NUMER POŚWIĘĆ ON Y ZDR O JO W1SK0M, UZDROWISKOM

______I LETNISKOM — NA SEZON LETNI 1928 ROKU______Cena egz. Zł. 2.50. ROK II. W A R S Z A W A — LIPIEC 1928 r. Nr. 2 (9)

TURYSTAmu CZASOPISMO POŚWIĘCONE TURYSTYCE I PRZEMYSŁOWI TURYSTYCZNEMU. PERIODlQUE CONSACRE AU DEVELOPPEMENT DU TOURISME ET DE LTNDUSTRIE AYANT TRAIT AU TOURISME. THE REVIEW FOR TOURISM AND TOURISTIC MANUFACTURES. ZEITSCHRIFT FUR TURISTIK UND VERWANDTE GEBIETE.

ADRES REDAKCJI I ADMININISTRACJI: W A R S Z A W A , ALEJE JEROZOLIMSKIE 39, TELEFON 64 - 36. REDAKCJA CZYNNA OD GODZ. 5 — 7 W., ADMINISTRACJA OD GODZ. 9 — 1 i 3 — 7. ODDZIAŁ PROPAGANDOWO - OGŁOSZENIOWY: KREDYTOWA 4 M. 22, TEL. 57-33.

Powitanie uczestników wycieczki Związku Narodowego Polskiego z Ameryki w porcie Gdyni. Reception dans le port de Gdynia des membres de l'excursion organisee par l‘Association Nationale des Polonais d'Ameriąue. The members of the excursion of the American „Polish National League" are welcomed at Gdynia Harbour. Begriissung der Mitglieder des Polnischen National uerbandes aus Amerika im Hafen von Gdynia. SM A RY OLEJE

STANDARD-N05EL W POLSCE Sp. Akc.

400 STACJI BENZYNOWYCH W POLSCE.

Hotel Pensione Terminus PENSIONAT POLSKI

CAPR1 — (PALAZZO FERRARO) = ITALIA

PENSJONAT CUDOWNIE POŁOŻONY Z PRZEPIĘK­

NYM WIDOKIEM NA MORZE. TARAS W PEŁNI

SŁOŃCA W CIĄGU CAŁEJ ZIMY. — KUCHNIA

DOBRZE ZAOPATRZONA.— PENSJONAT OTWARTY

■ PRZEZ CAŁY ROK. — ------

CENY UMIARKOWANE CENY UMIARKOWANE

C. A. FRANKE, BYDGOSZCZ ROK ZAŁOŻENIA 1S27

RAFINERJA OKOWITY, WYTŁOCZNIA SOKÓW OWOCOWYCH I PAROWA FABRYKA NAJWYBORNIEJSZYCH LIKIERÓW

kilkanaście r a z y p r e m j o w a n e z ł o t y m i m e d a l a m i

SPECJALNOŚĆ: „KROPLE Dr. ESKALONY" LIKIER DESEROWY, „KARMELICKIE" I „KUJAWIAK”, LIKIER ŻOŁĄDKOWY podług recepty aptekarza F. HOYERA. MARKI PRAWNIE ZASTRZEŻONE.

PAROWY ZAKŁAD KĄPIEI OWY. PAROWY TARTAK. ZAKŁAD OBRÓBKI DRZEWA. IMPORT I EXPORT DRZEWA.

POLECA SWOJE WYROBY PO CENACH KONKURENCYJNYCH. ROK II. WARSZAWA — LIPIEC 1928 r. Nr. 2 (9)

TURYSTAimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitimiiiiiiimiiii iii i iii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiii iii iiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iii iiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHii

Plaża w Gdyni. G dynia — L a plagę. On the beach at Gdynia. Der Badestrand in Gdynia.

P.K.O. Pocztowa Kasa Oszczędności P.K.O. ROZPOCZĘŁA JUŻ PRZYJMOWANIE UBEZPIECZEŃ NA ŻYCIE I UBEZPIECZEŃ POSAGOWYCH BEZ BADANIA LEKARSKIEGO.

SKŁADKA UBEZPIECZENIOWA. POCZĄWSZY JUŻ OD 3 ZŁOTYCH MIESIĘCZNIE.

ZGŁOSZENIA. INFORMACJE 1 TARYFY W: CENTRALI P. K. O. W WARSZAWIE, ODDZIAŁACH P. K. O. W KATOWICACH, KRAKOWIE I POZNANIU, A TAKŻE WE WSZYSTKICH URZĘDACH POCZTOWYCH I UPEŁNOMOCNIONYCH PRZEDSTAWICIELI. 2 TURYSTA ______Nr. 2 (9)

OD REDAKCJI

Numer niniejszy „Turysty” wychodzi ze znacznem opóźnieniem z powodu zasadni­ czych zmian, przeprowadzonych w siadzie redakcji pisma, a w związku z tern i reorganizacji gruntownej wydawnictwa. „Turysta”, jako jedyne dzisiaj w Polsce czasopismo, poświęcone popieraniu i rozwo­ jowi turystyki kraj°wej i zzagranicy — chcąc odpowiedzieć swemu szczytnemu zadaniu. musi stać na uysokim poziomie, nietylko pod względem szaty zewnętrznej, lecz również i redakcyjnie. Nowa redakcja postanowiła zatem poświęcać każdy numer „Turysty” specjalnym za­ gadnieniom, względnie dziedzinom wiedzy turystycznej, tak, ażeby poszczególny numer tego czasopisma stanowił pewną całość i przedstawiał wartość nietylko W okresie opuszczenia prasy, lecz i w kilka tai potem. Zerwaliśmy w ten sposób z dotychczasową metodą chaotyczności, metodą pisania ,.o Wszystkiem”, ^fóra dotąd cechowała „Turystę”. Wierzymy, że wstępując obecnie na tory nowe, „Turysta” zyska uznanie i poparcie ogółu turystów polskich i zagranicznych, spełniając godnie swą zaszczytną misję.

REDAKCJA

ZDROJOWISKA I UZDROWISKA POLSKIE A TURYSTYKA Turystyka w Polsce, w znaczeniu europejskiem, Perła naszych gór, Pieniny, byłaby nieomal przeżywa niemowlęcy jeszcze okres swego istnienia. niedostępną dla turystyki automobilowej i pie­ Daleko jej bardzo do tej żywiołowości i powszechno­ szej, gdyby nie zdrojf Szczawnickie, dzięk: którym tu­ ści, jaką odznacza się na Zachodzie, czy też na dru­ ryści po zwiedzeniu gniazda górskiego Pienin mają giej półkuli. Nie stanowi ona istotnej potrzeby, nie­ gdzie przenocować i pożywić się, oraz gdyby nie au­ zbędnego czynnika w życiu przeciętnego Polaka. tobusy, dowożące kuracjuszów do Szczawnicy z 'No­ A i ruch obcych w Polsce jest do dziś dnia nie­ wego Targu, czy Nowego Sącza, dzięki kt ,rym pod­ znaczny. Nie dlatego, by ziemia polska ubogą była różnicy p.esi mogą od kolei dostać się na właściwy w zabytki sztuki, osobliwości przyrody, czy też uro­ teren turystyczny górski. cze zakatki j malownicze okolice. Nie dlatego, by Udostępnienie naszego wybrzeża morskiego dla w Polsce cudzoziemiec nie mial znalesć rzeczy cie­ turystyki, wiąże się ściśle z wielką frekwencją let­ kawych, ani godnych widzenia. nisk nadmorskich na naszej szczupłej bałtyckie! linji Brak zainteresowania turystycznego naszą ojczy­ brzegowej, z koniecznością pobudowania nowych zną tlómaczy się z jednej strony nieudolnością i zru- lińji kolejowych (linja na półwyspie Helskim), z po­ komością polskiej propagandy zagranicznej, z drugiej wstawaniem nowych osad nad morzem polskiem zaś strony pierwotnością, a raczej, powiedzmy otwar­ (Hallerowo); turystyce torują tu drogę uzdrowiska cie, nieistnieniem tego wszystkiego, co się zwie urzą­ i letniska, turystyka bowiem w Polsce to jeszcze kop­ dzeniem turystycznem, przystosowaniem terenu pod ciuszek, żywiący się ochłapami, spadłymi z pańskiego względem komunikacyjnym, hotelowym, ścieżkowym stołu uzdrowisk, letnisk i zdrojowisk. i schromskowym do potrzeb turystyki kołowe; czy Nie mielibyśmy i w sezonie zimowym dostępu do pieszej. zaczarowanej, śnieżnej krainy baśni, do Tatr w białej, Ubogo również przedstawia się nasza literatura puszystej powłoce, nie moghbyśmy organizować tam przewodnikowa turystyczna. O ile jeszcze Polak, turystycznych wypraw narciarskich, gdyby nie zna­ dzięki dużej ilości przewodników dr. Orłowicza, tego czenie Zakopanego, jako zimawej uzdrowiskowej sta­ prawdziwego polskiego , Bedekera", może zwiedzić cji klimatycznej i gdyby nic płynąca stąd konieczność całą Polskę z książką w ręku, cudzoziemiec natrafia przeprowadzenia drogi żelaznej od Chabówki do naj­ w tym względzie na niezwyciężone niemal prze­ ważniejszej dziś bazy turystycznej w zimie i w lecie szkody. dla Tatr polskich, jaką jest Zakopane Ten niewesoły stan naszego „przysposobienia" Dlatego też turystyka polska związana jest ściśle turystycznego ratuje w dużym stopniu rozrzucona ze zdrojowiskami, uzdrowiskami i letniskami, dlatego dość licznie po kraju sieć zdrojowisk i uzdrowdsk właśnie rozwój i pomyślny stan tych ostatnich wpły­ polskich, oraz częściowo tak zwane letniska. wa na rozwój i pomyślność turystyki. Będąc, z natury rzeczy, w sezonie letnim punkta­ Znajomość naszych zdrojom isk i uzdrowisk jest mi. skupiającymi w sobie znaczniejszy napływ gości, rzeczą konieczną i pożyteczną dla każdego turysty, — mających większe czy mniejsze wymagania, ale nie dlatego, że same przez się stanowią one częstokroć w każdym razie wymagania, przewyższające przecięt­ miejscowości, bądź okolice malownicze i godne zwie­ ne potrzeby miejscowej ludności, zdrojowiska i uz­ dzenia, — lecz przedewszystkiem dlatego, że trudno drowiska polskie, budując hotele, zajazdy i restaura­ dziś sobie wyobrazić jakąkolwiek dłuższą wycieczkę cje, poprawiając drogi dojazdowe, a często nawet or- w Polsce, którąby można zorganizować należycie, bez igjanizując specjalne środki lokomocji (autobusy i t, p.), oparcia ’£ j o zdrojowiska i uzdrowiska, jako o jedyne staja się mimowoli stacjami turystycznemi, zwłaszcza, niemal stacje turystyczne. że leżą zwykle w okolicach lesistych, górskich, bądź nadmorskich i przyjeziornych. Stanisław Lenartowicz Nr. 2 (9) TURYSTA 3

DZIAŁALNOŚĆ RZĄDU W DZIEDZINIE UZDROWISK lW dziale polityki uzdrowiskowej skoncentrowa­ Zjazdu lekarzy słowiańskich w Pradze, polscy uczest­ ne są dążenia przedewszystkiem w kierunku podnie­ nicy wycieczki po zdrojowiskach czeskich mieli spo­ sienia uzdrowisk krajowych pod względem leczni­ sobność porównania tych zdrojowisk z polskiemi czym, sanitarnym i kulturalnym, tudzież w kierunku i stwierdzić należy, że urządzenia lecznioczo-kąpielo- unormowania stosunków prawnych w uzdrowiskach. we polskie nie tylko dorównują zagranicznym, lecz Oceniając należycie znaczenie uzdrowisk, Rząd często je przewyższają, jedynie szata zewnętrzna w pierwszym rzędzie unormował rozporządzeniem zdrojowisk zagranicznych, a więc otoczenie łazienek, Prezydenta Rzeczypospolitej z dn. 22.11,1928 (Dz. U. parki, bulwary, drogi, udogodnienia wycieczkowe, Nr. 36), nowelizującem dotychczasową ustawę o uzdro­ a zwłaszcza dział, tyczący się przemysłu hotelarskie­ wiskach z 23.III 1922 roku, stosunki administracyjne, go, stoją wyżej, niż w Polsce. Przy ocenie jednak tego sanitarne, budowlane i gospodarcze w uzdrowiskach faktu wziąć należy pod uwagę wielowiekowy nieraz krajowych, podporządkowując tej ustawie wszystkie rozwój zdrojowisk zagranicznych i wyrobienie daleko znaczniejsze uzdrowiska i stwarzając tern samem- dla idącego zrozumienia dla wymagań chorego u tych, nich podwaliny racjonalnego rozwoju. którzy przecież czerpią dochody z kieszeni tegoż cho­ Równolegle z ustawowem zwiększeniem nadzoru rego, a nie starają się wygórowanemi żądaniami od­ nad stanem sanitarnym, budowlanym, oraz nad nale- straszyć od powtórnego przyjazdu. Życzyć Polsce i zainteresowanym należy, aby żytem wyzyskaniem naturalnych środków leczniczych (źródeł, klimatu i t. p.), skierowane są usiłowania, za­ i u nas dojrzało zrozumienie, że nie należy warunków leżnie oczywiście od ukształtowania się naszych sto­ obecnych, sprzyjających rozwojowi krajowych uzdro­ sunków gospodarczych, do udzielenia pomocy finan­ wisk, krótkowzrocznie wyzyskiwać dla osobistych sowej przemysłowi uzdrowiskowemu w postaci długo­ materjalnych zysków. Dr. Eugenjusz Piestrzyński terminowych ułatwień kredytowych na cele inwesty­ Dyr. Depar. Służby Zdrowia. cyjne, a przedewszystkiem na budowę urządzeń bal- neotechnicznych, sanitarnych i urządzeń użyteczności publicznej. Dla spopularyzowania zaś i uprzystępnie­ nia lecznictwa uzdrowiskowego i1 wód leczniczych jaknajszerszym warstwom społeczeństwa dąży się w kierunku uprzywilejowania uzdrowisk krajowych pod względem komunikacyjnym i ulg taryfowych przy przejazdach w celach leczniczych, jak również zali­ czenia wód mineralnych eksportowych do niższych taryf kolejowych. Zamierzone jest również dalsze kontynuowanie, rozpoczętych w 1926 r., badań nau­ kowych wszystkich źródeł w Polsce pod względem chemicznym i radjoczynności, przyczem wznowione będą starania o utworzenie stałej placówki naukowej, służącej celom uzdrowiskowym, t. j. katedry balneo- logji i instytutu balneologicznego, mających za zada­ nie nadanie kierunku naukowego w zakresie przyro- dolecznictwa. W stosunku do zdrojowisk państwowych należy zaznaczyć, że oprócz dalszego intensywnego kontynu­ owania programowej rozbudowy rozpoczętej jeszcze w 1921 r., zamierzone jest usamodzielnienie tych za­ kładów pod względem gospodarczym. Program inwestycyjny zdrojowisk państwowych na rok 1928 obejmuje w Busku — budowę elektrowni, rozpoczęcie budowy domu zdrojowego wraz z łazien­ kami, wiercenie nowych źródeł mineralnych, oraz ko­ masację i mełjorację gruntów zdrojowiska; w Ciecho­ cinku — ukończenie wiercenia źródła normalnego dla uzyskania gorącej solanki, budowę kanalizacji i robo­ ty meijoracyjne; w Krynicy — budowę drugiego domu zdrojowego i domu dla administracji, wiercenie no­ wych źródeł, dokończenie kanalizacji, budowę szpi­ tala, rozszerzenie łazienek borowinowych z równo­ czesną przebudową całego gmachu i rozbudowę sieci wodociągowej. W projekcie jest uruchomienie na szerszą skalę sprzedaży i eksportu wód mineralnych i przetworów leczniczych z wód mineralnych w zdrojowiskach pań­ stwowych. Dotychczasowe wyniki, osiągnięte przez rozbu­ dowę zdrojowisk państwowych, oraz akcję w kierun­ ku podniesienia sanitarnego wogóle wszystkich uzdro­ wisk krajowych, są dodatnie, gdyż frekwencja ich sta­ Ciechocinek — Wieża ciśnień. le wzrasta; w przybliżeniu wyniosła w 1927 r. 250,000 Ciechocinek — La tour de pression. osób. Ciechocinek — The Hydrolic Toufer. W czasie odbywającego się w roku bieżącym Ciechocinek — W asserturm . 4 T U iR Y ,S T A Nr. 2 (9)

LETNISKA POD WARSZAWĄ

letnisk, z których najładniejszem jest wieś Komo­ rów (wille wlesie), oraz nowobudująca się Pod­ kowa Leśna, która ma zczasem stać się wzoro- wem miastem - ogrodem, a chwilowo jest letniskiem, położonem wśród ładnych mieszanych lasów. Przy kolejce Grójeckiej leżą: Służewiec, słabo rozwijające się letnisko, pozbawione wszelkich urządzeń i Pyry w bezpośrednim sąsiedztwie naj­ ładniejszych pod Warszawą Lasów Kubackich. Największem letniskiem przy tej linji jest P i a- s e c z n o, połażone w odległości 1 kim. od miastecz­ ka tej nazwy. Ładnie zabudowane, w bezpośredniem sąsiedztwie lasu, posiada kąpiel rzeczną na miejscu i bardzo ułatwioną aprowizację dzięki sąsiedztwu z miasteczkiem. Obok Żabieniec i Banio- c h a, słabo .się rozwijające letniska. Należy dodać, Konstancin — Kasyno. że dzięki suchemu stosunkowo terenowi i lasom, każ­ Konstancin — L e Casino. da niemal wioska przy tej linji może służyć za let­ Konstancin — The Casino. nisko. — Konstancin Casino. Przy kolejce Wilanowskiej pierwszem letniskiem Niema chyba trudniejszego zadania, jak w ra­ jest K I a rysę w, ładnie położony i zabudowany. mach artykułu opisać letni'ska podwarszawskie. Bo Willi mało, przez co frekwencja dość słaba. jeżeli od ,,le'tniska“ zwykliśmy wymagać tylko po­ W bezpośredniem jego sąsiedztwie leży K o n- wietrza, .słońca, lasu i ciszy, to pod 'Warszawą mamy s t a n c i n, wzorowe letnisko, najkomifortowiej urzą­ takich miejscowości kilkaset o najróżnorodniejszej dzone ze wszystkich leżących pod Warszawą. Leży skali komfortu. A jak tu teraz opisać w jednym zwyk­ ono nad rzeczką Jeziorką, wśród ładnych lasów sos­ łym artykule kilkaset letnisk, ich położenie, odległość nowych i posiada grunt piasczysty. Ulice równe, wy­ od Warszawy i t. d.? Chcąc ten ciężki problem roz­ tyczone według planu, częściowo żwirowane, a czę­ strzygnąć, streszczę się w opisie do 'kilkunastu let­ ściowo asfaltowane. Konstancin odznacza się piękną nisk, najbardziej dostosowanych do potrzeb i wyma­ budową willi, w dużej ilości prywatnych, stojących gań przyjezdnych w czasie letnich miesięcy, występu­ w ładnie utrzymanych kwiatowych ogrodach. Letni­ jących pcd nazwą „letników". W opisie mym będę się sko jest skanalizowane i oświetlone elektrycznością. trzymała linji kolejowych, co, sądzę, ułatwi Czytelni­ Posiada plażę nad rzeką i ładny park. Na miejscu kom orjentację. apteka i kościół. Sezon całoroczny, a frekwencja go­ Przy linji, do wojny zwanej „Wiedeńską" (obec­ ści dochodzi do 1500 rocznie. nie bez specjalnej nazwy), zgrupowały się letniska Las sosnowy dzieli Konstancin od S k o 1 i m o- stosunkowo najmniej zalesione, ale za to wygodnie w a, letniska urządzonego i zabudowanego mniej urządzone i ładnie zabudowane. Szereg ich rozpo­ komfortowo, ale za to położonego w lesie sosnowym. czyna kilka miejscowości nie będących letniskami Wszelkie urządzenia sanitarne posiada takie same jak w całym znaczeniu tego słowa, ale rozwijających się Konstancin. dopiero, dzięki stosunkowo małej odległości od War­ Ze Skolimowem sąsiadują bezpośrednio Chyli- szawy i brakowi mieszkań w stolicy. c e, najrzadziej zabudowane ze wszystkich wymienio­ Najelegantszemu są bezpośrednio ze sobą sąsia­ nych przy tej linji letnisk, mają dzięki temu dużo wol­ dujące i bardzo do siebie wyglądem zbliżone Brwi­ nej przestrzeni i powietrze 'z otaczających je lasów. nów i Milanówek, zabudowane estetycznemi Stoi tu tylko kilka pensjonatów, ale wygodnie urzą­ willami, stojącemi w ogrodach. Na miejscu lekarze, dzonych, elektrycznie oświetlonych, oraz kilkanaście apteki, sklepy spożywcze, kolonjalne i perfumerje, willi prywatnych. ponadto eleganckie pensjonaty, a w Milanówku ka­ wiarnia. Oba posiadają 8-klasowe gimnazja, kościoły i wygodne żwirowe ulice. Lasów stosunkowo mało i to mieszane. Telefon, telegraf i poczta w miejscu. Oba letniska są oświetlone elektrycznie i posiadają cało­ roczny sezon. Bezpośrednio za niemi leży Grodzisk, na- wpół letnisko, a na wpół miasteczko z dużym zakła­ dem wodoleczniczym. Willi dla letników jest tu sto­ sunkowo mało. Lasu w samym Grodzisku niema. W odległości 1 kim. od stacji Żyrardów leży pod samym lasem, zwanym „Radziwiłłowskim", wieś Piotrowina, pozbawiona wszelkich urządzeń letniskowych, ale mająca przeczyste leśne powietrze i dużo swobody. Dzięki bliskości miasteczka Żyrardo­ wa ogromnie ułatwiona aprowizacja. , Następną stacją jest Radziwiłłów, posia­ dający podobne zalety, jak opisana poprzednio Pio­ Kościółek góralski w Dębnie koło Szczawnicy. trowina. Egłise montagnarde a Dębno, pres Szczawnica. Równolegle do wyżej opisanej linji, w odległości Mountaineer s Church at Dębno near Szczawnica. od niej 2 kim., zbudowało prywatne przedsiębiorstwo Eine originelle Kirche in Dębno bei Szcziawnicą kolej elektryczną do Grodziska. Leży przy niej szereg im Gebirgsstil. Nr. 2 (9) TURYSTA 5

Biegnąca w kierunku Otwocka lin ja kolejowa przecina suche lasy sosnowe, dzięki którym rozsiadło się przy niej najwięcej letnisk w okolicach Warszawy. Sąsiadują one tu bezpośrednio ze sobą i możnaby po­ wiedzieć, iże od Radości każdy metr kwadratowy zie­ mi został tu wyzyskany. Letniska tutejsze rozwinęły się tak szybko, że nie otrzymały one żadnych urzą­ dzeń sanitarnych, ani planu rożbudowy. Wszystkie one są podobne do siebie do tego stopnia, że wymie­ nić należy 'tylko ich nazwy, gdyż jeden opis da się do wszystkich zastosować. I tak wszystkie leżą na pias­ kach, w suchym lesie sosnowym, dzięki czemu posia­ dają balsamiczny, żywicą przesiąknięty klimat, wska­ zany dla rekonwalescentów po chorobach dróg odde­ chowych. Zabudowane są chaotycznie brzydkiemi willami drewnianemi. Drogi złe i piasczyste, ale za to wszystkie wille leżą wśród lasu. Obecnie znajduje się w budowie szosa łącząca je wszystkie, co ułatwi komunikację między niemi, oraz elektrownia w Fale- Z okolic Krościenka. nicy, która ma zaopatrzyć w światło Wszystkie letni­ Enuirons de Krościenko. ska. Następują tu kolejno po sobie: Wawer, Ra­ From the neighbourhood of Krościenko. dość, 'Miedzeszyn, F a 1 en i c a (obok mia­ Aus der Gegend von Krościenko — Der Fluss Dunajec. steczka tej nazwy), Michalin, Józefów, dużych lasów sosnowych, oddalone 1 kim. od stacji Świder i Otwock. Na wyróżnienie wśród nich Przy linji do Siedlec rozpoczyna szereg gęsto zasługuje Świder, posiadający kąpiele rzeczne i ład­ obok siebie położonych letnisk Rembertów, niejsze od innych położenie. Największem letniskiem obóz wojskowy, ze zbudowanemi w pobliżu willami dla letników wśród lasów. Za nim następują: Weso­ ła, Sulejówek, rezydencja letnia marszałka Pił­ sudskiego, Miłosna, iS k r u d a, D e m b e Wielkie, U r 1 e i t. d., letniska zbudowane wśród lasów dość prymitywnie, bez specjalnych urządzeń sanitarnych. Przy kolejce Mareckiej leżą Marki (w są­ siedztwie osady fabrycznej), Pustelnik iw są­ siedztwie 'dużych lasów Czarna Struga, naj­ liczniej frekwentowane letnisko przy tej linji, pozba­ wione jednak urządzeń letniskowych. Przy kolejce do Jabłonny leży Tarchomin (nad samą Wisłą), Henryków i Jabłonna, licznie frekwentowane ze względu na sąsiedztwo du­ żych lasów sosnowych. Obok miasteczko tej nazwy, co ułatwia letnikom aprowizację. Przy dawnej kolei Kaliskiej letnisk w ibeżpośred- niem sąsiedztwie Warszawy jest najmniej, a są niemi Kaszubska rodzina rybacka (fot. dyr. Dr. Mostowski). w pierwszej linji Płoehocin, Ożarów, Go­ Familie de pecheurs cachoubes. łąbki i Błonie, to ostatnie ze względu na roz­ A Kashubian fishers family. poczynające się w odległości 7 kim. od stacji naj­ Kaschubische Fischer familie in Jastarnia. większe pod Warszawą lasy Puszczy Kampinoskiej, otoczonej ze wszystkich stron wsiami i leśniczówka­ przy tej linji jest Otwock, posiadający obszaru mi, przyjmującemi na lato gości. Nawet w samym 117 ha. Stacją klimatyczną został Otwock dzięki sto­ środku puszczy, dokąd dojechać można końmi z Bło­ sunkowo małej ilości opadów atmosferycznych nia, leży wieś ze sklepem spożywczym i mieszkaniami (znacznie mniejsze jak w Warszawie), słabym wia­ dla letników. trom, hamowanym przez otaczające go lasy, oraz Na tern 'zasadniczy opis kończę, zastrzegam się piasczystemu, przepuszczalnemu gruntowi. Dzięki te­ jednak przed ewentualnemi lukami, gdyż wszystkich mu Otwock rozwinął się w stosunkowo krótkim czasie letnisk, nawet w najbliższym promieniu Warszawy jako miejścowość wskazana przy leczeniu chorób na­ leżących, nie podobna w artykule pomieścić. rządu oddechowego, nerwowych i dziecięcych. Ist­ Marja Szachówna. nieje tu kilka sanatorjów, zaopatrzonych w najnow­ sze uiządzenia lecznicze, oraz blisko 1000 willi i pen­ sjonatów. Ulice dobrze utrzymane i oświetlone elek­ trycznością. Kilkunastu lekarzy stale ordynujących, kilka aptek, oraz kilkanaście sklepów z wszelkiego rodzaju artykułami. Frekwencja roczna 12.000 gości. Równolegle z linją kolejową biegnie do Otwocka kolejka wąskotorowa. Przy linji do Wilna leżą Ząbki i Z i e 1 o n- k a, zabudowane ładnemi willami i dzięki bliskiemu położeniu od Warszawy zamienianemi na wzorowe Widok ogólny Pucka od strony Swarzewa. miasta-ogrody, które odciążają pod względem miesz­ Vue generale de Puck du cóte de Skarlzewo. kaniowym Warszawę. Wołomin, letnisko wśród General view of Puck from Swarzewo. i miasteczka tej nazwy. Gesamtansicht von Puck von Swarzewo aus gesehen. 6 TURYSTA Nr. 2 (9)

LETNISKA NADMORSKIE Mały skrawek wybrzeża morskiego, jaki posiada­ der niedogodne i nieekonomiczne, chociażby tylko ze my, doskonale nadaje się na urządzenie na nim stacji względu na nieproporcjonalnie długi czas trwania po­ klimatycznych, kąpielisk morskich, oraz letnisk. dróży. Grunt na calem wybrzeżu jest piasczysty, porosły la­ Pozatem na samem wybrzeżu Żegluga Polska sami iglastymi i nadaje się dzięki temu doskonale na stworzyła bardzo dogodną komunikację statkami pa­ plażę. Wybrzeże nasze ma 60 kim. długości, a pół­ sażerskimi i motorówkami, z Gdyni do Pucka, Jastar­ wyspom Hel podzielone jest pod względem klima­ ni, Helu, Sopotu i Gdańska, a prócz tego i gdańskie tycznym na dwie części: spokojniejszy klimat, dzięki przedsiębiorstwa żeglugi utrzymują z Gdańska i So­ osłonięciu od wiatrów, ma wybrzeże zatoki Puckiej, potu komunikację z Orłowem, Gdynią i Helem. ostrzejszy — wybrzeże wielkiego morza. Wybrzeże morskie pozbawione jest prawie zu­ Dojazd na wybrzeże ułatwiają liczne pociągi pełnie kurzu i dlatego jest jakgdyby rezerwoarem osobowe i kurjerskie. świeżego powietrza, idącego od morza z balsamicz­ Z Warszawy komunikacja z wybrzeżem odbywa nych lasów iglastych. Dzięki temu letniska tutejsze się przez Toruń - Bydgoszcz - Laskowice - Tczew - są w większości stacjami klimatycznemi i doskona­ Gdańsk, lub przez Iłowo - Grudziądz - Laskowice - leni miejscem pobytu dla ludzi wyczerpanych i rekon­ Tczew - Gdańsk. Na tej ostatniej linji kursuje w se­ walescentów, szukających wypoczynku i ciszy. Suche zonie letnim specjalny pociąg bezpośredni, przyspie­ i piasczyste wybrzeże i wygodna plaża ułatwiają sto­ szony, do samego Helu z wagonami do 'Krokowa, któ­ sowanie kąpieli słonecznych i powietrznych, a tutej­ re w Pucku zostają przyłączone do pociągu Puck - sze kąpiele morskie po za rozrywką są wskazane przy Krokowo. W projekcie jest linja kolejowa, łącząca zaburzeniach w przemianie materji. wybrzeże z resztą Polski, z ominięciem Gdańska. Lin­ Ze względu na zbyt ostre powietrze pobyt ja ta pójdzie z Bydgoszczy przez Laskowice i Tczew w letniskach nadmorskich nie jest wskazany osobom do Gdyni. W warunkach obecnych omijanie Wolnego chorym na nerki i bardzo wycieńczonym. Miasta, przez Kartuzy i Kokoszki do Gdyni, jest na­ Kąpiele morskie, kąpiele słoneczne na plażach i wyjątkowo świeże i czyste powietrze — oto środki lecznicze nad polskiem morzem. Pod względem urządzeń letniskowych to, z wy­ jątkiem Gdyni i Helu, wszystkie miejscowości nad­ morskie są wsiami, zabudowanemi drewnianemi cha­ łupami i dopiero od lat kilku stopniowo przystosowa­ ne do potrzeb letników. Z rąk Niemców dostaliśmy małe , nieznane wioski rybackie i własnemi siłami do­ piero zamieniamy je na letniska nadmorskie. Pierwszem letniskiem polskiem od granicy wol­ nego miasta Gdańska jest Orłowo, położone wśród lesistych pagórków nad morzem. Plaża kamienista tamuje rozwój Orłowa 'jako letniska nadmorskiego. Frekwencja wynosi 100 osób w sezonie, mieszkają­ cych w 2 hotelach, kilku pensjonatach i w chatach rybackich. iNajwiększą miejscowością na wybrzeżu jest Gdynia, mająca być w przyszłości miastem porto- wem z budującym się od lat kilku portem. Obecnie jest to jeszcze letnisko ze znakomitą piasczystą pla­ żą oraz zakładem ciepłych kąpieli morskich (26 wa­ nien). Do wynajęcia około 50 pokoi, hotele, kilka pensjonatów i restauracje. >Na miejscu lekarz i apte­ ka. Frekwencja przeszło 3,000 osób. Tuiż obok Gdy­ ni wznosi się Kamienna Góra, letnisko zbudowane na zboczach wyniosłego wzgórza z doskonałą piasczy­ stą plażą. Mieszkania dla letników mieszczą się w 85 willach i w Hotelu Kaszubskim. Po drugiej stronie Gdyni leży Oksywie, wieś po­ łączona z Gdynią komunikacją autobusową, położona o pół kilometra od morza. Ciche, spokojne letnisko, znacznie tańsze od Gdyni, pomieszczenie znaleźć mo­ żna w 200 izbach u rybaków, oraz w pensjonacie. Odwiedzanym dość chętnie w miesiącach letnich jest również Puck, jedyne miasteczko na wybrzeżu z dwiema dużemi restauracjami w Rynku, hotelem, oraz mieszkaniami w prywatnych kamienicach. Le­ ży on nad zatoką Pucką, która jest w tem miejscu co- prawda najpłytsza, ale posiada ładne molo, będące Aleja leśna na półwyspie helskim pomiędzy Kuźnicami miejscem przechadzek oraz piękną aleję nad strome- a Jastarnią (fot. dyr. Dr. Mostowski). mi urwiskami wzdłuż samego brzegu morskiego. Une allee forestiere de la presąu ile de Hel entre Kuźnica et Jastarnia. Nad Wielkiem Morzem leżą: Wielka Wieś, z du­ Forest alley on the Hel peninsula between Kuźnica and żą plażą, kilkoma pensjonatami i 100 pokojami u ry­ Jastarn ia. baków, Halłerowo z doskonałą plażą, letnisko założo­ Frachtige Waldallee auf Hel zwischen Kuźnice und ne po wojnie, dość szybko się zabudowujące, Chła- Jastarn ia. powo z dobrą plażą, ze stacją kolejową w Łebczu, 6 Nr. 2 (9) TURYSTA 7

kim. od Chłapowa, przy linji kolejowej Puck - Kroko­ z ładną plażą i latarnią morską, oraz Tupadły, letni­ wo, lub w Hallerowie, stacji wprawdzie bliższej, na sko ślicznie położone, z budującą się piękną kolonją linji Puck - Hel, jednak nastręczającej większe trud­ akademicką, kótrej część już spełnia swe zadanie let­ ności pod względem komunikacji z Chłapowem, Ja ­ niskowe. strzębia Góra, prześlicznie położona na szczycie le­ Szereg letnisk nadmorskich zamykają położone sistego wzgórza z doskonałą plażą, oddalona 7 kim. na półwyspie Helskim: Chałupy, Kuźnice, Jastarnia ■ od stacji Łebcz. Posiada kilka pensjonatów i kilka­ (największa wieś na półwyspie z frekwencją prze­ naście willi z pokojami umeblowanymi i pościelą, szło 1000 osób). Bór, oraz na samym cyplu półwyspu Karwia z doskonałą plażą, oddalona 6 kim. od stacji miasteczko Hel z restauracjami, hotelem i schlud­ kolejowej w Sławoszynie, zaś w jej najbliższem są­ nymi domkami rybackimi, dokąd przybywa w sezo­ siedztwie Karwieńskie Błota, z dobrą plażą, choć tro­ nie przeszło 1100 osób. Trzy ostatnie miejscowości chę wilgotne, oddalone 5 kim. od stacji w Sławoszy­ leżą nadto wśród suchego sosnowego lasu na piasku. nie, oraz Rożywie, położone na wyniosłym brzegu Marja Szachówna

LETNISKA I SZLAKI TURYSTYCZNE NA POMORZU Chcąc mówić o turystyce i letniskach na Pomo­ teli, oraz pokoje, które odnajmują obywa ele miejsco­ rzu, jestem zmuszony traktować sprawy te z innego wi, zapewniają letnikom pomieszczenie. Dojazd do punktu widzenia, niż się to zwykle praktykuje. Nie Gdyni (w sezonie letnim liczna ilość pociągów spec­ można mianowicie omawiać poszczególnych miejsco­ jalnych) bardzo dogodny (pół godziny jazdy). Przy wości, gdyż zbyt dużo trzebaby ich wyliczyć a zbyt tej samej linji kolejowej (Gdańsk-Strzebielino) leżą mało moiżnaby o nich powiedzieć, dlatego, że indy­ bardzo chętnie przez letników odwiedzane wsie: R e ­ widualnych cech prawie nie posiadają, a wszystkie da, R u m j a, Zagórze i C h y To n j a, tem cechy dotyczą całej danej okolicy, w której są położo­ dogodne, że bliższe Gdyni. Wszystkie te miejscowo­ ne. Wobec tego streszczę się do omówienia kolejno ści są położone wśród okolic bardzo górzystych i pięk­ okolic, ich położenia, krajobrazu i wartości turystycz­ nie zalesionych. nej, względnie letniskowej. W ten sposób Czytelnik Dopiero w okolicach Kariuz rozpoczyna się może wybrać sobie okolicę według swych upodobań, grzbiet wyżyny Pojezierza Pomorskiego a schronienie, czy też miejsce na kilkutygodniowy po­ i właściwa „K aszubska Szwajcarj a“, któ­ byt, znajdzie w każdej wiosce. Co się zaś tyczy wy­ rą na zachćd od Kartuz otwiera jezioro Raduńskie boru miejscowości pod względem wygód (np. odle­ (14 km. kw.), największe po jeziorze Żarnowieckiem, głość od miasta), to w zasadzie Pomorze nie przed­ a zamyka, na południe od Kościerzyny, najgłębsze, bo stawia pod tym względem trudności, gdyż miasta 55 m. głębokie, jezioro Wdydze. i miasteczka są bardzo gęsto rozsiane, a szczegółowo Okolica Kartuz, czyli „Kaszubska Szwajcarja", poinformuje o tern mapa województwa pomorskiego. jest pięknie zalesiona. Znajdują się tu przeważnie la­ Omawiając Pomorze, będę się trzymał pewnej sy liściaste i mieszane. Powiat kartuski posiada sto kolejności, a mianowicie pójdę od morza, poprzez kilkadziesiąt mniejszych i większych jezior, przepla­ Puszczę Darzlubską, „Kaszubską Szwajcarję", z po­ tanych malowniczemi łąkami śródleśnemi, bujnemi jezierzem kaszubskiem, Bory Tucholskie i doliną Dol­ wrzosowiskami i bystrymi potokami, o górskiej wprost nej Wisły, do pojezierza brodnicko - lubawskiego. wartkości. Najwyższym szczytem „Kaszubskiej W ten sposób obejmę cały teren województwa po­ Szwajcarji" jest Wieżyca, leżąca 331 m. n. p, m. morskiego. Od samego wybrzeża, aż po granicę niemiecką, Miasto Kartuzy leży pomiędzy jeziorami: ciągnie się na północ t. zw. Puszcza Darzlubska. Bieg­ Klasztornem i Grzybienkiem, jest ładnie rozbudowa­ nie ona od zatoki, równolegle do wybrzeża, w odle­ ne, naokoło otoczone lasami i jeziorami, stanowi ośro­ głości kilkunastu kilometrów od niego, po lewym brze­ dek całego ruchu turystycznego i letniskowego w tej gu rzeczki Redy, aż d0 Żarnowca, najdalej na okolicy. północ wysuniętej naszej miejscowości. Im dalej ku północy, Puszcza Darzlubska coraz więcej się zbliża do wybrzeża morskiego. Jest to teren pagórkowaty, poprzecinany licznemi, malowniczemi dolinami i dzi­ kimi parowami. Cała okolica jest zarośnięta lasami sosnowymi, bukowymi i mieszanymi. W północnej części Puszczy Darzlubskiej znajduje się największe na Pomorzu, lasami otoczone, malownicze jezioro Żarnowieckie (15 km. kw.). W samym środku Puszczy Darzlubskiej, a u pół­ nocnego wylotu „Kaszubskiej Szwajcarji", leży w doli­ nie Redy, otoczone zewsząd wysokimi pagórkami, pię­ kne miasteczko Wejherowo ze swą prześliczną kalwarją, której kapliczki rozmieszczone są w szero­ kiej przestrzeni leśnych pagórków. Dziesiątki tysięcy pątników z całego Pomorza ściągają co roku z piel­ grzymkami do tej kalwarji, stąd też Wejherowo otrzy­ mało nazwę „Pomorskiej Częstochowy". W okolicy prześliczne lasy, w dolinach olbrzymie łany łąk, rozle­ głe wrzosowiska, a najpiękniejszą jest malownicza do­ Fale na Bałtyku (fot. dyr. Dr. Mostowski). lina Cedronu. Miasto samo jest ładne, czyste, posiada Les vagues sur la Baltique. dwa kościoły katolickie, gimnazjum państwowe, semi- Waues on the Baltic Sea. narjum nauczycielskie, starostwo i t. d. Cały szereg ho­ Starker Wellengang auf der Ostsee. 8 ______TURYSTA ______Nr. 2 (9)

rzyny (nad niem wieś Wdydze/nz znanem i cennem muzeum kaszubskiem) i 7 km. na północ od Chojnic, przy samej granicy niemieckiej, jezioro Charzykow­ skie (26 km, długie), uroczo połażone, o brzegach ipii knie zalesionych. Przez jezioro Charzykowskie przepływa Brda. Dalej mamy między Brdą, a Czarną Wodą, miasteczko Czersk, a p^zy linji kolejowej Laskowice - Chojnice miasteczko Tucholę, skąd wzięły swą nazwę Bory Tucholskie, Posiada piękne ogrody i promenady, a co najważniejsze, leży w cen­ trum najpiękniejszych, pod względem krajobrazu pła­ skiego, okolic. Na wschodzie Borów Tucholskich, w dorzeczu rzeki Wieżycy, leży sąsmdujący z Wisłą cbszar, t, zw. K o c i e w i e. Lasów mamy tu stosunkowo mniej, gdyż urodzajna gleba wyzyskana jest dla rolnictwa. Na skraju Kociewia leży Starogard, który mo­ s s ,,Gdynia ‘ w porcie kopenhaskim, że się również poszczycić kilkoma jeziorami w okoli­ s s. ..Gdynia" dans le port de Copenhague. cy. Skarbem zaś Kociewia jest położone nad Wieżycą The ship ,,Gdynia in the Copenhagen port. miasto Pelplin, siedziba biskupa chełmińskiego. ss . Gdynia“ im Hafen non Kopenhcgen. W zachodniej części Borów Tucholskich, w okoli­ cy pagórkowatej i lesistej, leżą malownicze Choj­ W pobliżu Kartuz znajdują się icziora: Ciche nice. Miasto to posiada szereg budowli nowoczes­ i Meliuko. Nad jeziorem Cichem leży Zamkowa Góra, nych, wspaniałe wille i ogrody, piękny park miejski otoczona 200 letnim lasem bukowym, który, ja­ i śliczne, pielęgnowane aleje, które łączą miasto z naj­ ko zabytek, otoczony jest troskliwą opieką. Jezio­ bliższą okolicą. Miasto leży w pobliżu granicy nie­ ra, leżące na południe od Kartuz, związane są prze­ mieckiej. ważnie z biegiem rzeczki Raduni. Wymienię tu tylko kilka ważniejszych, a mianowicie: Dąbrowskie i Lubo- Na południe od Chojnic leży cbszar, tak zwane wickie (u podnóża Wieżycy) Patulskie, bhżej Kartuz Kosznaj d r y, należący dawniej do Wielkopolski, Białe, Małe BrodnS Wielkie Brodno, Ostrzyckie, a zwany Krainą. Do tego obszaru należą miasta: Kłodno, Raduńskie. Na północ od Kartuz mamy pod Więcbork, -Sępolno i Kamień. Mirachowem jezioro Wielkie, kióre naokoło otaczają Obszar Dolnej Wisły dzieli się na szereg t. zw piękne lasy, z wspaniałymi okazami dębów, buków „Kęp . Leżą tu miasta: Chełmno, Ś wiecie i brzóz, wreszcie jezioro Łąkie Nowe. Wzdłuż całego nieomal wybrzeża rosną dę­ by, graby i jawory. 'Nai,Tękniejszą jest Kępa Klasz­ Na południowym krańcu „Kaszubskiej Szwaj­ torna koło Nowego. Następują ważniejsze, jak Wiel­ carii" leży ładnie rozbudowane, tonące w zieleni ka Kępa pod Ostromeckiem, zarośnięta topolami, bia- swych ogrodów, miasto, Kościerzyna. Okolica łodrzewem i dębami, Panieńska Kępa koło Chełmna, jest tu również piękną i malowniczą, pełną dużych je­ z pięknymi okazami wiązów, dębów i topoli, dalej zior i ogromnych lasów liściastych. Pańska koło Sartawic, Wlicza pod Silnem, Bazarowa Wsie i miasteczka „Kaszubskiej Szwajcarji" są pod Toruniem, Wilki pod Otłoczynem, Bratwińska nadzwyczaj miłe i czysto utrzymane, przeważnie nad pod Grudziądzem. W tej okolicy znajdują cię mia­ brzegiem jezior, lub w otoczeniu lasów położone, dla­ sta: Ostromecko, Unisław, Pł utowo, tego też posiadają niesłychany urok ’ zapewniają wy­ ślicznie położone Sartawic e, Grudziądz, godę wielotysięcznym rzeszom letników, które z roku Nowe, Gniew i Tczew, na rok wzrastają. Wzorowy stan dróg i ścieżek umoż­ liwia wygodne zwiedzanie okoLc „Kaszubskiej Szwaj­ Pozostaje jeszcze do omówienia Pojezierze Brod­ carji". nicko - Lubawskie, które stanowi skrawek pojezierza Za Kościerzyną, nieco dalej na południe, stopnio­ mazurskiego. Krajobraz tu jest mało urozmaicony, wo krajobraz się zmienia. Stopniowo zauważamy, je­ lasów prawie że niema, jedynie nadrzeczna strefa żeli wolno tak się wyrazić, ostatnie fragmenty obrazu piasczysta naa Osą i Drwęcą posiada większe obszary „Kaszubskiej Szwajcarji", które się powoli zamieniają leśne. 2 miast mamy tu Chełmżę, z największą w monotonję krajobrazu nizinnego Borów Tuchol­ w Polsce cukorwnią, Gołąb nad Drwęcą (sąsiadu­ skich. je z dużymi lasami), Brodnicę nad Drwęcą, Bory Tucholskie zajmują teren ponad Nowe Miiasto, Lidzbark, Działdowo 3 000 km. kw. i mągną się pasem 110 km. dłu­ i Lubawę. W wschodniej części Pojezierza Brod­ gim, a miejscami do 45 km. szerokim. Całość ta jest nicko - Lubawskiego znćjdują się dwa wielkie jeziora: oczywiście gęsto przerywana nizinami niezalesionemi, Iławskie i Drwęckie. Dalej mamy mniejsze jeziora, jednak zdarzają się też ciągłe strefy zalesione, o dłu­ jak Ciche, Zlbyczno i Łękorskie. Największem jest je­ gości do 90 km. Bory Tucholskie, to przeważnie lasy zioro Wądzyńskie. Wszystkie leżą w pośrodku lasów, sosnowe, posiadają gdzieniegdzie podszycie z jałow­ otacza je niesamowita, głucha cisza leśna. Na połud­ ca, a jedynie nad Czarną Wodą i nad Brdą znaleźć nie od Lidzbarku, aż po Działdowo, ciągną się piękne, można lasy mieszane, lub liściaste, na które składają rozległe lasy, mieszczące w sobie również nomnieisze się przeważnie buki i stare dęby. Nad jeziorem jeziora. Mukrz, pod Wierzchucinem, znajduje się na półwy­ Reasumując opis powyższy, można powiedzieć, spie t. zw. „Cisowy Gaj", który, ze względu na swą że Pomorze posiada niezwykłą rozma cość krajobrazo­ wartość okazową (kilkasetletnie cisy), zachowywany wą, o wielkim uroku, zachęca pięknością pojezierza .est z wielka pieczołowitością. i wspaniałych, lesistych wzgórz do zwiedzenia wzdłuż W strefie Borów Tucholskich leżą miasta: Sta­ i wszerz, a więc stanowi wdzięczne pole dla ruchu tu­ rogard, Tuchola, Cho,nice, Os'e nad rystycznego i teren wymarzony dla szukających uspo­ Wisłą. Tu również znajdują się setki jezior, z których kojenia nerwów lemików. największe: jezioro Wdydze, na południe od Koście­ Marjart Każmierski. Nr. 2 (?) T U IR Y ,S T A 9

