1

J. F. BÖHMER, REGESTA IMPERII

HERAUSGEGEBEN VON DER ÖSTERREICHISCHEN AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN – REGESTA IMPERII –

UND DER DEUTSCHEN KOMMISSION FÜR DIE BEARBEITUNG DER REGESTA IMPERII BEI DER AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN UND DER LITERATUR · MAINZ

III.

SALISCHES HAUS 1024–1125

FÜNFTE ABTEILUNG

PAPSTREGESTEN 1024–1058

2. Lieferung: 1046–1058

BEARBEITET VON

KARL AUGUSTIN FRECH

2011 BÖHLAU VERLAG KÖLN · WEIMAR · WIEN 2

VERZEICHNIS DER PERSONEN UND ORTE

Das Register der Personen- und Ortsnamen enthält alle in den Regestentexten und Kommentaren vorkom- menden Personen- und Ortsnamen. Die Autorennamen und die in Quellen- oder Literaturtiteln enthaltenen Na- men wurden nicht aufgenommen; vgl. dazu das Verzeichnis der Handschriftlichen Überlieferung S. 797 und das Verzeichnis der gedruckten Quellen und Literatur S. 821. Bei Personennamen sind in Klammer die sich aus den Regesten ergebenden Jahre der Bezeugung bzw. die allgemein bekannten Daten und Amtszeiten vermerkt. Mit Heiligennamen konstruierte Ortsbezeichnungen finden sich zu Beginn des Buchstabens S. Die Empfänger der im Text erhaltenen Papsturkunden sowie die Nummern der jeweiligen Urkundenregesten erscheinen im Fettdruck, so dass das Verzeichnis zugleich ein Empfängerregister darstellt. Fett gesetzt sind außerdem die in dem Band behan- delten Päpste und jene Regestennummern, die in ihren Pontifikat fallen. Zu den verwendeten Abkürzungen vgl. das Verzeichnis S. XI.

Aachen (Aquisgranum), O. in Deutschland (Nord- Adalbero II., B. v. Metz (984-1005) †648 rhein-Westfalen) †572, 581, †582, †584, 585, 592, Adalbero III. (Adalbero, Adalobero, Adelbero), B. v. 655, †666, †667, †887, 1268, 1270, 1271, †1275 Metz (1047-1072) 404, 406, 409, 514, †533, 602, – Münster 1271 620, 622, 642, 644, 645, †648, †649, 658, 771, 795, Aare, ehem. Burg und Adelsgeschlecht bei Altenahr 797, †837, †863, 1046 (wl. v. Bad Neuenahr-Ahrweiler) in Deutschland Adalbero, B. v. Würzburg (1045-1090) 329, 655, 658, (Rheinland-Pfalz) 872 1006 Aaron, A. v. St. Pantaleon in Köln (1042-1052) 493 Adalbero, Familiare Leos IX. 514 Aaron, A. v. Tyniec, EB. v. Krakau (1046-1059) 493 Adalbero, Kle. in Toul (1049) †715 Abelin/Stephan, B. v. Oldenburg (1038-1051) 658 Adalbero/Adilbero/Adilbert, Blinder Visionär in Abellinum vgl. Avellino Mantua (um 1050) †496, †497 Abingdon-on-Thames, O. und Kl. (sl. v. Oxford) in Adalbert (Albertus, Adalbertus, Adelbertus), EB. v. England (Oxfordshire) 884 Hamburg-Bremen (1043-1072) 329, †349, 370, – Spearhavoc (Sparhafocus, Sperhafocus, Spearhafocus), A. †377, 471, 489, 491, 655, 658, †863, 945, 1026, (1047-1051) 884 1027, 1039, 1217, 1230, †1231 (Abraha), bibl. 1077 Adalbert (Adelbertus), Gf. v. Calw (gest. 1099) 581, Abruzzen (Aprutinensis, Aprutium), Gebirge und Gft. 656, 671, 672, 674, 693, 1166 in Italien 527, 1245, 1248, 1368 Adalbert v. Winterthur, Gf. (1010-1053) 1013, 1078 Acerenza (Acerentium, Acerentinum), O. und ehem. D. Adalbert v. Grandson, Adliger (um 1050) 815, 816 (nöl. v. Potenza) in Italien (Basilicata) 363, 919, 1390 Adalbert, Hzg. v. Oberlothringen (1047-1048) 652 Achalm, Burg (öl. v. Reutlingen) in Deutschland Adalbert v. Morsleben (geb. um 1000) Bruder Cle- (Baden-Württemberg) 864, 865 mens' II. 329 Acheriacum vgl. Echery Adalfred, B. v. Bologna (1031-1055) 1217, 1222 Achrida vgl. Ochrid , A. v. S. Isaak (1050) 771 Acquapendente, O. (wl. v. Todi) in Italien Adam Langobardus, Richter in Chieti (1056) 1248, 1307 (Latium) 444, 811, 1172, 1317 – S. Sepolcro, Kl. 444, 1172, 1317 Adela v. Bar-sur-Aube, Frau Gf. Theobalds III. v. Blois und Champagne (gest. ca. 1097) 627 Acto, Gf., Zeuge in Teramo (1056) 1248 Adeland, Schenker an St-Vanne bei Verdun (vor Acto filius Actoni, Zeuge in Grasciano (1057) 1307 1053) 1025 Acuto, O. (öl. v. Rom) in Italien (Latium) 931 Adelardus, Person im Umfeld v. Romans (1056) 1205 Adalbero (Albero), ArchiDi. in Toul (1049) 602, 789, Adelbero vgl. Adalbero †805, 854 3

926 Verzeichnis der Personen und Orte

Adelbert, missus d. Mkgfen Bonifaz (1051) 894 Agnes (Agnes, Agna, Agneta), Frau Gf. Gottfrieds v. Adeleida vgl. Adelheid Anjou (gest. 1068) †339, †340, 364, †375, †636, † † Adelbertus vgl. Adalbert 817, 1192, 1193, 1235 Agnes v. Burgund, Frau Gf. Theobalds III. v. Blois Adelferius VI., Gf. v. Avellino (um 1045) 1070 und Champagne (1049) 627, 877 Adelheid (Adeleida) v. Susa, Frau Oddos v. Savoyen Agnes (Agnes, Agna) v. Poitou, Frau Ks. Heinrichs (gest. 1091) 478 III. (gest. 1077) 331, 332, 359, 576, 580, 665, 867, Adelheid (Adelaida), Gründerin v. S. Grata, Mutter d. 1031, 1130, 1215, 1226, 1263, 1264, 1268, 1269, hl. Grata (8. Jh.) †899 1271, 1278, 1384 Adelheid (Adeleida), Ksin, Frau Ottos I. (931-999) Agnes, Hl. 396, 824 1218, 1385 Agricius, Hl. in Trier 541 Adelheid v. Metz/Öhringen, Mutter Konrads II. Ahakirche vgl. Regensburg (gest. 1039/1046) 420, 1166 Ahrntal (Aurina vallis), Nebental des Pustertals in Ita- Adelheid (Adilheida) v. Achalm, geb. Wülflingen, lien (Südtirol) 389 Gfin. (gest. 1065) 864, 865 Aigericus, Hl., Patron in Verdun 855 Adelhelm, A. v. Michelsberg bei Bamberg (1046- Aiguebelle (Aquabella), O. und Burg (söl. v. Albert- 1071) 368 ville) in Frankreich (Savoie) 478 Adenolfus vgl. Atenulf Aimard (Aymardus, Eymardus), A. v. Cluny (942-954) Adersleben (Adesleb), Oteil v. Wegeleben (swl. v. 1218, 1385 Magdeburg) in Deutschland (Sachsen-Anhalt) Aimo, A. v. St-Martin in Autun (1056) 1205 1278 Aimo, A. v. Flavigny (1038-1049) 622, 623 Adilbero, Adilbert vgl. Adalbero Aimo (Aymo), B. v. Sitten (1035-1053) 813, †814, 991, Adilheida vgl. Adelheid 1046, 1125 Adria, Teil des Mittelmeers 1050, 1065, 1234, 1367 Aimo, EB. v. Bourges (1030-1070) 1205 Adrianus vgl. Hadrian Airard, A. v. S. Paul vor den Mauern, B. v. Nantes Aeneas (Eneas), B. v. Paris (858-870) †631, †632 (1050-1052) 540, 771, 772, 773, 1147 Aisnay (Athaneacensis), ehem. Kl. am Zusammenfl. v. Afrika, Erdteil 878, 1041, 1120, 1121, 1122, 1123 Saône und Rhône bei Lyon in Frankreich 1205 Agapit, Hl., Patron in Besançon 820, 856 – Gerald, A. (1056) 1205 Agapit II., P. (946-955) 370, 963, 1026, 1191, †1231 Aistettensis vgl. Eichstätt Agapit II., angebl. P. (um 1046) 388 Aistulph (Aystulphus), Kg. der Langobarden (749-756) Agareni vgl. Normannen, Sarazenen 557 Agathensis vgl. Agde Aix-en-Provence (Aquensis), O. und D. in Frankreich (Bouches-du-Rhône) 1260 Agatus, Person im Umfeld Subiacos (1051) 931 – Pontius (Poncius), EB. (1050-1056) 1260 Agaunum vgl. St-Maurice-d'Agaune Alamagna vgl. Deutschland Agde (Agathensis), O. und D. (söl. v. Béziers) in Alanus III., Hzg. der Bretagne (997-1040) †542 Frankreich (Hérault) 1260 Alanus Canhiart, Gf. v. Cornouaille und Nantes – Gunther (Gontherius), B. (1050-1064) 1260 (1020-1058) †542, 775, 803, 804 Agellus fundus, Besitz v. St. Peter im Vatikan bei Vege- Alawich (Alavincus), A. der Reichenau (997-999) †535 tato in Mittelitalien †1052 Alba, O. (öl. v. Rom) in Italien (Latium) 1050 Agen (Aginnensis), O. und D. (nwl. v. Toulouse) in Frankreich (Lot-et-Garonne) 1260 Alban, Hl., Patron in Namur 833, 1007 – Bernhard (Bernardus), B. (1049-1056) 1260 Albanensis, Gft. in Frankreich 810 Aginnensis vgl. Agen Albano (Albanensis), O. und D. in Italien (Latium) †899, 931, 1171, 1295, 1311, 1342, 1351 Agino, A. v. S. Silvestro (1050) 771 4

Verzeichnis der Personen und Orte 927

– Bonifatius (Bonefacius), B. (1054-1072) 1162, 1171, Alemannia vgl. Deutschland, Schwaben 1295, 1311, 1342, 1351 Alet-les Bains (Elettus), O. (sl. v. Carcassonne) in – Eustachius, B. (761-769) †899 Frankreich (Aude) und Kl. (Ste-Marie) 743 Alberich (Albricus), A. v. S. Zeno in Verona (1047- – G., A. (1050) 743 1055) 771 Alexander II., P. (1061-1073) 337, 423, 433, 443, 448, Alberich (Albericus), B. v. Osnabrück (1036-1052) 658 454, 458, 460, 461, 514, 540, 553, †554, 557, 602, Alberich (Albericus), B. v. Reggio-Emilia (1053-1060) †631, †632, †664, 693, 752, 773, 780, 781, 798, 1362 952, 990, †1108, 1174, 1175, 1177, 1178, 1186, Alberich (Albericus comes), Gf. (v. Pesaro), Adliger im 1187, 1190, †1198, 1205, †1309, 1316, 1317, 1321, Umfeld des Kl. S. Tommaso in Foglia (1047) 379 1330, †1332, 1333, 1335, 1342, 1347, 1351, 1357, Alberich, Adliger im Umfeld des Kl. S. Tommaso in 1358, 1362, 1396 Foglia (1047) 379 vgl. Anselm v. Lucca Albero, Pr. in Toul (1049) 602 Alexander III., P. (1159-1181) 455, †465, 510, 599, Albero vgl. auch Adalbero †704, †705, 1179, †1200 Albert (Altebertus), A. v. Brondolo (1053) 1043 Alexander IV., P. (1254-1261) 998, †1252 Albert, A. v. (1032-1063) 1136 Alexandria/Alexandrien (Al Iiskandriyah), O. (nl. v. Albert, A. v. St-Thierry in Reims (1049) 615, 622 Kairo) in Ägypten, Patriarchat 1041, 1112, 1126, 1131, 1132, 1143 Albert, Bewohner v. Todi (1054) 1160 Albert, angebl. B. v. Fano (um 1045) 360, 376 Alexius, Hl. 386, 393, 394 Albert, angebl. B. v. Prag (1049) 658 Alexius Komnenos, Ks. v. Konstantinopel (1081- 1118) 1208 Albert (Adelbrechtus), Hl. 713 vgl. Reichenau, Ergat Alfanus, EB. v. Capua (1163-1179) †465 Albert, Mönch in S. Maria di Castagneto (1053) 1070 Alfanus (Alphanus), Mönch v. S. Sophia in Benevent, Albert, Mkgf. v. Parma (gest. vor 1095) 561 danach Montecassino, dann EB. v. Salerno (1058- 1085) 1219, 1241, 1344, 1374, 1378, 1387, 1388, Albert Azzo II., Mkgf. v. Mailand (1039-1097) 1217 1389, 1390 Albert, Prior in Montier-en-Der (1049) 602 Alife (Alifa), O. und D. (nl. v. Neapel) in Italien Albert, Schenker an Montecassino (1052) 951 (Kampanien) 1107, 1370 Albertville, O. in Frankreich (Savoie) 478 Allensbach (Allenspach), O. am Bodensee (wl. v. Kon- Albewinus vgl. Albuin stanz) in Deutschland (Baden-Württemberg) 712 Albia vgl. Elbe – Katharinenkirche 712 Albig (Albucha), O. (nl. v. Alzey) in Deutschland Allinardus vgl. Halinard (Rheinland-Pfalz) †860 Allonnes (Halo), O. (sl. v. Beauvais) in Frankreich Albinus, röm. Skriniar (1053) 1050, 1051 (Oise) 630 Albizo, Mönch, wohl aus Toul (1050) 761, 771 Almerich (Almericus), Mkgf. (954) 1043 Albizo, A. v. S. Maria in Gradibus (1050) 791 Almodis, Frau d. Gfen Raimund Berengar v. Barce- Albucha vgl. Albig lona (1020-1075) 1196, 1207, 1260, 1261 Albuin (Albuinus, Albewinus, Albuvinus), Mönch in Al Mustansir, Kalif v. Kairo (1036-1094) †490 Hersfeld, A. v. Nienburg (1035-1056) 1152, 1153, Alnensis pagus vgl. Aunis 1154, 1243 Alpen (Alpes), Gebirge †347, 373, 514, 606, 812, Aldebrannus vgl. Hildebrand †863, 870, 946, 981 Aldendorf vgl. Oldendorf Alphanus vgl. Alfanus Aldrad, A. v. Breme (1049) 478 Alsatia vgl. Elsass Aldredus vgl. Ealdred Alsenz (Alsontia), O. (wl. v. Alzey) in Deutschland Alege vgl. Eley (Rheinland-Pfalz) †860 5

928 Verzeichnis der Personen und Orte

Alsleben (Alsslevu), O. (nl. v. Halle) in Deutschland Ambierle (Amberta), O. und Kl. (nwl. v. Lyon) in (Sachsen-Anhalt), Besitz d. Kl. Gernrode 558 Frankreich (Rhône-Alpes) 1385 Alsontia vgl. Alsenz Ambronay (Ambroniacus), O. und Kl. (mon. b. Mariae) Alspach, O. und Kl. (wl. v. Muhlhouse) in Frankreich (nöl. v. Lyon) in Frankreich (Rhône-Alpes) 761, (Haut-Rhin) 693 765, 771 Altdorf () (eccl. s. Cyriaci in ... loco ... altumcoeno- – Dudo, A. (1050) 761, 765, 771 bium ... Altorfii; Altorff), O. und Kl. (swl. v. Ambrosiana eccl. vgl. Mailand Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) 585, 683, 684, Ambrosius II., B. v. Bergamo (1023-1058) †899, 1217 685, 696, †715, †847, 957, 958, 1028 Amedeus vgl. Amadeus – Ingelbert (Ingilbertus), A. (1052) 957 Amel (Amblève) (Amella), O. in Belgien (Lüttich) 858 Altebertus vgl. Albert Amelia, O. und D. (wl. v. Terni) in Italien (Umbrien) Altenfurt, Oteil v. Nürnberg in Deutschland (Bayern) 335 1004 – Leo, ArchiPr. (vor 1038) 335 – Katharinenkapelle 1004 – Otto (Odo), B. (ca. 1047) 335 Althengstett (Hingstetten), O. (nöl. v. Calw) in – S. Pancrazio (canonica s. Pancracii), Stift bei Amelia Deutschland (Baden-Württemberg) 676 335 Altigrim, B. v. Imola (1047-vor 1053) 771 Amella vgl. Amel Altivillarensis, Altovillare vgl. Hautvillers Amelricus vgl. Amalrich Altumcoenobium vgl. Altdorf Amiato vgl. Montamiata Altwin, B. v. Brixen (1049-1097) 388 Amiens (Ambianensis), O. und D. in Frankreich (Som- Alvestedensis vgl. Halberstadt me) 507, 620, 623, 627, 749, 753, 754, 803, 808, Alwin, A. v. Ramsey (1043-1080) 622, 761 809 – Fulco II., B. (1036-1058) 507, 620, 623, 627, 749, Alzey, O. in Deutschland (Rheinland-Pfalz) 710, 1012 754, 803, 808, 809 Amaburgensis vgl. Hamburg – Guido de Ponthieu, ArchiDi. (1050), B. (1058- Amadeus I., Mkgf. v. Savoyen (gest. ca. 1054) 1385 1074) 754 Amadeus II. (Amedeus), Mkgf. v. Savoyen (1048-1080) – Johannes, ArchiDi. (1050) 754 478 Ammaburgensis vgl. Hamburg Amalfi (Amalfitanus), O. und D. in Italien (Kampa- Amundi vallis, Besitz d. Kl. Breteuil 630 nien) 329, †400, 528, 1070, 1131, 1133, 1324 Anacletus vgl. Anaklet – Laurentius/Leo II., EB. (1029-1049) 329, †400, 528 Anagni (Anagnia, Agnanina, Anagnensis), O. und D. in – Petrus, EB. (1050-1070) 1070, 1131, 1133, 1324 Italien (Latium) 1141 Amalguin, B. v. Ceneda (1053) 1070 – Grimoald/Romoald, B. (ca. 1040-1060) 1141 Amalrad, Frau Konrads v. Morsleben, Mutter P. Cle- Anaklet I. (Anacletus), P. (76?-88?) †788, 1123 mens' II. (Ende 10. Jh.) 329 Anaklet II. (Petrus), P. (1130-1138) 430, 433, 1316 Amalricus, Schenker an St-Vanne bei Verdun (vor Anastasius III., P. (911-913) 888, 1026 1053) 1025 Anastasius IV., P. (1153-1154) 453, 1278 Amalrich (Amelricus), ArchiDi. in Verona (1049) 559 Anastasius vgl. Damasus II. Amandus, B. v. Maastricht (647-650) †1059 Anatholius, Hl., Patron in Salins 692 Amantio, röm. Di. (1052) 1006 Ancona (Anconitanus), O. und Gft. in Italien (Marken) Amathay-Vésigneux (Aymested), O. (söl. v. Besançon) 452, 1078, 1229, 1234, 1248 in Frankreich (Doubs) 691 – Angelus, Richter (1056) 1248 Amatus I., EB. v. Salerno (ca. 983-990) 1390 – Bernhard, Gf. (1056) 1248 Amatus, Hl., Patron in Remiremont 688 – Eberhard, Gf. (um 1050) 452, 453 Ambacourt (Humberti curtis), O. (nl. v. Épinal) in – Werner (Guarnerus, Guarnerius), Gf. (um 1050) 452, Frankreich () 616 1071, 1078 6

Verzeichnis der Personen und Orte 929

Andechs, O. und Kl. (swl. v. Starnberg) in Deutsch- – Agnes (Agna, Agnes, Agneta), Frau Gf. Gottfrieds land (Bayern) 1006 II. (gest. 1068) †339, †340, 364, †375, †636, 817, – Adelsfamilie 1006 †1192, †1193, 1235 – Berthold II., Gf. (gest. 1151) 1006 – Fulco, Gf. (987-1040) 877 – Otto, B. v. Bamberg (1177-1196), Sohn Bertholds – Gottfried II. Martell (Gaufredus, Gaufridus, Goffri- 1006 dus, Gozfridus), Gf. (1040-1060) †339, †340, 343, Andecavis, Andegavensis vgl. Angers, Anjou †375, 626, 627, 634, †636, 655, 659, 718, 719, 750, Andelm, Pr. in Toul (1050) †805 761, 803, 817, 818, 900, †1192, †1193, 1235, 1236 (Andelo, Eley, Eleon, Ell, Helionis), O. und Kl. – Irmgard, Tochter Fulcos, Frau Roberts v. Burgund (mon. s. Faviani steque Felicitatis) (swl. v. Straßburg) (1032-1076) 877 in Frankreich (Bas-Rhin) 686, 687, †715, †847, Anna v. Kiew, Verlobte Heinrichs I. v. Frankreich 1183, 1251 (1034-1075/89) 480 – Mathilde (Matthildis, Mehtildis), Ä. (1049) 687, 1183 Anna Dalassena, byz. Ksmutter (ca. 1025-1105) 1208 Andreas, Apostel, Patron in S. Andrea 683, 771, 897, Anno, EB. v. Köln (1056-1075) 373, 543, 575, 959, †1052, 1359, 1371 1253, 1273, 1278, 1279, 1292, †1309 Andreas, angebl. ArchiPr. des Lateran (1051) †899 Anselm A. v. Nonantola (752-803) 557 Andreas I., B. v. Kruschwitz (1056-1081) †485 Anselm, A. v. S. Giusto in Susa (1057) 1282 Andreas, B. v. Perugia (1032/3-1045) 531 Anselm, B. v. Lucca (1057-1073) 1320, 1342, 1351, Andreas, röm. Iudex, Bruder des Petrus Diaconus 1352 (ca. 1050) 761, 824 vgl. auch Alexander II. Andreas I. (Andrea), Kg. v. Ungarn (1046-1060) 492, Anselm, EB. v. Canterbury (1083-1109) 824, 1205 874, 936, 978, 988, †1117 Anselm, Laie im Umfeld v. Toul (1050) †805 Andreas, engl. Pr. (um 1050) 510 Anthidius, Hl., Patron in Besançon 693 Andulf, B. v. Montefeltro (1053-1074) 1046 Antibes (Antipolis, Grassensis), O. und D. in Frank- Angelrai vgl. Enguerrand reich (Alpes-Maritimes) 1306 Angelsachsen vgl. England Antifred, angebl. B. v. Siena (11. Jh.) †1323 Angelus, B. v. Aquin (1049-1059) 464 Antiochia, Frau d. Gfen Trasmund v. Chieti (Mitte 11. Jh.) 1293 Angelus, Richter in Ancona (1056) 1248 Antiochia/Antiochien (Antiochenus) (Antakya), O. Angers (Andecavis, Andegavensis, Andegavis), O. und D. und Patriarchat in d. Türkei 515, 878, 970, 1040, in Frankreich (Maine-et-Loire) †375, 611, 622, 1041, 1042, 1058, 1112, 1115, 1116, 1126, 1131, † 626, 627, 659, 718, 728, 750, 761, 803, 817, 818, 1132, 1133, 1143 848, 1136, †1193, 1235, 1236, 1205 – Petros III., Patr. (1052-1056) 515, 970, 1040, 1042, – St-Aubin (s. Albini), Kl. 1136 1058, 1115, 1116, 1131, 1132, 1133, 1143 – St-Sauveur (L'Évière) (S. Salvatoris mon.) †375, Antiqua urbs vgl. Oldenburg †1193, 1235, 1236 – Eusebius Bruno, B. (1047-1081) 611, 622, 626, 627, Antisiodorensis vgl. Auxerre 659, 718, 719, 750, 761, 803, 817, 818, 848, 1136, Aosta (Augusta urbs), O. und D. in Italien (Piemont) 1205 414, 415 Anglia vgl. England Apennin, Gebirge in Italien 451 Anicet, P. (155-166) 1123 Aper (St-Evre), B. v. Toul (500-507), Hl., Patron in Aniciensis vgl. Le Puy Toul 410, 583, 600, 606, 608, 771, †885 Anjou (Andecavis, Andegavensis), Terr. und Gft. in Apollinaris, Apostel, Hl. in Ravenna 541, 771, 1292, Frankreich †339, †340, 343, †375, 604, 626, 627, 1301 634, †636, 655, 659, 718, 719, 750, 761, 780, 803, Appula vgl. Apulien 817, 818, 848, 877, 900, 1136, †1192, †1193, 1235, Aprutinensis, Aprutium vgl. Abruzzen 1236 vgl. Teramo 7

930 Verzeichnis der Personen und Orte

Apsella (Aposella), Fl. (Zufl. des fiume di Foglia) (öl. Arbert, Ritter bei Romans (1050) †778, †779 v. Pesaro) in Italien 378, 379, 384 Arbinensis vgl. Urbino Apt (Aptensis), O. und D. in Frankreich (Vaucluse) Arcenheim vgl. Artzenheim 1260 Arc-et-Senans (Arcum), O. (swl. v. Besançon) in – Elfand, B. (1048-1080) 1260 Frankreich (Doubs) 692 Apula vgl. Münsterappel Arcinianum castrum, Besitz der Gft. Rimini 453 Apulien (Apuleius, Apulia, Appula, Pugla, Puglisi) (Pug- Arbulici, mon. S. Marie, Besitz der Gft. Rimini 453 lia), Terr. in Süditalien 540, 544, 546, 547, 732, 735, 736, 737, 738, 914, 915, 916, 917, 920, 923, Arcum vgl. Arc-et-Senans 934, 935, 939, †941, 943, 960, 970, 972, †1018, Ardennen (Ardennensis, Arduennensis), Gebirge in Bel- 1033, 1038, 1063, 1065, 1066, 1067, 1070, 1073, gien 594, †595 1075, 1078, 1089, †1092, 1107, 1112, 1113, 1115, Ardingus, Gf. in der Toskana (vor 1057) †1298 1132, 1133, 1141, 1148, 1162, †1210, 1304, 1372, Ardoinus vgl. Arduin, Harduin 1376 Arelatensis vgl. Arles – Argyros, griech. Hzg., Katepan (1051-1058) 934, Areopagita vgl. Dionysius †941, 960, 970, 1065, 1067, 1075, 1078, 1113, 1115, 1131, 1132, 1133 Arezzo (Aretinus, Aritium, Aricia), O. und D. in Italien – Drogo, Gf. (1046-1051) 915, 916, 920, 921, 922, (Toskana) 791, 1034, 1035, 1173, 1216, 1217, 923, 924, 925, †1018 1289, 1290, 1297, †1298, 1306, †1308, †1309, – Hunfried (Unfroy), Gf. (1051-1057) 1078, 1089, 1310, 1319, 1358 †1092, †1093, 1096, 1137, 1138, 1142, 1372 – Arnald, B. (1052-1062) 791, 1034, 1216, 1217, 1289, 1290, 1307, †1308, †1309, 1319, 1358 Apuleius, röm. Fabeldichter (gest. ca. 170) 438 – Bischofspalast (palatium s. Donati) †1308, †1309 Aquensis vgl. Aix – Donatus, B. (285-304) †1298, †1308, †1309, 1358 Aquileia (Foroiuliensis, Aquilegensis, Aquileiensis), O. und – S. Donato, Kathedr. 1173, 1358 Patriarchat in Italien (Friaul) 329, 357, 358, 388, – S. Maria in Gradibus, Kl. 791 487, 658, 890, 1044, †1053, †1055, 1057, 1058, – – Albizo, A. (1050) 791 1166, 1267, 1269 Argentinensis vgl. Straßburg – Eberhard, Patr. (1042-1048) 329, 357, 358 – Gotebold, Patr. (1049-1063) 487, 890, 1166, 1267, Argersheim vgl. Ergersheim 1269 Arguminum vgl. Rimini, s. Maria in Acumine – Konrad, angebl. Patr., Bruder P. Clemens' II. 329 Argyros, griech. Hzg./Katepan v. Apulien und Kalab- – Poppo (Popo, Poppo), Patr. (1019-1042) 358, 388, rien (1051-1058) 934, †941, 960, 970, 1065, 1067, †1053, †1055 1075, 1078, 1113, 1115, 1131, 1132, 1133 vgl. auch Grado Ariald, Patarener in Mailand (1057) 1346, 1347, 1350, Aquin, O. und D. (söl. v. Frosinone) in Italien (La- 1352 tium) 464, 1070, 1078 Ariano Irpino (Arianum), O. und D. (öl. v. Benevent) – Angelus, B. (1049-1059) 464 in Italien (Kampanien) 1107, 1372 – Lando, Gf. (um 1050) 1070, 1078 Aribo IV., Pfgf. v. Bayern (ca. 960-1020) 1166 Aquisgranum vgl. Aachen Aribo (Aribo, Arebo), röm. Skriniar unter Viktor II. Aquitanien, Terr. und Hzgtm. im wl. Südfrankreich †570, 1190, 1212, 1278, 1279, 1292, 1294, 1295, 369, †650, †1024, 1218, 1385 1306, †1309 – Wilhelm I. (Willelmus), Hzg. (886-918) 1218, 1385 Ariminensis, Ariminum vgl. Rimini Arabolus/Arabellus, röm. Di. und Datar (1057) 1306 Aricia, Aritium vgl. Arezzo Aralatensis vgl. Arles Arles (Aralatensis, Arelatensis), O. und D. in Frankreich Araria vgl. Oron (Bouches-du-Rhône) 329, 810, 1186, 1206, 1260, Arator, Hl., Patron in Verdun 661 1306 Arausicum vgl. Orange – Bertrand, Gf. (gest. vor 1067) 1306 – Gibelinus, EB. (ca. 1097-1115) 1186 8

Verzeichnis der Personen und Orte 931

– Raimbald (Rambaldus, Raimballus, Reembaldus), EB. Artald, Propst v. Breme (um 1050) 478 (1030-1069) 329, 1260 Artzenheim (Arcenheim), O. (nöl. v. Colmar) in Frank- Arloz (Arlo), O. (sl. v. Besançon) in Frankreich reich (Haut-Rhin) †847 (Doubs) 692 Arvernensis pagus vgl. Auvergne Armenien, Land 1040 Ascelin vgl. Hartwig, Acelin Arnald, B. v. Arezzo (1052-1062) 791, 1034, 1216, Asciaca villa, Besitz des Domkapitels v. Meaux 536 1217, 1289, 1290, 1306, †1308, †1309, 1319, 1358 Ascoli Picceno (Asculanus, Esculanus, Asculum) O., Arnald, B. v. Elne (1054-1061) 1260 Gft. und D. in Italien (Marken) 527, 938, 975, Arnald, B. v. Lectoure (ca. 1052-1058) 1260 1107, 1215, 1217, 1229, 1238, 1245, 1246, 1248, Arnald, B. v. Montpellier (- Maguelone) (1030-1060) 1306, 1369 1260 – Bernhard II. (Berardus), B. (1045-1069) 975, 1215, Arnald, EB. v. Toulouse (1035-1056) 1260 1217, 1238, 1245, 1248, 1307 – Gerhard (Girardus), Gf. (1056) 1229, 1246, 1307 Arnald, Kle. in Vienne (1050) †778, †779, †782 – S. Maria (eccl. s. Mariae et Emindi/Emiglii), Kathedr. Arnold, A. v. Lorsch (1052-1055) 1011, 1228 975, 1238 Arnold, A. v. Pothières (bis 1049) 622, 626, 655 Asesinus vgl. Assisi Arnold, B. v. Speyer (1051-1056) 1160 Asgot (Asgothus), B. in Norwegen (um 1050-1073) Arnold/Arnulf (Arnulfus, Arnoldus), B. v. Worms 489 (1044-1065) 329, 1015 Asola, O. (söl. v. Brescia) in Italien (Lombardei) Arnolfus vgl. Arnulf †1211 Arnulf, B. v. Chieti (1049) 540 – S. Maria, Ki. †1211 Arnulf (Arnulfus, Arnulphus), B. v. Metz (614-629), Asselbronn (Astelebrunna), O. (nl. v. Luxemburg) in Hl., Patron v. St-Arnou in Metz 647, †648, †649 Luxemburg †595 Arnulf (Arnolfus), B. v. Saintes (1038-nach 1063) 771 Assisi (Cisa/Cysa urbs Italorum, Asiensis, Asesinus), O., Arnulf, B. v. Toul (847-871) †805 Gft. und D. in Italien (Umbrien) 401, 406, 409, 410, 540, 541, 550, 938 Arnulf, EB. v. Tours (1023-1052) 626, 750 – Hugo (Ugo), B. (1036-1059) 401, 406, 409, 410, 540, Arnulf, fränk. Hzg. (695-723) †650 541, 550 Arnulf (Arnolfus), Ks. (887-899) †648, †805, †860, Ast, nicht identifizierter O. in Oberitalien 1306 998, †999 Astagnum vgl. Staina Arnulf, Kantor v. Chartres (um 1050) †339 Astelebrunna vgl. Asselbronn Arnulf, Pr. in Toul (1050) †805 Astenois, Adelsgeschlecht Arnulf (Arnolfus), Schenker an Montecassino (1052) – Friedrich, Gf. (vor 1055) 841, 842, 844 951, – Gertrud, Tochter d. Rainard v. Fontenoy, Frau Arnulfus vgl. Atinulf, Arnold Friedrichs (um 1050) 841, 842 Arpe, Territorien in Italien 1229, 1249, 1250, 1253 Astensis vgl. Asti vgl. Arpi, Arpino, Terra di lavoro, Capitanata Astetensis vgl. Eichstätt Arpi (?Arpe), ehem. O. (nl. v. Foggia) in Italien (Apu- Asti (Astensis), O. und D. in Italien (Piemont) 540, lien) 1250 541, 550, 1306 Arpino (?Arpe), O. (öl. v. Frosinone) in Italien (La- – Wido/Wilhelm, B. (1044-1050) 540, 541, 550 tium) 1249, 1250 Atenulf, EB. v. Capua (1022-1059) 734 Arras, O. und D. in Frankreich (Pas-de-Calais) †851 vgl. auch Atinulf Arsicius, Wald, Besitz des Domkapitels Meaux 536 Atenulf (Adenolfus, Adenulfus), Hzg. v. Gaeta (1045- Arsoli (Arsule), O. (nwl. v. Subiaco) in Italien (La- 1062) 1070, 1078, 1290 tium) 931 Athaneacensis vgl. Aisnay Artald, B. v. Grenoble (1036-1058) 991, 1046, 1205 Atina, O. (öl. v. Frosinone) in Italien (Latium) †745 9

932 Verzeichnis der Personen und Orte

– Leo, angebl. B. (um 1050) †745 Aurelius, B. v. Karthago (ca. 391-430) 1123 – Marcuskirche †745 Aurelius, Hl., Patron in Hirsau 672, 673, 674 – Salvatorkirche †745 Aureolanus v. Ururi, Adliger (1053) 1078 Atinulf (Arnulfus, Atenulfus, Atinulphus, Atinolfus), B. v. Aureus, Hl. 1007 Fiesole (1039-1057) 540, 550, 771, 797, †1308, Aurich (Uraha), Fl. in Deutschland (Bayern) 1006 1356 Aurina vallis vgl. Ahrntal Attalenus (Atalenus), Hl., Patron in Bleurville 840, Aurisciensis, Auriscum vgl. Orange †885 Auronum vgl. Oron Atto (Hatto, Ato), B. v. Florenz (ca. 1032-1046) 795 Ausciensis vgl. Auch Atto (Acto), B. v. Marsi (1036/44-1057), später v. Chieti (1057-1071) 457, 771, 1290, 1364 Ausimus vgl. Osimo Atto v. Chieti, Heerführer Leos IX. (1053) 1078 Austadiorum, Gau in Frankreich 810 Aube, Fl. in Frankreich 767 Austendus, EB. v. Auch (1055-1068) 513 Aubréville, O. (wl. v. Verdun) in Frankreich (Meuse) Austregisillus vgl. St-Outrille 643 Autun (Augustodunensis, Eduensis), O. und D. in Frank- Auch (Ausciensis), O. und D. in Frankreich (Gers) reich (Saône-et-Loire) 424, 755, 1205, 1218, 1385, 506, 513 1395 – Austendus EB. (1055-1068) 513 – Rainald, Zeuge für Tod Stephans IX. (1058) 1395 – Raimund I. Copa, EB. (1036-1042/52?) 506, 513 – St-Martin, Kl. 1205 – Raimund II. EB. (1096-1118) 513 – – Aimo, A. (1056) 1205 – St-Orens (s. Orienti), Kl. 506, 513 – Walter (Galterius, Walterius), B. (ca. 1025-1055) 1218, 1385 Auchsesheim, O. (sl. v. Donauwörth) in Deutschland (Bayern) †1021 Auvergne (Arvernensis pagus, Arvernicus, Arverni), Terr. und Gft. in Frankreich †776, 780, 1218, 1385 Audomar, B. v. Thérouanne (639-667) 1295 – Wilhelm (Guillelmus), Gf. (gest. nach 1059) †776, Augensis, Augia, Augiensis vgl. Reichenau 780 Augsburg (Augusta urbs/Vindelica, Augustensis), O. und Auxerre (Antisiodorensis, Autissidoriensis), O. und D. in D. in Deutschland (Bayern) †344, 373, 387, 414, Frankreich (Yonne) †641, 770, 827, 1136, 1385 658, 717, 845, 859, 864, 865, 867, 868, 869, 870, – Gottfried, B. (1052-1076) 1136 879, 886, †1020, †1021, 1022, 1028, 1032, 1106, – Herbert II., B. (1040-1052) †641, 827 1280 – St-Germain (s. Germani), Kl. 770 – Galluskapelle 869 – – Otto, A. (um 1050) 770 – Hartmann, B. (1248-1286) 399 Auximanus vgl. Osimo – Heinrich II. (Heinricus), B. (1047-1063) 658 – Sigfried v. Druisheim, Domherr (1053) †1021 Auximorum vgl. Tréguier – Ulrich, B. (923-973) †866, 1106, 1257 Ava, Ä. v. St-Maur in Verdun (1048-1057) 661 Augusta urbs vgl. auch Aosta Avallon (Avalensis), Gau in Burgund 755 Augustinus, B. v. Hippo (395-430), Hl. †800, 830, Avellana vgl. Fonte Avellana 1112, 1119 Avellino (Abellinum, Avellinum), O. und D. in Italien Augustodunensis vgl. Autun (Kampanien) 1107, 1370 Auktor, Hl. 683 Avelsheim vgl. Aunis (Alnensis pagus), Terr. in Frankreich (Charente- Averniacum vgl. Avrigney Maritime) 780 Aversa, O. und D. (sl. v. Capua) in Italien (Caserta) Aurea Vallis vgl. Paray-le-Monial 1019, 1078 – Azolin, B. (1053-1059) 1019 Aureatensis vgl. Eichstätt – Richard (Ricchart), Gf. (1049-1078) 1078 Aurelia, Hl., Patronin in Anagni 1141 (Avioniensis), O., Gft. und D. in Frankreich Aurelianensis vgl. Orléans (Vaucluse) 810, 1306 10

Verzeichnis der Personen und Orte 933

– Gaufred, Gf. (1057) 1306 Balderich (Baldericus), A. v. St-Airy in Verdun (1037- – Wilhelm (Willelmus), Gf. (1057) 1306 1059) 855 Avioniensis vgl. Avignon Balding vgl. Balduin Avolsheim (Avelsheim), O. (wl. v. Straßburg) in Frank- Balduin, A. v. Ciel d’Oro bei Pavia (vor 1041-nach reich (Bas-Rhin) 685, †847 1050) †800 Avranches (Avringensis), O. und D. in Frankreich Balduin/Balding (Beldingus) EB. v. Salzburg (1041- (Manche) 622 1060) 329, 658, 867, 998, 1006 – Hugo, B. (1028-1060) 622 Balduin V., Gf. v. Flandern (1036-1067) 566, 581, Avrigney (Averniacum), O. (nwl. v. Besançon) in †582, 589, 627, 850, 1271, 1272 Frankreich (Haute-Saône) 691 Balduin VI., Gf. v. Flandern (1067-1070) und Henne- Aylenardus vgl. Halinard gau (1051-1070) †476, 850, †851, 852, 1271 Aymardus vgl. Aimar Balzorium, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 Aymested vgl. Amathay Bamberg (Papbenbariensis, Babenberc, Babenberg, Baben- bergensis, Babembergensis, Babenwerg, Babinberg, Baven- Aymo vgl. Aimo bergensis), O. und D. in Deutschland (Bayern) 329, Aystulphus vgl. Aistulph †330, 331, 334, 380, 381, †383, 384, 406, 658, Azelin (Azelinus, Kilinus), B. v. Sutri (1049-1059) 514, †947, †999, 1002, 1003, 1004, 1005, 1006, 1007, 545, 820, 856 1008, †1009, 1012, 1014, 1017, 1023, 1025, 1229, Azelin (Ascelinus, Ecelinus), B. v. Hildesheim (1044- 1278 1054) 655, 658, 1006 – Domkapitel 1006, 1012 Azo, B. v. Camerino (1029- nach 1050) 771 – Eberhard I., B. v. Bamberg (1007-1040) 329 – Gunther, B. (1057-1064), zuvor kgl. Kanzler und Azo, B. v. Civitavecchia (1036-1050) 771 Propst in Goslar 1023, 1215, 1278 Azo (Hazo), B. v. Foligno (1050-1068) 771, †863 – Hartwig/Ascelin (Ascelinus, Hartuuigus, Hartuicus), Azolin, B. v. Aversa (1053-1059) 1019 B. (1047-1053) 334, 658, 1005, 1006, 1012, 1023 Azolin, angebl. KardPr. v. S. Stefano in Monte Celio – Michelsberg, Kl. bei Bamberg, 334, 368, 376 (1053) †1105 – – Adelhelm, A. (1046-1071) 368 – Otto II. v. Andechs, B. (1177-1196) 1006 Baalberge (Balbria), O. (nl. v. Halle) in Deutschland – Suidger (Sicherius, Swikerus, Suitgero, Severus, Suidege- (Sachsen-Anhalt) 1278 rus), B. (1040-1047), 381, 1012 Babainvilla vgl. Bainville-sur-Madon vgl. Clemens II. Babembergensis, Babenberc, Babenberg, Babenbergensis, Ba- Bambo, Zeuge in Teramo (1056) 1248 benwerg, Babinberg vgl. Bamberg Banioli curtis vgl. Bagnolo Bacchus, Hl. 1007 Bar (Barrensis), Gau in Frankreich 810 Baderbrunnensis vgl. Paderborn Barbara, Hl., Patronin in Straßburg, Tivoli 683, 730, Bagnarius, Bagnarus vgl. Poppo (Damasus II.) 931, 1371 Barcelona (Barchinonensis), O., D. und Gft. in Spanien Bagnolo di Po (Banioli curtis), O. (nl. v. Ferrara) in Ita- (Katalonien) 1196, 1206, 1260, 1261 lien (Venetien) 1043 – Almodis, Frau d. Gfen Raimund Berengar (1035- Baguarius vgl. Bayern 1076) 1196, 1207, 1260, 1261 Bailodium vgl. Baslieux – Blanca (Blancha), Frau d. Gfen Raimund Berengar I. Bainville-sur-Madon (Babainvilla), O. (sl. v. Nancy) in (getrennt vor 1052) 1261 Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 616, †885 – Ermesindis, Gfin, Frau d. Gfen Raimund Borell (gest. 1058) 1207, 1217, 1260, 1261 Baioaria vgl. Bayern – Gilbert, B. (1035-1062) 1196 Bajogacensis vgl. Bayeux – Raimund Berengar (I.) (Remundus, Reemundus), Gf. Balbensis vgl. Valva (1035-1076) 1196, 1207, 1217, 1260, 1261 Balbria vgl. Baalberge – Raimund Borell, Gf. (972-1017) 1207 11

934 Verzeichnis der Personen und Orte

Bardo, EB. v. Mainz (1031-1051) 653, 655, 658, †896, Bayeux (Bajogacensis), O. und D. in Frankreich (Calva- 1010, 1166, 1228 dos) 622 Bari (Barensis), O. und D. in Italien (Apulien) 737, – Hugo III., B. (1015-1049) 622 1113, 1114, 1133 Bazas (Vasatensis), O. und D. (söl. v. Bordeaux) in – Nikolaus, EB. (1035-1061) 737, 1114, 1133 Frankreich (Gironde) 1260 – S. Nicolo/Nikolauskirche 1114 – Raimund I., B. (1025-1059) 1260 – S. Trinità (mon. s. individuae Trinitatis), Kl. 1114 Beatrix, Ä. v. Gandersheim, Tochter Heinrichs III. – – Marcus, A. (1052) 1114 (1044-1061) 1031, 1130, 1256, 1262 , bibl. Gestalt 1257 Beatrix v. Canossa, (1017-1076) 458, 502, 557, 560, Barnardus, A. eines unbek. Kl. (1056) 1205 797, 798, 1035, 1213, 1217, 1232, 1271, 1342 Barney vgl. Benney Beatrix, Schwiegermutter Ludwigs v. Dagsburg (gest. ca. 1000) †689 Barrum vgl. St-Michel Beaumont (Bellomonte), O. und Burg (söl. v. Mons) in Bartholomäus, A. v. Grottaferrata (1037-ca. 1050) Belgien (Hennegau) 589, 590, 592 1224, 1225 Beauvais (Belvacensis), O. und D. in Frankreich (Oise) Bartholomäus, Apostel 683, 713, †715, 797, 1107, 627, 630 1257, 1348, 1370 – Drogo, B. (1035-1058) 627, 630 vgl. Altdorf, Benevent Bec (Le Bec-Hellouin), O. und Kl. (swl. v. Rouen) in Bartholomäus, B. v. Exeter (1161-1184) 510 Frankreich (Eure) 622, 761, 790, 825 Bartholomäus, EB. v. Tours (1053-1068) 1136, 1205 – Lanfrank, Prior (1045-1063), dann EB. v. Canter- Baruntio, Person in Lucca (vor 1050) 879 bury (1070-1089) 622, 761, 790, 803, 825, 883, 990 Basel (Basileensis, Basilensis), O. und D. in der Schweiz Beczini, O., nicht identifiziert in Italien (Umbrien) 1307 (Basel) 655, 658, 679, 693, †704, 709, 862 – S. Salvator, Kl. 1307 – Dietrich (Theodericus), B. (1041-1055) 658, 709 Beldingus vgl. Balduin Baselinus vgl. Bezelin Belgien (Belgicus), Land und Bewohner 1311 Basinbach vgl. Bosenbach Belle-Île (Bella Insula), Atlantikinsel in Frankreich Baslieux (Bailodium), O. (nwl. v. Verdun) in Frank- (Bretagne) im Besitz des Kl. Redon †542, 804 reich (Meurthe-et-Moselle) 1025 Belletrinensis, Belliternensis, Bellitrensis vgl. Velletri Basolum vgl. Dombasle-devant-Darney Bellomonte vgl. Beaumont vgl. Dombasle-en-Xantois Belvacensis vgl. Beauvais Bassigny, Region und Adelsgeschlecht in Frankreich (Haute-Marne) 834 Benedictus, irrtümlich für Hzg. Gozelo v. Lothringen 1311 Basterna, O. nicht identifiziert in Italien 1141 – S. Reparata, Kl. 1141 Benedictus Christianus, Stammvater der röm. Familie Pierleone (11. Jh.) 430 Bathernay (Basterniacum), O. (nl. v. Romans) in Frank- Benedikt v. Nursia, A. v. Subiaco und Montecassino, reich (Drôme) †783 Hl. (gest. ca. 560) 442, 700, †715, 740, 742, 759, † – St-Etienne, Ki. 783 762, 771, 781, 793, 799, 840, 906, 907, 930, 931, Bavaria, Bavarus vgl. Bayern †932, 938, 943, 951, 963, 964, 965, 966, 1025, Bavenbergensis vgl. Bamberg 1043, 1063, 1064, 1118, †1134, 1190, †1193, 1239, Bayern (Noricus, Baioaria, Baguarius, Bavarus, Bavaria, 1279, 1293, 1295, 1296, 1300, 1302, 1304, †1308, Bavvaria, Boii), Hzgtm., Land in Deutschland 388, 1359, 1361, 1362, 1365, 1367, 1371, 1376, 1378, †494, †495, †497, †500, 717, 867, 936, †993, 995, 1379 997, 998, 1004, 1005, 1078, 1104, 1106, 1166, Benedikt, B. v. Cività Castellana (1037-1050) 771 1251, 1254 Benedikt, B. v. Fossombrone (ca. 1046-1070) 540, – Aribo IV., Pfgf. (ca. 960-1020) 1166 550 – Konrad, Hzg. (1049-1053) 867, 936, 997 12

Verzeichnis der Personen und Orte 935

Benedikt, angebl. B. v. Tivoli (1051) †899 – Landulf VI., Fürst (1038-1053) 874 Benedikt, B. v. Tuscania (ca. 1047-1050) 540, 541 – Madelfried, EB. (1045-1053) 1104 – Pandulf I. (Pandolphus), Fürst (943-981) 739, 967 Benedikt, B. v. Velletri (ca. 1055-1058) 1295, 1306, 1311, 1342, 1351 – Rodulfus, Fürst (1053-1054) 1071 vgl. Rudolf v. Ottmarsheim Benedikt, B. v. Veroli (ca. 1040-1055) 771 – S. Giovanni ad portam auream, Kl. 1107, 1370 Benedikt, Kaplan Halinards v. Lyon (1050) 762 – S. Pietro de Duddi, Kl. 1107, 1370 Benedikt, angebl. Kard. v. S. Caecilia (1051) †899 – S. Sophia (coenobium Sophiae intra Beneventum in loco Benedikt III., P. (855-858) 623, 753 Urbevetere), Kl. 918, 943, 967, 1061, 1063, 1376 Benedikt V., P. (964) 1225 – – Alfanus (Alphanus), Mönch, dann EB. v. Salerno (1058-1085) 1219, 1241, 1344, 1378, 1387, 1388, Benedikt VI., P. (973-974) 529, 541 1389, 1390 Benedikt VII., P. (974-983) †354, 529, 541, †548, – – Desiderius, Mönch (1053), später A. v. Montecas- 660, 780, 853, 1007, 1153, 1292 sino 1061, 1066, 1103, 1219, 1241, 1366, 1367, Benedikt VIII., P. (1012-1024) 329, 341, †344, 353, 1368, 1372, 1373 †354, 370, 382, 451, 458, 540, 549, 550, 658, 698, – – Gregor I., A. (um 1010) 967 888, 937, 938, 943, †947, 953, 967, 1006, 1026, – – Gregor II., A. (1041-1051/2) 918, 967, 1061 1153, †1220, 1225, †1231, 1322 – – Iaquintus, Mönch (1053) 1061 – – Sicenolph, A. (1052-1056/8) 967 Benedikt IX./Theophylakt (Theophilactus, Theophylac- – – Ursus, A. (um 946) 967 tus), P. (1032-1045) (1047-1048) 329, 331, 336, – Udalrich (Huodalricus, Oudelricus, Vohdalricus, Vodal- † † † 340, 342, 351, 352, 353, 355, 358, 363, 374, ricus), EB. (1053-1069) 1069, 1070, 1101, 1104, 384, 385, 386, 388, 391, 392, 393, 394, †400, 452, 1106, 1107, 1219, 1370 453, 457, 458, †484, 502, 519, 520, 521, 524, 531, Benney (Barney), O. (sl. v. Nancy) in Frankreich 540, 544, 551, 553, 559, 731, 795, 796, 799, 900, (Meurthe-et-Moselle) 411 901, 939, 943, 1043, †1055, 1058, 1062, 1078, 1156, 1160, 1161, †1192, †1198, 1224, 1225, 1290, Benno/Bernulf (Benno), B. v. Utrecht (1026-1054) 1294, 1310, 1364, 1370, 1376, 1396 658 Benno, Propst angebl. in Goslar, tatsächl. in Hildes- Benedikt X., P. (1058-1060) 436, 990, †1198, 1310, † 1311 heim, B. v. Meißen (1066-1106) 579, 1259 Bernardus vgl. Bernhard Benedikt XIII., P. (1724-1730) †724, 1175 Berold, B. v. Soissons (ca. 1030-1052) 341, 622 Benedikt Denarius (Benedictus q. v. Denarius) Stifter in Lucca (um 1050) 879 Berard, A. v. Farfa (1049-1089) †440, 503, 527, 890, Benedikt vgl. auch Benedictus 894, 937, 938 Berard, B. v. Penne (um 1052-1058) 903, 1368 Benevent (Beneventum, Bonivent), O. und D. in Italien (Kampanien) 361, 364, 370, 525, 526, 544, 546, Berard (Bernardus), Gf. v. Penne (um 1050) 517 733, 736, 738, 739, 740, 874, 875, 876, 889, 901, Berardus vgl. Bernhard 902, 906, 911, 912, 913, 914, 915, 916, 917, 918, Bercharius, Hl., Patron in Montier-en-Der 767, 769, 920, 921, 922, 925, 926, 927, 928, 933, 934, 935, 770, 781, †885, 1190, †1275 940, 943, 961, 963, 965, 967, 968, †971, 972, 974, Berchem vgl. Bergheim, 975, 976, 977, 980, 981, 1014, 1061, 1063, 1065, Berengar, B. v. Gerona (1050-1093) 1260 1066, 1067, 1069, 1070, 1071, 1078, 1079, †1080, 1081, †1090, †1092, 1094, 1095, 1096, 1097, 1098, Berengar, B. v. Verdun (940-960) †1024 1099, 1100, 1101, 1102, 1103, 1104, 1106, 1107, Berengar v. Tours (Beringerius, Beringarius, Berengarius), 1114, 1115, 1116, 1118, 1119, 1122, 1123, 1124, Theologe (gest. 1088) 515, 627, 750, 751, 761, 1127, 1131, 1132, 1133, 1135, 1137, 1138, 1140, 786, 790, 803, 818, 895, 900, 1136, 1217, 1290 1141, 1142, 1144, 1156, 1160, 1163, 1219, 1249, Berengar, Vizegf. v. Narbonne (ca. 1023-1066) 1206, 1278, 1304, 1370, 1376 1260 – Kathedr. (s. Mariae) 1107 Berenna/Berzenna, Ä. v. Poussay (1049) 603, 616 – Landulf II. (Landolphus), Fürst (940-968) 967 13

936 Verzeichnis der Personen und Orte

Berg, O. (Stadt Ehingen) und Adelsgeschlecht in Bernold Calentin v. Druisheim, Adliger (1053) †1021 Deutschland (Baden-Württemberg) 865, †866 Berta, Ä. v. Hohenburg/Odilienberg (1050) †847 Bergamo (Pergamensis), O. und D. in Italien (Lombar- Berta v. Burgund, Mutter Gf. Odos II. v. Blois und dei) †899, 1217 Champagne, Geliebte Kg. Roberts II. v. Frank- – Ambrosius II., B. (1023-1058) †899, 1217 reich (gest. nach 1010) 480 – S. Grata (mon. s. Gratae), Kl. †899 Berta v. Savoyen (1051-1087), Frau Heinrichs IV. 478 Bergen, Oteil v. Losheim (wl. v. Merzig) in Deutsch- Bertald, GegenB. in Besançon (1016-1049) 655, 658, land (Saarland) †860 690, 1039 Bergheim (Berchem), O. (sl. v. Schlettstadt) in Frank- Bertarius, Hl., Patron in Bleurville 840, †885 reich (Haut-Rhin) †863, †885 Berthold, B. v. Toul (996-1019) 603, 616, †805 Bergholtzzell (Bergholtzell), O. (wl. v. Gebweiler) in Berthold II., Gf. v. Andechs (gest. 1151) 1006 Frankreich (Haut-Rhin) 700 Berthold, Pr. in Hirsau (1049) 672 Berizo, Zeuge in Corneto (1051) 894 Bertinus, Hl., Patron in St-Bertin 890, 1295 Bernardus Hildebrandi, Zeuge in Corneto (1051) 894 Bertram, B. v. Metz (1180-1212) 652 Bernardus vgl. auch Berard, Bernhard Bertrand, ArchiDi. v. Mende, Elekt v. Le Puy (1052) Bernhard (Bernardus), A. v. Chiusa (um 1050) 803, 991, 1045 807 Bertrand, Gf. v. Arles (gest. vor 1067) 1306 Bernhard (Bernardus), Adliger im Umfeld des Kl. S. Tommaso in Foglia (1047) 379 Berulensis vgl. Veroli Bernhard (Bernardus), B. v. Agen (1049-1056) 1260 Berzenna vgl. Berenna Bernhard II. (Berardus), B. v. Ascoli Piceno (1045- Besançon (Besunsiensis, Besontiensis, Bisonticensis, Bisun- 1069) 975, 1215, 1217, 1238, 1245, 1248, 1307 tium, Bisuntinensis, Vesontinensis, Vesontionensis, Criso- poleos, Chrisopolitana, Chrysopolitana, Crisopolitanus), Bernhard (Bernardus), B. v. Béziers (1053-1060) 1260 O. und D. in Frankreich (Doubs) 329, 404, 406, Bernhard, angebl. B. v. Castro (1051) †899 409, †412, †421, 545, 567, 600, 601, 611, 618, 622, Bernhard II. (Bernardus), B. v. Comminges (1056-ca. 623, 626, 627, 642, 644, 647, †648, †649, 655, 658, 1065) 1260 688, 690, 691, 692, 693, 761, 768, 771, 803, 810, Bernhard (Bernardus), B. v. Couserans (ca. 1035-1060) 813, †814, 815, 820, 821, 827, 856, 861, 991, 1039, 1260 1046, 1125, 1385 Bernhard (Bernardus), B. v. Padua (1048-1058) 771, – Bertald, GegenB. (1016-1049) 655, 658, 690, 1039 984 – Hector, EB. (1002-1015) 658 Bernhard, EB. v. Vienne (810-842), Hl., Patron in – Hugo I. v. Salins, EB. (1031-1066) 329, 404, 406, Romans 761, 765, 777, †779, †782, †784, †785, 409, 600, 611, 618, 622, 623, 626, 627, 642, 644, 647, †648, †649, 655, 658, 688, 690, 691, 692, 693, †1029, †1030, 1205, †1244 761, 768, 771, 803, 813, †814, 815, 820, 827, 856, Bernhard, Gf. v. Ancona (1056) 1248 991, 1046, 1125 Bernhard II. (Bernhart), Hzg. v. Sachsen (1001-1059) – St-Étienne, Ki. 623, 691, 692, 820, 856 655 – – Lambert (Lanbertus), Dekan (1049) 692 Bernhard (Bernardus), angebl. Skriniar und Datar – – Odilo (Ogdilo), Kan. (gest. vor 1040) 692 (1053) †1109 – Sts-Jean-et-Étienne (s. Iohannis ev. et s. protomartyris Bernhard (Bernardus), Sohn d. Gfen Arding (Toskana) Stephani ... Ferreoli et Ferrucii), Kathedr. 690, 691, (1057) †1298 692 – – Dietrich (Theodericus), Dekan (1049) 691 Bernhart vgl. Bernhard – – Robert, Kantor (1049) 691 Berno, A. v. Cluny (907-927) 1218, 1385 – – Wilencus, Propst (1049) 691 Berno de monte Nigro, Person im Umfeld v. S. Piet- – Ste-Marie-et-St-Paul (abbatia/canonica s. Mariae et s. ro in Perugia (1052) 952 Pauli), Kl. 690, 693 Berno vgl. auch Bern – – Wichard, Dekan (1049) 693 14

