VA.Indd 1 1/27/12 11:31 AM 2 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

VA.indd 1 1/27/12 11:31 AM 2 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

บรรณาธิการที่ปรึกษา: พรทิพย์ ปั่นเจริญ, รัชนี เอมะรุจิ บรรณาธิการอำ�นวยการ: สากล ฐินะกุล ฉบับที่ 30 กันยายน – ธันวาคม 2554 No. 30 September - December 2011 บรรณาธิการบริหาร: สาวิตรี ศรีสุข กองบรรณาธิการ: ภาวินี ณ สายบุรี, จงรักษ์ ฐินะกุล, จริยา ชื่นใจชน, นันทวรรณ เหล่าฤทธิ์, ผู้พิมพ์ผู้โฆษณา ผกาภรณ์ ยอดปลอบ, กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม นุชนารถ ไกรสุวรรณสาร กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม บรรณาธิการภาษาอังกฤษ: วสันต์ เตชะวงศ์ธรรม 49 พระราม 6 ซอย 30 ถนนพระราม 6 กรุงเทพฯ 10400 โทรศัพท์ 02-298-5628 โทรสาร 02-298-5629 ผู้ช่วยบรรณาธิการ: แม้นวาด กุญชร ณ อยุธยา www.deqp.go.th, www.environnet.in.th เลขานุการกองบรรณาธิการ: ศิริรัตน์ ศิวิลัย ผู้จัดทำ�: หจก.สำ�นักพิมพ์ทางช้างเผือก Publisher 63/123 ซอยราษฎร์พัฒนา 5 Department of Environmental Quality Promotion แขวงสะพานสูง เขตสะพานสูง Ministry of Natural Resources and Environment กทม 10240 49 Rama VI Soi 30, Rama VI Rd., Bangkok 10400 Tel. 02-298-5628 Fax. 02-298-5629 โทรศัพท์ 02-517-2319 www.deqp.go.th, www.environnet.in.th โทรสาร 02-517-2319 E-mail: [email protected]

Editorial Advisers: Pornthip Puncharoen, Ratchanee Emaruchi

Editorial Director: Sakol Thinagul

ลิขสิทธิ์บทความ สงวนสิทธิ์โดยกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม Executive Editor: Savitree Srisuk กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม Editorial Staff: Pavinee Na Saiburi, ลิขสิทธิ์ภาพถ่าย สงวนสิทธิ์โดยผู้ถ่ายภาพหรือเจ้าของภาพ Chongrak Thinagul, การพิมพ์หรือเผยแพร่บทความซ�้ำโดยไม่ใช่เพื่อการพาณิชย์ Jariya Chuenjaichon, สามารถท�ำได้โดยอ้างอิงถึงกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม Nantawan Lourith, การพิมพ์เพื่อเผยแพร่ภาพถ่ายซ�้ำ ต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าของลิขสิทธิ์ Pagaporn Yodplob, ก่อนเท่านั้น Nuchanard Kraisuwansan บทความที่ตีพิมพ์ในวารสารนี้ เป็นความคิดเห็นของผู้เขียน เพื่อเผยแพร่ การแลกเปลี่ยนความคิดเห็นที่หลากหลาย English Edition Editor: Wasant Techawongtham

Text copyright by the Department of Environmental Assistant Editor: Maenwad Kunjara Na Ayuttaya Quality Promotion, Ministry of Natural Resources and Environment. Editorial Secretary: Sirirat Siwilai

Photographs copyright by photographers or right owners. Producer: Milky Way Press Limited Aricles may be reproduced or disseminated for non- commercial purposes with cited credit to the Department Partnership of Environmental Quality Promotion. 63/123 Soi Rat Pattana 5, Reproduction of photographs must be by permission of Saphan Sung, Bangkok 10240 right owners only. Tel: 02-517-2319 Opinions expressed in the articles in this journal are the Fax: 02-517-2319 authors’ to promote the exchange of diverse points of view. e-mail: [email protected]

VA.indd 2 1/27/12 11:31 AM บทบรรณาธิการ Editorial ทุกครั้งที่ไฟดับ ก็มักได้ยินเสียงโห่ร้องขึ้น จาก ที่ว่า แล้วเราจะหาขุมพลังงานที่ไหนมาทดแทนแหล่งพลังงานเดิมที่ ก�ำลังจะหมดไปได้? ตัวเราเองและจากคนรอบข้าง เป็นเสียงโห่ร้อง พลังงานนิวเคลียร์เคยสร้างความหวังให้กับโลกว่าจะผลิตไฟฟ้า ที่บอกถึงความประหลาดใจระคนความหวั่นวิตก ได้อย่างมากมายมหาศาลจากแร่ยูเรเนียมจ�ำนวนน้อยนิด ซึ่งจะขับ เคลื่อนเศรษฐกิจโลกให้เติบโตต่อไปเรื่อยๆ อย่างไม่มีที่สิ้นสุด แต่ และพอไฟกลับมาดังเดิม ก็มีเสียง “เฮ” ตอบรับ เราก็หนีสัจจธรรมข้อหนึ่งไปไม่ได้ นั่นก็คือ สิ่งใดที่มีคุณอนันต์ก็ นี่เป็นสิ่งบ่งบอกว่าชีวิตสมัยใหม่ผูกติดอยู่กับการมีไฟฟ้าใช้ตลอด มักมีโทษมหันต์เสมอ ส�ำหรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แล้ว โทษที่แสน เวลาอย่างแยกไม่ขาด การเปิดสวิทช์ แล้วไฟไม่สว่าง หรือเครื่องไฟฟ้า สาหัสที่สุดอย่างหนึ่งก็คือ อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นจนไม่สามารถควบคุมได้ อะไรก็ตามไม่ติด นอกจากท�ำให้เราต้องผิดหวังแล้ว เรายังแอบวิตกว่า ดังเช่นที่เกิดขึ้นกับโรงไฟฟ้าฟุกุชิมะ ไดอิจิ ที่ญี่ปุ่น เมื่อมีนาคม ปีนี้ และ “แล้วไฟจะมาเมื่อไหร่ล่ะ?” เชอร์โนบิล ที่สหภาพโซเวียตเดิม เมื่อหลายปีก่อน และนี่คือความวิตกของคนทั่วโลก จากความจริงที่ว่าแหล่ง แต่การใช้พลังงานนิวเคลียร์เป็นภยันตรายร้ายแรงต่อสังคม พลังงานที่ใช้ขับเคลื่อนวิถีชีวิตสมัยใหม่และเศรษฐกิจโลก ไม่ว่าจะ มนุษย์และสิ่งแวดล้อม ดังที่หลายๆ คนเกรงกลัวและกล่าวเตือน เป็นน�้ำมันหรือก๊าซธรรมชาติ จะหมดไปในไม่ช้า แม้กระทั่งถ่านหิน จริงหรือ? เส้นทางสีเขียว ฉบับนี้น�ำเสนอข้อมูลเกี่ยวกับเทคโนโลยี ที่มีอยู่มากมายก็ไม่สามารถอยู่ยั้งยืนยงได้ จึงเป็นที่มาของค�ำถาม นิวเคลียร์และความคิดเห็นที่แตกต่างต่อขุมพลังนี้

henever electricity goes out, a roar can we find an alternative energy source to replace these often follows, the sound coming from fast-depleting conventional sources? us our self and other people around. Nuclear power was once hoped to be the world’s It’s a sound of surprise mixed with savior to produce plentiful power from small quantities concern. When power eventually of uranium that would drive the world’s never-ending Wreturns, a cheer inevitably rises up in response. What this economic growth. However, a truth cannot be ignored: means is that our modern life is inextricably tied to hav- Whatever offers great benefits also comes with grave ing electricity at our command at all times. When we dangers. For nuclear power plants, one of the most taps the switch on and the light bulb or whatever electric severe dangers is an uncontrollable accident such as the appliance hooked up to the switch fails to turn on, we one at Japan’s Fukushima Daiichi power plant in March often feel a pang of disappointment and are secretly wor- this year and at former Soviet Union’s Chernobyl many ried when the power would return again. years ago. And this is a common concern of people the world But is nuclear power such a sinister threat to the over, arising from the fact that energy sources that drive human society and the environment as many have feared the modern way of life and economy, be it oil or natural and warned about? This issue of Green Line presents facts gas, will soon run out. Even coal which is plentiful cannot about the nuclear technology and conflicting opinions last forever. That’s why the inevitable question: Where about this great energy potential.

VA.indd 3 1/27/12 11:31 AM 4 สารบัญกันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 CONTENTS

ข้ามฟ้า: ยุคเฟื่องฟูนิวเคลียร์ไป ...ยุคพลังงานใหม่มา ACROSS THE SKY: Out with Nuclear Renaissance... In with the Era of New Energy 6 6

ลอดรั้วริมทาง: 18 กากนิวเคลียร์: ปัญหาที่ยังแก้ไม่ตก แม้ในเยอรมนี ประเทศต้นคิด On AN unbeaten PATH: Nuclear Waste: An Unsolvable Problem Even in Nuclear Power Pioneer Germany 10 • รู้จักกากกัมมันตรังสี • What is Radioactive Waste? 14

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?18 • มองมุมต่าง • A Different Perspective 30 • ความเป็นธรรมและยั่งยืน คือค�ำเพรียกหาจากชุมชน • Justice and Sustainability What Communities Ask for 37 • สรีระของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ • The Anatomy of a Nuclear Power Plant 42

การพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า: เหมาะสมหรือเกินจริง? 42 Electricity Demand Forecast: On-target or Over-exaggerated 45

VA.indd 4 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 5

สัมภาษณ์พิเศษ: รศ. โมโตกิ อะกิตสึ SPECIAL INTERVIEW: Assoc Prof Motoki Akitsu

56 นักเขียนรับเชิญ: บทเรียนจากฟุกุชิมะ GUEST WRITER: Lessons from Fukushima 56

63 มหิงสา: รางวัลแห่งความภาคภูมิใจ Little Mahingsa...Young Researchers: Award of Pride 63

เสียงชุมชน: นิวเคลียร์ vs ชุมชน สองวิถีที่ไม่สอดคล้อง VOICES OF COMMUNITY: Nuclear Power vs Community: The Two Irreconcilable Paths 65 65

สี่แยกไฟเขียว: ต้นทุนและความเสี่ยง ที่มองไม่เห็นของพลังงานนิวเคลียร์ GREEN INTERSECTION: The Invisible Costs and Risks of Nuclear Power 69

75 กิจกรรมกรม DEPARTMENT ACTIVITIES 75

ล้อมกรอบ: ถ่านไฟเก่า VIEWFINDERS: Taan Fai Gao 78

VA.indd 5 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ข้ามฟ้า across the sky ยุคเฟื่องฟูนิวเคลียร์ไป ...ยุคพลังงานใหม่มา วสันต์ เตชะวงศ์ธรรม เมื่อเดือนมีนาคม ค.ศ. 1979 ภาพยนตร์จากฮอลลีวู้ดเรื่อง เกิดการระเบิดที่เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ 4 เครื่อง แท่งเชื้อเพลิง The China Syndrome ได้ออกมาสร้างความฮือฮาให้กับคน นิวเคลียร์เกิดการหลอมละลายและสารกัมมันตรังสีรั่วไหล เป็นอาการ ดูทั่วโลก หนังเล่าเรื่องนักข่าวโทรทัศน์ (เจน ฟอนดา) และ คล้ายดัง China Syndrome ความวาดหวังเกี่ยวกับยุคเฟื่องฟูของ ตากล้องคู่ใจ (ไมเคิล ดักลาส) ที่พบเรื่องไม่ชอบมาพากล นิวเคลียร์ก็เป็นอันต้องพังทลายลงไป เกี่ยวกับการรั่วไหลของกัมมันตรังสีจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ทันทีหลังจากนั้น ประเทศที่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์อยู่แล้วและที่มี ชื่อของหนังเป็นศัพท์ที่ถูกบัญญัติขึ้นเพื่ออธิบายอาการที่เกิดจาก แผนจะก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต่างก็เหยียบเบรกกันตัวโก่ง รัฐบาล อุบัติเหตุในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ที่เมื่อระบบระบายความร้อนล้มเหลว สั่งให้มีการตรวจสอบความปลอดภัยในโรงไฟฟ้าทุกโรงที่มีหรือทบทวน น�ำไปสู่การหลอมละลายของเชื้อเพลิง จนตกลงบนพื้นของถังปฏิกรณ์ แผนก่อสร้างโรงไฟฟ้าในอนาคต ละลายพื้นถังทะลุอาคารปฏิกรณ์ออกสู่บรรยากาศ และจินตนาการได้ ที่ประเทศญี่ปุ่นซึ่งใช้ไฟฟ้า 30% จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 54 แห่ง ว่าสามารถละลายผิวโลกจนทะลุไปถึงอีกด้านหนึ่งของโลก นายกรัฐมนตรีนาโอโตะ คัง กล่าวกับสื่อมวลชนหนึ่งเดือนให้หลังว่า เป็นความบังเอิญที่ว่าหลังจากภาพยนตร์เข้าโรงได้เพียง 12 วัน นโยบายที่จะเพิ่มก�ำลังผลิตจากนิวเคลียร์เป็น 50% ภายในปี 2030 ก็เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันขึ้นเมื่อเกิดอุบัติเหตุที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ นั้น ควรจะต้องทบทวนใหม่ โดยให้น�้ำหนักกับพลังงานหมุนเวียนแทน ทรีไมล์ไอส์แลนด์ ในสหรัฐอเมริกา แม้จะไม่มีผู้เสียชีวิตจากเหตุการณ์ ครั้งนั้น แต่ก็สร้างความตื่นตระหนกให้กับโลกเป็นอย่างมาก หลังจากนั้นอีก 7 ปีก็เกิดเหตุการณ์สะเทือนโลกอีกครั้ง เมื่อโรง ไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิลระเบิดอย่างรุนแรง จนสารกัมมันตรังสีแพร่ กระจายครอบคลุมทวีปยุโรปเป็นบริเวณกว้าง คร่าชีวิตผู้คนนับร้อย และท�ำลายสุขภาพของคนอีกนับไม่ถ้วน เหตุการณ์ทั้งสองสร้างความเสียหายให้กับอุตสาหกรรม นิวเคลียร์อย่างมากมาย โครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทั่วโลก ต้องหยุดชะงักลง แต่ไม่กี่ปีหลังจากนั้น เมื่อเมฆหมอกกัมมันตรังสีและความทรงจ�ำ ของผู้คนเจือจางลง แวดวงนิวเคลียร์ก็สร้างยุทธศาสตร์ประชาสัมพันธ์ เพื่อบอกกับผู้คนว่า นิวเคลียร์จะเป็นพลังงานที่ช่วยผลักดันความ เจริญเติบโตของเศรษฐกิจโลก โดยได้สร้างวลีติดปากที่เรียกว่า “ยุคนิวเคลียร์คืนสู่ความเฟื่องฟู (Nuclear Renaissance)” ที่แปลกก็คือ การรณรงค์ครั้งนี้ได้แรงหนุนจากความตื่นตัวของ โลกต่อเรื่องโลกร้อน โดยวงการนิวเคลียร์โฆษณาว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เป็นพลังงานสะอาดที่ไม่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นสาร ส�ำคัญอันหนึ่งที่ก่อให้เกิดภาวะเรือนกระจกในโลก อย่างไรก็ตาม เมื่อญี่ปุ่นถูกถล่มด้วยแผ่นดินไหวขนาด 9 ริกเตอร์ ตามด้วยคลื่นสึนามิที่สร้างความเสียหายอย่างรุนแรงต่อโรงไฟฟ้า ฟุกุชิมะ-ไดอิชิ ระบบระบายความร้อนเสียหายใช้การไม่ได้ จนท�ำให้ หญิงสาวถือเทียนและป้ายต่อต้านนิวเคลียร์ในกิจกรรมไว้อาลัยแก่ผู้ประสบภัยฟุกุชิมะ จัดขึ้นที่เมืองบังกาลอร์ ประเทศอินเดียเมื่อวันที่ 11 เมษายน 2554 – กรีนพีซ A woman holds up a candle and an anti-nuclear sign during a vigil in Bangalore, India, on 11 April 2011 to pay homage to the victims of the earthquake that hit Japan and say no to nuclear energy. – Greenpeace

VA.indd 6 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 7 Out with Nuclear Renaissance...In with the Era of New Energy Wasant Techawongtham dred people were said to have died shortly after the accident which continued to cause severe health effects to an innumerable number of people. The two incidents inflicted serious damage on the nuclear power industry, causing nuclear power plant projects all over the world to screech to a halt. However, when the proverbial radioactive dust set- tled and people’s memory faded several years later, the nuclear industry devised a public relations strategy to convince the public that nuclear power was an energy source that would drive the world’s economy. The industry expected a new era of nuclear power resurgence call- ing it the “Nuclear Renaissance”. Interestingly, the industry’s campaign has been boosted by increased public awareness about global warming, which made it possible for its proponents to claim that nuclear power is clean energy because it releases no carbon dioxide, an important greenhouse gas. โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไลเมริค ตั้งอยู่บนแม่น�้ำสคูลคิล ใกล้เมืองไลเมริค ทางตะวันตก However, when a 9-magnitude earthquake and an เฉียงเหนือของเมืองฟิลาเดลเฟีย รัฐเพนซิลเวเนีย สหรัฐอเมริกา – วิถีพีเดีย ensuing tsunami hit Japan, they also knocked out the Limerick Nuclear Power Plant, on the Schuylkill River near Limerick, northwest of Philadelphia, PA. – Wikipedia cooling system at the Fukushima Daichi power plants which led to hydrogen explosion that disabled four of its reactors, causing partial fuel meltdown and massive radi- n March 1979 Hollywood released The China Syn- ation leak – symptoms similar to the China Syndrome. drome, a movie about a television journalist (Jane The dream of a nuclear renaissance virtually evaporated Fonda) and a freelance cameraman (Michael overnight. Douglas) who happened upon an irregular inci- After that devastating incident, all countries that had dent while filming what was to be a light docu- nuclear power plants or planned to build one immedi- mentary about a nuclear power plant. ately stepped on the brake. They either ordered safety IThe movie title is a term that describes a series of assessment be done on the existing plants or reviews of events that could happen when the loss of coolant in a construction plans. nuclear reactor leads to the severe meltdown of the core In Japan which got 30% of its power supply from 54 components of the reactor, which then burn through nuclear plants, then prime minister Naoto Kan told the the containment vessel and the housing building, then press one month after the disaster that Japan’s nuclear notionally through the crust and body of the Earth until policy, which envisages more than 50% of its total elec- reaching China. tricity supply coming from nuclear power by 2030, must Only 12 days after the movie opened in theatre, the be reviewed from scratch and that renewable energy Three Mile Island power plant in Pennsylvania in the would be a key pillar of the country’s energy policy. US experienced a partial meltdown, instantly turning Thailand’s plan to build five nuclear plants in the next the movie into a global box office hit. While no casualties 20 years was put on hold for three years by the govern- resulted from that accident, it had caused serious con- ment under the Democrat Party-led coalition at the time. cerns for people all over the world. Prime Minister Benjamin Netanyahu of Israel A mere seven years after Three Mile Island, another stated that the country was now unlikely to pursue civil nuclear accident shocked the world when the Chernobyl nuclear energy. However, Russia, Britain, France and nuclear plant suffered a serious meltdown and spread Poland have said they will leave their nuclear energy poli- radiation over wide areas of Europe. More than a hun- cies largely unchanged.

ข้ามฟ้า across the sky

VA.indd 7 1/27/12 11:31 AM 8 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ประธานาธิบดีจิมมี่ คาร์เตอร์ เยี่ยมพื้นที่ทรีไมล์ไอส์แลนด์ เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2522 ภายหลังเกิดอุบัติเหตุที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เมื่อวันที่ 28 มีนาคม – วิถีพีเดีย President Jimmy Carter visits Three Mile Island on April 1, 1979, following the accident on March 28, 1979. – Wikipedia

มาโดยตลอดตั้งแต่เกิดเหตุโรงไฟฟ้าเชอร์โนบิลขึ้น ค�ำถามที่เกิดขึ้นคือ แล้วเยอรมนีจะหาแหล่งพลังงานมาชดเชย ที่ขาดหายไปได้อย่างไร บริษัทพลังงานในเยอรมนีและประเทศอื่นๆ ต่างออกมาเตือนว่า การยกเลิกนิวเคลียร์อย่างรวดเร็วเช่นนี้จะสร้าง หายนะให้แก่เศรษฐกิจของประเทศ น�ำไปสู่การขาดแคลนพลังงาน และท�ำให้เยอรมนีกลายเป็นผู้น�ำเข้าพลังงานในที่สุด แต่รัฐบาลก็แจงว่า มีแผนที่จะเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงาน ประเทศไทยเองที่ก�ำลังเตรียมการที่จะสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพื่อประหยัดพลังงานให้ได้ 10% และเพิ่มพลังงานหมุนเวียนซึ่งมี 5 โรงก็ต้องหยุดชะงัก หลังจากรัฐบาลภายใต้การน�ำของพรรค อยู่แล้ว 20% ในปัจจุบันเป็น 35% ภายในปี 2020 และเป็น 50% ประชาธิปัตย์สั่งชะลอการด�ำเนินแผนไป 3 ปี ภายในปี 2030 โดยมีเป้าหมายที่จะผลิตพลังงานหมุนเวียนให้ได้ถึง ที่อิสราเอล นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ตัดสินใจ 80% ภายในปี 2050 เลยทีเดียว ยกเลิกแผนการก่อสร้างโรงไฟฟ้าใหม่ แต่ฝรั่งเศส โปแลนด์ รัสเซีย ก่อนหน้าที่จะมีการประกาศนโยบายปลอดนิวเคลียร์ นายก และอังกฤษ ต่างยืนยันว่าจะไม่มีการเปลี่ยนแปลงนโยบายพลังงาน รัฐมนตรี นางอังเกลา แมร์เคิล ได้แต่งตั้งคณะผู้เชี่ยวชาญเรียกว่า นิวเคลียร์ “คณะกรรมการจริยธรรมว่าด้วยการผลิตพลังงานที่ปลอดภัย” เพื่อ ในขณะเดียวกัน สมาคมนิวเคลียร์โลก ซึ่งเป็นองค์กรของ ศึกษาและให้ค�ำแนะน�ำเกี่ยวกับนโยบายพลังงานของประเทศ อุตสาหกรรมนิวเคลียร์ พยายามปลอบขวัญชาวโลกโดยชี้ว่าทั่วโลกมี ในรายงาน 28 หน้าที่ส่งให้นางแมร์เคิล คณะกรรมการกล่าว เครื่องปฏิกรณ์อยู่ 440 เครื่องใน 31 ประเทศ ผลิตไฟฟ้า 15% ของ ว่า หายนะที่ฟุกุชิมะ “แสดงให้เห็นถึงข้อจ�ำกัดของมาตรการต่างๆ ก�ำลังผลิตทั้งโลก และยังมีการก่อสร้างโรงไฟฟ้าอีก 60 โรงใน 15 ของมนุษย์ในการรับมือหายนะและเหตุฉุกเฉิน (แม้แต่)ในประเทศที่ ประเทศ รวมทั้ง เกาหลีใต้ จีน และรัสเซีย ก้าวหน้าทางเทคโนโลยีและระเบียบแบบแผนสูงเช่นญี่ปุ่น” ในขณะ แต่ที่น่าสนใจและอาจจะกลายเป็นกระแสโลกขึ้นมาคือ การที่ ที่นางแมร์เคิล เองได้กล่าวต่อสื่อมวลชนว่า “เหตุการณ์ในญี่ปุ่นแสดง ประชาชนจ�ำนวนมากในเยอรมนี สวิสเซอร์แลนด์ และอิตาลี ออก ให้เราเห็นว่าแม้แต่สิ่งที่ดูเหมือนว่าจะเป็นไปไม่ได้ทางวิทยาศาสตร์ก็ มาแสดงท่าทีที่ชัดเจนว่าไม่ต้องการพลังงานจากเชื้อเพลิงประเภทนี้ ยังเกิดขึ้นได้” อีกต่อไป แน่นอนว่า สิ่งที่เยอรมนีตัดสินใจลงไปเป็นความท้าทายและ ที่ประเทศอิตาลี รัฐบาลจัดให้มีการลงประชามติเกี่ยวกับนโยบาย ความเสี่ยงอย่างใหญ่หลวง เพราะเป็นสิ่งที่ไม่มีประเทศไหนในโลก นิวเคลียร์เมื่อเดือนมิถุนายน มีผู้ออกมาใช้สิทธิ 60% ของผู้มีสิทธิ ที่ไม่เพียงไม่กล้าท�ำ แต่แม้จะคิดก็ยังไม่กล้า มันเป็นการเดิมพันที่ ออกเสียงทั้งหมด ปรากฏว่า 94% แสดงเจตจ�ำนงให้รัฐบาลยกเลิก มีหน้าตักมหาศาล โครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ซึ่งโดยกฏหมายอิตาลี นั่นหมายถึงยุค แต่คณะกรรมการจริยธรรมฯ ไม่มองว่ามันเป็นความเสี่ยง กลับ นิวเคลียร์ได้สิ้นสุดลง มองว่าเป็นโอกาสของเยอรมนีที่จะเป็นผู้น�ำของโลกในการก้าวเข้าสู่ยุค ส่วนที่ประเทศสวิสเซอร์แลนด์ ซึ่งพึ่งพานิวเคลียร์เพื่อผลิต พลังงานใหม่ และในที่สุดจะได้รับรางวัลทางเศรษฐกิจอย่างใหญ่หลวง ไฟฟ้าถึง 40% ประชาชนกว่า 20,000 คนออกมาเดินขบวนเมื่อ “การถอนตัวจากพลังงานนิวเคลียร์จะกระตุ้นความเจริญเติบโต เดือนพฤษภาคมต่อต้านพลังงานนิวเคลียร์ ถือเป็นการเดินขบวนครั้ง และสร้างโอกาสมากมายทางเทคนิค เศรษฐกิจและสังคม ซึ่งจะวาง ใหญ่ที่สุดครั้งหนึ่งของประเทศ หลังจากนั้นไม่นาน รัฐบาลประกาศ เยอรมนีให้อยู่ในต�ำแหน่งที่กลายเป็นผู้ส่งออกผลิตภัณฑ์และบริการ เจตนารมย์ที่จะปิดโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทั้งหมดในประเทศภายใน 23 ปี ที่ยั่งยืน” รายงานของคณะกรรมการฯ กล่าว “เยอรมนีจะสามารถ ข้างหน้าและจะไม่มีการก่อสร้างใหม่อีก แสดงให้เห็นว่าการถอนตัวจากนิวเคลียร์เป็นโอกาสที่จะสร้างระบบ แต่ที่สร้างเสียงฮือฮาไปทั่วโลกก็คือที่ประเทศเยอรมนี ซึ่งได้ไฟฟ้า เศรษฐกิจพลังสูงได้” ถึง 22.6% จากนิวเคลียร์ หลังจากเกิดเหตุฟุกุชิมะไม่นาน รัฐบาลก็สั่ง สิ่งที่จะตามมาก็คือ การตัดสินใจที่ชัดเจนเช่นนี้จะท�ำให้ประเทศ ปิดโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เก่า 7 โรง เมื่อรวมกับอีกหนึ่งโรงซึ่งปิดเพื่อบ�ำรุง เยอรมนีสามารถทุ่มเทสมาธิ ทรัพยากรและพลังงานทั้งปวงเพื่อสร้าง รักษาอยู่ เท่ากับมีโรงไฟฟ้า 8 ใน 17 โรงปิดไปแล้ว ระบบพลังงานใหม่ และเมื่อรัฐบาลและสังคมส่งสัญญานชัดเจนเช่นนี้ ต่อมาเมื่อปลายเดือนพฤษภาคม รัฐบาลก็ประกาศว่า เยอรมนี ทางภาคธุรกิจเองก็เริ่มตอบสนอง โดยเมื่อกลางเดือนกันยายนนี้เอง จะเลิกใช้นิวเคลียร์ภายในปี ค.ศ. 2022 การประกาศดังกล่าวส่งแรง บริษัทซีเมนส์ ซึ่งเป็นกลุ่มธุรกิจยักษ์ใหญ่ของประเทศ ได้ประกาศว่า สะเทือนที่ช๊อคโลก เพราะเยอรมนีเป็นประเทศอุตสาหกรรมที่ใหญ่ บริษัทจะถอนตัวจากอุตสาหกรรมนิวเคลียร์โดยสิ้นเชิง เป็นล�ำดับ 4 ของโลก เป็นประเทศต้นๆ ที่เริ่มใช้ไฟฟ้าจากนิวเคลียร์ อีกไม่นาน เยอรมนีก็จะแสดงให้เห็นว่าจะเป็นผู้น�ำโลกไปสู่ระบบ ตั้งแต่ปี 1969 และถือเป็นผู้คิดค้นพลังงานนิวเคลียร์ขึ้นมาก่อนใคร พลังงานใหม่ได้ส�ำเร็จหรือไม่ ถ้าส�ำเร็จ เยอรมนีก็จะได้รับความนับ ทั้งหมดนี้เกิดขึ้นหลังจากชาวเยอรมนีกว่า 250,000 คนออกมา หน้าถือตามากยิ่งขึ้นและผลพวงทางเศรษฐกิจที่มหาศาลก็จะตามมา เดินขบวนต่อต้านพลังงานนิวเคลียร์ ซึ่งเป็นการยืนยันข้อเรียกร้องที่มี อย่างไม่ต้องสงสัย n

VA.indd 8 1/27/12 11:31 AM กันยายนกันยายน -- ธันวาคมธันวาคม 25542554 SeptemberSeptember -- DecemberDecember 20112011 99

250,000 Germans across the country put on massive demonstrations to reiterate their expressed aversion for nuclear power since the Chernobyl nuclear disaster. The question that naturally follows is: How does Germany expect to get new power sources to compensate for the loss of nuclear power supply? Energy cor- porations both inside and outside the country were quick to warn that to quit nuclear power in such haste would bring certain economic disasters to the country, lead to severe power shortages and turn Germany into a net โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เอนริโค เฟอร์มี 2 ใกล้เมืองดีทรอย์ รัฐมิชิแกน เปิดใช้งาน power importer. เมื่อเดือนมกราคม 2531 ก่อนหน้านี้ โรงเฟอร์มี 1 เกิดอุบัติเหตุแท่งเชื้อเพลิง In response, the government said it has planned to หลอมละลายจนเกือบสร้างหายนะให้รัฐมิชิแกนตอนใต้กับรัฐโอไฮโอตอนเหนือ มี แผนสร้างโรงไฟฟ้าเฟอร์มี 3 ภายใน 5-10 ปีข้างหน้า – วิถีพีเดีย boost power efficiency by 10% and increase the share of The Enrico Fermi II nuclear plant near Detroit, Michigan, was opened in renewable energy from 20% at the present to 35% by January 1988. Fermi I melted down back in the 60s, and almost took 2020 and to 50% by 2030. Its final goal, it said, was to out southern Michigan and northern Ohio. Fermi III is planned to be built in about 5-10 years. – Wikipedia derive power from renewable sources by 80% by 2050. Prior to announcing her government’s nuclear-free Trying to put on a brave face in light of what hap- policy, Prime Minister Angela Merkel appointed a panel pened, the World Nuclear Association, an industry of energy experts called the Ethics Commission on a group, said 440 nuclear reactors operate in 31 countries, Safe Energy Supply to study the alternatives and advise producing about 15 percent of the world’s electricity and the government on the country’s energy policy. that more than 60 plants were being built in 15 coun- In its 28-page draft to Merkel, the commission tries, notably Russia, China and South Korea. argues that the Fukushima disaster “demonstrates the In the meantime, more fascinating events took limitations of human disaster-preparedness and emer- place across Europe that could give any nuclear indus- gency measures,” even “in a highly organized, high-tech try executive a nightmare. Large numbers of citizens in country like Japan”. Merkel later told a Berlin news con- Germany, Italy and Switzerland made it clear that they ference that: “The events in Japan have shown us that did not want nuclear power as part of their future. The even things that seem all but impossible scientifically can development has the potential to become a global trend. in fact happen.” In Italy, a referendum was held to allow voters to What the Germans have decided obviously poses a decide whether they wanted the government to pursue tremendous risk and challenge. It is something no coun- nuclear power. More than 60% of voters turned out at try dares to think, let alone make such a firm commit- the polls and 94% of them said no, which by law meant ment. It is a gamble with a huge stake. that the nuclear era in Italy has come to an end. But the ethics commission refuses to see it as a risk Meanwhile, in Switzerland which has depended on but rather as an opportunity for Germany to lead the nuclear power for 40% of its electricity supply, more world into a new era of energy development and to reap than 20,000 people demonstrated in May to oppose great benefits from it. nuclear power. It was one of the largest demonstra- “A withdrawal from nuclear power will spur growth, tions the country has ever seen. Shortly afterward the offer enormous technical, economic and social opportu- Swiss government made a commitment to close down all nities to position Germany even further as an exporter of nuclear power plants within the next 23 years and not to sustainable products and services,” said the panel’s report. build any new one. “Germany could show that a withdrawal from nuclear But what caused a buzz throughout the world hap- energy is the chance to create a high-powered economy.” pened in Germany which depends on nuclear for 22.6% The result of such a clear and firm commitment is of its power supply. Immediately after the Fukushima that Germany would be able to devote full concentration, disaster, the government ordered seven old reactors to resources and energy on building a new energy system. close. With one other plant which was down for main- And when the government and society send out such a tenance and ordered not to start operation again, Ger- clear signal, it is almost certain that the business sector many effectively closed down eight of its 17 plants. will soon fall in line. Indeed, this has already happened Then in May, the German government put a final when, in September, German industrial and engineering nail on the coffin for nuclear power in the country when it conglomerate Siemens announced it was to withdraw announced that Germany would be nuclear-free by 2022. entirely from the nuclear industry. The announcement sent a shock wave across the globe. Before long, Germany will show the world whether Not only is it the fourth largest industrialized economy, it could successfully venture into the Era of New Energy. it was where nuclear power was invented and one of the If it succeeds, it will not only earn itself greater global earliest countries to use nuclear power since 1969. admiration and respect. It will, without doubt, also reap This development came right after more than enormous economic benefits. n

ข้ามฟ้า across the sky

VA.indd 9 1/27/12 11:31 AM 10 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 ลอดรั้วริมทาง on an unbeaten path กากนิวเคลียร์: ปัญหาที่ยังแก้ไม่ตก แม้ในเยอรมนี ประเทศต้นคิด วรวรรณ วรรณลักษณ์

แม้ว่าวิกฤตินิวเคลียร์ในประเทศญี่ปุ่นที่สร้างความตื่นตระหนกต่อ แต่ปัญหาที่จะตามมาแน่นอนเมื่อตัดสินใจสร้างโรงไฟฟ้า คนทั่วโลก เรื่องผลกระทบที่ท�ำให้เกิดการรั่วไหลของสารกัมมันตรังสี นิวเคลียร์ คือ การก�ำจัดกากนิวเคลียร์ขั้นสุดท้าย ที่จวบจนวันนี้ ยัง จะส่งผลให้ประเทศไทยหันมาทบทวนแผนการสร้างโรงไฟฟ้า ไม่มีประเทศใดในโลกที่มีการด�ำเนินการจัดเก็บกากของเสียจากแท่ง นิวเคลียร์และ ขยายระยะเวลาการตัดสินใจออกไปอีก 3 ปี แต่วัน เชื้อเพลิงนิวเคลียร์ที่ใช้แล้วและกากกัมมันตรังสีอื่นๆ ได้อย่างถาวร นี้ ค�ำถามต่อพลังงานไฟฟ้านิวเคลียร์ไม่ได้มีเพียงประเด็นเรื่องความ หน่วยงานที่รับผิดชอบของไทยก็ยังหาค�ำตอบที่ชัดเจนไม่ได้ และเกิด ปลอดภัยเท่านั้น ส�ำหรับประเทศไทยเองควรใช้เวลาศึกษาถึงค่าใช้ กระแสการคาดเดาต่างๆ นานาว่า ทางออกหนึ่งที่น่าเป็นไปได้คือ จ่ายต้นทุนที่มีราคาสูง และความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจ ซึ่งการค�ำนวณ การวางแผนใช้เหมืองโปแตชทางแถบภาคตะวันออกเฉียงเหนือของ ค่าใช้จ่ายต่างๆ เหล่านี้จ�ำเป็นต้องค�ำนวณค่าใช้จ่ายต่างๆ ทั้งระบบ ประเทศส�ำหรับจัดเก็บกากนิวเคลียร์เหล่านี้ ตลอดระยะเวลากว่า 5 เดือนที่ผ่านมา เราอาจยังหาค�ำตอบไม่ ได้ชัดเจนนักว่า ค่าเสียหายที่เกิดขึ้นจากผลกระทบของการรั่วไหล ของสารกัมมันตภาพรังสีสู่สภาวะแวดล้อมภายนอกโรงไฟฟ้าฟุกุชิมะ ไดอิจิจะมีมูลค่าความเสียหายมหาศาลเพียงใด เนื่องจากการแก้ไข ปัญหาโดยบริษัทเทปโกและรัฐบาลญี่ปุ่นยังคงไม่ยุติ มูลค่าความเสีย หายต่างๆ จากอุบัติเหตุนิวเคลียร์เหล่านี้อาจเป็นเพียงความเป็นไป ได้หนึ่งที่อาจเกิดขึ้นกับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทั่วโลก Nuclear Waste: An Unsolvable Problem Even in Nuclear Power Pioneer Germany ลักษณะโพรงและการทรุดตัวของชั้นเกลือ Vorawan Wannalak Inside the ASSE II salt mine part of which has collapsed.

ven though the nuclear crisis in Japan – which a consequence of the leakage of radioactive decay from rang alarm bells around the world about the the Fukushima Daiichi power plant. This is because both impact of radioactive decay leaking – may Tokyo Electric Power Company (TEPCO) and the Japa- Ehave led Thailand to review a plan to build a nese Government have not yet completed their process nuclear power plant, and to postpone the decision for of problem solving. The extent of damages from these another three years, the question of a nuclear power nuclear leakages might be one possibility that might plant does not stop at only the issue of safety. For Thai- recur at nuclear power plants all over the world. land, the questions to consider are the costs which are The problem that will surely follow after any deci- high and whether investing in such technology is worth- sion to build a nuclear power plant is the elimination of while, given our economic variables. Moreover, the cal- the eventual nuclear waste. To this day, no country in the culation of the costs and expenses has to embrace the world has been able to eliminate permanently the waste whole system. from used nuclear rods and other radioactive decay. The Over the past few months or so, we have found no Thai agencies responsible for this still have yet to find a clear answer as to the enormity of material damage as clear answer, triggering a current of speculation that one

VA.indd 10 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 11 on an unbeaten path เองก็ยังไม่มีการศึกษาอย่างจริงจังถึงความเสี่ยงและอันตรายของการ เก็บกากนิวเคลียร์ ในปี พ.ศ. 2510 กากนิวเคลียร์จากแหล่งต่างๆ ในเยอรมันก็เริ่ม ถูกขนย้ายเข้าสู่เหมือง ASSE II จนถึงปี พ.ศ. 2521 เหมืองแห่งนี้ก็กลาย เป็นที่เก็บกากนิวเคลียร์รังสีระดับต�่ำจ�ำนวน 125,000 บาร์เรล และ กากนิวเคลียร์รังสีระดับปานกลางจ�ำนวน 1,300 บาร์เรล 10 ปีต่อมา ในปี พ.ศ. 2531 ปัญหาก็เกิดขึ้นเนื่องจากน�้ำใต้ดิน ที่ไหลซึมเข้าสู่ภายในเหมือง ซึ่งชั้นหินเกลือจะประกอบไปด้วยเกลือ บริเวณด้านหน้าของเหมืองเก็บกากนิวเคลียร์ ASSE II หลายชนิดและบางชนิดเมื่อถูกน�้ำก็เกิดการละลาย ท�ำให้ชั้นหิน The building housing the entrance to the ASSE II salt mine. เกลือเกิดรอยแตกและทรุดตัว ถังบรรจุกากนิวเคลียร์ถูกถมทับด้วย แนวทางการแก้ปัญหาเรื่องกากนิวเคลียร์ของประเทศที่มีการ เศษเกลือที่พังทลายลงมา รวมทั้งสารละลายเกลือที่เกิดจากน�้ำที่ สร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ปัจจุบัน ส่วนใหญ่มักนิยมใช้วิธีการจัดเก็บทาง ซึมเข้าไป สิ่งที่เกิดขึ้นนี้ถือเป็นเรื่องอันตรายมาก เพราะนานวันเข้า ธรณีวิทยา (Geologic Disposal) โดยกากของเสียจะถูกเก็บในโพรง ถังบรรจุกากนิวเคลียร์ก็จะผุกร่อนมากขึ้น และสารกัมมันตรังสีก็จะ ใต้ดินลึกหลายร้อยเมตรเพื่อป้องกันการรั่วไหลในอนาคต แต่วิธีการ แพร่ออกมาปนเปื้อนหินเกลือและน�้ำใต้ดิน นอกจากนี้ หากชั้นหิน นี้ก็สร้างปัญหาในบางประเทศ อาทิ ประเทศเยอรมนีซึ่งมีปัญหาจาก เกลือยุบตัวไปเรื่อยๆ เหมืองแห่งนี้อาจถล่ม และก๊าซ Radon ซึ่งเป็น การก�ำจัดกากนิวเคลียร์ในเหมืองเกลือ ASSE II และเกิดการรั่วไหล ก๊าซกัมมันตรังสีก็จะแพร่กระจายสู่ชั้นบรรยากาศโดยตรงสถาบันวิจัย ของน�้ำจืดเข้าไปในเหมือง และอาจส่งผลกระทบต่อการรั่วไหลของ วิทยาศาสตร์ Helmholtz ซึ่งเป็นหน่วยงานของรัฐที่เป็นผู้ดูแลสถาน สารกัมมันตภาพรังสีต่อสภาพแวดล้อมและชุมชนที่อาศัยโดยรอบได้ ที่เก็บกากนิวเคลียร์ ASSE II ไม่เปิดเผยเรื่องนี้ต่อประชาชนจนกระทั่ง บทความนี้ขอเล่าถึงประสบการณ์ที่ได้รับจากการไปเยี่ยมชม ปี พ.ศ.2551 สร้างความไม่พอใจเป็นอย่างมากแก่ชาวบ้านในชุมชน เหมืองเกลือ ASSE II เมื่อปีที่แล้ว ใกล้เคียงซึ่งได้เคลื่อนไหวคัดค้านการใช้เหมือง ASSE II เป็นที่เก็บ เหมืองเกลือ ASSE II เป็นเหมืองที่สร้างขึ้นในปี พ.ศ. 2449 โดย กากนิวเคลียร์มาตั้งแต่ 40 ปีก่อน รัฐบาลเยอรมันจึงมีค�ำสั่งให้เปลี่ยน มีการขุดแร่เกลือที่ระดับ 750 เมตรใต้ผิวดิน ปัจจุบันเป็นเหมืองแร่ร้าง หน่วยงานดูแลเหมือง ASSE II ที่รัฐบาลเยอรมันเลือกใช้เป็นสถานที่ทดลองเก็บกากนิวเคลียร์ถาวร การแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นนี้เป็นเรื่องที่ยุ่งยากมาก สิ่งที่จะต้อง ในปี พ.ศ. 2503 เนื่องจากเชื่อกันว่าเกลือหรือดินเหนียวมีคุณสมบัติ ท�ำก็คือ อันดับแรก จะต้องป้องกันไม่ให้อุโมงค์ในเหมืองถล่มเพิ่มขึ้น ในการป้องกันการแผ่กระจายของรังสีได้ แต่ในช่วงนั้น คนเยอรมัน ผู้เชี่ยวชาญเยอรมันใช้วิธีฉีดคอนกรีตเข้าไปในช่องว่างรอยแตกของ possible option should be the use of a potash mine in the the mine chambers. Some layers of salt were eroded, Northeast for keeping these nuclear residues. causing cracks in the salt rock which partially collapsed. Current practice among countries with nuclear The nuclear waste containers were covered by the crum- power plants mostly calls for geologic disposal. In other bled salt rock and saline water. This was considered a words, nuclear residues are kept in hollows several hun- very hazardous situation because the metal barrels would dred metres under ground to prevent leakage in future. soon be corroded, leading to radioactive material being But this method is causing rows in some countries, for leaked and contaminating the earth and underground instance in Germany, which is facing a dilemma from water. Left unattended the mine could collapse and keeping nuclear waste in a salt mine due to the seeping release the radioactive radon gas into the atmosphere. of non-saline water into the mine, which may lead to the The Helmholtz Association, a state-sponsored sci- leakage of radioactive decay into the surrounding envi- entific research organization tasked with managing the ronment and community. nuclear waste depository, failed to make the development This article recounts the lessons learned from a visit public until 2008. This led to renewed discontent among to the salt mine ASSE II last year. residents in nearby communities who have protested This mine, first built in 1906 at 750 meters below against the depository since it was first proposed. As a the earth surface but now abandoned, was chosen by the result, the management of ASSE II was re-assigned to German Government in 1960 as a permanent storage another state organization. for nuclear waste. This stemmed from the belief that salt Fixing the problem proved to be a headache. The or glutinous earth possesses properties that can prevent first thing the German experts had to do to prevent the the spread of radioactivity. At that time, Germans had mine from collapsing was to inject concrete into the not yet seriously studied the risks and dangers of the dis- cracks in the salt rock and pump out the water as well as posal of nuclear waste. install a ventilation system to protect operators against From 1967 to 1978 residues from nuclear facilities exposure to radon. The next step was to remove the bur- from all over Germany were transported to the ASSE ied waste containers, some of which were already dam- II mine. It now holds 125,000 barrels of low-level and aged and leaking radioactive material, and contaminated 1,300 barrels of medium-level nuclear radioactive waste. salt and soil from the mine. The operation was extremely Ten years later, water was found to have seeped into complex having to deal with radioactive material in the

ลอดรั้วริมทางon an unbeaten path

VA.indd 11 1/27/12 11:31 AM 12 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

หินเกลือ และสร้างระบบปั๊มน�้ำเพื่อระบายน�้ำที่ไหลซึมอยู่ตลอดเวลา อย่างปลอดภัยที่สุดโดยขนย้ายกากนิวเคลียร์ออกจาก ASSE II ทั้งหมด ออกจากเหมือง ทั้งยังต้องสร้างระบบระบายอากาศเพื่อป้องกันเจ้า งบประมาณส�ำหรับการวิจัย, การเตรียมเครื่องมืออุปกรณ์, แรงงาน, หน้าที่ผู้ปฏิบัติงานไม่ให้ได้รับอันตรายจากก๊าซ Radon อันดับต่อมาที่ การขนส่งกากของเสีย, ฯลฯ ซึ่งต้องใช้งบประมาณมหาศาล และ จะต้องด�ำเนินการก็คือ การขนย้ายถังบรรจุกากนิวเคลียร์หนึ่งแสนกว่า ภาระค่าใช้จ่ายทั้งหมดนี้จะตกเป็นของรัฐบาลเยอรมันและประชาชน ถัง ซึ่งขณะนี้ถูกกลบทับอยู่ใต้กองดินและเกลือภายในอุโมงค์เหมือง เยอรมันทุกคน และบางส่วนช�ำรุดเสียหายและมีกัมมันตภาพรังสีรั่วไหล รวมทั้งเศษ บทเรียนส�ำคัญของการก�ำจัดกากนิวเคลียร์จากประเทศเยอรมัน ดินและหินเกลือที่ปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสีออกจากเหมืองแห่งนี้ การ ไม่ได้เป็นปัญหาเชิงเทคนิคเพียงอย่างเดียวว่าท�ำอย่างไรจะสามารถ ท�ำงานเหล่านี้เป็นเรื่องยาก มีขั้นตอนมากมายและต้องใช้งบประมาณ ป้องกันไม่ให้เกิดการแพร่กระจายของกัมมันตภาพรังสี แต่เป็นปัญหา มหาศาลเพราะเป็นการท�ำงานกับสิ่งที่ปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสี ทั้งใน เรื่องการจัดการในองค์กรหรือหน่วยงานที่รับผิดชอบด้วย รูปของแข็ง ของเหลว และก๊าซ ที่ระดับความลึกจากพื้นดิน 750 เมตร แอนเนตต์ พาร์ลิธซ์ อธิบายเพิ่มเติมว่า ปัญหาทั้งหมดนี้ เกิดจาก ไรน์ฮาร์ด เกินต์ (Reinhard Gerndt) แกนน�ำชุมชนกลุ่มผู้ การขาดความรู้ความเข้าใจที่รอบด้านถึงความเสี่ยงต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้น คัดค้านการเก็บกากนิวเคลียร์ ASSE II เล่าว่า ในช่วงต้นหน่วยงาน ในอนาคต เหมืองแห่งนี้เก็บถังกากนิวเคลียร์ไว้ใต้ดินมานานกว่า 30 ปี ที่รับผิดชอบด�ำเนินการเรื่องนี้ ได้ออกรายงานทางวิชาการเสนอให้ และเกลือที่ร่วงหล่นลงมาถมทับถังกากนิวเคลียร์ก็เกิดปฏิกิริยาแข็ง ปิดเหมืองถาวรและประกาศให้เหมือง ASSE II เป็นแหล่งกักเก็บกาก ตัวมานานแล้ว เมื่อเกลือเหล่านี้แข็งตัวมากขึ้นเรื่อยๆ ก็จะท�ำให้การ นิวเคลียร์ถาวรแห่งแรก แต่ปัญหาเรื่องน�้ำซึมเข้าในเหมืองเป็นชี้ให้เห็น เจาะเข้าไปถึงตัวถังที่ถูกเกลือฝังกลบไว้ท�ำได้ยากยิ่งขึ้น นอกจากนั้น ว่าข้อมูลในรายงานฉบับดังกล่าวไม่ถูกต้อง ส่งผลให้เกิดกระแสต่อต้าน เจ้าหน้าที่ในตอนนั้นยังขาดความรู้ความเข้าใจที่เพียงพอ จึงท�ำให้ไม่ เรื่องนี้กลายเป็นข่าวโด่งดังไปจนหลายคนหันมาให้ความสนใจ ได้จัดเก็บถังบรรจุกากนิวเคลียร์อย่างรอบคอบและระมัดระวัง มีการ กับประเด็นปัญหานี้และเกิดการเคลื่อนไหวกดดันและน�ำมาสู่การ ขับรถทับถัง โยนถังให้เรียงซ้อนกัน ส่งผลให้ถังยุบและถังบางส่วนอาจ แก้ปัญหาโดยรัฐบาลเยอรมัน ซึ่งได้จัดให้หน่วยงานใหม่เข้ามารับ มีการแตกหรือรั่ว อีกทั้งไม่มีการวางแผนล่วงหน้าส�ำหรับการขนย้าย ผิดชอบแทน แต่ว่าชาวบ้านในชุมชนใกล้เคียงต่างได้รับผลกระทบ กากของเสียเมื่อประสบความเสี่ยงในอนาคตที่อาจเกิดขึ้น ดังนั้น หาก จากราคาที่ดินที่ตกต�่ำลงและความเสี่ยงต่อการปนเปื้อนของสาร จะขนย้ายถังบรรจุกากนิวเคลียร์ จะต้องท�ำการขนย้ายกากนิวเคลียร์ กัมมันตภาพรังสีสู่แหล่งน�้ำ โดยเฉพาะหากมีการใช้น�้ำละลายเกลือ ทั้งหมดรวมถึงเกลือที่ได้รับการปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสีด้วย เพื่อน�ำกากนิวเคลียร์ออกมาจากเหมืองและขนย้ายไปที่อื่น กรณีที่ ปัจจุบัน ประเทศเยอรมันใช้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์มามากกว่า 40 เลวร้ายที่สุดอาจเกิดการปนเปื้อนภายใน 2 ปีแต่การปนเปื้อนจะเกิด ปีแล้ว แต่เยอรมันก็ยังคงไม่มีค�ำตอบที่ชัดเจนส�ำหรับสถานที่กัก ขึ้นแน่นอนในอีก 30 ปีข้างหน้า เก็บกากนิวเคลียร์ถาวร ปัญหาและภาระมากมายที่เกิดขึ้นที่เหมือง ตอนนี้ การจัดการเรื่องการดูแลและแก้ปัญหาเบื้องต้นของเหมือง ASSE II เป็นเพียงกากนิวเคลียร์ระดับรังสีปานกลางและระดับรังสีต�่ำ ASSE II อยู่ในความดูแลรับผิดชอบของหน่วยงานชื่อ Landesamt เท่านั้น ยังไม่ได้รวมถึงแท่งเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ใช้แล้วซึ่งจัดเป็นกาก für Bergbau, Energie und Geologie (LBEG) หรือ State Office นิวเคลียร์ระดับรังสีสูงซึ่งมีอันตรายและอายุยาวนานกว่านับร้อยเท่า for Mining, Energy and Geology ซึ่งได้รับมอบหมายจากรัฐบาล แม้ว่าเยอรมันจะได้ตัดสินใจแล้วที่จะเลิกใช้พลังงานนิวเคลียร์ให้หมด เยอรมันให้เข้ามาด�ำเนินการแก้ไขปัญหาแทนหน่วยงานแรกวิธีการ ภายใน 11 ปีนับจากนี้ (พ.ศ.2565) แต่กากนิวเคลียร์ที่เหลือทิ้งไว้ แก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าเท่าที่สามารถท�ำได้ขณะนี้คือการฉีดคอนกรีต กลับยังคงสภาพความอันตรายอยู่ต่อไปดั่งเป็นอมตะ กลุ่ม เข้าไปอุดรอยแยกของหินเกลือ เพื่อไม่ให้ชั้นเกลือด้านบนเกิดการยุบ นักเคลื่อนไหวชาวเยอรมันบางกลุ่มเสนอให้กักเก็บกากนิวเคลียร์ไว้ ตัวเพิ่มขึ้น แต่ไม่มีใครแน่ใจว่าทางออกเฉพาะหน้านี้จะสามารถช่วย บนผิวดินเพื่อความโปร่งใสและสามารถตรวจสอบได้ แต่วิธีการนี้ก็ แก้ไขปัญหาได้นานแค่ไหน และทางหน่วยงานฯ ก�ำลังด�ำเนินการศึกษา ตั้งอยู่บนความเสี่ยงเช่นกัน และดูเหมือนว่าปัญหานี้ยังเป็นโจทย์ให้ ความเป็นไปได้ในการขนย้ายกากนิวเคลียร์ออกจากเหมือง ASSE II ชาวเยอรมันต้องช่วยกันขบคิดแก้ปัญหาร่วมกันอีกนาน ก่อนที่จะเกิดปัญหาเหมืองเกลือยุบตัว ส�ำหรับประเทศไทย หากจะตัดสินใจสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ แอนเนตต์ พาร์ลิธซ์ (Annette Parlitz) เจ้าหน้าที่จาก เราคงต้องถามตัวเองว่าเรามีทางออกที่ชัดเจนให้กับเรื่องการเก็บ กรมป้องกันกัมมันตภาพรังสี (ภายใต้กระทรวงสิ่งแวดล้อม) ซึ่งเริ่ม กากนิวเคลียร์ที่รุ่นลูกรุ่นหลานของเราจะต้องรับผิดชอบดูแลแทน ด�ำเนินการท�ำงานแก้ปัญหาของเหมือง ASSE II ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2552 ในอนาคตเป็นเวลาอย่างน้อยหลายร้อยหรือแม้กระทั่งหลายหมื่นปี กล่าวว่า แม้จะมีมติออกมาว่าจะต้องมีการย้ายกากนิวเคลียร์ไปไว้ที่อื่น หรือยัง ทางหน่วยงานต้องเผชิญกับปัญหาใหญ่ว่าจะจัดการกับกากนิวเคลียร์ และคนไทยพร้อมหรือยังที่จะแบกรับต้นทุนที่มองไม่เห็นจาก ที่มีอยู่อย่างปลอดภัยได้อย่างไร ความเสี่ยงของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และการก�ำจัดกากของเสียเหล่านี้ โจทย์ที่ส�ำคัญกว่านั้นคือ หากย้ายกากนิวเคลียร์จากเหมืองนี้ หากค�ำตอบยังคงเป็นการโบ้ยให้กับประเทศที่ค้ายูเรเนียมให้ จะสามารถน�ำไปเก็บไว้ที่ไหน เพราะตอนนี้บนโลกเรายังไม่มีแหล่ง ไทย หรือยังคงตอบแบบอ้อมๆ แอ้มๆ การขยายระยะเวลาตัดสินใจ กักเก็บกากนิวเคลียร์ถาวรได้อย่างปลอดภัยเลยแม้แต่แห่งเดียว สร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เพียง 3 ปีอาจไม่เพียงพอกับอนาคตที่คนรุ่น จนถึงตอนนี้ ก็ยังไม่สามารถคาดเดาได้ว่าการแก้ปัญหาการรั่วซึม ถัดไปต้องแบกรับ! n ของน�้ำเข้าไปในเหมืองและการขนย้ายกากนิวเคลียร์ออกจากเหมือง ASSE II จะใช้เวลากี่ปี ติดตามข้อมูลเกี่ยวกับเหมือง ASSE II ได้ที่: ขณะนี้ หน่วยงานฯ มีค่าใช้จ่ายส�ำหรับการด�ำเนินการแก้ปัญหา www.endlager-asse.de/EN/1_Home/home_node.html เฉพาะหน้าราว 80 ล้านยูโรต่อปี และหากจะต้องแก้ไขปัญหาทั้งระบบ เว็บไซต์กลุ่มชาวบ้านในพื้นที่ ASSE II: www.asse2.de/index.html

VA.indd 12 1/27/12 11:31 AM กันยายนกันยายน -- ธันวาคมธันวาคม 25542554 SeptemberSeptember -- DecemberDecember 20112011 13

form of solid, liquid and gas at the depth of 750 m and An important lesson to learn from Germany is not required a huge amount of expense. only a technicalone, that is how to prevent the spread of Reinhard Gerndt, for 40 years the core leader of radiation in nuclear waste disposal but how to deal with opponents to the disposal of nuclear waste at ASSE II, organizational problems as well. recalled that the authorities originally issued a technical Annette Paritz further explained that all these prob- report proposing the closure of the salt mine and turned lems stemmed from a lack of comprehensive knowledge it into a permanent nuclear waste storage. But the dis- and understanding of the risks that might imperil the covery of water seeping into the mine indicated that the country in the future. This mine had kept the nuclear data in the report was inaccurate, sparking currents of waste containers under ground for more than 30 years. opposition among the residents. The crumbled salt covering the barrels had hardened The protest made the news headlines, drawing the over time, making it hard to get to the barrels. This prob- attention of the general public to this problem. Pressure lem was compounded by the lack of knowledge on the movements grew to such an extent that the German part of the responsible authorities at the time resulting in government had to assign a new agency to take charge the lack of care in stacking up the barrels so that some of the matter to placate the opposition. But villagers in of them were damaged and leaked. In addition, there nearby communities had been affected by the deprecia- had been no planning for the removal of waste when tion of their properties and the risk of radioactive decay problems arose. Therefore to remove the waste, all the contaminating water sources, especially if the authori- barrels together with the contaminated salt will have to ties tried to extract nuclear substances by diluting the salt be removed. in the mine with water. In a worst case scenario, there As of now, Germany still has no clear answer on might be contamination within two years. But the resi- the matter of permanent storage for nuclear waste. The dents expect contamination to occur certainly within the complicated problem at the ASSE II mine involves only next 30 years. low- and medium-level radioactive waste. The problem Currently the management and care of the ASSE II is definitely more complex for the highly radioactive comes under an agency called Landesamt fur Bergbau spent fuels that it has accumulated generated over four und Geologie (LBEG) or State Office for Mining, Energy decades of nuclear plant operation. Although the coun- and Geology, which has been mandated by the German try has decided to abandon nuclear power completely in government to solve the problem of water seeping into 11 years, the accumulating nuclear waste would remain the salt mine. hazardous for an indefinite period. The short-term solution to the problem is to pour Some German activist groups have proposed the concrete into the cracks in the salt rock in order to stop storing of nuclear waste above ground for the sake of top layers of salt from sinking further. However, nobody transparency and to allow monitoring. But this method knows for how long this short-term solution will be able also carries risks and it looks as if the problem will remain to keep the problem at bay. The agency is studying the a problem for the Germans to spend some time yet put- possibility of transporting nuclear waste out of ASSE II ting heads together to solve. before they are confronted with the problem of the salt For Thailand, if a decision is made to build nuclear mine sinking. power plants, we may have to ask ourselves whether we Annette Paritz, an official from the radioactivity pro- already have in hand clear exits on the matter of storing tection department under the Environment Ministry who nuclear waste which our children and grandchildren will has been working on the problem of ASSE II since 2009, have to deal with in future for hundreds or even tens of said once the decision is made to move nuclear waste thousands of years. somewhere else, the agency will have to face the big prob- More than that, are Thai people ready to bear the lem of how to manage safely the existing nuclear waste. burden of hidden costs arising from the risks of having A more acute question is to where would the waste nuclear power plants and radioactive wastes that will fol- moved because there exists not a single disposal site that low? can store nuclear waste safely and permanently. Even If the answers to these questions are simply an now, there is no way of speculating for how many years it attempt to pass on the problem to the countries sell- will take to solve the problems of water seeping into the ing uranium to Thailand, or equivocal as usual, then mine, and the removal of nuclear waste from ASSE II. the postponement of a decision on the installation of At present an estimated 80 million euros a year is nuclear power plants for three years may not be enough needed to implement the immediate solution. However, a time span for the future of the next generations which to solve the problems in the long term by removing the will have to bear the burdens. n entire lot of nuclear waste from ASSE II safety would require a huge budget, in terms of research, equipment, manpower, and the transportation of waste. The burden For more information on the ASSE II mine, go to: of these expenses inevitably lies on the shoulders of the www.endlager-asse.de/EN/1 Home/home node.html or the German government and people. website of local residents at www.asse2.de/index.html.