ZDROJOWISKA, UZDROWISKA i LETNISKA W W1ELKOPOLSCE

Jakkolwiek mniej się mówi i słyszy o letniskach i uzdrowiskach w Poznańskiem, jakkolwiek stan ich liczebny jest mniejszy, niż w innych województwach Polski, to jednak Wielkopolska w niczem nie ustępuje pozostałej części kraju pod względem piękności i uro­ ku swych letnisk, jak również pod względem malow- niczości nizinnego wprawdzie, tern niemniej jednak pociągającego, krajobrazu, przewyższa zaś lwią część letnisk innych województw pod względem stanu sani­ tarnego i hygienicznego, jak również pod względem zaspokojenia wymogów kulturalnych, przyczem by­ najmniej nie zatraca tych cech, jakich przeciętny let­ nik oczekuje od t. zw. „letniska". Nie dużą również jest ilość uzdrowisk w tWielko- polsce, lecz te, które posiadamy, stoją pod względem .skuteczności przeprowadzonej w nich kuracji, oraz pod względem nowoczesnych urządzeń technicznych, Z okolic Burkutu. na poziomie najzupełniej zachodnio-europejskim. Enuirons de Burkut. Dla lepszej orjentacji będę omawiał miejscowo­ From the neighbourhood of Burkut. ści kolejno, według szlaków kolejowych, na pierwszem Aus der Gegend von Burkut — Der See ,,Szybena“. jednak miejscu pragnę, poza wszelką kolejnością, po­ święcić nieco więcej miejsca wielkiej wagi uzdrowi­ wadzeniu, przy pomocy odpowiednich urządzeń, do sku, które, biorąc pod uwagę jego wartość leczniczą, wanien kwasu węglikowego „Solanki" .są w stanie może śmiało konkurować z tego rodzaju uzdrowiska­ zastąpić w zupełności zdrojowiska niemieckie, jak mi za granicą. Mam na myśli Inowrocław. Nauheim, Kissingen i t. p. Pozatem zaprowadzono ką­ Miasto Inowrocław, stolica Kujaw, stary gród piele borowinowe. Borowinę czerpie się z miejskich piastowski, liczy około 30.000 mieszkańców. Leży błot, obfitujących w żelaziste związki. Apteka miej­ przy szlakach kolejowych: Warszawa — Toruń — Po­ scowa „Pod Orłem" fabrykuje wodę mineralną, odpo­ znań i Kraków — Katowice — Bydgoszcz — Gdańsk. wiadająca składnikami źródłom kissingenskim. a sku­ Odległość od Poznania 2 godz. jazdy koleją. Miasto tecznością leczniczą kissingenskiej wodzie „Rakoczy". jest pięknie zabudowane, czyste, zaopatrzone w wo­ Urządzenia kąpielowe „Solanek" odpowiadają dociągi, kanalizację, gazowe i elektryczne oświetle­ w zupełności wymogom nowoczesnym. Zakład kąpie­ nie. Stacja kolejowa, aczkolwiek leży w mieście, od­ lowy posiada 60 łazienek z iedną lub dwoma wanna­ dalona jest około 1 kim. od samego centrum, z którem mi, pozatem szereg łazienek specjalnych dla kąpieli łączy się przy pomocy, tramwajów. borowinowych. Prócz tego urządzono kąpiele sło­ Inowrocław leży na podziemnej skale solnej, któ­ neczne, zaopatrzone w przyrządy natryskowe. rej zawdzięcza swe powstanie poważne uzdrowisko— Dom kąpielowy mieści się w środku pięknego, Inowrocławski Zakład Solankowy, 100 morgowego parku, w którym znajduje się również leżący na peryferji miasta, a oddalony od centrum kawiarnia, duży staw z łodziami wiosłowemi, korty o pół kilometra. tenisowe, place gier i zabaw dla dzieci i t. d. Przy par­ Środkiem leczniczym „Solanek" inowrocławskich ku wspaniały plac sportowy, piękna, cienista aleja, jest sól, a w znacznie większym stopniu pozostały po łącząca park „Solanek” z hotelem kuracyjnym, leżą­ wykrystalizowaniu soli z warzonki ług, zawierający cym również w pięknym parku. wysoki procent soli jodo-bromowych, Dzięki dopro- Dogodne połączenia kolejowe umożliwiają kura­ cjuszom zwiedzanie miejscowości pobliskich, iak Gniezno, Trzemeszno, Kruszwica nad Gopłem (z My­ sią Wieżal, Bydgoszcz, Toruń, Poznań. Okolica obfituje w piękne miejsca wycieczkowe (wymienię tu tylko Suchatówkę i Brzozę), których oiekne i zachwyt budzące lasy wprost zapraszają mi­ łośników nieco dalszych wycieczek. Okolice Poznania obfitują w cały szereg, przez publiczność tłumnie odwiedzanych letnisk; i miejsc wycieczkowych. Okolicy Poznania dodaie uroku rze­ ka Warta, to też wzdłuż niej, na północ i na południe od Poznania leżą najbardziej uczęszczane miejsca wy­ cieczkowe i letniska, jak Dębina, Starołęka, Puszczy­ kowo, Czerwonak, Bolechów, O wińska i inne. Do D ę b i n y (5 kim. w górę rzeki Warty) do­ stać się można koleją, lub łodzią motorową, kursującą w miesiącach letnich bardzo często. Jest to ulubione miejsce wycieczkowe ludności miasta Poznania, szczególnie w czasie Zielonych Świąt. Znajdują się tu liczne piękne wille, kilka restauracji, kawiarni i t. p. Wszystko to położone jest w parku miejskim, zajmu­ jącym 86 ha. D unajec. Letniska podmiejskie Puszczykowo, Puszczyków- Le Dunajec. ko i Ludwikowo posiadają w lecie bardzo dogodne po­ The Dunajec. łączenie kolejowe (pociągi kursują w miarę potrzeby Der Fluss Dunajec, nawet co pół godziny). 10 TURYSTA Nr. 2 (9)

Puszczykowo, oddalone 13 kim. od Pozna­ nia, przy stacji kolejowej tej samej nazwy, na odcinku Poznań —• Ludwikowo, a zasadniczo przy szlaku Po­ znań — Leszno — Rawicz, w lesie sosnowym, na tere­ nie pagórkowatym, posiada kilka pensjonatów i kil­ kadziesiąt dworków, oraz bardzo wielką ilość willi prywatnych. Poczta i telefon w miejscu, pozatem cały szereg restauracji, kawiarni i cukierni. W każdym nieomal lokalu koncert. Pusze zyków ko, położone o 2 kim. od Pu­ szczykowa, leży opodal gościńca, nad samą (Wartą. Stacja kolejowa w miejscu, posiada kilkadziesiąt dworków, jest może mniej eleganckie niż Puszczyko­ wo, zapewnia za to daleko większą swobodę i spokój idealny. Ludwikowo, podobnie, jak wymienione po­ O jców — Widok ogólny. przednio letniska, posiada wiele willi, oraz piękny O jców — Vue generale. i wysoko, bo 100 m. nad poziomem morza położony, O jców — General uiew. dom kuracyjny. Jest to okolica urocza, może najpięk­ O jców — Gesamtansicht. niejsza w całej Wielkopolsce, stąd też istnieje projekt (55 kim. od Gniezna), rozciągają się ogromne lasy, tak utworzenia właśnie w okolicy Ludwikowa parku na­ iglaste jak i liściaste. Teren pagórkowaty, krajobraz rodowego. Stacja kolejowa w miejscu, dla rozrywek nieco urozmaicony. Okolice te jeszcze przed wojną szereg restauracji i kawiarni. przyciągały liczne rzesze turystów, przeważnie nie­ W okolicach trzech omówionych miejscowości mieckich i już wówczas były nader popularne pod duże, pięknie utrzymane lasy sosnowe, poprzecinane nazwą ,,Polskiej Szwajcarji". Nadają się świetnie na licznemi ścieżkami, przy których znajdują się gęsto uzdrowiska pierwszorzędnej wartości. Na północ od rozmieszczone ławki. , Żerkowa wznosi się najwyższe ze wzgórz — Łysa Gó­ Niedaleko Puszczykowa znajduje się najpiękniej­ ra (161 m.) — z którego przy sprzyjającej1 pogodzie sze bodaj jezioro w Poznańskiem, jezioro Góreckie roztacza się piękny krajobraz, aż po Pyzdry. (3 kim. długie i 17 m. głębokie), pagórkami i lasami Na szlaku Gniezno — Powidz mamy odległe od otoczone. Stoi tu piękny pałacyk, wybudowany przez Gniezna o 28 kim. miasteczko Powidz. Miasto hr. Tytusa Działyńskiego. założone w XVIII wieku, leży nad dużem jeziorem Należy zauważyć, że z każdego z wyżej omówio­ (1.5 kim. kwadr.). Jezioro Powidzkie otoczone jest nych miejsc wycieczkowych i letnisk odbywać można pięknymi lasami, klimat w tej okolicy łagodny i ciep­ moc wycieczek bliższych i dalszych do okolicznych ły, gleba przepuszczalna. Przy jeziorze urządzono miejscowości. plażę piaskową dla kąpieli powietrzno-słonecznych. Na linji kolejowej Poznań—Gniezno, w odległości Let-raicy korzystać mogą z miłych przejażdżek po je­ 14 kim. od Poznania, znajduje się K o b y 1 n i c a, ziorze, do dyspozycji łodzie wiosłowe, żaglowe i mo­ letnisko, oraz kolonja wakacyjna dla dzieci, urządzo­ torowe. Wybudowano również piękny gmach łazien­ na przez towarzystwo ,,Stella" w Poznaniu. Miejsco­ kowy długości 150 m., który mieści w sobie 60 kabin wość położona w terenie wybitnie nizinnym1, posiada­ kąpielowych, oraz 30 pokojów dla kuracjuszy. jąca jednak wielkie walory i wszelkie warunki na let­ Wreszcie na linji Poznań — Chodzież, w odległo­ nisko dobre, a to dzięki lasom sosnowym, zaprawia­ ści 30 kim. od Poznania, a 1 i pół kim. od stacji kole­ jącym powietrze wyjątkowo silnym, balsamicznym jowej Oborniki, leży letnisko i zakład przyrodoleczni­ zapachem. czy M i ł o w o d y, miejscowość położona wśród su­ Na linji kolejowej Gniezno—Jarocin, w okolicach chej, lesistej okolicy, nad wysokim brzegiem Wełny, Orzechowa (48 kim. od Gniezna) i Żerkowa otoczona starym, pięknym parkiem. Zakład otwarty przez cały rok. Pozatem mamy na linji kolejowej Oborniki — Wronki miejscowość B ą b 1 i n, gdzie znajduje się dom leczniczy dla pracowników kolejowych. Chciałbym jeszcze w tem miejscu zaznaczyć, że lasy w całej Wielkopolsce są wzorowo utrzymane, dzięki temu, że każdy obywatel sam tu jest stróżem porządku i każdy sam czuwa nad utrzymaniem w sta­ nie wzorowym tych zakątków, które mu dają wypo­ czynek i spokój. Dotyczy to również wszystkich pod­ miejskich miejsc wycieczkowych, do których w dni świąteczne zjeżdżają tłumy kilkunastotysięczne. Na zakończenie muszę dla informacji zaznaczyć, że kuracjusze, wyjeżdżający do Inowrocławia i do Mi- łowód, korzystają z ulgi taryfowej, przewidzianej dla szeregu zdrojowisk. Zastrzegam się, że pominąłem tu różne miejsco­ wości, mające tylko znaczenie dla lokalnego ruchu letniskowego, a w zasadzie, jeżeli miałbym mówić o wszystkich tych miejscowościach, które nadają się na letniska, wypadałoby mi wymienić tu nieomal Droga nad Dunajcem do Szczawnicy. wszystkie małe miasteczka i większe wsie, utrzymane Route de Szczawnica le long du Dunajec. dzięki uświadomieniu społeczeństwa w wzorowym Road to Szczawnica along the Dunajec. porządku i na wysokim poziomie kulturalnym. Der Weg nach Szczawnica Ićings des Flusses Dunajec, Ks. F. Dachowski Nr. 2 (9) TURYSTA Vi

OD TATR DO BESKIDU ZACHODNIEGO Najsłynniejsze ziem polskich uzdrowisko — Z a­ od wiatrów. Okolicą piękna, widok na szczyty Tatr. kopane, leży w górnym końcu doliny nowotarskiej, 8 kilometrów od stacji kolejowej Poronin, na pod 49° szerokości i 37° długości geograficznej od Fer­ grzbiecie Porońca (957 m. nad poziom morza), położo­ ro, wzniesione na wysokość od 600 - 1.000 m. nad po­ na jest wieś góralska Bukowina. Letnicy korzy­ ziom morza. stają z ulg kolejowych. Okolica górska z przepięknym Od południa zamyka je łańcuch Tatr, a od półno­ widokiem na Wysokie Tatry. cy ograniczają lesiste zbocza Gubałówki. Bukowina jest letniskiem odpoczynkowem, jak Główna sieć uliczna uzdrowiska tworzy kształt również nadaje się na stację klimatyczną dla leczenia nieregularnego, kilkoma przecznicami wewnątrz prze­ chorób płucnych, oraz innych chorób przewodów od­ ciętego trójkąta. Ulice te noszą nazwy: Krupówki, dechowych. Zamoyskiego, Chałubińskiego, Jagiellońska, Stara Po­ W Beskidzie Śląskim, zwanym też górami Ja- lana, Nowotarska, Marszałkowska (Tad. Kościuszki), błonkowskiemi, w południowej części Śląska Cieszyń­ Sienkiewicza, Witkiewicza i Łukaszówki. skiego, znajdują się Bystra, stacja klimatyczna Bliskie sąsiedztwo Tatr, oraz wybitna wartość w górach Żywieckich, 7 kim. na południe od Bielska, lecznicza górzystego powietrza uczyniły Zakopane nad Białą, w lesistych ramionach Klimczoka położo­ wyjątkową w Polsce miejscowością, urosłą w ciągu na. Szczyrk, z powodu nader malowniczego po­ niewielu lat do znaczenia pierwszego w kraju środo­ łożenia w typowej Beskidskiej dolinie, 10 kim. dłu­ wiska turystycznego i klimatycznego. giej, ujętej w lesiste zbocza Klimczoka i urwistego Chętniej, niż w jakimkolwiek innym kącie kraju, Skrzycznego, okazale się piętrzącego, zyskuje coraz osiadają w Zakopanem na stały pobyt artyści, mala­ szersze wzięcie, jako urocze letnisko; odległość od rze, poeci i przyrodnicy, odnajdując tam moc na­ stacji Bystra 9 kim. Jaworze, 11 klirn. na zachód tchnienia, lub treść dla pracy twórczej. od Bielska, posiada kilka willi, pensjonat oraz zakład Dawniej, kiedy po Tatrach chadzano tylko kąpielowo - leczniczy z kąpielami gazowemi, igliwio- w krótkich miesiącach lata, sezon zakopiański dzielił wemi i mineralnemi: warunki lecznicze i klimat wy­ się na letni, bardziej turystyczny, oraz zimowy, pra­ borny; duży stary park z egzotycznemi drzewami. wie wyłącznie leczniczy. Od lat kilkunastu, odkąd Ustroń, u wylotu doliny Wisełki, z kąpielami bo- rozbudziło się w Polsce zamiłowanie do sportów zi­ rowinowemi, solankowemi, gazowemi i gliwiowemi mowych, Zakopane, dzięki świetnym dla tych spor­ w zakładzie kuracyjnym, dobrze urządzonym. W i- tów warunkom, rozwinęło się w pierwszorzędną sta­ s ł a, jedna z największych wsi górskich w Polsce, cję zimową, a że coraz więcej osób na stałe się miejscowość klimatyczna o urobionem już wzięciu; w niem osiedla, różnice między sezonami zacierają się kilkanaście willi i pensjonat. Istebna, wieś ślą­ coraz bardziej. ska w dolinie górnej Olzy, Zdrowe, gróskie powietrze Zakopane posiada stację kolejową i urząd pocz­ tej wsi, silne nasłonecznienie osłoniętej kotlinki, jej towo - telegraficzno - telefoniczny na miejscu. Kura­ wysokie położenie, stanowią wyborne warunki kli­ cjusze korzystają z kolejowych ulg taryfowych. matyczne. Klimat Zakopanego odznacza się zmniejszonem W Beskidzie Małym, także polskim, albo Ko­ ciśnieniem atmosferycznem, niską średnią ciepłotą, perskim zwanym, paśmie górskiem, rozciągającem bez znacznych wahań, prawie zupełnym brakiem wia­ się między kotliną Żywiecką a Pogórzem' Karpac- trów, obfitymi, lecz rzadkimi opadami śnieżnymi kiem, mamy: Strać onkę, wioskę o 5 i pół kim. w zimie, natomiast częstymi, małymi opadami desz­ od Białej położoną, stację turystyczną. Wilkowi- czowymi w lecie, zwiększonem natężeniem promie­ c e, wieś tuż u południowego podnóża Magórki po­ ni słonecznych. Te wszystkie czynniki stwarzają łożoną, małe letnisko. Porą bk ę, położoną u wy­ z Zakopanego pierwszorzędną stację klimatyczną, lotu doliny Soły i Wielkiej Puszczy, od stacji kolejo­ albowiem w tych warunkach przyspiesza się przemia­ wej Kąty 7 i pół kim oddaloną. na materji, oddech staje się szybszym i głębszym, wzmaga się łaknienie, czynność serca przyspiesza się. Klimat Zakopanego podnieca energję, hartuje orga­ nizm, działa kojąco na cierpienia dróg oddechowych. Po Tatrach polskich są dobrze utrzymane ścież­ ki, znaczone kolorową farbą, to samo jest i po stronie czeskiej. Poza wycieczkami w wysokie Tatry są z Za­ kopanego bliższe i dostępne dla każdego wycieczki, na regle, do prześlicznych dolin, jak doliny Białego, Strążyskiej, Kościeliskiej, do Kuźnic, do Jaszczurów­ ki, do Rostoki, do Morskiego Oka i na stronę czeską. Zakopane jest wreszcie obecnie pierwszorzędną stacją sportów zim-owych (narty, saneczki). O 3 kilometry od Zakopanego leży wieś Jasz­ czurówka, malowniczo położona wśród zalesio­ nych gór. Posiada ona ciepłe źródła o ciepłocie +21" Celzjusza, o właściwościach radioaktywnych. Źródło to jest ujęte w basen otwarty, czynny tylko latem. W Jaszczurówce są liczne wille i pensjonaty, oraz re­ stauracja. Przedostatnia, licząc od Krakowa do Zakopane­ go, stacja kolejowa przed Zakopanem, to letnisko Pieniny — W idok na 3 K oron y i S okolicę. i stacja klimatyczna górska — Poronin, położony Pieniny — Vue de la ,,3 Korona" et de la „Sokolica". w powiecie nowotarskim, województwie krakow- Pieniny Hills. — View on the 3 Korona and the Sokolica. skiem. Leży on tuż u podnóża Tatr, na wysokości 750 Der Gebirgszug Pieniny — Blick auf die Gipfel 3 Kronen metrów nad poziomem morza, w dolinie, zasłoniętej und Sokolica. 12 TURYSTA Nr. 2 (9)

pomimo braku kolei, z roku na rok postępuje. W se­ zonie letnim kursują z Makowa autobusy. Lipnica Wielka, wieś orawska, 4 kim. na zachód od Ja­ błonki, 32 kim. od Chabówki oddalona. Położona w jasnej, słonecznej dolinie górskiej, posiada świetne warunki na stację klimatyczną. Jest tu też kilka źró­ dełek siarczanych. Wzniesienie 700 m., krajobrazy beskidskie i tatrzańskie. W dolinach pasma Beskidskiego Limanowsko — Makowskiego położone są: Zaryte, wioska w szerokiej, malowniczej dolinie Łososiny. U stóp malowniczego pasma Gorców leżą: Nowy Targ, stolica Podhala, z pięknym wido­ kiem na Tatry; właściwem letniskiem jest tutaj przedmieście Kowaniec, położone za Dunajcem, wciśnięte w ramiona Gorców, a mające zapewnioną przyszłość, jako urocze letnisko. R ab k a, słynne z silnej jodo - bromowej solanki zdrojowisko, posiada nowoczesne urządzenia, elektryczność, wodociągi, miłe śródgórskie położenie, łagodny klimat i śliczny park 1'00-morgowy. Wzniesienie 520 m. W sezonie dogodne połączenia kolejowe bezpośrednimi pociąga­ mi pospiesznymi. Mszana Dolna, miasteczko w dolinie Raby nad jej dopływem Mszanką, letników Z okolic Bolechowa — Skały w Bubniszczu. znaczna liczba. Niedźwiedź, górska wioska pod Les environs de Bolechów — Les rochers a Bubniszcze. Turbaczykiem, 6 i pół kim. na południe od Mszany Dolnej — malownicze położenie i zdrowe powietrze. From the neighbourhood of Bolechów — The rocks of Bubniszcze. Poręba Wielka, 1 kim. na zachód od Niedźwie­ Aus der Gegend von Bolechów — Felsen in Bubniszcze. dzia położona, znana jako wielka kolonja wakacyjna dla młodzieży krakowskich szkół średnich. Ochot­ W Beskidzie Żywieckim, a raczej w wielkiej ko­ nica, wieś pięknie położona i zdrowa, na letnisko tlinie żywieckiej, otoczonej zewsząd pasmami gór wybornie się nadająca. i w dolinie Soły znajdują się liczne letniska. Jele­ W romantycznej i poetycznej krainie Pienin śnia, oddalona o pół godziny jazdy koleją od Żyw­ znajduje się: Czorsztyn z pięknemi ruinami ca, ma dogodne warunki, jako letnisko i mieszkania zamku, Krościenko, miasteczko u północnego w tanich domkach góralskich. Węgierska Gór- podnóża Trzech Koron, położone na wysokości k a, stacja kolei z Żywca, przysiółek gminy Cięcina, 422 m., w uroczej okolicy, obfitej w lasy iglaste, ma położona 406 m., w dolinie Soły, u podnóża lesistej zdrowe i łagodne powietrze, kąpiele w Dunajcu, góry Glinne, odwiedzana licznie przez letników, po­ zdroje szczawy alkaliczno - słonej i dobre mieszka­ siada urządzenia kulturalne. Milówka, 14 kim, nia, stąd ma ustalone wzięcie, jako jedno z lepszych na południe od Żywca, wysokość 452 m., znana, jako letnisk. Połączenie autobusowe z Nowym Targiem przyjemne letnisko. Rajcza, następna stacja za Mi­ i Nowym Sączem. Szczawnica, zakład zdrojo­ lówką, w dolinie Soły, na wysokości 485 m. leżąca; wy, na wysokości 500 m. położony. 7 znakomitych położenie Rajczy odznacza się rzadkim urokiem ko­ źródeł szczaw alkaliczno - słonych, dobry klimat tlinki, malowniczym i lesistym wieńcem gór okolonej. i przepiękna okolica. Zakład posiada wiele pięknych Zwardoń, wieś i graniczna stacja kolejowa z po­ willi, pensjonatów i restauracji. Komunikacja auto- łączeniem przez Czaczę z koleją Koszycko - Bogumiń- ską, na wysokości 686 m. Położenie dworca kolei na­ leży do najwyższych i najbardziej malowniczych w Polsce; stoi on na przełęczy, otoczony lasami i wierchami, o zbocze góry oparty. W około pasma Babiej Góry grupują się uzdrowi­ ska i letniska następujące: Sucha, miasteczko w powiecie makowskim nad Skawą, na wysokości 346 m., dookoła górami do wysokości 900 m. otoczo­ ne. Sucha stanowi stację węzłową kolei podkarpa­ ckiej i odnogi Żywiec - Zwardoń. Wokoło rozległe la­ sy. Maków, miasteczko powiatowe nad Skawą, na wysokości 357 m., ma ustalone wzięcie, jako gór­ skie letnisko, z powodu malowniczego położenia, zdrowego powietrza i dogodnych warunków aprowi- zacyjmych. Letnicy zamieszkują także licznie w oko­ licznych wsiach, jak w Żarnowce, M a 1 e j o- w e j, B i a ł c e, G r z e c h y n i. Połączenie Mako­ wa z Zawoją przy pomocy furek. Zawoja, wiel­ ka wieś w powiecie makowskim, wzniesiona 550 m. nad poziom morza. Malowniczością położenia prze­ wyższa inne letniska w Beskidach i jest najpiękniej­ Z akopan e — Morskie Oko. szą wsią polską po Zakopanem. Leży w dolinie Ska­ Z akopan e — Morskie Oko. wicy, między Policą, Jałowcem i Babią, w istnej po­ Z akopan e — The Ocean s Eye. wodzi najwspanialszych lasów iglastych. Jako wspa­ Z akopan e — Morskie Oko (Meeresauge), der hóchste See niałe letnisko ma Zawoja ustaloną sławę i rozwój jej, in d er Tatra. Nr. 2 (9) TURYSTA mobik)wa w sezonie ze Starego Sącza i Nowego Tar­ czego położenia wśród iglastych i liściastych lasów, gu od pociągów pospiesznych i osobowych. z pięknych widoków i przechadzek. Muszyna, iW rejonie wreszcie ostatniego pasma Beskidów w pięknej kotlinie górskiej, dobra stacja klimatyczna. Zachodnich, w Beskidzie Sądeckim położone są miej­ Wreszcie, ostatnia w tern wyliczeniu, lecz nie ostat­ scowości: Rytro, wieś w dolinie Popradu, znana nia co do swojego znaczenia Krynica, najwy­ z pięknego położenia na wysokości 352 m., z dobrego kwintniejsze polskie zdrojowisko, na wysokości 595 klimatu i powietrza. Malowniczości dodają wiosce metrów, w trzech lesistych dolinach górskich poło­ sterczące n-a górze Zamkowej ruiny zamecźku z XIII żona. Obecnie Krynica jest cały rok otwarta, zwłasz­ wieku. Piwniczna, coraz więcej rozwijające się cza, iż staje się ona ośrodkiem sportów zimowych. letnisko, otoczone wokół rozległymi lasami. Łom­ Krynica posiada okazały dworzec zdrojowy z hote­ nica, w pobliżu Piwnicznej za Popradem, w zacisz­ lem rządowym, salę balową, wykwintne restauracje, nej, bocznej dolinie położona, bogata w liczne i wy­ cukiernie i kawiarnie; ma 5 źródeł szczawy żelazistej, borne źródła szczawy żelazistej. Żegiestów, oraz kąpiele mineralne, gazowe i borowinowe. W se­ położony na wysokości 486 m., w wąskim wąwozie, zonie połączenie bezpośrednie pociągami pospieszny­ słynny ze znakomitej szczawy żelazistej, z kąpieli mi­ mi z Warszawy. neralnych, borowinowych i popradzkich, oraz z uro­ x. y.

LETNISKA W KARPATACH WSCHODNICH

Letniska w Karpatach Wschodnich tworzą kilka wiodą parkowe ścieżki, na dalsze zaś ścieżki tury­ grup, z których największe rozsiadły się w dolinie styczne, wyznaczone farbą przez Polskie Towarzy­ Oporu, wzdłuż linji kolejowej Stryj - Ławoczne, oraz stwo Tatrzańskie. w dolinie Prutu, wzdłuż linji kolejowej Stanisławów - Jamna (70 km.), jest małem letniskiem z pen­ Worochta. Mniejsze grupy letnisk znajdziemy w oko­ sjonatami Majdrowicza i Kozieradzkiego, oraz sana­ licach Kosowa, w Beskidach Huculskich, oraz torjum urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego. Bieszczadach, wzdłuż linji kolejowej Sambor - Sianki. W dalszym ciągu dolina Prutu rozszerza się. Rozpoczynam od grupy letnisk najliczniej frek- a w kotlinie tej leży Mikuliczyn (76 km.), cen­ wentowanej, którą są letniska w dolinie Pru- trum dużej gminy huculskiej. W roku 1926, bawiło tu t u. Leżą one wszystkie w powiecie nadwórniańskim, przeszło 2.000 letników. Kilka pensjonatów, nadto wzdłuż linji kolejowej Stanisławów - Worochta, akademicki dom zdrowia na 60 osób, zbudowany a każde z nich posiada stację, względnie przystanek przez Senat Uniwersytetu Lwowskiego i dom zdrowia kolejowy w miejscu, co ogromnie ułatwia dojazd. drukarzy lwowskich. Mikuliczyn leży na wysokości Ogółem bywa tu w lecie około 15.000 gości, których 600 m. n. p. m. największa ilość przybywa ze Lwowa, Stanisławowa, Następuje P o d 1 e ś n i ó w, małe letnisko Kołomyji, miast i miasteczek podolskich, chociaż z kilku willami, oraz T a t ar ów (86 km.), letnisko i z Warszawy i z Łodzi zaczynają tutaj przybywać co­ położone 700 m. n. p. m. W lecie przebywa tu około raz liczniejsi goście. 2.000 gości. Hotel Hirscha z restauracją, pensjonaty Szereg letnisk w dolinie Prutu rozpoczyna L u- „Zofjówka" p. Zarańskiej, oraz „Zacisze" p. Dubrawy, b i ż n i a, 56 km. od Stanisławowa, przedmieście De- dom zdrowia Głównej Komendy Policji. Tatarów jest latyna, z kilku willami dla letników, odbudowanemi punktem wyjścia wycieczki na słynny z pięknego wi­ po wojnie. Następnie Delatyn (58 km.), znisz­ doku szczyt Chomiak (1564 m.). czone w czasie wojny miasteczko, o 6.000 mieszkań­ Najwyżej położonem letniskiem, w dolinie Prutu, cach, które posiada silne solanki i kąpiele solankowe. jest W orochta (93 km.), położona 750 m. n. p. m. W roku 1926, bawiło tu 1.000 osób na kuracji. Ze względu na sąsiedztwo Czarnohory rozwija się Za Delatynem, wzdłuż linji kolejowej, która bieg­ nie bez przerwy doliną Prutu, wśród osad huculskich, zaczyna się szereg pięknie położonych stacji klima­ tycznych i letnisk, oddalonych od siebie o kilka kilo­ metrów. Okolica bogata w lasy i góry. Od wschodu ciągną się Beskidy Huculskie, od zachodu dzikie Gor­ gany. Letniska położone na wysokości od 500 m, (Ja- remcze) do 800 m. (Woroohia) nad poziomem morza. Przedwojenne wille i pensjonaty uległy przeważnie zniszczeniu, zostały one jednak po wojnie odbudowa­ ne, a dzięki wzmożonej frekwencji letniska tutejsze, w porównaniu ze stanem przedwojennym wzrosły dwukrotnie. Za Deletynem następują kolejno: Dora (62 kilom.), letnisko z frekwencją 2.000 gości, pensjona­ tem ,,Kresy“ i kilkunastu willami. Jaremcze (66 km.), największe letnisko Wschodnich Karpat, którego frekwencja dochodzi do 6.000 gości rocznie, Jaremcze odbudowało się już całkowicie po zniszcze­ niach wojennych i posiada sto kilkadziesiąt willi, kil­ kanaście pensjonatów i kilka hoteli. Za pierwszorzęd­ ne uchodzą pensjonaty: „Dwór Hejdy“, ,,Marta", „Stenia", oraz „Kalmus", zaś wśród hoteli: Skrzyń­ S olec — Kolumnada łazienkowa. skiego i Hanusia, obydwa z restauracjami. Jaremcze S olec — Colonnade des etablissements de bains. leży w najpiękniejszem miejscu doliny Prutu, w są­ S olec — Front columnade of the Bath. siedztwie słynnego wodospadu. Na bliższe szczyty S olec — Der Wandelgang unter Pfeilern am Kurhaus. 14 TURYSTA Nr. 2 (9)

W Gorganach leżą tylko dwa małe letniska, a to Rafajłowa, z kilku willami, położona 33 km. na południe od Nadwornej, oraz P o d 1 u t e, mały za­ kład kąpielowy ze źródłami siarczanemi, własność grecko - katolickiego metropolity z Lwowa, położony w dolinie Łomnicy, koło Osmołody. Do obydwu można dojechać kolejkami leśnemi, a to do Rafajłowej z Nadwornej, zaś do Podlutego z Broszniowa. Drugą grupę stanowią letniska w dolinie Oporu. Jest ich znacznie mniej, niż w dolinie Pru­ tu, a ich frekwencja nie przewyższa ogółem 5.000 osób. Leżą one wzdłuż linji kolejowej Stryj - Ławocz- ne, na wysokości 400 - 600 m. n. p. m„ a niemal przy każdej stacji kolejowej w dolinie Oporu powstało let­ nisko. Największem z letnisk w tej okolicy jest Hre- benów. Szereg letnisk, w dolinie Oporu, rozpoczyna S y- nowódzko Wyżne (104 km. od Lwowa), duża wieś, zamieszkała przez ruskich Bojków, położona 400 m. n. p. m., u spływu rzek Stryja i Oporu. 5 km. na S zkło — Źródło Paruszka. zachód leży Korczyn, z małym zakładem wo­ S zkło — La source „Paraszka". doleczniczym. S zkło — The „Paraszka“ Spring. Następuje Dębina (110 km.), małe letnisko, 420 S zkło — Paraszka-Quell. m. n. p. m. W dalszym ciągu dolina Oporu rozszerza się, ona jako stacja turystyczna i narciarska, pozatem a w kotlinie, u stóp Parasżki, leży iS k o 1 e (113 km), jako letnisko, oraz miejsce klimatyczne dla piersiowo miasto powiatowe, o 9.000 mieszkańców. Skole jest chorych. Frekwencja gości wynosi ponad 3.000 osób stolicą powiatu, na terenie którego leżą wszystkie rocznie. Kilka pensjontów, z nich największy ,,Lena“, tutejsze letniska. Równocześnie jest to dość silnie mniejsze zaś „Nad Prutem“, „Pod Matką Boską", „Bożenka" p. Michalikowej, oraz B. Miinzera. Sana- torja Kasy Chorych, księży, nauczycieli ukraińskich oraz medyków żydowskich. Punktem oparcia dla tu­ rystów jest „Dworek Czarnohorski" Pol. Tow. Ta­ trzańskiego. iNa wschód od doliny Prutu, w powiecie Kosow­ skim, n a Huculszczyźnie, leży grupa znacz­ nie mniejszych letnisk i stacji klimatycznych. Najbar­ dziej znanem wśród nich jest K os ó w. Jest to mia­ sto powiatowe, liczące 3.000 mieszkańców, położone w pięknej okolicy karpackiej, u podnóża gór, nad rze­ ką Rybnicą. Sławę zyskał Kosów dzięki zakładowi wodoleczniczemu Dr. Tarnawskiego, istniejącemu tu od lat kilkudziesięciu. Po zniszczeniach wojennych został on już odbudowany, a jego frekwencja docho­ dzi do 600 osób rocznie. Nie leży on w samym Koso­ wie, ale w oddalonej o 2 km. na południe wsi Smod- nej. Dojazd autobusem z Kołomyji 35 km. 8 km. na południe od Kosowa leżą, nad Czeremoszem, na gra­ nicy polsko - rumuńskiej, Kuty, miasto o 7.000 Iw onicz — Widok ogólny. mieszkańców, posiadające największą w Polsce ko- Iw onicz — Vue generale. lonję Ormian. Po wojnie zaczęło napływać do Kut Iw onicz — General view. wielu letników, nawet z Warszawy, którzy mieszkają Iw onicz — Gesamtansicht. w położonych wśród sadów domkach miejscowych mieszczan, używają kąpieli w Czeremoszu, oraz wy­ irekwentowane letnisko, a w r. 1926. bawiło tu około cieczek w okoliczne góry. Miasto leży na wysokości 1.300 gości, przeważnie żydów. Pensjonaty Herscha 340 m. n. p. m., z powodu ciepłego klimatu słynie i Berty Eichlamm. Prócz letników bawi w Skolem z swych sadów. Informacji udziela proboszcz or­ w lecie kilkaset młodzieży w obozach wychowania miański, ks. Samuel Manugiewicz. Frekwencja letni­ fizycznego, urządzanych tu przez władze szkolne, ków wynosi kilkaset osób rocznie. względnie harcerstwo. W głębi Huculszczyzny bywa tysiąc kilkaset let­ W najpiękniejszem miejscu doliny Oporu leży ników, rozproszonych w rozmaitych wioskach, położo­ nych nad Czeremoszem, jak Krzy worównia, Hrebenów (121 km.), wieś położona 500 m. n. p. która przed wojną nosiła nazwę „Ukraińskie Zakopa­ m. a zarazem największe letnisko w tej okolicy, ne", gdyż przybywali tu na lato uczeni i literaci ukra­ z frekwencją około 1.500 osób rocznie. Pensjonaty ińscy, z prof. Hruszewskim na czele, Żabie, H ry- „Stachowa Wola" i „Anusia". W miejscu znajduje się niewyzyskane źródło solankowe. niawa i inne. Ich rozwój jako letnisk tamuje duża odległość od kolei i zły dojazd. Fatalny dojazd ma Przysiółkiem Hrebenowa jest Zełemianka też leżący w tej okolicy, 41 km. na południe od Żabie­ (123 km.), małe letnisko z kilku willami, własność dr. go, a 73 km. od stacji kolejowej Worochta, mały za­ Józefa Matkowskiego. Pensjonaty tutejsze mogą po­ kład kąpielowy Burku t (930 m. n. p. m.), ze mieścić 200 osób. źródłami szczawy żelazistej. Dalej przy tej linji położone miejscowości są Nr. 2 (9) TURYSTA 15

mniej frekwentowane. Należy do nich: Tuchla Tow. Narciarzy ze Lwowa wynajmowane jest na lato (127 km.), wieś posiadająca kolonfę letniczą dla dzie­ letnikom. ci kolejarzy, kilka willi dla letników i schronisko nar­ W Bieszczadach, wzdłuż linji kolejowej Sambor- ciarskie klubu sportowego „Pogoń" we Lwowie. R ó- Sianki, leży nadto kilka małych letnisk. Wille dla let­ ż a n k a (136 km.), z kilku willami dla letników, oraz ników istnieją tylko w S p a s i e, oraz T o p o 1 n i c y, Sławsko (139 km.), słynna stacja narciarska, po­ gdzie istnieją też pensjonaty. łożona 600 m. n. p. m., gdzie schronisko Karpackiego dr. Mieczysław Orłowicz,

