we doen dat nog steeds. Ik vond het een moedig man. Hij straalde (wie dat zegt: ‘Moge Allah hem in de heb ik niets dan compassie, in de lijn ND-lezers wat hen raakte. vertrouwen, zekerheid en rust uit. Er is toen zeker iets goeds gebeurd in Neder- strijd laten sneuvelen.’); over de bewe- van Anne van der Bijl. Maar mijn stuk Vandaag foto 2: André Rouvoet land. ring dat de Bijbel door joden en christe- ging over de islam. < verlaat op 14 mei de politiek. Verder geldt wat in het Bijbelboek Prediker staat. Voor alles is een tijd.’ 13 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

reportage Windy Kester nd.nl/buitenland beeld gpd / Windy Kester Verder leven na Utøya Ingrid Marie voer met Anders Breivik naar het eiland en maakte zich meteen uit de voeten

Met een bomaanslag in Oslo en een bloedbad in een vakantiekamp kreeg Noorwegen deze zomer in één avond een collectief trauma. Het land moet verder maar slachtoffers merken de gevolgen nog dagelijks. ‘Ik ben mijn vertrouwen in mensen kwijt.’

▶Gjøvik Met een pizzabroodje in de ene hand en haar iPhone in de andere loopt Ingrid Marie Vaag Endrerud (18) door de kantine van de scholenge- meenschap in Gjøvik, een stadje tweehonderd ki- lometer ten noorden van Oslo. Ze draagt een kort, blauw jurkje, half hoge laarsjes en praat met een vriendin over de afgelopen dramales. Aan het ein- de van haar tussenuur gaat ze even naar de garde- robe om wat lipgloss op te doen. Voor wie niet be- ter weet, is Ingrid Marie gewoon een meisje van achttien in haar examenjaar. Maar medeleerlingen die goed hebben opgelet, hebben Ingrid Marie afgelopen zomer op televisie gezien. Hebben haar horen vertellen over hoe ze een veerpont nam met een man die er uit zag als een politieagent, maar zich ontpopte als een mas- samoordenaar. Kennen haar verhaal over hoe ze zelf aan de dood ontsnapte. En hebben haar horen spreken op de begrafenissen van even jonge vrien- den. Ze weten dat Ingrid Marie een provinciale jeugdafdeling van de Noorse sociaal-democraten leidt en op 22 juli op het eiland Utøya was. De scholiere vertelt rustig en bedachtzaam over alle dubbele gevoelens die bovenkomen als ze te- rugdenkt aan afgelopen zomer. ‘Het lijkt zo lang geleden dat ik mijn vrienden zag, die doodgescho- ten zijn. Tegelijkertijd is het alsof het gisteren ge- beurde.’ tijdlijn Rode rozen bloeien voor het administratiegebouw Ze vindt het niet lastig om te praten over de dag ▶ Op vrijdag 22 juli ontploft om iets voor half van de sociaal-democratische jongerenpartij AUF die Noorwegen in één klap op de kaart zette. ‘Het vier ’s middags een autobom in het centrum op Utøya. links: Ingrid Marie (18) nam op 22 juli is alsof ik vertel over een film die ik heb gezien, van Oslo. Verschillende regeringsgebouwen dezelfde veerpont als Anders Behring Breivik. zonder dat ik er gevoelens aan verbind.’ Maar ook raken zwaar beschadigd, acht mensen komen wordt ze af en toe kwaad als vreemden, journalis- om het leven. regels van die democratie gebeuren. Ik ben voor ten met name, er wéér naar vragen: ‘Dit is toch ▶ De dader, de 32-jarige Anders Behring meer organisaties en politieke partijen waarmee geen leuk verhaal om telkens maar weer op te ra- Breivik, rijdt vervolgens naar het jeugdkamp mensen zich kunnen identificeren, of die nou links kelen? Wanneer kan ik verder met mijn leven?’ van de sociaaldemocratische partij op het of rechts zijn. Dan zijn er altijd gelijkgestemden in Want Ingrid Marie wil eigenlijk hetzelfde als an- eilandje Utøya. Hij is verkleed als politieman en de buurt die elkaar kunnen corrigeren.’ dere achttienjarigen: eindexamen doen. Een jaar neemt om iets voor vijven de veerpont. werken, geld verdienen om te reizen. Daarna stu- ▶ Enkele minuten later komen bij de politie de Een speciale commissie in Noorwegen onderzoekt deren. Theaterwetenschappen misschien. Of poli- eerste meldingen binnen van een schietpartij wat er op 22 juli allemaal is misgegaan. Hadden er ticologie. Of Spaans in Zuid-Amerika. Misschien op het eiland. wegversperringen moeten staan bij de regerings- wel een carrière in de politiek. Aan de andere kant ▶ In totaal weet Breivik hier 69 mensen in koe- gebouwen? Waarom duurde het lang tot de dader merkt ze dagelijks dat vrijdag 22 juli alles heeft len bloede om het leven te brengen voordat hij werd overmeesterd? Hadden er levens gered kun- veranderd. En dan helpt het om te praten. zich tegen half zeven overgeeft aan de politie. nen worden als de politie sneller of anders had ge- ▶ Het proces tegen Breivik, die alles heeft reageerd? bekend, begint naar verwachting na Pasen. Ingrid Marie vindt de antwoorden op deze vragen politieman aan boord niet zo interessant. ‘Alle schuld die bij anderen wordt neergelegd, neemt een stukje schuld weg Ingrid Marie was al sinds dinsdag op het zomer- gedachte was dat hij zijn geweer testte. Maar er len. De bedoeling is dat de leerlingen in gastgezin- van degene die echt als enige verantwoordelijk is, kamp. Vrijdagmiddag hoorde ze hier voormalig volgden meer schoten en mensen kwamen naar nen slapen. ‘Best spannend natuurlijk en vóór 22 namelijk de dader.’ Belangrijker vindt ze dat poli- premier en WHO-leider Gro Harlem Brundtland boven rennen.’ juli zou ik de eerste geweest zijn die stond te jui- tie en justitie nu in alle rust goed hun werk kun- spreken. Vervolgens reisde ze naar het vaste land Ze pakt een stuk papier en tekent haar vluchtrou- chen. Nu denk ik: wie zijn die mensen? Hebben ze nen doen. ‘Zodat hij niet vanwege in een vormfout om haar vriendje te ontmoeten die toevallig met te. ‘Kijk, van boven gezien is Utøya net een hartje’, wapens in huis?’ Ingrid Marie heeft besloten om of formaliteit in beroep kan gaan, strafverminde- de auto voorbij Utøya kwam. Tijdens het weerzien zegt ze wijzend op de kaart. Daar bij dat pad ont- samen met een vriendin in een hotel te overnach- ring krijgt of weer op straat staat.’ stuurde haar moeder een sms'je waarin ze ver- deed ze zich van haar knalgele regenjas en rugzak. ten. De scholiere krijgt hulp van een psycholoog en telde over de bomaanslag in Oslo. Klom over een hek, hield zich vast aan een tien ‘We hebben allemaal bekenden en vrienden verlo- een advocaat die om financiële compensatie zal ‘Ik wilde eigenlijk nog een uurtje samen met mijn meter hoge rotskant en verstopte zich vervolgens ren, sommigen zijn de ring van hun oma kwijt of vragen. Door de steun van vrienden en ouders kan vriendje aan wal blijven. Maar ik bedacht ineens in een gleuf in de klippen. De schoten hielden aan, hebben een gehoorbeschadiging opgelopen. Ik ze het opbrengen gewoon naar school te gaan. bekenden kwamen voorbij zwemmen, er klonk ben mijn vertrouwen in mensen kwijtgeraakt. Ik ‘Nou ja, gewoon. Er zijn dagen dat ik er ben, maar een geweersalvo en geplons. En toen werd het ben gewoon bang dat ik weer voor de gek wordt ook weer niet. Alles lijkt zo onbelangrijk.’ Toch ‘Ik voel eigenlijk niks even stil. ‘Achteraf ben ik blij dat ik ben blijven gehouden.’ denkt ze dat er ook veel goeds komt uit de gebeur- zitten. Hij gebruikte die tijd om mensen uit hun Toch haat ze de dader niet. ‘Ik voel eigenlijk niks tenissen. ‘We zijn sterker geworden. Meer bewust. voor hem. Voor mij is schuilplaats te lokken.’ voor hem. Voor mij is het bijna als kijken naar een Ikzelf ja, maar de samenleving ook.’ foto van Hitler: ik weet dat hij veel slechts heeft In de tijd na de aanslagen gingen de Noren mas- het bijna als kijken naar gedaan, maar voel geen persoonlijke band of pijn saal de straat op om collectief te rouwen, bloemen vage beelden als ik hem zie. Ik ben wel bang voor de haat die hij neer te leggen en te laten zien dat de haat van één een foto van Hitler.’ in zich heeft. Ik vind het eng dat hij zijn grenzen man niet voor een heel volk geldt. Die dagen zijn Na wat een eeuwigheid leek en naar achteraf zo heeft kunnen opzoeken.’ voorbij maar toch is er iets veranderd, denkt In- blijkt nadat de dader was gearresteerd, besloot Ze denkt dat die haat kon groeien omdat we grid Marie. ‘Het zou niet gezond zijn als we ons dat ik nu, na die aanslag, bij de leden van mijn af- ook Ingrid Marie in het koude water te springen. steeds meer van elkaar accepteren. ‘De grenzen altijd zo gedroegen, maar ik denk wel dat die deling moest zijn. Ik besloot de veerpont van iets Ze werd algauw opgepikt door een bootje van vrij- voor wat we oké vinden, worden steeds meer op- saamhorigheid ons betere mensen heeft gemaakt. voor vijven terug te nemen naar Utøya.’ willigers. ‘Op de strandjes waar we voorbij kwa- gerekt. Op internet kun je bijvoorbeeld ongestraft Dat we misschien nog even terugdenken aan die Aan boord was ook een politieagent die ze eerder men, zag ik rijen levenloze lichamen liggen. Daar- en anoniem heel extreem zijn. Politici mogen te- periode als bijvoorbeeld de buurman zijn vrouw in een bestelbusje had zien zitten. Ze vond het naast stonden gewonde en huilende vrienden...’ genwoordig zeggen dat ze immigranten en mos- verliest of een kennis slachtoffer wordt in een vreemd dat hij in een gewone auto kwam. En al- Pas toen kwamen ook bij haar de tranen. lims niks vinden, die grens is al verschoven.’ bankoverval.’ leen. En zo zwaar bewapend, met een pistool en Die emoties blijven nog steeds komen en gaan. Dit Zelf is Ingrid Marie haar zorgeloosheid kwijt, maar een automatisch wapen. ‘Bovendien had hij zijn merkte ze duidelijk toen ze in de herfstvakantie in dit geldt volgens haar ook voor wat door de Ver- trui niet netjes in zijn broek zitten waardoor je het vliegtuig naar Barcelona zat. Aan boord was altijd elkaar corrigeren enigde Naties onlangs werd verkozen tot ‘het bes- zo'n spleet zag. En het was raar dat hij geen con- ook een man met in zijn handbagage een lange te land ter wereld’. ‘Dit wás het veilige en zekere tact maakte met de anderen op de boot.’ zwarte buis. ‘Rationeel wéét ik dat een poster in De politicus in het meisje is aangewakkerd: ‘In een Noorwegen, waar het enige vervelende de koude Aangekomen op Utøya rende Ingrid Marie instinc- die koker zat. Maar ik had mezelf niet onder con- democratie is het natuurlijk belangrijk dat je de winters zijn. Maar nu weten we dat slechtheid ook tief de heuvel op naar de kantine om haar groep te trole en heb de hele weg hysterisch gehuild.’ vrijheid hebt om te zeggen wat je denkt, ook al is hier voorkomt. Slechtheid bestaat overal waar er vinden. ‘Plotseling hoorde ik schoten. Mijn eerste Binnenkort gaat haar klas op uitwisseling naar Po- je mening extreem. Maar het moet wel binnen de mensen zijn. Net als liefde eigenlijk.’ < 14 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

advertenties redactie wetenschap nd.nl/wetenschap beeld Nils Schoonhoven puzzelmagazine 2011 ndwinkel.nl/puzzel2011 Op Facebook hebben je