ลอดรั้วริมทางon an unbeaten path

VA.indd 13 1/27/12 11:31 AM 14 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 รู้จักกากกัมมันตรังสี กากกัมมันตรังสีคือ ของเสียไม่ว่าในรูปของ ของแข็ง ของเหลวหรือก๊าซ ที่ประกอบหรือ ปนเปื้อนด้วยสารกัมมันตรังสี ในระดับความ แรงรังสีสูงกว่าเกณฑ์ก�ำหนดว่าเป็นอันตราย และวัสดุนั้นๆ ไม่เป็นประโยชน์อีกต่อไปแล้ว กาก หรือของเสียเหล่านั้นจะต้องได้รับการบ�ำบัด และจัดการอย่างมีระบบ และผ่านการตรวจ สอบอย่างเคร่งครัด ประเภทของกากกัมมันตรังสี 1. กากกัมมันตรังสีระดับสูง ได้แก่ เศษชิ้นส่วนที่เกิดจากการ บรรยากาศใต้เหมืองที่ระดับความลึก 750 เมตร ท�ำปฏิกิริยาลูกโซ่ในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ กากกัมมันตรังสีที่เป็น The salt mine at the depth of 750 meters. ของแข็งและของเหลวที่ได้จากการฟอกกากเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ และ กากกัมมันตรังสีอื่นๆ ที่มีระดับรังสีสูงเทียบเท่า 3. กากกัมมันตรังสีระดับต�่ำ เกิดจากการปฏิบัติงานในโรง 2. กากกัมมันตรังสีระดับปานกลาง เกิดจากการปฏิบัติงาน พยาบาลหรืออุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับสารกัมมันตรังสี อาทิ ที่เกี่ยวข้องกับสารกัมมันตรังสีซึ่งบางครั้งต้องมีการก�ำบังรังสี กาก เช่น ถุงมือ เสื้อผ้า อุปกรณ์ที่ท�ำจากกระดาษ ซึ่งมีการปนเปื้อนสาร จ�ำพวกนี้ประกอบด้วย อาทิเช่น เศษโลหะจากแท่งเชื้อเพลิง ตะกอน กัมมันตรังสีเพียงเล็กน้อย ที่ได้จากการบ�ำบัดกากกัมมันตรังสีที่เป็นของเหลว สารแลกเปลี่ยน สารกัมมันตรังสีทุกประเภทเป็นสารที่มีการสลายตัว โดยมีช่วง ไอออน และต้นก�ำเนิดรังสีใช้แล้ว อายุการสลายตัวแตกต่างกัน ตั้งแต่เสี้ยววินาที กระทั่งนับล้านปี

Classification of radioactive waste 1. High-level waste includes fission products generated in the reactor core, radioactive waste in the solid and liquid forms derived from the conditioning What is of nuclear fuel, and other waste of equally high level of radioactivity. 2. Intermediate-level waste is generated by activities involving radioactive materials which some- times require shielding, such as scrap metal and sedi- Radioactive ment resulted from treatment of liquid radioactive waste, ion exchangers, and spent radiation sources. 3. Low-level waste is generated by activities relating to radioactive materials in hospital or industry, such as gloves, garments, and equipment made from Waste? paper which are slightly radioactive. All types of radioactive materials have different adioactive wastes are wastes in solid, half-lives, ranging from a split second to millions of liquid, or gas forms, which contain years. or are contaminated with radioactive material at a level considered Radioactive waste from nuclear hazardous, and such materials are reactors no longer useful. The wastes must A nuclear reactor initiates a sustained nuclear Rbe treated and managed systematically and strictly chain reaction. Nuclear reaction, known as fission reac- monitored. tion, is caused by neutron striking the nucleus of ura-

VA.indd 14 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 15

กากกัมมันตรังสีจากเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ nium-235, which splits and creates heat and expels การเดินเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ หมายถึง การท�ำให้เกิด free neutrons. These neutrons collide with other ปฏิกิริยานิวเคลียร์ต่อเนื่องตลอดเวลาท�ำงานและควบคุมได้ ปฏิกิริยา U-235 atoms, causing more fission and maintaining นิวเคลียร์นี้เรียกว่า ปฏิกริยาฟิชชัน เกิดขึ้นจากการยิงนิวตรอนเข้าไป a nuclear chain reaction. Nuclear fuel diminishes as it releases energy and nuclear particles. ที่ยูเรเนียม-235 ท�ำให้เกิดการแตกตัวของนิวเคลียสของยูเรเนียม-235 Fission reaction emits various particles, par- ซึ่งจะปลดปล่อยพลังงานความร้อนและอนุภาคนิวตรอนออกมา ticularly neutron as a direct product. Alpha, beta, อนุภาคนิวตรอนที่เพิ่มขึ้นนี้จะท�ำให้เกิดการแตกตัวของนิวเคลียสต่อ and gamma radioactivity in a reactor are emitted เนื่องไปอย่างทวีคูณ พลังความร้อนนั้นเกิดจากการที่มวลสารของเชื้อ from radioisotope (or radioactive isotope) which is เพลิงนิวเคลียร์สลายตัวและปลดปล่อยพลังงานออกมาเป็นพลังงาน the result of the decaying of U-235. Fission reac- และอนุภาคนิวเคลียร์ tion is possible only when the fuel has enough con- ส่วนอนุภาคนิวเคลียร์ที่เกิดขึ้นมีได้หลายอย่าง ที่ส�ำคัญคือ centration of fissionable isotope to reach a critical mass. For a nuclear reactor, U-235 must be enriched นิวตรอน ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยาฟิชชันโดยตรง แต่จะเกิดมีอนุภาค to approximately 3-5%. But for a nuclear bomb, แอลฟา เบต้า และแกมมา ซึ่งเป็นกัมมันตภาพรังสีในเครื่องปฏิกรณ์ U-235 enriched to 90% is required. To sustain a ด้วยจากสารไอโซโทปรังสี (หรือสารกัมมันตรังสี) ที่เกิดจากการสลาย fission reaction, control rods which are capable of ตัวของยูเรเนียม-235 ปฏิกิริยาฟิชชันจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อมีเชื้อเพลิง absorbing many neutrons are employed to speed up, ที่เข้มข้นถึงระดับมวลวิกฤต (Critical Mass) ซึ่งเชื้อเพลิงส�ำหรับ slow down or stop a nuclear reaction.

ชั้นเกลือในเหมืองแสดงให้เห็นถึงรอยแยกและการทรุดตัว Salt deposit showing cracks and subsidence.

There are two types of radioactive waste from the operation of nuclear reactors: ภาพจ�ำลองภายชั้นเกลือภายในเหมือง • The first type is spent fuel. In fission A graphic poster shows the topography of the mine. reaction, a large part of U-235 decays and turns into many elements, which are highly radioactive, left in โรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะมีความเข้มข้นของยูเรเนียม-235 ประมาณ alloy tubes made from “zirconium.” Spent nuclear 3-5% แต่ระเบิดนิวเคลียร์ต้องใช้ยูเรเนียม-235 เข้มข้นถึง 90% fuel still contains irradiated uranium fuel and neutron activation products. ส�ำหรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จะต้องท�ำการควบคุมปฏิกิริยาฟิชชันให้ได้ One third of nuclear fuel becomes “spent fuel”. ตามต้องการ โดยใช้แท่งควบคุม (Control Rod) ที่มีคุณสมบัติในการ A 1,000-MW nuclear power plant, for instance, ดูดซับนิวตรอนได้ แท่งควบคุมจะถูกใช้ในการควบคุมจ�ำนวนนิวตรอน uses 30 tons of fuel and produces about 10 tons ในการทวีก�ำลัง ลดก�ำลัง หรือหยุดเดินเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ of spent nuclear fuel (waste) every year. The spent fuel, regarded as high-level waste, must be stored in a cooling pond for 5-7 years before being tightly กากกัมมันตรังสีที่เกิดจากการเดินเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ sealed in radioactive-protection storage tanks. This สามารถแยกได้เป็น 2 ส่วน is only a temporary storage measure before tanks are • ส่วนที่หนึ่ง เกิดจากเนื้อเชื้อเพลิงโดยตรง เนื่องจากเมื่อเกิด buried deep underground in storage tanks. ปฏิกิริยาฟิชชัน ยูเรเนียม-235 ส่วนใหญ่จะสลายตัวเปลี่ยนเป็นธาตุ • The second type is intermediate- and ชนิดอื่นมากมายหลายชนิด ซึ่งล้วนเป็นธาตุกัมมันตรังสี ทั้งหมดนี้จะ low-level waste, such as water heated into steam

ลอดรั้วริมทางon an unbeaten path

VA.indd 15 1/27/12 11:31 AM 16 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ยังคงอยู่ในแท่งเชื้อเพลิงที่มีลักษณะเป็นท่อโลหะที่มีคุณสมบัติพิเศษ that drives turbines to generate electricity. The water สร้างจากวัสดุที่เรียกว่า “เซอร์โคเนียม” แท่งเชื้อเพลิงนั้นเราเรียกว่า contains contaminants from nuclear reaction and must be treated. เชื้อเพลิงใช้แล้ว (Spent Fuel) นอกเหนือจากนั้น ในแท่งเชื้อเพลิง Other types of radioactive waste include defec- ใช้แล้ว ยังมีเนื้อยูเรเนียมที่ใช้ไม่หมดอีกจ�ำนวนหนึ่ง และมีธาตุที่หนัก tive reactor parts, used resin from water treatment, กว่ายูเรเนียม ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยากระตุ้นด้วยนิวตรอน (Neutron sediments from boiling and filtering wastes to isolate Activation) อีกด้วย radioactive wastes, garbage, air filters, and protec- ในปีหนึ่งๆ แท่งเชื้อเพลิงที่ใช้ในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ประมาณ tive clothing. These are intermediate- and low-level 1 ใน 3 จะกลายเป็น “เชื้อเพลิงใช้แล้ว” เช่น หากเป็นโรงไฟฟ้า wastes of which a 1,000-MW,nuclear power plant produces about 100-600 cubic meters a year. นิวเคลียร์ขนาด 1,000 เมกะวัตต์ จะมีการใช้เชื้อเพลิงประมาณ 30 In addition, nuclear fuel cycle, including ura- ตันต่อปี เชื้อเพลิงจ�ำนวน 10 ตันจะกลายเป็นกากนิวเคลียร์หรือแท่ง nium mining, uranium ore extraction, and produc- เชื้อเพลิงใช้แล้ว แท่งเชื้อเพลิงใช้แล้วจะต้องถูกน�ำไปเก็บไว้ในสระน�้ำ tion of fuel rods, also produces a small quantity of ที่มีระบบหล่อเย็นอย่างน้อย 5-7 ปี เพื่อรอให้อุณหภูมิของแท่งเชื้อ radioactive waste. เพลิงใช้แล้วลดลง หลังจากนั้นจึงสามารถน�ำไปจัดเก็บในถังบรรจุที่ มีเครื่องป้องกันรังสีอย่างแน่นหนา ซึ่งเป็นการจัดเก็บแบบชั่วคราว W aste Treatment/Storage Methods There are three schools of thought on nuclear เพื่อรอการน�ำไปจัดเก็บในที่เก็บกากนิวเคลียร์ถาวรลึกใต้พื้นดินต่อ waste management: ไป กากกัมมันตรังสีชนิดนี้เป็นกลุ่มที่เรียกว่ากากกัมมันตรังสีระดับ 1. Dilute and Disperse — Waste is diluted to an สูง (High-level Waste) acceptable level before being discharged to the envi- • ส่วนที่สอง กากกัมมันตรังสีที่เกิดจากส่วนประกอบในการ ronment เดินเครื่องปฏิกรณ์ เช่น การใช้เครื่องปฏิกรณ์ต้มน�้ำให้ร้อนเป็น 2. Concentrate and Contain — An example of ไอน�้ำ และไอน�้ำนั้นไปหมุนปั่นเทอร์ไบน์ผลิตกระแสไฟฟ้า น�้ำที่ใช้นั้น this method is to boil or filter contaminated water to isolate radioactive waste. The small amount of อาจมีสิ่งเจือปนอยู่บ้าง สิ่งเจือปนในน�้ำที่เข้าไปสู่แกนปฏิกรณ์อาจ remaining waste will ease storage. เกิดปฏิกิริยาจากอนุภาคนิวเคลียร์ที่เกิดขึ้น ท�ำให้กลายเป็นสารรังสี 3. Delay and Decay – This is simply to keep ซึ่งต้องท�ำการบ�ำบัด waste in storage for a long enough period of time to นอกจากนั้นแล้วยังมีกากกัมมันตรังสีอื่นๆ เช่น ชิ้นส่วนเครื่อง allow the radioisotope to decay naturally. This is most ปฏิกรณ์ที่ช�ำรุด เรซินใช้แล้วที่ใช้ในการบ�ำบัดน�้ำมีรังสี ตะกอนจาก common method as there is no technology to totally การต้มระเหยกากของเหลว ขยะต่างๆ รวมทั้งเครื่องกรองอากาศ treat or dispose of radioactive waste at present. และเสื้อผ้าของผู้ปฏิบัติงานควบคุมหรือเดินเครื่องปฏิกรณ์ เป็นต้น สิ่งเหล่านี้เป็นกากกัมมันตรังสีระดับปานกลางและระดับต�่ำ ซึ่งใน Volume of nuclear Storage Time required waste from a for complete โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขนาด 1,000 เมกะวัตต์ จะมีประมาณ 100-600 1,000-MW nuclear radioactivity ลูกบาศก์เมตรต่อปี power plant in one year decay นอกเหนือจากสองส่วนข้างต้นแล้วยังมีกากกัมมันตรังสีจากการ Volume Radiation ท�ำเหมืองแร่ยูเรเนียม จากการสกัดธาตุยูเรเนียมออกจากสินแร่ และ HLW 10 cubic 95% With shielding >10,000 years and cooling จากการผลิตแท่งเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ รวมกันเรียกว่ากากกัมมันตรังสี system จากวัฏจักรเชื้อเพลิง ซึ่งมีปริมาณไม่มากนัก ILW 70 cubic 4% With shielding 300 years metres ILW 200 cubic 1% With or without 300 years วิธีการบ�ำบัด/จัดเก็บกากกัมมันตรังสี metres shielding แนวคิดในการจัดการกับกากกัมมันตรังสี แบ่งเป็น 3 แนวทางคือ 1. การท�ำให้เจือจาง แล้วระบายทิ้ง (Dilute and Disperse) Key radioactive materials which ทั้งนี้ ระดับรังสีที่ระบายทิ้งสู่สิ่งแวดล้อมต้องอยู่ในเกณฑ์ที่ไม่ก่อให้ are hazardous to human health เกิดอันตรายต่อสิ่งมีชีวิต include: 2. การท�ำให้เข้มข้น แล้วเก็บรวบรวม (Concentrate and Radioactive Iodine (I) in the form of I-131 Contain) เช่น น�้ำปนเปื้อนรังสี อาจใช้วิธีกรองหรือต้มให้น�้ำระเหย with a radioactive half-life of 8 days is often detected ออกไป เหลือไว้แต่กากกัมมันตรังสี ซึ่งจะมีปริมาตรน้อยลงท�ำให้ง่าย in nuclear accidents. The material is similar to com- ต่อการจัดเก็บ mon iodine, except that it releases beta and gamma rays which cause genetic mutation and destroy cells. 3.การเก็บทอดระยะเวลา และปล่อยให้สารกัมมันตรังสีสลาย This hazardous radioactive material requires ตัวไปเอง (Delay and Decay) กากกัมมันตรังสีเกือบทั้งหมดใช้วิธี strict preventive measure as it can accumulate in การนี้ เนื่องจากปัจจุบันยังไม่มีเทคโนโลยีใดที่จะก�ำจัดหรือท�ำลาย certain parts of the body, particularly in the thy- สารกัมมันตรังสีได้ roid. There, it destroys the thyroid tissue and poses

VA.indd 16 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 17

ปริมาณกากนิวเคลียร การจัดเก็บ ระยะเวลาที่ เชอร์โนบิลเมื่อปี พ.ศ.2529 ซึ่งผ่านมา 25 ปีแล้ว แต่สารซีเซียม-137 จากโรงไฟฟานิวเคลียร รังสีสลายตัว ที่แพร่กระจายในครั้งนั้น ยังคงปนเปื้อนอยู่ในสิ่งแวดล้อม ไม่เฉพาะแต่ 1,000 MW ใน 1 ป หมดไป ในบริเวณใกล้เคียงโรงไฟฟ้าเท่านั้น แต่หลายบริเวณในทวีปยุโรปซึ่ง ปริมาตร ปริมาณรังสี ห่างออกไปหลายพันไมล์ก็ยังพบการปนเปื้อน เช่น ที่ประเทศเยอรมัน HLW 10 ลบ.ม. 95% มีวัสดุกำบัง >10,000 ป ยังคงมีการตรวจพบว่า หมูป่าบางส่วนที่ชาวบ้านล่ามาขายเป็นอาหาร รังสีและระบบ ยังมีการปนเปื้อนซีเซียม-137 เกินค่าที่กฎหมายก�ำหนดและจะต้อง หลอเย็น ท�ำลายทิ้ง โดยรัฐบาลต้องจ่ายค่าชดเชยให้แก่ผู้มีอาชีพล่าหมูป่าด้วย ILW 70 ลบ.ม. 4% มีวัสดุกำบัง 300 ป หรือที่ประเทศอังกฤษ ฟาร์มเลี้ยงแกะในบางบริเวณยังคงต้องมีการ รังสี ตรวจวัดการปนเปื้อนรังสีซีเซียม-137 เพื่อไม่ให้มีแกะปนเปื้อนรังสี LLW 200 ลบ.ม. 1% มีหรือไมมีวัสดุ 300 ป ถูกขายออกไปสู่ท้องตลาด กำบังรังสีก็ได อันตรายของสารซีเซียม-137 ก็คือ เมื่อแพร่กระจายสู่สิ่งแวดล้อม จะปนเปื้อนห่วงโซ่อาหาร ซีเซียม-137 มีองค์ประกอบทางเคมีคล้าย สารกัมมันตรังสีหลักๆ ที่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ คือ กับโปแตสเซียม เมื่อมนุษย์บริโภคเข้าไป ร่างกายจะเข้าใจว่าเป็น ไอโอดีนที่มีสารกัมมันตรังสี (Radioactive Iodine) ในรูป โปแตสเซียมและดูดซับไปสะสมไว้ โดยเฉพาะที่เนื้อเยื่อและไขกระดูก I-131 สามารถสลายตัวเหลือปริมาณครึ่งหนึ่งในเวลา 8 วัน หรือในทาง ท�ำให้เซลล์ผิดปกติหรือเกิดมะเร็ง หากร่างกายได้รับในปริมาณมาก วิทยาศาสตร์เรียกว่ามีค่าครึ่งชีวิตเท่ากับ 8 วันนั่นเอง โดยสารชนิดนี้ หรือสะสมไว้เป็นเวลานานก็อาจเกิดความผิดปกติที่ระบบพันธุกรรม สามารถพบได้บ่อยครั้งเมื่อเกิดอุบัติเหตุทางนิวเคลียร์ โดยทั่วไปแล้ว ก่อให้เกิดความพิกลพิการในเด็กเกิดใหม่ได้ สารชนิดนี้มีคุณสมบัติเหมือนสารไอโอดีนปกติแทบทุกด้าน เพียงแต่ โคบอลท์ที่มีสารกัมมันตรังสี (Radioactive Cobalt) เป็น สารนี้สามารถแผ่รังสีเบต้าและแกมม่าออกมา ส่งผลให้เกิดการท�ำลาย สารกัมมันตรังสีในรูป Co-60 เกิดขึ้นในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ แต่มี เซลล์และก่อให้เกิดการกลายพันธุ์ได้ ปริมาณไม่มากนัก มีค่าครึ่งชีวิตประมาณ 5 ปี สามารถแผ่รังสีเบต้า สารชนิดนี้ถือเป็นสารกัมมันตรังสีที่อันตรายมาก และมีมาตรการ และแกมม่าได้เช่นเดียวกับสารกัมมันตรังสีไอโอดีน ป้องกันอย่างรัดกุม เนื่องด้วยสารนี้สามารถสะสมในอวัยวะบางส่วน โคบอลต์-60 เคยเป็นข่าวครึกโครมไปทั่วโลกจากเหตุการณ์รั่ว ของร่างกายได้เป็นพิเศษ คือ ต่อมไทรอยด์ ส่งผลให้เกิดการตายของ ไหลที่ จ.สมุทรปราการ เมื่อปี พ.ศ. 2543 จากการที่เครื่องฉายรังสี เซลล์ต่อมไทรอยด์ และอาจกลายเป็นมะเร็งต่อมไทรอยด์ได้อีกด้วย ทางการแพทย์ที่หมดอายุแล้วเครื่องหนึ่งถูกน�ำไปขายเป็นเศษเหล็ก โดยเฉพาะจะมีอันตรายกับเด็กมาก เนื่องจากเด็กอยู่ในช่วงวัยเจริญ เมื่อร้านรับซื้อของเก่าน�ำไปแยกชิ้นส่วน สารโคบอลต์-60 ซึ่งเป็นต้น เติบโต และต่อมไทรอยด์ก�ำลังพัฒนาและขยายตัว หากได้รับในช่วง ก�ำเนิดรังสีขนาดเท่าก้อนถ่านไฟฉายได้ตกหล่นอยู่ในร้านรับซื้อของ นี้ อาจส่งผลต่อการเจริญเติบโตของร่างกายได้ เก่าและแผ่รังสีอยู่นาน 18 วัน ก่อนที่จะถูกเก็บกู้ออกไปโดยส�ำนักงาน ซีเซียมที่มีสารกัมมันตรังสี (Radioactive Caesium: Cs) เป็น ปรมาณูเพื่อสันติ เหตุการณ์ครั้งนั้นไม่มีสารกัมมันตรังสีปนเปื้อนเข้าสู่ สารในรูป Cs-137 ที่ก�ำลังสร้างปัญหาที่ญี่ปุ่นในขณะนี้ มีค่าครึ่งชีวิต สิ่งแวดล้อม แต่จากการที่โคบอลต์-60 แผ่รังสีอยู่ในร้านรับซื้อของเก่า 30 ปี เป็นสารที่อันตรายมากเนี่องจากมีค่าครึ่งชีวิตที่ยาวนาน ต้อง 18 วัน ก็ท�ำให้มีผู้เสียชีวิต 3 ราย หญิงตั้งครรภ์ต้องท�ำแท้งตามค�ำ ใช้เวลา 200 ปีจึงจะสลายตัวเหลือ 1% ของปริมาณตั้งต้น อุบัติเหตุ แนะนำ� แพทย์ 1 ราย ผู้พิการ 2 ราย และเจ็บป่วยทางรังสีอีก 5 ราย n a risk of mutation into thyroid cancer. Children are at once consumed, the human body would mistake it as greater risk because they are in a developmental stage potassium and absorb and store it in bodily tissues and and any harm to their thyroid affects their growth. bone marrow, causing cell abnormality or cancer. A Radioactive Caesium (Cs) in the form of high dose or long exposure could cause genetic muta- Cs-137 has proved to be a headache for Japan at the tion and lead to deformities in newborns. moment. Given its long half-life of 30 years, Cs-137 Radioactive Cobalt (Co) is another by-product needs 200 years to diminish to 1% of the original vol- of nuclear reaction. Taking the form of Co-60 it has ume. Twenty-five years after the Chernobyl nuclear a half-life of 5 years and can release beta and gamma accident in 1986, Cs-137 contamination is still evident rays, similar to radioactive iodine. in the environment not just in the surrounding areas Co-60 made headlines worldwide in 2000 when but also in many parts of Europe thousands of miles a radiation leak was reported in Samut Prakan prov- away. In Germany, for example, hunted wild boars ince. A decommissioned medical radiotherapy source were found with higher than legally acceptable level of was sold to a junkyard and dismantled for scrap metal. Cs-137 contamination and must be disposed of, and A Co-60 source of the size of a flashlight battery was the German government was forced to compensate the inadvertently left in the junkyard for 18 days before hunters. In England, some sheep farms still have to be being retrieved by the Office of Atoms for Peace. No inspected for Cs-137 to prevent contaminated meat radiation contamination was detected in the environ- from being sold. ment, but the incident led to three deaths, one abortion Cs-137 is a threat to the food chain. Because it pos- as advised by doctor, two disabilities and five radiation- sesses similar chemical property as common potassium, exposed patients. n

ลอดรั้วริมทางon an unbeaten path

VA.indd 17 1/27/12 11:31 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ?

จากเชอร์โนบิล ถึงฟุกุชิมะ แม้นวาด กุญชร ณ อยุธยา

ารระเบิดของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ จาก เชอร์โนบิลระเบิดแต่ไม่เป็นที่รับรู้ของสังคมไทยมากนัก หลังจากนั้น เหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาด 9.0 ริกเตอร์ ตามมา ประวัติศาสตร์ของอุบัติเหตุจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ผ่านมาก็ได้กลาย ด้วยคลื่นสึมามิพัดถล่มบริเวณชายฝั่งตะวันออก เป็นบทเรียนบทใหม่ที่ถูกกล่าวถึงด้วยความวิตกกังวลในวงกว้าง โดย ของประเทศญี่ปุ่น ได้ก่อให้เกิดความตื่นตระหนก เฉพาะในพื้นที่เป้าหมายที่มีการศึกษาความเหมาะสมในการสร้าง ไปทั่วโลก ท�ำให้ประเทศต่างๆ ทั่วโลกต้องทบทวน โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 17 แห่งทั่วประเทศ จากแผนการก่อสร้างโรง นโยบายเกี่ยวกับโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และประชาชนใน ไฟฟ้านิวเคลียร์จ�ำนวน 5 โรง ที่การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย หลายประเทศในแถบยุโรปแสดงท่าทีที่ชัดเจนว่าไม่ต้องการพลังงาน (กฟผ.) มีโครงการที่จะก่อสร้างบนพื้นที่เหมาะสมที่ถูกเลือก 5 แห่ง นิวเคลียร์ ในอีก 10 ปีข้างหน้า เหตุการณ์อุบัติภัยฟุกุชิมะได้ส่งสัญญาณเตือนที่ชัดเจนให้แก่ ขณะที่ช่วงเวลาใกล้เคียงกันนั้น ทบวงการพลังงานปรมาณู ประชาคมโลกว่า พลังงานนิวเคลียร์ไม่ได้ปลอดภัยหรือแม้แต่สร้าง ระหว่างประเทศ (IAEA) ได้ประเมินโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้า ความมั่นคงทางพลังงาน ซ�้ำยังสร้างความเสี่ยงที่อันตรายต่อเศรษฐกิจ นิวเคลียร์ของประเทศไทยในช่วงของการศึกษา 3 ปีแรก โดยให้ค�ำ และชีวิตของผู้คน ผลสะเทือนนั้นท�ำให้ประเทศที่พัฒนาแล้วทั้งหลาย แนะน�ำรวม 8 ข้อด้วยกัน (ดูล้อมกรอบ “ข้อสังเกตและข้อแนะน�ำ ต่างตื่นตัวกับอันตรายจากพลังงานนิวเคลียร์ เพราะมีประสบการณ์ ของ IAEA ต่อโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศไทย”) ซึ่ง แล้วว่าการผูกติดพลังงานไว้กับเชื้อเพลิงฟอสซิลและนิวเคลียร์นั้นถือ เกี่ยวกับเรื่องของกฏหมายและกฏระเบียบเพื่อก�ำกับดูแลการบริหาร เป็นการเดิมพันอนาคตของโลก จัดการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โดยเน้นเรื่องความปลอดภัยและบุคลากร ส�ำหรับประเทศไทย พิบัติภัยที่ญี่ปุ่นครั้งนี้ยังสะท้อนไป ต่างๆ ของโครงการ เพื่อให้สอดคล้องกับมาตรฐานของ IAEA และ ถึงภาพของความเสียหายอย่างรุนแรงในอดีตเมื่อครั้งโรงไฟฟ้า สนธิสัญญาระหว่างประเทศ

กรุงเทพมหานคร “เมืองที่ไม่เคยหลับ” ไม่เพียงแต่ใช้ไฟฟ้ามากกว่าจังหวัดใดในประเทศไทย แต่มากกว่าภาคเหนือ อีสานและใต้รวมกันทั้งหมด โดยสถิติปี 2551 แสดงว่าไฟฟ้า ที่ผลิตได้ทั้งหมดถูกใช้ที่กรุงเทพ 39% ขณะที่ภาคเหนือใช้เพียง 10% ภาคอีสาน 11% และภาคใต้ 8% ส่วนภาคกลาง (ไม่รวมกรุงเทพ) ใช้ 35% – ภาพจากวิถีพีเดีย

VA.indd 18 1/27/12 11:31 AM Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

From Chernobyl to Fukushima Maenwad Kunjara Na Ayuttaya

he explosions at the Fukushima Daiichi concern and discussion, particularly in 17 targeted areas nuclear power plant in Japan, aftermath across the country under study for the feasibility of build- of an earthquake measuring 9.0 on the ing nuclear power plants. Among these areas, the Elec- Richter scale and ensuing tsunamis that tricity Generating Authority of Thailand (EGAT) plans struck the country’s east coast, forced to build five nuclear plants in the next decade. countries world-wide to rethink the future At about the same time, the International Atomic Tof nuclear energy, with many Europeans making clear Energy Agency (IAEA) assessed Thailand’s first three- their opposition to this option. year study of the project to build nuclear power plants, The Fukushima nuclear disaster sent a clear warn- and put forward eight suggestions (see box on “IAEA’s ing to the global community that nuclear power is nei- observations and suggestions on the nuclear power plant ther safe nor contributes to energy security. Rather, it construction project in Thailand”) concerning laws and poses risks to economies and lives. Hence, developed regulations for regulating and managing nuclear plants. countries have sharpened their awareness of nuclear The IAEA has emphasized the importance of safety dangers, experience having shown them that reliance on measures and personnel to be in compliance with IAEA fossil fuels and nuclear energy is tantamount to putting standards and relevant international conventions. the world’s future at stake. After the terrible accident at the nuclear power plant In Thailand, Japan’s crisis recalled the severe dam- in Japan, the Ministry of Energy confirmed there would ages from the Chernobyl nuclear disaster in Ukraine be no change in its policy to build nuclear power plants which at the time drew little attention from the Thai as stated in the 2010-2030 Power Development Plan of public. The more recent crisis has sparked widespread Thailand (PDP 2010).

The Thai capital Bangkok, “a city that never sleeps”, not only consumes more electricity than any other province in the country but more than that consumed by the north, northeastern and southern regions combined. The 2008 statistics show that 39% of the total power supply goes to Bangkok while 10% to the North, 11% to the Northeast and 8% to the South. The Central Plains (not including Bangkok), meanwhile, consumes 35%. – Picture from Wikipedia

VA.indd 19 1/27/12 11:32 AM 20 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

หลังเกิดอุบัติเหตุร้ายแรงที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในญี่ปุ่น กระทรวง 72.45 แต่การเลือกใช้แหล่งที่มาของพลังงานแต่ละประเภทมีต้นทุน พลังงานได้ออกมายืนยันว่า เหตุการณ์ครั้งนี้จะไม่ส่งผลให้มีการ การผลิต ประสิทธิภาพของพลังงานไฟฟ้า และข้อจ�ำกัดที่แตกต่างกัน เปลี่ยนแปลงนโยบายเรื่องการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ได้บรรจุไว้ จากการประมาณการของ กฟผ. ปี 2554 พบว่า ต้นทุนค่า ในแผนพัฒนาก�ำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย พ.ศ 2553-2573 ก่อสร้าง และการผลิตไฟฟ้า โดยแบ่งเป็นประเภทเชื้อเพลิงของ (PDP 2010) โรงไฟฟ้า ได้แก่ แผนดังกล่าวก�ำหนดไว้ว่าภายในปี 2573 ปริมาณการผลิตไฟฟ้า จากพลังงานนิวเคลียร์จะคิดเป็นร้อยละ 11 ของปริมาณการผลิตไฟฟ้า ชนิดเชื้อเพลิง คากอสราง ตนทุนการผลิตไฟฟา (ลานบาท/เมกกะวัตต) (บาทตอหนวย) ทั้งหมดของประเทศ พลังงานไฟฟ้าจากถ่านหินลิกไนต์และถ่านหิน • นิวเคลียร 117.4 2.46 คิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 24 พลังงานไฟฟ้าจากก๊าซธรรมชาติร้อยละ • กาซธรรมชาติ 26.9 2.88 39 พลังงานไฟฟ้าที่น�ำเข้าจากประเทศเพื่อนบ้านคิดเป็นร้อยละ 20 • ถานหินนำเขา 55.2 2.56 และพลังงานไฟฟ้าจากพลังงานทดแทนร้อยละ 6 โดยก�ำหนดจะผลิต • พลังน้ำขนาดใหญ 122.5 0.67 กระแสไฟฟ้าจ�ำนวน 1,000 เมกะวัตต์ (MW) จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ • น้ำมันเตา 50.5 6.16 เครื่องที่ 1 ในเดือนมกราคม พ.ศ. 2563 และ เครื่องที่ 2 ในเดือน • น้ำมันดีเซล 15.5 11.62 มกราคม พ.ศ. 2564 • พลังน้ำขนาดเล็ก 70 2-10 อย่างไรก็ตาม รัฐบาลประกาศให้ชะลอการก่อสร้างโรงไฟฟ้า • พลังลม 60-85 5-6 นิวเคลียร์ในประเทศออกไปอีก 3 ปี จากก�ำหนดการเดิมในปี พ.ศ. • พลังแสงอาทิตย 80-125 10-13 2563 เป็นปี พ.ศ. 2566 เพื่อทบทวนแผนการสร้างใหม่อีกครั้งโดยจะ • พลังชีวมวล 40-70 3-3.5 น�ำเหตุภัยพิบัติในประเทศญี่ปุ่นมาเป็นกรณีศึกษาเพิ่มเติม ค�ำยืนยันยังคงท�ำให้สังคมไทยเชื่อว่า ประเทศไทยจะมีความ ประเด็นส�ำคัญที่มีการกล่าวอ้าง คือ พลังงานหมุนเวียนมีข้อ พร้อมทุกด้านส�ำหรับการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ได้ภายในระยะ จ�ำกัด เช่น แสงแดดไม่ได้มีตลอดวัน ลมไม่ได้มีตลอดปี ส่วนราคาของ เวลาที่ก�ำหนดไว้ตามแผนฯ เทคโนโลยีในการผลิตโรงไฟฟ้าพลังงานทดแทนเชื้อเพลิงชนิดอื่นนั้น สูงมาก เนื่องจากไทยไม่ใช่ประเทศที่ผลิตเทคโนโลยี อาจส่งผลให้ค่า อีก 20 ปี วิกฤตพลังงาน ไฟฟ้าสูงขึ้นอีกสองเท่า หรือถ้าจะใช้ถ่านหินหรือก๊าซธรรมชาติในการ ก๊าซหมด นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? ผลิตไฟฟ้า ก็ยังคงต้องพบกับปัญหาต้นทุนสูงขึ้นเหมือนกัน เพราะต้อง น�ำเข้าเทคโนโลยีจากต่างประเทศ แต่นั่นก็ยังไม่ส่งผลกระทบเท่ากับ หลายปีที่ผ่านมากับเสียงเตือนที่ดังขึ้นเรื่อยๆ จากกระทรวง มลพิษจากการเผาไหม้ถ่านหิน รวมทั้งก๊าซเรือนกระจกที่จะปล่อยออก พลังงาน และ การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ที่ออกมา มาจากกระบวนการผลิต ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาด้านสิ่งแวดล้อมตามมา ระบุว่า ประเทศไทยมีก๊าซธรรมชาติในอ่าวไทยเหลือไว้ใช้อีก 15-20 แต่พลังงานนิวเคลียร์นั้น แม้จะมีค่าใช้จ่ายในการก่อสร้าง ปีข้างหน้าเท่านั้น และก๊าซธรรมชาติถูกน�ำมาใช้ผลิตไฟฟ้าในสัดส่วน มหาศาล แต่ผลที่ได้นั้นสม�่ำเสมอและมั่นคง เพราะสามารถเดินเครื่อง มากที่สุดถึง 70% ผลิตไฟฟ้าได้ตลอดเวลา เป็นพลังงานสะอาด ไม่มีพลังงานทดแทนชนิด ค�ำถามคือ ในอนาคตหากก๊าซธรรมชาติหมดลงแล้ว ประเทศไทย ใดที่จะมาทดแทนการผลิตไฟฟ้าจากเชื้อเพลิงหรือพลังงานนิวเคลียร์ จะพึ่งพาพลังงานชนิดใดมาผลิตไฟฟ้าเพื่อไม่ให้เกิดวิกฤติพลังงาน ได้ 100 เปอร์เซ็นต์ แม้ว่าจะเพิ่มก�ำลังการผลิตเท่าใดก็ตาม เพราะ ขาดแคลน และคนไทยยังมีไฟฟ้าใช้ได้ต่อไปในราคาที่เหมาะสม พลังงานทดแทนไม่มีความมั่นคงหรือความต่อเนื่องของการผลิตไฟฟ้า กฟผ. กล่าวว่า หากไม่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เข้าสู่ระบบในระหว่าง ได้เท่ากับน�้ำมันและนิวเคลียร์ ซึ่งเป็นพลังงานฐาน ปี 2563-2564 จะส่งผลให้ก�ำลังการผลิตไฟฟ้าในระบบของประเทศ ข้อมูลเหล่านี้คือองค์ประกอบที่ท�ำให้เชื่อได้ว่า หากไม่ใช่โรงไฟฟ้า หายไป 2,000 MW โดยในปี 2563 จะมีการปลดโรงไฟฟ้าพระนคร นิวเคลียร์ซึ่งจะสร้างความมั่นคงด้านพลังงาน สามารถเดินเครื่องตลอด ใต้ชุดที่ 1 ขนาดก�ำลังผลิต 316 MW, โรงไฟฟ้าน�้ำพอง 325 MW, เวลา เพื่อตอบสนองความต้องการไฟฟ้าพื้นฐานที่มีต้นทุนการผลิต โรงไฟฟ้าไตร เอนเนอจี้ 730 MW, โรงไฟฟ้าขนาดเล็ก (Small Power ไฟฟ้าในราคาถูกที่สุด ก็เชื่อได้ว่าวิกฤตพลังงานจะเกิดขึ้นได้ และแนว Producer: SPP) 168 MW ส่วนปี 2564 จะมีการปลดโรงไฟฟ้าขนาด โน้มราคาค่าไฟฟ้าในอนาคตจะต้องแพงขึ้นอย่างมาก เล็กเพิ่มเติมอีก เนื่องจากโรงไฟฟ้าเหล่านี้ครบอายุการใช้งานแล้ว การ ดร.ชนาธิป ทิพยกุล วิศวกรนิวเคลียร์ สถาบันเทคโนโลยี ปรับปรุงเพื่อน�ำกลับมาใช้ใหม่จะท�ำให้ต้นทุนผลิตไฟฟ้าสูงขึ้นจนไม่คุ้ม นิวเคลียร์แห่งชาติ (สทน.) เปิดเผยว่า ขณะนี้ประเทศไทยอยู่ระหว่าง ปัญหาที่จะเกิดขึ้นคือ หากไม่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จะหาก�ำลัง การศึกษาความเหมาะสมโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ ซึ่งรวมถึงการ ผลิตไฟฟ้าใหม่เข้ามาทดแทนถึง 2,000 MW ได้จากที่ไหน เพราะ ศึกษาด้านเทคนิคและความปลอดภัยของโรงไฟฟ้า และการพิจารณา การซื้อไฟฟ้าจากประเทศเพื่อนบ้านได้ถูกก�ำหนดไว้แล้วว่าต้องไม่เกิน คัดเลือกเทคโนโลยีและผู้ผลิตโรงไฟฟ้าที่เหมาะสม 25% ของก�ำลังผลิตไฟฟ้าทั้งประเทศ ในขณะที่ต้นทุนต่อหน่วยใน ส่วนการเลือกประเภทเตาปฏิกรณ์ของโรงไฟฟ้าใหม่จะพิจารณา การผลิตกระแสไฟฟ้าจากพลังงานทดแทนในปัจจุบันยังสูงมาก เมื่อ ข้อจ�ำกัดด้านเทคนิคก่อน เช่น ขนาด ก�ำลังการผลิต ความสามารถใน เปรียบเทียบกับเชื้อเพลิงประเภทอื่น โดยแหล่งเชื้อเพลิงหลักในการ การเดินเครื่อง จากนั้นจะพิจารณาต้นทุนการผลิต ซึ่งทั้งหมดจะต้อง ผลิตไฟฟ้าของประเทศไทยในปี 2553 ได้แก่ พลังน�้ำขนาดใหญ่ ร้อยละ อยู่บนการยอมรับของประชาชนและสอดคล้องกับนโยบายพลังงาน 3.34 พลังงานจากถ่านหินร้อยละ 7.67 และก๊าซธรรมชาติ ร้อยละ ของประเทศ

VA.indd 20 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 21

พื้นที่รอบๆ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิล (ที่ตั้งอยู่ข้างหลัง) ยังคงรกร้างไร้สิ่งมีชีวิต 25 ปีหลังจากอุบัติเหตุนิวเคลียร์ที่รุนแรงที่สุดในโลก The area around the Chernobyl nuclear power plant (in the background) in Ukraine remains deserted, 25 years after the world’s worst nuclear accident.

Under the PDP 2010, nuclear power will account power plant, 325-MW Nam Phong plant, 730-MW Tri for 11% of the country’s electricity generation capac- Energy plant, and 168-MW Small Power Producer (SPP) ity, lignite and other coal-based electricity 24%, natural plants. In 2021, more SPP facilities will be shut down as gas 39%, electricity purchased from neighboring coun- they reach their lifespan. Upgrading ageing facilities for tries 20%, and alternative energy 6%. The first nuclear re-commissioning will raise the cost of power production power plant will generate 1,000 MW of electricity in to a level that will make it not worthwhile. 2020 and the second in January 2021. Without nuclear power plants, from where can Thai- However, citing the Japanese disaster as cause for land bring the missing 2,000-MW capacity? The pur- additional study, the government decided to postpone chase of electricity from neighboring countries is fixed the plan for three years from 2020 to 2023 in order to at no more than 25% of the country’s overall capacity, conduct a review. while the cost per unit of power generated from alter- The Thai society has been made to believe that native energy remains high compared to other sources. Thailand is ready in all respects to build nuclear plants As of 2010, the main sources of power generation of according to the PDP. Thailand are large-scale hydropower 3.34%, coal power 7.67%, and natural gas 72.45%. Each energy choice dif- W ith Natural Gas Depleting and fers in production cost, power efficiency and limitations. Energy Crisis Looming in Two EGAT estimated in 2011 the capital costs of build- Decades, Is Nuclear the Solution? ing power plants and producing electricity classified by energy sources as follows: In the past several years, the Ministry of Energy and EGAT have stepped up warnings that natural gas Energy Source Construction Electricity fields in the Gulf of Thailand would be depleted in only Cost Production Cost 15-20 years, and that natural gas had been fuelling 70% (million baht/MW) (baht/unit) of electricity generation. • Nuclear 117.4 2.46 The question is after natural gas is depleted, to • Natural gas 26.9 2.88 which sources of energy Thailand should turn in order • Imported coal 55.2 2.56 to prevent a crisis in energy shortage and ensure that • Large-scale hydropower 122.5 0.67 Thai people continue to consume electricity at an afford- • Fuel oil 50.5 6.16 able price. • Diesel 15.5 11.62 EGAT maintains that without nuclear power plants • Small-scale hydropower 70 2-10 in operation by 2020-2021, Thailand will lose the electric- • Wind power 60-85 5-6 ity generating capacity of 2,000 MW. Due to be decom- • Solar power 80-125 10-13 missioned in 2020 are the 316-MW South Phra Nakhon • Biomass 40-70 3-3.5

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

VA.indd 21 1/27/12 11:32 AM 22 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

1. แผนการจัดตั้งโครงสร้างพื้นฐานเพื่อการผลิตไฟฟ้าพลังงาน นิวเคลียร์ (Nuclear Power Infrastructure Establishment Plan: NPIEP) 2. การจัดตั้งส�ำนักพัฒนาโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ (สพน.) (Nuclear Program Development Office) โดยให้อยู่ใน สังกัดส�ำนักงานปลัดกระทรวงพลังงาน 3. การแต่งตั้งคณะกรรมการประสานงานเพื่อเตรียมการจัดตั้ง โครงสร้างพื้นฐานพลังงานไฟฟ้านิวเคลียร์ (Nuclear Power Infra- structure Preparation Committee) 4. แผนด�ำเนินการ (Roadmap) และกรอบวงเงินงบประมาณ ส�ำหรับช่วง 3 ปีแรก (2551 – 2553) จ�ำนวน 1,345 ล้านบาท ในฐานะวิศวกรนิวเคลียร์ ดร.ชนาธิป คิดว่าพื้นที่ 5 แห่งที่ได้ ระเบิดไฮโดรเจนที่ท�ำลายเตาปฏิกรณ์หลังหนึ่งที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ ศึกษาในเบื้องต้นนี้ มีความเหมาะสมเพียงพอที่จะสร้างโรงไฟฟ้า A hydrogen explosion at the Fukushima Daiichi nuclear power plant. นิวเคลียร์ได้ตามปัจจัยหลักในการพิจารณาเลือกสถานที่ตั้ง (Site แม้โรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์มีค่าก่อสร้างสูงกว่าโรงไฟฟ้า Selection) ทั้งด้านความปลอดภัย ด้านผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม ประเภทอื่น เนื่องจากมีอุปกรณ์ความปลอดภัยและมีมาตรฐานใน และด้านความเหมาะสมเชิงเศรษฐศาสตร์ กล่าวคือสภาพพื้นผิวดิน การควบคุมของเสียในขบวนการผลิตไฟฟ้ามากกว่า แต่มีค่าเชื้อเพลิง ไม่อยู่บนรอยเลื่อนใต้พื้นโลก ไม่มีแผ่นดินไหว มีความเหมาะสมของ และค่าใช้จ่ายในการเดินเครื่องและบ�ำรุงรักษาต�่ำกว่า เมื่อพิจารณา โครงสร้างทางธรณีวิทยา ไม่มีภูเขาไฟ ไม่มีน�้ำท่วมจากทะเลหรือแม่น�้ำ ต้นทุนการผลิตเฉลี่ยตลอดอายุของโรงไฟฟ้า ต้นทุนการผลิตไฟฟ้าของ และไม่มีปรากฏการณ์ทางภูมิอากาศที่รุนแรง ประชากรที่อยู่อาศัยไม่ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะถูกกว่าโรงไฟฟ้าประเภทอื่น ดร.ชนาธิป กล่าว หนาแน่น มีแหล่งน�้ำขนาดใหญ่เพื่อใช้ระบายความร้อนเช่นเดียวกับ ส�ำหรับพื้นที่เป้าหมายนั้น ตัวแทน กฟผ. ได้กล่าวไว้ในงาน โรงไฟฟ้าพลังความร้อนทั่วไป (Thermal Power Plant) สามารถ สัมมนาระดับภูมิภาคเรื่อง “การผลิตไฟฟ้าจากพลังงานนิวเคลียร์” เข้าถึงพื้นที่ได้ง่าย เป็นต้น โดยมีนักอุตสาหกรรมนิวเคลียร์จาก 17 ประเทศเข้าร่วม เมื่อวันที่ หากรัฐบาลอนุมัติโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เมื่อไหร่ 20-22 กรกฎาคม 2549 ว่าได้มีการศึกษาพื้นที่ที่เหมาะสมในการ งานทุกด้านก็สามารถเดินหน้าได้ โดยการด�ำเนินโครงการจะต้อง ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไว้เรียบร้อยแล้ว 2 แห่ง คือ ที่บริเวณ ศึกษาและเตรียมความพร้อมในการก่อสร้าง 19 ข้อ ตามมาตรฐาน “แหลมแท่น” อ.ประทิว จ.ชุมพร และ “บางเบิด” รอยต่อระหว่าง ของส�ำนักงานพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ หรือไอเออีเอ จ.ชุมพรกับ ประจวบคีรีขันธ์ ดร.ชนาธิป ยืนยันว่า ประเทศไทยจะได้ประโยชน์หลายๆ อย่าง วันนี้โครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ได้ถูกจัดวางเข้าสู่แผนปฏิบัติ จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ทั้งเรื่องความมั่นคงด้านพลังงาน การลด ของรัฐเรียบร้อยแล้ว โดยแผนงาน แบ่งเป็น 4 ระยะ คือ ภาวะโลกร้อนเพราะเป็นโรงไฟฟ้าที่ไม่ปล่อยก๊าซเรือนกระจก ราคา ระยะที่ 1 ปี 2551 - 2553 เตรียมเริ่มโครงการและศึกษาความ เชื้อเพลิงที่ไม่แพง สามารถผลิตพลังงานจ�ำนวนมากมายจากปริมาณ เหมาะสมทางเศรษฐศาสตร์ ความปลอดภัย สิ่งแวดล้อม กฎหมาย เชื้อเพลิงเพียงเล็กน้อย โดยผลิตกากของเสียจ�ำนวนน้อย การพัฒนา และสนธิสัญญาฯ เทคโนโลยี สถานที่ตั้ง การพัฒนาบุคลากร และการ วงจรเชื้อเพลิงพลังงานนิวเคลียร์เพื่อให้ได้ประโยชน์เพิ่มมากขึ้นมีอยู่ สร้างความรู้ความเข้าใจกับประชาชน อย่างต่อเนื่อง ระยะที่ 2 ปี 2554 - 2557 ตัดสินใจว่าจะสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ อย่างก็ตาม เขายอมรับว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์มีราคาลงทุนเริ่มต้น หรือไม่ (Go Nuclear) จัดท�ำโครงการเพื่อขออนุมัติจากรัฐบาลใน (capital cost) ที่สูงกว่าโรงไฟฟ้าชนิดอื่น เพราะต้องให้ความส�ำคัญ การออกแบบ ออกกฎหมาย จัดตั้งองค์กรก�ำกับดูแล และก�ำหนด กับการออกแบบก่อสร้าง วัสดุอุปกรณ์ ระบบควบคุมและการเก็บและ สถานที่ตั้ง จัดการกากจากโรงไฟฟ้าทั้งในกรณีด�ำเนินการปกติและในกรณีฉุกเฉิน ระยะที่ 3 ปี 2557 - 2563 ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพื่อให้มีการเตรียมพร้อมด้านความปลอดภัยสูงสุด ระยะที่ 4 ปี 2563 เดินเครื่องโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ “โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นทางเลือกหนึ่ง อยู่ที่จะยอมรับกันได้หรือ โดยการเตรียมโครงการซึ่งอยู่ในระยะที่ 1 มีการเผยแพร่ข้อมูล- เปล่าว่า นิวเคลียร์เป็นพลังงานที่ดี ประเทศไทยต้องมาดูว่าเรายอมรับ ข่าวสารด้านนิวเคลียร์ให้ประชาชนได้รับรู้ และศึกษา-ส�ำรวจสถาน กันหรือไม่ว่าในอนาคตจะเกิดวิฤตพลังงานขาดแคลน และพิจารณาขั้น ที่ตั้งที่มีศักยภาพ (Potential Sites) 17 แห่ง มีพื้นที่ที่ได้คะแนน พื้นฐานว่าเราจะหาพลังงานทางเลือกจากไหนได้บ้าง ถ้าไม่เอาพลังงาน ความเหมาะสมสูงสุด 5 พื้นที่ เรียงล�ำดับดังนี้ 1. สิรินธร อ.สิรินธร นิวเคลียร์ แล้วพลังงานที่เป็นพลังงานทางเลือกอื่นๆ มันเพียงพอหรือ จ.อุบลราชธานี 2. พนมรอก อ.ท่าตะโก จ.นครสวรรค์ 3. ไม้รูด เปล่า แล้วราคาจะเป็นอย่างไร เพราะปัญหาใหญ่ที่สุดในเรื่องพลังงาน อ.คลองใหญ่ จ.ตราด 4. คันธุลี อ.ท่าชนะ จ.สุราษฎร์ธานี 5. ปากน�้ำ นิวเคลียร์ คือเรื่องการยอมรับของประชาชน” ละแม อ.ละแม จ.ชุมพร ถึงเวลาแล้วที่คนไทยทั้งประเทศต้องร่วมกันตัดสินใจ ในเดือนธันวาคม 2550 คณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ ดร.ชนาธิป กล่าวและเสริมว่า หากคนไทยสามารถตัดความกลัวที่ฝังใจ (กพช.) และคณะรัฐมนตรีก็ได้ให้ความเห็นชอบและอนุมัติเรื่องต่างๆ ออกไป “เทคโนโลยีของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก็มีความปลอดภัยสูงมาก ที่เกี่ยวกับแนวทางการด�ำเนินงานข้างต้น ดังนี้ ถ้าเทียบกับอุตสาหกรรมประเภทอื่น”

VA.indd 22 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 23

The main argument against renewable energy is ince and Bang Boet on the border of Chumphon with that solar energy is unavailable all day long while strong Prachuap Khiri Khan province. wind is only seasonal. In addition, the cost of technolo- The nuclear power plant project has already been gies for other energy sources, including coal, is high and, included in the government’s operation plan, which is because Thailand cannot produce the technologies on organized into four phases: its own, the cost is likely to be even higher. Even coal Phase 1 (2008-2010): Prepare for the project start which is competitive to nuclear in terms of cost emits and conduct a feasibility study in terms of the economy, greenhouse gases and other pollutants, causing severe safety, environment, legal compliance and international environmental problems. conventions, technology, location, human resource devel- Such disadvantages cannot be said about nuclear opment, and promotion of public information. power, so the argument goes. Despite its high construc- Phase 2 (2011-2014): Decide whether or not to “go tion costs, output is consistent and stable because the nuclear”, seek approval from the government for design, plants can be operated around the clock, and the energy law promulgation, establishment of a regulatory agency, is clean. No other renewable power sources can totally and location of plants. replace conventional fuels or nuclear energy. This is Phase 3 (2014-2020): Build nuclear power plants. because the output of alternative energy is not as stable Phase 4 (2020): Start operating nuclear power or consistent as oil and nuclear power which are base plants. power sources. During Phase 1, a public information campaign Without stability and consistency of production that on nuclear energy was launched and a survey study nuclear power provides, an energy crisis is a possibility, conducted on 17 potential sites. Five of the sites received and electricity prices will rise considerably. the highest rating for suitability in descending order: Chanatip Tippayakul, nuclear engineer at the Thai- Sirindhorn in Sirindhorn District, Ubon Ratchathani; land Institute of Nuclear Technology, a public organi- Phanom Rok, Tha Tako District, Nakhon Sawan; Mai zation, said Thailand has been conducting a feasibility Root, Khlong Yai District, Trat; Khanthuli, Tha Chana study of nuclear power plants, including the technical District, Surat Thani; and, Lamae estuary, Lamae and safety aspects, and in the process of selecting the District, Chumphon. appropriate technology and construction contractor for In December 2007, the National Energy Policy such power plants. Council and the cabinet granted approval to the follow- The choice of reactor will be determined by techni- ing actions: cal consideration, such as the size and capacity of power 1. The drawing up of the Nuclear Power Infrastruc- plants, and operation capacity. The cost of power gen- ture Establishment Plan (NPIEP); eration will also be taken into consideration. The final 2. The setting up of the Nuclear Program Develop- decision will be based on the public’s acceptance and the ment Office under the Office of the Permanent Secre- plan’s consistency with the country’s energy policy. tary of Energy; Although nuclear power plants entails high con- 3. The formation of the Nuclear Power Infrastruc- struction costs due to the need to include more safety ture Preparation Committee; equipment and stricter waste controls, the costs of fuel, 4. The drawing up of a roadmap and a three-year and reactor operation and maintenance are lower. This budget (2008-2010) amounting to 1,345 million baht. makes the average generation cost over the life-time of a nuclear power plant lower than that of other types of power plants, Chanatip said. During a seminar on “Nuclear Power Generation” attended by industrialists from 17 countries during 20-22 July 2006, an EGAT representative revealed that feasibility studies have been completed on two targeted sites. They are the cape of Laem Thaen in Pathieu District of โรงไฟฟ้าทรีไมล์ไอส์แลนด์ ในรัฐเพนซิลเวเนีย ของประเทศสหรัฐอเมริกา เกิด Chumphon Prov- อุบัติเหตุแท่งเชื้อเพลิงหลอมละลายบางส่วน เพียงไม่ถึง 7 เดือนหลังจากเริ่มเดิน เครื่องเมื่อเดือนกันยายน พ.ศ. 2521 Three Mile Island Nuclear Power Plant in Pennsylvania in the US ดร.ชนาธิป ทิพยกุล suffered a partial core meltdown less than seven months after it began Dr Chanatip Tippayakul operation in September 1978.

