ruimtelijk kwaliteitsplan Kanaalweg 188 Bovensmilde COLOFON

In samenwerking met Agriplaza bouwadvies Industrieweg 4F 9482 TT Tynaarlo Telefoon: 0592 - 545451 E-mail [email protected] Internet: www.agriplazabouwadvies.nl Opsteller plan: dé Erfontwikkelaar b.v. Radewijkerweg 9 7791 RJ Radewijk Telefoonnummer 06 24 88 38 28 E-mail [email protected] Internet www.erfontwikkelaar.nl Project 1722 Auteur H. Oldehinkel Datum laatst gewijzigd 16 mei 2019 Bestandsnaam 1739-001.indd Aantal pagina’s 13

Niets uit dit document mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever en/of dé Erfontwikkelaar b.v. INHOUDSOPGAVE 1 INTRODUCTIE 1

1.1. aanleiding 1 2 VIGEREND BELEID 4

2.1. landschapsvisie Midden Drenthe 4

2.2. beeldkwaliteitsplan Midden Drenthe 5 3 BESTAANDE SITUATIE 7

3.1. erf in het landschap 7 4 RUIMTELIJK KWALITEITSPLAN 8

4.1. ruimtelijk onderbouwing 8

4.2. beplantingtabel 12 1 INTRODUCTIE 1.1. AANLEIDING dé Erfontwikkelaar is gevraagd om een visie te geven op de inrich- ting als onderdeel van een ruimte voor ruimte traject aan de Kanaal- weg 188 te Bovensmilde

Ter compensatie van de sloop van 900 m2 landschapsontsierende bebouwing (op het bestaande erf en elders) en het opruimen van overtollige verharding en een paardrijbak, kan een compensatie- woning gerealiseerd worden ten noord-westen van de bestaande boerderij.

De gemeente Midden Drenthe wil in principe meewerken, mits middels een ruimtelijk kwaliteitsplan wordt aangetoond hoe deze ontwikkeling landschappelijk goed wordt ingepast.

Ten grondslag van dit Ruimtelijk kwaliteitsplan ligt het Landschaps- beleidsplan Midden Drenthe. Naast het beleid zijn ook de wensen en de randvoorwaarden van opdrachtgever verwerkt in dit plan.