Extra bestelling? ▶ Den Haag-Hilversum 1. Na het inschenken van de drank stij- deld aantal vrienden van iedereen ge- rest is ook terug te vinden in de tabel. Op 14 december is het 29e nd Puzzelmagazine gen champagnebelletjes sneller op dan lijk. Echter, niet iedereen heeft even Dan kunnen we uitrekenen hoeveel puzzelmagazine als bijlage bij de bierbelletjes van dezelfde grootte. Hoe veel vrienden. Voor de meerderheid vrienden de vrienden van elke persoon papieren versie van het nederlands komt dat? geldt dan dat jouw vrienden gemiddeld gemiddeld hebben. A heeft bijvoorbeeld dagblad verschenen.U kunt extra exemplaren bestellen De kosten zijn b. Doordat bierbelletjes bij het opstijgen meer vrienden hebben dan jij. Dit ver- twee vrienden die samen elf vrienden € 3,50 per puzzelmagazine. Dit is ‘beplakt’ raken met eiwitten waardoor schijnsel heet de vriendschapsparadox, hebben, dus gemiddeld 5,5 vriend per inclusief verzendkosten. ze een hogere weerstand ondervinden. in 1991 geformuleerd door de Ameri- persoon. kaanse socioloog Scott L. Feld. De kans is De extra exemplaren kunt u bestel- Opgeloste eiwitten, die in zowel cham- groot dat jij vrienden bent met iemand 4. Je druppelt voorzichtig een water- pagne als bier zitten, verzamelen zich die heel veel vrienden heeft. Stel je voor druppel van 1 millimeter groot op een len via ndwinkel.nl/puzzel2011 of door 2011 onderstaande bon in te vullen en op te 29e editie op de rand van de belletjes. Bij cham- dat iemand tienduizend vrienden heeft, metalen plaat waarvan de tempera- sturen naar het nederlands dagblad. pagne ‘groeien’ de bellen zo snel dat de dan zullen er in ieder geval tienduizend tuur ver onder het vriespunt ligt. Wat is eiwitten moeilijk een goede laag kun- mensen zijn die een vriend hebben die de vorm van de ijsdruppel die zal ont- De extra exemplaren worden zo snel nen vormen. Doordat bierbelletjes veel heel populair is. Zo’n populaire persoon staan? mogelijk toegestuurd. trager groeien, kunnen de eiwitten zich trekt het gemiddelde enorm omhoog: al c. De druppel krijgt een spitse boven-  hier wel makkelijk aan de buitenkant zijn tienduizend vrienden op Facebook kant. □ Ja, ik wil ….. (aantal) exemplaren van hetet puzzelmagazine 2011 bebbestellenstellen van de bel verzamelen. Ze vormen een hebben immers een vriend die tiendui- en betaal hiervoor € 3,50 per stuk. bon soort laagje om de bel heen. Het is dan zend vrienden heeft. Dit geldt overigens Wanneer je voorzichtig met een injec- eigenlijk niet meer echt een bel, maar voor alle sociale netwerken en niet al- tiespuit een miniem druppeltje water naam: m/v meer een soort eiwitballetje. Het resul- leen voor Facebook. op een koude plaat druppelt, zie je dat

straat: taat is dat een bierbel als een hard bal- Een simpel voorbeeldje ter illustratie. Er het een perfecte bolvorm heeft. Het letje door het bier heen moet ploegen en zijn elf vrienden: Arend, Bert, Cor… enz. druppeltje is zo klein, dat de zwaarte- postcode: woonplaats: daardoor langzamer opstijgt. Als ze in onderstaand schema verbon- kracht er geen vat op heeft. Maar deze

telefoonnr: e-mailadres: den zijn met een lijntje, kennen ze el- vorm blijft niet rond. Een merkwaardige 2. De meeste Olympische zwembaden kaar. We kunnen nu bekijken hoeveel eigenschap van water is namelijk dat Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig het bedrag van mijn rekening af te schrijven. zijn 3 meter diep. Wat gebeurt er met vrienden ze hebben. A heeft bijvoor- het uitzet wanneer het bevriest. Lang- bankrekeningnummer: de zwemtijden van de verschillende beeld twee vrienden, namelijk B en E. zaam zie je het druppeltje van beneden deelnemers tijdens een Olympische Zie de tabel hieronder. Daarnaast staat naar boven bevriezen. De ijslaag, die van handtekening: sprintwedstrijd als er gezwommen in een kolom hoeveel vrienden de vrien- onder naar boven aangroeit in de drup- wordt in een bad van maar 1,5 meter den van elke persoon hebben. Dus de pel, drijft het nog onbevroren water in Stuur deze bon naar: Nederlands Dagblad, Postbus 111, 3770 AC Barneveld diep? vrienden van A, namelijk B en E, hebben het nauw. Het nog onbevroren water c. De zwemtijden komen dichter bij el- respectievelijk drie en acht vrienden. De behoudt een beetje een bolvorm door kaar te liggen. de oppervlaktespanning maar door het uitzetten van het water eindigt de be- Wanneer water langs een voorwerp (in vriezing van de druppel uiteindelijk in dit geval een zwemmer) stroomt, ont- een vlijmscherpe punt. staat er een patroon van drukverschil- de krant in uw vakantie len in het water. Als een zwemmer in 5. Een gps-satelliet wordt vlak voor nd.nl/vakantieservice een ondiep zwembad zwemt, wordt dit zijn lancering altijd zo ingesteld dat de patroon verstoord door de bodem en interne klok net een fractie langzamer herschikt het zich. Dit merkt de zwem- loopt dan klokken op aarde. Waarom mer als extra weerstand. Hoe sneller doet men dat? vakantie? een zwemmer zwemt, hoe groter dit pa- b. Om te compenseren voor de veran- troon wordt. Dit betekent dat de snelste derde zwaartekracht op de satelliet. Wat doen we met de krant? zwemmers meer weerstand ondervin- den in ondiepe zwembaden. Hun zwem- Voor een goede plaatsbepaling moet de Er zijn verschillende mogelijkheden: snelheid zal in verhouding dus iets meer klok in een gps-satelliet exact goed lo- afnemen dan die van de minder snelle Kolom 1 #V #VvV gem. #VvV pen. Gps-satellieten hebben echter met deelnemers. De zwemtijden komen (dus #VvV/#V) hun klokken last van twee verschijnse- ▶ U kunt uw krant laten bezorgen op een ander adres. hierdoor dichter bij elkaar te liggen. Re- len. Ze vliegen met een grote snelheid ▶ U kunt de krant meenemen op vakantie. In Nederland betaalt u geen creatieve zwemmers zwemmen overi- Arend 2 11 5,5 om de aarde heen, én ze staan zo ver van portokosten. Voor verzending binnen Europa betaalt u € 2,45 per dag en gens te langzaam om iets van deze extra Bert 3 13 4,333333333 het midden van de aarde af dat ze meet- buiten Europa € 4,15 per dag. Verzending naar het buitenland is geheel weerstand in ondiepe zwembaden te baar minder last hebben van de zwaar- Cor 3 14 4,666666667 voor eigen risico. merken. Voor de liefhebbers valt een en tekracht. De tijd gaat langzamer voor ▶ De bezorging op uw huisadres stopt. U ontvangt bonnen voor de periode ander te berekenen met het Getal van Dirk 1 8 8 voorwerpen die snel bewegen en de tijd van uw vakantie. Met deze bonnen kunt u op elk verkooppunt in Nederland Froude. gaat langzamer voor voorwerpen die waar het nd verkrijgbaar is, de krant gratis halen. Eduard 8 20 2,5 meer zwaartekracht voelen. Dat klinkt Fred 3 12 4 Deze verschillende mogelijkheden gelden alleen voor een vakantieperiode 3. Je kunt bij Facebook heel goed zien raar, maar zo werkt de natuur. En met van minimaal 1 week hoeveel vrienden jouw vrienden heb- Geert 1 3 3 behulp van de relativiteitstheorie van ben. Hebben mensen op Facebook ge- Einstein is dat keurig te berekenen. De Henk 2 12 6 Uw gegevens: middeld net zoveel vrienden als hún klok van een gps-satelliet zal 7 miljoen- vrienden? Isaak 4 13 3,25 ste seconde per dag langzamer gaan lo- naam: b. Nee, gemiddeld hebben hun vrienden pen door zijn hoge snelheid. Maar om- Jan 2 12 6 meer vrienden dan zij. dat een gps-satelliet ruim straat: Karel 1 4 4 twintigduizend kilometer boven de aar- Als iedereen op Facebook exact even de vliegt en dus minder zwaartekracht postcode: plaats: #=aantal veel vrienden heeft, dan is het gemid- voelt, zal zijn klok 46 miljoenste secon- telefoonnr:

Ik/wij gaan op vakantie van t/m: tips / vakantie tarief € 10,17 voor de eerste drie regels en voor elke volgende regel € 4,17 (incl. btw); tekst wordt achter elkaar doorgezet; maximaal drie woorden Vul uw keuze in: vetgedrukt; opgave via www.nd.nl/adverteren. tips ■ te koop ■ diversen ■ diversen □ Bezorg de krant op onderstaand adres Dv. 24-28-29-30 en 31 de- WOONBEURS inclusief Bezoek D.V. zaterdag 14 cember Eindejaarsaan- unieke bezichtiging van januari van 12.00 tot 16.00 straat: ■ activiteiten biedingen met ongekende een demo woning op uur de Bijbelse Landen- postcode: plaats: FRANCISCUS in Twente aanbiedingen van Emi- woensdag 28 december dag van Beter-uit Reizen Kloosterwandeling 13-15 nent orgels bij Orgelcen- Wilt u meer informatie? in de Triomfatorkapel, januari € 245 Alles inbe- trum Emined, Baron van Kijk dan snel op www. Molenwerfstraat 1, te Al- □ Bezorg de krant op mijn/ons vakantieadres: grepen Aanvang 11 uur bij Nagellstraat 2 (de Punt) te allurebouw.nl phen aan den Rijn. Toe- Franciscanessen van De- Voorthuizen. Op deze da- gang is gratis. Meldt u snel naam vakantiebestemming: nekamp; combinatie van gen demonstraties door vakantie aan via beter-uit.nl of bel aandachtig wandelen en onze medewerker Gert van 0172-484848. ontmoetingen. Kleine Hoef. Tevens op genoemde ■ oostenrijk nummer/kamer/plaats: groep, olv gids Maatwerk, dagen spectaculaire inruil ■ www.breezevakanties.nl respect, Gemoedelijk -aktie. Info. 06-51368647. Boek uw bungalow, cha- straat: Skireizen naar Oostenrijk onderweg. www. let of vakantiehuis bij het incl. bus, skipas, halfpen- dewandelmaat.nl. ■ te koop gevraagd grootste christelijke reis- postcode: plaats: sion v.a. € 499 Ruud Broe- TOPPRIJS voor (oude) gou- bureau: www.vakanz.nl. kema 0594-507757. land: ■ den sieraden, Krugerran- Op stap met DE WANDEL- den, gouden tientjes e.a. ■ MAAT Kloosterwandelingen zilveren en gouden mun- CHR-VAKANTIESITE. □ Stop bezorging op mijn huisadres en stuur mij bonnen om Voor kleine groep, van ten, baartjes zilver en NL.Groot aanbod vakan- de krant gratis op te halen bij losse verkooppunten. twee tot vijf dagen Deel- goud, muntverzamelingen tiehuizen, campings, rei- nemer Vakantiebeurs Ber- etc. Kevelam Garderen zen in binnen- en buiten- lage 7 en 8 januari Ont- ▶ Stuur deze bon ten minste twee weken voor uw vakantie naar: 0577-461955 lid NVMH. land. Veel foto?s. Ook Nederlands Dagblad vakantieservice haasten, stilte, lastminutes. Bezoek nu de Postbus 111 Ontmoeten, Zie ons site! 3770 AC Barneveld programma www. dewandelmaat.nl. Kijk voor verkoopadressen Nederlands Dagblad: www.nd.nl/losseverkoop 15 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011 vrienden gemiddeld meer vrienden