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

VA.indd 23 1/27/12 11:32 AM 24 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

อาสาสมัครกรีนพีซร่วมกิจกรรมคัดค้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ณ อ่าวท้องชิง จังหวัดนครศรีธรรมราช เมื่อปลายเดือนกันยายน 2553 อ่าวท้องชิงเป็นหนึ่งในพื้นที่ที่ถูก เลือกให้เป็นที่ตั้งโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และทะเลบริเวณนี้เป็นที่อยู่อาศัยของโลมาหลังค่อมอินโดแปซิฟิก หรือที่เรียกกันว่า โลมาสีชมพู ธงที่ใช้รณรงค์มีรูปโลมาสีชมพูโดยมี ข้อความว่า “ถอดปลั๊กอนาคตนิวเคลียร์” – อธิษฐ์ พีระวงศ์เมธา/กรีนพีซ Greenpeace volunteers participate in an anti-nuclear activity in Thong Ching Beach of Nakhon Si Thammarat province, 610 km south of Bangkok. Thong Ching is one of the proposed sites for the construction of nuclear power plants. The sea here is known for its vast population of pink dolphins (Indo-Pacific hump-backed dolphins or Sousa chinensis). – Athit Perawongmetha/Greenpeace

ด้าน ผ.ศ.ปรีชา การสุทธิ์ ที่ปรึกษาด้านเทคนิคนิวเคลียร์ ผ.ศ. ปรีชากล่าวว่าประเทศไทยควรจะอนุมัติให้มีการสร้าง ส�ำนักงานพัฒนาโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ (สพน.) โรงไฟฟ้านิวเคลียร์มาตั้งแต่เมื่อ 30 ปีก่อนแล้ว เพราะประเทศไทยมี กล่าวถึงทางเลือกของประเทศไทยส�ำหรับความมั่นคงด้านพลังงาน แผนที่จะสร้างมาตั้งแต่ปี 2509 ซึ่งมีการส�ำรวจและก�ำหนดที่ตั้งเอาไว้ ว่า ประเทศไทยใช้ก๊าซธรรมชาติเป็นเชื้อเพลิงผลิตไฟฟ้าในสัดส่วนที่ ว่าจะสร้างที่ อ่าวไผ่ อ. ศรีราชา จ. ชลบุรี ขนาด 600 MW แต่เมื่อมี การส�ำรวจพบก๊าซในอ่าวไทย โครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จึงถูกระงับ สูงมากคือประมาณ 70% และต้องน�ำเข้าจากประเทศพม่าถึง 1 ใน ไปโดยไม่มีก�ำหนด 3 ดังนั้น เพื่อเพิ่มความมั่นคงด้านพลังงานไฟฟ้าของประเทศและ ปัจจุบัน การที่ต้องน�ำเข้าก๊าซธรรมชาติจากพม่าถึง 30% ลดการพึ่งพาก๊าซธรรมชาติ ประเทศไทยมีนโยบายกระจายแหล่ง อีกทั้งต้องน�ำเข้าก๊าซธรรมชาติเหลว หรือ LNG (Liquid Natural เชื้อเพลิงส�ำหรับโรงไฟฟ้าใหม่ที่จะผลิตไฟฟ้าฐาน ซึ่งต้องเป็นโรงไฟฟ้า Gas) จากต่างประเทศเข้ามาด้วย ท�ำให้ค่าเอฟทีของค่าไฟฟ้าสูงขึ้น ขนาดใหญ่ ต้นทุนการผลิตต�่ำ และสามารถเดินเครื่องได้ตลอดเวลา ซึ่งหมายความว่าค่าไฟฟ้าต้องแพงขึ้นด้วย การเตรียมความพร้อมส�ำหรับโครงการก่อสร้าง 8. การป้องกันรังสี โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศไทย 9. โครงข่ายระบบไฟฟ้า การเตรียมความพร้อมตามมาตรฐาน IAEA 19 ข้อ ในการก่อสร้าง 10. ทรัพยากรบุคคล โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 11. การมีส่วนร่วมของผู้เกี่ยวข้อง 12. การจัดหาที่ตั้ง 1. นโยบายของชาติ 13. การปกป้องสิ่งแวดล้อม 2. ความปลอดภัยนิวเคลียร์ 14. การวางแผนฉุกเฉิน 3. การบริหารและจัดการ 15. ความมั่งคงทางนิวเคลียร์ 4. แหล่งทุนและการบริหารการเงิน 16. วัฐจักรเชื้อเพลิง 5. กฎหมาย 17. กากกัมมันตรังสี 6. การพิทักษ์นิวเคลียร์ 18. การมีส่วนร่วมของภาคอุตสาหกรรม 7. การตรวจสอบและควบคุม 19. การจัดซื้อจัดจ้าง

VA.indd 24 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 25

In Chanatip’s view, all five sites fit the key selection Preparedness for the project to criteria in the initial study. They meet benchmarks on build nuclear power plants in safety, environmental impacts, and economic suitabil- Thailand ity, that is, the sites do not sit on fault lines and are geo- graphically appropriate without any risk of earthquakes, A 19-item preparation list under IAEA standard volcanoes, or floods from rivers or the sea. Moreover, the of nuclear plant construction: sites have no record of severe weather conditions, nor 1. National Position are they densely populated. They are easily accessible 2. Nuclear Safety and located near large water sources for cooling purposes 3. Management similar to thermal power plants in general. 4. Funding and Financing Upon government approval for the construction of 5. Legislative Framework nuclear power plants, work can take off. However, there 6. Safeguards must be studies and preparation work in compliance 7. Regulatory Framework with a list of 19 items specified in the standards of the 8. Radiation Protection International Atomic Energy Agency (IAEA). 9. Electrical Grids Chanathip insisted that Thailand stands to gain 10. Human Resources from nuclear power plants in several respects , including 11. Stakeholder Involvement energy stability and climate change mitigation, because 12. Site and Supporting Facilities the plants will emit no greenhouse gases and produce 13. Environmental Protection high electricity output from small quantity of fuel which 14. Emergency Planning yields a relatively small amount of waste. Notably, the 15. Security nuclear energy cycle can be developed further to derive 16. Nuclear Fuel Cycle additional benefits. 17. Radioactive Waste However, he admitted that the initial capital cost 18. Industrial Involvement for nuclear power plants is higher than for other energy 19. Procurement installations. This is due to the need to take great care about plant design, materials and equipment, and sys- Discussing energy security options for Thai- tems for the management and storage of nuclear waste land, Assoc Prof Pricha Karasuddhi, Expert Advi- to ensure maximum safety both during normal operation sor on Technical and Nuclear Safety, Nuclear Power and emergency situation. Program Development Office, pointed out that natu- “Nuclear power is an option. The question is ral gas represents 70% of fuel for electricity genera- whether the public can accept that nuclear power is a tion, one third of which is imported from Myanmar. good option when the country faces an energy crisis. We To enhance energy security and reduce reliance on natu- need to consider the different sources of energy, whether ral gas, Thailand’s policy is to diversify energy sources alternative sources are adequate and affordable. The for new power plants. These plants need be built on a most challenging issue with regard to nuclear power is large scale and able to produce electricity at low cost on the public acceptance.” demand at all time. It is high time for the Thai people to take part in Thailand should have approved the construction of making this decision, said Dr. Chan- nuclear power plants 30 years ago when it first drew up a athip, adding that if Thais plan in 1966, he said. Then, a survey had identified Phai can overcome their fear, Bay in Si Racha District of Chonburi Province as the site “nuclear technology is for a 600-MW plant. However, when gas fields were dis- very safe compared covered in the Gulf of Thailand, the plan was shelved. with other indus- At present, the fact that 30% of natural gas must tries.” be imported from Myanmar and liquid natural gas also acquired from overseas will increase fuel tariff (ft) and thereby power bills. The 2,400MW Mae Moh power plant in Lampang which has been operating since 1978 consumed over 16 million tons of lignite a year. The domestic source of lignite will be depleted in a few decades. The problem with coal as well as other fossil fuels is that it causes pollution as well as emits greenhouse gases. ผ.ศ.ปรีชา Assoc Prof Pricha said nuclear power plants will การสุทธิ์ keep electricity cost affordable to the majority of con- Assoc Prof Pricha sumers while providing a stable, secure and safe source Karasuddhi of electricity.

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

VA.indd 25 1/27/12 11:32 AM 26 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ส่วนแหล่งไฟฟ้าอีกแหล่ง คือ โรงไฟฟ้าแม่เมาะ จังหวัดล�ำปาง โรงไฟฟ้านิวเคลียร์หรือไม่ ตลอด 3 ปีที่ผ่านมามีการศึกษาเตรียม มีก�ำลังการผลิต 2,400 MW ที่ใช้ถ่านหินลิกไนต์เป็นเชื้อเพลิง แต่ ความพร้อมในเบื้องต้นไว้แล้ว โดยโรงไฟฟ้าที่ไทยจะสร้าง โรงไฟฟ้าแม่เมาะเปิดมาตั้งแต่ พ.ศ. 2521 ถึงตอนนี้เกือบ 30 ปี ใช้ เป็นเทคโนโลยีรุ่นใหม่ซึ่งมีความปลอดภัยสูงกว่ารุ่นเก่าที่ก�ำลังมีปัญหา ถ่านหินไปปีละกว่า 16 ล้านตัน อีกไม่กี่สิบปีก็คงหมด นอกจากนี้ ในญี่ปุ่น และต้องมั่นใจว่าคนไทยท�ำได้ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทุกแห่งใน การผลิตไฟฟ้าด้วยถ่านหินนั้นยังก่อมลภาวะตลอดมา รวมทั้งการ โลกอยู่ภายใต้มาตรฐานเดียวกันคือ มาตรฐานโลกที่ก�ำหนดโดย IAEA: ปล่อยก๊าซเรือนกระจก ซึ่งเป็นปัญหาร่วมของโรงไฟฟ้าที่ใช้พลังงาน ไม่ใช่มาตรฐานของประเทศใดประเทศหนึ่ง ความร้อน ไม่ว่าจะน�้ำมัน ก๊าซธรรมชาติ หรือถ่านหิน ล้วนแต่ปล่อย “การศึกษาเตรียมความพร้อมที่ด�ำเนินการมาแล้ว 3 ปีก็ชะงัก ก๊าซเรือนกระจกสู่บรรยากาศทั้งสิ้น ท�ำอะไรต่อไม่ได้ การที่ไอเออีเอไม่รับรองรายงานข้อมูลความพร้อม ผ.ศ.ปรีชากล่าวว่าถ้าประเทศไทยมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ราคา การก่อสร้าง 19 ข้อ ที่ไทยส่งไป เป็นเพราะรัฐบาลไม่อนุมัติให้เริ่ม พลังงานไฟฟ้าของไทยจะไม่สูงเกินไปจนเป็นภาระกับคนส่วนใหญ่ ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ปัญหาอยู่ที่การอนุมัติโครงการเท่านั้น การผลิตกระแสไฟฟ้าจะมีเสถียรภาพ มีความมั่นคงและมีความ รัฐบาลควรจะก�ำหนดให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นนโยบายของชาติ ปลอดภัย ไม่ใช่เป็นแค่แผนพัฒนาพลังงาน เมื่อระดับนโยบายไม่ชัด ขั้นตอน “โรงไฟฟ้าในนิวเคลียร์ของไทยจะเดินหน้าได้หรือไม่ขึ้นอยู่ ต่อไป เช่น กฎหมายควบคุมต่างๆ การเลือกเทคโนโลยี การเลือกพื้นที่ กับนโยบายของรัฐบาล ถามว่าประเทศไทยมีความพร้อมในการมี การพัฒนาบุคลากรรองรับจึงไม่เกิดขึ้น” ผ.ศ.ปรีชา กล่าว ข้อสังเกตและข้อแนะน�ำของ IAEA ต่อโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศไทย ระหว่างการมาเยือนประเทศไทยของคณะผู้เชี่ยวชาญของ ประเทศไทยควรออกแถลงการณ์ยอมรับเข้าร่วม Global Nuclear IAEA ระหว่างวันที่ 13-18 ธ.ค. 2553 เพื่อประเมินความพร้อมใน Safety Regime และแสดงความชัดเจนที่จะเข้าร่วมเป็นภาคีใน ระยะแรกของโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในช่วงของการ สนธิสัญญาระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะสนธิสัญญา ศึกษา 3 ปีแรก โดยได้ตั้งข้อสังเกตดังนี้ ต่อไปนี้ 1. ไม่มีแถลงการณ์อย่างเป็นทางการใดๆ ที่แสดงให้เห็นถึง – อนุสัญญาความปลอดภัยด้านนิวเคลียร์ ความตั้งใจของรัฐบาลในการด�ำเนินการด้านพลังงานนิวเคลียร์ – อนุสัญญาร่วมว่าด้วยความปลอดภัยในการจัดการเชื้อเพลิง อย่างปลอดภัย มั่นคงและสันติ (ไม่แพร่กระจาย) ในระยะยาว ใช้แล้วและกากกัมมันตรังสี 2. ไม่มีแผนอย่างเป็นทางการในการตรากฎหมายด้าน – อนุสัญญาการป้องกันวัสดุนิวเคลียร์ นิวเคลียร์ให้บรรลุผล – อนุสัญญาเวียนนาว่าด้วยความรับผิดทางแพ่งส�ำหรับความ 3. องค์ประกอบที่จ�ำเป็นในการร่วมเป็นภาคีต่อเครื่องมือ เสียหายอันเกิดจากนิวเคลียร์ ทางกฎหมายระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องไม่ได้รับการบรรจุในการ 5. ควรจัดท�ำแผนเบื้องต้นเกี่ยวกับระบบการบริหารจัดการ ด�ำเนินการตรากฎหมายของประเทศ และรัฐบาลยังไม่มีแผนใน ของหน่วยงานก�ำกับดูแลและหน่วยงานที่มีความส�ำคัญอื่นๆ ใน การจัดการประเด็นนี้ นอกจากนั้น ประเทศไทยไม่ได้แสดงเจตจ�ำนง อนาคต เช่น หน่วยงานสนับสนุนด้านเทคนิค เป็นต้น ในการเข้าร่วมเป็นภาคีในอนุสัญญาความปลอดภัยด้านนิวเคลียร์ 6. ประเทศไทยควรจัดท�ำแผนที่จะออกกฎหมายนิวเคลียร์ที่ 4. ไม่มีหลักฐานยืนยันเจตจ�ำนงในการแต่งตั้งผู้น�ำที่ผ่านการ ครอบคลุมทั้งหมดและกฎหมายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง โดยสอดคล้อง อบรมและมีประสบการณ์ที่เหมาะสมเพื่อน�ำการจัดการด้านความ กับมาตรฐานของ IAEA และสนธิสัญญาระหว่างประเทศ ซึ่ง ปลอดภัย กฎหมายเหล่านี้ควรจัดตั้งโครงสร้างและขอบข่ายงานของ 5. ไม่มีหลักฐานที่แสดงความเข้าใจต่อเรื่องความรับผิดชอบ หน่วยงานที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งจัดตั้งหน่วยงานก�ำกับดูแลที่เป็นอิสระ ขั้นสุดท้ายของผู้ด�ำเนินการโรงไฟฟ้าต่อเรื่องความปลอดภัย มีหน้าที่และความรับผิดชอบที่ชัดเจน นอกจากนี้ กฎหมายจะต้อง 6. ยังไม่มีรายละเอียดเพียงพอในเรื่องการพัฒนาทรัพยากร ครอบคลุมประเด็นส�ำคัญอื่นๆ ด้วย เช่น ความปลอดภัยนิวเคลียร์ บุคคลของส�ำนักงานปรมาณูเพื่อสันติส�ำหรับขั้นตอนการด�ำเนิน การรักษาความปลอดภัย การพิทักษ์วัสดุนิวเคลียร์ และการชดเชย งานขั้นที่ 1 ความเสียหายจากนิวเคลียร์ 7. ประเทศไทยควรมีพื้นที่ตรวจนับวัสดุนิวเคลียร์ (Material ทั้งนี้ คณะผู้เชี่ยวชาญ IAEA ให้ข้อแนะน�ำโดยสรุป 8 ข้อ ได้แก่ Balance Area) ส�ำหรับสถานที่ภายนอก (Locations Outside 1.หลักการพื้นฐานเกี่ยวกับการใช้พลังงานนิวเคลียร์อย่าง Facilities) และวัสดุนิวเคลียร์ทั้งหมดที่จะต้องผ่านขั้นตอนของการ มั่นคง ปลอดภัย และอย่างสันติในระยะยาว ควรระบุไว้ในกฎหมาย พิทักษ์วัสดุนิวเคลียร์ ควรได้รับการตรวจนับอย่างถูกต้องที่ MBA ฉบับแก้ไข หรือในเอกสารราชการอื่นๆ ที่เหมาะสม และรายงานไปยัง IAEA 2. ประเทศไทยควรมีความชัดเจนว่า การแต่งตั้งผู้บังคับบัญชา 8. ส�ำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.) ควรจัดท�ำแผนพัฒนา จะพิจารณาบุคคลที่ผ่านการอบรมและมีประสบการณ์ที่เหมาะสม บุคลากรที่ครอบคลุมทั้งหมดอย่างเร่งด่วน และจะต้องสอดคล้อง ส�ำหรับที่จะเป็นผู้น�ำและส�ำหรับการจัดการด้านความปลอดภัย กับแผนงานโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ของประเทศด้วย 3. ประเทศไทยควรสร้างความเข้าใจให้ดีมากขึ้นเกี่ยวกับความ ที่มา: เอกสารการชี้แจงเรื่องการประเมินตนเองเบื้องต้นต่อ รับผิดชอบด้านความปลอดภัยของเจ้าของ/ผู้เดินเครื่องโรงไฟฟ้า IAEA โดย นายชวลิต พิชาลัย รองผู้อ�ำนวยการส�ำนักงานพัฒนา 4. ในการตัดสินใจเริ่มโครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ โครงการโรงไฟฟ้าพลังงานนิวเคลียร์ เมื่อวันที่ 8 กุมภาพันธ์ 2554

VA.indd 26 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 27

“Whether or not Thailand will go forward with development plan. Without a clear policy, further steps, nuclear energy depends on the government’s policy. Is such as legislation, technology selection, site selection, Thailand ready for nuclear power? We have conducted and human resource development cannot proceed.” preliminary studies over the past three years. The power For industrial and business sectors which together plants that we will build will have new technology that is consume 73% of local energy supply, electricity rates much safer than the older technology which has caused today and tomorrow are the top priorities. problems in Japan. We must trust that Thailand can Kobkarn Wattanavrangkul, deputy secretary-gen- operate it. After all, all nuclear plants are subject to the eral of the Thai Chamber of Commerce, expressed her world’s standard set by the IAEA, not to any standard set concerns about fuel risk and energy security that come by any one country,” he said. with over-reliance on fossil fuels. “The study and preparation for the project has been She said in less than two decades, fossil fuels will ongoing for three years. But now it has been interrupted. be depleted, while imports such as hydro-electric power The IAEA has not approved Thailand’s report of 19 pre- from dams in Laos and natural gas from Myanmar and paratory activities because the government has yet to give Malaysia comprise about 40% of energy demand. Any plant construction a go-ahead which is the main prob- interruption will definitely threaten the nation’s energy lem. The government should put nuclear power plants security. on the national agenda, not only as part of the energy The future of energy requires vision and long-

IAEA’s observations and suggestions 3. Thailand should ensure a better understanding on the nuclear power plant among owners/operators that the ultimate responsibil- construction project in Thailand ity for safety lies with them. 4. With the decision to go nuclear,the Thai govern- During a visit to Thailand from 13-18 December ment should make a statement on acceptance of the 2010, a team of experts from IAEA conducted initial Global Nuclear Safety Regime and commit itself to assessment of the 3-year study under the nuclear plant joining relevant international legal instruments, in par- construction project and made the following remarks: ticular the following: 1. No official statement demonstrating the govern- – Convention on Nuclear Safety; ment’s commitment to the safe, secure and peaceful – Joint Convention on the Safety of Spent Fuel (nonproliferation) implementation of nuclear power Management and the Radioactive Waste Management; for the long term. – Convention on Physical Protection of Nuclear 2. There is no official plan for the completion of Materials and its amendment; the national nuclear legislation – Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear 3. Necessary elements for joining the relevant Damage. international legal instruments are not included in 5. Thailand should draw up a basic plan for the national legislation, and the government has not yet Management Systems in the Regulatory Body and formalized the plan to address this issue. Thailand has other future key organizations, such as Technical Stan- not made a commitment to join the Convention on dard Orders (TSO). Nuclear Safety 6. Thailand should formalize a plan to enact a 4. No evidence of commitment to ensure appoint- comprehensive nuclear law and other companion laws, ment of leaders with appropriate training and experi- consistent with the relevant IAEA standards and inter- ence for leadership and the management of safety national legal instruments. These laws should establish 5. No evidence showing understanding of the ulti- an institutional framework, including an effectively mate responsibility for safety lies with the operator independent regulatory body with clear functions and 6. Office of Atoms for Peace’s Human Resource responsibilities, and missions to address other areas Development Plan is not sufficiently detailed for Mile- such as nuclear safety, nuclear security, safeguards and stone 1 civil liabilities for nuclear damage. 7. A Material Balance Area (MBA) for Locations Recommendations of IAEA’s experts Outside Facilities (LOFs) should be created in Thailand are summarized below: with all relevant nuclear material subject to safeguards 1. Basic principles regarding the safe, secure and and properly accounted for at this MBA and reported peaceful uses of nuclear power for the long term should to the IAEA. be demonstrated either specifically by the revision of 8. The Office of Atoms for Peace should urgently the Act or other appropriate official government state- develop a comprehensive, phased HRD Plan that is ment. compatible with the national nuclear power project. 2. Thailand should commit to ensuring the appoint- Source: Presentation on Thailand’s self-assessment process ment of leaders with appropriate training and experi- to IAEA by Chavalit Pichalai, deputy director of the Nuclear ence for the leadership and management of safety. Power Program Development Office, on 8 February 2011.

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

VA.indd 27 1/27/12 11:32 AM 28 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ส�ำหรับภาคอุตสาหกรรมและภาคธุรกิจที่มีการใช้พลังงาน 73% term energy development plans. Importantly, it must be admitted that there is no perfect energy source. Energy ของประเทศ อัตราค่าไฟฟ้าที่ไม่สูงเกินไปทั้งในปัจจุบันและอนาคตเป็น security does not mean reliance on nuclear power alone, เรื่องที่ต้องค�ำนึงถึงเป็นล�ำดับแรก but ensuring a diverse range of options and spreading กอบกาญจน์ วัฒนวรางกูร กรรมการรองเลขาธิการสภา risks over a long-term period in order to strike a balance หอการค้าแห่งประเทศไทย แสดงความเป็นห่วงเรื่องความเสี่ยงด้าน and create self-reliance when any one alternative runs เชื้อเพลิงและความมั่นคงด้านพลังงานซึ่งพึ่งพาพลังงานจากฟอสซิล into trouble. เป็นหลัก On this matter, the PDP 2010 covers quite exten- กอบกาญจน์กล่าวว่า อีกไม่เกิน 20 ปีข้างหน้า เชื้อเพลิงเหล่านี้ sively energy sources and renewable energy, such as thermal, wind and sun. Nevertheless, such an approach is จะหมดลง ขณะที่สัดส่วนการผลิตไฟฟ้า 40% เป็นการน�ำเข้าจากต่าง not enough because alternative energy sources are beset ประเทศเป็นหลัก เช่น เขื่อนผลิตไฟฟ้าในประเทศลาว ก๊าซธรรมชาติ by many limitations. As power consumption is likely to น�ำเข้าจากพม่า และมาเลเซีย ถ้าเกิดปัญหาไม่สามารถน�ำเข้าก๊าซ rise in step with economic growth, diversification of ได้จะส่งผลกระทบกับความมั่นคงด้านพลังงานของประเทศแน่นอน energy sources and energy self-reliance emerge as the การด�ำเนินงานด้านพลังงานต้องมองการณ์ไกล ต้องมีการ best approach, Kobkarn said. วางแผนพัฒนาพลังงานระยะยาว และที่ส�ำคัญต้องยอมรับว่าไม่มี She suggested that the government commit to developing nuclear energy, which is today’s best technology พลังงานใดที่จะสมบูรณ์แบบ ดังนั้นความมั่งคงด้านพลังงานไม่ใช่ with zero carbon dioxide emission which is in tune with การพึ่งพานิวเคลียร์อย่างเดียว ควรมีหลายๆ อย่างไว้เป็นทางเลือก the world-wide demand for environmentally-friendly กระจายความเสี่ยงระยะยาว เพื่อให้เกิดความสมดุล หรือพึ่งพาได้ใน power production. ยามที่ตัวใดตัวหนึ่งเกิดปัญหาฉุกเฉิน Kobkarn said energy is a main capital cost of busi- ในเรื่องนี้ แผนพัฒนาพลังงานปี ค.ศ. 2010 (PDP 2010) ได้ ness and competitiveness. Many countries, including มีการบรรจุเรื่องพลังงานต่างๆ รวมถึงพลังงานทดแทน ทั้งจากน�้ำ China and India, have developed their energy sources in ลม และแสงแดดไว้ในแผนค่อนข้างมาก แต่อย่างไรก็ยังไม่เพียงพอ order to raise their competitive edge. Thirty years ago, Thailand shared the same vision with South Korea and เพราะพลังงานทดแทนยังมีข้อจ�ำกัดอยู่หลายอย่าง ในขณะที่การใช้ Taiwan. Today, these economies have outpaced Thai- พลังงานไฟฟ้ามีแนวโน้มเพิ่มขึ้นตามการพัฒนาและการเจริญเติบโต land’s considerably. Now, Thailand is on the same track ของเศรษฐกิจในประเทศ การกระจายแหล่งเชื้อเพลิงและหันมาเป็น as Vietnam. But Vietnam has already taken a nuclear ผู้ผลิตไฟฟ้าด้วยตนเองจึงถือเป็นแนวทางที่ควรท�ำในขณะนี้ path with its first 2,000-MW nuclear power plant slated เธอแนะว่า รัฐบาลควรมีความกล้าตัดสินใจในการพัฒนาพลังงาน Thailand still has to rely on imported energy, which raises นิวเคลียร์ ซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่ดีที่สุดในขณะนี้ เพราะเป็นเทคโนโลยีที่ its capital cost. Nuclear power is low cost and high in efficiency. Having nuclear power plants will bring about ไม่ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ซึ่งเป็นไปตามกระแสโลกที่เรียกร้อง scientific and technological progress, Kobkarn said, and ว่าการผลิตพลังงานต้องไม่สร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม this will help develop related industries thereby boosting กอบกาญจน์ กล่าวว่า พลังงานเป็นต้นทุนส�ำคัญของภาคธุรกิจ the competitive edge of Thai businesses. และการแข่งขัน หลายประเทศมีการพัฒนาพลังงานของตนเองเพื่อ “The government must be decisive and know how ให้เข้มแข็งยิ่งขึ้น เช่น จีน อินเดีย เมื่อ 30 ปีที่แล้ว ประเทศไทยคิด to handle the public. The Japanese knows that not every พร้อมกับเกาหลีใต้และไต้หวัน วันนี้เศรษฐกิจของประเทศเหล่านั้น citizen embraces nuclear plants but it also realizes that when you reach a point where พัฒนาก้าวหน้ากว่าไทยไปมากแล้ว และวันนี้เราก�ำลังคิดไปพร้อมกับ you need to build one, then ประเทศเวียดนาม ซึ่งเวียดนามตัดสินใจพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์แห่ง you simply go ahead even แรกในปี 2563 ด้วยก�ำลังผลิต 2,000 MW แซงประเทศไทยไปแล้ว if 30% of the population ปัจจุบันไทยยังต้องน�ำเข้าพลังงาน ท�ำให้ต้นทุนสูง ดังนั้นการ may be against it. Noth- สร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ซึ่งเป็นพลังงานที่มีศักยภาพสูง ต้นทุนต�่ำ จะ ing in this world will win น�ำความเจริญทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาสู่ประเทศ ซึ่งจะ 100% support. Democ- racy doesn’t mean 100% ท�ำให้เกิดการพัฒนาอุตสาหกรรมใหญ่น้อยขึ้นมารองรับ และช่วยให้ of the people need to ภาคธุรกิจของไทยมีศักยภาพในการแข่งขันที่สูงขึ้นในอนาคต agree. Each person can “รัฐบาลต้องกล้าตัดสินใจ และต้องรู้จักการจัดการกับประชาชน have his own view,” said ญี่ปุ่นเขาบอกไม่ใช่ว่าทุกคนจะรักโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ แต่ถ้ามันถึงจุด Kobkarn. หนึ่งที่คิดว่าอย่างไรก็จ�ำเป็น คุณก็ต้องท�ำ อาจจะมีคน 30% ที่ไม่เห็น “Going nuclear ด้วยก็ต้องท�ำ เพราะไม่มีอะไรหรอกในโลกนี้ที่คุณจะต้องได้ 100% means some people will have to make ค�ำว่าประชาธิปไตยเราอาจจะเข้าใจผิด มันไม่มีอะไรที่ประชาชนคิด sacrifices. But deci- เหมือนกัน 100% มันแล้วแต่มุมมองของคน” กอบกาญจน์ กล่าว sions must be ratio- “การพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์ต้องมีคนเสียสละ ไม่ว่าโรงไฟฟ้า nal not based on กอบกาญจน์ วัฒนวรางกูร จะไปลงในที่ไหน แต่การตัดสินใจควรอยู่บนพื้นฐานของเหตุผล fear. People should Kobkarn Wattanavrangkul

VA.indd 28 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 29

ไม่ใช่ความกลัว ต้องมองอย่างสร้างสรรค์ มองให้เป็นโอกาส เช่นโอกาส look at nuclear power constructively as opportunities to create jobs and develop communities around the power ในการจ้างงาน การพัฒนาความเจริญในชุมชนที่จะเกิดขึ้นจากการ plants.” มีโรงไฟฟ้า” She urged the public to be broad-minded and the เธอแนะว่าประชาชนควรเปิดใจให้กว้างกับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ government to be courageous in developing nuclear และรัฐบาลควรกล้าตัดสินใจและผลักดันให้เกิดขึ้น โดยไม่ควรเสีย technology without spending any more time commis- เวลาทบทวนหรือศึกษาซ�้ำอีก sioning additional studies. เธอเชื่อว่าเหตุที่รัฐบาลไม่กล้าตัดสินใจเพราะโครงการพลังงาน She attributed the government’s reluctance to make นิวเคลียร์ไม่สร้างความนิยมเหมือนโครงการประชานิยมทั่วไป และ a decision to the fact that the nuclear power plant project cannot curry votes. As it takes substantial time to bear โครงการต้องใช้เวลานานในการด�ำเนินการ รัฐบาลจึงคิดว่าถ้าเริ่ม fruit, the ruling politicians are afraid that they may not โครงการแล้ว ตัวเองจะไม่ได้อยู่ดูผลส�ำเร็จ แต่เธอเชื่อว่าถ้าโครงการ survive to see it through. She believes the public will ส�ำเร็จขึ้นมาแล้ว ประชาชนก็จะเข้าใจ come to appreciate it once the project is a success. กอบกาญจน์เรียกร้องให้ทั้งประชาชนและรัฐบาลยอมเสียสละ Kobkarn called on the public and the government โดยสร้างรากฐานให้ถูกต้อง ไม่ท�ำให้ตลาดบิดเบือนโดยการอุ้มราคา to make sacrifices by putting in place a firm foundation. น�้ำมัน แต่จะต้องท�ำให้เกิดการประหยัดพลังงานอย่างแท้จริงและให้ Rather than depressing oil prices thereby distorting the ได้แหล่งพลังงานที่ดีกว่าในปัจจุบัน market, the government should promote energy effi- “ทางออกของวิกฤติพลังงานคือต้องตัดสินใจท�ำอย่างจริงจัง ciency and secure better energy sources. “The solution to the energy crisis requires decisive ลงลึก อย่างแรก คือใช้พลังงานให้น้อยลง อันที่สองคือพยายาม action by reducing energy consumption, then diversifying กระจายความเสี่ยงที่มีอยู่แล้ว และควบคุมให้ดีที่สุด และสามคือ risks and tighten controls, and seeking out new technolo- หาเทคโนโลยีใหม่ ซึ่งตอนนี้โลกก็ก�ำลังท�ำอยู่ เราถึงบอกว่าว่า ไม่ใช่ gies. The world is moving in this direction. This does not เราจะรักนิวเคลียร์ตลอดชาติ แต่ ณ วันนี้นิวเคลียร์เป็นหนึ่งใน mean that we will love nuclear power eternally. But for ทางเลือกที่ดีที่สุด” กอบกาญจน์ กล่าว n now it is one of the best options,” said Kobkarn. n PROPORTION OF POWER PRODUCTION BY FUEL: According to Power Development Plan 2010 (PDP 2010) สัดสวนการผลิตพลังงานไฟฟาแยกตามประเภทเชื้อเพลิง: ตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟา 2010 (PDP 2010) ลานหนวย Million kWh 360,000

11% 320,000 11% 12% 10% 6% 10% 6% 280,000 6% 8% 11% 6% 6% 6% 19% 6% 6% 6% 18% 19% 240,000 6% 6% 3% 6% 6% 18% 18% 6% 6% 18% 6% 17% 17% 200,000 6% 17% 6% 14% 16% 6% 14% 15% 5% 13% 5% 8% 13% 160,000 5% 6% 7% 7% 7% 39% 39% 30% 120,000 49% 48% 47% 46% 45% 43% 44% 68% 66% 64% 64% 64% 62% 59% 59% 59% 58% 54% 80,000

13% 13% 14%15% 13% 17% 16% 19% 20% 21% 40,000 11% 8% 9% 10% 10% 11% 12% 11% 11% 10% 12% 11% 11% 10% 10% 9% 9% 9% 8% 8% 8% 7% 7% 7% 6% 6% 5% 4% 4% 4% 3% 2% 0 2553 2554 2555 2556 2557 2558 2559 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 2570 2571 2572 2573 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 นิวเคลียร พลังงานหมุนเวียน น้ำมันเตา ซื้อตางประเทศ กาซธรรมชาติ ถานหินนำเขา ลิกไนต พลังน้ำ Nuclear Renewable Energy Heavy Oil Power Import Natural Gas Imported Coal Lignite Hydro

ที่มา: กระทรวงพลังงาน Source: Ministry of Energy

วิกฤตพลังงาน: นิวเคลียร์คือค�ำตอบ? Energy Crisis: Is Nuclear the Solution?

VA.indd 29 1/27/12 11:32 AM 30 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

มองมุมต่าง A Different Perspective มั่นคง สะอาด ถูก... Security, Clean, Cheap… ข้ออ้างที่ A Shaky Line ฟังไม่ขึ้น? of Reasoning? he dwindling reserves of natural วามเสี่ยงของการใช้ก๊าซธรรมชาติเพื่อผลิต gas, which fuel 70% of the produc- กระแสไฟฟ้ากว่าร้อยละ 70 ที่ก�ำลังร่อยหรอ tion of Thailand’s electricity, and the campaigns against carbon diox- ลง บวกกับกระแสโลกเรื่องการลดหรือไม่ปล่อย ide emissions are being used by state คาร์บอนไดออกไซด์ ท�ำให้ประเทศต้องหาพลังงาน policy makers to back their search ทางเลือกที่มีต้นทุนต�่ำเข้ามาเสริมระบบ ในสายตา Tfor an alternative, inexpensive energy to reinforce ของผู้วางนโยบายและแผนพัฒนาพลังงาน โรงไฟฟ้าพลังงาน the national grid. Nuclear power is the choice they นิวเคลียร์จึงเป็นทางเลือกด้วยเหตุผล 3 ประการ คือ เพิ่มความมั่นคง advance for three reasons. The country must secure ด้านพลังงานไฟฟ้าของประเทศโดยกระจายแหล่งเชื้อเพลิงส�ำหรับ more electricity supplies to feed its base-load plants, or power plants that need to produce electricity con- โรงไฟฟ้าใหม่แบบฐาน (baseload plants) ที่สามารถจ่ายไฟขั้นต�่ำ stantly based on the minimum demands of custom- ได้ตลอดเวลาเพื่อลดความเสี่ยงจากการขาดไฟ, เป็นพลังงานสะอาด ers. Next, energy must be clean and friendly to the เป็นมิตรกับกับสิ่งแวดล้อม, และต้นทุนการผลิตไฟฟ้าราคาถูกและคงที่ environment. Finally, costs must be low and stable. แต่เหตุผลใหญ่ทั้งสามประการนี้มีข้อโต้แย้งจากทั้งนักวิชาการ But these reasons raise doubts among scholars, และเอ็นจีโอ รวมถึงประชาชนในพื้นที่เป้าหมาย non-governmental organizations, and people living

เยาวชนยุคพลังงานสะอาดของกรีนพีซ และชุมชนปะทิว จังหวัด Members of Solar Generation, a youth wing of ชุมพร ร่วมติดตั้งกังหันลมขนาด 2.5 กิโลวัตต์ที่โรงเรียนปะทิว Greenpeace, and the local community of Pathieu district เมื่อกลางเดือนกุมภาพันธ์ 2550 กรีนพีซเรียกร้องให้นักการ in Chumphon province install a 2.5kw wind turbine at Pathiu primary school. Greenpeace demands that the เมืองบรรจุการศึกษาด้านพลังงานหมุนเวียนและประสิทธิภาพ Power Development Plan promote and explore the พลังงานไปในแผนพัฒนาก�ำลังการผลิตไฟฟ้า แทนการสนับสนุน potential of renewable energy combined with energy เชื้อเพลิงฟอสซิลที่สกปรกและเทคโนโลยีนิวเคลียร์ที่เป็นอันตราย efficiency, instead of dirty fossil fuels and dangerous – วินัย ดิษฐจร/กรีนพีซ nuclear technologies. – Vinai Dithajohn/Greenpeace

VA.indd 30 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 31

เริ่มตั้งแต่โครงสร้างของระบบไฟฟ้า ที่เป็นหัวใจส�ำคัญท�ำให้โรง “ที่ผ่านมาเวลาคุยเรื่องระบบไฟฟ้าก็จะคุยกันแต่เรื่องกรรมสิทธิ์ ไฟฟ้านิวเคลียร์มีสถานะในแผนพัฒนาก�ำลังการผลิตไฟฟ้า ปี 2010 และการพัฒนาทุน ความเชื่อเรื่องเทคโนโลยีไฟฟ้ายังคิดอยู่ภายใต้ หรือแผนพีดีพี 2010 ระบบใหญ่ที่ผูกขาดไว้โดย กฟผ. (การไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย) วิฑูรย์ เพิ่มพงศาเจริญ ผู้อ�ำนวยการ เครือข่ายพลังงานเพื่อ โดยเชื่อว่าถ้าไม่ผูกขาดแต่ผู้เดียวจะมีความไม่มั่นคง โครงสร้างด้าน นิเวศวิทยาแม่น�้ำโขง (MEE Net) กล่าวว่า กว่า 10 ปีที่ผ่านมา การ พลังงานของประเทศจึงเป็นอุปสรรคต่อการพัฒนาพลังงานหมุนเวียน พยากรณ์ความต้องการพลังงานเกินความเป็นจริงเป็นปัญหาเรื้อรัง และท�ำให้แผนการอนุรักษ์พลังงานไม่คืบหน้า ส่วนประชาชนผู้บริโภค ของระบบไฟฟ้าไทยมาโดยตลอด ยิ่งเมื่อเกิดวิกฤตเศรษฐกิจระหว่าง ไฟฟ้าต้องแบกภาระค่าไฟเกินกว่าที่ใช้จริง หากไม่จ่ายค่าไฟจะถูก ปี พ.ศ. 2541 และ 2542 อัตราการใช้ไฟฟ้าสูงสุดมีการเติบโตต�่ำกว่า ตัดไฟทันที ซึ่งคนไทยไม่มีสิทธิเลือก เพราะอยู่ในระบบผูกขาดอย่าง ที่เคยเป็นมา และในปี 2551 และ 2554 ความต้องการใช้ไฟฟ้าลดลง สมบูรณ์แบบ โครงสร้างระบบไฟฟ้าของเราจึงพิการ ดังนั้นการปฏิรูป อย่างชัดเจน โดยก�ำลังผลิตไฟฟ้ารวมของระบบ (Installed Capacity) โครงสร้างในระบบไฟฟ้าเป็นเรื่องจ�ำเป็นมาก” วิฑูรย์กล่าว ในปี พ.ศ. 2554 เกินจากที่ใช้จริงบวกไฟฟ้าส�ำรอง 15% ไปถึง 3,738 ด้าน ดร.เดชรัต สุขก�ำเนิด อาจารย์คณะเศรษฐศาสตร์ เมกะวัตต์ (MW) เทียบกับเขื่อนปากมูลรวมกันถึง 28 เขื่อน และหาก มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ได้วิเคราะห์ถึงความเสี่ยงทางเศรษฐกิจ ค�ำนวณตามสถิติการใช้พลังงานไฟฟ้าสูงสุดที่เกิดขึ้นจริงในช่วง 20 ของการพัฒนาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โดยมองแนวโน้มของโลกที่เกี่ยว ปีที่ผ่านมา จะมีค่าเฉลี่ยเพียง 830 MW/ปี เท่านั้น การจัดหาไฟฟ้า กับการเติบโตของพลังงานทาง เลือก 3 ประเภท ส�ำรองที่สูงเกินความจ�ำเป็นเหล่านี้ท�ำให้ประชาชนต้องแบกรับภาระ คือ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ พลังงานลม ค่าใช้จ่ายเป็นเงินหลายแสนล้านบาท และพลังงานแสงอาทิตย์ วิฑูรย์ คิดว่า แผนพีดีพี 2010 ซึ่งขยายระยะเวลาแผนการคาด ดร. เดชรัตชี้ว่า ใน ปี ค.ศ. 2006 การณ์ความต้องการใช้ไฟฟ้าในประเทศจากเดิม 15 ปี เป็น 20 ปี ก็ จ�ำนวนก�ำลังการ ผลิตติดตั้ง เพื่อจะผลักดันแผนการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จ�ำนวน 5 โรงให้เกิด ของพลังงานลม และพลังงาน ขึ้นในประเทศไทย แสงอาทิตย์มี “นักวิชาการจะพูดถึงแต่เทคโนโลยี[และ]วิชาการ(เมื่อพูดถึง เพิ่มมากขึ้น พลังงานนิวเคลียร์) แต่ไม่เชื่อมโยงเรื่องนิวเคลียร์กับระบบไฟฟ้า ซึ่ง เป็นเรื่องที่รับไม่ได้ ระบบไฟฟ้ามีปัญหาเชิงโครงสร้างที่ต้องแก้ไขอีก เยอะมาก และโจทย์เหล่านี้จะต้องมีการจัดการที่ดีขึ้น แล้วมันจะตอบ ค�ำถามและหลีกเลี่ยงนิวเคลียร์ได้ เดชรัต สุขก�ำเนิด Decharut Sukkumnoed

in areas targeted for the construction of nuclear power move to adjust the PDP 2010 by extending the time span plants. of the forecast of future electricity demands from 15 to The opponents question the forecast of future 20 years. The change, he says, probably is part of the demands for electricity cited in the the government’s attempt to push ahead the plan to build five new power Power Development Plan 2010 (PDP) which they see plants using nuclear technology. as a questionable attempt to justify the need for nuclear “Experts are keen to talk about the technology [of power plants in Thailand. nuclear energy], but fail to look at nuclear issues in the For the past 10 years, Thailand has faced problems context of the current electricity system,” says Witoon. in predicting electricity demands because the forecast has Thailand’s electricity system has been handicapped not corresponded with real circumstances in society, says by a “structural problem.” Electricity management and Witoon Permpongsachaoren, director of the Mekong technologies are entirely in the hands of the Electricity Energy and Ecology Network (MEE Net). Among factors Generating Authority of Thailand (Egat). Egat believes in the discrepancy is the decrease of maximum usage of it needs to monopolize the national electricity system to electricity during the country’s financial crash in 1998 ensure the security of power supply. But letting the state- and 1999 and the falling demands in 2008 and 2011. owned agency to control the whole electricity system For the past 20 years, he says, the maximum usage does not always mean that renewable energy and energy of electricity in Thailand has not been greater than 830 conservation will be promoted extensively. Instead, it megawatts (MW) a year on average. The excessive power turns out that consumers have to bear the excessive costs reserves subsequently have caused people to bear huge of electricity production. Failure to pay the bills means financial burdens worth several billions of baht. electricity to their houses will be suddenly cut. Egat’s vir- Even this year, he adds, electricity generating capac- tual monopoly leaves people with no choice of alterna- ity, known as installed capacity, is more than the require- tive means to electricity supply. ment of 15% in reserve by 3,738 MW), or the equivalent “Our electricity system is crippled as a result,” of electricity produced by 28 Pak Moon dams. Witoon says. “Reform of the structure of the electricity Witoon also has his doubts about the the state’s system is badly needed.”

มั่นคง สะอาด ถูก... ข้ออ้างที่ฟังไม่ขึ้น? Security, Clean, Cheap… A Shaky Line of Reasoning?