locatie plangebied 1 paardenbak opbruimen

zoekgebied woning

te slopen

te behouden boerderij

2 overzicht ontwikkeling plangebied en omgeving rond 1850

plangebied en omgeving rond 1950

plangebied en omgeving rond 2018

3 Na de ijstijden volgde een warmer klimaat en vond op uitgebreide te Midden-Drenthe te behouden is het belangrijk om bedrijven 2 VIGEREND BELEID schaal veengroei plaats. In de uitgestrekte laagten van het dek- landschappelijk in te passen. Bij de landschappelijke inpassing wordt 2.1. LANDSCHAPSVISIE MIDDEN DRENTHE zandlandschap op het Drents Plateau waar de waterafvoer stag- rekening gehouden met de verschillende landschapstypes. Bijge- neerde, kwamen moerassen tot ontwikkeling die door plantengroei bouwen worden achter het hoofdgebouw geplaatst en worden door Het erf aan de de Kanaalweg 188 valt binnen de landschapsvisie geleidelijk werden opgevuld. De vegetatie had op den duur geen middel van beplanting uit het zicht gehaald. in het landschap: ‘Veenontginningen’. De gekozen indeling in contact meer met het grondwater en raakte geheel op voedselarm deelgebieden is enerzijds ontleend aan de ontginningsgeschiedenis regenwater aangewezen. Onder deze omstandigheden ontwikkelde De Veenontginningen van het gebied. Anderzijds is hierbij rekening gehouden met de zich voedselarm hoogveen. In de laagtes van het Drents Plateau De structuur en het beeld van een landschap wordt in grote mate beleving en het gebruik van het gebied. ontstonden uitgestrekte veengebieden. Deze veengebieden liggen bepaald door de manier waarop het landschap is ontgonnen. Het bij Smilde en in de omgeving van Nieuw- Balinge en Witteveen. huidige landschap is grotendeels door de agrarische bewoners ge- Het landschap in de gemeente Midden-Drenthe is het resultaat van vormd, die gebruik maakten van het aanwezige abiotische patroon. een voortdurende wisselwerking van natuurlijke factoren en de tal- Vanaf de Middeleeuwen kreeg de wind vanwege drogere perioden Het gebied werd, afhankelijk van de bodemkundige en de daarmee loze menselijke ingrepen die in de loop der eeuwen plaats vonden. en overbegrazing / afplagging weer vat op de stuifgevoelige dek- samenhangende waterhuishoudkundige situatie, op verschillende In eerste instantie is de abiotische factor - de ondergrond - bepalend zanden. Hierdoor ontstonden stuifzanden verspreid op het Drents manieren ontgonnen. geweest voor de opbouw van het landschap. In de loop der tijd Plateau. heeft de mens steeds sterker zijn stempel gedrukt op het landschap. Door de eeuwen heen heeft langs de randen van de grote veenge- Hoe het landschap veranderde en zijn huidige vorm kreeg, is hieron- Vanaf circa 1800 werd een begin gemaakt met de ontginning van de bieden turfwinning plaatsgevonden. In de 12e en 13e eeuw waren der te lezen. woeste gronden. Met de komst van de kunstmest verdween vanaf de eerste aanzetten tot kolonisatie van de uitgestrekte veengebie- 1900 de escultuur langzaam aan als landbouwsysteem. Het mestte- den die de Drentse zandgronden omringden. Men vestigde zich Geologische ontstaansgeschiedenis kort was opgelost, waardoor op grote schaal kon worden begonnen meestal op de hoogste en/of droogste stukken in het veen. Vanuit Het Drentse landschap werd voor een groot deel gevormd in de met het in cultuur brengen van de woeste gronden. Ook de voedse- een lineaire bewoningsas werd de ontginning door middel van op- voorlaatste ijstijd, het Saalien. Heel Drenthe was toen bedekt met larmere gronden op grotere afstand van de dorpen konden op deze strek ter hand genomen. De ontginningsas bij Smilde is ontstaan tus- landijs, dat aan de onderzijde veel keien, zand en leem meevoerde. manier worden ontgonnen. De jonge heide-ontginningen bepaalden sen 1500 en 1900. Dit gebeurde binnen het markeverband op kleine Plaatselijk werd de bodem opgestuwd. Na het verdwijnen van het als open, onbebouwde ruimten in belangrijke mate het beeld van schaal. Vanaf de 17e eeuw werd echter gestart met de grootscha- landijs bleven stenen en zandige leem op het gevormde Drents Pla- het esdorpenlandschap. lige, commerciële en systematische ontginning van de hoogveen- teau achter. Aan het eind van het Saalien werden hier smeltwaterda- complexen in Drenthe. In Midden-Drenthe zijn toen de veencom- len gevormd. Op deze manier werden de beekdalen gevormd. Basis voor de landschapsvisie is de tweedeling in het hoge landschap plexen bij Smilde verder ontgonnen en werd een start gemaakt met In de laatste ijstijd, het Weichselien, werden de smeltwaterdalen op het plateau en het lage landschap van de rand. Deze tweedeling ontginning in de omgeving van Tiendeveen. Voor de ontginning van door erosie verdiept en vervolgens voor een groot deel weer opge- is bepalend voor de ruimtelijke en ecologische kwaliteiten in Mid- de veengebieden werden verschillende vaarten gegraven voor de vuld met smeltwaterafzettingen. De sterke wind bedekte het gehele den-Drenthe en is richtinggevend voor de visie op de toekomst. ontwatering van het veen. Wanneer het veen voldoende ontwaterd gebied in de loop van het Weichselien met een laag dekzand, ook de Het landschap op het plateau heeft zich geleidelijk ontwikkeld, is was, kon worden begonnen met de turfwinning. Niet het verkrijgen beekdalen. kleinschalig en gevarieerd en de structuur ervan wordt bepaald door van cultuurland, maar het winnen van turf was van primair belang.