om dat nog te merken. De waterspiegel heeft deze genetische overgevoeligheid Mario Stouwie wint wetenschapsquiz hier ligt dus eigenlijk ‘te hoog’, doordat niet, dus het getransplanteerde haar Mario Stouwie uit Leek mag heeft de Nationale Weten- De derde prijs – een lang weekend Amsterdam met Groenland het waterniveau in zijn buurt blijft groeien, maar de kans op krullen is schapsquiz 2011 gewonnen. De quiz wordt georganiseerd een bezoek aan het Rijksmuseum met een unieke rondlei- omhoog trekt. Als het zwaartekrachts- wel vrij groot. door de VPRO in samenwerking met de Nederlandse ding – gaat naar Maaike van ’t Westeinde uit Eindhoven. Zij veld ontbreekt doordat al het ijs op Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). maakte maar één foutje. Groenland is gesmolten, kan je bereke- 13. Als je een theedoek nat maakt, Gemiddeld beantwoordden de inzenders zes van de vijftien De allerbeste groep maakte twee fouten in de hele quiz. nen dat het waterniveau aan de Neder- wordt hij donkerder van kleur. Laat je vragen goed. Of de quizzers fervente zwemmers zijn, valt te Klas 6A van De Nieuwste School in Tilburg – gemiddelde landse kust 4,5 meter zal dalen. Samen hem drogen dan wordt hij weer lichter. betwijfelen: maar een klein deel van de inzenders wist wat leeftijd 18 jaar – sleept de groepsprijs in de wacht. Zij met die zeven meter stijging kom je uit Wat veroorzaakt deze kleurverande- er gebeurt als Olympische baden 1,5 meter minder diep winnen een dagje Texel met een bezoek aan NIOZ, het op een stijging van tussen de twee en ring? zouden zijn. Ook de vraag waarom een theedoek donkerder Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek en drie meter. b. Doordat de brekingsindex van water wordt als je hem nat maakt, was voor de grote meerder- Ecomare, het natuurmuseum voor de Wadden. dicht bij die van textiel ligt neemt de heid een raadsel. Tijdens de Nationale Wetenschapsquiz op tv streden 10. Een grijs beeldscherm is gevuld met verstrooiing af. Mario Stouwie – vorig jaar behaalde hij nog de tweede ontwerpers Piet Hein Eek, Marlies Dekkers en Vera Ya- willekeurig geplaatste zwarte en witte Hoe licht of donker een voorwerp eruit- plaats in de Nationale Wetenschapsquiz – maakte dit jaar novshtchinsky tegen de drie wetenschappers Erik Verlinde, stippen. Op het scherm verschijnt ziet, wordt bepaald door de hoeveelheid geen enkele fout. Hij wint een reis naar La Palma inclusief Christa Testerink en Peter-Paul Verbeek. De strijd eindigde steeds een nieuw beeldje waarbij de licht die verstrooid wordt door het voor- een bezoek aan de William Herschel-telescoop. Sander in een gelijkspel. De beste individuele speler van de tv-quiz stippen iets naar rechts zijn verplaatst. werp. Hoe meer verstrooiing, hoe lichter Hardeman uit Veenendaal maakte de quiz eveneens was Vera Yanovshtchinsky. We zien dan de stippen vloeiend naar het voorwerp lijkt. De mate van ver- foutloos. Na loting kreeg hij de tweede plaats toegewezen. rechts bewegen. Wat gebeurt er nu met strooiing hangt onder andere af van het Hij wint een lang weekend naar Genève en een bezoek aan ▶▶ Heeft u zelf een vraag en denkt u dat deze leuk zou zijn de beweging als we bij elk even beeld- verschil in lichtsnelheid tussen de om- CERN, het Europese onderzoeksinstituut voor deeltjesfysica. voor de quiz van 2012? Stuur deze dan in via [email protected] je (nummer twee, vier, zes, etc.) de geving en het voorwerp. In vacuüm is de witte stippen zwart maken en de lichtsnelheid altijd constant, maar in zwarte stippen wit? bijvoorbeeld textiel is die veel langza- c. We zien de bewegingsrichting om- mer dan in lucht. Wanneer er water om draaien. de textielvezels zit, is het verschil in lichtsnelheid tussen de omgeving (na- Het is voor wetenschappers nog niet melijk het water) en de vezels een stuk duidelijk waarom de mens zo geëvolu- kleiner. Hierdoor wordt er minder ver- eerd is dat onze hersenen een bewe- strooid en is het voorwerp donkerder. gingsomkering halen uit een contrast- Een maat voor de lichtsnelheid in een verandering. Je ogen schieten tientallen voorwerp is de brekingsindex. De bre- plaatjes per seconde en elk plaatje kingsindex van water en textiel liggen wordt door je hersenen vergeleken met dicht bij elkaar, vandaar dat een natte het vorige. Kennelijk wordt er niet al- theedoek donkerder van kleur is. leen gekeken of donkere of lichte voor- werpen zijn bewogen, maar worden ook 14. Je hebt drie doosjes met bonbons. lichte en donkere objecten met elkáár In het ene zitten twee witte bonbons, vergeleken. Misschien zit hier nog extra in het andere zitten twee pure bon- informatie in die de hersenen kunnen bons en in het derde doosje zitten een gebruiken om beweging beter te zien. pure en een witte bonbon. Je kiest wil- Dit effect van bewegingsomkering lekeurig één van de drie doosjes en treedt niet alleen op bij mensen, maar pakt daaruit ook weer willekeurig één ook bij veel dieren. Er zijn zelfs huisvlie- van de twee bonbons. Die bonbon is gen op heel kleine loopbandjes voor een wit. Wat is nu de kans dat de andere computerscherm gezet. Die gingen de bonbon in het gekozen doosje ook wit andere kant op lopen, wanneer ze con- is? trastveranderende stippen te zien kre- c. 2/3. gen. Het lijkt meer dan een optische il- lusie te zijn en echt verband te houden Deze vraag is een toepassing van de be- met hoe dieren en mensen beweging roemde paradox van Joseph Bertrand. zien. Hij wilde aantonen hoe belangrijk het is om op een goede manier te tellen. Het 11. Je hebt de keuze om voor het eerst juiste antwoord is 2/3. Er zijn drie mo- Opnamen van de Nationale Wetenschapsquiz van de VPRO en de NWO. De presentatie was in handen van Lottie Hellingman en op een ouderwetse hoge bi (vélocipède) gelijkheden om aan een witte bonbon te Rob van Hattum. of op een moderne ligfiets te rijden. Op komen. Het doosje met de twee pure welke van deze twee fietsen kun je het bonbons kan namelijk meteen vergeten de per dag sneller lopen dan toen hij nog opgenomen. De kleuren die in het blad Puck, een sprite uit A Midsummer makkelijkst je evenwicht bewaren? worden, daaruit kan je geen witte bon- op aarde stond. Als je deze effecten bij worden opgenomen, verliezen energie Night’s Dream van Shakespeare. a. De hoge bi. bon hebben gepakt. elkaar optelt, blijkt dat de klok in de sa- en daardoor verandert de kleur een 1. Je pakt het doosje met één witte en tellietbaan 39 miljoenste seconde per beetje. Dit veranderde licht vervolgt 9. Op Groenland ligt ongeveer 2,9 mil- Je kunt het balanceren op een fiets het één pure bonbon en pakt daaruit de wit- dag sneller gaat lopen. Vlak voor de lan- weer zijn weg uit het boomblad en hier- joen km3 ijs. Stel dat al dat ijs smelt en beste vergelijken met een omgekeerde te. cering zal de klok dus langzamer gezet door is de samenstelling van het witte zich onmiddellijk verdeelt over het hele slinger. Bij een slinger is de tijd waarin 2. Je pakt het doosje met twee witte moeten worden. licht onder een boom anders dan boven oceaanoppervlak. Hoeveel meter zee- de slinger heen en weer gaat alleen af- bonbons en pakt daaruit de linkerbon- de boom. Andere bomen kunnen via spiegelstijging zou dit aan de Neder- hankelijk van de lengte van het touw. bon. 6. Je hebt je shirt binnenstebuiten aan hun bladeren dit veranderde licht de- landse kust veroorzaken? Als het touw lang is, beweegt het ge- 3. Je pakt het doosje met twee witte en je handen zijn aan elkaar vastge- tecteren met behulp van speciale eiwit- b. Tussen de 2 en 3 meter. wicht onderaan langzamer dan als het bonbons en pakt daaruit de rechterbon- bonden met handboeien. Is het moge- ten. Deze eiwitten worden bij verschil- kort is. Omgekeerd werkt dit ook zo met bon. lijk om je shirt goed te krijgen zonder lende kleursamenstellingen al dan niet een stok die je op je hand balanceert. Bij twee van de drie mogelijkheden is de je handen los te maken? ‘geactiveerd’ en beïnvloeden de groei. Een lange stok beweegt een stuk rusti- volgende bonbon dus ook wit. a. Ja dat kan, na wat moeite zit je shirt Een andere kleurverhouding in het licht ger. Het is dus veel makkelijker om met weer goed. resulteert in een kleiner aantal actieve je hand de nodige correcties uit te voe- 15. Een schip dat drinkwater vervoert, groei-eiwitten waardoor de groei min- ren die de stok midden boven je hand ligt te wachten in een grote zeesluis. Wat je moet doen, is je shirt over je der wordt in de richting van het veran- houden. Een korte stok beweegt zo snel Door een gat in het schip stroomt zee- hoofd heen uittrekken. Het shirt zit nu derde licht. dat je te weinig tijd hebt om te corrige- water het schip in. Om te voorkomen goed om je handen omdat het eerst bin- ren. Zo is het ook bij de lage ligfiets: cor- dat het schip gaat zinken, pompt de nenstebuiten zat. Als je het shirt nu aan 8. Er bestaat een vrij recent ontdekt recties moeten (te) snel worden uitge- bemanning het drinkwater de sluis in. zou trekken, zou het weer binnenste- ontladingsverschijnsel boven de wol- voerd. Een hoge bi is makkelijker in Er stroomt net zoveel water het schip buiten zitten. Om dat te voorkomen, ken, dat vernoemd is naar een wezen evenwicht te houden dan de lage ligfiets in, als de bemanning wegpompt. Het moet je het shirt eerst opnieuw binnen- uit een toneelstuk van: doordat je veel meer tijd hebt om te re- waterniveau in de sluis: stebuiten zien te krijgen. Dit kun je doen b. Shakespeare. ageren. a. Stijgt. door met wat moeite je shirt in zijn ge- heel door één van de mouwen te trek- Een ‘sprite’, want daar hebben we het 12. Een 35-jarige man transplanteert Zeewater heeft een hogere dichtheid ken waardoor het binnenstebuiten om over, is het Engelse woord voor een schaamhaar naar zijn hoofd om de (1030 g/l) dan zoet water (1000 g/l). De je handen komt te zitten. Als je het shirt klein, mysterieus en magisch wezentje. Er ligt echt heel veel ijs op Groenland! snel oprukkende kaalheid, die in zijn dichtheid bepaalt het drijfvermogen: nu weer aantrekt, zit het goed. Gelukt! Een mooie naam voor een ‘gloeiend’ 2.900.000.000.000.000 dm3, volgens het familie veel voorkomt, te bestrijden. hoe hoger de dichtheid, hoe makkelijker Je hebt je shirt goed aan gekregen met je ontladingsverschijnsel boven de wolken IPPC. Als al dit ijs zou smelten en je reke- Hoe ziet hij er tien jaar later uit? iets blijft drijven. Het zoute water in de handen vastgebonden. dat pas in 1989 voor het eerst werd vast- ning houdt met het dichtheidsverschil b. Behaard: het schaamhaar zit er nog sluis wordt vermengd met het zoete wa- gelegd. David Sentman is de man die dit tussen zoet ijs en zout water, kom je uit maar de kans op krullen is heel groot. ter uit het schip. Hierdoor wordt de 7. Het is alsof bomen weten waar an- verschijnsel een naam heeft gegeven. In op een stijging van het zeeoppervlak dichtheid van het water in de sluis lager dere bomen staan. Hoe komt het dat de natuurkunde worden vaak beschrij- van iets meer dan zeven meter. Maar je Niet de omstandigheden op de hoofd- en daarmee neemt dus ook het drijfver- volwassen bomen elkaar niet verdruk- vende namen gebruikt voor een nieuw vergeet dan iets heel belangrijks. Er ligt huid, maar de genetica van het getrans- mogen af. Verder wordt door het weg- ken of met hun takken tegen elkaar fenomeen. Maar omdat nog niemand namelijk zo’n bizar grote massa ijs op planteerde haarzakje bepaalt hoe de pompen, het drinkwater in het schip aan staan? wist wat dit verschijnsel precies was, Groenland dat die zelf een zwaarte- haar groeit. Schaamhaar blijft schaam- geleidelijk vervangen door zeewater. b. Ze detecteren het lichtspectrum dat wilde Sentman geen naam geven die krachtsveld heeft. Dit veld trekt het wa- haar, ook op het hoofd: het behoudt zijn Daardoor neemt de massa van het schip van hun buurbomen afkomt. onderzoekers misschien op het verkeer- ter van de wereldzeeën naar zich toe. Je vorm en kleur én het valt niet uit. Bij iets toe. Het schip wordt dus zwaarder de been zou zetten. Dus heeft hij, samen kunt het een beetje zien als permanente mannen met erfelijke kaalheid hebben en het drijfvermogen van het water in Wit zonlicht bestaat uit verschillende met een goede vriendin en gewapend vloed om Groenland. Alsof er een extra de hoofdharen een genetische overge- de sluis neemt af. Beide effecten hebben kleuren licht. Dit kun je zien als je naar met een woordenboek, urenlang naar maan boven op Groenland ligt die er- voeligheid voor het hormoon dihydro- een negatieve impact op de diepgang een regenboog kijkt. Als wit licht een mooie woorden gezocht. Uiteindelijk voor zorgt dat om het hele land de zee- testosteron (DHT), dat uit testosteron van het schip: het schip komt dieper te boomblad bereikt, worden sommige kwamen ze uit op het woord ‘sprite’ spiegel hoger wordt. Nederland ligt ontstaat. DHT laat de haarzakjes uitein- liggen waardoor het waterpeil in de kleuren licht teruggekaatst en andere waarbij hij meteen moest denken aan dicht genoeg (3000 km) bij Groenland delijk verschrompelen. Schaamhaar sluis stijgt. < 16 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

