KLEIO-HISTORIA Tijdschrift Voor Geschiedenis
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
KLEIO-HISTORIA Tijdschrift voor Geschiedenis (2017) NUMMER 6 Colofon 3e jaargang 2017, nummer 6 Alle auteursrechten ten aanzien van de inhoud worden uitdrukkelijk voorbehouden © Kleio-Historia, Kekerdom 2015-2017 Redactie Drs. Mark Beumer Omslag ontwerp: Mark Beumer Lay-out: Mark Beumer Afbeelding omslag: Kleio, de Griekse godin der Geschiedenis ISSN: 2452-1507 Inhoudsopgave Voorwoord 6 Mark Beumer Over de auteurs 7 Wat moeten historici kunnen? 2 8 Mark Beumer Reinhart Koselleck, begripshistoricus (1923-2006) 10 Mark Beumer Recensie Thom Roep & Co Loerakker, Van Nul Tot Nu. De vaderlandse geschiedenis (Big Balloon Publishers 2017). 20 Recensie Yuval Noah Harari, Homo Deus. Een kleine geschiedenis van de toekomst (Thomas Rap 2017). 21 Recensie Adri. P. van Vliet, Bastaard van Oranje. Justinus van Nassau. Admiraal, diplomaat & gouverneur (1559-1631 (WalburgPers 2017). 22 Recensie Jonathan I. Israel, Democratische Verlichting: Filosofie, revolutie en mensenrechten, 1750 – 1790 (Uitgeverij Van Wijnen – Franeker 2015). 23 Recensie Jop Euwijk en Frank Rensen, De identiteitscrisis van Zwarte Piet (Atlas Contact 2017). 25 Recensie Carla du Pree, Johan Huizinga en de bezeten wereld (ISVW Uitgevers 2016). 26 Recensie Frans Verhagen, Geschiedenis van de Verenigde Staten (Boom 2017). 28 Recensie Catherine Nixey, Eeuwen van duisternis. De christelijke vernietiging van de klassieke cultuur (Hollands Diep 2017). 40 Recensie J.C.H. Blom en E. Lamberts (red.), Geschiedenis van de Nederlanden (Prometheus Amsterdam, 4e druk 2016). 41 Recensie Rolf Falter, De geboorte van Europa. Een geschiedenis zonder einde (Polis 2017). 42 Recensie Youp van ’t Hek, IJdel onkruid (Thomas Rap Amsterdam 2017. 43 Recensie Peter van Trigt, 1000 jaar Sinterklaas …en nu het ware verhaal van St. Nicolaas en zijn knecht (LM PUBLISHERS 2016). 46 Recensie M. Verhoeven, L. Bosman, H. Van Asperen (eds.), Monuments & Memory: Christian Cult Buildings and Constructions of the Past. Essays in honour of Sible de Blaauw (Brepols 2017). 47 Recensie Lewis Spence & Gerard Grasman, Egypte’s mythen en legenden. Op basis van de huidige stand van de egyptologie volledig nieuw vertaald en geactualiseerd (Brave New Books 2017). 49 Recensie Achille Mbembe, Kritiek van de zwarte rede (Uitgeverij Boom 2017). 50 Recensie Ybeltje Berckmoes, ‘Voorlichting loopt met u mee tot het ravijn’. Mijn ontluisterende jaren in de VVD-fractie (Uitgeverij van Praag 2017). 51 Recensie Nils de Heer, Pijnbank. De problemen van de Rabobank (Uitgeverij Q 2016). 54 Recensie Sharon Gesthuizen, Schoonheid, macht, liefde in het leven en de politiek (De Geus 2017). 55 Recensie Peter N. Stearns, The Industrial Turn in World History (Routledge 2017). 57 Recensie P.M. Jones, The French Revolution 1787-1804 (Routledge 2017, 3rd edition). 58 Recensie Henk Schulte Nordholt, Een geschiedenis van Zuidoost-Azië (Amsterdam University Press 2016). 59 Recensie Anne Frank Stichting (Jaap Tanja), Antisemitisme. Geschiedenis en actualiteit (Boom 2016). 60 Recensie Gerben Graddesz Hellinga & Patric Aalders, De Oranjes. De CANON van ons Koninklijk Huis (WalburgPers, 2e herziene druk 2015). 62 Review Alexandra Sofroniew, Household Gods. Private Devotion in Ancient Greece and Rome (Getty Publications 2015). 64 Recensie Nicholas Vincent, Magna Carta. The Foundation of Freedom 1215-2015 (Third Millennium Publishing, London 2015). 66 Recensie Jan. J.B. Kuipers, Karel de Grote. Stamvader van Europa (WalburgPers 2016). 67 Recensie Johannes Fried, Charlemagne (Harvard University Press 2016). 69 Recensie Mies Bouwman, Gewoon Mies (Gottmer Haarlem, 2e druk 2017). 70 Recensie Peter Seixas and Tom Morton, The Big Six: Historical Thinking Concepts (Nelson Education 2013). 71 Recensie Kadriye Ercikan and Peter Seixas, New Directions in Assessing Historical Thinking (Routledge 2015). 72 Recensie Cátia Antunes and Karwan Fatah-Black (eds.) Explorations in History and Globalization (Routledge 2016). 73 Recensie Megan Cassidy-Welch (eds.) Remembering the Crusades and Crusading (Routledge 2017). 74 Recensie Nikolaus Wachsmann, KL. Een geschiedenis van de concentratiekampen (De Bezige Bij 2016). 75 Recensie Rebecca Futo Kennedy, Immigrant Women in Athens. Gender, Ethnicity, and Citizenship in the Classical City (Routledge 2016). 77 Recensie Arnold—Jan Scheer, Zwarte Sinterklazen. Over Pieten en ander heidens volk (Papieren Tijger 2014). 