VA.indd 31 1/27/12 11:32 AM 32 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ในขณะที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์กลับลดน้อยถอยลง โดยพลังงานลม แม้กระทั่งพลังงานแสงอาทิตย์ที่ถือกันว่าแพง เข้าสู่ระบบมากกว่า พลังงานจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ดร.เดชรัต อ้างถึงการศึกษาของ US Congressional Budget Office หรือส�ำนักงบประมาณแห่งรัฐสภาของสหรัฐอเมริกา ที่เสนอ รายงานเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2551 ว่า ต้นทุนของโรงไฟฟ้า 75 แห่งของสหรัฐสูงกว่าที่อุตสาหกรรมนิวเคลียร์อ้างถึงกว่า 3 เท่า โดย ต้นทุนเฉลี่ยในการก่อสร้างเพิ่มขึ้นจาก 0.94 ล้านเหรียญ/MW (หรือ ประมาณ 33 ล้านบาท/MW) กลายเป็น 3.0 ล้านเหรียญ/MW (105 ล้านบาท/MW) เมื่อท�ำการก่อสร้างจริง ขณะเดียวกันผลการศึกษาของ Keystone Center ซึ่งเป็น สถาบันวิจัยอิสระ เมื่อปี ค.ศ. 2007 พบว่า ต้นทุนของการผลิตไฟฟ้า จากนิวเคลียร์อยู่ในระดับ 8.3–11.1 เซ็นต์/หน่วย (หรือประมาณ 2.9- 3.9 บาท/หน่วย) แต่หลังจากนั้นอีกไม่นาน นักวิจัยหลักคนหนึ่งของ ชาวบ้านราวหนึ่งร้อยคนและลูกเรือเรนโบว์ วอร์ริเออร์ จัดขบวนเป็นรูปโลมา สีชมพู ณ อ่าวท้องชิง จังหวัดนครศรีธรรมราช พร้อมถือป้ายผ้าที่มีข้อความว่า รายงานนี้ก็ปรับตัวเลขไปที่ระดับ 12-17 เซนต์/หน่วย (4.2-6.0 บาท/ “ถอดปลั๊ก ถอดนิวเคลียร์” เมื่อปลายเดือนกันยายน 2553 หน่วย) โดยยังไม่รวมต้นทุนในการเก็บรักษากากนิวเคลียร์ – อธิษฐ์ พีระวงศ์เมธา/กรีนพีซ More than a hundred people representing communities opposed ในส่วนของต้นทุนในการเก็บรักษากากนิวเคลียร์ ก็พบว่า to nuclear power together with crew from the Greenpeace flagship โครงการเก็บรักษากากนิวเคลียร์ถาวรที่ภูเขายัคคาในสหรัฐอเมริกา Rainbow Warrior place windsocks to form the shape of a pink dolphin, next to a banner reading “Unplug a nuclear future,” in Thong Ching มีต้นทุนในการด�ำเนินการสูงถึง 96.2 พันล้านเหรียญ (3.4 ล้านล้าน Beach, Nakhon Si Thammarat province in September 2010. บาท) เพิ่มขึ้นจากที่คาดไว้เดิมถึงร้อยละ 38 ที่ส�ำคัญโครงการนี้ก็ยัง – Athit Perawongmetha/Greenpeace ไม่สามารถด�ำเนินการได้เนื่องจากไม่ได้รับการยอมรับจากนักวิชาการ และประชาชน ยุ่งยากในการก�ำกับดูแลเรื่องความปลอดภัยของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ปัญหาที่ส�ำคัญในแง่เศรษฐกิจของอุตสาหกรรมนิวเคลียร์ คือ แต่ละโรง อันเป็นต้นเหตุส�ำคัญของความล่าช้า และท�ำให้ต้นทุนใน การออกแบบก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องออกแบบเฉพาะส�ำหรับ การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์บานปลายอีกด้วย แต่ละโรง แทนที่จะมีแบบแปลนมาตรฐาน ท�ำให้ต้นทุนในการ การลงทุนในโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์มีปัญหาในเรื่องการ ออกแบบ และต้นทุนในการก่อสร้างสูงขึ้น และยังกลายเป็นความ ค�ำนวนค่าก่อสร้างที่มีตัวเลขไม่ชัดเจน เนื่องจากมีปัจจัยที่เป็นตัวแปร Besides the monopoly of the electricity system and factors complicate the investment plan and often cause the inaccurate forecast of electricity demands in Thai- nuclear power plant operators worldwide to pay more land, the high costs of building nuclear power plants also than they expected to do. lend credit to opponents. Construction of such plants The uncertainties in cost estimates, which often comes with “economic risks”, warns Kasetsart Univer- bring heavy financial burdens, lead operators to do sity’s economist Decharut Sukkumnoed. everything possible to secure certain returns. They call The risk can be seen in the uncertainty of the cost on the government to guarantee constant revenues, and estimate of a nuclear power plant. A study by the US have to manage insurance plans for risks and accidents Congressional Budget Office in May, 2008 notes that the that can happen at the plants. Eventually, Decharut says, real construction costs of 75 nuclear power plants in the these expenses will be pushed to both the government United States were three times higher than the estimates and consumers. put forward by the industry sector. Their average cost These problems are seen in the construction of the was also found to jump from US$0.94 million a MW 75 nuclear power plants. According to the US Congres- (about 33 million baht a MW) to US$3 million a MW sional Budget Office, the plants, erected from 1966 to (105 million baht a MW). These figures came to light 1986, had to go through complicated processes, which only after construction work started. led to the higher costs, during the average construction On-site, the construction of a nuclear power plant period of 12 years of each plant. The operators were requires the design of buildings and facilities to be first required to find locations, choose types of technol- unique to each location. This lack of a standard design ogy, study laws, think of how to decrease environmen- inflates costs and slows the inspection of the plant and tal impacts, recruit specialists to oversee the plants, and equipment safety, Decharut explains. plan ways to prevent and respond to unwanted incidents The higher construction costs also stem from the including terrorist attacks. usually long construction period of about 10 years, the Other costs needed to operate the plant and deal need to keep the power plant projects in line with laws to with its waste also make this alternative energy a very obtain construction and operation permits, and expenses expensive option. A study by non-partisan think-tank in linking the plant with the state infrastructure. These Keystone Center in 2007 found the cost of electricity

VA.indd 32 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 33

หลายๆ อย่าง เช่น ระยะเวลาการก่อสร้างที่ยาวนานเป็นสิบปี ค่าใช้ ใหม่เข้ามาสู่ระบบ 2 โรง ปี ค.ศ. 2007 มีเพียง 3 โรง ในปี ค.ศ. 2008 จ่ายที่เกิดจากการปฏิบัติตามกฎหมายและกฎระเบียบต่างๆ เพื่อให้ ไม่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เข้าสู่ระบบแม้แต่โรงเดียว ได้มาซึ่งใบอนุญาตก่อสร้างและด�ำเนินการ และการจัดการเกี่ยวกับ ฉะนั้นการโฆษณาว่า ทั่วโลกมุ่งสู่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จึงเป็นการ โครงสร้างพื้นฐานที่จะเชื่อมต่อกับโรงไฟฟ้า ฯลฯ การวางแผนการ โฆษณาที่เกินจริง และประเด็นส�ำคัญที่สุดเรื่องนี้กลับไม่ค่อยถูกพูด ลงทุนในโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จึงเป็นเรื่องที่ซับซ้อน ถึงในเมืองไทย โครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เท่าที่มีมาทั่วโลกจึงมักประสบปัญหาเรื่อง ดร.เดชรัต แสดงความเห็นจากข้อมูลเชิงประจักษ์ โดยรวม เวลาก่อสร้างที่ยาวนานและเงินลงทุนที่มากเกินกว่าที่คาดการณ์ไว้ ประเด็นเรื่องแผนพีดีพี 2010 ที่คาดการณ์การใช้ไฟฟ้าสูงจริงว่า ด้วยความไม่แน่นอนต่างๆ เหล่านี้ ท�ำให้นักอุตสาหกรรม โครงการโรงไฟฟ้าของเอกชนหรือ IPP (Independent Power Pro- นิวเคลียร์เรียกร้องหลักประกันจากรัฐบาลที่จะป้องกันเงินทุนและ ducers) โรงไฟฟ้าถ่านหิน ของ กฟผ. และโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ สามารถ สร้างรายได้ที่แน่นอนให้แก่ผู้ประกอบการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ รวมทั้ง ยกเลิกหรือเลื่อนออกจากแผนพีดีพี 2010 ได้เลย เพราะความต้องการ ประกันความเสี่ยงจากความเสียหายที่เกิดขึ้นหากมีเหตุฉุกเฉิน ซึ่ง ไฟฟ้าสูงสุดลดลง และก�ำลังการผลิตไฟฟ้าส�ำรองของระบบยังคงสูง แน่นอนว่าค่าใช้จ่ายต่างๆ เหล่านี้ในที่สุดต้องถูกผลักเป็นภาระของผู้ กว่าร้อยละ 15 ซึ่งเป็นเกณฑ์มาตรฐานที่ก�ำหนดไว้อยู่ดี ซึ่งอีกไม่เกิน บริโภคหรือของรัฐบาลเอง 20 ปี พลังงานหมุนเวียนจะถูกกว่าพลังงานนิวเคลียร์ รัฐควรส่งเสริม จากรายงานผลการศึกษาของส�ำนักงบประมาณแห่งรัฐสภาของ และสนับสนุนการใช้พลังงานหมุนเวียนให้มากขึ้น เช่น การใช้พลังงาน สหรัฐอเมริกา เมื่อปี ค.ศ. 2008 พบว่า การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ แสงอาทิตย์และพลังงานลม ซึ่งประเทศไทยมีศักยภาพผลิตกระแส 75 โรงในช่วงปี ค.ศ. 1966-1986 มีระยะเวลาโดยเฉลี่ย 12 ปีต่อ ไฟฟ้าได้ถึง 1.2 หมื่นเมกะวัตต์ ท�ำให้ไม่ต้องพึ่งพาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โรง ประกอบกับการด�ำเนินการตามโครงการที่ซับซ้อนไม่แพ้กัน เริ่ม “ปัจจุบันตามแผนอนุรักษ์พลังงานที่ตั้งเป้าจะลดการใช้พลังงาน ตั้งแต่การตระเตรียมกฎหมายและกฎระเบียบในด้านความปลอดภัย ลงให้ได้ 20% ที่เพิ่งออกมา แค่ส่งเสริมให้กลุ่มผู้ใช้ไฟฟ้าสูงสุดคือภาค และการลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม การหาพื้นที่เพื่อก่อสร้างโรง อุตสาหกรรม 50% อาคารพาณิชย์ 25% และภาคครัวเรือน 25% ไฟฟ้า การตัดสินใจเรื่องเทคโนโลยีที่จะใช้ การตระเตรียมบุคลากร โดยทุกฝ่ายสามารถลดการใช้ไฟฟ้าได้ 10% ก็ไม่จ�ำเป็นต้องสร้าง โรง ในการด�ำเนินงานโรงไฟฟ้าที่ต้องมีความเชี่ยวช�ำนาญเป็นพิเศษ ไป ไฟฟ้านิวเคลียร์ ล่าสุดยังพบว่า มีผู้ผลิตรายเล็กและรายเล็กมากยื่นข้อ จนถึงการวางแผนป้องกันอุบัติภัยชนิดต่างๆ รวมไปถึงการป้องกัน เสนอเพื่อขายไฟฟ้าเข้าระบบอีกหลายพันเมกะวัตต์ ฉะนั้นไม่ต้องกังวล ภัยจากผู้ก่อการร้าย ด้วยเหตุดังนี้ ตั้งแต่ช่วงกลางทศวรรษที่ 1980 ว่าเราจะมีไฟฟ้าไม่พอส�ำหรับการเติบโตในอนาคต ดังนั้น ในช่วงการ อุตสาหกรรมนิวเคลียร์จึงตกต�่ำลง มาจนปัจจุบันการสร้างโรงไฟฟ้า เปลี่ยนผ่านสู่ยุคพลังงานหมุนเวียน เราควรลดการใช้พลังงานลงและ นิวเคลียร์ที่เข้าสู่ระบบในแต่ละปีมีน้อยมาก โดยในปี 2006 มีโรงไฟฟ้า เพิ่มการใช้พลังงานหมุนเวียนให้มากขึ้น

production, fuelled by nuclear energy, stood between Decharut is not convinced by the Energy Ministry’s 8.3 and 11.1 cents a kilowatt-hour (kWh), or about 2.9 claim that the cost of electricity produced by a nuclear and 3.9 baht a kWh. However, a researcher of the centre power plant is cheaper than other types of power plants. later adjusted the numbers to between 12 and 17 cents a The ministry estimates that a 1,000-MW nuclear power kWh (4.2 and 6 baht a kWh). This excluded the expenses plant incurs an electricity cost of only 150 billion baht. of nuclear waste management. However, he says, this is not a precise figure because even When nuclear waste is included, cost has to be the United States is not confident in estimating the costs adjusted. According to the centre, if the waste is taken of nuclear power plants. The US nuclear power plants for storage at the Yucca Mountain in Nevada, it will cost so far have chalked up more electricity production costs US$96.2 billion (3.4 trillion baht), a 38% increase from than initially estimated. On top of that there are the the initial estimate. However, the nuclear waste reposi- expenses of public information campaigns. With such tory project at Yucca site has been stalled due to the unpredictable expenses, some nuclear plants even had to strong opposition from experts and local people. cut short construction. Since 2006, the high construction costs of nuclear Another “cost” that may surface when considering power plants are a major reason for the declining trend of the building of a nuclear power plant in Thailand lies in their numbers, Decharut says. That year, there were only the non-transparency of projects, Decharut says. Mega two plants; the numbers were put at three in the following projects in Thailand are renowned for being steeped in year, but in 2008 there were none. Meanwhile, there has corruption. been an increase in the use of renewable energy sources Moreover, in the international context, Thailand such as sun and wind. Even the solar cell technology is far from meeting requirements for building nuclear looked set to have a brighter future despite its high cost. power plants. The government’s decision to delay its The advertisements that the world is moving towards nuclear power plant plan for another three years seems nuclear technology are thus exaggerated, Decharut says. to be a response to the International Atomic Energy However, in Thailand, the problems inherent in the con- Agency which says “Thailand is not ready in many struction of nuclear power plants have been rarely com- areas,” notes Decharut. municated to the public. Reflecting on the PDP 2010, Decharut suggests the

มั่นคง สะอาด ถูก... ข้ออ้างที่ฟังไม่ขึ้น? Security, Clean, Cheap… A Shaky Line of Reasoning?

VA.indd 33 1/27/12 11:32 AM 34 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

“เหตุผลที่ท�ำให้รัฐบาลเลื่อนแผนการสร้างโรงฟ้านิวเคลียร์ออก โรงไฟฟ้าที่สร้างความไม่เป็นธรรมในสังคม คือระหว่างคนที่จะได้ ไปอีก 3 ปีน่าจะมาจากเหตุผลที่ทบวงการพลังงานปรมาณูระหว่าง ใช้ประโยชน์กับคนที่จะต้องตกอยู่ภายใต้ความเสี่ยงเพราะอยู่ใกล้ ประเทศบอกว่าไทยไม่พร้อมในหลายๆ เรื่องมากกว่า ปัญหาโรงไฟฟ้า โรงไฟฟ้า และในบางประเทศ เช่น ออสเตรียถือเป็นประชามติของ นิวเคลียร์ที่ก�ำลังจะผุดขึ้นในประเทศไทยเวลานี้มีความจ�ำเป็นเร่งด่วน สังคมที่ร่วมกันตัดสินใจว่าจะไม่มีการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ หรือ ที่จะต้องสร้างความรู้ความเข้าใจแก่ประชาชนอย่างทั่วถึง ที่ส�ำคัญรัฐ ล่าสุดในเยอรมนี ถือเป็นนโยบายผ่านการเลือกตั้งและมีกระบวนการ จะต้องไม่บิดเบือนข้อเท็จจริง” ดร.เดชรัต กล่าว ทางกฎหมายที่ชัดเจนว่าจะรื้อถอนหรือปิดโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก่อนที่ ข้อสรุปเรื่องโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จากตัวเลขที่มักถูกกล่าวอ้างว่า จะหมดอายุการใช้งาน ต้นทุนค่าไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ก�ำลังผลิต 1,000 เมกะวัตต์ ที่ เหตุผลเหล่านี้ท�ำให้ค�ำสั่งซื้อเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ใหม่ลดลง กระทรวงพลังงานบอกไว้ที่ 150,000 ล้านบาท ถูกกว่าต้นทุนค่าไฟฟ้า อย่างมากทั่วโลก บริษัทผู้ผลิตเทคโนโลยีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์วันนี้ก�ำลัง จากทุกโรงไฟฟ้าทุกประเภท จึงยังไม่ใช่ตัวเลขที่ชัดเจน เพราะแม้แต่ จะไปไม่รอด และสายการผลิตก�ำลังจะหมดลงไป การลงนามในสัญญา ในประเทศที่เคยสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์อย่างสหรัฐยังไม่ระบุวงเงิน ซื้อขายเทคโนโลยีหรือการก่อสร้างจึงเหมือนเป็นการการันตีรายได้ ที่แท้จริง เพราะโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ผ่านมาล้วนประสบกับปัญหาค่า และก�ำไรจากราคาหุ้นให้บริษัทผู้ผลิต ไม่ว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะเกิด ก่อสร้างที่บานปลายมาตลอด และในที่สุดบางโครงการต้องหยุดการ ขึ้นได้หรือไม่ก็ตาม โดยจะเห็นว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แห่งใหม่นั้น ส่วน ก่อสร้างไป ยังไม่รวมต้นทุนที่จะต้องประชาสัมพันธ์ให้ความรู้กับคนใน ใหญ่อยู่ในแถบทวีปเอเชีย ประเทศ และที่ส�ำคัญปัญหาการคอร์รัปชั่นที่ทุกคนยอมรับว่ามักจะ และหากมองในประเด็นของกลุ่มประเทศที่พัฒนาแล้วที่ต้อง เกิดขึ้นกับโครงการขนาดใหญ่ในสังคมไทย เผชิญกับสภาวะโลกร้อน เช่น เดนมาร์ก ออสเตรีย เยอรมนี นิวเคลียร์ สันติ โชคชัยช�ำนาญกิจ กลุ่มศึกษาพลังงานทางเลือกเพื่อ ก็ไม่ได้ตอบโจทย์เรื่องโลกร้อน โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไม่ใช่ไม่ปล่อยก๊าซ อนาคต มองว่า ในช่วงปี ค.ศ. 1990 เป็นต้นมา เมื่อประเทศทาง เรือนกระจกอย่างที่หลายคนเข้าใจ เพราะการท�ำเหมืองแร่ยูเรเนียม ตะวันตกเปิดเสรีในระบบไฟฟ้า แล้วลักษณะการก่อสร้างแบบโรงไฟฟ้า กระบวนการผลิตแร่ยูเรเนียม การเพิ่มประสิทธิภาพแร่ (enrichment) นิวเคลียร์ไม่สามารถตอบโจทย์ในแง่ที่จะไปแข่งขันในเชิงเสรีได้ ท�ำให้ การขนส่ง และการสร้างโรงไฟฟ้า ล้วนต้องใช้พลังงานจากฟอสซิล การก่อสร้างหยุดชะงักไปในประเทศในกลุ่มยุโรปตะวันตก อเมริกาก็ จ�ำนวนมากซึ่งก่อให้เกิดปัญหาโลกร้อนเช่นกัน ไม่มีการก่อสร้างอีกเลยในช่วงกว่า 30 ปีที่ผ่านมา ในระยะยาวแล้วโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะปล่อยก๊าซคาร์บอน ส่วนบางประเทศก็มีการพิจารณาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในมิติทาง ไดออกไซด์ออกมามากกว่าพลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสง สังคม เช่น เดนมาร์ก ที่มีค�ำตอบชัดเจนว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็น อาทิตย์ และพลังงานลม เนื่องจากแร่ยูเรเนียมคุณภาพดีมีค่อนข้าง

government remove plans to have more Independent ity for our future growth,” Decharut says. “What we Power Producers, or to build more coal-fired power should do is to conserve electricity and use more renew- plants and nuclear power plants. He reasons that the able energy.” country does not need such a large amount of electric- Santi Chokechaichamnankij, of the Alternative ity. The maximum demands for electricity have so far Energy for Sustainability, echoes Decharut’s comment decreased while the national electricity reserves are still on the dim future of nuclear power plants. He says since above the 15% requirement. western countries allowed for free competition of elec- In 20 years, he adds, renewable energy is expected tricity production in 1990, nuclear power plants operat- to be cheaper than nuclear energy. Therefore the gov- ing under such market conditions have struggled unsuc- ernment should support more uses of renewable energy, cessfully. Consequently, there have been no new plants especially wind and sun. With these energy sources, in western Europe, says Santi. In the US, he has not Thailand has a potential to produce up to 12,000 MW heard news of nuclear power plant construction for the of electricity without any need to rely on nuclear power past 30 years. plants. Many European countries look at social and eco- Thailand can also secure its power supply by pro- nomic dimensions when they are considering the mer- moting electricity conservation among people more seri- its of nuclear power plants. In Denmark, Santi says, a ously, he says. Currently the industry sector is the largest nuclear power plant is viewed as an option that causes consumption group accounting for half of the national social injustice between people who take benefits from its electricity usage while commercial buildings and house- electricity and those who have to bear risks due to living holds consume 25% each. If all sectors can reduce con- near the plant. The Austrian government decided not to sumption by 10%, which is still less than the 20% target build one after a public referendum rejected this technol- set by the government, there will be no need to build ogy. In other countries such as Germany, plans to close nuclear power plants. and remove nuclear power plants have been included in Besides, there are many small private electricity pro- election campaigns and legislation processes. ducers wanting to sell several thousand megawatts of In Santi’s view, the nuclear power plant industry is electricity to Egat, making it hard to imagine Thailand on the downhill. New orders for nuclear reactors have will face electricity shortage. greatly decreased; nuclear technology firms are strug- “Don’t worry that we will not have enough electric- gling for survival and their production lines are approach-

VA.indd 34 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 35

เรือประมงที่ท่าเรือประมงบ้านบางจาก อ.ปะทิว จ.ชุมพร -ในสภาวะน�้ำมันราคา แพง ชาวประมงในทะเลไทยล้วนปรับตัวหันมาใช้หลอดประหยัดไฟ โดยเฉพาะเรือได หมึกที่ต้องใช้หลอดไฟเป็นจ�ำนวนมาก การปรับตัวแบบนี้เกิดขึ้นมานานหลายปีซึ่ง เป็นความก้าวหน้าก่อนชุมชนเมือง Small squid fishing boats at rest in an inlet of Ban Bang Chak in Pathiu district of Chumphon province are equipped with energy-saving light bulbs which are essential for drawing squids. Local fisher folks are years ahead of their city counterparts in their awareness of energy efficiency which leads directly to revenue saving. ในขณะที่ประเทศไทย พลังงานนิวเคลียร์มีประเด็นที่ยังต้อง ถกเถียงกันอีกมากในหลายมิติ เช่น ความคุ้มทุน ความปลอดภัย แต่ในหลายๆ พื้นที่ซึ่งเป็นเป้าหมายในการก่อสร้างโรงไฟฟ้าใหม่ สันติตั้งค�ำถามที่ประชาชนมักจะได้รับข้อมูลผิดๆ เกี่ยวกับประโยชน์ที่ ชุมชนจะได้รับจากการยินยอมให้มีการก่อสร้างโรงไฟฟ้า เช่น บ้างได้ รับข้อมูลว่าชาวบ้านจะมีงานท�ำ ใครที่อยู่บริเวณรอบโรงไฟฟ้าจะได้ ใช้ไฟฟ้าฟรี หรือมีไฟฟ้าทั่วถึงพื้นที่มากขึ้น มีถนน มีความเจริญ แต่ ข้อเท็จจริงก็คือ กระแสไฟฟ้าที่ผลิตขึ้นในพื้นที่หนึ่งๆ ส่วนใหญ่ถูกน�ำ น้อย มีการประมาณกันว่า ถ้าความต้องการไฟฟ้ายังคงเท่าเดิม ไปป้อนให้ประชาชนในกรุงเทพฯ ที่ต้องการก�ำลังผลิตไฟฟ้าถึง 39% แร่ยูเรเนียมคุณภาพดีจะสามารถตอบสนองความต้องการของโลกได้ ของทั้งประเทศ มากกว่าความต้องการก�ำลังผลิตไฟฟ้าของภาคเหนือ อีกเพียง 40 ถึง 50 ปี อีสาน และภาคใต้รวมกัน ปัจจุบันพลังงานไฟฟ้าที่ใช้กันทั้งโลกมาจากพลังงานนิวเคลียร์ สันติยกตัวอย่างห้างสรรพสินค้าสยามพารากอน มาบุญครอง ประมาณ 16% เท่านั้น ดังนั้นถ้าจะน�ำพลังงานนิวเคลียร์มาแทน และเซ็นทรัลเวิร์ล ที่ใช้ไฟฟ้ารวมกันแล้วเท่ากับ 279 ล้านหน่วย ใน โรงไฟฟ้าถ่านหิน แร่ยูเรเนียมชั้นดี ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานที่มีจ�ำนวน ขณะที่มีจังหวัดถึง 16 จังหวัด ที่มีการใช้ไฟฟ้ารวมทั้งจังหวัดไม่เกิน จ�ำกัด เช่นเดียวกับก๊าซธรรมชาติและน�้ำมัน ก็จะหมดภายในเวลา 278 ล้านหน่วย ประมาณหนึ่งทศวรรษ ส่วนสินแร่ยูเรเนียมคุณภาพรองลงมา ก็ต้องใช้ เขาสรุปว่าไฟฟ้า 80% ของประเทศจะถูกน�ำไปป้อนให้ธุรกิจ พลังงานอีกจ�ำนวนมากไปในกระบวนการผลิตซึ่งจะท�ำให้โลกร้อนขึ้น และโรงงานต่างๆ ในนิคมอุตสาหกรรม ในขณะที่ประชาชนในพื้นที่ อีกมาก ราคาซื้อขายก็อาจจะสูงขึ้นไปตามจ�ำนวนที่ลดลงของแร่ด้วย เป้าหมายก่อสร้างโรงไฟฟ้าต้องได้รับความเสี่ยงโดยตรง ing the end. Nuclear technology producers need to look power plant construction are often misled that they will for new markets in Asia and are trying to enter into con- benefit from the construction. Operators often give resi- struction contracts, no matter whether a nuclear power dents predictable promises ranging from new jobs, better plant will be built, simply to raise the price of their shares roads and free electricity for those living near the plant in in the stock market. order to get permission to build a plant in that particular A claim that nuclear power plants produce clean area. However, the large portion of benefits will go to energy that does not cause global warming is not entirely Bangkokians who live far away from their neighborhood. true. From mining and processing uranium to transporting Bangkok demands 39% of electricity produced in the it to a plant, a large amount of fossil fuel is needed, Santi country, which is more than the combination of electric- notes. So the use of nuclear technology to produce elec- ity demands in the North, the Northeast and the South. tricity inevitably will cause more carbon dioxide emissions. Just the electricity usages of 279 million units in Another problem is the scarcity of uranium. If the Paragon, MBK and Central World shopping malls in demands for electricity stay unchanged, it is expected the capital amount to more than the total electricity that the reserves of good quality uranium would be able demands of people in 16 provinces across the country to feed nuclear power plants for only another 40 and 50 which stand at 278 million units, Santi says. years. Villagers living in an area where a nuclear power At present, 16% of global electricity supply is pro- plant is built in fact will suffer risks from the plant. They duced by nuclear energy. If nuclear power plants are cho- will not enjoy its benefits like businesses and factories in sen to replace other types of energy, the world will face industrial estates which demand 80% of the national a big environmental problem, Santi says. The amount electricity supply. of good uranium will run out in a decade, causing plant “The government often advertises that nuclear operators to rely on lower grade uranium. More fossil- power plants are safe. That’s not true,” Santi says. based energy will then be used to process the mineral, “There are risks. The question is whether we should take causing even more carbon dioxide emissions as a result. such risks.” Economically, Santi adds, the dwindling amount of He doubts how the PDP 2010 will deal with risks in uranium will also increase costs of electricity because the its plans to build power plants. Currently, certain com- mineral will carry heftier price tags. munities are at risk of encountering impacts of new In Thailand, people living in areas eyed for nuclear power plants in their neighborhood. These people are

มั่นคง สะอาด ถูก... ข้ออ้างที่ฟังไม่ขึ้น? Security, Clean, Cheap… A Shaky Line of Reasoning?

VA.indd 35 1/27/12 11:32 AM 36 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

“รัฐบาลพยายามโฆษณาว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ปลอดภัย นั่นไม่ being told to “sacrifice their ways of living, environment and local resources,” he says. “But for whose จริง เราต้องพูดความจริงว่ามันมีความเสี่ยงอยู่ แล้วเราจ�ำเป็นจะต้อง interests?” เสี่ยงหรือเปล่า เรามีวิธีจัดการหรือควบคุมความเสี่ยงอย่างไร ภาย Santi does not believe nuclear power plants will ใต้แผนพีดีพี 2010 ชุมชนท้องถิ่นที่ก�ำลังเผชิญกับโครงการก่อสร้าง be the answer to Thailand’s national electricity secu- โรงไฟฟ้าใหม่ในขณะนี้และในอนาคต พวกเขาเหล่านั้นก�ำลังถูกเรียก rity. The Energy Ministry’s and Egat’s claim that this ร้องให้เสียสละวิถีชีวิต สิ่งแวดล้อม และทรัพยากรท้องถิ่นไปเพื่อผล country needs nuclear power plants because of the ประโยชน์ของใคร decreasing reserves of natural gas is made without well-rounded assessment. He wonders what the gov- “โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไม่ใช่ค�ำตอบของความมั่นคงพลังงานของ ernment will do if a 1,000-MW nuclear power plant ประเทศ ทั้ง กฟผ.และกระทรวงพลังงานไม่ได้ให้ข้อมูลที่แท้จริงและ stops working one day. How many other power plants รอบด้านทั้งหมด การยกเหตุผลของความจ�ำเป็นที่จะต้องมีโรงไฟฟ้า will be needed to replace the troubled one? นิวเคลียร์เพราะประเทศก�ำลังเสี่ยงจากการใช้ก๊าซธรรมชาติร้อยละ In terms of safety, Santi reminds the govern- 70 หากมองในมุมกลับกัน ถ้าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ก�ำลังผลิต 1,000 ment of the tragedy of the Chernobyl plant accident เมกะวัตต์ เกิดปัญหาจนต้องหยุดเดินเครื่องนั้นจะต้องมีโรงไฟฟ้า in Ukraine 25 years ago. The number of deaths and injuries are reported at 4,000 people, but an unofficial อื่นๆ มาทดแทนกี่โรง survey indicates there may be up to 900,000 people “ประเด็นส�ำคัญเรื่องความปลอดภัย เรามีบทเรียนจากเหตุการณ์ facing long-term impacts of nuclear pollution from วิกฤตโรงไฟฟ้าเชอร์โนบิลผ่านมา 25 ปี มีตัวเลขผู้เสียชีวิตและบาด the plant. These people have been forgotten and no เจ็บอย่างเป็นทางการ 4,000 คน แต่จากการส�ำรวจข้อมูลอย่างไม่เป็น one has taken responsibility to help them, Santi says. ทางการพบว่า อาจมีผู้ป่วยมากถึง 9 แสนคน เนื่องจากเป็นการสะสม The meltdown of nuclear reactors after the tsu- ในระยะยาว โดยคนเหล่านี้เป็นผู้ที่ถูกหลงลืมและไม่มีใครแสดงความ nami attacked Fukushima Prefecture in Japan early this year may be even worse than the Chernobyl acci- รับผิดชอบ ในขณะที่การระเบิดของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ฟุกุชิมะ มีการ dent, Santi adds. ประมาณว่าผลกระทบที่เกิดขึ้นจะเลวร้ายกว่าเชอร์โนบิลหลายเท่า “Nuclear accidents have continued to happen, “อุบัติเหตุจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์มีอยู่ตลอดมาเพียงแต่ไม่ค่อย but the news about them has been rarely reported เป็นข่าวในประเทศไทยเท่านั้น และหากเกิดเหตุการณ์เหล่านี้ขึ้นใน in Thailand,” he says. “If such accidents occur here, ประเทศไทยใครจะรับผิดชอบไหวหรือ” สันติ กล่าว n who can bear the responsibility?” n

VA.indd 36 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 37 ความเป็นธรรมและยั่งยืน คือค�ำเพรียกหาจากชุมชน ขณะที่หลายประเทศทั่วโลกสั่งทบทวนมาตรการ Justice and ความปลอดภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ของตน หลังเกิดเหตุระเบิดที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ ชาว “คันธุลี” และ “ปากน�้ำละแม” ซึ่งเป็น 2 Sustainability ใน 5 พื้นที่เป้าหมายในแผนก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ What Communities ในประเทศไทย ก็ตื่นตัวมากยิ่งขึ้น หลังจากพวกเขาเฝ้าติดตามข่าวสารต่างๆ ด้วยความกังวล ค�ำถามใหญ่ของพวกเขาต่อจากนี้ คือ หากมีการก่อสร้างโรงไฟฟ้า Ask for นิวเคลียร์ จะเกิดอะไรขึ้นบ้างในพื้นที่บ้านเขา? s many countries around the world เริ่มจากพื้นที่ติดทะเล 625 -2,500 ไร่ ที่จะถูกน�ำมาก่อสร้าง review safety measures at their nuclear โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ รวมถึงการก่อสร้างอื่นๆ เช่น พื้นที่รอบโรงงาน power plants after explosions at Japan’s Fukushima Daiichi, Thai communities เขื่อนกันคลื่น ท่าเรือ ฯลฯ จะมีบ้านไหนบ้างที่ต้องอพยพออกจาก living in places eyed as sites for a nuclear พื้นที่ และชีวิตหลังอพยพจะเป็นอย่างไร power plant focus keenly on the risks. กองทุนพัฒนาชุมชนในพื้นที่รัศมี 5 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้า หาก AHaving followed the news with grave concern, the คิดในอัตราเดียวกับโรงไฟฟ้าถ่านหิน ขนาด 1,000 เมกกะวัตต์ ที่มีเงิน biggest question for people living in Khanthuli and Pak- เข้าประมาณ 140-150 ล้านบาทต่อปี จะท�ำให้ชุมชนเปลี่ยนแปลง nam Lamae is: what will happen to their homes if a อย่างไร nuclear power plant is built in their communities? The coastal area of 625-2,500 rai will be used for จะเกิดอะไรขึ้นจากการเปลี่ยนแปลงด้านสังคม สิ่งแวดล้อม the construction of the plant as well as companion facili- สุขภาพ จากอุณหภูมิของน�้ำทะเล และสภาพภูมิอากาศ ที่อาจจะ ties, among them breakwaters and docks. How many เปลี่ยนไปจากโครงการหรือกิจกรรมที่อาจก่อให้เกิดผลกระทบต่อ families will have to move? What will happen after they ชุมชนอย่างรุนแรง ทั้งทางด้านสิ่งแวดล้อม ทรัพยากรธรรมชาติ และ move? สุขภาพ เช่น ความต้องการน�้ำปริมาณมหาศาลในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ How will their lives change if a community develop- จะส่งผลกระทบต่อการไหลเวียนของน�้ำทะเล และสิ่งมีชีวิตต่างๆ ใน ment fund is set up for the area within a five-kilometer radius around the plant – supposing the cash injection is ท้องทะเลหรือไม่ similar to the 140-150 million baht per year proposed for และจะเชื่อถือข้อมูลที่ทางการให้มาว่า การเดินเครื่องตามปกติ communities near a 1,000 megawatt coal power plant. ของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะไม่มีการปล่อยกัมมันตรังสีออกสู่สิ่งแวดล้อม What will be the social, environmental, and health เกินมาตรฐานที่ควบคุมโดย IAEA ไม่เป็นอันตราย ไม่มีผลกระทบ impacts on the communities as a result of higher sea- ต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อม รวมถึงประมง พืชไร่ และผลผลิตทางการ water temperatures and changes in climatic conditions? เกษตร โดยเฉพาะประสบการณ์ที่ผ่านมาบ่งชี้ได้ว่า พวกเขาได้รับ The proposed nuclear plant and related activities may threaten seriously their communities in terms of the ข้อมูลข่าวสารแต่ข้อดีของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โดยไม่มีข้อมูลเรื่องผล environment, natural resources and health. For instance, กระทบด้านอื่นๆ ที่อาจจะเกิดขึ้นได้จากโรงไฟฟ้าฯ will the tremendous demand for water to supply the … และยังมีค�ำถามอีกมากมาย plant affect natural seawater circulation and creatures living in the ocean?

บริเวณปากน�้ำละแม อ.ละแม จ.ชุมพร พื้นที่ที่ท้องทะเลยังมีความอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งหากินของชุมชนชาวประมง รวมถึงวิถีชีวิตของชาวชุมพรที่พึ่งพิง ทรัพยากรจากท้องทะเลเป็นหลัก The estuary of Lamae in Lamae district of Chumphon province feed many fisher communities along its coast with abundant marine resources to help sustain a way of life that is dependent on them.

VA.indd 37 1/27/12 11:32 AM 38 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ส�ำเนาว์ คชเดช (ซ้าย) ออกท่าทางระหว่างการสัมภาษณ์ โดยมีเพื่อนชาวประมง อยู่ข้างๆ Samnao Kotchadej (left) gestures during an interview as a fellow fisherman looks on. ส�ำเนาว์ คชเดช ประมงพื้นบ้าน หมู่ที่ 1 ต.ละแม และ สะอาด ชาวบ้านใช้เวลายามว่างหาหอยลอยบนหาดคันธุลี ซึ่งเชื่อมต่อ 3 ต�ำบลใน ดุลหลัง ชาวบ้าน หมู่ที่ 11 ต.คันธุลี กล่าวถึงปัญหาที่สองพื้นที่มี อ.ท่าชนะ จ.สุราษฎร์ธานี ทะเลแถบนี้มีป่าชายเลนสมบูรณ์กว่า 50 ไร่ และเป็น ร่วมกัน คือ พื้นที่ชายทะเลที่ถูกเจาะส�ำรวจและคาดว่าจะมีการสร้าง แหล่งท�ำมาหากินของชาวประมงหลายร้อยครอบครัว มีเรือประมงพื้นบ้านรวม แล้วกว่า 300 ล�ำ โรงไฟฟ้าฯ ส่วนใหญ่เป็นที่อยู่อาศัยของชาวประมงพื้นบ้านนับสิบ Villagers spend free time looking for undulated surf clams (Paphia หมู่บ้าน ซึ่งชาวประมงเหล่านี้อาศัยอยู่บนที่ดินไม่มีเอกสารสิทธิ์ ไม่มี undulate) on Khanthuli Beach which connects three tambons or subdistricts in Thachana district of Surat Thani province and includes ที่ดินท�ำกินของตนเอง มีเพียงอาชีพประมงเพียงอย่างเดียวที่เลี้ยง a 50-rai fertile mangrove forest. The sea here is a major fishing area for ครอบครัวมาเนิ่นนาน หากพวกเขาต้องอพยพออกจากพื้นที่ หมาย hundreds of families with over 300 boats. ถึงจะไม่ได้รับค่าชดเชยใดๆ ไม่มีอาชีพ หรือถ้ามีโรงไฟฟ้าฯ เกิดขึ้น แต่ค�ำถามส�ำคัญที่สุดที่ทุกคนเป็นห่วงในเวลานี้ คือ ในกรณีที่ พวกเขาที่เป็นชาวประมงหากินใกล้ชายฝั่งก็จะเป็นผู้ได้รับผลกระทบ เกิดอุบัติเหตุเช่นในญี่ปุ่น จะมีการจัดการอย่างไร ประชาชนในพื้นที่ ในประเด็นสิ่งแวดล้อมเป็นกลุ่มแรก จะเป็นอย่างไรบ้าง “ประมงเรือเล็กมีรายได้ 4-5 ร้อยบาทต่อวัน เรือใหญ่ 1,000 ตัวแทนชาวบ้านในพื้นที่บริเวณปากน�้ำละแม อ.ละแม จ.ชุมพร กว่าบาทขึ้นไปต่อวัน เรือประมงในละแมมีกว่า 240 ล�ำ 6 หมู่บ้าน และชาวบ้านในพื้นที่ต�ำบลคันธุลี อ.ท่าชนะ จ.สุราษฏร์ธานี สองพื้นที่ ไม่มีที่ดินเป็นของตนเอง แต่เราอยู่ได้เพราะอ่าวทั้งอ่าวจากละแมไป ที่ห่างกันไม่ถึง 10 กิโลเมตร บอกเล่าด้วยความกังวลต่อการคาดการณ์ ถึงอ่าวสุราษฎร์ฯ เป็นทะเลที่อุดมสมบูรณ์หมดทั้งอ่าว ถ้ามีโรงไฟฟ้า ความเปลี่ยนแปลงที่อาจจะเกิดขึ้นกับเกษตรกร ชาวประมง และพื้นที่ อะไรก็จะเปลี่ยนไปหมด แล้วจะเอาทะเลไปไว้ที่ไหนให้มีความอุดม ชายทะเลที่มีศักยภาพสูงในธุรกิจการท่องเที่ยว สมบูรณ์เหมือนเดิม” ส�ำเนาว์ กล่าว

Besides, can they believe in the authorities’ sugges- bon Lamae, and Sa-Ard Dullang, villager from Mu 11, tion that under normal circumstances, the operation of Khanthuli, discussed their common plight. Over ten vil- a nuclear power plant will not release into the environ- lages are located in the coastal area surveyed and identi- ment radioactive materials that exceed the amount per- fied as potential sites for plant construction. Fishermen mitted by the IAEA, and hence will pose no danger to live in these villages without land title deeds. They have the community, the environment, fishery, or agriculture? lived by fishing and raised their families for generations These communities seem to have been given only posi- and have no land they can call their own to make a new tive information about the proposed nuclear power plant start. If they have to relocate, they will receive no com- but provided no data on other effects that such an instal- pensation, and become jobless. If a plant is built, these lation may bring. coastal fishermen will be most affected environmentally. …And there are many more questions. “In a day, a fisherman with a small boat can earn But topmost in everyone’s minds are these: in the 400-500 baht while others operating larger boats make event of an accident similar to that in Japan, how will the over 1,000 baht. In Lamae, there are 240 boats in six authorities in Thailand manage, and what will happen to villages. We have no land title deeds but we make a liv- local communities? ing because the sea from Lamae to Surat Bay is teem- Individuals representing communities living less than ing with marine life. If a power plant is built, everything 10 kilometers apart – Paknam Lamae, Lamae District, will change. You can’t move the sea somewhere else so its Chumporn Province, and Khanthuli, Tha Chana District, abundance is maintained,” said Samnao. Surat Thani Province – voiced concern for the changes Sa-Ard’s concern is similar. He has seen how the lives they expect the proposed plant to bring to agriculture, of fishermen around the Khanom estuary in Nakhon Si fishery, and a potentially strong coastal tourism business. Thammarat Province have changed after a natural gas Samnao Kotchadej, a fisherman from Mu 1, Tam- plant was built there.

VA.indd 38 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 39

ช�ำนาญ คงแสง (ขวา) ขณะน�ำเรือตรวจตราแหล่งอนุรักษ์หอยมือเสือในทะเล ชุมพรที่ อ.ปะทิว Chamnan Kongsaeng (right) is steering his boat during a routine inspection of the giant clam conservation area in the sea off Pathiu district of Chumphon province. สะอาด ดุลหลัง (นั่งกลาง เสื้อสีเขียว) และกลุ่มชาวบ้านในพื้นที่คันธุลี ก�ำลังพูด ที่ท่าเรือชุมชนประมงบ้านบางจาก ต.ชุมโค อ.ปะทิว จ.ชุมพร คุยถึงอนาคตหากมีการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขึ้นในพื้นที่ Sa-Ard Dullang (center in green shirt) and a group of concerned ช�ำนาญ คงแสง ก�ำลังออกเรือลาดตระเวนในท้องอ่าวที่มีเขตอนุรักษ์ villagers in Khanthuli sub-district are discussing the future of their communities in the face of a nuclear power plant construction plan. หอยมือเสือซึ่งริเริ่มและด�ำเนินงานโดยชาวประมงในพื้นที่ ช�ำนาญ เล่าว่า พื้นที่ชายฝั่งในประเทศไทย (รวมประมาณ เช่นเดียวกับความกังวลของ สะอาด ที่ได้ไปเห็นชีวิตที่เปลี่ยนไป 1,643 กิโลเมตร) มีการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรทางทะเลในด้าน ของชาวประมงแถบปากแม่น�้ำขนอม จ.นครศรีธรรมราช หลังจากมี ต่างๆ มาอย่างยาวนาน ทะเลเป็นที่รับมลพิษจากน�้ำทุกสายที่ไหล โรงไฟฟ้าขนอมที่ใช้ก๊าซธรรมชาติเป็นเชื้อเพลิงเกิดขึ้นในพื้นที่ ลงมาจากแผ่นดิน รวมถึงผลกระทบทางธรรมชาติ เช่น พายุ สึนามิ “ถ้าอุณหภูมิของน�้ำที่ปล่อยออกมาจากโรงไฟฟ้าท�ำให้อุณหภูมิ และสถานการณ์โลกร้อนที่ท�ำให้น�้ำทะเลมีอุณหภูมิสูงขึ้นจนปะการัง น�้ำทะเลเพิ่มขึ้น 1-2 องศา ปะการังก็ฟอกขาวแล้ว ปลาทูตายหมด ฟอกขาว ชาวไทยก็จะไม่มีปลาทูกิน เพราะอ่าวแถวนี้เป็นที่วางไข่ของปลาทู ในสายตาของช�ำนาญและชาวทะเลที่มีตรงกัน คือ 30 ปีที่ผ่าน ชาวประมงก็หากินริมฝั่ง 3-5 กิโลไม่ได้ สัตว์น�้ำไม่อยู่แล้ว ต้องออก มาแม้ทะเลจะเปลี่ยนแปลงไปมาก แต่ผลกระทบที่เกิดขึ้นตามกาล ไปไกลเป็น 10 กิโล เหมือนที่เห็นที่โรงไฟฟ้าขนอม ชาวประมงเรือ เวลาเหล่านั้นก็ยังไม่รุนแรงเท่ากับผลกระทบต่อฐานอาหาร ฐานชีวิต เล็กไม่ได้หากินใกล้บ้าน ค่าใช้จ่ายก็สูงขึ้นจนแทบไม่คุ้มกับปลาที่จับ ดังเช่นที่เกิดขึ้นจากการระเบิดของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในญี่ปุ่น ที่ท�ำให้ ได้” สะอาด กล่าว เกิดการปนเปื้อนสารกัมมันตรังสีในห่วงโซ่อาหาร หรือแม้แต่การ

“If the temperature of water released from the power For Chamnan and other local residents, the ocean plant raises the seawater temperature by only 1-2 degrees, may have undergone overwhelming changes but the scale coral bleaching will occur and mackerels will die. Thai of the effects is incomparable to what happened from people will not have mackerels to eat because this fish cen- radioactive contamination to the food chain as seen after tral to the Thai diet lays its eggs in this area. With marine the explosion of the nuclear power plant in Japan. How- life gone, fishermen will not be able to catch fish at 3-5 ever, even in the normal operation of the proposed power kilometers from the shore. They will have to go much plant, there is no guarantee that radioactive materials will farther out as fishermen in Khanom now do. Small-scale not leak into the ocean and the surrounding environment. fishermen will not be able to catch anything close to home. Public anxiety over the possible perils of a nuclear Travelling farther will raise costs to an extent that may power plant has taken center stage for the first time in make their daily catch not worthwhile,” Sa-Ard said. their lives. At a community pier in Bangchak, Tambon Chum- Local people encountered say the authorities have kho, Pathiu district, Chumphon Province, Chamnan visited them in the past two years to promote a posi- Kongsaeng is taking out his boat to patrol the giant clam tive image of the plan with various giveaways to com- conservation area local fishermen initiated and now run. munities, schools and temples. They also have taken vil- Chamnan said marine resources along the coast of lage leaders to Mae Moh Power Plant and other power Thailand (about 1,643 kilometers) have been used in plants in the country, without adequately revealing the many different ways for a long time. The ocean has also real effects of such installations. They also spent money been used as a sink for garbage dumped from all sorts of on an advertising campaign to convince the communi- waterways. It also has weathered natural disasters such ties that the power plant would bring prosperity to the as storms, tsunamis and the effects of global warming, area. Notably, these community relations programs have including rising sea temperatures and coral bleaching. resulted in conflicts among the villagers.

ความเป็นธรรมและยั่งยืน: คือค�ำเพรียกหาจากชุมชน Justice and Sustainability: What Communities Ask for

VA.indd 39 1/27/12 11:32 AM 40 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ด�ำเนินการตามปกติของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ก็ไม่มีหลักประกันอะไรที่ ผลกระทบต่อระบบนิเวศในพื้นที่อย่าง จะท�ำให้พวกเขาเชื่อมั่นได้ว่า กัมมันตรังสีจะไม่แพร่กระจายออกมา แน่นอน ปนเปื้อนในทะเลหรือสิ่งแวดล้อม “การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ความตื่นตัวเรื่องอันตรายที่อาจจะเกิดขึ้นจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จะเปิดพื้นที่ขนาดใหญ่ในการก่อสร้าง โดยตรงกลายเป็นประเด็นใหญ่ที่ถูกกล่าวถึงเป็นครั้งแรกในพื้นที่ หน้าดินจะถูกกัดเซาะลงไปในป่า พวกเขาเล่าว่า ตลอด 2 ปีที่ผ่านมา มีแต่เจ้าหน้าที่มาเยี่ยมเยียน ชายเลนและแนวปะการังยาวกว่า 10 พื้นที่เพื่อสร้างภาพลักษณ์ด้วยกิจกรรมการสงเคราะห์เป็นหลัก เช่น กิโลเมตรที่ปากแม่น�้ำและหน้าอ่าว ซึ่ง การแจกข้าวของ มอบเงินให้โรงเรียนหรือวัด พาผู้น�ำชาวบ้านไปดู เป็นแหล่งหากินของชาวประมง การดึง งานที่โรงไฟฟ้าแม่เมาะและโรงไฟฟ้าแห่งอื่นในประเทศ โดยไม่ให้ข้อ น�้ำทะเลป้อนเข้าโรงงานในปริมาณมาก ชลดรงค์ ทองสง จะดูดสัตว์น�้ำวัยอ่อนเข้าไปด้วย และ เท็จจริงเรื่องผลกระทบที่เพียงพอ การใช้งบในการโฆษณาเพื่อชักจูง Chondarong Thongsong ให้ชุมชนคล้อยตามในท�ำนองว่าโรงไฟฟ้าจะน�ำความเจริญมาสู่พื้นที่ สารเคมีที่จะออกมาจากกิจกรรมใน ซึ่งการเคลื่อนไหวด้านมวลชนสัมพันธ์ในลักษณะนี้ท�ำให้ชุมชนแบ่ง โรงงานอาจท�ำให้ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรทางทะเลลดลง” เป็นฝักฝ่ายจนเกิดความแตกแยก ชลดรงค์ พูด นอกจากนั้น ยังมีการกว้านซื้อที่ดินนับพันไร่และการบุกรุกป่า “แม้อุณหภูมิน�้ำจะเพิ่มขึ้น 1- 2 องศา ก็จะมีผลกระทบต่อระบบ ชายเลน ที่เกิดขึ้นหลังกระแสข่าวว่าจะมีการสร้างโรงไฟฟ้าในพื้นที่ นิเวศแน่นอน ยิ่งถ้าจะมีการสร้างโรงไฟฟ้าเพิ่มขึ้นในภาคใต้ ตามแผน ทางด้าน ชลดรงค์ ทองสง รองผู้อ�ำนวยการฝ่ายวิชาการและ พีดีพี 2010 (แผนพัฒนาก�ำลังผลิตไฟฟ้าประเทศไทย พ.ศ. 2553- วิจัย มหาวิทยาลัยแม่โจ้ – ชุมพร ซึ่งตั้งอยู่ใกล้ปากน�้ำละแม กล่าวว่า 2573) ผลกระทบต่อทรัพยากรทางทะเลในภาคใต้จะรุนแรงมาก” รัฐบาลเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารเรื่องโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เพียงด้านบวก อย่างไรก็ตามความวิตกเรื่องผลกระทบต่อทรัพยากรทางทะเล ด้านเดียว ท�ำให้คนไทยขาดข้อมูลที่เพียงพอในการตัดสินใจต่อการ ซึ่งเป็นความมั่งคงทางอาหารของประเทศ เป็นเพียงส่วนหนึ่งในภาพ พัฒนาที่จะเกิดขึ้นในพื้นที่ซึ่งเป็นสิทธิตามรัฐธรรมนูญ ใหญ่ของทรัพยากร และเศรษฐกิจในพื้นที่เท่านั้น โดยจะเห็นได้จาก เขากล่าวว่าการก่อสร้างโรงไฟฟ้าไม่ว่าประเภทใดก็ตามใกล้ รายงานของธนาคารแห่งประเทศไทยที่ระบุว่าผลิตภัณฑ์มวลรวมของ สถานศึกษา ใกล้ชุมชน ไม่ใช่เรื่องที่ถูกต้อง และไม่ว่าจะเป็นการ ภาคใต้ (GRP: Gross Regional Product) ปี 2552 มีมูลค่าเท่ากับ ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ หรือโรงงานอุตสาหกรรมก็ตามก็จะมี 362,428 ล้านบาท หรือร้อยละ 8.5 ของผลิตภัณฑ์มวลรวมทั้งประเทศ In addition, investors are buying up vast tracts of ecology, a main component of Thailand’s food prosper- land. Encroachment of mangrove forests has been wide- ity, are only part of the natural resource and economic spread since news was reported of the pending construc- profile of this area. According to the Bank of Thailand, tion of a power plant in the area. the southern region’s Gross Regional Product (GRP) in Chondarong Thongsong, deputy director of 2009 was worth 362,428 million baht or 8.5% of the research and academic affairs, Maejo University at Gross Domestic Product. Although the main products in Chumphon, which is located near Paknam Lamae, this region are rubber and oil palm, fishery accounts for believes that the government promotes only positive 29.9% of its GRP. information about nuclear power plants, so Thai people Vivek Amatavet, coordinator of the Rak Lamae lack sufficient information with which to exercise their Network, says the coastal area linking Chumphon and constitutional right in the decision-making processes Surat Thani is 412 kilometers long with 42 districts situ- related to development projects in their localities. ated on the coast. It is wrong, said Chondarong, to build power plants “Southerners are quite alarmed by the possibility of of any kind near schools and communities. Both nuclear a power plant being installed in this area. We are content power plants and industrial activities inevitably destroy with the way we live. Chumphon’s 200,000 rai of coastal the ecosystem. area is priceless with its coral reef, sea grass and many “The construction of a nuclear power plant will tourist attractions. We have rubber and palm oil generat- involve clearing a large plot of land. Top soil as well as ing 1,700 million baht in annual income. Wouldn’t you mangrove forests and coral reefs stretching over ten kilo- want to protect this way of life?” he said. meters at the mouth of the river and in the bay will be “To whom should we make sacrifices? Electricity eroded, affecting the livelihoods of local fishermen. Sea- generation is a monopoly. The authorities are not telling water pumped into the plant will take with it young marine the truth about FT (fuel tariff charge). The PDP fore- organisms, and the chemicals released into the ocean may casts (of power use) were never accurate. We don’t trust squeeze the abundance of marine life,” he said. the monitoring system. Today, Chumphon can produce “The effect on the ecosystem is inevitable even with surplus electricity for our own consumption. The entire only 1-2 degree increase in seawater temperature. Installing southern region needs 1,880 megawatts, so for whom is nuclear power plants (as called for under the 2010 Power the nuclear power plant, us or the investors?” Development Plan) in the south of Thailand will result in Chantachote Pusilp, recognized by Khanthuli vil- severe damage to marine resources in the southern region.” lagers as a local scholar, points to the adverse impacts Nevertheless, concerns over impacts on marine on agriculture. He said vapor emissions from the power

VA.indd 40 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 41

(GDP: Gross Domestic Product) ในอากาศเปลี่ยนไป ซึ่งผลไม้ เช่น เงาะ โดยโครงสร้างการผลิตของภาคใต้พึ่งพา ทุเรียน ปาล์ม ถ้าอุณหภูมิคงที่ไม่เป็น ยางพาราและปาล์มน�้ำมันเป็นหลัก ส่วน ไปตามฤดูกาลผลไม้จะไม่ออกดอกออก มูลค่าจากการผลิตประมงมีสัดส่วนร้อย ผล ส่วนยางพาราที่เป็นพืชผลัดใบก็จะ ละ 29.9 ของ GRP อ่อนแอลง ยังไม่รวมถึงอันตรายจากสาร วิเวก อมตเวทย์ ผู้ประสานงาน กัมมันตรังสีที่อาจจะปนเปื้อนในผลผลิต เครือข่ายรักษ์ละแม กล่าวว่าแนวชายฝั่ง ทางการเกษตร ซึ่งจะท�ำให้ผู้บริโภค วิเวก อมตเวทย์ ทะเลของจังหวัดชุมพรถึงสุราษฎร์ธานี ขาดความเชื่อมั่นจนส่งผลกระทบต่อ จันทโชติ ภู่ศิลป์ Vivek Amatavet ที่มีชายฝั่งทะเลเชื่อมต่อกันประมาณ ตลาดทั้งในประเทศ และที่ส่งออกนอก Chantachote Pusilp 412 กิโลเมตร มีต�ำบลที่ติดทะเลรวม 42 ต�ำบล ประเทศอีกด้วย “คนใต้ตื่นตัวเรื่องโรงไฟฟ้าที่จะเข้ามาในพื้นที่ เพราะเราพอใจ “วันนี้คนที่เห็นด้วยกับการสร้างโรงไฟฟ้าคือคนที่ได้ข้อมูลที่เป็น ในวิถีที่เราเป็นอยู่ บนพื้นที่ 2 แสนไร่ตลอดชายฝั่งทะเลของจังหวัด เท็จ (เจ้าหน้าที่โครงการ)พาชาวบ้านไปดูโรงไฟฟ้าบางกรวย บอกว่านี่ ชุมพรมีคุณค่าที่ประเมินไม่ได้ มีแนวปะการัง หญ้าทะเล แหล่งท่อง คือโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ อยู่ในกรุงเทพฯ ยังอยู่ได้ เที่ยว มูลค่าไม่รู้กี่พันล้าน เรามียางพารา ปาล์มน�้ำมัน มีรายต่อปีเฉพาะ “ผมเคยถามคนที่มาส�ำรวจพื้นที่ เขาบอกต้องใช้พื้นที่สร้างโรง ยางพารา 1,700 ล้านบาท วิถีตรงนี้มันน่าหวงมั้ย ไฟฟ้า 3,000 ไร่ แต่บทเรียนในประเทศไทยมาตรการอพยพคนไม่เคย “ให้เราเสียสละเพื่อใคร การไฟฟ้าเป็นระบบผูกขาด การไฟฟ้า สร้างความมั่นใจให้ได้ เช่น การสร้างเขื่อนทุกเขื่อน รวมพื้นที่กว่า 2 ปกปิดความจริงเรื่องเอฟที พีดีพีไม่เป็นจริงตามที่คาดการณ์ เราไม่ ล้านไร่ ที่เป็นสัญลักษณ์ของการพัฒนา แต่ชุมชนต้องอพยพมากกว่า เชื่อในระบบตรวจสอบ ทุกวันนี้ชุมพรเราผลิตไฟฟ้าได้เองเหลือใช้ทั้ง สองหมื่นครอบครัว ทุกวันนี้ส่วนใหญ่ยังใช้ชีวิตอย่างยากล�ำบาก เรา จังหวัด ภาคใต้ทั้งภาคมีความต้องการไฟฟ้าสูงสุด 1,880 MW แล้ว เห็นตัวอย่างที่ชัดเจนแล้ว ประเทศไทยยังมีอีกหลายด้านที่ต้องพัฒนา โรงไฟฟ้านิวเคลียร์สร้างให้ใคร ให้เราหรือให้ทุน” โดยไม่ถึงขนาดกับต้องมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์” จันทโชติ กล่าว ด้าน จันทโชติ ภู่ศิลป์ ผู้ได้รับการยกย่องเป็นครูภูมิปัญญาแห่ง ณ เวลานี้กระแสคัดค้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ยิ่งหนักหน่วงขึ้น โดย ต�ำบลคันธุลี กล่าวถึงผลกระทบที่จะมีต่อผลผลิตทางการเกษตรว่า เฉพาะแรงคัดค้านจากชาวบ้านใน 14 พื้นที่ที่มีการส�ำรวจ และ 5 พื้นที่ อุณหภูมิที่เพิ่มขึ้นจากไอน�้ำจากโรงไฟฟ้าจะท�ำให้ความชื้นสัมพัทธ์ ที่ผ่านการคัดเลือกเป็นพื้นที่เป้าหมาย

ปาล์มน�้ำมัน ยางพารา อวนปู หมึกสาย เลี้ยงหอยแมลงภู่ ตกหมึกหอม ตกปลา งมหอยลาย อาชีพที่สร้างรายได้ให้กับชาวประมงชายฝั่ง และชาวบ้านในต�ำบลคันธุลี Oil palm, rubber, crabs, squids, undulated surf clams, fish – all these have given the people of Khanthuli a consistent and stable income.

plant would raise temperatures and change the level of in Thailand could not instill much confidence. The con- air humidity, and possibly render infertile fruit trees, struction of dams, altogether covering over two million such as rambutan, durian and palm, which are sensitive rai, as the national symbol of development, has rooted to temperature changes, during regular seasons. Rub- out more than 20,000 families. Even now most of them ber trees, which are deciduous, will be weakened. These still live in hardships. We have seen many clear exam- effects do not include radioactive contamination in agri- ples. Thailand needs development in many other aspects cultural produce, which could hurt domestic and interna- without going so far as to build nuclear power plants,” tional consumer confidence in Thai produce in general. Chantachote said. “Today, those who welcome the nuclear power plant Today, opposition to nuclear power plants has project have received false information. Project staff grown even more intense, especially from people living have taken them to the Bang Kruay plant and told them in the 14 areas surveyed and the five locations that have that it was a nuclear plant right in Bangkok. been selected as potential project sites. “I once spoke to a group of surveyors who said the These people have raised questions about injustices plant would require an area of 3,000 rai. But the history in the distribution of resources. They pointed in par- of relocation (as a result of mega-project construction) ticular to the differences in electricity demands. While

ความเป็นธรรมและยั่งยืน: คือค�ำเพรียกหาจากชุมชน Justice and Sustainability: What Communities Ask for

VA.indd 41 1/27/12 11:32 AM 42 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

households across the country consume only 20%, พวกเขายังคงตั้งค�ำถามเกี่ยวกับความไม่เป็นธรรมในการจัดสรร industries guzzle 63% and small businesses 17%. If the ทรัพยากร โดยเฉพาะเมื่อพิจารณาความต้องการใช้ไฟฟ้า ภาคครัว State wants to secure energy sustainability, there are เรือนใช้ไฟฟ้ารวมกันทั้งประเทศเพียง 20% ภาคอุตสาหกรรมขนาด many other options. For example, the State could pro- ใหญ่และขนาดกลาง 63% ธุรกิจขนาดเล็กและอื่นๆ อีก 17% ซึ่งหาก mote alternative energy by allowing communities and รัฐต้องการความยั่งยืนของพลังงานยังมีทางเลือกอีกมาก เช่น การส่ง small businesses to generate electricity for their own use and for sale to the State. เสริมพลังงานทางเลือก โดยให้ชุมชนหรือเอกชนขนาดเล็กสามารถ They say the risks from nuclear power plants are ด�ำเนินการผลิตกระแสไฟฟ้าเองได้ ทั้งเพื่อใช้เองและจ�ำหน่ายให้กับรัฐ unacceptable and contrary to the way of life in an ส่วนการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์นั้น พวกเขาเชื่อว่าเป็นความ agricultural society like Thailand. They believe that it ไม่คุ้มค่าที่ไม่สามารถยอมรับได้ และสวนทางกับการด�ำรงชีวิตของ is a form of development that will lead to a chain of adverse effects that would grow ever more severe and คนไทยในเมืองเกษตรกรรม และจะเป็นการพัฒนาที่สร้างผลกระทบ sustained. เป็นห่วงโซ่อย่างหนักและต่อเนื่อง It is for these reasons that the local villagers have ด้วยเหตุดังนี้ พวกเขาจึงไม่ยอมเสี่ยงต่ออนาคต โดยปฏิเสธและ refused to risk their future by rejecting and opposing คัดค้านไม่เพียงโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เท่านั้น แต่รวมถึงโครงการการ not only nuclear power plants but all development plans พัฒนาทุกประเภทที่จะเกิดขึ้น ซึ่งเขาเชื่อว่าจะท�ำลายความยั่งยืน they believe present a threat to their simple, secure and sustainable way of life, their community rights and ของวิถีชีวิตที่เรียบง่ายและรายได้ที่มั่นคง ทั้งยังท�ำลายสิทธิชุมชน abundant natural resources. These resources should และฐานทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์ ซึ่งควรจะส่งต่อให้ลูกหลาน และ stand as a “food store” for the country and, together เป็นคลังอาหารของประเทศไทย ไม่ใช่เพียงเพื่อกลุ่มคนเพียงหยิบ with the way of life, should be handed down to future มือเดียว n generations, not to be served to only a select few. n สรีระของโรงไฟฟ้า นิวเคลียร์ หลักการพื้นฐานของเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์มีง่ายๆ คือความ ร้อนจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ฟิชชัน (Fission Reaction) ถูกน�ำ ไปใช้ท�ำให้เกิดความดันไอน�้ำเพื่อขับเคลื่อนเครื่องก�ำเนิดไฟฟ้า แต่เทคโนโลยีที่น�ำมาใช้ตามหลักการนี้ให้มีประสิทธิภาพและปลอดภัยกลับมี ความซับซ้อนสูงยิ่ง เพราะปฏิกิริยาฟิชชัน เมื่อเกิดขึ้นแล้วจะเป็นปฏิกิริยาลูกโซ่ (Chain Reaction) ที่ขยายตัวต่อไปอย่างทวีคูณจนกว่าจะหมดเชื้อเพลิง ซึ่ง เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์จะต้องสามารถควบคุมปฏิกริยาฟิชชันให้มีความคงที่ ในระดับที่ถูกต้องและต้องปรับระดับหรือท�ำให้หยุดได้เมื่อจ�ำเป็น ในขณะเดียวกัน จะต้องมีการควบคุมอุณหภูมิและความดันของน�้ำอย่างระมัดระวัง จ�ำเป็นต้องมี ระบบระบายความร้อนที่ซับซ้อนและซ�้ำซ้อนเพื่อป้องกันความเป็นไปได้ที่เชื้อเพลิง นิวเคลียร์จะเพิ่มระดับความร้อนแรงมากไปและเริ่มหลอมละลาย The Anatomy of a Nuclear Power Plant The basic principle behind a nuclear reactor is simple: the heat produced by a controlled nuclear fission chain reaction is used to create steam pressure that drives a power-generating turbine. But the technology required to implement this principle efficiently and safely is enormously complex. The chain reaction, once achieved, will be sustained until the fuel is exhausted, and the fission reaction must be maintained at the correct rate and quickly adjusted or stopped when necessary. Water temperature and pressure must be carefully controlled. Elaborate, redundant cooling systems are needed to guard against the possibility that the nuclear fuel will overheat and start to melt. Different reactor designs approach these requirements in different ways, each with its advantages and disadvantages.