4 de beekdalen. Om het landschappelijke karakter van de gemeen- Het veenontginningslandschap bestaat uit de volgende onderdelen: 2.2. BEELDKWALITEITSPLAN BUITENGEBIED • de kanalen, vaarten, wijken GEMEENTE MIDDEN DRENTHE • de kavelsloten Het erf valt binnen het beeldkwaliteitplan wederom in het veenont- • lintbebouwing langs de watergangen rationele verkaveling ginningslandschap. Typerend voor de veengebieden is een rationele • open ruimtes verkaveling. Haaks op het hoofdkanaal zijn wijken gegraven in een syste­matisch ritme op dezelfde onderlinge afstand. De bebouwing is De gemeente Midden-Drenthe heeft hoogveenontginningen in geconcentreerd in linten. Beplanting is beperkt aanwezig, waardoor het noordwesten bij de Smildes en in het zuidoosten bij Witteveen de veengebieden relatief open zijn. Vanwege de verschillende ont- en Nieuw-Balinge. Hoewel het beide hoogveen ontginningen zijn ginningsgeschiedenis worden het veenkolo­niale landschappen van verschillen ze op een aantal punten. Elke ontginning heeft zijn eigen Smilde en van Nieuw Balinge apart toegelicht. specifieke kenmerken, waaraan de tijd en de manier van ontginning zijn af te lezen. Bebouwing • Voorzijde naar de weg; In Smilde vormt de Drentsche Hoofdvaart de ruggengraat van de • tweezijdige lintbebouwing met een sterke menging van func- ontginning. De Drentsche Hoofdvaart wordt in de gemeente Mid- ties langs de Drentsche Hoofdvaart. den-Drenthe gekenmerkt door de dichte lintbebouwing van Smilde erf in het veenontginningslandschap en de provinciale weg direct langs het kanaal. De Smilder venen Beplanting kennen een grootschalige openheid met een landbouwkarakter. • Wegbeplanting langs zijwegen haaks op de Drentsche Hoofd- Richting Boswachterij Smilde is het gebied kleinschaliger door ver- vaart; schillende langgerekte boselementen. Aan de Drents-Friese grens, • boerenerven beperkt beplant, woonerven sterk beplant. gaat het veengebied over in de natuurgebieden van het Fochteloër- veen. Erven • Voorzijde gericht op het kanaal of de weg; Visie. • langs de vaart langgerekte erfopzet (stallen achter boerderij); Behoud van aaneengesloten grote open ruimten in de veenkoloniën • langs de wegen in het land brede erfopzet (stallen naast boer- van Smilde staat voorop. Erfbeplantingen krijgen daarom extra aan- derij) dacht. Beplantingen langs wegen worden bij eindkap niet vervangen. • erfbeplanting tme name op het voorerf; stallen liggen vaak Overige beplantingen worden zo goed mogelijk beheerd en in stand naakt in het landschap. gehouden.

5 streefbeeld landschap open landschap

bos

wegbeplanting

erf

kleinschalig landschap

open landschap

bos

lintbebouwing drentsche hoofdvaart

6 landschapstructuurkaart 3 BESTAANDE SITUATIE 3.1. ERF IN HET LANDSCHAP Het erf kent een indeling die van oorsprong veel voorkomt in het veen ontginningslandschap. Een voorerf naar het kanaal met daar- achter, haaks of in lijn, enkele stallen. Op het erf staat een boerderij met een eenvoudige hoofdvorm. De woning bestaat uit gemetselde muren met een rieten dak. Achter de boerderij staat een houten kippenstal Deze stal is aan te merken als landschapsontsierend door het asbest dak en de vorm van het gebouw. Ten oosten van de kippenstal staat een kapschuur/atelier. Een deel hiervan wordt ge- sloopt en een deel blijft behouden. Direct achter de kippenstal is de paardrijbak die omringd is door gebiedsvreemd groen. Op de plek van deze paardrijbak zal de compensatie ingepast moeten worden.

Het erf ligt in de lintbebouwing langs de Drentsche Vaart. Het land- schap aan de noordzijde is open en wordt het qua groen begrenst door wegbeplanting en enige erfbeplanting op erven aan het lint. De erven in het lint liggen veelal groen in het landschap waardoor de bebouwing op met name het voorerf niet goed is te zien.