ZDROJOWISKA i UZDROWISKA NA OBSZARZE RESZTY POLSKI

Wybrzeże nadmorskie i cale pasmo Karpackie — od pasma Czantorji na Śląsku po źródła Czeremoszów na granicy rumuńskiej, — to główne polskie krainy zdrojowisk, uzdrowisk i letnisk. Prócz tego na szcze­ gólną uwagę zasługuje województwo pomorskie, ze względu na swoją Szwajcarię Kaszubską, oraz woje­ wództwo poznańskie z punktu widzenia wysokiego poziomu urządzeń swoich uzdrowisk i zdrojowisk. Krainom tym poświęciliśmy w numerze niniejszym „Turysty" artykuły osobne. Niezależnie jednak od morskich i górskich okolic, oraz miejscowości, położonych w Polsce Północno- Zachodniej — na całym niemal obszarze Rzeczypo­ spolitej Polskiej rozrzucona jest znaczna ilość zdro­ jowisk, uzdrowisk i letnisk, którym również należy się nieco uwagi i miejsca. A więc, poczynając od centrum Polski, w woje­ wództwie waszawskiem wymienimy Ciechoci­ nek, położony na lewym brzegu Wisły, przy stacji kolejowej tejże nazwy, w powiecie nieszawskim. Jest to zdrojowisko państwowe, zawiera źródła solankowe jodo-bromowe. Solanki ciechocińskie zawdzięczają Z okolic Rymanowa — P rządki. swe pochodzenie ławicy soli kuchennej, złożonej na Enuirons de Rymanów — „Les fileuses". dużej głębokości w okolicy dolnego biegu Wisły na From the neighbourhood of Rymanów. — ,,The spinners". Kujawach. Okolice Ciechocinka obfitują w torf, uży­ ,,Prządki", Felsen in der Gegend von Rymanów. wany do kąpieli błotnych. Ciechocinek posiada po­ rządne ulice, chodniki betonowe, jest bogato zadrze­ dują się 2 place, przeznaczone do kąpieli słonecznych, wiony, obfituje w parki i skwery. Na ulicach i w do­ wspaniałe gazo-ny, klomby i chodniki do- spacerów. mach oświetlenie elektryczne. Przed głównym pawilonem łazienek na deptaku kon­ certuje orkiestra. W okolicy można odbywać zajmu­ Województwo kieleckie, ze względu na budowę jące wycieczki, a mianowicie: do Wiślicy, Kurozwęk, terenu tego obszaru, obfitującego w łańcuchy wzgórz Korczyna i t. p. Dojazd automobilami lub autobusami i malownicze okolice, posiada bardzo wiele uzdrowisk z Kielc do Buska kosztuje 8 do 10 złotych. Pozatem i letnisk. Jeżeli chodzi o zdrojowiska, wymienić nale­ można dojechać do stacji Szczucin (35 kim. końmi), ży Busko, położone w powiecie stopnickim, przy oraz od stacji Jędrzejów. Kuracjusze korzystają z ulg' stacji kolejowej Kielce, lub Szczucin. Zakład zdrojo­ kolejowych. wy zajmuje obszerną dolinę, otoczoną wzgórzami. Busko jest zdrojowiskiem państwowem, posiada zdro­ W tymże powiecie stopnickim znajduje się drugie je siarczano-isolankowe. W parku zakładowym znaj­ zdrojowisko ziemi kieleckiej — Solec. Położony jest Solec w pobliżu Wisły na poziomie 160 m. w oko­ licy malowniczej, pagórkowatej. Dojazd bądź od stacji kolejowej Szczucin (16 kim.) końmi, bądź od Kielc (około 70 kim.) samochodem, lub autobusem, Urząd pocztowy, telegraficzny i telefoniczny znajduje się w miejscu. Kuracjusze korzystają z taryfowych ulg fłł. kolejowych. Na terenie pasma gór Ś-tokrzyskich — z pośród wszystkich uzdrowisk i letnisk na plan pierwszy wy­ bija się Czarniecka Góra w powiecie konec­ kim. Stacja kolejowa jest w Czarnieckiej Górze, urząd pocztowo-telegrafiezny w Stąporkowie. Uzdrowisko otoczone jest wzgórzami, pokrytemi wspaniałym la­ sem iglastym, na wysokości 305 m. n. p. m. na półno- co-wschodnich stokach głównego pasma gór. Ś-to­ krzyskich. W Czarneckiej Górze znajduje się wzoro­ B usko — Ł azienki. wo urządzony zakład przyrodoleczniczy. Kuracjusze B usko — Etablissements de bains. korzystają z ulg kolejowych. B usko — T he Bath. Ostatnią wreszcie grupę letnisk i uzdrowisk sta­ B usko — Kurhaus. nowi połać kraju na północ od Krakowa położona, 16 TURYSTA Nr. 2. (9) a w skład wyżyny krakowsko-wieluńskiej wchodzą­ licy lesistej, pagórkowatej, z widokiem na pasmo Be­ ca: Szwajcarja Ojcowska. skidów. Ojców leży w powiecie olkuskim; stacjami W województwie krakowskiem mamy: P o d- kolejowemi Ojcowa są Kraków lub Olkusz, w odle­ górze, zakład kąpielowy siarczano-solankowy, po­ głości 20 kilometrów. Dolina Prądnika, w której po­ łożony pod Krakowem, 10 minut drogi od rynku Pod­ łożony jest Ojców, należy do najpiękniejszych w Pol­ górskiego. Na linji kolejowej z Krakowa do Zakopa­ sce, dzięki malowniczym, o fantastycznych kształtach nego leżą Swoszowice, w powiecie krakow­ skałom wapiennym. Ojców leży na wysokości 450 m. skim, w okolicy pagórkowatej, lesistej i malowniczej. n. p. m. Znajdują się tam źródła siarczane. O 5 kim. szosą od stacji kolejowej leży Lanckorona, miejscowość Ojców posiada zakład leczniczy „Goplanę" o 50 górzysta, zalesiona, 560 metrów nad poziomem mo­ pokojach z nowoczesnemi urządzeniami. W okolice rza. Ładne widoki, piękne spacery i wycieczki. W po­ Ojcowa można odbywać piękne wycieczki: do zamku wiecie ropczyckim leży letnisko ze zdrojami siarcza Kazimierza Wielkiego, do grot: Łokietka i Ojcow­ nymi. Latoszyn ze stacją kolejową w Dębicy skiej, do Pieskowej Skały. na szlaku Kraków — Lwów, w okolicy lesistej, nad Pieskowa Skała, letnisko, położone w od­ Wisłoką. Wreszcie w powiecie chrzanowskim, prz-y ległości 5 kim. od Ojcowa, mieści się w zamku, ma­ stacji kolejowej tejże nazwy, w odległości 26 kim. od lowniczo położonym na wysokiej skale. Zamek oko­ Krakowa, w okolicy malowniczej, otoczonej lasami lony pięknym lasem iglastym. iglastymi — Krzeszowice, ze źródłami siarcza- nemi. W województwie lwowskiem znajdują się: Brzuchowice, 9 kim, od Lwowa — wieś wśród rozległych lasów liściastych i szpilkowych, w pięknej okolicy; letnisko i stacja klimatyczna — kolej i pocz­ ta na miejscu. H o ł o s k o IWiełkie — leśna stacja klimatyczna w okolicach Lwowa, położona wśród olbrzymich borów. Pustomyty — zdroje siarczane w powiecie lwowskim, ze stacją kolejową i pocztą w miejscu. Lubień Wielki zakład zdrojowy siarczany w powiecie Gródek Jagielloński, z pięknym 60 morgowym parkiem, na wysokości 298 m., z dużym stawem. N i e m i r ó w w powiecie rawsko-ruskim, zdroje siarczano-słone, oddalony od stacji kolejowej w Rawie Ruskiej o 25 kim., od stacji w Jaworowie — 20 kim. Szkło, wieś w powiecie jaworowskim, ze stacją kolejową w Jazowie Nowym, odległym o 3 kim. w okolicy pagórkowatej, lesistej ze zdrojami siarczanymi i Horyniec w pow. luba- Druskieniki — Ł azienki. czowskim, zdrojowisko siarczane, ze stacją kolejową Druskieniki '■— L‘etablissement de bains. i pocztą w miejscu. Druskieniki — Bath establishment. W województwie tarnopoliskiem słyną ze swego, Druskieniki — Kurhaus. prawie południowego klimatu Zaleszczyki, po­ łożone przepięknie nad jarem Dniestru, otoczone z 3 stron rzeką, zwane „Polską Riwierą". Dzięki sil­ W województwie lubelskiem zasłużoną sławą nej insolacji udają się tu owoce południowe, jak wino­ cieszy się Kazimierz nad Wisłą, miastecz­ grona, brzoskwinie i t. p. Na południowy wschód od ko, położone w powiecie puławskim, z odległą o 16 Zaleszczyk leży zdrowa i malownicza miejscowość, kim. stacją kolejową Puławy. Położenie Kazimierza również nad Dniestrem, 'Okopy ś w. Trójc y, jest malownicze, otoczony bowiem jest wysokiemi letnisko i stacja klimatyczna. wapiennemi górami, zasłaniającemi miejscowość od północy i wschodu. Na brzegu Wisły utworzona jest wielomorgowa plaża. Z nazwiskiem Bolesława Prusa, Żeromskiego i wielu innych mocarzy pióra związana jest 2-ga miej­ scowość tego województwa: Nałęczów — zdro­ jowisko i zakład leczniczy, mający tejże nazwy stację kolejową, położoną o 5 kim. od zakładu. Nałęczów posiada źródło żelaziste radjoaktywne, oraz pokłady borowiny. Zakład kąpielowy i leczniczy położony jest w. pięknym parku. Na Śląsku Górnym wymienić należy G oczał­ kowice w powiecie pszczyńskim, w pagórkowatej okolicy leśnej zdrojowisko solankowe jodo-bromowe ze stacją kolejową i pocztą w miejscu; park, spacery i wycieczki w okolice. J a s te r z ę b i e - Z d r ó ji w powiecie rybnic­ kim w okolicy lesistej, pagórkowatej, z widokiem na pobliskie Beskidy; stacja kolejowa i urząd pocztowy K op en hag a — P om nik. w miejscu. Zdroje solankowe jodo-bromowe. M o- C openhague — M onument. szczenica w powiecie rybnickim ze zdrojami so­ C openhagen — A Monument. lankowymi jodobromowymi, położona również w oko­ K open hagen — Ein Denkmal. Nr. 2 (9) TURYSTA 17

Zamykamy przegląd niniejszy Druskienika- rzu, posiada zakład kąpielowy z kąpielami radjoczyn- m i, zdrojowiskiem w powiecie grodzieńskim, położo- nemi solankowemi, kwaso-węglowemi i innemi. Wo­ nem w odległości 17 kim. od stacji tejże nazwy (daw­ dy druskienickie zaszczycił w roku ubiegłym, jak wia­ niej Porzecze). Zdrojowisko znajduje się w pięknej domo, Marszałek Piłsudski. okolicy nadniemeńskiej, na piaszczystem plaskowzgó- x, y, z.

AKCJA LECZNICZA „ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ PRACOWNIKÓW UMYSŁOWYCH” DAWNIEJ „ZAKŁADU PENSYJNEGO DLA FUNKCJONARJUSZY“ WE LWOWIE Podjęła w r. 1925 przez Zakład Pensyjny akcja naty Zakładu są prowadzone na stopie pierwszorzęd­ leczenia nie jest tą akcją w pełnem tego słowa znazce- nej i z pełnym komfortem. niu, gdyż do tego Zakład nie jest ani ustawowo ani Rozwijając dalej swą akcję leczniczą Zakład statutowo zobowiązany, a nadto nawet nie może obra­ zwrócił uwagę też na Zdrój — Krynicy i starał się tam cać na ten cel składek, które są opłacane przez człon­ nabyć również odpowiedni pensjonat, ale mimo usil­ ków wyłącznie na zapewnienie im, względnie ich ro­ nych poszukiwań nie można było znaleźć odpowiednie­ dzinom zaopatrzenia, przepisanego ustawą na wypa­ go większego objektu, któryby się dla celów Zakładu dek niezdolności do wykonywania zawodu, śmierci i na nadawał. Wobec tego zdecydował się Zakład na wy­ starość. Akcja ta Zakładu poza zwykłą stałą lokatą budowanie tam nowego gmachu, któryby odpowiadał kapitału ma tylko za zadanie umożliwienie członkom nietylko jego zamiarom, ale też wymogom hygieny, ubezpieczonym i w wyjątkowych wypadkach też zubo­ estetyki i wygód kuracjuszy. Budowa tego gmachu żałym służbodawcom taniego leczenia się i wypoczyn­ jest już ukończona i w najbliższym czasie będzie mogła ku w uzdrowiskach i miejscach klimatycznych. Wobec być oddaną do użytku kuracjuszy. Gmach ten będzie tego Zakład zakupił w tym celu dwie wille, względnie mógł pomieścić w sobie do 240 pensjonariuszy, którzy pensjonaty „Grażyna" i „Świtezianka" w Truskawcu, będą korzystać tam ze wszelkich na wzór zachodnio­ pensjonat „Warszawianka", sikładający się z trzech europejski zaprowadzonych urządzeń. will w Zakopanem oraz pensjonat „Lwigród" w Ja- Ponadto rozpatruje się jeszcze dalszy plan roz­ remczu dawniej „Dwór Jaremcze"), gdzie umieszcza szerzenia akcji leczniczej Zakładu na inne uzdrowiska swych członków za opłatą niżej własnych kosztów i miejsca klimatyczne Polski. W częściowej realizacji utrzymania. tego planu Zakład nabył już nawet większą parcelę Ponieważ — jak wyżej wzmiankowano, — kupno budowlaną w Ojcowie obok Krakowa, jednak w jakim tych pensjonatów jest tylko swego rodzaju lokatą re­ zakresie będzie mógł dalej swą akcję kontynuować, zerw premj owych, która musi przynieść ustawą wyma­ zależeć będzie od sposobu rozwiązanie kwestji lecznic­ gane oprocentowanie, a Zakład pobiera od swych twa profilaktycznego, przewidzianego w dekrecie Pre­ członków za korzystanie z pensjonatu opłaty bardzo zydenta Rzplitej z dnia 24. XI. 1927 o ubezpieczeniu niskie, wobec tego część miejsc w pensjonatach swych pracowników umysłowych (Dz. U. R. P. § 106. poz. musi Zakład przeznaczać dla nieczłonków Zakładu za 911). Em ka opłatą pełnej taksy. Zaznacza się, że wszystkie pensjo-

K osów — Gimnastyka oddechowa w Zakładzie Dr. Tarnawskiego. K osów — Gymnastique respiratoire dans Vetablissement du Dr. Tarnawski. K osów — Respiratory gymnastic at Dr. Tarnawski s establishment. K osów — Atemiibungen im Sanatorium von Dr. Tarnawski. 18 TURYSTA Nr. 2 (9)

VII RAID SAM OCHODOWY jako środek komunikacji indywidualnej — pozwalają­ cej na jaknajbliższe i najściślejsze stykanie się z natu­ rą. Dzięki olbrzymim tym zaletom, samochód stał się wszędzie na Zachodzie, a zwłaszcza w Stanach Zjed­ noczonych najpopularniejszem narzędziem turystyki, a nie hędzie przesadą powiedzenie, iż w wielu ra­ zach nawet on to stworzył właściwie turystykę. Tak jest na Zachodzie, gdzie samochód nie jest uważany za przedmiot luksusowy, lecz za narzędzie codziennej pracy, a również za źródło popularnej przyjemności, co nie jest chyba równorzędne z po­ jęciem luksusu. I dlatego w takich krajach jak Stany Zjednoczone czy Anglja, gdzie w miesiącach letnich połowa bezmała ludności oddaje się turystyce i to przeważnie samochodowej, raidy automobilowe są nieznane. Tam wszyscy jadą na swe indywidualne raidy — a zawody sportowe, mające charakter raidu, nie miałyby tam ani sensu, ani celu. 0 przydatności samochodu do wielkiej turystyki wszyscy są tam już przekonani, gdyż sami w tym celu od lat go używają; jakakolwiek więc propaganda w tym kierunku hyłaby zbędną.

K open h aga — Ratusz i Hotel Pałace. C open hagu e — lhotel de Ville et IHotel Pałace. C openhagen — Town Hall and Hotel Pałace. K open hagen — Rathaus und Palace-Hotel.

Francuzi nazywają raidy automobilowe konkur­ sami turystycznymi „concours de tourisme'1, co naj­ lepiej określa charakter tych zawodów. Regulaminy bowiem wszystkich raidów samochodowych są uło­ żone w ten sposób, aby uwypuklały przedewszyst- kiem przydatność samochodów dla celów turystycz­ nych i umiejętność oraz inne walory kierowców w wa­ runkach jazdy turystycznej. Wszak samochód poza celami czysto i bezpośrednio utylitarnymi służy jed­ nocześnie dla sportu i przyjemności, a najbardziej ceniona forma tej przyjemności to właśnie — tury­ styka. Samochód jest najidealniejszym bodaj środkiem turystyki, gdyż będąc jednym z najszybszych, najwy­ godniejszych i najprzyjemniejszych środków lokomo­ cji, ma jednocześnie niedoścignioną zaletę, iż może być użyty, w warunkach dostatecznie ekonomicznych, K open haga — Ratusz nowy. C openhague — le nouuel Hotel de Yille. C openhagen — New Town Hall. K open hagen — Das neue Rathaus. W Polsce niestety warunki jeszcze są inne. Sze­ rokie masy nie uprawiają turystyki, a tembardziej turystyki samochodowej. Samochód uważany jest za przedmiot bardzo kosztowny, dostępny tylko dla ludzi bogatych, drogi polskie za nienadające się zupełnie do jazdy dla przyjemności, kierowcy nasi mają opinję nieumiejętnych dyletantów, a kraj nasz w przekona­ niu bardzo wielu jego obywateli nie wart jest trudów i kosztów poznawania go bliżej. Oto szeroko roz­ powszechnione i głęboko nieraz zakorzenione, a z gruntu fałszywe poglądy; walka z nimi — oto cel organizowanych corocznie przez Automobilklub Pol­ ski międzynarodowych raidów samochodowych. Przez zachęcanie, dzięki zaszczytnym i pięknym na­ K op en hag a — Jeden z kanałów w centrum miasta. grodom firm automobilowych, do udziału w konku­ C open hagu e — l‘un d es canaux au cen tre d e la uille. rencji, daje się poznać masom zalety i przydatność C openhagen — A canal in the centre of the city. na nasze drogi poszczególnych marek samochodów. Einer der das Zentrum der Stadt durchauerenden Kanale. Przez zaproszenie i przyciągnięcie do tejże konkuren­ Nr. 2 (9) TURYSTA 19 cji obok kierowców polskich również i znanych jeźdź­ tak przez ułożenie marszruty, prowadzącej przez naj­ ców zagranicznych, daje się możność pierwszym wy­ piękniejsze nasze uzdrowiska, jak i przez sam regu­ kazania w porównaniu z drugimi swej umiejętności. lamin, którego liczne punkty miały za cel wykazanie Przez umiejętny dobór trasy raidowej, daje się przydatności samochodu w czasie podróży turystycz­ poznać zawodnikom i zaproszonym gościom piękność nych, kiedy obywać się często trzeba bez fachowej naszego kraju i nienajgorszy zaiste stan naszych dróg. pomocy, a kiedy mimo to maszyna nie powinna zbyt­ Oto środki propagandy turystyki samochodowej nio absorbować swego kierowcy i właściciela i nie przez raidy automobilowe, a że środki te są napraw­ być jedynie celem jazdy, lecz tylko jej środkiem. Pod dę skuteczne, tego mieliśmy już nieraz dowody w za­ względem propagandowym raid tegoroczny był bez­ chwytach gości cudzoziemskich nad malowniczością sprzecznie nadzwyczaj udaną imprezą, gdyż zaintere­ naszego kraju, nad starannem utrzymaniem dróg i nad sowanie nim było olbrzymie, a organizatorzy, z pre­ gościnnością ludności. Każdy raid automobilowy zesem komisji sportowej A. P. p, Januszem Regulskim stwarza dziesiątki nowych turystów samochodowych na czele, niczego nie zaniedbali, aby rozreklamować i przyciąga z roku na rok coraz więcej cudzoziemców. go i uczynić jaknajbardziej ciekawym. W ten sposób propaguje się ideę turystyki w najdo­ Wielki błąd popełniają ci, co w raidach automo­ skonalszej jej formie — turystyki samochodowej. bilowych chcą widzieć jedynie techniczno-sportową Tegoroczny raid Automobilklubu Polski, VII konkurencję. — sNie! — Znaczenie raidów jest znacz­ z rzędu organizowany po wojnie, posiadał również nie szerszem, gdyż są one najlepszą, najżywszą, naj­ wszystkie powyższe cechy. Raid ten był zapewne ciekawszą i najbardziej przekonywującą formą pro­ trudniejszym od poprzednich, ale to jest zrozumiałem, pagandy tego wielkiego współczesnego czynnika eko­ jeśli się zważy, iż chcąc w pewnym kierunku dojść do nomicznego i kulturalnego, jakim jest turystyka. doskonałości, należy stawiać coraz wyższe wymaga­ Takim był w całej pełni i tegoroczny VII Raid mię­ nia, jak w tym wypadku ludziom i maszynom. Jednak­ dzynarodowy Automobilklubu Polski. że charakter turystyczny tych zawodów podkreślo­ ny był silniej może jeszcze niż w raidach poprzednich, Inż. R. Morsztyn

NA MORZE! „Żegluga Polska“ w Gdyni siedmiowilowymi kro­ uczestnicy jej wymogli na Dyrekcji „Żeglugi Polskiej“ kami idzie naprzód w swym rozwoju, skierowanym przedłużenie jej o jeden dzień. wyłącznie w kierunku urozmaicenia letnikom i kura­ Dnia 6 czerwca powrócił s. s. „Gdynia" z wy­ cjuszom pobytu na wybrzeżu, umożliwienia szerokim cieczki zagranicznej do Kopenhagi i Rónne (na wyspie sferom społeczeństwa zwiedzenia różnych pięknych Bornholmj. Wycieczka ta została uwieńczona żywym zakątków poza granicami Polski, oraz stałego ulep­ entuzjazmem uczestników, którzy szczególnie pod­ szania i urozmaicania komunikacji przybrzeżnej, po­ kreślali swe zadowolenie z nadzwyczajnie sprężystej między poszczególnemi naszemi nadbałtyckiemi miej­ organizacji wycieczek na lądzie, dzięki którym zwie­ scowościami. dzili jaknajdokładniej zabytki Kopenhagi, oraz

Statek pasażerski dla żeglugi przybrzeżnej sls. „Jadwiga". Le bateau sls. „Jad w ig a " . The passengers ship ,,Jadwiga". Der Kiisten-Passagierdampfer sls ,,Jadwiga".

Tak w bieżącym roku „Żegluga Polska" zorga­ wszystkie piękne zakątki i zabytki wyspy Bornholm. nizowała cykl wycieczek zagranicznych, który się roz­ Dnia 8 czerwca s. s. „Gdynia" powtórnie wyru­ począł już w końcu maja. Wycieczki te odbywają się szył zagranicę, tym razem do Visby i Stockolmu. na pokładach dwu siostrzanych statków „Gdańsk" Wycieczka ta składała się przeważnie z dziennikarzy i „Gdynia". Statki te są przystosowane do podróży polskich. Statek powrócił do Gdyni dnia 14 czerwca. dalszych. O powodzeniu tej wycieczki świadczą niezliczone ar­ W diniu 4 czerwca odpłynął z Gdyni do Kopen­ tykuły i wrażenia, skreślone przez jej uczestników hagi, Visby i Stockolmu s. s. „Gdańsk", mając na we wszystkich nieomal polskich pismach. swym pokładzie wycieczkę, składającą się z 84 człon­ ków Ligi Morskiej i Rzecznej. Wycieczka cieszyła się 'Na lipiec, sierpień i wrzesień przygotowała „Że­ wielkiem powodzeniem, czego dowodem fakt, ze gluga Polska" jeszcze 11 takioh wycieczek do Danji, 20 t u r y s t a Nr. 2 (9)

munikacji, są dwuśruboweami, a przy sile 830 KM. rozwijają szybkość 12 i pół węzła, czyli 12 i pół mili morskiej na godzinę. Statki te służyć mają komunika­ cji szybkiej między Gdańskiem, Gdynią, Jastarnią, Helem, oraz innemi przystaniami i zapewniają pasaże­ rom przejazdy wygodne, bez straty czasu. We­ wnętrzne urządzenia statków s. s. „Jadwiga" i s, s. „Wanda" są pod każdym względem komfortowe. Stałe powiększanie stanu liczebnego, oraz udo­ skonalanie tak naszych jednostek komunikacyjnych morskich, jak i sprawności komunikacyjnej przez zwiększanie sieci przystani na naszem wybrzeżu, do­ wodzą żywotności przedsiębiorstwa „Żegluga Pol­ ska" i pozwalają na oczekiwanie coraz to nowych mi­ łych niespodzianek.

Wycieczka Polaków z Ameryki w Warszawie przed pomnikiem ks. Józefa Poniatowskiego na Placu Saskim (fot. P. A. F, „Prasa). Les membres de Vexcursion organisee par V Association Nationale des Polonais d' Ameriąue deuant le monument du princ Joseph Poniatowski, au place de Saxe a Varsovie. The members of the excursion of the American ,,Polish National League" before the Prince Joseph Poniatowski monument on the Saxon Place at Warsaw. Die Mitglieder des Polnischen Nationaluerbandes aus Amerika vor dem Denkmal des Fiirsten Józef Poniatowski in Warszawa am Plac Saski.

Szwecji 'Norwegji, Finlandji, Łotwy i Estonji. O termi­ nach tych wycieczek można się poinformować w „Że­ gludze 'Polskiej", która informacji, oraz programów wycieczek zagranicznych użycza bezinteresownie. Pięknym nabytkiem „Żeglugi Polskiej" są dwa nowe statki pasażerskie, przeznaczone dla żeglugi przybrzeżnej, a wybudowane i zakupione w stocz­ niach angielskich. Są nimi „Jadwiga" i „Wanda". Dnia 20 czerwca przybył s. s. „Jadwiga" do Gdyni, a dnia 22 czerwca s. s. „Wanda". Statki te przez przejście od wschodnich wybrzeży Anglji do Gdyni, — przy bardzo niekorzystnej pogodzie, dowiodły, że po­ Czarniecka Góra Zakład przyrodoleczniczy. mimo to, iż wymiary ich odpowiadają wymiarom Czarniecka Góra — Etablissement de traitement. statków przybrzeżnych, posiadają wysokie kwalifika­ Czarniecka Góra — Establishment for the treatment of cje morskie, doskonale się trzymają na fali, nie oba­ diseases by physical means. wiają się zalewania pokładu wodą i utrzymują stałą Czarniecka Góra — Anstalt fiir physikalische swą szybkość. Heilmethoden. Są to dwa statki siostrzane, pod każdym wzglę­ dem identyczne. Przeznaczone dla całorocznej ko­

Nowootworzony SALON MĘSKI

JANA KELNERA b. krojczego Firmy Bogusław HERSE

Wycieczka amerykańska Związku Narodowego Polskiego w Wilanowie (fot. P. A. F. „PraSa"). Les membres de Texcursion organisee par VAssociation WARSZAWA Nationale des Polonais d‘Ameriąue a Wilanów. The members of the excursion of the American ,,Polish NOWOGRODZKA 3 m. 4, TEL 524-03 National League" at Wilanów . Die Mitglieder des Polnischen Nationaluerbandes aus Amerika por dem Schloss in Wilanów. Nr 2 (9) TURYSTA 21

jiiiiiiiiiimmiiiiiiiiHiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiii mm mm liii ii . BLIŻYN

NOWOPOWSTAJĄCE UZDROWISKO SPORTOWO - KLIMATYCZNE

Ę B L I Ż YnŃI lfjSBwniBa ajreiscowość u podnóżĄ również,nadzór niąpd wykonaniem artystycznem i tech- Ę | Gór Świętokrzyskich, W powiecie (Koneckim, wgjewodz- niczuem wszystkich urządzeń sportowycli i prywatnych Ę = tw-it Kieleckicm , ‘n'ą»linii kolejow ej Kohtszki-uS-kafżysk-o, budowli na S&Iym terenie UZDROWISKA ^BLIŻYN. § | 1 kim. od s>tao.n kolejow ej tej sam ej n a;M y, polożo>ny na TOWARZYSTWO EKSPLOATACJI TERłBNÓW | 1 wysokejsei 200 — 300 m. nad poziomem mejeja, posiada przystąpiło także do zrealizowania budowy ^własnym I I idealne waBSki klimSjtózire leśmo-gćuKkie. 0®czo>ny k-ssitem 30 willi sukcesyw nie''seriam i po t-rK' w ille 5-o(o I I wzgóijfarrw, pokrytemi 'wspaniałemu lfflami, sann' o przc- i 6-ciopokojowe, wypuszczając loterję ita mocy zwzwole- I | strzeni 1200 mórlaw, starowi czSśC dawnej pus/JŁzy (Kpkl ni a GENERALNEJ .DYREKCJI LOTERII PAŃSTWOWEJ 1 | neckigj; wchodząc klinem między Nadleśnictwa Państwo-- i w tymreeiu wypuszcza bilety loteryjne 10 serjami1 po Ę I we Suchedniowskie i Bliąyńskie, rozpostarte.-na okazalej 10.000 łosojw, po 10 zlmzS bilet z rozlosowaniem wyfsra- S | przestrzeni 10.000 ha. Prz^zjtercny wydzielone pod budu- nych pośzęzhgólnych willi, już zupełnie w ybudow anych. § | jące się UZDROWISKO a stanowiące wtaąfość TOWA- .''Struktura 1 o ter ji i jej‘spcStb przeprowadzenia pole- = | RZYSTWA EKSiPi-OATAC.H TERENÓW (kapitał |Cy- ^ a na odmiennyui.Ęs-ystemi.e niż to było p raktykow ane do- | łącznie polski 600.p0 slotyclB przepływa rzeka KA- I fychcz-as w Warszawie, a mianowicie na’tem, że TOWA- 1 M1ENNA. otoczona szeregiem źródeł. . I RZYSTW© EKSPLOATACJI TERENÓW włdśnymi fun- | = Grunt piaszczwsfy, przepus^aattiy p-owghije, iż nie- aiszatui buduie prz-ez-njutzone do rozlosoyH nit* wille, I I ma tu nigdy kurzu, .ani bJotnr-aąwl miarę wilgotne i abso- 1 zgńJrjW)kredując ściśle termin rozlos-owanraStak.Iąby na I I lutnie-'Szyśle, balsamiczne powietrze przepojone jest aro- drugi dzień po ciągnieniu ioterji wille mpgly hyć n-rzepi- | E matem żywicznym i ozonem. BLIŻYN, znaj-chijąe się gane na *wlas.nc«o.' posiadacza wygranej. Ton sy^fem | E w przepięknym zakątku naszego kraju o wyjątkowych i solidność wykonania w krótkim iyólśle ustalonym ter- Ę | 'Warunkach klimatyczuteeh, polecany je&t prżez lekamzy minie zapewni T-wu mVżnósć sz> bkiego.. Ąpudó^ania | | jako wymarzone miejsce wypoczynków®?*!! terenu i obniża dodatk-owo o 10 do lfe-% koszt pwSmraso- i I Dwuletnie stnidja geologiczne, pomiary Wstępne w-o pdę-ęte-j- budowle willi. lft%'-ogólnej! suiny-josiągnięt-ej | = i sporządzania planów zostały już ukończone, a T0WA- z zy.sku loto-ji prAiznaczone zostało 4ako cel społeczny I | RZYSTWO EKSPLOATACJI 1 ERBNtjŚW przeprowadził na budowę domu w y p o ^ j nkowego w Bliżynie dla Le- | Ę obecnie prace niwelacyjne i przygotowuje materjały bu- gj-onisjiiw Polskich, względnie ua -budowę domu dla Sto.- i 1 dowlane, które tó materiały posiada na terenie wła's<ńym, warzyszenia Dziennikarzy i Literatów ita przezna-dabnej i I mającGafiiże własne kamieniołomy, tartak o <14-inorgowcj ku temu dSkiice dznaczonej na pianie budowy -Nr. I I prz-estrzcoi, ikompfeźne instala-dje sWllursikie jaik również Zarząd TOWARZYSTWA EKSPLOATACJI TEM- I 1 i cegielnię, produkującą doMateczną ilość cegieł, potrzeb- E ó W (prezes Zygmunt hr. PLATER, dyrektor Jan .Kar- I E nycli tak dla budującego się -UiZn^WilfSKA jak i^raregu wowśki) mieścjPsię W Wtfczawie przy ulicy Maźowiec- E 1 prywatnych iwilt, powstających na terenie^OO parceli kiej 3 ni. 11, telefon 2.18-18, gdzie w godzinach od 9 — 16 | | przeznaczonych do sprzedaży. PowyRpt dane obniżają ariożna zSuęgaść informacji, dotyczącycli par-oefacji, budo- | = koszt budowy bardzo wydatnie bo o 30%toSB(Porównaniu wy i ioterji. I | z innymi mie-Hiow-oścsiaspi; Na tzu ko uczenie ntifeży podniaść, że l’OW ARZY- = 1 D&alalńdść TOWARZYSTW A iEKSPLOATAC.il STWO EKSPLOATACJI TERENÓW, pragnać utrzymać I = TElSgN^W, ze względu na zupełny brak w P-olsoc jak na.iśtefśleijMą iączu&sć 3 klubnnri sportow *tii, oddało I - ośrodka wypoczynkowego, centralizującego wszystkie bezinteresownie odpowiednią praestrz-eń terenu, podzie- | = sporty, a stanowiącego rówuoczi^hie szkołę dla tycłi lolią iićK>ddzielngjdzialki. do dyspozycji tych jnsfytucii, i | jednast-ek, która reprezentują barw jCw lskie tak w kraju aby im dać możność pobudowa:niavswoich siedzib \v no- = E jak i zagranicąKpotkała Się z nader przychyliłem uzna- wmTpowstająCt m ośrodku sportowo-klimatycznym i w ten E E niem i wybitnem poparciem społeczeństwa. sposób przyćzyniKJsię doBozwoju sportów w Polsct. Wy- I | Z dniem 1 sierpnia TOWARZYSTWO EKSPLOA- żej wspomniana przestrzeń -znajdujejsię po stronie same- E E TA-CJI TERENÓW przystępuje do twckzeiiia kooperatyw go UjZDROWlSKA; po drugiej zaś str.onie toru kolejowe- Ę E budowlanych w poszgSelgóhijSh blokach oraz ulicach tak, go TOWARZYSTWO EKSPLOATACJI TERENÓW od- 1 E aby nabywcy .-parceli mieli możność uzyskania odpowie- dato znwvii odpowiediffą przestrzeń M im ^rstw injSpraw Ę | dniego kredytu, bądźto w 'Banku Gospodarstwa Krajo- WójsYowych (Wydziałowi Wyszkolenia Wojennego,)', cjs- = E w-ego, bądź 'też od 'innych instytucji, poszukujących lo- lent -umożliwienia wystawienia ta-niże szkoły wojennej, = § katy kapitałów w budownictwie. któraby mogła jednocześnie korzystać z terenu UZDRO- = | Nad budową Uzdrowiska^czuwa p. inż. A. Boni, WISKA. I jj specjalista architektury i sztuki, którego zadaniem jest STEN . I

.iiiiu iiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiin iiiiiiiiftiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin iiim iiiH iiim ,,,,,,,,,,,, ...... STATIONS BALNEAIRES ET V1LLEG1ATURES AU BORD DE LA MER La communication locale est tres bien organisee par la „Żegluga Polska'1 (Navigation Polonaise) entre Gdynia et Puck; Jasiarnia, Hel, Sopoty et Danzig au moyen de bateaux et de canots a moteur. Les so­ cietes de cabotage de Danzig entretiennent aussi la communication entre Danzig-Sopoty, Orłowo, Gdynia et Hel. La purete de l‘air, vivifie par la mer et les fo­ rets balsamiques qui bordent le rivage, est telle que les villegiatures situees sur le littoral sont pour la plupart des stations climateriques et par la un sejour parfait pour les personnes anemiques, les convalescents et les personnes, qui ont besoin de repcs et de tranquillite. Les rivages couverts de sable et les plages commodes facilitent les bains d‘air et de soleil et les bains de mer sont non seulement un divertissement, mais ils sont indiques comme remede en cas de troubles, occasion- nes dans 1‘organisme par la mauvaise transformation de la matiere. Le sejour au bord de la mer n‘est cependant pas desirable pour les personnes qui sont affectees de ma- ladies de reins ou qui ont 1‘anemie par trop develop- pee, vu l‘air excessivement vif de la mer. Les bains de mer, les bains de soleil et l‘air re- marquablement pur et salubre sont les moyens medi- caux des stations climateriques de la mer polonaise. Sous le rapport le 1‘arrangement des villegiatu- res tous les endroitś du littoral sont des villages Gdy­ nia, Puck et Hel exeptes; ils se composent de maison- nettes en bois qui ne commencent qu'a s‘adapter gra- duellement aux exigences des touristes. Les Allemands nous ont laisse des petits villages de pecheurs que nous sommes en train de convertir en stations balneaires. Orłowo est la villegiature polonaise la plus proche de la ville librę de Danzig; sa situation est jolie, elle est entouree de coteaux boises, mais elle a une plagę H el — Latarnia morska (lot. dyr. Dr. Mostowski). rocailleuse, ce qui entrave sont developpement. Elle est H el — Le phare. frequentee pendant l'ete par une centaine de person­ H el — The light-honse. nes qui se logent dans les deux hótels de 1‘endroit, les H el — Leuchtturm. quelques pensionnats ou chez les pecheurs. Gdynia est la ville la plus importante du littoral Malgre que notre littoral soit bien reslreint, il polonais. Son port n‘est pas encore completement s‘adapte cependant parfaitement a 1‘arrangement de acheve, etant en construction depuis quelques annees stations balneaires et de villegiatures. Les rivages sont a peine, mais elle se developpe et s‘agrandit tres rapi- couverts de sable fin et sont bordes de forets de pins dement. Actuellement c‘est encore une station estivale, et ont des plages de premier ordre. iNotre littoral n‘a qui a une excellente plagę sablonneuse et possede au­ que 60 km. de longueur. La presque'ile de Hel le par- ssi un etablissement de bains de mer chauds (26 bai- tage en deux parties, distinctes sous le rapport du cli- gnoires). Elle dispose de plusieurs hótels, pensionnats, mat; notamment le rivage du cóte de la baie de Puck et restaurants et d‘une cinquantaine de chambres a a un climat plus doux, etant a 1‘abrit des vents et le louer dans des maisons privees. Elle est annuellement riva>ge du cote de la pleine mer a un climat plus vif. frequentee par environ 3.000 baigneurs. Tout a cote de La communication est facilitee par un grand Gdynia s‘eleve la Kamienna Góra, une station balne- nombre de trains rapides et omnibus. aire construite sur le flancs d‘une montagne; elle pos­ Elle a lieu de Varsovie par Toruń — Bydgoszcz— sede aussi une tres bonne plagę couverte de sable. Les Laskowice — Tczew et Danzig ou bien par Iłowo — touristes trouvent des logements dans 1'Hotel Kaszub­ Grudziądz — Laskowice — Tczew — Danzig. Sur cette ski et les 85 villas de 1‘endroit. derniere ligne circule pendant la saison d‘ete un train De 1‘autre cote de Gdynia se trouve Oksywie, un rapide special qui va directement jusqu‘au Hel et qui village situe a un demi ikilometre de distance de la mer. a des wagons destines a Krokowo et qu‘on ajoute a Un service d'autobus entretient la communication avec Puck au train aliant de Puck a Krokow. On formę le Gdynia. C'est un lieu bien tranquille et bien moins cher projet de construire une ligne de chemin-de-fer qui que Gdynia. II dispose d‘un pensionnats et d‘environ relierait les bords de la mer avec le centre de la Po­ 200 chambres a louer chez les pecheurs. logne, sans traverser Danzig. Cette ligne menerait de Puck est aussi tres frequente pendant l‘ete. II pos­ Bydgoszcz par Laskowice et Tczew a Gdynia. II est sede deux grands restaurants batis sur la place du actuellement tres incommode et couteux d‘eviter Dan­ M|arche, un hotel et des logements a louer dans des zig pour aller a Gdynia en traversant Kartuzy et Ko­ maisons privees. Cette ville est situee au bord de la koszki, ne serait-ce qu a cause de la longueur dispro- baie de Puck, tres peu profonde en cet endroit. Puck portionnee de la duree du trajet. possede un joli mole servant de lieu de promenadę et Nr. 2 ( 9 ) ______T U R Y S TA 23 une belle allee qui longe le bcrd de la mer au dessus skie Błota qui ont une belle plagę, mais sont situes sur d‘un rivage escarpe. des terrains un peu humides et dont Słowaszyn est la Au bord de la pleine mer, appelee la Grandę Mer, station de chemin-de-fer a 5 km. de distance; Rozewo sont situees les stations estivales suivantes: Wielka qui possede un phare et une jolie plagę, il est bati sur Wieś avec une grandę plagę, plusieurs pensionnats et une rive elevee; Tupadły, place dans une situation une centaine de chambres a louer chez les pecheurs; charmante; les etudiants sont en train d‘y amena- Hallerowo avec une plagę excellente, cet endorit a ger un etablissement; une partie de la batisse est deja ete cree deja apres la guerre et se developpe tres ra- achevee et elle a ete habitee pendant 1‘ete dernier. pidement; Chłapowo ayant une bonne plagę, dont la La presqu‘ile Hel a aussi un certaine nombre de station de chemin-de-fer est Łebcze a '6 km. cette sta- station estivales: Chałupy, Kuźnice, Jastarnia (le plus tion est placee sur la ligne de chemin-de-fer Puck — grand village de la presqu‘ile, frequente en ete par plus Krokowo, Chłapowo a aussi une autre station Halle­ d‘un miłlier de baigneurs) Bór et enfin la petite ville rowo, situe sur la ligne Puck — Hel, qui est meme plus de Hel, situee sur le pormontoire de la presqu‘ile. Hel pres mais d‘ou la communication est plus difficile; possede des hótels, de restaurants et de jolies maisons Jastrzębia Góra joliment situe sur le sommet d‘une de pecheurs. Elle est visitee pendant Lete par plus colline boisee; elle a une bcnne plagę, plusieurs pen­ 1100 baigneurs. Ces trois dernieres stations sont situees sionnats et quelques villas avec des chambres a louer; sur des terrains sablonneux tres secs et couverts de la station de chemin-de-fer est Łebcz a 7 km.; Karwia forets de pins. avec une plagę excellente, a 6 km, de la station Sła- Mar ja Szachówna woszyn et dans son plus proche voisinage les Karweń- trad. Rościszewska.

Plaża w Kuźnicach (fot. dyr. Dr. Mostowski). La plagę de Kuźnice. The beach at Kuźnice. Badestrand in Kuźnice.