Verzeichnis der Personen und Orte 937

– Ste-Marie-Madeleine (s. Mariae Magdalenae) Kl. 690, Birsay, O. und D. auf den Orkney-Inseln (Schottland) 691 471 – St-Martin-de-Bregille (s. Martini de Berzellis ... – Turolf, B. (ca. 1050-1060) 471 Dorcatense) Kl. 690 Bisignano (Bisiniacensis, Uisiunianensis), O. und D. (nl. – St-Maurice (s. Mauritii) Kl. 690 v. Cosenza) in Italien (Kalabrien) 363, 919, 1390 – St-Pierre (s. Petri in urbe) Kl. 690 Bisinga vgl. Bizing – Walter (Walterius, Vualterus), EB. (1016-1031) 658, Biske vgl. Besch 692 Bisonticensis, Bisuntinensis, Bisuntium vgl. Besançon Besuensis vgl. Bèze Biterrensis vgl. Béziers Béthune, O. (nwl. v. Arras) in Frankreich (Pas-de-Ca- lais) 475 Bituricensis vgl. Bourges – Robert I., Adliger (ca. 1000-1033) 475 Bizing (Bisinga), Oteil v. Grindorff-Bizing (nöl. v. – Robert II., Adliger (1033-1067) 475 Metz) in Frankreich (Moselle) †860 – St-Barthélemy, Kl. 475 Blaise, Zufl. zur Marne in Frankreich 769 Betigouue vgl. Bietgau (Bladensheim), O. (swl. v. Straßburg) in Besch (Biske), Oteil v. Perl (sl. v. Trier) in Deutsch- Frankreich (Bas-Rhin) †847 land (Saarland) †860 Blanca (Blancha), Frau d. Gfen Raimund Berengar v. Bethero, nicht identifizierter O. in Nordfrankreich im Barcelona (vor 1052 getrennt) 1261 Besitz des Kl. Stablo-Malmédy †595 Blandinum coenobium vgl. Gent, St-Pierre-au- Mont-Blandin Bettesigelon vgl. Pettensiedel Blasius, Hl. 683, 771, 1182 Bèze (Besuensis), O. und Kl. (nl. v. Dijon) in Frank- Blederici villa vgl. Bleurville reich (Côte-d'Or) 823, †994 – Olger (Olgerius), A. (ca. 1033-1053) †994 Blera/Bieda (Bleda), O. und D. (sl. v. Viterbo) in Ita- lien (Latium) 894 Bezelin, ArchiDi. in Toul (vor 1048) 402 – Ingelbert, B. (1051) 894 Béziers (Biterrensis), O. und D. (swl. v. Montpellier) in Bleurville (Bliderici, Blederici villa), O. und Kl. (eccl. bb. Frankreich (Hérault) 1260 Bertarii et Ataleni) (swl. v. Épinal) in Frankreich – Bernhard (Bernardus), B. (1053-1060) 1260 (Vosges) †715, 840, 842, 843, 844, †885 Bialus fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei – Leuchardis, Ä. (1050) 840 Rom in Italien (Latium) 1051 Biliza, Mutter P. Viktors II. (Anf. 11. Jh.) 1166 Biberbach, O. (nl. v. Augsburg) in Deutschland (Bay- Blois und Champagne, Adelsgeschlecht in Frankreich ern) †1021 480, 504, 623, 819, 877 – Guntram Calentin, Adliger (1053) †1021 – Adela v. Bar-sur-Aube, Frau Gf. Theobalds III. Bibinum vgl. Bovino (gest. ca. 1097) 627 Biccari (Viccaris), O. (swl. v. Foggia) in Italien (Apu- – Agnes v. Burgund, Frau Gf. Theobalds v. Blois und lien) 1370 Champagne (1049) 627, 877 – Berta v. Burgund, Mutter Gf. Odos II. v. Blois und Bicqueley (Buckileium), O. (sl. v. Toul) in Frankreich Champagne, Geliebte Kg. Roberts II. v. Frank- (Meurthe-et-Moselle) †885 reich (gest. nach 1010) 480 Bieda (Bleda) vgl. Blera – Gersent v. Maine, Frau Gf. Theobalds III. (vor Bietgau (Betigouue), Gau in Deutschland (Rheinland- 1049, gest. ca. 1060) 627, 819, 877 Pfalz) †860 – Odo II., Gf. v. Blois und Champagne (1004-1037) 480, 504, 623 Biferno (Bifernum), Fl. in Italien 1069, 1070 – Theobald III. (Tebaldus, Tetbaldus), Gf. (1037-1089) Biforco (Bifurcum) vgl. S. Benedetto in Alpe 627, 819, 877, 1274, †1275 Bigorrensis vgl. Tarbes Bobbo, A. v. Fulda (1014-1018) †1220 Bileam, bibl. Prophet 417, 482, 712 Bobbo, Bobpo vgl. Poppo Billiche vgl. Wasserbillig 15

938 Verzeichnis der Personen und Orte

Bobiana vgl. Boiano Bonizo (Bonizo, Bonizzo), A. v. S. Pietro di Calvario, Bobiensis vgl. Sarsina bei Perugia (1036-1060) 352, 771, 952, 1357 Bocchignano (Buccinianum), O. (swl. v. Rieti) in Italien Bonizo, B. v. Tuscania (ca.1050-1057) 771 (Latium) 938 Bonizzo vgl. Bonizo Bochonia vgl. Fulda Bonmoûtier vgl. Val de Bonmoûtier Bockenheim (Bukinheim), O. (wl. v. Worms) in Bonnay (Boniacum), O. (nl. v. Besançon) in Frankreich Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 (Doubs) 691 Boconia vgl. Fulda Bonneuil (Bonolium), O. (söl. v. Amiens) in Frankreich Bodalbrumensis, Bodarbrumensis vgl. Paderborn (Oise) 630 Bodfeld (Bothfeldinum, Botfelden, Bothfelden, Pontefeltrum), Bononia, Bononiensis vgl. Bologna ehem. Kgshof im Harz (nöl. v. Elbingerode) in Bonus, A. v. Gorgona (1051) 930 Deutschland (Sachsen-Anhalt) †1259, 1263, 1264, Bonushomo filius Adle, Zeuge in Corneto (1051) 894 1265, 1266, 1267 Boogarie vgl. Bulgarus Bodonis mon. vgl. Val de Bonmoûtier Boppo vgl. Poppo (vgl. Damasus II.) † Böhmen, Terr. in Tschechien 484, 986 Bordeaux (Burdegalis, Burdegalensis), O. und D. in – Bretislaw I. (Bretislaus), Hzg. (1034-1055) †484 Frankreich (Gironde) 370, †631 – Ottokar, Kg. (1253-1278) 986 – Frotarius, EB. (860-876) †631 Boiano (Bobiana, Bovianensis), O. und Gft. (söl. v. Iser- Borell (Burellus), Gf. v. Pietra Abondante (Anf. 11. nia) in Italien (Molise) 1078, 1370 Jh.) 1070, 1078, 1382 – Radulf (Redulfus), Gf. (1053) 1078 Borgonuovo (burgus novus) vgl. Monteriggione Boii vgl. Bayern Bornigo filius Benedicti, Zeuge in Corneto (1051) 894 Boleslaw II. (Boleslaus), Kg. v. Polen (1058-1079) †1203 Boscus vgl. Silva Candida Bologna (Bononia, Bononiensis), O. in Italien (Emilia) Bosenbach (Basinbach), O. (nwl. v. Kaiserslautern) in 1217, 1222, 1284 Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 – Adalfred, B. (1031-1055) 1217, 1222 Bosonisvilla vgl. Busendorf – Gaidulf Rusticus v. Medicina, Notar (1057-1090) Botfelden, Bothfelden, Bothfeldinum vgl. Bodfeld 1285 Boulogne-sur-Mer, O. und Gft. in Frankreich (Nord- – Kathedr. 1222 Pas-de-Calais) 627, †1275 – – Petrus, ArchiPr. (1055) 1222 - Eustachius I. (Eustacius) Gf. (um 1050) 627 Bonactus, A. v. St. Laurentius (1050) 771 Bourges (Bituricensis), O. und D. in Frankreich (Cher) Bonactus (Bonattus), A. v. S. Salvatore all'Isola (1042- †631, 746, †836, 897, †898, †944, 1205, 1349, vor 1055) 771, 798 1353 Bonefatius vgl. Bonifatius, Bonifaz – Aimo, EB. (1030-1070) 1205 Boniacum vgl. Bonnay – Rudolf (Rodulfus), EB. (839-866) †631 Bonifatius (Bonefacius), B. v. Albano (1054-1072) 1162, Bourget vgl. Le-Bourget-du-Lac 1171, 1295, 1311, 1342, 1351 Bouxières-aux-Dames (Buxerias), O. und Kl. (s. Bonifatius, EB. v. Mainz (745-754), A. v. Fulda 722, Mariae) (nöl. v. Nancy) in Frankreich (Meurthe-et- 1026, †1220, 1279 Moselle) †885 Bonifaz (Bonifatius, Bonifacius, Bonefatius) v. Canossa, Bovino (Bibinum, Bovinum), O. (sl. v. Troia) in Italien Mkgf. v. Toskana (dux Lonbardorum) (1007-1052) (Foggia) 920, 1107, 1370 391, 392, 393, 394, 395, 458, †494, †495, †497, Bovianensis vgl. Boiano †501, 502, 557, 560, 894, 1035, †1036, 1213 Bovo, A. v. St-Bertin in Sithiu (1045-1065) 890, 1272, Bonifaz VI., P. (896) †533, †534 1295 Bonifaz vgl. auch Bonifatius Brabant (Bragibatense, Brabanteenze), Terr. in Belgien Bonivent vgl. Benevent und Niederlanden 683, 1311 16

Verzeichnis der Personen und Orte 939

Braches (Braczo), O. und Kl. (söl. v. Amiens) in Bretagne, Bretonen (Britannia, Britones) Region und Frankreich (Somme) 753 Hgtm. in Frankreich †542, 626, 670, 761, 772, Brachiutus vgl. Gerhard Brazutus 773, 775, 803 † Braczo vgl. Braches – Alanus III., Hzg., (1008-1040) 542 – Gottfried I. (Gaufridus), Hzg. (992-1008) †542 Bragelongue, Nicolas de, Geschichtsschreiber des – Odo (Eudo) v. Ponthièvre, Fürst (1040-1062) 775 Stifts Brioude (1720) 523 – Salomo, Kg. (857-874) 775 Bragibatense vgl. Brabant Breteuil (Britolium), O., Kl. und Adelsfamilie (sl. v. Braine (Braina), O., Gft. und Adelsfamilie (öl. v. Sois- Amiens) in Frankreich (Oise) 622, 627, 630 sons) in Frankreich (Aisne) 627 – Evrard (Eurardus), A. (um 1050-1053) 630 – Hugo, Gf. (ca. 1042-1049) 627 – Gelduin, Gf., Vizegf. v. Chartres (1019-1060) 622, Brampton (Branthon), O. (nwl. v. Lincoln) in England 630 (Lincolnshire) †1202 vgl. Hugo, B. v. Langres Brandenburg (Brandenburgensis), O. und D. in Bretislaw I. (Bretislaus), Hzg. v. Böhmen (1034-1055) Deutschland (Brandenburg) 658 †484 – Tankward, B. (um 1051) 658 Brettnach, O. und Ki. (nöl. v. Metz) in Frankreich Branthon vgl. Brampton (Moselle) 652 Bretzenheim (Bricinheim), O. (swl. v. Bad Kreuznach) Brauweiler (Brunwilre, Brunwilrensis, Brunvilere, Brunivi- † lare, Bruwilare), O. und Kl. (bei Köln) in Deutsch- in Deutschland (Rheinland-Pfalz) 860 land (Nordrhein-Westfalen) 573, 575, 578, 956, Brindisi (s. Leucii episcopatus), O. und D. in Italien 958, 959 (Apulien) 466 – Wolfhelm, A. (1065-1091) 575 Brioude (Brivatensis), O. (sl. v. Clermont-Ferrand) in Brazutus vgl. Gerhard Brazutus Frankreich (Haute-Loire) 523, 955 – St-Julien, Stift 523, 955 Brechen (Prichina), O. (söl. v. Limburg) in Deutsch- Brissanus vgl. Brixen land (Hessen) 859, †860 Brisseium vgl. Brixey-aux-Chanoines Brecti casale, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei Rom in Italien (Latium) 1051 Britannia vgl. Bretagne Bregenz-Winterthur, Oe. in Österreich (Vorarlberg) Britannien vgl. England und der Schweiz (Zürich) und Adelsfamilie 1078 Britolium vgl. Breteuil – Liutfried, Gf. (gest. 1053) 1078 Brivatensis vgl. Brioude Breme (Bremetensis) O. und Kl. (wl. v. Pavia) in Italien Brixen (Bressanone) (Bresce, Brisigensis, Brissanus, Bri- (Lombardei) 478 xensis, Brixinae, Brixinensis, Brixonensis, Brixoniensis, – Aldrad, A. (1049) 478 Persenon, Persona, Prisnensis, Prisniensis, Prixinensis, – Artald, Propst (1049) 478 Seponensis), O. und D. in Italien (Südtirol) 329, 357, 358, 384, 388, 389, 390, 393, 395, 396, †397, 772 Bremen (Bremensis), O. in Deutschland (Bremen) – Altwin, B. (1049-1097) 388 †349, 370, 655, 658, 1026 – Poppo (Bagnarius, Bagniarius, Bobbo, Bobpo, Boppo, Bremen vgl. Hamburg-Bremen Bruno, Popio, Popo, Prospero, Puppo, Stephanus), B. Brenner, Pass in Österreich (Tirol) 414, 869, 870, (1039-1048) 329, 357, 358, 388, 389, 390, 395, 396 1022, 1032, 1280 vgl. auch Damasus II. Bresce vgl. Brixen Brixensis vgl. Brescia Brescia (Brixensis), O. und D. in Italien (Lombardei) Brixey-aux-Chanoines (Brisseium), O. (sl. v. Toul) in †899, †1108, †1211 Frankreich (Meuse) und Adelgeschlecht †863 – Oldericus I. (Valdericus), B. (1031-1054) †899, – Haimo, Adliger (um 1050) †863 †1108 Brondolo (Brundolus), O. (söl. v. Chioggia) in Italien – Oldericus II., B. (1061-1073) †1108 (Venetien) 1043 – SS. Faustino e Iovita, Kl. †899 – S. Trinitatis sque. Michahelis, Kl. 1043 17

940 Verzeichnis der Personen und Orte

– – Albert (Altebertus), A. (1053) 1043 Burchard I. (Burcardus), B. v. Halberstadt (1036-1059) Bruceium vgl. Bruley 658 Bruciacum vgl. Brussey Burchard, B. v. Worms (1000-1025) 357, 510 Bruckdorf (Pruckdorffen), O. (swl. v. Regensburg) in Burchard, EB. v. Vienne (1010-1030) †1029 Deutschland (Bayern) 1003, †1021 Burchard, Sohn Mkgf. Amadeus' I. v. Savoyen (Mitte – Hl.-Kreuz-Kapelle 1003 11. Jh.) 1385 Bruley (Bruceium), O. (nwl. v. Toul) in Frankreich Burchberg vgl. Burgberg (Meuse) †885 Burchfeld vgl. Burgfeld Brundolus vgl. Brondolo Burdegalis, Burdegalensis vgl. Bordeaux Brunivilare vgl. Brauweiler Burdiliacum, nicht identifizierter O. bei Chioggia in Bruno, A. v. Montier-en-Der (1050-1085) 768, 770, Italien (Venetien) 1043 1274, †1275, 1333 Burellus vgl. Borell vgl. auch Wandelgar Burgberg (Burchberg) der Burg Girbaden (swl. v. Mols- Bruno, B. v. Meißen (1046-1065) 658 heim) in Frankreich (Bas-Rhin) †715 Bruno (Brun, Bruno), B. v. Minden (1037-1055) 655, Burgfeld (Burchfeld), Terr. bei Fulda 655 658 Burgund (Burgundia, Burgundionum), Kgr. und Gft. Bruno, B. v. Toul (1027-1052) †397, 401, 402, †403, †346, 514, 515, 567, 655, 658, 690, 709, 755, 761, 404, 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, †412, 413, †788, 811, 816, 834, 869, 877, 1162, 1218, 1337, 414, 415, 416, 417, 418, 419, 420, †421, 504, 510, 1385 514, 529, 574, 583, 600, 607, 616, 622, †641, †649, – Agnes v. Burgund, Frau Gf. Theobalds v. Blois und 652, 658, †669, †689, 698, 768, 771, 789, 803, 821, Champagne (1049) 627, 877 835, †837, 840, 842, 843, 846, †863, 872, †885, – Heinrich III., Kg. (1039-1056) †346, 709 995, 1154, 1156 – Konrad (Chuonrad, Conradis) III., Kg. (937-993) vgl. auch Leo IX. †346, 1218 Bruno, B. v. Würzburg (1034-1045) 381 – Mathilda (Matilda), Frau Kg. Konrads (gest. 981) Bruno vgl. auch Poppo (vgl. Damasus II.) †346 vgl. auch: Wandelgar – Otto Wilhelm (Willelmus), Gf. (995-1026) 658 Brunwilare, Brunwilre vgl. Brauweiler – Robert I., Hzg. (1032-1076) 480, 877 – Rudolf III. (Radulfus, Rodulphus), Kg. (993-1032) Brussey (Bruciacum), O. (nwl. v. Besançon) in Frank- 655, 658, 709, 1218, 1385 reich (Haute-Saône) 691 – Sigmund (Sigismundus), Kg. (516-524) †814 Bruwilare vgl. Brauweiler Burgus vgl. Bourget Buccinianum vgl. Bocchignano Burmeringen vgl. Wormeldingen Buckileium vgl. Bicqueley Bus-la-Mézière (Buscum), O. und Kl. (söl. v. Amiens) Bouillon, O. (söl. v. Brüssel) in Belgien (Wallonien) in Frankreich (Somme) 753 1348 Buscum vgl. Mus-la-Mézièr Bukinheim vgl. Bockenheim Busendorf (Bouzonville) (Bosonisvilla), O. und Kl (s. Bulgarien (Bulgari), Land und Volk 1038, 1040, 1126 Crucis) (nöl. v. Metz) in Frankreich (Moselle) 644, Bulgarus (Boogarie), B. v. Civitate (um 1055) 1104 651, 652 Bunesdorf, O. wüst (öl. v. Sömmerda, Sachsen-Anhalt) Bustat vgl. Hosten (oder nöl. v. Burgscheidungen in Thüringen) in Busterissa vgl. Pustertal Deutschland 1278 Buturnensis vgl. Vulturara Appula Buonalbergo, O. (nöl. v. Benevent) in Italien (Kam- panien) 1078 Buxerias vgl. Bouxières-aux-Dames – Gerald (Girardus), Gf. (1053) 1078 Byzacena, byzantinische Prov. in Nordafrika 1122 Burchard, A. v. Pothières (seit 1049) 655 Byzanz (Istanbul), O. in der Türkei, Byzantiner 420, 486, 655, 716, 735, 737, 1033, 1038, 1040, 1042, 18

Verzeichnis der Personen und Orte 941

1076, 1078, 1112, 1113, 1115, 1116, 1122, 1123, – Gerhard, B. (1013-1051) 857 1131, 1132, 1133, 1208, 1213, 1285, 1296, 1324, – Ingelbert, angebl. B. (um 1050) †851 1342, 1372, 1373, 1392, 1396 – Lietbert, B. (1051-1076) †851, 1208, 1271 vgl. auch Konstantinopel, Griechen Camburniacum vgl. Chambornay-les-Pins Cabilonensis vgl. Chalon-sur-Saône Camelianum fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan Cadalus, B. v. Parma (1046-1072) 540, 541, 550, 560, bei Rom in Italien (Latium) 1051 1035, 1217, 1310, 1311 Cameracensis vgl. Cambrai vgl. Honorius (II.) Camerino, O., Mkgft. und D. in Italien (Marken) 771, Cacianum vgl. Cassano 938, 1229 Caecilia, Hl. 683, 1258, 1377 – Azo, B. (1029 - nach 1050) 771 Caelum aureum vgl. Pavia, S. Pietro in Ciel d'Oro Campania, Campaninus, Campanicus vgl. Kampanien Cagli, O. und Gft. (swl. v. Pesaro) in Italien (Marken) Campolongo, curtis de, Besitz der Gfen v. Rimini 453 1228 Campo vgl. S. Lorenzo de Campo Cagliari (Caralitanus), O. und D. in Italien (Sardinien) Campomarino (Campus marinus), O. (sl. v. Termoli) in †899 Italien (Molise) 1078 – Citonatus B (680-686) †899 – Malfred, Gf. (1053) 1078 Cahors (Caturcensis), O. und D. in Frankreich (Lot) Canossa, Canusiner, O., Burg und Familie (söl. v. 1385 Parma) in Italien (Emilia) 458, 502, 798, 1213, Cainacum vgl. Changy 1232, 1319 – Bonifaz, Mkgf. v. Toskana (dux Lombardorum) Calabritanus vgl. Kalabrien (1007-1052) 391, 392 , 393, 394, 395, 458, †494, Calba vgl. Calw †495, †497, †501, 502, 557, 560, 894, 1035, †1036, Caldeniacum vgl. Chaudeney 1213 Calena, s. Maria di, Kl. bei Peschici in Italien (Apu- – Beatrix (1017-1076), Frau des Bonifaz, seit ca. 1053 lien) 1118, 1371 Gottfrieds d. Bärtigen 458, 502, 557, 560, 797, – Odo (Oddo), A. (1058) 1371 798, 1035, 1213, 1217, 1232, 1271, 1342 Calentin zu Pappenheim vgl. Pappenheim, Biber- – Mathilde, (1046-1115) 502, †941, 1213, 1396 bach, Hohenreichen, Druisheim Canses vgl. Chanxhe Caligniacum vgl. Chaligny-sur-le-Moselle Cantareno vgl. Domenicus Contarini Calixt I., P. (217-222) 510, 591, 674, 683 Canterbury (Cantuariensis, Dorobernensis), O. und D. in Calixt II. (Guido, EB. v. Vienne), P. (1119-1124) 523, England (Kent) 510, 622, 623, 761, 824, 882, 883, †788, 1019, 1205 884, 989, 990, 1197, †1198, †1202, 1205, 1209, Calmontensis comitatus vgl. Chaumont 1335 – Anselm, EB. (1083-1109) 824, 1205 Calmoutier (Colomonasterium), O. und Kl. (öl. v. Ve- – Eadsige, EB. ([1035]/1038-1050) 510, †1198 soul) in Frankreich (Franche-Comté) 690 – Godricus, Dekan (1055) †1198 Calw (Calba, Calwe), O. in Deutschland (Baden-Würt- – Lanfrank, EB. (1070-1089) 883, 990 temberg) †572, 581, 656, 671, 672, 673, 674, 675, – Robert, EB. (1051-1052), zuvor A. v. Jumiège und 676, 693, 1162, 1166 B. v. London 882, 883, 884, 989, 990, †1198 – Adalbert (Adelbertus), Gf. (gest. 1099) 581, 656, 671, – St Augustine, Kl. 622, 623, 761 672, 674, 693, 1166 – – Wilfric, A. (1047-1059) 622, 761 – Nikolauskapelle (capella s. Nicolai) 675 – Stigand, EB. (1052-1070) 883, 884, 989, 990, 1197, – Wiltrud, Frau Adalberts v. Calw 581, 674 †1198, 1209, 1335 Camaldulenser, Orden 446 Capitanata, Region in Italien †1080, 1250 Cambliacum vgl. Changé vgl. auch Civitate Cambrai (Cameracensis), O. und D. in Frankreich Capolona (Campus Leonis), O. und Kl. (S. Ianuario) (Nord) 850, †851, 852, 857, 1208, 1271 (am Arno nl. v. Arezzo) in Italien (Toskana) 771 19

942 Verzeichnis der Personen und Orte

– Viventius, A. (1047-1058) 771 Cassano (Cacianum), O. (nl. v. Cosenza) in Italien Caprarius vgl. Perugia, S. Pietro di Calvario (Kalabrien) 1390 Capreolus vgl. Iterius Cassiodor, Hl. †467, †1210 Capua, O., Ftm. und D. in Italien (Kampanien) 361, Castagneto (Castanieto), O. (nwl. v. Avellino) in Italien †465, 734, 735, 738, 740, 771, 943, 961, 968, 974, (Kampanien) 1070 977, 1078, 1096, 1110, 1137, 1138, 1139, 1140, – S. Maria, Kl. 1070 1141, 1142, 1339, 1341, 1342, 1343, †1355 – – Albert, Mönch (1053) 1070 – Alfanus, EB. (1163-79) †465 Castellane vgl. auch Civita Castellana – Atenulf II., EB. (1022-1059) 734 Castellum Felicitatis vgl. Città di Castello – Hildebrand, EB. (1050-1076) 734, 735, 740, 771 Castellione vgl. S. Maria de Castellione – Pandulf IV., Fürst (1026-1038 und 1047-1050) 734 Castello vgl. Venedig – S. Maria, Kl. †465 vgl. Olivola – – Mathia, Ä. (um 1170) †465 Castione vgl. S. Maria de Castellione – S. Maria in Cingla, Kl. (ursprl. in Ailano, nwl. v. Alife, in Italien, Kampanien) 943 Castro (Castriense, Castrensis), O. (abgeg.) und ehem. – S. Vincenzo, Kl. 1110, 1341, 1342, 1343, †1354 D. (nöl. v. Terracina) in Italien (Latium) †899, – – Lando, A. (1053-1058) 1110, 1341, 1342, 1343, 1060 †1355 – Bernhard, angebl. B. (1051) †899 – Kathedr. (S. Sauini et Pancratii mart.) 1060 Caralitanus vgl. Cagliari – Otto (Octo), B. (um 1050) 1060 Carcassonne, (Carcassensis), O. und Gft. in Frankreich Catalaunensis, Catalaunica, Cathalaunensis (Aude) 1191 vgl. Châlons-en-Champagne Carlomannus vgl. Karlmann Caturcensis vgl. Cahors Caroffum vgl. Charroux Catus locus vgl. Charlieu Carolus vgl. Karl Catvalon (Catvallon), A. v. Redon (um 1009?) 540, Carsoli (Carzoli), O. (swl. v. L'Aquila) in Italien (Ab- †542 ruzzen) 931 Cauleio vgl. Choloy Carthaginensis vgl. Karthago Cava, Kl. bei Cava de'Tirreni (nl. v. Salerno) in Italien Carus locus vgl. Charlieu (Kampanien) 1114 Casa Dei vgl. Chaise-Dieu Celcinianense, Celsinianense vgl. Sauxillanges Casagurdi fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei Cemelenensis vgl. Nizza Rom in Italien (Latium) 1051 Cencius, röm. Adliger (Crescentier) (um 1050) 441 Casale, cortis de, Besitz d. Kl. S. Pietro in Perugia (1052) 952 Ceneda (Cenetense), Oteil v. Vittorio Veneto und D. in Italien (Venetien) 1070 Casamala fundus, Besitz des Stephanskl. am Vatikan – Amalguin, B. (1053) 1070 bei Rom in Italien (Latium) 1051 Ceno vgl. Zeno Casanillum fundus, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Rom in Italien (Latium) 1050 Cenomanensis, Cenomannica vgl. Le Mans Casa Nova, O. (söl. v. Pisa) in Italien (Toskana) 445 Centumcellensis vgl. Civitavecchia – Martinskl. 445 Cerensis vgl. Cerveteri Casanova vgl. Picciano, S. Maria Certeseya, Certesei vgl. Chertsey Casauria (Casa aurea), Kl. (S. Clemente di Pescara) Cerveteri (Cerensis), O. und D. in Italien (Latium) 771, (eccl. s. Trinitatis in insula Piscaria, q. Casa Aurea v.) in †1052 Castiglione a Casauria, (swl. v. Chieti) in Italien – Crescentius, B. (1044-1050) 771 (Pescara) 517, 903, 904, 905 Cervia (Ficolensis), O. und D. in Italien (Emilia-Ro- – Dominicus, A. (vor 1047-1073) 904, 905 magna) 1046 – Piscaria, ehem. Insel des Klstandorts 905 – Johannes, B. (1031-1053) 1046 20

Verzeichnis der Personen und Orte 943

Cese mons vgl. Civitella Charlieu (Carus/Catus locus), O. und Kl. (swl. v. Mâ- Cesena (Cesenus), O. und D. in Italien (Romagna) 416, con) in Frankreich (Rhône-Alpes) 1218, 1385 1046 Charroux (Carrofum, Karoffensis), O. und Kl. (s. Salva- – Johannes II., B. (1042-1057) 1046 toris) (sl. v. Poitiers) in Frankreich (Vienne) †728, Cesi (Cese), O. (nwl. v. Terni) in Italien (Umbrien) 951 †776, 780, 1187 Chaise-Dieu (Casa Dei), O. und Kl. (söl. v. Cler- – Hugo, A. (1050-1061) 780 mont-Ferrand) in Frankreich (Haute-Loire) 523, Chartres (Carnotensis), O. und D. in Frankreich (Eure- 955 et-Loire) †339, †340, †375, 630, 719, 761, †1193, – Robert de Turlande, Kl.-Gründer und A. (gest. 1236 1067) 523, 955 – Arnulf, Kantor (um 1050) †339 Chaligny-sur-le-Moselle (Caligniacum), O. und Kl. (söl. – Dietrich (Theodericus), B. (1028-1048) †339, †375, v. Toul) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) †837 †1193 Chalkedon (Chalcedonensis) (Kadiköy), O. in der Türkei – Gelduin v. Breteuil, Vizegf. (1019-1060) 622, 630 626, 791, 892, 1112, 1132 – Gregor, Dekan (um 1050) †339 – St-Martin-au-Val, Kl. 480 Chalon-sur-Saône (Cabilonensis), O. und D. in Frank- † reich (Saône-et-Loire) 820, 856, 946, 1205, 1218, – Segon, Magister scholarum (um 1050) 339 1385 – Walter Rufus (Gualterus Rufus), Pr. (um 1050) †339 – Guido (Guido, Vuido, Gebuinus, Wido), B. (1044- – Wilhelm (Villelmus), Propst (um 1050) †339 1058) 820, 856, 946, 1205 Châteauponsac (Pontiacense), O. (nl. v. Limoges) in – St-Marcel (mon. s. Marcelli), Kl. 1218, 1385 Frankreich (Haute-Vienne) †836 – St-Pierre (s. Petri), Kl. 1205 – s. Tyrsi mon., Kl. †836 – – Sufred, A. (1056) 1205 Chaudeney (Caldeniacum), O. (sl. v. Toul) in Frank- Châlons-en-Champagne (Catalaunica, Catalaunensis, reich (Meuse) †885 Cathalaunensis), O. und D. in Frankreich (Marne) Chaumont (Calmontensis), O. und Gft. in Frankreich 342, †476, †477, 623, 639, 768 (Haute-Marne) †885 – Roger II., B. (1043-1065) 342, †476, 768 Chazemais, O. (nl. v. Clermont-Ferrand) in Frank- – Roger III., B. (1066-1093) †476, †477 reich (Allier) †1332 – St-Pierre-aux-Monts, Kl. 622, 639 – – Odilard (Odilardus, Oylardus), A. (um 1050) 622, Chertsey (Certeseya, Certesei), O. in England (Surrey) 639 1199, †1200, 1201 – Toussaints-en-l'Ile (mon. omnium sanctorum), Kl. – St Peters (s. Petri) Kl. †1200, 1201 342 Chieti (Teatinus, Theatinus, Thetensis), O., Gft. und D. – – Reinward (Rainevardus), A. (um 1050) 342 in Italien (Abruzzen) 457, 540, 938, 1072, 1078, Chambornay-lès-Pins (Camburniacum), O. (swl. v. 1118, 1124, 1213, 1248, 1285, 1290, 1293, 1364, Vesoul) in Frankreich (Haute-Saône) 692 1367, 1368 – Adam, Richter (1056) 1248 Champagne, Region in Frankreich †1275 vgl. auch Blois – Antiochia, Frau d. Gfen Trasmund 1293 – Arnulf, B. (1049) 540 Champougny (Sampiniaco) O. (swl. v. Toul) in Frank- – Atto, Anführer im Heer Leos IX., (1053) 1078 reich (Meuse) 616 – Atto (Acto), B. (1057-1071) 457, 1290, 1364 Champtoceaux (Sellis), O. (nöl. v. Nantes) in Frank- – Landulf, Gf., (vor 1053) 1072, 1248 reich (Maine-et-Loire) †595 – Trasmund (Transmundus, Trasmundus), Gf. (ca. 1040- Changé (Cambliacum), O. in Frankreich 630 1060) 1072, 1078, 1213, 1248, 1285, 1293, 1367 Changy (Cainacum), O. (söl. v. Châlons-en-Champag- Childerich II., Kg. d. Franken (662-675) †595 ne) in Frankreich (Marne) 630 Chiusa (di S. Michele), Kl. (wl. v. Turin) in Italien Chanxhe (Canses), O (sl. v. Lüttich) in Belgien (Lüt- (Piemont) 803, 807 tich) †595 – Bernhard (Bernardus), A. (um 1050) 803, 807 21

944 Verzeichnis der Personen und Orte

Chiusi (Lucino, Clusiensis, Clusinus), O., Gft. und D. Civitella, evtl. Burg über Cesi (nwl. v. Teramo) in Ita- (swl. v. Perugia) in Italien (Toskana) 540, 550, 799 lien (Umbrien) 951, 1307 – Petrus, B. (1049-1059) 540, 550 – S. Salvatore (eccl. s. Salavoris in ducato Spoletano in Chlodwig II. (Cludouius), Kg. der Franken (639-657) monte supra Cese) 951 †631, †632 Civitella Benazzone (Civitella), O. (nöl. v. Perugia) in Chlodwig III. (Clodoveus), Kg. der Franken (690-694) Italien (Umbrien) 952 594, †595 – S. Donato, Ki. 952 Choloy-Ménillot (Cauleio), O. (swl. v. Toul) in Frank- Classe, sl. Vorort v. Ravenna in Italien (Emilia Ro- reich (Meurthe-et-Moselle) 616 magna) 726, 771 Chrisopolitanus vgl. Besançon – Sant'Apollinare, Kl. 726, 771 Christophorus, Hl. 611, 620 – – Lambert, A. (ca. 1020) 726 Christophorus, P. (903-904) 623, 753 – – Wilhelm (Willelmus), A. (1045-nach 1050) 771 – S. Severo (s. Severi), Kl. 771 Chrysopolitana vgl. Besançon – – Wido, A. (ca. 1049-vor 1053) 771 Chuno vgl. Kuno Claudius, A. v. St-Oyend-de-Joux (gest. ca. 700) 810 Chuonradus vgl. Konrad Clemens I., P. (88?-97?), Patron in Casauria 596, 620, Chur (Coriensis), O. und D. in der Schweiz (Graubün- †648, 711, †788, 904, 905, 1123 den) 1033, 1046, 1049, 1164, 1214 – Thietmar/Dietmar, B. (1040-1070) 1033, 1046, Clemens II., (Suidger v. Bamberg) (Sicherius, Swikerus, 1049, 1164, 1214 Suitgero, Severus, Suidegerus), P. (1046-1047) 329- † † Circe, Fabelgestalt 438 353, 354, 355-384, 385, 386, 387, 388, 393, 400, 401, 406, 422, 462, 489, 491, 525, 531, 540, †542, Cisa urbs Italorum vgl. Assisi 569, †570, 585, 739, 761, 815, 900, 913, 919, †947, Cité vgl. Civitate 967, 1006, 1012, 1023, 1026, 1125, 1160, †1192, Citonatus, B. v. Cagliari (680-686) †899 †1193, †1220, 1225, 1310, 1396 Città di Castello (Castellum/Castrum Felicitatis, Castella- Clemens (III.) (Wibert), P. (1080-1100) 331, 444, nus, Castellensis), O., Gft. und D. in Italien (Umb- †542, 559, †570, †689, †1109, 1172, 1317 rien) 372, 658, 771, 1306, †1308, 1358 Clemens III., P. (1187-1191) †375, 447, †542 – Hermann (Herimannus, Grimannus), B. (1049-1059) 658, 771, 1307, †1308 Clemens V., P. (1305-1314) 370, 862 Cività Castellana (Faleranus, Fallaritana, Castellane) Clemens VI., P. (1342-1352) †542 (ehem.: Falari), O. und D. in Italien (Latium) 771 Clermont (Arvernensis civ.), O. und D. in Frankreich – Benedikt, B. (1037-1050) 771 (Puy-de-Dôme) 955 Civitate (Cité, Civitas, Civitata, Civitatula, Capitanata), – Renco, B. (1030-1053) 955 heute S. Paolo di Civitate, O. und D. (nwl. v. Fog- Cletandris fundus, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei gia) in Italien (Capitanata) 452, 702, 875, 939, Rom in Italien (Latium) 1050 1013, 1022, 1035, 1065, 1069, 1071, 1072, 1073, Clivo Scauri vgl. Rom, S. Gregorio 1074, 1075, 1076, 1077, 1078, 1079, †1080, 1081, †1082, 1083, 1084, 1085, †1086, †1087, †1088, Clodoveus, Cludouius vgl. Chlodwig 1089, †1090, 1091, †1092, †1093, 1094, 1095, Cluia Maior, ehem. O. bei Chioggia in Italien (Vene- 1097, 1099, 1100, 1104, 1106, 1112, 1113, 1114, tien) 1043 1115, 1116, 1127, 1131, 1132, 1142, 1144, 1156, Cluia Minor, ehem. O. bei Chioggia in Italien (Vene- 1166, 1285, 1370 tien) 1043 – Bulgarus (Boogarie), B. (um 1055) 1104 Cluny (Cluniacensis, Cluniensis, Cluniacum, mon. in valle – Rudolf (Rodolfe), B. (bis 1053) 1104 Cluniaca agnominatur Cluniacum in honore bb. ... Petri et – Walter (Galterus), Adliger (1043-1060) 1078 Pauli), O. und Kl. in Frankreich (Saône-et-Loire) Civitavecchia (Centumcellensis), O. und D. in Italien 329, 331, †346, †351, 366, 369, †375, †412, †421, (Latium) 771 424, 428, 473, 492, 513, 514, 567, 602, 604, 618, – Azo, B. (1036-1050) 771 622, 627, †715, 755 771, 810, 815, 834, †887, 897, 22

Verzeichnis der Personen und Orte 945

†898, 936, 1045, †1193, 1205, 1217, 1218, 1260, Constanciensis, Constantiensis vgl. Konstanz 1377, 1383, 1384, 1385, 1392, 1394, 1395, 1396 Constantiniana eccl. vgl. Rom, Lateran – Aimard (Aymardus, Eymardus), A. (942-954) 1218, Constantinus vgl. Konstantin 1385 Constantiorum curtis, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, – Berno, A. (907-927) 1218, 1385 1322 – Hugo, A. (1049-1109) †412, 492, 567, 604, 618, 622, 627, 771, 810, 815, 834, †887, 936, 1205, Constantius, Kle. in Reims (um 1050) 622 1217, 1218, 1377, 1383, 1384, 1385, 1392, 1394, Constantinopoleos vgl. Konstantinopel 1395, 1396 Contareno vgl. Domenicus Contarini – Kasimir I., Mönch und Hzg. v. Polen (1034-1058) Convenensis vgl. Comminges †351, †485 Conza (Consanum), O. und D. (öl. v. Avellino) in Ita- – Majolus (Maiolus), A. (954-994) †346, †715, 1218, lien (Kampanien) 363, 771, 919, 1390 1385 – Petrus, EB. (1050-1059?) 771 – Odilo, A. (994-1048) 329, 331, 366, 369, †412, 428, Corbeny, O. (söl. v. Laon) in Frankreich (Aisne) 628 514, 567, 897, †898, 1045, 1218, 1385 – St-Marcoul (mon. b. Marculfi) 628 – Odo, A. (927-942) 1218, 1385 Corbie (Corbeiensis), O. und Kl. (öl. v. Amiens) in – Stephan, Mönch, KardPr. v. S. Grisogono (1057- Frankreich (Somme) 620, 622, 623, 627, †631, 1069) 514, 1337, 1372 738, 747, 752, 753, 754, 761, 803, 808, 809, 1295 Clusiensis vgl. Chiusi – Fulco (Folco), A. (1048-1097) 620, 622, 623, 627, Cölbigk/Kölbigk, O. (sl. v. Magdeburg) in Deutsch- 738, 747, 752, 753, 754, 803, 808, 809 land (Sachen-Anhalt) 510 – Gerald, Propst, später A. v. Sauve-Majeur (1075- Cölestin II., P. (1143-1144) 1236 1095) 738, 747, 752 Cölestin III., P. (1191-1198) 954 – Ratramnus (Johannes Scotus), Mönch und Theo- Colociensis vgl. Kalocsa loge (gest. um 868) 761, 803, 818 Colomonasterium vgl. Calmoutier Corgnitum vgl. Corneto Colonia Agrippina vgl. Köln Coriensis vgl. Chur Columban, Hl. (540-614) 434 Corneliensis vgl. Imola Comacchio (Comaclo), O. und D. (söl. v. Ferrara) in Cornelius, Hl., Patron in Compiègne und St. Corne- Italien (Emilia Romagna) 1046 lius 617, 627, 683, 771 – Petrus, B. (1053) 1046 Corneto (Corgnitum) (heute Tarquinia), O. in Italien Combres de Bressoles de Laurie, Antoine de, Ge- (Latium) 894 schichtsschreiber des Stifts Brioude (1720) 523 – S. Maria in Mignone (in Minione), Ki. 894 – S. Michele Archangelo (s. Michahelis), Ki. 894 Comminges (Convenensis), Region und ehem. D. in – S. Pellegrino (s. Peregrini), Ki. 894 Südfrankreich 1260 – Bernhard II. (Bernardus), B. (1056-ca. 1065) 1260 Corniéville (Corniacum, Corniaca), O. (nwl. v. Toul) in Frankreich (Meuse) 789, †805, 854 Compiégne (Compendium, Compendienses), O. in Frank- reich (Oise) 514, 545, 617, 627 Cornouaille, Gft. in Frankreich (Bretagne) †542, 775, – Sts-Corneill-et-Cyprien, Kl. 617, 627 803, 804 † Concha, ehem. Burg bei Rimini 452 – Alanus Canhiart, Gf. (1020-1058) 542, 775, 803, 804 Concordia (-Sagittaria) (Concordiensis), O. und D. in – Judith, Frau des Alanus Canhiart (um 1050) 803, Italien (Venetien) 658 804 – Dietwin (Tetuinus), B. (ca. 1040-1065) 658 Cornwall, Region in England vgl. Exeter Cono filius Gisoni, Zeuge in Grasciano (1057) 1307 vgl. Crediton Cono vgl. Konrad Corvey (Nova Corbeya), O. und Kl. (öl. v. Paderborn) Conradus vgl. Konrad in Deutschland (Nordrhein-Westfalen) †354 Consanum vgl. Conza – Ruthard (Rudthardus), A. (1046-1050) †354 23

946 Verzeichnis der Personen und Orte

Cosenza (Cusentia, Cusentinus, Cusenta), O. und D. in Crucis castrum, Besitz der Gft. Rimini 453 Italien (Kalabrien) 363, 919, 1390 Crusswicziensis vgl. Kruschwitz Cosmas, Hl., Patron in Rom, SS. Cosma e Damiano Csanád, ehem. O. und D. (heute Szeged-Csanád) in 683 Ungarn 655 Costentz vgl. Konstanz – Gerhard, B., Hl., Märtyrer (1030-1046) 655 Courmelois (Curmolensis), O. (sl. v. Reims) in Frank- Cucumelli fundus, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei reich (Marne) 609, 610 Rom in Italien (Latium) 1050 Couserans (Consoranensis), Region und ehem. D. in Cully (Cusliacum), O. (öl. v. Lausanne) in der Schweiz Frankreich (Ariège) 1260 (Waadt) 691 – Bernhard II. (Bernardus), B. (ca. 1035-1060) 1260 Cunibertus vgl. Kunibert Coutances (Constantiensis), O. und D. (nl. v. Rennes) Cuniza (Cunisa), Frau Gerhards II. v. Egisheim 839 in Frankreich (Manche) 622, 627, 771, 827 Cunradus, Cuonradus, Cuono vgl. Konrad – Joffred (Gozfredus, Joffridus) de Montbray, B. (1049- 1093) 622, 627, 771, 827 Curelm, Pr. in Toul (1050) †805 Cracoviensis vgl. Krakau Curmolensis vgl. Courmelois Craon, O. (nwl. v. Angers) in Frankreich (Mayenne) Cusenta, Cusentia vgl. Cosenza 1136 Cusliacum vgl. Cully – St-Clément, Kl. 1136 Cussey-sur-Lison (Cussiacum), O. (sl. v. Besançon) in Crediton (Credionensis), O. und ehem. D. (Sitz für De- Frankreich (Doubs) 691, 692 von und Cornwall, später in Exeter) in England Cynsige, EB. v. York (1051-1060) 990, 1208 (Devon) 509, 511, 512 , B. v. Karthago (149-158) 1122, 1123 Cremona, O. und D. in Italien (Lombardei) †586, Cyriacus, EB. v. Karthago (um 1075) 1122 †593 Cyriacus, Hl., Patron in Altdorf 434, 683, †715, 957 – S. Egidio, Stift †586, †593 Cysa urbs Italorum vgl. Assisi Crescencius vgl. Crescentius Cyriacus, Hl., Patron in Altdorf 434, 683, †715, 957 Crescentier, röm. Adelsfamilie 399, 441, 521, 524 – Cencius, (11. Jh.) 441 Dabralis, EB. v. Split (1030-1049/54) 486 – Crescentius, (um 1050) 441, 521, 524 D'Abramo, Ottavio Angelo, Pisaner Fälscher (um – Guido, (11. Jh.) 441 1730) †724 – Johannes, (um 1050) 441, 521, 524 Dacia vgl. Dänemark – Octavianus (Oddo), Adliger (11. Jh.) 441, 521, 524 Dada, Gfin in Verdun (11. Jh.) 1025 Crescentius, röm. Adliger (Familie der Crescentier) Dado, B. v. Verdun (880-923) 663 (um 1050) 441, 521 Daffindal vgl. Diefenbach Crescentius, angebl. B. (1049) †695 Dagobert I., Kg. der Franken (623-639) †631, †632, Crescentius, B. v. Cerveteri (1044-1050) 771 †648, †860, †1059 Crescentius (Crescencius), B. v. Silva Candida (1044- Dagobert II., Kg. der Franken (656-676) 594, †595 1050) 540, 541, 550, †695, 771, 774 Dagsburg (Dabo), O., Burg, Gft. und Adelsfamilie Crescentius, Hl. †1324 (vgl. Egisheim) (wl. v. Straßburg) in Frankreich Crescentius, Kle. in Rom (1049-1054?) 1141 (Moselle) 402, †689, 852, †949 Cresconius, B. v. Santiago de Compostela (ca. 1036- – Hugo VIII., Gf. im Niederelsass (1074-1089) 1160 1066) 627 – Ludwig v. D.-Roucy, Gf. v. Reims, mütterl. Groß- Criegisheim vgl. Griesheim vater Leos IX. †689, †949 Criptaferraria vgl. Grottaferrata Dahlem (Daleheim), O. (söl. v. Bitburg) in Deutsch- Crisio filius Pincionis, Zeuge in Corneto (1051) 894 land (Rheinland-Pfalz) †860 Crisopoleos, Crisopolitanus vgl. Besançon Dalamarcia vgl. Dänemark Crufta vgl. Kruchten vgl. Dalmatien 24

Verzeichnis der Personen und Orte 947

Daleheim vgl. Dahlem Desiderius, Mönch v. S. Sophia in Benevent (1053), Dalmacius vgl. Dalmatius dann A. v. Montecassino (1058-1089) und P. Vik- Dalmatien (Dalmacija) (Dalmatia, Dalamarcia ?), Terr. tor III. (1086-1087) 1061, 1066, 1103, 1204, 1219, in Kroatien 482 1241, 1324, 1339, 1366, 1367, 1368, 1372, 1373 – Stephan I., Kg. v. Kroatien und Dalmatien (1030- Detzem (Decima), O. (nöl. v. Trier) in Deutschland 1058) 482 (Rheinland-Pfalz) †860 Dalmatius (Dalmacius), A. v. Savignac (1056) 1205 Deuilly, Oteil und Kl. in Serécourt (swl. v. Épinal) in Damasus II. (Poppo v. Brixen) (Poppo Brixensis, Da- Frankreich (Vosges) 406 mascus, Damasius, Damassus, Anastasius, Gregorius, Deusdedit, KardPr. v. S. Pietro in Vincoli (gest. Damasus III.), P. (1048) 329, 334, 357, 358, 360, 1098/99) 722 384, 386, 388-392, 393, 394-399, †400, 401, 422, Deutschland (Alemannia, Alamagna, Germania, regnum 521, 1125, 1225, 1310, 1396 Teutonicum, Theutonicum, Theutonia, Gallia, Dudischer, Damasus III. vgl. Damasus II. Dütscher), Deutsche, Land und Volk 329, †348, Damian, Hl. 683 355, 357, 370, 371, 373, 378, 387, 388, 392, 401, 410, †412, †421, 483, †494, †495, †497, †500, Damiani vgl. Petrus Damiani 518, 525, 527, 532, 540, 541, †548, 555, 556, 558, † Daminus, angebl. A. (1051) 899 562, 563, 564, 569, 655, 671, †695, 700, 720, †727, Dänemark, Dänen (Dani, Dacia, Dalamarcia ?), Land 729, 751, 766, 818, 824, 845, 857, 862, †866, 870, und Volk 370, †377, 398, †479, 482, 483, 491, 871, 872, 878, 881, 933, 934, 936, 948, 965, †971, †582, 658, 874, 890, 945, 1026, †1231 972, 976, 981, 985, 987, 988, 989, 991, †992, 995, – Gunhild, Frau Kg. Svens (um 1050) 491 †999, †1009, 1010, 1011, 1012, 1014, 1016, 1017, – Sven Estridsen (Suein), Kg. (1047-1076) †377, 482, †1020, †1021, 1023, 1027, 1032, 1033, 1035, 1047, 491, †582, 874 1048, 1049, 1063, 1066, 1076, 1077, 1078, 1125, Danubius vgl. Donau †1151, 1153, 1160, 1162, 1166, 1188, 1208, 1214, Daranellum, Besitz d. Kl. Moissac, nicht identifiziert †1220, †1233, 1239, 1240, 1249, 1251, †1252, 1260 1253, 1254, 1256, 1262, 1265, 1266, 1268, †1275, Dardania vgl. Serbien 1276, 1279, 1280, 1283, 1285, 1286, 1290, 1310, Darius, Hl. 530 1311, 1350, 1352, 1385, †1386, 1396 – Adelheid (Adeleida), Frau Ottos I. (931-999) 1218, Darney (Darneium), O. und Adelsgeschlecht (wl. v. 1385 Épinal) in Frankreich (Vosges) 834 – Agnes (Agnes, Agna) v. Poitou, Frau Ks. Heinrichs – Lanceda, Frau des Ricuin 834 III. (gest. 1077) 331, 332, 359, 576, 580, 665, 867, – Ricuin (Requinus), Adliger (vor 1050) 834 1031, 1130, 1215, 1226, 1263, 1264, 1268, 1269, Decima vgl. Detzem 1271, 1278, 1384 Decize (Diseias), O. (söl. v. Nevers) in Frankreich – Arnulf (Arnolfus), Kg. und Ks. (887-899) †648, (Nièvre) 770 †805, †860, 998 vgl. auch, Dizy, Nièvre – Friedrich I., Kg. und Ks. (1152-1190) 352, †715 Delsberg (Delémont), O. in der Schweiz (Jura) †708 – Gisela (Gisila), Frau Ks. Konrads II. (gest. 1043) – St. Himerius (sacellum s. Hymeri inter rudera Vorbur- 665, 1278 gica), Kapelle bei Delémont †708 – Gunther, Kanzler (1055), B. v. Bamberg (1057- Deodatus, Hl., Patron in St-Dié (um 650) 434, 540, 1064) 1215, 1278 †689, †863 – Heinrich I., Kg. (919-936) †595 Deodericus vgl. Dietrich – Heinrich II. (Heinricus), Kg. und Ks. (1002-1024) †374, 380, †595, 658, †805, †860, 943, 1006, 1012, Déols (Dolensis), O. und Kl. (nl. v. Châteauroux) in 1023, 1222, 1229 Frankreich (Indre) 746, †836 – Heinrich III. (Enricus, Hainrich, Henricus, Heinricus, – Emeno, A. (997-1018) †836 Federic), Kg. und Ks. (1039-1056) 329, †330, 331, – Ingelbald (Ingelbaudus), A. (um 1050) 746 332, †333, †339, 343, †346, †350, †351, 352, Dervense mon. vgl. Montier-en-Der †354, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 366, 25

948 Verzeichnis der Personen und Orte

367, 370, 371, 372, 373, †374, †375, 376, 378, 380, – Winither, kgl. Kanzler (um 1050), dann B. v. Merse- 381, 382, †383, 384, 386, 387, 388, 389, 390, 392, burg (1058-1059) 655 393, 394, 395, 401, 402, †403, 404, 408, †412, 420, Deutz, Oteil v. Köln und Kl. (St. Maria) rechts des 451, 472, 483, †494, †495, †497, †500, 514, 521, Rheins in Deutschland (Nordrhein-Westfalen) 525, 530, †535, 540, 549, †554, 566, 569, 571, 573, 1273 574, 575, 580, 581, †582, 585, 594, †595, 596, 620, Devon, Region in England vgl. Exeter 627, 643, †648, 654, 655, 657, 658, 660, 665, †667, vgl. Crediton †668, 679, 692, 693, 701, 709, 713, 723, †727, 795, Die (Diensis), O. und D. (swl. v. Valence) in Frank- 810, 813, †814, 855, 858, 859, †860, †863, 867, reich (Drôme) 1205 872, 873, †885, †887, †896, 933, 936, †941, 953, – Petrus, B. (ca. 1040-1060) 1205 956, 959, †971, 974, 978, 980, 981, 988, †993, 995, Diedenhofen (Diedenhouun) (Thionville), O. (nl. v. 996, 997, 998, †999, 1005, 1006, 1008, 1011, 1012, Metz) in Frankreich (Moselle) †860 1013, 1014, 1015, 1016, 1022, 1023, 1026, 1027, Diefenbach (Daffindal), O. (nl. v. Wittlich) in 1031, 1033, 1035, †1036, 1039, 1049, †1056, 1063, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 † † 1070, 1108, 1110, 1117, 1118, 1130, 1131, 1152, Dietmar vgl. Thietmar 1162, 1163, 1164, 1166, †1185, 1188, 1208, †1211, 1212, 1213, 1215, 1217, 1221, 1222, 1223, 1225, Dietrich (Theodericus), A. v. Stablo-Malmédy (1048- † 1226, 1228, 1229, †1231, 1232, †1233, 1248, 1249, 1080) 594, 595 1250, 1251, 1253, 1254, 1255, 1257, †1259, 1263, Dietrich (Theodericus), A. v. St. Maximin bei Trier (um 1264, 1265, 1266, 1267, 1268, 1269, 1270, 1271, 1050) †860 1278, 1281, 1284, 1285, 1286, †1308, †1309, 1310, Dietrich (Theodericus), B. v. Basel (1041-1055) 658, 1311, †1328, †1329, 1357, 1362, †1369, 1385 709 – Heinrich IV., Kg. und Ks. (1056-1106) 367, 478, Dietrich (Theodericus), B. v. Chartres (1028-1048) 514, 655, 665, 702, 703, 852, 859, †887, 1130, †339, †375, †1193 1166, 1167, 1226, 1254, 1263, 1264, 1265, 1267, Dietrich (Theodericus), B. v. Konstanz (1047-1051) 1268, 1270, 1271, 1272, 1276, 1280, †1308, †1309, 329, 331, 359, 532, †533, †534, †535, 655, 658 † † 1311, 1327, 1329, 1384 Dietrich I. (Deodericus), B. v. Metz (964-984) †837 – Heinrich V., Kg. und Ks. (1106-1125) †860 Dietrich II. (Theodericus grammaticus), B. v. Metz (1006- – Hildegard, Kgin, Frau Karls d. Gr. (758-783) †648 1047) 652 – Karl (Carolus) d. Gr., Kg. und Ks. (768-814) 331, †346, 594, †595, †648, †650, 660, †860, 888, 931, Dietrich (Theodericus, Theodoricus), B. v. Verdun (1046- †999, 1004, 1050, †1323 1089) 404, 409, 622, 642, 644, 645, 647, †648, – Karl III. d. Dicke, Kg. und Ks. (876-887) 687, †649, 658, 661, †664, †863, †1024, 1025 †805, 1183 Dietrich (Theodericus), Dekan in Besançon (1049) 691 – Konrad II. (Chuonradus, Conradus, Chonradus), Kg. Dietrich (Theodoricus), EB. v. Trier (965-977) 529, 541, und Ks. (1024-1039) 358, †374, 402, 420, †535, †548 540, †648, 665, 716, 797, †860, †899, 943, 1006, Dietrich (Diterih), Gf. (1049) 655 1166, 1225, 1278, 1322, 1351, 1362 Dietrich (Theodericus), Gf. (11. Jh.) †1024 – Otto I. (Otto, Octo, Otho), Kg. und Ks. (936-973) Dietrich, Gf. v. Holland (gest. 1049) 655 †533, 541, †554, †595, †648, †860, †885, 931, 1124, 1218, †1326, 1351, 1385 Dietrich II., Hzg. v. Oberlothringen (1070-1115) 652 – Otto II., Kg. und Ks. (973-983) †533, 541, †554, vgl. auch Dietwin 594, †595, 627, †860, †885, 1218, 1385 Dietwin (Tetuinus), B. v. Concordia (ca. 1040-1065) – Otto III. (Otho, Otto), Kg. und Ks. (983-1002) 355, 658 †554, †595, †715, †860, †885, 1184, 1218, 1221, Dietwin/Dietrich (Tetuinus, Theodevinus), B. v. Lüttich 1385 (1048-1075) 658, 857, 1049, 1348 – Richardis, Frau Ks. Karls III. (840-894) 686, 687, Digne (Dignensis, Diensis), O. und D. in Frankreich 1183 (Alpes-de-Haute-Provence) 1306 – Rudolf v. Rheinfelden, Kg. (1077-1080) 1264, 1265 – Pontius, Gf. (1057) 1306 26