René Fransen nd.nl/wetenschap Rena Netjes nd.nl/buitenland beeld epa / Mohamed Messara Antistof remt auto-immuunziekte Relatieve vrijheid christenen Libië bij muizen

▶ Rehovot … ‘Er zijn geen christenen in Libië, wel Gadhafi’s troepen, tijdens de maanden- Het afweersysteem dat mens en dier joden.’ Dat vertelt vrijwel iedere Libiër, lange bezetting van Misurata. Chris beschermt tegen indringers kan hoewel hij dan christenen van Libische Stephen, correspondent van The Guar- soms zelf voor problemen zorgen. Bij oorsprong bedoelt. dian, volgde vanuit het kerkgebouw de de mens zijn reuma en de ziekte van maandenlange bezetting van Misurata. Crohn bekende voorbeelden van … Voor christenen is Libië een relatief ‘De kerk stond eerst onder controle van zo’n auto-immuunziekte. tolerant land, maar evangelisatie en Gadhafi-handlangers, terwijl de pries- Maar naast het afweersysteem bekering blijven een doodzonde. ter in de kerk bleef. Daarna kregen de spelen ook bepaalde enzymen in het Libische vrijheidsstrijders controle over lichaam een rol bij deze ziekten. ▶Tripoli het gebied. Toen ze bij de kerk arriveer- Onderzoekers van het Weizmann Nabeel Shehata, Egyptisch en kopt, den, trapten ze de deur in en inspec- Institute of Science in Israël werkt als manager in een van de chique teerden de kerk. Een dag later kwamen onderzoeken al enige tijd de rol van hotels van Tripoli. Hij woont en werkt ze de kerkdeur repareren. De koptische MMP9, een enzym dat onder meer al circa twintig jaar in de Libische priester zei dat dat niet hoefde, maar de bindweefsel kan afbreken. Te hoge hoofdstad. Als christen ondervindt hij vrijheidsstrijders wilden de deur per se activiteit van dit enzym speelt een weinig afkeer. ‘Zodra Libiërs horen dat herstellen.’ rol bij verschillende auto-immuun- je een Arabisch christen bent, gaan ze je Opvallend is ook dat het Rode Kruis on- ziekten, zo ontdekten zij. En nu is er direct beter behandelen’, is zijn erva- gehinderd het kruisembleem kan voe- – bij muizen – een middel gevonden ring. ‘Ze zeggen dat ze christenen meer ren. In andere Arabische landen, waar dat MMP9 blokkeert. vertrouwen dan moslims. Christenen de Rode Halve Maan werkt, zou het Een synthetische stof maken die zouden minder liegen. Maar van religie kruis (dat overigens niet verwijst naar MMP9 remt, bleek lange tijd een zeer veranderen, kan niet. Dat is een rode Kinderen in de Koptische kerk van Tripoli, die in een buitenwijk van de Libische het christendom, maar naar de Zwit- moeilijke opgave. Daarom kozen de lijn. Daar moet je niet over spreken, dat hoofdstad staat. De kerk raakte licht beschadigd tijdens de aanvallen van NAVO- serse vlag) direct tot problemen leiden. onderzoekers voor een andere route. ligt veel te gevoelig.’ toestellen gericht tegen het bewind van kolonel Gadhafi. Ook valt op dat kerken in Tripoli groter Zij injecteerden muizen met het Christenen zijn in Libië officieel vrij zijn dan de moskee in de buurt, iets wat actieve deel van het enzym, dat wel hun geloof binnen kerkmuren te bele- De leider van de operatie was een Ame- Libiërs te kerstenen. In Benghazi zou- in buurland Egypte ondenkbaar is. En synthetisch is na te maken. De ven. Evangeliseren is echter niet toege- rikaanse protestant.’ den er al ruim honderd bekeerlingen anders dan in Egypte zijn er in Libië muizen gingen vervolgens antistof- staan. De Egyptenaren zijn ondervraagd en zijn, liet de staatsradio horen in woes- geen incidenten van brandstichting in fen produceren tegen dit enzymfrag- ‘Afgelopen mei hebben we een lading kregen een waarschuwing. ‘Een deel tijnplaatsen als Kufra en Widan. Die be- kerken. Op de Libische televisie zenders ment. En deze antistoffen blijken de (ingeblikte) Bijbels en gezangenboeken van de Bijbels en de gezangenboeken richten werden geloofd en het kan ver- treden geen predikers op die opruiende werking van het enzym daadwerke- onderschept in de haven van Benghazi’, hebben we in kerken neergelegd’, aldus klaren dat een aantal plaatsen in het taal uitkramen tegen christenen. Inte- lijk te remmen. zegt een veiligheidsmedewerker van de de veiligheidsadviseur. ‘Wij hebben midden en zuiden zich pas laat bij de gendeel, Libiërs moedigen de terugkeer Verder onderzoek moet aantonen of overgangsraad (NTC) in Benghazi. De niets tegen christenen. Maar elke soci- volksopstand aansloten. aan van joden die ooit gevlucht zijn uit deze aanpak ook bij mensen toe te man wil alleen op basis van anonimiteit ale verandering moet vanuit Libië zelf Libië. passen is. geciteerd worden. ‘De lading was af- komen, en niet worden aangestuurd of kruis en kerk Kortom, het Noord-Afrikaanse land lijkt Het onderzoek is gisteren gepubli- komstig uit Egypte. Het lijkt er op dat opgehitst van buitenaf. Dat is vragen Toch lijkt er in Libië over het algemeen aan de wereld te willen bewijzen dat ceerd in het tijdschrift Nature de uitvoerders, een koptische en een om problemen.’ geen sprake van aversie tegen christe- het tolerant is. Onder Gadhafi werden Medicine. rooms-katholieke Egyptenaar, het niet In de revolutie tegen Gadhafi en zijn nen. In Dafnia, een buitenwijk van Mi- alle Libiërs als terroristen bestempeld, uit ideologische reden hebben gedaan. regime verkondigden de staatsmedia surata, lag de koptische kerk in de een imago waar ze schoon genoeg van Wij denken dat geld de drijfveer was. dat de NAVO in Libië actief was om de frontlinie tijdens de gevechten met hebben. <

advertenties VEILIG EN BESCHERMD WONEN

Voor als je begeleid wilt wonen, in een christelijke woon- en leefsfeer met een persoonsgebonden budget. Als je ondersteuning nodig hebt op één of meerdere gebieden en wilt wonen en werken in zuid-oost Friesland. www.bijhetkruispunt.nl tel 0516-568750 [email protected]

wijziging nabezorging nd.nl/bezorging Per 1 januari stopt onze bezorgdienst met de nabezorging van het Nederlands Dagblad. Als er vanaf dat moment iets mis gaat met de bezorging, stuurt u ons dan een bericht en binnen 10 minuten ontvangt u de krant in digitale vorm in uw mailbox. Ga naar nd.nl/bezorging of bel 0342 411711. Mailen kan ook: [email protected].

Abonneeservice nd©

Voor lezers door lezers

Steun het ND Fonds en help lezers die in econo- misch zwaar weer zijn gekomen hun abonnement te behouden. De groep mensen die een beroep op het ND Fonds moet doen om hun krant te behouden wordt steeds groter. Het ND Fonds betaalt voor deze abonnees een deel van hun abonnementsgeld.

Steun daarom uw medeabonnee en maak een gift over op banknummer 4079642 t.n.v. ND Fonds te Barneveld.