VA.indd 42 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 43

เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ถูกออกแบบเพื่อจัดการกับปัจจัยที่จ�ำเป็นต่างๆ นี้ใน แกนเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ และใช้ไอน�้ำที่เกิดขึ้นไปขับกังหันไอน�้ำของเครื่องก�ำเนิด หลายๆ ลักษณะด้วยกันแต่ละแบบก็จะมีข้อเด่นข้อด้อยที่ต่างกันออกไป ไฟฟ้าโดยตรงเพื่อผลิตเป็นกระแสไฟฟ้า เครื่องปฏิกรณ์ส่วนใหญ่ที่ใช้กันในโลกนั้นเป็นแบบ “น�้ำมวลเบา” (light water) 3. เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์แบบน�้ำมวลหนัก (Heavy Water Reactors) คือใช้น�้ำธรรมดาภายในเตาปฏิกรณ์ มีบางชนิดใช้ “น�้ำมวลหนัก” (heavy water) เป็นเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่ใช้น�้ำมวลหนักเป็นตัวหน่วงความเร็วนิวตรอน และเป็น และบางชนิดก็ใช้สารอย่างอื่น เช่น ก๊าซ แต่ก็มีอยู่น้อยมาก ตัวท�ำให้เย็น น�้ำมวลหนักเป็นตัวหน่วงความเร็วนิวตรอนที่ดีเยี่ยม จึงช่วยเพิ่มโอกาส การเกิดปฏิกิริยาการแบ่งแยกนิวเคลียส ท�ำให้สามารถใช้ยูเรเนียมธรรมชาติเป็นเชื้อ เทคโนโลยีเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ เพลิงได้โดยไม่ต้องเสริมสมรรถนะ เทคโนโลยีเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่ใช้กันแพร่หลายในโลกมี 3 ชนิดหลักๆ เครื่องปฏิกรณ์ชนิดนี้พัฒนาขึ้นโดยประเทศแคนาดา จึงรู้จักกันในชื่อ CANDU ดัวยกันดังนี้ (Canada Deuterium Uranium Reactor) 1. เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์แบบน�้ำอัดความดัน (Pressurized Water Reactors) เป็นเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่ใช้กันแพร่หลายที่สุด ถูกออกแบบให้ใช้น�้ำ น�้ำ เป็นตัวหน่วงความเร็วนิวตรอนและตัวหล่อเย็น ซึ่งแยกต่างหากจากน�้ำในอีกระบบ โดยปกติ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะก่อสร้างอยู่ใกล้ทะเล แม่น�้ำ ทะเลสาบ หรือ หนึ่งที่ใช้ผลิตไอน�้ำไปหมุนกังหันของเครื่องก�ำเนิดไฟฟ้า แหล่งน�้ำขนาดใหญ่อื่นๆ ทั้งนี้ไม่ใช่เพราะทิวทัศน์ที่สวยงาม แต่เป็นเพราะว่า น�้ำที่ใช้เป็นตัวหน่วงนิวตรอนและหล่อเย็นนั้นจะอยู่ภายใต้ความดันสูงในแกน โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องการน�้ำในปริมาณมหาศาลเพื่อระบายความร้อนที่เกิดจาก เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ ซึ่งท�ำให้มีอุณหภูมิสูงขึ้นโดยไม่เปลี่ยนสถานะเป็นไอน�้ำ เพื่อ การท�ำงานของเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์และอุปกรณ์อื่นๆ ที่ใช้ในการผลิตกระแส ท�ำให้การแปลงความร้อนเป็นไฟฟ้ามีประสิทธิภาพสูงขึ้น แล้วถ่ายโอนความร้อนไปให้ ไฟฟ้า นอกจากนี้ ในกรณีที่เกิดอุบัติเหตุ ยังต้องมีการใช้น�้ำเพื่อระบายความร้อนที่ น�้ำอีกระบบหนึ่งกลายเป็นไอไปหมุนกังหันเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้า เกิดจากการสลายกัมมันตรังสีจากเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์และอุปกรณ์และอาคาร 2. เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์แบบน�้ำเดือด (Boiling Water Reactors) เป็น ที่ใช้ในการระบายความร้อนด้วย เครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ที่ใช้แพร่หลายเป็นล�ำดับสอง ถูกออกแบบให้ใช้น�้ำเป็นทั้งตัว ระบบระบายความร้อนจากเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์มีอยู่สองลักษณะด้วยกัน หล่อเย็นและตัวหน่วงความเร็วนิวตรอน โดยออกแบบการท�ำงานให้น�้ำเดือดอยู่ภายใน คือ ระบบไหลผ่านตลอด และ ระบบหมุนเวียนแบบปิด

Most of the plants in operation are “light water” reactors, meaning electricity. In event of an accident, nuclear power plants need water to they use normal water in the core of the reactor. Another technology in remove the decay heat produced by the reactor core and also to cool the use is “heavy water” and some other reactors, much less common, use equipment and buildings used to provide the core’s heat removal. gas. Two modes of cooling are used to remove the waste heat from electrical generation: once-through cooling and closed-cycle cooling. The Different Types of Nuclear Reactors In the once-through cooling system, water from the nearby lake, There are three most common types of nuclear reactors currently river or ocean flows through thousands of metal tubes inside the con- in operation throughout the world. denser. Steam flowing through the condenser outside the tubes gets 1. Pressurized Water Reactors (PWR’s) are by far the most com- cooled down and converted back into water. The condensed water is mon type of nuclear reactors deployed to date. Ordinary water is used re-used by the plant to make more steam. The water exits the condenser as both neutron moderators and coolant. The water used as moderator tubes warmed up to 16.7ºC (30ºF) higher than the temperature of that and primary coolant is separate to the water used to generate steam water body from where it came. and to drive a turbine. In the closed-cycle cooling system, cooling works in the same In order to efficiently convert the heat produced by the nuclear fashion as the once-through cooling system, except instead of water reaction into electricity, the water that moderates the neutron and cools exiting the condenser tubes flowing to the original water body, it flows to the fuel elements is contained at pressures many times greater than a cooling tower. Air moving upward past the water spraying downward atmospheric pressure to keep it from turning into steam. This heat is inside the cooling tower cools the water. The water collected in the cool- later transferred to the water in another system, generating steam to ing tower basin is pumped back to the condenser for re-use. drive the turbine. An open cone-shaped cooling tower often indicates a nuclear 2. Boiling Water Reactors (BWRs) are second most commonly power plant employing this type of cooling system. While it is a closed deployed reactors. Ordinary light water is used as both a moderator and system, a certain volume of water is lost as water vapor that is carried coolant, like the PWR. However unlike the PWR, in a BWR there is no sep- away by the air leaving the cooling tower. Water from the nearby lake, arate secondary steam cycle. The water from the reactor is converted river, or ocean is needed to make-up for the loss. into steam and used to directly drive the generator turbine. As mentioned, nuclear power plants need huge volumes of water 3. Heavy Water Reactors use water enriched with the deuterium for cooling. It has been estimated that for a typical 1,000 megawatt (MW) isotope of hydrogen as the moderator and coolant. This type of water is nuclear power reactor, if the differential temperature passing through called “heavy water” and is an excellent moderator, which helps in the the condenser is 16.7 ºC, it will need approximately 1,803,750 liters reaction to break up nucleus and enables the use of natural, unenriched (476,500 gallons) of water per minute. If the temperature rise is limited uranium as fuel. to 11ºC (20ºF), the cooling water need rises to 2,705,600 liters (714,750 The design of this type of reactors was developed in Canada and gallons) per minute. is known by its name the CANDU (Canada Deuterium Uranium) reactor. The differential temperature of water discharged into natural water sources is specified in the rules and laws governing the operation of Water nuclear power plants, which may be different according to the condition of individual water body. This is to prevent excessive damage to the Nuclear power plants are usually built next to lakes, rivers, and ecosystem and fauna and flora of the water source. oceans, not for the scenic views that such locales provide, but because Nuclear power plants need more water than other types of power nuclear power plants consume vast amounts of water during normal plants. Without good management, the abundance of water source could operation to absorb the waste heat left over after making electricity be put in danger as large numbers of young aquatic beings are pumped and also to cool the equipment and buildings used in generating that into the condenser together with the cooling water.

VA.indd 43 1/27/12 11:32 AM 44 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ในระบบไหลผ่านตลอด (once-through cooling) น�้ำจากแหล่งน�้ำภายนอก ที่ถูกอากาศในหอหล่อเย็นพัดพาออกไปจากระบบ นอกจากนั้น น�้ำอีกจ�ำนวนหนึ่ง ไหลผ่านท่อโลหะเป็นพันท่อภายในเครื่องควบแน่น ไอน�้ำที่ไหลผ่านเครื่องควบแน่นถูก ต้องถูกทิ้งออกไปเพื่อควบคุมปริมาณสารเคมีในน�้ำและเพื่อลดตะกอนและสิ่งสกปรก ท�ำให้เย็นและกลายเป็นน�้ำซึ่งจะถูกน�ำไปท�ำให้เป็นไอน�้ำเพื่อใช้ผลิตไฟฟ้าอีกครั้ง ส่วนน�้ำ อื่นๆ ในอ่างเก็บน�้ำภายในตัวหอเอง ตัวอย่างเช่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ซัสเควฮานนา ที่ใช้ในการหล่อเย็นหลังจากออกจากท่อโลหะแล้วไหลกลับสู่แหล่งน�้ำเดิมจะมีอุณหภูมิ (Susquehanna) ในรัฐเพนนซิลเวเนีย ในสหรัฐอเมริกา เครื่องปฏิกรณ์สองตัวใช้ สูงมากขึ้นถึง 30 องศาฟาห์เรนไฮต์ (ประมาณ 16.7 องศาเซลเซียส) น�้ำถึง 155 ล้านลิตรต่อวันเพื่อทดแทนน�้ำที่สูญเสียไปกับละอองน�้ำและลดสารเคมี ส่วนระบบหมุนเวียนแบบปิด (closed-cycle cooling) การหล่อเย็นท�ำงานใน และตะกอนกับสิ่งสกปรกอื่นๆ ในระบบ ลักษณะเดียวกันกับระบบไหลผ่านตลอด เพียงแต่เมื่อน�้ำที่ใช้ในการหล่อเย็นออกจากท่อ นอกจากความจ�ำเป็นในการหล่อเย็นเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์แล้ว ยังต้อง โลหะแล้ว แทนที่จะไหลกลับไปสู่แหล่งน�้ำเดิม จะไหลไปหอหล่อเย็นและถูกฉีดเป็นละออง มีการใช้น�้ำในการหล่อเย็นอุปกรณ์อื่นๆ อีกด้วย เช่น เครื่องปรับอากาศ เครื่อง ลงมาจากข้างบน ขณะเดียวกัน อากาศเย็นภายในหอจะไหลย้อนขึ้นข้างบนท�ำให้น�้ำ ท�ำความเย็นให้กังหันผลิตไฟฟ้า เครื่องควบแน่น และเครื่องแลกเปลี่ยนความร้อน ที่ถูกฉีดลงมาเย็นลง น�้ำที่ตกลงมาในบ่อเบื้องล่างของหอจะถูกดูดกลับไปใช้หล่อเย็น ต่างๆ เป็นต้น น�้ำเหล่านี้จะมีการใช้ตลอดเวลาแม้เมื่อมีการหยุดเครื่องปฏิกรณ์ ในเครื่องควบแน่นอีกครั้งหนึ่ง นิวเคลียร์เพื่อการบ�ำรุงรักษา และเมื่อใช้แล้วก็จะถูกถ่ายเทออกสู่แหล่งน�้ำข้างนอก ดังนั้น การจะบอกว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ใช้ระบบหล่อเย็นแบบใด สามารถท�ำได้ ด้วยอุณหภูมิที่สูงขึ้นด้วย โดยการสังเกตว่าโรงไฟฟ้านั้นมีหอหล่อเย็นที่มักมีลักษณะเป็นทรงกรวยสูงใหญ่หรือ ไม่ อย่างไรก็ตามในการท�ำงานระบบนี้ จะมีการสูญเสียน�้ำส่วนหนึ่งอากาศที่พัดพา ขนาดพื้นที่ส�ำหรับโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ละอองน�้ำออกไป ซึ่งต้องดึงน�้ำจากแหล่งน�้ำภายนอกมาชดเชย สมาคมนิวเคลียร์อเมริกัน (American Nuclear Society) ชี้แจงในเอกสาร อย่างที่กล่าวไว้ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องการน�้ำปริมาณมหาศาลในการหล่อ แผ่นพับไว้ว่า ถ้าเทียบกับโรงไฟฟ้าชนิดอื่นแล้ว โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องการพื้นที่น้อย เย็น มีการประเมินว่า ส�ำหรับโรงไฟฟ้าขนาด 1,000 เมกกะวัตต์ ถ้าให้น�้ำที่ผ่าน ที่สุด ส�ำหรับโรงไฟฟ้าขนาด 1,000 เมกกะวัตต์ นิวเคลียร์ใช้พื้นที่เพียง 1-4 ตาราง การหล่อเย็นมีอุณหภูมิเพิ่มขึ้นจากเดิม 16.7°C จะต้องใช้น�้ำถึง 1,803,750 ลิตรต่อ กิโลเมตร ในขณะที่โรงไฟฟ้าแสงอาทิตย์ต้องใช้พื้นที่ 20-50 ตร.กม. โรงไฟฟ้าพลัง นาที แต่ถ้าความต่างของอุณหภูมิลดลงเหลือ 11°C ปริมาณน�้ำที่ต้องใช้จะสูงถึง ลม 50-150 ตร.กม. และโรงไฟฟ้าพลังชีวมวล 4,000-6,000 ตร.กม. 2,705,600 ลิตรต่อนาทีเลยทีเดียว อย่างไรก็ตาม การเลือกพื้นที่เพื่อก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์นั้นมักพิจารณา ความต่างของอุณหภูมิน�้ำหล่อเย็นที่ถูกปล่อยกลับสู่แหล่งน�้ำในธรรมชาตินั้นจะ พื้นที่ที่มีการอยู่อาศัยเบาบางในบริเวณกว้าง เพื่อป้องกันผลกระทบจากสาร ถูกก�ำหนดในกฎหมายหรือระเบียบที่เกี่ยวกับการด�ำเนินงานของโรงไฟฟ้า ซึ่งอาจจะ กัมมันตรังสีในกรณีเกิดอุบัติเหตุขึ้น หลังเกิดอุบัติเหตุโรงไฟฟ้าฟุกุชิมะ ไดอิจิ ที่ญี่ปุ่น แตกต่างกันไปตามสภาพของแหล่งน�้ำ เนื่องจากว่าน�้ำที่ร้อนขึ้นจะมีผลกระทบที่สร้าง เมื่อเดือนมีนาคม พ.ศ. 2554 รัฐบาลประกาศให้พื้นที่ในรัศมี 20 กม. รอบโรงไฟฟ้า ความเสียหายต่อพันธุ์พืชและสัตว์ในสิ่งแวดล้อมของแหล่งน�้ำหรือแม้กระทั่งระบบนิเวศ เป็นเขตวิกฤตห้ามอยู่อาศัย ต้องอพยพราษฎรออกจากพื้นที่ทั้งหมด ปัจจุบันมีการ ของแหล่งน�้ำเอง เรียกร้องให้รัฐบาลประกาศพื้นที่วิกฤตเพิ่มเป็น 30 กม.ในรัศมีรอบโรงไฟฟ้า ใน โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องการน�้ำมากกว่าโรงไฟฟ้าประเภทอื่นๆ ทั้งหมด หาก ขณะที่มีรายงานการตรวจพบระดับกัมมันตรังสีในบริเวณที่ห่างไหลจากโรงไฟฟ้า ไม่มีการจัดการที่ดี สัตว์น�้ำวัยอ่อนจ�ำนวนมากจะถูกดูดเข้าไปพร้อมกับน�้ำปริมาณ เป็นบริเวณกว้างกว่าหลายเท่าตัวนัก มหาศาลที่ป้อนเข้าสู่โรงไฟฟ้า และอาจท�ำให้ความอุดมสมบูรณ์ของแหล่งน�้ำลดลง กระทรวงความมั่นคงภายในของสหรัฐอเมริกาได้รายงานว่า รัฐบาลระดับรัฐ ถ้าเงินลงทุนเป็นเพียงปัจจัยเดียวในการตัดสินใจก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และท้องถิ่น องค์การบริหารรัฐบาลกลางและบริษัทผลิตไฟฟ้า ต่างก็มีการเตรียม ทุกโรงก็คงจะใช้ระบบหล่อเย็นแบบไหลผ่านตลอดเพื่อประหยัดค่าใช้จ่ายในการสร้าง แผนเพื่อรับมือกับอุบัติเหตุโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โดยแบ่งพื้นที่ “การวางแผนฉุกเฉิน” และบ�ำรุงรักษาหอหล่อเย็น อย่างไรก็ตาม ถ้าโรงไฟฟ้าตั้งอยู่ในบริเวณที่มีปริมาณ เป็นสองส่วนด้วยกัน ส่วนแรกกินบริเวณกว้างเป็นรัศมี 10 ไมล์ (16 กม.) รอบ น�้ำไม่มากพอหรือมีข้อจ�ำกัดทางด้านสิ่งแวดล้อม หอหล่อเย็นก็กลายเป็นสิ่งจ�ำเป็น โรงไฟฟ้าที่ประชาชนอาจจะได้รับกัมมันตภาพรังสีโดยตรง ส่วนที่สองกินบริเวณ และแม้ว่าระบบหมุนเวียนแบบปิดจะใช้น�้ำน้อยกว่าแบบไหลผ่านตลอด ก็ใช่ว่า เป็นรัศมี 50 ไมล์ (80 กม.) ซึ่งสารกัมมันตรังสีสามารถปนเปื้อนแหล่งน�้ำ พื้นที่ จะเป็นปริมาณที่น้อยนิดไม่ เนื่องจากน�้ำจ�ำนวนหนึ่งต้องสูญเสียไปกับละอองน�้ำ เพาะปลูกและเลี้ยงสัตว์ได้ n

If cost were the only factor in the decision, nearly all nuclear power Site Requirement for Nuclear Power plants would feature once-through cooling systems because pumping vast amounts of water through the condenser is usually the cheapest The American Nuclear Society states in one of its brochures that option. Closed-cycle cooling systems are used when the nearby water compared to other energy options, nuclear power plants require far less source lacks sufficient water volume to allow the large flow rate needed land area. For a 1000-MW plant, a nuclear power plant requires only 1-4 for once-through cooling or when environmental limits on thermal pol- sq km while a solar park requires 20-50 sq km, a wind farm 50-150 sq lution dictate that waste heat be rejected to the air and not just to the km, and biomass 4,000-6,000 sq km. body of water. However, the siting of a nuclear power plant normally take into While the closed-cycle system uses less make-up water than the consideration a wide area that is sparsely populated to prevent mas- once-through system, the volume of water used is not negligible. That’s sive impact from radiation exposure in case of accident. This neces- because water is needed to compensate for the water vapor leaving the sity is clearly demonstrated when the Fukushima Daiichi nuclear plant cooling towers with the cooling air flow. Water must also be discharged suffered debilitating damage in March 2011. The Japanese government from closed-cycle cooling systems in order to control the chemistry of was forced to declare an area within the 20km radius of the plant an the recycled water and to limit the build-up of sediment and other debris emergency zone and order all inhabitants evacuated. Later there were in the cooling tower basins. At the Susquehanna nuclear plant in the calls for the government to expand the zone to 30km radius as radiation US’s State of Pennsylvania, its two reactors need about 155 million liters was discovered in area far away from the damaged plant. of water to make up for the vapor loss and the discharge to the river to The US Department of Homeland Security says in a report that reduce chemicals and sediments accumulating in the cooling system. In addition to using water as coolant, nuclear power plants also local and state governments, federal agencies, and the electric utilities take water from the nearby lakes, rivers, and oceans to cool other have emergency response plans in the event of a nuclear power plant equipment, such as the chillers for air conditioning units, lubricating incident. The plans define two “emergency planning zones.” One zone oil coolers for the main turbine, after-coolers for air compressors, and covers an area within a 10-mile radius of the plant, where it is possible heat exchangers for closed-loop cooling systems. This so-called ser- that people could be harmed by direct radiation exposure. The second vice water system never stops operating even when the reactor is shut zone covers a broader area, usually up to a 50-mile radius from the down for refueling or maintenance. After cooling these components, the plant, where radioactive materials could contaminate water supplies, heated water is returned to the nearby source. food crops, and livestock. n

VA.indd 44 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 45 การพยากรณ์ความต้องการ ไฟฟ้า: เหมาะสมหรือเกินจริง? Electricity Demand Forecast: On-target or Over-exaggerated

แผนพัฒนาก�ำลังการผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย The Power Development Plan (PDP), หรือที่เรียกกันว่า แผนพีดีพี (PDP: Power the country’s 15-year master plan เป็นแผนแม่บทระยะยาว 15 ปี for electricity,was drawn up by the Development Plan) Electricity Generating Authority of ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) ใน Thailand (EGAT) to ensure sufficient การจัดหาก�ำลังผลิตไฟฟ้าเพื่อตอบสนองความ electricity to match the nation’s ต้องการใช้ไฟฟ้าของประเทศที่จะเพิ่มขึ้นในอนาคต growing demand.

อุตสาหกรรมเป็นภาคส่วนที่ใช้ พลังงานมากที่สุด โดยมีส่วนแบ่ง 49% ในขณะที่ครัวเรือนใช้ 21% พาณิชย์ 25% และกิจกรรมอื่นๆ 5% ตามสถิติของปี 2550 Industry is the largest user of electricity, consuming 49% of power supply compared to 21% by households, 25% by commerce and 5% by other activities according to the 2007 statistics.

VA.indd 45 1/27/12 11:32 AM 46 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ระบวนการจัดท�ำแผนพีดีพีมีขั้นตอนส�ำคัญ 2 ขั้น he PDP has two principal tasks. It ตอน คือ การพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า หรือการ forecasts the growth in electric- คาดการณ์การขยายตัวของการใช้ไฟฟ้าที่จะเพิ่มขึ้น ity demand and the timing of peaks during the plan in order to increase ในอนาคต เพื่อให้ทราบว่าระบบไฟฟ้าจ�ำเป็นต้อง production capacity as needed. The มีก�ำลังผลิตเพิ่มขึ้นจ�ำนวนเท่าใด และอยู่ในช่วงปี PDP also considers options for secur- ไหนของแผน รวมถึงการพิจารณาทางเลือกในการจัดหาก�ำลังผลิต Ting electricity generating sources that will ensure the ไฟฟ้า เพื่อเสริมให้ระบบมีความมั่นคงสามารถรองรับกับตัวเลขการ system is strong enough to meet the figures forecast. พยากรณ์ฯ ที่ได้มา โดยทางเลือกต่างๆ ได้แก่ การก่อสร้างโรงไฟฟ้า The options include the construction of new power เพิ่มขึ้น, การเปิดประมูลให้เอกชนเข้ามารับสัมปทานผลิตไฟฟ้า, การ plants, inviting the private sector to bid for conces- sions to generate electricity or procuring electricity ท�ำสัญญาซื้อกระแสไฟฟ้าจากประเทศเพื่อนบ้าน เป็นต้น from neighboring countries. ในแผนพีดีพี 2007 ปรับปรุงครั้งที่ 2 (พ.ศ. 2551-2564) ได้รับ The second revision of PDP 2007 (for 2008- ความเห็นชอบจากคณะรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2552 ก�ำหนด 2021), approved by the cabinet on March 24, 2009,

ปลายเดือนสิงหาคม พ.ศ.2554 กลุ่มเครือข่ายประชาชน 14 จังหวัดภาคใต้ calls for new power plants to be built some time dur- รวมตัวกันริมถนนเพชรเกษม ต.ท่าข้าม อ.ท่าแซะ จ.ชุมพร ภายใต้ชื่อปฏิบัติการ ing the years 2016-2021, including nuclear power “เพชรเกษม 41 คนใต้ขอก�ำหนดอนาคตตัวเอง” เพื่อให้รัฐบาลทบทวนโครงการ เมกะโปรเจ็กต์ต่างๆ รวมถึงโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหิน และโรงไฟฟ้า plants to generate 2,000 MW of electricity. นิวเคลียร์ในพื้นที่ภาคใต้ However, a year later, on March 12, 2010, the A network of civic groups from 14 southern provinces rally on Phet National Energy Policy Committee approved yet Kasem Highway in Tha Sae district of Chumphon province in September another plan to secure electricity for 2010-2030 2011 to demand that the government review mega-projects planned for southern Thailand, including coal-fired and nuclear power plants. (called PDP 2010). This plan was submitted to the cabinet for approval on March 23, 2010. The difference between this and its predecessor lies in the exten- ให้มีการก่อสร้างโรงไฟฟ้าแห่งใหม่ ในช่วงปี พ.ศ. 2559-2564 ซึ่งมี sion of the time span from 15 to 20 years. In addition, โรงไฟฟ้านิวเคลียร์รวมอยู่ด้วย 2,000 เมกะวัตต์ (MW) the committee suggested a review of the risks from อย่างไรก็ตาม ผ่านไปเพียง 1 ปี วันที่ 12 มีนาคม พ.ศ. 2553 exploration for natural gas along the western shore- line that might require an increase in the contingency คณะกรรมการนโยบายพลังงานแห่งชาติ (กพช.) ก็ได้อนุมัติแผน power reserve from 15% to 20%. พัฒนาก�ำลังผลิตไฟฟ้า พ.ศ. 2553-2573 (แผนพีดีพี 2010) และเสนอ ครม.มีมติเห็นชอบเป็นที่เรียบร้อยเมื่อวันที่ 23 มีนาคม 2553 ที่ผ่านมา In short, the PDP 2010 (for 2010-2030) requires โดยหลักเกณฑ์บางส่วนในการจัดท�ำแผนพีดีพีฉบับใหม่นี้ มีการปรับ the following: เปลี่ยนไปจากแผนฉบับที่ผ่านๆ มา กล่าวคือ มีการการขยายช่วงระยะ

VA.indd 46 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 47

เวลาของแผนจากเดิม 15 ปี เป็น 20 ปี นอกจากนี้ในส่วนของก�ำลัง 1. Twenty combined-cycle power plants to pro- ผลิตไฟฟ้าส�ำรองที่เคยก�ำหนดมาตรฐานไว้ที่ 15% ก็ให้มีการพิจารณา duce 15,870 MW of electricity; สถานการณ์ความเสี่ยงในการจัดหาก๊าซธรรมชาติฝั่งตะวันตก ระดับ 2. Thirteen coal-fired power plants to produce ก�ำลังผลิตไฟฟ้าส�ำรองที่เหมาะสมของประเทศอาจสูงกว่าร้อยละ 20 10,000 MW; 3. Small power producers (SPP) of the co-generation type to produce 6,844 MW; แผนพีดีพี 2010 (พ.ศ. 2553-2573) ได้ก�ำหนดให้มี 4. Very small power producers (VSPP) operated 1. โรงไฟฟ้าพลังความร้อนร่วม (Combined Cycle) จ�ำนวน 20 by private investors and EGAT to produce 5,242 โรง ก�ำลังผลิตติดตั้ง 15,870 MW MW; 2. โรงไฟฟ้าถ่านหิน จ�ำนวน 13 โรง ก�ำลังผลิตติดตั้ง 10,000 MW 5. Purchase of up to 11,669 MW of electricity 3.โรงไฟฟ้าขนาดเล็ก (Small Power Producer: SPP) from overseas; 6. Five nuclear power plants with a combined ประเภท ระบบผลิตพลังงานร่วม (Co-Generation) ก�ำลังผลิตติด production capacity of 5,000 MW, the first plant of ตั้ง 6,844 MW which to start operating in 2020. 4.โรงไฟฟ้าพลังงานหมุนเวียนขนาดเล็กมาก (Very Small The revision of PDP 2007 to PDP 2010 raises Power Producer: VSPP) ที่เป็นของเอกชนและการไฟฟ้าฝ่ายผลิต a few questions. Most in doubt is the accuracy of แห่งประเทศไทย รวม 5,242 MW the electricity forecast that forms the basis for forging 5. การรับซื้อไฟฟ้าจากต่างประเทศก�ำลังผลิต 11,669 MW the country’s energy policy and setting production capacity. Many observers see the current forecasting 6. โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 5 โรง ก�ำลังการผลิตรวมกันเท่ากับ 5,000 method as exaggerated, causing too much electricity MW โดยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แห่งแรกจะเดินเครื่องในปี พ.ศ. 2563 to be produced. The method assumes that electricity การปรับปรุงแผนพีดีพีจากฉบับ 2007 เป็น 2010 นี้ มีประเด็นที่ demand grows with the economy and uses economic ถูกตั้งค�ำถามมากที่สุด คือการพยากรณ์การใช้ไฟฟ้าที่เป็นหัวใจส�ำคัญ indicators to project electricity consumption over the ของการวางแผนพัฒนาก�ำลังผลิตไฟฟ้า และน�ำมาก�ำหนดนโยบาย next 20 years. พลังงานของประเทศ ที่หลายฝ่ายมองว่าสูงเกินจริง เป็นต้นเหตุให้ The extension of the PDP from 15 to 20 years calls for the construction of a large number of coal- ต้องจัดหาก�ำลังผลิตไฟฟ้าเข้าสู่ระบบเพิ่มขึ้นอย่างมากเกินความ fired and nuclear power plants. PDP 2010 specifies จ�ำเป็น โดยการพยากรณ์การใช้ไฟฟ้าที่อาศัยตัวเลขอัตราการเติบโต five nuclear power plants compared with just two ทางเศรษฐกิจที่คาดว่าจะขยายตัวในอัตราสูงต่อเนื่องกันไปเป็นเวลา under PDP 2007. 20 ปี ซึ่งความต้องการใช้พลังงานไฟฟ้าย่อมขยายตัวตามอัตราการ The peak demand for electricity in 2030, which เติบโตทางเศรษฐกิจดังกล่าว is the last year of the PDP, is forecast to be 52,890 ในการขยายระยะเวลาของแผนฯ ออกไปเป็น 20 ปีนั้น ช่วงปี MW. The figure represents an increase of 30,845 MW in a period of 20 years (from 22,045 MW in ท้ายๆ ของแผนฯ มีการบรรจุโครงการโรงไฟฟ้าถ่านหิน และนิวเคลียร์ 2009). However, a comparison of this forecast with เข้ามาเป็นจ�ำนวนมาก โดยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ถูกระบุไว้ทั้งสิ้นถึง 5 โรง figures of electricity usage in the past shows a ten- จากแผนฯ เดิม (พีดีพี 2007) ที่ก�ำหนดไว้เพียง 2 โรงเท่านั้น dency by forecasters to grossly overestimate peak ส่วนค่าพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้าสูงสุดในปี พ.ศ. 2573 ซึ่ง demands. เป็นปีสุดท้ายของแผนฯ ก�ำหนดไว้ที่ 52,890 MW เท่ากับเพิ่มขึ้น For example, from 1982-2006, the peak electric- ถึง 30,845 MW ในระยะเวลา 20 ปี (จาก 22,045 MW ในปี พ.ศ. ity demand rose steadily at an average rate of 568 MW per year. But EGAT forecasted that demand 2552) เมื่อเปรียบเทียบกับสถิติความต้องการไฟฟ้าสูงสุดในอดีตที่ผ่าน would rise at 1,942 MW per year on average from มา ก็จะพบว่าค่าพยากรณ์ดังกล่าวมีแนวโน้มสูงกว่าค่าเฉลี่ยของความ 2007-2021, citing the likely annual increase in Gross ต้องการไฟฟ้าสูงสุดที่เกิดขึ้นจริงในอดีตอยู่มาก Domestic Product (GDP). ยกตัวอย่างเช่น ช่วงปี พ.ศ. 2535-2549 ความต้องการใช้ไฟฟ้า The PDP 2007 that was approved by the cabinet สูงสุดเพิ่มขึ้นเฉลี่ยปีละ 568 MW/ปี แต่ กฟผ. กลับคาดการณ์ความ in 2007 forecasted peak electricity demand for 2008 ต้องการใช้ไฟฟ้าสูงสุดส�ำหรับช่วงปี พ.ศ. 2550-2564 เฉลี่ยสูงถึงปีละ at 23,957 NW, an increase of 1,371 MW from the previous year. This increase was used to justify bid- 1,942 MW โดยอิงกับตัวเลขผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (Gross ding for a large private-owned power plant (IPP) with Domestic Product: GDP) ซึ่งมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นต่อเนื่องทุกปี a generating capacity of 4,400 MW. But the peak แผนพีดีพี 2007 ที่ผ่านการอนุมัติโดย ครม. เมื่อปี 2550 ระบุ usage in April 2008 turned out to be only 22,568 ความต้องการก�ำลังไฟฟ้าสูงสุดในปี พ.ศ. 2551 ที่ 23,957 MW ซึ่ง MW – or 18 MW lower than the previous year. เพิ่มจากปีที่ผ่านมาถึง 1,371 MW จนน�ำไปสู่การเปิดประมูลโรงไฟฟ้า On May 24, 2011, electricity usage peaked at เอกชนรายใหญ่ (โรงไฟฟ้าไอพีพี) จ�ำนวน 4,400 MW แต่ตัวเลขการ 23,900.21 MW – or 668 MW less than the 24,568 MW forecasted under PDP 2010. The difference ใช้ไฟฟ้าสูงสุดที่เกิดขึ้นจริงเมื่อเดือนเมษายน ของปี พ.ศ. 2551 กลับ almost equals the output of a standard coal-fired กลายเป็น 22,568 MW ซึ่งตํ่ากว่าของปีที่ผ่านมา 18 MW เสียอีก power plant of 700 MW. ล่าสุด เมื่อวันที่ 24 พฤษภาคม ปีนี้เอง การใช้ไฟฟ้าสูงสุดของ

การพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า: เหมาะสมหรือเกินจริง? Electricity Demand Forecast: On-target or Over-exaggerated

VA.indd 47 1/27/12 11:32 AM 48 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

นักกิจกรรมกรีนพีซเรียกร้องให้ รัฐมนตรีพลังงานหยุดแผนก่อสร้าง โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศไทย ที่ หน้ากระทรวงพลังงาน เมื่อเดือน มิถุนายน 2553 และเรียกร้องให้ เปลี่ยนแผนการลงทุนไปสู่พลังงาน หมุนเวียนที่สะอาด – เริงชัย คงเมือง/ กรีนพีซ Greenpeace activists rally in front of the Energy Ministry in June 2010 to call for diversion of all energy related investments toward clean renewable energy. – Roengchai Kongmuang / Greenpeace

ระบบอยู่ที่ 23,900.21 MW แต่ในแผนพีดีพี 2010 กฟผ. คาดการณ์ At that time, the installed capacity of the system ไว้ถึง 24,568 MW ซึ่งสูงกว่าค่าที่เกิดขึ้นจริงถึง 668 MW หรือเทียบ was calculated to be 31,516.61 MW – or 32% higher เท่ากับโรงไฟฟ้าถ่านหินขนาดมาตรฐาน 1 โรง (700 MW) เลยทีเดียว than the actual usage. The universally accepted ในขณะนั้น ก�ำลังผลิตไฟฟ้ารวมของระบบ (Installed Capacity) amount of power reserve is set at 15% of the peak สูงถึง 31,516.61 MW ซึ่งเท่ากับว่าสูงกว่าความเป็นจริงถึง 32% usage of the year (during April-May which are the hottest months). ทั้งๆ ที่ตามมาตรฐานที่ยอมรับโดยทั่วไป ปริมาณก�ำลังผลิตส�ำรองที่ Vitoon Permpongsacharoen, director of the เหมาะสมคือ 15% ของความต้องการใช้ไฟฟ้าสูงสุดของปี (ช่วงเดือน Mekong Energy and Ecology Network (MEE Net), เมษายน-พฤษภาคมที่อากาศร้อนที่สุด) pointed out that the demand forecasts have grown วิฑูรย์ เพิ่มพงศาเจริญ ผู้อ�ำนวยการ เครือข่ายพลังงานเพื่อ remarkably every year. If realities prove the forecasts นิเวศวิทยาแม่น�้ำโขง (MEE Net) ชี้ให้เห็นว่า ตัวเลขการพยากรณ์ความ to be wrong, the basic figures should be adjusted ต้องการไฟฟ้าตามแผนฯ ที่มีลักษณะสูงขึ้นอย่างทวีคูณในแต่ละปี เขา immediately. Otherwise, the discrepancies will lead to an unreal widening or narrowing of the figures, อธิบายว่าเมื่อเกิดผิดพลาดขึ้นจะต้องมีการปรับฐานตัวเลขตามที่เกิด particularly towards the last years of the plan. ขึ้นจริงทันที มิฉะนั้นส่วนต่างที่ผิดพลาดนี้จะท�ำให้ตัวเลขในปีท้ายๆ He cited PDP 2007 which forecasted peak ของแผนถ่างหรือแคบอย่างทวีคูณจากที่เกิดจริง demand for electricity in 2008 to be 23,957 MW เขายกตัวอย่างกรณีแผนพีดีพี 2007 ซึ่งได้พยากรณ์ความ when actual electricity usage was only 22,568 MW ต้องการไฟฟ้าสูงสุดของปี พ.ศ. 2551 ที่ 23,957 MW แต่การใช้ไฟ or 1,389 MW lower. In such a case, if an adjust- ที่เกิดขึ้นจริงคือ 22,568 MW ซึ่งสูงกว่าที่พยากรณ์ไว้ 1,389 MW ment is made to the PDP based on the actual usage figure, the forecast of power demand in 2021 would ในกรณีนี้หาก ปรับตัวเลขพยากรณ์ใน come down to 46,125 MW – or 2,833 MW lower แผนฯ ให้ สอดคล้องกับตัวเลข than previously stated. Even if a 15% contingency การใช้ จริง จะมีผลให้ตัวเลข is added, the forecast will exceed the reality by 3,257 พยากรณ์ ความต้องการไฟฟ้า MW. With this scenario, there is no need at all to ในปี พ.ศ. 2564 เท่ากับ 46,125 build two nuclear power plants to produce the extra MW ซึ่ง ต�่ำกว่าตัวเลขในแผนฯ 2,000 MW the plan requires. Vitoon believes that consumers have shouldered ถึง 2,833 MW หากบวกก�ำลัง the burden of paying excessive electricity rates over ผลิตส�ำรอง อีก 15% ก็จะเท่ากับ the past 10 years. Most of this has gone to funding the building of power plants to produce an electricity reserve that is greater than needed, causing Thailand to hold excess electricity in the system. The average cost of building a new power plant is estimated at

วิฑูรย์ เพิ่มพงศาเจริญ Vitoon Perpongsacharoen

VA.indd 48 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 49

35-40 million baht per MW. This enormous cost would be passed on to consumers through the Fuel Adjustment Tariff (FT) or the automatic variable cost that fluctuates according to the fuel cost and the expenditures that are beyond EGAT’s control, such as inflation rate, foreign exchange rates or compensation to accommodate sales that fail to meet targets or unwise investments. Another reason for the escalating electricity price is the change in criteria for determining electricity rates, from those based on income to those based on investment. Generally, the overseeing organization sets the rate of returns based on the capital invested in order to guarantee revenues for the entrepreneurs regardless of whether or not they are efficient managers. This method of calculating the rate of return 31 กรกฎาคม 2545 ตัวแทนชาวบ้านบ่อนอก-บ้านกรูด เกือบ 1,000 คน ได้ removes the incentive for operators to optimize effi- เดินทางมารวมตัวกันที่ลานพระบรมรูปทรงม้า และเดินมายังท�ำเนียบรัฐบาล เพื่อ คัดค้านการก่อสร้างโครงการโรงไฟฟ้าหินกรูด–บ่อนอก ในสมัยรัฐบาลนายก ciency in order to save costs. In fact, it encourages รัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร operators to over-invest, inevitably leading to an About 1,000 villagers from Ban Krut and Bo Nok of Prachuap Khiri increase in electricity rates. This is tantamount to Khan province march from the Royal Plaza to the Government House to protest against the coal-fired power plant construction project during accepting that the more EGAT invests, the more it the administration of Thaksin Shinawatra in July 2002. will gain in return. Vitoon noted that the change in calculating the electricity rates based on Return on Invested Capi- ว่าการพยากรณ์ความต้องการใช้ไฟฟ้าเกินจริงไปถึง 3,257 MW tal (or ROIC) took place in 2003 when the Thaksin และถ้าปรับตัวเลขให้สอดคล้องกับความต้องการจริง ก็จะไม่มีความ Shinawatra administration considered privatizing จ�ำเป็นในการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 2 โรง รวม 2,000 MW ที่ถูก EGAT. A consulting firm was hired to conduct due บรรจุอยู่ในแผนฯ diligence to prepare EGAT for listing in the stock วิฑูรย์ มองว่า ในระยะ 10 ปีที่ผ่านมา ประชาชนในฐานะผู้ exchange. It proposed this payment method which บริโภคไฟฟ้าต้องแบกรับภาระค่าไฟฟ้าที่สูงเกินกว่าที่ควรมาโดยตลอด is widely used by overseas privatized organizations to attract investors. เนื่องจากต้องสร้างโรงไฟฟ้าเผื่อไว้ผลิตไฟฟ้าส�ำรองเพื่อใช้ในกรณี Although the Supreme Administrative Court ฉุกเฉินมีมากเกินความจ�ำเป็น ท�ำให้ประเทศไทยมีก�ำลังไฟฟ้าส่วนเกิน issued the order of March 24, 2006, to cancel อยู่ในระบบมากกว่าที่ควรจะเป็น ซึ่งต้นทุนในการก่อสร้างโรงไฟฟ้า EGAT privatization plan, the ROIC payment has ส่วนเกินเฉลี่ยคร่าวๆ อยู่ที่ เมกะวัตต์ละ 35-40 ล้านบาท เงินจ�ำนวน continued to the present day. มหาศาลต่อปีนี้จะถูกผลักภาระให้แก่ผู้บริโภคผ่านค่าเอฟที (Fuel The ambiguous FT and the ROIC are seen by หรือ ที่ปรับ many as an avenue for passing EGAT’s operating adjustment tariff: Ft) ค่าไฟฟ้าผันแปรอัตโนมัติ problems to consumers. เปลี่ยนเพิ่มขึ้นหรือลดลงตามการเปลี่ยนแปลงของต้นทุนค่าใช้จ่าย They also raise the question of whether the ด้านเชื้อเพลิงและค่าซื้อไฟฟ้าที่อยู่นอกเหนือการควบคุมของการไฟฟ้า exaggerated forecast of electricity usage is in fact เช่น อัตราเงินเฟ้อ อัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ หรือแม้แต่ a transfer of the burden of funding power plant การชดเชยกรณีหน่วยขายต�่ำกว่าประมาณการ หรือการลงทุนเกิน construction (including nuclear power plants) to the เหตุผลใหญ่อีกเหตุผลหนึ่งที่ท�ำให้ค่าไฟสูงขึ้นเกิดจากการเปลี่ยน public. หลักเกณฑ์การก�ำหนดอัตราค่าไฟฟ้าจากการอิงรายได้ เป็นการอิง Vitoon called for a restructuring of the electricity system citing EGAT’s monopoly of both electric- ผลตอบแทนจากการลงทุน โดยองค์กรก�ำกับดูแลจะก�ำหนดอัตรา ity production and power development planning. ผลตอบแทนจากเงินลงทุนเป็นหลัก ซึ่งเป็นการประกันรายได้ให้แก่ The projection of electricity demand that was set ผู้ประกอบการ ไม่ว่าผู้ประกอบการจะด�ำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ to increase at the rate of 4-10% every year since หรือไม่ 1992 is questionable. In reality, there have been วิธีค�ำนวนผลตอบแทนดังกล่าวท�ำให้ผู้ประกอบการจึงขาดแรง three incidents of negative growth, i.e. actual usage จูงใจ (Incentive) ในการปรับปรุงประสิทธิภาพเพื่อประหยัดค่าใช้จ่าย is lower than that forecasted. The first incident และทั้งยังเป็นการส่งเสริมให้ผู้ประกอบการลงทุนมากเกินความจ�ำเป็น occurred right after the economic crisis known as the “Tom Yum Kung Crisis” in Thailand, followed (Overcapitalization/Overinvestment) ซึ่งท้ายสุดแล้วจะท�ำให้ by the “Hamburger Crisis” in the US and the most ราคาค่าไฟฟ้าสูงขึ้นอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ นั่นย่อมเท่ากับว่ายิ่ง กฟผ. recent crisis this year (2011). ลงทุนมากเท่าไหร่ ผลตอบแทนที่ได้ก็จะสูงตามไปด้วย

การพยากรณ์ความต้องการไฟฟ้า: เหมาะสมหรือเกินจริง? Electricity Demand Forecast: On-target or Over-exaggerated

VA.indd 49 1/27/12 11:32 AM 50 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