Verzeichnis der Personen und Orte 949

Dijon (Divionensis), O. in Frankreich (Côte-d’Or) 607, Dominicus III. Marango, Patr. v. Grado (1049?- 692, 1218, 1385 1070) 487, 771, 787, 876, 890, 998, 1038, 1040, – St-Bénigne, Kl. 607, 692, 877 1042, 1057, 1058, 1143 – – Johannes v. Fécamp, A. (1028-1078) 811, 819, Dominicus campus, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 877 Dommartin-la-Chausée (domnum-Martinum), O. (nl. v. Dingelstedt (Dilgistetin), O. (nl. v. Halberstadt) in Toul) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 616 Deutschland (Sachsen-Anhalt) 1278 Dompeter (Tumpieter), O. bei Avolsheim (nl. v. Mols- Dinglingen (Tullingen), Oteil v. Lahr in Deutschland heim) in Frankreich (Bas-Rhin) 684, 685 (Baden-Württemberg) †847 Donatianus, Hl., Patron in Nantes †836 Dionysius Areopagita (Dionisius Areopagita), Hl. 384, Donatus, B. v. Arezzo (ca. 285-304) †1298, †1308, †631, 683, 998, †999, 1012, 1023 †1309, 1358 Dionysius, B. v. Piacenza (1048-1085) 1217 Donatus, Hl., Patron in S. Maria in Gradibus 791 Dionysius, angebl. aus Mailand stammender Kard. Donau (Danubius), Fl. 988, †1021, 1280 (1057) 1350 Donauwörth, O. in Deutschland (Bayern) 420, 600, Diseias vgl. Decise, Dizy, Nièvre 697, 702, 703, 714, 716, 717, 865, †1021 Diterih vgl. Dietrich – Hl.-Kreuz (s. crucis mon. ... Manegoltstein), Kl. 716 – – Gunderada, Ä. (1049-??) 716 Dithmarschen, Region und Kreis in Deutschland – Manegold, Gf. (ca. 1025-1050) 420, 716, †1021 (Schleswig-Holstein) †472 – Mangoltstein (Manegoltstein), Platz v. Hl.-Kreuz 716 Divionensis vgl. Dijon – Tuta, Frau Manegolds †1021 Dizy (Diseias), nicht identifizierter O. in Frankreich, Dorcatense mon. vgl. Besançon, St-Martin-de-Bregille Besitz d. Kl. Montier-en-Der 770 Dorchester, O. und D. (söl. v. Oxford) in England vgl. auch Decize, Nièvre (Oxfordshire) 624, 803, 827, 990 Dodo, A. v. St-Mansuy in Toul (um 1050) †832 – Remigius, B. (1070-1071) 990 Dofana, O. und Pieve (öl. v. Siena) in Italien (Tos- – Ulf (Lupus, Wlf), B. (1049-1052) 622, 624, 803, 827 kana) †1309 – Wulfwig (Wlfwi), B. (1053-1067) 990, †1202 Dol-de-Bretagne (Dolensis Britanniae), O. und D. (nl. v. (Torolfesheim), O. (sl. v. ) in Rennes) in Frankreich (Ille-et-Vilaine) 626, 670, Frankreich (Bas-Rhin) †847 775 Dorobernensis vgl. Canterbury Dole (Dulensis), O. und Kl. (wl. v. Besançon) in Dragonara (Draconaria), O. und D. (wl. v. Potenza) in Frankreich (Franche-Comté) 1205 Italien (Basilicata) 1370 – Raimund (Raymundus), A. (um 1056) 1205 Drogo, B. v. Beauvais (1035-1058) 627, 630 Dolensis vgl. Déols Drogo, B. v. Thérouanne (1030-1078) 622, 890 Dombasle-devant-Darney (Basolum), O. (wl. v. Épi- Drogo, B. v. Toul (907-922) †805 nal) in Frankreich (Vosges) 840 Drogo, Hzg. d. Burgunder (gest. 708) †650 Dombasle-en-Xantois (Basolum), O. (nwl. v. Épinal) Drogo v. Apulien, Gf. der Normannen (1046-1051) in Frankreich (Vosges) 840 915, 916, 920, 921, 922, 923, 924, 925, †1018 Domenicus Contarini (Cantareno, Contareno), Doge Drudo filius Iohannis, Zeuge in Corneto (1051) 894 v. Venedig (1043-1070) 1044, 1057 Drudo filius Sigizonis, Zeuge in Corneto (1051) 894 Domgermain (Domnum-Germanum), O. (swl. v. Toul) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 616 Druisheim, Oteil v. Mertingen (sl. v. Donauwörth) in Deutschland (Bayern) †1021 Dominicus, A. v. Casauria (vor 1047-1073), B. v. – Siegfried, Adliger, Domherr in Augsburg (1053) Valva (1053-1073) 904, 905, 1124 †1021 Dominicus Contarenus/Contarini, B. v. Olivola – Bernold Calentin, Adliger (1053) †1021 (um 1053) 1044 Dudo, A. v. Ambronay (1050) 761, 765, 771 Dominicus II., B. v. Sutri (um 1027-1049) 540 27

950 Verzeichnis der Personen und Orte

Dudoc, B. v. Wells (1031-1059) 622 Ebredunensis vgl. Embrun Dulensis vgl. Dole Ecelinus vgl. Azelin Durandus (Durannus), A. v. Moissac (1048-1071) 1260 Echery (Achiriacum), O. (nwl. v. Colmar) in Frank- Durandus (Durannus), Pr. in Toul (1049) 602 reich (Haut-Rhin) †885 Durandus, Kle. (?) und Zeuge in Romans (1056) 1205 Echternach (Epternacensis), O. und Kl. (St. Willibrord) Durannus vgl. Durandus in Luxemburg 655, 723 Durazzo (Durres), O. in Albanien 1133 – Thiofried, A. (1081-1110) 655 Durstein vgl. Walscheid Ecrouves (Scrupulum), O. (wl. v Toul) in Frankreich Dux (Dodo), B. v. Narni (1038-1059) 540, 550 (Meurthe-et-Moselle) †885 Dux (Dodo), B. v. Nocera Umbra (ca. 1040-1057) 540, Edmund, Kg. v. Schweden (1050-1060) 1039 550 Eduensis vgl. Autun Eadsige, EB. v. Canterbury ([1035]/1038-1050) 510, Edward (Ædwardus, Eduuardus, Edwardus) d. Beken- †1198 ner, Kg. v. England (1042-1066) 509, 511, 512, †582, 622, 624, 761, †763, †764, 803, 882, 884, Ealdred (Aldredus), B. v. Worcester (1044-1062) und 989, 990, 1199, 1201, †1202 EB. v. York (1060-1069) 761, 771, †1202 Ebeno, wüst bei Matzen (nl. v. Bitburg) in Deutsch- Eenham, Oteil v. Ouenaarde und Gft. (sl. v. Gent) in Belgien (Ostflandern) 1025 land (Rheinland-Pfalz) †860 – Hermann, Gf. (gest. 1051) 1025 Eberhard (Everardus), ArchiPr. in Ferrara (1055) 1221 Egbert (Echbertus, Egbertus), A. v. Fulda (1047-1058) Eberhard I., B. v. Bamberg (1007-1040) 329 565, 569, †570, 655, 722, 1152, 1153, 1279 Eberhard, B. v. Konstanz (1034-1046) 329, †330, Egbert (Ekbertus), EB. v. Trier (977-993) 529, 541 331, 359 Eberhard (Eberardus, Eberhardus, Everardus, Evrardus, Egeln (Egelen, Egolon), O. (nöl. v. Halberstadt) in Deutschland (Sachsen-Anhalt) 558, 665, 1278 Heberardus, Hebreardus, Eburonardus, Eberhart), EB. v. Trier (1047-1066) 382, 404, 406, 409, 529, 540, Egensheim vgl. Egisheim 541, †548, 550, 602, 611, 612, 618, 619, 622, 626, Egerden vgl. Ergat 642, 644, 645, 647, †648, †649, 655, 658, †863, Egidore, Egidosa vgl. Eider 872, 1292 Egisheim (Eguisheim) (Egensheim), O. (sl. v. Colmar) Eberhard, Gf. v. Ancona und Rimini (um 1050) 452, und Gfenfamilie in Frankreich (Haut-Rhin) 420, 453 685, 696, 709, †847, 852, †1021 Eberhard IV. v. Egisheim, Gf. im Nordgau (ca. 959- – Bruno vgl. Bruno v. Toul, Leo IX. 967) †715 – Cuniza (Cunisa), Frau d. Gfen Gerhard II. (um Eberhard (Eberhart), Gf. (1049) 655 1040) 839 Eberhard v. Nellenburg, Gf., Gründer des Kl. Schaff- – Eberhard IV., Gf. im Nordgau (ca. 959-967) †715 hausen (1010-1078) 710 – Gerhard II., Vetter Leos IX. (Anf. 11. Jh.) 697, 839 Eberhard, Mönch in Fulda (12. Jh.) 355, †365, 569, – Gerhard (Gerardus) III., Bruder Leos IX. (gest. †570, †1220, 1279 1038) 699 – Heilwidis/Heilwig, Großnichte Leos IX. (gest. Eberhard, Patr. v. Aquileia (1042-1048) 329, 357, 358 1126) †704 Ebersheim, O. und Kl. (nl. v. Schlettstadt) in Frank- – Heilwig (Heliwigdis, Heilwidis), Frau Hugos IV., † reich (Bas-Rhin) 469 Mutter Leos IX. (gest. 1046) 402, 699, †704 Ebersheim (Euernesheim), O. (sl. v. Mainz) in Deutsch- – Heinrich, Neffe Leos IX. (1049-1065) 699, 838, 839 land (Rheinland-Pfalz) †860 – Hugo III. Raucus, Gf. im Nordgau (910-940) †715 Ebersmünster, O. und Kl. (nl. v. Schlettstadt) in – Hugo IV., Gf. im elsässischen Nordgau, Vater Leos Frankreich (Bas-Rhin) 862 IX. (gest. vor 1049) 402, †669, 699, 839 Ebrardus, Kle. (?) und Zeuge in Romans (1056) 1205 – Hugo V., Gf. im elsässischen Nordgau, Bruder Leos IX. (gest. vor 1049) 412, 699, 839 28

Verzeichnis der Personen und Orte 951

– Irmgard (Irmgart), Frau Heinrichs I. v. Pappenheim Einsiedeln, O. und Kl. (sl. v. Zürich) in der Schweiz (?) (1053) †1021 (Schwyz) 1013 – Matfried II., Vetter Leos IX. (Anf. 11. Jh.) 839 – Hermann, A. (1051-1065) 1013 – Mathilde, Frau Hugos V. (Anf. 11. Jh.) 838, 839 Eistetensis vgl. Eichstätt – Richardis, Mutter der Heilwidis (1038-1098) †704 Ekbert, Gf. v. Stade (gest. um 1050) 472 – St. Pankratius, Burgkapelle 696 Ekbertus vgl. Egbertus – Udalricus, angebl. Bruder Leos IX. (Anf. 11. Jh.) †704 Elba, Insel im Thyrrenischen Meer (Italien) 413 – Udalricus, Sohn der Heilwidis (12. Jh.) †704 Elbe (Albia), Fl. in Norddeutschland 370 Egnatia, via Straße v. Durazzo nach Konstantinopel Eldinensis vgl. Hildesheim 1133 Eleon vgl. Andlau Egobiensis vgl. Gubbio Elesazen vgl. Elsass Egolon vgl. Engeln Elettus vgl. Alet-les-Bains Egubiana vgl. Gubbio Eleutherius, Hl., Patron in St-Denis †999 Ehenheim vgl. Oberehnheim, Niederehnheim Eley (Alege) (Ehl), Oteil v. (sl. v. Straßburg) Ehingen, O. in Deutschland (Baden-Württemberg) in Frankreich (Bas-Rhin) †847 865 Eley vgl. Andlau Ehl, Oteil v. Benfeld (sl. v. Straßburg) in Frankreich Elfand, B. v. Apt (1048-1080) 1260 (Bas-Rhin) 686 Elisacium vgl. Elsass Eichhofen () (Eychof), O. (nl. v. Schlett- Ell vgl. Andlau stadt) in Frankreich (Bas-Rhin) 685, 1028 Elmham (North-Elmham), O. und ehem. D. (nwl. v. Eichstätt (Aistettensis, Astetensis, Aureatensis, Eihstetensis, Norwich) in England (Norfolk) 990 Eichstatensis, Eistetensis, Eistatensis, Einstadensis, Ey- – Stigand, B. (1043-1047), v. Winchester (1047-1052), statensis, Heistetensis), O. und D. in Deutschland EB. v. Canterbury (1052-1070) 883, 884, 989, 990 (Bayern) 329, 380, 658, 867, 998, 1006, 1022, Elne (Elnensis), O. und D. (sl. v. Perpignan) in Frank- 1162, 1163, 1164, 1165, 1166, 1167, 1169, 1181, reich (Pyrénées-Orientales) 1260 1182, †1185, 1213, 1214, †1252, 1253, 1263, 1264, – Arnald, B. (1054-1061) 1260 1265, 1276, 1277, 1280, 1310, 1347 – Blasiuskapelle, ehem. Kapelle am Dom 1182 Elsass (Alsatia, Elesazen, Elisacium, Helisatia), Region – Dom 1182, 1277 in Frankreich (Haut- und Bas-Rhin) 402, 410, 580, † † † – Gebhard I. (Gebeardus, Gebehardus, Gebehart, Gebhard, 668, 669, 671, 679, 682, 687, 696, 706, 711, Gephard, Gebhart, Gebardus, Gevehardus, Gheveardus, †715, 839, 845, 846, †847, 861, †863, 864, 865, Ghevehardus, Gebahardus, Gabhard, Giehardus, Glebe- 957, 1000, 1001, †1020, †1021, 1028, 1071, 1183, hardus,Gerhardus, Geobardus, Godehardus, Gebraedus, 1218, 1251, 1385 Glebardus) B. (1042-1057) 329, 658, 867, 998, 1006, Elsdorf, O. (swl. v. Hamburg) in Deutschland (Nie- 1022, 1162, 1163, 1164, 1165, 1166, 1167, 1169, dersachsen) 472 1181, 1182, †1185, 1213, 1214, 1253, 1263, 1264, vgl. Ida v. Elsdorf 1265, 1276, 1277, 1280 Elten (Heltena), Stift (mon. Iesu Christi et s. Viti) und vgl. Viktor II. Oteil v. Emmerich in Deutschland (Nordrhein- – Gertrudiskapelle, ehem. Kapelle am Dom 1182 Westfalen) 1184 – Gundechar II., B. (1057-1075) 1167, 1181, 1277 – Richlinde (Riclinde), Ä. (um 1050) 1184 – Heribert, B. (1022-1042) 1182 Ely (Elyensis), O. und Kl. (nl. v. Cambridge) in Eng- – Willibald, B. (741-787) und Hl. 1166 land (Cambridgeshire) 1199, 1201 Eider (Egidore, Egidosa), Fl. in Norddeutschland 370, Embrun (Ebredunensis, Embredunensis), O. und D. (söl. 1026, †1231 v. Grenoble) in Frankreich (Hautes-Alpes) 623, Eihstetensis vgl. Eichstätt †782, 1205, 1290, 1305, 1306, †1308 Eifelgau (Eiffila), Gau in Deutschland (Rheinland- – Hugo, EB. (1054-1055) 1205, 1305 Pfalz) †860 – Marcellinus, B. (gest. ca. 374), Hl. 1306 29

952 Verzeichnis der Personen und Orte

– Notre-Dame (basilica s. Mariae), Kath. 1306 Ergat vgl. Reichenau – Winiman (Winimannus), EB. (1057-1069) †782, Ergersheim (Argersheim), O. (swl. v. Straßburg) in †1194, 1205, †1244, 1290, 1305, 1306 Frankreich (Bas-Rhin) †847 Emeno, A. v. Déols (997-1018) †836 Erhard (Herhardus, Erardus), B. v. Regensburg (ca. Emindus/Emiglius, Hl., Patron in Ascoli Piceno 975, 680-719) 1000, 1001 1238 Erhard (Herardus), EB. v. Tours (856-871) †631 Emmeram, B. v. Regensburg (7. Jh.), Hl., Patron 998, Erkenbald (Erchenbaldus), B. v. Straßburg (965-991) †999 †715 Eneas vgl. Aeneas Erlangen, O. in Deutschland (Bayern) 1264 Engelhard (Engilhardus), EB. v. Magdeburg (1051- Ermenfried, ArchiDi. in Verdun (um 1050) 644, †664 1063) 655, 853 Ermenfried, B. v. Sitten (ca. 1053-1086) 1125 Engilbert, röm. Skriniar (1046) 335 Ermesindis, Gfin v. Barcelona (gest. 1058) 1207, Engilhardus vgl. Engelhard 1217, 1260, 1261 Engiriacum vgl. St-Jean-d'Angély , O. (sl. v. Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) England (Anglia, Angli), Britannien, Engländer, An- †1020 gelsachsen, Land und Volk 471, 509, 510, 511, Esculanus vgl. Ascoli Piceno † † † 512, 582, 614, 622, 623, 624, 761, 763, 764, Essenheim (Hesinesheim), O. (swl. v. Mainz) in 803, 827, 883, 989, 990, 1050, 1197, 1199, 1201, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 †1202, †1275, 1335, 1396 – Edward (Eduuardus, Edwardus) d. Bekenner, Kg. Estene, Estevene vgl. Stephan (1042-1060) 509, 511, 512, †582, 622, 624, 761, Étalans (Attalans), O. (söl. v. Besançon) in Frankreich †763, †764, 803, 882, 884, 989, 990, 1199, 1201, (Doubs) 690 †1202 Eternanum curtis, Besitz der Gft. Rimini 453 – Harald II. (Herald), Gf. v. Wessex (1053-1066), Kg. Ethruria vgl. Toskana (1066) †1202, 1271 Eticho, B. v. Faenza (ca. 1032-1056) 1006 – Wilhelm (Willelmus), Kg. (1066-1087) 627, 761, 817, Etichonen, frühmittelalterl. Adelsfamilie 957 † 990, 1202 Étival, O. und Kl. (sl. v. Besançon) in Frankreich Enguerrand (Angelrai), Gf. v. Ponthieu (1052-1053) (Jura) 410, 505 627 Etschland vgl. Südtirol Enrichgau (Enriche pagus), Gau in Deutschland 859, Eucharius, Apostel und B. v. Trier (3. Jh.), Hl., Pat- †860 ron in Trier 541, 1293 Enricus vgl. Heinrich Eudo vgl. Odo Epao, ehem. O. bei Vienne in Frankreich (Isère) 655 Euernesheim vgl. Ebersheim Ephesus, ehem. O. bei Selçuk in der Türkei 1112 Eugen I., P. (654-657) †814 Épinal, O. in Frankreich (Vosges) 411 Eugen II., P. (824-827) †427, †814 – St-Maurice Kl. 411 Eugen III., P. (1145-1153) 450, 665, 702, 703, 709, Épinouze (Spinosa), O. (sl. v. Vienne) in Frankreich † † (Drôme) 1205 800, 1200 – St-Bernard (eccl. Jesu Christi sub veneratione s. Bernardi Eusebius Bruno, B. v. Angers (1047-1081) 611, 622, Viennensis), Ki. 1205 626, 627, 659, 718, 719, 750, 761, 803, 817, 818, 848, 1136, 1205 Eppo/Eberhard, B. v. Naumburg (1045-1079) 658, 1217 Eustachius, B. v. Albano (761-769) †899 Eppo v. Nellenburg (ca. 980-1034) 710 Eustachius I. (Eustacius), Gf. v. Boulogne (um 1050) Epternacensis vgl. Echternach 627 Eranchingun vgl. Frenkingen Eustorgius, Schenker an Cluny (vor 1055) 1218 Erardus vgl. Erhard Eustorgius, Kle., Schenker an Cluny (vor 1055) 1218 30

Verzeichnis der Personen und Orte 953

Eva, Gfin v. Chaumontios (Mitte 10. Jh.) †648 Fécamp (Fiscamnensis), O. und Kl. (nl. v. Le Havre) in Evrard (Eurardus), A. v. Breteuil (um 1050-1053) 630 Frankreich (Haute-Normandie) 811, 877 – Johannes, A. (1028-1078) 811, 819, 877 Evrardus, Everardus vgl. Eberhard Federicus vgl. Friedrich Exaiulum vgl. Rom, S. Andrea Federic, irrtümlich für Heinrich III. †941 Exeter (Exonia), O. und D. in England (Devon) 509, Felicianus, Hl., Patron in Bifurco 793 511, 512 – Bartholomäus, B. (1161-1184) 510 Felicitas, Hl., Patronin in Andlau 686, 687, 984, 1183 – Leofric, B. (1046-1050) 511, 512 Felicitatis Castellum vgl. Città di Castello Exmilo, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Felix, A. v. S. Andrea (1050) 771 Eychof vgl. Eichhofen Felix, A. v. Sansepolcro (um 1050) 451, 1322 Eymardus vgl. Aimard Felix, Hl., Patron in Metz, St-Clément, Kientzheim, Zürich †648, †694 Eystatensis vgl. Eichstätt Fell (Vallis), O. (öl. v. Trier) in Deutschland (Rhein- Ezzo, Pfgf. in Lothringen (1020-1034) †727 land-Pfalz) †860 Fabian, Hl., Patron in Andlau 686, 687, 1183 Fenouillet (Vallonensis), O. (wl. v. Perpignan) in Faenza (Faventinus), O. und D. (swl. v. Ravenna) in Frankreich (Pyrénées Orientales) und Kl. (St-Paul) Italien (Emilia Romagna) 1006 743 – Eticho, B. (1032-1056) 1006 Ferdensis vgl. Verden Falari, Faleranus, Fallaritana vgl. Civita Castellana Ferdinand I., Kg. v. Léon-Kastilien (1018-1065) 1217 Fano (Phanensis, Fanensis), O., Gft. und D. in Italien Ferieres vgl. Ferrière (Marken) 360, 361, 372, 376, 725, 1229 Fermo (Firmanus, marca Firmana), O., Mkgft., und D. – Albert, angebl. B. (um 1045) 360, 376 in Italien (Marken) 527, 938, 1078, 1078, 1163, – Harduin (Ardoinus, Harduinus), B. (1050-1060) 725, 1229, 1248 771 – Olderich, B. (1057-1073) 1078 – Martinskl. (S. Paterniano) 376 Ferrara (Ferrariensis), O. und D. in Italien (Emilia) Farfa (S. Maria de Farfa, Pharphensis, Pharpha), Kl. in 458, 1221, 1222, 1229, 1232 Italien (Sabina) 386, †440, 441, 503, 527, 888, 890, – Eberhard (Everardus), ArchiPr. (1055) 1221 894, 928, 937, 938, 942 – Gregor, B. (um 1000) 1232 – Kathedr. 1221, 1232 – Berard, A. (1049-1089) †440, 503, 527, 890, 894, – Leo, ArchiDi. (1055) 1221 937, 938 – Roland (Rulandus), B. (ca. 1031-1063) 1232 – Hugo (Ugo), A. (997-1039) 890 – Hugo, Vogt (1051) 894 Ferreolus, Hl., Patron in Besançon 691, 856 Farum/Farus, angebl. Grenzort der normannischen Feretranus vgl. Montefeltro Besitzungen in Apulien †1092 Ferrières (Ferieres), O. (sl. v. Lüttich) in Belgien (Lüt- tich) †595 Fasciola, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Rom in Italien (Latium) 1050 Ferro filius Tasetcradi, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Faustinus, Gestalt des Frühchristentum (Clemensro- Ferrucius, Hl., Patron in Besançon 691, 856 man) 438 Fertorius vgl. Fortore Faustinus, angebl. caput senatus, Konsul und Pfalz- Fesolanus vgl. Fiesole richter in Rom (1051) †899 Ficolensis vgl. Cervia Faustinus, angebl. Pr. im Vatikan (1051) †899 Fiesole (Fesolanus, Fesulanus, Fuselanus), O. und D. in Italien (Toskana) 540, 550, 771, 792, 796, 797, Faventinus vgl. Faenza 798, 1306, †1308, 1356 Favianus vgl. Fabian – Atinulf (Arnulfus, Atenulfus, Atinolfus), B. (1039- Favières (ad Faveriis), O. (sl. v. Toul) in Frankreich 1057) 540, 550, 771, 797, 1306, †1308, 1356 (Meurthe-et-Moselle) 616 – Jakob, B. (1027-1039) 797 31

954 Verzeichnis der Personen und Orte

– S. Bartolomeo, Kl. 797 – – Stephan, A. (1050) 796 – – Leo, A. (um 1050) 797 – Gerhard (Gerardus), ArchiPr. (1050) 796 – Trasmund, B. (1058-1077) 1356 – Gerhard (Gerardus, Giraldus), B.. (1045-1061, seit Figlinole, curtis de Farnetu que Vinciano v., Besitz d. Kl. 1058 P. Nikolaus II.) 540, 541, 771, 795, 796, Sansepolcro 451, 1322 1217, 1306, †1308, 1395 Fiorentino (Florentinum), O. (wüst) und ehem. D. in – Lambert, B. (1025-1032) 726 Italien (Apulien) 1370 – Petrus, Primicerius (1050) 796 – S. Reaparata, Kathedr. 1396 Firenze vgl. Florenz Florina vgl. Florennes Firmanus vgl. Fermo Foggia, O. in Italien (Apulien) 1250 Firmus, Mönch v. Montecassino (1052) 963, 965 Foglia, Fl. in Italien (Marken) 361, 378, 379 Fiscamnensis vgl. Fécamp Folcherans vgl. Foucherans Flaminia, via, Straße in Italien v. Rom zur Adria 361 Folco vgl. Fulco Flandern, Region und Gft. in Belgien und Frankreich †476, 566, 581, †582, 583, 589, 627, †667, 850, Folcuin, A. v. St-Vincent in Metz (um 1050) †837 †851, 852, 1125, 1271, 1272 Folcuin (Folquinus), Hl., Patron in St-Bertin 1295 – Balduin V., Gf. (1036-1067) 566, 581, †582, 589, Foligno (Folinensis, Fulinigensis, Fulgiliensis), O. und D. 627, 850, 1271, 1272 in Italien (Umbrien) 335, 771, †863 – Balduin VI., Gf. (1067-1070) †476, 627, 850, †851, – Azo (Hazo), B. (1050-1068) 771, †863 852, 1271 Folquinus vgl. Folcuin – Mathilde, Tochter Balduins V. (1050) 627, 1125 Fontaneto (d'Agogna), O. (nwl. v. Novara) in Italien Flanheim vgl. Flonheim (Lombardei) 1347, 1350 Flatburch vgl. Fledborough Fonte Avellana, Kl. (swl. v. Pergola) in Italien (Mar- Flavigny (-sur-Ozérain), O. und Kl. (nwl. v. Dijon) in ken) 372, 450, 588, 891, 982, 1177 Frankreich (Côte-d'Or) 622, 623, 1205 – Petrus Damiani, Prior, KardB. v. Ostia (gest. 1072) – Aimo (Aymo), A. (1038-1049) 622, 623 329, 357, 360, 371, 372, 376, 438, 439, 450, 456, – Odo (Oddo), A. (ca. 1051-1056) 1205 480, 514, 516, 540, 576, 587, 588, 721, 791, 880, Fledborough (Flatburch), O. (wl. v. Lincoln) in Eng- 890, 891, 892, 982, 1035, 1177, 1217, 1218, 1225, land (Nottinghamshire) †1202 1265, 1281, 1321, 1324, 1344, 1352 vgl. Ostia, Ocri Flonheim (Flanheim), O. (swl. v. Mainz) in Deutsch- land (Rheinland-Pfalz) †860 Fontenoy-le-Château (Fontoniacum), O. (swl. v. Épinal) in Frankreich (Vosges) und Adelsgeschlecht 840, Florennes (Florina), O. und Kl. (eccl. s. Ioannis baptiste) 841 (swl. v. Namur) in Belgien (Namur) 857 – Gertrud, Tochter d. Rainard, Frau Gf. Friedrichs v. – Gonzo (Gonso), A. (um 1050) 857 Toul (um 1050) 841, 842 Florentinus vgl. Florenz, Fiorentino – Leuchardis, Tochter Rainards, Ä. v. Bleurville Florenz (Firenze) (Florentinus, Firenze, S. Johannis epis- (1050) 840 copatus), O. und D. in Italien (Toskana) 436, 540, – Raimbald, Großvater Rainards (ca.1019-1030) 840 541, 726, 771, 792, 794, 795, 796, 797, 798, 876, – Rainard II., Gf. v. Toul (1050) †831, 840, 841, 1125, 1174, 1199, 1201, 1213, 1215, 1216, 1217, 842, 843, †863 1218, 1219, 1221, 1222, 1223, 1229, 1234, 1297, Forchheim, O. (nl. v. Erlangen) in Deutschland (Bay- †1298, 1306, †1308, †1309, 1310, 1311, 1313, ern) 1263 1338, 1352, 1377, 1378, †1391, 1392, 1393, 1394, Forconinus vgl. L'Aquila 1395, 1396 – Atto (Hatto, Ato), B. (ca. 1032-1040) 795 Forli (Foroiuliensis), O. und D. (swl. v. Ravenna) in Ita- – Badia, Kl. 1125 lien (Emilia-Romagna) 1046 – Domstift (canonica) und Kathedr. s. Giovanni – Johannes, B. (ca. 1040-1075) 1046 Baptista 795, 796 Forlimpopoli (Foropopulensis, Puliensis), O. und D. (söl. – – Roland, Propst (1050) 796 v. Forli) in Italien (Emilia-Romagna) 1046, 1306 32

Verzeichnis der Personen und Orte 955

– Litgrin, B. (um 1057) 1306 – Ludwig I. (Hludovicus, Ludewicus, Luduwicus, Ludovi- – Petrus, B. (um 1053) 1046 cus) d. Fr., Ks. (814-840) 594, †595, 627, †648, Formello, Stadtteil v. Tivoli in Italien (Latium) 660, †860, 888 – Leone Sabinensi, casalis de, Besitz d. Kl. Farfa 937 – Ludwig (Lodoicus) II., Ks. (850-875) †1309 – Petri de Leone Ferrarius, casalis, Besitz d. Kl. Farfa 937 – Pippin (Pipinus, Pippinus) d. Mittlere, (gest. 714) – Petroccio, casalis de, Besitz d. Kl. Farfa 937 †650 – S. Maria, Ki. 937 – Pippin, Kg. (751-768) †346, †860, 888 Formosus, P. (891-896) †533, †534, †632, 799, 998 – Richardis (Richardis, Richarda), Frau Ks. Karls III. (840-894) 686, 687, 1183 Foroiuliensis vgl. Aquileia – Sigebert III., Kg. (633-656) 594, †595, †1059 vgl. Forli – Theoderich III., Kg. (673-690) †595 Foropopulensis vgl. Forlimpopoli Frankreich (Franci, Francia, Francigeni, Gallia, Gallicus, Forosemproniensis vgl. Fossombrone regnum Francorum) Land und Bewohner 367, 369, Fortore (Fertorius), Fl. in Italien (Apulien) 1074 408, 436, 473, †479, 480, 481, 514, 515, 520, 541, Fortunatus, Hl., Patron in Salerno 919 †548, 556, 562, 564, 569, 574, 585, 604, 611, 614, Fossombrone (Forosemproniensis, Simphroniensis), O., 615, 622, 625, 627, 629, 630, 634, 635, 692, 720, Gft. und D. in Italien (Marken) 361, 540, 550, 890, 729, 750, 758, 761, †764, 766, 769, †776, †788, 1177, 1178, 1229, 1248 790, 803, 811, 812, 813, †814, 848, †863, 877, 878, – Benedikt, B. (ca. 1046-1070) 540, 550 †887, 890, 897, 900, †941, 955, 991, 998, †999, – Petrus, Gf. (um 1056) 1248 1045, †1059, 1125, 1136, 1160, 1187, 1188, 1195, † † Foucherans (Folcherans), O. (söl. v. Besançon) in 1205, 1217, 1227, 1235, 1251, 1252, 1279, 1334, Frankreich (Doubs) 690 1385 – Heinrich I. (Henricus, Heinricus, Henris), Kg. (1031- Fraiture (Fractura), nicht identifizierter O. an d. Maas 1060) 408, 480, 481, 574, 604, 615, 627, 630, 635, †860 †728, †776, 900, †941, 955, 991, †999, 1045, Franci vgl. Franken, Normannen †1059, 1195, 1227, †1252, †1334 Francia, Francigena vgl. Frankreich, Franken – Hugo Capet, Kg. (987-996) 850 Franken (Francia, Francigena), Region in Deutschland – Ludwig VI., Kg. (1108-1137) 480 1012 – Philipp I., Kg. (1059-1108) 780, 1187, 1227 – Robert II., Kg. (996-1031) 480, 536, 627, 767, 769 Franken, fränkisch, Stamm 594, †595, †631, †632, Franziskus, Hl. und Ordensgründer (gest. 1228) 1145 †788, 983, 1038, †1059, 1078, 1085, 1175 – Arnulf, fränk. Hzg. (695-723) †650 Fraso vgl. Frose – Childerich II., Kg. (662-675) †595 Fratte (heute Ausonia), ehem. Burg und O. (nl. v. – Chlodwig II. (Cludouius, Hludouius), Kg. (639-657) Minturno) in Italien (Latium) 1359 †631, †632 – S. Marino, Kl. 1359 – Chlodwig III. (Clodoveus), Kg. (690-694) 594, †595 Fredericus, Frederis vgl. Friedrich – Dagobert I., Kg. (623-639) †631, †632, †648, †860, Freising (Frisingensis), O. und D. in Deutschland (Bay- †1059 ern) 626, 658, 803, †863, 867 – Dagobert II., Kg. (656-676) 594, †595 – Helinard/Ellenhard, B. (1052-1078) †863 – Drogo, Hzg. der Burgunder (gest. 708) †650 – Nitger/Nizo (Nito), B. (1039-1052) 626, 658, 803, – Gottfried (Godefridus), fränk. Hzg. (um 715) †650 867 – Hugo, fränk. Hzg., mehrfach B. (715-730) †650 Frenkingen (Eranchingun) (heute Bettingen), O. (wl. v. – Karl (Karolus) d. Gr., Kg. und Ks. (768-814) 331, Bitburg) in Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 †346, 594, †595, †648, †650, 660, †860, 888, 931, Frenelle-la-Grande (ad Grandem-Frasnem), O. (sl. v. †999, 1004, 1050, †1323 Nancy) in Frankreich (Vosges) 616 – Karl II. d. Kahle, Kg. (869-877) †631 Frictilli fundus, Besitz v. St. Peter im Vatikan bei Sutri – Karl III., Ks. (876-888) 687 †1052 – Lothar II., Kg. (855-869) †595, †694, †885 33

956 Verzeichnis der Personen und Orte

Friedelinde, Gfin (v. Metz) (um 1030) †648 Frotimundus vgl. Frodemund Friedrich (Fredericus, Fridericus), B. v. Genf (1030- Fruttuaria (Fructuariense), Kl. in San Benigno Canave- 1073) 771, 813, † 814, 815, 820, 856 se in Italien (Piemont) 337, 460 Friedrich (Fredericus) v. Astenois, Gf. v. Toul (ca. Fulbert, A. und Kan. in Toul (1050) †805 1050-1055) 841, 842, 844 Fulco (Folco), A. v. Corbie (1048-1097) 620, 622, 623, Friedrich (Federicus, Fridericus, Fredericus, Frederis) v. 627, 738, 747, 752, 753, 754, 803, 808, 809 Lothringen, päpstl. Kanzler (1051-1054), A. v. Fulco II., B. v. Amiens (1036-1058) 507, 620, 627, Montecassino (1055-1058), KardPr. v. S. Grisogo- 749, 754, 803, 808, 809 no 422 436, 514, †584, 762, 827, 833, 878, 879, Fulco, Gf. v. Anjou (987-1040) 877 880, 903, 905, 914, 919, 929, 930, 931, 937, 938, Fulda (mon. Salvatoris et s. Boniphatii in loco q. v. Bochonia † 939, 947, 950, 952, 953, 955, 957, 958, 959, 960, iuxta ripam fluminis Fuldae/mon. Fuldense, q. s. Boni- 961, 963, 965, 967, 975, 983, †999, 1006, 1007, phatii vocabulo viget ... in loco ... Boconia, erga ripam 1012, 1023, †1024, 1025, 1026, 1033, 1043, 1044, fluminis q. d. Fulda, Fuldensis), Fl., O. und Kl. in 1046, 1050, 1051, †1052, 1054, †1059, 1060, 1064, Deutschland (Hessen) 329, 331, 353, †354, 355, 1066, 1070, 1072, 1076, 1078, 1107, 1114, 1118, †365, 565, 569, †570, †572, 653, 654, 655, 722, 1124, †1129, 1133, 1152, 1153, 1154, 1166, 1212, 1014, 1152, 1153, †1220, 1278, 1279 1213, †1231, 1285, 1286, 1293, 1295, 1296, 1299, – Bobbo, A. (1014-1018) †1220 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, 1306, †1308 – Bonifatius, Klgründer, EB. v. Mainz (745-754) 722, vgl. auch Stephan IX 1026, †1220, 1279 Friedrich I. (Frethericus comes) v. Luxemburg, Gf. im – Eberhard, Mönch (12. Jh.) 355, †365, 569, †570, Moselgau (gest. 1019) †595 †1220, 1279 Friedrich II. (Frethericus dux) v. Luxemburg, Hzg. v. – Egbert (Echbertus), A. (1047-1058) 565, 569, †570, Niederlothringen (1046-1067) †595 655, 722, 1152, 1153, 1279 Friedrich V., Gf. v. Pfirt (um 1050?) †412, †706 – Rohing (Roingus), A. (1043-1047) 329, 331, 353, 355 Friedrich II., Hzg. v. Lothringen (1027-1033) †863 – Sigwart (Sigewardus), A. (1039-1043) †365 Friedrich II. v. Staufen, Hzg. v. Schwaben (1105- Fulinigensis vgl. Foligno 1147) †669 Furenthela vgl. Voerendaal Friedrich I., Kg. und Ks. (1152-1190) 352, †715 Fusco de presbitero Gisulfo, Zeuge in Corneto (1051) 894 Friedrich, Pfgf. (v. Schwaben) (1027-1053) 655 Fuselanus vgl. Fiesole Friesen (Frises), Volk 1050 Frigento (Quintum decimum), O. und D. (nöl. v. Avelli- G., A. v. Alet-les Bains (1050) 743 no) in Italien (Kampanien) 1107, 1370 Gaeta (Gaieta, Gagetanus), O., Hzgtm. und D. in Ita- Frisa, O. und Burg d. Kl. Montecassino (nl. v. Lancia- lien (Latium) 771, 960, 1070, 1078, 1290 no) in Italien (Abruzzen) 1293 – Atenulf (Adenolfus, Adenulfus), Hzg. (1045-1062) Frisingensis vgl. Freising 1070, 1078, 1290 – Leo IV., B. (1050-1075) 771 Frodemund (Frotimundus), Schenker an Cluny (vor 1055) 1218 Gaidulf Rusticus v. Medicina, Notar in Bologna (1057-1090) 1284 Froland, B. v. Senlis (1043-1053) 604, 611, 622, 627 Gaieta vgl. Gaeta Fromund (Frotmundus), B. v. Troyes (ca. 1050-1070) 822, 827 Galeria, Fl. und O. (nwl. v. Rom) in Italien (Latium) 1051 Frose (Fraso), O. (swl. v. Magdeburg) in Deutschland – Girardus (Girardus, Gerardus) de Saxo, Gf. (1049) (Sachsen-Anhalt) 558 521, 524 Frotar, B. v. Toul (814-846) †805 Galiciensis vgl. Santiago Frotarius, EB. v. Bordeaux (860-876) †631 Galiläa (Galilea), Vogesental vgl. St-Dié Froterius, B. v. Nîmes (1056) 1260 Gallen vgl. St. Gallen 34

Verzeichnis der Personen und Orte 957

Gallia, Gallien vgl. Frankreich Genesius, Hl. 683 Gallia vgl. auch Deutschland Genf (Genevensis, Genuensis), O., Gft. und D. in der Gallia belgica, kirchliche Prov. 541, 1292, 1311 Schweiz (Genf) 771, 810, 813, †814, 815, 820, Gallus, Hl., Patron in St. Gallen, Augsburg 869 856, 1218, 1385 Galterius Ugoni filius, Person im Umfeld v. Romans – Friedrich (Fredericus, Fridericus), B. (1030-1073) 771, (1056) 1205 813, †814, 815, 820, 856 Galterus/Galterius vgl. Walter – Hugo II., B. (993-1020) 1218, 1385 – St-Victor (s. Victoris), Ki. 1218, 1385 Ganagobie (Gangobiense), O. und Kl. (sl. v. Sisteron) in Frankreich (Alpes-de-Haute-Provence) 1218, 1385 Gengulf, Hl., Patron in Varennes †885 Gandersheim (Gandesiana), O. und Kl. (nl. v. Göttin- Gent (Gand), O. in Belgien (Ostflandern) †1059 gen) in Deutschland (Niedersachsen) 1031, 1130, – St-Pierre-au-Mont-Blandin (Blandinum coenobium), 1256, 1262 Kl. †1059 – Beatrix, Ä. (1044-1061) 1031, 1130, 1256, 1262 – – Wichard, A. (1034-1058) †1059 – Sophia, Ä. (1002-1039) 1262 Genuensis vgl. Genf Gap (Vapicensis, Wapicensis, Wapiciensis), O., Gft. und Georg, angebl. B. v. Porto (1051) †899 D. in Frankreich (Hautes-Alpes) 810, 1205, 1218, 1330, 1385 Georg, EB. v. Kalocsa (ca. 1050-1070?) 655, 820, – Ripert (Ribertus), B. (1053-1060) 1205, 1330 827, 856 Garganus mons vgl. Monte Gargano Georg, Hl. 683, 1012, 1023 Gauffredus, Bruder A. Hugos v. Cluny (1055) 1218 Gepa, Ä. v. Neuss (um 1050?), angebl. Schwester Gaufred, Gf. v. Avignon (1057) 1306 Leos IX. †727, †949 Gaufredus, Gaufridus vgl. Gottfried, Gosfred Gephardus vgl. Gebhard Gauslinus , Gauzelinus vgl. Gauzlin Gerald, A. v. Aisnay (1056) 1205 Gauzlin (Gauzelinus, Gauslinus), B. v. Toul (922-962) Gerald, B. v. Viviers (1042-1070) 1205 †805, †831, †885 Gerald, Propst in Corbie, A. in Sauve-Majeur (1075- Gaymere vgl. Waimar 1095) 738, 747, 752 Gerald (Girardus), Gf. v. Buonalbergo (1053) 1078 Gebhard I. (Gebeardus, Gebehardus, Gebehart, Gebhard, Gephard, Gebhart, Gebardus, Gevehardus, Gheveardus, Gerardus vgl. Gerhard, Girardus Ghevehardus, Gebahardus, Gabhard, Giehardus, Glebe- Gereon, Hl., Patron in Köln 958 hardus, Gerhardus, Geobardus, Godehardus, Gebraedus, Gerhard, A. v. Lure (um 1050) 688, 871 Glebardus) B. v. Eichstätt (1042-1057) 329, 658, Gerhard, A. v. Luxeuil (um 1050) 688, 698 867, 998, 1006, 1022, 1162, 1163, 1164, 1165, 1166, 1167, 1169, 1181, 1182, †1185, 1213, 1214, Gerhard (Gerardus), ArchiPr. v. Florenz (1038, 1050) 1253, 1263, 1264, 1265, 1276, 1277, 1280 796 vgl. Viktor II. Gerhard, B. v. Cambrai (1013-1051) 857 Gebhard (Gebeardus, Gebehardus, Gephardus) B. v. Re- Gerhard, B. v. Csanád, Hl., Märtyrer (1030-1046) 655 gensburg (1036-1060) 329, 658, 936, 997, 998, Gerhard (Gerardus, Gerhardus, Giraldus), B. v. Florenz 1006, †1117, 1166, 1215, 1217, 1267, 1269 (1045-1061, ab 1058 P. Nikolaus II.) 540, 541, Gebuinus vgl. Guido 771, 795, 796, 1217, 1306, †1308, 1395 Gelasius I., P. (492-496) †724, 1175 Gerhard (Gerardus), B. v. Rieti (1050-1059) 771 Gelduin, B. v. Laon (ca. 1030-1052) 627 Gerhard (Gerardus), B. v. Roselle (1050-1060) 771, Gelduin, EB. v. Sens (1032-1049) 627, 677, 678, 761 795 Gelduin, Gf. v. Breteuil, Vizegf. v. Chartres (1019- Gerhard (Gerardus), B. v. Toul (963-994), Hl. 411, 1060) 622, 630 600, 616, †641, 688, 761, 771, 772, 789, †805, 827, Geldulf, Thesaurar v. Stablo (um 1050) †633 828, 829, 830, †831, †885 Gemeticum vgl. Jumiège Gerhard II. v. Egisheim (gest. 1038) 697, 839 35

958 Verzeichnis der Personen und Orte

Gerhard III. (Gerardus) v. Egisheim (gest. vor 1049) Gibbertus, franz. Kle. 436 699 Gibelinus, EB. v. Arles (ca. 1097-1115) 1186 Gerhard (Girardus), Gf. v. Ascoli und Teramo (1056) Gibriacum vgl. Gevrey 1229, 1246, 1307 Giersleben (Jhereslib, Iheresleb), O. (wl. v. Bernburg) in Gerhard, Gf. v. Metz (gest. 1045) 652 Deutschland (Sachsen-Anhalt) 665, 1278 Gerhard (Gerardus), Hzg. v. Oberlothringen (1048- Gilbert, B. v. Barcelona (1035-1062) 1196 1070) 652, †863, 948 Gilebert, B. v. Meaux (990-1009) 536 Gerhard Brazutus (Johannes Brachiutus, Gerhardus Bra- Ginon., angebl. O. 955 zutus, Braczutus Transtiberinus), röm. Adliger (Mitte Giovenzana, Massa (Iubenzana, Intermorana), Terr. zw. 11. Jh.) 384, 399, 1160, 1310, 1396 Subiaco, Tivoli und Alife in Italien (Latium) 931 Germania, Germanien vgl. Deutschland Giraldus vgl. auch Gerhard Germanus, Hl., Patron in Münster Granfelden, Au- Girardus (Girardus, Gerardus) de Saxo (Gerardus Rainie- xerre, Sora, 709, 770, 1376 rii), röm. Adliger, Gf. v. Galeria (1049) 521, 524 Germigny (Germiniacum), wüst bei Neuville-en-Tour- Girardus vgl. auch Gerhard, Gerald ne-à-Fuy (nöl. v Reims) in Frankreich (Ardennes) †595 Girbaden, ehem. Burg (wl. v. ) in Frankreich (Bas-Rhin) 685, †715 Gernrode (Geronrod), O. und Kl. (S. Mariae, D. nostri et s. Petri) (söl. v. Halberstadt) in Deutschland Girvinus vgl. Gerwin (Sachsen-Anhalt) 558 Gisela (Gisila), Frau Ks. Konrads II. (gest. 1043) 665, – Hedwig II. (Hatuuuis), Ä. (ca. 1049-1118) 558 1278 Gero I. Mkgf. d. sächsischen Ostmark (937-965) 558 Gisela, Frau Kg. Stephans v. Ungarn (gest. ca. 1060) Gerona (Girona) (Gerundensis), O. und D. in Spanien 647 (Girona/Gerona/Katalonien) 1260 Giselbertus filius Odemundi, Zeuge in Grasciano (1057) – Berengar, B. (1050-1093) 1260 1307 Gersent, Frau Gf. Theobalds I. v. Blois und Cham- Gisenolf (Guisinolfus), A. v. Tremiti (um 1050) 1118 pagne (vor 1049) 627, 819, 877 Gisila vgl. Gisela Gersheim vgl. Gisler, B. v. Osimo (ca. 1022-1060) 372, 540, 890, Gerstede vgl. Jerstedt 891, 892 Gerstheim (Gersheim), O. (sl. v. Straßburg) in Frank- Giso, B. v. Wells (ca. 1059-1088) 990 reich (Bas-Rhin) †847 Giso, Gf. (1049) 655 Gertrud (Gertrudis), Ä. (652-659) und Patronin in Giso filius Gisoni, Zeuge in Grasciano (1057) 1307 Nivelles, Eichstätt 367, 585, 683, 1182, 1257 Gisulf, Fürst v. Salerno (1052-1077) †971, 1390 Gertrud, Tochter d. Rainard v. Fontenoy, Frau Gf. Gizurarson vgl. Ísleifur Friedrichs v. Toul (um 1050) 841, 842 Glandèves (Glanatina), O. (bei Entrevaux) und ehem. Gerulf, Schenker an St-Vanne bei Verdun (vor 1053) D. in Frankreich (Alpes-de-Haute-Provence) 1306 1025 Gnesen (Gniezno), O. und D. in Polen (Wielopols- Gerusalemme vgl. Rom, S. Croce, vgl. Jerusalem kie) †484, 1039, †1203 Gervasius, B. v. Le Mans (1036-1055), EB. v. Reims – Petrus, angebl. EB. (1055) †1203 (1055-1067) 343, 627, 634, †636, 655, 659, 718, – Stephan I., EB. (1030-1052) †484, †1203 719, 761, 803, 818, 900, 1188, 1205, 1227, 1349, Godefridus vgl. Gottfried 1353 Godiva, Frau Hzg. Leofrics v. Mercia (gest. um 1085) Gerwin (Gervinus, Gerwinus, Girvinus), A. v. St-Riquier †1202 (1045-1075) 507, 618, 620, 621, 622, 627, 749, 771 † Gevrey (Gibriacum), O. (sl. v. Dijon) in Frankreich Godricus, Dekan in Canterbury (1055) 1198 (Côte-d'Or) 823 Godscalcus vgl. Gottschalk Gezo filius Crescentii, Zeuge in Corneto (1051) 894 Godofridus vgl. Gottfried 36

Verzeichnis der Personen und Orte 959

Godwin, Gf. v. Wessex, Gf. (1001-1053) 989 Gotebold, Patr. v. Aquileia (1049-1063) 487, 1166, Gofredus vgl. Gottfried 1267, 1269 Gondershausen (Gunthereshusun), O. (wl. v. St. Goar) Gotefridus, Gothericus vgl. Gottfried in Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 Gothilo vgl. Gozelo Gondrecourt-le-Chateau (Gundricurtis), O. (swl. v. Gottfried, A. v. Ste-Trinité in Vendôme (ca. 1093- Toul) in Frankreich (Meuse) und Adelsgeschlecht 1132) †339, †340, †375, †1192 †863 Gottfried, B. v. Auxerre (1052-1076) 1136 – Milo, Adliger (um 1050) †863 Gottfried (Godefridus), Bruder d. B. Gerhard v. Cam- – Rudolf (Rodulfus), Adliger (vor 1050) †863 brai, Gründer v. Florennes (1. Hälfte 11. Jh.) 857 Gondreville (Gondulfi villa), O. (öl. v. Toul) in Frank- Gottfried I. v. Joinville, Adliger (um 1050) 508, 769 † reich (Meurthe-et-Moselle) 863 Gottfried, Adliger im Umfeld v. Besançon (1049) Gonso vgl. Gonzo 623, 690 Gontherius vgl. Gunther Gottfried II. Martell (Gaufredus, Gaufridus, Goffridus, Gonzo (Gonso), A. v. Florennes (um 1050) 857 Goffredus, Gozfridus), Gf. v. Anjou (1040-1060) Gorgona, Insel des toskischen Archipels im Thyrre- †339, †340, †375, 626, 627, 634, †636, 655, 659, nischen Meer und Kl. S. Maria (eccl. s. Mariae in in- 718, 719, 750, 761, 803, 817, 818, 900, †1192, sula Gorgona, ubi corpus b. Gorgoni) in Italien 930 †1193, 1235, 1236 – Bonus, A. (um 1050) 930 Gottfried (Godefridus), Gf. in Verdun (960-995) 1025 Gorgonius, Hl., Patron in Gorgona, Gorze 646, 858, Gottfried (Godefridus), fränk. Hzg. (um 715) †650 930 Gottfried I. (Gaufridus), Hzg. der Bretagne (992-1008) Gorze (Gorziensis, Gorzensis), O. und Kl. (ss. Petri et †542 Pauli, Gorgonii) (swl. v. Metz) in Frankreich Gottfried (Godofridus, Gothericus) d. Bärtige, Hzg. v. (Moselle) 622, 646, 840, 858 Lothringen, (1044-1069) 514, 566, 581, †584, 642, – Siegfried (Sigefridus, Sigifridus), A. (1031-1055) 622, 655, 663, 674, 1014, 1016, 1033, 1213, 1221, 646, 858 †1231, 1232, 1271, 1272, 1297, 1301, 1302, 1303, Gosfred (Gaufridus, Gozfredus), A. v. Vézelay (1037- 1311, †1318, 1325, 1342, †1345, 1348, †1369, 1052) 622, 755, 771 1378, 1392 Goslar (Goslaria, Goslariensis, Gosilaria) O. in Deutsch- Gottfried v. Mont-St-Vincent (Gaufredus de monte s. land (Niedersachsen) 329, †348, 579, 655, 657, Vincentii) Zeuge für Tod Stephans IX. (1058) 1395 665, 996, 1223, †1233, 1249, 1251, 1253, 1255, Göttingen, O. in Deutschland (Niedersachsen) 1026 1257, 1258, †1259, 1269, 1278, 1352 Gottschalk, B. v. Havelberg (1024-1085) 658 – Petersstift 1258 – St. Simon und Judas (Symonis et Jude; eccl. ... Mariae Gottschalk (Godscalcus), Propost in Nivelles (um et bb. apostolorum Symonis et Jude), Stift †348, 579, 1050) 585 657, 665, 996, 1253, 1255, 1257, 1269, 1278 Gozelo, A. v. Leno (um 1060) 425, 1171 – – Benno, angebl. Propst, Dompropst in Hildes- Gozelo (Gothilo), Hzg. v. Lothringen (1033-1044) heim, B. v. Meißen (1066-1106) 579, †1259 1311 – – Gunther (Guntherius), Propst (1056-1057), ksl. Gozfredus vgl. Joffred, Gosfred Kanzler, später B. v. Bamberg 1278 Gozfridus vgl. Gottfried – – Rumold, Propst in Goslar (ca. 1050-1051), später B. v. Konstanz 579, 665 Gozoluesheim vgl. Gosselsheim Göss, Oteil v. Leoben und Kl. in Österreich (Steier- Gozuvin vgl. Goswin mark) 987 Graach (Gracho), O. (söl. v. Wittlich) in Deutschland Gosselsheim (Gozoluesheim), O. (wüst) bei Alzey in (Rheinland-Pfalz) †860 Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 Gracho vgl. Graach Goswin (Gozuvin), Gf. (1049) 655 Gradicum vgl. Gray 37

960 Verzeichnis der Personen und Orte

Grado (Gradensis, Nova Aquileia), O. und ehem. Pat- Gregor, angebl. Kard. v. S. Pietro in Vincula (1051) riarachat in Italien (Venetien) 487, 761, 771, 787, †899 876, 890, 985, 998, 1038, 1040, 1042, 1044, †1053, Gregor, röm. Kle. (1049-1054?) 1141 †1055, 1057, 1058, 1143 Gregor I., d. Gr., P. (590-604) 341, 434, †449, 493, – Dominicus III. Marango, Patr. (1049?-1070) 487, 771, 787, 876, 890, 998, 1038, 1040, 1042, 1057, 626, †715, 762, †832, †932, 963, 965, 1006, 1042, 1058, 1143 1054, 1100, 1132, 1138, 1145, 1160, 1295 – Urso Orseolo, Patr. (1013-1049) 787 Gregor II., P. (715-731) 432, 1026, 1058 Graeca, Graecus vgl. Griechen, Griechenland Gregor III., P. (731-741) 1026, 1058 Graisbach, O. (wl. v. Ingolstadt) in Deutschland Gregor IV., P. (827-844) †354, 1186 (Bayern) †1021 Gregor V., P. (996-999) 329, 355, 480, †535, 594, – Theobald, Adliger (1053) †1021 †595, 660, 687, 746, 799, †860, †866, 1183, 1218 Graisivaudan vgl. Grésivaudan Gregor VI., P. (1045 Mai 1–1046 Dez. 20) (Johannes – Guigo, Gf. (um 1050) †782, †783 Gratianus, KardPr. v. S. Giovanni in Porta Latina) ad Grandem-Frasnem vgl. Frenelle-la-Grande 329, 331, 336, 352, 353, 355, 358, 363, 373, 386, Grandson (Grantionensis), O. (nl. v. Lausanne am Lac 387, 388, 430, 514, 518, 519, 531, 540, 544, †586, de Neuchâtel) in der Schweiz (Waadt) 815, 816 † 593, 746, 935, 952, 958, †971, 1148, 1225, 1320 – Adalbert (um 1050) 815, 816 Gregor VII., P. (1073-1085) 331, 373, 387, †400, 409, – Otto (1050) 816 †412, †421, 430, 433, 436, 439, 453, 466, 514, 518, Granfelden vgl. Münster-Granfelden 519, 531, 540, 541, †542, 543, 699, 719, 761, 762, Grantionensis vgl. Grandson 772, †782, †785, †788, 794, 939, †941, 1062, 1078, † Grasciano (Grassianum), O. (öl. v. Teramo) in Italien 1122, 1136, 1160, 1174, 1176, 1194, 1205, 1217, (Abruzzen) 1307 1237, †1244, 1264, 1265, 1267, 1273, 1310, 1331, 1396 vgl. Hildebrand Grassensis vgl. Antibes Gregor VIII., P. (1187) †542 Grassianum vgl. Grasciano Gregor IX., P. (1227-1241) 443, 550, 954, 1294 Grata, Hl., Patronin in Bergamo †899 Gregor X. P., (1271-1276) †542 Gratian vgl. Johannes Gratian, vgl. Gregor VI. Gratianopolitanus vgl. Grenoble Gregor XI., P. (1370-1378) †542 Gratiosius, angebl. B. v. Palestrina (1051) †899 Gregor, röm. Skriniar (1053, 1057) †1059, 1292, 1294, 1295, 1351, 1357, 1358, 1359, 1362, 1364, Grausonum vgl. Grozon 1371, 1385 Gray (Gradicum), O. (nwl. v. Besançon) in Frankreich Gregor vgl. Damasus II. (dessen irrtümlicher (Doubs) 691 Name) Gregor I., A. v. S. Sophia in Benevent (um 1010) 967, † 1061 Gregorius, Begleiter Leos IX. (1050) 814 Gregor II., A. v. S. Sophia in Benevent (1041- , O. (wl. v. Obernai) in Frankreich 1051/2) 918, 967 (Bas-Rhin) 685, 696 Gregor, B. v. Ferrara (um 1000) 1232 Grenoble (Gratianopolitanus), O. und D. in Frankreich (Isère) 991, 1046, 1205 Gregor, angebl. B. v. Orte (1051) †899 – Artald, B. (1036-1058) 991, 1205 Gregor, B. v. Todi (ca. 1037-1045) 204 Grésivaudan/Graisivaudan, Tal der Alpen in Frank- Gregor, B. v. Vercelli (1044-1077) 801, 802, 803, 890, reich (Isère) und Adelsgeschlecht †782, †783 895, 1306 Griechen, Griechenland (Graecus) Land und Volk 388, Gregor, Dekan in Chartres (um 1050) †339 655, 737, 878, 912, 930, 1038, 1040, 1065, 1067, Gregor II. v. Tusculum, Gf., Patrizius (vor 1064) 521, †1092, 1100, 1107, 1111, 1112, 1113, 1128, †1129, 524, 1156, 1224, 1225 1131, 1133, 1208, 1296, 1336, 1342, 1370 38