Website: www.ndfonds.nl - Telefoon: 0342 411 711 Postadres: Postbus 111, 3770 AC Barneveld 17 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

weer Nederland Europa 11005005 Ben Lankamp vanochtend vanmiddag L 996565 zonnig 9980 8 9985 0 5 9990 8 99757 997070 9995 9 5 9 0 11000 5 opklaringen 110050 0 0 3 3 11010 0 0 0 5 10 bewolkt L Zon en buien L Helsinki 0 Oslo onweer 9 9990 999595 Moskou wolken 11000000 regen 4 4 1005005 Dublin 15 1001010 110150 Vandaag heeft de zon veel ruimte in 20 sneeuwregen 110200 de zuidelijke helft van het land. In het 25 110250 Londen noorden is het veelal bewolkt, ook kan 0 sneeuwbuien 3 Berlijn 0 11030 Warschau er een beetje (mot)regen vallen. Het is 110350 Parijs 35 nog steeds behoorlijk zacht voor eind 2 2 sneeuw december, met maxima tussen 7 en H 10 graden. De wind is zuidwest tot mist zon maan zuid van richting en waait matig, 08:50 uur 10:15 uur 4 wind in Bft kracht 3 of 4. Komende nacht zijn er Lissabon H H H 16:32 uur 20:14 uur Madrid eerst opklaringen en het koelt af naar warmtefront Rome Dubrovnik Istanboel 3 tot 6 graden. Woensdag is het overal dinsdag woensdag donderdag vrijdag zaterdag weer grijs en er valt verspreid een koufront 11030030 beetje regen. Het wordt 8 of 9 graden. Athene hogedrukgebied Canarische H Tunis5 Verder trekt de zuidwestelijke wind 2 Eilanden 0 geleidelijk aan. Hij wordt matig of vrij 11025 lagedrukgebied L krachtig boven land, 4 of 5 Bft, aan zee 6° 9°3° 7° 4° 6° 3° 6° 2° 6° L 10%ZW 4 50% ZW 4 60% NW 5 50% W 5 40% ZW 4 krachtig of zelfs hard, kracht 6 tot 7. -1000- isobar <-15° -15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0° 0°/ 5° 5°/ 10° 10°/ 15° 15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35° >35° 5 Donderdag zijn er zonnige perioden, maar er vallen in de kustprovincies weerfoto later op de dag ook enkele buien, nederland vandaag morgen vandaag morgen Paul Bouwens misschien zelfs met natte sneeuw. stadweer °C weer °C stad weer °C weer °C De middagtemperatuur ligt rond 6 Amsterdam bewolkt 9 bewolkt 7 Leeuwarden bewolkt 9 bewolkt 7 Arnhem heiig 9 heiig 6 Maastricht bewolkt 8 bewolkt 7 graden. Vrijdag en de dagen daarna Breda bewolkt 9 neerslag 7 Saba regenbui 28 regenbui 28 blijft het licht wisselvallig weer. Er Den Haag bewolkt 9 neerslag 8 Utrecht bewolkt 9 neerslag 7 zijn zonnige momenten, maar vaker Enschede bewolkt 8 neerslag 7 Vlissingen bewolkt 8 bewolkt 7 trekken er wolkenvelden over. Van Groningen neerslag 9 neerslag 7 Zwolle heiig 10 heiig 6 tijd tot tijd valt er wat regen, wereldvandaag morgen europa vandaag morgen waarschijnlijk ook tijdens de stad weer °C weer °Cstad weer °C weer °C jaarwisseling. Het zal waarschijnlijk Bangkok bewolkt 31 bewolkt 33 Athene neerslag 12 zonnig 13 niet mistig worden. De wind trekt Delhi zonnig 20 zonnig 21 Berlijn bewolkt 12 bewolkt 10 vooral op nieuwjaarsdag weer flink Dubai zonnig 25 zonnig 24 Brussel heiig 9 bewolkt 7 Tijdens de kerstdagen aan. Het wordt dan ook weer zachter, Kaapstad zonnig 25 zonnig 27 Kopenhagen bewolkt 9 bewolkt 7 was het zeer zacht. Mexico City zonnig 22 bewolkt 21 Londen bewolkt 11 bewolkt 10 Gisteren werd het 11 tot de maxima komen tussen 8 en 11 New York regen 15 heiig 13 Madrid zonnig 13 zonnig 12 graden uit. Paramaribo regenbui 33 regenbui 33 Moskou neerslag 4 helder 4 13 graden, de hoogste Peking bewolkt 5 zonnig 5 Parijs zonnig 8 neerslag 8 temperaturen op Sydney bewolkt 23 bewolkt 23 Rome zonnig 12 zonnig 12 tweede kerstdag in Tel Aviv zonnig 19 zonnig 20 Stockholm helder 9 bewolkt 5 zestig tot negentig jaar. Vancouver regen 8 regen 9 Wenen zonnig 8 zonnig 5

feuilletons puzzel colofon Uitgave van Nederlands Dagblad B.V. Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, tel. 0342 411 711 BREINBREKER Postbus 111, 3770 AC Barneveld, www.nd.nl opgelicht abonnementen tel. 0342-411711, e-mail [email protected]; www.nd.nl/abonneeservice 57. ‘Er waren minder opdrachten. Maar advertenties mijn vader had niet gedacht dat hij ont- tel. 0342 411711, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur; e-mail [email protected]; fax 0342- 411612 slagen zou worden. Hij werkt daar bijna familieberichten € 0,89 per mm (incl. btw.), het langst van iedereen. Maar nu is het per kolom. rubrieks- en zakelijke advertenties zie nd.nl/adverteren toch gebeurd, het bedrijf is failliet.’ Mo- sluitingstermijn rubrieksadvertenties één dag voor nieks stem trilt nog steeds. Eduard ziet plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; dat ze bijna weer moet huilen. familieberichten vóór 13.00 uur; geboorte- en ‘Dank je wel dat je het hebt willen ver- overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur. Advertenties tellen, Moniek’, zegt meester. Hij knikt voor maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur; rubrieksadvertenties vrijdags tot 13.00 haar toe. ‘Ik kan me voorstellen dat dit gewone plek. Eduards stoel valt. Hij zat uur; familieberichten e-mail of fax zaterdags tot wel heel akelig voor jullie is. Ik hoop niet echt op te letten of de stoel wel 17.00 uur. redactieadressen dat je vader gauw weer ander werk goed met de tafel meeschoof. Zijn ge- algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld; vindt.’ dachten waren blijven steken bij het tel. 0342 411711; e-mail [email protected]; fax 0342 411611. politieke redactie postbus 20018, Meester kijkt de kring rond. verhaal van Moniek. Wat akelig als je 2500 EA Den Haag; tel. 070 3183180; e-mail ‘We stoppen nu met de vakantieverha- vader zoiets overkomt! [email protected]; fax 070 3453101 auteursrechten len. Morgen gaan we wel weer verder. ‘Kijk een beetje uit’, zegt meester en hij Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien OPLOSSING SUDOKU 241211 Zetten jullie de tafels en stoelen maar kijkt Eduard recht in het gezicht aan. van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk Welk snoepje (A-D) komt er op de plaats van het vraagteken? voorbehouden. Deze rechten berusten bij Nederlands weer op hun plek. Daarna mogen jullie ‘Het is niet nodig om zoveel herrie te 8 1 4 6 5 3 2 9 7 Dagblad B.V., c.q. de desbetreffende auteur. beginnen aan de weektaak, ik zal die maken. Als iedereen nu weer op z’n 7 2 3 1 9 8 4 6 5 bank even uitdelen.’ plek zit, gaan we beginnen en kan ik de 6 9 5 2 4 7 1 3 8 ING-bank, Zwolle, rek.nr. 65.94.41.144, - 3 5 6 7 1 9 8 2 4 IBAN NL21 INGB0659441144 - BIC code INGBNL2A Meester loopt naar het bureau en pakt weektaken uitdelen. Ik loop zo nog wel 1 4 9 8 2 5 6 7 3 bezorging een stapel papieren. Iedereen schuift een keer langs, dus als iemand nog een 2 8 7 4 3 6 9 5 1 Informatie over bezorging: maandag t/m zaterdag 5 6 2 3 8 4 7 1 9 tussen 08.30 en 10.30 uur via tel. 0800-0224211 zijn eigen tafel en stoel weer naar de vraag heeft, hoor ik het wel.’ De oplossing van deze puzzel komt in het ND van morgen (gratis) ) of SMS 222 naar 1008 (55 cent per bericht) 4 3 1 9 7 2 5 8 6 wanneer u vandaag geen krant hebt ontvangen. 9 7 8 5 6 1 3 4 2 wordt vervolgd Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van deze service vermeld dan postcode en huisnummer. de verloren zus

278. Je kijkt toe terwijl de bewaker met tegenzin achteruit stapt en de vreem- deling je armen en benen losmaakt. Je bent ontzet als de bewaker je uit de dodencel en buiten de gevangenispoort brengt, waar hij je vrijlaat. ‘‘Je bent vrij’’, zegt hij en je kunt hem alleen ver- baasd aankijken. ‘‘Maar hoe zit het dan met mijn misdaden? Ik was toch ter dood veroordeeld’’, zeg je. De bewaker keek hij naar haar? Walt keerde terug grijnst alsof hij het ook niet geloven naar het podium. ‘Onze zonden zullen kan, en zegt dan, terwijl hij in de rich- ons naar de eeuwige ondergang sturen. ting van de dodencel wijst: ‘‘Die man Zo gaat dat nu eenmaal. Net zoals een daar binnen. Hij is zojuist in jouw doodvonnis. We kunnen dat niet veran- plaats gestorven.’’’ deren, tenzij we Jezus als onze Borg Toen Walt zweeg, bleef het even stil in hebben. Toen ik dat eenmaal mocht ge- de volle zaal als in de dodencel die hij loven voor mezelf is mijn leven nooit beschreven had. Walt keek in Christy’s meer hetzelfde geweest.’ richting en ze keken elkaar aan. ‘Dat is Christy staarde naar haar handen ter- in feite wat Jezus deed,’ zei hij. Ze was wijl hij verderging. Ze wilde geloven ervan overtuigd dat hij haar strak aan- wat hij zei, net zoals ze May wilde gelo- keek. Ze keek weg en voelde warmte ven, maar je kreeg toch niets in het le- naar haar wangen stijgen. Waarom ven voor niets?

wordt vervolgd 18 nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

meeleven en verder Marianne Hoksbergen nd.nl/meeleven redactie binnenland • beeld cbs De Meidoorn en gbs Johannes Bogerman