วิฑูรย์เล่าว่า การเปลี่ยนแปลงวิธีก�ำหนดค่าไฟฟ้าโดยใช้ “การ จะต้องจัดหาก�ำลังผลิตไฟฟ้าใหม่เพิ่มขึ้นถึง 34,818 MW หรือเฉลี่ย ประกันผลตอบแทนการลงทุน” หรือ ค่าอาร์โอไอซี (Return on ปีละ 1,740 MW ต่อปี Invested Capital: ROIC) เกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2546 เมื่อรัฐบาล แต่วิฑูรย์กล่าวต่อว่า การพยากรณ์ดังกล่าวสูงเกินกว่าความเป็น พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร มีแนวคิดที่จะแปรรูป กฟผ. บริษัทที่ปรึกษาที่ จริงในช่วง 20 ปีที่ผ่านมาอย่างมหาศาล เพราะความต้องการไฟฟ้าใน ถูกจ้างมาศึกษาและเตรียมความพร้อมเพื่อน�ำ กฟผ. เข้าตลาดหุ้นได้ ช่วงเวลาดังกล่าวเติบโตขึ้นเฉลี่ยเพียงปีละ 830 MW เท่านั้น คือน้อย เสนอหลักคิดนี้ซึ่งใช้โดยบริษัทในต่างประเทศที่ผ่านการแปรรูปแล้ว กว่าประมาณการณ์ถึงเท่าตัว เพื่อดึงดูดนักลงทุน เขาเสนอว่าให้เปลี่ยนการพยากรณ์ใหม่ โดยใช้วิธีค�ำนวนแบบ แม้ว่าศาลปกครองสูงสุดมีค�ำสั่งเมื่อวันที่ 24 มีนาคม 2549 เส้นตรง ซึ่งจะท�ำให้ความต้องการในอีก 20 ปีข้างหน้าเพิ่มขึ้น 16,600 ยกเลิกโครงการแปรรูป กฟผ. แต่ค่าอาร์โอไอซีกลับยังคงใช้อยู่มา MW หมายความว่าความต้องการไฟฟ้าสูงสุดในปี 2573 จะอยู่ที่ จนถึงทุกวันนี้ 39,092 MW และเมื่อรวมไฟฟ้าส�ำรอง 15% เข้าไป ระบบควรจะมี ความไม่ชัดเจนและคลุมเครือของค่าเอฟทีและค่าอาร์โอไอซีถูก ก�ำลังผลิตอยู่ที่ 44,955 MW หรือเพิ่มขึ้นจากปัจจุบัน 13,606 MW มองว่าเป็นเพียงช่องทางในการแก้ปัญหาการด�ำเนินงานของทางการ คือเพียง 40% ของการคาดการณ์ในแผนพีดีพี 2010 วิฑูรย์ยืนยันว่า ถ้าหากความต้องการไฟฟ้าเพิ่มขึ้นเพียงเท่านี้ใน ไฟฟ้าด้วยการผลักภาระต่างๆ มาให้กับประชาชน อีก 20 ปีข้างหน้าจริง ก็จะไม่มีความจ�ำเป็นใดๆ ในการก่อสร้างโรง และเกิดค�ำถามขึ้นว่าการพยากรณ์การใช้ไฟฟ้าให้สูงเกินจริง ไฟฟ้าถ่านหิน โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ หรือเขื่อนเพิ่มขึ้น แท้จริงเป็นการผลักดันโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้าต่างๆ ไม่จ�ำเพาะ เขากล่าวว่า ปัจจุบัน ประเทศไทยมีแผนปรับปรุงประสิทธิภาพ เพียงโรงไฟฟ้านิวเคลียร์หรือไม่ การใช้พลังงาน 20 ปี ซึ่งตั้งเป้าไว้ว่าจะท�ำให้เกิดการประหยัดพลังงาน วิฑูรย์เรียกร้องให้มีการปฏิรูปโครงสร้างระบบไฟฟ้า โดยกล่าวว่า ได้ถึง 12,000 MW นั่นหมายความว่ามีความจ�ำเป็นต้องหาแหล่ง ปัจจุบัน กฟผ. เป็นผู้ผูกขาดทั้งระบบไฟฟ้าและการวางแผนพีดีพี โดยที่ พลังงานเพิ่มเพียงอีก 1,600 MW เท่านั้น และสามารถท�ำได้จาก การพยากรณ์ความต้องการใช้ไฟฟ้ามีแต่จะเพิ่มขึ้นทุกปี ปีละ 4-10% พลังงานหมุนเวียนและการปรับปรุงโรงไฟฟ้าเก่าบางส่วนก็เพียงพอ ตั้งแต่ พ.ศ. 2535 จนถึงปัจจุบัน ทั้งๆ ที่ข้อเท็จจริงตั้งแต่ พ.ศ. 2540 “รัฐต้องหามาตรการเพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ไฟฟ้ามากขึ้น เป็นต้นมา ความต้องการใช้ไฟฟ้ามีการเติบโตที่ “ติดลบ” คือต�่ำกว่า เช่น หากเปลี่ยนมาใช้หลอดผอม (ที 5) 83 ล้านหลอดทั่วประเทศ จะ การคาดการณ์แล้ว 3 ครั้ง นั่นคือ หลังวิกฤตเศรษฐกิจ “ต้มย�ำกุ้ง” ที่ มีค่าเท่ากับก�ำลังการผลิตของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 1 โรง โดยเฉพาะใน เริ่มต้นในประเทศไทย วิกฤตแฮมเบอร์เกอร์ที่เกิดขึ้นในสหรัฐอเมริกา ภาคพาณิชย์และอุตสาหกรรมที่ถือว่ามีสัดส่วนในการใช้ไฟฟ้าถึง 70% และในปีนี้เอง (พ.ศ. 2554) ของความต้องการใช้ไฟฟ้าทั้งหมด และมีศักยภาพการอนุรักษ์พลังงาน เขาชี้ว่า ตามแผนพีดีพี 2010 ในอีก 20 ปีข้างหน้า ประเทศไทย ถึง 15-30% ตัวอย่างอาคารสูงที่จะออกแบบสร้างใหม่ หากอยู่ใน จะต้องมีก�ำลังผลิตติดตั้งไฟฟ้าสูงถึง 66,167 MW ซึ่งสูงกว่าก�ำลัง มาตรฐานใช้ไฟฟ้าไม่เกิน 100 หน่วย/ตารางเมตร/ปี เท่านี้ก็สามารถ ผลิตติดตั้งในปัจจุบันที่ 31,349 MW เกือบเท่าตัว หมายความว่า ตัดแผนการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทิ้งไปได้เลย” วิฑูรย์ กล่าว n

He pointed out that according to the PDP 2010, need to build more coal-fired or nuclear power plants Thailand must develop the capacity to generate or new dams. 66,167 MW in the next 20 years. That figure is more The Thai government currently has plans to than double the current production capacity of 31,349 improve the efficiency of energy usage in the country MW, requiring the country to mobilize resources to over the next 20 years with a target of saving at least generate another 34,818 MW – or an average increase 12,000 MW. If it is successful, then only an additional of 1,740 MW per year. 1,600 MW needs to be found, and this can easily be Based on the actual power usage during the past done by securing renewable energy and renovating old 20 years, the forecasts have been grossly exaggerated, power plants, Vitoon noted. Vitoon said. The demand for electricity during the “The government must implement measures to period had grown at an average rate of only 830 MW increase the efficiency of electricity usage. For exam- per year, or about half of the forecasted figure. ple, if the whole country switches to using T5 energy- Vitoon called for a new forecasting method. A saving light bulbs, the economies gained from over 83 linear calculation, he said, would forecast a demand million bulbs would be equivalent to the capacity of increase of 16,600 MW over the next 20 years, with a whole nuclear power plant. More efficient usage the peak to be reached in 2030 at 39,092 MW. After should be encouraged in particular in the commercial adding the 15% contingency to the total capacity, the and industrial sectors that consume almost 70% of the final figure would be 44,955 MW – an increase of electricity energy and have the capacity to save 15-30% 13,606 MW or a mere 40% of the PDP 2010 fore- of energy.. And if new high-rise buildings observe the casted increase. standard energy usage threshold of under 100 units of If electricity demand in the next 20 years is cal- electricity per square meter per year, the entire nuclear culated in this manner, he said, there is absolutely no power plant plan can be scrapped,” Vitoon said. n

VA.indd 50 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 51 สัมภาษณ์พิเศษ Special Interview รศ. โมโตกิ อะกิตสึ โมโตกิ อะกิตสึ เป็นรองศาสตราจารย์ที่บัณฑิตวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ n ท�ำไมจึงสนใจเรื่องพลังงานนิวเคลียร์? มหาวิทยาลัยเกียวโต ในประเทศญี่ปุ่น ความสนใจหลักคือ “ความ ในประเทศญี่ปุ่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ส่วนมากจะตั้งอยู่ในชนบท สัมพันธ์ระหว่างถิ่นที่อยู่กับการท�ำกินในชุมชนชนบท” ซึ่งท�ำให้เขา ผมศึกษาเกี่ยวกับสังคมชนบทในญี่ปุ่น ผมสนใจเหตุผลที่ว่าท�ำไมสังคม ได้ไปเยี่ยมชุมชนต่างๆ ทั้งในประเทศญี่ปุ่นและอื่นๆ รวมถึง เกาหลี ชนบทจึงยอมรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และผลกระทบต่อเกษตรกรรมจาก แทนซาเนีย ฮังการี และ ไทย การปนเปื้อนกัมมันตภาพรังสีหลังจากเกิดอุบัติเหตุขึ้น รศ. อะกิตสึ มีความกังวลเกี่ยวกับความเสื่อมโทรมของชุมชน เกษตรและประมงในพื้นที่ภูเขา เกาะ และ คาบสมุทร ที่ซึ่งวิถีชีวิตด�ำเนิน n ห้าสิบปีที่แล้ว ญี่ปุ่นเป็นประเทศเดียวที่ต้องเจ็บปวดจากระเบิด ไปด้วยความสัมพันธ์ส่วนตัวและระหว่างชุมชน แต่ความสัมพันธ์ดัง กล่าวก�ำลังเสื่อมลงเนื่องจากผู้สูงอายุมีมากขึ้นและจ�ำนวนประชากร นิวเคลียร์ หลังสงครามแล้ว ชาวญี่ปุ่นมีความรู้สึกต่อต้านนิวเคลียร์ ลดน้อยลง อย่างรุนแรง และรัฐบาลได้ออกกฎหมายต่อต้านอาวุธนิวเคลียร์ ความสนใจอีกอย่างหนึ่งของเขาคือ มนุษย์สัมพันธ์ที่เกิดจาก เกิดอะไรขึ้นหลังจากนั้นที่ท�ำให้ญี่ปุ่นพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์? อาหารที่มาจากการเกษตร ซึ่งก�ำลังกลายเป็นความกังวลของโลก (เหตุผลที่มักจะถูกอ้างถึงคือ) พลังงานนิวเคลียร์ไม่ได้ถูกน�ำมาใช้ เกี่ยวกับความปลอดภัยของอาหาร โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากเกิด ผลิตอาวุธ แต่ถูกน�ำมาใช้ในทางสันติ ถึงแม้เราจะไม่อนุญาตให้มีอาวุธ อุบัติภัยจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่จังหวัดฟุกุชิมะที่ได้สร้างความเสีย นิวเคลียร์ เราก็ยังมีสิทธิที่จะใช้พลังงานนิวเคลียร์ในทางสันติ นั่นเป็น หายอย่างใหญ่หลวงให้กับพื้นที่ท�ำการเกษตรเป็นบริเวณกว้าง ความ เหตุผลที่เรายอมรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เสียหายอย่างหนึ่งที่เกิดจากการแพร่กระจายของกัมมันตภาพรังสี ตอนที่การพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์เริ่มขึ้น เป็นช่วงที่ประเทศ ครั้งนี้คือสิ่งที่ รศ. อะกิตสึ เรียกว่า “ความเชื่อมั่นระหว่างผู้บริโภค เราก�ำลังฟื้นฟูตัวเอง ประชาชนคาดหวังการพัฒนาด้านเศรษฐกิจ และเกษตรกรที่หนุนโดยความสัมพันธ์อันใกล้ชิด” และวิทยาศาสตร์ ดังนั้นจึงยอมรับพลังงานนิวเคลียร์เพื่อช่วยพัฒนา รศ. อะกิตสึ ให้สัมภาษณ์ วารสารเส้นทางสีเขียว ระหว่างที่มา เศรษฐกิจและอุตสาหกรรมที่คาดว่าจะช่วยยกระดับความเป็นอยู่ให้ ประเทศไทยเมื่อเร็วๆ นี้ เพื่อบรรยายเรื่องผลกระทบของอุบัติภัย ชาวบ้านโดยใช้เทคนิคทางวิทยาศาสตร์และความรู้สมัยใหม่ นิวเคลียร์ที่ฟุกุชิมะต่อชนบทของญี่ปุ่น เวลานั้นชาวบ้านมีความเชื่อมั่นต่อรัฐบาลและนักวิชาการมาก

Assoc Prof Motoki Akitsu Motoki Akitsu is an associate professor at the Graduate School of Agriculture of Kyoto University in Japan. His main interest is “the relations between place and livelihood in rural communities” which has taken him not only to rural areas in Japan but also in Korea, Tanzania, Hungary and Thailand. He has been concerned about the deteriorating agricultural and fishing communities in mountainous areas, isolated islands and peninsulas, whose traditional way of life has been sustained by personal and communal bonds in family and local community but which is declining as a result of aging and depopulation.

VA.indd 51 1/27/12 11:32 AM 52 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

พวกเขาคิดไปไม่ถึงเกี่ยวกับเรื่องความเสี่ยง และอันที่จริงแล้ว ผู้ว่าการ ต้องการให้โครงการส่งเสริมพลังงานนิวเคลียร์ด�ำเนินต่อไป แต่พวก จังหวัดหลายคนเวลานั้นต่างก็ต้อนรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ซึ่งท�ำให้ เขาไม่ต้องการจะยกเลิกโดยทันที แต่ให้ค่อยๆ เลิกไป พื้นที่ได้รับเงินอุดหนุนมหาศาลจากรัฐบาล เงินที่รัฐบาลให้กับองค์กร เราเห็นด้วยกับทิศทางที่นายกฯ คัง เสนอ แต่เราไม่เห็นด้วย บริหารส่วนท้องถิ่นเพื่อเป็นสิ่งจูงใจให้ยอมรับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์มีมาก กับทิศทางเปลี่ยนแปลงที่เร็วในเวลาที่สั้นมากๆ ผมคิดว่านั่นเป็น ถึง 17,000 ล้านเหรียญสหรัฐ ตลอดช่วงเวลา 50 ปีที่ผ่านมา สาเหตุที่ประชาชนไม่สนับสนุนข้อเสนอของท่าน ท่านต้องการการ เปลี่ยนแปลงที่เร็ว แต่ชาวบ้านอยากจะให้ค่อยๆ เลิก ไม่เลิกเร็วนัก n จริงหรือไม่ที่ว่าการพัฒนาพลังงานนิวเคลียร์มีส่วนช่วยการ นอกจากนั้น ยังมีความกดดันจากฝ่ายราชการและกลุ่มธุรกิจ พัฒนาเศรษฐกิจของประเทศญี่ปุ่น? เจ้าหน้าที่รัฐบาลไม่ยอมรับการเปลี่ยนแปลงที่เร็ว ส่วนฝ่ายที่มีอ�ำนาจ ผมเชื่อว่าอย่างนั้นครับ การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ได้สร้าง ทางเศรษฐกิจ ซึ่งคือบริษัทใหญ่ๆ ทั้งหลาย ก็ไม่ยอมให้เลิกการพัฒนา งานมากมาย ไม่เพียงในอุตสาหกรรมก่อสร้าง แต่ในอุตสาหกรรม พลังงานนิวเคลียร์ ค้นคว้าวิจัยและอื่นๆ ที่เกี่ยวเนื่องด้วย แน่นอนครับว่าบริษัทใหญ่ๆ ที่ส่งเสริมนิวเคลียร์สร้างรายได้มากมายให้กับตัวเองจากรัฐบาล แต่ n ความสัมพันธ์ระหว่างกลุ่มธุรกิจและรัฐบาลเกี่ยวกับเรื่องพลังงาน ก็มีการสร้างงานมากจริงๆ แล้วประชาชนก็พอใจเพราะท�ำให้คนหนุ่ม นิวเคลียร์เป็นอย่างไรบ้าง? ทั้งสองฝ่ายให้ความสนับสนุนต่อกัน สาวอยู่กับบ้านเกิดตัวเอง ไม่อพยพเข้าเมืองใหญ่อย่างเช่นโตเกียวเพื่อ อย่างไร? รัฐบาลมีการก�ำกับดูแลธุรกิจอย่างมีประสิทธิภาพหรือไม่? หางาน รัฐบาลอยู่ไม่ได้ถ้าฝ่ายธุรกิจไม่ให้การสนับสนุน เพราะฉะนั้น นายกรัฐมนตรีคนใหม่ (โยชิฮิโกะ โนดะ) จึงต้องพยายามดูแลภาค n อุบัติเหตุที่ฟุกุชิมะได้เปลี่ยนความคิดของประชาชนญี่ปุ่นต่อ ส่วนเศรษฐกิจ เพราะว่าความสัมพันธ์ระหว่างอดีตนายกรัฐมนตรี พลังงานนิวเคลียร์หรือไม่? แล้วประชาชนยังสนับสนุนอุตสาหกรรม (นาโอโตะ คัง) กับชุมชนธุรกิจอึมครึมมาก นี้อยู่หรือไม่? ส่วนที่เกี่ยวกับอุตสาหกรรมนิวเคลียร์นั้น ความสัมพันธ์ระหว่าง อ�ำนาจทางเศรษฐกิจกับฝ่ายราชการมีความใกล้ชิดและอบอุ่นมาก เพราะฉะนั้นก็จะเห็นว่ารัฐบาลไม่ค่อยจะก�ำกับดูแลบริษัทผลิตไฟฟ้า อย่างเข็มงวดเท่าไรนัก

นักเรียนและคุณครูก�ำลังเล่นเกมในโรงเรียนรับเลี้ยงเด็ก Soramame ในเมือง ฟุกุชิมะ ตั้งแต่วันที่เกิดอุบัติเหตุโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นต้นมา นักเรียนเล่นได้เพียง ภายในห้องเรียนเท่านั้นเพื่อหลีกเลี่ยงกัมมันตภาพรังสี ก่อนหน้านี้มีนักเรียนทั้งหมด 24 คน แต่หลายคนได้อพยพย้ายไป จนเหลือเพียง 7 คน – โนริโกะ ฮายาชิ/Panos/กรีนพีซ Children and a teacher play card game inside the building of day nursing school Soramame in Fukushima city. Since the nuclear accident, the children can only play inside the school building to avoid radiation exposure. The number of students has decreased from 24 to 7 as most of them have since evacuated to other prefectures. – Noriko Hayashi/Panos/Greenpeace ประชาชนที่ถูกผลกระทบโดยตรงมักไม่มีความคิดต่อต้าน ความสัมพันธ์สามทางระหว่างฝ่ายการเมือง ฝ่ายธุรกิจ และ นิวเคลียร์ พวกเขาเพียงแต่คิดว่าเขาจะได้กลับบ้านตัวเองได้เมื่อไร ราชการจึงกลายเป็นเหตุหนึ่งที่ท�ำให้อดีตนายกรัฐมนตรีคัง ต้องหลุด เท่านั้น นั่นเป็นความกังวลหลักของเขา พ้นจากอ�ำนาจ แต่ส�ำหรับคนอื่นๆ แล้ว พวกเขาไม่ต้องการนโยบายที่ส่งเสริม นิวเคลียร์อีกแล้ว หลายคนตั้งค�ำถามเกี่ยวกับนโยบายนี้ แต่ส่วนใหญ่ n ผลกระทบจากอุบัติเหตุนิวเคลียร์ฟุกุชิมะที่รุนแรงที่สุดต่อสังคม ก็เป็นคนที่อยู่ในเมือง เพราะฉะนั้น ขบวนการต่อต้านนิวเคลียร์จึงไม่ ญี่ปุ่นคืออะไร? เข้มแข็งนัก ตอนที่ผมยังเป็นนักศึกษาอยู่เมื่อ 30 ปีที่แล้ว ขบวนการ ผมได้พูดไปแล้วว่าชาวญี่ปุ่นไม่ชอบการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็ว ต่อต้านนิวเคลียร์เข้มแข็งกว่านี้เยอะ แต่ต่อมาก็อ่อนตัวลงหลังจากเรื่อง เราคิดว่าเราควรเปลี่ยนอย่างช้าๆ แล้วก็เรียนรู้จากความหายนะใน โลกร้อนกลายเป็นประเด็นใหญ่ และรัฐบาลใช้เรื่องนี้รณรงค์ส่งเสริม ครั้งนี้ คนที่อาศัยอยู่ใกล้พื้นที่อุบัติเหตุ ซึ่งรวมถึงโตเกียว ถูกกระทบ พลังงานนิวเคลียร์โดยบอกว่าเป็นพลังงานที่ไม่ก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน อย่างลึกซึ้ง คนส่วนใหญ่ก็ยังคงอยู่กันไปได้ แม้จะรู้สึกห่วงกังวลเกี่ยวกับ อาหารและเด็ก ซึ่งคาดว่าจะได้รับความเสียหายรุนแรงจากการปนเปื้อน n ใช่หรือไม่ว่าความรู้สึกที่เปลี่ยนไปของประชาชนต่อพลังงาน กัมมันตรังสี แต่คนที่อยู่ไกลออกไป อย่างตัวผมเอง ก็จะจินตนาการไม่ นิวเคลียร์เป็นสาเหตุที่อดีตนายกรัฐมนตรี นาโอโตะ คัง ออกมา ออกว่าความเป็นจริงในพื้นที่เป็นอย่างไร พวกเขาไม่ตระหนักถึงความ ประกาศว่าญี่ปุ่นควรจะยกเลิกการใช้พลังงานนิวเคลียร์? เสียหายที่เกิดขึ้นกับพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบ มีแต่คนที่มีญาติหรือเพื่อน ใช่ครับ แต่ว่าคนส่วนใหญ่ก็ไม่ได้สนับสนุนความคิดนี้ ฝูงในพื้นที่ที่อาจจะรับรู้ข้อมูลเกี่ยวกับหายนะครั้งนี้ได้ดี เพราะฉะนั้น ผลกระทบต่อผู้คนก็ขึ้นอยู่กับว่าใครอยู่ไกล้หรือ n ท�ำไมจึงเป็นเช่นนั้น? ไกลจากพื้นที่อุบัติเหตุ และมีความเชื่อมโยงต่อพื้นที่มากเพียงไร ซึ่ง นายกฯ คัง ต้องการเลิกใช้พลังงานนิวเคลียร์ คนส่วนใหญ่ก็ไม่ เป็นช่องว่างที่กว้างมาก

VA.indd 52 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 53

nuclear power to develop the economy and industry and they expected to raise their living standard by using scientific techniques and other modern knowledge. At the time people trusted the government and the academics. They couldn’t imagine the risks. In fact, many prefectural governors welcomed nuclear power plants because they brought huge amount of money from the government to their areas. The financial incen- tives that the government granted to local governments that accepted nuclear power plants amounted to US$1.7 billion over 50 years.

ตลาดขายปลาใกล้ท่าเรือ Kuji เมือง Ibaraki ชุมชนชาวประมงริมฝั่งทะเล n Do you think nuclear power development ตะวันออกได้รับผลกระทบจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวและสึนามิเมื่อวันที่ 11 helped contribute to Japan’s economic growth? มีนาคมที่ผ่านมา และยังต้องประสบปัญหาความเสี่ยงต่อสุขภาพและวิถีชีวิต I think yes. Construction of nuclear power plants จากการปนเปื้อนในทะเลจากวิกฤตการณ์โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ provided many jobs, not just in the construction industry กรีนพีซได้ท�ำงานร่วมกับชุมชนชาวประมงเพื่อเก็บตัวอย่างสัตว์น�้ำตลอด ชายฝั่งเพื่อบันทึกการปนเปื้อน – โนริโกะ ฮายาชิ/ กรีนพีซ but also in research and other related industries as well. Vendors sell locally caught fish at a market near Kuji port, Ibaraki Of course, big companies promoted nuclear power to get prefecture. Fishing communities along Japan’s east coast, already money from the government to build nuclear plants. But struggling to recover from the tragic March 11 earthquake and Tsunami, are now faced with further potential risks to their health it did create jobs, and people were happy because young and livelihoods from marine contamination from the crisis-stricken people stayed in their hometowns working for the industry Fukushima Daiichi nuclear plant. Greenpeace is working with local and not migrated to cities like Tokyo to find employment. fishing communities, to collect samples of marine life along the coast to record possible contamination. – Noriko Hayashi/Greenpeace n Has the Fukushima accident changed the peo- His other interest – the human relations created ple’s perception of nuclear power? Are they still from food supplied by agriculture – is becoming a con- supportive of the industry? cern as food safety has gained global attention, especially The people who have been immediately affected by after the nuclear disaster in Fukushima prefecture which the accident don’t have any concrete idea against nuclear devastated large areas of farmland. Among the casual- power. They just think about when they can go back to ties of the radioactivity mishap, in Akitsu’s word, is “the their homeland. This is their main concern. trust between consumers and farmers supported by an But for many other people, they don’t want to con- intimate relation”. tinue the policy promoting nuclear power. Many people Assoc Prof Akitsu talked to Greenline during a recent have doubt about the policy. But they are mostly city peo- visit to Thailand to lecture on the effects of the Fuku- ple and that’s why the movement against nuclear power shima nuclear disaster on Japan’s rural areas. is not strong. When I was a student 30 years ago, the anti- nuclear movement was stronger than the one now. But n Why are you interested in nuclear power? the past movement lost its strength because of the emer- In Japan most nuclear power plants are situated gence of global warming as the government launched a in rural areas. I have been studying rural societies in campaign promoting nuclear power by saying it did not Japan. I’m interested in the reasons why the rural societ- cause climate change. ies accepted nuclear power stations and also the impact on agriculture from radioactive contamination after the n Isn’t it because of the changing public per- accident. ception in Japan of nuclear power that former Prime Minister Naoto Kan came out and said n Fifty years ago, Japan was the only country suf- Japan should stay away from nuclear power? fering from nuclear bombs. After the war, there Yes, but his view has not been supported by the was a strong public sentiment against nuclear majority of people. power and Japan drafted a law against nuclear weapons. What happened since that motivated n But why? Japan to develop nuclear power? He wished to quit nuclear power. Most people don’t (The reason often cited was that) nuclear power was like to continue with the nuclear power program either not used for weapons; it was used for peaceful activities. but they don’t want to stop right away. They want it to Even though we didn’t allow nuclear weapons, we had gradually stop. the right to use nuclear power for peaceful purposes. It We agree with the direction that Prime Minister was a reason why we accepted nuclear power stations. Kan proposed but we couldn’t agree with the speed and When nuclear power development started, it was duration of the direction. I think that’s the reason why during our national rehabilitation. People expected eco- people don’t support his proposal. He moved too fast. nomic and scientific development. So the people accepted People want to stop but slowly, not quickly.

สัมภาษณ์พิเศษ: รศ. โมโตกิ อะกิตสึ Special Interview: Assoc Prof Motoki Akitsu

VA.indd 53 1/27/12 11:32 AM 54 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ที่จริงคนทั่วๆ ไปจะรู้สึกต่อต้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพียงแต่ว่า คนที่อยู่ห่างไกลที่เกิดเหตุจะไม่รู้สึกรุนแรงมากนัก

n อุบัติเหตุครั้งนี้รุนแรงที่สุดตั้งแต่เกิดอุบัติเหตุที่โรงไฟฟ้า เชอร์โนบิล เชื่อว่าคงมีผลกระทบอย่างใหญ่หลวงต่อชาวญี่ปุ่นทั้ง ทางด้านจิตใจและสังคม ผมคิดว่าทั้งสองด้านเลย ในเมื่อเราไม่สามารถเชื่อมั่นในความ ปลอดภัยของพลังงานนิวเคลียร์ แม้ว่าจะใช้เทคโนโลยีนี้ในทางสันติ ท�ำไมเราไม่เลิกใช้พลังงานนิวเคลียร์เสียเลย ผมคิดว่าคนส่วนใหญ่ Rianne Teule ผู้เชี่ยวชาญด้านรังสีของกรีนพีซ ลงพื้นที่ตรวจสอบการปน เปื้อนในพืชผัก ในเมืองฟุกุชิมะ ห่างจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ คิดว่าเราควรจะเลิก ไดอิจิ 60 กม. โดยพบว่ามีการปนเปื้อนรังสีสูงกว่าปกติ 50-60 เท่าในผัก เราได้สูญเสียความเชื่อมั่นต่อรัฐบาลและนักวิทยาศาสตร์ไปแล้ว – คริสเตียน อัสลุน/กรีนพีซ Greenpeace radiation expert Rianne Teule checks crops for เพราะว่าหลังจากเกิดอุบัติเหตุขึ้น เจ้าหน้าที่ก็ไม่ได้แจ้งสถานการณ์ contamination in a garden at Fukushima City, 60 km from the ที่เป็นจริงให้ประชาชนรับรู้ ทั้งๆ ที่มีข้อมูลอยู่ในมือ แต่ก็ไม่ยอม stricken Fukushima Daiichi nuclear plant. The vegetables showed radiation levels 50-60 times more then the limits of food. เปิดเผยออกมา วิสัยการปกครองแบบผู้ใหญ่รู้ดีกว่าเด็กแบบนี้ที่ถูก – Christian Aslund/Greenpeace ปลูกฝังในระบบราชการและวงการวิทยาศาสตร์มาช้านานจึงได้ถูก ต�ำหนิอย่างรุนแรง

n แล้วนักวิชาการทั่วไปยังได้รับความเชื่อถือจากสาธารณชนอยู่ หรือไม่? ประชาชนสูญเสียความเชื่อถือนักวิชาการในสาขาวิทยาศาสตร์ นิวเคลียร์ไปบ้าง เป็นเรื่องที่น่าเจ็บปวดที่ว่าถ้านักวิชาการสาขานี้ คนไหนตั้งค�ำถามเกี่ยวกับพลังงานนิวเคลียร์ ก็จะไม่ได้รับการเลื่อน ต�ำแหน่ง ...แล้วมันน่าละอายที่เราต้องเฝ้ามองนักวิชาการที่ยอมท�ำตัว เป็นคนของรัฐบาลได้รับการเลื่อนต�ำแหน่งสูงขึ้น ในขณะที่ยังยืนยันถึง ความปลอดภัยของกัมมันตภาพรังสีจากอุบัติเหตุ ระบบวิชาการจะถูก ควบคุมโดยรัฐบาลหรือทั้งโดยรัฐบาลและภาคธุรกิจ เพราะฉะนั้น พอ เกิดอุบัติเหตุขึ้น เราจึงหมดความศรัทธาต่อนักวิทยาศาสตร์ที่ให้ข้อมูล ชาวญี่ปุ่นกว่า 2,000 คน และผู้คัดค้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จากทั่วโลก เดิน ขบวนเมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2554 ผ่านใจกลางเมืองฟุกุชิมะ ห่างจากโรง ตามที่รัฐบาลสั่งการ ไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ 60 กม. เรียกร้องให้มีการทบทวนมาตรการ ความปลอดภัยของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่มีอยู่และคัดค้านการก่อสร้างโรง n ไฟฟ้านิวเคลียร์ที่จะเกิดขึ้นในอนาคต – อมฤต สุวรรณเกต บทเรียนที่ได้จากอุบัติเหตุครั้งนี้มีอะไรบ้าง? More than 2,000 Japanese and anti-nuclear activists from around คนที่อยู่ในพื้นที่ที่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ยอมรับการก่อสร้างโรง the world march on July 31 through the city of Fukushima, 60 km ไฟฟ้าเพราะว่าพวกเขามีจินตนาภาพเกี่ยวกับอนาคตที่แม้จะเป็นจริง from the Fukushima Daiichi nuclear power plant to demand safety review of remaining nuclear plants and an end to new builds. ได้แต่ก็สุ่มเสี่ยง พวกเขาได้รับผลประโยชน์หลายๆ อย่างจากการ – Amarit Suwannagate ก่อสร้างและด�ำเนินงานของโรงไฟฟ้า ซึ่งท�ำให้เขาอยู่ดีกินดี จึงท�ำให้ เขาไม่สามารถจินตนาการอนาคตเป็นอื่นได้ แต่เวลานี้ เรามีทางเลือก เศรษฐกิจที่เหมาะสมบนพื้นฐานของทรัพยากรทางธรรมชาติ ซึ่งรวม อื่นๆ อีกมากมายส�ำหรับอนาคตของเรา ซึ่งท�ำให้เรามีหนทางต่างๆ ที่ ถึงการใช้พลังงานหมุนเวียน เพื่อจะได้บรรลุจินตนาภาพที่ว่าประชาชน จะด�ำเนินชีวิตในอนาคตอย่างมีความสุขได้ จะสามารถอยู่รอดได้จากทรัพยากรธรรมชาติของเขา เพราะฉะนั้น สินค้าจากอุตสาหกรรมพื้นฐานจะต้องได้รับการเพิ่มคุณค่ามากกว่าใน n แต่ตอนนี้อุบัติเหตุร้ายแรงที่เกิดขึ้นช่วยท�ำให้ความรู้สึกนึกคิด ปัจจุบัน ถ้าราคาสินค้าจากอุตสาหกรรมพื้นฐานเพิ่มขึ้นจริง ก็จะท�ำให้ ของชาวญี่ปุ่นต่อพลังงานนิวเคลียร์เปลี่ยนแปลงไปหรือไม่? ประชาชนในชนบทอยู่ในพื้นที่ของเขาได้โดยไม่ต้องพึ่งพาโครงการ พวกเราเริ่มจะคิดเกี่ยวกับจินตนาภาพของอนาคต เราคิดว่า ขนาดใหญ่ เรื่องนี้จะเกิดขึ้นได้ก็จะต้องไม่ใช่จากความพยายามของ เราต้องค้นหาหนทางอีกหนทางหนึ่งเพื่อเป็นทางเลือกในการแสวงหา ประชาชนเพียงอย่างเดียว แต่นโยบายประเทศจะต้องสนับสนุนความ ความสุข อุบัติเหตุครั้งนี้เปิดความคิดของเราเกี่ยวกับหนทางการใช้ พยายามของเขาในการประกอบเกษตรกรรมโดยการขึ้นราคาสินค้า ชีวิตอีกทางหนึ่ง เป็นอนาคตอีกชนิดหนึ่ง เราต้องคิด ต้องติดตาม ทางการเกษตร เพื่อว่าเขาจะได้อยู่ในพื้นที่ชนบทได้ในระยะยาว มัน หนทางชีวิตหลายๆ ทาง ไม่ใช่ทางเดียวหรือหนทางเดียว แต่หนทาง เป็นความหวังอันสูงสุดของเขาที่จะมีชีวิตอยู่รอดได้ในถิ่นก�ำเนิดของ ไหนที่เราจะเลือก นั่นเป็นค�ำถามใหญ่ เขาตลอดไป เมื่อ 40-50 ปีก่อน ชาวชนบทไม่มีทางอื่นนอกจากยอมรับ n เห็นความเปลี่ยนแปลงอะไรบ้าง? หนทางไหนที่สังคมจะเลือกไป? โครงการขนาดใหญ่ระดับประเทศ แต่ถ้าเขาสามารถอยู่ได้โดยการ ชุมชนชนบทมากมายหลายแห่งในอดีตเลือกการพัฒนา ผลิตทางเกษตรหรือการประมง เขาก็ไม่ต้องพึ่งพาโครงการขนาดใหญ่ เศรษฐกิจในรูปแบบเดิม แต่ปัจจุบันชุมชนเหล่านี้จะต้องเลือกระบบ จากภายนอกอีกต่อไป n

VA.indd 54 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 55

And there are pressures from bureaucrats and busi- n What about the academics? Do they still have ness communities. Governmental bureaucrats don’t the public’s trust? want to accept rapid change and the economic power, Academics in the nuclear science have lost some pub- the big companies, they don’t want to end nuclear power lic trust. It is notorious that if any scholar in the field would development. express doubt against nuclear power, he or she would not get promoted. is rather cynical when we watched scholars n What is the relationship between businesses beholden to the government have got higher statuses in and the government on nuclear power? How do the academic world, who then trumpeted safety of radio- they support each other? Does the government activity just after the accident. The academic system is regulate businesses effectively? controlled by the government or the combination of gov- If the government doesn’t have support from the ernment and business communities. So after the accident, economic sector, it can’t survive. So this new prime min- we lost some trust of the scientists who legitimized what ister (Yoshihiko Noda) tries to take care of the economic the government wanted to disseminate. sector because the relationship between the former prime minister (Naoto Kan) and business communities n What lessons have been learned from the acci- had been sour. dent? About nuclear power, the cozy relations between the The people who live in areas where nuclear power economic power and the bureaucracy are remarkable, so stations are located accepted construction of nuclear that the government can’t regulate the electric compa- power stations because they had a realistic but risky nies in a resolute manner. image of their future. They had received many benefits Anyway, the three-way relationship between the polit- from the construction and operation and lived well so ical and economic sectors and the bureaucracy was one they could not imagine it any other way. Now we have of the reasons why Prime Minister Kan fell out of power. many alternatives for our own future so we have different ways to live our future in happiness. n What’s the greatest impact of the Fukushima nuclear accident on the Japanese society? n But now there’s a bad accident. Has that I mentioned that Japanese don’t like rapid change. changed the Japanese people’s perception of We think we have to change slowly, learning from the nuclear power? disaster. People who live near the accident site includ- We have started to think about another image of our ing Tokyo are affected deeply. Most of those people get future. We think we have to find another way as an alter- along, being anxious about food and impact on young children who are expected to suffer the most damage native to attain happiness. This accident has torn a hole from radioactive contamination. But people who live far in our thinking about another way to live, another future. away like me could not imagine the reality of what hap- We have to think, we have to pursue, not a one way, one pened. They cannot realize how much destruction the direction, but many directions. Which direction should area has suffered. Only those people who have friends or we choose? That’s an important thing. relatives in the disaster area are relatively well informed of the extent of the disaster. n What kind of change do you see? What direc- So the impact on the people depends on how far or tion would the society go? how close they live from the accident area and what con- Many rural societies had pursued economic growth nection they have with it. There’s a big gap. in the past but now they have to pursue appropriate People are generally against nuclear power plants economy based on nature-based resources. This includes but those who live far away from them do not have strong inviting new recyclable energy plants to realize their feeling against them. image that people can live on their natural resources. So the products from the primary industries must be val- n The accident, the worst since Chernobyl, must ued more than today. If the price of their products from have huge impact psychologically and socially the primary industries increases, they can live in their on Japanese people. rural areas without accepting big projects. Not only the I think both. When we can’t trust nuclear power to effort of the people who live there is needed but also the be safe, even if the technology is used for peaceful pur- national policy must support their effort in support of poses, why not stop nuclear power? I think most people agriculture by raising the price of their crops because the think we should stop. people in rural areas want to live there in the long term. We have lost our trust of the government and scien- It’s the prime wish for them to survive in their homeland tists because right after the accident they failed to fully eternally. inform the public of the real situation. They had the Forty to fifty years ago they could not find other way information but they kept it from us. We severely criticize than accepting big national projects. But if they can live such kind of paternalism prevailing in the bureaucracy a life by producing agricultural or fishery products, they and the scientific community. don’t have to accept the big projects from outside. n

สัมภาษณ์พิเศษ: รศ. โมโตกิ อะกิตสึ Special Interview: Assoc Prof Motoki Akitsu

VA.indd 55 1/27/12 11:32 AM นักเขียนรับเชิญ GUEST WRITER บทเรียน Lessons จากฟุกุชิมะ from สันติ โชคชัยช�ำนาญกิจ Fukushima Santi Chokechaichamnankij เพียงหนึ่งเดือนก่อนที่เหตุการณ์หายนะภัยนิวเคลียร์เชอร์โนบิล จะครบรอบ 25 ปี อุบัติเหตุโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ระดับรุนแรง nly one month before the 25th anniversary of the Chernobyl สูงสุดก็เกิดขึ้นอีกครั้งที่ประเทศญี่ปุ่น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ Nuclear Power Plant disaster, ไดอิจิ โด่งดังไปทั่วโลกในชั่วข้ามคืนจากอุบัติเหตุนิวเคลียร์ที่ another massive nuclear accident ร้ายแรงที่สุดรองจากเชอร์โนบิล occurred in Japan. The Fuku- วันที่ 11 มีนาคม 2554 เวลา 14:46 น. แผ่นดินไหวขนาด 9.0 shima Daiichi Nuclear Power Plant ริกเตอร์ได้เขย่าชายฝั่งภาคตะวันออกของเกาะญี่ปุ่น เตาปฏิกรณ์ becameO world famous overnight as the world’s second นิวเคลียร์ 11 เครื่องของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 4 แห่งหยุดเดินเครื่องโดย most catastrophic nuclear disaster after Chernobyl. On March 11, 2011, at 2.46 pm, a 9-Richter อัตโนมัติ แต่ไม่ถึง 1 ชั่วโมงต่อมา คลื่นยักษ์สึนามิสูง 14 เมตรก็โถมเข้า earthquake shook the eastern coast of Japan, caus- สู่ชายฝั่ง สร้างความเสียหายครั้งร้ายแรงที่สุดต่อประเทศญี่ปุ่นนับจาก ing 11 nuclear reactors at four nuclear power plants สงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมา สายส่งไฟฟ้าที่เสียหายยับเยินท�ำให้ to automatically shut down. Within less than an hour โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ เกิดขัดข้องที่ระบบหล่อเย็นฉุกเฉิน later, tsunami waves as high as 14 meters slammed จนพัฒนาไปสู่การระเบิดของอาคารเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์ติดต่อกัน into the coast and caused the most catastrophic disas- ถึง 4 เครื่อง ในช่วงเวลา 4 วัน ปลดปล่อยสารกัมมันตรังสีจ�ำนวนมาก ter in Japan since World War II. The badly damaged electricity system disrupted the cooling system สู่บรรยากาศจนสร้างความแตกตื่นไปทั่วโลก โดยเฉพาะที่สหรัฐอเมริกา at the Fukushima Daiichi power plant which led to a ซึ่งอยู่ใต้ทิศทางลมในขณะนั้น รัฐบาลญี่ปุ่นต้องประกาศภาวะฉุกเฉิน series of explosions of four reactors over the course ทางรังสี และสั่งอพยพประชาชนทั้งหมดในรัศมี 20 ก.ม. รอบโรงไฟฟ้า

แผ่นดินไหวขนาด 9.0 ริกเตอร์ ท�ำให้เกิดสึนามิพัดเข้าในบริเวณชายฝั่งภาคตะวันออกและเหนือของญี่ปุ่น เมื่อวันที่ 11 มีนาคม 2554 Tsunami waves caused by a magnitude-9 earthquake sweep across the north and east coasts of Japan on March 11, 2011.

VA.indd 56 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 57 GUEST WRITER of four days, releasing a tremendous amount of radioactive materials into the atmosphere. The world was sent into a panic, particularly the US which is located downwind from Japan. The Japanese government declared a state of radioactive emergency and ordered an evacuation of residents living within the 20-kilometer radius around the power plant. That was five months ago. Even though the news no longer makes headlines, radiation continues to leak from the power plant. A Japanese civic group monitoring the disaster indicated that the radiation leaked at the rate of one billion Bequerels per hour. On July 31, at the center of Fukushima City, 60 kilometers from the nuclear plant, over 2,000 Japa- nese residents and activists staged a demonstration demanding the government to solve the ongoing สภาพของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ หลังเกิดระเบิดขึ้น The damaged Fukushima Dai-ichi Nuclear Power Plant after a series of explosions. problems caused by the explosion. They called for compensation for disaster victims evacuated from the area within the 20km-radius area around the power นั่นคือเหตุการณ์เมื่อ 5 เดือนที่แล้ว แต่จนถึงขณะนี้ แม้ข่าว plant, the closure of all reactors in Fukushima, as จะเงียบหายไปจากหน้าหนังสือพิมพ์แล้ว แต่การรั่วไหลของรังสีจาก well as other measures including helping the children โรงไฟฟ้าก็ยังคงเกิดขึ้นอยู่ โดยตัวเลขจากหน่วยงานภาคประชาชน being exposed to radioactivity. ของญี่ปุ่นที่ติดตามเรื่องนี้ระบุว่า กัมมันตภาพรังสีที่ก�ำลังรั่วไหลจาก According to Seiichi Nakate, a Fukushima resident and director of the Fukushima Network for โรงไฟฟ้าอยู่ที่ระดับ 1 พันล้านเบคเคอเรล/ชั่วโมง Saving Children from Radiation, the critical area is วันที่ 31 กรกฎาคม 2554 ที่ใจกลางเมือง Fukushima City much greater than the 20km-radius area declared ห่างจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ ประมาณ 60 กิโลเมตร by the Japanese government, which has refused to ประชาชนและนักกิจกรรมสังคมชาวญี่ปุนจ�ำนวนกว่า 2,000 คน ได้ evacuate people living in 10km radius outside the จัดกิจกรรมเดินขบวนเรียกร้องให้รัฐบาลแก้ไขปัญหาที่ยังค้างคา นับ crisis zone. Instead, it has raised the safety level of ตั้งแต่การเยียวยาความเสียหายของประชาชนที่ถูกอพยพจากพื้นที่ใน radiation exposure from 10 millisieverts a year to 20 millisieverts a year, which is the same level as that รัศมี 20 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้า, การปิดเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ทั้งหมด designated for nuclear plant workers. What is alarm- ในจังหวัดฟุกุชิมะ, รวมทั้งขอให้มีมาตรการต่างๆ ในการช่วยเหลือ ing is the impact on children, who are in their devel- เด็กๆ ที่ก�ำลังได้รับรังสีเกินมาตรฐานอยู่ในขณะนี้ opmental years and thus more sensitive to radiation เซอิจิ นากาเตะ ชาวเมืองฟุกุชิมะ ผู้อ�ำนวยการเครือข่าย than adults. Schools are open as usual, but pupils are ฟุกุชิมะ เพื่อการปกป้องเด็กจากกัมมันตภาพรังสี เล่าว่า รัฐบาลญี่ปุ่น not allowed to use the schools’ swimming pools or to ได้ประกาศเขตอพยพประชาชนในรัศมี 20 กิโลเมตรรอบโรงไฟฟ้า แต่ engage in outdoor sports activities as radiation contamination has been detected both in the ground and ในความเป็นจริงแล้วพื้นที่ที่เป็นอันตรายกว้างใหญ่กว่านั้นมาก โดย in the air. เฉพาะในระยะรัศมี 20 – 30 กิโลเมตร รัฐบาลยังคงปล่อยให้ประชาชน In April, Nakate measured the level of radio- อาศัยอยู่ได้ตามปกติ แต่ได้มีการเพิ่มเกณฑ์การรับรังสีของประชาชน activity in seven schools in Fukushima among 1,600 จากเดิม 1 มิลลิซีเวิร์ต/ปี เป็น 20 มิลลิซีเวิร์ต/ปี ซึ่งเท่ากับเกณฑ์ schools there and found that the level is between ส�ำหรับคนที่ท�ำงานในโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ สิ่งที่น่าวิตกคือ ผลกระทบ 10-100 microsieverts/hour. This ที่จะเกิดขึ้นกับเด็กๆ ซึ่งอยู่ในวัยเจริญเติบโตและเซลล์ของเด็กจะอ่อน was an alarming discovery since it is hundreds of times ไหวต่อกัมมันตภาพรังสีมากกว่าผู้ใหญ่ โรงเรียนต่างๆ ยังคงเปิดเรียน higher than 0.6 microsieverts/ ตามปกติ แต่มีการห้ามเด็กๆ ไม่ให้ลงสระว่ายน�้ำในโรงเรียน รวมทั้ง hour, the level at which the law งดเว้นกิจกรรมกีฬากลางแจ้งของนักเรียน เนื่องจากกัมมันตภาพรังสี requires that a sign be posted ยังคงปนเปื้อนอยู่ทั่วไปตามพื้นดินและอากาศ where it is found, such as in ในช่วงเดือนเมษายน นากาเตะ ได้ท�ำการตรวจวัด radiation lab in hospital. กัมมันตภาพรังสีที่โรงเรียน 7 แห่งในจังหวัดฟุกุชิมะ (ซึ่งมีโรงเรียน Then in May, many children were found to อยู่ 1,600 โรง) พบว่ามีระดับรังสีระหว่าง 10-100 กว่าไมโครซีเวิร์ต/ suffer nose bleeding ชั่วโมง ท�ำให้เขาตกใจมาก เพราะตามกฎหมายระบุว่า บริเวณที่มี with no identifiable รังสี เกิน 0.6 ไมโครซีเวิร์ต/ชั่วโมง (เช่น ห้องปฏิบัติการทางรังสีใน cause although it was not detected again โรงพยาบาล) จะต้องติดป้ายเตือนเกี่ยวกับรังสี แต่ที่โรงเรียนเหล่านี้ เซอิจิ นากาเตะ Seiichi Nakate มีรังสีสูงกว่าปกติเป็นร้อยเท่า

บทเรียนจากฟุกุชิมะ Lessons from Fukushima

VA.indd 57 1/27/12 11:32 AM 58 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ในเดือนพฤษภาคม ปรากฏมีเด็กๆ หลายคนที่มีเลือดก�ำเดา ออกโดยไม่ทราบสาเหตุ แต่หลังจากนั้นก็ไม่เกิดขึ้นอีกเลย ซึ่ง ดร.คัตสึมิ ฟูริทสุ จากวิทยาลัยแห่งการแพทย์ไฮโอโกะ ภาควิชาการ แพทย์พันธุกรรม กล่าวว่า อาการดังกล่าวเหมือนปฏิกิริยาฉับพลันที่ เกิดขึ้นจากการที่สารกัมมันตรังสีเข้าไปในกระดูกสันหลัง แต่อย่างไร ก็ตาม ค�ำตอบที่แท้จริงยังต้องศึกษาเพื่อพิสูจน์ให้แน่ชัด ขณะนี้ผล กระทบจากรังสีต่อสุขภาพของประชาชนอาจยังไม่เห็นอย่างเด่นชัด แต่ในอนาคตคาดว่าจะปรากฏออกมามากขึ้นเรื่อยๆ นากาเตะบอกว่า ขณะนี้ยังมีประชาชนประมาณ 1.5 ล้านคน ที่ยังคงอาศัยอยู่ในเขตอันตรายในจังหวัดฟุกุชิมะ ซึ่งรวมทั้งเด็กราว 3 แสนคน สิ่งที่นากาเตะและกลุ่มผู้ปกครองนักเรียนในฟุกุชิมะก�ำลัง เรียกร้องต่อรัฐบาลก็คือ ขอให้มีมาตรการอพยพเด็กทั้งหมดและหญิง ตั้งครรภ์ในรัศมี 30 กิโลเมตรออกจากพื้นที่ทันที แต่รัฐบาลก็ยังไม่ตอบ สนอง มีผู้ปกครองเด็กบางส่วนที่ตัดสินใจพาเด็กอพยพออกไปอยู่ในที่ ปลอดภัย โดยผู้ที่ตัดสินใจอพยพด้วยตัวเองนี้ ไม่อยู่ในข่ายที่รัฐบาล ญี่ปุ่นจะให้ความช่วยเหลือ นักต่อต้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ชาวญี่ปุ่นรายหนึ่งถือป้ายข้อความว่า “ไม่เอา ประชาชนที่อยู่นอกรัศมี 20 กิโลเมตรจ�ำนวนหลักหมื่นคนได้ นิวเคลียร์” นั่งพักระหว่างการเดินขบวนที่เมืองฟุกุชิมะ – อมฤต สุวรรณเกต A Japanese anti-nuclear activist takes a rest during an anti-nuclear rally ตัดสินใจอพยพออกจากพื้นที่ไปเอง คนเหล่านี้ก�ำลังอยู่ในสภาพตกงาน in Fukushima. – Amarit Suwannagate โดยที่รัฐบาลไม่ได้ให้ความช่วยเหลือใดๆ เลย ส่วนประชาชนในรัศมี 20 กิโลเมตรที่ถูกสั่งให้อพยพ บริษัทเท็ปโกเพียงจ่ายค่าชดเชยให้ ที่ถูกอพยพเหล่านี้จะท�ำอย่างไร ความเสียหายที่กินเวลายาวนานต่อไป ครอบครัวละ 1 ล้านเยนเท่านั้น (ประมาณ 3 แสนบาท ซึ่งน้อยมาก อีก ใครจะรับผิดชอบ ค�ำถามเหล่านี้ยังไม่มีค�ำตอบใดๆ จากผู้เกี่ยวข้อง ส�ำหรับค่าครองชีพในญี่ปุ่น) คนเหล่านี้จ�ำนวนมากยังอยู่ในศูนย์อพยพ “เมื่อ 23 ปีที่แล้ว ผมได้ร่วมการรณรงค์ต่อต้านพลังงานนิวเคลียร์ และไม่มีรายได้ ทั้งยังมองไม่เห็นว่าอนาคตจะเป็นอย่างไร จะกลับบ้าน อยู่ 3 ปี แต่ในช่วง 20 ปีที่ผ่านมา ผมเอาแต่ท�ำมาหากิน จนกระทั่ง ได้เมื่อไหร่ ผู้เชี่ยวชาญบางคนคาดการณ์ว่า พื้นที่ปนเปื้อนรัศมี 20 ปลายปีที่แล้ว ผมเพิ่งกลับมาร่วมคัดค้านนิวเคลียร์อีกครั้ง แล้วเดือน กิโลเมตรอาจต้องถูกปิดตายอย่างน้อย 10 ปี ซึ่งถ้าเป็นจริง ประชาชน มีนาคมก็เกิดอุบัติเหตุโรงไฟฟ้าระเบิดขึ้น” นากาเตะกล่าว

shortly after. Dr Katsumi Furitsu of the Department They do not know what lies ahead, or when can they of Medical Genetics, Hyogo College of Medicine, return home. Some experts expected that the contami- described the symptom as similar to a sudden reaction nated area will remain off limits for at least a decade to radiation penetrating the spinal cord. However, fur- more. If this is the case, what will happen to these ther investigation is necessary to determine the actual evacuees, and who will be responsible for the prolonged cause. At this point, the impact of radiation on people’s damage? These questions remain unanswered by con- health remains unclear, though it will become gradually cerned authorities. more apparent in the future. “Twenty-three years ago, I was involved with the Nakate said that currently 1.5 million people still anti-nuclear campaign for three years. But in the past lived in Fukushima’s danger zone, including 300,000 20 years, I had been pre-occupied with my work and children. Nagate and Fukushima parents have only rejoined the anti-nuclear movement at the end of demanded that the government immediately evacu- last year. And then in March the accident happened,” ate all children and pregnant women from the 30km Nakate said. area around the power plant. So far there has been no “I was devastated because we have always known response from the government. A number of parents that (nuclear power) is dangerous. Yet we did not try to have decided to take their children to safer places. By stop it from the beginning, and now the disaster hap- taking matters in their own hands, they will be ineligible pened. We adults may have benefited from nuclear for government assistance. power. But when disaster happened, it’s the children, Tens of thousands of residents outside the 20km the world’s future, who suffer the most. I’ve resigned to radius of the power plant have moved out of their own my fate that I will suffer the consequence from radiation accord. Now they are out of work and are denied gov- exposure in the next few years. But I will keep opposing ernment assistance. For those living within the 20km nuclear energy even if it means my life is in danger.” radius who have been evacuated, each household Apart from the suffering of the evacuees, the prob- received only one million yen (about 300,000 baht) lem of radiation contamination of agricultural and as compensation from the electric company TEPCO, fishery products have caused immeasurable damage. a very small amount by Japanese standards. Many of Yet it has not been addressed by the Japanese govern- them have been living in shelters without any income. ment and TEPCO.