Verzeichnis der Personen und Orte 961

Griesheim (-sur-Souffel) (Criegisheim) O. (nwl. v. Guido, B. v. Pisa (ca. 1005-1012) 1174 Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) 684, 685, 696 Guido, EB. v. Mailand (1045-1071) 329, 357, 358, Grimannus vgl. Hermann 560, 761, 1347 Grimoald/Romoald, B. v. Anagni (ca. 1040-1060) Guido, EB. v. Reims (1033-1055) 612, 618, 619, 620, 1141 622, 623, 625, 626, 627, 629, 659, 750, 761, 808, Grimoald (Grimualdus), B. v. Valva (um 968) 1124 890, 1227 Grimoald, EB. v. Salerno (ca. 994-1010) 1390 Guido, EB. v. Vienne (1088-1119) †788 Grönland (Gronlandon, Gronlant) Insel im Polarkreis vgl. auch Calixt II. (Dänemark) 471, 1026, †1231 Guido vgl. auch Wido Großer St. Bernhard (sant Bernharts berg, mons Iovis, Poe- Guifredus vgl. Wifred nius), Alpenpass in der Schweiz (Wallis) †412, 413, Guigo, Gf. v. Graisivaudan (um 1050) †782, †783 414, 416, 562, 569, 812, 813, †814 Guilelmus, Guillelmus vgl. Wilhelm Grosseto (Rosellanus), O. und D. in Italien (Toskana) Guisinolfus vgl. Gisenolf 771, 795 Guitger, A. v. St-Pierre in Vienne (1056) 1205 – Gerhard (Gerardus), B. (1050-1060) 771, 795 Gummi (Gummitanus) (heute Bordj Cedria), O. und Großwenkheim (Wenkheim) (Wenckheim), O. (nöl. v. ehem. D. (öl. v. Tunis) in Tunesien 1120, 1122, Bad Kissingen) in Deutschland (Bayern) 381 1123 Grottaferrata (Grotta Ferrata), O. und Kl. söl. v. Rom Gundechar II., B. v. Eichstätt (1057-1075) 1167, in Italien (Latium) 1224, 1225 1181, 1277 – Bartholomäus, A. (1037- ca. 1050) 1224, 1225 Gunderada, Tochter Mangolds v. Donauwörth, Ä. v. – Lukas, A. (1060-1075) 1225 Hl. Kreuz, Donauwörth (seit 1049) 716 Grozon (Grausonum), O. (swl. v. Besançon) in Frank- Gundricurtis vgl. Gondrecourt reich (Jura) 692 Gunhild, Frau Kg. Svens v. Dänemark (um 1050) 491 Guaimarius vgl. Waimar Gunther (Gontherius), B. v. Agde (1050-1064) 1260 Gualberti vgl. Johannes Gualberti Gunther (Guntherius), kgl. Kanzler (1055), Propst v. Gualterus vgl. Walter S. Simon und Juda in Goslar (1056-1057), B. v. Guardialfiera, O. (söl. v. Termoli) in Italien (Molise) Bamberg (1057-1064) 1023, 1215, 1278 1069, 1070, 1078 Gunther vgl. Konrad v. Morsleben – Roffred (Roffrida), Gf. (1053) 1070, 1078 Gunthereshusun vgl. Gondershausen Guardia Lombardi (Guardia Lombardorum), O. (söl. v. Benevent) in Italien (Kampanien) 1069, 1101 Guntram d. Reiche, Gf. im Breisgau (vor 952) 957 Guarnerus, Guarnerius vgl. Werner Guntram Calentin v. Biberbach, Adliger (1053) †1021 Guarnerii fines, nicht identifiziertes Gebiet in Süditalien Guscia, Gau in Frankreich 810 †1092 Gy (Iudicum), O. (nwl. v. Besançon) in Frankreich Guaymarie, Guaymere vgl. Waimar (Franche-Comté) 690 Gubbio (Egobiensis, Egubiana), O. und D. in Italien H., A. v. Luxeuil-les-Bains (1049) 698 (Umbrien) 1306, 1321 Habsburger, Adelsgeschlecht 702 – Guido (Vido), B. (ca. 1040-1060) 1306, 1321 vgl. Rudolf v. Ottmarsheim Guido, röm. Adliger (11. Jh.) 441 Hademout, Nichte des Pfgfen. Aribo IV. (v. Bayern, Guido de Ponthieu, ArchiDi. (1050), dann B. v. 11. Jh.) 1166 Amiens (1058-1074) 754 Hadrian I. (Adrianus), P. (772-795) 527, †533, †534, Guido (Guido, Vuido, Wido, Gebuinus), B. v. Chalon- 557, †631, †632, 781, 888 sur-Saône (1044-1058) 820, 856, 946, 1205 Hadrian II. (Adrianus), P. (867-872) †354, 781, 799, Guido (Vido), B. v. Gubbio (ca. 1040-1060) 1306, †1309 1321 Hadrian III., P. (884-885) 781 Guido, B. v. Piacenza (1046-1048) 329, 331 39

962 Verzeichnis der Personen und Orte

Hadrian IV., P. (1154-1159) †1052, 1278 Harduin, ArchiDi. v. Noyon, B. v. Langres (1050- Hagano, Gf. in Verdun (um 900) 663 1065) 821, 822, †994 Hagia Sophia vgl. Konstantinopel Harduin (Arduinus) B. v. Todi (1050-1059) 771 Hagenau (), O. (nl. v. Straßburg) in Frank- Harduin (Arduinus), Propst in Verona (1049) 559 reich (Bas-Rhin) †669, 861 Harlingerode (Herlingerode), O. (öl. v. Goslar) in Haimo v. Brixey-aux-Chanoines, Adliger (um 1050) Deutschland (Niedersachsen) 1278 †863 Hart vgl. Harz Haimo (Haimo, Haymo), B. v. Verdun (988-1024) 661, Hartmann, B. v. Augsburg (1248-1286) 399 †664, †1024, 1025 Hartwig/Ascelin (Ascelinus, Hartuuigus, Hartuicus), B. Hainrich, Hainricus vgl. Heinrich v. Bamberg (1047-1053) 334, 658, 1005, 1006, Halberstadt (Alvestedensis, Halfarastadinense, Halverstoe- 1012, 1023 thensis), O. und D. in Deutschland (Sachsen-An- Hartwig, Vater P. Viktors II. (Anf. 11. Jh.) 1166 halt) 329, †348, 370, 558, 658, 1026 Harz (Hart), Mittelgebirge in Norddeutschland 1267 – Burchard I., B. (1036-1059) 658 Hassia vgl. Hessen Halinard (Alinardus, Allinardus, Aylenardus, Halinar- Hatto vgl. Atto dus, Helinardus), A. v. St-Bénigne in Dijon (1027- Hatuuuis vgl. Hedwig 1046), EB. v. Lyon (1046-1052) 329, 401, 514, Haune (Hunacha), Fl. in Deutschland (Hessen) 655 520, 540, 541, 550, 602, 611, 618, 622, 626, 642, 644, 645, 647, †648, †649, 760, 761, 762, 768, 771, Hausen (Husun), nicht identifizierter O., Besitz v. St. †782, †783, †785, 795, 797, 812, 813, † 814, 815, Maximin in Trier †860 818, 820, 821, 827, 830, 856, 906, 926, 961, 964, Hautvillers (Altivillarensis, Altovillare) O. und Kl. (sl. v. 972, 974, 979, 988 Reims) in Frankreich (Marne) 622, 630 Halo vgl. Allonnes – Norgaud, A. (um 1050) 622 Halverstoethensis vgl. Halberstadt Havelberg, O. und D. (nwl. v. Berlin) in Deutschland (Sachsen-Anhalt) 658 Hamaland, Gft. am Niederrhein 1184 – Gottschalk, B. (1024-1085) 658 – Wichmann II., Gf. (gest. 973/83) 1184 Haymo vgl. Haimo Hamburg (Ammaburgensis, Hammaburgensis), O. und Bundesland in Deutschland 370, 471, 489, 1225 Hazo vgl. Azo Hamburg-Bremen (Amaburgensis, Ammaburgensis, Heberardus, Hebreardus vgl. Eberhard Hammaburgensis), D. in Deutschland 329, †349, Hebrei vgl. Juden 370, 376, †377, 471, 489, 491, 655, 658, †863, 945, Hector, EB. v. Besançon (1002-1015) 658 1026, 1027, 1039, 1212, 1217, 1230, †1231 Hedwig II. (Hatuuuis), Ä. v. Gernrode (ca. 1049- – Adalbert (Albertus, Adallbertus, Adelbertus), EB. 1118) 558 (1043-1072) 329, †349, 370, †377, 471, 489, 491, Hedwig, Frau des Eppo v. Nellenburg (ca. 990-1012) 655, 658, †863, 945, 1026, 1027, 1039, 1230, †1231 710 – Hermann, EB. (1032-1035) 329 Heidenmauer vgl. Hohenburg Hamon, B. mit unbestimmtem Sitz (in Frankreich) Heiliges Land 623, 1207, 1208 (vor 1049) 623 Heiliwidis, Heilwidis vgl. Heilwig Hannover, O. in Deutschland (Niedersachsen) 1026, Heilwig (Heliwigdis, Heiliwidis) v. Egisheim-Dagsburg, †1231 Mutter Leos IX. (gest. 1046) 402, 699, †704 Hannoversch Minden vgl. Münden Heilwig/Heilwidis, Großnichte Leos IX. (gest. 1126) Harald (Herald), Gf. v. Wessex (1053-1066), Kg. v. †704 England (1066) †1202, 1271 Heinrich v. Egisheim, Neffe Leos IX. (1049-1065) Harald, Kg. v. Norwegen (1046-1066) 489 699 Harbald, Laie im Umfeld v. Toul (1050) †805 Heinrich I. v. Pappenheim (11. Jh.) †1021 Harduin (Ardoinus), B. v. Fano (1050-1060) 725, 771 Heinrich (Heinricus), B. v. Augsburg (1047-1063) 658 40

Verzeichnis der Personen und Orte 963

Heinrich I., B. v. Lausanne (985-1020) 468 1270, 1271, 1272, 1276, 1280, †1308, †1309, 1311, Heinrich II., B. v. Lausanne (1039-1056) 468 †1327, †1329, 1384 Heinrich (Henricus), B. v. Populonia (1015-1050) 771 Heinrich V., Kg. und Ks. (1106-1125) †860 Heinrich, B. v. Regensburg (1277-1296) 1000 Heinrich I. (Henricus, Heinricus, Henris), Kg. v. Frank- reich (1031-1060) 408, 480, 481, 574, 604, 615, Heinrich (Hainricus, Henricus), B. v. Spoleto (1049- 627, 630, 635, †728, †776, 900, 955, 991, †999, 1050) 540, 541, 550, 771 1045, †1059, 1195, 1227, †1252, †1334 Heinrich, B. v. Straßburg (1202-1223) 862 Heinrich v. Nordgau, Neffe P. Leos IX. (1049, 1050) Heinrich v. Lothringen, B. v. Toul (1127-1167) 607 699, 838 Heinrich (Henricus), B. v. Trient (1068-1082) 461 Heinrich, Pfalzgf. v. Lothringen (1045-1060) 723 Heinrich, B. v. Würzburg (996-1018) 1006, 1012 Heinrich (Heinricus), Schenker in Lucca (vor 1057) Heinrich (Heinricus) EB. v. Ravenna (1052-1072) 982, 1300 1046, 1054 Heistetensis vgl. Eichstätt Heinrich, ital. Kle. (1057) 1281 Helibrandus, Heldibrandus vgl. Hildebrand Heinrich I., Kg. v. Deutschland (919-936) †595 Helinard/Ellenhard, B. v. Freising (1052-1078) †863 Heinrich II., (Heinricus, Henricus), Kg. und Ks. (1002- Helinardus vgl. Halinard 1024) †374, 380, †595, 658, †805, †860, 943, Helionis vgl. Andlau 1006, 1012, 1023, 1222, 1229 Helisatia vgl. Elsass Heinrich III. (Enricus, Hainrich, Henricus, Heinricus, Heliwigdis vgl. Heilwig Federic), Kg. und Ks. (1039-1056) 329, †330, 331, Heltena vgl. Elten 332, †333, †339, 343, †346, †350, †351, 352, Helwig, Ä. v. St. Quirin in Neuss (Mitte 11. Jh.) †727 †354, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 363, 364, 366, 367, 370, 371, 372, 373, 374, †375, 376, 378, 380, Hennegau (Nerviorum comitatus), Gft. in Belgien †476, 381, 382, †383, 384, 386, 387, 388, 389, 390, 392, 589, 590, 591, 592, 850, 852, 1271 – Balduin VI. v. Flandern, Gf. im Hennegau (1051- 393, 394, 395, 401, 402, †403, 404, 408, †412, 420, 1070) 1271 451, 472, 483, †494, †495, †497, †500, 514, 521, vgl. Mons 525, 530, †535, 540, 549, †554, 566, 569, 571, 573, Henricus, Henris vgl. Heinrich 574, 575, 580, 581, †582, 585, 594, †595, 596, 620, 627, 643, †648, 654, 655, 657, 658, 660, 665, †667, Heraclius, B. v. Tarbes (1056-1064) 1260 †668, 692, 693, 701, 709, 713, 723, †727, 795, 810, Heraldus vgl. Harald 813, †814, 855, 858, 859, †860, †863, 867, 872, Herardus vgl. Erhard 873, †885, †887, †896, 933, 936, †941, 953, 956, Herbert II., B. v. Auxerre (1040-1052) †641 959, †971, 974, 978, 980, 981, 988, †993, 995, 996, Herbert (Hebertus), B. v. Lisieux (ca. 1026-1049) 620, 997, 998, †999, 1005, 1006, 1008, 1011, 1012, 622 1013, 1014, 1015, 1016, 1022, 1023, 1026, 1027, Herblingen (Herwelingen), O. (nl. v. Schaffhausen) in 1031, 1033, 1035, †1036, 1039, 1049, †1056, 1063, der Schweiz (Schaffhausen) 710 1070, †1108, 1110, †1117, 1118, 1130, 1131, 1152, Hereford, O. und D. (nwl. v. Gloucester) in England † † 1162, 1163, 1164, 1166, 1185, 1188, 1208, 1211, (Herefordshire) 990 1212, 1213, 1215, 1217, 1221, 1222, 1223, 1225, – Walter, B. (1061-1079) 990 1226, 1228, 1229, †1231, 1232, †1233, 1248, 1249, Heremannus vgl. Hermann 1250, 1251, 1253, 1254, 1255, 1257, †1259, 1263, 1264, 1265, 1266, 1267, 1268, 1269, 1270, 1271, Herford (Hervordense), O. und Kl. in Deutschland 1278, 1281, 1284, 1285, 1286, †1308, †1309, 1310, (Nordrhein-Westfalen) †354 1311, †1328, †1329, 1357, 1362, †1369, 1385 Herhardus vgl. Erhard Heinrich IV., Kg. und Ks. (1056-1106) 367, 478, 514, Heribert, B. v. Eichstätt (1022-1042) 1182 655, 665, 702, 703, 852, 859, †887, 1130, 1166, Heribert, EB. v. Köln (999-1021), Hl., Patron in Köln 1167, 1226, 1254, 1263, 1264, 1265, 1267, 1268, 958, 1273 41

964 Verzeichnis der Personen und Orte

Herimandus, Herimannus vgl. Hermann Hezel (Hilzelinus), Gf. (11. Jh. ?) 1025 Herimar, A. v. St-Remi, Reims (1045-1070) 408, 574, Hezilo, B. v. Sremska Mitrovica (um 1050) 1006 604, 605, 610, 614, 618, 622, 628, 629, 762 Hidulf, EB. v. Trier (gest. 707), Hl. 434, 1000, 1001 Herlingerode vgl. Harlingerode Hierusalem vgl. Jerusalem Hermann, A. v. Einsiedeln (1051-1065) 1013 vgl. Rom, S. Croce in Gerusalemme Hermann (Herimannus, Grimannus), B. v. Città di Cas- Hilarius, Hl. 1028 † tello (1049-1059) 658, 771, 1306, 1308 Hilarius (Ylarius), A. v. S. Vincenzo al Volturno (ca. Hermann (Heremannus, Herrimannus), B. v. Ramsbury 1049-1054) 1070 (1045-1078) 761, 771 Hildebrand, EB. v. Capua (1050-1076) 734, 735, 740, Hermann/Hezel (Hescelo, Hetzel), B. v. Straßburg 771 (1048-1065) 658, 679, 845, †1020 Hildebrand, (Aldebrannus, Aldeprandus, Helibrandus, Hermann, B. v. Toul (1020-1026) †863 Heldibrandus, Hildebrandus, Hildebrannus, Hildibrant, Hermann, EB. v. Hamburg-Bremen (1032-1035) 329 Ildebrandus, Ildibrandus Illebrandus, Hilteprandus) Hermann II. (Herimannus, Heremannus, Hermannus, Kaplan Gregors VI., röm. SubDi. 331, 373, 387, Herimandus), EB. v. Köln (1036-1056) und päpstl. †400, 409, †412, 420, †421, 430, 433, 439, 514, Erzkanzler (seit 1049/1052) 356, 373, †548, 573, 518, 540, 541, 543, 553, 626, 761, 762, 772, 773, 577, 579, 585, 655, 658, †727, 878, 879, 880, †887, 939, 1031, 1057, 1062, 1078, 1125, 1130, 1136, 903, 905, 919, 929, 930, 931, 937, 938, 950, 952, †1151, 1160, 1162, 1164, 1166, 1205, 1212, 1217, 953, 955, 956, 957, 958, 959, 965, 967, 975, 983, 1218, 1221, 1222, 1226, 1232, 1238, †1244, 1265, 1007, 1012, 1023, †1024, 1025, 1026, 1043, 1044, 1295, 1304, †1308, 1310, 1311, 1316, 1342, 1344, 1050, 1051, †1052, 1054, †1059, 1060, 1064, 1072, 1350, 1351, 1352, 1353, 1384, †1386, 1396 †1105, 1107, 1114, 1118, 1124, †1134, 1152, 1153, vgl. auch Gregor VII. 1154, 1162, 1232, 1238, 1243 Hildebrand (Ydelprandus), angebl. KardB. v. Sabina Hermann, Gf. v. Eenham (gest. 1051) 1025 (1053) †1105 Hermann v. Mons, Gf. im Hennegau (gest. um 1051) Hildegard, Kgin, Frau Karls d. Gr. (758-783) †648 †476, †477, 589, 592, 850, 852 Hildesheim (Eldinensis, Hildeneshemensis, Hildesheimen- Hermann (Herimannus), Gf. in Verdun (gest. 1029) sis), O. und D. in Deutschland (Niedersachsen) 1025 370, 571, 579, 655, 658, 1006, 1026, †1259 Hermann, angebl. röm. SubDi. und Notar (1054) – Azelin (Ascelinus, Ecelinus), B. (1044-1054) 655, 658, †1134 1006 Hermanus, Begleiter Leos IX. (1050) †814 – Benno, Dompropst (1043) 579, †1259 Herpinus, Adliger um Besançon (10./11. Jh.) 692 Hildibrant vgl. Hildebrand Herrimannus vgl. Hermann Hilzelinus vgl. Hezel Hersfeld (Herueldensis, Herolfesfeldensis), O. (Bad Hers- Himerius, Hl., Patron in Delémont †708 feld) und Kl. (bb. apostolorum Symonis et Iude et b. Hincmarus vgl. Hinkmar Wigberti) in Deutschland (Hessen) 655, 1152, 1153 Hingstetten vgl. Althengstett – Meginher (Megenhere, Meginherus), A. (1036-1059) 655, 1152, 1153 Hinkmar (Hincmarus), EB. v. Reims (845-882) †631, 1227 Hervordense vgl. Herford Hingo, Mönch in Montier-en-Der (1049) 602 Herwelingen vgl. Herblingen Hesinesheim vgl. Essenheim Hippoltskirche vgl. Sondersdorf Hesse, O. und Kl. (sl. v. Sarrebourg) in Frankreich Hippolyt, Hl., Patron in Sondersdorf 434, 530, †707 (Moselle) 697, 838, 839 Hirsau, O. und Kl. (Aureliuskl.) (nl. v. Calw) in – Seberga, Ä. (seit 1051) 839 Deutschland (Baden-Württemberg) †572, †666, Hessen (Hassia), Region und Bundesland in Deutsch- 672, 673, 674, 675, 693 land 1152 – Berthold, Pr. 672 42

Verzeichnis der Personen und Orte 965

Hirschberg (Hirsperg, Hirsobergomus), Gfengeschlecht 1217, 1218, 1377, 1383, 1384, 1385, 1392, 1394, in Deutschland (Bayern) 1166 1395, 1396 Hislandici vgl. Island Hugo, A. v. Farfa (997-1039) 890 Hlotarius vgl. Lothar Hugo (Ougo), A. v. Lorsch (1043-1052) 655, 660 Hludovicus vgl. Ludwig Hugo (IV.), A. v. St-Denis (1049-1062) †631, †632 Hludouius vgl. Chlodwig Hugo v. Longeau (Hugo de Longa Aqua), Adliger Hochburgund, Gft. (in der Schweiz, Frankreich und (vor 1050) 834 Norditalien) †941 Hugo, röm. ArchiDi. (1049, 1050) 540, 771 – Wilhelm, Gf. (1057-1087) †941 Hugo, fränk. Hzg., mehrfach B. (715-730) †650 Hohenburg (Hohenburch)/Odilienberg, Kl. (s. Ma- Hugo (Ugo), B. v. Assisi (1036-1059) 401, 406, 409, riae) bei Obernai (swl. v. Straßburg) in Frankreich 540, 541, 550 (Bas-Rhin) 846, †847 Hugo, B. v. Avranches (1028-1060) 622 – Berta, Ä. (1050) †847 Hugo, B. v. Bayeux (1015-1049) 622 – Heidenmauer, frühgeschichtl. Bauwerk auf dem Hugo II., B. v. Genf (993-1020) 1218, 1385 Hohenburg †847 Hugo v. Breteuil, B. v. Langres (1031-1049) 622, 626, Hohenreichen, Oteil v. Wertingen (öl. v. Dillingen) in 627, 630, 761, 821 Deutschland (Bayern) †1021 Hugo, B. v. Nevers (1013-1066) 611, 622, 626, 627, – Wertinko Calentin, Adliger (1053) †1021 761, 762, 770, 771, 803 Holland (Hollant), Gft. in den wl. Niederlanden 655 Hugo, (Archi-) Di. in Reims (1050) 761, 762 – Dietrich, Gf. (gest. 1049) 655 Hugo I., v. Salins, EB. v. Besançon (1031-1066) 329, Holzhausen (Holzhusun), nicht identifizierter O., Be- 404, 406, 409, 600, 611, 618, 622, 623, 626, 627, sitz v. St. Maximin in Trier †860 642, 644, 647, †648, †649, 655, 658, 688, 690, 691, Homer, grichischer Dichter (8. Jh. v. Chr.) 438 692, 693, 761, 768, 771, 803, 813, †814, 815, 820, Honorius I., P. (625-638) 398 827, 856, 991, 1046, 1125 Hugo, EB. v. Embrun (1054-1055) 1205, 1305 Honorius (II.), GegenP. (1061-1064) 1310, 1311 vgl. Cadalus v. Parma Hugo grammaticus (Ugus grammaticus), Gesandter (1051) 875, 917 Honorius II., P. (1124-1130) 480, 1222, †1309 Hugo, Gf. v. Braine (Hugo de Braina) (ca. 1042-1049) Honorius III., P. (1216-1227) 523, 1177, 1178 627 Hormisdas, P. (514-523) 1227 Hugo III. Raucus v. Egisheim, Gf. im Nordgau (910- Hornburg (Hornburch), O. (sl. v. Wolfenbüttel) in 940) †715 Deutschland (Niedersachsen) Hugo IV. v. Egisheim, Gf. im Nordgau, Vater Leos vgl. Morsleben und Hornburg IX. (gest. vor 1049) 402, †669, 699, 839 Hosten (Bustat), O. (söl. v. Bitburg) in Deutschland Hugo V. v. Egisheim, Gf. im Nordgau, Bruder Leos (Rheinland-Pfalz) †860 IX. (gest. 1048/9) 412, 699, 839 Hostheim vgl. Ostheim Hugo VIII. v. Dagsburg/Egisheim, Gf. im Hostiensis vgl. Ostia Niederlesass (1074-1089) 1160 Hubaldus, iudex s. palatii, Richter in Corneto (1051) Hugo, Gf. v. Maine (gest. 1051) 900 894 Hugo, Gf. v. Telese (1053) 1078 Hubert, A. v. Ile-de Barbe (um 1056) 1205 Hugo, Iudex in Corneto (1051) 894 Hubert (Ubertus), Kombattant in Civitate (1053) 1078 Hugo Candidus (Ugo Candidus), Kle. in Remiremont, Hubertus vgl. Humbert KardPr. v. S. Clemente (1049-1085), KardB. v. Palestrina (1085-1099) 514 Hugo, A. v. Charroux (1050-1061) 780 Hugo, Kle. in Toul (1050) †805 Hugo, A. v. Cluny (1049-1109) †412, 492, 567, 604, Hugo Capet, Kg. v. Frankreich (987-996) 850 618, 622, 627, 771, 810, 815, 834, †887, 936, 1205, 43

966 Verzeichnis der Personen und Orte

Hugo (Vuo), Kg. v. Italien (926-947) 931 Husun vgl. Hausen Hugo, Propst v. St-Cyr in Nevers (vor 1050) 803 Iacinthus, angebl. B. v. Porto und Silva Candida Hugo, Vogt v. Farfa (1051) 894 (1053) †1105 Huise (Uscia), O. und Kl. (sl. v. Gent) in Belgien Jacobus (maior), Apostel 433, 683 (Flandern) 753 Jacobus Alpheus (minor), Apostel 1348 Humanensis vgl. Numana Jakob (Jacobus), A. v. Obertheres (um 1050) 381 Humbert (Umbertus), A. v. Subiaco (ca. 1050-1069) 442, 758, 761, 931 Jakob (Jacobus), B. v. Fiesole (1027-1039) 797 Humbert III., B. v. Rimini (1052-1069) 1046 Iaquintus, Mönch v. S. Sophia in Benevent (1053) 1061 Humbert II. (Ubertus), B. v. Sarsina (ca. 1026-1053) 1046 Iburgensis vgl. Ripen Humbert, angebl. B. v. Tusculum (1053) †1105 Icterius vgl. Iterius Humbert (Umbertus), EB. v. Lyon (1065-1076) 1205 Ida, Ä. v. St. Maria im Kapitol, Köln (um 1050) 577, 585, †727 Humbert v. Moyenmoutier (Umbertus, Hunibertus, Hubertus), B. v. Sizilien (ab 1049/50, KardB. v. Sil- Ida v. Elsdorf/v. Schwaben (11. Jh.) 472 va Candida (1050-1061) 410, 425, 434, 514, 515, Jeorius, angebl. B. v. Todi (1051) †899 541, 553, 647, †648, †649, 683, 686, 699, 716, 721, Ierosolomitanus vgl. Jerusalem 722, 751, 761, 771, 774, 791, 803, 817, 818, 827, Jerstedt (Gerstede), Oteil v. Goslar in Deutschland 830, 876, 878, †944, 946, 966, 998, 1006, 1038, (Niedersachsen) 665, 1278 1040, 1042, 1045, 1046, 1064, 1066, 1070, 1111, Jerusalem (Hierusalem, Ierosolomitanus), O. in Palästina 1112, 1114, 1128, †1129, 1131, 1132, 1133, 1162, †490, 909, 970, 1112, 1143 1171, 1225, 1242, 1276, 1293, 1294, 1295, 1296, vgl. S. Maria in Jerusalem 1299, 1304, 1306, †1308, 1311, 1336, 1342, 1351, vgl. Rom, Jerusalem 1357, 1358, 1362, 1364, 1370, 1371, 1376, 1385, vgl. Rom, S. Croce 1390 Jesi, O., Gft. und D. (wl. v. Ancona) in Italien (Mar- Humbert, Di. in Mainz (1052) 1017 ken) 1046, 1229 Humberti curtis vgl. Ambacourt Jesus Christus 415, 420, 435, †495, †497, †498, †501, Hunacha vgl. Haune 536, 539, 540, 578, †648, 665, 683, †695, 713, 755, Hunald, B. v. Merseburg (1036-1050) 658 781, 787, 798, 799, †814, 820, 856, †863, 875, 892, Hunaweier (Hunawihr), O. (sl. v. Ribeauville) in 897, 909, 935, 943, 975, 1007, †1036, 1038, †1086, Frankreich (Haut-Rhin) 696 1091, 1107, †1108, 1112, 1128, 1132, 1156, 1184, Huncbertus vgl. Humbert 1205, 1265, 1279, 1281, 1306, 1307, †1308, †1309, Hünfeld (Hunefeld), O. (nl. v. Fulda) in Deutschland 1311, †1314, 1324, 1362 (Hessen) 655 Igensdorf, O. (nöl. v. Erlangen) in Deutschland (Bay- Hunfried (Humfridus, Hunfredus), EB. v. Magdeburg ern) 1263 (1023-1051) 655, 658 Iguilbertus vgl. Ingelbert Hunfried v. Mömpelgard (1046-1051), EB. v. Raven- Jhereslib, Iheeresleb vgl. Giersleben na (1046-1052) 329, 331, 357, 358, 521, 803, 864, Ildebrandus, Ildibrandus vgl. Hildebrand 867, 953, 1046 Ile-de-Barbe (Insula Barbarensis), Kl. bei Lyon in Hunfried, Normannischer Gf. v. Apulien (1051-1057) Frankreich (Rhône) 1205 1078, 1089, †1092, †1093, 1096, 1137, 1138, 1142, – Hubert, A. (1056) 1205 1372 Illkirch (Graffenstaden) (Illenchirchen), O. (sl. v. Straß- Hungaria vgl. Ungarn burg) in Frankreich (Bas-Rhin) †847 Hunna, Hl. 696 vgl. Hunaweier Illenchirchen vgl. Illkirch Hunpertus vgl. Humbert Imola (Immolensis, Corneliensis), O. und D. (söl. v. Bo- Huodalricus vgl. Udalrich logna) in Italien (Emilia-Romagna) 771, 1046 44

Verzeichnis der Personen und Orte 967

– Altigrim, B. (1047- vor 1053) 771 Johannes, röm. Adliger (Crescentier) (11. Jh.) 441, – Udalrich (Odolricus), B. (ca. 1053-1080) 1046 522, 524 In vgl. Inn Johannes, Apostel, Evangelist 647, †648, †649, 661, Ingelbald (Ingelbaudus), A. v. Déols (um 1050) 746 683, 691, 730, 820, †860, 958 Ingelbert (Ingilbertus), A. v. Altdorf (1052) 957 Johannes, ArchiDi. v. Amiens (1050) 754 Ingelbert (Iguilbertus), A. v. S. Trinita, Venosa (ca. Johannes, röm. ArchiDi. (1049) †648, †649, 658 1050-1066) †467, †1210 Johannes, ArchiPr. d. Vatikan (1053) 1050, 1051, Ingelbert, B. v. Blera/Bieda (1051) 894 †1052 Ingelbert, angebl. B. v. Cambrai (um 1050) †851 Johannes (Joannes), B. in Afrika (1053) 1120, 1121, 1122, 1123 Ingemarsheim vgl. Ingmarsheim Johannes, B. v. Cervia (1031-1053) 1046 Ingilbertus vgl. Ingelbert Johannes II., B. v. Cesena (1042-1057) 1046 Ingmarsheim (Ingemarsheim), Oteil v. Obernai (swl. v. Johannes, B. v. Forli (ca. 1040-1075) 1046 Straßburg) in Frankreich (Haut-Rhin) †847 Johannes, B. v. Lucca (1023-1056) 880 Iñigo, A. v. S. Salvador de Oña (ca. 1040-1057) 370 Johannes Pisanus, angebl. B. v. Palestrina (1053) Inn (In), Fl. in Österreich und Deutschland 1181 †1105 Innozenz I., P. (402-417) †1180 Johannes Falertanus, B. v. Penne (ca. 1037-1052 und Innozenz II., P. (1130-1143) 335, 410, 446, 505, 853, 1058-1060) 1368 †885, 943, 1057, †1108 Johannes, angebl. B. v. Perugia (1051) †899 Innozenz III., P. (1198-1216) †338, 443, 670, 761 Johannes, B. v. Pesto (ca. 1030-1047), dann EB. v. Innozenz IV., P. (1243-1254) †1134 Salerno (1047-1057) 362, 363, 919, 1067 Insula Barbarensis vgl. Ile-de-Barbe Johannes, B. v. Sabina (1012-1063) 771, 888, 890 vgl. Silvester III. Intermorana vgl. Giovenzana Johannes, B. v. Segni (1050) 771 Iodio villa, Besitz des Domkapitels Meaux 536 Johannes, B. v. Siena (1037-1063) 771, 1034, 1216, Joffred (Gozfredus, Joffridus) de Montbray, B. v. Cou- 1217, 1242, 1289, 1290, †1298, 1306, †1308, tances (1049-1093) 622, 627, 771, 827 †1309, †1323 Johannes, A. v. Fécamp (1028-1078) und St-Bénigne Johannes, B. v. Sovana (1015-1059) 771 in Dijon 811, 819, 877 Johannes IV., B. v. Terracina (1036-1059) 966 Johannes III. (Joannes), A. v. Montecassino (997-1010) Johannes, B. v. Tivoli (1030-1065) 771 967 Johannes, A. v. S. Giustina in Padua (um 1050) Johannes, EB. v. Salerno (1047-1057), zuvor B. in †1109 Pesto (ca. 1030-1047) 362, 363, 919, 1067 Johannes, A. v. St. Laurentius (1050) 771 Johannes, EB. v. Trani (1053-1059) 1038, 1040, 1133 Johannes, KardB. v. Ostia (1050) 771 Johannes, A. v. S. Leuzio in Todi (um 1050) 929 Johannes, B. v. Tuscania (1027-1036), dann v. Porto Johannes, A. v. S. Maria Val di Ponte (1049-1068) (1036-1057?) 357, 358, 425, 486, 540, 541, 550, 531, 540 556, 602, 611, 622, 647, †648, 658, 771, 1171, Johannes, A. v. S. Saba in Rom (1050) 771 1342, 1351 Johannes, A. v. St. Salvator (1050) 771 Johannes, KardB. v. Velletri (um 1050) 771 Johannes, A. v. S. Stephano ad rivum maris (1053) Johannes, angebl. KardDi. v. S. Angelo (1053) †1105 1072 Johannes, KardPr. v. S. Giovanni in Porta Latina Johannes, A. v. S. Vitalis (1050) 771 vgl. Gregor VI. Johannes Marsicanus v. Capua, Propst v. Montecas- Johannes, Laie im Umfeld v. Toul (1050) †805 sino (1057), A. v. S. Vincenzo al Volturno (seit Johannes v. Aragon, Mönch in Subiaco (14. Jh.) †932 1058) 1339, 1378, 1379, 1380, 1381, 1382 45

968 Verzeichnis der Personen und Orte

Johannes I., P. (523-526) 358 Irland, Land 996, †1275 Johannes III., P. (560-573) 341, 358 Irmgard v. Anjou, Frau Hzg. Roberts v. Burgund Johannes IV., P. (640-642) 505, 698, 781 (gest. 1076) 877 Johannes VI., P. (701-705) 781 Irmgard (Irmgart), angebl. v. Egisheim, Frau Heinrichs Johannes VII., P. (705-707) 888 I. v. Pappenheim (1053) †1021 Johannes VIII., P. (872-882) †533, †534, 775, 780, Irmingard v. Nellenburg, Frau Gf. Werners v. Win- 799 terthur (ca. 1000-1050) 1013 Johannes IX., P. (898-900) †1327 Isaak (Ysaac), bibl. Gestalt, Patron in St. Isaak 771 Johannes X., P. (914-928) 1026, 1050, 1051 Isaak I. Komnenos, Ks. v. Konstantinopel (1057- 1061) 1372, 1373 Johannes XI., P. (931-936) 567, †836, 1385 Isara vgl. Isère Johannes XII., P. (955-964) 558 Ischitella (Isclitella), O. (wl. v. Peschici) in Italien Johannes XIII., P. (965-972) †354, 355, 529, 541, (Apulien) 1371 775, †836, †837, 853, †860, 1152, 1153, 1292 – S. Pietro (s. Petri), Ki. 1371 Johannes XV., P. (985-996) †354, 355, 370, †533, Isembald (Isembardus), B. v. Teano (1049-1059) 771 †534, 781, †800, †860 vgl. auch Isembert Johannes XVIII., P. (1003-1009) 380, 931, 1006, Isembert, B. v. Orléans (1033-1063) 1136 1012, 1228 Isembert II. (Isembaldus), B. v. Poitiers (1047-1086) Johannes XIX., P. (1024-1032) 329, 337, 352, 353, 771 357, 358, †365, 460, 550, 567, 622, 647, 655, 661, Isère (Isara), Fl. in Frankreich †782, †783, †1244 726, 797, 888, 1007, 1050, 1051, 1058, 1116, Isidor, EB. v. Sevilla (599-636) 510, 1122, 1123 †1220, 1294, 1370 Island (Island, Islant), Insel und Bewohner 1026, 1027, † Johannes, angebl. P. (1046 Dez. 29) 354 1039, †1231 Johannes (?), P. †1315 – Ísleifur (Isleivus) Gizurarson, B. (?1054-1080) 1027, Johannes (Ioannes) Neustetes, Patr. v. Konstantinopel 1039 (582-5959) 1132 Ísleifur (Isleivus) Gizurarson, B. in Island/Skaholt Johannes, Schenker an Montecassino (1052) 951 (1054-1080) 1027, 1039 Johannes, Skriniar in Rom (1046, 1049) 342, 353, Ismido v. Peyrins, Ritter (um 1050) 761, †1029, †354, 355, 358, 363, 602, †648, †649, 658 †1030 Johannes, SubDi. scholae cantorum (in Rom?) 602, Ispani vgl. Spanien 658 Israeliticus Populus vgl. Juden Johannes Brachiutus vgl. Gerhard Brazutus Issoire, O. und Kl. (söl. v. Clermont-Ferrand) in Johannes Gratianus vgl. Gregor VI. Frankreich (Puy-de-Dôme) 780 Johannes Gualberti, A. (gest. 1073) 549, 792, 1237, Istrien (Istria), Gft. und Halbinsel in der nl. Adria 1393 1057, 1058 Johannes Scotus vgl. Ratramnus Italien (Italia, Ytalia), Land 357, 370, †375, 384, 386, Johannes d. Täufer, bibl. Gestalt 410, 416, 661, †669, 389, 434, 493, 514, 520, 540, 642, 645, 647, 655, 683, 730, 787, 796, 1028, 1107, 1303, 1390 717, 736, 747, 751, 752, 753, 759, 771, 811, 825, Joinville, O. (swl. v. Toul) in Frankreich (Haute- 871, 877, 954, 970, †971, 986, 988, †992, 998, Marne) und Adelsfamilie 508, 769 1014, 1016, 1019, 1027, 1032, 1033, 1058, 1063, – Gottfried I., (um 1050) 508, 769 1072, 1076, 1078, †1108, †1117, 1125, 1133, 1164, – Stephan, (gest. 1060) 769 †1185, 1209, †1211, 1213, 1217, †1231, †1233, , A. v. S. Ponziano in Lucca (um 1050) †449, 1234, 1248, 1249, 1253, 1268, 1271, 1278, 1280, 794 1281, 1285, 1306, 1310, 1311, 1325, †1334, 1348, 1362, †1369, 1385 Jotsald, A. v. St-Oyend (ca. 1052-1054) 803, 810 – Hugo (Vuo), Kg. (926-947) 931 46

Verzeichnis der Personen und Orte 969

– Lothar, Kg. (855-869) 931 Kairo, O. in Ägypten †490 – Opizo (Opozo), kgl. Kanzler (um 1050) 655 – Al Mustansir, Kalif (1036-1094) †490 vgl. auch Süditalien, Norditalien Kalabrien, Kalabrier (Calabria, Calabritanus), Terr. und Iterius (Iterius, Icterius) Capreolus, B. v. Limoges (ca. Bewohner in Italien 934, 943, 1089, †1092, 1304, 1052-1073) 803, †944 1376 Itta, Nebenfl. des Tenu in Frankreich †595 – Argyros, griech. Hzg./Katepan (1051-1058) 934, Ittenweiler (Itterswiller) (Ittenwiler), O. (sl. v. Barr) in †941, 960, 970, 1065, 1067, 1075, 1078, 1113, Frankreich (Bas-Rhin) 685, 1028 1115, 1131, 1132, 1133 Iubenzana vgl. Giovenzana Kalocsa (Colociensis), O. und D. in Ungarn (Bács-Kis- Judas Thaddäus (Juda), Apostel, Hl., Patron in Goslar, kun) 655, 820, 827, 856 Hersfeld, Regensburg 657, 665, 996, 1152, 1253, – Georg, EB. (ca. 1050-1070?) 655, 820, 827, 856 1255, 1257, 1269, 1278 Kampanien (Campania, Campaninus, Campanicus), Terr. Judas Ischariot, Apostel, Verräter Jesu †426 in Italien 931, 962, 963, 965, 1062, 1078, 1138, Juden (Israeliticus populus, Hebrei), Volk 430, 877, 912, 1139, 1390 1038 Karendini vgl. Kärnten Iudicum vgl. Gy Karl (Karolus) d. Gr., Kg. und Ks. (768-814) 331, Judith v. Cornouaille, Frau des Gfen. Alanus (um †346, 594, †595, †648, †650, 888, 931, †999, 1050) 803, 804 1004, †1323 Julian, Hl. 984 Karl II. d. Kahle, Kg. d. westfränk. Reichs, Ks. (843- Julian, angebl. Pr. im Lateran (1051) †899 877) †631 Julius III., P. (1550-1555) †338, †463, †1180 Karl III., d. Dicke, Kg. des ostfränk. Reichs, Ks. † Jumiège (Gemeticum), O. und Kl. (wl. v. Rouen) in (876-887) 687, 805, 1183 Frankreich (Seine-Maritime) 882, 989 Kärnten (Karendini), Hzgtm. 723, 985, 986, 987 - Robert, A. (1037-1045), dann B. v. London (1044- – Konrad (Cuono), Hzg. (1056-1061) 723 1051) und EB. v. Canterbury (1051-1052) 882, – Ottokar, Hzg. (1269-1276) 986 989 – Welf IV., Hzg. (1047-1055) 986 Jung-Sankt-Peter vgl. Straßburg Karoffensis vgl. Charroux Junial de Ferna Muana, angebl. Zeuge in Rom (1051) Karolus vgl. Kasimir †899 Kartäuser, Orden 591 Jupille-sur-Meuse, Oteil v. Lüttich in Belgien 643 Karthago (Carthaginensis), O. (abgeg.) in Tunesien Jurensis vgl. St-Rambert-de-Joux 1041, 1121, 1122, 1123, 1126 Justina, Hl., Patronin in Padua 984, 1007, †1109 – Aurelius, B. (ca. 390-430) 1123 Justinskirche vgl. Rom, S. Giustino – Cyprian, B. (248-259) 1122, 1123 Justus, Hl., Patron in Vouillon, Susa †836, 1282 – Cyriacus, B. (um 1075) 1122 - Thomas (Thoma), EB. (1053) 1121, 1122, 1123 Juvigny-les-Dames (Iuviniacum), Ste-Scholastique, ehem. Kl. bei Juvigny-sur-Loison (nl. v. Verdun) Kasimir I. (Kazimirus, q. et Karolus), Hzg. v. Polen in Frankreich (Meuse) 502 (1034-1058) †351, †485 Ivo de Bellême, B. v. Sées (1035-1070) 622, 623 Katharina, Hl., Patronin in Allensbach, Pfirt †706, Ivois (Carignan), O. (söl. v. Sedan) in Frankreich 712, 1004 (Ardennes) 574 Kazimirus vgl. Kasimir Ivrea, O. und D. söl. v. Aosta in Italien (Piemont) Kerullarios vgl. Kerullarios 337 Kientzheim, O. (nwl. v. Colmar) in Frankreich (Haut- Kager, Oteil v. Regensburg in Deutschland (Bayern) Rhin) †694, †708 1003 – St. Felix und Regula-Kapelle †694 – Michaelskirche 1003 Kilinus vgl. Azelin 47

970 Verzeichnis der Personen und Orte

Kirsch (Kirske), O. (nöl. v. Trier) in Deutschland Konrad v. Morsleben (Conradus de Morsleve et Horn- (Rheinland-Pfalz) †860 burch, Gunther) (um 1000), Vater Clemens' II. 329 Kölbigk vgl. Cölbigk Konrad Peutinger vgl. Peutinger, Konrad Köln (Colonia Agrippina, Coloniensis), O. und D. in Konstantin I. (Constantinus), röm. Ks. (306-337) 737, Deutschland (Nordrhein-Westfalen) 356, 370, 794, 1112, 1118, 1122, 1123, 1131 373, 387, 493, 540, 541, 543, †548, 567, 569, 571, Konstantin VIII., Ks. v. Konstantinopel (1025-1028) †572, 573, 574, 575, 577, 578, 579, 580, 581, 585, 716 592, †648, 655, 658, †666, †727, 813, †814, 852, Konstantin IX. Monomachos (Constantinus Mono- 878, 879, 880, †887, 903, 905, 919, 929, 930, 931, machus), Ks. v. Konstantinopel (1042-1055) †490, 937, 938, 950, 952, 953, 955, 956, 957, 958, 959, 547, 737, 935, 1040, †1092, 1112, 1113, 1115, 965, 967, 975, 983, 1007, 1012, 1023, †1024, 1025, 1131, 1132, 1133, 1285, 1372, 1396 1026, 1026, 1043, 1044, 1050, 1051, †1052, 1054, Konstantin, Sakellar der Kirche v. Konstantinopel †1059, 1060, 1064, 1072, †1105, 1107, 1114, 1118, (1054) 1133 1124, 1152, 1153, 1154, 1162, 1184, 1208, †1231, Konstantinopel (Istanbul) (Constantinopoleos, Constan- 1232, 1238, 1243, 1253, 1268, 1271, 1272, 1273, tinopolitanus, Roma nova), O. in der Türkei †490, †1275, 1278, 1279, 1280, 1292, †1309 515, 547, 622, 623, 655, 735, 737, 878, 970, 985, – Anno II., EB. (1056-1075) 373, 543, 575, 959, 1254, 1022, 1038, 1040, 1041, 1042, 1111, 1112, 1113, 1273, 1278, 1279, 1292, †1309 1115, 1116, 1126, 1128, †1129, 1131, 1132, 1133, – Heribert, EB. v. Köln (999-1021), Hl., Patron in 1154, 1168, 1208, 1212, 1285, 1296, 1311, †1318, Köln 958, 1273 1336, 1337, 1367, 1372, 1373, 1380 – Hermann II. (Herimannus, Heremannus, Hermannus, – Alexius Komnenos, Ks. (1081-1118) 1208 Herimandus), EB. (1036-1056) und päpstl. Erz- – Anna Dalassena, Ksmutter (ca. 1025-1105) 1208 kanzler (seit 1049) 356, 373, †548, 573, 577, 579, – Hagia Sophia, Ki. 1133 585, 655, 658, †727, 878, 879, 880, †887, 903, 905, – Isaak I. Komnenos, Ks. (1057-1061) 1372, 1373 919, 929, 930, 931, 937, 938, 950, 952, 953, 955, – Johannes (Ioannes) Neustetes, Patr. (582-595) 1132 956, 957, 958, 959, 965, 967, 975, 983, 1007, 1012, – Konstantin I. (Constantinus), Ks. (306-337) 737, 1023, †1024, 1025, 1026, 1043, 1044, 1050, 1051, 1112, 1118, 1122, 1123, 1131 †1052, 1054, †1059, 1060, 1064, 1072, †1105, – Konstantin VIII., Ks. (1025-1028) 716 1107, 1114, 1118, 1124, †1134, 1152, 1153, 1154, – Konstantin IX. Monomachos, Ks. (1042-1055) 1162, 1232, 1238, 1243 †490, 547, 737, 935, 1040, †1092, 1112, 1113, – Mariengaden (eccl. s. Mariae infra urbem), Kl. 958 1115, 1131, 1132, 1133, 1285, 1372, 1396 – St. Gereon, Kl. 958 – Konstantin, Sakellar d. Patr. (1054) 1133 – St. Heribert, Kl. 958 – Michael Kerullarios, Patr. (1043-1058) 515, 737, – St. Maria im Kapitol, Kl. 356, 577, 578, 585, †727 1038, 1040, 1042, 1112, 1113, 1115, 1116, 1128, – – Ida, Ä. (um 1050) 577, 585, †727 1131, 1132, 1133, 1168, 1372 – St. Pantaleon, Kl. 493 – Nikephoros, Prothospatarios (1049) 655 – – Aaron, A. (1042-1052) 493 – Niketas Stethatos, Mönch (1054) †1129, 1133 Konrad, B. v. Straßburg (1273-1299) 682 – Pigi-Palast 1133 Konrad, Hzg. v. Bayern (1049-1053) 867, 936, 997 – Romanos III., Ks. (1028-1034) 716 – Theodora, Ksin. (1055-1056) 1208 Konrad (Cuono), Hzg. v. Kärnten (1065-1061) 723 Konstanz (Constanciensis, Constantiensis, Costentz), O. Konrad III. (Conradis, Chounradus), Kg. v. Burgund und D. in Deutschland (Baden-Württemberg) 329, (937-993) †346, 1218 †330, 331, †345, 359, 532, †533, †534, †535, 655, Konrad II. (Chuonradus, Cuonradus), Kg. und Ks. 658, 713, †849 (1024-1039) 358, †374, 402, 420, †535, 540, †648, – Dietrich (Theodericus), B. (1047-1051) 329, 331, 359, 665, 716, 797, †860, †899, 943, 943, 1006, 1166, 532, †533, †534, 655, 658 1225, 1278, 1322, 1351, 1362 – Eberhard, B. (1034-1046) 329, †330, 331, 359 Konrad, angebl. Patr. v. Aquileia, Bruder Clemens' II. – Rumold, B. (1051-1069) †849 329 48

Verzeichnis der Personen und Orte 971

Krakau (Kraków) (Cracoviensis), O. und D. in Polen – SS. Benedikt und Maria, Ki. 799 (Małopolskie) 493 Lanbertus vgl. Lambert – Aaron, angebl. EB. (1046-1059) 493 Lanceda, Frau des Ricuin de Darney (vor 1050) 834 Kröv (Crovia), O. (öl. v. Wittlich) in Deutschland Landbert, engl. Gesandter nach Rom (um 1050) 511, (Rheinland-Pfalz) 723 512 Kruchten (Crufta), O. (swl. v. Bitburg) in Deutschland Landerich (Landericus), B. v. Paris (650-656) †631, † (Rheinland-Pfalz) 860 †632 Kruschwitz (Kruszwica) (Crusswicziensis, Wladislawien- Landerich, Gf. v. Nevers (1026) 1385 sis), O. und D. in Polen (Kujawien) †485 Lando, A. v. S. Vincenzo in Capua (1053-1058) 1110, – Andreas I., B. (1056-1081) †485 1341, 1342, 1343, †1355 – Venantius (Venancius), angebl. B. (1034) †485 Lando, Gf. v. Aquin (1053) 1070, 1078 Kuenza (Kunze), Ä. v. Woffenheim(1049) 697, 699 Landolphus vgl. Landulf Kunibert (Cunibertus), B. v. Turin (1046-1082) 540, 541, 550, 1306 Landrich (Landricus), Adliger bei Romans (1050) 777 Kunigunde, Frau des Rudolf v. Ottmarsheim (gest. Landulf, A. v. S. Pietro e Prospero in Reggio-Emilia nach 1063) 703 (um 1057) 1362 Kunigunde v. Uttenhofen, Hl. 1000 Landulf (Landolphus) II., Fürst v. Benevent (940-968) 967 Kuno I., Adliger (Welfe) (gest. 1020) 388 Landulf VI. (Landolphus), Fürst v. Benevent (1038- Kuno v. Öhningen, genealog. Gestalt 472 1053) 874 Kuno (Chuno), Getreuer des Rainard v. Fontenoy Landulf, Gf. v. Chieti (11. Jh.) 1072 (1050) 840 Landulf, Gf. v. Teano (1053) 1070, 1078 Kunze vgl. Kuenza Landulf, Patarener in Mailand (gest. 1062) 1346, Labico (Lauicanensis), O. und D. (sl. v. Palestrina) in 1347, 1350, 1352 Italien (Latium) 1342, 1351 Lanfrank, Prior in Bec (1045-1063), EB. v. Canter- – Petrus, B. (ca. 1055-1063) 1342, 1351 bury (1070-1089) 622, 761, 790, 803, 825, 883, 990 Lagosanto (Lacus s.), O. (nl. v. Comacchio) in Italien Langobarden/Lombarden (Langobardi, Lombardi), (Romagna) 953 Volksstamm in Italien †346, 557, †800, 803, 933, Lagniaco vgl. Ligny 976, †1036, 1037, 1050, 1078, †1092, 1098, 1100, Lagrasse (mon. s. Marie in comitatu Carcassensi vel Nar- 1286 bonensi super fluvium Urbionis), O. und Kl. (söl. v. – Aistulph (Aystulphus), Kg. (749-756) 557 Carcassonne) in Frankreich (Aube) 743, 1191 – Liudprand (Liuprandus), Kg. (712-744) †800 – Randulf, A. (1036-1068) 1191 – Stephan, Mönch (1050) 803 Lambert, A. v. Sant'Apollinare in Classe, B. v. Flo- Langres (Lingonensis), O. und D. (söl. v. Chaumont) in renz (1025-1032) 726 Frankreich (Haute-Marne) 622, 626, 627, 630, 761, Lambert, ArchiDi. in Toul (1049) 602 821, 822, 823, 872, 878, 974, †994 Lambert (Lanbertus), Dekan in Besançon (1049) 692 – Domkapitel 823, †994 Lambert, Hl., Patron bei Göss 987 – Harduin, B. (1050-1065) 821, 822, †994 – Hugo v. Breteuil, B. (1031-1049) 622, 626, 627, 630, Lambert de Velaines (L. de Vellenis), Schenker an St- 761, 821 Bénigne (um 1050) 607 Lambert, S. d. Baruntio, Stifter in Lucca (um 1050) Lantelmus, Lehensträger des Ismido v. Peyrins (um 879 1050 †1029 Lamberti capell vgl. St. Lambert Laon, O. und D. (nwl. v. Reims) in Frankreich (Aisne) 627, 628 Lambertus q. et Saxo vgl. Saxo – Gelduin, B. (ca. 1030-1052) 627 Lamola, O. (sl. v. Montalcino) in Italien (Toskana) L'Aquila (Forconinus) O., Gft. und D. in Italien (Ab- 799 ruzzen) 527 49

972 Verzeichnis der Personen und Orte

Lardaria casa, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Rom Lemovicensis, Lemovicina vgl. Limoges in Italien (Latium) 1050 Leno, O. und Kl. (sl. v. Brescia) in Italien (Lombar- Lardaro vgl. Rom, Lardirium dei) 425, 1171 La Réole, O. und Kl. (söl. v. Bordeaux) in Frankreich – Gozelo, A. (um 1060) 425, 1171 (Gironde) †375 Leo, A. v. S. Bartolomeo in Fiesole (um 1050) 797 Larino (Larinum), O. und D. (sl. v. Termoli) in Italien Leo, A. v. St. Cornelius (1050) 771 (Molise) 1107, 1370 Leo, ArchiDi. v. Ferrara (1055) 1221 Lateiner (Latini), Bewohner Westeuropas 1050, 1051, Leo, ArchiPr. v. Amelia (vor 1038) 335 1078, 1112, 1131, 1132, 1133, 1143, 1342, 1385, Leo, angebl. B. v. Atina (um 1050) †745 1396 Leo IV., B. v. Gaeta (1050-1075) 771 Latisense, Gau in Frankreich 810 Leo, B. v. Muro Lucano (1050-vor 1059) 771 Latium, Region in Mittelitalien 556 Leo Bovus, B. v. Perugia (1048-vor 1052) 540, 771, Lauicanensis vgl. Labico 1063 Laurentius/Leo II., EB. v. Amalfi (1029-1049) 329, Leo, B. v. Sora (1031-1050) 771 †400 528 Leo, EB. v. Ochrid (1037-1056) 970, 1038, 1040, Laurentius, Hl. 399, †479, 583, 683, 771, 787, 824, 1042, 1111, 1112, 1128, 1132, 1133 839, 886, 998 Leo v. Amalfi, Mönch in Montecassino (1058) 1379 Laureshamensis vgl. Lorsch Leo I., d. Gr., P. (440-461) 420, †800, 954, 1042, Lausanne, O. und D. in der Schweiz (Waadt) †346, 1132, 1145, 1160 †347, 468, †814 Leo III., P. (795-816) 433, †533, †534, †568, †631, – Heinrich I., B. (985-1020) 468 †632, †728, 954 – Heinrich II., B. (1039-1056) 468 † † Lausdorn (Lutaresdarra), O. (nl. v. Wiltz) in Luxem- Leo IV., P. (847-855) 427, 442, 459, 465, 537, 775, † † burg †860 793, 1050, 1051, 1052, 1309 Lavoûte-Chilhac (Volta in honore s. crucis), O. und Kl. Leo V., P. (903) 510 (nwl. v. Le Puy) in Frankreich (Haute-Loire) 1218, Leo VII., P. (936-939) †479, 531, †548, 567, 746, 1385 †836, 858, 1027, †1327 Leberau (Lièpvre), Kl. (wl. v. Schlettstadt) in Frank- vgl. auch Leo IX. reich (Haut-Rhin) 948 Leo VIII., P. (963-965) †484, †485, †533, †534, 558, Le-Bourget-du-Lac (Bourget) (Burgus), O. und Kl. †836, †1326 (nwl. v. Chambéry) in Frankreich (Savoie) 1385 vgl. auch Leo IX. Lectoure (Lectoriensis), O. und D. (nwl. v. Toulouse) in Leo IX. (Bruno v. Toul) (Leo, Lione), P. (1049-1054) Frankreich (Gers) 1260 329, 336, 337, 343, †346, †347, †348, 355, 357, – Arnald, B. (ca. 1052-1058) 1260 358, 360, 363, 364, †365, 367, 370, †377, 380, 384, Leimen (Leymen), O. (swl. v. Basel) in Frankreich 388, †400, 401-1160, 1161, 1162, 1164, 1166, (Haut-Rhin) †708 1169, 1171, 1172, 1175, 1176, 1179, 1183, †1185, – Martinskirche (Weißkirch) †708 1187, 1188, 1190, †1194, 1195, †1198, 1204, 1205, Le Mans (Cenomanensis, Cenomannica), O. und D. in 1208, †1210, 1212, 1213, 1214, 1217, †1220, 1224, Frankreich (Sarthe) 343, †375, 627, 634, †636, 1229, 1230, †1231, 1238, 1243, †1244, 1249, 1250, 655, 659, 718, 761, 803, 818, 900, †1193, 1205, 1255, 1256, †1259, †1275, 1278, 1279, 1282, 1285, 1226 1286, 1290, 1292, 1294, 1296, 1304, †1309, 1310, – Gervasius, B. (1036-1055), dann EB. v. Reims 1311, †1315, 1316, 1317, 1322, †1326, 1333, 1335, (1055-1067) 343, 627, 634, †636, 655, 659, 718, 1336, 1337, 1341, 1342, 1343, 1350, 1352, 1358, 719, 761, 803, 818, 900, 1205, 1226 1364, 1370, 1371, 1376, 1385, 1390, 1393, 1396 – Martin, B. (?1056) 1205 Leoben, O. (nwl. v. Graz) in Österreich (Steiermark) – Wulgrin, B. (1055-1064) 1205 987 50