■ achttien min stee en Joop Kooijman in het ver- ■ De Meidoorn viert Kerst op IJsselvliedt ‘Mijn lieve nichtje Iris heeft een heup- pleegtehuis De Weezenlanden te Christelijke basisschool De Meidoorn uit Wezep stond vo- operatie gehad’, mailt Roger Olde. ‘Ze Zwolle meeleven heeft getoond’, mailt rige week op een bijzondere manier stil bij het kerstfeest. zit van haar heup tot haar voet in het de familie Hooiveld. ‘Beide broeders Op landgoed IJsselvliedt bij Wezep was een met lichtjes gips. Ze moet nu weken liggen en dat hebben erg genoten van de kaarten gemarkeerde route uitgezet. Onder leiding van een gids is een enorm zware klus als je vijf jaar die ze hebben ontvangen. Helaas ver- met een lantaarn liepen de kinderen en hun ouders in oud bent. Nu wordt ze op 30 decem- loopt het genezingsproces voor bei- kleine groepjes langs het kerstverhaal. Op verschillende ber aanstaande zes jaar. Ze kan zeker den erg langzaam, maar ze hopen te plekken langs de route werd een onderdeel van het ver- een steuntje in de rug gebruiken.’ zijner tijd weer naar huis te mogen haal gespeeld. Het begon met een optreden van de pro- Haar adres is: terugkeren.’ feet Jesaja. Vervolgens kwamen de kinderen via keizer Iris Olde, Augustus en de herders met hun schapen bij de engel die, Lucaslaan 13, ’Wat een geweldige verrassing voor gekleed in een prachtige witte jurk en beschenen door 6564 AW Heilig Landstichting. Folkert en Durkje Smid-Rollingswier een helder licht, uit het donkere bos de kinderen tege- uit Kollumerzwaag om zoveel meele- moet kwam. Met op de achtergrond het lied ‘Stille nacht’ ■ achttien plus ven te mogen ontvangen’, mailt Tjits- was dit het hoogtepunt van de wandeling. Daarna kwa- Timo Visser (27) uit Eindhoven heeft ke Sikkema. ‘Ik moest u namens hen men de wijzen en uiteindelijk de stal. Een stralende ster een ongeluk gehad, mailt zijn moeder, heel hartelijk bedanken. ‘Als je kijkt wees de weg naar het onderkomen van Jozef en Maria die Adri Visser uit Den Helder, ook na- met de ogen van je hart, dan gebeuren met hun kind in de armen de bezoekers verwelkomden. mens zijn broers Joël en Jan Willem. er prachtige dingen.’ Dan wordt liefde Naast de stal zorgden enkele fluitisten voor een waardige ‘Hij heeft veel pijn in zijn schouder en zichtbaar!’ afsluiting. In de schuur van een nabijgelegen boerderij sleutelbeen, en kan voorlopig niet was er warme chocolademelk. werken. Familie en vrienden heeft hij ‘In de krant van 14 november jl. is in niet in de buurt. Daarom zou het ge- deze rubriek mijn vrouw Grietje ■ kerstontbijt op de Bogermanschool weldig zijn als de lezers hem blij ma- Zwerver vermeld’, mailt MelleJan Op de donderdagmorgen voor Kerst mochten de kinderen ken met post of een andere attentie.’ Zwerver uit Stadskanaal. ‘Vanaf die van de gereformeerde Johannes Bogermanschool in Zijn adres: datum ging haar gezondheidstoestand Grootegast de dag op een bijzondere manier met elkaar Timo Visser, snel achteruit. Op 24 november heeft beginnen. De meesters en juffen hadden er voor gezorgd Stephensonstraat 9, de Here haar opgenomen in Zijn heer- dat in de school een lekker ontbijt klaar stond. Donder- 5621 GR Eindhoven. lijkheid. Gelukkig is ze verlost van alle dagavond werd er nog een kerstviering gehouden in de pijn en moeite. De familie is heel Morgensterkerk in Grootegast waar ook de ouders uitge- ■ Hartelijk dank dankbaar voor het meeleven dat veel nodigd waren. ‘Ik stond een paar weken geleden in mensen hebben laten blijken. Haar Meeleven en nu wil ik iedereen heel lijflied was: ‘’k Stel mijn vertrouwen ■ kinderhulp Zending over Grenzen erg bedanken voor alle kaarten die ik op de Heer mijn God...’ Dat geeft ons De Roemeense kinderbescherming heeft in een brief haar heb gekregen na mijn operatie’, mailt ook troost.Verder wensen wij alle le- dankbaarheid geuit aan Zending over Grenzen voor de Tom Folkers uit Nijkerk. ‘De operatie zers Gods zegen toe in 2012.’ En daar- hulp die zij biedt aan kinderen in tehuizen. Volgens Vasi- is goed gegaan en ik kreeg heel veel bij sluit ik mij van harte aan. lica Florea, directeur van het Child Protection Department kaarten. Dus heel erg bedankt!’ ▶▶ opgaven: [email protected] of ‘Hartelijk dank aan ieder die Jan Hof- ND, postbus 111, 3770 AC Barneveld Hoogtepunt van de kerstwandeling op IJsselvliedt was de engel, die uit het bos tevoorschijn kwam.

in Roemenië, is door Zending over Grenzen de kwaliteit van de sociale hulp in de tehuizen verbeterd. Sinds 1997 voert de Roemeense overheid een actief beleid om de kin- dertehuizen in het land te sluiten. Hoewel Mission wit- ap nd.nl/buitenland hout Borders Romania, de partnerorganisatie van Zending over Grenzen in Roemenië, nog steeds hulp biedt aan kin- deren in tehuizen, richt de hulp zich hoe langer hoe meer Neushoornvrouwtje gevangen op de kinderen die uit de gesloten kindertehuizen worden teruggeplaatst bij een familielid en daarmee vaak in een ▶Kuala Lumpur ontwrichte gezinssituatie terechtkomen. Zending over Maleisische natuurbeheerders hebben neushoorns in de oerwouden van Bor- Grenzen is een internationale en interkerkelijke stichting een jonge Borneo-Sumatraanse neus- neo. De autoriteiten zijn meer dan drie die hulp biedt aan zo’n 30.000 kinderen en 1.500 gezin- hoorn gevangen om haar aan een man- jaar op zoek geweest naar een geschikte De leerlingen van de Bogermanschool in Grootegast kregen nen in Oost-Europa die in armoede leven. netje te koppelen. Zo moet worden partner voor een mannelijke neushoorn een kerstontbijt van de leerkrachten. ▶▶ tips? e-mail naar [email protected] voorkomen dat het ras uitsterft. Er zijn die in 2008 in de oostelijke Maleisische nog maar veertig Borneo-Sumatraanse staat Sabah werd gered. <

advertenties

ndwinkel.nl

Graag bestel ik één of meer dvd-boxen De Nederlandse canon van de Tweede Vijf indrukwekkende Wereldoorlog in vijf intieme portretten en betaal hiervoor het genoemde oorlogsdocumentaires bedrag en eenmalig € 4,95 aan verzendkosten. Gemaakt door Geert Jan Lassche …ex. dvd-box De Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog € 29,99 € 14,95 De Nederlandse canon van de Tweede Wereldoorlog in vijf intieme portretten bevat vijf indrukwekkende documentaires naam: m/v

die eerder werden uitgezonden in EO Netwerk. straat: Door in te zoomen op de levens en emoties van de ‘hoofdrolspelers’ in zijn documentaires en de artistiek postcode: plaats: vakkundige wijze waarop dit gebeurt, weet onderzoeks- 50% journalist Geert Jan Lassche de kijker zeer dicht bij de telefoonnr: e-mail: beschreven gebeurtenissen te trekken. korting Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig de som van de bestelde De dvd-box bevat de volgende documentaires: artikelen en € 4,95 verzendkosten van mijn rekening af te schrijven. ● De tas van Eva bankrekeningnummer: ● De vergeten Polen in de Slag om Arnhem ● Nooit meer laf € 29,99 handtekening: ● Het was maar een mof actieprijs ● Het geweten € 14,95 Stuur deze bon naar het Nederlands Dagblad Bestel deze dvd-box met 50% korting voor € 14,95 t.a.v. ndwinkel, Postbus 111, 3770 AC Barneveld via www.ndwinkel.nl/lassche of met de bon hiernaast.  ndwinkel Bestel nu in ndwinkel.nl 19 media nederlands dagblad dinsdag 27 december 2011

Ned. 1, 20.30-21.40 uur BlaauwB de Nederlands-Egyptische ac- Ned. 3, 18.45-19.30 uur Radio 4 Journaal jaaroverzicht teurt Sabri Saad el Hamus weer op. Hij NOS Jeugdjournaal jaaroverzicht Componist van de week Rode draad door het wereldnieuws van wasw huilend in de uitzending te zien Sommige nieuwsfeiten blijven kin- De Italiaanse Arcangelo Corelli 2011 is de mondiale volkswoede die toent Mubarak vertrok als leider. Hoe deren meer bij dan andere. Dat geldt (1653-1713) werd in het Rome een uitmondde in massale protesten. In gaatg het nu met zijn land nu er weer voor de schietpartij in Alphen aan den ware muzikale held. Door zijn viool-, de Arabische wereld kwamen burgers demonstratiesd op het Tahrirplein zijn. Rijn in april 2011 die acht mensen het kerk- en kamersonates krijgt zijn in opstand tegen de alleenheersers, in IsI er wel iets verbeterd? leven kostte. Ook de discussie over instrumentale muziek (met de viool Griekenland protesteren mensen tegen asielzoekerskinderen als het Afghaanse in de hoofdrol) een druk bezocht de bezuinigingen, wereldwijd roept Ned.N 2, NTR, 22.45-23.35 uur meisje Sahar en de Angolese jongen eigen podium. de Occupybeweging schande over de KunststofK tv cultureel jaaroverzicht Mauro hield veel kinderen bezig. Het misstanden in de fi nanciële wereld. InI dit cultureel jaaroverzicht een terug- Jeugdjournaal Jaaroverzicht blikt hier Radio 5 Presentator Rik van de Westelaken bblik op memorabele gebeurtenissen. In met betrokkenen op terug. Verder Familie Nederland staat hierbij stil, net als bij andere grote cameraman Bart Ruijs langs de mooiste dde eerste plaats de successen: van de aandacht voor grote gebeurtenissen Het programma staat in het teken gebeurtenissen, zoals de massamoord kloosters van Europa om daar bijzon- fi lm Gooische vrouwen bijvoorbeeld. Of als de tsunami in Japan en de aardbe- van familiegeschiedenissen. Aan de in Noorwegen, de brand bij Chemie- dere kloosterproducten te ontdekken, van operazangeres Karin Strobos, die vingen in Nieuw-Zeeland en in Turkije. hand van haar boek Het zwijgen van Pack, de dood van Osama bin Laden, te ruiken en te proeven. Van trappis- op het laatste moment met succes een Via skype wordt gepraat met kinderen Maria Zachea praat de schrijfster de tsunami in Japan, de arrestatie van tenbieren tot parfums en van kaars tot hoofdrol bij de Nederlandse Opera op uit die landen. Er is ook ruimte voor Judith Koelemeijer over het gezins- Mladic. kaas: monniken blijken het allemaal zich nam. Presentator Joost Karhof gaat het weer, dierennieuws en specifi ek leven in Nederland in de jaren 50 te produceren. Monniken geven ook op bezoek bij fotograaf Erwin Olaf, die kindernieuws. en 60. Ned. 2, 16.30-17.00 uur antwoord op de vraag wat werken de Johannes Vermeerprijs 2011 ont- Monnikenwerk bijdraagt aan hun beleving van het ving. Ook zijn de tegenvallers te zien. Ora et labora, bid en werk, dat is sinds kloosterleven. Zoals de culturele zomer, die op veel de tijd van de grote kloosterstichter plaatsen verregende. Verder aandacht Benedictus van Nursia dé leefregel van Ned. 2, NCRV, 21.05-22.00 uur voor overleden artiesten en kunste- kloosterlingen. Na het bidden volgde Altijd Wat naars als Hella Haasse, Clark Accord, het monnikenwerk. In de driedelige In een speciale eindejaarsuitzending Harry Muskee, John Kraaijkamp sr en serie Monnikenwerk (morgen en blikt het programma terug op bijzon- Henny Thijssing-Boer, de schrijfster van overmorgen volgen de andere delen) dere reportages uit 2011. Voor deze streekromans. Ook de cultuurbezuini- reizen verslaggever Pauline Kuijper en uitzending zoekt verslaggever Piet de gingen blijven niet onbesproken.