V1LLEG1ATURES ET CHEMINS T0UR1ST1QUES DE LA POMERANIE En voulant parler du tourisme et des viłlegiatu- ełoigne d'une viłłe par exemple) ce n'est pas difficile res de la Pomeranie, je veux aborder cette question en Pomeranie ou villes et bourgades sont fort nom- autrement qu'on ne l'a fait jusqu'ici. Ainsi je ne veux breuses et il suffira d'etudier la carte de la Pomera­ pas donner de longues descriptions de chaque loca- nie pour etre renseigne. lite. II y en aurait beaucoup trop a enumerer et il y Ma description du littoral pomeranien commen- aurait en somme fort peu de choses a dire sur chacune cera depuis la cóte de la Baltique, ira par la Puszcza d'elle aucune n'ayant de cachet special, mais seule- Darzlubska, la Szwajcarja Kaszubska, les Bory Tu­ ment celui de la region ou celle-ci se trouve. Je me cholskie, la Vallee du cours inferieur de la Vistule, bornerai donc a decrire les differentes regions de la jusqu'au Pojezierze Brodnicko-Lubawskie (Les lacs Pomeranie leur site et leur paysage, leurs valeurs de Brodnica et de Lubawa) embrassant de la sorte touri.stiques et leurs qualites comme villegiature. Je toute la voievodie pomeranienne. donnerai par la moyen au lecteur de choisir la region La Puszcza Darzlubska s‘etend depuis la cóte qui lui repondra le mieux, et il parviendra toujours vers le Nord et ira jusqu‘a la frontiere ałlemande. Elle a trouver un logis pour quelques semaines dans n'im- longe la baie parałlelement a la cóte dont elle est porte quel village. Si on tient a trouver un endroit qui eloignee de quelques kilometres a peine sur la rive ne soit pas prive de tout comfort moderne (pas trop gauche de la riviere Reda jusqu'a Żarnowiec, 24 TURYSTA Nr. 2 (9)

qui est de toutes les localites, qui nous apparliennent beaux specimens de chenes de hetres et de bouleaux. celle qui est poussee le plus au nord Plus on avance II y a encore le lac Łąkie. vers le Nord et plus on s'approche de la cóte. Le Une charmante ville Kościerzyna est pla­ terrain s‘eleve et est entrecoupe de rinntes collines, cee aux confins de la ,,Szwajcarja Kaszubska" (Suis­ de belles vallees et de sombres ravins. Toute cette se cachoube), elle a de ravissantes maisons qui sont zóne ets couverte de magnifiques. forets de sapins, de noyees dans la verdiire de beaux jardins. Toute cette hetres ou d'arbres varies. C’est dans la partie septen- region est excesmvement joiie et des plus pittores- trionale de la Puszcza Darzlubska que se trouve le que grace a ses beaux lacs et aux enormes forets plus grand lac de Pomeranie, qu'entoure de toutes part dont elle est couverte. des forets, le beau lac de Żarnowiec (15 kilometres Tous les villages et bourgades de la Szwajcarja caree de superfice). Kaszubska sont tres coquets et avenants presque CAst au centre meme de la Puszcza Darzlubska tous sont places au bord d‘un lac ou entoures de bel­ et au confis du nord de la Szwajcarja Kaszubska dans les forets ce qui leur donnę un charme "ndescriptible la vallee de Reda que se trouve situe entre de hautes qui attire chaque annee un nombre tres grand de collins la ville de 'Wejherowo. On y vo'': un fort touristes qui viennent pendant les vacances y cher- beau chemin de Croix dont les differentes chapelles cher le repos. sont parsemees le long des cóteaux boises. Des mi- Les routes sont generalement fort bien tenues liers de pelerins accorus de toute la Pomeranie vien- ce qui facilite beaucoup les excursions dans tout le nent ici porter leurs supbcations vers Dieu, voila pour- pays, quoi on l'a appele ,,la Częstochowa pomeranienne Quand on quitte Kościerzyna et on va vers le Toute cette region abonde en magnifiques forets, en sud, le paysage commence a changer. Le tableau riches prairdes et en enormes champs de bruyere. La change: nous entrons dans la region monotone du plus belle de ces valiees est celle du Cedron qui est paysage plaine des forets de Tuchola. vraime>nt nfmiment pittoresque. La ville meme est Les forets de Tuchola occupent un espace de jolie, fort proprette, a deux eglises catholiques, un plus de 300 kim. et ont une longueur de 110 kim. en college pour instituteurs, une starostie etc. On certains endroits leur largeur est do 45 kim. Cela va y trouve aussi de nombreux hótels ainsi que des sans dire que tout cet espace n‘est pas boise qu'on chambres a louer, ce qui fait que les etrangers sont renconlre tres souvent des clairieres absolument de- toujours surs de trouver un gite. Gdynia est peu pourvues d arbres mais il y a des zones boisees qui eloignee de Wejherowo. On y arrive en chemin de ont 9'0 kim. de longueur. La majzure partie des fo­ fer en une demie heure. Pendant la saison d‘ete de rets de Tuchola sont des forets de sapin, qut en cer­ nombreux trains rirculent entre les deux endroits sur tains endroits sont doublees de gemevre, et ce n‘esl la ligne Gdańsk-Strzebielino. Sur la meme ligne se qu‘au dessus de la Czarna Woda et de la Brda qu‘on trouvent les villages Reda, Rumja, Zagórze, rencontre des forets d‘ifs aux arbres plusieurs foźs C h y 1 o n j a, tres frequentes par les touristes grace seculaires se trouve au bord du lac Muksz pres a leur proche voisinage avec Gdynia. Toutes ces lo­ de Wierzchucin on 1‘appelle ,,Cisowy Gaj et on calites sont placees dans un pays joliment cotoye et apporte beaucoup de soins a sa conservadon. tres boise. Les yilles de Tuchola, Chojnice, Sta­ C‘est a partr de Kartuzy que commence le pla- rogard, Osie nad Wisłą, sont situees dans la teau du Pojezierze Kaszubskie ou la „Suisse cachou- zone des forets de Tuchola. be“ (Kaszubska Szwajcarja) proprement dite qui se Des centaines de lacs se trouvent aussi dans trouve situee entre deux lac.s: le lac Raduński (14 cette region dont le plus grand Wdydze au sud de kim.) le second comme etendue apres celui de Żar­ Kościerzyna a donnę son nom a un village qui posse­ nowiec et le lac Wdydze place au sud de Kościerzy­ de un muse cachoube fort corieux et tres connu. Plus na, le plus profond des lacs de Pomeranie (55 me- lom a 7 kim. de Chojnice tres pres de la fron- tres). tiere allemande le lac Charzykowski (26 kilometres de longueur) dont le site est tres pittoresque et les Les env ro-ns de Kartuzy ou pour mieux dme la rives joliment boisees. La riviere Brda coule a tra- „Suisse cachoube" sont tres joliment boises, Les ar- vers les eaux de ce lac. Placee pres de la hgne de bres varies composent ces forets. Le uistrict de Kar­ chemin-de-fer Laskowice-Chojnice entre la Brda et tuzy a a lui seul plus d‘une centaine de lacs situes Czarna Woda la petite ville Tuchola qui a donnę entre de jolies clairieres, d'epais champs de bruyere son nom a la foret a de tres jolis jardins et prome- et des torrents au cours rapide. Le sommet le plus nades, et quoique situee dans la plaine, a un site eleve du plateau de la ,,Suisse cachoube" Wieżyca ravissant. a 331 m. K o c i e w i e, place a 1‘est der forets de Tucho­ La ville de K a r t u z y placee entre les lacs Kla­ la, occupe le bassin de la riviere Wieżyca et sur tou­ sztorny et Grzybienko a des maisons fort joliment te son etendue voisine avec la Vistule. Cette con- baties et est entouree de toutes parts de lacs et de tree a bien moins de furets, car grace a la richesse forets. Cette ville est consideree comme un des prin- de son sol elle sert a l‘exploitation agnicole. Staro­ cipaux centre de v’rlegiature des environs et c‘est gard est situe a la Lsiere de K o c i e w i e, plu­ la aussi que se concentre le mouvement touristique sieurs lacs se trouven>t dans ses environs. La ville de toute la region. Pelplin peut justement etre consideree comme la per­ Les lacs Ciche et Meiinko sont places non loin le de Kociewie; l‘eveque de Chełmno y reside. de Kartuzy. La Zamkowa Góra domine ce dernier La ville Chojnice est situee fort pittoresque- qui grace au souvenir du Passe qu‘elle represente est ment dans la partie occidentale des forets de Tucho­ pieusement conservee, Tous les lacs situes au sud la. Elle a des maisons de style moderne, des magni- de Kartuzy sont pour la plupart relies au cours de iiques jardins, de fort belles villas et un grand parc la riviere Radunia. Je ne cite que quelques uns des de ville. De grandes allees extremement bien entre- plus limportants: les lacs Biała, Małe Brodno, Wiel­ tenues relient la v;lle avec ses environs. Chojnice se kie Brodno, Ostrzyckie et Raduńskie. Le lac Wielkie trouvent tout pres de la frontiere allemande. pres de Mirachowo est situe au nord de Kartuzy ii Toute la partie du pays qui est placee au sud de est entoure de magnifiques forets ou on voit de fort Cnojnice est appelee Kosznajdry ;elle apparte- Nr. 2 (9) TURYSTA 25

nait jadis a la Wielkopolska et portait alors le nom qui est un petit bcut du „Pojezierze Mazurskie". Le de Kraina. Les villes de Więcbork, Sępol­ paysage ici est tres monotone et peu varie il n‘y no et Kamień en font partie. a presque pas de forets. La region sablonneuse des rivieres O sa et Drwęca est la seule qui soit boi- Tout 1‘espace qu‘occupe le cours inferieur de see. Les villes suivantes se touvent dans cette partie la Vistule est partage en une serie de ,,Kępy“ (ilots) du pays: Chełmża, ou se trouve la plus grandę c‘est lei que trouvement les villes de Chełmno, sucrerie de Pologne. Gołąb, situe aux bords des Ś w i e c i e et Nowe. Pres que toute la Cóte est la riviere Drwęca a cóte de cette ville se tr-ouwent garnie de chenes, de Charmes et de platanes. La d‘enormes forets, Brodnica aussi aux bords de plus belle de toutes ces „Kępa" est la „Kępa Klasz- la Drwęca, Nowe Miasto, Lidzbark, Dział­ torna“ pres de Nowe. Puis suivent les plus impor- dowo, et Lubawa. Dans la partie orientale du tantes: la „Kępa Wielka" pres d‘Ostromecko toute „Pojezierze Brodnicko-Lubawskie" se trouvent deux couverte d‘ormes, de chenes et de peupliers, la „Kę­ grands lacs, le lac Iławski et le lac Drwęcki et plu- pa Panieńska" pres de Chełmno elle a de tres beaux sieurs plus petits: le lac: Ciche, Zbyczno et Łakor- specimens d‘ormes de chenes et de peupliers, en suitę skie. Le plus grand de ces lacs est le lac Wądzye- viennent la Kępa Pańska pres de Sartawice, La Kępa ski. Places au milieu de forets leur calme tranquilite Wilcza pres de Silno, La Kapa Bazarowa pres de les entoure. Torue, la Kępa Wilki pres d'Otłoczyn et la Kępa Bratwińska pres de Grudziądz. Les villes Ostro- En resumant notre description disons que le pay­ mecko, Unisław, P lutów o, Sartawice si sage de Pomeranie est infiniment varie que son char- joliment situees, Grudziądz, N ow e, Gniew et me penetrant et etrange est fait pour attirer le tou- riste qui veut se reposer pendant les vacances et Tczew se trouvent dans cette partie de la Pome­ trouver le calme necessaire a ses nerfs. ranie. II nous reste a decrire le „Pojezierze Brodnicko- Marjan Kaźmierski. Lubawskie" (pays de lacs de Brodnica et de Lubawa) trąd. Rościszewsna.

LES LIEUX DE V1LLEG1ATURE DANS LES CARPATHES ORIENTALES

Les lieux de villegiature dans. les Carpathes Orien- guerre on ete pour la plupart detruits mais ils furent tales constituent quelques groupes dont les plus impor- releves par la suitę l‘affluence des villegiateurs tants se trouvent dans la vallee de L‘Opór, le long de fait que l'importance de ces lieux de villegiature la ligne de chemin de fer Stryj-Ławoczne, ainisi que a double en comparaison de ce qu‘elle etait avant la dans la vallee du Pruth, le long de la ligne de chemin guerre. de fer Stanisławów-Worochta. Nous en trouvons des Apres Delatyn nous trouvons successivement Do- groupes moins importants dans les environs de Ko­ r a (62 km.) localite que frequenter environ 2.000 vil- sów, dans les Beskides Huculiennes, ainsi que dans les legiateurs avec le pensionnat „Kresy" et dix et quel- Bieszczady, le long de la ligne de chemin de fer Sam- ques villas. Jaremcze (66 km.) le plus grand des bor-Siańki. lieux de villegiature des Carpathes Orientales que fre- Je commencerai par le groupe le plus frequente quentent par an plus de 6.000 baigneurs. Apres la de- qu'est celui des lieux de villegiatures de la vallee du struction qu‘il subit pendant la guerre Jaremcze a ete Pruth. Tous se frouvent dans le district de Nadworna, entierement reccnstruit, il possede actuellement pres le long de la ligne de chemin de fer Stanisławów-Wo­ de 200 villas, dix et quelques pensionnats et plusieurs rochta, et chacun d‘eux possede une gare ou tout au hótels. Sont consideres comme des etablissements de moins une station ce qui en facilite enormement l‘ac- premier ordre les pensionnats: „Dwór Hejdy", „Mar- ces. D‘une faęon generale y sejournent en ete environ 15.000 personnes dont le plus grand nombre vient de Leopol, Stanisławów, Kołomyja, des villes et bourgs de Podolie bien que les hótes de Varsovie et de Lodz commencent a se faire de plus en plus nombreux. La serie des lieux de villegiature de la vallee du Pruth est ouverte par Lubieżnia a 55 km. de Sta­ nisławów; Cest un faboruge de Delatyn avec quelqes villas construites apres la guerre. Vien ensuite Dela­ tyn (58 km.), petite ville de 6.000 habitants, detruite pendant la guerre et qui possede des salines de forte concentration ainsi que des bains salins. En 1926 un millier de personnes est venu s‘y faire soigner. Au dela de Delatyn, le long de la ligne de chemin de fer qui suit sans interruption la vallee du Pruth, au milieu des agglomerations huculiennes commence une suitę des stations climaterique et des lieux de villegia- ture, admirablement situes et separes les uns des autres par quelques kilometres. Cest une region riche en bois et en montagnes. A 1‘est s‘etendent les Beskides Hu­ culiennes, a l‘ouest les sauvages Gorgany. Les villegia- Skaiy w Uryczu. tures sont situees a une altitude variant de 500 metres R o ch es a U rycz. (Jaremcze) a 800 metres (Worochta) au-dessus du Cliffs at Urycz. niveau de la mer. Les villas et pensionnats d‘avant Die Felsen von Urycz. 26 T U (R Y S T A Nr. 2 (9) ta", „Stenia" et „Calmus", et parmi les hótels ceux de Skrzyński et de Hanus, Lun et 1‘autre pourvus d‘un re- staurant. Jaremcze est situe dans la partie la plus belle de la vallee du Pruth et dans le voisinage de la fameuse cascade, Des allees. conduisent aux sommets les plus proches, des seniiers pour touristes, indiques en oouleurs par la Societe Polonaise des Tatras, me- nent aux plus elcignes. Jamna (70 km.) est une petite villegiature avec les pensionnats de Madrowicz et de Kozieradzki ainsi qu‘un sanatorium pour les employes de la Banque d‘Economie Nationale. Plus loin la vallee du Pruth s‘elargit et dans ce galion se trouve Mikuliczyn (76 km.) centre d‘une importante commune huculienne. En 1926 plus de 2.000 villegiateurs y sont venus. On y trouve quelq- ques pensionnats et en outre une maison de sante pour etudiants pouvant recevoir 60 personnes et construite par le Senat de l‘Universite de Leopol, ainsi que la maison de sante des imprimeurs de Leopol. Mikuliczyn est a 600 metres d‘altitude. Vient ensuite P o d 1 e ś n i ó w, petite localite po- Rym anów — Ł azienki. ssedant quelques villas. et Tatarów (86 km.) a R ym anów — Etablissement de bains. 700 metres daltitude. En ete environ 2.000 personnes R ym anów — The Bath. y sejournsnt. On y trouve Photel Hirsch avec sen re- R ym anów — Kurhaus. staurant, les pensionnats „Zofiówka" appartenant a M-me Zarańska, „Zacisze" de M.-me Dubrawa ,ainsi de villegiature proprement dit et station climateriąue que la maison de sante du commendement superieur pour les malades de la poitrine. L‘affluence y depasse de la police. Cest de Tatarów que partent les excur- 3.000 personnes par an. Quelques pensionnats, „Lena", sions pour le sommet de Chimiak (1564 metreis) ce­ le plus grand et d‘autres plus petits „Nad Prutem“, lebre pour la belle vue qu‘on y a. „Pod Matką Boską1', „Bożenka", appartenant a Mme Le lieu de villegiature le plus eleve de la vallee Michalik et a M. Miinzer. Les sanatoria de la Caisse de Pruth est Worochta (93 km.) a 750 metres des Malades, des pretres et instituteurs ukrainiens, d'altitude. Etant denne le voisinage de la Czarnohora, ainsi que des etudiants en medicine israelites. Le lieu cette localite prend un grand developpement comme des rendez-vous des touristes est le „Dworek Czarno- station de tourisme et de skis et en outre, comme lieu horski" de la Societe Polonaise des Tatras. A 1‘est de la vallee du Pruth, dans le district de Kosów, dans la region des H u c u 1 e s se trouve un groupe de lieux de villegiature et stations climate- riques beaucoup plus petits. Le plus connu entre eux Ko sów. C'est un chef lieu de district de 3.000 habi- tants, situe dans la belle region des Carpathes, au pied des montagnes sur le bord de la Rybnica. Kosów doit sa celebrite a l‘etablissement hydropathique,s du doc- teur Tarnawski, fonde il y a plusieurs dizaines d‘annees, Apres avoir etre detruit pendant la guerre cet etablis­ sement a ete reconstruit et pres de 600 persosnes vont annuellment y faire une cure. II ne se trouve pas a Kosów meme, mais a .2 km. au sud du village de Smo- dna. On peut y aller en automnibus de Kołomyja (35 km,) A huit km. au sud de Kosów s‘eleve sur les bords du Czeremosz, a la frontiere polono-roumaine la ville de K u t y, de 7.000 habitants qui pos.se de la plus gran­ dę colonie armenienne de Pologne. Depuis la guerre beaucoup de villegiateurs ont comimence a visifes Ku­ ty beaucoup dentre eux viennent meme de Varsovie; ils habitent dans des maisonnettes situees au milieu des vergers villageois et peuvent profiter des bains dans la Czeremosz et des differentes excursion dans les montagnes avoisinantes. La ville s‘eleve a 340 me- tres d‘altitude, elle est celebre par ses verger.s qu'elle doit a la cbaleur de son climat. Toutes les informa- tions sont fournies par 1‘abbe Samuel Manugiewicz, cure de la paroŁsse armenienne. L‘affluence des ville- giateurs et de plusieurs centaines par an. A 1‘interieur de la region des Hucules villegia- turent plus de 1500 personnes reparties entre les diffe- rents villages des bords du Czeremosz, comme Krzy- Ja rem c z e — Glorjeta przy wodospadzie. worównia, qu'on appelait avant la guerre „Le Za­ Ja rem c z e — la „Gloriette" pres de la cascade. kopane ukrainien", parce qu‘elle etait frequentee par Ja rem c z e — Arbor by the waterfalls. les savants et litterateurs de 1‘Ukraine, dont le profe- Ja rem c z e — Gloriette am Wasserfall. sseur Hruszewski, Żabie, Hryniawa et autres Nr. 2 (9) TURYSTA 27

La serie de lieux de villegiature de la vallee de TOpor est ouverte par Synowódzko Wyżne (104 km. de Leopol), grand village habite par les Bo­ jek ruthenes et situe a 400 metres d‘altitude au con- fluent du Siryj et de 1‘Opor. A cinq kilometres a l‘ou- est se trouve Korczyn avec un petit etablissement hydrotherapique. Vient ensuite Dębina (110 km.) petite localite a 420 metres d‘altitude. Plus loin la vallee de 1‘Opor s‘elargit, et dans le vallon ainsi formę au pied de la Paraszika s‘eleve Skole (113 km.), chef lieu de district de 9.000 ha- bitants. Skole est la ville principale d‘un district sur le territoire duquel se trouve tous les lieux de ville- giature de la region. II est lui-meme un lieu de ville- giature assez frequente et en 1926 il reęut pres de 1.300 villegiateurs surtout israelites. Pensionnats Herschet Berta Fichlamm. En dehors des villegiateurs sejour- nent en ete ą Skole plusieurs centaines de jeunes gens dans les camps d‘education physique crees par les au- Jam n a — Widok ogólny. iorites scolaires et par les scouts. Ja m n a — Vue generale. Dans les plus jolis sites de la vallee de LOpor se Ja m n a — General view. trouve Hrebenów (121 km.) village situe a 500 Ja m n a — Gesamtansicht. metres d‘altitude et qui est le lieu de villegiature le localites. Leur developpement comme lieu de villegia- plus important de la region avec environ de 1500 ville- ture est paralyse par la difficulte qu'on eprouve a giateurs par an. Pensionnats „Stachowa Wola“ et y acceder et par la grandę distance qui les separe du „Anusia". Sur place se trouve une source salinę non chemin de fer. U est particulierement difficile d acce­ utilisee. der au petit etablissement balneaire de B u r k u t Comme annexe de Hrebenów il faut citer Z e ł e- (930 m. au dessus du niveau de la mer) qui se trouve mianka (123 km.) lieu de villegiature peu impor­ a 73 km. de la gare de Worochta; Burkut possede des tant avec quelques villas appartenant au docteur Jo­ sources d‘eaux carbo-gazeuses et ferrugineuses. seph Matkowski. Les pensionnats locaux peuvent re- Dans les Gorgany on ne trouve que deux petits cevoir 200 personnes. lieux de villegiature R a f a j Iowa avec quelques Les localites situees plus loin sur la meme ligne villas, a 33 km. au sud de (Nadworna et P o d 1 u t e sont moins frequentees. Parmi elles T u c h 1 a (127 petit etablissement balneaire avec des sources sulfu- km.) village possedant une colonie des vacances pour reuses, appartenant au metropolitę greco-catholique de les enfants des cheminots, quelques villas pour les vil- Leopol; Podlute est situe dans la vallee de Łomnica legiateurs et un abri pour skieurs du club sportif „Po­ aux environs d‘Osmołody. A l‘une et 1‘autre de ces lo­ goń" de Leopol. Różanka (136 km.) avec quelques calites on peut aller par un chemin de fer forestier villas pour les villegiateurs et Sławko (139 km.) a voie etroite, de iNadworna pour Rafałowa et de fameuse station de skis situee a 600 metres d‘altitude Brześniowo pour Podlute, dont le refuge de la Societe des Skieurs des Carpathes Le deuxieme groupement est formę par les lieux a Leopol est loue pendant Lete aux villegiateurs. de villegiature de la vallee de Pruth et 1‘affluence des Dans les Bieszczady, le long de la ligne de chemin villegiateurs ne depasse pas 5.000 personnes au total. de fer Samibor-Sianki on trouve en outre quelques lieux Ils sont situes le long de la ligne de chemin de fer de de villegiatures de peu d‘importance. II n‘y a de villas Stryj-Ławeczno, a une altitude de 4 a 600 metres, et pour villegiateurs qu'a Spas et a Topolnica ou se l‘on peut dire que dans la vallee de 1 Opor un lieu de trouvent egalement des pensionnats. villegiature s‘est fcrrne pres de chaque station de che­ Dr. Mieczysław Orłowicz, min fer. Le plus important d‘entre eux est Hrebe- n ó w. trad. Jean Chodźko.

Wiadukt kolejowy w Worochcie. Le uiaduc du chemin-de-fer a Worochta. Rai/way uiaduct at Worochta. Eisen Gmahnbriicke bei Worochta. 28 T U (R Y S T A Nr. 2 (9)

POLISH SEAS1DE RESORTS

Widok ogólny Gdyni z portem i Kamienną Górą (fot. Szalay). Vue generale de Gdynia avec le port et Kamienna Góra General view of Gdynia with port and villas. Gesamtansicht von Gdynia mit Hafen und Villenkolonie Kamienna Góra

Since the fifth century A. D. right down to the across the Baltic to Latvia or Finland or to the capi- present day, the continuous area inhabited by Polish- tals of the three Scandinavian kingdoms. No wonder speaking people has always reached to the Baltic along the Hel peninsula a railway is now running to shore. Yet the new Polish state has received a very its very top, whilst not a yard of that railway did narrow seabord indeed, out of all proportion with exist in Prussian times. True, steam-driven trains Poland‘s area and population. Apart from the coast of would by scattering sparks, endanger the pine-forest the Dantzig Free City territory, Polands possessions which protects the narrow peninsula against the in- on the Baltic sea are but the following: first, 14 miles rush of waves. But a way out has been found by hea- of mainland coast on the open Baltic; secondly, 25 mi­ ting the trains with Polish minerał oil. les of mainland coast on the Bay of Danzig; and thir- On the whole, the Polish seaside resorts are of dly, projecting from the point where those two sec- two different types. Those on the bay have quiet water, tions meet, the Hel peninsula, 20 miles long, but on the brackish rather than salt, and gentle breezes. Sea- averages only half a mile wide. Altogether, tlhen, baihing at Gdynia is an idyllic pleasure; if a good there are less than eighty miles of coastline; and to marinę swimmer gets there, he may feel himself al- be sure, under German rule this was the most negle- mcst reminded of the childrens beach at Arcachon. cted section of the whole German coast. But now this But matters are quite different with the bathing pla- very coast has become the only seacoast of a nation ces on the open Baltic, such as the village of Jastarnia of thirty millions of people, Everything a large nation (read Yastarnya) midway of the Hel Peninsula. Here, may expect from its seacoast is to be concentrated beyond the high sand-dunes with their characteristic on this narrow strip of land. No wonder it begins to maritime flora, you will find a roaring deep sea and flourish. No wonder the lonely hamlet of Gdynia (near high, powerful waves close to the shore, and cold the southeastern end of that strip, where the bay is winds may sometimes be raging even in August. It is deepest) is being transformed into a lively, bustling less comfortable for tender folk than at Gdynia, and city, with a harbour accessible for oceangoing stea- even a little bit dangerous; but it is decidedly a more mers and a large, picturesąue ąuarter of vilłas for manly sport, summer-guests. No wonder all the other villages are Of course, whilst in Gdynia hotels and boarding- gradually converted into seaside resorts adapting houses have been erected to suit a refined taste, boar- themselves more and morę to the needs of many ding and lodging at the open sea resorts (even at the thousands of visitors, who come for health or amuse- German-speaking village of Hel, at the top of the pe­ ment, to bathe, to swim, or to bask on the sunny ninsula, once founded by Dutch immigrants) is still so^ beach, or else to take part in excursions by steamer mewhat primitive. But quick progress is made from. Nr. 2 (9) TURYSTA 29

year to year, and in a near futurę the transformation Ą.s to the western section of the mainland shore, of lonely villages, halt-forgotten and half-starving, into it is high and aorupt, at some places fully sixty yards Rourishing sea-bathing towns will be completed. In high. Some villas and cottages have been built there, the meanbme, a traveller who seeks less for comfort but to establish there seaside resorts accessible for than for originałity and unspoued charm, may find thousands of visitors will need considerable inve- the Polish .seaside resorts enticing jtót in their present stments. Yet with the time it will be done and then trans;t;on stage. And the gaiety and graceful noncha- this section, where at some joints butb coniferous and lance of the bathers fits harmoni ously in wAh the 'eafy forests are descending an abrupt slope down to somwhat colonial character of these quickly expan- the very beach, will prove a worthy rival of its ding settlements. eastern neighbours. W. G

HEALTH-RESORTS AND TOURS IN POMERANIA In describing Health-resorts and tcurs in Pome­ 'ourney from Gdynia. Reda, Rumja, Zagórze rania I am obliged to consider the question from a uif- md C h y 1 o n j a od the same Rly. une (Gdańsk - ferent pomt of view than is usually the practice. It is Strzebielino) are much frequented by visitors, being impossible to take any individual locality separately conveniently situated as they are even st’ll nearer as they are too numerous for this purpose there being Gdynia. little to mention aoout them owing to th >ir lack of any All these environ.s are in a very hilly and pretti- special characteristics as the latter concerns the dis- ly-wooded region. trict as a whole I will therefore first take each d:s- The Ka szubska Switzerland stands on a ridge of tnct separately describmg its situation, landscaDe and a long ange of hills called the Pomeranian Lake-di- its value as. a health-resort and touring-centre. In this strict (Pojezierze Pomorskie), stariing in way the reader may choose the district which mostly the west at the Lake Raduńskie (14 sq kim) the lar- apDeals to him. Regarding access Pomerania does not gest after Lale Żarnowieckie and ending at Lake present many difficulties as the town and villages are Wdydze (depth 55 m) in the south of Koście­ very closely d'ssem’nated and M requned, necessary rzyna. infcrmation can be found in detail on the map of Po­ The district of K a r t u z y or the so called ,,K a- merania. szubska Switzerland" has very pretty woods Regarding Pomerania I shall adhere to a success-i- of various kinds, mostly foliferous, and it consists of ve system viz. commencing at the sea, traversing The over a hundred larger and smaller lakes interwoven great Darzlubie Forest, called ,,The Kaszubska Swi- by picturesque meadows amongst the woods, abun- tzerland" with ihe I.ake-district of Kaszuby and the dant fields of heather and swift torrents. The summit great Forest of Tuchola (Bory Tucholski el, ihe of the Kaszubska Switzerland is 331 m above sea- valley of the Lower Yistula as far the Lake-district of level. Brodnica and Lubawa. In this manner I shall embrace The town if Kartuzy Les between Lakes the whole region. Klasztorne and Gizybienko and is prettily built The great Darzlubie Forest stretches northworth among woods and smaller lakes and represents the from the sea-shore as far as the German frontier. From touring and pleasure-centre of this region. the gulf of Danzig, parallel to the shore at a distance In the neighbourhood of Kartuzy are the follo- of only several kim it stretches as far as Żarnowiec, \ ng lakes: C’che and Malinko. On Lake C i­ on the left bank of the river Reda, the most northern ch e we fmd Mt. Zamkowa, sourrounded by beech soot. The further it stretches north the nearer it ap- forests over 200 years old and being a remnant land- orcaches the sea. It is a hilly region traversed by nu­ mark is under careful pre«ervation Tńe lakes to merous picturesque valleys and wild gorges, the whole the south of Kartuzy are bound together in generał of it being rovered with pine, beech and various other by the course of the river Radunia. I shall mention woods In the northern part of the great Darzlubie r'rly a few of the more important ones vizu Lakes Forest there is the oicturesoue Lake of Żarnowiec f 15 Dąbrowsk’’e and Lubowieckie at the foot of Mt. sq kim') surrounded by woods, the biggest lake in Po­ Wieżyca, Lako Patulskie nearest of all to Kartuzy, merania, Lakes Białe, Małe Bródno, Wielnie Bródno, Ostrzy- In the very heart of the great Darzlubie Forest ckie, Kłodno and Raduńskie. At M i r a c h o w o to at the northern extremity of ,,The Kaszubska Swit- the noith of Kartuzy is T h e Large Lake (Je­ /erland" there is the pretty town of Weyherowo zioro Wielkie) surrounded by beautiful forests with ir the valley of the river Reda surrounded by high its magnlficent specimens of oak and beech-trees muntains on all sides. Weyherowo possesses and at last we find Lake Łąkie. a beautiful Calvary, the smali chapels of which stand At the Southern extremity of the Kaszubska arrong.st the forest hills. Switzerland is the we'11 built town of Koście­ Thousands of pietistis come here everv year from rzyna, which is pract:cally ob«cured by the foliage all paU ■ of Pomerania as pilgrim,s to the Calvary, of its gardens. The region here is as beautiful as pic- hence Weyherowo dei ives the name of „The P c- turesque, embracing large lakes and foliferous woods. meranian Częstochow a“. In this region the The yiHages and the towns of the Kaszubska woods are beautiful and there are large meadows in Switzerland are txtremely nicely kept, especially the valleys together with extensive fields of heather, those on the banks of the lakes, and situated as they and the most beautiful part of all is the picturesque are amongst woods, they possess an ineffable charm aHey of C e d r o n. Weyherowo is a nice town it- and assure peace and perfect comRrt to thousands self, possessing two Cathobc churches, a high school of vis’tors who become more numerous every year. etc. A number of hotels and boarding-establishments 'he condition of the roads and paths enables excur- iccomodate the yisitors. The communication with sions in the district of Kaszubska Switzerland to be Gdynia is very convenient, there being numerous con- made easily. Past Kościerzyna a little further south, nections, and thę distance iś only half an liours the landscape begins to change and we notice, so to 30 TURYSTA say, the last remains of the Kaszubska Szwajcarja, modern baildugs, f:ne villas and gardens, a nice park which gradually changes fnto the monoionous lands- and beautifully-kept avenues connect the town to cape of the low-ly'ng country of the great Forest of the surrounding neighbourhood and lies close to the Tuchola (Bory Tucholski ej. German border. The great hor est of Tuchola (Bory Tu­ To the south of C h o j n i c e is the district of cholskie) occupyiug over 3000 sq kim is 45 kim Kosznaj dry called K r a ; n a, formerly belon- broad and stretches for a length of 110 kim. The ging to the province of great Poland (Wielkopolska). whole is intersected by plains, and we continually Here are the towns: Więcbork, Sępolno find strips of forests 90 kim in length. he Bory Tu­ and Kamień. cholskie consists mostly of pme-trees, but in some The region of the Lower Vistula is divided places contains mniper-trees, and only at Czarna- into a row of smali r i v e r-i s 1 a n d s, where the woda and Brda do we find mixed woods mos+ly con- towns Chełmno, Świecie and Nowe are to sisting of beech and old oak. At Wierzchucino on be found. Oaks, yew-elms. and maple-trees grow the penhisula of Lake Mukrz there is Cisowy along the whole shore Klasztorna near Nowe Gaj, the so called „Y e w G r o v e“, which owing i i the most beautiful island. Then follow others of to \ts several hundreds of very old yewHrees is more importance such as Wielka Isle overgrown carefully preserved. with oaks, pcplar-and abel-trees near Ostromecko, In the zone of Bory Tucholskie there are the Panieńska Isle near Chłemno with its fine specimens followmg towns: Starogard, Tuchola, Choj­ of oaks, poplar trees and elm-trees, Pańska Isle neat nice, Osie nad Wisłą. Here are also hundreds Sartawice, Wilcza Isle near Silne, Bazarowa Isle of lakes, the largest of wlnch is the Lake Wdydze to near Toruń, Wilki Isle near Otłoczyn and Bratwiń- the south of Kościerzyna w’th its v!llage Wdydze ska Isle near Grudziądz. In the same region we find al­ and its well-known and valuable Kaszubskie Museum, so the foliowi ag towns: Ostromecko, Unisław, and 7 kim to the north of Chojnice on the very Ger­ P i u t o w o, and the bigger towns of Sartawi­ man frontier is Lake Charzykowskie (26 kim long) ce, Crudziądz, Nowe, G n i e w, and T c z e w. prettily situated, with its woods leading to the wa- The Lake-district Brudnicko-Lubawskie remains ter‘s edge. The r'ver Brda flows through Lake Cha- yet to be mentioned. The landscape here va-ies very rzykowsk ie. little, there are no forests with the excep ton of Czersk is further up between the rrver and a smali strip of country nar Osa and Drwęca which Czarnawoda, and the town of Tuchola, is more woody. Chełmża with the largest sugar- which derives its na me fiom Bory Tucholskie factory in Poland together with the towns of G o­ (The great Forest of J uch o la) is on the Lasko- łą b and Brodnica on the river Drwęce, Nowe wice-Chojnice Rly, It embraces pretty gardens and Miasto, Lidzbark, Działdowo, and L u- promenades, its chief a ttra :ron being the fact that b a w a as regards landscape i. lies in the most beautitul In the eastern region of the Brodnicko-I.ubawski region. lake-district there are Lakes Iławskie and Drwęckie, To the east of Bory Tucholska at the Further up we find smaller ones such as: Ciche, tributary of the river W lerzyca is K o c i e w i e Zbyczno and Łęk orskie. The largest is Lake bordering the river Vistula. Here we have compara- Wądzyńskie. Ali these Je amongst woods characte- tively fewer wooas, because the soil bemg fertile is ristic for then solemn ąuietude. Fme extensfve woods exploited by agriculturists. At the extremity of Ko- contiining numerous smaller lakes stretch to the ciewo lies Starogard, which is also significant for south of Lidzbark as far as Działdowo. its surrounding lakes. Pelplin, the res:dence of the P omerania posseses a rare vai iety of lands­ Bishop of Chełmno, situated on the riyer Wierzyca, cape of great charm, The heauty of its Lake-district is the jewel of Kociewo. and its splendid mountain-fo^ests are attractiwe both The picturesąue town of Chojnice in a hilly to tourists and those who seek a peaceful repose. and woody regon hes in the western part of Bory Marian Kaźmier skr T ucholsk'e. This town possesses a number of translat;on A. B.

IN THE TATRY AND WESTERN BESKIDY MOUNTAINS Zakopane, the well-known Polish health re­ sort, is situated at the mountain limits of the Nowo­ tarska valley, at 49 degrees laiitude and 37 longitude, risinjj 600— 1000 m. above the level of the sea. The Tatry Chain encloses ii in the South, whilst in the North it is bordered by the wooded slcpes of Gu­ bałówka. Its streefs chiefly form the figurę of an irregular triangle, intersected by cross lines. rhey are called Krupówki, Zamoyskiego, Chałupskiego, Jagiellońska, Chramcówki, Stara Polana, Nowotarska, Marszałkow­ ska (Tad. Kościuszki), Sienkiewicza, Witkiewicza i Łukaszówhi The close yicinity of the Tatry Mountains as well as its splendid air have made Zakopane an exclusive spot in Poland and raised it widiin a few years to the importance of the best touring and climatleal resort Piw niczne — ,,Dolina Kosarzyska". throughout the whole country. Piw niczna — La uallee „Kosarzyska" Mure willingly than in any other place, arłists, Piwniczna — „Kosarzyska Dale". painters, poets and naturahsts residę definitely in Za- Piwniczna — Das „Kosarzyska Thal Nr. 1 (9) kopane, there finding inspiration or everrenewed All the aforsaid factors account for Zakopane themes for their creative powers. being considered the best of all Polish winter resorts. In past times the summer months only brought Such conditions create good blood circulation and tourists to the Tatry Mountains, there were but two ąuicken breathing, inerease the appetite and strengthen seasons, the summer, with its special touring purpo- the heart. The Zakopane climate stirs up new ener- ses and the winter, essentially curative. Since some gigy, animates, hardens, and has a healing effect on ten years, with the awakening of the growing fancy for the respiratory organs, winter sports, and thanks to its excellent conditions for Throughout the Polish Tatry Mountains, the paths sport Zakopane has developed into a first class win- are well-kept and colour-marked, the same as on the ter-resort, so that the number of its inhabitants steadily Tcheckoslovackian side. Besides excursions to the inereases, whilst the limitation of seasons subseąuently High Tatry, shorter walks, accessible to all can be vanishes. made to delightful dales such as those of Białego, Strą-

Wodogrzmoty Mickiewicza (fot. Szalay). Cascade de Mickiewicz Mickiewicz waterfalls. Mickiewicz-Wasserfdlle in der Tatra Zakopane has its own railway statiGn as well as żyska, Kościeliska, Kuźnice, Jaszczurówka, Rostoka, telephone, telegraph and post-offices. Cure visitors be- Morskie Oko and likewise on the Tchek side. nefit by reduction in railway-fares. Lastly Zakopane is actually a first class winter As to the climate it is noted for its reduced atmo- sporting resort (ski-ing, tobogganing etc.) spherical pressure, it has a temperate climate, without Picturesąuely situated amid wooded mountains sudden fluctuations, winds are rare, in winter snow and at about 5 kim. distance from Zakopane, lies the falls abundantly but seldom, in summer on the contra- little village of Jaszczurówka renowned for its ry short mild showers are frequent, whilst a magnified warm minerał springs (21% celsius) endowed with intensity of sunrays is felt all the year round. radium properties. The waters of this soring are eon- 32 TURYSTA- Nr. 2 (9)

from Bielsk comprises several villas, a Private-hotel and a curative bath-establishment with gas, pine and minerał baths, excellent conditions, climate, and an im- mense old park with tropical trees, Ustroń is also priviledged with a well-arranged mud, salt, gas and pine-bath establishment it lies at the extremity of Wi- sełka valley. Wisła one of the largest Polish mountain viilages is a climatical resort of established reputation, has some dozen villas and a Private-hotel. Istebna is a Silesian village in the valley of the upper Olza much appreciated for its splendid air, its open dell and high attitude, In the Smali Beskidy called likewise the Polish cr the Kocierski, in the Rangę of Mountains lying between the dell of Żywiec and the Carpathian High- lands, we find Straconka, a village 5 % kim distance from Biała, a touring-centre, Wilkowice, a smali village situated below Magówka, Porąbka at the confines of the Sola and Wielka Puszcza valleys, •71/2- kim distant from the Kąty Rly station. In the Żywieckie Beskidy, as well as in the great Żywiec valley, surrounded on all sides by mountain ranges and in the Soła valley, we note numerous sum- mer-resorts viz.: Jeleśnia, at half an hour‘s train distance from Żywiec, with all its conveniences and reasonably-priced lodgings in mountaineers huts, Węgierska Góra, with its modern im- provements, situated 406 m high, Rly. station Żywiec, a delightful suburb of the village Cięciwo is at the foot of the wooded mount Glinne and is much freąuen- ted by summer visitors, Milówka 14 kim to the south of Żywiec, 452 m high is renowned as a plea- sant summer-resort. R a y c z a, the next station past Milówka in the Soła valłey, 485 m high is remar­ kable for the rare charm of its basin and is surroun­ ded by a belt of picturesąue forests, Zwardoń a village and frontier Rly. station connected through Czacza with the Koszycko-Bogumińska Rly, 686 high. The Rly station is the highest situated and most beau­ T atry — Morskie Oko. tiful in all Poland, it stands in a gorge surrounded by L es Tatra — Le lac du „Morskie Oko ". woods and touches the mountain slope. Tatry Mountains — The Morskie Oko Lakę. Grouping around the Babia Góra Mountain Ran­ Die Tatra — Der See Morskie Oko. ges we note the following health-resorts and climatical stations: SUCHA, a smali town in the Makowski fined in an open ba sin and are only active in summer. district on the river Skawa, 346 m high, surrounded by Jaszczurówka is not lacking in villas, boarding-bouses mountains reaching a height of 900 m. It is the jun- and restauranls. ction-station of the Carpathian and the Żywiec-Zwar- Poronin is the last-but-one railway station from doń Rly. lines. Immense forests stretch all around. Cracov (Kraków) to Zakopane, it is a summer, moun- Maków the district town on the river Skawa 357 tain resort in the Nowotarski district at the foot of ihe m. alt., is much freąuented because of its fine scenery, Tatry Mountains, 750 m above sea level and lies in healthy air and easy supply of provisions. Summer vi- a valley sheltered from the wind amongst beautiful sitors also settle numerously in the neighbouring places scenery and has. o nice view on to the Tatry Peaks. such asŻarnówka, Malejówka, Białkaand About 8 kim. from the Rly. station of Poronin, on the rear side of Mt Rorońca nestles the mountaineer‘s village of Bukowina 957 m. above sea level. Visitors for the cure are favoured by a reduction in railway-fares. The surroundings are magnificent and offer the most beautiful view on to the High Tatry, Bu­ kowina is a summer health resort, It is also beneficial to those suffering from lung-trouble and complaints of the respiratory organs. In the Silesian Beskidy, the so called Jabłonow­ skie Mountains in the Southern part of Cieszyn Silesia we find Bystra, a climatical health-resort in the Żywiec Mountains, 7 kim to the south of the town Biel­ sko on the river Biała, and embraced by the forests of Klimczak, towers over all and is becoming more and more attractive as a summer-resort, because of its rare picturesąue situation in the 10 kim long Beskidy Schronisko na Stożku. valley, encircled by the wooded slopes of the Klimczak Refuge sur le Stożek. and the craggy Skrzyczna. A distance of 10 kim sepa- The tourists tauern on the „Stożek"". rates it from Bystra Rly station, Jaworze 11 kim Schutzhaus auf dem Stożek. Nr. 2 (9) TURYSTA 35

Grzechynia. Communication between Maków and Zawoja is made by cart, ZAWOJA is a lar- ge village in the Maków district, 500 m above sea le- vel, surpassing in beauty all other Beskidy resorts, and is the finest villageinPolandafterZakopane.Lying in the Skawica valley, Polica, Jałowiec and Babia and encircled with a garland of the most magnificent pine- forests Zawoja enjoys wide-spread renown, is much freąuented and its development continues every year in spite of the total lack of a Rly communication. Du- ring the summer months motor-buses assure commu­ nication to Maków. Lipnica Wielka is an Ora- vian village 5 kim to the west of Jabłonka and 32 kim distant from Chabówka. Erected in a bright sunny dale it possesses a perfect ciimate together with several sulphur springs. Standing at an altitude of 700 m presents a delightful view of the Tatra and Beskidy Mountains. In the valleyś of Limanowskie—Makow­ skie—Beskidy Rangę we find Zaryte a village near Rabka, heautifully situated at the foot of Mts. Grzebień and Wielki Luboń on the river Raba, com- prising numerous smali houses and which is much freąuented in summer. At the foot of the picturesąue Gorce mountain ranges we find: N o wy Targ the Capital of the P od hale with a splendid view on to the Tatry Mts; the aclual summer-resort is an outlying spot called K o w a n i e c on the river Dunajec encircled by the Gorce Mts, and has a promising futurę, Rabka, alt. 520, renowned for its iodino-bromo- salt springs, with all modern installations such as elec- tricty and watermains has a nice temperate ciimate, a beautiful hundred-acre park and o direct express- train communication during the seasons, Mszana Dolna, a smali town in the Raba valley on its tri- butary Mszanka, Niedźwiedź, a mountain vil- lage below Mt. Turbaczy k, x/g kim to the south of Mszana Dolna, a fine position with invigorating air, Poręba Wielka 1 kim westward of Niedź­ wiedź, well known as a summer-camp for the Cracov K rynica — Widok z góry parkowej. (Kraków) school-boys, Ochotnica a healthy K rynica — Vue du sommet de la hauter du parc. and nicely situated village especially for summer K rynica — View from the Park Hills. camping. K rynica — Ansicht vom Parkberg aus, In the romantic and poetical region of the P i e- n i n y Mountains we find Czorsztyn, with its old cinating surroundings, abounding in pine forests, with beautiful castle-ruins, Krościenko, a smali town a mild ciimate, bathing facilities in the river Dunajec, on the słope of Mt Trzy Korony, 422 m. high. Fas- and acid-alcali salt springs, together with comfortable accomodation have made it a very reputed spot and one of the most agreeable summer-resting place. A mo- tor-car communication cennects it with Nowy Targ and Nowy Sącz, Szczawnica, 500 m alt, endowed with first rate acid-alcali springs, a good ciimate and wonderful surroundings. The hydropathic establishmet possesses numerous nice villas, Private-hotels, and re- staurants. A motor-car communication connects Szczawnica with the express-and slow-train-ser- vices at Stary Sącz and Nowy Targ Rly. stations. Finally in the region of the last Western Beskidy Mountain Ranges, lying in the Sądecki Beskidy we may note: Rytro, a village in the Poprad dale, 352 alt, known for its good ciimate, fine scenery, and the ruins of a X I I I century castle; Piwniczna, a steadily growing summer-resort, in the midst of beautiful woods; Łomnica, next to Piwniczna, on the other bank of the river Poprad, situated in a ąuiet sheltered valley with its acid springs rich in iron; Ż e- g i e s t ó w, 486 lat, perched along mountain- Żegiestów — Widok ogólny. gonge, eąually renowned for its exellent acid-iron Żegiestów — Vue generale. springs minerał and mud-baths is admirably situated; Żegiestów — General view. Musz yna, in a beautiful dale, a good climatical Żegiestów — Gesamtansicht. resort. 34______r U_R Y S T A Ar. 2 J 9 )

Last if not leasi in its importance comes KRY­ longing to the STATE with 'ball-room, excellent re- NICA, the most exquisite Polish cura1:ve place 595 staurant and cafe etc., and possesses five-iron springs, malt, accupyingthree woodedvalleys anndst the moun­ minerał, mud and gas-baths. During the season there tains. Actually it is open to guests the whole year as is a direct express-train commumcaticn w h Warsaw it is becoming a winter sporting-centre. Krynica has (W a r s z a w a). x. y. an imposmg curative establishment and an hotel be- translation A. B.