Verzeichnis der Personen und Orte 973

Leodegar (Leodegarius, Leudegarius, Leutgarius), EB. v. Leutici vgl. Liutizen Vienne (1030-1070) 478, 761, 771, †778, †782, Leuzius, Hl., Patron in Todi 929 †783, †784, †785, †788, 991, †1029, †1030, 1046, Lexoviensis vgl. Lisieux †1194, 1205, †1244 Liberdunum vgl. Liverdun Leodium, Leodiensis vgl. Lüttich Libuin, SubDi. und Familare Leos IX. (um 1050) 514 Leofric, B. v. Devon und Cornwall/Exeter (1046- 1050) 511, 512 Licaonia insula vgl. Rom, Tiberinsel Leofric (Leuricus, Leofric), Hzg. v. Mercia (ca. 1030- Lichecourt (Ligdisi curtis), O. (sl. v. Toul) in Frank- 1057) †1202 reich (Vosges) 840 Leofwin, B. v. Lichfield (1054-1067) 990 Lichfield, O. und D. (nl. v. Birmingham) in England Léon-Kastilien, Kgr. in Spanien 1217 (Staffordshire) 990 – Ferdinand I., Kg. (1018-1065) 1217 – Leofwin, B. (1054-1067) 990 Leone Sabinensi, casale de vgl. Formello Liciole, Bach in die Apsella (öl. v. Pesaro) in Italien 379 Leonsberg vgl. Walscheid Leopardus, Hl., Patron in Osimo 1048 Lietbert, B. v. Cambrai (1051-1076) †851, 1208, 1271 Leotald (Leutaldus), Gf. v. Mâcon (943-966) 691 Lietbuin, röm. Skriniar (1049-1054) und päpstl. Kanz- ler (1058-1060) 436 Lepizus, Person aus dem Schenkerkreis an das Dom- stift in Florenz (1038, 1050) 796 Lietgard de Vendeuvre (Leuchardis de Vendovra), Le Puy-en-Velay (Aniciensis, Vallavensis, Podium s. Schenkerin an St-Bénigne (um 1050) 607 Mariae) O. und D. in Frankreich (Haute-Loire) Lieznheim vgl. Lessenich 897, †898, 991, 1045, 1046 Ligdisi curtis vgl. Lichecourt – Bertrand, Elekt (1052) 991, 1045 Ligeris vgl. Loire – Petrus Mercoeur, Propst, dann B. (1053-1073) 991, 1045, 1046 Ligny-en-Barrois (Lagniaco), O. (wl. v. Toul) in Frank- reich (Meuse) 616 – Stephan Mercoeur, B. (1031-1052) 897, †898, 991, 1045 Limata, ehem. Insel, gebildet aus Liri und Melfa (nwl. Lesina, O. und D. (nl. v. Foggia) in Italien (Capitana- v. Montecassino) in Italien (Latium) und Kirche S. ta) 1107, 1370 Mauricio (s. Mauricii) 744 Lessenich (Lieznheim), O. (swl. v. Bonn) in Deutsch- Limoges (Lemovicensis), O. und D. in Frankreich land (Nordrhein-Westfalen) †860 (Haute-Vienne) 473, 803, †944 – Iterius (Iterius, Icterius) Capreolus, B. (ca. 1052-1073) Lesterps (Stirpense), O. (öl. v. Confolens) und Kl. in 803, †944 Frankreich (Charente) †474, 1189 – St-Martial, Kl. 473 – Walter (Galterius), A. (um 1040-1070) †474, 1189 Lincoln (Lincolnensis), O. in England (Lincolnshire) Letus, A. v. S. Angelo in Passignano (1050-1073) 771 803 Leuca, Leuchorum/Leucorum/Leuchodum sedes vgl. Toul Lindiche vgl. Lintgen Leuchardis, Ä. v. Bleurville (um 1050) 840 Lingonensis vgl. Langres Leuchardis vgl. Lietgard Lintgen (Lindiche), O. (nl. v. Luxemburg) in Luxem- † Leudegarius vgl. Leodegar burg 860 Leugney (Leuniensis), O. (öl. v. Besançon) in Frank- Lione vgl. Leo reich (Doubs) 693 Lisieux (Lysoiensis, Lisoiensis, Lexoviensis), O. und D. Leuricus vgl. Leofric (swl. v. Rouen) in Frankreich (Calvados) 620, 622, 1125 Leutald, Adliger im Umfeld v. Besançon (1049) 623, 690 vgl. auch Leotald – Herbert (Hebertus), B. (1026-1049) 620, 622 Leutgarius vgl. Leodegar Litgrin, B. v. Forlimpopoli (um 1057) 1306 Liudfridus vgl. Liutfried 51

974 Verzeichnis der Personen und Orte

Liudprand (Liuprandus), Kg. der Langobarden (712- Lorsch (Laureshamensis, s. Nazarei fratres), O. und Kl. 744) †800 (nwl. v. Heppenheim) in Deutschland (Hessen) Liuhtfridus vgl. Liutfried 655, 660, 1008, †1009, 1011, 1228 – Arnold, A. (1052-1055) 1011, 1228 Liuprandus vgl. Liudprand – Hugo (Ougo), A. (1043-1052) 655, 660 Liutfried (Liudfridus, Liuhtfridus), A. v. S. Vincenzo al – Udalrich, A. (1056-1075) 1228 Volturno (1045-1053) 771, 1070, 1110 – Varia (St. Maria), Klosterki. 1011 Liutfried v. Bregenz-Winterthur, (gest. 1053) 1078 Losange (Luchesengeis), O. (sl. v. Lüttich) in Belgien Liutizen (Leutici), slawischer Stamm in Nordost- (Lüttich) †595 deutschland 658, 1267 Lothar II., Kg. v. Italien (855-869) †595, †694, †885, Liutizo (Liuzo), A. v. S. Maria in Albaneto (ca. 1020- 931 1055) 771 Lothringen (Loheraine, Lotharingia, Lotheringus, Lotarin- gus, Lotteringus, Lothoringus), dt. Hzgtm. 367, 411, Liutolf/Luctulf, Dekan in Toul (Ende 11. Jh.) 514, † † 1160 502, 514, 515, 545, 566, 581, 582, 583, 584, 585, 651, 652, 655, 699, †727, 819, 825, 826, 827, 833, Liuzo vgl. Liutizo 835, †837, 839, 845, 855, 862, †863, 872, 878, 879, Liverdun (Liberdunum), O. (nl. v. Nancy) in Frank- 914, 939, 948, †949, 1014, 1028, 1033, 1063, 1152, reich (Meurthe-et-Moselle) †885 1212, 1213, 1221, †1231, 1232, 1271, 1272, 1274, Lodève (Lutevensis), O. und D. (nwl. v. Montpelier) in 1286, 1311, †1345, 1348, †1369, 1392 Frankreich (Hérault) 1261 – Adalbert, Hzg. v. Oberlothringen (1047-1048) 652 – Rostagnus, B. (1054-1075) 1260 – Dietrich II., Hzg. v. Oberlothringen (1070-1115) 652 Lodoicus vgl. Ludwig – Ezzo, Pfgf. in Lothringen (1020-1034) †727 Löf (Luouun), O. (wl. v. Boppard) in Deutschland – Friedrich II., Hzg. (1027-1033) †863 (Rheinland-Pfalz) †860 – Friedrich (Federicus, Fredericus, Fridericus, Frederis, Fre- Loheraine vgl. Lothringen derich) v. Lothringen, päpstl. Kanzler (1051-1054), Loire (Ligeris), Fl. in Frankreich †595 A. v. Montecassino (1055-1058), KardPr. v. S. Grisogono vgl. Friedrich, Montecassino, Rom, Lombardei (fines Longobardorum, Longobardia), Terr. in Kanzler und auch Stephan IX. Italien †495, †497, 733, 1057, 1058, †1108, 1347, – Gerhard (Gerardus), Hzg. v. Oberlothringen (1048- 1350, 1352, †1354 1070) 652, †863, 948 vgl. auch Langobarden – Gottfried (Godofridus, Gothericus) d. Bärtige, Hzg. London, O. und D. in England 882, 884 (1044-1069) 514, 566, 581, †584, 642, 655, 663, – Robert, B. (1044-1051), zuvor A. v. Jumiège, dann 674, 1014, 1016, 1033, 1213, 1221, †1231, 1232, EB. v. Canterbury 882, 884 1271, 1272, 1297, 1301, 1302, 1303, 1311, †1318, – Spearhavoc (Sparhafocus, Sperhafocus, Spearhafocus), 1325, 1342, †1345, 1348, †1369, 1378, 1392 Elekt (1051) 884 – Gozelo (Gothilo), Hzg. und Vater Friedrichs (1033- Lonerstat vgl. Lonnerstadt 1044) 1311 – Pfalzgft. 723 Longa Aqua vgl. Longeau – – Heinrich, Pfalzgf. (1045-1061) 723 Longamus filius Zupuni, Zeuge in Teramo (1056) 1248 – Wiltrud, Tochter Gozelos, Frau Adalberts v. Calw Longeau (Longa Aqua), O. und Adelgeschlecht (sl. v. 581, 674 Langres) in Frankreich (Haute-Marne) 834 – Zwentibold (Zendiboldus) Kg. v. Lotharingien (895- – Hugo, Adliger (vor 1050) 834 900) †648 vgl. auch Niederlothringen Longobardia vgl. Lombardei Löwen (Leuven/Louvain), O. in Belgien (Flandern), Lonnerstadt (Lonerstat), O. (sl. v. Bamberg) in Gfengeschlecht 367 Deutschland (Bayern) 1006 Luca, Lucana, Lucanensis vgl. Lucca L'Orbieu (Urbionis), Fl. in Südfrankreich 743, 1191 52

Verzeichnis der Personen und Orte 975

Lucas vgl. Lukas Lugdunensis vgl. Lyon Lucensis vgl. Lucca Luitpold (Luidboldus, Luithbaldus, Luitpoldus), EB. v. Lucca (Luca, Lucana, Lucanensis, Lucensis), O. und D. Mainz (1051-1059) 1006, 1007, 1017, 1023 in Italien (Toskana) †449, 794, 870, 879, 880, 881, Luitard, Schenker an St-Vanne bei Verdun (vor 1053) 950, 1174, 1176, 1284, 1300, 1320, 1342, 1351, 1025 1352 Luithbaldus, Luitpoldus vgl. Luitpold – Anselm, B. (1057-1073) 1320, 1342, 1351, 1352 Lukas (Lucas), A. v. Grottaferrata (1060-1075) 1225 – Baruntio, Vater des Lambert (vor 1050) 879 Lukas, Evangelist 1006, 1012 – Benedikt Denarius (Benedictus q. v. Denarius), Stif- ter (um 1050) 879 Luminosus, A. in Rimini (Ende d. 6. Jh.) 1295 – Johannes, B. (1023-1056) 880, 950 Lund, O. und D. (nöl. v. Malmö) in Schweden (Scho- – Lambert, Stifter (um 1050) 879 nen) †479, †1231 – S. Alessandro Maggiore, Ki. im Besitz d. röm. Ki. – Laurentiuskirche †479 1320 – Petrus, EB. (1334-1355) †479 – S. Alessandro Minore, Ki. im Besitz d. röm. Ki. Luni (Lunense), O. (abgeg.) und ehem. D. (an der 1320 Mündung der Magra) in Italien (Ligurien) 425, – S. Giovanetto, Hospital 879 1171 – S. Giovanni, Ki. 879 – Wido, B. (um 1060) 425, 1171 – S. Gregorio, Ki. 1300 Luouun vgl. Löf – S. Martino, Kathedr. und Domkapitel 880, 950, 1176, 1320 Lupus vgl. Ulf – S. Pietro, Ki. 879 Lure (Lutra, Lutrense), O. und Kl. (s. Marie, Petri et – S. Ponziano (s. Pontiani mon.), Kl. †449, 794 Pauli) (wl. v. Belfort) in Frankreich (Haute-Saône) – – Joseph, A. (um 1050) †449, 794 688, 871 – Viriwala-Tor (Virivuala posterula), Stadttor 1300 – Gerhard (Gerardus), A. (um 1050) 688, 871 Lucera (Lucerina, Luceria), O. und D. (wl. v. Foggia) in Lusenza (Lusensa), O. nicht identifiziert in Süditalien Italien (Apulien) 1107, 1370 1070, 1078 – Roffred (Roffrida) (1053) 1070, 1078 Lucey (Luciacum), O. (nwl. v. Toul) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 789, †805, †885 Lutaresdarra vgl. Lausdorn Luchesengeis vgl. Losange Luterni massa, Besitz v. St. Peter im Vatikan bei Cer- veteri in Italien (Latium) †1052 Lucia, Ä. v. SS. Maria et Aurelianus (Senatoris) in – S. Andrea, Ki. †1052 Pavia (1049) †554 Lutevensis vgl. Lodève Lucia, Hl. 730 Lutra, Lutrense vgl. Lure Luciacum vgl. Lucey Lüttich (Liège) (Leodiensis, Leodium, Tongrensis), O. und Lucius II., P. (1144-1145) †584 D. in Belgien 387, 388, 514, 583, †584, 585, 589, Lucius III., P. (1181-1185) 599, 616 592, 618, 621, 643, 658, 661, 663, 833, 857, 1049, Luctulf vgl. Liutulf 1267, 1311, 1348 Ludwig (Ludovicus), B. v. Nocera (1057) 1306 – Dietwin/Dietrich (Tetuinus, Theodevinus), B. (1048- Ludwig v. Dagsburg-Roucy, Gf. v. Reims, mütterl. 1075) 658, 857, 1049, 1348 Großvater Leos IX. †689, †949 – Friedrich (Federicus, Fredericus, Fridericus, Frederis, Frederich) v. Lothringen, Di. (vor 1050) † Ludwig, Gf. v. Mömpelgard (gest. 1073) 863 vgl. Friedrich, Rom, Kanzler, Montecassino, Ludwig I. (Hludovicus, Ludewicus, Luduwicus, Ludovicus) Stephan IX. d. Fr., Kg. und Ks. (814-840) 594, †595, 627, – St. Lambert (s. Lamberti), Stift †584, 1311 †648, 660, 888 – Wazo (Wasso, Wazo), B. (1042-1048) 387, 388, Ludwig II. (Lodoicus), Ks. (850-875) †1309 †584, 618, 621, 857 Ludwig VI., Kg. v. Frankreich (1108-1137) 480 Lützel (Lucelle), O. und Kl. (wl. v. Basel) in Frank- reich (Haut-Rhin) †694, †704, †706, †707, †708 53

976 Verzeichnis der Personen und Orte

Luxemburg, O., Land und Gfenhaus †595 Madelfried, EB. v. Benevent (1045-1053) 1104 – Friedrich I. (Frethericus comes), Gf. im Moselgau Madelfrit vgl. Malfred (gest. 1019) †595 Magabrensis vgl. Mesvres – Friedrich II. (Frethericus dux), Hzg. v. Niederloth- Magalonnensis vgl. Maguelone ringen (1046-1067) †595 Magaltha vgl. Nagold Luxeuil-les-Bains (Luxoviensis), O. und Kl. nöl. v. Magdeburg (Magdeburgensis), O. und D. in Deutsch- Vesoul in Frankreich (Haute-Saône) 616, 688, 692, land (Sachsen-Anhalt) 329, 655, 658, 853, 1153, 698 1243 – Gerhard, A. (um 1050) 688, 698 – Engelhard (Engilhardus), EB. (1051-1063) 655, 853 – H., A. (1049) 698 – Hunfried (Hunfredus, Humfridus), EB. (1023-1051) Lyon (Lugdunensis), O. und D. in Frankreich (Rhône) 655, 658 401, 514, 515, 520, 540, 541, 550, 601, 602, 611, – Norbert, EB. (1126-1134) 853 618, 622, 626, 642, 644, 645, 647, †648, †649, 760, – Walthard, EB. (1012) 329 761, 762, 768, 771, †782, †783, 795, 797, 810, 812, Magenolf, Adliger (1045) 1070 † 813, 814, 815, 818, 820, 821, 827, 830, 856, 906, Maginardus vgl. Meginard, Mainard 926, 961, 964, 972, 974, 979, 988, 1205, 1218, 1384, 1385 Magnum latum, castrum, Besitz der Gft. Rimini 453 – Benedikt, Kaplan Halinards (1050) 762 Magnus (Mainus), B. v. Rennes (1040-1076) 751, 761, – Halinard (Alinardus, Allinardus, Halinardus, Aylenar- 771, 775, 803 dus, Helinardus), EB. (1046-1052) 329, 401, 514, Magnús, Kg. v. Norwegen (1035-1046) 483 520, 540, 541, 550, 602, 611, 618, 622, 626, 642, Magontinus vgl. Mainz 644, 645, 647, †648, †649, 760, 761, 762, 768, 771, Maguelone (Magalonnensis), O. und D. (sl. v. Mont- †782, †783, 795, 797, 812, 813, †814, 815, 818, pellier) in Frankreich (Hérault) 1260 820, 821, 827, 830, 856, 906, 926, 961, 964, 972, Maielpot (Malepotus), A. v. Montecassino (943-948) 974, 979, 988 967 – Humbert (Umbertus), EB. (1065-1076) 1205 Mailand (Milano) (Mediolanum, Ambrosiana eccl.), O. Maas (Meuse) (Masa), Fl. in Frankreich, Belgien und und D. in Italien (Lombardei) 329, 357, 358, 560, Niederlanden †860 761, †1108, 1217, 1346, 1347, 1350, 1352, †1354 Maastricht, O. und D. in den Niederlanden (Lim- – Albert Azzo II., Mkgf. (1039-1097) 1217 burg) †1059 – Ariald, Patarener (1057) 1346, 1347, 1350, 1352 – Amandus, B. (647-650) †1059 – Guido, EB. (1045-1071) 329, 357, 358, 560, 761, Macbeth vgl. Machethad 1217, 1347 – Landulf, Patarener (gest. 1062) 1347, 1347, 1350, Macchia Valfortore (Rocca Fortoris), O. (wl. v. 1352 Lucera) in Italien (Molise) †1068, †1105 Maillezais (Malleacensis), O. und Kl. (wl. v. Niort) in – S. Maria, Kl. †1068, †1105 Frankreich (Vendée) 1385 – – Theophanius, A. (um 1053) †1105 Main (Moin), Fl. in Deutschland 651, 1006 Macerate Fundus, Besitz d. D. Anagni 1141 Mainard, B. v. Troyes (1034-1049), EB. v. Sens Machidith vgl. Mertert (1050-1062) 627, 677, 678, 761, 768, 771 Machethad/Macbeth, Kg. v. Schottland (1040-1057) Mainard, A. v. Pomposa (1048-1074) 953 525 Mainard, B. v. Silva Candida (1061-1074), Legat Mâcon (Matiscensis, Matisconensis), O., Gft. und D. in (1058) 1372 Frankreich (Saône-et-Loire) 567, 691, 820, 856, 1218, 1385 Mainard (Maginardus), B. v. Urbino (ca. 1056-1080) – Leotald (Leutaldus), Gf. (943-966) 691 †1308 – Walter (Gualterus, Vualterus), B. (1030-1062) 820, Maine, Gft. in Frankreich (Sarthe und Mayenne) 900 856 – Hugo, Gf. (gest. 1051) 900 Macourt vgl. Marly Mainus vgl. Magnus 54

Verzeichnis der Personen und Orte 977

Mainz (Magontinensis, Magontinus, Mogunciensis, Mogon- Manasse, B. eines unbekannten Sitzes, Schenker an tia, Mogontinus, Moguntia, Moguncia, Menze, Mayntz, Cluny (vor 1055) 1218 Mogoncia), O. und D. in Deutschland (Rheinland- Mannendahl vgl. Mandel Pfalz) †348, †354, 401, 410, 565, 569, †572, 579, Mans vgl. Le Mans 581, 594, †595, 627, 634, †641, 644, †648, 651, Mansuetus, B. v. Toul (338-375), Hl. und Patron in 653, 654, 655, 656, 657, 658, 659, 660, 661, 662, Toul 583, 606, 608, 771, †832, †885 663, †664, 665, †666, †667, †668, †669, 671, 679, 682, 686, 687, †689, †694, †695, 711, 716, 718, Mantua (Mantova) (Mantuanus), O. und D. in Italien 719, 722, 766, 845, 865, †896, 1006, 1007, †1009, (Lombardei) 387, 458, 487, †494, †495, †496, † † † † † 1010, 1011, 1012, 1017, †1021, 1023, †1134, 1162, 497, 498, 499, 500, 501, 559, 942, 983, 984, 1163, 1166, 1228 985, 988, 1025, 1034, 1035, †1036, 1037, 1041, – Bardo, EB. (1031-1051) 653, 655, 658, †896, 1010, †1211, 1217 1166, 1228 – Kathedr. 1035 – Bonifatius, EB. (745-754), A. v. Fulda 722, 1026, – Marcian (Martianus), B. (1045-1052) 458, 983 † † †1220, 1279 – S. Andrea, Ki. 497, 1036 – Humbert, Di. (1052) 1017 Marburg, O. in Deutschland (Hessen) 1026 – Luitpold (Luidboldus, Luithbaldus, Luitpoldus), EB. Marcellinus, B. v. Embrun (gest. ca. 374), Hl. 1306 (1051-1059) 1006, 1007, 1017, 1023 Marchia vgl. Marken Maiodorum vgl. Morre Marciacum vgl. Mercey-le-Grand Majolus (Maiolus), A. v. Cluny (954-994) †346, †715, Marcialis vgl. Martialis 1218, 1385 Marcian (Martianus), B. v. Mantua (1045-1052) 458, Maius mon. vgl. Marmoutier 983 Maizières (Mazeriis), O. (sl. v. Nancy) in Frankreich Marcigny, O. und Kl. (sl. v. Autun) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 616 (Saône-et-Loire) 1395 Marculf, Hl., Patron in Corbeny 628 Malamocco (Metamaucensis), O. (sl. v. Venedig) in Italien (Venetien) 1043 Marcus, A. v. S. Trinità in Bari (1052) 1114 Malepotus vgl. Maielpot Marcus, angebl. Pr. im Vatikan (1051) †899 vgl. auch Markus Malfred (Malfredus, Madelfrit), Gf. v. Campomarino (1053) 1076, 1078 Maredsous, modernes Kl. in Anhée (söl. v. Namur) in Belgien (Namur) 857 Malger, EB. v. Rouen (1037-1054) 1125 Maria, Mutter Jesu, bibl. Gestalt †440, 452, 456, Malleacensis vgl. Maillezais †465, 503, 517, 527, 530, 531, 550, †554, †558, Malmédy (Malmundarium, Malmundrensis), O. (söl. v. 561, 569, 574, 577, 578, 580, 612, 647, 651, 655, Lüttich) in Belgien (Lüttich) 594, †595, †633 663, 665, 683, 690, 693, †695, 702, 709, 713, 755, vgl. Stablo-Malmédy 765, 787, 789, 791, 799, †805, 820, †831, 839, 840, Maloviense vgl. Alet †847, 856, 867, 868, 871, †885, 888, 894, 897, 903, Malvito (Maluitanum), O. (swl. v. Castrovillari) in Ita- 919, 924, 930, 937, 938, 942, 943, 953, 958, 975, lien (Kalabrien) 363, 919, 1390 1007, 1011, 1012, 1028, 1032, 1050, †1105, 1107, 1153, 1175, 1191, †1202, †1211, 1226, 1238, 1243, Mamer (Mambra), O. (wl. v. Luxemburg) in Luxem- 1248, 1253, 1269, 1273, 1278, 1279, 1282, 1306, burg †860 1370, 1371, 1390 Mancio vgl. Petrus Mancio Maria Magdalena, bibl. Gestalt, Hl., Patronin in Be- Mandel (Mannendahl), O. (nwl. v. Bad Kreuznach) in sançon, Verdun, Vézelay 642, 644, †664, 690, 755, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 1385 Mandra, O. (söl. v. Frosinone) in Italien (Latium) 931 Marinus, Gf. v. Traetto (Minturno) (1057) 1359 Manegold, Gf. v. Donauwörth (ca. 1025-1050) 420, Marinus II., P. (942-946) 433, 1316 716, †1021 Marittima (Maritima), Region in Italien 931 55

978 Verzeichnis der Personen und Orte

Marken (Marche) (Marchia, Marche), Terr. in Italien Martin I., P. (649-653) †1059 372, 376, 890, 943, 960, 1048, 1304, 1376 Martin vgl. auch Marzian Markus (Marcus), Evangelist 676, 787, 845, 985, 1257 Martinus, irrtümlich für Hzg. Gozelo v. Lothringen Marly (Macourt), Stift, Vorort (sl. v. Valenciennes) in 1311 Frankreich (Nord-Pas-de-Calais) 591 Martineuuelle vgl. Marton – Notre-Dame-de-Macourt, Kartäuserki. 591 Martinian, Hl., Patron in Goslar 579 Marmoutier (Maius mon.), Kl. bei Tours in Frankreich (Indre-et-Loire) †375, 480, 942, 1136, †1193 Martinskl. vgl. Fano – Albert, A. (1032-1063) 1136 Martiranum vgl. Martorano Marne, Fl. in Frankreich 767 Marton (Martineuuelle), O. (nwl. v. Lincoln) in Eng- Marozia (Marocia), Tochter d. Gfen. Rudolf v. Rimini, land (Nottinghamshire) †1202 Frau Gf. Eberhards v. Ancona (um 1050) 452, Martorano (Martiranum), O. (nl. v. Cosenza) in Italien 453 (Kalabrien) 1390 Marsa vgl. Marsi Marzian (oder Martin), angebl. B. v. Narni (1051) Marseille (Massiliensis, Marcelle?), O. und D. in Frank- †899 reich (Bouches-du-Rhône) 803, 806, †941 Maursmünster (Marmoutier), O. und Kl. (nwl. v. – St-Victor, Kl. 803, 806 Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) †949 – – Petrus, A. (1048-1064) 803, 806 Masa vgl. Maas Marserland vgl. Marsi Mascio (Masio), B. v. Monteverde (1050-1079) 771 Marsi (Marsa, Marsicana eccl.), Terr. und D. des Mar- Massa Marittima (Populonia), O. und D. in Italien serlandes in Italien (Latium) 457, 771, 931, 943, (Toskana) 771 960, 1078, 1290, 1304, †1355, 1363, 1364, 1376 – Heinrich (Heinricus), B. (1015-1050) 771 – Atto (Acto), B. (1036/44-1057), B. v. Chieti (1057- Massa Sorbituli, Besitz des Kl. Fonte Avellana in 1071) 457, 771, 1290, 1364 Italien 450, 1177 – Pandulf (Pandulphus), B. (1032-1071) 1290, 1363, – S. Giovanni, Ki. 1177 1364 – S. Sabina, Kathedr. 1364 Maternus, Apostel, B. v. Trier (4. Jh.), Hl., Patron in Marsico Nuovo (Marsicum), O. (swl. v. Potenza) in Trier 541 Italien (Basilicata) 1390 Matfried II. v. Egisheim, Adliger (Anf. 11. Jh.) 839 Martana, Insel im Bolsener See in Italien (Latium) Matheus vgl. Matthäus 1051 Mathia, Ä. v. S. Maria in Capua (um 1170) †465 – S. Stephanus, Ki. 1051 Mathilde (Matthildis, Mehtildis), Ä. v. Andlau (um – S. Valentinus, Ki. 1051 1050) 687, 1183 Martell vgl. Gottfried Martell Mathilde, Frau Kg. Konrads III. v. Burgund (gest. Martialis (Martialis, Marcialis), B. v. Limoges (3. Jh.) 981) †346 473, 1145 Mathilde v. Canossa, Tochter d. Mkgfen Bonifaz Martianus vgl. Marcian (1046-1115) 502, †941, 1213, 1396 Martin, A. v. St. Blasien (1050) 771 Mathilde v. Flandern, (1050) 627, 1125 Martin, B. v. Le Mans (?1056) 1205 Mathilde, Frau Hugos V. v. Nordgau (1050) 838, 839 Martin, B. v. Pistoia (ca. 1043-1060) 445, 540, 550, Mathilde, Frau Gf. Reginars V. v. Mons 852 1306 Matthäus, Evangelist, Patron in Salerno 919, 1067, Martin, B. v. St-Malo (1054-1056) 1205 1257 Martin, B. v. Tours (371-397), Hl. 435, 445, †449, Matthäus, angebl. KardPr. v. S. Maria in Trastevere †479, 683, 690, 761, 839, 855, 880, 942, 950, 1007, (1053) †1105 1160 Matiscensis, Matisconensis vgl. Mâcon Martin, B. v. Tréguier (ca. 1045-1080) 1205 Matthildis vgl. Mathilde 56

Verzeichnis der Personen und Orte 979

Maurdi vgl. Naours Mende (Mimatensis), O. und D. in Frankreich (Lozère) Maurice vgl. St-Maurice 991, 1045 – Bertrand, ArchiDi., Elekt v. Le Puy (1052) 991, Maurilius, EB. v. Rouen (1054-1067) 1125 1045 Mauritius, Hl., Patron in Besançon, Limata, St-Mauri- † ce-d'Agaune, Sigolsheim 683, 690, 744, 813, 862, Menna, Hl., Patronin in Poussay 885 †814 Menore fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei Rom in Italien (Latium) 1051 Maurus, Hl., Mitgründer v. Montecassino, Patron in Susa, Verdun 661, 1282, 1304 Mentz vgl. Metz Maximilian v. Pappenheim (17. Jh.) †1021 Mercey-le-Grand (Marciacum), O. (swl. v. Besançon) in Frankreich (Doubs) 691 Maximus, B. v. Salona (598-610) 626 Mercherdach, irischer Rekluse in Regensburg (1052) Maximinus, B. v. Trier (329-346), Hl., Patron in Trier 996 541, †648, 859, †860 Mercia, Region und Hzgtm. in England †1202 Maximus, Hl. 984 – Godiva, Frau des Hzg. Leofric (gest. um 1085) Maynal (Metenacum), O. (söl. v. Chalon-sur-Saône) in †1202 Frankreich (Doubs) 623, 690 – Leofric (Leofric, Leuricus), Hzg. (ca. 1030-1057) Mayntz vgl. Mainz †1202 Mazeriis vgl. Maizières Mersch (Merske), O. in Luxemburg †860 Mazina castrum, Besitz der Gft. Rimini 453 Meretensis, angebl. B.-sitz (1051) †899 Meaux (Meldensis), O. und D. in Frankreich (Seine-et- – Valentin, angebl. B. (1051) †899 Marne) 536 Merseburg (Merseburgensis, Mersoburgium), O. und D. in – Gilebert, B. (990-1009) 536 Deutschland (Sachsen-Anhalt) 658, 997, 1014, Mediani mon. vgl. Moyenmoutier †1056, 1352 Medicina vgl. Gaidulf – Hunald, B. (1036-1050) 658 Mediolanum vgl. Mailand Merske vgl. Mersch Mediomatrium vgl. Metz Mersoburgium vgl. Merseburg Mertert (Machidith), O. (swl. v. Trier) in Luxemburg Medituum, Besitz d. Kl. Moissac, nicht identifiziert 1261 †860 Medium vicum vgl. Moyenvic Mesvres (Magabrensis), O. und Kl. (sl. v. Autun) in Frankreich (Saône-et-Loire) 1218, 1385 Megenhere vgl. Meginher Metamaucensis vgl. Malamocco Meginard (Maginardus), röm. Di. (1052) 1006 Metenacum vgl. Maynal Meginher (Megenhere, Meginherus), A. v. Hersfeld Metensis vgl. Metz (1036-1059) 655, 1152, 1153 Metz (Mediomatrium, Mentz, Metensis, Mettensis), O. und Mehtildis vgl. Mathilde D. in Frankreich (Moselle) 404, 406, 409, 514, Meinoldsheim (Meinoldesheim), wüst in Frankreich †533, 602, 620, 622, †641, 642, 644, 645, 646, 647, (Elsass) †847 †648, †649, †650, 651, 652, 658, 661, 688, 771, Meispelt (Meisbrath), O. (nwl. v. Luxemburg) in †788, 795, 797, 830, 835, †837, 839, 858, †860, Luxemburg †860 †863, 1046 Meißen (Misnensis), O. und D. in Deutschland (Sach- – Adalbero II., B. (984-1005)) †648 sen) 658 – Adalbero III. (Adalbero, Adalobero, Adelbero), B. – Bruno, B. (1046-1065) 658 (1047-1073) 404, 406, 409, 514, †533, 602, 620, Meldensis vgl. Meaux 622, 642, 644, 645, †648, †649, 658, 771, 795, 797, Melfi (Melfe), O. und D. in Italien (Apulien) 732, 735, †837, †863, 1046 736, 737, 740, 748, 1069 – Arnulf (Arnolfus), B. (614-629) 647, †648, †649, † Melleto, Friedhof im Besitz des Kl. Cluny 424 650 57

980 Verzeichnis der Personen und Orte

– Bertram, B. (1180-1212) 652 Mochental, O. und ehem. Kl. (wl. v. Ehingen) in – Dietrich I. (Deodericus), B. (964-984) †837 Deutschland (Baden-Württemberg) 865, †866 – Dietrich II. (Theodericus grammaticus), B. (1006-1047) – Nikolauskapelle 865 652 Modena (Mutinensis), O. und D. in Italien (Emilia – Gerhard, Gf. (gest. 1045) 652 Romagna) 414, 416, 458, 557 – St-Arnou (mon. s. Arnulfi/Arnulphi; eccl. b. Johannis – Wibert, B. (ca. 1038-1050) 458 Ev. stique Arnulfi), Kl. 647, †648, †649, †650, †788, Mogliano (Mulinas), O. (sl. v. Macerata) in Italien †860 (Marken) 1226 – – Warin, A. (um 1050) 647, †648 – S. Maria (mon. s. Marie) 1226 – St-Clément (abbatiola s. Felicis ... ubi b. Clemens Mogoncia, Mogontia, Mogontinus, Mogunciensis, Moguntia quiescit), Kl. †648 vgl. Mainz – Sts-Étienne-et-Paul (congregatio s. Stephani et s. Moin vgl. Main Pauli), Kathedr. †648, †649 – – Paulin, Primicerius (um 1050) †649 Moissac (Moysiacensis, Moyssiacum), O. und Kl. (söl. v. Agen) in Frankreich (Tarn-et-Garonne) 1260, – St-Vincent, Kl. †648, †837 1385, 1396 † – – Folcuin, A. (um 1050) 837 – Durandus (Durannus), A. (1048-1071) 1260 Meuse vgl. Maas Mömpelgart (Montbéliard) (Montio), O. und Gft. (swl. Michael, Erzengel 592, 610, 611, 620, 681, 771, 807, v. Belfort) in Frankreich (Doubs) †706, †863, 864, 856, 890, 894, 961, 972, 1003, 1050, 1107, 1390 865 Michael Kerullarios, Patr. v. Konstantinopel (1043- – Ludwig, Gf. (gest. 1073) †863 1058) 515, 737, 1038, 1040, 1042, 1112, 1113, Monomachos vgl. Konstantin IX. 1115, 1128, 1131, 1132, 1133, 1168, 1372 Monopoli, O. und D. (söl. v. Bari) in Italien (Apulien) Michaelskapelle vgl. Straßburg 466 Michelsberg vgl. Bamberg Mons (Montensis), O. (swl. v. Brüssel) in Belgien Midrevaux (Mundrici vallis, Mundrival), O. (swl. v. (Hennegau) †476, †477, 585, 589, 590, 591, 592, Toul) in Frankreich (Vosges) 789, †805 850, †851, 852 Mignone (Minione) vgl. Corneto – Hermann, Gf. im Hennegau (gest. um 1051) †476, Mileto, O. und D. (nöl. v. Reggio Calabria) in Italien †477, 589, 592, 850, 852 (Kalabrien) †899 – Mathilde, Frau Gf. Reginars V. 852 – Theodor, angebl. B. (1051) †899 – Reginar V., Gf. im Hennegau (ca. 1000-1039) 852 Milo, A. v. Montier-en-Der (1034-1049) 602, 622, – Richilde (Richildis, Rikilde) v. Mons (1049-1086), 623, 626, 627, 768 Frau Hermanns und Balduins VI. v. Flandern †476, †477, 589, 590, 591, 592, 850, †851, 852 Milo v. Gondrecourt, Adliger (um 1050) †863 vgl. Hennegau Mimatensis vgl. Mende mons aureus vgl. Olevano Mimigardevordensis vgl. Münster mons Cabellus, Besitz d. Kl. Moissac, nicht indentifi- Minden (Mimindensis, Mindensis), O. und D. in ziert 1260 Deutschland (Nordrhein-Westfalen) 370, 655, Mons Rotundus vgl. Montrond-le-Château 658, 1026 – Bruno (Brun, Bruno), B. (1037-1055) 655, 658 Mons Ursinus vgl. Monte Serle Minione vgl. Mignone Mons de Vico vgl. Trevico Minturno vgl. Traetto Mons viridis vgl. Monteverde Miratoio (Miratorum), O. (wl. v. Pescara) in Italien Mons Vitoni vgl. Mont-St-Vanne (Marken), Benediktski. 451, 1322 Montalto di Castro, O. und ehem. Kl. (S. Augustinus Misnensis vgl. Meissen de Monte Alto), wl. v. Viterbo in Italien (Latium) 443 Mittelbergheim (Bercheim), O. (swl. v. Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) †847 Montamiata, S. Salvatore, Kl. (nl. v. Grosseto) in Italien (Toskana) 447, 799 58

Verzeichnis der Personen und Orte 981

– Teuzo, A. (um 1050) 799 – Petrus Diaconus, Mönch und Historiker (gest. nach Montecassino (mon. b. Benedicti q. ponitur in in monte 1159) 551, 552, †745, 943, 1376 Casino; q. v. castrum Casinum), Kl. (bei Cassino) in – Refektorium 910 Italien (Latium) 361, 422, 551, 552, 553, 623, 734, – Richer (Richerus,Richerius, Richardus), A. (1038-1055) 735, 738, 739, 740, 741, 742, 744, †745, 747, 748, 551, 552, 553, 744, 771, 943, 951, 963, 965, 1064, 762, 771, 897, 902, 903, 905, 906, 907, 908, 909, 1139, 1142, 1153, 1154, 1213, 1217, 1234, 1239, 910, 911, 943, 951, 961, 963, 964, 965, 966, 967, 1304, 1376 974, 1022, 1062, 1063, 1064, 1065, 1067, 1078, Montecorvino (Motta-Montecorvino), O. und D. (wl. 1133, 1139, 1142, 1153, 1154, 1204, 1208, 1212, v. Lucera) in Italien(Apulien) 1370 1213, 1217, 1219, 1234, 1239, 1240, 1241, 1249, Montefeltro (Feretranus, Feretranum), O., Gft. und D. 1286, 1287, 1288, 1290, 1291, 1293, 1296, 1299, in Italien (Marken) 451, 1046, 1322 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, †1308, 1311, 1313, – Andulf, B. (1053-1074) 1046 †1318, 1324, 1325, 1338, 1339, 1340, 1359, 1360, 1361, 1362, 1363, 1364, 1365, 1366, 1367, 1368, Monte Gargano (mons Garganus), Berg in Italien (Apu- 1370, 1371, 1372, 1373, 1374, 1375, 1376, 1078, lien) mit Michaelsheiligtum (oratorium s. Angeli, eccl. 1379, 1380, 1381, 1382, 1384, 1392, 1395, 1396 s. Michaelis) †375, 733, 738, 739, 740, 747, 753, – Benedikt, A., Hl. (gest. ca. 560) 442, 700, †715, 740, 927, 961, 972, 974, 977, 1107, 1370 742, 759, 762, 771, 781, 793, 799, 840, 906, 907, Monte Guttulo, nicht identifizierte Burg in Italien 930, 931, †932, 938, 943, 951, 963, 964, 965, 966, (Venetien), Besitz v. Brondolo 1043 1025, 1043, 1063, 1064, 1118, †1134, 1190, †1193, Montelabbate vgl. S. Maria Val di Ponte 1239, 1279, 1293, 1295, 1296, 1300, 1302, 1304, Monte longo, Besitz des Kl. Leno 425, 1171 †1308, 1359, 1361, 1362, 1365, 1367, 1371, 1376, 1378, 1379 Monte Maiella, Gebirgszug der Abruzzen in Italien – Desiderius, A. (1058-1087), als P. Viktor III. (1086- 1061 1087) 1204, 1208, 1241, 1324, 1339, 1366, 1367, Montemarano (mons Maranus), O. (öl. v. Avellino) in 1368, 1372, 1373 Italien (Kampanien) 1370 – Firmus, Mönch (1052) 963, 965 Montensis vgl. Mons – Friedrich, A. (1057-1058), zuvor Di. in Lüttich Monteriggione, O. (sl. v. Poggibonsi) in Italien (Tos- und päpstl. Kanzler 422 436, 514, †584, 762, 827, kana) 798 833, 878, 879, 880, 903, 905, 914, 919, 929, 930, 931, 937, 938, 939, †947, 950, 952, 953, 955, 957, Monte sacro, Gesamtheit des Monte Gargano in Ita- lien (Apulien) 1371 958, 959, 960, 961, 963, 965, 967, 975, 983, †999, 1006, 1007, 1012, 1023, †1024, 1025, 1026, 1033, Monte Serle (in monte Ursino) vgl. S. Pietro in Mon- 1043, 1044, 1046, 1050, 1051, †1052, 1054, †1059, te Serle 1060, 1064, 1066, 1070, 1072, 1076, 1078, 1107, Monte Sion vgl. St-Marcel-lès-Sauzet 1114, 1118, 1124, †1129, 1133, 1152, 1153, 1154, Monteverde (Mons viridis), O. und ehem. D. (wl. v. 1166, 1212, 1213, †1231, 1285, 1286, 1293, 1295, Melfi) in Italien (Kampanien) 771 1296, 1299, 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, 1306, – Mascio (Masio), B. (1050-1079) 771 †1308 Monticelli, Adelsfamilie 756 vgl. auch Stephan IX. – Johannes III. (Joannes), A. (997-1010) 967 Montier-en-Der (mon. ss. Petri et Pauli et s. Bercharii, – Johannes Marsicanus v. Capua, Propst (1057), A. v. Dervense), O. und Kl. (wl. v. Toul) in Frankreich S. Vincenzo al Volturno (seit 1058) 1339, 1378, (Haute-Marne) 508, 602, 622, 623, 626, 627, 658, 1379, 1380, 1381, 1382 761, 767, 768, 769, 770, 781, †885, 1190, 1274, – Kapitelsaal 908, 909 †1275, 1333 – Klosterki. 907, 908 – Albert, Prior (1049) 602 – Leo v. Amalfi, Mönch (1058) 1379 – Bruno, A. (1050-1085) 768, 770, 1274, †1275 – Maielpot (Malepotus), A. (943-948) 967 vgl. auch Wandelgar – Petrus, A. (1056-1057) 1240, 1240, 1241, 1287, – Hingo, Mönch (1049) 602 1288, 1290, 1291, 1296, 1304 – Milo, A. (1034-1049) 602, 622, 623, 626, 627, 768 59

982 Verzeichnis der Personen und Orte

– Wandelgar (Wandalgarius, Wandelgerus), Mönch – S. Johannes (oratorium s. Johannis), Klkapelle 410 (1049), A. unter dem Namen Bruno (1050-1085) Moyenvic (Medium-vicum), O. und Zelle (nöl. v. 602, 761, 767, 768 Nancy) in Frankreich (Moselle) †832 Montio vgl. Montbéliard Moysiacensis, Moyssiacum vgl. Moissac Montpellier, O. in Frankreich (Hérault) und Sitz der Muğāhid (Musetto) (Ben Abd Allah Abu l'Djaish al- D. Maguelone 1260 Amiri al-Muwaffak bi'llah), Emir v. Denia und – Arnald, B. (1030-1060) 1260 den Balearen (Spanien) (1009-1045) †724, 1174 Montrond-le-Château (Mons Rotundus), O. (sl. v. Be- Mühlhausen, O. in Deutschland (Thüringen) 859 sançon) in Frankreich (Doubs) 692 Mühlhausen (Mulihusun), O. (swl. v. Bamberg) in Mont-St-Vanne (mons s. Vitoni), Berg bei Verdun Deutschland (Bayern) 1006 1025 Mulinas vgl. Mogliano Mont-St-Vincent (mons s. Vincentii), O. (sl. v. Autun) Münden (Hannoversch Minden), O. (nöl. v. Kassel) in Frankreich (Saône-et-Loire) 1395 in Deutschland (Niedersachsen) 571 – Gottfried (Gaufredus), Zeuge für Tod Stephans IX. (1058) 1395 Mundrici vallis, Mundrival vgl. Midrevaux Moracus, Besitz d. Kl. Moissac, nicht identifiziert 1260 Münster (Mimigardevordensis), O. und D. in Deutsch- land (Nordrhein-Westfalen) 658 Moriensis vgl. Thérouanne – Robert (Rodbertus), B. (1042-1063) 658 Moritz vgl. St-Maurice Münster-Granfelden (Moutier-Grandval) (abbatia s. Morlaincourt (Morlain-curte), O. (wl. v. Toul) in Frank- Mariae, s. Germani, q. Grandem vallem appellant), Kl. reich (Meuse) 616 (nwl. v. Solothurn) in der Schweiz (Bern) †708, Morre (Maiodorum), O. (söl. v. Besançon) in Frank- 709 reich (Doubs) 692 Münsterappel (Apula), O. (sl. v. Bad Kreuznach) in Morsleben (Morsleve), O. (öl. v. Helmstedt) in Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 Deutschland (Sachsen-Anhalt) und Hornburg (et Muntzenheim (Munzenheim), O. (öl. v. Colmar) in Hornburch), O. (sl. v. Wolfenbüttel) in Deutschland Frankreich (Haut-Rhin) †695 (Niedersachsen), Adelsgeschlecht 329 – Amalrad, Frau Konrads, Mutter Clemens' II. (Ende Murbach (Murbacensis), O. und Kl. (s. Marie, s. Petri, s. 10. Jh.) 329 Leudegarii) (wl. v. Gebweiler) in Frankreich (Haut- – Adalbert (um 1050), Bruder Clemens' II. 329 Rhin) 573, 580, 700, 701 – Konrad (um 1000), Vater Clemens' II 329 – Wolferad, A. (1049-106) 580, 700, 701 Mortanula, eccl. s. Donati, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, Muri, O. und Kl. (swl. v. Zürich) in der Schweiz 1322 (Aargau) 699 Moscheta (Musceto), Oteil v. Firenzuola (nl. v. Flo- Murmiringa vgl. Burmeringen renz) in Italien (Toskana) 1393 Muro Lucano (Murensis), O. und D. (nwl. v. Potenza) Mosel (Mosa), Fl. in Frankreich und Deutschland in Italien (Basilicata) 771 †1024 – Leo, B. (1050-vor 1059) 771 Mouzon (Mosomensis, Mosum), O. und Kl. (Notre- Musca Rainald (Musca Rainaldus), Kombattant in Civi- Dame, b. Mariae) (söl. v. Charleville-Mézièrs) in tate (1053) 1078 Frankreich (Ardennes) 622, 652 Musceto vgl. Moscheta – Rudolf (Rodulfus), A. (um 1050) 622 Mustansir vgl. Al Mustansir Moyenmoutier (Medianum mon.), O. und Kl. (nl. v. St- Mutinensis vgl. Modena Dié) in Frankreich (Vosges) 410, 411, 434, 514, Myra, O. in Kleinasien (Lykien) 575, 959 515, 729, 774, 830, †885, 946, 1041 – Nikolaus, B. (4. Jh.) 434, 575, 675, 683, 846, †847, – Humbert, Mönch, B. v. Sizilien (ab 1049/50), 865, †932, 959, 1050, 1114 KardB. v. Silva Candida (1050-1061) vgl. Hum- bert, Silva Candida N., EB. v. Trier †533 – Peterskapelle 410 N. imperialis cancellarius, kaiserl. Kanzler †533 60

Verzeichnis der Personen und Orte 983

Nagold (Magaltha), Fl. im Schwarzwald in Deutsch- Nepi (Nepesinus), O. und D. in Italien (Latium) 771, land (Baden-Württemberg) 675 1051 Nahrheim vgl. Norheim – S. Biagio, Kl. 771 Namnetensis vgl. Nantes Nero de Cunizo, Zeuge in Corneto (1051) 894 Namur, O. (söl. v. Brüssel) in Belgien 514, 833, 857 Nerviorum comitatus vgl. Hennegau – St. Alban, Ki. 833 Naestved (Nestweth), Kl. und O. in Dänemark (Süd- Nançois-sur-Ornain (de Nanceio), O. (wl. v. Toul) in Seeland) 398 Frankreich (Meuse) 607 Neuburg, O. und Kl. (wl. v. Ingolstadt) in Deutsch- Nandradus, Person im Umfeld v. St-Oyend-de-Joux land (Bayern) †344, †947, 1280 (1050) 810 Neuss, O. (wl. v. Düsseldorf) in Deutschland (Nord- Nantes (Namnetensis, Nannetensis), O. und D. in rhein-Westfalen) †727, †949 Frankreich (Loire-Atlantique) 540, 622, 622, 627, – St. Quirin, Kl. †727 761, 772, 773, 775, †836, 1147 – – Gepa, Ä. (um 1050), angebl. Schwester Leos IX. – Airard, B. (1050-1052) 540, 761, 771, 772, 773, †727, †949 1147 – – Helwig, Ä. (Mitte 11. Jh.) †727 – Pudicus, B. (1047-1049) 622, 627, 775 Nevers (Nibernensis, Nivernensis), O., Gft., Gau und D. – s. Petri mon., Kl. †836 in Frankreich (Nièvre) 508, 611, 622, 626, 627, Naours (Maurdi), O. und Kl. (nl. v. Amiens) in Frank- 761, 762, 767, 770, 771, 803, 810, 1218, 1385 reich (Somme) 753 – Hugo, B. (1013-1066) 611, 622, 626, 627, 761, 762, Naple vgl. Neapel 770, 771, 803 Narbonne (Narbonensis), O. und D. in Frankreich – Landerich, Gf. (1026) 1385 (Aude) 1191, 1196, 1206, 1207, 1217, 1229, 1260, – St-Cyr, Kl. 803 1261, 1290 – – Hugo, Propst (vor 1050) 803 – Berengar, Vizegf. (ca. 1023-1066) 1206, 1260 – Wilhelm (Vuilelmus, Wilelmus), Gf. (1029-1083) 508, – Wifred (Guifredus, Wifredus), EB. (1019-1079) 1191, 761, 767, 769, 770 1196, 1206, 1217, 1260, 1261, 1290 Newark-on-Trent (Newchercha), O. (nöl. v. Notting- Narni (Narniensis), O., Gft. und D. in Italien (Umb- ham) in England (Nottinghamshire) †1202 rien) 527, 540, 550, †899, 928, 938, 942 Nibernensis vgl. Nevers – Dux, B. (1037-1059) 540, 550 Nicaena vgl. Nizäa – Marzian (oder Martin?), angebl. B. (1051) Nicolaus, Nicholaus vgl. Nikolaus Naumburg (Nuembergum, Nuenburgensis), O. und D. in Niederehnheim () (Ehenheim), O. (swl. v. Deutschland (Sachsen-Anhalt) 658, 1217 Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) †847 – Eppo/Eberhard, B. (1045-1079) 658, 1217 Niederlothringen, Region und Teilhzgtm. †595 Nazarius (Nazareus), Hl., Patron in Lorsch 1228 – Friedrich II. (Frethericus dux) v. Luxemburg, Hzg. Neapel (Napoli) (Naple, Neapolitanus), O. und D. in (1046-1067) †595 Italien (Kampanien) 892, 977, 1376 Niederpappenheim, O. (swl. v. Pappenheim) in – S. Cecilia, Kl. 1376 Deutschland (Bayern) †1021 Nellenburg, ehem. Burg bei Stockach (nl. v. Kon- Niederschopfheim (Scopfheim), O. (sl. v. Offenburg) in stanz) in Deutschland (Baden-Württemberg) und Deutschland (Baden-Württemberg) †847 Adelsfamilie 710 – Eberhard, Gründer des Kl. Schaffhausen (ca. 1010- Nienburg (Nuenburg, Nuvenburc, Nuenburch), O. und 1078) 710 Kl. (s. Salvatoris et Marie) (sl. v. Magdeburg) in – Eppo, (ca. 980-1034) 710 Deutschland (Sachsen-Anhalt) 1152, 1153, 1154, – Hedwig, Frau des Eppo (ca. 990-1012) 710 1243, 1262 – Albuin (Albuinus, Albewinus, Albuvinus), A. (1035- Nemesaunensis vgl. Nîmes 1056) 1152, 1153, 1154, 1243 Nemetum vgl. Speyer Nièvre (Diseias), Oteil v. Nevers in Frankreich Neomisia, Hl., Patronin in Anagni 1141 (Nièvre) 770 61

984 Verzeichnis der Personen und Orte

vgl. auch Dizy, Decize Nominata, Hl. †467, †1210 Nikephoros, byz. Prothospatarios (1049) 655 Nonantola (Nonantulana), O. und Kl. (S. Sylvestri) Niketas Stethatos, Mönch in Konstantinopel (1054) (nöl. v. Modena) in Italien (Emila-Romagna) 557, †1129, 1133 560 – Anselm, A. (752-803) 557 Nikolaus, B. v. Myra (4. Jh.) 434, 575, 683, 846, †847, †932, 959, 1050, 1114 Norbert (Norpertus), A. v. St. Gallen (1034-1072) 359 Nikolaus, EB. v. Bari (1035-1061) 737, 1114, 1133 Norbert, EB. v. Magdeburg (1126-1134) 853 Nikolaus (Nicolaus), angebl. KardDi. v. S. Giorgio ad Nordfrankreich 601 Velum Aureum (1053) †1105 Nordgau, Gft. des unteren Elsass' †715, 839 Nikolaus I. (Nicolaus), P. (858-857) †354, †365, 370, Nordheim, O. (sl. v. Donauwörth) in Deutschland 623, †631, †632, 753, 755, 775, †1024, 1026, (Bayern) †1021 †1059, †1231, 1295 Norditalien/Oberitalien 391, 418, †497, 560, 812, Nikolaus II. (Nicolaus, Nicholaus), P. (1059-1061) 379, 845, 977, 1035, 1065, 1218, 1292 384, 425, 441, 455, 464, 514, 540, 552, 761, †763, Nordmanni vgl. Normannen 781, 798, 952, 990, †1018, †1024, †1092, 1118, Norgaud, A. v. Hautvillers (um 1050) 622 1124, 1171, 1174, 1179, 1190, †1193, †1198, 1205, Norheim (Narheim), O. (swl. v. Bad Kreuznach) in 1217, 1225, 1289, 1290, †1309, 1310, 1311, 1317, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 1321, †1326, †1327, 1331, 1333, 1344, 1357, Noricus vgl. Bayern †1386, 1396 Norimberga vgl. Nürnberg Nîmes (Nemesaunensis), O. und D. in Frankreich Norionte (Noieretum), O. (wl. v. Besançon) in Frank- (Gard) 1260 reich (Doubs) 692 – Froterius, B. (1056) 1260 Normandie (Normanus, Normannia), Hzgtm. in Frank- Nimwegen (Nijmegen), O. in den Niederlanden (Gel- reich 627, 761, 811, 817, 1125 derland) 566 – Wilhelm (Willelmus), Hzg. (1037-1087) 627, 761, Nitger/Nizo (Nito), B. v. Freising (1039-1052) 626, 817, 990, 1125 658, 803, 867 Normannen (Agareni, Nordmanni, Normanni, Normant, Nivelles (Nivele/Nijvel) (Nivella, Nivellensis), O. und Northmanni, Nortmanni, Franci), Volk 364, 525, 544, Kl. in Belgien (Brabant) 367, 376, †584, 585, 592, 546, 547, 622, 623, 731, 732, 733, 736, 737, 758, 683, †727 811, 874, 875, 877, 912, 914, 915, 916, 917, 920, – Gertrud, Ä. (952-959), Hl., Patronin 367, 585 921, 922, 923, 924, 928, 933, 934, 935, 939, 940, – Gottschalk (Godscalcus), Propst (um 1050) 585 †941, 960, 961, 968, 969, †971, 973, 974, 976, 977, – Rikela, Ä. (um 1050) 585, †727 980, 981, 985, 989, 990, †993, 1014, 1016, 1019, Nivernensis vgl. Nevers †1021, 1022, 1032, 1033, 1035, 1049, 1050, 1051, Nizo vgl. Nitger †1052, 1057, 1061, 1062, 1063, 1067, 1069, 1070, Nizäa (Nicaena) (heute Iznik Gölü), O. (sl. v. Izmir) in 1073, 1074, 1075, 1076, 1077, 1078, †1080, 1081, der Türkei (Bursa) 1112 †1082, 1085, †1086, †1087, †1088, 1089, †1090, Nizza (Nicientis, Cemelenensis), O. und D. in Frankreich †1092, †1093, 1094, 1095, 1096, 1097, 1100, 1104, (Alpes-Maritimes) 1306 1107, 1113, †1117, 1124, 1125, 1131, 1133, 1137, Nocera Umbra (Hucerinus), O. und D. (öl. v. Perugia) 1138, 1140, 1142, 1148, 1162, 1169, †1185, †1198, in Italien (Umbrien) 540, 550, 1306 1229, 1239, 1249, 1250, 1253, 1286, 1296, 1325, – Dux, B. (ca.1040-1057) 540, 550 1352, †1369, 1370, 1372, 1378, 1392 – Ludwig (Ludovicus), B. (1057) 1306 – Drogo v. Apulien, Gf. (1046-1051) 915, 916, 920, † Noieretum vgl. Norionte 921, 922, 923, 924, 925, 1018 – Hunfried (Unfroy) v. Apulien, Gf. (1051-1057) 1078, Noiretum vgl. Noroy-le-Bourg 1089, †1092, †1093, 1096, 1137, 1138, 1142, 1372 Nola (Nolana), O. und D. (swl. v. Benevent) in Italien Noroy-le-Bourg (Noiretum), O. (wl. v. Vesoul) in (Kampanien) 363, 919, 1390 Frankreich (Haute-Saône) 690 62