Vanaf de Lierswijk (met zware wegbeplanting) is er zicht op het achtererf Het voorerf is vrij besloten met bomen en hagen. Het ach- BELANGRIJKSTE RUIMTELIJKE KENMERKEN: tererf is meer open en functioneel. Bij de sloop van de stallen en het • HET ERF MAAKT RUIMTELIJK DEEL UIT VAN DE LINTBEBOUWING realiseren van een compensatiewoning zal de eenheid behouden LANGS DE DRENTSCHE VAART moeten blijven maar zal gebiedsvreemde beplanting als coniferen • HET ERF VALT MET NAME VANAF DE NOORD-WESTZIJDE OP en grove den gerooid moeten worden. • DUIDELIJKE OPBOUW VAN WONEN VOOR EN WERKEN ACHTER • ZWARE WEGBEPLANTING LANGS VAN LIERSWIJK • OPENHEID EN RECHTLIJNIG • ZICHT OP DE BEBOUWING

erf in landschap 7 een ruimtelijke eenheid vormen, maar blijft de bestaande boerderij Vanuit het landschapsontwikkelingsplan is het gewenst om ook 4 RUIMTELIJK het hoofdgebouw. De te slopen schuren staan achter de boerderij. het landschap open te houden en middels gebiedseigen groen de Dit is ruimtelijk gezien geen goede plek om de compensatiewoning erven langs de randen van de ontginningen landschappelijk goed in KWALITEITSPLAN te bouwen. De woning komt daarmee te dicht op de bestaande wo- te passen. De groene elementen passen de erven in en maken dat

Uitgangspunten initiatiefnemer: ning. Er is daarom gekozen de woning achter de te slopen kippenstal de verhouding groen met gebouwen goed in balans is. Op het erf te bouwen. Middels beplanting blijft het erf de gewenste eenheid zullen vrijstaande bomen komen. Het is niet nodig om het erf geheel • sloop van 750 m2 landschapsontsierende bebouwing op het houden. af te schermen met groen. Om enige privacy te krijgen kan middels bestaande erf en elders; Vanuit het beeldkwaliteitsplan is aangegeven dat erven in het lint streekeigen hagen afscherming gemaakt worden. Richting de van • opruimen erfverharding en paardrijbak; rationeel en groen moeten blijven. De compensatiewoning zal een Liersweg blijft het erf open en middels een bestaande lage haag • compensatiewoning van 750 m3 en bijgebouw van 100 m2. Uitgangspunten gemeente: landelijke uitstraling krijgen. Het bijgebouw zal hierbij onderdanig afschermd. Het achtererf wordt middels linden in een losse setting aan de woning zijn. Dit kan bereikt worden door een lagere nok- landschappelijk ingepast. Deze versterken de eenheid van het erf en • sloop minimaal 750 m2 landschapsontsierende bebouwing; hoogte, andere materialisatie of een andere hoofvorm. Het geheel verzachten de bebouwing zonder dat de openheid verloren gaat. • compensatiewoning aansluitend op bestaande erf; moet aansluiten op de bestaande bebouwing in de omgeving. (zie • landschappelijk goed inpassen van gehele erf; afbeelding hieronder). Tussen de compensatiewoning en de te Langs de weg staan grote zomereiken. Deze verbinden de erven en • enkel gebruik streekeigen beplanting; behouden wagenberging komt een kavelpad ter ontsluiting van het versterken de structuur. Middels een bestaande inrit wordt de nieu- • aansluiten op de gebiedskenmerken van het veenontginnings- achterliggende perceel. we woning ontsloten. Op beide erven is ruimte om te keren en te landschap zoals is omschreven in het landschapsbeleidsplan. Uitgangspunten provincie: parkeren. De keuze voor de verharding moet in afstemming gemaakt Groenstructuur en inrichting erf: worden met de materialisering van de architectuur. Verharding moet • de ontwikkeling is mogelijk mits er wordt voorzien in de sloop De erven langs de Kanaalweg zijn over het algemeen vrij gesloten in een gedekte kleurstelling sober toegepast worden. Schuttingen en van minimaal 750 m2 landschapsontsierende bebouwing. en al dan niet voorzien van grote bomen met onderbeplanting. De andere bouwkundige voorzieningen om ruimten af te schermen zijn 4.1. RUIMTELIJK ONDERBOUWING verschillende bospercelen grensen het landschap af. Het contrast niet toegestaan. Het geheel moet een landelijke uitstraling krijgen. Op de volgende pagina staat de landschappelijke inpassing van het tussen de groene linten en het open landschap is een kwaliteit. erf.