▹Tussen kunst & kitsch ▹Import: BobbyBo Fischer against the world ...wo ned. 1, 20.30-21.25 uur ...... wo ned. 1, 21.25-23.00 uur ...... wo ned. 2, 22.45-00.10 uur ...... ▹André Rieu – Walsend het jaar uit

▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl nederland 1 nederland 2 nederland 3 of op Teletekst pagina 200 ...... ▹▹ 06.00 NOS Tekst tv. 06.25 MAX Geheugentrai- 06.00 NOS Tekst tv. 07.00 NOS Journaal met 06.28 Z@pp. 06.29 Z@ppelin. 06.30 Ka- ner. 06.40 Nederland in Beweging! 07.00 NOS gebarentolk. 07.10 NOS Journaal. 08.00 NOS bouter Plop. 06.35 Piet Piraat. 06.40 Nellie Journaal. 08.00 NOS Journaal. 09.00 NOS Jour- Journaal met gebarentolk. 08.15 NOS Journaal. & Cezar. 06.45 Angelina Ballerina. 06.55 naal. 09.10 Nederland in Beweging! 09.30 NOS 08.30 Missie MAX: Kerstgroeten. 09.00 NOS Sesamstraat. 07.20 KRO Kindertijd. 07.50 Mijn nader bekeken Journaal. 09.35 MAX Geheugentrainer. 10.00 Journaal met gebarentolk. 09.10 De Nationale vader is de beste! 08.40 De avonturen van Gerben van IJken nd.nl/media beeld epa / Anita Maric NOS Journaal. 10.25 Lingo. 10.55 Telegraaf Wetenschapsquiz 2011. 10.40 Nederland helpt. Kruimeltje. 09.00 Minoes. 10.20 Mina Moes Kerstconcert. 12.00 NOS Journaal. 12.15 Missie 11.00 NOS Journaal. 11.15 Top 2000 a gogo. (Kind en kleur). 10.35 Doctor Cheezy. 11.00 MAX: Kerstgroeten. 13.00 NOS Journaal. 13.10 12.30 Man bijt hond. 13.00 NOS Journaal. 13.10 Help! Ik moet optreden. 11.27 Picknick met Jacht op de vliegende bom NOS Sportjournaal. 13.20 Wie van de 3. 14.00 NOS Sportjournaal. 13.20 Motel De Jong. 14.10 taart. 11.30 Laura’s kerstster. 12.20 Conni. NOS Journaal. 14.30 Missie MAX: Kerstgroeten. Zembla. 15.00 De nalatenschap. 15.25 Kruis- 12.50 Angelina Ballerina. 13.00 Doornroosje. 15.00 NOS Journaal. 15.20 Een huis vol. 15.50 punt. 16.00 NOS Journaal. 16.10 Cheers. 16.30 14.35 SpangaS Marathon. 15.29 Z@pp. 15.30 Aan het eind van de Tweede de jachtvliegtuigen (foto) fotogra- 5 jaar Pauw & Witteman. 17.00 KRO Kindertijd. Monnikenwerk. 17.00 NOS Journaal. 17.05 De Z@PPbios: Moeders! 17.10 Te leuk om waar te Wereldoorlog zette Adolf Hitler feerden het bezette Europa. Het was 17.25 Sesamstraat. 17.59 EenVandaag...... wandeling. 17.35 Eeuwigh gaat voor oogen- zijn Extra. 17.20 Te land, ter zee en in de lucht. zijn ‘V-wapens’ in. Deze vlie- levensgevaarlijk werk, want deze 18.00 NOS Journaal. 18.15 EenVandaag. blick...... 17.45 De gilfactor...... gende bommen, de V1 en V2, toestellen moesten meerdere malen 18.45 NOS Sportjournaal. 19.00 Lingo. 18.00 Upstairs Downstairs. 19.00 Man 18.05 De Daltons, de jongensjaren. 18.23 zaaiden dood en verderf in over hun doel heen vliegen. Daar- 19.25 Een huis vol. 20.00 NOS Journaal. bijt hond. 19.30 Life. 20.25 TatataTaal! Het Klokhuis. 18.45 NOS Jeugdjournaal Groot-Brittannië. De Britten naast waren ze onbewapend, dus in 20.30 NOS Journaal Jaaroverzicht 2011. 21.05 Altijd Wat. 22.00 Nieuwsuur. 22.45 Jaaroverzicht 2011. 19.29 Nederland 3. vonden een opmerkelijk ant- het geval van een luchtgevecht wa- 21.40 Opsporing verzocht. 22.25 Neder- Kunststof TV Cultureel jaaroverzicht. 23.35 19.30 Top 2000 a gogo. 20.25 Ruben vs woord tegen dit Duitse geweld: ren de fotoverkenners in het nadeel. land van boven. 23.05 André’s nieuwe Ik ben die ik ben...... Sophie in L.A. 21.20 Uit de kast. 21.50 De luchtfoto’s. Al deze foto’s, en dat waren er mil- revue...... 00.15 Nachtzoen. 00.20 Nieuwsuur. 00.50 week van Filemon. 22.30 NOS op 3. 22.45 joenen, werden door speciale foto- 00.00 NOS Journaal. 00.15 KRO Detectives: A EenVandaag. 01.30 NOS Tekst tv. Millennium – De vrouw die met vuur De V1, een van de dodelijkste wa- teams nauwkeurig met vergrootgla- touch of Frost. 02.00 Missie MAX: Kerstgroeten. speelde deel 1...... pens uit het Duitse arsenaal in de zen onderzocht. 02.25 NOS Journaal. 03.05 Missie MAX: Kerst- 00.20 Top 2000 a gogo. 01.10 Radio 2 Top Tweede Wereldoorlog, zag er op het De teams waren op zoek naar de in- groeten. 03.32 NOS Tekst tv. 2000. 05.00 NOS Tekst tv. eerste gezicht simpel uit. De machi- stallaties waar vandaan de Duitsers ne was een lange cilinder, voorzien de vliegende bommen lanceerden. van twee kleine vleugels, een zware Het was zoeken naar een speld in bom in de neus en een primitieve een hooiberg, maar het leek ze won- straalmotor. Met een katapult werd derwel te lukken. deze kruisraket globaal richting het Operation Crossbow, zoals de docu- rtl 4 bbc 1 zdf doel, Engeland, geschoten. Na een mentaire heet die over deze fotogra- 06.00 Woningwijs. 06.25 Car tracks. 06.45 RTL 07.00 Breakfast. 09.05 Match of the day. 09.00 Heute. 09.05 Volle Kanne – Service van te voren bepaald aantal minu- fische zoek- en vernietigingstocht Nieuws. 09.05 As the world turns. 10.00 Kof- 10.40 The road to El Dorado. 12.00 Hotel for täglich. 10.30 Die Rosenheim-Cops. 11.15 SOKO ten zette een tijdklok de motor uit, gaat, is een echt Engels product. De fietijd. 11.00 Goede tijden, slechte tijden. 11.30 dogs. 13.35 BBC News. 13.45 Regionaal nieuws Kitzbühel. 12.00 Heute. 12.15 drehscheibe de V1 viel uit de lucht en de bom lof op heroïek en Brits vernuft aan- The bold and the beautiful. 12.00 Hermans en weerbericht. 13.50 EastEnders. 15.50 Doctor Deutschland. 13.00 ZDF-Mittagsmagazin. 14.00 deed zijn dodelijke werk. gevuld met een groot gevoel van passie voor eten. 12.05 RTL Travel. 12.55 Crisis Who. 16.50 Bedtime stories...... Heute – in Deutschland. 14.15 Die Küchen- Duizenden V1’s regenden neer op de trots staat in de documentaire cen- on Jimmy’s farm. 14.05 The F word. 15.05 The 18.20 BBC News. 18.30 Regionaal nieuws schlacht. 15.00 Heute. 15.05 Topfgeldjäger. Britse eilanden. Met veel slachtoffers traal. Het is daarmee zeker geen Dr. Oz show. 16.00 RTL Nieuws. 16.05 Wie is de en weerbericht. 18.35 Mastermind 16.00 Heute – in Europa. 16.15 Herzflimmern als gevolg. V1’s zijn snel en dus slechte documentaire. Operation chef? 16.35 Jamie’s 30 minutes meals. 17.05 As celebrity special. 19.05 Shrek the third. – Liebe zum Leben. 17.00 Heute – Wetter. 17.15 moeilijk te onderscheppen door de Crossbow belicht een kant van oor- the world turns...... 20.30 EastEnders. 21.00 Holby City. 22.00 hallo deutschland. 17.45 Leute Heute...... propeller aangedreven Britse jacht- logvoeren, fotoherkenning, die zel- 18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. 18.35 Great expectations. 23.00 BBC News. 23.10 18.00 SOKO Köln. 19.00 Heute. 19.20 Wet- vliegtuigen. Dus moest er een list den in met explosies gevulde Ameri- RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 Regionaal nieuws en weerbericht. 23.13 ter. 19.25 Die Rosenheim-Cops. 20.15 Iron worden verzonnen. En die list was kaanse producties naar voren komt. RTL Weer. 20.00 Goede tijden, slechte Weerbericht. 23.15 John Bishop’s Britain Man. 22.10 Heute-journal. 22.37 Wetter. opmerkelijk genoeg het bestuderen ▶▶ Operation Crossbow, tijden. 20.30 The green mile...... Christmas special. 23.45 Tropic thunder. .. 22.40 The game...... van luchtfoto’s. Speciaal omgebouw- Canvas, 21.10-22.05 uur 00.15 RTL Nieuws. 00.25 RTL Weer. 00.30 RTL 01.25 The heartbreak kid. 03.15 Weerbericht. 00.40 Heute nacht. 00.55 Neu im Kino. 01.00 Boulevard. 01.25 Teleshop 4. 01.26 Cupido 03.20 Frozen planet. 04.20 Raymond Blanc’s Iron Man. 02.55 Heute. 03.00 SOKO Köln. TV. 03.00 Sneak preview. 05.00 Woningwijs. Christmas feast. 05.20 BBC News. 03.45 Die Rosenheim-Cops. 04.30 Heute. 05.30 Car tracks. 04.35 Global Vision. 04.45 Leute Heute. 05.00 hallo deutschland. 05.30 ZDF-Morgenmagazin. een canvas ngc 08.00 Radio 2 op één. 12.20 Dagelijkse kost. 12.00 Kratts in het wild. 12.25 Disney’s Kim 06.00 Megastructures: Dubai’s dream palace. 12.35 Blokken. 13.00 Het journaal. 13.30 Het Possible. 12.50 Mijn pestfamilie. 13.18 MFL 07.00 Earth investigated: Cracking the earth’s weer. 13.35 Man bijt hond. 14.00 Project earth. song 2011. 13.20 Kratts in het wild. 13.45 crust. 08.00 The dog whisperer: Beagle Mania, 14.25 Thuis. 14.55 Goal! 16.20 Chef’s chris- Oma en oma. 13.55 AbraKOdabra. 14.10 Team Rescue Me, Rescue You. 09.00 Planet carnivore: tmas. 16.50 De topcollectie van. 17.21 Clips. Kwistenbiebel. 14.20 De Smurfen. 14.45 The Icebear. 10.00 The indestructibles. 11.00 The 17.35 Buren...... jungle book. 14.55 De kleine zeemeermin. indestructibles. 12.00 The dog whisperer: 18.00 Het journaal. 18.12 Het weer. 18.15 15.17 MFL song 2011. 15.20 Modderland. 15.35 Pug and the pig, too much cinnamon, the Dagelijkse kost. 18.30 Blokken. 19.00 Het Mega Mindy. 16.00 Mooiste sprookjes van scared shepherd. 13.00 Air crash investigation: journaal. 19.40 Man bijt hond. 20.05 Het Grimm. 17.00 Dierendetectives. 17.25 Amika & Southern storm. 14.00 America’s prison nation. weer. 20.10 Thuis. 20.35 Flikken. 21.30 het magische zadel. 17.55 Galaxy Park...... 16.00 Breakout: Ohio’s most wanted. 17.00 The Koppen XL. 22.00 De laatste week. 22.50 18.05 Karrewiet. 18.15 Galaxy Park. 18.27 indestructibles...... Het journaal laat. 23.10 KENO-uitslagen. MFL song 2011. 18.30 Mijn monsters & ik. 18.00 The indestructibles. 19.00 The dog 23.11 EuroMillions. 23.14 Het weer. 23.20 18.55 De pretroulette. 19.20 Karrewiet. whisperer. 20.00 Locked up abroad: New tricks...... 19.30 Mr. Bean. 19.53 . 19.59 CANVAS. Venezuela blues. 21.00 Known universe: 00.15 Dagelijkse kost. 00.25 Man bijt hond. 20.00 Het journaal. 20.10 Terzake. 20.40 Construction zone. 22.00 Witness disaster. 00.50 Doorlopende herhalingen van Het jour- De patat. 21.10 Operation Crossbow. 22.05 23.00 Known universe: Construction naal laat en Het weer. Inside the human body. 23.00 Virus...... zone...... 00.00 Witness disaster. 20 achterop dinsdag 27 december 2011 nederlands dagblad