Verzeichnis der Personen und Orte 985

Northeim (Northeimensis), O. und Kl. in Deutschland – Leo, EB. (1037-1056) 970, 1038, 1040, 1042, 1111, (Niedersachsen) †1134 1112, 1128, 1132, 1133 Northmanni vgl. Normannen Ocri, Einsiedelei bei Sarsina (sl. v. Cesena) in Italien (Romagna) 456 Northumberland, Hzgtm. in England †1202 – Petrus Damiani, Prior, KardB. v. Ostia (gest. 1072) – Siward (Sigward), Hzg. (1031-1055) †1202 456 vgl. Fonte Avellana, Ostia, Petrus Damiani Nortmanni vgl. Normannen Octavian (Octabius) v. Tusculum, Bruder Benedikts Norwegen (Noruuechi, Norwegi), Land und Bewohner IX. (1055) 1225 471, 483, 489, 1026, †1231 Octaviani vgl. Crescentius – Harald, Kg. (1046-1066) 489 Octavianus (Oddo), röm. Adliger (Crescentier) (um – Magnús, Kg. (1035-1046) 483 1000) 441, 521, 524 Notre-Dame vgl. Verdun Octavianus, röm. Skriniar (1058) 1376 Nova Aquileia vgl. Grado Octo vgl. Otto Nova Corbeya vgl. Corvey Oda, Ä. v. Remiremont (um 1050) 600, 688 Novara, O. und D. in Italien (Piemont) 329, 540, 550, Oddo v. Savoyen (Odo), Mkgf. (ca. 1051-1060) 478, 1208 1385 – Otto, B. (1052-1079) 1208 Oddo v. Savoyen, Sohn Mkgf Oddos (bis ca.1070) – Riprand (Riprandus, Roprandus), B. (1040-1052) 329, 478 540, 550 Oddo vgl. Octavian, Otto, Udo, Odo Noyon, O. und B. (söl. v. Amiens) in Frankreich Odemundus filius Guidoni, Zeuge in Teramo (1056) und (Oise) 821 Grasciano (1057) 1248, 1307 – Harduin, ArchiDi., dann. B. v. Langres (1050-1065) 821, 822 Odemundus filius Ziolfi, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Oderisius II., Gf. v. Sangro (1053) 1070, 1078 Nuenburg, Nuenburch vgl. Nienburg Odilard (Odilardus, Oylardus), A. v. St-Pierre-aux- Numana (Humanensis), O. (söl. v. Ancona) in Italien Monts in Châlons-en-Champagne (um 1050) 622, (Marken) 540, 890, 891 639 – Wido (Vido, Uuido), B. (um 1045-1051) 540, 890, 891 Odilia, Hl. 434, 846, †847, 1000 Nürnberg (Norimberga), O. in Deutschland (Bayern) Odilienberg vgl. Hohenburg 1002, 1003, 1004, †1021 Odilo (Odilo, Odelo, Vodelo), A. v. Cluny (994-1048) Nuvenburc vgl. Nienburg 329, 331, 366, 369, †412, 428, 514, 567, 897, †898, 1045, 1218, 1385 Nycolaus vgl. Nikolaus Odilo (Ogdilo), Kan. in Besançon (gest. vor 1040) 692 Obdulana, Frau d. Gfen Marinus v. Traetto (1057) Odo (Oddo), A. v. Calena (1058) 1371 1359 Odo, A. v. Cluny (927-942) 1218, 1385 Oberehnheim (Obernai) (Ehenheim), O. (swl. v. Straß- Odo (Oddo), A. v. Flavigny (ca. 1051-1056) 1205 † burg) in Frankreich (Bas-Rhin) 685, 847 Odo II., Gf. v. Blois und Champagne (1004-1037) Oberitalien vgl. Norditalien 480, 623 Obertheres (Theres) (mon. Stephani atque viti, loco q. Odo (Eudo) v. Ponthièvre, Fürst der Bretagne (1040- Tharisse v.), O. und Kl. (nöl. v. Würzburg) in 1062) 775 Deutschland (Bayern) 381, 384 Odolricus vgl. Odalric, Ulrich – Jakob (Jacobus), A. (um 1050) 381 Oelenberg, Stift bei Reiningen (wl. v. Mulhouse) in Obizo vgl. Opizo Frankreich (Haut-Rhin) †704, †705 Ochisheim vgl. Üxheim Ofredus filius Munaldi, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Ochrid/Achrid (heute: Ohrid) (Achrida), O. und D. Ogdilo vgl. Odilo (wl. v. Bitola) in Mazedonien 970, 1038, 1040, Ogerius vgl. Othger 1041, 1042, 1111, 1112, 1128, 1132, 1133 63

986 Verzeichnis der Personen und Orte

Ogkerslebe vgl. Oschersleben Oron (Auronum), O. (nöl. v. Lausanne) in der Schweiz Oldenburg (Antiqua urbs), O. und D. in Deutschland (Waadt) †814 (Niedersachsen) 658 Oron (Araria), Fl. durch Épinouze in Frankreich – Abelin/Stephan (Stephanus), B. (1038-1051) 658 1205 Oldendorf (Aldendorf), O. (wl. v. Hildesheim) in Orsans (Ossens), O. (öl. v. Besançon) in Frankreich Deutschland (Niedersachsen) 1278 (Doubs) 693 Olderich, B. v. Fermo (1057-1073) 1078 Orscand, B. v. Quimper (1022-1074) 803, 804 Olderich (Oldericus) v. Pagny-sur-Meuse, Adliger Orsini, P. (P. Orsinius), angebl. Kammerdiener Leos (1050) †805 IX. (1051) †893 Oldericus I. (Valdericus), B. v. Brescia (1031-1054) Orte (Ortana), O. und D. in Italien (Latium) 335, †899, †1108 †899, 938 – Gregor, angebl. B. (1051) †899 Oldericus II., B. v. Brescia (1061-1073) †1108 – Peterskirche 335 Olevano sul Tusciano, O. (söl. v. Salerno) in Italien Oschersleben (Ogkerslebe), O. (swl. v. Magdeburg) in (Kampanien) 1390 Deutschland (Sachsen-Anhalt) 1279 – Michaelskirche (eccl. s. Michaelis in Monte aureo) 1390 Osenbrugensis vgl. Osnabrück Olger (Olgerius), A. v. Bèze (ca. 1033-1053) †994 Osimo (Auximanus), O., Gft. und D. in Italien (Mar- Olibula fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei ken) 360, 372, 540, 890, 891, 892, 938, 1048, 1050, Rom in Italien (Latium) 1051 1229 Olivola (-Castello) (Olivolensis), Oteil v. Venedig und – Gisler, B. (ca. 1022-1060) 372, 540, 890, 891, 892 ehem. D. in Italien (Venetien) 1044 – Kathedr. S. Leopardus/S. Thekla 1048 – Dominicus Contarenus/Contarini, B. (um 1053) Osmund, B. v. Skara (ca. 1050-1060) 1039 1044 Osnabrück (Osenbrugensis), O. und D. in Deutschland Olmello, Gft. (öl. v. Vercelli) in Italien 459 (Niedersachsen) 658 Oña (Oniensis), O. und Kl. (S. Salvador) (nl. v. Bur- – Alberich (Albericus), B. (1036-1052) 658 gos) in Spanien (Burgos) 370 Ossens vgl. Orsans – Iñigo, A. (ca. 1040-1057) 370 Ostheim (Hostheim), O. (nl. v. Colmar) in Frankreich Onestus vgl. Honestus (Haut-Rhin) 580 Oniensis vgl. Oña Ostia (Ostiensis, Hostiensis), O. und D. (swl. v. Rom) in Opens vgl. Oupans Italien (Latium) 516, 771, †899, 1344 – Johannes, B. (1050) 771 Opizo (Obizo, Opizo, Oppizo), B. v. Pisa (ca. 1039- – Petrus Damiani, Prior, KardB. (1057-1072) 516, 1059) 540, 541, 550, 655, 771, 1174, 1284, 1306 540, 587, 588, 721, 791, 880, 890, 891, 892, 982, Opizo (Opozo), kgl. Kanzler für Italien (um 1050) 655 1035, 1177, 1217, 1218, 1225, 1265, 1281, 1321, Orange (Arausicum, Aurisciensis, Auriscum), O. und D. 1324, 1344 vgl. Fonte Avellana, Ocri, Petrus (nöl. v. Nîmes) in Frankreich (Vaucluse) 1186, Damiani 1218, 1385 – Theodat, angebl. B. (1051) †899, Orbiensis, Orbiniensis vgl. Urbino Ostrom vgl. Byzanz, Konstantinopel Orcadis vgl. Ourches Othger (Ogerius, Other, Othgerius), B. v. Perugia (ca. Orkney-Inseln (Orchadas), Inselgruppe im Norden 1050-1058) 540, 998, 1046, †1308, 1311 Schottlands 471, 483, 510 Otloh, Mönch in St. Emmeram (gest. 1070) 722 – Thorfinn Sigurdsson, Jarl (ca. 1015-1060) 471, 483 Ottmarsheim (Otmershein), O. und Kl. (mon. s. Marie) – Turolf, B. (ca. 1050-1060) 471, 483 (söl. v. Colmar) in Frankreich (Haut-Rhin) 702, vgl. auch Birsay 1071, 1078 Orléans (Aurelianensis), O. und D. in Frankreich – Kunigunde, Frau des Rudolf (gest. nach 1063) 703 (Loiret) 1136 – Rudolf, Adliger, Fürst v. Benevent? (gest. wohl – Isembert, B. (1033-1063) 1136 1053) 702, 1071, 1078 64

Verzeichnis der Personen und Orte 987

Otnand, kgl. Ministeriale in Franken (1056) 1263 Padua (Padova) (Patavinus, Patavinensis), O. und D. Otto, A. v. Subiaco (ca. 1041-1050) und S. Erasmo in in Italien (Venetien) 771, 982, 984, 985, 988, 1043, Monte Celio, Rom 756, 757, 758 †1109 Otto, A. v. St-Germain in Auxerre (um 1050) 770 – Bernhard (Bernardus), B. (1048-1058) 771, 984 Otto v. Grandson, Adliger (um 1050) 816 – S. Giustina (s. Justinae), Ki. 984, †1109 Otto (Odo), B. v. Amelia (ca. 1047) 335 – – Johannes, A. (um 1050) †1109 Otto II. v. Andechs, B. v. Bamberg (1177-1196) 1006 – S. Pietro, Kl. †1109 Otto (Octo), B. v. Castro (um 1050) 1060 Pagny-la-Blanche-Côte (Parneium super Mosam), O. Otto, B. v. Novara (1052-1079) 1208 (swl. v. Toul) in Frankreich (Meurthe-et-Moselle) Otto (Odo), Dekan v. Vendôme (um 1050) †339 †832, †885 Otto, Gf. (1049) 655 Pagny-sur-Meuse (Pauniacum), O. (wl. v. Toul) in Otto v. Northeim, Hzg. v. Sachsen (1061-1070) Frankreich (Meuse) und Adelsfamilie 789, †805, †1134 †831 Otto I. (Otto, Octo, Otho), Kg. und Ks. (936-973) †533, – Olderich (Oldericus) (1050) †805 541, †554, †595, †648, †860, †885, 931, 1124, – Voda, Frau des Walfrid (1050) †805 1218, †1326, 1351, 1385 – Walfrid (1050) †805 Otto II., Kg. und Ks. (973-983) †533, 541, †554, 594, †595, 627, †860, †885, 1218, 1385 Palatiolum fundus vgl. Rom Otto III. (Otho, Otto), Kg. und Ks. (983-1002) 355, Palestrina (Penestrinensis, Praeneste, Prenestinensis, Prenes- †535, †554, †595, †715, †860, †885, 1184, 1218, trinensis), O. und D. in Italien (Latium) 399, 514, 1221, 1385 †899, 931, †1105 Otto, Mkgf. (v. Meissen, 1062-1067) †863 – Gratiosius, angebl. B. (1051) †899 Otto Wilhelm (Willelmus), Gf. v. Burgund (995-1026) 658 – Hugo Candidus (Ugo Candidus), B. (1085-1099) 514 Ottokar, Kg. v. Böhmen (1253-1278) 986 – Johannes Pisanus, angebl. B. (1053) †1105 Oudalricus vgl. Ulrich Pallaria vgl. Rom, S. Maria in Pallaria Oudelricus vgl. Udalrich Palombarolum fundus, Besitz des Stephanskl. am Vati- Ougo vgl. Hugo kan bei Rom in Italien (Latium) 1051 Oupans (Opens), O. (söl. v. Besançon) in Frankreich (Doubs) 690 Pandulf (Pandulphus), B. v. Marsi (1032-1071) 1290, 1363, 1364 Ourches (-sur-Meuse) (Orcadis), O. (wl. v. Toul) in Frankreich (Meuse) 789 Pandulf I. (Pandolphus), Fürst v. Benevent (943-981) Ovid, lat. Dichter (43 v. Chr.-17 n. Chr.) 878 739, 967 Ow vgl. Reichenau Pandulf IV., Fürst v. Capua (1026-1038 und 1047- Oylardus vgl. Odilard 1050) 734

P. Orsini vgl. Orsini, P. Pankratius, Hl. Patron in Castro, Egisheim 652, 683, Padebrunensis vgl. Paderborn 684, 696, 1060 Paderborn (Baderbrunnensis, Bodalbrumensis, Bodarbru- Pannonia vgl. Ungarn mensis, Padebrunensis, Patherbrunnensis), O. und D. in Deutschland (Nordrhein-Westfalen) †354, 370, Papbenbariensis vgl. Bamberg 655, 658, †896, 1026 – Rudolf (Ruodolfus), B. (1036-1051) 655, 658 Papia, Papiensis vgl. Pavia 65

988 Verzeichnis der Personen und Orte

Pappenheim, O. und Adelsgeschlecht (Reichserb- Paulinus, EB. v. Trier (347-358), Hl., Patron in Trier marschälle v. Calentin zu P.) (wl. v. Eichstätt) in 541 Deutschland (Bayern) †1021 Paulinus, Primicerius in Sts-Étienne-et-Paul in Metz – Friedrich (1053) †1021 (um 1050) †649 – Heinrich I. (1053) †1021 Paulus, Apostel 434, 573, 579, 620, 683, 690, 693, – Irmgard (Irmgart), angebl. v. Egisheim, Frau 755, 767, 770, 773, 781, 858, 871, 897, 907, 908, Heinrichs I. †1021 952, 1007, 1012, 1023, †1024, †1052, 1107, 1111, – Maximilian (17. Jh.) †1021 1112, 1131, 1158, 1169, 1190, 1218, †1275, 1282, – Ursula v. Leiningen-Dachsburg, Frau Maximilians †1307, 1357, 1385 † (17. Jh.) 1021 Paulus Orosius, Theologe und Historiker (385-418) vgl. Niederpappenheim 1122 Paray-le-Monial (mon. in Aurea Valle, q. Parendus d.), Pauniacum vgl. Pagny-sur-Meuse O. und Kl. (sl. v. Autun) in Frankreich (Saône-et- Loire) 1385 Pavia (Papia, Papiensis, Ticinensis), O. und D. in Italien (Lombardei) 329, 459, 540, 553, †554, 557, 560, Parendus vgl. Paray-le-Monial †572, 750, 761, †800, 801, 803, 1035, 1217 Paris (Parisiaca, Parisius), O. und D. in Frankreich – SS. Maria et Aurelianus (Senatoris) Kl. †554 † † † 346, 631, 632 – – Lucia, Ä. (1049) †554 † † – Aeneas (Eneas), B. (858-870) 631, 632 – S. Pietro in Ciel d'Oro, Kl. bei Pavia †800 † † – Landerich (Landericus), B. (650-656) 631, 632 – – Balduin, A. (vor 1041-nach 1050) †800 Parma (Parmensis), O. und D. in Italien (Emilia) 540, Peene (Pene), Fl. in Norddeutschland 370, 1026, 541, 550, 560, 1035, 1217, 1310, 1311 †1231 – Cadalus, B. (1046-1072) 540, 541, 550, 560, 1035, 1217, 1310, 1311 vgl. Honorius (II.) Pelagius II., P. (579-590) 1132 Parneium super Mosam vgl. Pagny-la-Blanche-Côte Penestrinensis vgl. Palestrina Paschalis I. (Pascalis), P. (817-824) †783, 1051, †1309 Penne (Pinensis, Pinne), O. und D. (nwl. v. Pescara) in Italien (Abruzzen) 517, 527, 903, 1367, 1368 Paschalis II., P. (1099-1118) 454, 513, 665, 796, 1166, – Berard, B. (um 1052-1055) 903, 1368 1186 – Berard (Bernardus), Gf. (um 1050) 517 Paschasius Radbertus, Theologe (ca. 785-865) 761 – Johannes Falertanus, B. (ca. 1037-1052 und 1055- Passau, O. und D. in Deutschland (Bayern) 423 1060) 1368 Passignano (Passinianum), O. (sl. v. Florenz) in Italien Pensaurensis, Pensauriensis vgl. Pesaro (Toskana) 771, 792 Pentapolis, Terr. in Italien (Marken) 452, 1078 – S. Angelo (s. Angeli), Kl. 771 Perenesius (Pirenus), A. v. Redon (1040-1060) †542, – – Johannes Gualberti, A. (gest. 1073) 549, 792, 751, 761, 771, 803 1237, 1393 – – Letus, A. (1050-1073) 771 Pergamensis vgl. Bergamo Patavinus, Patavinensis vgl. Padua Périgueux, O. und D. (nöl. v. Bordeaux) in Frank- reich (Dordogne) 780 Paterniano, O. (swl. v. Ancona) in Italien (Marken) – Rainald, B. (ca. 1100-1101) 780 452 Pernius, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Paternianus, Hl., Patron in Fano 376 Perosinus vgl. Perugia Paternum castrum, nicht identifizierter Besitz der Gft. Rimini 453 Persenon, Persona vgl. Brixen Patherbrunnensis vgl. Paderborn Perugia (Perosinus, Perusia, Perusinus, Petroinensis), O., Gft. und D. in Italien (Umbrien) 336, 352, 451, Patonis curtis, nicht identifizierter Besitz d. Kl. Breteuil † 630 531, 540, 771, 899, 938, 952, 998, 1046, 1063, †1308, 1311, 1322, 1357 Paul I., P. (757-767) 527, 888, 938 – Andreas, B. (1032/3-1047?) 531 Paul II., P. (1464-1471) 1060 – Johannes, angebl. B. (1051) †899 66

Verzeichnis der Personen und Orte 989

– Leo Bovus, B. (1048-ca. 1050) 540, 771, 1063 Petrus, Apostel †339, †340, 358, 402, 432, 434, 453, – Othger (Ogerius, Other, Othgerius), B. (ca. 1050-1058) †479, 502, 518, †534, †535, 541, 547, 557, 573, 540, 998, 1046, †1308, 1311 579, 620, 622, 639, 665, 683, 690, 698, Gerhard, – S. Pietro di Calvario (mon. b. Petri q. s. est prope 699, †704, 716, 749, 755, 761, †763, 767, 769, 770, civitate q. d. Perusia in loco q. v. Caprarius), Kl. 352, 773, †778, 781, †782, †783, †784, 787, †788, 771, 952, 1357 †800, 806, 816, 823, 834, †836, 858, 871, 874, 879, – – Bonizo, A. (1036-1063) 352, 771, 952, 1357 †885, 897, 906, 907, 908, 952, 953, 958, 970, 983, Pesaro (Pensauriensis, Pensaurensis), O., D. und Gft. in 1007, 1012, 1014, 1023, †1024, †1029, †1030, Italien (Marken) 361, 372, 378, 379, 384, 1046, 1042, 1050, 1051, †1052, 1058, 1075, 1078, 1089, 1047, 1228 †1092, 1097, †1105, 1107, †1109, 1112, 1131, – Petrus, B. (1047-1061) 1046 †1134, 1148, 1149, 1155, 1156, 1157, 1158, 1159, Pesto (Pestana, Pestanensis), O. (abgeg., wl. v. Capaccio) 1160, 1163, 1166, 1170, 1183, 1184, 1190, †1192, in Italien (Kampanien) 362, 363, 919, 1390 †1193, †1200, 1201, 1218, 1229, 1235, †1244, – Johannes, B. (ca. 1030-1047), danach EB. v. Salerno 1253, 1255, 1257, 1258, †1275, 1278, 1282, 1292, (1047-1057) 362, 363, 919, 1067 1294, 1295, 1310, 1311, 1313, 1336, 1357, 1362, Peter Orseolo, Kg. v. Ungarn (1038-1046) 988 1384, 1396 Peter v. Savoyen, Sohn Mkgf. Oddos (ca. 1048-1078) Petrus, ArchiDi. in Rom (1050) 813, 824 478 Petrus, ArchiPr. in Bologna (1055) 1222 Peter, B. v. Toul (1165-1191) †831 Petrus, angebl. B. (1049) †695 Peter vgl. auch Petros, Petrus Petrus, B. in Afrika (1053) 1120, 1121, 1122, 1123 Peterlingen (Payerne) (Peterniacum), Kl. (wl. v. Fri- Petrus, B. v. Chiusi (1049-1059) 540, 550 bourg) in der Schweiz (Waadt) 1217, 1385 Petrus, B. v. Comacchio (1053) 1046 Petinianum vgl. Villa Pitignano Petrus, B. v. Die (ca. 1040-1060) 1205 Petroinensis vgl. Perugia Petrus, B. v. Forlimpopoli (um 1053) 1046 Petri q. et Leo Ferrarius, casale de vgl. Formello Petrus, B. v. Labico (ca. 1055-1063) 1342, 1351 Petroccio, casale de vgl. Formello Petrus Mercoeur, B. v. Le Puy (1053-1073) 991, 1045, Petronianum cortis, Besitz d. Kl. S. Pietro in Perugia 1046 (1052) 952 Petrus, B. v. Pesaro (1047-1061) 1046 Petronilla, Hl. 683 Petrus, B. v. Rodez (1051-1077) 1260 Petros III., Patr. v. Antiochien (1052-1056) 515, 970, Petrus, B. v. Teramo (ca. 1056-1070) 1245, 1246, 1040, 1042, 1058, 1115, 1116, 1131, 1132, 1133, 1248, 1307 1143 Petrus, B. v. Tortona (1014-1077) 461 Petrus, A. v. Montecassino (1056-1057) 1239, 1240, Petrus, B. v. Tusculum (1050-1059) 1311 1241, 1287, 1288, 1290, 1291, 1296, 1304 Petrus, B. v. Vulturara Appula (1050-1061) 771 Petrus, A. v. SS. Bonifacio ed Alessio in Rom (1043- Petrus, angebl. pästl. Kanzler (1055) †1220 vor 1073) 771 Petrus Diaconus, röm. Di. (seit 1036) und päpstl. Petrus, A. v. S. Maria del Priorato, Rom (1050) 761 Kanzler (1042-1050) 353, †354, 355, 357, 358, Petrus, A. v. S. Salvator in Rieti (1057) 1308 363, 367, 368, 370, 372, †375, 379, 380, 381, 382, Petrus, A. v. S. Tommaso in Foglia (1047) 379 436, 527, 531, †533, 541, †548, 549, 550, 553, 556, Petrus, A. v. S. Venerio (um 1050) 462 559, 561, 567, †568, 569, †570, 585, 594, †595, 600, 601, 602, 606, 608, 611, 616, 622, 626, 627, Petrus, A. v. St-Victor in Marseille (1048-1064) 803, 628, 629, 630, †631, †632, †633, 639, †648, 658, 806 660, 661, 663, †664, 665, †689, 690, 691, 692, 693, Petrus, A. v. Settimo (um 1050) 540, 549 698, 699, 709, †715, 716, 743, 746, 753, 755, 761, Petrus, Adliger im Umfeld des Kl. S. Tommaso in 765, 767, 771, 774, 780, 781, †782, †783, 787, Foglia (vor 1047) 379 †788, 789, 791, 794, 796, 798, 799, †800, 803, 806, 67

990 Verzeichnis der Personen und Orte

810, 813, †814, 821, 822, 824, †836, 855, †863, Pharpha, Pharphensis vgl. Farfa 872, 878, †994, †1109, 1218, †1220 Philipp I., Kg. v. Frankreich (1059-1108) 780, 1187, Petrus, EB. v. Amalfi (1050-1070) 1070, 1131, 1133, 1227 1324 Pholide vgl. Pöhlde Petrus, EB. v. Conza (1050-1059?) 771 Piacenza (Placentina), O. und D. in Italien (Emilia) Petrus, angebl. EB. v. Gnesen (1055) †1203 329, 331, 414, 416, 1217, 1350 Petrus, EB. v. Lund (1334-1355) †479 – Dionysius, B. (1048-1085) 1217 Petrus, Gf. v. Fossombrone (1056) 1248 – Guido, B. (1046- 1048) 329, 331 Petrus, Gf. v. Trani (1042-1064) 1078 Pibo, B. v. Toul (1069-1107) 411, 505, 602, †885, Petrus, Gf. v. Tusculum, Bruder Benedikts IX. (gest. 1160 nach 1056) 521, 524, 1156, 1224, 1225 Picciano (Picianum, Pizanum), O. (nwl. v. Pescara) in Petrus, Kanzler der Kirche v. Vienne (1056) 1205 Italien (Abruzzen) 517, 903, 905 Petrus, angebl. KardDi. v. S. Maria in Cosmedin – S. Maria (Casanova) Kl. 517, 903, 905 (1053) †1105 – – Tedmar (Tedemarius, Thedemarius), A. (um 1050) 517, 903 Petrus Diaconus, Mönch und Historiker v. Montecas- sino (gest. nach 1159) 551, 552, †745, 943, 1376 Picianum vgl. Picciano Petrus, röm. Präfekt (1049) †533, 611 Pictauiensis, Pictaui vgl. Poitiers vgl. auch Petrus Dicaonus Pidigbach (Pudia), Nebenbach der Rienz in Italien Petrus, Primicerius v. Florenz (1050) 796 (Südtirol) 389 Petrus Damiani, Prior v. Fonte Avellana und Ocri, Piedimonte, O. (nöl. v. Alife) in Italien (Kampanien) KardB. v. Ostia (1057-gest. 1072) 329, 357, 360, 943 371, 372, 376, 438, 439, 450, 456, 480, 514, 516, – S. Salvatore in Piedimonte (mon. Salvatoris ad pedem 540, 576, 587, 588, 880, 890, 891, 892, 982, 1035, ipsius montis), Kl. 943 1177, 1217, 1218, 1225, 1265, 1281, 1321, 1324, Piedimonte San Germano, O. (wl. v. Cassino) in Ita- 1344, 1352 vgl. Fonte Avellana, Ocri, Ostia lien (Kampanien) 963, 964, 965, 967, 1063 Petrus, Richter und Notar in Grasciano (1057) 1307 Pierleone, röm. Adelsfamilie 430 Petrus, röm. Skrin. (1049) 527 – Benedictus Christianus (11. Jh.) 430 Petrus Leonis, aus der röm. Familie der Pierleone (11. – Petrus Leonis (11. Jh.) 430 Jh.) 430 vgl. Anaklet II. Petrus Mancio, röm. Di. (1057) 1295 Pigi-Palast vgl. Konstantinopel Petrus vgl. Anaklet II. Pilgrimiden/Popponen, Bayerisches Adelsgeschlecht Pettensiedel (Bettesigelon), Oteil v. Igensdorf (nöl. v. 388 vgl. Damasus II., Rott, Poppo v. Rott Erlangen) in Deutschland (Bayern) 1263 Pinensis, Pinne vgl. Penne Peutinger, Konrad, Gelehrter (gest. 1547) †535, †849 Piombinara, ehem. Burg im Terr. Colleferro (nl. v. Peyrins, O. (nöl. v. Valence) in Frankreich (Rhône- Segni) in Italien (Latium) 757 Alpes) 761, †1029, †1030 – Ismido, Ritter (um 1050) 761, †1029, †1030 Piombino, O. (nwl. v. Grosseto) in Italien (Toskana) 413 Pfaffen-Schwabenheim, O. (nöl. v. Alzey) in Deutschland (Rheinland-Pfalz) 710 Pippin d. Mittlere, fränk. Hausmeier (gest. 714) 650 – St. Maria, Stift 710 Pippin (Pipinus), Kg. d. Franken (751-768) †346, Pfirt (Ferrette), O. und Gft. (wl. v. Basel) in Frank- †860, 888 reich (Haut-Rhin) †412, †706, †708 Pirenus vgl. Perenesius † † – Friedrich V., Gf. (um 1050?) 412, 706 Pirolae, rivus de, Bach in die Apsella (öl. v. Pesaro) in – St. Katharina, Burgkapelle †706 Italien 379 Phanensis vgl. Fano Pirra vgl. Rienz 68

Verzeichnis der Personen und Orte 991

Pisa (Pisanensis, Pisensis), O. und D. in Italien (Tos- Pomposa (Pomposia), O. und Kl. (S. Maria) (eccl. s. kana) 410, 540, 541, 550, †724, 771, †893, 1174, Mariae in insula Pomposiae) (öl. v. Codigoro) in Ita- 1175, 1284, 1306 lien (Emilia-Romagna) 953 – Guido, B. (ca. 1005-1012) 1174 – Mainard, A. (1048-1074) 953 – Opizo (Obizo, Opizo, Oppizo), B. (ca. 1039-1059) Poncius, Gf. v. Toulouse (1037-1061) 991 540, 541, 550, 771, 1174, 1284, 1306 Pontailler (Pontiliacum), O. (wl. v. Besançon) in Frank- – S. Maria, Kathedr. 1175 reich (Côte-d'Or) 691 – Ubertus, B. (1132-1137) 1174 Pontefeltrum vgl. Bodfeld vgl. auch Assisi Pisanus vgl. Johannes Pisanus Ponthieu, Gft. zwischen Somme und Authie in Frankreich 627 Piscaria vgl. Casauria – Enguerrand (Angelrai), Gf. (1052-1053) 627 Pisensis vgl. Pisa Pontiani mon. vgl. Lucca, S. Ponziano Pistoia (Pistoriensis), O. und D. in Italien (Toskana) Pontiliacum vgl. Pontailler 445, 540, 550, 1306 – Martin, B. (ca. 1043-1060) 445, 540, 550, 1306 Pontius (Poncius, Pontius), B. v. Valence (1031-1056) †782, †783, 803, 806, 1205 Piumarola (Plumbarola), O. (swl. v. Cassino) in Italien (Latium) 943 Pontius (Poncius), EB. v. Aix (1050-1056) 1260 – S. Maria, Kl. 943 Pontius, Gf. v. Digne (1057) 1306 Pius II., P. (1458-1464) 1258 Pont--Esprit (mon. ss. Petri et Saturnini super ripam Pizanum vgl. Picciano Rhodani), O. und Kl. (wl. v. Bollène) in Frankreich (Gard) 1218, 1385 Placentinus vgl. Piacenza Popio, Popo vgl. Poppo (vgl. Damasus II.) Placidus, Hl., Mitgründer v. Montecassino (6. Jh.) 1304 Poppo (Bagnarius, Bagniarius, Bobbo, Bobpo, Boppo, Bru- no, Popio, Popo, Prospero, Puppo, Stephanus), B. v. Bri- Planeta, Kl. (nicht identifiziert) †899 xen (1039-1048) 329, 357, 358, 388, 389, 390, 395, – Savinus, angebl. A. (1051) †899 396 vgl. auch Damasus II. Plumbarola vgl. Piumarola Poppo (Boppo), Konzilsteilnehmer (1049) 655 Podium s. Mariae vgl. Le Puy Poppo (Popo, Poppo), Patr. v. Aquileia (1019-1042) Pöhlde (Pholide, Polethe), O. (sl. v. Harzberg am Harz) 358, 388, †1053, †1055 in Deutschland (Niedersachsen) 388, 389, 401, Poppo v. Rott, Gf. (11. Jh.), Vater Damasus' II. 388 1352 Popponen vgl. Pilgrimiden Poitiers, Poitou (Pictauiensis, Pictaui), O., Gft. und D. Populonia vgl. Massa Marittima in Frankreich (Vienne) †375, 771, 780, †1193, 1385 Populeium vgl. Pollein, Populonia – Isembert II. (Isembaldus), B. (1047-1086) 771 Populonia (Populeium), Oteil v. Piombino in Italien – St-Cyprien, Kl. 1385 (Toskana) 413 vgl. Pollein Polen, Land und Volk †351, †485, 853, 1039, †1203 Port-St-Père (portus Vertraria), O. (swl. v. Nantes) in – Boleslaw II. (Boleslaus), Kg. (1058-1079) †1203 Frankreich (Loire-Atlantique) †595 – Kasimir I. (Kazimirus, q. et Karolus), Hzg. (1034- Porta Latina vgl. Rom 1058) †351, †485 Porto (Portuensis, Pontianensis, portus Romanus), O. und Polethe vgl. Pöhlde D. (wl. v. Rom) in Italien (Latium) 357, 358, 425, Policastro, Oteil v. Santa Marina (söl. v. Salerno) in 486, 540, 541, 550, 556, 602, 611, 622, 647, †648, Italien (Kampanien) 1390 658, 771, †899, 1064, 1171, 1342, 1351 Polirone vgl. S. Benedetto Po – Georg, angebl. B. (1051) †899 – Iacinthus, angebl. B. (1053) †1105 Pollein (Populeium), O. in Italien (Piemont) 413 – Johannes, B. v. Tuscania (1027-1036), dann v. Polliacum vgl. Pouilley-les-Vignes Porto (1036-1057?) 357, 358, 425, 486, 540, 541, 69

992 Verzeichnis der Personen und Orte

550, 556, 602, 611, 622, 647, †648, 658, 771, 1171, Prüm (Prumiensis), O. (nwl. v. Bitburg) in Deutschland 1342, 1351 (Rheinland-Pfalz) 410, 622, 1271 – Stagnellum Maledictum, Besitz d. D. bei Porto 550 – St- Vaast, Kl. 410, 622, 1271 Portus suavis vgl. Poussay – – Robert (Rotbertus), A. (1026-1068) 622 Portus Vertraria vgl. Port-St-Pièrre Pudia vgl. Pidigbach Pothières (Pultariensis), O. und Kl. (nl. v. Châtillon- Pudicus, B. v. Nantes (1047-1049) 622, 627, 775 sur-Seine) in Frankreich (Côte-d'Or) 622, 626, 655 Pugla, Puglisi vgl. Apulien – Arnold, A. (bis 1049) 622, 626, 655 Pultariensis vgl. Pothières – Burchard, A. (nach 1049) 655 Puosderoth vgl. Prosterrath Pouilley-les-Vignes (Polliacum), O. (wl. v. Besançon) in Puppo vgl. Poppo (vgl. Damasus II.) Frankreich (Doubs) 691 Pustertal (Busterissa), Region in Italien (Südtirol) 389 Poussay (Portus suavis), O. und Kl. (s. Mennae) (nwl. v. Puteolis vgl. Puzieux Épinal) in Frankreich (Vosges) 603, 616, †831, Puy vgl. Le Puy †885 – Berenna, Ä. (1049) 603, 616 Puzieux (Puteolis), O. (nöl. v. Vittel) in Frankreich (Vosges) 616 Praeiectus, Hl. 824 Puzzeum, Standort d. Kl. Subiaco (öl. v. Rom) in Ita- Praesepe vgl. Rom, S. Maria Maggiore lien (Latium) 931 Prag, O. und D. in Tschechien 329, 658, 998 Puzzo, campo de, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 – Albert, angebl. B. (1049) 658 – Severus, B. (1031-1067) 329, 658, 998 Quimper, O. und D. (söl. v. Brest) in Frankreich (Fi- Prenestinensis vgl. Palestrina nistère) 803, 804 – Orscand, B. (1022-1074) 803, 804 Presepe vgl. Rom, S. Maria Maggiore Quimperlé, O. und Kl. (nwl. v. Lorient) in Frankreich Pressburg (Bratislava) (Preslawaspurch), O. in der Slo- (Finistère) †542, 803, 804 wakei 936, 978, 988 Quintum decimum vgl. Frigento Prichina vgl. Brechen Quirinus, Hl., Patron in Neuss und St-Quirin †727, Primus, Hl., Patron in Bifurco 793 †949 Prisniensis, Prisnensis vgl. Brixen Pritanella fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei Rabadeau (Rabaso), Fl. in den Vogesen in Frankreich Rom in Italien (Latium) 1051 †885 Processus, Hl. in Goslar 579 Rabas, O. und MarienKi. bei Vigy (nöl. v. Metz) in Frankreich (Moselle) 644, 651, 652 Proletaris fundus, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Rom in Italien (Latium) 1050 Rabaso vgl. Rabadeau Radasbonensis vgl. Regensburg Prospero vgl. Poppo (Damasus II.) Radesdorf vgl. Rasdorf Prosperus, Hl., Patron in Reggio-Emilia 1362 Radicofani (Richefburh), O. (söl. v. Siena) in Italien Prosterath (Puosderot), O. (öl. v. Trier) in Deutschland (Toskana) 811 (Rheinland-Pfalz) †860 Radulf, EB. v. Tours (1072-1085) 719, 761 Provence (Provincia), Terr. in Südfrankreich 810, 1306, 1385 Radulf (Redulfus), Gf. v. Boiano (1053) 1078 – Gaufred, Gf. v. Avignon, Mkgf. (1057) 1306 Radulfus vgl. Rudolf – Wilhelm (Willelmus), Gf. v. Avignon, Mkgf. (1057) Raginer (Raginerius), Gf. v. Siena? (1057) †1299 1306 Raginer (Raginerius), Zeuge in Arezzo (1057) †1299 Proveredum, Besitz d. Kl. Breteuil 630 Ragnebertus, Hl., Patron in St-Rambert-de-Joux, 771, Provincia vgl. Provence 1205 Pruckdorffen vgl. Bruckdorf Ragynerius vgl. Raginer, Rainer 70

Verzeichnis der Personen und Orte 993

Raimbald (Rambaldus, Raimballus, Reembaldus), EB. v. Ratheresdorf vgl. Rittersdorf Arles (1030-1069) 329, 1261 Ratinzgouue vgl. Rednitzgau Raimbald v. Fontenoy, Gf. (um 1000) 840 Ratisbona, Ratispona, Ratisponensis vgl. Regensburg Raimballus vgl. Raimbald Ratramnus (Johannes Scotus), Theologe, Mönch in Raimund (Raymundus), A. v. Dole (1056) 1205 Corbie (gest. um 868) 761, 803, 818 Raimund I., B. v. Bazas (1025-1059) 1261 Ravenna (Rauenna), O. und D. in Italien (Romagna) Raimund I. Copa, EB. v. Auch (1036-1042/52) 506, 329, 331, 357, 358, 361, 376, 514, 521, 541, 761, 513 803, 864, 867, 953, 982, †1029, 1043, 1044, 1045, Raimund II., EB. v. Auch (1096-1118) 513 1046, 1048, 1054, 1145, 1292, 1310, 1344 – Heinrich, EB. (1052-1072) 982, 1046, 1054 Raimund Berengar (I.) (Remundus, Reemundus), Gf. v. – Hunfried v. Mömpelgard, EB. (1046-1052) 329, Barcelona (1035-1076) 1196, 1207, 1217, 1261, 331, 357, 358, 521, 803, 864, 867, 953, 1046 1262 – Marienbasilika (Theodosius-Mausoleum) 1310 Raimund Borell, Gf. v. Barcelona (972-1017) 1207 Raymundus vgl. Raimund Rainald (Rainoldus, Renoldus), A. v. St-Médard in Sois- Raynaldus vgl. Rainald sons (um 1050) 341, 622, 627, 635 Raynier, Bannerträger Leos IX. (1053) 1078 Rainald, B. v. Périgueux (ca. 1100-1101) 780 vgl. Robert de Octomarset, Rudolf v. Ott- Rainald, B. v. St-Malo (1062-1081) 1205 marsheim, Raynolfe Rainald v. Autun, Zeuge für Tod Stephans IX. (1058) Reatinus, Reatinensis vgl. Rieti 1395 Rednitzgau (Ratinzgouue, Redenzgeuui), Gegend um Rainard II. v. Fontenoy, Gf. v. Toul (1050) †831, Bamberg in Deutschland (Bayern) 1006 840, 841, 842, 843, †863 Redon (Rodonensis, Rothonensis), O. (öl. v. Vannes) in Rainer (Reinerius), A. v. SS. Cosma e Damiano in Mica Frankreich (Ille-et-Villaine) Aurea in Rom (1041-1061) 771, 894 – St-Sauveur (s. Salvatoris), Kl. 540, †542, 751, 761, Rainer, A. v. St-Denis in Paris (ca. 1062-1070) †1333 771, 803, 804 Rainerius nepos Pizonis, Zeuge in Corneto (1051) 894 – – Catvalon (Catvallon), A. (um 1009). 540, †542 Rainoldus vgl. Rainald – – Perenesius (Pirenus), A. (1040-1060) †542, 751, 761, 771, 803 Rambaldus vgl. Raimbald Redonensis vgl. Rennes Rambert, B. v. Verdun (1024-1038) 855 Redulfus vgl. Radulf Rameseiensis, Ramesegiensis vgl. Ramsey Reembaldus vgl. Raimbald Ramsbury, O. und D. (söl. v. Swindon) in England (Wiltshire) 761, 771 Reemundus vgl. Raimund – Hermann (Heremannus, Herrimannus), B. (1045-1078) Regensburg (Radasbonensis, Ratisbona, Ratispona, Ratis- 761, 771 ponensis, Regensburch, Reginoburgensis), O. und D. in Ramsey (Rameseiensis, Ramesegiensis) , O. und Kl. (nl. v. Deutschland (Bayern) 329, 392, 434, †494, †495, Huntingdon) in England (Cambridgeshire) 622, †497, 658, †668, 936, 988, †993, 995, 996, 997, 624, 761, 803 998, †999, 1000, 1001, 1002, 1003, 1004, 1005, – Alwin, A. (1043-1080) 622, 624, 761 1006, †1021, †1117, 1163, 1165, 1166, 1213, 1215, Randulf, A. v. Lagrasse (1036-1068) 1191 1217, 1267, 1268, 1269, 1276, 1278, 1280 Ranguevelle (Rengavilla), Oteil v. Passavant (nöl. v. – Ahakirche (St. Simon und Juda) 996 Besançon) in Frankreich (Doubs) 693 – Erhard (Erardus, Herhardus), B. (ca. 680-719) 1000, 1001 Raningas vgl. Relanges – Gebhard (Gebeardus, Gebehardus, Gephardus) B. Rapho, angebl. röm. Skriniar (1046/47) †344 (1036-1060) 329, 658, 936, 997, 998, 1006, †1117, Rasdorf (Radesdorf), O. (nl. v. Fulda) in Deutschland 1166, 1215, 1217, 1267, 1269 (Hessen) 655 – Heinrich, B. (1277-1296) 1000 Ratenza vgl. Regnitz – Mercherdach, irischer Rekluse (1052) 996 71

994 Verzeichnis der Personen und Orte

– Niedermünster, Kl. 1000 – Guido, EB. (1033-1055) 612, 618, 619, 620, 622, – St. Emmeram, Kl. 722, 998, †999 623, 625, 626, 627, 629, 659, 750, 761, 808, 890, – – Otloh, Mönch (gest. 1070) 722 1227 – – Reinward (Reginwardus), A. (1048-1060?) †999 – Hinkmar (Hincmarus), EB. (845-882) †631, 1227 – Wolfgang (Wolfgangus, Wolfkangus), B. (972-994), – Hugo, (Archi-)Di. (1050) 761, 762 434, 996, 998, †999, 1000, 1001 – Ludwig (v. Dagsburg-Roucy), Gf. (um 1000) †689 Reggio-Emilia (Regium civitas, Regiensis), O. und D. – Notre-Dame (eccl. s. Mariae), Kathedr. 574, 612, 618, (söl. v. Parma) in Italien (Emilia-Romagna) 1362 620, 621 – Alberich (Albericus), B. (1053-1060) 1362 – – Ulrich, Propst (1049) 622, 623 – SS. Pietro e Prospero (coenobium s. Prosperi), Kl. – – Constantius, Kle. (1049) 622 1362 – Remigius (Francorum apostolus), B. (459-533), Hl. – – Landulf, A. (1057) 1362 475, 601, 604, 611, 613, 618, 619, 620, 621, 622, Regia, via, Straße in Italien vom Norden nach Rom 626, 627, 638, 683, 762, 766, 1227 416 – St-Denis, Ki. 612 Regiensis vgl. Reggio Emilia – St-Remi, Kl. 408, 574, 604, 605, 610, 611, 612, 613, 614, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 625, 627, 628, Reginar V. v. Mons, Gf. im Hennegau (ca. 1000- 629, 762, 766 1039) 852 – – Herimar, A. (1045-1070) 408, 574, 601, 604, 605, Reginerius vgl. Rainer 610, 614, 618, 622, 628, 629, 762 Reginoburgensis vgl. Regensburg – – Trinitätskapelle (oratorium s. Trinitatis) 619, 621, Reginwardus vgl. Reinward 622, 625, 637, 638, 640 Regium civitas vgl. Reggio-Emilia – St-Thierry, Kl. 615, 622 Regnitz (Ratenza), Fl. in Deutschland (Bayern) 1006 – – Albert, A. (1049) 615, 622 Regula, Hl., Patronin in Kientzheim, Zürich †694 Reinerius vgl. Rainer Reichenau (Augia, Augensis, Augiensis, Sindelezzesowe, Reiningen (Reiningue), O. (wl. v. Mulhouse) in Ow), Insel und Kl. im Bodensee in Deutschland Frankreich (Haut-Rhin) †704, †705 (Baden-Württemberg) 392, 532, †533, †534, †535, Reinward (Reginwardus), A. v. St. Emmeram in Re- 540, 579, 655, 711, 712, 713, 714, †715, 717, †849, gensburg (1048-1060?) †999 865, †1259 Reinward (Rainevardus), A. (um 1050) v. Toussaints- – Alawich (Alavincus), A. (997-999) †535 en-l'Ile bei Châlons-en-Champagne in Frankreich – Ergat (Egerden), O. auf der Reichenau 713 (Marne) 342 – Ulrich (Oudalricus, Udalricus), A. (1049-1069) 532, Relanges (Raningas), O. und cluniazensisches Priorat †533, †534, 540, 655, 713 (wl. v. Épinal) in Frankreich (Vosges) 834, 1385 Reims (Remense, Remi), O. und D. in Frankreich Remaclus (Remaclus, Remaglus), B. v. Tongern (ca. 652- (Marne) 408, 436, 475, 480, 507, 508, 511, 512, 662), Hl., Patron in Stablo-Malmédy 594, †595, 540, †548, 564, 574, †584, 589, †595, 596, 600, †633 601, 602, 603, 604, 605, 609, 610, 611, 612, 613, 614, 615, 616, 617, 618, 619, 620, 621, 622, 623, Rembaldus vgl. Raimbald 624, 625, 626, 627, 628, 629, 630, †631, †632, Remense, Remi vgl. Reims †633, 634, 635, †636, 637, 638, 639, 640, †641, Remigius, B. v. Dorchester (1070-1071) 990 † 642, 643, 644, 645, 655, 659, 670, 677, 683, 689, Remigius (Francorum apostolus), B. v. Reims (459-533), 690, 718, 719, 747, 750, 752, 753, 754, 761, 762, Hl. 475, 601, 604, 613, 618, 619, 620, 621, 622, †763, 766, 768, 772, 775, 803, 808, 819, 820, 825, 626, 627, 638, 683, 762, 766, 1227 828, 829, 877, 883, †885, 890, 1188, 1205, 1227, 1295, 1349, 1353 Rémilly (Rumeliacum), O. (söl. v. Metz) in Frankreich – erzbischöfliches Palais 612, 613 (Moselle) †648 – Gervasius, B. v. Le Mans (1036-1055), EB. (1055- Remiremont (Romaricense mon., Romerici mons), O. (söl. 1067) 1188, 1227, 1349, 1353 v. Épinal) und Kl. in Frankreich (Vosges) 422, 505, 514, 600, 688, 698, 790, 825, 840 72

Verzeichnis der Personen und Orte 995

– Hugo Candidus (Ugo Candidus), Kle., später KardPr. Richuinus vgl. Richwin, Ricuin v. S. Clemente (1049-1085), KardB. v. Palestrina Richwin (Richuinus), Getreuer des Rainard v. (1085-1099) 514 Fontenoy (1050) 840 – Oda, Ä. (um 1050) 600, 688 Riclinda vgl. Richlinde Removille (Romaldi, Romoldi villa), O. (nwl. v. Vittel) in Ricuin de Darney (Requinus de Darneio), Adliger (vor Frankreich (Vosges) 840, 844 1050) 834 Remundus vgl. Raimund Rienz (Pirra), Nebenfl. des Eisack in Italien (Südtirol) Renco, B. v. Clermont (1030-1053) 955 389 Rengavilla vgl. Ranguevelle Rieti (Reatinus, Reatinensis, Reti), O., D. und Gft. in Rennes (Redonensis), O. und D. in Frankreich (Ille-et- Italien (Latium) 527, 771, 931 Vilaine) 751, 761, 771, 775, 803 – Gerhard (Gerardus), B. (1050-1059) 771 – Magnus (Mainus), B. (1040-1076) 751, 761, 771, – S. Salvator, Kl. 1307 775, 803 – – Petrus, A. (1057) 1307 Renoldus vgl. Rainald Riez (Rigomagensis), O. und ehem. D. (sl. v. Digne) in Renus vgl. Rhein Frankreich (Alpes-de-Haute-Provence) 1306 Requinus vgl. Ricuin Rigaud, Schenker an Cluny (vor 1055) 1218 Reti vgl. Rieti Rignanello, terra de, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 Rettel, O. und Kl. (s. Xysti) (nl. v. Metz) in Frankreich Rigomagensis vgl. Riez (Moselle) 652 Rikela, Ä. v. Nivelles (um 1050) 585, †727 Rhein (Renus), Fl. in Europa 373, 387, †572, 665, 702, Rikilde vgl. Richilde †847, 865, 1008, †1009, 1012, 1013, †1021, 1028, Rimini (Ariminensis, Ariminum), O., Gft. und D. in Ita- 1251, 1350 lien (Romagna) 452, 453, †1029, 1046, 1048, 1049, Rheinland, Region in Deutschland 373, 387, 1008 1229, 1248, 1295 Rhône (Rhodanus), Fl. in Frankreich 1218, 1385 – Eberhard, Gf. v. Ancona und Rimini (um 1050) Ricchart vgl. Richard 452, 453 – Humbert III., B. (1052-1069) 1046, 1248 Richard, A. v. St-Rambert-de-Joux (1037-1056?) 771 – Luminosus, A. (Ende 6. Jh.) 1295 Richard, B. v. Verdun (1039-1046) 643, 855, †1024, – Marozia (Marocia) (um 1050), Tochter Gf. Rudolfs 1025 v. Rimini, Frau Gf. Eberhards v. Ancona 452, 453 Richard (Ricchart), Gf. v. Aversa (1049-1078) 1078 – Rudolf, Gf. (um 1040) 452, 453 Richard de Robert-Espagne (Richardus de Roberti His- – S. Gregor, Ki., Besitz der röm. Kirche 452 pania), Kle. in Toul (um 1050) 607 – S. Maria in Acumine (in Argumino), ehem. Ki. 452 Richardis (Richardis, Richarda), Frau Ks. Karls III. – S. Maria in turre muro, ehem. Ki. 452 (840-894), Patronin in Andlau 686, 687 – S. Nicolus (capella s. Nycolai), Palastkapelle 453 – S. Theodor (cella s. Theodori), ehem. Kl. 452 Richardus vgl. auch Richer – Sibille, Frau d. Gfen. Rudolf v. Rimini (um 1040) Richefburh vgl. Radicofani 453 Richer (Richerus, Richerius, Richardus), A. v. Montecas- – Werner, Gf. (um 1050) 452 sino (1038-1055) 551, 552, 553, 744, 771, 943, Ripen (Ribe) (Iburgensis), Oteil v. Esbjerg und D. in 951, 963, 965, 1064, 1139, 1142, 1153, 1154, 1213, Dänemark (Syddanmark) 658 1217, 1234, 1239, 1304, 1376 – Walo, B. (ca. 1043-1060) 658 Richer, A. v. St-Julien in Tours (1034-1058) 761, 771 Ripert (Ribertus), B. v. Gap (1053-1060) 1205, 1330 Richilde (Richildis, Rikilde) v. Mons (1049-1086), Frau Ripoll, O. und Kl. in Spanien (Gerona) 1260 Gf. Hermanns v. Mons (gest. ca. 1051) und Gf. Riprand (Riprandus, Roprandus), B. v. Novara (1040- † † Balduins VI. v. Flandern 476, 477, 589, 590, 1052) 329, 540, 550 591, 592, 850, †851, 852 Ris (Rivis), O. und Kl. (nöl. v. Clermont-Ferrand) in Richlinde (Riclinda), Ä. v. Elten (um 1050) 1184 Frankreich (Puy-de-Dôme) 1218, 1385 73

996 Verzeichnis der Personen und Orte

Rittersdorf (Ratheresdorf), O. (nwl. v. Bitburg) in Roffred (Roffrida), Gf. v. Guardiaalfiera (1053) 1070, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 1078 Riuenacha vgl. Rübenach Rogatianus, Hl., Patron in in Nantes †836 Rivis vgl. Ris Roger II., B. v. Châlons-en-Champagne (1043-1065) Robbio (Rodubius), O. (öl. v. Vercelli) in Italien 342, †476, 768 (Piemont) 459 Roger III., B. v. Châlons-en-Champagne (1066-1093) – S. Valerian (s. Valeriani mon.) Kl. 459 †476 Robert de Turlande, Kl.-Gründer und A. v. Chaise- Roger, Zeuge in Teramo (1056) 1248 Dieu (gest. 1067) 523, 955 Rohing (Roingus), A. v. Fulda (1043-1047) 329, 331, Robert, A. v. Jumiège (1037-1045), B. v. London 353, 355 (1044-1051), EB. v. Canterbury (1051-1052) 882, 883, 884, 989, 990, †1198 Roland (Rulandus), B. v. Ferrara (1031-1063) 1232 Robert (Rotbertus), A. v. Prüm (1026-1068) 622 Roland, Prior v. SS. Pietro e Benedetto in Vivo (um Robert I. v. Béthune, Adliger (ca. 1000-1033) 475 1190) 447 Robert II. v. Béthune, Adliger (1033-1067) 475 Roland, Propst v. Florenz (1046) 796 Robert de Octomarset, päpstl. Bannerträger (1053) 1071, Roland, Schenker in Lucca (vor 1057) 1300 1078 vgl. Rudolf v. Ottmarsheim Rolanus, Kle. (?) und Zeuge in Romans (1056) 1205 Robert, B. unbekannter D. (1050) 762 Rom (Roma), O. und D. in Italien (Roma, urbs aposto- Robert (Rodbertus), B. v. Münster (1042-1063) 658 lorum, Romuleia urbs) 329, †330, 331, 332, †333, Robert (Rotbertus), B. v. Senigallia (ca. 1040-1057) 450, †340, 343, 353, 355, 356, 357, 358, 359, 361, 363, 1046, 1177 †365, 366, 369, 370, 372, †375, 376, 378, 379, 380, Robert Guiscard (Robert Viscart), normannischer Hzg. 381, 382, 384, 385, 386, 388, 390, 391, 392, 393, v. Apulien, Kalabrien und Sizilien (1059-1085) 394, 395, 396, †397, 399, †400, 401, 402, †403, 1078, †1092 404, 406, 409, 410, †412, 413, 414, 415, 416, 417, Robert I., Hzg. v. Burgund (1032-1076) 480, 877 418, 419, 420, †421, 425, 430, 431, 432, 433, 434, Robert, Kantor in Besançon (1049) 691 435, 436, 438, 444, 451, 453, 471, 472, 473, 475, Robert II., Kg. v. Frankreich (996-1031) 480, 536, 478, 483, 488, 489, 492, 493, †497, †498, 502, 505, 627, 767, 769 506, 507, 508, 513, 514, 515, 517, 518, 519, 521, Robert (Rotbertus), Pr. in Toul (1049) 602 522, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 532, †533, Rocca citria, Besitz d. Kl. Moissac, nicht identifiziert †534, †535, 536, 537, 540, 541, †542, 543, 544, 1261 545, 546, †548, 549, 550, 551, 552, 553, 555, 556, † † Rocca Fortoris vgl. Macchia Valfortore 558, 560, 566, 567, 569, 570, 573, 583, 584, 591, 605, 611, 616, 622, 623, 626, 627, †631, †632, 635, Roclenus, Prior v. Romainmôtier (1050) 815 643, 655, 658, 659, 660, 665, †669, 670, 678, 679, Rodbertus vgl. Robert 687, †689, 692, †695, 699, 703, 716, 717, 718, 719, Rodesheim vgl. 722, †724, 725, †727, 729, 733, 734, 735, 737, 739, Rodez (Ruthenensis), O. und D. in Frankreich (Avey- 740, 744, 746, 747, 748, 749, 750, 751, 753, 754, ron) †1024, 1260 755, 758, 760, 761, 762, †763, †764, 765, 766, 767, – Petrus, B. (1051-1077) 1260 768, 769, 770, 771, 772, 773, 775, †776, 777, †778, – St-Amans (abbatia s. Amanti in Aquitania), Kl. †1024 780, 781, †782, †783, †784, †785, 786, †788, 789, Rodolfe vgl. Rudolf 803, 806, 811, 815, 818, 820, 821, 823, 824, 825, Rodubius vgl. Robbio 830, †836, 848, 855, 859, †863, 867, 870, 871, 872, Rodulfus vgl. Rudolf 874, 877, 878, 879, 881, 882, 883, 884, †885, 886, †887, 888, 889, 890, †893, 895, 897, †898, †899, Rodonensis vgl. Redon 901, 902, 903, 928, 930, 931, 933, 934, 935, 936, Roffred (Roffrida) v. Lusenza, Adliger (1053) 1070, 938, 940, 943, †944, 945, 952, 953, 954, 956, 957, 1078 958, 959, 962, 967, 970, †971, 978, 979, 980, 981, 74