78 Voorwoord Beste lezer, Voor u ligt alweer nummer 6 van Kleio-Historia. Het jaar 2017 was een opmerkelijk jaar waarin veel nieuwe boeken het licht zagen, waarover diverse recensies in dit nummer zijn opgenomen. Helaas zijn er dit jaar geen gastauteurs, maar wellicht voelt u zich geroepen een artikel of recensie voor het volgende nummer in te zenden. In dit nummer twee artikelen. Het eerste gaat over de vaardigheden van de historicus. Deze zijn aan de ene kant zeer algemeen en aan de andere zeer specifiek. Denk bijvoorbeeld aan historisch denken, redeneren en dit toepassen op specifieke vraagstukken. Hieraan gelieerd een artikel over de beroemde begripshistoricus Reinhart Koselleck die met zijn concepten Erfahrungsraum en Erwartungshorizont naadloos aansluit bij nieuwe milieuwetgeving. Onder de recensies is bewust veel aandacht voor de discussie over Zwarte Piet alsook Sinterklaas. Het is belangrijk gedegen historische kennis te vergaren over oorsprong, ontwikkeling en geschiedenis van deze denkbeeldige figuur. Daarnaast blijkt dat christenen zelf ontzettend gruwelijke misdaden hebben begaan tegen polytheïsten, waardoor ook dit discours genuanceerd wordt. Ook de Nederlandse politiek komt aan bod met allerlei misstanden. Het is duidelijk dat onze parlementsleden misschien wel eens een hernieuwde cursus democratie moeten leren….Ook de Middeleeuwen komen ruim aan bod met recensies over Karel de Grote en de Magna Carta uit 1215. Ik hoop dat u er weer van kunt genieten. Ik wens u een prettig Sinterklaasfeest toe, een zalig Kerstfeest en een zeer gelukkig 2018! Vrede en alle goeds! Met vriendelijke groet, Mark Beumer, historicus Oprichter en eindredacteur 6 Over de auteurs Mark Beumer studeerde Docent Geschiedenis en Staatsinrichting 2e graads aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, daarna Geschiedenis aan de Radboud Universiteit en tenslotte Docent Geschiedenis en Staatsinrichting 1e graads aan dezelfde Universiteit. Tussen 2009 en 2013 verrichte hij promotieonderzoek over de Griekse godin Hygieia. In 2015 richtte hij het tijdschrift Kleio-Historia op. Thans is hij werkzaam als extern promovendus aan de Universiteit van Tilburg en onderzoek hij de ritual transfer van tempelslaap in de Late Oudheid (170-610 n. Chr.) in Romeins Egypte, Griekenland en Rome. 7 Wat moeten historici kunnen? 2 Mark Beumer In nummer 2 van het Tijdschrift voor Geschiedenis werd een discussiedossier gewijd aan de kennis en vaardigheden van toekomstige historici. Hierbij wordt slechts gebruik gemaakt van één boek, namelijk Geschiedenis schrijven! Wegwijzer voor historici.1 Dit boek zou een brug proberen te slaan ‘tussen de wetenschappelijke geijkte historische methoden en technieken’ en het (digitale) tijdperk waarin de aankomende historicus nu leeft.2 Marijke Huisman bepleit in haar bijdrage dat het in geschiedenisopleidingen vooral moet gaan om het historische debat en niet zozeer om overzichtscursussen.3 Ik ben het hiermee oneens. De aankomend historicus moet een zeer brede overzichtskennis hebben van alle tijdvakken en specialisaties zoals Nederlandse geschiedenis, gendergeschiedenis en sinds kort sportgeschiedenis. Het liefst moeten studenten alle inleidende vakken aan alle universiteiten volgen. Zonder kennis kun je namelijk niet discussiëren. Daarnaast zijn de studenten van Huisman niet representatief voor heel Nederland. Ik betwijfel of alle studenten geschiedtheorie en historiografie onzin vinden en het maar ‘moeilijk’ vinden. Ik ben het eens dat de historicus veel weet van cultuur, maar een historicus moet veel meer zijn dan een generalist die goed feiten van meningen kan onderscheiden, kritisch kan denken en multidisciplinair problemen oplost. Een historicus is iemand die midden in de maatschappij staat en dus in alles geïnteresseerd moet zijn, zoals zaken die in eerste instantie ver weg lijken, bijvoorbeeld klimaat, het heelal of games. Echter is alles historisch aangezien alles een begin kent. Een historicus is natuurlijk niet alleen een generalist, maar ook specialist. Alle studenten kiezen voor bepaalde thema’s met methodologieën, waardoor duizenden specialistische stukken geschreven worden. Dit is noodzakelijk, omdat historici vaak als oude mannen gezien worden die veel van het verleden weten, maar niet van de toekomst. De vaardigheden van de historicus hoor je in vergelijking ook veel minder. Aan het einde van haar betoog pleit Huisman voor afschaffing van het handboek en liever een kritische recensie van dat handboek. Hiervoor moet de student dus eerst veel kennis van de geschiedenis hebben alsook van andere handboeken om een goede recensie te kunnen schrijven.4 Karel van Nieuwenhuyse gaat in zijn hoofdstuk over Knowing & Doing history in op de spanning voor historische kennis ‘versus’ kennisconstructie voor historici. Ten eerste valt op dat hij de gelijknamige dissertatie van Harry Havekes niet meeneemt.5 In zijn dissertatie analyseert Havekes de Welk Woord Weg opdracht, waarbij leerlingen uit groepen woorden moeten aangeven welk woord er niet in thuishoort en waarom niet. Ik ben zelf historicus en docent Geschiedenis en heb na het HBO de universiteit in Nijmegen bezocht. Mijn ervaring is dat de introductievakken op dezelfde