HEALTH RESORTS IN THE EASTERN CARPATHIANS The Health Resorts in the Eastern Carpathians the sanatorium of the Lwów Printers Association. consist of several groups, the largest of which lies in Mikuliczyn stands 600 m. above sea-level. Then comes the valley of the river Opór on the Stryj - Ławoczne the smali resort ofPodleśniów cons.sting of se- Rly and aJso in the valley of the river Prut on the veral villas and then T a t a r ó w (86 kim.) situated Stanisławów - Worochta Rly. 700 m. above ,sea4evel. In summer about 2000 visitors The groups of resorts wnich are most freąuented remain in residence here. The folluwmg are perhaps are those in the valley of the river Prut; these lie in noteworthy: Hotel Hirsch, the Private-hotels Zofiów­ the Nadworna distriet on the Stanisławów - Woroch­ ka and Zacisze and the sanatorium of the Police Of- ta Rly, each has its own railway station which greatly ficials. Tatarów is the mountain centrebase for clim- facilnates eommunication. In the summer there are bing expeditions to mount Chomiak (1564 m.) which approximately 15.000 visitors, the majority of which is famous for its beautiful panarama. come from Lwów, Stanisławów, Kołomyja and from The highest spot in the Prut valley is V o r o c h- smalłer towns in Podole, although numerous visitor®gi t a (93 kim ) which lies 760 m. above sea-level. Owing are beginning to come from Warsaw and Łodź. to its vicimty to Czarnohora, Wnrochta has develo- L u b i ż n i a, the suburb of Delatyn (56 Kim. ped into a tourist and ski-irg centre, besides being from Stanisławów] is the first in a row of resorts in a residence for convalescents, 0ver 3000 people visit the valley of the nver Prut and has several villas it everv year. Several Private-hotels the largest of which weie restored after the war for accomodating which being' Lena, 'Nad Prutem, Pod Matką Boską, visitors. Różanka are to be found there, together with several Next comes the town of Delatyn (16,000 in- sanatoria of various instituti Dns. Accomodabon can habitantsj also destroyed during the war which poses- always be relied on at the Dworek Czarnohorski, the ses its natural Salt-springs and Mineral-baths. In the shelter-establishment of the Polish Tatra Association year 1926 1000 visitors ,,took the cure“. (Polskie Towarzystwo Tatrzańskie). A group of cli- Past Delatyn a row of pretfily situated climatical matical places which i-s considerably smalter lies to resorts starts on the railway which runs uninterrup- the east of the Prut valley in the Kosowski region of tedly along the vałley of the river iPrut amongst the Huculszczyzna. Huculski settlement and these lie only a few kilome- Kosów being the best known among them, ha- ters trom each other. Thts is a densely-wooded and ving 3000 inhabltants, is situated at the mountain foot hilly region. The Beskidy Huculskie mountains stretoh on the river Rybnica in one of the most beautiful of to tihe east and the Wild Gorgany to the west. Jarem­ the Carpathian districts. Kosów owes its glory to its cze is situated 500 meters and Worochta 800 meters natural minerał springs of Dr. Tarnawski, which have above sea level, The a illas and Private-hotels, mostly existed for nearly haK a century. They were rebuilt destroyed during the war, have s nce been restored after the wa”-devastations and are now freąuented by and these places have grown considerably of late atleast 600 visitors yearly. These springs do not lie owing to the large number of visitors compared to pre- in Kosow itself but in the village of Smodna 2 kim. war days. further out, the latter being 35 kim. from Kołomyja Past Delatyn we find the following, one after the by motor-bus. other: Dora (62 kim.) a resort freąuented by 2000 vi- Kuty on the river Czeremosz on the Polish- sitors. Here are the Private-hotel ,,Kresy" and seve- Rumanian frontier, a town of 7000 inhabitants is 8 kim. ral villas. Jarem cze (6t> k lm.) the largest resort to the .south of Kosow and is the largest Armenian in the Eastern-Carpathians, wEch is freąuented by settlement in Poland. After the war many visitors nearly 6000 guests a year. Jaemcze has been already began to arrive here, even from Warsaw, taking up entirely rebuilt sińce the war devastations and con- their residence in villas prettily situated amongst •sists of over 100 villas, numerous boarding-establi- gardens, bathing in the river Czeremosz and making sements and several hotels, Az, the first class Private- tours to the neighbouring mountains. The town hotels Dwór, Marta, Stenia, Kalmus and the hotels itself lies 340 m. above sea level and owing to its Skrzyński and Hanusia, each having its own re- warm climate is famous for its gardens. All informa- staurant. tion may be obtained from the rector Mr. Samuel Ma- Jaremcze hcs in the prettiest part of the Prut nugiewicz. The visitors amount to serveral hundreds valley, borderng a famous waterfall of the same na- yearly. me: well kept paths lead to the neighbourmg moun­ Right in the midst of Huculszczyzna over 1000 tains, and bye-ways marked out by the Pobsh Tatra visitors are scattered over various smali places on the Association, lead to the more distant ones. Jamna river Czeremosz viz., Krzyworównia, named (70 kl.m) is a smali resort with several Private-hotels ,,The Ukrainian Zakopane" m pre-war days and and the sanatorium of the employees of the State- where Ukrainian literaryscholarsused to come,among Agricultural Bank (Bank Gospodarstwa Krajowego). whom was Prof. Hruszewski. Żabie, and H ry- A little further the Prut widens out and M i k u- n i a w a are other places of notę. The development 1 i c z y n (7b kim.) the centre of a large Huculski set- of the above resorts has been retarded owmg to then l?tlement lies in its basin. In the year 1926 over 2000 distance from any radway B u Ak u t, 930 m. above vi_iitors resided there Besides selera! Private-hotels sea level with its minerał baths, rich m iron, is in the there is a sanatorium accomodating b0 persons built same neighbourhood and is reached rather with dif- by the I ,wow University Senate for their students, and liculty, being 41 klirn. to the south of Żabie and 73 Nr. 2 M TURYSTA 35 kim, from the nearest rai way station, which i- Wo­ summer at the camp of the Boy and Girl-Scout move- rochta, ment In the Gorgany mountains there are only two Hrebenów (121 kim.), a smali town 500 m smali resorts namely Rafaj łowa cons:sting of se- above sea-level and at the same time the largest re­ veral villas, being 35 kim, to the south of Nadworna sort of this district is freąuented by about 150U people and Podlute a smali sulphur-bath establishment yearly and Les in the most beautiful part of the Opor in the walley of Łomnica near Osmołoda. Both valley. The Private-hotels are „Stachowa Wola" and of the above can be reached by a small-gauge rail- ,,Anusia" Here lie the Salt-springs, practically unex- way namely from Nadworna to Rafajłowa and from ploited up all now. Zełemianka (123 kim.) ano- Broszniów to Poalute. Iher smali spot consisting of a few villas, the pro- The second grouo consists of resorts in the perty of Dr Józef Matkowski, is just outside Hrebe­ 0 p o r v a 11 e y, they are less inumerous than in tne nów and here accomodation can be found for 200 Prut valley and are not frequented by more than 5000 ppople, visitors a year. These lie along the Stryj-Ławoczne Further up the railway the places are less fre­ Rly., 400—600 m, above sea-leval and a health re­ ąuented, viz., T u c hi a (127 kim.) with its settle- port is to be found at nearly avery railway station ment for the children of tne Railway employees is on this line, the biggest of which being Hrebenów, the centre-base of the Ski-ing club „Pogoń" of Lwów; Amongst a number of resorts in the Opor va)ley Różanka (136 kim.) w'th its several vilias for vi- we find Synowódzko Wyżne (140 kim.) sitors, as well as S 1 a w s k o (139 kim.), a well known a smali town inhabited by Russian-Bojkos, 400 m a- ski-ing centre, situated 600 m. aoove sea-level, where bove sea-leval at the meet of the rivers Stryj and Opor. the Carpath:an Ski-ing Association has its establish­ Korczyn with its smali minerał baths lies 5 kim. ment and in which accomodation can be found for to the west. Then follows Dębina (110 kim.) a smali visitors durlog the summer season ■spot 420 m. abo\e sea-level. In the Eiesz,czady mountains on the Sambor— Further up, the Opor valley jwldens out and Sianki Rly. several smali places are to be found, but Skole (113 kim.), a district town of 9000 inhabitants bous’ng accomodation can only be obtained at S p a s lies at the foot of Mt Paraszka. Skole is the principle and T o p o 1 n i c a where there are several Private- town of the district in which all these resorts are hotels. siluated. It is a considerably frequented place and in Dr. Mieczysław Orłowicz. 1926 about 1300 vis:tors(;re.sided there. Besides the ordinary visitors several hundred chddren spend their translation A. B.

IIIIIIIIIIIIII.iIILIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIi iIIIIIIIIIIIIIIIIII1!! Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliillllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll 36_ _ T_ II t T 8 T A Nr. 2 (9)

DIE ERHOLUNGSORTE DER UMGEBUNG VON WARSZAWA Es giebt wohl 'kaum ei-ne schwierigere Aofgabe w i e c ur.d Pyry, ein in unmittelbarer Nachbar- ais die, in einem Artikel die Sommerfrischen der Um- schaft der schonsten in der Umbebung von Warszawa gebung von Warszawa zu beschreiben Angenommen zu suchenden Walder gelegener Ort. namheh, dass wir von der 'Sommerfrische gewóhnlich Der grosste Erholungsort dieser Strecke ist P i a- nur Sonne, Luft und Wald verlang’en, so baben wir in s e c z n o, 1 Kim, von dem gleichbenannten Stadt­ der Umgebung von Waszawa einige Hunderte solcher chen gelegen. Piaseczno ist ein schon gebauter, in Sommerfrischen in den allerverschiedensten Komfort- unmittelbarer Waldesnahe gelegener Sommeraufent- graden. Wie soli man aber diest Masse von Ortschaf- haltsort, bietet Badegelegemheit im Fluss und ist sehr ten unter Berucksichtigung ihrer Lage, Entfernung von bequem im Bezug autf die Lebensmi _telversorgung, da Warszawa u. s. w in einem einfachen Artikel be- unweit des eben genannten Stadtchens gelegen. Nicht schreiben? Urn dieses schwerige Problem zu Ibsen, weit entfernt von Piaseczno liegen die sich schwach werde ich mich in der Beschreibung der wichtigsten entwickelden Sommeraufenthaltsorte Ż a b i e n i e c und den 3edurfn.ssen, sowie den Anspriicben der und B a n i o c h a. Zu bemerken ist noch. dass nahezu Scmmerfiischler am meisten entsprechenden Som­ jedes an dieser Strecke gelegene Dorf ais Erholunrfs- merfrischen zusammenfassen. In meiner Beschreibung aufenthalt dienen kann. da der Erdboden verhaltniss- weide ich mich an die Eisenbahnstrecken halten, was m.assig trocken und die Gegend sehr reich an Waldern den Werten Lesera die O^mntierung erleichtern wird. ist. An der bis zum 'Weltkriege sogenannten ,,wiener" Ais erste, an der Strecke Warszawa — W lanów Strecke (gegenwarbg ohne spezielle Benennung, Linie gelegene Sommerfrische ist K 1 a r y s e w, ein schon Warszawa — Ząbkowice) liegen c ie verhaltnissmassig gelegener und ausgebauter Ort, zu erwahnen. Die Zahl am wenigsten bewaldeten, dafiir jedoch bequem ein- der Villen ist noch gering, wodurch er weniger be- geiichteten und schon bebauten Sommerfrischen. Die sucht wird. Reihe eroffnen einige Ortschaften, welche keine Som­ In unmittelbarer Nachbarschaft von Klarysew merfrischen im eigentlichen Sinne des Wortes sind, liegt der selten schone und hochst komfortabel einge- sich aber trotzdem im Entwickelungsstadium intolge richtete Erholungsort Konstancin. Er ist ent- der verhaltnissinas >ig kleinen Entfernung von War­ schieden ais der beste von allen ;n der Umgebung von szawa und der grossen Wohnungsnot der Haupstadt Warszawa gelegemen anzusehen. Am Fliisschen Je ­ befinden. ziorka gelegen, i.st er von schonen Fu htenw."łdern Die elegantesten, unmittelbar benachbarten und umgeben und besitzt sandigen Boden. Die Strassen ausserhch eirander sehr ahnlichen Orte sind, ihrer sind eben, teils mit Kieselstcin, teils mit Asphalt be- esthetischen, in Garten eingebauten Villen halber. legt. Konstancin zeichnet sich durch, meistenteils pri- Brwinów und Milanówek. Vorihanden sind vate, prachtige, in gut gepflegten Blumengarten ste- Aerzte, Apotheken, Kolonialwaaren- und Lebens- hende \ illenbauten aus. Der Ort ist kanalisiert, hat mittelgeschafte, Parfumerien u. s. w. Ausserdem be­ elektrische Beleuchtung, eben schonen Strand mit finden sich dort sehr elegante Pensionen und ein Kaf- Badegelegenheit im Fluss und eine nette Parkanlage. fee. Beide Orte besitzen volle Gymnasien, Kirchen und Apotheke und Ki che befinden sich im Ort. Die Sai­ beąueme Kiesstrassen. Wald ist verhaltnNsmassig son dauert warhend des ganzen Jahres, die Krequenz wenig in der Gegend und zwar ist es gemischter Wald. der Gaste belauft sich auf 1.500 Personen jahrlich. Post-, Telephon- und Telegraphenamt sind in beiden Durch einen Fichtenwald von Konstancin ge- Orten. Beide sind elektrisch beleuchtet. Die Saison trennt, liegt der Erholungsort Skolimów. Er ist dauert das ganze Jahr hindurch. zwar weniger komfortabel eingerichtet. ist aber da- Etwas weiter folgt Grodzisk, teils ais Som­ fur m;tten im Fichtenwalde gelegen. SkoHmów be­ merfrische, te ils ais Stadtchen zu betrachten, mit sitzt dieselben hygienischen Einrichtungen wie Kon­ einem grossen hydropatischen Institut. Es giebt hier stancin. nicht viele den Sommerb ischlern zur Verfiigung ste- Unmittelbar benachbart mi Skolimów ist der am hende Villen. Grodzisk selbst ist nich bewaldet. schwachsten von allen an dieser Strecke gelegenen In 7 kim. Entfernung von der Station Żyrardów ausgebaute Erholungsort Chylić e. Infolgedessen liegt dicht am Walde das Dorf Piotrowina. Es bes.tzt er viel fre:es Gelande und gute Luft aus den entbehrt mancher Einrichtungen fiir eine Sommerfri­ lun umgebenden Waldern. Es befinden sich hier nur sche, bietet aber reine und gesunde Waldluft und einige, aber bequem eingerichtete und elektrisch be- grosse Freiheit. Da das Stadtchen Żyrardów in direk- Ieuchtete Pensionen und verhaltnissma,ssig wenige ter Naue liegt bereiiet die Lebensmittelversorgting Privatvillen. keine Schwierigkeiten. Die in der Richtung nach Otwock fiihrende Stre- Ais nachste Station folgt nun Radziwiłłów. rke durchąuert trockene Fichtenwalder. Diesem Hier sind die gleichen Vorteile wie in Piotrowina her- Umstande konnte es wohl zu verdanken sein, dass an vorzuheben. dieser Strecke die meisten Erholungsorte der Umge­ Parallel zu der eben beschriebenen Eisenbahn- bung von Warszawa gelegen sind. An dieser Linie linie, in der Entefernung von 2 Kim. hat ein ivat- sind die Erholungsorte einer mit dem anderen unmit­ k.onsortium eine elektrische Bahnverbindung von telbar benachbart und man kann ohne Uebertreibung Warszawa nach Grodzisk eroffnet. An dieser Stredke behaupten, dass vom Orte Radość ab jeder Quadrat- liegt ebenfalls eine Reihe schoner Sommeraufenthalts- meter Erdboden ausgenutzt worden ist. Diese Orte orte. Die schonsten von ihnen sind: das Dorf 'Komo­ haben sich in einem derart rasenden Tempo ent- rów (im Walde gelegene Villen) und das im Ausbau wickelt, dass es nich moglich war ihnen einen Bau- befindliche Dorf PodkowaLeśna, aus dem mit Dlan zu diktieren und die erforderlichen hygienischen der Zeit eine ausgezeichnete Garten-Stadt entstehen Massnahmen zu treffen. E :n Ort ist dem anderen der­ soli. Vorlaufig ist es eine inmitten prachtiger gemisch­ art gleich, dass nur die Namer der Ortschaften zu ter Walder gelegene Sommerfrische. nennen sind, da fiir alle die gleiche Beschreibung An der Strecke Warszawa — Grójec liegen: die massgebend ist. So befirden sich alle auf sandigem ais Sommerfirische sich schwach entwickelnde und Boden in trockenen Fichtenwaldera, wodurch sie ein vieler Instalatiuuen entbehrende Ortschaft S łu ż e­ balsamusches, mit Harzgeruch getranktes, fiir Gene- sende nach Erkrankungen der Athmungsorgane zu em- An der Strecke ^Warszawa — Siedlce eróffnet pfelendes Klima zu Tage fordem, Samtliche Orte sind R e m b e ów eine Reihenfolge nebeneinander planlos in ei em Durchemander mit nicht gerade im- gelegener Erholur gsorte. Rembertów ist em Militar- posanten Holzvillen angebaut. Die Verkehrswege lager mit in der Nahe erbauten, im ^Walde gelegenen sind zwar etwas schwer und sand'g, dafiir aber liegen Villen fiir Sommerfrischler. Darauf folgen: Wesoła, samtliche Bauten im iWalde. Die gegenwartig im Bau S u 1 € j i -t t-k (die malerische Sommerresidenz des befindliche Chaussee wird alle Ortschaften unterein- Marschalls Piłsudski), Miło s n a, S'k r u da, Dem- ander verbinden, woduich die Verkehisschwierig- b e W i e kie, U r 1 e, u. s. w. Dies sind samtlich keiten behoben werden. Das in Falenica gebaute Elek- in Wiildern gelegene Orte mit ziemlich primitiven trizitatswerk soli alle Erholungsorte mit elektrischer crhaltrissen, vieler Ruhe, aber ohne spezielle ge- Beleuchtung bedienen. Es folgen hier der Reihe nach: sundheitliche Einrichtungen. Wawer, Radość, Miedzeszyn, Faleni- An der Schmal-spurlinie Warszawa — Marki lie­ c a (neben dem Stadtchen des gleichen Namens), M i- gen: Marki (neben einer Fabriksiedelung), P u- chalin, Józefów, Świ der und 0 t w o c k. «s t e n i k und in der Nahe grosser Walder Czar­ Besonders bemerkenswert ist unter ihnen Świder, wo na Struga, die am melsten besuchte Sommerfri- Badegelegenheit im Fluss zur Verfiigung steht und sche dmser Strecke, die jedoch der Beąuemlichkeiten dessen Lage entschieden schoner ist, ais die der an- einer Sommerfrische enthehrt. deren eben genannten Orte. Der gi ósste Erholungsort Die Strecke Jer Schmalspurbahn Warszawa—Ja- an dieser Strecke ist O t w o c k, er umifasst 117 ha. uijnna bietet ebenfalls einige Erholungsorte und zwar: Ein speziell bevorzugter Erholungsort ist h;er deshalb Tarciomin (direkt an der Weichsel (Wisła) gele- entstanden, weil verłialtnissmassig kle me Nmder- gen), Henryk ó w und Jabłonna. Sie smd schiage zu verzeichnen smd (bedeufend klei rere ais we^en der Nahe der Fichtenwalder gern und viel be- in Warszawa), sowie sehr schwache, durch die umlie- sucht. Unweit des letzteren liegt das Stadtchen Ja ­ genden Walder geschwacńte Windę wehen und der błonna, wodurch den Sommerfrischlern die Lebens- Boden sandig und durćhcb lassig i it. Dmsen Umstanden mittelversorgung erleichtert wird. hat Otwock seme rasche Entwickelung ais bei Ner- An ler Eisenbahnlinie -Warszawa—Toruń--Byd­ ven-, Kinder- und Athmungsorganerkrankungen zu goszcz befinden sich sehr wenige Erholungsorte in empfehlender Kurort zu verdan‘ken. Es befinden sich unmittelbarer Nahe von Warszawa und zwar vor al- hier einige, mit den neuesten technischen Einrichtun- lem: Gołąbki, Ożarów, Płochocin und gen versehene Sanatorien und annahernd 1.000 Villen Błonie. Letzteres ist wegen der 7 Kim von der und Pensionen. Die Strassen befinden sich in gutem St ition enSfer iten gróssten in der Uangebung von Zustand und sind elektrisch beleuchtet. Eme Reihe Warszawa Walder, der sogenanten . Puszcza Kam- Aerzte und einige Apotheken, sowie eine Menge Ge- oinoska , zum Erholungsort geworden. Die „Puszcza schafte venschiedener Art befinden sich im Orte. Die Kampinoska ist von allen Seiten mit im Sommer lahrliche Besuchszahl der Gaste erreicht 12.000. 1 Jas te empfangenden Dórfern und Fórstereien umge- Parallel zu der Eisenbahnlinie verkehrt eine ben. Selbst mi ten in der „Puszcza Kauipinoska“, Schmalspurbahn von Warszawa nach Otwock. wohin rnan mit Fuhrwerke von Błonie aus gelangen An der Eisenbahnlinie Warszawa — WPno liegen kann, Hegt ein Dorf mit Wohnungen fiir Sommer- die Erholungsorte Ząbki und Z ' e 1 o n k a. Diese frisci ler und LebensmittelgeschafT n sind mit schonen ViTen ausgebaut und infolge unmit- amit endige ich meme in groben Umrissen telbarer Nahe von Warszawa in exemiplarische Gar- gehal+ene Beschre'bung mit dem Vorbehalt, dass sie ten-Stadte umgewandelt worden, tragen zum Teil durchaus nicht vollkommen und es nijht ausgeschlos- dazu bei, die Wohnungsnot in Warszawa zu beheben. sen ist, dass einige Liicken vorhanden smd, da es ei­ Darauf folgt Wołomin, ein mmbten grosser ne Unmóglichkeit ist m einem Artike) auch nur die Fichtenwalder gelegener Ort. Er liegt 1 Kim. von der in nachster Umgebung von Warszawa liegenden Er­ Bahnstal ion und dem Stadtchen gleichen Namens holungsorte zu erwahnen. entfernt Marja Szachowna iioersetzt von: Marjan Kaźmierski

DIE ERHOLUNGS-, KUR- UND BADEORTE AN DER OSTSEE Der polnische Abschnitt der Ostseekiiste ist zwar inie Bydgoszcz - Laskowice - Tczew - Gdynia, die sehi klein, eignet sich jedoch ausgezeichnet zur unsere Aiiste unmittetbar mit dem Innenlande, ohne Errichtung von Erholungs-, Kur- und Badecrten. Der i- '^hreise uurch die Freie Stadt Danzig, verbinden Boden ist an der ganzen Ktiste sandig, bewaldet und soli. (. egenwai-fiig noch w ire ein Umfahren des Frei- bietet einen vorziiglichen Badestrand. Unsei Ostsee- staates, iiber Kartuzy und Kokoszki nacih Gdynia, des abschnitt ist 60 Kim. lang und durch die Halbmsel grossen Zeitverlostes wegen zum mindesten zwecklos Hel im Bezug auf die klimaiischen VerFiltnisse in und unpraKtisch. zwei Teile einzuteilen. So haben wir in der Bucht ein Ausserdem ist duren das Sthiffahi tsunternehmen ruhigeres, im allgemeinen wmdfreies, an der freien ,, e_;luga Polska in Gdynia ;in regelrechter Schiffs- Ostseekiiste dagegen ei i scharfes Klima. und Moto: boctoverkehr von Gdynia nach Puck, Ja ­ Die Verbindung zwischen Ostseekiiste und Innen- starnia, Hel, Orłowo, Zuppot und Danzig hergestellt land ist durch zahlreiche Personen- und D-Ziige sehr worden. Abjjeseher davon verkehren auch Dampfer giinstig und beąuem hergestellt. Von Warszawa ge- einiger danziger Sohiffaihrtsunternehmen von Danzig langt man an die Ostsee iiber Toruń - Bydgoszcz - imd Aoppot nach Gdynia, Orłowo und Hel Laskowice - Tczew - Gdańsk oder iiber Iłowo - Gru­ Unsere Kuste ist frei von Staub und daher ge- dziądz - I askowice - Tczew - Gdańsk. Auf letzterer wjssermassen ein grosser, mit frischer, von See und Strecke verkehrt in den mmermonaten ein direkter balsan-ischen Nadelwaldern kommender Luft gefiill- Eitzug bis nach Hel, mit Waguns nach Krokowo, die ter haiter. Deswegen sind die idesigen Erholungs- in Puck dem Zuge Puck - Krokowo angeschlossen oi te samtlich kbmatische Stationen und man kann werden. Im Bau begriffen ist i me Jirekte E iS e n P a h n - sich kaum eine bessere Gegend fiir Ruhe suchende. 38 TURYSTA Nr. 2 (9)

Gasten angenebme Abwechslung. Aerzte und Apo- theke im Ort. Abseits von Gdynia, auf dem Abhang eines erhabenen Hiigels gebaut, liegt der ais Vorort von Gdynia zu ibetrachtende, elegante Eriholungsort, Kamienna Góra, Die Sommerfrischer finden in 85 Villen und in einem Hotel Unterkunft. Auf der entgegengesetzten Seite von Gdynia liegt, ebenfalls auf einem hohen und steilen Hiigel, das Fischerdorf Oksywia, welches mit Gdynia durch Autobusverkehr verbunden ist. Oksywia ist ein ruhi- ger, und, im Verhaltniss zu Gdynia bedeutend billi- gerer Erholungsort. Zimmer sind in 200 Fischerhutten und einer Pension zu finden. Sehr gern ibesucht ist wahrend der Sommermo- nate das einzige, am polnischen Abschnitt der Ostsee- kiiste gelgene Stadchen — Puck. Es besitzt zwei grosse Restaurants und zwei Hotels. Ausserdem sind in Privathausern etliche móblierte Zimmer zu vermie- ten. Die Stadt liegt an der sehr flachen Bucht von Puck. Fur angenehme Promenaden besitzt Puck einen zwar kleinen, aber schónen Seesteg und langs des steilen Abhanges, direkt am Seeufer eine Promaden- allee. An der eigentlichen Ostseekiiste liegen: Wiel­ ka Wieś, mit einem sehr grossen Badestrand, eini­ gen Pensionen und 100 Zimmern in Fischerhutten und Bauerngehóften, Hallerowo, mit ebenfalls scho- nem Badestrande, 2 Pensionen und warmen Seebadern in der Pension „Warszawianka" (Hallerowo ist ein neugegriindeter, aber in rasendem Tempo sich aus- bauender Badeort), weiter das Bauerndorf Chła- p o w o, mit einem am Fusse steiler Abhange gelegenen malerischen Strand. Eiseribahnstation Łebcz, an der Strecke Puck - Krokowo, 6 Kim. von Chłapowo ent- fernt, oder Hallerowo, eine zwar nahere, jedoch gró- Na plaży w Jastarni (lot. dyr. Dr. Mostowski). ssere Verbindungsschwierigkeiten mit Chłapowo be- Sur la plagę de Jastarnia. reitende Station an der Linie Puck - Hel, spater J a- On the beach at Jastarnia. strzębia Góra, sehr schón gelegen, 7 Kim. von Am Strande in Jastarnia. der Station Łebcz entfernt, mit einigen Pensionen und sehr vielen, móblierte Zimmer Yermietenden Viłlen, Karwia, mit ausgezeichnetem Strand, 6 Kim. von genesende und erschópfte Personen wiinschen. Der der Station Sławoszyno (Puck - Krokowo), darauf in trockene und sandige .Strand bietet ein vorzugliches Luft- und Sonnenbad. Die Seebader sind, abgesehen von Erfrischungszwecken, bei mangelndem Stoffwech- sel besonders zu empfehlen. Wegen des scharfen Klimas sind die Ostseeorte ftir Nierenkranke und sehr abgeschwachte Personen n i c h t zu empfehlen. Im Hinlblick auf Instalationen sind alle Ort- schaften unserer Osiseekiiste (ausgenommen Gdynia. Hel, Hallerowo, Jastrzębia Góra), mit Holzhiitten an- gebaute Fischerdórfer und erst seit einigen Jahren den Bediirfnissen und Erfordernissen der Sommer- frischler angepasst. Wir haben kleine, unbekannte Fischerdórfer empfangen, die wir jetzt erst bemiiht sind in Kur- und Badeorte umzuwandeln. Der erste Sommeraufenthaltsort, an der Grenze des Freistaates Danzig gelegen, ist Orłowo. Er befindet sich inmitten bewaldeter Hiigel, direkt an der See. Der Strand ist steinig, wodurch die Entwicke- lung von Orłowo ais Badeort gehemmt wird. Die Be- sucherzahl wahrend der Saison Ibelauft sich auf 100 Personen. Unterkunft ist in 2 Hotels, einigen Pensio- nen und in Fischerhutten zu erhalten. Der grósste Ort unserer Ktiste ist Gdyni a. In Zukunft eine grosse Hafenstadt, gegenwartig noch ein Erholungs- und Badeort, mit ausgezeichnetem, sandi- gem und trockenem Strand. Im Orte eine Anstalt ftir warme Seebader, mit 26 Badekabinen. Den Badega- Nadmorski typowy krajobraz (fot. dyr. Dr. Mostowski). sten stehen ca. 50 Zimmer, einige Hotels und ver- Paysage maritime. haltnissmassig viele Pensionen zur Verfiigung. Einige Sea scenery. erstklassige Restaurants und Tanzdielen bieten den Typisches Landschaftsbild an der Ostsee. Nr. Z (9) _ T U R Y S T A______39 unmittelbarer Nachbarschaft, Karwieńskie der Hałbinsel das Stadtchen Hel, mit einigen Re­ Błota, mit dem gleichen Strande, zwar etwas staurants, einem Hotel, einem Kurhaus und zierlichen, feuchtes, aber keineswegs schadliches Klima, 5 Kim. saulberen Fischerhuten. Gegenwartig befindet sich in von der Station Sławoszyno entfernt. Es folgt nun R c- Hel bereits schon eine grosse Anzahl neu erfoauter, z y w i e, an erhabenem Ufer gelegen, besitzt einen eleganter Privatvillen. Wahrend der Saison nimmt das Leuchtturm, endlich T upadły, ein sehr schon ge- Stadtchen Ober 1.100 Sommerfrischler und Badegaste legener Ort mit einer in Bau befindlichen grossen Stu- auf. Der grosse Leuchtturm bietet einen herrlichen dentenkolonie, dereń bedeutender Teil ebreits wohn- Blick auf die hche See, die Bucht und das Festland bar ist. mit Puck, Gdynia, Orłowo, Zoppot und Danzig. Die Die auf der Hałbinsel Hel gelegenen Ortschaften auf der Hałbinsel gelegenen Ortschaften liegen samt- schliessen die Reihe unserer Ostsee - Erholungs- und lich inmitten, oder dicht an schonen Fichten- und Kie- Badeorte. Es sind dies: Chałupy, Kuźnice, ferwaldern, auf sandigem Boden. Jastarnia das grósste Dorf auf der Hałbinsel, es Mar ja Szachówna. zahlt iiber 1.000 Einwohner), B ó r und am Zipfel iibersetzt von: Marjan Kaźmierski

KUR-, ERHOLUNGS- UND SOMMERAUFENTHALTSORTE IN DER UMGEBUNG VON POZNAŃ

■Man hórt und spricht zwar weniger von den Einwohner, liegt an den Eisenbahnstrecken Warsza­ Sommeraufenthalts- und Erholungsorten in Gross- wa — Toruń — Poznań und Kraków — Katowice — polen; ihre Zahl ist wohl bedeutend geringer ais in Bydgoszcz — Gdańsk und ist von Poznań um 2 Stun- anderen Teilen Polens, trotz aliedem steht diese den Bahnfahrt entfernt. Die Stadt ist schon ausgebaut Gegend in Manigfaltigkeit der zwar ebenen, aber und sauber, besitzt Wasserleitung, Gas und elek- doch lockenden Landschaftsbilder, sowie der ange- trische Beleuchtung und ist kanalisiert. Die Bahnsta- nehmen Erholungsorte, keinesifalils hinter den ande­ tion befindet sich zwar in der Stadt, ist jedoch ren Gegenden Polens zuriick, iiberragt diese dage- ungefahr 1 Kim. vom Zentrum der Stadt entfernt gen im Bezug auf Zufriedenstellung der kulturellen und mit ihm durch elektrische Strassenbahn ver- Anspriiche, wobei die fiir eine so zu sagen ,,echte“ bunden. Sommerfrische erforderlichen, charakteristischen Inowrocław liegt auf einer ehemaligen Salzgrube, Momente durchaus nicht verloren gehen. der die Salzbader-Kuranstalt ihre Entstehung

P ow idz — Łazienki i jezioro. P ow idz — L‘ etablissement de bains et le lac. P ow idz — Bath front and lake. P ow idz — Badeanstalt und See.