Verzeichnis der Personen und Orte 997

987, 988, 989, 990, †992, 1001, 1006, 1007, 1012, – – – Petrus, Gf. v. Tusculum, Bruder Benedikts IX. 1016, 1017, †1018, 1019, 1023, †1024, 1025, 1026, (gest. nach 1056) 521, 524, 1156, 1224, 1225 †1029, †1030, 1033, †1036, 1037, 1038, 1039, – Archidiakone † 1039, 1042, 1046, 1047, 1049, 1050, 1051, 1052, – – Petrus (1050) 813, 824 †1055, †1056, 1057, 1058, †1059, 1060, 1062, – – Hugo (1049, 1050) 540, 771 1065, 1067, †1068, 1070, 1071, 1072, 1078, †1092, †1093, 1099, 1103, †1105, 1107, †1108, †1109, – – Johannes (1049) †648, †649 1112, 1113, 1114, 1115, 1116, †1117, 1118, 1121, – Bibliothekar 1122, 1123, 1124, 1127, 1128, 1131, 1132, 1133, – – Johannes, B. v. Tuscania (1027-1037) 540, 611 †1134, 1136, 1137, 1140, 1141, 1142, 1144, 1148, vgl. Petrus Diaconus 1149, 1150, †1151, 1152, 1153, 1154, 1155, 1156, 1157, 1158, 1159, 1160, 1161, 1162, 1163, 1164, – Diakone 1165, 1166, 1168, 1172, 1181, 1183, 1184, 1190, – – Amantio (1052) 1006 †1192, †1193, 1196, 1197, †1198, 1199, 1201, – – Arabolus/Arabellus, Di. und Datar (1057) 1306 †1202, 1204, 1205, 1207, 1208, 1209, 1213, 1214, – – Petrus Mancio (1057) 1295 †1220, 1221, 1226, 1229, †1231, 1232, 1234, 1235, – Iudices 1238, 1242, †1244, 1248, 1249, 1250, 1255, 1256, – – Andreas, Bruder des Petrus Diaconus (um 1050) 1262, 1264, 1265, 1267, †1275, 1278, 1279, 1281, 761, 824 1283, 1284, 1287, 1289, 1290, 1292, 1293, 1294, – – Hubaldus iudex s. palatii, Richter in Corneto (1051) † † 1295, 1296, 1302, 1304, 1305, 1306, 1308, 1309, 894 1310, 1311, 1312, 1313, 1316, 1317, †1318, 1322, †1323, 1324, †1327, 1331, †1332, 1335, 1337, – – Stephan, angebl. Bruder des Petrus Diaconus (1050, 1053, 1056) 824, 1046, 1248 1338, 1339, 1340, 1342, 1343, 1344, †1345, 1349, 1350, 1351, 1352, 1353, †1354, 1356, 1357, 1358, – Kammerdiener 1359, 1360, 1362, 1365, 1370, 1371, 1372, 1374, – – Orsini, P. (P. Orsinius), (1051) †893 1375, 1376, 1377, 1378, 1379, 1380, 1381, 1382, – Kanzler 1383, 1384, 1385, †1386, 1387, 1388, 1389, 1390, – – Friedrich (Federicus, Fridericus, Fredericus, Frederis) †1391, 1392, 1393, 1396 v. Lothringen (1051-1054), A. v. Montecassino – Adel/Zeugen (1055-1058), KardPr. v. S. Grisogono 422 436, – – Crescentier, Adelsfamilie 399, 441, 521, 524 514, †584, 762, 827, 833, 878, 879, 880, 903, 905, – – – Cencius, (um 1050) 441 914, 919, 929, 930, 931, 937, 938, 939, †947, 950, – – – Crescentius, (um 1050) 441, 521, 524 952, 953, 955, 957, 958, 959, 960, 961, 963, 965, – – – Guido, (um 1050) 441 967, 975, 983, †999, 1006, 1007, 1012, 1023, – – – Johannes, (um 1050) 441, 521, 524 †1024, 1025, 1026, 1033, 1043, 1044, 1046, 1050, – – – Octavianus (um 1030) 441, 521, 524 1051, †1052, 1054, †1059, 1060, 1064, 1066, 1070, – – Faustinus, angebl. caput senatus, Konsul und Pfalz- 1072, 1076, 1078, 1107, 1114, 1118, 1124, †1129, richter (1051) †899 1133, 1152, 1153, 1154, 1166, 1212, 1213, †1231, – – Gerhard Brazutus (Johannes Brachiutus, Gerhardus 1285, 1286, 1293, 1295, 1296, 1299, 1300, 1301, Brazutus), röm. Adliger (Mitte 11. Jh.) 384, 399, 1302, 1303, 1304, 1306, †1308, 1160, 1310, 1396 vgl. Stephan IX. – – Girardus de Saxo (Girardus, Gerardus), Gf. v. Gale- – – Lietbuin (1058-1060) 436 ria (1049) 521, 524 vgl. Lietbuin, Skriniar – – Junial de Ferna Muana, angebl. Zeuge (1051) – – Petrus, angebl. Kanzler (1055) †1220 †899 – – Petrus Diaconus (1036-1050) 353, †354, 355, 357, – – Tuskulaner, Adelsfamilie 399, †400, 544, 546, 358, 363, 367, 368, 370, 372, †375, 379, 380, 381, 551, 731, 901, 943, 1156, 1224, 1225 382, 436, 527, 531, †533, 541, †548, 549, 550, 553, – – – Gregor II. v. Tusculum, Gf., Patrizius (gest. vor 556, 559, 561, 567, †568, 569, †570, 585, 594, 1064) 521, 524, 1156, 1224, 1225 †595, 600, 601, 602, 606, 608, 611, 616, 622, 626, 75

998 Verzeichnis der Personen und Orte

627, 628, 629, 630, †631, †632, †633, 639, †648, – – S. Croce in Gerusalemme (mon. Ierusalem, q. d. s. 658, 660, 661, 663, †664, 665, †689, 690, 691, 692, Crucis; Suxorianum; S. Hierusalem palatii Susurriani), 693, 698, 699, 709, †715, 716, 743, 746, 753, 755, Titelki. 553, †1105, 1304, 1376 761, 765, 767, 771, 774, 780, 781, †782, †783, 787, – – – Walter (Galterius), angebl. KardPr. (1053) †1105 †788, 789, 791, 794, 796, 798, 799, †800, 803, 806, – – S. Erasmo in Monte Celio, Kl. 756, 931 810, 813, †814, 821, 822, 824, †836, 855, †863, – – – Otto, A. (nach 1050) und v. Subiaco (ca. 1041- 872, 878, †994, †1109, †1220 1050) 756, 757, 758 – – Udo (Oddo, Udo, Vto, Wido), Primicerius v. Toul, – – S. Giorgio ad Velum Aureum, Ki. †1105 später B. v. Toul (1050-1051) 514, 583, 602, 607, – – – Nikolaus (Nicolaus), angebl. KardDi. (1053) †648, †649, 688, 761, 789, 798, 803, †805, 822, †1105 †831, †832, 834, †837, 840, 842, 843, 844, †847, – – S. Giovanni (eccl. s. Joannis Baptiste), Ki. auf d. Ti- 855, 856, 857, 858, †860, 871, 872, 873, 878 berinsel 540, 550 – Kardinäle (ohne Titelnennung) – – S. Giovanni a Porta Latina (Iohannis ante portam – – Dionysius, angebl. aus Mailand (1057) 1351 Latinam), Ki. 373, 573, 958 – – – Johannes, KardPr. v. S. Giovanni in P. L. – Kirchen und Klöster vgl. Gregor VI. – – S. Adalbertus vgl. S. Bartolomeo all’Isola – – S. Giovanni vgl. Lateran – – S. Agatha alla Subura, Ki. 1141 – – S. Giovanni Baptista, Oratorium beim Baptiste- – – S. Andrea in Exaiulo, Kl. 353, †365, 569, 1279 rium des Lateran 730 – – SS. Andrea e Gregorio al Monte Celio (S. Gregorio – – S. Giovanni Evangelista, Oratorium beim Bap- in Clivo Scauri), Kl. 979 tisterium des Lateran 730 – – S. Angelo, Ki. †1105 – – S. Giustino (eccl. s. Iustini, q. v. scola Longobardorum) – – – Johannes, angebl. KardDi. (1053) †1105 1050, 1051 – – S. Barbara, Oratorium beim Lateran 730 – – S. Gregorio in Clivo Scauri vgl. SS. Andrea e – – S. Bartolomeo all'Isola (S. Adalberti eccl.) 540, 550 Gregorio al Monte Celio – – S. Benedictus, ehem. Ki. an der Stadtmaur 1050 – – S. Grisogono (tit. s. Chrisogoni, Grisogoni), Titelki. in Trastevere 514, 550, 1302, 1303, 1306, 1311, 1313, – – S. Biagio de Curtibus (S. Blasius), Kl. in Trastevere 1337, 1372 771 – – – Friedrich v. Lothringen (Federicus, Fredericus, Fri- – – S. Blasius vgl. S. Biagio de Curtibus dericus, Frederis) KardPr. (1057), A. v. Montecassi- – – S. Bonifacio ed Alessio, Kl. auf dem Aventin 771 no (1057-1058) vgl. Friedrich, Montecas- – – – Petrus, A. (1043-vor 1073) 771 sino, Rom, Kanzler, Stephan IX. – – S. Callisto, Titelki. vgl. S. Maria in Trastevere – – – Stephan, KardPr. (1057-1069) 514, 1337, 1372 – – S. Cecilia (S. Caecilia), Titelki. in Trastevere 550, – – S. Hadrian, ehem. Kapelle an der alten Petersbasi- †899 lika 537 – – – Benedikt, angebl. Kard. (1051) †899 – – S. Jerusalem mon. vgl. S. Croce in Gerusalem- – – S. Clemente, Titelki. 514 me – – – Hugo Candidus (Ugo Candidus), KardPr. (1049- – – S. Johannes in Schola Graeca, Ki. 528 1085), später KardB. v. Palestrina (1085-1099) 514 – – SS. Johannes et Paulus, ehem. Kl. bei S. Peter – – SS. Cosma e Damiano in Mica Aurea (s. Cosmatis †1052 de Roma Transtyberim, q. Mica Aurea ponitur), Kl. in – – S. Leo, ehem. Kapelle an der alten Petersbasilika Trastevere 550, 771, 894, 1224 537 – – – Rainer (Reinerius), A. (1041-1061) 771, 894 – – S. Lorenzo fuori le Mura, Kl. 399, 870, 886 – – SS. Cosma e Damiano vgl. Rom, S. Marcello – – S. Lorenzo iuxta Gradatas, Kl. bei S. Maria Mag- – – S. Croce, Oratorium beim Baptisterium des giore 1225 Lateran 730 – – S. Lucia, Oratorium beim Lateran 730 76

Verzeichnis der Personen und Orte 999

– – S. Madonna del Pascolo (mon. s. Sergii q. nuncupatur 1342, 1344, 1350, 1351, 1352, 1353, 1384, †1386, Canelicum), Kl. 952 1396 – – S. Marcello in via lata, Kl. 444, 1172, 1317 vgl. auch Gregor VII. – – – S. Cosma e Damiano, Ki. innerhalb des Kl. 444, – – – Airard, A. (vor 1050), dann B. v. Nantes (1050- 1172, 1317 1052) 540, 761, 771, 772, 773 – – S. Maria in Aventino vgl. S. Maria del Priorato – – S. Peregrino in Naumachia, Ki. 1051 – – S. Maria in Cosmedin, Ki. †1105 – – S. Peter im Vatikan (basilica b. Petri, eccl. principis – – – Petrus, angebl. KardDi. (1053) †1105 apostolorum, eccl. b. Petri), Ki. und Palast 329, 331, † – – S. Maria Maggiore (S. Maria q. d. Presepe), Ki. 331, 332, 384, 395, 412, 415, 420, 421, 428, 432, 488, † 353, †365, 569, 1225, 1279 529, 537, 540, 541, 954, 1050, 1051, 1052, 1145, 1148, 1152, 1155, 1156, 1157, 1158, 1159, 1160, – – S. Maria in Pallaria vgl. S. Sebastiano al Pala- 1166, †1193, 1214, 1249, 1250, 1294, 1311, 1313, tino 1396 – – S. Maria ad Presepe vgl. S. Maria Maggiore – – – Faustinus, angebl. Pr. (1051) †899 – – S. Maria del Priorato (S. Maria in Aventino), Kl. – – – Johannes, ArchiPr. 1050, 1051, †1052 366, 761 – – – Marcus, angebl. Pr. (1051) †899 – – – Petrus, A. (1044, 1050) 761 – – S. Pietro in Vincoli (S. Petro ad Vincula, mon. s. Ma- – – S. Maria in Schola Saxonum, Ki. 1050 rie q. v. s. Petrum ad vincula), Kl. †899, 1311, 1312 – – S. Maria in Trastevere (S. Callisto), Titelki. 550, – – – Deusdedit, KardPr. (gest. 1098/99) 722 †1105 – – – Gregor, angebl. Kard. (1051) †899 – – – Matthäus (Matheus), angebl. KardPr. (1053) – – SS. Quatuor Coronati, Ki. †548 †1105 – – SS. Rufina e Secunda, ehem. Ki. beim Lateran – – S. Maria in Turri (in Turre), ehem. Ki. bei St. Peter 730 1051 – – S. Saba, Kl. 771 – – S. Maria, Ki. 1050 – – – Johannes, A. (1050) 771 – – S. Maria in Via lata, Ki. 530 – – S. Salvatore de Scorsacavallo (eccl. s. Salvatoris de – – S. Maria de Virgariis (s. Maria Virgariorum), ehem. Bordonia), Ki. 1050 Ki. bei St. Peter 1050 – – S. Salvatore in Terrione (eccl. Salvatoris ... super Ter- – – S. Martin (de Portico), ehem. Kl. bei S. Peter rionem; scola Francorum), Ki. 1050 537, 1050, †1052 – – S. Sebastiano al Palatino (S. Maria in Pallaria), Kl. – – S. Michele (de Porticu), Schola Frisonum (scola 1311 Frisonum, q. d. eccl. s. Michaelis), Ki. 1050 – – S. Sergio vgl. S. Madonna del Pascolo – – S. Nicolaus, Ki. 1050 – – S. Stephano in Monte Celio, Ki. †1105 – – S. Pancrazio (S. Pancratii), ehem. Kl. am Gianicolo – – – Azolin, angebl. KardPr. (1053) †1105 550, 1224 – – S. Stephanus maior, ehem. Kl. bei St. Peter – – S. Pancrazio fuori le mura, Ki. 366 1051, †1052 – – S. Paolo fuori le Mura, Kl. 355, 433, 514, 518, – – S. Stephanus minor, ehem. Kl. bei St. Peter †1052 540, 771, 772, 773, †1308, 1316, 1352 – – S. Tommaso (s. Thomae) in Formis, Kl. auf dem – – – Hildebrand (Aldebrannus, Aldeprandus, Helibran- Monte Celio 771 dus, Heldibrandus, Hildebrandus, Hildebrannus, Hildi- – – – Stephan, A. (1050) 771 brant, Ildebrandus, Hillebrandus, Hilteprandus), Ver- – – S. Venanzio (s. Venantii), Oratorium beim Bap- walter (seit 1050) 331, 373, 387, †400, 409, †412, tisterium des Lateran 730 † 420, 421, 430, 433, 439, 514, 518, 541, 626, 761, – – S. Susanna, Ki. †1105 762, 772, 773, 939, 1031, 1057, 1062, 1078, 1125, – – – Werner (Guarnerius) angebl. KardPr. (1053) † 1130, 1136, 1151, 1160, 1162, 1164, 1166, 1205, †1105 1212, 1217, 1218, 1221, 1222, 1226, 1232, 1238, †1244, 1265, 1295, 1304, †1308, 1310, 1311, 1316, – – S. Theodoro (s. Theodori), Ki. †1105 77

1000 Verzeichnis der Personen und Orte

– – – Wilhelm (Willelmus), angebl. KardDi. (1053) – – Anicet, (155-166) 1123 †1105 – – Benedikt III., (855-858) 623, 753 – – S. Xystus, ehem. Kapelle an der alten Petersbasili- – – Benedikt V., (964) 1225 ka 537 – – Benedikt VI., (973-974) 529, 541 – – S. Zeno (s. Cenonis), Ki. 1050 – – Benedikt VII., (974-983) †354, 529, 541, †548, – Kleriker 660, 780, 853, 1007, 1153, 1292 – – Crescentius (1049-1054?) 1141 – – Benedikt VIII., (1012-1024) 329, 341, †344, 353, – – Gregor (1049-1054?) 1141 †354, 370, 382, 451, 458, 540, 549, 550, 658, 698, – Lardirium/Cellarium (Lardaro), Besitz v. Silva Can- 888, 937, 938, 943, †947, 953, 967, 1006, 1026, dida (beim Lateran) 730 1153, †1220, 1225, †1231, 1322 – Lateran, Ki. (eccl. b. Silvestri, Constantiniana eccl., eccl. – – Benedikt IX./Theophylakt (Theophilactus, Theo- Salvatoris, b. Iohannis Baptiste, q. d. Lateranis, S. Johan- phylactus) (1032-1045) (1047-1048) 329, 331, 336, nes in Laterano) und Palast (Lateranense Palatium †340, 342, †351, 352, 353, 355, 358, 363, †374, [pfallentz zu der Lauter]) (basilica Ulpia) 329, 331, 384, 385, 386, 388, 391, 392, 393, 394, †400, 452, 332, 420, 435, 453, 488, †497, †501, 524, †533, 453, 457, 458, †484, 502, 519, 520, 521, 524, 531, 537, 540, 550, †542, 655, †724, 730, 761, 762, 765, 540, 544, 551, 553, 559, 731, 795, 796, 799, 900, 767, 768, 771, †782, †783, †788, 820, 890, †899, 901, 939, 943, 1043, †1055, 1058, 1062, 1078, †1036, 1046, 1050, 1051, †1052, 1144, 1148, 1149, 1156, 1160, 1161, †1192, †1198, 1224, 1225, 1290, 1150, 1152, 1156, 1159, 1166, 1284, 1288, 1290, 1294, 1310, 1364, 1370, 1376, 1396 1293, †1309, 1311, 1312, 1313, 1364, 1385 – – Benedikt X., (1058-1060) 436, 990, †1198, 1310, – – Andreas, angebl. ArchPr. (1051) †899 1311 – – Julian, angebl. Pr. (1051) †899 – – Benedikt XIII., (1724-1730) †724, 1175 – – Laurentiuskapelle 1293 – – Sancta Sanctorum, päpstl. Privatkapelle im – – Bonifaz VI., (896) †533, †534 Lateran †501, 998 – – Calixt I., (217-222) 510, 591, 674, 683 – Leostadt (civitas Leonina) 1050 – – Calixt II. (Guido v. Vienne), (1119-1124) 523, – Monte Celio 756, 931, †1105 †788, 1019, 1205 – Päpste – – Christophorus, (903-904) 623, 753 – – Agapit II., (946-955) 370, 963, 1026, 1191, †1231 – – Clemens I., (88?-97?) †788, 1123 – – Agapit II., angebl. (1046) 388 – – Clemens II., (Suidger v. Bamberg) (Sicherius, Swi- – – Alexander II., (1061-1073) 337, 423, 433, 443, kerus, Suitgero, Severus, Suidegerus), (1046-1047) 329- 448, 454, 458, 460, 461, 514, 540, 553, †554, 557, 353, †354, 355-384, 385, 386, 387, 388, 393, †400, 602, †631, †632, †664, 693, 752, 773, 780, 781, 401, 406, 422, 462, 489, 491, 525, 531, 540, †542, 798, 952, 990, †1108, 1174, 1175, 1177, 1178, 569, †570, 585, 739, 761, 815, 900, 913, 919, †947, 1186, 1187, 1190, †1198, 1205, 1221, †1309, 1316, 967, 1006, 1012, 1023, 1026, 1125, 1160, †1192, 1317, 1321, 1330, †1332, 1333, 1335, 1342, 1347, †1193, †1220, 1225, 1310, 1396 1351, 1357, 1358, 1362, 1396 – – Clemens (III.) (Wibert), (1080-1100) 331, 444, – – Alexander III., (1159-1181) 455, †465, 510, 599, †542, 559, †570, †689, †1109, 1172, 1317 †704, †705, 1179, †1200, 1221 – – Clemens III., (1187-1191) †375, 447, †542 – – Alexander IV., (1254-1261) 998, †1252 – – Clemens V., (1305-1314) 370, 862 – – Anaklet I. (Anacletus), (76?-88?) †788, 1123 – – Clemens VI., (1342-1352) †542 – – Anaklet II. (Petrus), (1130-1138) 430, 433 1316 – – Cölestin II., (1143-1144) 1237 – – Anastasius III., (911-913) 888, 1026 – – Cölestin III., (1191-1198) 954 – – Anastasius IV., (1153-1154) 454, 1278 – – Damasus II., (Poppo v. Brixen) (Poppo Brixensis, vgl. Damasus II. Damascus, Damasius, Damassus, Anastasius, Gregorius, Damasus III.) (1048) 329, 334, 357, 358, 360, 384, 78

Verzeichnis der Personen und Orte 1001

386, 387, 388-392, 393, 394-399, †400, 401, 422, – – Honorius (II.), (1061-1064) 1310, 1311, vgl. 521, 1125, 1225, 1310, 1396 Cadalus v. Parma – – Damasus III. vgl. Damasus II. – – Honorius II., (1124-1130) 480, 1222, †1309 – – Eugen I., (654-657) †814 – – Honorius III., (1216-1227) 523, 1177, 1178 – – Eugen II., (824-827) †427, †783, †814 – – Hormisdas, (514-523) 1227 † – – Eugen III., (1145-1153) 450, 665, 702, 703, 709, – – Innozenz I., (402-417) 1180 †783, †800, †1200 – – Innozenz II., (1130-1143) 335, 410, 446, 505, 853, †885, 943, 1057, †1108 – – Formosus, (891-896) †533, †534, †632, 799, 998 – – Innozenz III., (1198-1216) †338, 443, 670, 761 – – Gelasius I., (492-496) †724, 1175 – – Innozenz IV., (1243-1254) †1134 – – Gregor I., d. Gr., (590-604) 341, 434, †449, 493, – – Johannes I., (523-526) 358 626, †715, 762, †832, †932, 963, 965, 1006, 1042, 1054, 1100, 1132, 1138, 1145, 1160, 1295 – – Johannes III., (560-573) 341, 358 – – Gregor II., (715-731) 432, 1026, 1058 – – Johannes IV., (640-642) 505, 698, 781 – – Johannes VI., (701-705) 781 – – Gregor III., (731-741) 1026, 1058 – – Johannes VII., (705-707) 888 – – Gregor IV., (827-844) †354, 1186 – – Johannes VIII., (872-882) †533, †534, 775, 780, – – Gregor V., (996-999) 329, 355, 480, †535, 594, 799 †595, 660, 687, 746, 799, †860, †866, 1183, 1218 – – Johannes IX., (898-900) †1327 – – Gregor VI., (Johannes, KardPr. v. S. Giovanni in – – Johannes X., (914-928) 1026, 1050, 1051 Porta Latina) (Johannes Gratianus) (1045 Mai 1-1046 Dez. 20) 329, 331, 336, 352, 353, 355, 358, 363, – – Johannes XI., (931-936) 567, †836, 1385 373, 386, 387, 388, 430, 514, 518, 528, 540, 544, – – Johannes XII., (955-964) 558 †586, †593, 746, 935, 952, 958, †971, 1148, 1225, – – Johannes XIII., (965-972) †354, 355, 529, 541, 1320 775, †836, †837, 853, †860, 1152, 1153, 1292 – – Gregor vgl. Damasus II. – – Johannes XV., (985-996) †354, 355, 370, †533, – – Gregor VII. (Hildebrand), (1073-1085) 331, 373, †534, 781, †800, †860 387, †400, 409, †412, 420, †421, 430, 433, 436, – – Johannes XVIII., (1003-1009) 380, 931, 1006, 439, 453, 466, 514, 518, 528, 540, 541, †542, 543, 1012, 1229 699, 719, 761, 762, 772, †782, †785, †788, 794, – – Johannes XIX., (1024-1032) 329, 337, 352, 353, 939, †941, 1062, 1078, 1122, 1136, 1160, 1174, 357, 358, †365, 460, 550, 567, 622, 647, 655, 661, 1176, †1194, 1205, 1217, 1237, †1244, 1264, 1265, 726, 797, 888, 1007, 1050, 1051, 1058, 1116, 1268, 1273, 1310, 1331, 1396 †1220, 1294, 1370 vgl. Hildebrand – – Johannes, angebl. P. (1046 Dez. 29) †354 – – Gregor VIII., (1187) †542 – – Johannes (?),†1315 – – Gregor IX., (1227-1241) 443, 550, 954, 1294 – – Julius III., (1550-1555) †338, †463, †1180 – – Gregor X., (1271-1276) †542 – – Leo I., d. Gr., (440-461) 420, †800, 954, 1042, – – Gregor XI., (1370-1378) †542 1132, 1145, 1160 – – Hadrian I. (Adrianus), (772-795) 527, †533, †534, – – Leo III., (795-816) 433, †533, †534, †568, †631, 557, †631, †632, 781, 888 †632, †728, 954 † † – – Hadrian II. (Adrianus), (867-872) †354, 781, 799, – – Leo IV., (847-855) 427, 442, 459, 465, 537, † † †1309 775, 793, 1050, 1051, 1052, 1309 – – Leo V., (903) 510 – – Hadrian III., (884-885) 781 – – Leo VII., (936-939) †479, 531, †548, 567, 746, – – Hadrian IV., (1154-1159) †1052, 1278 †836, 858, 1027 – – Honorius I., (625-638) 398 vgl. auch Leo IX. 79

1002 Verzeichnis der Personen und Orte

– – Leo VIII., (963-965) †484, †485, †533, †534, 558, 1089, †1092, 1097, †1105, 1107, †1109, 1112, †836, †1326 1131, †1134, 1148, 1149, 1155, 1156, 1157, 1158, vgl. auch Leo IX. 1159, 1160, 1163, 1166, 1170, 1183, 1184, 1190, – – Leo IX. (Bruno v. Toul) (Leo, Lione), (1049-1054) †1192, †1193, †1200, 1201, 1218, 1229, 1235, 329, 336, 337, 343, †346, †347, †348, 355, 357, †1244, 1253, 1255, 1257, 1258, †1275, 1278, 1282, 358, 360, 363, 364, †365, 367, 370, †377, 380, 384, 1292, 1294, 1295, 1310, 1311, 1313, 1336, 1357, 388, †397, †400, 401-1160, 1161, 1162, 1164, 1362, 1385, 1396 1166, 1169, 1171, 1172, 1175, 1176, 1179, 1183, – – Pius II., (1458-1464) 1258 †1185, 1187, 1188, 1190, †1194, 1195, †1198, – – Sergius II., (844-847) 765, †1052 1204, 1205, 1208, †1210, 1212, 1213, 1214, 1217, – – Sergius III., (904-911) †533, †534, 1294 †1220, 1224, 1229, 1230, †1231, 1238, 1243, – – Sergius IV., (1009-1012)/angebl. P 388 †1244, 1249, 1250, 1255, 1256, †1259, †1275, 1278, 1279, 1282, 1285, 1286, 1290, 1292, 1294, – – Silvester I., (314-335) 442, †788, 890, 1112, 1257 1295, 1304, †1309, 1310, 1311, †1315, 1316, 1317, – – Silvester II., (999-1003) 355, 428, †554, 594, 1322, †1326, 1333, 1335, 1336, 1337, 1341, 1342, †595, 687, 746, †836, 897, 1045, 1183, 1184, 1343, 1350, 1352, 1357, 1364, 1370, 1371, 1376, †1220, 1225 1385, 1390, 1393, 1396 – – Silvester III., (1045), zuvor und danach B. – – Lucius II., (1144-1145) †584 Johannes v. Sabina (1012-1063) 331, 771, 888, 890 – – Lucius III., (1181-1185) 599, 616 – – Siricius, (384-398) †1315 – – Marinus II., (942-946) 433, 1316 – – Stephan I., (154-157) 1311 – – Martin I., (649-653) †1059 – – Stephan II. (Stephanus, Stefanus), (752-757) †346, – – Nikolaus I. (Nicolaus), (858-857) †354, †365, 370, †631, †632, †1309, †1332 623, †631, †632, 753, 755, 775, †1024, 1026, – – Stephan III., (768-771) †1323 †1059, †1231, 1295 – – Stephan IV., (816-817) 799, †1327 – – Nikolaus II. (Nicolaus, Nicholaus), (1059-1061) 379, – – Stephan V., (885-891) †354, 370 384, 425, 441, 455, 464, 514, 540, 552, 761, †763, – – Stephan VI., (896-897) †1327 781, 798, 952, 990, †1018, †1024, †1092, 1118, – – Stephan VIII., (939-942) †836, †899 1124, 1171, 1174, 1179, 1190, †1193, †1198, 1205, 1217, 1225, 1289, 1290, †1309, 1310, 1311, 1317, – – Stephan IX. (Friedrich v. Lothringen) (Estevene, 1321, †1326, †1327, 1331, 1333, 1344, 1357, Estene, Stephanus), (1057-1058) 384, 402, 422, 433, 451, 457, 486, 489, 514, †584, 833, 878, 892, 919, †1386, 1396 952, 1107, 1118, 1130, 1160, 1166, 1173, 1188, – – Paschalis I. (Pascalis), (817-824) †783, 1051, †1309 1205, 1208, 1212, 1217, †1252, 1269, 1290, 1296, – – Paschalis II., (1099-1118) 454, 513, 665, 796, 1310, 1311-1396 1166, 1186 vgl. Friedrich v. Lothringen – – Paul I., (757-767) 527, 888, 938 – – Symmachus, (498-514) 357, 358 – – Paul II., (1464-1471) 1060 – – Urban II., (1088-1099) 422, 455, 502, 505, 513, – – Pelagius II., (579-590) 1132 780, †1105, 1179, 1186, 1331 – – Petrus, Apostel †339, †340, 358, 402, 432, 434, – – Urban III., (1185-1187) 454, †899 453, †479, 502, 518, †534, †535, 541, 547, 557, – – Viktor I., (189-199) 1166 573, 579, 620, 622, 639, 665, 683, 690, 698, – – Viktor II. (Gebhard v. Eichstätt) (Victor, Vic- Gerhard, 699, †704, 716, 749, 755, 761, †763, 767, torius, Victoir), (1054-1057) 329, †340, 370, †375, 769, 770, 773, †778, 781, †782, †783, †784, 787, 384, 388, 402, †403, 422, 455, 457, †467, 481, 486, †788, †800, 806, 816, 823, 834, †836, 858, 871, 489, 514, 518, †570, 665, †724, 761, 773, 777, 780, 874, 879, †885, 897, 906, 907, 908, 952, 953, 958, 781, †782, 824, 852, 867, 878, 975, 1022, 1026, 970, 983, 1007, 1012, 1014, 1023, †1024, †1029, 1027, 1031, 1125, 1130, 1136, 1146, 1162-1223, †1030, 1042, 1050, 1051, †1052, 1058, 1075, 1078, 1224, 1226-1310, 1311, 1312, †1318, 1319, 1320, 80

Verzeichnis der Personen und Orte 1003

1322, 1331, 1334, 1336, 1339, 1347, 1354, 1357, 1166, 1205, 1212, 1217, 1218, 1221, 1222, 1226, 1359, 1365, 1368, 1377, †1386, 1396 1232, 1238, †1244, 1265, 1295, 1304, †1308, 1310, – – Viktor III., (1086-1087) 781, 1160, 1208, †1210, 1311, 1316, 1342, 1344, 1350, 1351, 1352, 1353, 1237, 1256, 1262, †1275 vgl. Desiderius v. 1384, †1386, 1396 Montecassino vgl. auch Gregor VII. – – Vitalian, (658-671) 1107, 1370 – – Johannes, SubDi. scholae cantorum (1049) 602, 658 – – Zacharias, (741-752) †365, †631, †632, 746, 1026 – – Meginard (Maginardus) (1052) 1006 – Palatiolum fundus, Besitz d. Martinskl. bei S. Peter 1050 – Subura, Stadtteil nl. v. Colosseum 1141 – Tiberinsel (insula Licaonia) 540, 550 – Präfekt – Trastevere (Transtyberim), Stadtteil 550, 894, 1311, – – Petrus †533, 556, 611 1396 vgl. auch Petrus Diaconus – Vatikan vgl. S. Peter – Primicerius – via lata, Straße 444, 530, 1172, 1317 – – Sico (1050) 771 – via Clodia, Straße 1051 – Sarracena, Turm 730 – via Cornelia, Straße 1051 – Schola Graeca vgl. S. Johannes in Schola Graeca – Schola Saxonum (Scola Saxie), öl. d. Vatikan 1050 Roma nova vgl. Konstantinopel, Byzanz – Skriniar Romagna (Romania), Terr. in Italien 371, 372 – – Albinus (1053) 1050, 1051 Romainmôtier (mon. ... Romanum), O. und Kl. (nl. v. † † – – Aribo (Aribo, Arebo) (1049, 1055-1057) †570, Orbe) in der Schweiz (Waadt) 346, 347, 815, 1190, 1212, 1278, 1279, 1292, 1294, 1295, 1306, 816, 820, 1218, 1385 – Roclenus, Prior (1050) 815 †1309 – Salierius, Dekan (1050) 815 – – Bernhard (Bernardus), angebl. Datar (1053) †1109 Romaldi villa vgl. Removille – – Engilbert (1046) 335 Romanel (Romanella), O. (nl. v. Lausanne) in der – – Gregor (1053, 1057) †1059, 1292, 1294, 1295, Schweiz (Waadt) 691 1351, 1357, 1358, 1359, 1362, 1364, 1371, 1385 Romanella, Weinberg bei Pully (wl. v. Chalon-sur- – – Hermann, angebl. SubDi. (1054) †1134 Saône) in Frankreich (Saône-et-Loire) 691 – – Johannes (1046, 1049) 342, 353, †354, 355, 358, vgl. Romanel 363, 602, †648, †649, 658 Romanos III., Ks. v. Konstantinopel (1028-1034) 716 – – Lietbuin (1049-1054) 436, 594 Romans, O. und Kl. (St-Barnard) (abbatia Romana, vgl. Kanzler abbatia s. Petri q. Romana appellatur, Romanenses) (nöl. – – Octauianus (1058) 1376 v. Valence) in Frankreich (Drôme) 760, 761, 770, 777, †778, †779, 781, †782, †783, †784, †785, – – Petrus (1049) 527 †788, †1029, †1030, †1194, 1205, †1244 – – Rapho, angebl. (1046/47) †344 – Durandus, Kle. (?) und Zeuge (1056) 1205 – – Stephanus (1051) †899 – Ebrardus, Kle. (?) und Zeuge (1056) 1205 – Subdiakone – Rolanus, Kle. (?) und Zeuge (1056) 1205 – – Hermann, angebl. Notar (1054) †1134 – Stephanus, Kle. (?) und Zeuge (1056) 1205 – – Hildebrand (Aldebrannus, Aldeprandus, Helibrandus, Romanus, Hl., Patron in Oelenberg, Reiningen †704, Heldibrandus, Hildebrandus, Hildebrannus, Hildibrant, †932 Ildebrandus, Hillebrandus, Hilteprandus), Kaplan Gre- Romaricense, Romerici mons vgl. Remiremont gors VI., 331, 373, 387, †400, 409, †412, 420, Romoldi villa vgl. Removille †421, 430, 433, 439, 514, 518, 540, 541, 543, 553, Romuald, A. v. S. Maria de Castellione (1049) 561 626, 761, 762, 772, 773, 939, 1031, 1057, 1062, Romuald, Hl. (gest. 1023/27) 793 1078, 1125, 1130, 1136, †1151, 1160, 1162, 1164, 81

1004 Verzeichnis der Personen und Orte

Roprandus vgl. Riprand Rudolf v. Rheinfelden, Kg. v. Deutschland (1077- Rosciani, eccl. s. Angeli, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1080) 1264, 1265 1322 Rudthardus vgl. Ruthard Rosellanus vgl. Grosseto Rufach (Rouffach), O. (sl. v. Colmar) in Frankreich Rosheim (Rodesheim), O. (swl. v. Straßburg) in Frank- (Haut-Rhin) 845 reich (Bas-Rhin) †847 – Sigmundskl./St. Markus, ehem. Kl. 845 Roskilde, O. und D. in Dänemark 398 S. Rufina vgl. Silva Candida SS. Rufina et Secunda vgl. Silva Candida, Rom Roßbach (Ruosbah), O. (nöl. v. Koblenz) in Deutsch- land (Rheinland-Pfalz) †860 Rulandus vgl. Roland Rostagnus, B. v. Lodève (1054-1075) 1260 Rumeliacum vgl. Rémilly Rotbertus vgl. Robert Rumold, Propst in Goslar (ca. 1050-1051), dann B. v. Konstanz (1051-1069) 579, 665, †849 Rothonensis vgl. Redon Ruodolfus vgl. Rudolf Rotmir, Primicerius in Verdun (um 1050) 663 Ruosbah vgl. Roßbach Rotula fundus, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Rupert (Ruotpertus), Adliger in Bayern (1055) 1181 Rom in Italien (Latium) 1050 Rusticus, Hl., Patron in St-Denis †999 Rouen (Rotomagensis), O. und D. in Frankreich (Seine- Maritime) †631, 1125 Rusticus, Zeuge in Teramo (1056) 1248 – Malger, EB. (1037-1054) 1125 Rusticus vgl. Gaidulf – Maurilius, EB. (1054-1067) 1125 Ruthard (Rudthardus), A. v. Corvey (1046-1050) †354 – Wenilo (Uenilo), EB. (855-869) †631 Ruthenensis vgl. Rodez Roviano (Rubiano), O. (nwl. v. Subiaco) in Italien S. Agatha vgl. Sant'Agata dei Goti (Latium) 931 S. Agatha alla Subura vgl. Rom Rozo, B. v. Treviso (1055) 1226 S. Agnese vgl. Tarciano Rübenach (Riuenacha), O. (wl. v. Koblenz) in Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 S. Agnetis eccl., in der Gft. Perugia, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 Rubiano vgl. Roviano Saint-Alban, O. (sl. v. Vienne) in Frankreich (Isère) Rudolf (Rodulfus), A. v. Mouzon (um 1050) 622 †778, †779 Rudolf (Rodulfus), A. v. St. Peter (1050) 771 St. Alban vgl. Namur Rudolf (Rodulfus), Adliger im Umfeld des Kl. S. Tom- S. Albinus vgl. Angers, St-Aubin maso in Foglia (1047) 379 S. Alessandro Maggiore vgl. Lucca Rudolf (Rodulfus) v. Gondrecourt, Adliger (vor 1050) S. Alessandro Minore vgl. Lucca †863 S. Alexandri eccl. vgl. S. Alessandro Minore Rudolf (Rudolffus) v. Ottmarsheim, Adliger (gest. wohl St-Amans vgl. Rodez 1053) 702, 703, 1071, 1078 St-Anathole vgl. Salins Rudolf (Rodulfus), ArchiDi. in Toul (1049) 602 S. Anatholii vgl. Salins Rudolf, B. v. Civitate (bis 1053) 1104 S. Andrea vgl. Luterni massa Rudolf (Ruodolfus), B. v. Paderborn (1036-1051) 655, S. Andrea vgl. Mantua 658 S. Andrea, Kl. (nicht identifiziert) 771 Rudolf (Rodulfus), EB. v. Bourges (839-866) †631 S. Andreae cella, nicht indetifizierter Besitz v. Cluny Rudolf, Gf. v. Rimini (um 1040) 452, 453 (1055) 1218 Rudolfus Molinensis, Gf., Kombattant in Civitate (1053) S. Andrea in Exaiulo vgl. Rom 1078 S. Andrea e Gregorio in Clivo Scauri vgl. Rom, S. Rudolf (Radulfus, Rodulphus) III., Kg. v. Burgund (993- Gregorio in Clivo Scauri 1032) 655, 658, 709, 1218, 1385 82

Verzeichnis der Personen und Orte 1005

S. Angeli vgl. Monte Gargano S. Cassiani fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei S. Angeli vgl. S. Angelo Rom in Italien (Latium) 1051 S. Angelo vgl. Passignano, Rom S. Cecilia vgl. Neapel Sant' Apollinare vgl. Classe St-Chaffre vgl. St-Theotfred-le-Monastir St-Arnou, St. Arnulf vgl. Metz S. Chrisogono vgl. S. Grisogono St-Aubin vgl. Angers St-Claude vgl. St-Oyend-de-Joux St Augustine vgl. Canterbury S. Clemente di Pescara vgl. Casauria S. Augustinus vgl. Monalto di Castro St-Clément vgl. Metz, Craon St. Aurelius vgl. Hirsau S. Constantii plebs, bei Perugia, Besitz d. Kl. S. Pietro S. Barbara vgl. Rom (1052) 952 S. Barbara vgl. Tivoli Sts-Corneille-et-Cyprien 617 St. Barbara vgl. Straßburg St. Cornelius, Kl. (nicht identifiziert) 771 – Leo, A. (1050) 771 St-Barnard vgl. Romans SS. Cosma e Damiano in Mica Aurea vgl. Rom St-Barthélemy vgl. Béthune S. Croce, O. und Kl. (söl. v. L'Aquila) in Italien S. Benedetto vgl. Benedetto Po, Salerno (L'Aquila) †1355 S. Benedetto in Alpe (s. Benedictus in Alpibus), Oteil v. vgl. Busendorf, Donauwörth, Rom Portico e S. Benedetto (söl. v. Bologna) in Italien S. Croce de Sassovivo, Kl. (öl. v. Foligno) in Italien (Emilia-Romagna) 793 (Umbrien) 335 S. Benedetto Po, O. (söl. v. Mantua) in Italien (Lom- S. Croce in Gerusalemme vgl. Rom bardei) 458 – S. Benedetto in Polirone, Kl. 458 St-Cyprien vgl. Poitiers – – (Symon), A. (1007-1016) Hl. 458 St-Cyr vgl. Nevers St-Bénigne vgl. Dijon S. Cyriacus vgl. S. Ciriaco, Altdorf S. Bercharii mon. vgl. Montier-en-Der St-Denis (mon. b. Dionisii, Dyonisii), Kl. (bei Paris) in St-Bernard vgl. Épinouze Frankreich †631, †632, 998, †999, †1332 St. Bernhard vgl. Großer St. Bernhard – Hugo (IV.), A. (1049-1062) †631, †632 – Rainer, A. (ca. 1062-1070) †1332 St-Bertin in Sithiu (Sithiensis coenobium in honore s. Petri ... Bertinus cum Folquino ac Silvio), ehem. Kl. in St- St-Denis vgl. Reims Omer in Frankreich (Pas-de-Calais) 890, 1271, St-Dié, O. und Kl. (mon. s. Deodati ... in valle, q. d. 1272, 1295 Galilea) (nöl. v. Épinal) in Frankreich (Vosges) – Bertinus, A. (gest. 698) 890, 1295 410, 514, 540, †689, †863, †885 – Bovo, A. (um 1055) 890, 1272, 1295 – Waldrad, Propst (um 1050) †863 S. Biagio (S. Blasii) vgl. Rom, S. Biagio S. Egidio vgl. Cremona St. Blasien, O. und Kl. (nl. v. Waldshut) in Deutsch- St. Emmeram vgl. Regensburg land (Baden-Württemberg) 771 S. Erasmo in Monte Celio vgl. Rom St. Blasien, Kl. (nicht identifiziert) 771 St-Étienne vgl. Besançon, Bathernay, Metz, Toul – Martin, A. (1050) 771 S. Eugendi vgl. St-Oyend-de-Joux S. Blasio vgl. S. Biagio SS. Faustino e Iovita vgl. Brescia S. Blasius vgl. Rom, S. Biagio, Nepi, S. Biagio, SS. Faviani et Felicitatis mon. vgl. Andlau Eichstätt St. Gallen, O., Kanton und Kl. in der Schweiz †345, St-Blin, O. und Kl. (nöl. v. Chaumont) in Frankreich 359 (Haute-Marne) 410 – Norbert (Norpertus) A. (ca. 1055-1075) 359 SS. Bonifacius et Alexius in Aventino vgl. Rom, SS. St-Gengoulf vgl. Varenne Bonifacio ed Alessio in Aventino S. Georg vgl. Rimini, vgl. S. Giorgio S. Caecilia vgl. S. Cecilia 83

1006 Verzeichnis der Personen und Orte

St. Gereon vgl. Köln S. Iustini cortis, Besitz d. Kl. S. Pietro in Perugia (1052) St-Germain vgl. Auxerre 952 S. Germani vgl. Auxerre St. Katharina vgl. Altenfurt S. Germano vgl. Piedimonte San Germano, vgl. St. Lambert (s. Lamberti capell), Ki. bei Göss (Oteil v. Sora Leoben) in Österreich (Steiermark) 987 S. Gertrudis vgl. Eichstätt St. Laurentius, Kl. (nicht identifiziert) 771 – Johannes, A. (1050) 771 S. Giovanetto vgl. Lucca S. Laurentius vgl. S. Lorenzo; Rom, Lateran S. Giovanni vgl. Massa Sorbituli S. Leo vgl. Rom S. Giovanni vgl. Rom, Lateran S. Leucii episcopatus vgl. Brindisi S. Giovanni Baptista vgl. Rom S. Leucius, S. Leuzio vgl. Todi S. Giovanni Evangelista vgl. Rom, Lucca S. Liberatore, Kl. am Monte Maiella in Italien 1061, S. Giovanni ad portam auream vgl. Benevent 1368 S. Giovanni in Venere, Kl. (wl. v. Lanciano) an der S. Lorenzo vgl. Rom Sangromündung in Italien (Abruzzen) 455, 1179 S. Lorenzo de Campo, Kl. bei Pergola (swl. v. Pesaro) S. Giustina vgl. Padua in Italien (Marken) 454 S. Giustino vgl. Rom S. Lucia vgl. Rom S. Giusto vgl. Susa St-Malo (Dialetum), O. und D. (nl. v. Dinan) in Frank- S. Grata vgl. Bergamo reich (Ile-et-Vilaine) 1205 S. Gregorio in Clivo Scauri vgl. Rom – Martin, B. (ca. 1054-1056) 1205 – Rainald, B. (ca. 1062-1081) 1205 S. Grisogono vgl. Rom St-Mansuy vgl. Toul S. Hadrian vgl. Rom St-Marcel vgl. Chalon-sur-Saône St. Heribert vgl. Köln St-Marcel-lès-Sauzet (in monte Sion mon. s. Marcelli q. d. St-Hubert, O. und Kl. (sl. v. Lüttich) in Belgien (Lu- ad Salcetum), O. und Kl. (nöl. v. Montélimar) in xemburg) 557, 1160, 1396 Frankreich (Rhône-Alpes) 1218, 1385 S. Hymeri vgl. Delémont S. Marco vgl. Venedig S. Jacobi vgl. Santiago S. Marco Argentato, Kl. bei Cosenza in Italien (Apu- S. Januarii vgl. S. Ianuario lien) †1210 S. Ianuario vgl. Capolona St-Marcoul vgl. Corbeny St-Jean d’Angély (abbatia s. Johannis ... Engiriacum), O. S. Maria vgl. Argumino, Arbulici, Ascoli Piceno, und Kl. sl. v. Niort in Frankreich (Charen-te Mari- Asola, Castagneto, Farfa, Formello, Gorgona; time) 1385 Köln, Mariengaden; Macchia Valfortore, Moglia- S. Jerusalem vgl. Rom no, Mouzon, Münster-Granfelden, Ottmarsheim, Padua, Picciano, Piumarola, Pomposa, Reims, S. Iodocus vgl. St-Josse Speyer, Surisco, S. Venerio, Teramo, Turremuro, St. Johannes, Kl. (nicht identifiziert) 771 Vignola, Villa Pitignano – Bonactus, A. (1050) 771 S. Maria de Castellione, Kl. in Castione de' Mar- St. Johannes vgl. Rom, Lateran; Rom, S. Giovanni; chesi, Oteil v. Fidenza (nwl. v. Parma) in Italien S. Giovanni (Lombardei) 561 St-Josse-sur-Mer (s. Iodoci supra littus maris), O. und – Romuald, A. (1049) 561 Kl. (swl. v. St-Omer) in Frankreich (Nord-Pas-de- S. Marie in Agelione plebs, bei Perugia, Besitz d. Kl. S. Calais) †568 Pietro (1052) 952 – Warembald, A. (um 800) †568 S. Maria in Albaneta, Kl. in der Masseria Albaneta bei St. Isaak (s. Ysaac), Kl. (nicht identifiziert) 771 Montecassino in Italien (Latium) 771 – Adam, A. (1050) 771 – Liutizo (Liuzo), A. (ca. 1020-ca. 1055) 771 84

Verzeichnis der Personen und Orte 1007

S. Maria in Cingla vgl. Capua St-Michel du Château (cellam q. d. ad Castellum), Kl. bei S. Maria in Gradibus vgl. Arezzo Toulouse in Frankreich (Haute-Garonne) 807 S. Maria in Mignone vgl. Corneto S. Michele vgl. Rom; Corneto S. Maria in Pallaria vgl. Rom St-Nabor, O. (swl. v. Straßburg) in Frankreich (Bas- S. Maria in Val di Ponte (S. Marie vallis Pontis) Rhin) †847 (später: Montelabate), Kl. bei Perugia in Italien S. Nicolaus vgl. Bari; Calw; Rom (Umbrien) 336, 531, 540 St-Orens vgl. Auch – Johannes, A. (1049-1068) 531, 540 S. Orientius vgl. St-Orens S. Maria q. d. Presepe vgl. Rom, S. Maria Maggiore St-Outrille (s. Austregesilli de Turre), O. und Kl. (wl. v. S. Maria Virgariorum vgl. Rom, S. Maria de virgariis Bourges) in Frankreich (Cher) †836 St. Maria im Kapitol vgl. Köln St-Oyend-de-Joux, Kl. in St-Claude (s. Eugendi) (söl. Ste-Marie vgl. Alet-les-Bains, L'Orbieu, Ambronay, v. Lons-le-Saunier) in Frankreich (Jura) 803, 810 Saintes, Toul, Verdun, – Claudius, A. (gest. ca. 700) 810 Ste-Marie-de-l'Orbieu vgl. Lagrasse – Jotsald, A. (ca. 1052-1054) 803, 810 St Mary's vgl. Stow S. Pancratius vgl. Castro, S. Pancrazio SS. Maria et Aurelianus vgl. Pavia S. Pancrazio vgl. Orte; Rom SS. Mariae, D. nostri et s. Petri mon. vgl. Gernrode St-Pantaleon (s. Pantaleonis), O. und Kl. (öl. v. Avi- gnon) in Frankreich (Vaucluse) 1218, 1385 Ste-Marie-et-St-Paul vgl. Besançon S. Paul vgl. Rom, S. Paolo; s. Metz, Sts-Étienne-et- Ste-Marie-Madeleine vgl. Besançon, Verdun Paul; Verdun S. Marino vgl. Fratte St. Paul vgl. Rom, S. Paolo s. Martialis vgl. Limoges St-Paul vgl. Fenouillet S. Martin vgl. Fano St-Paul-Trois-Châteaux (Tricastinum, Trecassino), O. S. Martin bei S. Peter vgl. Rom und D. (sl. v. Montélimar) in Frankreich (Drôme) St-Martin, Ki., nicht identifiziert in Frankreich †1252, 1186, 1218, 1385 †1334 St. Paulin vgl. Trier St-Martin vgl. Verdun, Autun S. Pellegrino (s. Peregrini) vgl. Corneto St-Martin-au-Val vgl. Chartres S. Peregrini vgl. S. Pellegrino; Rom, S. Peregrino in St-Martin-de-Bregille vgl. Besançon Naumachia s. Martini plebs, bei Perugia, Besitz v. S. Pietro (1052) S. Peter im Vatikan vgl. Rom, S. Peter 952 St. Peter, Kl. (nicht identifiziert) 771 S. Martino in Acquamundola, Kl. (wl. v. Minturno) in – Teuzo, A. (1050) 771 Italien (Latium) 1359 St. Peter, Kl. (nicht identifiziert) 771 St-Maur vgl. Verdun – Rudolf (Rodulfus), A. (1050) 771 St-Maurice vgl. Besançon, Tours St Peters vgl. Chertsey St-Maurice-d'Agaune (Agaunum), Kl. (sl. v. Mont- s. Petri basilica vgl. Rom., S. Peter reux) in der Schweiz (Wallis) 573, 812, 813, †814, S. Petrus vgl. S. Peter, St. Peter, St-Pierre, S. Pietro; 862 Orte; Stablo-Malmédy; Westminster St. Mauritius vgl. Ville-en-Blaisois; Limata S. Petri et s. Saturnini mon. vgl. Besançon, Chalon- St-Médard vgl. Soissons sur-Saône, Pont-Saint-Esprit S. Michaelis (mon.) vgl. Brondolo; Chiusa; Monte St-Pierre-au-Mont-Blandin vgl. Gent Gargano; Straßburg St-Pierre-aux-Monts vgl. Châlons-en-Champagne St. Michaelski. vgl. Tancia; Rom S. Pietro vgl. Lucca St-Michel (Barrum), Berg und dortige Zelle bei Toul S. Pietro de Duddi vgl. Benevent †831, †832 S. Pietro di Calvario vgl. Perugia 85

1008 Verzeichnis der Personen und Orte

S. Pietro in Monte Serle (caenobium s. Petri in monte S. Salvatoris mon. vgl. Angers, Charroux, Redon, St- Ursino), Kl. in Serle (öl. v. Brescia) in Italien (Lom- Sauveur bardei) †1108 S. Salvatoris et Marie mon. vgl. Nienburg S. Pietro in Vincoli vgl. Rom St-Sauveur vgl. Angers, Charroux, Redon SS. Pietro e Benedetto vgl. Vivo St-Sauveur-en-Vosges, O. und Kl. (öl. v. Luneville) in St. Pilt (St-Hipolyte), O. und ehem. Kl. (swl. v. Frankreich (Meurthe-et-Moselle) †885 Schlettstadt) in Frankreich (Haut-Rhin) 948 S. Sauini vgl. Castro St-Pons-de-Thomières, O. und Kl. (nl. v. Narbonne) Sansepolcro (Sepulcrum), O. und Kl. (nöl. v. Arezzo) in Frankreich (Hérault) 1331 in Italien (Toskana) 451, 1322 S. Ponziano vgl. Lucca – Felix, A. (um 1050) 451, 1322 SS. Quatuor Coronati vgl. Rom vgl. auch: Aquapendente St-Quirin, O. und Kl. (söl. v. Nancy) in Frankreich S. Scholastica vgl. Subiaco (Moselle) †727, †949 Ste-Scholastique vgl. Juvigny-les-Dames vgl. Neuss S. Scolastica vgl. Subiaco St-Rambert-de-Joux (de Bugey) (s. Ragnebertus, Juren- S. Sergio vgl. Rom sis), O. und Kl. (nöl. v. Lyon) in Frankreich (Ain) S. Severi vgl. Classe, S. Severo 771, 1205 – Richard, A. (1037-1056?) 771, 1205 S. Silvester vgl. Nonantola S. Remacli mon. vgl. Stablo-Malmédy S. Silvestro, Kl. (nicht identifiziert) 771 – Agino, A. (1050) 771 St-Remi vgl. Reims S. Silvestro vgl. Sutri S. Reparata vgl. Basterna; Florenz St. Simeon vgl. Trier St-Riquier, O. und Kl. in Frankreich (Somme) 507, 618, 620, 621, 622, 627, 749, 771 St. Simeon und Judas vgl. Goslar, Hersfeld, – Gerwin (Gervinus, Grivinus), A. (1045-1075) 507, Regensburg 618, 620, 621, 622, 627, 749, 771 S. Sophia vgl. Benevent S. Rufini plebs, bei Perugia, Besitz v. S. Pietro (1052) S. Stefano ad rivum maris, ehem. Kl. bei Casalbor- 952 dino (sl. v. Lanciano) in Italien (Abruzzen) 1072 S. Ruphina vgl. Silva Candida – Johannes, A. (1053) 1072 S. Saba vgl. Marsi, Rom S. Stephanus maior bei St. Peter vgl. Rom S. Salvador vgl. Oña S. Stephanus minor bei St. Peter vgl. Rom St. Salvator, Kl. (nicht identifiziert) 771 S. Stephanus vgl. Martana, Straßburg – Johannes, A. (1050) 771 S. Susanna vgl. Rom S. Salvator vgl. Beczini, Civitella, Montecassino, S. Symon vgl. S. Simon Rieti S. Theodor (cella s. Theodori) vgl. Rimini S. Salvator de Bordonia vgl. Rom, S. Salvator de Scor- S. Theodoro vgl. Rom sacavallo St-Theotfred-le-Monastir (St-Chaffre) (s. Theotfredi) S. Salvatore vgl. Rom (heute: Monastier-sur-Gazeille), O. und Kl. (söl. v. S. Salvatore all'Isola (s. Salvatoris), Kl. bei Monterig- Le Puy) in Frankreich (Haute-Loire) 803, 806 gione (sl. v. Poggibonsi) in Italien (Toskana) 771, St-Thierry, O. und Kl. (nwl. v. Reims) in Frankreich 798 (Marne) 622 – Bonactus (Bonattus), A. (1042-vor 1055) 771, 798 – Albert, A. (um 1050) 615, 622 S. Salvatore de Montamiata vgl. Montamiata S. Thomae eccl. vgl. S. Tommaso S. Salvatore di Spugna, Kl. in Colle di Val d'Elsa (sl. S. Tommaso vgl. Rom v. Poggibonsi) in Italien (Toskana) 448 S. Tommaso in Foglia (mon. s. Thomae apostoli, q. S. Salvatore in Piedimonte vgl. Piedimonte ponitur iuxta fluvium Aposellam), Kl. in Montelabbate 86