VA.indd 58 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 59

“มันท�ำให้ผมเสียใจมาก เพราะเรารู้อยู่ตลอดเวลาว่ามันอันตราย 11,500 ตัน เพื่อให้โรงไฟฟ้าเหลือที่ว่างไว้กักเก็บน�้ำปนเปื้อนที่มีระดับ แต่เราก็ไม่ได้พยายามที่จะหยุดยั้งมันตั้งแต่แรก จนปล่อยให้อันตราย รังสีเข้มข้นกว่า มันเกิดขึ้นมาจริงๆ พวกเราที่เป็นผู้ใหญ่ได้รับประโยชน์จากโรงไฟฟ้า กรณีการปนเปื้อนรังสีในเนื้อวัวแสดงให้เห็นถึงความสลับซับซ้อน นิวเคลียร์ แต่เมื่อเกิดอันตรายขึ้น ผู้ที่ได้รับอันตรายกลับเป็นเด็กๆ ของปัญหาการปนเปื้อนรังสีเข้าสู่ห่วงโซ่อาหารได้เป็นอย่างดี กล่าวคือ ที่เป็นอนาคตของโลก ตอนนี้ผมท�ำใจแล้วว่า ในอีก 2-3 ปีข้างหน้า เนื้อวัวที่เป็นที่นิยมในญี่ปุ่นคือวัวพันธุ์พื้นเมืองที่ต้องเลี้ยงด้วยฟางข้าว ผลกระทบจากรังสีอาจเกิดขึ้นกับตัวผมเอง แต่ผมจะคัดค้านการใช้ ตามกรรมวิธีดั้งเดิมของญี่ปุ่น ท�ำให้เกิดธุรกิจซื้อขายฟางข้าวเพื่อเป็น พลังงานนิวเคลียร์ต่อไปอย่างถึงที่สุด แม้จะต้องแลกด้วยชีวิต” อาหารวัวอยู่ทั่วไป เมื่อนาข้าวมีการปนเปื้อนรังสี การควบคุมการซื้อ นอกจากความเดือดร้อนของประชาชนที่ถูกอพยพแล้ว ปัญหา ขายฟางข้าวก็เป็นเรื่องยากล�ำบาก ฟางข้าวที่ปนเปื้อนรังสีได้ถูกส่ง การปนเปื้อนรังสีในผลผลิตการเกษตรและการประมงก็เป็นความ จ�ำหน่ายไปยังที่ต่างๆ จนเกิดการปนเปื้อนรังสีในเนื้อวัวหลายแห่ง เสียหายที่มหาศาล ซึ่งรัฐบาลญี่ปุ่นและบริษัทเท็ปโกยังไม่ได้เอ่ยถึง นอกจากนี้มูลวัวที่มีรังสีปนเปื้อนบางส่วนก็ถูกน�ำไปผลิตเป็นปุ๋ยอีก มาตรการใดๆ ในการช่วยเหลือผู้เสียหายเหล่านี้ ด้วย ท�ำให้เกิดการปนเปื้อนรังสีในผลผลิตการเกษตรตามมา คาซูโอกิ โอโนะ ผู้สื่อข่าวด้านการเกษตรซึ่งติดตามปัญหาอย่าง ใกล้ชิด ให้ข้อมูลว่า เกษตรกรในฟุกุชิมะมีความเครียดกดดันมาก ตามข่าวจะเห็นว่า มีเกษตรกรที่ฆ่าตัวตายเพราะได้รับผลกระทบจาก อุบัติเหตุครั้งนี้ 2 ราย แต่ในความเป็นจริงชาวบ้านต่างรู้กันดีว่า คนที่ ฆ่าตัวตายมีมากกว่านั้น เพียงแต่พวกเขาไม่ได้เขียนจดหมายบอกไว้ เหมือน 2 รายที่เป็นข่าว ผลผลิตการเกษตรทั้งข้าว ผักหลายชนิด รวมทั้งเนื้อวัว มีการ ปนเปื้อนรังสีจนต้องสั่งห้ามจ�ำหน่ายในหลายแหล่ง รวมทั้งการประมง ในจังหวัดฟุกุชิมะและจังหวัดใกล้เคียงก็ได้รับผลกระทบเป็นอย่าง มาก กล่าวกันว่า สารกัมมันตรังสีที่รั่วไหลจากโรงไฟฟ้าตกลงไปใน นักเคลื่อนไหวจ�ำนวนหนึ่งจากประเทศไทยร่วมรณรงค์ต่อต้านโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ทะเลมากกว่าบนพื้นดินเนื่องจากเป็นฤดูที่กระแสลมพัดออกสู่ทะเล ที่เมืองฟุกุชิมะ เมื่อวันที่ 31 กรกฏาคม 2554 – อมฤต สุวรรณเกต A number of Thai activists participate in a rally against nuclear power นอกจากนี้ น�้ำปนเปื้อนรังสีที่เกิดจากการฉีดน�้ำระบายความร้อน in the city of Fukushima, Japan, about 60 km from the accident site on เตาปฏิกรณ์ทั้ง 4 ที่เสียหาย ยังถูกปล่อยทิ้งลงทะเลจ�ำนวนกว่า July 30, 2011. – Amarit Suwannagate

According to Kazuoki Ohno, an agricultural news nation. Contaminated cow dung has also been sold as reporter who has closely monitored the situation, farm- fertilizers resulting in more contamination in agricul- ers in Fukushima were under tremendous stress, and tural products. there have been reports of two suicides by farmers In June (three months after the disaster), radiation affected by this catastrophe. Many villagers claimed was detected in tea leaves in Shizuoka, 400 kilome- that that there were in fact more suicides, saying these ters from the Fukushima power plant. This province other suicides did not make the news because they did is Japan’s biggest and most renowned producer of tea not leave any suicide note. leaves. Most farmers only plant tea, and the contamina- Agricultural products from many areas such as tion has caused all of Shizuoka’s tea leaves to remain rice, vegetables and beef have been contaminated, unsold. and their sales were banned. Fishery in Fukushima Furthermore, there are many other contaminated and nearby provinces has also been seriously affected. areas such as Chiba, 170 kilometers from Fukushima Radiation leaked from the power plant has ended up in and 30 kilometers from Tokyo. Yuka Kikuchi, a Chiba the ocean more than on land since the seasonal wind resident, said that the level of contamination in Chiba is blowing seaward. In addition, over 11,500 tons of was ten times higher than that in Tokyo because it was contaminated coolant from the four damaged reactors raining in Chiba when the radiation leaked. Radiation has been released into the ocean to make room to store had made its way into the ground. In Fukushima, the water with higher levels of radiation. central government has instructed residents to move The case of contaminated beef reveals a complex back to the zone of 20km-30km around the power web of problems related to contamination of the food plant, but the local government has resisted this order chain. The kind of beef that is popular in Japan comes as there is still untreated contaminated waste as well as from the native cows fed with hay according to the tra- contaminated water and utilities system that have not ditional Japanese way, which has created the business been repaired. of supplying hay as cow feed. When paddy fields are The most serious concern for the Japanese is radio- contaminated, the control of hay distribution is dif- activity that is still widespread in the country. With the ficult, and contaminated hay has been sent to many occasional typhoons blowing past Fukushima, radiation places, which has resulted in widespread beef contami- can travel as far as 300 kilometers.

บทเรียนจากฟุกุชิมะ Lessons from Fukushima

VA.indd 59 1/27/12 11:32 AM 60 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ในเดือนมิถุนายน (3 เดือนหลังเกิดอุบัติเหตุ) ที่จังหวัดชิสุโอกะ โอกะ อายาโกะ ชาวบ้านฟุกุชิมะที่ถูกอพยพออกจากพื้นที่รัศมี ซึ่งห่างจากโรงไฟฟ้าฟุกุชิมะประมาณ 400 กิโลเมตร ปรากฏว่ามีการ 20 กิโลเมตรกล่าวว่า เธอเพิ่งสร้างบ้านใหม่เสร็จเพียง 2-3 เดือนก่อน ตรวจพบใบชาปนเปื้อนรังสี จังหวัดชิสุโอกะเป็นแหล่งผลิตใบชาใหญ่ เกิดอุบัติเหตุ โดยในตอนที่มีค�ำสั่งอพยพ เธอคิดว่าอีก 2-3 วันก็คง ที่สุดและมีชื่อเสียงที่สุดของญี่ปุ่น เกษตรกรส่วนใหญ่ในชิสุโอกะจะ ได้กลับบ้าน จึงไม่ได้น�ำทรัพย์สินในบ้านออกมาด้วย ประชาชนที่ถูก ปลูกใบชาเพียงอย่างเดียว เมื่อเกิดการปนเปื้อนขึ้นท�ำให้ใบชาของ อพยพไม่ได้รับทราบข้อมูลจากรัฐบาลเกี่ยวกับการรั่วไหลของรังสีเลย ชิสุโอกะขายไม่ได้ทั้งจังหวัด แต่ได้รับรู้จากการดูข่าวในหลายวันต่อมา หมายความว่าชาวบ้านได้รับ นอกจากนี้ ยังมีพื้นที่อีกหลายแห่งที่มีการปนเปื้อนรังสีในระดับที่ รังสีไปแล้วอย่างน้อย 2-3 วันโดยไม่รู้ตัว ไม่ปลอดภัย เช่น ที่เมืองชิบะ ห่างจากฟุกุชิมะ 170 กม. และห่างจาก “คนชอบพูดว่าญี่ปุ่นเป็นประเทศที่มีเทคโนโลยีสูง แต่การ กรุงโตเกียว 30 กิโลเมตร ยูกะ คิกูชิ ชาวเมืองชิบะ บอกว่า ขณะนี้ที่ มีเทคโนโลยีแล้วไม่มีการบริหารจัดการที่ดีก็ไม่มีประโยชน์” เมืองชิบะยังมีการปนเปื้อนรังสีสูงกว่าโตเกียวถึง 10 เท่า เนื่องจากใน อายาโกะพูด ระหว่างที่เกิดการรั่วไหลของรังสี ได้เกิดฝนตกที่เมืองชิบะ ท�ำให้สาร “โดยปกติแล้วชาวบ้านฟุกุชิมะทุกบ้านจะมีคู่มือปฏิบัติในกรณี กัมมันตรังสีตกลงสู่พื้นดิน ยูกะบอกว่า ที่ฟุกุชิมะตอนนี้รัฐบาลกลาง เกิดเหตุฉุกเฉินทางนิวเคลียร์ แต่เมื่อเกิดเหตุการณ์จริงขึ้น คู่มือดัง ก�ำลังจะประกาศให้ประชาชนในรัศมี 20-30 กิโลเมตรสามารถกลับ กล่าวไม่สามารถช่วยอะไรได้เลย แผนฉุกเฉินในคู่มือมีการพูดถึง ไปอยู่อาศัยได้ แต่รัฐบาลท้องถิ่นไม่ยอม เนื่องจากยังมีปัญหาเกี่ยวกับ แผนการอพยพประชาชน แต่ก็แค่รัศมี 7 กิโลเมตรเท่านั้น ในเรื่อง ของเสียปนเปื้อนรังสีที่ยังไม่ได้บ�ำบัดจ�ำนวนมาก รวมทั้งการปนเปื้อน การป้องกันอันตรายจากรังสี รัฐบาลกลางมีค�ำสั่งให้รัฐบาลท้องถิ่น ในน�้ำ และระบบสาธารณูปโภคที่ยังไม่ได้ซ่อมแซม จัดเตรียมไอโอดีน แล้วก็ไม่มีค�ำสั่งอื่นใดอีกเลย ทางรัฐบาลท้องถิ่น สิ่งที่ชาวญี่ปุ่นกังวลกันมากก็คือกัมมันตภาพรังสีที่ยังแพร่ ก็เลยตัดสินใจแจกจ่ายไอโอดีนให้แก่ประชาชน แต่ก็ไม่กล้าประกาศ กระจายอยู่ ซึ่งขณะนี้เกิดพายุไต้ฝุ่นเป็นระยะๆ หากเกิดไต้ฝุ่นพัด ให้ประชาชนกินไอโอดีนเพราะรัฐบาลกลางยังไม่มีค�ำสั่ง โดยหวังว่า ผ่านฟุกุชิมะ กัมมันตภาพรังสีจะแพร่กระจายออกไปได้ไกลถึงรัศมี ประชาชนจะใช้วิจารณญาณของตัวเองในการกินไอโอดีนเพื่อป้องกัน 300 กิโลเมตร ต่อมไทรอยด์” ฮิเดยูกิ บัน จากศูนย์ข้อมูลนิวเคลียร์ของประชาชน บอกว่า บทเรียนจากญี่ปุ่น ข้อมูลที่รัฐบาลเปิดเผยต่อสาธารณะเป็นสิ่งที่เชื่อถือได้ แต่รัฐบาลไม่ แม้ญี่ปุ่นจะเป็นประเทศที่เจริญก้าวหน้าและมีระเบียบวินัย ได้บอกข้อมูลทั้งหมดกับประชาชน และมักจะเป็นการเปิดเผยข้อมูล สูงเป็นแถวหน้าของโลก แต่การแก้ไขปัญหาวิกฤตการณ์นิวเคลียร์ ที่ช้าเกินไป เรื่องแบบนี้เป็นสิ่งที่เหมือนกันในทุกประเทศที่มีพลังงาน ฟุกุชิมะก็เป็นไปอย่างทุลักทุเลและสับสน นิวเคลียร์ คือประชาชนสามารถเข้าถึงข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนิวเคลียร์ Lessons from Japan ment, hoping that the residents would make their own Although Japan is a developed and highly disci- judgment whether to take it to protect their thyroid.” plined country, the nuclear disaster in Fukushima has Hideyuki Ban of the Citizens’ Nuclear Informa- been handled haphazardly. tion Center said that information provided by the gov- Oka Ayako, a Fukushima resident who had to move ernment was reliable but incomplete and not quite up- out of the 20km zone around the power plant said that to-date. This is the same in every country with nuclear her house was just built when the disaster struck. When power plants. The people only have access to partial evacuation was ordered, she expected to return home information about nuclear, so they have to try to moni- in a few days, so she did not bring any valuables with tor the situation by themselves. her. The evacuees were not informed by the govern- “The government’s information about foods that ment about the leaked radiation but learned about it in were exposed to radiation was reliable, but by the the news days later. This meant that the residents had time the public was informed, the people had already already been exposed to radiation for at least two days consumed those foods for some time. As for radiation without their knowledge. contamination, the government “People like to say that Japan has advanced tech- only announced the numbers that nology, but without effective management, technology were over safety levels, but it did is useless,” said Ayako. not advise the public on how “Normally, all Fukushima households are equipped to avoid the danger of expo- with a nuclear emergency manual, but when it actu- sure,” Ban said. ally happened, the manual was no help. The manual Meanwhile, evacuation mentioned mass evacuation only of areas within 7km of people from danger areas radius. As protection against radiation, the central is influenced by government told the local government to make iodine many factors, available, but provided no further instruction. The local government, therefore, decided to distribute the iodine to the residents without telling them to consume it as โอกะ อายาโกะ there was no such instruction from the central govern- Oka Ayako

VA.indd 60 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 61

ได้เพียงบางส่วนเท่านั้น ท�ำให้ประชาชนต้องเป็นฝ่ายท�ำหน้าที่ติดตาม ซึ่งไม่เพียงพอในกรณีเกิดอุบัติเหตุร้ายแรง ดังนั้น เมื่อเกิดอุบัติเหตุขึ้น ข้อมูลด้วยตัวเองด้วย รัฐบาลก็ต้องเข้ามาช่วยแบกรับอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ “รัฐบาลบอกประชาชนเรื่องการปนเปื้อนรังสีในอาหาร ชนิด เช่นเดียวกับกรณีฟุกุชิมะ ซึ่งบริษัทเท็ปโกตกอยู่ในสภาพใกล้ล้ม ไหนปนเปื้อนรังสีเท่าไหร่ ข้อมูลจากรัฐบาลเหล่านี้เชื่อถือได้ แต่ก่อน ละลายจากอุบัติเหตุครั้งนี้ ทั้งยังต้องแบกรับค่าใช้จ่ายในการจัดการ ที่รัฐบาลจะบอก ประชาชนก็กินอาหารปนเปื้อนเข้าไปแล้ว ส่วนข้อมูล เตาปฏิกรณ์ทั้ง 6 เครื่องซึ่งต้องใช้งบประมาณหลายล้านล้านเยน ซึ่ง เกี่ยวกับระดับรังสีที่เกินเกณฑ์ปลอดภัย รัฐบาลบอกแต่ตัวเลข แต่ไม่ ในตอนแรก รัฐบาลมีความเห็นแตกเป็น 2 ฝ่าย ฝ่ายหนึ่งเห็นว่าควร ได้บอกว่าประชาชนต้องปฏิบัติตัวอย่างไรเพื่อหลีกเลี่ยงอันตราย” ปล่อยให้เท็ปโกล้มละลายไปเลย จากนั้นรัฐบาลจึงเข้าไปรับผิดชอบต่อ ในส่วนของการอพยพประชาชนออกจากพื้นที่อันตรายจะ แต่อีกฝ่ายเห็นว่ารัฐบาลต้องเข้าไปอุ้มไม่ให้เท็ปโกล้มละลาย เพราะจะ เกี่ยวข้องกับปัจจัยหลายอย่าง ทั้งสภาพดินฟ้าอากาศ ทิศทางลม เกิดผลกระทบมากกับระบบเศรษฐกิจของญี่ปุ่น ในที่สุดรัฐบาลเลือก และอื่นๆ ดังนั้น พื้นที่นอกเขต 20 กิโลเมตรบางแห่งจึงมีอันตราย แนวทางหลัง คือเข้าไปอุ้มเท็ปโก ไม่น้อยกว่าในรัศมี 20 กิโลเมตร ปรากฏว่าการอพยพประชาชนมี ส�ำหรับค่าชดเชยผู้ถูกอพยพ ค่าเสียหายด้านการเกษตร การ ปัญหามากมาย เช่น ประชาชนที่ไม่ได้รับผลกระทบก็ถูกอพยพด้วย ประมง และอื่นๆ ยังไม่มีการประเมินมูลค่าออกมา นอกจากนั้นแล้ว หรือประชาชนที่อยู่ในเขตอันตรายน้อยกลับถูกอพยพไปไว้ในจุดที่มี ผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนที่จะปรากฏขึ้นในอนาคต ยังเป็น อันตรายมาก เป็นต้น ค�ำถามค�ำโตว่า ญี่ปุ่นจะจัดการกับเรื่องเหล่านี้อย่างไร n สิ่งที่เกิดขึ้นที่ญี่ปุ่นสะท้อนให้เห็นว่า เมื่อเกิดอุบัติเหตุรุนแรงกับ โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขึ้น ไม่ว่าจะเป็นประเทศที่มีศักยภาพมากขนาด ไหน การจัดการกับปัญหาก็เป็นสิ่งที่ยากมาก และเป็นไปไม่ได้เลย ที่จะหลีกเลี่ยงจากผลกระทบที่กว้างขวาง รุนแรง และมีผลสืบเนื่อง ต่อไปอีกยาวนาน ส�ำหรับความเสียหายที่เกิดขึ้น กล่าวในภาพรวมแล้วผู้เสียหาย และมูลค่าความเสียหายของอุบัติเหตุนิวเคลียร์ครั้งนี้ อยู่ในระดับที่ บริษัทเท็ปโกไม่สามารถแบกรับได้ ซึ่งในแง่กฎหมายเกี่ยวกับความ รับผิดทางนิวเคลียร์ (nuclear liability) หลักสากลส�ำหรับทุกประเทศ ที่มีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ จะต้องมีการท�ำประกันภัยไว้ตั้งแต่เริ่มท�ำ โครงการ อย่างไรก็ตาม วงเงินประกันจะมีเพดานจ�ำกัดที่ระดับหนึ่ง such as weather conditions, wind direction, etc. Some areas outside the 20km radius around the plant may actually be as dangerous as those closer to the plant. As it turned out, the evacuation was extremely chaotic; some unaffected residents were evacuated while others in less dangerous areas were moved to more dangerous areas. What happened in Japan shows that, in a nuclear power plant accident, even fully-equipped countries still struggle with mitigation of the impact and it is impossible to prevent widespread and severe damage with long-lasting consequences. The scale of the damage resulting from the Fuku- เด็กสาวสองคนชูป้ายระหว่างการเดินขบวนของชาวญี่ปุ่น และผู้คัดค้านการ shima accident is evidently beyond the capacity of ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์จากทั่วโลก ที่จัดขึ้นใจกลางเมืองฟุกุชิมะ – TEPCO to take responsibility for. In legal terms, every อมฤต สุวรรณเกต Two Japanese girls hold up a poster during an anti-nuclear rally that nuclear power plant project must carry nuclear liability draws activists around the world to the city of Fukushima. – insurance. However, it is clear that the level of liability Amarit Suwannagate insured is inadequate for a disaster of this scale. As a consequence, the government must step in to shoulder gested the government keep the company afloat, fear- the responsibility. ing that not doing so would create havoc in the Japa- In the Fukushima case, TEPCO is in the grip of nese economy. In the end, the government chose the near bankruptcy. In addition, it is responsible for tak- second option. ing care of the six crippled reactors which requires sev- Thus far, there have been no estimates of the scale eral million yens. Initially, there was a split in opinions of damage in monetary terms of agriculture and fish- within the government. One side suggested the govern- ery. Then there is the impact on the people’s health ment allow TEPCO to go bankrupt and subsequently which will become more apparent in the future. The take over responsibilities. The other side, however, sug- question is how will Japan tackle these issues? n

บทเรียนจากฟุกุชิมะ Lessons from Fukushima

VA.indd 61 1/27/12 11:32 AM 62 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

เกิดอะไรขึ้นในเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ What happened inside the ฟุกุชิมะ ไดอิจิ Fukushima Daiichi Nuclear โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ไดอิจิ ใช้เตาปฏิกรณ์แบบน�้ำเดือด หรือ BWR Reactors? (Boiling Water Reactor) รวม 6 เครื่อง ขณะเกิดเหตุแผ่นดินไหว The Fukushima Daiichi Nuclear Power Plant is equipped with ในวันที่ 11 มีนาคม 2554 เตาปฏิกรณ์ที่ 4-6 อยู่ระหว่างการปิดซ่อม six boiling water reactors. When the earthquake took place on บ�ำรุง ส่วนเตาปฏิกรณ์ที่ 1-3 ก�ำลังเดินเครื่องตามปกติ แรงสั่นสะเทือน March 11, 2011, the fourth, fifth and sixth reactors were under ของแผ่นดินไหวท�ำให้เตาปฏิกรณ์ที่ 1-3 ดับเครื่องโดยอัตโนมัติ อย่างไร repair while the remaining ones were operating at full capacity. ก็ตาม ระบบหล่อเย็นยังเป็นสิ่งจ�ำเป็นแม้ในขณะที่เตาปฏิกรณ์อยู่ในภาวะ The intensity of the earthquake caused these reactors to shut down automatically, but it was necessary that the cooling system หยุดเดินเครื่องเพราะแท่งเชื้อเพลิงนิวเคลียร์ยังปลดปล่อยความร้อนและ continued working as the fuel rods were still emitting heat and กัมมันตภาพรังสีออกมาตลอดเวลาจากปฏิกริยาฟิชชันที่ไม่อาจหยุดยั้งได้ radiation from fission reaction which could not be halted instantly. The first problem occurred when the earthquake cut off ปัญหาที่ 1 เกิดขึ้นเมื่อแผ่นดินไหวท�ำให้กระแสไฟฟ้าจากสายส่งถูก power supplies, so the cooling system was switched to die- ตัดขาด ระบบหล่อเย็นจึงต้องพึ่งพาไฟฟ้าจากเครื่องปั่นไฟส�ำรองที่ใช้น�้ำมัน sel-powered generators. Within less than an hour, the second ดีเซล แต่ไม่ถึง 1 ชั่วโมงต่อมา ปัญหาที่ 2 ก็เกิดขึ้นอีก เมื่อคลื่นยักษ์สึนามิได้ problem emerged when giant tsunami waves damaged the emergency generators, disrupting the cooling system. The last สร้างความเสียหายแก่เครื่องปั่นไฟส�ำรอง ท�ำให้ระบบหล่อเย็นหยุดท�ำงาน emergency power system relied on batteries, but it was designed ระบบไฟฟ้าส�ำรองสุดท้ายคือแบ็ตเตอรี่จึงถูกน�ำมาใช้ มันถูกออกแบบให้ใช้ to last only eight hours. In actual fact, four hours after the earth- งานได้นาน 8 ชั่วโมง แต่เอาเข้าจริง หลังเกิดแผ่นดินไหวเพียง 4 ชั่วโมง quake, the batteries for the first reactor ran out, and the cooling แบ็ตเตอรี่ของเตาปฏิกรณ์หมายเลข 1 ก็หมด ท�ำให้ระบบหล่อเย็นฉุกเฉิน system failed entirely. That was how the catastrophe started. ล้มเหลวโดยสิ้นเชิง และนั่นคือจุดเริ่มของหายนะที่เกิดขึ้น Without the cooling system, the temperature of the fuel เมื่อขาดระบบหล่อเย็น อุณหภูมิของแท่งเชื้อเพลิงจึงพุ่งสูงขึ้นอย่าง rods rose dramatically. Under high temperatures, the surface of รวดเร็ว ภายใต้อุณหภูมิสูง ผิวแท่งเชื้อเพลิงซึ่งท�ำจากโลหะ “เซอร์โคเนียม” the fuel rods made from zirconium alloy came in contact with water, resulting in hydrogen build-up inside the reactors and ก็ท�ำปฏิกริยากับน�้ำเกิดเป็นก๊าซไฮโดรเจนสะสมอยู่ในถังปฏิกรณ์ ท�ำให้ความ extremely high pressure which could cause the reactors to ดันเพิ่มขึ้นอย่างมากและอาจท�ำให้เตาปฏิกรณ์ระเบิดได้ วิศวกรจึงตัดสิน explode. Engineers, therefore, decided to release the pressure ใจปล่อยความดันออกสู่ภายนอกเพื่อป้องกันเตาปฏิกรณ์ระเบิด ซึ่งสิ่ง to prevent explosion, but what was released was not only steam ที่ถูกปลดปล่อยออกมานั้น นอกจากไอน�้ำและสารกัมมันตรังสีแล้ว ยัง and radioactive materials but also a large amount of hydrogen. มีก๊าซไฮโดรเจนจ�ำนวนมหาศาลอีกด้วย ไฮโดรเจนที่สะสมอยู่ในส่วนบน When hydrogen gathered at the top of the reactor was released ของอาคารเครื่องปฏิกรณ์ เมื่อสัมผัสกับออกซิเจนในอากาศ ในภาวะที่ and came into contact with oxygen in the air, explosions followed. This type of explosions began in the first reactor on March เหมาะสม การระเบิดก็เกิดขึ้น 12, followed by those inside the third reactor on March 14 and การระเบิดในลักษณะนี้เริ่มขึ้นที่เตาปฏิกรณ์หมายเลข 1 ในวันที่ 12 the second reactor on March 15. (The explosion of hydrogen in มีนาคม ต่อมาเป็นเตาปฏิกรณ์หมายเลข 3 ในวันที่ 14 มีนาคม และเตา the second reactor occurred near the bottom of the reactor ves- ปฏิกรณ์หมายเลข 2 ในวันที่ 15 มีนาคม (เตาปฏิกรณ์หมายเลข 2 เกิด sel, so damage was not visible from the outside.) การระเบิดของไฮโดรเจนบริเวณส่วนล่างของถังปฏิกรณ์ จึงมองไม่เห็น Apart from the first, second and third reactors, a large explo- ความเสียหายจากภายนอก) sion also occurred in the fourth reactor which was under repair, นอกจากเตาปฏิกรณ์หมายเลข 1-3 แล้ว การระเบิดอย่างรุนแรง and there was no fuel rod in the reactor. But the problem started in the spent nuclear fuel pool. With the cooling system disabled, ยังเกิดขึ้นกับเตาปฏิกรณ์หมายเลข 4 ซึ่งอยู่ระหว่างปิดซ่อมบ�ำรุง ไม่มี these fuel rods were heated up and a great deal of water in this เชื้อเพลิงอยู่ในเตาปฏิกรณ์ แต่ปัญหาเกิดขึ้นที่บ่อแช่แท่งเชื้อเพลิงใช้แล้ว well evaporated. Water steam which reacted with a large amount ซึ่งขาดระบบหล่อเย็น ท�ำให้แท่งเชื้อเพลิงใช้แล้วร้อนขึ้นจนน�้ำละเหยออก of hydrogen emitting from zirconium accumulated in the reactor ไปเป็นจ�ำนวนมาก ก๊าซไฮโดรเจนที่เกิดขึ้นจ�ำนวนมหาศาลจากเซอร์โคเนียม building leading to the explosions. สะสมอยู่ในอาคารปฏิกรณ์ และเกิดการระเบิดขึ้นในที่สุด How the fuel rods melt: ขั้นตอนการหลอมละลายของแท่งเชื้อเพลิง 1. Without the cooling system, the fuel rods heat up quickly, 1. เมื่อขาดระบบหล่อเย็น แท่งเชื้อเพลิงจะร้อนขึ้นอย่างรวดเร็ว boiling the water in the reactor and turning it into steam. When จนน�้ำเดือดระเหยเป็นไอ เมื่อระดับน�้ำลดลงจนแท่งเชื้อเพลิงโผล่พ้นผิวน�้ำ the level of water is reduced, the fuel rods are exposed and, at a high temperature, its zirconium alloy cladding will react with ผิวแท่งเชื้อเพลิงซึ่งท�ำจากโลหะเซอร์โคเนียม เมื่ออยู่ในอุณหภูมิสูง จะท�ำ steam and is accompanied by the release of hydrogen accumu- ปฏิกริยากับน�้ำเกิดเป็นก๊าซไฮโดรเจนสะสมอยู่ในถังปฏิกรณ์ lated inside the reactor. 2. ที่อุณหภูมิ 2,000 องศาเซลเซียส เซอร์โคเนียมจะหลอมละลาย 2. At 2,000 degrees Celsius, zirconium melts, and at 3,000 และเมื่อถึง 3,000 องศาเซลเซียส ยูเรเนียมจะเริ่มหลอมละลาย Celsius, uranium melts. 3. ยูเรเนียมที่หลอมเหลวจะตกลงไปที่ก้นถังปฏิกรณ์ และหลอม 3. The molten uranium falls to the bottom of the reactor ทะลุก้นถังปฏิกรณ์ vessel and melts through it. 4. The molten uranium falls through to the suppression pool 4. ยูเรเนียมที่หลอมเหลวจะไหลผ่านรูรั่วตกลงไปที่บ่อรองรับ while extreme heat is still being produced by the fission reaction (suppression pool) ในขณะที่ความร้อนยังคงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่องจาก of uranium. ปฏิกิริยาฟิชชันของยูเรเนียม 5. If the heat caused by the uranium cannot be released, 5. หากยังไม่สามารถระบายความร้อนของยูเรเนียมได้ ยูเรเนียม molten uranium will penetrate through the concrete floor towards หลอมเหลวก็จะหลอมทะลุชั้นคอนกรีตออกสู่ภายนอก ซึ่งหมายถึงการ the external environment which will result in a major leakage of แพร่กระจายสารกัมมันตรังสีที่มีความแรงสูงมากออกสู่สิ่งแวดล้อม n radioactive materials. n

VA.indd 62 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 63 มหิงสาน้อย LITTLE Mahingsa รางวัลแห่ง Award ความภาคภูมิใจ of Pride นุชนารถ ไกรสุวรรณสาร Nuchanard Kraisuwansan

เส้นทางเดินตามสี่เท้าก้าวย่างอย่างท้าทายของเหล่ามหิงสาสาย The journey that the young Mahingsa research- สืบตัวน้อยนั้นไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบเสมอไป หากแต่เป็นการเดิน ers take is not always a path of roses. It is an obstacle course packed with unpredictable weath- ทางที่ต้องเผชิญกับอุปสรรคต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นสภาพดินฟ้าอากาศที่ er conditions and challenges as well as natural แปรปรวนและนอกเหนือการคาดการณ์ หรือแม้กระทั่งต้องประสบภัย disasters in some areas, but these young natural- พิบัติทางธรรมชาติในบางพื้นที่ แต่เหล่ามหิงสาตัวน้อยก็ไม่เคยย่อท้อ ists never give up. They turn crises into opportuni- หรือสิ้นหวัง กลับพลิกวิกฤตเป็นโอกาสให้เป็นแรงผลักดันที่ต้องฟันฝ่า ties that drive them to overcome those obstacles อุปสรรคนั้นไปให้ได้เพื่อเป้าหมายของการเดินทาง นั่นคือการได้ดูแล to reach their destination: being able to protect และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมในท้องถิ่นของตน the natural resources and the environment in their communities. ตลอดระยะเวลาของการเดินทางไม่ว่าจะเป็นระยะเวลา ๓ เดือน ๖ Their journey that might take three, six or even เดือน หรือ ๑๒ เดือนก็ตามต่างเป็นช่วงเวลาที่น่าจดจ�ำ ทั้งการได้เล่น 12 months has been, all in all, a memorable one in ได้เรียนรู้ ได้ฝึกทักษะต่างๆ จากห้องเรียนธรรมชาติใกล้ตัว การสืบค้น which the young researchers play and learn togeth- ประวัติศาสตร์เพื่อหารากเหง้า ภูมิปัญญาและวัฒนาธรรมที่ใกล้เลือน er, developing life skills in the outdoor classroom หายไป และการผจญภัยไปในพื้นที่ที่มีความอัศจรรย์ยิ่งของธรรมชาติ while searching for their fading historical roots, local wisdom and culture and exploring the wonders ที่อยู่ในท้องถิ่นของเราแค่เอื้อมมือ ซึ่งผลลัพธ์ที่ได้ตลอดการเดินทาง of their local natural environment. The reward from ของเหล่ามหิงสาตัวน้อยนั่นคือความภาคภูมิใจจากการได้ลงมือท�ำ ความ these journeys for the little Mahingsa are the pride ภาคภูมิใจที่ได้เห็นความส�ำเร็จจากน�้ำมือตนเอง และความภาคภูมิใจที่ได้ of being able to take part in conservation activi- เรียนรู้ถึงคุณค่าของธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมตลอดจนการมีส่วนร่วมใน ties and appreciation of the precious environment การอนุรักษ์และฟื้นฟูความงดงามให้คงอยู่สืบไป which can lead to lifelong conservation efforts.

เหล่าบรรดามหิงสาตัวน้อยที่พร้อมจะน�ำพาทีมงานเข้าเยี่ยม ชนพื้นที่ด�ำเนินโครงการในบริเวณวนอุทยานถ�้ำเพชร-ถ�้ำทอง จังหวัดนครสวรรค์ A group of young Mahingsa in Nakhon Sawan are taking their counselors to visit Tham Phet-Tham Thong Forest Park which is their study area.

VA.indd 63 1/27/12 11:32 AM 64 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

จากรุ่นสู่รุ่นจนถึงปัจจุบันมีเหล่ามหิงสาตัวน้อยกว่า ๒,๐๐๐ ชีวิต และพี่เลี้ยงที่คอยเป็นที่ปรึกษาและให้ค�ำแนะน�ำกว่า ๒๐๐ คน ได้ร่วม เดินทางไปกับโครงการมหิงสาสายสืบ ด้วยแววตาที่เต็มเปี่ยมไปด้วย ความตั้งใจจริงความมุ่งมั่นและความเสียสละเพื่อส่วนรวมถึงแม้จะไม่ ได้รับเงินรางวัลเป็นสิ่งตอบแทนก็ตาม นี่แหละคือสิ่งที่วิเศษที่สุดใน การปลูกฝังค่านิยมการท�ำดีโดยไม่หวังสิ่งตอบแทน ที่ควรสร้างให้เกิด ขึ้นกับสังคมไทยในยุคปัจจุบัน วันที่ 19-20 กันยายน ที่ผ่านมา กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ได้จัดงานพิธีมอบรางวัลแห่งความภาคภูมิใจขึ้น เพื่อเสริมสร้างแรง บันดาลใจในการท�ำงานด้านสิ่งแวดล้อมของเหล่าบรรดาสมาชิกมหิงสา สายสืบ โดยมีกิจกรรมเสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้และทักษะต่างๆ ให้ กับเยาวชน อีกทั้งยังจัดให้มีเวทีแลกเปลี่ยนเพื่อเปิดโอกาสให้ตัวแทน เยาวชนและพี่เลี้ยงโครงการได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์การท�ำงาน กลุ่มเด็กๆ ชั้นประถมศึกษาจากโรงเรียนผาผึ้งวิทยาคม จังหวัดตาก ให้ความสนใจ ระหว่างกัน ซึ่งจะน�ำไปสู่แนวทางการพัฒนาและต่อยอดโครงการต่อไป กับกิจกรรมตรวจวัดคุณภาพน�้ำโดยใช้สัตว์เล็กน�้ำจืดเป็นดัชนีชี้วัด ประตูสู่โลกกว้าง เปิดรอเราอยู่ … เพียงแค่เรากล้าที่จะก้าวออกไป A group of primary students from Pha Phueng Witthayakhom School in Tak province are studying water quality based on small aquatic animals สัมผัสความท้าทายและความงดงามของธรรมชาติ มาร่วมเป็นหนึ่งกับ as an indicator. เรา ...มหิงสาสายสืบ n

กลุ่มเยาวชนถ่ายรูปร่วมกับพี่เลี้ยงและเจ้าหน้าที่กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม หลังจากได้รับใบประกาศนียบัตรในวันงานพิธีมอบรางวัลแห่งความภาคภูมิใจ From one generation to another, this pro- The young Mahinsa members smile with pride as they pose for a gram has welcomed more than 2,000 Mahingsa group photo with their counselors and officials from the Department of researchers and 200 counselors. Together they Environmental Quality Promotion after being presented with certificates for their achievement. take a journey with their eyes sparkling with a sense of determination and dedication for common good, without expecting anything in return. This is the most wonderful aspect of this educational program deserving the support of Thai society. During September 19-20, the Department of Environmental Quality Promotion hosted a ceremony to present this award of pride to inspire young Mahingsa researchers to continue their work in nature conservation. There were activities to promote learning and other skills among young people as well as roundtable discussions for youth representatives and counselors who shared their valuable experience which could develop into further implementation and collaboration. The door to the big wide world is open to all น้องๆ มหิงสาต่างถ่ายรูปร่วมกันก่อนอ�ำลางานพิธีมอบรางวัลประจ�ำปี 2553 of us. Dare yourself to step out and experience Young Mahingsa researchers pose for a photo at the end of the the beauty of nature. Come join us … the Little ceremony to present them certificates of achievement for 2010. Mahingsa researchers. n

VA.indd 64 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 65 เสียงชุมชน VOICEs of community

ชาวประมงหนุ่มสองคนยกสัตว์น�้ำที่จับได้จากทะเลในสุราษฎร์ธานีขึ้นรถเพื่อน�ำไปขายต่อ โดยไม่รู้ถึงแผนการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในพื้นที่ใกล้เคียงซึ่งจะมีผลกระทบ ต่อวิถีชีวิตของเขา Two young fishermen take their haul from the sea off Surat Thani’s coast for sale at the market, unaware of a plan to build a nuclear power plant in nearby area which could affect their livelihood. Nuclear Power นิวเคลียร์ vs Community: vs ชุมชน: The Two Irreconcilable Paths Maenwad Kunjara Na Ayuttaya

สองวิถีที่ไม่ outhern Thailand is abundant with marine resources, forests and farmlands. This is the reason past and สอดคล้อง present governments have eyed it for major industrial development, includ- แม้นวาด กุญชร ณ อยุธยา ing nuclear power. SOf the 14 sites considered under a feasibility าคใต้ของประเทศไทยเป็นพื้นที่อันอุดมสมบูรณ์ study for construction of nuclear power plants, Laem ทั้งด้านทรัพยากรทางทะเล ทรัพยากรป่าไม้ และ Thaen Bay in Prathieu District of Chumphon Prov- พื้นที่เพาะปลูก เป็นพื้นที่ที่หลายรัฐบาลที่ผ่านมา ince is one of the five shortlisted sites. It is situated หมายตาไว้เพื่อการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ not far from the conservation and propagation cen- รวมทั้งการพัฒนาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ter of more than 2,000 giant clams (Tridacna gigas) under the care of Suphanat Duangkamol and local ในจ�ำนวนพื้นที่ 14 แห่งที่มีการศึกษาความเป็นไปได้ของการเป็น fisher folks for more than five years. Better known as ที่ตั้งโรงไฟฟ้า อ่าวแหลมแท่น ต.ชุมโค อ.ประทิว จ.ชุมพร เป็นหนึ่งใน Phuyai Daeng, Suphanat was a former village chief. 5 แห่งที่อยู่ในกลุ่มคัดเลือกสุดท้าย ที่แห่งนี้อยู่ไม่ไกลจากเขตอนุรักษ์ Phuyai Daeng often spoke for the villagers against และขยายพันธุ์หอยมือเสือกว่าสองพันตัวที่ สุพนัด ดวงกมล หรือที่รู้ large-scale development projects that were deemed กันในนาม “ผู้ใหญ่แดง” อดีตผู้ใหญ่บ้านหมู่ที่ 5 และชาวประมงใน harmful to the livelihoods of local people, including พื้นที่ช่วยกันดูแลมากว่า 5 ปีแล้ว planned coal-fired and nuclear power plants. The local people insist that they cannot accept the types ผู้ใหญ่แดงมักเป็นตัวแทนชาวบ้านที่คัดค้านโครงการพัฒนา of development which is agriculture-based includ- ขนาดใหญ่ที่จะส่งผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนใน

VA.indd 65 1/27/12 11:32 AM 66 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

พื้นที่ รวมทั้งโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหินและโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ “โรงไฟฟ้าถ้าสร้างเสร็จ ไม่เกิน 3 ปี คนไทยไม่มีปลาทูกินแน่นอน โดยยืนยันว่าชาวบ้านในอ.ประทิวและในภาคใต้โดยรวมยอมรับไม่ได้ เกิดอันตรายทั้งต่อคนและสัตว์ ดิน-น�้ำ-ลม-ไฟ พลอยเสียไปหมด กับการพัฒนาที่ไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตที่เกี่ยวพันกับการท�ำเกษตร แผนพัฒนาภาคใต้ต้องถอน ต้องสร้างฐานเกษตรกรรมให้เข้มแข็ง โดยเฉพาะการท�ำสวนยางพารา ปาลม์น�้ำมัน มะพร้าวและผลไม้อื่นๆ ขึ้น เพราะภาคใต้ทั้งภาคจะเลี้ยงคนทั้งภาคเหนือและอีสานได้ รวมทั้งการประมงชายฝั่ง และการท่องเที่ยว ประเทศไทยไม่ใช่ประเทศที่จน ไม่ใช่ประเทศใหญ่ เราอยู่ได้ด้วยความ “ภาคใต้เป็นพื้นที่เกษตร ชาวบ้านเป็นเกษตรกร คนปะทิวมีราย พอเพียง แต่การลงทุนของรัฐขาดจิตส�ำนึก ไม่ค�ำนึงถึงผลกระทบทาง ได้ต่อวันไม่ต�่ำกว่า 1,000 บาท เฉลี่ยคนทั้งภาคมีรายได้ต่อคนไม่ต�่ำ สิ่งแวดล้อมซึ่งเป็นหัวใจส�ำคัญต่อฐานทรัพยากรของประเทศ กว่า 50,000 บาทต่อปี ไม่มีคนตกงาน และยังพึ่งพาแรงงานจากภาค “หลักคิดที่ส�ำคัญของการพัฒนาประเทศ รัฐบาลต้องให้ อีสานอีกด้วย เกษตรกรหนึ่งคนเลี้ยงคนได้ทั้งครอบครัว พวกเราอยู่ ประชาชนมีส่วนร่วมในการตัดสินใจ และรับผิดชอบ” ผู้ใหญ่แดง กล่าว ได้ ไม่รวย ไม่จน เก็บกินได้ตลอดชาติ มันเป็นอาชีพที่สืบทอดถึงลูก ด้านพื้นที่เป้าหมายในการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทางตอน หลาน” ผู้ใหญ่แดง กล่าว บนของประเทศ ที่ได้คะแนนความเหมาะสมสูงสุด คือ จ.อุบลราชธานี “ผมไม่เข้าใจว่าทั้งๆ ที่ฐานเกษตรกรรมจะไม่ล่มสลายแต่รัฐบาล ด้วยเหตุผลส�ำคัญที่ว่าตั้งอยู่ใกล้แหล่งน�้ำ คือ เขื่อนสิรินธร แต่ประเด็น ทุกรัฐบาลก็ยังดึงดันจะเอาอุตสาหกรรมมายัดเยียดให้คนในพื้นที่ ถาม ส�ำคัญที่ถูกกล่าวมากที่สุด คือ กระแสการต่อต้าน ว่าถ้าเอาอุตสาหกรรมมาลงในพื้นที่แล้วถ้าหากว่าอุตสาหกรรมล่ม จากชาวบ้านไม่รุนแรงเมื่อเปรียบเทียบกับ สลายรัฐบาลจะท�ำอย่างไร พื้นที่อื่น “ภาคใต้ต้องการนโยบายด้านพลังงานที่สอดคล้องกับวิถี สดใส สร่างโศก ผู้ประสานงาน วัฒนธรรมของคนใต้ ไม่ท�ำลายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เครือข่ายคนไทยไม่เอาโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เน้นการใช้พลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงานแสงอาทิตย์ ลม พลังงาน จ. อุบลราชธานี ชี้ถึงผลกระทบหากมีการ ชีวมวล เป็นอนาคตของพลังงานไทย ไม่เอาโรงไฟฟ้าถ่านหิน โรง สร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โดยยกบทเรียน ไฟฟ้านิวเคลียร์ที่จะเป็นใบเบิกทางของการสร้างท่าเรือน�้ำลึก เขื่อน สุพนัด ดวงกมล หรือ ผู้ใหญ่แดง นิคมอุตสาหกรรม Suphanat Duangkamol or Phuyai Daeng

ing rubber, oil palm and coconut plantations, fruit culture and way of life, a policy that does not destroy orchards, coastal fishing and tourism. our natural resources. It must focus on renewable “Southern Thailand is a farming region. The energy such as biomass, solar and wind power. This people of Pathieu earn more than 1,000 baht a day is the future of energy for Thailand. We do not need on an average with an average household income of at coal-fired or nuclear plants that will only pave way for least 50,000 baht a year. There is no unemployment. deep-sea ports, dams and industrial estates. We even rely on labors from the northeast. A single “I’m pretty certain that no more than three years farmer can earn enough income to feed his whole after the power plant is built, we won’t have any mack- family. We are not rich, but we are not poor either. erel to eat because it causes so much harm to both peo- We grow enough to feed ourselves for eternity, and we ple and animals alike as well as the earth, water, wind expect to pass on this kind of life to the future genera- and fire. Everything will be ruined. The southern tions,” said Phuyai Daeng. seaboard development project must be cancelled, and “I don’t understand why the government insists on instead our agricultural base must be strengthened. imposing industrial development on us even while our Agriculture production from the south alone agricultural base is intact. The government can easily feed the people in the north should answer this question: If the and northeast. Thailand is not a poor industry that they bring here collapses, or large country. We can be self-suffi- what would they do? cient. Public investment schemes lack “We need an energy policy that conscience and fail to take into account corresponds to our impacts to the environment which is the most impor- สดใส สร่างโศก (ซ้าย) tant element for our ถือแผ่นผ้าต่อต้าน nation’s resources. นิวเคลียร์ระหว่างการ ร่วมเดินขบวนที่เมือง “The main principle ฟุกุชิมะ ประเทศญี่ปุ่น about development is Sodsai Sangsok, that the government left, holds a banner protesting nuclear must allow the people power during a to participate in and take demonstration responsibility for any deci- in the city of Fukushima, Japan, sion they make.” Phuyai recently. Daeng said.

VA.indd 66 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 67

จากเมื่อครั้งที่มีการสร้างเขื่อนสิรินธรขึ้นระหว่างปี พ.ศ. 2511-2514 ผลกระทบที่ใหญ่หลวงและกว้างขวางกว่าเขื่อนสินรินธรมากมายนัก เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าด้วยก�ำลังการผลิต 36 เมกกะวัตต์ สามารถกัก ดังที่เห็นจากกรณีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ ในประเทศญี่ปุ่น เป็น เก็บน�้ำได้ 1,966.5 ล้านลูกบาศก์เมตร ตัวอย่าง แต่หลังจากสร้างเขื่อนสิริธรได้ 40 ปี ปัญหาที่ชาวบ้านได้รับผล เธอเป็นห่วงว่า น�้ำในเขื่อนจะถูกปนเปื้อนด้วยสารกัมมันตรังสี กระทบต้องอพยพย้ายออกจากหมู่บ้านและไร่นาของตนยังไม่สามารถ ซึ่งจะกระทบกับการด�ำรงชีวิตของชาวบ้านที่ปลูกข้าวและพืชอื่น แก้ไขได้ จนกระทั่งทุกวันนี้ยังมีชาวบ้านไปชุมชนหน้าเขื่อน เพื่อเรียก หาปลา และเลี้ยงวัวควาย สดใสกล่าว ร้องให้จ่ายค่าชดเชย หลังรัฐบาลจ่ายค่าชดเชยให้กลุ่มสมัชชาคนจน “เราต้องเข้าใจว่าสารกัมมันตรังสีสามารถกระจายไปได้กว้างไกล จ�ำนวน 2,299 ครอบครัว ทั้งในอากาศ ดิน น�้ำ ป่า พืชพรรณธัญญาหาร ล้วนแต่ได้รับผลกระทบ ปัญหาของเขื่อนสิรินธรปัจจุบันก็คือว่าในหน้าแล้งปริมาณน�้ำจะ วิถีชีวิตของชาวบ้านล้วนพึ่งพาทรัพยากรธรรมชาติในการเลี้ยงชีพ เมื่อ ลดลงไปกว่าครึ่ง เหลือไม่ถึง 900 ล้านลูกบาศก์เมตร ซึ่งไม่เพียงพอ สิ่งแวดล้อมหรือทรัพยากรธรรมชาติในชุมชนปนเปื้อนสารกัมมันตรังสี ให้กรมชลประทานส่งไปหล่อเลี้ยงการปลูกข้าวนาปรังของเกษตรกรที่ ชาวบ้านย่อมได้รับผลกระทบด้วยเช่นกัน” อยู่ในเขตชลประทานกว่า 150 ล้านลูกบาศก์เมตร วิกฤตภัยแล้งท�ำให้ สดใสกล่าวต่อว่า ชาวบ้านยังจะต้องรับผลกระทบด้านสุขภาพ ชลประทานหยุดจ่ายน�้ำหลังสิ้นฤดูการเพาะปลูกข้าวนาปรังเกือบทุกปี รวมทั้งความเสี่ยงในการเป็นโรคมะเร็งและโรคอื่นๆ ที่เกิดจากการได้ เพื่อรักษาระดับน�้ำในเขื่อนไม่ให้ลดต�่ำจนเข้าสู่ระดับวิกฤต รับสารกัมมันตรังสีเป็นระยะยาว นอกจากนั้นแล้ว โครงการก่อสร้าง สดใสเตือนว่าหากมีการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ น�้ำในเขื่อนจะมี โรงไฟฟ้าจะสร้างความขัดแย้งระหว่างกลุ่มชาวบ้านที่ต่อต้านและ ไม่เพียงพอให้น�ำไปใช้หล่อเย็นเครื่องปฏิกรณ์นิวเคลียร์อย่างแน่นอน สนับสนุน ส่วนชาวบ้านที่เป็นเกษตรกรจะสูญเสียพื้นที่ท�ำมาหากิน ซึ่งหมายความว่ารัฐต้องจัดหาน�้ำมาเพิ่ม และลงท้ายคงหนีไม่พ้นต้อง และตลาดทางการเกษตร เพราะผู้บริโภคจะไม่กล้าซื้อพืชพันธุ์ที่ปลูก สร้างเขื่อนใหม่หรือผันน�้ำจากแม่น�้ำโขงมาใช้ ในพื้นที่ด้วยเกรงจะได้รับผลกระทบจากสารกัมมันตรังสีด้วย สดใสเชื่อว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขนาด 1,000 เมกะวัตต์ ที่จะสร้าง “ที่ผ่านมาชาวบ้านรอบเขื่อนสิรินธรได้เสียสละพื้นที่ท�ำมาหากิน ที่อุบลราชธานีจะมีปัญหาตามมา ทั้งในเรื่องการจ่ายค่าชดเชย รวมถึง วิถีชีวิต ทรัพยากร ความเป็นชุมชนและครอบครัวที่ต้องแตกแยก ผลกระทบต่อวิถีวัฒนธรรม และสิ่งแวดล้อม และอาจจะสร้างสร้าง ล่มสลายจากการสร้างเขื่อนมาแล้ว ท�ำไมต้องมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์

Another location earmarked as a nuclear power to cool its reactor. That would mean the government plant site is the northeastern province of Ubon Ratcha- will have to look for other sources of water, inevitably thani. It was chosen reportedly because of its proximity deciding on building more dams or diverting water to a large water source from the Sirindhorn Dam and from the Mekong River. the relative lack of resistance from the locals. Sodsai believes that the 1,000-MW nuclear power Sodsai Sangsok, the coordinator of the Thai plant planned for Ubon Ratchathani will lead to prob- People against Nuclear Power Network in Ubon Rat- lems having to do with compensation and impacts to chathani, is concerned about the negative impacts of the local way of life and the environment. She expects the nuclear power plant, citing past experience with the nuclear plant will cause even more severe impacts the construction of the Sirindhorn Dam during 1968- than the dam as the Fukushima nuclear plant disaster 1971. The dam has a storage capacity 1,966.5 million in Japan has attested. cubic meters of water, capable of producing 36 MW She was concerned that the water in the dam of electricity. would be contaminated with radioactive materials, Forty years after the construction, the problems of which would greatly affect the farmers whose liveli- the displaced villagers from their farmlands have not hood depends on rice farming, vegetable growing, fish- been entirely resolved. To these days, there are still peo- ery and livestock farming. ple demonstrating at the dam site to demand compen- “We must understand that radioactive materials sations even after the government have compensated can spread far and wide through the air, soil, forest 2,299 families under the Assembly of the Poor banner. and the food chain. Everything can be affected. The A problem currently faced by the Sirindhorn Dam locals’ livelihood here depends on harvesting natural is that its stored water during the dry season normally resources. If the environment and natural resources dips to about 900 million cubic meters, less than half are contaminated, their lives will be affected too.” its capacity. The low volume of water is not enough Sodsai also warned that people living around the for the Royal Irrigation Department to irrigate the power plant risk getting cancer and other diseases as a second rice crops in the irrigated area that need over result of prolonged exposure to radiation. In addition, 150 million cubic meters. Every year, the RID ends she was afraid that the power plant construction would up having to stop distributing water right after the rice cause conflict among members of the communities, was planted to prevent the water in the reservoir from and that many farmers could lose their paddy fields reaching the critically low level. and even lose the market because consumers might be Sodsai warned that if the nuclear power plant was reluctant to buy produces from areas at risk of radioac- built, there would not be enough water from the dam tive contamination.