Die Zahl der Kurorte ist in dieser Gegend Po­ verdankt. Die Anstalt liegt dicht an der Stadt, vom lens ebemfalls geringer, doch die wenigen, die wir Zentrum einen halben Kilometer entfernt. besitzen, sind im Bezug auf die Wirksamkeit der Ais Heilmittel wird in der Badeanstalt das durchgemachten Kur, sowie im Bezug auf die aller- Salzbad, aber in noch grósserem Masstabe die nach neuesten technischen Einrichtungen erstklassig. der Kristalisierung des Salzes ubrig bleibende, jod- Um einen besseren Ueberblick zu geben, werde und bromhaltige Lauge benutzt. Durch Zufuhrung ich die Ortschaften der Reihe nach, langs der ent- von Kohlensaure mittels entsprechender Einrichtun- sprechenden Eisenbahnstrecken besprechen. Jedoch gen zu den Wannen ist die Salzbader-Heilanstalt mochte ich an erster Stelle, ausser jeder Reihenfol- von Inowrocław im Stande ahnliche Kurorte im ge, einige Zeilen dem Kurort widmen, der in Polen Auslande, wie Nauheim, Kissingen u. s. w. zu keinen seinesgleichen besitzt und der, im Bezug auf ersetzen. Ausserdem sind in Inowrocław Moorbader seinen medizinischen Wert, vollkommen mit Kuror- eingefuhrt worden. Der dazu benotigte Schlamm wird ten dieser Art im Auslande konkurieren kann. Ich aus den stadtischen Sumpfen gewonnen, da diese meine damit Inowrocław. besonders viele eisenhaltige Bestandteile aufweisen. Die Stadt Inowrocław zahlt rund 30.000 Die hiesige Apotheke „Pod Orłem" fabriziert ein 40 TURYSTA Nr. 2 (9)

Mineralwasser, welches in seinen Bestandteden den Ali es dies ist in einem 86 ha. grossen stadtischen kissingener Mi.neraląuellen und in seiner Wirksamkeit Park gelegen. dem kissingener Mineralwasser „Rakoczy1, ent- Die unweit von Poznań gelegenen Erholungsorte spricht. Puszczykowo, Puszczykówko und Ludwikowo haben Die technischen und Badeeinrichtungen der eine sehr giinstige Eisenbahnverbindung (je nach Anstalt entsprechen vollkommen den Erfordernissen Bedarf verkehren die Ziige sogar jede halbe Stunde). der Neuzeit. Die Anstalt besitzt 60 Badekabinen mit Puszczykowo, 13 Kim. von Poznań, an der je einer o der zwei Wannen und ausserdem eine Reihe Eisenbahnstrecke Poznań — Leszno — Rawicz, im Wannen fiir Moorbader. In den letzten Jahren sind Fichtenwalde in erhabenem Gelande gelegen, besitzt auch Sonnenbader mit Sturzbad-Vorrichtungen einige Pensionen, eine Reihe prachtiger Sommerresi- eingefiihrt worden. denzen und sehr viele Privatvillen. Post-, Telephon- Das Kurhaus liegt inmitten einer 100 Morgen und Telegraphenamt im Ort, ausserdem viele Re­ grossen, schonen Parkanlage. In diesem Parkę befin- staurants, Kaffees und Konditoreien mit Konzert. den sich ein Kaffee, ein See mit Rudergelegenheit, 2 Kim. von Puszczykowo entfernt, an der glei- Tennisplatze, Spielplatze fiir Kinder u. s. w. Dioht che Strecke, liegt Puszczykówko, a.bseits von am Park befindet .sich ein prachtiger Sportpłatz. Eine der Chaussee, direkt an der Warta. Es befinden sich schone, schattige Allee verbindet den Kurpark mit hier ebenfalls einige Sommerresidenzen. Der Ort ist dem ebenfalls in einem schonen Park gelegenen Kur- vielleieht etwas weniger komfortabel, bietet jedoch haus-Hotel. mehr Freiheit und Ruhe. Sehr giinstige Eisenbahnverbindungen ermogli- Nach Puszczykówko folgt der Erholungsort chen den Kurgasten das besuchen der nahe gelege­ Ludwikowo, an der Strecke Poznań — Ludwi­ nen Orte, wie Gniezno, Trzemeszno, Kruszwica am kowo. Er besitzt, ahnlich wie die genannten Orte Gopło-See mit dem geschichtlichen Mauseturm viele Villen und ein schónes, sehr hoch gelengenes (Myszą Wieża), Bydgoszcz, Toruń und Poznań. Kurhaus (100 M.). Dies ist wohl die schonste Gegend in ganz Grosspolen, daher besteht auch die Absicht gerade hier einen Nationalpark zu giriinden. Eine Reihe Restaurants und Kaffees bieten ange- nehme Abwechslung. In den Gegenden obiger drei Orte befinden sich prachtige, in sehr gutem Zustande erhaltene Fichten- walder, reich an Spazierstegen und Banken. Unweit von Puszczykowo liegt der schonste See von Grosspolen, jezioro Góreckie, 3 Kim. lang und 17 Meter tief. Der See ist von schón bewaldeten Hiigeln umgeben. Zu bemerken ist, dass von jedem dieser Erho­ lungsorte eine Menge grósserer und kleinerer Ausfluge in die umliegenden Gegenden zu unterneh- men sind. An der Strecke Poznań — Gniezno liegt, 14 Kim. von Poznań entfernt, der Erholungsort K o by lin i- c a. Es befindet sich hier eine vom Verein „Stella" in Poznań organisierte Ferienkolonie fiir Kinder. Der Ort ist in sehr ebenem Gelande gelegen, eignet sich jedoch vorziiglich fur einen Erholungsort, da seine Fichtenwalder der Luft einen krafitgen, balsa- mischen Flarzgeruch verleihen. — In ow rocław M otyw z parku. An der Strecke Gniezno — Jarocin, in den In ow rocław — Une vue parc. Gegenden von Orzechowo (48 Kim. von Gniez­ In ow rocław — A corner of the park. no) und Żerków (55 Kim. von Gniezno) dehnen In ow rocław — Motiu aus dem Kurpark. sich umfangreiche Laub- und Nadelwalder aus. Die Gegend ist sehr reich an schonen Ausflugsor- Das Landschaftsbild bietet hier dem Auge, dank des ten (um nur Suchatówka und Brzoza zu erwahnen), bewaldeten Hiigelgelandes, viele Abwechslung. Die­ dereń prachtige und bewundernswerte Wakłer die se Gegenden waren schon vor dem Kriege von Liebhaber etwas langerer Ausfliige geradezu einla- zahlreichen, meist deutschen, Turisten besucht und den. schon damals allgemein unter dem iNamen „Polnische Die Gegend von Poznań besitzt eine Reihe Schweiz11 bekannt. Nordlich von Żerków befindet durch die Bevolkerung massenwei.se besuchter sich der hóchste Berg dieser Gegend, Łysa Góra Erholungs- und Ausfiugsorte, wie Dębina, Staro- (161 M.), er bietet bei gutem Wetter eine schone łęka, Puszczykowo, Czerwonak, Bolechów, Owiń- Aussicht bis Pyzdry. ska und andere. Der Wert des Landschaftsbildes An der Linie Gniezno — Powidz, liegt 28 Kim. wird hier durch den Fluss Warta bedeutend gehoben, von Gniezno entfernt, das Stadtchen Powidz. daher liegen auch die meistbesuchten Erholungs- Im XIII. Jahrhundert gegriindet liegt es an einem und Ausfiugsorte an den Ufern des Flusses, in nordli- grossen See (15 Quadratkilometer). Der See von Po­ cher und siidlicher Richtung von Poznań. widz ist von schonen Waldern umgeben, das Klima Nach Dębina (5 Klim. flussaufwarts der mild und warm, deir Boden durchlassig. Am See ist Warta) gelangt man mit der Bahn oder mit einem ein Strand fiir Luft- und Sonnenbader errichtet Motorboot, welches in den Sommermonaten sehr o-ft worden. Die Erholungsgaste kónnen schone Seeaus- verkehrt. Dębina ist der beliebteste Ausflugsort der fliige mit Ruder-, Segel- und Motorbooten ge- Bevolikerung von Poznań, besonders wahrend der niessen. Am Ufer ist eine schone Badeanstalt (150 Pfingsfeiertage. Es befinden sich hier zahlreiche Meter lang) mit 60 Badekabinen und 30 Zimmern fiir -schone Yillen, einige Restaurants, Kaffees u. s. w. Kurgaste erbaut worden. TURYSTA 41

Endlich haben wir an der Strecke Poznań — Zum Schluss mochte ich bemerken, dass die Chodzież, 30 Kim. von Poznań und ein und einhalben nach Inowrocław und Miłowody reisenden Kurgaste Kilometer von der Station Oborniki den Erholungsort bei der Riickikehr eine Fahrpreisermassigung von Miłowody, mit einem hydropatischen Institut. 66% zu beanspruchen haben. Der Ort liegt in einer trockenen, bewaldeten Gegend, In meiner Beschreibung habe ich eine Menge am Uf er des Flusses Wełna und inmitten eines von Erholungs- und Ansflugsorten ausgelassen, prachtigen, alten Parkes. Das Institut ist wahrend diese jedoch haben ais Erholungs- und Auflugsor- des ganzen Jahres geóffnet. te nur localen Wert und sind fiir die auswartigen An der Strecke Oborniki — Wronki liegt noch Besucher von geringerer Bedeutung. der Erholungsort B ą b 1 i n mit einer Heilanstalt fiir Ks. Filip Dachowski Eisenbahnlbeamte, ubersetzt von: Marjan Kaźmierski

DIE ERHOLUNGSORTE DER OESTLICHEN KARP ATEN Die in den ostlichen Karpaten gelegenen Erho­ in der schonsten Gegend des Prut-Thales, unweit des lungsorte teilen sich in mehrere Gruppen, von denen bekannten Wasserfalles, gelegen. Zu den naheren die grossten langs des Flusses Opór, an der Eisen- Bergen fiihren Parkwege, die weiteren dagegen kann bahnlinie Stryj — Ławoczne und im Thal des Prut, an man auf Bergstegen, welche vom Polnischen Tatra- der Linie Stanisławów — Worochta, liegen. Kleinere Verein (Polskie Towarzystwo Tatrzańskie) mit Far- Gruppen von Erholungsorten befinden sich in den ben gekennzeichnet worden sind, gelangen. Gegenden von Kosów, in den Huculen-Beskiden und im Gebirgszug Bieszczady, an der Strecke Sambor — Sianki. Beginnen wir mit der am meisten besuchten Gruppe, mit den im Prut-Thal gelegenen Erholungs­ orten. Sie liegen samtlich im Kreise Nadworna und an der Eisenbahnlinie Stanisławów — Worochta. Je- der dieser Orte besitzt seine eigene Bahnstation, oder mindestens eine Haltstelle, was den Verkehr be- deutend erleichtert. Insgesamt besuchen diese Ge­ gend rund 15.000 Personen jahrlich, dereń grósster Teil von Lwów, Stanisławów, Kołomyja und den Stadten und Stadtchen Podoliens stammt, obwohl auch Gaste von Warszawa und Łódź immer mehr die­ se Gegenden aufsuchen. Die Reihe der im Prut-Thal gelegenen Erholungs- > orte eróffnet Lubiżnia, 56 Kim. von Stanisła­ wów, eine Vorstadt von Delatyn, besitzt mehrere Vil- len fur Sommerfrischler. Darauf folgt Delatyn (58 Kim.), ein wahrend des Krieges zerstortes Stadt­ chen mit 6.000 Einwohnern. Es befinden sich hier kraftige Salzbader. Im Jahre 1926 hielten sich hier 1.000 Kurgaste auf. Z okolic Iwonicza — Ruiny zamku w Odrzykoniu. Hinter Delatyn, langs der, standig im Prut-Thal, Enuirons d‘Iwonicz, ruiąes du chateau a Odrzykoń. unter Huculensiedelungen laufenden Eisenbahnstrek- Ruins of the castle at Odrzykoń near Iwonicz. ke, beginnt eine Reihe schon gelegener, von einander Aus der Gegend von Iwonicz — Ruinen der Burg nur wenige Kilometer entfernter klimatischer Statio- O drzykoń. nen und Erholungsorte. Die Gegend ist sehr reich an Waldern und Bergen. Im Osten liegt der Gebirgszug Jamna (70 Kim.), ist ein kleiner Erholungsort, der Huculen-Beskiden, im Westen die wilden Berge besitzt zwei Pensionen und ein Sanatorium fur die Gorgany. Die Erholungsorte sind von 500 Meter (Ja- Beamten der Landeswirtschaftsbank (Bank Gospo­ remcze) bis 800 Meter (Worochta) iiber dem Meeres- darstwa Krajowego). spiegel gelegen. Wahrend des Krieges wurde der gróss- Im weiteren Verlauf erweitert sich das Prut-Thal te Teil der Villen und Pensionen zerstórt, ist aber und hier finden wir den Ort M i k u 1 i c z y n (76 Kim.), bereits wieder neu aufgebaut worden. Dank der be- das Zentrum einer grossen Huculen-Gemeinde.Im Jah­ cleutend hóheren Ziffer der Gaste sind die hiesigen Er­ re 1926 weilten hier iiber 2.000 Sommerfrischler. Es holungsorte nach dem Kiege um das Zweifache ge- befinden sich hier: einige Pensionen, ein vom Senat wachsen. der Universitat Lwów erbautes Sanatorium fiir 60 iNach Delatyn folgen der Reihe nach: Dora (62 Studenten und ein Sanatorium der Drucker von Lwów. Kim.), ein Erholungsort mit jahrlicher Besucherzahł Mikuliczyn liegt 600 M. iiber dem Meeresspiegel. von 2.000 Gasten, einer Pension und mehreren Villen, Nun folgen: P o d 1 e ś n i ó w, ein kleiner Er­ Jaremcze (66 Kim.), der grósste Erholungsort der holungsort mit einigen Villen und Tatarów (86 ostlichen Karpaten, dessen Besucherzahł sich bis auf Kim.) auf 700 Meter Hóhe gelegen. Im Sommer halten 6.000 jahrlich belauft. Jaremcze ist nach den Zerstó- sich hier bis 2.000 Gaste auf. Die wichtigsten Pen­ rungen des Weltkrieges vollkommen wiederaufgebaut, sionen sind: „Zofjówka" und „Zacisze", ausserdem besitzt mehr ais 100 Yillen, eine bedeutende Anzahl befindet sich hier ein Hotel und ein Sanatorium der von Pensionen und einige Hotels. Zu den errstklassi- Oberpolizeikommandantur. Tatarów ist der Aus- gen Pensionen gehóren: „Dwór Hejdy", „Marta", gangspunkt fur Ausfliige nach dem wegen der herrli- „Stenia" und „Kalmus", zu den besten Hotels zahlen: chen Aussicht beriihmten Berge C h o m i a k ..Hotel Hanus" und „Hotel Skrzyński". Jaremcze ist (1.564 Meter). 42______T _U R Y S _T_ _ Nr. 2 (9)

Der am hóchsten gelegene Erholungsort des Prut- loda gelegen, Beid Orte sind mit Waldbahnen zu er- Thales, Worochta (93 Kim.), liegt 750 Meter iiber rei( hen und zwar Rafajłowa von Nadworna aus und dem Meeressniegel. Infolge unmittelbarer Nachbar- Podlute von Broszniów. schaft mit Czarnohora entwickelt sich dieser Ort ais Die Zv'eite Gruppr bilden die Erholungsorte aes Ausgangsunkt fur Turisten und Schneeschuhlaufer, Opór-Thales, dereń Zahl bedeutend kleiner ais ausserdem ais Erholungsort und klimatische Station die uf.-: 3 rut- lales ist, Ihre Freąuenz erreicht kaum fiir Lungenkranke, Die jahrliche Besucherzahl betragt Ii 5 Ziffer 5.000 jahrlich. Diese Orte liegen alle an der iiber 3.000 Personen. Ais beste Pensionen gelten: Strecke Stryj-Ławoczne, auf 400 bis 600 Meter Hóhe. „Lena" (die grosste), „Nad Prutem", „Pod Matką Nahezu an jeder Bahnstatmn im Opór-Thal ist ein Boską", „Bożenka". Ausserdem befinden sich hier Erholungsort enstanden. Der grosste Ort dieser Ge- einige Sanatorien und zwar: der Krankenkasse, der gend ist Hrebenów, Gei-stlichen, der ufkrainischen Lehrer und der jiidi- S y i owćizko Wyżne eróffnet die Reihc schen Aerzte, Fiir Turisten ist auch ein Stuizpunkt der im Opór-T lal gelegenen Erholungsorte Syno- des Polnischen Tatra-Vereines (Polskie Towarzystwo wódzko Wy ,ne, 104 Kim, von Lwów entfernt, ist ein Tatrzańskie), „Dworek Czarnohorski", vorhanden. grosses, von Ruth: nen bewohntes Dorf, auf 400 Meter Im Osten des Prut-Thales, im Kreise Kosów, in Hóhe gelegen. 5 Kim, westlich liegt Korczyn, mit der Huculengegend, b.egt eine Gruppe kleine- eineiu kleinen hydropatischen Institut. rer Erholungsorte und klimatischer Stationen. Der be- Es folgt aun Dębina (110 Kim.), ein Kleiner, kannteste dieser Orte ist Kosów, eine in herrlicher 400 Meter iiber dem Meeresspiegel gelegener Er­ Karpatengegend gelegene Kreisstadt, zahlt 3,000 Ein- holungsort, wohner, Die Stadt liegt am Fusse erhabener Berge, au Im weiteren Verlauf erweitert sich das Opór- den Ufern des Flusses Rybnica. Kosów verdankt hal und Ł rt liegt, am Fusse des Berges Paraszka, seinen Ruf dem hydropatischen Institut von Dr. Tar­ die 9.000 Einwohner zahlende Kreisst-dt Skole nawski, das hier schon seit emigen Jahrzehnten exi- (113Klm.).Dies ist ein sehr stark besuchtei Erholungs­ stiert. Das institut ist nach dem eltkriege vollkom- ort. Im Jahre 1926 weilten hier 1 300 Sommerfischler. men wiederhergestelll, die gegenwartige Zahl der Kur- Ausser ihnen nimmt Skole jeden Sommer einige Hun- gaste betragt 600 Personen jahrlich. Es "egt nicht derte Schuijugend in von Schulbehórden und Jugend- direkt in Kosów, sondern in dem 2 Kim. siidw >rts ge- verbanden organisierten Kolonien auf. legenen Dorf S m o d n a. Man gelangt dahin mittels In der schónsten Gegend des Opór-Thales liegt Autobusverbindung von Kołomyja aus (35 Kim.). H r e b e n ó w (121 Kim.), ein Dorf auf 500 Meter 8 Kim. siidlich von Kosów liegt an der polnisch- Hóhe, zugleich uer grosste Erholungsort dieser Ge- ruman.schen Grenze, am Flusse Czeremosz, die Stadt gend. D_n jajhrUcbe Besucherzahl betragt bis 1.500 Per­ Kuty, mit 7.000 Einwohnern. Nach dem Kriege wird son n. Zu empfehlen sind die Pensionen „Stachowa die Stadt auch von sehr vielen Gasten aus Warszawa Wola,, und „Anusia , Es befinden sich hier nicht aus besucht. Div Sommerfrischler wohnen in den schónen genutzte, salznaltige Mineraląuellen. Gartenbauten h;esiger Biirger, geniessen erąuicken- Dicht an Hrebenów liegt Zełemianka (123 de Flussbader im Czeremosz und Gebirgsausfliige. Die Kim.), ein kleiner Erholungsort mit einigen Villen, Die Stadt liegt auf 340 Meter Hóhe und ist infolge des hiesigen Pensionen sind im Stande 200 Personen heissen Klimas durch ihre grossen Obstplantagen unterzubringen. beruhmt geworden. Die Freąuenz der Sommerfrisch­ Dic folgenden, an dieser Strecke gelegenen Ort- ler belauft sich auf einige Hunderte ahrlich, schaften sind weniger besucht. Zu ihnen genóren In der Huculengegena halten sich bis 2.000 Som­ i c h 1 a f 127 Kim.), mi einer Heilanstalt fiir Eisen- merfrischler jahrlich auf, die in verschitdenen, am bahner-Kinder, einigen Villen fiir Sommerfrischler Czeremosz gelegenen Dórfern zerstreut sind, wie z. und einer Station des Skifahrerklubs in Lwów, wei- B. in. Krzy worówni a, vor dem Kncge „ukra’- ter Różanka (13t> Kim.), mit einigen Villen fiir nisches Zakopane" genannt, weil die ukrainischen Sommerfrischler und Sławsko (139 Kim.), ein Schriftsteller diesen Ort besonders bevorzugten, Ż a- beriihmtes Skilaufer-Zentrum, 500 Meter hoch -ele- bie, II r y n i a w a u. s. w. Die Entwickelung dieser gen. Die Stanon des Karpaten-Skilaufervereins von Orte ais Sommerfrischen ist durch die Entfernung von Lwów v rd im Sommer den Sommerfrischlern ver- der Bahn gehemmt. Eine gleichfalls unbeąueme Ver- mietet. bindung besitzt der 73 Kim von Worochta entfernte In den Bergen Bieszczady, langs der Eisenbahn- kleine Kurort Burkut (030 Meter), mil eisenhalti- bnie Sambo^-Sianki, liegen noch einige Erholun^s- gen Mineraląuellen, orte. Villen fiir Sommerfrischler befinden sich &in lm Gebirgszug der Gorgany befinden sich nur p as und in T o p1 o 1 n i c a, wo auch Pensionen zwei kleinere Erholungsorte, und zwar R a f a j 1 o- zur Verfiigung stehen. w a, 34 Kim. von Nadworna entfernt, mit einigen Vil- len und P o d 1 u t e, ein kleiner Kurort mit schwefel- Dr. Mieczysław Orłowicz haltigen Mineraląuellen, im Łonu tica-Thal bei Osmo- iibersetzt von: Mai jan Kaźrnierski

■ I111111 lllllllll llllllllllll III llllłlllllllllllllll II lllltllll llllllllllltlllllll llllll I llllll ■IlllllllllllllllłllllJ lllllllll llllltllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll-llllliiiiiiniiiiii

PISZĄC do ogłaszających się firm powołaj się na TURYSTĘ

t miuuii unii n iiimim iiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiDiiiiiiiMiiiiiiiiiiłiiiiiiiiiiiłiiiM iiuiiiiiiiiłiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiłiiiiiiiiiiiiiiiiiiii iiiiniii u, mmmm Nr. 2 (9) TURYSTA 43

WYKAZ ZDROJOWISK I UZDROWISK W POLSCE

Biały Dunajec (letnisko — stacja klimatyczna), wieś w powie­ K arw ia (letnisko, kąpielisko nad wlelkiem morzem, z dosko­ cie nowotarskim, stacja kolejowa w miejsctfT^,; ■ nalą plażą), wieś 'w powiecie morskim, st. kol. Slaw o- B o lech ó w (letnisko — źródła solankowe), miasto w powiecie I szyno. doliniańskim, st. kol. w miejscu. Karwieriskie Błota (kąpielisko morskie), wieś nad wielkiem B ó r (letnisko), wieś na półwyspie Hel, stacja kolejowa Jastar­ morzem, st. kol. 'Sla,woszyno. nia. K azim ierz nad. W isłą (letnisko, stacja klimatyczna), miastecz­ Brzuchowice (letnisko i stacja klimatyczna leśna), wieś w po­ ko w powiecie puławskim, 16 nim. od.sTucji Puławy. wiecie lwowskim, ąt. kol. w miejscu. Konstancin (wzorowe letnisko), nad rzeką Jeziorka, 17 khn. od B u rk u t (nieczynne zdrojowisko państwowe,.zdroje Rzezawy ż-e- W arszawy, st. kot w tniSsijii. lazisio-wapniowej i stą-cja klimatyczna), w powiecie ko­ Korczyn Rustykalny (letnisko podgórskie), wioska w powiecie sowskim, ś.t: kol. Worochta i u ii Zablotow. skoM im , st. kol. iSynowódzko Wyżne. B u kow ina (letnisko i stacjSkl-imatyczna górska), wieś góralska K osów (letnisko, spacja klimatyczna podgórska i zakład przy­ w powiecie nowotarskim, st. kol. Poronin. rodo - leczniczy), miasto powiatowe, 3 2 kim. od st. kol. B u sk o (zdrojowisko państwowe, zdroje SiSfflbano - solankowe), Kołomyja, a 28 khn. od st. kol. Zabłotów. w powiecie stopnickim, st. kol. Kielce lub fezczucin. Kuźnice (letnisko i kąpielisko morskie), wieś ry.backa .na pół­ B y s tra (uzdrowisko — stacja klimatyczna podgórska) . v» Be­ wyspie helskim z prześliczną plażą, st. kol. w miejscu. skidach Zachodnich, w powiecie [Kalskim, st. kol. Wilko­ Kościeliska (letnisko i stacja klimatyczna górska), wieś w po­ wice - 'Bystra. wiecie nowotarskim, 3 kim. od st. kol. Zakopane. C h ab ó w k a (letnisko podgórskie), wie® w powiecie nowotar­ Krościenko nad Dunajem {letnisko ,i zdroje sSezawy alkaliczno- skim^ st. kol. w miejscu. storiej), miasteczko w^powiecić nowołtagskim, st. kol. C hałupy (letnisko), wieś na półwyspie Hel, st. kol. w miejscu. .Nowy Targ lub Stary Sącz. C hłapow o (letnisko), wieś nad wiekiem morzem,fst. kol. Łcbcz K ryn ica (zdrojowisko państwowe, zdroje szczawy alkalicznej, lub HaHerowo. zfe-mno - żelazistej i stacja klimatyczna), w powiecie no­ C h ochołów (letnisko), wieś nad Czarnym Dunmoem, w powie­ wosądeckim, st. kol. w miejscu. cie now otarskim .Bt. Aol.' Podczerwone. Krzeszowice (zdrojwSprczane), -wieś w pow.iede •chiizanow- C iche (letnisko — stacja klimatyczna górska), wieś w powiecie skirn, st. kol. w miejscu. nowotarskim, 'st kol. Zakopane {2?go dżiny pieszej drogi). K uty (1 etnisko), miasto w powiecie ko.s-ow.skim. nad rzeką Ciechocinek (zdf-ojowi-Ato' państwowe, zdrojełsalankowe, jodo- Czeremoszem, 30 khn. od st. kol. Zabtotów, 44 kim..od st. broniowe), wJ tjo wiecie .nieszawskim, st. kol. w miejscu. kol. Kołomyja. C ieszyn (leluiskoj miasto w Beskidzie, st. kol. w miejscu. Lanckorona (let-iiisko podgórskie), miasteczko w powiecie W-a- Czarniecka Góra (letnisko i zaiklad przyrodo - leczniczy), w po­ dowickim, 5 kim. od st. kol. Kalwaria. wiecie koneckim, st. kol. w miejscu. L ato szy n (letnisko i zdroje siarczane), wieś w powiecie rop- Czarny Dunajec (letnisko), miasteczko w powiecie ®>w.otar- •czyc?kfm, .st. kol. .DębićaU',' skim, .st'. kol. w miejscu. Lubień Wielki (zdroje siarczanie), wieś w powiecie Gródek Ja­ Czerniewice, (zdro^plWisko, źródła .solankowe), w.ieśfSy .powie­ gielloński, st. kol. w miejscu. cie toruńskim, 5 kim. od Torunia. L an czy n (letnisko i stacja klimatyczna podgórska,, źródło so­ C zo rszty n (letnisko podgórskie), wieś w powieci-e nowotar- lankowe), wieś nad rzeka iPflrtern w powiecie nadwór- jHŚkim, st. kol. Nowy Targ. niańskiin, st. kol. w mfejs-cu. D elatyn (zdrojowisko — źródła solankowe, stacja ktmatyc-mi Marcinkowice (letnisko if^Tacją*'-klimatyczna podgórska), wieś podgórska), miasteczko w dolinie Prutu, w powiecie Siad- w pćbwiccic nowosądeckim, 7 kim. od stacji Nowy Sącz. wór.niańskim, st. kol. w miejscu. Mikulic-zyn (letnisko i stacja klimatyczua podgórska), wieś D ora (letnisko, stacja klimatyczna podgórska), wieś w powie­ W po.wiecje nadwórniańskim st. kol. w miejscu. cie naJw^rniąńskim, st. kol. w miejscu. M iłow ody (letnisko i zakład wodoleczniczy), st. kol. Oborniki. Druskieniki ('zdrojowisko — zdroje radioaiktywiie^rsslankowo- M orszyn (zdrojowisko, zdroje wód gorzkich), w powiecie bromowe i stacja klimatyczna), w pow.iccie grodzień- stryiskim, s t kol. w miejscu. • skini, 17 kim. od st, kol. Druskieniki. Moszczenica (zdroje solankowe, jodo - bromowe), w powiecie G dynia (nadmorska stacja klimatyczna, kąpielisko morskie, cie­ rybnickim, st. kol. w miejscu. ple kąpiele morskie, miasto portowi, st. kol. w miejscu. M szan a Dolna (letnisko), miasrcczko w powiecie limanowskim, Goczałkowice {zdrojowisko, zdroje solankowe, jodo - bromo­ W sf. kol. w mj-ejscu. we), wieś w f.Ówiedie pszczyńskim, st. kol. w miejscu. M uszyna (letnisko podgórskie i źródła szczawy żelazistej), imia- H aH erow o (letnisko, cieple kąpiele morskie), nowopowstająca H ^Jeczko w Karpatach, w powiecie nowosądeckim, st. kol. kolonia nad w.ieTkiem morzem, .st. kol. w miejscu. w miejscu. Hel (letnisko i uzdrowisko morski®, miasteczko na -sann m M yślenice (letnisko), miasto powiatowe, 30 kim. od Krakowa. cyplu półwyspu helskiego, .st. kol. w mi^fSu. N ałęczów (zakład lccz5i'czy, zdrojowisko), w powiecie pulaw.- Hołosko Wielkie (leśna stacja klimatyczna), w pojecie lwow­ skim, 5 ,klm. od st. kol, Nałęczów. skim, st. kol. w miejscu. N iem irów (zdroje siaT-cza-n-o - słone), w powiecie 'Rawa Ruska. Horyniec- (zdrojowisko, zdroje starczanc), wieś w powiecie farta .25 ffim od st. kol. Rawa Ruska, 20 kim. od st. kol. Ja ­ baiózows-kim, ęt lifal. w miejscu. worów. H rebenów (leta-sko i stacja 'klimatyczna podgórska, iffildka vso- O jców (letnisko i zakład przyrodoleczniczy), w powiecie olkus­ lankowc), wieś w powiecie skolskim, st. kol. ySEujejseii. kim, 20 khn. od st. kol. -Kraków. H ry n iaw a (letnisko i stacja klimatyczną podgórska), wieś Pieskowa Skała (letnisko), kąpiele rżęczne i .słoneczno - po­ w powiacie kosowskim, st. kol. Kołomyja. wietrzne, st. kol. Kraków. Inowrocław (zdrojojwisko — zdroje solankowe), miasto powia­ Okopy Świetej Trójcy (letnisko i stacja klimatyczna), st. kol. towe, 'st. kol, w miejscu. Iwanie Puste. IsteDna (letnisko, stacja klimatyczua), wieś góralska w 'Beski­ O ksyw ie (letnisko, kąpielisko morskie), wieś rybacka nad za­ dach Zachodniclt, w powiecie ciesz^yjr.skimRt. kol Ustroń. toką, st. kol. Gdynia. Iw onicz (zdrojowi ,ko — zdroje szczawy słono - jodo - bromo­ O rłow o (uzdrowisko .i kąpielisko morskie), nad zatoką, st. wej i stacją klimatyczna), wieś na stoku Karpat w po­ kol. iMalsyK-ack. , wiecie krośnieńskim, 12 iklm. od stacji kolejowej Iwonicz. O sm ołoda (letnisko podgórskie, staeja klimatyczna podgórska), Jab ło n ó w (letnisko i stacja klimatyczna podgórska), miastecz­ wieś w powiecie doliniańskim, st. kol. Broszniów1. ko w powiecie pecz-eniżyńskim, 18 kim. od st. kol. Ko­ O tw ock (letnisko, leśnat^tacja klimatyczna), w pow.eete war­ ło myją. szawskim, st. kol. w, miejscu Ja m n a (letnisko i grapa klimatyczna podgórska), wieś w po­ P a sie cz n a (letnisko podgórskie), w powieeie nadwórniańsknn, wiecie nadwórniańs.kim, st. kol. w mistsSń.tT' 10 ldm. od .st kol. Nadworna. Ja re m c z e (letnisko i stacja klimatyczna podgórska), wieś w po- P iw n iczn a (letinisko podgórskie i zródta ^ąeża^wy żejazisto w :ecte .nadv'orriiaó}skhn, w najpiękniejszej części doliny wapniowej), miasteczko w po,wiecie nowosądeckim, st. 'Prutu, st. kol. w miejscu. kol. w miejscu. Ja s ta rn ia (letnisko, kąpielisko morskie), wieś na półwyspie hel­ P o d g ó rze (zakład kąpielowy siarczano - solankowy), 10 -min. skim, st. kol. w miejscu. drogi pieszej od Rynku w Podgórzu pod Krakowem. Jastrzębie (zdrojowisko — zdroje solankowe, jodo - bromowe), Poronin (letnisko i stacja klimatyczna góhka), wieś góralska, wieś w powiecie rybnickim, st. kol .w miejscu. w powiecie nowtSądcckim, st. kol. w miejscu. Ja w o rz e (podgórska stacja klimatyczna i zakład przyrodo­ P ow idz (letnisko i kąpielisko), miasto w powiecie Witkowskim, leczniczy), wi-cś w powiecie bielskim, st. kol. sj miejscu. st. kol. Gniezno. K a rtu zy (letnisko, stacja^klimatyczna), miasto powiatowe, st. Pu ck (letniska nadmorskie), miasto powiatowe, położone nad kol. w miejscu. zatoką, st. kol. w miejscu. 44 TURYSTA Nr. 2 m

P u sto m y ty (zdroje ■siarczane), wieś w powiecie lwowskim, st. i pokłady mułu leczniczego), wieś w powiecie jaworow- kol. w miejscu. HSklmr3 kim. od st. kod. Jazów Nowy. Puszczykowo (letnisko, uzdrowisko leśne), w powiecie śrem- T a ta ró w (letnisk-o i stacja klimatyczna podgórska), wieś w po­ wiecie nadwórniańskim, st. kol. w miejscu. ł^tSkim, st. kol. v miejscu. R ab ka (zdrojeAolanki jodo - bromowej i stacja (klimatyczna Truskawiec (zdrojowisko, zdroje jSplankow-e, siarczano - alka­ .podgórska), wieś w powiecie makowskim, st. kol. liczne i stacja /lunatyczna podgórska), w powiecie-dro- w miejscu. hobyckim, si. kol. w miejscu. R afałów k a (letnisko Cstacja klimatyczna podgórska), w pomie­ Tuchla (letnisko i stacja klimatyczna podgórska), wieś w po­ cie nadwórniafiskim, 40 klin. _od st. kol. Naawórna. wiecie skolskim, st. kol, w miejs.cu. R ajcza (letnisko podgórskie1),; w powiecie żywieckim, st. kol. T y licz (letnisk-o), miasteczko 7 kim. od Krynicy, st. kol. Kry­ w miejscu. nicą. : P o ż y w ię (letnisko nadmorskie), wieś nad wielkiem morzem, 12 U stroń (zakład kąpieli borowinowych i stacja klimatyjtrzira kim. od st. kol. Łebcz. podgórska), miasteczko w r ow.iecie bielskim, s*s-. kol. R óżan k a (letnisko podgórskie),'jwieś w powiecie skolskim, st. w miejscu. w miejscu. Wielka Wieś (letnisko i kąpielisko morskie), wieś poldzb-na R udka (stacja klimatyczna i sanatorium dla chorych piersTowo), u nasady półwyspu „elskiego, st. kol. w miejscu. w powiecie Mińsk Mazowiecki, st. kol Mrozy. W isła (letnisko i stacja klimatyczna podgórską1)', w Beskidacli R ym an ów (zdroje solankowe, jodo - bromowe i szczawy alka­ Śląskich, w powiecie Rwszyńskim, kim. od st. kol. licznej oraz stacja klimatyczna podgmsfca, w powiecie Ustroń. sanockim, 3 kim. od st. kol. Rymanów. W itów (letnisko), wierś nad Czarnym Dunajcem, 7 kim. od st, Skole (letnisko podgórskie), miasto powiatowe, st. kol, w -miej- troi. Podczerwone. > .Scu. W o ro ch ta (letnisko i stacja .klimatyczna podgórska), w.ieś nad Solec - Zdrój (źródła siarczano - stone), wi&ś w powiecie stop- Prutem w powiecie nadwórniańskim, st. kod. w miejscu. nickim, 16 kim. nd st. kol. Szczucin. W y so w a (zdrojowisko, zdroje szczawy alkalicno-słano-żela- S w arzew o (lenisko nadmorskie), wieś rybacka nad zatoka puc­ zistej i stacja klimatyczna podgórska), wieś w powićcS gorlickim, 38 kim. od st. kol Grybów. ką, st. kol. w mlejkeu. Z akopane (uzdrowisko, stacja klimatyczna wysokogórska), Swoszowice (źródła slar-czane), w powiecie krakowskim, st. w powiecie nowotarskim, st. kol. w miejscu. kol. w miejscu. Zaleszczyki (letnisk-o i stacja klimatyczna), miasto powiatowe, Synowódzko Wyżne (letnisko i stacja klimatycna podgórska), st, kol. w miejscu. wieś w powiecie skolskimcst. kol. w miejscu. Z aw oja (letnisko podgórskie), wieś w powiecie makowskim, Szczawnica (zdroje sż-czawy alkaliczno -sślonej i stacja klima­ 18 kim. od st. kol. Maków. tyczna), wieś w powiecie nowotarskim. 41 klin, od st. Ż egiestów (zdr- -jowisko, zdroje szczawy żelazisto-wapniowej kol. (Nowy Targ lub Stary Sącz. iTs5tacja klimatyczna), nad Popradem, w powiecie nowo­ S zkło (zdrojowisko państwowe, nieczynne, zdr-oje siarczane sądeckim, st. kol. w miejscu.

KRO N 1 K A

Od r. 1919 opiekę nad turystyką w Polsce powierzono (Refe­ wiązków swych wywiązali się wszfgW naogół bardzo dobrze, ratowi Turystyki, który na wzór Francji i Austrji podlega Mini­ a niektórzy wprcjst wzorowo. sterstw u Robót Publicznych. Tenże zaś usTdńowit w 1924 r. W województwach^ i irnopolskiem, wołyńskicm, poleskiem referentów turystyki przy każdem województwie, którym pod­ i nov'ógródzkiem współdziałali referenci turystyki przy zało­ legają wszelkie sprawy związane aj turystyką na terenie ich żeniu tam towarzystw turystycznych samodzielnych, li£b sekcji województw. Działalność ich polega na opiekowaniu się to­ f m isaiLjących, które świetnie się rozwijają, budując schroni­ warzystwami turysty.cziiemi już iśhiiejącemi, powoływaniu do ska, zakładając oddziały w miastach powiatowych o.żywszym "życia nowych w razie uznania tego za wskazane; utrzymywa­ ruchu furys'fy5znym, oraz organizując zbiorowe wycieczki i H- niu kontaktu z wszelkiemi instytucjami zainteresowanem, roz­ czyty krajoznawcze. W województwach kresowych towarzy­ wojem mrystyki i krajoznawstwa i doglądania celowego zu- stwa turystyczne są jednocześnie ośrodkami koncentrującymi życia*subwencji udzielanych przez Referat Turystyki w War­ inteligencję polską, która żywo interesuje się niemi .i współ­ szawie na inwestycje turystyczne znajdujące się na terenie ich działa w ich pracach. -Owocem ich działalności jest -zbudc wa­ działalności. ntę schroniska nad Śwuęzią (woj. nowogródzkie), założenie ka­ Jako ciało porozumiewawcze utworzono 'w r. 1925 Woje­ mienia węgielnego pod schronisko mad jeziorem Ńarpcz -(woj. wódzkie Komisje Turystyczne, w- Skład których wchodzą czę­ wileńskie), wydanie przewodnika ,po województwie tarnopol- ściowo reprezentanci różnych wydziałów województwa, a czę­ skiem, oraz opieka udd ciekawszymi zabytkami woi wo­ ściowo reprez-entanci instytucji społecznych, dla utrzymania łyńskiego. stałego Kontaktu i porozumiewaniaJśję -międzyCjobą w spra­ wach opieki nad rozwojem turystyki w województwach, , W innych województwach jak kieleckicm, poznańskiem, W większości województw sekretarzami tS h komisji są refe­ i krakowskiem referenci turystyki i Wojewódzkie Komisje Tu­ renci lUrystyki dla skoordynowania pracy i .programu swojej' rystyczne gorąco popierały działalność istniejących .m. ich te­ działalności z uchwałami i życzeniami Komisji. renie towarzystw turystycznych i w każdym wypadku idą im na rękę. Przed kilku dniami zwołało Ministerstwo 'Robót Publicz­ nych do Warszawy pierwszy od czasu ich powstania Zjazd , .Kładąc duży nacisk na spopularyzowanie wśród społe­ Referentów Turystyki, obesłany bardzo .licznie pr^ez wszyst­ czeństwa różitych dzielnic krajobrazu pozostałych części kra- kie wojewódzwa. Tylko z dwóch a to białostockiego i śląskiego juj w każdem niemal województwie referenci tnryWki wspót- referenci nie przybyli z powodu wyjazdu na urlop. uz:a!ali przy zorganizowaniu wystaw fotograficznych krajo­ Przedmiotem obrad Zjazdu było złożenie przez wszystkich brazu polskiego, przesyłając ■sobie kolejno eksponaty Wysta­ referentów sprawozdania z dotychczasowej działalności, wy te budziły naogóf dość duże zainteresowanie ; zwiedziło streszczenio obrad z odbytych posiedzeń Wojewódzkich Komi­ ie parę tysięcy o-sób w każdem województwie. sji Turystycznych, oraz sposobu zrealizowania ich uchwal W programie prac najogół przedłożono kontynuowanie ro­ i w końcu przedstawienie programu działalności na przj/jżtość. bót zaczętych,ewentualnie .przeprowadzenie nowych, koniecz­ Obrady rniały charakter bardzo poważny i rzeczowy, nych dla rozwoju turystyki prac, jak unormowanie ruchu au­ trwały od godziny 10 rano d b jł wiecz-orcm, z godzinną przer­ tobusów według stałego rozkładu jazdy, co stało się kwestią wą na obiad, a przewodnicz} 1 im iljżl Rappe i dr. Orłowicz, wprost palącą we wszystkich województwach. Województwa którym sprawy1 turystyki w Ministerstwie podlegają. Sekreta­ zaś, w których referenci turystyki pracowali dotychczas nie rzowała Marja Szachówna, sekretarka Referatu Turystyki od tak sprężyście postawiły sobie na pierwszem miejscu progra­ chwili jego założenia. mu swej działalności naśladowanie akcji gdzieindziej już przec Z przedlożo-nych sprawozdań wynikało, że aczkolwiek prowadzonej z doskonałym-łrezuitatem. wszystkim referentom przydzielono sprawy turystyki jako .Z powodu -ogromnego zainteresowania kię pr-zez wszyst­ czynność dodatkowa przy ich zajęciaeh służbowych, oraz że kich obecnych tematem».0brad uchwalono zjazdy takie zwoły­ nie mają oni na ten cel żadnych specjalnych kredytów, z obo­ wać co roku. Nr. 2 (9) TURYSTA 45

mitetowi Wykonawczemu w uwzględnieniu uwag wypowie­ dzianych w dyskusji z tem, że wnioski Komitetu Wykonaw­ czego rozpatrzone będą ma najbliższem posiedzeniu zarządu Z. P. T. T. Zastanawiając się nad realizacją uchwał Zjazdu Polskich Tow arzystw Turystycznych z ,2 kwietnia 1927, oraz Zjazdu Delegatów w dniu 5 lutego 1928 postanowiono zwrócić się do Min. Komunikacji z szeregiem postulatów, dotyczących zniżek kolejowych, biletów powrotnych, poprawy rozkładu jazdy itp. Za postulat zasadniczy uznano dopuszczenie reprezentanta Z. P. T. T. do Państwowej Rady Kolejowej, gdyż w ten sposób organizacje turystyczne uzyskałyby większy wpływ na za­ łatwienie spraw kolejowych w duchu ich postulatów. Wobec nieuwzględnienia przez Min. Komunikacji odnośnego wniosku Z. P. T. T. postanowiono opracować powtórnie memoriał w tej sprawie i wręczyć go osobiście Ministrowi Komunikacji przez deputację w skład której wejdą pp. Osiecki, Patkowski i Ra­ czyński jako prezydium Z. P. T T. Sekretarz zapoznał obecnych z międzynarodowemd orga­ nizacjami turystyeznemi 1 streścił cele i zadania założonej w r. 1919 w Brukseli Alliance Internationale de Tourisme, oraz zorganizowanej w r. 1924 w Paryżu „Conseil Central du Tou­ risme International". Skonstatował, że w obydwóch tych insty­ O jców . tucjach jest Polska reprezentowana przez Referat Tury­ styki Ministerstwa Robót Publicznych, oraz przez Pol­ POSIEDZENIE ZARZĄDU ski Touring Klub. Zarząd tego ostatniego powziął niedaw­ no uchwałę, że mógł by ustąpić swego miejsca Z. P. T. T. ZWIĄZKU POLSKICH TOW. TURYSTYCZNYCH Stwierdza z praktyki, że przynależność do organizacji między­ narodowych jest wprawdzie zaszczytną, ale pociąga za sobą odbyte dn. 29 kwietnia 1928 r. duże zobowiązania i wymaga sprawnie działającego biura, gdyż do organizacji należących do wymienionych związków mię­ Obecni byli: prezes Z. P. '1'. T. p. Osiecki, członko­ dzynarodowych, których adresy są pomieszczane w wydaw­ wie zarządu: dr. Jan Krzyżanowski (Polski Związek Tury­ nictwach turystycznych całego świata przychodzi mnóstwo styczny), inż. Ryszard Minehejmer IPolski Touring Klub), prof. korespondencji w językach obcych z wnioskami o informacje, Aleksander Janowski, dr. Regina Fleszarowa i prof. Aleksander artykuły i t, p., co trzeba załatwiać dla zachowania prestige‘u Patkowski (Polskie Towarzystwo Krajoznawcze), dr. Tadeusz instytucji. Wobec tego Z. P. T. T., mógł by przystąpić do oby­ Smoluchowski i dr. Mieczysław Orłowicz (Polskie Towarzy­ dwóch organizacji tylko w tym wypadku, gdyby miał gwaran­ stwo Tatrzańskie). cję, że rozszerzy swe biuro i podoła zwiększonej koresponden­ Zastępcy członków zarządu: (Roger hr. Morsztyn (Auto­ cji zagranicznej. Za bardziej celowe uważa chwilowo przystą­ mobilklub Polski), dyr. Jan St. Szczerbiński (Związek Uzdro­ pienie do Alliance Internationale de Tourisme. wisk Polskich), Jan Frankowski, Józef Kołodziejczyk i Stani­ W dyskusji zaznaczył p. Patkowski, że Polskie Tow. sław Lenartowicz (Polskie Towarzystwo Krajoznawcze). Krajoznawcze nosi się z zamiarem otwarcia opartego na pod­ Sprawozdanie sekretariatu złożył dr. Or­ stawie handlowej biura turystycznego dla podróżnych*). łowicz zawiadamiając, że w okresie od 5 lutego, t. j. od dnia walnego zgromadzenia rozesłano 74 listy i komunikaty. W szczególności rozesłano protokół walnego zgromadzenia *) Uwaga Redakcji. Biuro to już zostało otwarte pod wszystkim towarzystwom związkowym, oraz członkom zarzą­ nazwa „Poltur". du, wysłano komunikaty do prasy o zjeździć wraz z fotografia­ mi zjazdu, potwierdzono nadesłanie wkładek rocznych i dekla­ racji przystąpienia, przeprowadzono korespondencję z fieskl- denvereinem, oraz wniesiono podanie do Ministerstwa Komuni­ kacji w sprawie powołania reprezentanta Z. P. T. T. do Pań­ stwowej Rady Kolejowej i do Ministerstwa Spraw Wewnętrz­ nych w sprawie swobody ruchu w strefie nadgranicznej, po­ nadto wysłano kilka listów w sprawie organizacji Wielkopol­ skiego Związku Popierania Turystyki. Sprawozdanie to bez dyskusji przyjęto do wiadomości. W obec tego, że prezes Z. ,P. T. T. wyszedł z ramienia Polskiego Tow. Tatrzańskiego postanowiono wiceprezesami wybrać reprezentantów Polskiego Tow. Krajoznawczego i Au­ tomobilklubu Polski jako największych po P. T. T. łowarzystw związkowych. Wobec tego wybrano jednogłośnie na 1 wice­ prezesa prof. Aleksandra Patkowskiego, zaproponowanego przez Polskie Tow. Krajoznawcze, na II wiceprezesa Karola hr. Raczyńskiego, jako prezesa Automobilklubu Polski, skarb­ nikiem wybrano jednogłośnie inż. Ryszarda Minchejmera (Polski Touring Klub), zastępcą skarbnika p. Jana Szczerbiń- skiego (Związek Uzdrowisk Polskich), sekretarzem dr. Mieczy­ sława Orłowicza (Polskie Tow. Tatrzańskie), zastępcą sekre­ Wycieczka góralska przed dworcem w Warszawie. tarza p. Stanisława Lenartowicza (Polskie Tow. Krajoznaw­ (fot. P. A. F. ,,P rasa"). cze). Wobec niepostawienia innych kandydatur wybory prze­ prowadzono jawnie, a wszyscy wymienieni zostali wybrani Membres d une excursion organisee par les montagnards jednogłośnie. depant la gare centrale de Varsouie. Sekretarz odczytał obszerną korespondencję wymienioną Excursion of Polish mountaineers at the Central Railway między towarzystwem ,,Beskidenverein“ w Bielsku a tymcza­ Station in W arsaw. sowym zarządem Z. P. T. T. a śród niej list iBeskidenvereinu Ein Ausflug der Bergbewohner der Tatra in Warszawa — z dn. 20 lutego 1928 mocą którego iBeskidenverein zgłasza Vor dem Banhhof. przystąpienie do Z. P. T. T. jako „Związek Towarzystw Be­ skidzkich" (Verband der Beskideiwereine) zorganizowany w bieżącym roku. Gdyby ten związek nie mógł być przyjęty WYCIECZKA NARODOWEGO ZWIĄZKU POLSKIEGO prosi o przyjęcie towarzystwa „Bcskidenverein w Bielsku". Z AMERYKI. W niedzielę, dnia 8 b. m. przybyła do portu Komitetowi Wykonawczemu udzielono pełnomocnictwa w Gdyni wycieczka Narodowego Związku Polskiego w Ame­ przyjęcia Beskidenyereinu na członka Z. P. T. T. ryce, w liczbie 800 osób, pod przewodnictwem prezesa Związ­ Sekretarz odczytał odnośny ustęp z protokółu Zjazdu De­ ku, p. Marjana Stęczyńskiego. legatów, z którego wynika, że zmodyfikowany wniosek w spra­ Wycieczka zwiedza Polskę w porządku następującym: wie rozdziału kompetencji ma nadesłać Polskie Towarzystwo W arszaw a (9 — 11 lipca), Lwów (12 — 14 lipca). Zakopane Tatrzańskie. Postanowiono zwrócić się w tej sprawie do Pol­ (14 — 17 lipca), Kraków (17 — 20 lipca), Katowice {21 — 23 lip­ skiego Towarzystwa Tatrzańskiego, ponadto zaś przeprowa­ ca), Częstochowa (23 l.ipca), Poznań (24 — 26 lipca), Gniezno dzić szczegółową dyskusję na najbliższem posiedzeniu Komite­ (36 lipca) poczem w Poznaniu nastąpi oficjalne rozwiązanie tu Wykonawczego, Przygotowanie wniosków przekazano KO’ wycieczki. 46 TURYSTA Nr. 2 (9)