stilgezet ndmeedenken Prediker 2:9 tweets van de dag Denk mee met de redactie! Geef ons uw mening, ideeën en tips of breng ons in contact met anderen of uzelf om iets te vertellen over deze onderwerpen: Tineke Ceelen Stichting Vluchteling: Koning ‘Mam, ik heb mijn zakgeld verhoogd. Ik krijg nu 2 euro per week.’ Grootse dingen heb ik onderno- men en meer bezit vergaard dan ▶▶ Gezocht: bijbelsmokkelaars Michiel Borkent hbo-docent informatica: iedereen die voor mij in Jeruza- Deze maand is het twintig jaar geleden dat de Sovjet-Unie uiteenviel. Dat roept de Even denken, vakantie... hoe ging dat lem heeft geregeerd. En bij alles herinnering wakker aan een tijd waarin christenen bijbels smokkelden naar de ook alweer. Had ik eigenlijk nog hob- wat ik voor mezelf verworven landen achter het IJzeren Gordijn. Bent u zo iemand die op een geheime plek van bies? ;-) had, behield ik ook mijn wijs- de auto of anderszins stiekem bijbels meenam? Gerald Bruins van de redactie kerk heid. en religie ontvangt graag uw verhalen voor een artikel over het werk van christe- Peter Schalk Raad van Bestuur RMU: lijke organisaties in de voormalige Oostbloklanden en Rusland. Leuke eindejaarsoefening: hoe maak je De koning die Prediker hier neer- je bureau leeg zonder dat je weer aan zet, is wel een ideaalkoning. Want allerlei dingen begint te werken. Klus zelfs Salomo heeft niet altijd zijn ▶▶ Oud en niet eenzaam apart! wijsheid behouden. Het was wel Nederland telt steeds meer ouderen. Als mensen niet meer mobiel zijn, ligt ver- een slimme zet, om zoveel bui- eenzaming op de loer. Maar oud en minder mobiel hoeft niet hetzelfde te zijn als Mirjam Kollenstaart moeder, predikante: tenlandse vrouwen in zijn harem oud en eenzaam. Redacteur Sophia Geuze is op zoek naar leuke, kleinschalige en Dochter (4,5 jr): ‘Het is nu toch vakan- op te nemen, maar wijs was het inspirerende initiatieven voor en door ouderen om eenzaamheid te bestrijden. Ze tie: wanneer gaan we in de vouwwa- niet. Maar déze koning heeft altijd kreeg al een aantal reacties, maar kan er nog meer gebruiken. Aarzelt u niet en gen...?’ zijn wijsheid behouden. Hij kreeg vertel ons uw ervaringen. karavanen met goud binnen, maar hij werd er niet hebzuchtig van. Hij hield feest na feest, maar ▶▶ Alternatieve verjaardag raakte niet verslaafd. Hij ont- Redacteur Sophia Geuze is bezig met een verhaal over het vieren van verjaarda- ik&mijnhuis wierp en bouwde, maar zonder gen. Een aantal mensen reageerden al op haar vraag: Wie viert zijn of haar ver- bijdragen? [email protected] eerzucht. Je zou toch zeggen, jaardag op een alternatieve manier en wil daarover praten? Meer reacties zijn nog dat zo’n ideaalkoning Israël tot van harte welkom. Sophia is benieuwd hoe u uw verjaardag viert en waarom u er eerlijk vlak bij het paradijs moet kunnen niet voor kiest met taart, koffie, hapjes en drankjes bij elkaar te zitten. Reacties brengen… En dus hoor je de leer- zijn welkom via [email protected]. Mijn man begeleidt als diaken een lingen van Jezus ooit denken: Als gokverslaafde jongen. Het gaat Jezus een dergelijke koning wordt met vallen en opstaan. Z’n bank- – dan zijn we er toch! ▶▶ Zijn er wel vuurwerkslachtoffers? pas ligt bij ons, maar hij steelt Vorige week deden we een oproep aan jongeren. We willen voor de serie Van thuis wel eens wat bij. Een keer Twaalf tot Twintig graag iemand interviewen die slachtoffer is geworden van per week komt hij zakgeld halen vuurwerk. Helaas zijn er geen reacties binnengekomen. Daarom nog een keer deze en blijft dan ook eten. Deze week limerick oproep: ben jij in het verleden slachtoffer geworden van vuurwerk, door je eigen is hij vroeg. Ik hoor onze baby, ze schuld of die van iemand anders, neem dan zo snel mogelijk contact met ons op. is wakker na haar middagslaapje. Jaap Elbers Ik loop naar boven om haar te halen, maar halverwege de trap Noord-Korea ▶▶ Stuur ons uw foto’s van de jaarwisseling bedenk ik dat mijn portemonnee Heeft u foto’s van de tradities rond de jaarwisseling? Van oliebollen, champagne, nog op tafel ligt en keer op mijn Wie drie keer per dag loopt te rouwen het eten van kniepertjes of vuurwerk? In dat geval zouden we het leuk vinden die schreden terug. ‘Ik neem mijn om zo zijn verdriet weg te douwen, op ndmeedenken.nl te plaatsen. Overigens kunt u uw nieuwsfoto’s ook altijd aan portemonnee maar even mee’, vergeet dat, als toen, ons kwijt. Was u bij een ongeval of brand, ontmoette u de koningin of was u een zeg ik tegen onze jonge broeder. nu met die ‘Grote Un’ van die wachtenden op het station toen alle treinen uitvielen? Mail uw beelden ‘Gelijk heb je’, lacht hij stralend, hij nog heel wat krijgt te verstouwen. naar [email protected]. ‘Ik zou er zomaar wat uit kunnen halen.’ ▶▶ Wilt u ook meedenken? Ga naar ndmeedenken.nl of mail: [email protected] uw limerick hier? [email protected]

clubnamen Stephan Bol nd.nl/sport beeld smvc FairPlay Molukkers en Marokkanen verzoenen is ook fairplay

Achter de vaak opmerkelijke namen van Nederlandse een lokale ondernemer die vanuit zijn Vanwege een dreigende nieuwe ver- wel te horen van de tegenstanders, sportclubs, gaan typerende geschiedenissen schuil. maatschappelijke betrokkenheid de huizing zijn momenteel alle bestuurs- zegt In den Eng. ‘“Jullie heten toch stichting is gestart. In Den Eng is blij functies vacant. De bestuursleden zijn FairPlay”, zeggen ze dan.’ In deze serie schetsen we wekelijks de kleine met de resultaten. Tot zijn 21e was hij uit protest opgestapt omdat de ge- ▶▶ Dit was de laatste aflevering van de sociologie van een sportclub. Vandaag: voetbal- profvoetballer bij clubs als Ajax en FC meente hen dwingt te verhuizen naar rubriek clubnamen. vereniging SMVC FairPlay uit Culemborg. Den Bosch. Na een blessure kreeg hij een sportpark zeven kilometer verder- geen nieuw contract en besloot hij zich op. Volgens de bestuursleden is dit in te concentreren op een maatschappe- strijd met eerder gemaakte afspraken Het eerste zaterdagelftal van SMVC een club op waar spelers ongeacht hun lijke carrière. ‘Vroeger was mijn droom met de gemeente. Fairplay verliest dit seizoen alle wed- culturele achtergrond zich thuis zou- om profvoetballer te worden. Nu ge- In den Eng hoopt dat een locatie kan strijden, bijna altijd met dubbele cij- den voelen. FairPlay stond voor de eer- bruik ik sport als middel om andere worden gerealiseerd in of rondom de fers. ‘Maar elke week krijgen de jon- lijke kans die elke speler moet krijgen. mensen te helpen.’ wijk Terweijde. ‘Door een verhuizing gens een compliment dat ze zich netjes ‘Enkele van onze spelers zijn bij een SMVC FairPlay heeft inmiddels vier se- naar de andere kant van de stad ko- gedragen hebben, ondanks het verlies. andere club weggestuurd en krijgen niorenteams en vier jeugdteams. Bij de men we te ver van de wijk Terweijde Dat is fairplay’, zegt Dirk-Jan in den hier een tweede kans. Wij zorgen er- senioren is het beoogde multiculturele te liggen, wat ons ongetwijfeld veel le- Eng. Als speler van het eerste zondag- voor dat ze betrokken zijn en blijven karakter van de club bereikt, zegt In den zal kosten.’ elftal, jeugdtrainer en als medewerker sporten’, zegt In den Eng. den Eng. Naast Marokkanen en Neder- Volgens hem heeft de club juist in deze van de aan de club gelieerde stichting Die tweede kans geldt niet alleen op landers spelen er ook Molukkers, Suri- probleemwijk veel goed werk verricht. SMVC is hij nauw betrokken bij de het veld, maar ook erbuiten. De stich- namers en Antillianen. De jeugdteams De wijk kwam de laatste jaren veelvul- multiculturele voetbalclub van Culem- ting SMVC helpt leden van de club bij zijn echter vrijwel volledig Marok- dig in het nieuws door ongeregeldhe- borg. het vinden van een studie of werk. ‘Er kaans. Volgens In den Eng heeft het te den tussen wijkbewoners. ‘SMVC Fair SMVC staat voor Sportclub Multicultu- werd geconstateerd dat mensen uit de maken met de demografische samen- Play heeft in dit conflict steeds gepro- reel Voetbal Culemborg en werd in gemeenschap die bij SMVC voetbalt, stelling van de wijk waar de club is op- beerd een verzoenende rol te spelen. SMVC FairPlay 1998 opgericht door de Marokkaan moeilijk in contact kwamen met in- gericht en de vele verhuizingen waar- Ook daarin komt het FairPlay terug. De Machid El Boustati. Hij was eerder op- stanties waar werk of uitkeringen te mee de jongste voetbalclub in club is bereid en heeft bewezen een Sportclub Multicultureel Voetbal richter van een Marokkaanse stichting krijgen zijn. De voetbalclub bleek de Culemborg is geconfronteerd. ‘In maatschappelijke rol te spelen.’ Culemborg FairPlay voor jongeren. Zij wilden graag voet- ideale plek om hen te bereiken.’ In den twaalf jaar is de club al drie keer ver- SMVC wil fairplay dus zowel binnen Opgericht op 16 mei 1998 ballen, maar vonden geen aansluiting Eng zorgt samen met Mohamed Fanoui huisd. Daar gaat veel energie in zitten als buiten de lijnen in praktijk bren- Aantal leden: 150 bij de bestaande clubs in de stad. El en Karl van der Horst voor de uitvoe- en het helpt niet om een clubstructuur gen. Als het er binnen de lijnen grim- Speellocatie: Sportpark Sprokkelenburg Boustati ging op de vraag in en richtte ring van het project. Van der Horst is op te bouwen.’ mig aan toe gaat, krijgen de spelers dat