เสียงชุมชน VOICES OF COMMUNITY

VA.indd 67 1/27/12 11:32 AM 68 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

และการพัฒนาขนาดใหญ่ที่เกี่ยวเนื่องกันในพื้นที่หรือในประเทศเพื่อน บ้านเลย ด้าน ดร.ชวลิต วิทยานนท์ ผู้เชี่ยวชาญด้านสัตว์น�้ำ มหาวิทยาลัย ราชภัฏนครราชสีมา กล่าวถึงความเป็นไปได้ในการก่อสร้างโรงไฟฟ้า นิวเคลียร์บริเวณเขื่อนสิรินธรว่า แม้น�้ำในเขื่อนอาจมีความหลาก หลายของชนิดพรรณไม่สูงนัก แต่น�้ำที่ร้อนขึ้นซึ่งจะปล่อยออกมาจาก โรงไฟฟ้าย่อมมีผลต่อไข่ปลาและสัตว์น�้ำต่างๆ อยู่แล้ว โดยผลกระทบ ชาวอ�ำเภอละแม จังหวัดชุมพร เดินขบวนต่อต้านโรงไฟฟ้าถ่านหินและนิวเคลียร์ จะส่งผลทั้งอัตราการรอดตายและการเจริญเติบโตของสัตว์น�้ำ An demonstration against coal-fired and nuclear power plants by villagers of Lamae district of Chumphon province. แต่ประเด็นส�ำคัญที่ ดร.ชวลิต เป็นกังวลมากกว่านั้น คือ ผลกระทบจากกัมมันตรังสี มาทับถมความทุกข์ซ�้ำอีก ทั้งๆ ที่คนใช้ไฟฟ้าส่วนใหญ่อยู่ที่กรุงเทพฯ “น�้ำหล่อเย็นจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ มีหลักประกันมากแค่ไหนที่ หรือเขตอุตสาหกรรม” สดใสกล่าว จะไม่มีการปนเปื้อนของกัมมันตรังสี โดยเฉพาะมาตรฐานการควบคุม สดใสเล่าว่า กลุ่มศึกษาพลังงานที่ยั่งยืนและเป็นธรรม ซึ่งเป็น คุณภาพการรับเหมาของไทยที่เป็นค�ำถามอยู่มาก ขนาดญี่ปุ่นซึ่งมี กลุ่มประชาสังคม ได้ลงพื้นที่บ้านหัวสะพาน ที่ถูกเลือกเป็นพื้นที่ ธรรมาภิบาลและมาตรฐานการควบคุมคุณภาพที่สูงที่สุดในโลก ก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เพื่อให้ข้อมูลชาวบ้าน รวมทั้งสอบถาม ประเทศหนึ่ง เมื่อเกิดภัยพิบัติอันสุดวิสัย ยังรั่วไหล ถึงขีดอันตราย ความเห็นชาวบ้านต่อการประชาสัมพันธ์ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตที่อ้าง จนได้ และถ้าหากจะมีการผันน�้ำจากน�้ำโขงเข้ามาในเขื่อนสิรินธรเพื่อ ว่าได้จัดประชุมในพื้นที่แล้ว 30 ครั้ง โดยผู้เข้าร่วมประชุม 8,600 คน ให้ปริมาณน�้ำเพียงพอส�ำหรับความต้องการของโรงไฟฟ้า ก็คงกระทบ เห็นด้วยกับการจะสร้างโรงไฟฟ้า ซึ่งชาวบ้านเล่าว่า ในชุมชนไม่เคยรู้ ต่อระบบนิเวศอย่างมาก แต่ยังไม่เห็นเค้าโครงของเทคโนโลยีและการ ว่าจะมีการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ที่ผ่านมาการไฟฟ้าฯ เพียงมาแจก ก่อสร้าง วันนี้จึงสรุปได้ยาก แว่นตาและสนับสนุนการพัฒนาในชุมชนตามกลุ่มต่างๆ “ถ้าน�ำต้นทุนในการสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เท่ากันนี้ไปใช้ สดใส ร้องเรียนว่า กระทรวงพลังงานและการไฟฟ้าฝ่ายผลิตฯ ให้ สนับสนุนและสร้างพลังงานทางเลือกอื่น เช่น ในลักษณะของการซื้อ ข้อมูลประชาชนเพียงด้านเดียว โดยอ้างความจ�ำเป็นว่าประเทศไทย แผงโซลาเซลล์ ชีวมวล ของเหลือทิ้ง หรือพลังงานทดแทนรูปแบบอื่นๆ ต้องมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์และนิวเคลียร์ไม่มีผลกระทบใดๆ ในขณะที่ เพื่อน�ำไฟฟ้าเข้าระบบ น่าจะเกิดความเป็นธรรมทางเศรษฐกิจ และ ประชาชนทั่วไปยังไม่มีข้อมูลเรื่องโครงการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ กระทบสิ่งแวดล้อมน้อยกว่ากันมากเลย” ดร.ชวลิต กล่าว n

“The villagers living around the Sirindhorn Dam Dr Chavalit Wittayanond, an aquatic life expert at had already sacrificed their farmland, livelihood and Rajabhaj University at Nakhon Ratchasima, pointed resources, not to mention their communities and fami- out that while the diversity of aquatic life in the res- lies having fallen apart due to the dam construction. ervoir of the Sirindhorn Dam is not great, the heated Why should the nuclear power plant construction be water released from the power plant, if it was built, allowed to add to their suffering when most power users would affect the survival and growth rate of the fish are in Bangkok or industrial estates.” eggs and other aquatic life. Sodsai added that a civic group called the Study However, his main concern is the impact from Group for Fair and Sustainable Energy had visited Ban radioactive materials. Hua Saphan, the village which has been earmarked “How can you guarantee that the coolant from the as the construction site for the nuclear power plant, to power plant will not be contaminated with radioactive disseminate information. Earlier, the Electricity Gen- materials, particularly when the quality standard and erating Authority of Thailand (EGAT) claimed it had workmanship of the Thai contractors are highly ques- organized 30 forums to hear the villagers’ views and tionable? Even in one of the world’s most advanced that most of the 8,600 participants had agreed with the power plant construction. However, the villagers nations like Japan, when disaster struck, the leak of told the civic group that they were never informed of radioactive materials was at a dangerous level. If the the construction plan. All the power authority did was water from the Mekong River is diverted to the Sirind- distributing eye-glasses to the villagers and initiating a horn Dam for the power plant, it will greatly upset the number of community development projects. That ecosystem in the region. But since I have not seen the was all they did. technology or the specifications, it is difficult for me to Sodsai claimed that the Ministry of Energy and say one way or another. EGAT provided only one-sided information about “But if the money to be spent on a nuclear power nuclear power, saying there is a need for Thailand to plant is used instead to support the development of have nuclear power plant and that it has no impact alternative energy sources, such as solar cell, biomass, whatsoever. Meanwhile, the villagers did not know or waste or other renewable energy, to produce electric- have never been informed about the nuclear power ity, we might well achieve better economic justice and plant construction or related large-scale development adversely affect the environment to a much less degree,” projects in their area or in the neighboring countries. Dr Chavalit said. n

VA.indd 68 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 69 สี่แยกไฟเขียว GREEN INTERSECTION ต้นทุนและความเสี่ยง ที่มองไม่เห็นของ พลังงานนิวเคลียร์ เดชรัต สุขก�ำเนิด The Invisible Costs and Risks of Nuclear Power Decharut Sukkumnoed

ภาพจาก nature.com Photo from nature.com

VA.indd 69 1/27/12 11:32 AM 70 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 “ส�ำหรับผู้คนจ�ำนวนมาก “To many, nuclear พลังงานนิวเคลียร์ดูเหมือน energy looks to be a จะเป็นทางเลือกที่ถือว่าสะอาด relatively clean and logical choice in an และสมเหตุสมผลในยุคที่ era of increasing ทรัพยากรขาดแคลน แต่จาก resource scarcity. ประสบการณ์ที่ผ่านมาท�ำให้ Yet the record เราจ�ำเป็นต้องถามค�ำถามที่ requires us to ask เจ็บปวดว่า เราคิดค�ำนวณ painful questions: ต้นทุนและความเสี่ยงของ have we correctly calculated its risks พลังงานนิวเคลียร์ครบถ้วน and costs?”

หรือยัง?” – U.N. Secretary-General Ban Ki-moon (ABC – นายบัน คี มุน เลขาธิการสหประชาชาติ (ABC News, 2011. News, 2011. “Nuclear Dilemma: Adequate “Nuclear Dilemma: Adequate Insurance Too Expensive”) Insurance Too Expensive”)

hailand has included in its Power รงไฟฟ้านิวเคลียร์ถูกเสนอเป็นทางเลือกหนึ่งในการผลิต Development Plan (PDP) since 2007 ไฟฟ้าของประเทศไทย ซึ่งได้บรรจุเข้าไว้ในแผนพัฒนา the setting up of nuclear power plants ก�ำลังการผลิตไฟฟ้า ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 โดยอ้างถึงเหตุผล as an option for energy generation. The reasons are: it would bring secu- ด้านความมั่นคงของระบบไฟฟ้า และต้นทุนการผลิตไฟฟ้า rity to the electricity system and the ที่ต�่ำกว่าทางเลือกอื่นๆ (ในการจัดท�ำแผนพัฒนาก�ำลังการ Tlower costs incurred compared with other options. ผลิตไฟฟ้าปี พ.ศ. 2550 อ้างถึงต้นทุนการผลิตไฟฟ้าจาก (The 2007 PDP puts the cost of producing electricity โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไว้ที่ 2.08 บาท/หน่วย) from nuclear power at 2.05 baht per unit.) แต่อย่างที่ นายบัน คี มุน เลขาธิการสหประชาชาติ ได้กล่าว However, as Ban Ki-moon cautioned during an เตือนไว้ในขณะที่เขาลงเยี่ยมพื้นที่โรงไฟฟ้าเชอร์โนบิล ในประเทศ inspection of the power plant at Chernobyl in Ukraine โยูเครนว่า เราคิดค�ำนวณต้นทุนและความเสี่ยงของพลังงานนิวเคลียร์ that painful past experience – including the incident นั้นครบถ้วนหรือยัง? เพราะประสบการณ์อันเจ็บปวดในอดีต (รวม earlier this year at Fukushima in Japan – has shown that humanity may have underestimated the costs and ถึงกรณีอุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ) มักตอกย�้ำว่า มนุษยชาติ risks of nuclear power plants. อาจจะคาดการณ์ต้นทุนและความเสี่ยงของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต�่ำกว่า This article therefore presents the latest data on ความเป็นจริงอยู่เสมอ four important points on the assessment of nuclear บทความฉบับนี้ จึงน�ำเสนอข้อมูลล่าสุดที่เกี่ยวข้องกับประเด็น power plants: construction costs, cost overruns, costs ส�ำคัญในการประเมินต้นทุนของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 4 ประเด็น ได้แก่ of plant decommission and insurance costs. ต้นทุนการก่อสร้าง ต้นทุนที่บานปลาย ต้นทุนการปลดระวางโรงไฟฟ้า นิวเคลียร์ และต้นทุนในการประกันภัย Construction Costs The structure of costs in building a nuclear power plant differs from those of building one fuelled by coal ต้นทุนการก่อสร้าง or natural gas in that 70-80% of the costs weigh on เนื่องจากโครงสร้างต้นทุนของการผลิตไฟฟ้าจากพลังงาน the initial investment. The costs of fuel and operation นิวเคลียร์มีลักษณะที่แตกต่างไปจากการผลิตไฟฟ้าจากถ่านหินและ are low by comparison. Therefore the construction ก๊าซธรรมชาติ ตรงที่ร้อยละ 70-80 ของต้นทุนทั้งหมดของการผลิต costs are the main expenses in the investment cost.

VA.indd 70 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 71

ไฟฟ้าด้วยพลังงานนิวเคลียร์เป็นค่าใช้จ่ายในการลงทุน หรือ invest- ได้ท�ำการทบทวนต้นทุนค่าก่อสร้างของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ทั่วโลก รวม ment cost ส่วนต้นทุนค่าเชื้อเพลิงและต้นทุนค่าปฏิบัติการถือว่า ถึงในญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ด้วย พบว่า ต้นทุนค่าก่อสร้างในปีดังกล่าวจะ มีสัดส่วนน้อยมาก ดังนั้น จุดส�ำคัญของต้นทุนการผลิตไฟฟ้าจาก ตกประมาณ 2,000 เหรียญสหรัฐต่อกิโลวัตต์ ส่งผลให้ต้นทุนการผลิต พลังงานนิวเคลียร์ก็คือ ต้นทุนค่าก่อสร้าง ซึ่งเป็นต้นทุนหลักในค่า ไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์นั้นตกประมาณ 6.7 เซนต์/หน่วยไฟฟ้า ใช้จ่ายในการลงทุน หรือประมาณ 2.00 บาท/หน่วยไฟฟ้า ปัญหาส�ำคัญคือ การก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ค่อนข้างจะ แต่เมื่อ MIT ได้ท�ำการศึกษาใหม่อีกครั้งในปี พ.ศ. 2551 พบว่า มีลักษณะเฉพาะแล้วแต่กรณี ดังนั้น ต้นทุนค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้า การเพิ่มขึ้นของราคาสินแร่ต่างๆ และการปรับปรุงมาตรฐานความ นิวเคลียร์ในแต่ละโรง และในแต่ละประเทศก็จะแตกต่างกันด้วย ปลอดภัยของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ส่งผลให้ต้นทุนค่าก่อสร้างโรงไฟฟ้า แต่จากข้อมูลล่าสุดมีการประมาณการณ์กันว่า ต้นทุนค่าก่อสร้าง นิวเคลียร์เพิ่มขึ้นเกือบหนึ่งเท่าตัว จาก 2,000 กลายเป็น 4,000 โรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะตกประมาณ 3,000 - 6,000 เหรียญสหรัฐต่อ เหรียญสหรัฐต่อกิโลวัตต์ (โดยปรับลดผลของเงินเฟ้อแล้ว) ท�ำให้ต้นทุน กิโลวัตต์ ซึ่งความแตกต่างกันดังกล่าวก็จะส่งผลกระทบต่อต้นทุน ค่าไฟฟ้าจากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เพิ่มขึ้นเป็น 8.4 เซนต์ต่อหน่วยไฟฟ้า ค่าไฟฟ้าที่ผลิตมาด้วย หรือประมาณ 2.50 บาท/หน่วยไฟฟ้า (Du, Y. and J.E. Parsons. ในปี พ.ศ. 2546 สถาบันเทคโนโลยีแห่งแมสซาจูเสตหรือ MIT 2009. “Update on the Cost of Nuclear Power, Massachu- setts Institute of Technology”) จากการสรุปของ MIT พบว่า ต้นทุนการผลิตไฟฟ้าของโรงไฟฟ้า นิวเคลียร์มิได้เป็นทางเลือกในการผลิตไฟฟ้าที่มีต้นทุนต�่ำที่สุด ดังที่ อุตสาหกรรมนิวเคลียร์มักจะกล่าวอ้างกัน

งบบานปลาย ปัญหาที่ส�ำคัญในแง่เศรษฐศาสตร์ของอุตสาหกรรมนิวเคลียร์คือ การออกแบบก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องออกแบบเฉพาะส�ำหรับ แต่ละโรง แทนที่จะมีแบบแปลนมาตรฐาน ซึ่งท�ำให้ต้นทุนในการ ออกแบบ และต้นทุนในการก่อสร้างสูงขึ้น และยังประสบกับปัญหา โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ Olkiluoto ในประเทศฟินแลนด์ยังอยู่ระหว่างการก่อสร้าง ทั้งที่ ความยุ่งยากในการขออนุมัติและการก�ำกับดูแลเรื่องความปลอดภัย ตามแผนต้องพร้อมเดินเครื่องเมื่อปี พ.ศ. 2552 โครงการนี้ประสบปัญหางบ บานปลายเหมือนกับอีกหลายๆ โครงการ ของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรง จนกลายเป็นต้นเหตุส�ำคัญของ Still under construction, the Olkiluoto nuclear power plant in Finland was ความล่าช้าในการก่อสร้างโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ และปัญหางบประมาณ supposed to have started operation in 2009. The project suffers from cost overruns, a typical problem of other nuclear power plant projects. บานปลายตามมา

A main problem is the construction of a nuclear Cost Overruns power plant tends to be special to that particular instal- A main problem in terms of economics for the lation. Therefore the costs of building a plant vary from nuclear industry is the question of design, which must place to place, from country to country. However, latest be particular to each individual plant, rather than a stan- data indicate that the costs of building a nuclear power dard plan. This raises the costs of design and construc- plant amounts to US$3,000-6,000 per kilowatt (KW). tion, and runs into problems of approval and manage- The differences will have an impact on the costs of elec- ment of the safety of each nuclear power plant, causing tricity produced by the plant. a major delay in the plant construction, and unforeseen In 2003, the Massachusetts Institute of Technology costs that will follow. (MIT) reviewed the construction of nuclear power plants The Olikuluoto-3 project in Finland is a case worldwide, including those in Japan and Korea. It found in point. It was the first nuclear power plant in -West that the costs amounted to $2,000 per KW in that year ern Europe after the disaster at the Chernobyl power for construction, with production amounting to 6.7 US plant. At the time this was considered the flagship in the cents (or about 2 baht per electricity unit). nuclear industry, with electricity distribution expected to In a later survey in 2008, MIT found that the costs kick into the system in May 2009. But the construction of minerals and adjusting safety measures at nuclear turned out to be the opposite. After four years’ work, plants had led to the doubling of construction costs, beginning in 2005, construction was found to proceed from $2,000 to $4,000 per KW (inflation having been later than planned by 3.5 years, with construction costs factored in). This hiked up production costs to 8.4 cents rising from 3 billion euros to 5 billion euros, or by 55%. or about 2.5 baht per electricity unit. (Du, Y. and J.E. This meant that the costs had risen to US$4,000 per Parsons. 2009. “Update on the Cost of Nuclear Power, KW. That raised debate in Finland as to who would be Massachusetts Institute of Technology”) responsible for these cost overruns. MIT’s conclusion: Generating electricity by nuclear That’s why Professor Stephen Thomas, an energy power is not the cheapest option as people tend to say. policy expert at the University of Greenwich Business

สี่แยกไฟเขียว Green Intersection

VA.indd 71 1/27/12 11:32 AM 72 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ตัวอย่างเช่น โครงการโรงไฟฟ้า Olikiluoto-3 ที่ฟินแลนด์ ซึ่ง ต้นทุนการปลดระวาง เป็นโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โรงแรกในยุโรปตะวันตก หลังจากอุบัติภัยที่ ต้นทุนการปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก็เป็นประเด็นที่ถกเถียง โรงไฟฟ้าเชอร์โนบิล จนมักถือกันว่า โรงไฟฟ้าแห่งนี้เป็นเรือธงของ กันมากเช่นกัน โดยในที่นี้การปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นการ อุตสาหกรรมนิวเคลียร์ เดิมที่คาดกันว่า โรงไฟฟ้านี้จะเริ่มจ่ายไฟฟ้า รื้อถอนและการด�ำเนินการให้พื้นที่ของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นพื้นที่ เข้าระบบในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2552 ที่ผ่านมา แต่สถานการณ์ ที่มีระดับกัมมันตภาพรังสีอยู่ในระดับปลอดภัย หลังจากที่หมดอายุ การก่อสร้างจริงกลับตรงกันข้าม หลังการก่อสร้างมาแล้ว 4 ปี (เริ่ม ใช้งานแล้ว โดยทั่วไปโรงไฟฟ้านิวเคลียร์รุ่นเก่ามีอายุใช้งานประมาณ จากปี พ.ศ. 2548) พบว่า การก่อสร้างล่าช้ากว่าก�ำหนดประมาณ 30 ปี ส่วนโรงไฟฟ้านิวเคลียร์รุ่นใหม่มีอายุใช้งานประมาณ 45-60 ปี 3 ปีครึ่ง ขณะที่งบประมาณการก่อสร้างก็เพิ่มขึ้นจากเดิมประมาณ ปัญหาส�ำคัญคือ การปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ให้อยู่ใน 3 พันล้านยูโร กลายเป็นเกือบ 5 พันล้านยูโร หรือเพิ่มขึ้นประมาณ ระดับที่ปลอดภัยนั้นมีต้นทุนที่สูงมาก ตัวอย่างเช่น ในฝรั่งเศสที่มีการ ร้อยละ 55 และเท่ากับว่ามีต้นทุนค่าก่อสร้างสูงถึงประมาณ 4,400 ปลดระวางโรงไฟฟ้าเบรนนิลิส ขนาด 70 เมกะวัตต์ ซึ่งมีต้นทุนการ เหรียญต่อกิโลวัตต์ จนกลายเป็นประเด็นถกเถียงกันในฟินแลนด์ว่า รื้อถอนสูงถึง 480 ล้านยูโร (หรือเกือบ 20,000 ล้านบาท) ซึ่ง ใครจะเป็นผู้รับผิดชอบต้นทุนที่บานปลายขึ้นมานี้ สูงกว่าที่คาดการณ์ไว้เดิมถึง 20 เท่า แม้กระนั้นการปลดระวาง ศาสตราจารย์สตีเฟน โธมัส (Stephen Thomas) ซึ่งเป็น โรงไฟฟ้านี้ก็ยังประสบปัญหาการปนเปื้อนของพลูโตเนียม ซีเซียม-137 ผู้เชี่ยวชาญด้านนโยบายพลังงานที่วิทยาลัยธุรกิจ มหาวิทยาลัยกรีนวิช และโคบอล์ท-60 ลงสู่แหล่งน�้ำโดยรอบ จึงสรุปว่า “Olikiluoto-3 กลายเป็นตัวอย่างที่แสดงให้เห็นว่า ทุกสิ่ง ในอังกฤษ หน่วยงานที่รับผิดชอบการปลดระวางโรงไฟฟ้า เกี่ยวกับการสร้างเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์ใหม่สามารถกลายเป็นข้อผิด พลาดทางเศรษฐกิจได้ทั้งสิ้น” นิวเคลียร์แห่งสหราชอาณาจักร พบว่า ต้นทุนในการรื้อถอนโรงไฟฟ้า ด้วยเหตุนี้ นายจอห์น ดับเบิลยู โรว์ (John W. Rowe) นิวเคลียร์ 19 โรงอาจจะสูงถึง 70,000 ล้านปอนด์ และอาจต้อง ประธานสถาบันพลังงานนิวเคลียร์จึงสรุปว่า “ประเทศเรา (หมาย พบกับปัญหาต้นทุนบานปลายตามมา จนมีการตัดสินใจที่จะทยอย ถึง สหรัฐอเมริกา-ผู้เขียน) ต้องการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เป็นอย่างมาก รื้อถอน โดยใช้เวลาในการด�ำเนินการนานถึง 50 ปีกว่าจะเสร็จสมบูรณ์ เพื่อจัดการกับปัญหาภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง) แต่เป็นโครงการที่แพง ในสหรัฐ การไฟฟ้าต่างๆ มีการประมาณการณ์กันว่า ต้นทุนการ และเสี่ยงมาก” ปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์น่าจะอยู่ที่ 325 ล้านเหรียญสหรัฐหรือ ผู้บริหารบริษัทสาธารณูปโภคหลายคนย�้ำว่า ผู้ก่อสร้างโรงไฟฟ้า ประมาณ 9,400 ล้านบาทต่อเตาปฏิกรณ์ นิวเคลียร์ไม่เต็มใจที่จะผูกมัดตนเองไว้กับราคาที่ตั้งไว้คงที่ (หมายถึง ขณะเดียวกันในยุโรปก็มีการประมาณการณ์กันว่า ต้นทุนการ ราคาที่ตกลงและโฆษณากันไว้นั้น-ผู้เขียน) รวมถึงไม่อยากผูกมัดกับ ปลดระวางโรงไฟฟ้านิวเคลียร์โดยเฉลี่ยประมาณ 200-500 เหรียญ ก�ำหนดเวลาที่ตายตัว (ซึ่งแปลว่า ไม่อยากผูกมัดว่าจะก่อสร้างเสร็จใน สหรัฐต่อกิโลวัตต์ เวลาใด-ผู้เขียน) (ข้อมูลจากไทยแลนด์ BusinessWeek, “Nuclear’s นั่นหมายความว่า หากประเทศไทยจะโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ขนาด Tangled Economics”, 26 มิถุนายน 2551) 1,000 เมกะวัตต์ จ�ำนวน 5 โรง ก็จะต้องเตรียมต้นทุนค่าปลดระวาง

School, concluded “Olkiluoto has become an example For example, the decommissioning of the Brennilis EL-4 of all that can go wrong in economic terms with new power plant in France, with a capacity of 70 megawatts, reactors.” cost as much as 480 million euros (or almost 20 billion For this reason John W. Rowe, chairman of the baht). That was 20 times the costs estimated. Even so Nuclear Energy Institute, said the US “badly needs new decommissioning of this plant was beset with contamina- nuclear plants to deal with the climate issue. But they are tion of nearby water sources by plutonium, cesium-137 very expensive, very high-risk projects.” and cobalt-60. Builders of the power plants, utility executives say, In England, the authority charged with the decom- are unwilling to commit to fixed prices set (meaning the missioning of nuclear power plants estimated that price agreed and advertised – writer) and fixed schedules(which removal and withdrawal of 19 plants might cost as much means they don’t want to commit to the time frame for finishing as 70,000 million pounds. And the authority believed it the construction work – writer). (Thailand BusinessWeek, 26 would meet with cost overruns. Therefore the authority June 2008, “Nuclear’s Tangled Economics”) decided to stagger the removals, expecting to take more than 50 years until all the plants are decommissioned. Costs of Decommission In the US, electricity authorities estimated that the Another issue that is widely debated is the costs of costs of decommissioning nuclear plants should amount decommissioning a nuclear power plant. By decommis- to US$325 million, or about 9.4 billion baht, per nuclear sioning we mean the removal of a plant and the insur- reactor. ance that the grounds on which it stands holds a safe level Europe also estimates that decommissioning would of radioactivity after its usefulness has expired. In gen- cost on average US$200-500 per KW. eral, an old nuclear power plant is operative for 30 years. All these pointers mean that if Thailand is to build The newer ones can be at work for 45-60 years. five nuclear power plants, each with a capacity to pro- The problem is the costs are very high for decom- duce 1,000 MW, the country will have to prepare decommissioning a nuclear power plant to a level that is safe. missioning costs of US$200-500 million or 6-15 billion

VA.indd 72 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 73

ประมาณ 200-500 ล้านเหรียญ/โรง (หรือ 6,000-15,000 ล้านบาท/ และทางเศรษฐกิจคิดเป็นมูลค่าปัจจุบันประมาณ 7.6 ล้านล้านยูโร โรง) หรือรวมทั้ง 5 โรง ก็จะมีต้นทุนสูงถึง 30,000-75,000 ล้านบาท ซึ่งถือเป็นกรณีอ้างอิงส�ำหรับความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นได้จาก เลยทีเดียว อุบัติภัยนิวเคลียร์ แต่ปัจจุบันโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศเยอรมนี จริงๆ แล้วในสหรัฐอเมริกาและในยุโรปมีการเก็บเงินจาก กลับถูกก�ำหนดให้ต้องท�ำประกันภัยโดยครอบคลุมมูลค่าเสียหายเพียง โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงเข้ากองทุนเพื่อการปลดระวางโรงไฟฟ้า แค่ 2,500 ล้านยูโร (หรือประมาณ 100,000 ล้านบาท) หรือประมาณ นิวเคลียร์ แต่ล่าสุดคณะกรรมาธิการก�ำกับดูแลโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ร้อยละ 0.03 ของมูลค่าความเสียหายทั้งหมดที่อาจจะเกิดขึ้น ของสหรัฐอเมริกาพบว่า เงินที่เก็บเข้ากองทุนจากโรงไฟฟ้าแต่ละโรง จากการค�ำนวณของ นายโอลาฟ โฮเมเยอร์ นักเศรษฐศาสตร์ นั้นต�่ำเกินไป ไม่พอที่จะจ่ายต้นทุนในการปลดระวางจริง เช่นเดียว จากมหาวิทยาลัยเฟลนซ์เบิร์ก ประเทศเยอรมนี พบว่า การครอบคลุม กับในทวีปยุโรป ซึ่งพบปัญหานี้เช่นกัน ค่าเสียหายทุกหนึ่งล้านล้านยูโร โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงจะต้อง เสียค่าเบี้ยประกันรายปีประมาณ 4,700 ล้านยูโร (ประมาณ 190,000 ต้นทุนการประกันสาธารณภัย ล้านบาท/ปี) เหตุการณ์อุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ฟุกุชิมะ-ไดอิชิ นอกจากจะ เพราะฉะนั้น หากจะให้ครอบคลุมมูลค่าความเสียหายที่เกิด ชี้ให้เห็นความเสี่ยงของการใช้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แล้ว ยังชี้ให้เห็นถึงจุด ขึ้นทั้งหมด 7.6 ล้านล้านยูโร (โดยเทียบเคียงจากกรณีโรงไฟฟ้า อ่อนส�ำคัญของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์อีกจุดหนึ่งนั่นคือ ระบบประกันภัย เชอร์โนบิล) โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงก็จะต้องเสียค่าเบี้ยประกัน จากโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ที่ท�ำไว้ไม่ครอบคลุมมูลค่าความเสียหายจริง ประมาณ 35,000 ล้านยูโร หรือ 1.5 ล้านล้านบาท เนื่องจากโรงไฟฟ้าแห่งนี้ไม่ได้ท�ำประกันสาธารณภัยเอาไว้เลย ทิ้งให้ ดังนั้น จึงมีค�ำกล่าวว่า “โรงไฟฟ้านิวเคลียร์จะเป็นทางเลือกที่เป็น ภาระในการชดเชยและฟื้นฟูทั้งหมด (ซึ่งยังมิอาจสรุปได้หมดในขณะ ไปได้ทางเศรษฐกิจ ก็ต่อเมื่อธุรกิจโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ไม่จ�ำเป็นต้องจ่าย นี้) กลายเป็นภาระของประชาชนผู้เสียภาษีชาวญี่ปุ่น ค่าเบี้ยประกันจนครอบคลุมความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นทั้งหมด” ในความเป็นจริงแล้ว ปัญหาเช่นนี้ได้เกิดขึ้นมาก่อนแล้ว และยัง ตัวอย่างจริงในประเทศเยอรมนี ปัจจุบันโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เสียค่า คงด�ำรงอยู่จนกระทั่งปัจจุบัน นั่นคือ การที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต่างๆ เบี้ยประกันเพียง 12 ล้านยูโร ซึ่งคิดเป็นค่าไฟฟ้าแล้วประมาณ 0.008 ท�ำประกันไว้ต�่ำกว่ามูลค่าความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้นจริงมาก เพื่อ ยูโรเซนต์/หน่วยไฟฟ้า เทียบกับค่าไฟฟ้า 22 ยูโรเซนต์/หน่วยไฟฟ้า ลดต้นทุนค่าเบี้ยประกันรายปีของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ลง แต่ถ้าต้องการให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ต้องประกันความเสียหาย ตัวอย่างเช่น กรณีอุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิล ใน ถึง 100,000 ล้านยูโร ก็จะต้องเสียค่าเบี้ยประกันเพิ่มขึ้นเป็น 3.2 ประเทศยูเครน เมื่อปี พ.ศ. 2529 ได้สร้างความเสียหายทางสุขภาพ ยูโร/หน่วยไฟฟ้า (หรือเพิ่มขึ้นกว่า 145 เท่า) ซึ่งหากต้องเสียค่าเบี้ย

baht per plant. In other words, decommissioning of all nuclear power plants in Germany have been required five would cost 30 to 75 billion baht. to take out insurance policies of only 2.5 billion euros The truth is the US and Europe have collected fees (amounting to 100 trillion baht) or 0.03% of the dam- from each nuclear power plant to make up a fund for ages that may be incurred. the decommissioning of the plants. But of late, the US According to calculations by Dr Olaf Hohmeyer, Nuclear Regulatory Commission found that the money a professor of energy economics at the University of going into the fund is too low, inadequate for paying the Flensburg, Germany, for every trillion euros caused in costs of decommissioning in reality. Europe found a simi- damage a nuclear power plant has to pay 4.7 billion lar problem. euros per year in insurance policy (or close to 50 billion baht a year). Costs of Insurance against Disasters Therefore, if damages amounting to 7.6 trillion The fiasco at Fukushima-Daiichi in Japan did not euros are to be covered (taking the Chernobyl disaster as only show the risk of using nuclear power. It showed a yardstick), each nuclear power plant has to pay insur- another flaw: the insurance system in place did not cover ance premiums amounting to 35 billion euros (or 1.5 tril- the damages in reality. That’s because the plants did not lion baht). take out a policy on pubic disaster insurance. This leaves Hence, the saying: “nuclear power plants will be fea- the burden of compensation and rehabilitation (which sible economically if they don’t have to pay insurance cannot yet be estimated) on the shoulders of Japanese premium that cover all damages.” taxpayers. In reality, German nuclear power plants pay only In fact, this kind of incident has happened before 12 million euros or only 0.008 euro cents/electrical unit and still persists, that is nuclear power plants take out compared to the electricity charge of 22 euro cents/elec- policies that are far below the costs of damages that trical unit. might ensue. This is in order to reduce annual insurance But if you want to insure the power plant up to 100 fees paid by the nuclear power plant. billion euros you will have to pay a premium of 3.2 euros For example, the accident at the Chernobyl power per unit of electricity, or 145 times more. Paying insur- plant in Ukraine in 1990 caused damages to people’s ance commensurately would thus mean nuclear power is health and the country’s economy to the tune of 7.6 a very expensive option. trillion euros. This is a reference case for damages that That’s why several governments have to subsidise may occur due to other nuclear disasters. But at present nuclear power plants by letting these plants pay insur-

สี่แยกไฟเขียว Green Intersection

VA.indd 73 1/27/12 11:32 AM 74 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ประกันตามนั้น โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ก็จะเป็นทางเลือกในการผลิตไฟฟ้า จากความแตกต่างระหว่างมูลค่าความเสียหายที่อาจจะเกิดขึ้น ที่แพงเอามากๆ จริงกับมูลค่าความรับผิดชอบความเสียหายที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ได้ท�ำ ด้วยเหตุนี้ รัฐบาลหลายประเทศจึงต้องอุ้มโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ประกันเอาไว้ จะเห็นได้ชัดว่าโรงไฟฟ้านิวเคลียร์อยู่รอดได้ ก็ด้วยการ เอาไว้ โดยยอมให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์ในประเทศของตนเองจ่ายค่าเบี้ย ผลักภาระความเสี่ยงจากสาธารณภัยไว้ให้สาธารณชนต้องรับผิดชอบ ประกันต�่ำกว่าความเป็นจริง และในส่วนที่เหลือรัฐบาล (หรือในบาง กรณีจะให้การไฟฟ้าในประเทศนั้น) รับภาระเอาไว้เอง การค�ำนวณต้นทุนที่ไม่ครบถ้วนใน 4 ประเด็นที่ส�ำคัญไม่ใช่เป็น ยกตัวอย่างเช่น สหรัฐอเมริกามีกฎหมายระบุให้โรงไฟฟ้า เพียงปัญหาเดียวของโครงการก่อสร้างของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ การ นิวเคลียร์แต่ละแห่งต้องท�ำประกันภัยครอบคลุมความเสียหาย 375 หาทางเลือกและต้นทุนในการจัดการกากนิวเคลียร์ก็เป็นปัญหาใหญ่ ล้านเหรียญสหรัฐ บวกกับการก�ำหนดให้การไฟฟ้าฯ ต่างๆ ต้องพร้อม อีกปัญหาหนึ่ง ด้วยเหตุนี้ ค�ำเตือนของ นายบัน คี มุน ที่ว่า “เราคิด ที่จะจ่ายความเสียหายจากอุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์รวม 12,600 ค�ำนวณต้นทุนและความเสี่ยงครบถ้วนแล้วหรือยัง?” จึงเป็นค�ำถามที่ ล้านเหรียญสหรัฐ หรือเท่ากับโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละแห่งมีส่วนรับ ส�ำคัญมาก เพราะการคิดค�ำนวณต้นทุนและความเสี่ยงที่ไม่ครบถ้วน ภาระเพียงประมาณร้อยละ 3 ของมูลค่าความเสียหายที่การไฟฟ้า ก็คือ การบังคับให้สาธารณชนต้องรับภาระต้นทุนและความเสี่ยงเมื่อ จะรับผิดชอบเท่านั้น ปัญหาต่างๆ อุบัติขึ้น ไม่ว่าจะเป็นการก่อสร้างที่ล่าช้า งบบานปลาย ในกรณีของประเทศฝรั่งเศส ซึ่งมีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ 58 โรง ซึ่ง การรื้อถอนโรงไฟฟ้า หรืออุบัติภัยโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ก็ตาม ก�ำหนดให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงต้องท�ำประกันครอบคลุมความ การคิดค�ำนวณต้นทุนและความเสี่ยงของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ เสียหาย 91 ล้านยูโร ส่วนรัฐบาลจะต้องรับผิดชอบโดยประกันความ จึงเป็นประเด็นส�ำคัญที่สังคมไทยต้องขบคิดกันให้ชัดเจน ดีกว่าที่จะ เสียหายเพิ่มเติมคิดเป็นมูลค่าถึง 228 ล้านยูโร เร่งรีบตัดสินใจเดินหน้าโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ โดยมีต้นทุนและ ในกรณีของประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ได้เพิ่มมูลค่าการรับประกัน ความเสี่ยงที่มองไม่เห็นรอคอยอยู่เบื้องหน้า n ความเสียหายของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์แต่ละโรงเพิ่มขึ้นจาก 1,000 ล้าน ฟรังค์ เป็น 1,800 ล้านฟรังค์ ในขณะที่หน่วยงานรัฐบาลประเมินว่า ดร. เดชรัต สุขก�ำเนิด เป็นอาจารย์ที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัย ความเสียหายจากกรณีโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เชอร์โนบิลน่าจะสูงถึง 4 เกษตรศาสตร์ ติดต่อได้ที่ [email protected] ล้านล้านฟรังค์

ance lower than in reality. The governments or the countries’ electricity authorities would bear the remainder of the liabilities. For example, the US stipulates by law that each nuclear power plant must pay insurance amounting to $375 million. In addition, utility authorities have to be ready to pay damages amounting to $12.6 billion in the event of an accident. In other words, each nuclear power plant has to shoulder only one third of damages that might arise. France, which has as many as 58 nuclear power plants, requires each to have insurance coverage amounting to 91 million euros. The government pays an addi- เรื่องความคุ้มทุนระหว่างพลังงานนิวเคลียร์และพลังงานหมุนเวียน เช่น พลังงาน tional 228 million euros in coverage. ลม ยังเป็นที่ถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง Switzerland has raised the insurance coverage for The comparative cost advantage of nuclear power and renewable each nuclear power plant from 1 billion francs to 1.8 bil- energy such as wind power continues to be a subject of intense debate. lion francs, while state agencies estimate that damages from the disaster at Chernobyl should be as high as 4 oughly and adequately taken into account. Such failure trillion francs. means the public will be forced to shoulder the costs and From the difference between the costs of damages risks when problems arise, be it delayed construction, that may occur in reality and the damages insured by cost overrun, decommissioning, or accidents. nuclear power plants, it is clear that nuclear power plants The assessment of costs and risks in a nuclear power survive by transferring the risks of public disasters to the plant is therefore a point that Thai society has to think general public. through. It is better than to rush into a decision to build Not being able to adequately assess the costs of a nuclear power plants with unforeseen costs and risks nuclear power plant project in the four important areas lying ahead. n is not the only problem. Options and the costs of nuclear waste management is another major problem. It is clear Decharut Sukkumnoed, PhD, is a lecturer at the Economics then why Ban Ki-moon posed the very important ques- Faculty, Kasetsart University. He may be contacted at tion of whether all the costs and risks have been thor- [email protected].

VA.indd 74 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 75 กิจกรรมกรม Activities of the Department เปิดตัวคู่มือความหลากหลายทางชีวภาพ ณ อุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร Launch of Handbooks of Biodiversity at Sirindhorn International Environmental Park ย้อนไป 50 กว่าปีที่แล้ว ป่าเบญจพรรณในทิศตะวันตกของ ifty years ago, the deciduous forest to the west of Phetchaburi’s Cha-am District was อ�ำเภอชะอ�ำ จังหวัดเพชรบุรี มีต้นน�้ำที่หลั่งไหลเป็นสายน�้ำ home to streams that flowed all the way มาถึงชายฝั่งทะเลฝั่งตะวันออกท�ำให้มีป่าชายเลนขึ้นอยู่หนาแน่น to the eastern coast, giving rise to a dense เป็นระบบนิเวศต้นน�้ำถึงปลายน�้ำที่มีทรัพยากรธรรมชาติ ทั้ง mangrove forest. It was a complete eco- ป่าไม้และสัตว์ป่าอุดมสมบูรณ์ในอดีต system from the headwater to the sea that Fonce teemed with forest resources and wildlife. แต่ภายหลังป่าไม้ถูกท�ำลายจนเหลือพื้นที่ป่าเล็กน้อยอยู่บน However, widespread deforestation interfered with ยอดเขา ฝนฟ้าไม่ตกต้องตามฤดูกาล กลายเป็นพื้นที่อับฝน ดิน the climate, disrupting the rain pattern and turning the เสื่อมโทรม พืชพันธุ์ไม่สามารถเจริญเติบโตได้ กระทั่งกลายเป็นพื้นที่ area into almost a waste land, its top soil depleted and รกร้าง unsuitable for plant growth. พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ รัชกาลปัจจุบัน ทรงทอด After witnessing such deterioration, His Majesty the King lamented that the land would turn into desert if it พระเนตรเห็นความเสื่อมโทรมในพื้นที่ ทรงมีพระราชปรารภว่า was left to its fate. In 1983, the Huai Sai Royal Develop- หากปล่อยให้เป็นเช่นนี้ต่อไปพื้นที่จะกลายเป็นทะเลทราย จึงทรงมี ment Study Center under the royal initiative was estab- พระราชด�ำริให้จัดตั้งศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายขึ้นในปี 2526 lished to restore the forest. A reservoir was constructed เพื่อฟื้นฟูป่า โดยสร้างอ่างเก็บน�้ำ ใช้ระบบป่าเปียกเก็บกักน�้ำและ and fast-growing trees were planted upstream to trap the ตะกอนดินไว้บางส่วน ปลูกป่าไม้โตเร็ว ไม้ผล และไม้เศรษฐกิจ ควบคู่ sediment. Other fruit trees and hard-wood trees were

ผู้ร่วมการสนทนาเกี่ยวกับความหลากหลายทางชีวภาพที่อุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร คือ (จากซ้าย) คุณปฐวี คุณสมิทธิ์ อธิบดีพรทิพย์ และคุณสาวิตรี Discussing biodiversity at the Sirindhorn International Environmental Park are, from left, Mr Patawi, Mr Smith, Director-General Pornthip, and Ms Savitree.

กิจกรรมกรม Activities of the Department

VA.indd 75 1/27/12 11:32 AM 76 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ไปกับการปล่อยให้ป่าเดิมได้ฟื้นตัวด้วยตัวเองเพื่อคงลักษณะของ เริ่มตั้งแต่การขุดลอกคลองบางตราน้อย-บางตราใหญ่ เพื่อให้การไหล ป่าธรรมชาติในพื้นที่ไว้ เวียนของน�้ำจืดจากบนบกและน�้ำเค็มจากทะเลมาเชื่อมต่อกันอีกครั้ง นับแต่นั้นมา ป่าเบญพรรณและป่าเต็งรังค่อยๆ กระจายออกไป ต่อจากนั้นจึงเริ่มปลูกป่าชายเลนขึ้นในพื้นที่ บนพื้นที่ 15,882 ไร่ของโครงการ ตั้งแต่เขาลูกโดดต่างๆ ไล่ลงมาถึง ปัจจุบัน แสมทะเล ฝาดขาว โกงกางใบเล็ก โกงกางใบใหญ่ และ พื้นราบ มีพรรรณพืชทั้งสิ้น 70 วงศ์ 184 สกุล 241 ชนิด โพทะเล ยืนต้นเจริญเป็นพรรณไม้ดัชนีที่บ่งชี้ถึงการฟื้นตัวของป่า เมื่อผืนป่าห้วยทรายเริ่มฟื้นตัว ในปี 2537 สมเด็จพระเทพ ชายเลน และผืนป่าชายเลนแห่งนี้เป็นแหล่งเรียนรู้ที่ส�ำคัญของอุทยาน รัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้พระราชทานพระราชด�ำริ ให้ สิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธรในเวลาต่อมา จัดการพื้นที่ทดลองปลูกและฟื้นฟูสภาพป่าชายเลน เพื่อให้ระบบนิเวศ จวบจนปัจจุบัน ป่าเบญจพรรณ ป่าชายเลน ป่าชายหาด ที่เคย ป่าชายเลนกลับคืนสู่ธรรมชาติ เสื่อมโทรมในอดีต ได้รับการฟื้นฟูจนกลายเป็นระบบนิเวศป่าต้นน�้ำ จากสภาพเดิมของป่าชายเลนปลายคลองบางตราน้อย และ ป่าบก และป่าชายเลนที่เชื่อมต่อสัมพันธ์ โดยในพื้นที่ศูนย์ศึกษาการ คลองบางตราใหญ่ ที่ถูกท�ำลายไปจากการเสียสมดุลของธรรมชาติ พัฒนาห้วยทรายฯ มีป่าปกคลุม 2 ชนิด คือ ป่าเต็งรัง 4,016.57 ไร่ และ

planted while the remaining natural forest was left to ผู้ร่วมงานเปิดตัวหนังสือคู่มือลงพื้นที่ศึกษาป่าชายเลนที่ฟื้นตัวแล้ว Participants of the handbook launch on the nature trail in the restored rejuvenate by itself. mangrove forest Since then, the mixed deciduous and the dry dipterocarp forest has continued to multiply on the 15,882 cel of land has since become an important nature study rai of the project area. The trees spread from the moun- center of the Sirindhorn International Environmental tain top to the plain below and account for over 70 fami- Park. lies, 184 genus and 241 species of flora. Nowadays, the mixed deciduous, mangrove and the When the Huai Sai forest complex is restored, HRH beach forests that were once depleted have been fully Princess Maha Chakri Sirindhorn initiated a land man- revived, making up a complete ecosystem of upstream agement scheme to restore the mangrove forest. In 1994, forest at the head water, dry forest in between and man- the whole ecosystem started to come back to life. grove forest downstream that are inter-connected. The The mangroves along the Bangtra Noi and Bangtra Huai Sai Royal Development Study Center includes Yai canals were once completely destroyed to the point two types of forests: the dry dipterocarp forest covering of upsetting the eco-equilibrium. The dredging of both 4,016.57 rai and the mixed deciduous forest covering canals links the fresh water from inlands and the salt 2,530.88 rai. The Sirindhorn International Environmen- water from the sea. Once the dredging is completed, the tal Park covers three types of forests: the mangrove forest mangrove forest began its march to normalcy. covering 189.68 rai, the beach forest covering 136.61 rai Presently, samae talay (Avicennia marina), faad khao and the rejuvenated forest covering 362.73 rai. (Lumnitzera racemosa Willd), kongkaang bai lek (Rhizophora During 2007-2008, the Faculty of Forestry of Kas- apiculata) and kongkaang bai yai (Rhizophora mucronata) and etsart University in collaboration with the Department Portia tree (Thespesia populnea) stand tall as the indisput- of Environmental Quality Promotion (DEQP) launched able indicators of the restored mangrove forest. This par- a survey and found 103 species of birds, 11 species of

VA.indd 76 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 77

ป่าเบญจพรรณ 2,530.88 ไร่ ส่วนพื้นที่อุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติ ภายในงาน นางพรทิพย์ ปั่นเจริญ อธิบดีกรมส่งเสริมคุณภาพ สิรินธร มีพื้นที่ป่าปกคลุม 3 ชนิด ได้แก่ พื้นที่ป่าชายเลน 189.68 ไร่ สิ่งแวดล้อม ได้ร่วมพูดคุยเสวนาถึงความเป็นมาของการจัดท�ำชุด ป่าชายหาด 136.61 ไร่ และป่าฟื้นฟูทดแทน 362.73 ไร่ คู่มือศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ โดยมีผู้ร่วมเสวนาคือ ในระหว่างปี พ.ศ 2550-2551 คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัย นายปฐวี สุขสวัสดิ์ รองผู้จัดการฝ่ายฝึกอบรมและเผยแพร่ จากอุทยาน เกษตรศาสตร์ ร่วมกับกรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อม ได้ท�ำการ สิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธร และนายสมิทธิ์ สุติบุตร์ ตัวแทนนักเขียน ส�ำรวจชนิดพรรณ พบนก 103 ชนิด สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม 11 ชนิด โดยมีนางสาวสาวิตรี ศรีสุข ผู้อ�ำนวยการส่วนสิ่งแวดล้อมศึกษา เป็น สัตว์เลื้อยคลาน 15 ชนิด สัตว์สะเทินน�้ำสะเทินบก 11 ชนิด และ ผู้ด�ำเนินรายการเสวนา แมลงอีก 118 ชนิด จากนั้นเป็นกิจกรรมลงพื้นที่ศึกษาความหลากหลายทางชีวภาพ ล่าสุด กรมส่งเสริมคุณภาพสิ่งแวดล้อมได้น�ำการศึกษาในครั้งนั้น ตามเส้นทางเดินศึกษาธรรมชาติป่าชายเลนภายในอุทยานสิ่งแวดล้อม มาพัฒนาและจัดท�ำเป็น หนังสือชุดคู่มือความหลากหลายทางชีวภาพ จากห้วยทรายถึงชายทะเล ฉบับพกพาส�ำหรับประชาชน ประกอบ นานาชาติสิรินธร เพื่อให้ผู้เข้าร่วมทดลองใช้ชุดคู่มือฯ ในการศึกษา ด้วยสื่อการเรียนรู้จ�ำนวน 3 เรื่อง ได้แก่ ป่าไม้และพรรณพืช เขียนโดย ความหลากหลายทางชีวภาพทั้งในเรื่องของนก พรรณไม้ชายเลน และ แม้นวาด กุญชร ณ อยุธยา นกและสัตว์ป่า เขียนโดย สมิทธิ์ สูติบุตร และ สิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศป่าชายเลน ปลาและชีวิตในน�้ำ เขียนโดย นณณ์ ผาณิตวงศ์ ตามวัตถุประสงค์เพื่อ โดยหวังว่า คู่มือฯ ทั้งสามเล่มนี้ จะสะท้อนถึงภาพของความ ให้ชุดคู่มือฯ นี้เป็นสื่อการเรียนรู้ความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ ส�ำเร็จในการฟื้นฟูระบบนิเวศป่าบกและป่าชายเลนที่มีความสัมพันธ์ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยทรายจนถึงอุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติ เชื่อมโยงกันอย่างใกล้ชิด เพื่อให้องค์ความรู้เหล่านี้ รวมถึงคุณค่า สิรินธร โดยกลุ่มเป้าหมายผู้ใช้ชุดคู่มือฯ นี้ จะเป็นครูหรือผู้จัดกิจกรรม ของความหลากหลายทางชีวภาพในพื้นที่ศูนย์ศึกษาการพัฒนา ภาคสนามให้กับเยาวชนให้สามารถเข้ามาศึกษาได้ด้วยตนเอง และจัด ห้วยทรายจนถึงอุทยานสิ่งแวดล้อมนานาชาติสิรินธรเป็นต้นแบบของ กิจกรรมเปิดตัวชุดคู่มือฯ ขึ้นเมื่อวันที่ 7 กันยายน 2554 ที่ผ่านมา การเรียนรู้ในห้องเรียนธรรมชาติได้รับการเผยแพร่ต่อไป n

ผู้ร่วมงานพักผ่อนด้วยการละเล่น Participants nature games during a break. mammals, 15 species of reptiles, 11 species of amphib- lication of the handbooks. Joining her were Patawi Suk- ians and 118 species of insects in the park. sawat, deputy manager of the Dissemination and Train- Based on the study, the DEQP recently published ing Division from the Sirindhorn International Envi- a 3-volume set “Handbooks of Biodiversity from Huai ronmental Park, and Smith Sutibutr, representing the Sai to the Coast”. The pocket-sized handbooks available writers of the handbooks, with Savitree Srisuk, director to the public consist of (1) Forest and Plants authored of the Environmental Studies Unit, moderating the talk. by Maenwad Kunjara Na Ayuttaya; (2) Birds and Wild- The discussion was followed by a field visit along life by Smith Sutibutr, and (3) Fish and Marine Life by the nature trail in the mangrove forest in the Sirindhorn Nonn Panitvong. The handbooks were intended to serve International Environmental Park to allow participants as guides for biodiversity study in the Huai Sai Royal to try out the handbooks. Development Study Center and the Sirindhorn Inter- It is hoped that the handbook set can be a testimony national Environemntal Park. The target users of these to the success of the ecosystem rehabilitation of forest handbooks are teachers and field organizers for youth and mangrove that are closely connected. The body of activities. The handbooks were launched at a ceremony knowledge and the invaluable biodiversity in the Huai on September 7, 2011. Sai Royal Development Study Center and the Sirind- During that ceremony, Pornthip Puncharoen, the horn International Environmental Park can serve as a DEQP director-general, led a discussion about the pub- prototype for nature study for future replication. n

กิจกรรมกรม Activities of the Department

VA.indd 77 1/27/12 11:32 AM 78 กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011

ล้อมกรอบ VIEWFINDER

ต้นไม้ที่ถูกไฟไหม้ในอุทยานแห่งชาติโยเซมิตี ในสหรัฐอเมริกา ภาพโดย t-w-m-c (www.stockarch.com) A burnt tree in the Yosemite National Park, United States. Photo: t-w-m-c (www.stockarch.com)

VA.indd 78 1/27/12 11:32 AM กันยายน - ธันวาคม 2554 September - December 2011 79 ถ่านไฟเก่า เป็นเวลายาวนานมาแล้วที่ถ่านไม้คือเชื้อเพลิงร้อนระอุคู่ครัวไทย ก่อนจะค่อยๆ ถูกแทนที่ ด้วยเตาแก๊สและเตาไฟฟ้าซึ่งให้ความสะดวกสบายได้มากกว่า จึงไม่แปลกเลยที่แม้ถ่านไม้จะกลายเป็นพลังงานในยุคก่อน แต่ก็ยังมีส�ำนวนไทยมากมาย ที่ใช้ปรากฎการณ์จากถ่านไม้ไว้เปรียบเปรยเรื่องราวต่างๆ มาจวบคนในยุคปัจจุบัน ดังเช่น เพลง “ถ่านไฟเก่า” มีเนื้อร้องท่อนหนึ่งว่า “ถ่านไฟเก่ายังร้อน รอวัน รื้อฟื้น” ขับร้องโดยเบิร์ด ธงไชย แมคอินไตย์ ศิลปินผู้โด่งดังของไทย ซึ่งกลายเป็นเพลงร่วมสมัยที่ผู้คน คงยังจดจ�ำ “ถ่านไฟเก่า” เป็นส�ำนวนที่เปรียบชายหญิงที่เคยเป็นคู่รักแล้วเลิกร้างหรือห่างกันไป เมื่อ กลับมาพบกันใหม่ ก็ท�ำท่าจะตกลงปลงใจคืนดีกันได้ง่าย เปรียบเหมือนถ่านไฟที่มอดหรือดับไป แล้ว แต่พอได้เชื้อไฟใหม่ก็คุติดขึ้นมาได้เร็วกว่าถ่านที่ยังไม่เคยได้เชื้อไฟหลายเท่า ส�ำนวนนี้ใช้เปรียบเปรยได้ดีกับการผลักดันโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ซึ่งเกิดขึ้นและ หยุดลงในอดีต กระทั่งเมื่อ ครม. เห็นชอบ แผนพีดีพี 2010 ที่มีโครงการโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ ในแผนอีกครั้ง ส�ำหรับบางคนที่ต้องการเห็นโรงไฟฟ้านิวเคลียร์เกิดขึ้นโดยเร็ว ความรู้สึกที่ต้องรอมานาน ก็อาจจะเปรียบได้ดัง “ไฟสุมขอน” คืออารมณ์ร้อนรุ่มที่คุกรุ่นอยู่ในใจมาเนิ่นนาน และก็คง อยากจะเห็นถ่านไฟเก่าคุขึ้นอีกครั้งโดยไวเช่นกัน

Taan Fai Gao Wood charcoal had been the fuel in the Thai kitchen for millennia. Gradually, however, the charcoal stove has been replaced by the more convenient gas or electric one. Not surprisingly, the fuel of old had over time given many Thai expressions which remain in use to this day. In a contemporary Thai song Taan Fai Gao, popular singer Thongchai McIntyre sings “taan fai gao yang ron, raw wan rue fuen”, alluding to an old but still smoldering relationship waiting to be revived. Taan Fai Gao, meaning burnt but not exhausted charcoal, is an expression describing a romantic relationship gone sour although there are still some sparks left. Given some nourishment, such relationship can be rejuvenated similar to the burnt wood charcoal that can be re-ignited with just a touch of fire. The expression can be aptly applied to the push for the plan to build nuclear power plants which was thought up many years ago but was put on hold. The plan, however, was recently revived in the Power Development Plan 2010. For those people wishing to see speedy construction of nuclear plants, the long wait can be described by another expression – “Fai Sum Kawn”, the feeling of anxiety. They probably hope to see the smoldering charcoal re-ignited into a fire soon.

VA.indd 79 1/27/12 11:32 AM น�้ำหลาก – ปรากฏการณ์แห่งธรรมชาติ หล่อเลี้ยงผืนดินให้ชุ่มฉ�่ำ เสริมสารอาหารพืชพรรณได้เติบใหญ่ เติมหนองคลองบึงบ่อเพื่อปลาปูหอยกุ้งด�ำรงไป ขอส่งก�ำลังใจแด่ เลี้ยงสัตว์ทั้งน้อยใหญ่และผู้คน ผู้ประสบภัยน�้ำท่วม ขอให้ฟื้นคืนสู่ความ แต่ … ยามน�้ำมากมายไหลหลากมา สมดุลชีวิตโดยไว ท่วมที่นาท�ำกิน แหล่งอาศัย ทุกแห่งหน จากกองบรรณาธิการ เดือดร้อนกันไปทั้งสัตว์เลี้ยงและผู้คน วารสาร เส้นทางสีเขียว แม้วัวควายยังไม่วายต้องอดทนตรมน�้ำนอง

For all who have been Rainfall runoff – a natural phenomenon hit by the flood, Soaks the earth wet Wish you a speedy Brings vegetation nutrients to help it grow return to life Fills up ponds, creeks, canals where equilibrium. fishes, shrimps, crabs and mollusk thrive From the editorial Feeding people and animals alike; team at Green Line But … when runoffs become a deluge Inundating paddy fields and communities everywhere Causing hardship for both man and beasts Even cows and buffaloes must take the flood in stride.

VA.indd 80 1/27/12 11:32 AM