Situering compensatiewoningen: De standaard bij ruimte voor ruimte is terugbouwen binnen het bouwvlak waar je ook sloopt. Daarbij vormt de boerderij het hoofd- gebouw op het erf. Dit komt tot uiting in de verschijningsvorm maar ook de positie op het erf. De compensatiewoning komt daarom achter de boerderij en zal een schuurarchitectuur kennen. Hierdoor zullen de bestaande boerderij en de nieuwe compensatiewoning

8 schetsontwerp compensatiewoning .vwx project 1739 bestand 1739-eip-1 2019 mei datum 15 door herbert 1000 : formaat a3 schaal 1 (3) .0 tekeningno 1 versie 1 BOVENSMILDE 188 groeien KANAALWEG 28 88 38 88 24

laat plannen laat 06 telnr:

het erfinrichtingsplan .nl 9 .erfontwikkelaar Erfontwikkelaar ERFINRICHTINGSPLAN dé www Legenda .vwx

1. Bestaande boerderij 15 project 1739 bestand 1739-eip-1

2. Bestaande schuur 2019 3. Te slopen kippenstal mei datum 15 door herbert 4. Te saneren paardrijbak en coniferen rooien 500 : formaat a3 schaal 1 5. Compensatiewoning

6. Bijgebouw (3) .0 7. Inrit compensatiewoning tekeningno 1 versie 1

8. Kavelpad achterliggende perceel 11 9. Bestaande inrit 11 8 10. Bestaande bomen behouden 4 11. Nieuw aan te planten Winterlinde 6 12. Nieuw aan te planten gemengde wilde haag (meidoorn-sleedoorn-wilde liguster) 12 13 5 13. Bestaande haag behouden 2 14. Beplanting afzetten zodat

wegbeplanting ruimte krijgt BOVENSMILDE

15. Bestaande houtsingel 3 188

7

14 groeien kanaalweg 1 28

9 38 88 24

laat plannen laat 06 telnr:

10 het erfinrichtingsplan .nl 10 .erfontwikkelaar Erfontwikkelaar ERFINRICHTINGSPLAN dé www beoogde locatie inrit te slopen kippenstal

11 beoogde locatie compensatiewoning te slopen kippenstal 4.2. BEPLANTINGTABEL

NUMMER OP TEKENING NAAM NEDERLANDSE NAAM AANPLANTMAAT PLANTAFSTAND % AANTAL 11 Tilia tomentosa Winterlinde 16-18 - - 2 12 STREEKEIGEN WILDE HAAG Crateagus monogyna Eenstijlige M 80-100 10 st/m1 in driehoeksverband 35 46 Prunus spinosa Sleedoorn 80-100 10 st/m1 in driehoeksverband 35 46 Ligsutrum ovalivolium Wilde liguster 80-100 10 st/m1 in driehoeksverband 30 32

• bomen met 2 boompalen en band; • bomen in gras ook met 2 maaipalen 30cm; • indien beplanting grenst aan terreinen die worden beweid door vee of waar men met voertuigen rijdt, dient deze beplanting te worden beschermd tegen vraatschade/aanrijschade/verdichting van de wortelzone.

12 laat plannen groeien

13 tekeningno formaat datum project 1 (3) a3 15 mei 2019 1739 ERFINRICHTINGSPLAN KANAALWEG 188 BOVENSMILDE versie schaal door bestand dé Erfontwikkelaar laat plannen groeien 1.0 1 : 1000 herbert 1739-eip-1.vwx www.erfontwikkelaar.nl telnr: 06 24 88 38 28 12. 11 10 9 8 7 6 5 4. 3 1 Legenda 15 14. 13 2 ...... Bestaande wegbeplanting Bestaande (meidoorn-sleedoorn-wilde haag Nieuw Bestaande Bestaande Kavelpad Inrit Bijgebouw Compensatiewoning rooien Te Te Bestaande Bestaande Beplanting Nieuw saneren slopen kippenstal compensatiewoning aan aan achterliggende afzetten te te houtsingel haag behouden bomen behouden inrit schuur boerderij paardrijbak plantengemengde planten ruimte krijgt zodat Winterlinde en perceel coniferen liguster)

wilde

13 11 4 7 5 11 15 6 8 14 3 12 9 2 10 1

tekeningno formaat datum project 1 (3) a3 15 mei 2019 1739 ERFINRICHTINGSPLAN kanaalweg 188 BOVENSMILDE versie schaal door bestand dé Erfontwikkelaar laat plannen groeien 1.0 1 : 500 herbert 1739-eip-1.vwx www.erfontwikkelaar.nl telnr: 06 24 88 38 28