kończone. Po strome Czechosłowackiej ma być w bieżącym ro­ ku przez Kl-u.b Czesko-Słowackich turystów -odbudowane schronisko w dolinie Białej W ody -i rozszerzone schronisko w Dolinie Koprowej p-od Krywanią. Wniosek inż. Stryjeńskiego, aby znieść Orlą Perć nie uzyskał większości, -natomiast na -jego wniosek poleciło Walne Zgromadzenie Zarządowi rozważenie przeniesienia schroniska -nad -Mors-kiem Okiem na miejsce poniżej Moreny. Uznano, że ze względów -propagandowych należy -uro­ czystościom poświecenia nowych schronisk pr-zy (Pięciu Sta­ wach i na Równicy nadać iaknajwiększy rozgłos. Pierwsze z nich ma być poświęcone 15 sierpnia w okresie tak zwanego tygodnia tatrzańskiego, drugie również w sierpniu, kiedy naj­ więcej letników bawi w Ustroniu i Wiśle, letniskach u stóp Równic. Natomiast poświecenie schroniska na P-i-lsku i Dwor­ ku Czaruohorskiego odbędzie się dopiero w roku 192-9. Przy uzupełniających wyborach do Zarządu wybrano na trzy lata dotychczasowych członków, mec. Kaz-imiercza.ka (Ka­ towice). Dr. Orłowicza (W arszawa). Mir. Romaniszvna (Kra­ ków). Dr. Smol-uch-owśkiego (Poznań) i -Dr. Stof-fę (Kra-kó-w). ponadto trzech nowych członków, Ks. Gadowskiego twórcę O jców — Krakowska Brama. Orlej Perci (Tarnów), Dr. J. Galicza (Cieszyn) i prof. -Rapfa O jców — Porte de Cracouie. (Nowy Sącz). O jców — The so-called Cracov gate. Ziazd w roku 1929 postanowiono odbyć w Bielsku Na zakończenie obrad odbył się w restauracji Trzaski O jców — Das krakauer Thor. obiad, wydany dla delegatów przez od-ddział Zakopiański P T T.. w czasie którego wygłoszono kilka toastów. Powrót do Ameryki nastąpi w pierwszych dniach sierp­ nia i to również z Gdyni. POLSKI ZWIĄZEK NARCIARSKI odbył w Katowicach Wycieczkę -Kochanych Rodaków z za morza cała Polska X W alny Ziazd, na którym były reprezentowane wszystkie wita sercem radosnem. Niewątpliwie Polonia amerykańska większe ośrodki narciarskie, za wyjątkiem Lwowa. Obradom znajdzie w starej swej Ojczyźnie żywy oddźwięk i zrozumienie nrzewodmiczyl gen. Przeździeckl. Na Zieździe wygłoszono kil­ dla swego patriotyzmu i tęsknoty, na skrzydłach której z no­ ka referatów, w szczególności p. Zaruski mówił o narciarstwie wego świata przybyła do zmartwychwstałej Rzeczypospolitej śląsk-iem, dr. P-aierski, ze Związku Podhalan o organizacji kur­ Polskiej. sów narciarskich dla chłopców w powiatach -górskich, dr. Fa- Wierzymy, że bezpośrednie zetknięcie się naszych roda­ cher z Krakowa -o turystyce zimowej, oraz pułk. Bobkowski ków z Polską i z tymi, którzy dzisiaj odpowiedzialność za losy o przyszłorocznych międzynarodowych zawodach narciarskich Polski na swoje barki w-zięli — jeszcze bardziej wzmocni i za­ w Za-kopanem. Mają one kosztować 230.000 złotyc-h, a zatem cieśni węzły, łączące Macierz z rodakami w Ameryce. sumę znacznie większą od wszystkiego, co z funduszów pań­ stwowych wydano na turystykę w -latach 1919— 1927. POLSKIE TOWARZYSTWO TATRZAŃSKIE. W Zako­ Skład zarządu nie doznał wielu zm-ian, a przeważnie wy­ panem odbyło się doroczne walne zgromadzenie Towarzystwa, brano dotychczasowych członków z prezesem ppułk. -Bobkow­ na którem zjawiło się kilkudziesięciu delegatów, reprezentują­ skim na czele Z nowych członków wes-zl-i do zarządu: mir. cych -oddziały: Babiogórski w Żywcu wraz z -kołami w Białej Ziętkiewirz. który obecnie przebywa w Warszawie, oraz dr! i Wadowicach, Cieszyński wraz z kołem w Bielsku, Krakow­ Paierski. Powołano do życia specialna komisję dla spraw ko­ ski, W arszawski, Zakopiański, Stanisławowski, Lwowski, No­ biecego narciarstwa j drugą komisję -dla propagandy turystyki wosądecki, Tarnowski, -Poznański, -Czarnohorski w Kołomyj!, zimowej. Pieniński w Szczawnicy, oraz iBocheńsk-i, nadto sekcja tury­ styczna, narciarska, ochrony Tatr i pogotowia ratunkowego. WIELKOPOLSKI ZWIĄZEK POPIERANIA TURYSTY­ Nie były na zjeźd-zie reprezentowane oddziały Górnośląski KI. W Poznaniu ukonstytuował się „Wielkopolski Związek dla w Katowicach, Łódzki, Nowotarski, Wileński, Jarosławski Popierania Turystyki", a przy jego założenl-u współdziałały i Kielecki. magistrat poznański, Izba Handlowo-Przemysłowa, Urząd Wo­ Po powitaniu zjazdu przez prezesa oddziału w Zakopa­ jewódzki. Dyrekcja Kolejowa i miejscowe towarzystwo tury­ nem pro-f. Domaniewskiego otworzył obrady prezes P. T. T. styczne. Celem Związku n-i-e j-est uprawianie turystyki, ale jej inż. Czerwiński który przewodniczył zgromadzeniu. popieranie i propaganda, w -kraju i zagranicą, ma on zatem być Z przedłożonego obszernego sprawozdania pisemnego cz-emś analog-ic-znem -do francuskich „Syn-dicat d ‘I n i't i a t i v e ‘ ‘. wynika, że Towarzystwo Tatrzańskie znajduje się w stadj-um względnie niemieckich ,.Frem-denverkehrsverbandów“. Je-d-nem stałego rozwoju. Posiada obecnie przeszło 10.000 członków, z najważniejszych zadań związk-u iest ułatwienie zwiedzania zgrupowanych w 30 oddziałach, z których największym jest województwa poznańskiego i samego Poznania rzeszom tury­ oddział -Babiogórski w Żywcu, liczący wraz z kolami w -Białej stów polskich i zagranicznych, którzy niewątpliwie zawitają i Bielsku 2.500 członków. -Niewiele ustępuje m-u od-ddział Gór­ do Poznania w związku z Powszechną Wystawą -w r. 1919. Se­ nośląski w Katowicach, który w 15 kołach posiada 2.100 człon­ kretarzem związku został prezes Oddziału Poznańskiego P. T. ków. T. dr. Tadeusz Smo-luchowski. W ubiegłym r-ok-u staraniem oddziałów Towarzystwa wykończono i oddano -do użytku dwa nowe schroniska tury­ TURYSTYKA A WYSTAWA W POZNANIU. Na ostat­ styczne, a to w Gorganach, koło Osmołody (oddział -Lwowski) nich dwóch posiedzeniach M-iędzyminsterjalnej Komisji Tury­ i na Zaroślaku pod Howerlą (o-ddzia-ł Stanisławowski). -Obydwa stycznej zastanawiano się nad urządzeniem specjalnego pawi­ są zagospodarowane i otwarte przez cały rok. Poświęcenie lonu, poświęconego turystyce, t. j. wszystkiemu, co się łączy pierwszego -odbyło się bardzo uroczyście, w dniu 16 czerwca, ze zwiedzaniem Polski, krajoznawstwem i przemysłem tury­ drugiego w dniu 19 czerwca, przy udziale wojewody Stanisła­ stycznym. Niestety realizacji tego projektu stanęła na przeszko­ wowskiego, p. Korsaka. Na -u-kończemu znajdu-ją się schroniska dzie zasada grupowania eksponatów wedle kompetencji mini­ przy Pięciu Stawach Polskich, w Tatrach (oddział w Zakopa­ sterstw, którą postanowił przestrzegać komitet wystawy nem), na Równicy, w -Beskidach Śląskich (oddział Górnośląski) Dzięki temu niema-I wszystko, co mogłoby być wystawione i drugi Dwore-k Czarnohorski w Worochcie. w pawilonie turystycznym, znajdzie pomieszczenie gdziein­ dziej, stosownie do kompetencij ministerstw. Proponowane Ponadto rozpoczęto budowę schroniska na Pilśk-u (od­ przez Ministerstwo Komunikacji dublowanie eksponatów wy­ dział Babimogórski). dało się niecelowem, wobec czego postanowiono nie -urządzać Nad sprawozdaniem wywiązała się dłuższa dyskusja, po specjalnego pawilonu turystycznego, gdyż po za turystyką której sprawozdanie przyjęto do wiadomości, postanawiając górską niewieleby dla mi-ego pozostało eksponatów. w skróceniu wydać je drukiem. (Również zarząd Związku Polskich Towarzystw Tury­ Sprawozdanie Komisji dla robót w górach złożył jej stycznych zastanawiał się nad u.dzi-ałem t-urystyki w Poznań­ przewodniczący prof. Dr. W alery Goetel. Zaznaczył, że w bie­ skiej Wystawie. Na wniosek dr. Krzyżanowskiego, prezesa żącym roku będzie naprawiona Orla Perć przez danie -nowych Polskiego Związku Turystycznego w Krakowie, postanowiono klamer, tam, gdzie są niezbędne, przytem nie-które ułatwienia wobec dużych kosztów, związanych z udziałem turystyki, zbyteczne będą zniesione. Znaki, tam, gdzie uległy zniszczeniu w wystawie, udziału nie brać, a co najwyżej zarezerwować będą uzupełnione. Stare schronisko przy Mors-kiem Oku prze­ sobie miejsce dila pewnej ilośc-i eksponatów, w szczególm-ości budowane na dom noclegowy, dzięki czemu ilość noclegów po­ fot-ogjafji i wydawnictw, w pawilonie zdrojowisk. W obec wa­ większyła się o 100%, Znakowanie ścieżek w Pieninach za­ runków dzierżawnych, ogłoszonych obecnie przez komitet wy­ Nr, 1 (9)______T U R Y S T A 47

stawy, czynsz za 1 metr kwadratowy zajętego miejsca w bu­ WYCIECZKA TURYSTYCZNA W ALPY FRANCUSKIE. dynkach z uwzględnieniem stoisk, dostępnych z kilku stron, Staraniem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w poro­ wynosi od 200—240 zt. Zważywszy, że eksponatów turystycz­ zumieniu z Polskiem Tow arzystw em Tatrzańskiem została nych nie możnaby pomieścić na przestrzeni mniejszej jak zorganizowana zbiorowa wycieczka piesza turystyczna pod 200 m., sam czynsz wyniósłby od 40.000—48.000 zt., nie licząc nazwą „Wędrownego obozu wakacyjnego" do Alp Francuskich. kosztów oświetlenia, usługi, dozoru, przygotowania, opako­ Przewodnictwo wycieczki objął p. Stanisław Lenartowicz, za­ wania, i transportu eksponatów. Uczyniłoby to udział turysty­ stępca sekretarza Związku Polskich Towarzystw Turystycz­ ki w wystawie nieproporcjalnie kosztownym, dzięki czemu za­ nych. Wycieczka wyrusza 4 sierpnia na 4 tygodnie na Paryż, rząd Z. P. T. T. doszedł do przekonania, że tą samą kwotę moż­ skąd uda się w kierunku jeziora genewskiego i poprzez Cha- na o wiele pożyteczniej dla propagandy turystyki zużyć w in­ monix, Mont Blanc, Grenoble przejdzie na 'Riwierę. ny sposób. MIĘDZYNARODOWA WYSTAWA TURYSTYCZNA W CHICAGO. Udział Polski w tej wystawie, która odbyła się ZWIĄZEK TOWARZYSTW BESKIDSKICH z Gdyni s.^s „Gdańsk" i s/s „Wan­ da"). Podróżni, jadący kurierami i pociągami osobowymi, z Warszawy, Krakowa, Poznania i Katowic, przy tym rozkła­ dzie mogą, wykupiwszy bilety kolejowe na Hel, przerwać podróż koleją w Gdańsku lub Gdyni i za biletami kolejowymi kontynuować podróż statkiem na Hel, ostemplowawszy je uprzednio w kasie kolejowej. Z dniem 1 lipca została ukończona ulica prowadząca od dworca kolejowego do przystani P. P. „Żegluga Polska", dzię­ ki czemu można dojeżdżać samochodami do samej przystani, K azim ierz — Jedna ze starych kamienic. na której stale dyżurują tragarze. K azim ierz — Une maisón ancienne. P. P. „Żegluga Polska" wprowadza w sezonie bieżącym bilety okresowe na wszystkich rejsach, na wzór kolejowych F rom the city of Kazimierz. — One of the ancient houses. biletów miesięcznych. K azim ierz — Ein altertiimliches Haus.

WYDAWNICTWA TURYSTYCZNE

SZKOLNE DOMY W YC IEC ZK O W E. Nakładem Mini­ cej schronisk urządzono w Beskidach Zachodnich. O wiele sła­ sterstwa Oświaty wyszedł obecnie „Informator", zawierający biej przedstawiają się szkolne domy wycieczkowe w Beski­ wykaz szkolnych domów wycieczkowych, do którego dodano dach Wschodnich, gdyż istnieje tam jeden taki dom w Jarcm - mapę tych domów, wskazującą ich rozmieszczenie w całej czu, prócz domu w Stanisławowie i Kołomyji, których nie moż­ Polsce. Jak wynika ze spisu, tego rodzaju domów urządzono na uważać za położone w górach. W Beskidach Środkowych dotychczas w całej Polsce 60, z czego 10 domów w wojewódz­ niema ani jednego szkolnego domu wycieczkowego. twie Śląskiem urządziła Wojewódzka Komisja Turystyczna, po­ Akcja znajduje się dopiero w zaczątku, a niektóre woje­ zostałe zaś 50 domów władze szkolne. Domy te zaopatrzone są wództwa są w szkolne domy wycieczkowe wyposażone bardzo w łóżka, z materacami sprężynowymi, oraz koce. Najmniejsze ubogo. Zaledwie po jednym urządzono w województwie tarno- z nich posiadają miejsca na 10 osób, największe na 40 osób, polskiem (Tarnopol), wołyńskiem (Ostróg), poleskiem (Pińsk), większość na 20 osób. 'Oplata za nocleg wynosi 20 groszy od nowogródzkiem (Nowogródek), lwowskiem (Lwów) i wileń- osoby, zaś w województwie Śląskiem 50 groszy. Przedewszyst- skiem (Wilno). kiem mają prawo do korzystania ze schroniska młodzież szkol­ Do Informatora dołączono spis domów wycieczkowych na a o ile jest lokal wolny, także wycieczki młodzieży poza­ Polskiego Tow. Krajoznawczego, względnie domów urządzo­ szkolnej. Nocleg w jednem schronisku nrożna otrzymać najwy­ nych przez szkoły i samorządy, oraz górskich schronisk tury­ żej 3 noce z rzędu. stycznych Polskiego Tow. Tatrzańskiego i Beskidenyereinu. Rzut oka na mapę przekonywa, że stosunkowo najwię­ Należy z uznaniem stwierdzić, że władze szkolne, przez 48 TURYSTA Nr. 2 j 9 ‘ założenie w ciągu dwóch dat ubiegłych 60 szkolnych domów pliyjie zaś lić może niejedną biblioteczkę turystyczno-krajo­ |Mfecz'kowymi, ułapiły młodzieży szkolnej ruch tyrystycz- znawczą, dlatego też powyższy przewodnik nioż'emy naszym ny i wycieczkowy, i Sworzyly, pożyteczną instytucję, która Szanownym P. T. Czytelnikom jaknajgoręeej polecić, tembar- wspaniałe się rozwija zagranicą. Trzeba też wyraz-ićWżyczenie, dziej, żc cena egzemplarza jest niepomiernie niską. aby prf^i rozbudowie* sieąi.szkolnych domów wycieczkowych uwzględniono \*Jybitnicj, n-iż to nla miejsce dotychczas, •Pomo- rze, Podole, Wotyń, Beskidy środkowe i Wschodnia Byłoby „INFORMACYJNY KALENDARZYK NARCIARSKI" przedsta­ pSkdaiiem, aby domy takie powstały preynajniniejtwj tych wia saczą^ólowo orjpriiz-»cję Związku. W ciągu ubiegłej zimy miejscowościach, które częściej mogą b ić przez młodzi-ei; należało do -Zwiiąźku 39 klubów, które posiadały ogółem 2.096 zwiedzane, ze ^względu na swe zabytki, ko-pałnie, zakłady ką­ członków, nie licząc uczestników z pośród uczniów szkół śre­ pielowe, względnie jako punkt oparcia dla wycieczek, iak np. dnich. Jak wynika z z-e sta wleu i a klubów organizacje tury­ Hel, Łódź, Łowicz. Biecz, Krosno, Dukla, Iwonicz, Rymanów, styczne, posiadają P rp ^ a g ę w ZwiąUtu.VjNajbardz.iej turystycz­ Dobromiil, S-kole, Drohobycz, Borysław , Nadworna, Delalyn. ną grupejStauopvią niewątpliwie członkowie 9,.sekcji narciar­ Worochta, Żabie, Koso w, Trembowla, Zbaf^ż, Zalesrożyki itp. skich rozmaifycł oddziałów 'Pol. Tow. Tatrzańskiego, które liczyły ogołeni 376 Blanków U8%, dgóiłu członków P. Z. N.). Nakładem WOJEWÓDZKIEGO .TOWARZYSTWA TU­ Niemal takfeamo liczną grupo*stanow,ili niemieccy namiarze RYSTYCZNO - KRAJOZNAWCZEGO -W TARNOPOLU uka­ turyści, należący do „Winter.Sportklubu des Bes.kidciiyerelnes" zał się „Przewodnik po Województwie J-arnppolskiem z ma­ w Bielsku, mający 374 członków (18%R’; Ghydwie te grupy, pą". Zamówienia indywidualne oraz^Sbiowfwi .należy kierować licząc? ogółem 36% fjjzłonk® iP. Z. iN. przedstawiają żywioł pod adresem Wojewódzkiego Towarzystwa Turystyczno-Kra­ [®ysto turystyczny. joznawczego w Tarnopolu ('Gmach Urzędu Wojewódzkiego) Kalendarz zawiera też starannie zestawiony spis gór­ z dołączeniem przypadającej kwoty Wraz z kosztami przesyłki skich schronisk turystycznych i rjSjciarskieh w Polsce. Ze spj- pocztowej. Cena egzemplarza wynosi 3 zł., w opiĄwjie karto­ su tego okazuje Się, śe większość schronisk należy do P. T. T., nowej 4 zł., w oprawie płóciennej 5 zł. na drugiem miejscu stoi iBeskidenyerein, zaś kluby narciar­ W ydaw nictw ) to pod względem starannego opnaoo,wania skie było dotychcza||stosiMiko£vo iffl®Mcz;fcJ8e na poiu budo- treści i formy zasługuje na wszechstronne poparcie i Jiiewąt- tyy} schronisk.

PAŃSTWOWY BANK R DLNT INSTYTUCJA CENTRALNA — WARSZAWA, UL. TRAUGUTTA 11. ODDZIAŁY: w Warszawie (Oddział Główny), Grudziądzu, Katowicach, Krakowie, Lublinie, Lwowie, Łucku, Pińsku, Poznaniu, Wilnie, Agentura w Gdyni. Adres telegraficzny Instytucji Centralnej: „CENTROPEBROL" Adres telegraficzny Oddziałów: „PEBROL" KAPITAŁ ZAKŁADOWY 100 MILJONÓW ZŁOTYCH

PAŃSTWOWY BANK ROLNY udziela długoterminowych pożyczek amortyzacyjnych w 7*1?/,, Listach Zastawnych na kupno gruntu i na inwestycje rolne; oraz w 7°/0 obligacjach na przeprowadzenie meljoracji rolnych; udziela drobnym i średnim gospodarstwom rolnym, za pośrednictwem spółdzielni i samorządowych kas pożyczkowo - oszczędnościowych, krótkoterminowych kredytów obrotowych oraz kredytu towarowego w nawozach sztucznych; kupuje majątki ziemskie na parcelację i podejmuje się parcelacji komisowej; przyjmuje wkłady: z 3 mies. terminem wypowiedzenia za oprocentowaniem rocznem 5 od sta, na każde żądanie za oprocentowaniem rocznem 4 od sta, oraz na książeczki oszczędnościowe za oprocentowaniem 6 od sta. Państwowy Bank Rolny pośredniczy w kupnie i w lokacie Listów Zastawnych

Państwowy Bank Rolny dostarcza rolnikom wszelkich na­ wozów sztucznych na dogodnych warunkach kredytowych. Nr. 2 (9) Y U R Y S T A 49 DZIAŁ INFORMACYJNY

NOWOŚCI KOMUNIKACYJNE Na przekazie pocztowym lub blankiecie -P. K. O., na­ leży w.śkazac, że przesiana kwota służy na zakup biletu okrę­ KOMUNIKUJĄ OSOBOWA I BAGAŻOWA Z (ZAGRANICĄ gowego. Termin zgłoUefliałzańiówieiria ustala się dla bile­ tów odcinkowych conajniirlcj na 3 djł, dla biletów zaś okrę­ Wobec stale wzrastającej liczbM wyjazdów zagranicę gowych conajmniej .na 10 dni przed p-ittTTOfoym dn!.(Wn ważno­ •uważamy za wskazane poinfornrować naszych czytelników, ści zamawianego biletu. Kolej jednak może przyjąć .'zamówie­ lże PoHkie Koleje (Państwowe zawarły umowy (które już we­ nie w terminie późniejszym, zależnie od warunków miejsco­ szły w życie), dotyczące be-zp o Średniej kom.urtikacjif-iosob-owej wych, i bagażowej z .y^szystkierni praw.ie 'państwami w Europie, Warunki zamawiania odcinkowych "biletowy okręgowych a mianowicie: na kolejach w obrębie Dyrekcji Katowickiej masą być odmien- z Anglią (przefe Ostendę, Calais, -Bottlogite, Hook of Lte; powinny być one podane do wjadoimśoi publicznej zaf Holland, yttaa fgćafi Anstrją, Belgią, Czecbosftm?cją, Dajiją. [upmocą ogłoszeń na stacjach. Francją (przez Bejiin)-, Holandią, iNiemcaimi, Norwegją, Rti- 5. Kolej in^że wymagać, aby bilet okresowy wra-z z fo- nnu ją, Szwajcarią!^Szwecją, ‘Węgrami, (Wschodem przez Aie- Ifegrafją byt umieszczany w ramce lun okładce przez kolei ny, Koiictanty.riopiol, Sofję, porty Aleksandrię, Jadła Pireus-, dostarczonej. drogą lądowo-morską i ze Zw^zki-em 'Sowieckich iS-oejulistycz- Cenę formularza (p. 4) blankietu biletowegoi.óraz ramki nychi Republik, wzgl. okładki kolej podaje do wiadomości publicznej zapornneą Do wyżej "•wymienionych państw podróżni na WśJy-si- ogłoszeń na isjtacjac-h. kich stacjach w IHtflsće mogą wykupywać felety i -ekspedio­ 6. Właściciel biletu okresowego powinien go przed uży­ wać bagaż wprost bez pośrednictwa biuimąppdiijjży. ciem podpisać atramentem w odpowieduiern lnieisciurt Z Dalekim Wschodem w kierunku z Polski ma być 'W celu stwierdzenia tożsamości (Koby kolej może ziH wprowadzona bezpośrednia komunikacja 'OScSbcrv®-bagaiowa żądać od okaziciela biiłffl powtórzenia podpisu. od 15 lipca b. r. 7. Właśfcicńel biletu okresowego jest obowiązany sto­ Z Jugo&aiwją -są już w toku -rokowanaa wstępne co sować się do wszystkich zarządzeń kontrolnych, jakie kolej do wyżej wspoairnianej Ikom-unikacji. Pozostaje już nieliczna uzna za niezbędne. grupa państw jak Estonja, Finlandia, Hiszpania, iLitwa, Łotwa S. Jeżeli z biletu okresowego korzystać będzie osoba i Pórtugalja, z któremi jeszcze umów podobnych niia^war- nieuprawniona, kolej bilet ten odbiera, nie zw racając wpła­ liśmy. conej zań należności, ‘tjfteprawnego posiadacza biletu blkre- Co się zaś tyczy Międzynarodowej Komunikacji tran­ soóócgo uw ażt^ ię^ za podróżnego, jadąoeg-o bez biletu; płaci zytowej przez Polskę to dotychczasjtfobo-w-iazują już .umowy on wszelkie, przewidziane w takich wypadkach należiicfśti między następującemi..grupami pansM: i ponosi wśztJlkic, wynikające z tego powodu skutki. między Austrią a .Rimninją'przez Czeóhoslowpję i (Pol­ 9. Postanowienia p. 8, mają rćdwnież zk,stosowanie w wy­ skę, padkach, gdy bilet okresowy będzie liżyty na innym odcinku, między Niemcami a Węgrami i Rumunią przez Polskę, względnie w innym o-kmSi dyrckcyjnym, niż len, na który między Austrją, (Niemcami, Czechosłowacją i Włochami opiewa; następnie, jeżeli użyto biletu okresowego, którego z jednej strony a Związkiem Sowieckich Socjalistycznych R-e- termin ważności uptynąt,. albo- gdy bilet okresowy zawiera -Jniblik z drugiej strony. poprawki, skreślenia dtlib zmiany względnie wykazuje ślady Między Europą a Azja (Balekiim Wschodem) przez Sy- nieprawnej wymiany fotografii. be-rję, gdzie (Polska u cz estn icy również jako kraj1 tran‘zyto'wy. 10. P-cStauowiienia asa. 16 Przepisów przewozowych wraz z Postanowieniami wykoiiawezemi mają w odnośiiyeli BIILETY OKRESOWE wypadkach zastosowanie, również względejn posiadaczy bile­ tów okresowych. Bardzo ważną inowaeją dla podróżnych ,sa nowo wpro­ Ooplatjji uiszczone w myśl art. 16 Przepisów 'przc- wadzone przepiśty o tak zwanych biletach okresowych. w-ozoVych z powodu ii-ifcokazauia biletu okresowe™, z jakiej- I. Postanowienia ogólne. koiwick przyczyny, nie podlegają zwrotowi na podstawie póź­ niejszego przedstawienia biletu. 1. Bilety okresowe obejmują następujące rodzaje bile- 11. vV razie braku lub zniesienia pewnych klas wago­

tiESł;' . , . • i j nów częściowego Ograniczenia ,ruchu pociągów, właściciel bi­ a) bilety odcinkowe do Drzejaz-do^w pomiędzy d nenia letu okresowego nie ma pritwa żądania od kolei odszkodowa­ wymienionemi w bilecie stacjami; nia względnie ' Szęśiió wego zwrotu wplac-oufij kwoty. b) bilety okręgowi do przejazdów w relacjach dowol­ 12. Za zaginione lub s-kradzilone bilety okresowe me nych w 'obrębie wymienionych w bilecie okręgów zw tąW się wpłaconych iiiąfeżoośc-i. dyrekcyjiiy-ch. . . . Wtórników biletów okresowych nie wydaje Uę. 2. Bilety okresoiwe są imienne i uprawniają c meogra- 13. W razie zajścia okoliczności, umcmożliłwających dal­ nic-zonej ilości przejazdów w okręgach dyrekcyjnyeh względ- sze korzystanie z półroc.znegfy bnl-etti okręgowego lub z rocz­ nie na lSf&rczególnych tfdoinkach, na jakie opiewają, w k a- nego biletu-' «kres3weYs2(odcinkowego lut) okręgowego), jak sacli i pociągach, oraz w^prkrcsach, na ktoi (Srozciąga się długotrwała Choroba lub śmierć lub też zmiana miejsca za­ icli 'ważność. UngU-lgH .'n mieszkania, ih?k 9 nastąpić częściowy zwrot uiszoaDiiych na­ 3. Przejazd w wagonadh kia® wyższej, ni: wymie­ leżności na następujących zasadach: niona w bilecie, j-esi dozwolony za każdorazową dopłatą rói a) za pólrO-&zne bilety o k ręg ow ej jeżeli zwrot bileł-u na- nipy cen odnt śiiych biletów na przejazd jednorazowy, obli­ stątpi węciągu dwóch pierwszych miesięcy albo -j^ciągu trze­ czonej według postanowień, zaw-artych w rozdziale I, dzia­ ciego -miiesiąca jego ważności, zwraca się w pierwszym wy­ le B, części II taryfy niniejszej. padku Wa, w drugim zaś wypadku Va część uiszczonej kwoty; Przejazd w wagonach klasy wyższej z-a biletami fygod- -b)„za roczne bilety okresowe (odcinkowej lub okrę­ niowerni klasy IV nie j e ^ dozwolony nawet za dopłatą. gowe)) -jeżeli -zwrot biletu ,nas.'tąpi w pierwszym kwartale jego 4. Zamówienia na bilety 'odcuiknwć uskutecznia się na ważności, zwraca się 1/2 , a .w razie zwrotu biletu w drugim umyślnych formularzach nakładu urzędowego, kf^re nabywa kwartale j-egb, ważności l/a część -uiszczonej -kwoty. się w kasach 'stacyjnych. Zamówienie z dołączoną foto graf ją 14. Podwyższenie lub zniżenie opłat taryfowych nie wyraźną, odbitą na papierze zdalnym do naklejania, oraz opła­ dotyczy biletów -okresowych, wydanych na p-odstawie po­ tą taryfową, za bilet względnie także należnością ‘za blankiet przedniej taryfy. biletowy i ramką lub okładką (p. 5) witosi się do odnośnej kasy biletowej. II. Postanowienia szczegółowe. Zamówienia na bilety okręgowe uskutecznia się na umyślnych formularzach, któśa również nabywa się 'w kasach A. B i 1 -e t y o -d c ii u k o w -e. stacyjnych, wnos*i się do(ęDyrekcji kolei państwowych, wła­ 1. Bilety odcinkowe wydaje s-ię na następujące oikresy; ściwej ze względu na mię-jśce zamieszkania osoby, zamawia­ a) bilety miesię-czne kl. 1, 11 i 111 na okres je-dn-eg-o jącej bilet. miesiąca kalendarzowego; Do zamówienia na-l-etży dołączyć dwie fotografie, z któ­ b) toil-at-y sezonowe kl. I, II i 111 na okres czterech rych jedna musi być opatrzona własnoręcznym podpisem, miesięcy z ważnością -od -1 maja do 31 sierpnia oraz pokwitowanie kasy głównej dyrekęjTj z odbioru opłaty włącznie; taryfowej ■z-a bilet i należności za blankiet biletowy względ­ ci bilety roczne kl. I, II i 111 na cały ro-k z ważno­ nie ramkę lub okładkę (p. 5), u ile pieniądze -wniesiono bez­ ścią od 1 sty-cznia, 1 kwietnia, 1 lipca lub 1 paź­ pośrednio do kasy głównej danej dyrekcji kolei pafetwowych. dziernika; lub odpowiednie zaświadczenie pocztowe lub pocztowej kasy d) Bilety tygodniowe klasy IV w obrębie dyrekcji ka­ oszczędności (P. K. 0.),*ó ile pieniądze wysłano pocztą lub towickiej na przeciąg jednego tygodnia z ważnością za pośrednictwem P. K. O. o-d niedzieli do soboty włącznie. 50 TURYSTA Nr. 2 (9)

2. Bilety odcinkowe uprawniają do przejazdów we ROZKŁAD JAZDY STATKÓW wszysnineh pociągach -osobowych i mieszanych, objętych roz­ kładem jazdy, a w pociągach pośpiesznych za każdorazową linji przybrzeżnej P.P. „Żegluga Polska" normalną dopłatą, jako (W] za szybkość, iniejkcse numerowane, miejsce sypialne i t. p., o ile je względów ruchowych ni,e będą wprowadzone pdwne ograrWzenia, dotySąc??' niektórych GDYNIA — HEL pociągów. Przejazd w pociągach pośptes-zjiych za biletami tygod- Gdynia 0 . 9.10 11.40 14.20 17.00 21.00 niow-emi klasy IV nie jejst -dozWÓl-bny nrfWet za dopłatą. Hel P. 11.30 14.20 15.25 18.10 21.55 3. Bilety odcinkowe wydaje się na jeden lub kilka są­ s siadujących ze sobą odcinków między dwiema stacjami, od- Hel 0 . 7.55 11.20 1L50 15,00 17,00 20.30 ległcmi od siebie nie dalej niż 1O00 kim. Gdynia P. 8.50 12.15 14.10 16.20 18.10 22.50 4. Bilety odcinkowe uprawniają do nieograniczonej ilo­ ści przejazdów między wyniicnionemi w, bilecie stacjami drogą' naikrółsząfjig GDYNIA - GDAŃSK (Danzicj) H Jeżeli bilet odcinkowy mąijstużyć..;do prz-ejazdów mię­ 13.10 O. Gdynia P. 12.05 dzy dwiema stacjami iakże Inniemi drogami, uiśztza kię opła­ 14.35 P. Gdańsk O. 9.10 tę M drogę najdłuższą. Na bilecie umieszcza się odpowiednią wzmiankę. 5. Cena biletu tygodniowego wynosi 5~krotua, a biletu GDYNIA - SOPOTY (Zoppot) m-iesięcznego 20-krotną cenę odnośnego biletu noriphlliego za przejazd jednorazowy w jedną Strotnę pociągiem osobowym, 9.10 11.40 O. Gdynia P. 14.10 22.50 sezonowego 3-krotną, a rocznego 9-krotną cenę biletu mie­ 9.40 12.20 P. Sopoty O. 13.40 22.10 sięcznego odnośnej .relacji. JASTARNIA — GDYNIA

6..50 14.20 18.00 O. Jastarnia P. 13.50 17.40 21.30 B. Bilety o k r ę g-o w e. 820 15.50 19.30 P. Gdynia O 12.20 16.10 20.00 6. Bilety okręgowe kl. 1. II i III wydaje się: a), bilety miesięczne na okres jednego miesiąca "ka­ GDAŃSK (Danzig) — HEL lendarzowego ; 9.10 15.30 O. Gdńask P. 21.10 b) bilety półroczne na okres sż5śc:u po sobie nastę- 1100 17.20 P. Hel O. 17.50 pujący-Ch m iesięcy i Ważnością od 1 stycznia łub 1 lipca; SOPOTY (Zoppot) - HEL c) bilety fflżźiie na cały rok z ważnością od 1 stycznia. 7. Obszar okręgów odpowiada całkowicie obszarom po- 10.00 12.40 O Sopoty P. 13 20 19 20 21.50 sjązególnycłi dyrekcyj kolei państwowych. 11.30 14.20 P. Hel O. 1150 17.50 20.30 8. Bilety okręgowe uprawnianą do nieograniczonej ilości UWAGI: S = przez Sopoty przejazdów wyokręga-ch, na które opiewają, we wszystkich H = przez Hel powągach osobowych, nii^eanych i pośpiesznych, objętych rozkładem jazdy, -o ile ze względów ruchowych nie będą wpro- wadzoue pewne ograniczenia, dotyczące niektórych pociągó\jL| WYKAZ UZDROWISK POLSKICH i o ile pociągi te nic są prowadzone na specjalnych wa­ KORZYSTAJĄCYCH Z KURACYJNYCH ULG KOLEJOWYCH. runkach. W ciągu całego roku: 9. Ważnośćftiletów okręgowych (miesięcznych, pół­ Holosko Wielkie (st. kol. Lw ów ^W rocznych i roSznych) może się rozciągać na obszar jednego Inowrocław. względnie dwóch, trzech łub czterech sąsiadujących se sobą Jaremcze. Juśjcznrów ka (st. kol. Zakopane). okręgów albo tia wszystkie okręgi dyrekeyjne. Krynica. 10. Bilety okręgowe nie są .na liniach kolei pry­ Lecznica iUSezpięczalni Krajowej pod Obornikami (st. watnych, zarządzanych przez Państwo, wyszczególnionych w-e kol. Oborniki). „W stępie" do taryfy ni.fnejsźej, z wyjątkiem kolei Lwów — Milówody (śE. kol. Oborniki). Nałęczów (st. kol. Nałęczów lub Sadurki). Bełżec, Herby — Kielce i Łódzkiej. Otw-ook. 11. Ceny biletów okręgowych wynoszą; Poronin. Rabka (st. kol. Rabka lub Chabówka). a) Bilety m-iesięgzne: Rudka (sl. kol. Mrozy). Smukala (st. kol. Bydgoszcz). 1 Szczawnica (st. kol. Nowy Targ lub Stary Sącz). Tatarów. Klasy W isła (st. kol. Ustroń). Ważne na W orochta. okręgi dy­ I 11 III Zakopane. Zaleszczyki. rekcyj ne z o t y ch Żegiestów Wieś. Żegiestów Zdrój.

Jeden . . . 350 210 140 Corocznie w okresie od 15 maja do 31 października: Dwa 4z5 25o 170 Białka (st. kol. Nowy Targ). Trzy . . . 475 285 190 Biały Dunajec. Cztery . . . 525 ól5 210 ■JBju-kowina (st. kol. Poronin). Wszystkie . . Busko (st. kul. Kielątf, Jędrzejów lub Szczucin). 625 375 250 Bystra (st. kol. WilkowiceG3ystra). Ciechocinek. Czarniecka Góra (st. kol, Nieikłań). Czarny Dunajec. b) Bilety półroczne: Czerniewice (st. kol. Stawki). Cena biletu półrocznego wynosi 5-krotną cenę odnoś­ Czoijsztyn (st. kol. Npwy Targ, Czarny Dunajec, Poro­ nego biletu miesięcznego. nin lub Zakopane). Delatyn. c_) B-ilety roczne; Di lok. Cena biletu rocznego wynosi 9-k-rotną cenę odnośnego Dora. biletu miesięcznego. Druskienilki. Nr. 2 (9) TURYSTA 51

Bursztyn (st. kol. Nowy Targ), WYKAZ HOTELI I PENSJONATÓW GoczatkoWjji^M Horyniec. W POLSCE Hrebenów. Hryniawa (st. kol. Kołomyja, Zablotów lub Śniatsn- Białystok: Bristol — Lipowa 17. Krakowski — Kolejowa 18. Zatu«zę):^r Pałace — Lipowa 29. Ritz — Kilińskiego 2. Wiktoria — Istebna (?t. kol. Ustroń). Żydowska 2. Iwonicz. Busk. Pensjonaty: "Bagatela, Bristol, B'rz*ówka, Chopina, DejrStawa, Mickiewicza. Oblęgorck, Ormuzd; Słowackie­ Jabłonka (st. kol. Czarny Dunajec, Jordanów lub Cha­ go, UrciSza, W erH l, W esója, Wiktorja, Willa Angiel­ bówka. .1 amna. ska, Willa Krakowska, Wiślica, Zofja. Bydgoszcz: Boston H- Dworcowa 7a. IlworSwy — Zygimin- Jastrzębie. ta Augusta 9. Francuski - Podgórze 1. 1 rternational Jaworae, (S. kol. Jaworze-.lasr&nica). Jordanów . •Drrórcowa 33. Pod Clrlem — Gdańska 163. Victsjjia Dworcowa 37. Warszawski — Sobieskiego 15. Jurgów (st. kol. Nowy 1'arg, CzSmy Dunajec, Poronin lub Zakopane). Ciechocinek Hotel Miller C. S. Pensjonaty: Aleksandria. Ho­ me, Janina, Juljanówka, Opieka |śftv. Józefa, .Ormuzd, Kacwin (st. kol. Nowy Targ, Czarny Dunajec, PApnin Pod Ortem, Poraj, Sienkiewpza, Zachęta. lub Zakopane). Pruskieniki Central, Etijfdpa. Kryński L. Kartuzy. G dynia Dom Kuracyjny, Kajano, Ka/Pubski, Pentkawski, Pod Karwia (st. kol. Krokowo). Starym Dcbern. Polffla Rnjłiera, Pensjonaty: Hanka. Ma- K am ieńskie Biota (st. kol. Krokowo))-,.- rysieńka, Polonia, Pomorski, Świt. Kazimierz nad Wisłą (st. kóh. Puławy). Gniezno Centralny — Mieczysława 7. D wotcowA' — Lecha 13. Korczyn (st. kol. Synowódzko Wyżne). Europejski Dąbrówki 19. Frauouski — Chrobrego .3?. Kosów (st. kol. Kołomyja, Zabtotó^ lub Ś-niatyń-Zaluczu). Lecha — Mieczysława 10. Vietorjaj'— Chrobrego®,??;. Kościeliska (st. kol. Zakopane). Goczałkow ice Pod Dębem, Pod Wypco-zyuikiein, Prezydent. Kroscis8ko fflj kol. Nowy Targ lub Stary Sacz). Sokół. KraSgouace. G rudziądz Centralny — 33 StyczniBó. Królewski Dwór — Lipnica Mala (st. kol. Czarny Dunajec, Jordanów lub Rynek 3 4. Warszawski - Wybickiego 21. Pod Pocz­ Chabów ka). tą — Mickiewiiza 26. Lipnica Wielka Łśt. kol. Czyjmy Dunajec, Jordanów lub Inowrocław Bast — Królowej Jadwigi 15. De Roma Kró­ Chabówka). lowej Jadwigi 34. Knja'w.s>ki Św. Mikołaja15. Pod Lubień Wielki. Lwem Królowej Jadwigi 1. Łapszanka (st. k o l.^ aw jsl Tar,g, Czarny Dunajec, Po­ Iw onicz Jodta, Orzeł, Stary PaTaS, Dom Zdrowia, Zofjów-kfl ronin lub Zakopane).' Ja re m c z e D\vór5®oral‘ka. .TEap.sze-.Niżue (st. kol. Nowy Targ, Czarny Dunajet, Po­ K artu zy Centralny, Kartuski, Kaśzubski Dwór, Pomorski. ronin lub Zakopane). K atow ice Central — dworcowa 11. Dla Przyjezdnyt-h Majręinkowice.1 Jagiellońska 17. Monopol — Dwore®va3l7. Pod Złotą Mrkulic-zyn. Gwiazdą — Starowtóska 11. Saski — War&awska 1.9. M o r ® n. 'Sayoy — Mazjadka 6. Moszaźenića. so só w Grand, Krakowski. Muszyna. Krakóv> Bristol — Plac Matejki 2. City — Św. Gertrudy 28. Europejski — Lubićżró. Francuski — PijarskaTB. Qr,anu Niedakra (st. ko1 Nowy Targ, Czarny Dunajec, Poronin Sławkowska 5. Imperial — Kopernika 8. Londyński — lub Zakopane). iStradom 11. Mo.rropol — Św. Gertrudźtó. Pollera — Szpi­ Niemirów (st. kol. Rawa Ruska lub Ja;worów). talna 3. Polonia1-,— BaszTo^ja' 25. Saski — [gtawikow- Giców (ąjj kol. Kraków lub 'Olku&). skaWŚ.; W arszawski — pSdgia 6. Okopy'(święt-ej1 Trójcy (st. kol. Iwanie Puste). Królew-ska Huta Dworcowy. Górnośląski — Gimnazjalna 1. Orawka (st. kol. Czarny Dunaicc. Jordanów lub Clia- Polski — Plac Wolności 27. bóv ka). K ryn ica Hotele: Dom Katolicki, Dont Zdrojowy Polonia, Trzy OrtowoNóolibki (st. kol. K»|k Maty). R óżl. Pensjonaty: Astorjm, Beskid, Biała Rófża, (Bocia- Osmoloda (st. kol. Iirps-zniów lub Rożniatów-Krecho- nówka, Bronisława, Goplana, Helena, Jagiellonka, Ko­ wice). synier, Kościuszko. Krakus. Marja, Matka Boska, Na- Pi-eskowa Skala (st. kol. Kraków lub Olkaiśż). lęczówka, Parylżajika. sEplwsowo, tStella, Tatrzańska, Pi.wjiiczna. Wawel, Wrs!a, Złota Biania. Podlute (st. kol. Broszniów lub Rożniatów-łKrfrthowice'). Podszkle (st, kol. Czarny Dunąjet lubi Raba Wyżna). Lublin Angielski — Krakow^jt? Przedmieście-«21. Centralny - Podwilk (st. kol. Cza-rny Dunajec lub Raba W yżna).' Plac Łokietka 5. Europejski — Krasowskie Przedmie­ Porąbka (sr. kol. Kęty;). ście SP. Kraktfwski — Foksal 42. Polonia — Powiato­ Powidz (st. koli Gniezno). wa 5. Rzymski — Krakowskie Przednjśeseie 32. Saski— Krakowskie Przedmieście 25. Wiedeński—Królewska 25. Rayscza. L w ów Bristol — Legjonów 21. Europejski — Plac Mariacki 4. Rozywie (st. kol. .Łobez, Sw arzewo i Wielka Wieś). Georgią — Plac Mariacki 1. Imperial — 3-go Maja 3. Rzepiska (st. kol. Nowy Targ, Czarny Dunajec, Poronili Krakowski — Plac Bernardyński 7. Wars-zawski — lub Zakopa-ne). Plac Bernardyński 5. A marS.w. Łódź G rand Hotel — Piotrkowska 72. Europejski — Zawadz­ Rytro. ka 7. Pojoma — ATarutowicza 3S. Polski — Pldtrkow^ Skole. ,ska 3. Sayoy — Truugntta 6. -mleć (st. kol. Kielce, Jędrzejów lub Szczuciu). Pozn ań Apollo — Piekary. Bazar — Aleje Marcinkowskiego 10. Stary Kośów (st. kol. Kołomyja, Zablo-t&w lub Śniatyń- Brytania — Św. Marcina 44. Centrali y — Stary Ry­ Zalucze). nek '7.7. Continental — Św. Marcina 36. Dc France - SwfoSmwice. Alo.ie Marcinkowskiego 13. Dw-oręoWy — Głogowska 43.: Truskawiec Zdrói. Europejski — Gtosśęjwsk^1 106. Monopol — -Seweryna Tuchla. Miclżyiiskfetffl 31. Vfct0J'ja — 27 Grjidnia 47. Tupadty (st. kol. Łebez, Sw arzewo lub Wielka*-Wieś). R abka M Asta u. C. Hochinann, M. Łysko, Z. Mańkowska, Ustroń. M. Mikulski, Primavera, Siostry Nazaretanki, W. Stamp- Witów (%t. kol. Podtjserw-one) iftl. I. Szczuka, Dr. J. Wieczorkowski, M. Wferzyoka, W ysowa (st. kol. Grybów). M. Żcrańśka. Zawoja (st. kol. Maketw). Solec-Zdrój R. i W . Daniewski, M. Łubcrwidzka. Zelemiatika. Toruń Dom Polski — GtdWna 68- Dworcowy — Piastow- Zubrzyca Dolna (st. kol. tP ariĄ Dunajec lub Raba .Łfófaa 9. Pod Orlein — Molowa 19. Pod Trzema Ko­ W yzna). ronami — SÓSnry Rynek 19. Polonia — Chełmińska 30. J. Trcichel — Nowy Rynek 7. Zubrzyca Górna (st. kol. C^Iarn&j Dunajec lub Raba Wyżna). Tinskawiec Hotel Postój. Pensjonat;, : Anastazja, Grażyna, Hurba, Janina, Klementyna, Kornelia, Marysia, Moja, Ziibsuohe (s:t. kol. Poro-nin). Olga. Żab-iTUst. kod I Woi{oc^łta). W a rs z a w a Angielski — Wierzbowa 6. Bristol - Kraks, Pozatem korzystają z powyższych ulg wszystkie miej­ 'Przcdm. 42. Briihl — Fredry 12. Europejski Krak. scowości, położone nad moczem w powiecie morskim, a po­ Przedni. 13/ Grand — Chmielna 5. Polonia Pałace siadające stąlję kolejową w niiejscu,. Aleje Jerozolimskie 39, Royal — Chmielna 31, Rzymski — 52 TURY STA Nr. 2 (9)

Nowgsenatorska 1. Suv|£(y —. Nowy Świat 58. Victoria— BORYSŁAW. Jasna 26. Wielka-Brytarrja — Wice-Konsul Honorowy, M. Harold R Wejherowo Centralny — Gdańska 5. Metropol — Sobieskie­ Wright. go 34. L. Prnsiński — Sobieskiego 79. E. Szczepań­ ski — Pucka 5. BYDGOSZCZ. Wilno Bristol - M'dkiewiCza M Ucorges — Mickiewiczll20. Szw ecja — Wice-Koifsul Honorowy, M. Stanisdaw JlSIjbicski, Zakopane hotele: Bristol,-Grand Hotel, Stainara, Mwsstóe Oko, A/Gdańska 120. Pod Giewontem, Poraj, JSport, 'Strfzeczkówka. .Turysty.w. Żegiestów Poprad. WOLNE MIASTO GDAŃSK. Żywiec Polonia. /'igeutyna- Konsul Generalny, Langfuhr, Jaschkeiftólerweg 46. A ust r ja — Konsul •Generalny HonorwAy, Langormarkt 38. A^af^bai'MiAlS'1'O GDAŃSK. Belgja — K-orSil, Hansapla.tz 13. Gdańsk (Danzig, CarHon Hotel — Hołznnarikt 12/14. Central Boliwia — Konsul Honorowy, Elisabethwułl 5. Hotel - \i,i Ja-eobstor 19. Geldenc Lowen - Pfe-ffer- l^aByłja — Konsul, Wdidetigassc 38; stadt 64. Hotel Continental - Stadt.grtt.ben 6,7. Hotel Ciuli — KoiM>k Langfuhr, Hauptstr. 48. Banzfger Hof — Dominikswall 6. Hotel Monopol Banja - Konsul, Laiigg:?s£e 73. Hnndegasse 16tli. Hotel Rcichshof — Stadtgraben 9. Estoiffa] — Konsul Honorowy, Langeraiiailfet IS‘l. Kurfiirsten — Ani Leegenfdr 1 2. Hotel Vansehrw Finlandia - Konsul Honorowy, Werftgasse 4. Hciumarkt 3. Francja — Konsul, 'Langermarkt 17. Wizeszcz (Langfuhr) Artiislibf - Hauptstrasse 55. Seirk Grecja — Konsul Honorowy, Elisahetliwall #10, tal. 264-B. brani pstr. (iuatemala — Konsul Honor-owy, Hundcgąslsc 65. Oliwa Ho*tel Oeutsches Hans, Karlsboi, Kurhaus •0tiv9 Oliya&r His/.panja ■ - Wice-Konsul, Hnndegasse 65. Hof, Schh-Nshotel, jSichweizerhaus, Waldhauselien. Holaudia — Konsul Honorowy, Langgasse 3,4k'V.' Sopot (Zoppot) Bahnhofshojel — Markt 27 Edenhotel — Siid- Honduras — Konsul Horiid?owy, Hnndegasse 65. badśtra^set4. Hortenkta, Hotel Bristol Bisinarekstr. 18. Łotwa — Konsul, Langfuhr, ztaSchkentalcrwcg 3 1. Hotel Haiserfrof — Seestr. 23. Hotel Mefropol Meksyk — Konsul HonorowyJ' Hnudega-ss-e' 69. Seostr. 23. Hotel iR&ieh-sadler 'Siidstr. 1-6. Kasiiioh-O- Nicaragua — Koiisul Honorowy, Hnndegasse 65. ■tel — Nordstrasse, Kurhaus, 'NodrliOtel, Ostsee Hotel - Niemcy — Koi^ul Generalny, Dominfjd«van -3:"' • Hałiticrstr. 35. Park-H ottl Siidstr. 5. PetersbuT.gcr Norwegja — Konsul Honorowy, Hnndegasse 89. Hof — Siidstr. 12 14. Regina Palais, Strandhotel. Zen- Ptniama — Konsul Honorowy,. Elisabeth\^3ll 5. tralhatel. Portugalja — Konsul HonoroW.y, Dominikswall 12. Rosja Stolecka — Konsul Generalny, Langgaiten 74. Rumunia - Konsul H^rgrowś?] Hnndegasse 85. Stany Zjednoczone. Ani. Póln. - Konsul, Flisabethwall 9 . AMBASADY, POSELSTW^ 1 KONSULATY Sz.Wajcarja — Konsul Honorowy, Langpipimirkt 20. W POLSCE 1 .ireja — Konsul, Laugftrlir. W ęgry Konsul.'.Topeiigasse 66, tel. 211-20. WARSZAWA. Wielka-Brytanja - Konsul, Stadtgraben 14. W łochy — Konsul GcMieralnty, RcnnerstiftEigas.se II. Ap-ostolska Nuncjatura: Aleja Szucha 12, tel’: ^6-66. Argentyna — Ko-nsPlat: Żabia 4, tel.j .99-4<8. GDYNIA. Austria — poselstw o: Koszykowa 11b. tel. 64-9fAku Belgja — iPosalstwo: SwiętFbkrzyska 25, tel. 150-30. 1 ra.inŁa — Konsulat, ul. 10 lutego. Belgja — Konsulat: Świętokrzyska 25, tel. J52-S2. Norwegia - - Konsul Honorowy. M. Einar Nielsen. BrtJzylja — Poselstwo: AlelauRóż 4, tel. 91-13. KATOWICE. Birfgarja — Poselstwo: Aleje Ujazdowskie 39, .(cl. 402-56,,'. Chili — Poselstwo: Mokotowska 1910, tel. 314-67. BrazyŁa - Konsul Honorowy, Mariacka 13., Czechosłowacja — Poselstw o: Zgoda 10/4, tel. 7Ś-63. 79-70. Czcchittdowacjći — Wicl-iKotisul, Moniu9|ki Czechosłowacja — Konsulat: Złota 4, teł. 281.-54 Fmlandja — Konsul, Słowackiego 15. Banja — Poselstwo: iPiękna 10, tel.' 32-61. Francja - Konsul,M Mała 23. Estonja — Poselstwo: Aleje UjEdowslkie lp/4. tek 338-18. Ni-cmey — Konsul Generalny, Sokolska 8, w i 1 Hi „Damc". Finlandia — Poselstwo: Plac Napoleona 3,, tul. 290-81. Szwecja — Konsul Honorowy, M. Vladimir Mauve. Francja — A .lbasąda: Aleje Ujazdowskie 31. tel. 3f1 -5B. W ielka-Brytanja — Wtoe-Kon.śul, M. Robert Ryss. Francja — Konsulat: Aleja ,Ró2 2. tel. 1419-73. Wiochy — Koiisul, M, Ferrucfo Lttppis. Grecja _ Poselstwo: Foksal 16114, tel.,'33-35. Grecja Konsulat: Foksal If/iPJ, tel. 121-23. KRAKÓW. HisZpanja — Poselslw o: Holel Europejski Nr. 109. Argentyna -- Konsul, Radziwillnwska 23. Hiszpania - Konsulat: Piękna 66a, iel.’(l9'3-00. Austria KonSitil Hoitocowy, M. Antoinc Lewalski. HolanJja — Poselstwo: C zack ieg o',9, tel. 220 57. Czec^tA^Owacja — Konsul, Gołębia 18. Japonja — poselstw o: iFoksal io, tel. 14-73. Grecj-a - Konsol Honorow,^, Sławkowska 1. Jugosławia — Poselstwo,: Aleje Ujazdowskie 35-. tel. 130-10. N.icmcy — Konsul. W arszawska 7. Łotwa - PoseJs-two: Szkolna ,6’, tel. 73-49. Węgry - Konsul {ion-oraWy, Podwale 7 Łotwa KonsuJataSzkohia 6, teł. 73-48. MeKsyk — Konsula'!: Hortensja) 6, tel. 13-42. LWÓW. Niemcy Poselstwo: Piękna 17, tel. 183-04. 183-12. Anglja Wice-Konsul Honorowy, M. le Ljeutcnaiit-Coloitcl Nienifcy Wydziel paszportowy: Żórawia 42 tel 147-1? J. .1. Whitcltead. Norwegja - Poselstwo: Foksal 3, tel. 55-33. Norwegja — Konsulat: Daniłowiczowska lbj tel. 3O1-00 301-01 Austrja — Konsul Honorov y, M. g tefa n Baczcwdlóf/^;, Paragway Konsulat: Mrwy Świat 17, tel. 50S-.96. ' t*MVlia - ■ Wice-K-ousul Honorowy, Lindego 9. Peru — Konsulat: Oboźna li, teł. 11-69 Czecho-Sloiwacja — Konsul, 3 Maja W Portugalia — Poselstwo: Foksal 14. tel.' 57-60. Danja — KaiMl Honorowy, Gołębia 15. Fraricj.a - Konsul, Czarnieckiego 4. Portugalja Konsulat: Świętokrzyska 28, tel. 201-03., Ras-ja Sowiecka — Poselstw o: Poznańska 15, tul. 1*84-70 Holandia Kon.utl Honorowy Mickiewicza 10. Rosja — Ko-nsul, Na-biefltka 27. Rumimja - Poselstwo: Wiejska 10, tel. pf.-O?'. Ritmuiija - Konsui, 'PI. Mariacki 8. Stany Zjednoczone Ameryki Póln. — Poselstwo’ Foksal 3 tel. 17-59, 9-20. u reja — Wice-Konsul, M. Mahmomd Bjelalcddin-Bey. Stany Zjednoczone Ameryki Póln. KonsuŁiT łasiła II Węgry — K-onsnl Honorowy,, Łyczakowska 3. tel. 178-40, 178-64. ŁÓDŹ. Szw ajcarja — Poselstw o: Królew sk^g- tel. 174-15. Szw ecja — Poselstw o: Króte'w;ska 3, tel. 174-15. \ngljj: W.ioe-Konsui Honorowy, M. Ernest Gilbert. Szw ecja - Konsulat: Królewska 3, tel. 11-24. Austrja — K-onsnl Honor.owy, Korol Wilhelm Ścheiblcr. Turcja P SsP stw o: Szopena 2a, teł. 25-49. Belgja — Konsul Honorowy. Zawadzka 5. Węgry, — Poselstwo: 'Mokpt-owsfdt 48, tel. 315-52, 317-84. Costa-jRica — Konsifl Honorowy, And.rzęja 3. W ielka-Rrytanja — Posd sfw o: Nowy, Świa-i 18, tel. 19-91. Banja — Konsul Honorowy, Piotrkow/ska 35. Wielka-iBrytanja Konsałlat: Aleja Róż 10l& tel. 222-53. Finlandia — Konsu-l Honorowy, M. Robert Geyer. Wiochy Poseł ;two: Plac Dąbrowskiego fi. lei. J.9-J5. Frariojfi — Konsul Honorowy, Piotrkowska 177. Grecjti - Konsul Honorowy, Zachodnia dljgSg BIELSKO-BIAŁA. Lolaiidja — Wice-Konsul Bonorony^J, Kopernika 40. Niemcy - Konsul. Aleja Kościuszk 85. Austrja — Konsul Honorowy, M. Richard Bathelt, Urugwaj — Konsul Honorowy, Kościuszki 37'/^:*• • Nr. 2 (9) TURYSTA 53

POZNAŃ. Niem-cy Konsul Generalny, Zwierzyniecka 15, Anglia — Wioe-Konsffll Honorowy, M. Bdimard Wriijud Arbtith- Rumun-jS — Konsul Honorowy, pl. Wolnćgkti 18. SHRveęja Konsul Hono.r-H^y, św< Marcina 26. not-.MaŚsey. Aiisfjja — Konsul ido.iłor-owlj', pl. WolmńSi IS. Belgia — Konsul Honorowy, S-tSwuckicgo 55. _ PUCK. Bray-ylja — Wice-Konsul Honorowy, Kantaka /. Dsiija — Konsul, M. Harald Kocli (Gdańsk). Czechosłowacja — Konsul, pl. Sapieżyński S. Hania — Konsul Honorowy, Ra-taj-cz-aka 16. TORUŃ. Francja — Konsul Wielkie Garbary 42. iTOncja - Konsul Honorowy, Mostowa 23. Grecja — Konsul Honradj&y, ul. Rzeczypjrep jfitćj 1. Niemcy Konsul, Bydgoska .34,36. Guatumala Konsul Honorowjo M. .lózef- Kozieł owsik i. Holajidja — Konsul Honorowy, Al. Marcinkowskiego 3. WILNO. Łotwa — Konsul Honorowy, ul. 27 Grudnia 2. Łotwa Konsul, P-iaskoyya 14.2.

WYKAZ HOTELI ZAGRANICZNYCH

L1STE DES HOTELS. Bordeau x G eneve d‘()rsay A lexandria Beau Riyuge Termimus St.-Jean les Bergu es Claridge Mafe^ic et Metropolii - Metropol et National Majestic Pałace de la Paix Regina iPaltfce B rem en Augleterre Windsor HilknatjiTś Carlrai Park Alger Ettropaischer Hof Richemoiid St.-Georges B rn xelles Victoria Oriental ;Palace des Alpes Albert Astoria et Claridge G enova rC.jaSis Metropole ' I Grand Hotel Miramare de la Regence Britanniitne Brystol et Palaes-Hotel Eden Semirantis Gallia Say-oy Majcstic Aie.\andra Gra.nd Grand des' Genes Regina Ce cii bsojf a Oliyage’ Central Graud des Princt's Amsterdam Cbsmopolite France etrGoncordia de 1'Esperance Arństtd Italia et Minerya de 1'Europe TermimiSiNord H aag Pays-Bus .] de Bordeaux des Indcs Brack's Doeleii Bristol ti Marinę Belleyue Vi’uĘo,ria Scheers Grand Hotel Ce.fitrai City Biicuresti des Deux Yilles Krasnapolski Grand d-e Oude Doelen Nettf Athe.nee Pałace.; ‘ Panicz Polen Esplanade Terminus Suisse Budapest d-u PassSge Gouden Hoofd Iionaupalast (Ritz) Viotoria Hollaudais Hcrtenkamp Ateny Hun gania Róyal H am burg Grand Bretagne St. Gellert Vier .1 ah.reszcit-en Petit Palais Continental Adamie d'Angleterre Pannonia Ekplanade de Phalere ■' .Pala.śt Tottrisł Capri Ouisisaiia ct Grand B elgrad Lloyd la B io r Grojttc Bleue Tiberio Paltk*)'^ Helsingfors Pałace Societetshuset ja Palma Berlin Pensióae Terminus Kamp Adlon Kair Bristol D resden Semiramis Belllevttc Continental Shcpheard s Kaiserhof Ettropahof C on trft e ii ta 1 Savoy Central Continental Mena House PrirH Alorecht Nettes U/iion National Prinz Wilhelm W-eStminster gt Astoria Vfeioria et SNew Bern Bristol Kliedixinl Bellcvue Palacę. et Firen ze Kailovy Vary Bernerhof Exce-lsior Hotel Italie Bristol Schwefzcrhof Grand Imperial Bristol Savoy KdiMgsyilla Baren Grand Hotel Baglioni Olympic .Pałace B iarritz Grandę Bretagne JjYNiirnbcrger Hof Miramar M ajesic Wiirtcmherger Hof Carlion Pałace Kopenhaga dn Palais d^ Romo Ai/gleterre Bfeibntinental Albion Pałace d‘Angleterre Anglo-Aincrican Phoenix Regina Berchiclli Casmonolite Viotoria Minerya Kong Fredcrick dc France Frankfurt a. M. Tnrist Grand et Belevue Pallace Frankfurter Hof Petis'mn Heltnerhus de Bayonne et Metropole Carlton Koln Nouvel Hotel de TE-urope Ettglischer Hof Ejgjel&or des Princes Bristol Dom Excels'ior Pa-rkl.otei Kaiserhof Monopol-Mctropol ( Pavillon des Roches 'Pritiz Heinrich 1 )i§:h VillmHBpnstarHg Royaljet Hansa Comodienhof Beau Site National Eden Les Chardons Saydy'-', Minerya Leipzig M adrid Oslo EtBurstenhof Pałace Bristol Hauffe Ritz Grand Kśtoria S a v o M Deuts-cliesr Hans de Pani.s Nobel Lizbona 5WŃorge Reina Victoria Savoy Roma Avenida Pałace Eorbundshaspitset Europę Grand Metropolitane Bristol O stende Francfort M arseilie Royal Pałace • Grand dTnglaterra de No a-i Ii es et Metropole Continental Metropole du Louvre et Paix Littoral Pałace London Spłendide . de 1’Ocean Savoy Bristol Grand de la Plagę Hyde Park Spłendide Regina Ewkeley Grand Terminus Ceoil Royal iPhare Metropole de Geneve de la Plagę Savoy Piccadilly Alexandra May Fair Milano les Danphins Waldorf Cavour Royal Asto.r Royal Pałace Continental Helvetia Victoria Grand et Hotel de Mtfan Thevenet Grosvenor Rrincrpe Savoia Wellington Langham dc la Vi)le Electra 1

P rah a Beau Site V enczia Boston Europę Ambassadors Fischer‘s Park Royal Hotel Danieli Atlantic Ludovisi Grand Pałace Metropole Bristol-Britania Grand Hotel Sroubek de Milan Grand Canal pt Monaco R otterdam Minerya R-eglna Cooi'.nan‘s Paix et Helvetia Boiivec-chiati de France et Msas des Rrinces Luna Park Victoria de la Gare Weimar Windsor International Monopole de Londres el Cargill Metropole Hotel Romano Terminus Rom a \4ictoria Sofia Exelsior W ien Imperial Grand CrisRl Plaża Stambuł (Konstantynopol) Imperial AinbaSSsdOrs Toikatłian Metropo] Bristol Pera Pałace Erzherzfjg •Karl Eden Grand de LorfdreŚsjB Hadunerand Majestic Z agreb Stockliolm Pałace Esplanade Grand Hotel Royal Ouirinal Zurich Carlton Regina Carlton Baur a«Ci La'C Gontine.ntal de Russie Dolder Grand Anglais Continental Edeji-aii-Łac Regina Grand Hotel Flora Savoy Ba*u.r en Vi 11 e Modern T erminus y icto rij Royal Kronprinsen National Sav-oy T rieste CaHton-Elite de la V.iilIe Savoia Excelsior Excelsior d'Angleterrc De la Yille Habis Royal

Założyciel i Naczelny Redaktor: Ks. Filip Dachowski. Kierownik Redakcji: Stanisław Lenartowicz

• M tiim m nim im , ...... viaai ■iii>iiiiiaiaaiiiiaaiiiiiii>iiii im iiiiif iiaiiiiimaaii im iiii im iiiiii t iiiaiiixi*iiiiiai>>in inaami maiiiaiaiii im i iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiftt HiiiiiiiM iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiM iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiim iiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiHiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiim iM iiiiiiiiini Do Wszystkich Towarzystw Turystycznych w Polsce!!! Upraszamy wszystkie Towarzystwa (Kluby) Turystyczne w Polsce o nadesłanie nam jaknajwcześniej dokładnych danych o sobie, t. j, adresu, liczby członków, terenu działania i t. p W każdym numerze „TURYSTY" umieszczać będziemy Wykaz Towarzystw Turystycznych z wszelkie mi danemi, gdyż pragnie­ my tym sposobem ułatwić nowym kandydatom wybór najbliższego, wzgl. odpowiedniego T-wa (Klubu). Jesteśmy przekonani, że tego rodzaju reklama organizacji turystycznych w praktyce da najlepsze wjmiki. Dokładnych informacji, dotyczących przeprowadzenia tej akcji, udziela Oddział Propagandowo-Ogłoszeniowy „TURYSTY". Korespondencję prosimy adresować:

Wydawnictwo „TURYSTA" Oddział Propagandowo-Ogłoszeniowy WARSZAWA Kredytowa 4 m. 22.

11111*111 III m i III ...... II ■ llllll t MI 111 MII II II1111111 llllll I IIIIIII 11 IIIIIII | II I ......

TkLEFon 32 56 TURYSTA Nr. 2 (9)

PAŃSTWOWY MONOPOL 2 j LI w polsi ;

Wśród licznych bogactw mineralnych, stanowiących własność PYŃSTWA POLSKIEGO, złoża solne zajmują bardzo poważne miejsce. Złoża te występują we wszystkich dzielnicach Kraju w postaci złóż soli kamiennej, pokładów iłów solonośnych oraz źródeł solankowych. Zapasy soli w odkrytych złożach solnych sięgają przeszło S}?/2 nriljardów ton, co zabezpiecza POLSKĘ na tysiąc lat i pozwala nazwać ją „krajem soli“. W chwili odrodzenia POLSKI Saliny nasze urządzone były dla zaopatrywania tylko ośmiu miljonów ludności Małopolski. To też, gdy przyszło zaopatrywać 30.000.000 ludności, z konieczności musiano spro­ wadzać sól z Niemiec. Taki stan trwał aż do połowy roku 1920. Od tego czasu dzięki wysiłkowi i Sprawności polskiego górnictwa solnego, produkcja soli polskiej wzmojła się do tego stopnia, że dziś jesteśmy w stanie eksportować poważne ilości, zwłaszcza soli kamiennej. Czynnych zakładów, produkujących sól, POLSKA posiada obecnie 14, a mianowicie: w Województwie Poznańskiem — 3 (Inowrocław, Wapno i Solno) Warszawskiem — 1 (Ciechocinek) Krakowskiem — 2 (Wieliczka i Bochnia) Lwow skiem — 3 (Lacko, Drohobycz iStebnik Stanisławowskiem 5 (Bolechów, Dolina, Kałusz, Łanczyn i Kosów) Wszelki obrót solą w POLSCE jest przywilejem Państwa (monopolem). Wykonanie tego monopolu naldjy obecnie do dwuch Ministerstw, a mianowicie: produkcją soli zarządza MINISTERSTWO PRZEMYSŁU i HANDLU, a sprzedażą jej MINISTERSTWO SKARBU. Naczelny zarząd monopolu soli sprawuje Pan Minister Skarbu, który jest najwyższą instancją w spra­ wach, dotyczących przywozu, wywozu i handlu solą. Organem zaś handlowym, powołanym do sprzedaży soli, wyprodukowanej prze^ wszystkie czynne zakłady salinarne, jest Biuro Sprzedaży Soli

podległe Departamentowi Akcyz i Monopolów MINISTERSTWA SKARBU. Wyprodukowana w Salinach sól przechodzi do Ministerstwa Skarbu po cenie kosztów własnych, sprąędaż zaś jej normuje się według cen, ustalonych przez Ministerstwo Skarbu, Różnica między temi dwoma cenami stanowi czysty dochód Skarbu. MONOPOL SOLI jest źródłem poważnego i stałego dochodu dla Skarbu Państwa. Czysty dochód z tego monopolu za ostatnie lata przedstawia się następująco: za rok 1,^24 preliminowano zł. 15.000.000 osiągnięto zł. 16.000.000 „ „ 1925 „ „ 28.759.000 „ „ 31.726.000 „ „ 1926 „ . 31.879.990 „ „ 42.200.000 „ „ 1927 (1. IV. 1927 od 31. III. 1928) „ 39.500.000 „ „ 45.000.000 Konsumcja soli w POLSCE wyniosła:

W roku: 1924 1925 1926 1927

Sól warzonka kg. 58.490.409 100.202.965 120.000.000 125.584.000 „ kamienna kg. 18Ł396.162 213.162.344 208.534.000 237.916.000

Ogółem 242:886.571 313.364.409 328.534.000 363.500.000

Sól polska, zwłaszcza warzonka, zdobywa sobie coraz szerszy rynek zbytu w Krajach Bałtyckich. Nr. 2 (9) TURYSTA 57

Zdrojowisko Państwowe CIECHOCINEK

NATURALNE SOLANKI JODO - BROMOWE

NAJSILNIEJSZE W EUROPIE KĄPIELE SOLANKOWE, BOROWINOWE, KWASO-WĘGLOWE

z a b ie g i w o d o i e l e k t r o -l e c z n ic z e

ORAZ

NATURALNE WZIEWALNIE PRZY TĘŻNIACH

SEZON TRWA OD 1/V DO 31/X.

.o ĄA/ą

Ln r "'"-z, \ ZASU/g^

NAGRODY: W roku 1909 W roku 1923 Medal Zloty W roku 1926

I. NAGRODA I. NAGRODA Wielki Złotv Medal NA MIĘDZYNARODOWEJ ' Medal N A WYSTAWIE NA WYSTAWIE WIN Państwowy ROLNICZO-PRZEMYSŁOWEJ 1 WYSTAWIE HANDLOWEJ . w Benderach PRZETWORÓW OWOCOWYCH NA WYSTAWIE SPOŻYWCZEJ (Besarabja) w Warszawie w Paryżu w Warszawie 58 TURYSTA Nr-.'2.(9)

111111111 Ik 1111 ■ 111T i ...... 111 m 11111111111111111II111111111 1 ■ T11111111 (1111111 (r 11111 r 1111 r 1111111111111111L i ri t ...... i...... 111 ■ i i 11 r i 11 ti i 111111 t i ti i i r 11111 ■ 11 itr 11 > 11111111111111111:

PAŃSTWOWY MONOPOL SPIRYTUSOWY

PRZYNOSI PAŃSTWU WIELKIE ZYSKI

bo, ściągając podatek od spirytusu bezpośrednio od kon­ sumenta, usuwa kosztowne pośrednictwo pomiędzy konsu­ mentem a Skarbem Państwa, który uzyskuje 83 proc. ceny detalicznej, gdy akcyza przynosiła tylko 55 proc ,

OCHRANIA ZDROWIE LUDNOŚCI

zwalczając szkodliwą dla zdrowia konsumcję nielegalną i dbając o dostarczanie spożywcom wyrobów jedynie pierw­ szorzędnej jakości,

STOI NA STRAŻY KULTURY ROLNEJ KRAJU

otaczając opieką gorzelnictwo rolnicze i dążąc do powięk­ szenia jego produkcji, drogą rozszerzenia zastosowania spi­ rytusu do celów technicznych.

MMMMMII (MMIII . Nr. 2(9) TURYSTA 59

...... iiiiiiiiin^

| ZDROJOWISKO i | INOWROCŁAW I

| NAJSILNIEJSZE JODOBROMOWE I 1 KĄPIELE SOLANKOWE Z ŁUGIEM ( | ( 2 |) , KĄPIELE WĘGLIKOWE, BORO- I | WINOWE, ELEKTRYCZNE, HYDRO- ( 1 PATYCZNE I SŁONECZNE. * • • •

[ KĄPIELE DAJĄ DODATNIE WYNIKI PRZY REU- j f MATYZMACH, ĄRTRETYZMIE, SKROFUŁACH, I I ANEMJI, ISCHIASIE, CHOROBACH WEWNĘTRZ- I | NYCH, DZIECIĘCYCH I KOBIECYCH. x j

I SEZON KĄPIELOWY TulWA I I OD 1 - & 0 MAJA DO KOŃCA 1 WRZEŚNIA.

| ZAKŁAD ZOSTAŁ ZNACZNIE POWIĘKSZONY. | I CENY UMIARKOWANE. ]

ZARZĄD TOLANEK TEŁ. 3 2 9 .

n i l l l l l l l I M MII 1111111IIII111II1111111 H 111111 III 111 M II111111II11111111 III 111111II1111111II1111111 III 1111111111111 M 11111111II11111111111111II11111 MII 111 l l l l l 111 ll l l 1111 li i i 11111 III 111111 III 111 M M I 1111 lil M 1111IIIIIM 11IIH III l l l l l l l I l l l l F TURYSTA Nr. I (9)

«iiii(iiiMM ■iiin niM JiiiiiiiiiiiiiiiiiiiB iiiiiiiiiiiiłiiiiiiniiiiM iiiiiniiiiiiiuiiiiiiiiinniiiiM iiniiłiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiifiiiłiiiiiiiiiiiiiniitiiiiiiiiiiiiiiiniiniaiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ K"3!« EIUB !S 1 DLA PRENUMERATORÓW „TURYSTY” I

Chcesz zdobyć w łatwy sposób

1 5 0 * . ?

„T U R Y 15 T A” Ci to ułatwi!!! j f Jednaj „TUR\ ŚCIE” prenumeratorów!!! 1

Kto zjedna nam = 10 nowych prenumeratorów rocznych otrzyma bezpłatną prenumeratę półroczną. i | 20 nowych prenumeratorów rocznych otrzyma bezpłatną prenumaratę roczną. = = 30 nowych prenumeratorów rocznych otrzyma bezpłatną prenumeratę 9-o miesięczną oraz 1 = premję gotówkową 75 zł. = 1 40 nowych prenumeratorów rocznych otrzyma bezpłatną prenumeratę roczną oraz premję § I gotówkową 150 zł. 1

Warunki konkursu: E 1) Każdy ma prawo brać udział w „KONKURSIE DLA PRENUMERATORÓW11. I I 2) Prawo do premji ma każdy, kto nadeśle conajmniej jedną dziesiątkę nowozdobytych | E prenumeratorów jednorazowo. O ile ktoś np. nadeśle na liście 12 lub 17 prenumerato- | E rów, t. j. o ile wykaz nie stanowi zamkniętej dziesiątki liczy mu się tylko według po- § I wyższego przykładu 10 do nagrody, przyczem dodatkowe uzupełnianie jest nie wa ^ne. i i 3) Dla uzyskania premji gotówkowej 75 lub 150 zł. nie Jest koniecznem nadesłanie 30 I wzgl. 40 prenumeratorów odrazu. Można to uczynić dziesiątkami w ciągu kolejnych | | trzech wzgl. czterech miesięcy. Premia w takim wypadku oczywiście wypłacona zostanie | | dopiero po nadesłaniu trzeciej wzgl. czwartej dziesiątki. | | 4) Premji jak również prenumeraty bezpłatnej udziela się dopiero po wpłaceniu na P. K. O. = | prenumeraty rocznej przez wszystkich pozyskanych prenumeratorów. E | 3) Kto do dnia 15 npca b. r. zaprenumerował już „Turystę11 nie może figurować na żadnej E | liście nowopozyskanych prenumeratorów, gdyż w przeciwnym razie unieważnia się całą | = stę nadesłaną, a nadsyłający traci prawo do nagrody. E i 6) Przy nadsyłaniu wykazu zdobytych prenumeratorów należy napisać czytelnie imiona, | | nazwiska i dokładne adresy ich. | [ NIE TRAĆ WiĘC NAPRÓŻNO SWEGO WOLNEGO CZASU, BO ! CZAS TO PIENIĄDZ III | O ile zjednasz dziennie jednego prenumeratora, a co trzeci dzień po dwóch, to = | j l l Ż Z & m ie siąc będziesz szczęśliwym posiadaczem 150 Zł. i

| Troszeczkę sprytu i dobrej woli, a wysdek Twój z pewnością nie pójdzie na marne. I REKLAMOWAĆ ANI PRZEKONYWAĆ NIE POTRZEBUIESZ, BO l „TURYSTA” SAM 25A SIEBIE MÓWI!!! riiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiniMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniilinniniiiiiiiiiiiiiiiiiłniiiiiniliMMiiiiiniiuiiniiiiiiiiiiriiii jiiiiiiMiiniiniMitiMiiiiiiiniiiMiiniiittiiiiitiiiiiiMiitiiiiiiiiiiiiinniiiiiiiiiiiniiinniiiii^ Sześćset tysięcy kilogramów

różnych towarów przewiozły dotychczas samoloty Polskiej Linji Lot­ niczej bez jakiegokolwiek uszkodzenia czy zagubienia. Towary w ciągu kilku godzin przychodzą na miejsce przeznaczenia. Ułatwione formalności celne. WARSZAWA — KRAKÓW, LWÓW, CDAŃSK, WIEDEŃ oraz KRAKÓW — BRNO — WIEDEŃ. Inlormujci3 się:

W A R S Z A W A , Nowy Świat 24, tel. 9-00 i 19-88; lotnisko tel. 8-50 K R A K Ó W , Św. Anny 4, tel. 32-22; lotnisko tel. 25-45 L W Ó W , Jagiellońska 20, tel. 45-71, lotnisko tel. 29-36 G D A Ń SK -W R Z E SZ C Z , lotnisko tel. 415-31 W IEDEŃ I, Tegetthoffstrasse 7, tel. 71-0-84, lotnisko Aspern tel. 48-5-60

SKŁAD APARATÓW I PRZYBORÓW FOTOGRAFICZNYCH SKLEP KWIATÓW^ Stanisław SZALAY „GARDENJA” SPECJALNOŚĆ:

ZDJĘCIA KRAJOZNAWCZE DLA CELÓW NAUKOWYCH

WARSZAWA —

— KREDYTOWA 16, TEL. 1/4-84

VIS - A - VIS HERSEGO

WARSZAWA, CHMIELNA 40, TEL. 20-28

WAGONS-LITS

WSZYSTKIE JEGO ODDZIAŁY NAJSZYBCIEJ ZAŁATWIAJĄ WIZY

CENTRALA:

WARSZAWA, HOTEL BRISTOL, KRAK. PRZEDMIEŚCIE 42/44, TEL. 6-61 OBWIESZCZENIE w sprawie emisji 4% premjowej pożyczki inwestycyjnej w sumie 50.000.000 zł. w złocie.

Na zasadzie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 lutego 1928 roku w sprawie emisji 4% premjowej pożyczki inwestyc-yinej (Dz. U. R P. Nr. 14 poz. 991 Ministerstwo Skarbu przystępuje do emisji 4% premjowej pożyczki inwestycyjnej. Obligacje 4% premjowej pożyczki inwestycyjnej opiewają na 100 złotych w złocie każda. Kapitał obligacyjny po ich wylosowaniu, odsetki oraz prtmje płatne sa w złotych wegług cen czystego złota na giełdzie New Yorku i przeciętnego kursu dolara na giełdzie w Warszawie. Obligacje podzielone są na 10.000 seryj po 50 obligacyi w każdej serji i podlegają umorzeniu do dnia 1 paź­ dziernika 1937 roku drogą losowania w terminach półrocznych, przyczem każdorazowo podlega wylowaniu 500 seryj Pierwsze 500 seryj (od Nr. 1 do Nr. 500 włącznie) zostają zatrzymane i anulowane tytułem pierwszej raty umożenia. przypadającej w myśl Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 14 marca 1928 roku (Dz. U R- P. Nr 31 poz. 296) na dzień 15 czerwca 1928 r. Obligacje przynoszą odsetki w wysokości czterech od sta rocznie i są wolne od podatku od kapitałów i rent. Obligacje wypuszczone będą z kuponem półrocznym Nr. 2 płatnym dnia 1 oaździernika 1928 r. Wszystkie obligacje uczestniczą w losowaniu premij. Poczynając od dnia 1 października 1928 r- t. j naj­ bliższego terminu losowania, podłęg;, rożlosowaniu: v 9 premji po 200 000 żł. w zł. 30 preinji po ŚÓ.G&O zł. w zł. 15 premji po25 000 zł. w zł. 95 „ „ 10.00Ó*...... 670 ,. ,. 1.000...... 2909 „ , 5.000 „ . „ 10002 „ ,. 250 „ „ „ Razem 13.730 premji na ogólną sumę 9.250X00 zł. w zł. Losowanie premji odbywać się będzie w dniach 1 kwietnia i 1 października każdego roku. Premje rozlo- sowuje się pomiędzy obligacje wchodzące w skład wylosowanych seryj, które podlegać będą w danym terminie amortyzacii przyczem przy pierwszych 13 losowaniach na każdą serję przypada od 1 do 3 premji, w ostatnich zaś 6 losowaniach na każde 3 serje od 1 do 3 premji. Pierwsze losowanie premji odbędzie się 1 października 1928 roku. Premje podlegają wypłacie bez żadnych potrąceń. Premje do 1.000 zł. w zł. płatne są natychmiast, premje. ponad 1.000 zł. w zł. płatne są w terminie nieprzekraczającym trzech miesięcy od daty przedstawienia obligacji. Obligacje 4% premjowej pożyczki inwestycyjnej majo, wszelkie prawa papierów pupilarnych i mogą być używane dla lokaty kapitałów pupilarnych, fundacyjnych kaucyj i t. p. Minister Skarbu: (—) G. Czechowicz.

4% prentij iwa pożyczka inwestycyjna w kwocie 50.000.000 zł. w złocie została w całości objęta przez syndykat banków pod przewodnictwem POCZTOWEJ KASY OSZCZĘDNOŚCI. Skład syndykatu: Pocztowa Kasa Oszczędności Bank Gospodarstwa Krajowego Bank Dyskontowy Warszawski Bank Handlowy w Warszawie Powszechny Bank Zv ązkowy w Polsce Bank Zachodni Bank Związku Spółek Zarobkowych Zapisy na obligacje powyższej pożyczki w odcinkach po 100 zł. w złocie wartości nominalnej, po cenie emisyjnej r,wnej wartości nominalnej z doliczeniem wartości kuponu bieżącego, przyjmują od dnia 25 czerwca do 15 lipca b. r. wyżej wymienione instytucje i ich oddziały, ponadto banki i instytucje finansowe, których lista zostanie ogłoszona oddzielnie, a także wszystkie urzędy pocztowe.

Redaktor: Marjan Kazinierski. Wydawca: ,,Turysta" Sp. z ogr. odp.

Drukarnia Artystyczna, Warszawa, Nowy-Świat 47.