Verzeichnis der Personen und Orte 1009

(öl. v. Pesaro, Marken, Italien) 361, 378, 379, 380, S. Zaccaria vgl. Venedig 381, 382, 384, 385 S. Zeno vgl. Rom, Verona – Petrus A. (1047) 379 S. Trinità vgl. Bari, Venosa Saale (Sala), Fl. in Deutschland 1153, 1243 S. Trinitas vgl. S. Trinitate, Ste-Trinité Saarburg (Sareburc), O. in Deutschland (Rheinland- Pfalz) †649 S. Trinitatis mon. vgl. Brondolo Sabina (Sabinensis, Sabini), Terr., Gft. und D. in Italien Ste-Trinité vgl. Vendôme (Latium) †440, 441, 503, 527, 771, 888, 890, 938, St-Urbain (s. Urbani), ehem. Kl. in St-Urbain Macon- 1078 court (nl. v. Chaumont) in Frankreich (Vosges) – Hildebrand (Ydelprandus), angebl. KardB. (1053) 622 †1105 – Stephan, A. (um 1050) 622 – Johannes, B. (1012-1063) 771, 888, 890 St. Ursitz (St-Ursanne) (cella s. Ursicii), O. und Kl. (wl. vgl. Silvester III. v. Delémont) in der Schweiz (Jura) 709 Sacro Speco vgl. Subiaco St-Vaast vgl. Prüm Sachsen, (Saxonia, gens Saxonum, Saxonicus) Stamm, S. Valentinus vgl. Martana Region und Bundesland in Deutschland 329, 401, S. Valerian vgl. Robbio 569, 571, 655, 671, 1027, 1153, 1154, 1243, 1251, St-Vanne (coenobium b. Vitoni), Kl. bei Verdun in 1267 Frankreich (Meuse) 630, 662, 771, †1024, 1025 – Bernhard II. (Bernhart), Hzg. (1011-1059) 655 – Waleran (Walerandus, Walerannus) v. Breteuil, A. – Otto v. Northeim, Hzg. (1061-1070) †1134 (1046-1060) 630, 771, 1025 Sacco, O. (wl. v. Vicenza?) in Italien (Venetien) 1043 St. Veit, O. (nl. v. Klagenfurt) in Österreich (Kärnten) Sagensis vgl. Sées 986 Sahsenheim vgl. S. Venanzio vgl. Rom Sahselsheim vgl. Säsolsheim S. Venerio (mon. s. Virginis et s. Venerii), Kl. auf der Saintes (Sanctonicum, Sanctonensis) O. und D. in Frank- Isola Tino (sl. v. Portovenere) in Italien (Ligurien) reich (Charente-Maritime) †375, †636, 771, †1193, 462 1385 – Petrus, A. (um 1050) 462 – Arnulf (Arnolfus), B. (1038-nach 1063) 771 St-Victor vgl. Genf, Marseille – Ste-Marie, Kl. †636 St-Vincent vgl. Metz Saintois (Santensis), Gft. in Frankreich (sl. Meurthe-et- S. Vincenzo al Volturno, Kl. in Castel San Vincenzo Moselle, Vosges) 840 (wl. v. Isernia) in Italien (Abruzzen) 771, 1070, Salcetum vgl. St-Marcel-lès-Sauzet 1110, 1382 Sale, O. (nicht identifiziert) am Biferno in Italien – Hilarius (Ylarius), A. (ca. 1039-1045) 1070 (Kampanien) 1070 – Johannes Marsicanus v. Capua, Propst in Monte- Salensis vgl. Selz cassino (1058), A. (seit 1058) 1382 – Liutfried (Liudfridus, Liuhtfridus), A. (1045-1053) Salerno (Salernitana, Salerne, Salernum), O. und D. in 771, 1070, 1110 Italien (Kampanien) 361, 362, 363, 386, 734, 735, 736, 737, 739, 740, 914, 915, 916, 917, 919, 920, St-Vit (s. Viti), O. (swl. v. Besançon) in Frankreich † (Doubs) 691 921, 922, 923, 924, 925, 926, 969, 971, 973, 974, 976, 977, †992, 1067, 1114, 1131, 1133, 1219, S. Vitalis, Kl. (nicht identifiziert) 771 1344, 1374, 1376, 1378, 1387, 1388, 1389, 1390 – Johannes, A. (1050) 771 – Alfanus (Alphanus), EB., zuvor Mönch in Benevent St. Walpurgis vgl. Straßburg und Montecassino (1058-1085) 1344, 1374, 1378, St. Willibrord vgl. Echternach 1387, 1388, 1389, 1390 S. Xistus vgl. Rom – Amatus I., EB. (ca. 983-990) 1390 S. Xysti eccl. vgl. Rettel – Gisulf, Fürst (1052-1077) †971, 1390 – Grimoald, EB. (ca. 994-1010) 1390 S. Ysaac vgl. St. Isaak – Johannes, EB. (1047-1057) 362, 363, 919, 1067 87

1010 Verzeichnis der Personen und Orte

– S. Benedetto, Kl. 1377 Sarnico (Seranica), O. und Burg (öl. v. Brescia am – S. Maria, Kathedr. 919 Lago d'Iseo) in Itallien (Lombardei) †899 – Waimar IV. (Guaimarius, Guaymarie, Guaymere, Gay- Sarracena vgl. Rom, Sarracena mere, Uuaimarius), Fürst (1027-1052) 363, 386, 735, Sarsina (Saxeno, Bobiensis), O. und D. (sl. v. Cesena) in 915, 916, 919, 920, 921, 922, 969, 973, 976, 977, Italien (Romagna) 456, 1046 †992, 1133, 1219 – Humbert (Ubertus, Umbertus) II., B. (ca. 1026-1053) Salierius, Dekan in Romainmôtier (1050) 815 1046 Salins (Salinis), O. (swl. v. Besançon) in Frankreich Sässolsheim (Sahselsheim), O. (nwl. v. Straßburg) in (Jura) 691, 692, 693 Frankreich (Bas-Rhin) †847 – St-Anathole, Ki. (s. Anatholii) 692 Sassovivo vgl. S. Croce Salona (Solin) (Salonitanus), O. und Titularbistum in Saulxures-lès-Bugnéville (Salsuris), O. (wl. v. Vittel) in Kroatien (Split-Dalmatien) 626 Frankreich (Vosges) 840, 844 – Maximus II., B. (598-610) 626 Sauvigny (Salvineium), O. (swl. v. Toul) in Frankreich Salsburgensis, Salseburgensis vgl. Salzburg (Meuse) †885 Salsuris vgl. Saulxures-lès-Bugnéville Sauxillanges (Celcinianense, Celsinianense), O. und Kl. (sl. Salvineium vgl. Sauvigny v. Clermont-Ferrand) in Frankreich (Puy-de- Salvinus, Hl., Patron in Verdun 661 Dôme) 1218, 1385 Salzburg (Juuauensis, Salsburgensis, Salseburgensis, Salz- Savignac (Sapiniensis), O. und Kl. (nl. v. Lyon) in burgensis), O. und D. in Österreich 329, 658, 867, Frankreich (Rhône) 1205 998, 1006 – Dalmatius (Dalmacius), A. (um 1056) 1205 – Balduin/Balding (Beldingus), EB. (1041-1060) 329, Saviniaco vgl. Sepvigny 658, 867, 998, 1006 Savinus, angebl. A. v. Planeta (1051) †899 Samnium (Sampnium, Samnites), Region in Italien 926, Savoyen, Region, Mkgft. und Adelshaus in Frank- 1078 reich/Italien 478, 1386 Sampiniaco vgl. Champougny – Adelheid (Adeleida) v. Susa, Frau Oddos I. (gest. Sampnium vgl. Samnien 1091) 478 – Amadeus I., Mkgf. (gest. ca. 1054) 1386 Sanciensis, Sancinatis vgl. Senez – Amadeus II. (Amedeus), (1048-1080) 478 Sancta Sanctorum vgl. Rom, Lateran – Berta (1051-1087), Verlobte Heinrichs IV 478 Sanctonicum, Sanctonensis vgl. Saintes – Burchard, Sohn Mkgf. Amadeus' I. 1386 Sangro, Fl. und Gft. in Italien (Abruzzen) 1078 – Oddo I. (Odo), Mkgf. (ca. 1051-1060) 478, 1385 – Oderisius II., Gf. (1053) 1070, 1078 – Oddo II., Sohn Oddos I. (bis ca. 1070) 478 – Peter, Sohn Oddos I. (ca. 1048-1078) 478 Sannasciensis vgl. Senez Saxeno vgl. Sarsina Sant'Agata dei Goti (s. Agatha), O. und D. (wl. v. Benevent) in Italien (Kampanien) 1107, 1370 Saxo (Lambertus q. et Saxo), Iudex in Corneto (1051) 894 Santensis vgl. Saintois Saxo vgl. Girardus de Saxo Santiago de Compostela (s. Jacobi Galiciensis), O. und Saxonia, Saxonum gens vgl. Sachsen D. in Spanien (Galizien) 433, 622, 627 – Cresconius, B. (ca. 1036-1066) 627 Scafersheim vgl. Sapiniensis vgl. Savignac Scamestetin vgl. Semmenstedt Sarazenen (Agareni), mohammedanische Seefahrer im Scance (Scancia), Fl. durch Verdun in Frankreich 661 Mittelmeer †724, †893, 1174, 1186, 1249, 1306 Scantia, Besitz d. Kl. St-Vanne bei Verdun (1053) Sardinien, Insel im Thyrrenischen Meer (Italien) †1024 †724, †893 Scanus, Bach in die Apsella (wl. v. Pesaro) in Italien (Marken) 379 Sareburc vgl. Saarburg Scemmenstede vgl. Semmenstedt Sargani(n)a terra, Besitz d. Kl. Sansepolcro 451, 1322 88

Verzeichnis der Personen und Orte 1011

Sceringesfelt vgl. Schiersfeld Scuppla fundus, Besitz des Stephanskl. am Vatikan bei Schaeffersheim (Scafersheim), O. (sl. v. Straßburg) in Rom in Italien (Latium) 1051 Frankreich (Bas-Rhin) †847 Sebastian, Hl. 1349 Schaffhausen, O. und Kanton in der Schweiz 710, Seberga, Ä. v. Hesse (um 1050) 839 711, 1012 Sedunensis, Sedunum vgl. Sitten – Allerheiligen, Kl. 710, 1012 Sées (Sagensis), O. und D. (söl. v. Caen) in Frankreich Schafhausen, O. und Kl. (öl. v. Alzey) in Deutschland (Orne) 622, 623 (Rheinland-Pfalz) 710, 1012 – Ivo de Bellême, B. (1035-1070) 622, 623 Schiersfeld (Sceringesfelt), O. (wl. v. Alzey) in Deutsch- Segni (Sicinensis), O. und D. in Italien (Latium) 771 land (Rheinland-Pfalz) †860 – Johannes, B. (1050) 771 Schlanstedt (Slanstete), O. (nl. v. Halberstadt) in Segon, Magister scholarum in Chartres (um 1050) Deutschland (Sachsen-Anhalt) 1278 †339 Schola cantorum vgl. Rom Segusia vgl. Susa Schola Frisonum vgl. Rom, S. Michael Sellis vgl. Champtoceaux Schola Graeca vgl. Rom, S. Johannes Selvamonda (Silvamunda), ehem. Kl. im Bereich der Schola Longobardorum (Scola Longobardorum) vgl. Gemeinden Ortignano Raggiolo/Castel Tocogna- Rom, S. Giustino no nl. v. Florenz in Italien (Toskana) 446 Schola Saxonum vgl. Rom Selz () (Salensis), O. und Kl. (nöl. v. Hagenau) in Scholastica (Scolastica), Hl., Patronin in Subiaco, Juvig- Frankreich (Bas-Rhein) 687, 1385 ny 758, 931, 1257, 1359, 1374, 1379 Semmenstedt (Scemmenstede, Scammestetin), O. (söl. v. Schottland (Scotia), Land 525, 614, †1276 Wolfenbüttel) in Deutschland (Niedersachsen) – Machethad/Macbeth, Kg. (1040-1057) 525 665, 1278 Schwaben (Suevia, Alemannia), Hzgtm., Region und Senator, Hl. †467, †1210 Bevölkerung in Deutschland (Baden-Württem- Senatoris vgl. Pavia, SS. Maria et Aurelianus berg) 472, 656, †669, †1021, 1071, 1078, 1166 Senensis vgl. Siena – Friedrich II. v. Staufen, Hzg. (1105-1147) †669 Senez (Sannasciensis, Sancinatis, Sanciensis), O. (söl. v. Schwabenheim (Suaueheim), O. (swl. v. Mainz) in Digne) und ehem. D. in Frankreich (Alpes-de- Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 Haute-Provence) 1306 Schwarzaburg vgl. Schwarzenburg Senigallia (Senogalliensis), O., Gft. und D. in Italien Schwarzenbach (Swarzenbahc), Nebenbach der Ahrn (Marken) 450, 938, 1043, 1046, 1177, 1229 in Italien (Südtirol) 389 – Robert (Rotbertus), B. (ca. 1050-1057) 450, 1046, 1177 Schwarzenburg (Schwarzaburg), Adelsgeschlecht in Bayern 1003 Senlis (Silvectanensis, Silvanectensis), O. und D. in Frank- reich (Oise) 604, 611, 622, 626, 627 Schweden (Suedia, Sueones), Land und Volk 370, 1026, – Froland, B. (1043-1053) 604, 611, 622, 626, 627 1039, †1231 – Edmund, Kg. (1050-1060) 1039 Sens (Senonensis), O. und D. in Frankreich (Yonne) † Schweiz, Land 864, 1012 601, 611, 627, 631, 677, 678, 761, 768, 771 – Gelduin, EB. (1034-1050) 627, 677, 678, 761 Schweppenhausen (Sueppenhusun), O. (swl. v. Mainz) – Mainard, B. v. Troyes (1034-1049), EB. (1050-1062) in Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 768, 771 Sclavi vgl. Slawen – Wanilo (Uuanilo), EB. (837-865) †631 Scopfheim vgl. Niederschopfen Seo de Urgel vgl. Urgel Scotia vgl. Schottland Seponensis vgl. Brixen Scridevinnnum/Scridevinum vgl. Skridefinnen Septimanien (septem provinciae), Region in Frankreich Scrupulum vgl. Ecrouves (etwa Languedoc-Roussillon) †788 89

1012 Verzeichnis der Personen und Orte

Sepvigny (Saviniaco), O. (swl. v. Toul) in Frankreich – Antifred, angebl. B. (11. Jh.) †1323 (Meuse) 616 – Johannes, B. (1037-1063) 771, 1034, 1216, 1217, Sepulcrum vgl. Sansepolcro 1242, 1289, 1290, †1298, 1306, †1308, †1309, Seranica vgl. Sarnico †1323 Seranus vgl. Sora Sigebert III., Kg. der Franken (633-656) 594, †595, Serbien (Dardania), Land in Europa 954 †1059 Sergius, Hl. 952, 1007 Sigefridus vgl. Siegfried Sergius II., P. (844-747) 765, †1052 Sigewardus vgl. Sigwart Sergius III., P. (904-911) †533, †534, 1294 Sigfried v. Druisheim, Domherr in Augsburg (1053) †1021 Sergiuskl. vgl. Rom, S. Sergio Sigibodo/Sibicho (Sibico), B. v. Speyer (1038-1051) Serre-les-Moulières (Serra), O. (nöl. v. Dole) in Frank- 329, 655, 658 reich (Jura) 691 Sigiboto, Gf. (1049) 655 Servatius, Hl. 655 Sigmund (Sigismundus), Kg. v. Burgund (516-524) Sessa Aurunca, O. (nl. v. Neapel) in Italien (Kampa- †814 nien) 977, 1069 Sigolsheim (Sigoliesheim, Sigoltzheim), O. (nwl. v. Col- Sessani fundus, Besitz v. St. Peter im Vatikan bei Vege- mar) in Frankreich (Haut-Rhin) †847, 862 tato in Italien †1052 Sigurdsson vgl. Thorfinn Sigurdsson Sessenheim (Sahsenheim), O. (nl. v. Straßburg) in Frankreich (Bas-Rhin) †847 Sigward vgl. Siward Settimo (Septimum, S. Salvator), Kl. (wl. v. Florenz) in Sigwart (Sigewardus) A. v. Fulda (1039-1043) †365 Italien (Toskana) 540, 549 Silva Candida (SS. Rufine et Secunde eccl., S. Ruffinae – Petrus, A. (um 1050) 540, 549 eccl., Sylva Candida in fundo q. v. Boscus), D. (nwl. v. Severus, B. v. Prag (1031-1067) 329, 658, 998 Rom) in Italien (Latium) 425, 514, 540, 541, 550, † † † Severus, Hl., Patron in Trier und Classe 541, 771 623, 647, 648, 649, 683, 686, 694, 699, 716, 721, 722, 751, 761, 771, 774, 818, 830, 876, †944, Severus, angebl. Name Clemens' II †348 946, 998, 1006, 1040, 1045, 1046, 1064, 1066, Seyne (Solingensis), O. und D. (sl. v. Embrun) in 1070, 1111, 1112, 1114, 1128, 1131, 1132, 1133, Frankreich (Hautes-Alpes) 1306 1162, 1171, 1225, 1242, 1276, 1293, 1294, 1295, Sibicho, Sibico vgl. Sigibodo 1296, 1299, 1304, 1306, †1308, 1311, 1336, 1342, Sicenolph, A. v. S. Sophia in Benevent (1052- 1351, 1357, 1358, 1362, 1364, 1370, 1371, 1372, 1056/8) 967 1376, 1385, 1390 Sicherius vgl. Suidger, Clemens II. – Crescentius (Crescencius), B. (1044-1050) 540, 541, 550, †695, 771, 774 Sicilia, Siciliensis vgl. Sizilien – Humbert (Umbertus, Hunibertus, Hubertus) v. Sicinensis vgl. Segni Moyenmoutier, B. v. Sizilien (ab 1049/50), B. Sico, Primicerius der röm. Kirche (1050) 771 (1050-1061) 410, 425, 434, 514, 515, 541, 553, Siegfried (Sigefridus, Sigifridus), A. v. Gorze (1031- 647, †648, †649, 683, 686, 699, 716, 721, 722, 751, 1055) 622, 646, 858 761, 771, 774, 791, 803, 817, 818, 827, 830, 876, Siegfried, B. v. Skara (ca. 1030-1050) 1039 878, †944, 946, 966, 998, 1006, 1038, 1040, 1042, Siegfried (Sigefridus), Gf. im Gau Pustertal (1048) 389 1045, 1046, 1064, 1066, 1070, 1111, 1112, 1114, 1128, †1129, 1131, 1132, 1133, 1162, 1171, 1225, Siegfried (Sigifridus), Sohn des Mkgf. Gero (gest. um 959) 558 1242, 1276, 1293, 1294, 1295, 1296, 1299, 1304, 1306, †1308, 1311, 1336, 1342, 1351, 1357, 1358, Siemera vgl. Simmern 1362, 1364, 1370, 1371, 1376, 1385, 1390 Siena (Senensis), O. und D. in Italien (Toskana) 771, – Iacinthus, angebl. B. (1053) †1105 1034, 1035, 1216, 1217, 1242, 1289, 1290, 1297, – Mainard, B. (1061-1074), Legat (1058) 1372 † † † † 1298, 1306, 1308, 1309, 1319, 1323 Silvamunda vgl. Selvamonda 90

Verzeichnis der Personen und Orte 1013

Silvanectensis, Silvectanensis vgl. Senlis – Siegfried, B. (ca. 1030-1050) 1039 Silvester I., P. (314-335) 442, †788, 890, 1112, 1257 Skridefinnen (Scridevinum, Scridevinnum), Bewohner Silvester II., P. (999-1003) 355, 428, †554, 594, †595, Nordskandinaviens (Lappen) 471, 1026, †1231 687, 746, †836, 897, 1045, 1183, 1184, †1220, Slanstete vgl. Schlanstedt 1225 Slawen (Sclavi, Slavi), Volk in Osteuropa 1026, †1231 Silvester III., P. (1045), zuvor und danach B. Sobo, EB. v. Vienne (927-950) †1029 Johannes v. Sabina (1012-1063) 331, 771, 888, 890 Soissons (Suessionensis), O. in Frankreich (Aisne) 341, Silviniacum vgl. Souvigny 622, 626, 627, †631, 635 Silvius, Hl., Patron in St-Bertin 1295 – Berold, B. (ca. 1030-1052) 341, 622 Simeon (Symon) v. Polirone, Mönch, Hl. (gest. 1016) – St-Médard (s. Medardi stique Sebastiani necnon Gregorii 458 papae), Kl. 341, 622, 627, 635 Simmern (Siemera), O. (nwl. v. Bad Kreuznach) in – – Rainald (Rainoldus, Renoldus), A. (um 1050) 341, Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 622, 627, 635 Simon (Symon), Apostel, Hl., Patron in Goslar, Hers- Solingensis vgl. Seyne feld, Regensburg 657, 665, 996, 1152, 1253, 1255, Solothurn, O. und Kanton in der Schweiz 392 1257, 1269, 1278 Sondersdorf, O. (swl. v. Basel) in Frankreich (Haut- Simon (Magus), bibl. Gestalt 438 Rhin) †707, †708 Simphroniensis vgl. Fossombrone – Hipplotskirche bei Sondersdorf †707 Sindelezzesowe vgl. Reichenau Sophia, Ä. v. Gandersheim (1002-1039) 1262 Sinzig (Sinfinga), O. (swl. v. Regensburg) in Deutsch- Sora (Seranus), O. und D. (nöl. v. Frosinone) in Italien land (Bayern) 1003 (Latium) 771 Siponto (Sipontum), O. (abgeg. bei Manfredonia) und – Leo, B. (1031-1050) 771 ehem. D. in Italien (Apulien) 736, 737, 740, 748, – S. Germano, Kl. 1376 753, 755, 761, 927, 1078, 1107, 1370, 1371 Sorano (Suresco), O. (wl. v. Orvieto) in Italien (Toskana) 931 Siricius, P. (384-398) †1315 Sorbitulo vgl. Massa Sorbituli Sirmensis vgl. Sirmium Souvigny (Silviniacum), O. und Kl. (wl. v. Moulins) in Sirmium (Sirmensis) vgl. Sremska Mitrovica Frankreich (Allier) 1218, 1385 Sithiu (Sithiensis) vgl. St-Bertin Sovana (Suanense), O. (wl. v. Bolsenasee) und D. in Sitten (Sion) (Sedunensis, Sedunum), O. und D. in der Italien (Toskana) 771 Schweiz (Wallis) 813, †814, 991, 1046, 1125 – Johannes, B. (1015-1059) 771 † – Aimo (Aymo), B. (1035-1053) 813, 814, 991, 1046, Spanien, Spanier (Ispani), Land und Volk 614, 622, 1125 1207 – Ermenfried, B. (ca. 1053-1086) 1125 Spearhavoc (Sparhafocus, Sperhafocus, Spearhafocus), A. v. Siward (Sigward), Hzg. v. Northumbria (1031-1055) Abingdon (1047-1051), Elekt v. Canterbury (1051) †1202 884 Sizilien, Sizilianer (Sicilia, Siciliensis), Insel und Be- Speco vgl. Subiaco wohner 515, 647, 761, 771, 774, 876, 1089, †1092, Speyer (Spirensis, Nemetum, Spira, Spyra), O. und D. in 1249 Deutschland (Rheinland-Pfalz) 329, 655, 658, – Humbert v. Moyenmoutier (Umbertus, Hunibertus, 1160, †1259, 1269, 1270, 1347 Hubertus), EB. (ab 1049/50), KardB. v. Silva – Arnold, B. (1051-1056) 1160 Candida (1050-1061) vgl. Humbert, Silva – St. Maria, Kathedr. 1269 Candida – Sigibodo/Sibicho (Sibico) B. (1038-1051) 329, 655, Skandinavien, Region in Nordeuropa 370, 510, †1231 658 Skara, O. und D. in Schweden (Västra Götalands Iän) Spigno Vecchio (Spigno Saturnia superiore), Burg 1039 und O. (nwl. v. Minturno) in Italien (Latium) 1359 – Osmund B. (ca. 1050-1060) 1039 91

1014 Verzeichnis der Personen und Orte

Spinosa vgl. Épinouze Stephan Mercoeur, B. v. Le Puy (1031-1052) 897, Spira, Spirensis vgl. Speyer †898, 991, 1045 Split, O. und D. in Kroatien (Dalmatien) 486 Stephan I., EB. v. Gnesen (1030-1052) †484, †1203 – Dabralis, EB. (1030-1049/50) 486 Stephan v. Joinville, Adliger (gest. 1060) 769 Spoleto (Spoletanus, Spolitanus, Spoletinus), O., Gft., Stephan, röm. Iudex, angebl. Bruder des Petrus Dia- Hzgtm. und D. in Italien (Umbrien) 540, 541, 550, conus (1050, 1053, 1056) 824, 1046, 1248 771, 951, 1078, 1163, 1229, 1248 Stephan I., Kg. v. Kroatien und Dalmatien (1030- – Heinrich (Hainricus), B. (1049-1059) 540, 541, 771 1058) 482 Spoleto-Norica, heutiger Name der ED. Spoleto in Stephan I., Kg. v. Ungarn (997-1038) 647 Italien 335 Stephan, Mönch in Cluny, KardPr. v. S. Grisogono Sprimont (Sprismont), O. (söl. v. Lüttich) in Belgien (1057-1069) 514, 1337, 1372 (Lüttich) †595 Stephan I., P. (254-257) 1311 Spyra vgl. Speyer Stephan II. (Stephanus, Stefanus), P. (752-757) †346, Sremska Mitrovica (Sirmium) (Sirmensis), O. und D. †631, †632, †1309 (nwl. v. Belgrad) in Serbien 1006 Stephan III., P. (768-771) †1323 – Hezilo, B. (um 1050) 1006 Stephan IV., P. (816-817) 799, †1327 Stablo (Stavelot) (Stabulaum, Stabulensis), O. (söl. v. Stephan V., P. (885-891) †354, 370 Lüttich) in Belgien (Lüttich) †584, 592, 594, †595, Stephan VI., P. (896-897) †1327 †633 vgl. Stablo-Malmédy Stephan VIII., P. (939-942) †836, †899 Stablo-Malmédy (mon. s. Petri sique Remacli), Dop- pelkl. in Stablo und Malmédy (söl. v. Lüttich) in Stephan IX. (Friedrich v. Lothringen) (Estevene, Este- Belgien †584, 594, †595, †633 ne, Stephanus), P. (1057-1058) 384, 402, 422, 433, – Dietrich (Theodericus) A. (1048-1080) 594, †595 451, 457, 486, 489, 514, †584, 833, 878, 892, 919, – Geldulf, Thesaurar (um 1050) †633 952, 1107, 1118, 1130, 1160, 1166, 1173, 1188, 1205, 1208, 1212, 1217, †1252, 1269, 1290, 1296, Stade, O. und Gft. (wl. v. Hamburg) in Deutschland 1310, 1311-1396 (Niedersachsen) 472, 655, †1231 vgl. Friedrich v. Lothringen – Udo (Vto), Gf. (1037-1057) 472, 655 Stephan vgl. Abelin Stafflede-villare vgl. Xaffévillers Stephanus, Hl., Patron in Obertheres, Besançon, Stagnellum Maledictum vgl. Porto Metz, Terracina, Toul 402, 620, 683, 691, †692, Staina (Astagnum, Stagnum), Zufl. d. Fortore bei Civi- †715, 789, †805, 820, 829, 830, †831, 840, 856, tate 1074, 1078 963, 965, 966, 1026, 1072 Staufen, Adelshaus †669 Stephanus, Kle. (?) und Zeuge in Romans (1056) 1205 – Friedrich II., Hzg. v. Schwaben (1105-1147) †669 Stephanus, röm. Notar (1051) †899 Steiermark (Stiria), Hzgtm., 985, 987 Stephanus, Person im Umfeld v. Romans (1056) 1205 Stein am Rhein (in lapide ?), O. (öl. v. Schaffhausen) in Stigand, B. v. Elmham (1043-1047), Winchester der Schweiz (Schaffhausen) 710 (1047-1052), EB. v. Canterbury (1052-1070) 883, Steinsel (Steinscila), O. (nl. v. Luxemburg) in Luxem- 884, 989, 990, 1197, †1198, 1209, 1335 burg †860 Stiria vgl. Steiermark Stephan, A. d. Domkapitels in Florenz (1050) 796 Stirpense vgl. Lesterps Stephan, A. v. S. Tommaso in Formis in Rom (1050) Stow (Stou), O. (nwl. v. Lincoln) in England 771 (Lincolnshire) †1202 † Stephan, A. v. St-Urbain (um 1050) 622 – St Mary's, Kl. 1202 Straßburg () (Argentinensis, Strazburgensis, Stephan, ArchiDi. in Toul (1049) 602 Strosburg), O. und D. in Frankreich (Bas-Rhin) Stephan, angebl. B. (1049) †695 392, †469, †470, 658, †668, †669, 679, 680, 681, 92

Verzeichnis der Personen und Orte 1015

682, 686, 687, 699, †715, 845, †847, 862, †863, Sueppenhusun vgl. Schweppenhausen †1020, 1183 Suessionensis vgl. Soissons – Barbarakl. 680 Suessola (Sessula), O. (wüst) und ehem. D. bei S. Feli- – Domkapitel †470 ce a Cancello (söl. v. Caserta) in Italien (Kam- – Erkenbald (Erchenbaldus), B. (965-991) †715 panien) 1107 – Heinrich, B. (1202-1223) 862 Suevia vgl. Schwaben – Hermann/Hezel (Hescelo, Hetzel), B. (1048-1065) Sufred, A. v. St-Pierre in Chalon-sur-Saône (1056) † 658, 679, 845, 1020 1205 – Jung-Sankt-Peter, Ki. 679, 682 – Konrad, B. (1273-1299) 682 Suidger (Sicherius, Swikerus, Suitgero, Severus, Suidegerus), – St. Michaelskapelle 681 B. v. Bamberg (1040-1047) 381, 1012 vgl. Cle- – St. Stephan, Kl. 679 mens II. – St. Walpurgis (Sant Walpurgen capelle), ehem. Kapelle Suippe (Suppia), Fl. in Frankreich, Nebenfl. d. Aisne 680 †595 – Werner, B. (1002-1028) 699 Sumersatae vgl. Wells – Wilhelm, B. (1028-1047) †469 Sundgau (Suntgowe), Gft. im Elsass in Frankreich Suaueheim vgl. Schwabenheim (Haut-Rhin) 580 Suevus vgl. Schwaben Sundhausen (Sunthusen), O. wüst bei Erstein in Frank- Subiaco (Sublacu, Sublacianum), O. und Kl. (S. Sco- reich (Bas-Rhin) †847 lastica, s. Benedicti, s. Scholasticae) in Italien (Latium) Suntgowe vgl. Sundgau 443, 756, 757, 758, 759, 761, 928, 931, †932 Suppia vgl. Suippe – Benedikt, A., Hl. (gest. ca. 560) 442, 700, †715, 740, Suresco vgl. Sorano 742, 759, 762, 771, 781, 793, 799, 840, 906, 907, Sureta casale, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei † 930, 931, 932, 938, 943, 951, 963, 964, 965, 966, Rom in Italien (Latium) 1051 1025, 1043, 1063, 1064, 1118, †1134, 1190, †1193, 1239, 1279, 1293, 1295, 1296, 1300, 1302, 1304, Surisco, O. wüst bei Terracina in Italien (Latium) 761 – S. Maria, Ki. 761 †1308, 1359, 1361, 1362, 1365, 1367, 1371, 1376, 1378, 1379 Susa (Segusia), O. in Italien (Piemont) 1282 – Burg (castellum q. d. Sublacu), 931 – S. Giusto (mon. s. Iusti ... consecratum in honore s. Tri- – Humbert (Umbertus), A. (ca. 1050-1069) 442, 758, nitatis, s. Marie, b. Petri et Pauli seu Mauri), Kl. 1282 761, 931 – – Anselm, A. (1057) 1282 – Johannes v. Aragon, Mönch (14. Jh.) †932 Susurrianum palatium vgl. Rom, S. Croce – Otto, A. (ca.1041-1050) 756, 757, 758 Sutri (Sutrinus, Sutrium), O. und D. in Italien (Latium) – Sacro Speco (Specum in honore s. Silvestri), Kl. 442, 329, †330, 331, 357, 360, 514, 540, 545, 820, 856, 931, †932 1050, †1052 Süditalien, Region, 361, 366, †375, 378, 544, 546, 547, – Azelin (Azelinus, Kilinus), B. (1049-1059) 514, 540, 551, 622, 623, 729, 731, 733, 734, 735, 736, 737, 545, 820, 856 738, 739, 739, 740, 747, 748, 766, 811, 874, 875, – Dominicus II., B. (um 1027-1049) 540 890, 919, 920, 927, 933, 935, 939, 960, 961, 968, – S. Silvestro, Ki. †1052 969, †971, 972, 973, 974, 979, 980, 981, 1014, Suxorianum vgl. Rom, S. Croce 1016, †1018, 1022, 1038, 1040, 1067, 1069, 1070, Sven Estridsen (Suein), Kg. v. Dänemark (1047-1076) 1078, †1090, †1093, 1094, 1100, 1110, 1112, 1124, †377, 482, 491, †582, 874 1131, 1137, 1141, 1153, †1185, 1219, 1249, 1286, Swarzenbahc vgl. Schwarzenbach 1296, 1311, 1325, 1378, 1392 Swikerus vgl. Suidger, Clemens II. Südtirol (Etschland), Region in Italien (Alto Adige) 720 Sylvester vgl. Silvester Suedia vgl. Schweden Symeon vgl. Simeon, Simon Suein vgl. Sven Symmachus, P. (498-514) 357, 358 Sueini, Sueones vgl. Schweden 93

1016 Verzeichnis der Personen und Orte

Symon vgl. Simeon, Simon Teodalus vgl. Theobald Symphorianus, Hl. 1257 Teodatus vgl. Deodat Taben (Tauena), O. (sl. v. Saarburg) in Deutschland Teramo (Aprutiensis), O., Gft. und D. (nwl. v. Pes- (Rheinland-Pfalz) †860 cara) in Italien (Abruzzen) 1229, 1245, 1246, 1248, 1307 Taderniacum vgl. Ternay – Gerhard (Girardus), Gf. (1056) 1229, 1246, 1307 Talianum maior, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei – Petrus, B. (ca. 1056-1070) 1246, 1246, 1248, 1307 Rom in Italien (Latium) 1050 – S. Maria, Kathedr. 1248 Talianum minor, Besitz d. Martinskl. am Vatikan bei Tercenay (Tercenniacum), O. (söl. v. Besançon) in Rom in Italien (Latium) 1050 Frankreich (Doubs) 692 Tancia mons, Berg in der Sabina mit Michaelski. 890 Termoli (Termulum, Termulense, Termola), O. und D. Taneta vgl. Thennes (nwl. v. Foggia) in Italien (Molise) 1107, 1118, Tankward (Tancoardus), B. v. Brandenburg (um 1051) 1370 658 Ternay (Taderniacum), O. und Kl. (nl. v. Vienne) in Tantonville (Tontonis villa), O. (sl. v. Nancy) in Frank- Frankreich (Rhône) 1218, 1385 reich (Meurthe-et-Moselle) †831 Tero fluvius vgl. Taro, Teverone Tarbes (Bigorrensis), O. und D. in Frankreich (Hautes- Terra di lavoro (?Arpe), Region in Italien (Latium und Pyrénées) 1260 nl. Kampanien) 1249 – Heraclius, B. (1056-1064) 1260 Terracina (Terracina, Terracinensis), O. und D. in Ita- Tarciano, O. wüst bei Siena in Italien (Toskana) 1242 lien (Latium) 931, 963, 965, 966 – S. Agnese, Ki. 1242 – Johannes IV., B. (ca. 1036-1059) 966, 1063 Taro (Tero fluvius), Fl. in Italien, sl. Nebenfl. d. Po – S. Stefano, Kl. 963, 965, 966, 1063 415, 416, 420 Terrione, Besitz der Vatikanklöster bei Rom in Italien Taruannensis, Taruanensis vgl. Thérouanne (Latium) 1050, 1051 Tarvisiensis vgl. Treviso Tertiveri (Tortibulum), O. (wl. v. Foggia) in Italien (Apulien) 1370 Tauena vgl. Taben Tetbaldus vgl. Theobald Taunacum vgl. Tenu Tetuinus vgl. Dietwin Taurinensis vgl. Turin Teuderius vgl. Teuderich Teano (Theanensis, Tiano), O., Gft. und D. (nl. v. Ca- serta) in Italien (Kampanien) 771, 1070, 1078 Teuto, Adliger in Ascoli Piceno (1056) 1245, 1246, – Isembald (Isembardus), B. (1049-1059) 771 1247, 1248 – Landulf, Gf. (1053) 1070, 1078 Teutonicum regnum vgl. Deutschland Teatinus vgl. Chieti Teuzo, A. v. Montamiata (um 1050) 799 Tebaldus vgl. Theobald Teuzo, A. v. St. Peter (1050) 771 Tedericus vgl. Theoderich Teuzo, Schenker an Domstift Florenz (1038, 1050) Tedmar (Thedemarius), A. v. S. Maria di Picciano (um 796 1050) 517, 903, 905 Teverone (Tero fluvius), Nebenfl. des Tiber nl. v. Rom Tedmar vgl. Thietmar 416 Telese Terme (Thelesia, Thelesini), O. und Gft. (nwl. v. Tharissa vgl. Obertheres Benevent) in Italien (Kampanien) 1078, 1107, Theanensis vgl. Teano 1370 Theatinus vgl. Chieti – Hugo, Gf. (1053) 1078 Thebäische Legion, Martyrer 1166 Tenu (Taunacum), Fl. in Frankreich †595 – Viktor, Hl. 1166, 1218 Teobertus vgl. Theobert Thedemarius vgl. Tedmar Teodald, Getreuer des Rainard v. Fontenoy (1050) Thekla, Hl., Patronin in Osimo 1048 840 Thelesini vgl. Telese 94

Verzeichnis der Personen und Orte 1017

Thennes (Taneta), O. und Kl. (söl. v. Amiens) in Thyrrenisches Meer, Teil des Mittelmeers, wl. v. Ita- Frankreich (Somme) 753 lien 413 Theobald (Theutbaldus), EB. v. Vienne (970-1001) Tiano vgl. Teano †1029 Tiber (Tyberis), Fl. in Italien 416, 550, 952, Theobald III. (Tebaldus, Tetbaldus), Gf. v. Blois und Tiburtina, Tiburtinensis vgl. Tivoli Champagne (1037-1089) 627, 819, 877, 1274, Ticinensis vgl. Pavia †1275 Tils (Tulis), ehem. Hof am Inn in Österreich (Tirol) Theobald v. Graisbach, Adliger (1053) †1021 1181 Theodat, angebl. B. v. Ostia (1051) †899 Timotheus, Hl. 1257 Theoderich/Teuderich (Tedericus, Teudericus, Teuderius), Tino (Tyrus maior insula), Insel (sl. v. Portovenere) in B. v. Urbino (ca. 1021-1056) 540, 550, 771 Italien (Ligurien) 462 Theoderich III., Kg. der Franken (673-690) †595 Tirol, Region und Bundesland in Österreich 1181 Theodericus vgl. auch Dietrich Tivoli (Tiburtina, Tyburtina, Tiburtinensis), O. und D. in Theodevinus vgl. Dietwin Italien (Latium) 521, 524, 771, †899, 931 Theodor, angebl. B. v. Mileto (1051) †899 – Benedikt, angebl. B. (1051) †899 Theodora, Ksin. v. Konstantinopel (1055-1056) 1208 – Johannes, B. (1030-1065) 771 – S. Barbara, Zelle 931 Theodoricus vgl. Dietrich Tocco Claudio (Tocchum), O. (wl. v. Benevent) in Ita- Theodosia, Hl., Patronin in Montier-en-Der 781, lien (Kampanien) 1370 1190 Todi (Tubertinus, Tudertinus), O. und D. in Italien Theodosius-Mausoleum vgl. Ravenna, Marienba- (Umbrien) 771, †899, 929, 1160 silika – Albert, Bewohner (1054) 1160 Theophanius, A. v. S. Maria in Macchia Valfortore – Harduin (Arduinus), B. (1050-1059) 771 (um 1053) †1105 – Jeorius, angebl. B. (1051) †899 Theophilact, Theophylakt vgl. Benedikt IX – S. Leuzio (eccl. s. Leucii), Kl. 929 Thenis vgl. Thiennes – – Johannes, A. (um 1050) 929 Theres vgl. Obertheres Tolosanus vgl. Toulouse Thérouanne (Moriensis, Taruanensis, Taruannensis), O. Tomburg (Toneburg), ehem. Burg beim Rheinbacher und D. in Frankreich (sl. v. St-Omer) (Pas-de-Ca- Oteil Wermersdorf (sl. v. Bonn) in Deutschland lais) 622, 626, 890, 1295 (Nordrhein-Westfalen) 958 – Audomar, B. (639-667) 1295 Tongern (Tongeren) (Tongrensis, Tungrensis) ehem. D., – Drogo, B. (1030-1078) 622, 626, 890 O. (nwl. v. Lüttich) in Belgien (Lüttich) 594, †633 Thetensis vgl. Chieti – Remaclus (Remaclus, Remaglus), B. (652-662) 594, Theutbaldus vgl. Theobald †595, †633 Theutonia, Theutonicum regnum vgl. Deutschland vgl. auch Lüttich Thiennes (Thenis), O. und Kl. (wl. v. Lille) in Frank- Tontonis villa vgl. Tatonville reich (Pas-de-Calais) 753 Toriensis vgl. Turin Thietmar/Dietmar, B. v. Chur (1040-1070) 1033, Torolfesheim vgl. Dorlisheim 1046, 1049, 1164, 1214 Tortibulum vgl. Tertiveri Thiofried, A. v. Echternach (1081-1111) 655 Tortona (Tortun), O. und D. in Italien (Piemont) 461 Thomas (Thoma), Apostel 379, 384, 771, 1257 – Petrus, B. (1014-1077) 461 Thomas (Thoma), EB. v. Karthago (1053) 1121, 1122, Toscanella vgl. Tuscania 1123 Tosculanum vgl. Tusculum Thorfinn Sigurdsson, Jarl der Orkney-Inseln (ca. Toskana, Tuszien (Ethruria, Tuscanus, Tuscia, Tuscus), 1015-1060) 471, 483 Terr. in Italien 358, 391, 392, 393, 394, 445, †494, Thüringen, Bundesland in Deutschland 859 †495, †497, 521, 524, 527, 557, 791, 792, 793, 794, 95

1018 Verzeichnis der Personen und Orte

797, 798, 799, 811, 894, 938, †941, 1033, 1035, – Bruno, B. (1027-1051) †397, 401, 402, †403, 404, 1162, 1213, 1217, 1283, 1284, 1285, 1286, 1297, 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, †412, 413, 414, †1298, 1299, 1300, 1301, 1302, 1303, 1304, 1305, 415, 416, 417, 418, 419, 420, †421, 504, 510, 514, 1306, †1308, †1309, 1310, 1311, †1318, 1342, 529, 574, 583, 600, 607, 616, 622, 626, 627, †641, †1345, 1348, 1356, †1369, 1378, 1392, 1394, 1396 †649, 652, 658, †669, †689, 698, 768, 771, 789, – Beatrix, Frau d. Mkgfen Bonifaz und Gottfried 803, 821, 829, 835, †837, 840, 842, 843, 846, †863, (1017-1076) 458, 557, 560, 797, 798, 1035, 1213, 872, †885, 995, 1154, 1156 1217, 1232, 1271, 1342 vgl. Leo IX. – Bonifaz (Bonifatius, Bonifacius, Bonefatius) v. Canossa, – Curelm, Pr. (1050) †805 Mkgf. d. Toskana (dux Lombardorum) (1007-1052) – Drogo, B. (907-922) †805 386, 391, 392, 393, 394, 395, 458, †494, †495, – Durandus (Durannus), Pr. (1049) 602 †497, †501, 502, 557, 560, 894, 1035, †1036, 1221 – Gottfried (Godofridus, Gothericus) d. Bärtige Hzg. v. – Friedrich v. Astenois, Gf. (bis 1055) 841, 842, 844 Lothringen, Mkgf. d. Toskana (ca. 1053-1069) – Frotar (Frotarius), B. (814-846) †805 514, 566, 581, †584, 642, 655, 663, 674, 1014, – Fulbert, A. und Kan. (1050) †805 1016, 1033, 1213, 1221, †1231, 1232, 1271, 1272, – Gauzlin (Gauselinus, Gozelinus), B. (922-962) †805, 1297, 1301, 1302, 1303, 1311, †1318, 1325, 1342, †831, †885 †1345, 1348, †1369, 1378, 1392 – Gerhard (Gerardus), B. (963-994), Hl. 411, 600, 616, – Mathilde, Mkgfin (1046-1115) 502, †941, 1396 †641, 688, 761, 771, 772, 789, †805, 827, 828, 829, Tostig (Tosti), Gf. v. Northumbria (1055-1066) †1202 830, †831, †832, 833, †885 Toto, ArchiPr. in Verona (1049) 559 – Harbald, Laie (1050) †805 – Heinrich v. Lothringen, B. (1127-1167) 607 Toul (Leuca, Leucorum/Leuchorum/Leuchodum sedes, Leuchae, Tullensis, Tullum), O. und D. in Frankreich – Hermann, B. (1020-1026) †863 (Meurthe-et-Moselle) †397, 401, 402, †403, 404, – Hugo, Kle. (1050) †805 405, 406, 407, 408, 409, 410, 411, †412, 413, 414, – Johannes, Laie (1050) †805 415, 416, 417, 418, 419, 420, †421, 422, 504, 505, – Lambert, ArchiDi. (1049) 602 508, 510, 514, 529, 540, 564, 574, 583, 589, 600, – Liutolf/Luctulf, Dekan (Ende 11. Jh.) 514, 1160 601, 602, 603, 604, 605, 606, 607, 608, 609, 610, – Peter, B. (1165-1191) †831 616, 622, 626, 627, †641, †648, †649, 651, 652, – Pibo, B. (1069-1107) 411, 505, 602, †885, 1160 658, †669, 688, †689, 698, 699, †715, 761, 768, – Rainard II. de Fontenoy, Gf. (1050) †831, 840, 841, 771, 772, 789, 798, 803, †805, 821, 822, 825, 826, 842, 843, †863 827, 828, 829, 830, †831, †832, 833, 834, 835, – Richard de Robert-Espagne (Richardus de Roberti His- †837, 840, 841, 842, 843, 844, 846, †847, 854, 855, pania), Kle. (um 1050) 607 856, 857, 858, †860, †863, 871, 872, 873, 878, – Robert (Rotbertus), Pr. (1049) 602 †885, 1040, 1156, 1160, 1385 – Rudolf (Rodulfus), ArchiDi. (1049) 602 – Adalbero (Albero), ArchiDi. (1049) 602, 789, †805, – St-Evre (s. Apri), Ki. 410, 606, 608, 616, 698, †885 854 – – Widrich, A. (ca. 1030-ca. 1055) 771 † – Adalbero, Kle. (1049) 715 – St-Mansuy (s. Mansueti), Kl. 608, †832, 840, 842, – Albero, Pr. (1049) 602 †885 – Albizo, Mönch (1050) 761, 771 – – Dodo, A. (um 1050) †832 – Andelm, Pr. (1050) †805 – Anselm, Laie (1050) †805 – Ste-Marie-et-St-Étienne (congregatio s. ... Mariae – Aper, B. (500-507) 410, 583, 600, 606, 608, 771, stique ... Stephani), Kathedr. 789, 803, †805, 827, †885 828, 829, †831, †832, 840, 854, †863 – Arnulf, B. (847-871) †805 – Stephan, ArchiDi. (1049) 602 – Arnulf, Pr. (1050) †805 – Udo (Oddo, Udo, Vto, Wido), Primicerius v. Toul, – Berthold, B. (996-1017) 603, 616, †805 päpstl. Kanzler, B. (1051-1069) 422, 504, 514, 583, – Bezelin, ArchiDi. (vor 1048) 402 600, 602, 607, †648, †649, 658, 688, 761, 771, 789, 798, 803, †805, 822, †831, †832, 834, †837, 840, 96

Verzeichnis der Personen und Orte 1019

842, 843, 844, †847, 854, 855, 856, 857, 858, †860, Trebana vgl. Trevi nel Lazio †863, 871, 872, 873, 878, †885 Trebucum vgl. Tribuco – Ulrich (Ulricus), ArchiDi. (1049) 602 Trebur (Triburum, Triburia), O. (wl. v. Groß Gerau) in – Walter, Dekan (1049) 602 Deutschland (Hessen) 1012, †1117 – Werner (Warner), Dekan (1049) 602 Trecassinus vgl. Troyes, St-Paul-Trois-Châteaux – Widrich, ArchiDi. (1049) 602 Tréguier (Auximorum), O. und D. (öl. v. Brest) in Toulouse (Tolosanus), O. und D. in Frankreich Frankreich (Côtes-d'Armor) 1205 (Haute-Garonne) 513, 620, 807, 991, 1206, 1207, – Martin, B. (ca. 1045-1080) 1205 1217, 1260, 1261 – Arnald, EB. (1035-1056) 1261 Tremiti (eccl. b. Marie in insula q. d. Tremeti), Insel und – Poncius, Gf. (1037-1061) 991 Kl. in Italien (Adria) 1118, 1212, 1213, 1371, 1376 – Gisenolf (Guisinolfus), A. (um 1050) 1118 Tours (Turonus, Turonensis, Turonicus), O. und D. in Frankreich (Indre-et-Loire) †479, 601, 611, 626, Treverensis, Treverorum vgl. Trier †631, 670, 719, 750, 761, 771, 775, 786, 803, 1125, Trevi nel Lazio (Trebana), O. (swl. v. Avezzano) in 1136, 1160, 1205, 1217, †1252, 1290, †1334 Italien (Latium) 757, 931 – Arnulf, EB. (1023-1052) 626, 750 Trevico (mons de Vico), O. (öl. v. Benevent) in Italien – Bartholomäus, EB. (1053-1068) 1136, 1205 (Kampanien) 1370 – Berengar (Beringerius, Beringarius, Berengarius), Theo- Treviris, Treviri vgl. Trier loge (gest. 1088) 515, 627, 750, 751, 761, 786, 790, Treviso (Tarvisiensis), O. und D. in Italien (Venetien) 803, 818, 895, 900, 1136, 1217, 1290 1225 – Erhard (Herardus), EB. (856-871) †631 – Rozo, B. (1055) 1225 – Martin, B. (gest. 397), Hl. 435, 445, †449, †479, Tribuco (Trebucum), Burg im Besitz des Kl. Farfa, 1007, 1160 wüst an d. Mündung d. Farfa in den Tiber bei – Radulf, EB. (1072-1085) 719, 761 Poggio Mirteto (nl. v. Rom) in Italien (Latium) – St-Julien 761, 771 441 – – Richer, A. (1034-1058) 761, 771 Triburum, Triburia vgl. Trebur – St-Martin, Ki. †479, 719, 761, 803, †1334 – St-Maurice, Ki. 1136 Tricastinum vgl. St-Paul-Trois-Châteaux Toussaints-en-l'Ile vgl. Châlons-en-Champagne Tridentinus vgl. Trient Traetto (heute Minturno), O. und Gft. (öl. v. Gaeta) Triel vgl. Trier in Italien (Latium) 1359 Trient (Tridentinus), O. und D. in Italien (Trento) 461 – Marinus, Gf. (1057) 1359 – Heinrich (Henricus), B. (1068-1082) 461 – Obdulana, Frau d. Gfen Marinus 1359 – Ulrich II., B. (1022-1055) 461 Traiectensis vgl. Utrecht Trier (Treverensis, Trevirensis, Treviris, Treverorum, Treve- Tranculfi villa vgl. Tranqueville rum, Triel), O. und D. in Deutschland (Rheinland- Pfalz) 382, 404, 406, 409, †479, 529, 540, 541, 543, Trani (Tranensis), O., Gft. und D. in Italien (Apulien) † † 1038, 1040, 1078, 1133 548, 550, 581, 584, 592, 596, 597, 598, 599, 601, – Johannes, EB. (1053-1059) 1038, 1133 602, 609, 611, 612, 618, 619, 622, 626, 642, 644, – Petrus, Gf. (1042-1064) 1078 645, 647, †648, †649, †650, 651, 652, 655, 658, 661, 813, †814, 839, 856, 859, †860, †863, 872, Tranqueville (Tranculfi villa), O. (sl. v. Toul) in Frank- 1001, 1028, 1292 reich (Vosges) 789, †805, †863 – Dietrich (Theodoricus), EB. (965-977) 529, 541, †548 Trasmund, B. v. Fiesole (1058-1077) 1356 – Eberhard (Eberardus, Eberhardus, Evrardus, Heberar- Trasmund (Transmundus, Trasmundus), Gf. v. Chieti dus, Eburonardus, Eberhart), EB. (1047-1066) 382, (ca. 1040-1060) 1072, 1078, 1213, 1248, 1285, 404, 406, 409, 529, 540, 541, †548, 550, 596, 602, 1293, 1367 611, 612, 618, 619, 622, 626, 642, 644, 645, 647, Trasmundus filius Pandolfi, Zeuge in Grasciano (1057) †648, †649, 655, 658, †863, 872, 1292 1307 – Egbert (Ekbertus), EB. (977-993) 529, 541 Trastevere vgl. Rom – Hidulf, EB. (gest. 707), Hl. 434, 1000, 1001 97

1020 Verzeichnis der Personen und Orte

– N., EB. †533 tium) 385, 520, 521, 524, 544, 931, 938, †1105, – St. Martin, Ki. †479 1156, 1224, 1311 – St. Maximin, Kl. (eccl. s. Iohannis ev., s. Maximini) – Gregor II., Gf. (gest. vor 1064) 521, 524, 1156, †648, †650, 813, †814, 859, †860 1224, 1225 – – Dietrich (Theodericus), A. (um 1050) †860 – Humbert, angebl. B. (1053) †1105 – St. Paulin, Ki. 596, 598, 599 – Octavian (Octabius), Bruder Benedikts IX. (1055) – St. Simeon, Ki. 597 1225 – Petrus, B. (1050-1059) 1311 Trivento (Triventum), O. und D. in Italien (Molise) – Petrus, Gf., Bruder Benedikts IX. (gest. nach 1056) 1107, 1370 521, 524, 1156, 1224, 1225 Trociacum vgl. Troussey – Theophylakt vgl. Benedikt IX. Troia (Troiana), O. und D. in Italien (Apulien) 1370 Tuscus vgl. Toskana Troussey (Trociacum), O. (wl. v. Toul) in Frankreich Tuskulaner, Gfengeschlecht 399, †400, 544, 546, 551, (Meuse) 789 731, 901, 943, 1156, 1224, 1225 Troyes (Trecassinus), O. und D. in Frankreich (Aube) vgl. auch Tusculum 627, 677, 678, 761, 822, 827 Tuszien vgl. Toskana – Fromund (Frotmundus), B. (ca. 1050-1070) 822, 827 Tyberis vgl. Tiber – Mainard, B. (1034-1049), dann EB. v. Sens (1050- Tyburtina vgl. Tivoli 1062) 627, 677, 678, 761, 768 Tyniec, O. und Kl. (swl. v. Krakau) in Polen (Mało- Tubertinus, Tudertina vgl. Todi polskie) 493 Tulis vgl. Tils – Aaron, A. (vor 1046) 493 Tullensis vgl. Toul Tyrsus, Hl., Patron in Châteauponsac †836 Tullingen vgl. Dinglingen Tyrus maior insula vgl. Tino Tullum vgl. Toul Uuanilo vgl. Wanilo Tumpieter vgl. Dompeter Ubertus, B. v. Pisa (1132-1137) 1174 Tungrensis vgl. Tongern Ubertus vgl. Hubert, Humbert Turin (Taurinensis, Toriensis), O. und D. in Italien (Pie- Udalrich, A. v. Lorsch (1056-1075) 1228 mont) 540, 541, 550, 807, 1306 Udalrich (Odolricus), B. v. Imola (ca. 1053-1080) 1046 – Kunibert (Cunibertus), B. (1046-1082) 540, 541, 550, Udalrich (Huodalricus, Oudelricus, Vohdalricus, Vodal- 1306 ricus), EB. v. Benevent (1053-1069) 1069, 1070, Turolf, B. v. Birsay (ca. 1050-1060) 471 1101, 1104, 1106, 1107, 1370 Turonicus, Turonensis vgl. Tours Udalricus v. Egisheim, angebl. Bruder Leos IX. (Anf. Turris de Sile, O. in Italien (Besitz d. Kl. Brondolo) 11. Jh.) †704 1043 Udalricus v. Egisheim, (12. Jh.) †704 Turremuro (in Turre Muro) vgl. Rimini Udalricus vgl. Ulrich Tuscania/Toscanella (Tuscana, Tuscanellensis, Tuscanen- Udo (Oddo, Udo, Vto, Wido), Primicerius v. Toul, se), O. und D. in Italien (Latium) 540, 541, 550 päpstl. Kanzler (1050/1051) und B. v. Toul (1051- – Benedikt, B. (ca. 1047-1050) 540, 541 1069) 422, 504, 514, 583, 600, 602, 607, †649, 658, – Bonizo, B. (ca. 1050-1057) 771 688, 761, 771, 789, 798, 803, †805, 822, †831, – Johannes, B. (1027-1036) dann v. Porto (1036- †832, 834, †837, 840, 842, 843, 844, †847, 854, 1057?) 357, 358, 425, 486, 540, 541, 550, 556, 602, 855, 856, 857, 858, †860, †863, 871, 872, 873, 878, 611, 647, †648, 658, 771, 1171, 1342, 1351 †885 Tuscanella vgl. Tuscania Udo (Vto), Mkgf. v. (Stade) (1037-1057) 472, 655 Tuscanus vgl. Toskana Udo, Konzilsteilnehmer (1049) 655 Tusculum (Tosculanum, Tosculana civ.), O. (abgeg. bei Uelletrensis vgl. Velletri Frascati), D. und Adelsgeschlecht in Italien (La- 98

Verzeichnis der Personen und Orte 1021

Uenilo vgl. Wenilo – Mainard (Maginardus), B. (ca. 1056-1080) †1308 Ugo, Person im Umfeld v. Romans (1056) 1205 – Theoderich (Teodericus, Teudericus), B. (1021-1056) Ugo vgl. Hugo 540, 550, 771 Ugonis terra, Besitz d. Kl. S. Pietro in Perugia 952 Urbionis vgl. L'Orbieu Ugus vgl. Hugo urbs Apostolorum vgl. Rom Uisiunianensis vgl. Bisignano Uresheim vgl. Urschenheim Ulf (Lupus, Wlf), B. v. Dorchester (1049-1052) 622, Urgel (Seo de Urgel), O. und D. in Spanien (Lleida/ 624, 803, 827 Katalonien) 1260 – Wilhelm, B. (1040-1075) 1260 Ulm, O. in Deutschland (Baden-Württemberg) 388, 389, 396, 865 Urschenheim (Uresheim), O. (öl. v. Colmar) in Frank- † Ulpia basilica vgl. Rom, Lateran reich (Haut-Rhin) 847 Ursicius, Hl., Patron in St-Ursanne 709 Ulrich (Oudalricus, Udalricus), A. v. Reichenau (1049- 1069) 532, †533, †534, 540, 655, 713 Urso Orseolo, Patr. v. Grado (1013-1044) 787 Ulrich (Ulricus), ArchiDi. in Toul (1049) 602 Ursula v. Leiningen-Dagsburg, Frau Maximilians v. Pappenheim (17. Jh.) †1021 Ulrich, B. v. Augsburg (923-973) †866, 1106, 1257 Ursus, A. v. S. Sophia in Benevent (um 946) 967 Ulrich II., B. v. Trient (1022-1055) 461 Ururi, O. (nwl. v. Foggia) in Italien (Molise) 1078 Ulrich, Propst in Reims (um 1050) 622, 623 Uscia vgl. Huise Umana, O. (Numana, sl. v. Ancona) und ehem. D. in Italien (Marken) 1246, 1249 Uticensis vgl. Uzès – Wilhelm (Guillelmus), B. (1056-1070) 1245, 1248 Utrecht (Traiectensis), O. und D. in den Niederlanden Umbertus vgl. Humbert 658, 1184 – Benno/Bernulf (Benno), B. (1026-1054) 658 Unfroy vgl. Hunfried Uuaimarius vgl. Waimar Ungarn (Hungaria, Pannonia, Ungaria, Ungri), Land und Volk 358, 359, 492, 647, 810, 820, 827, 856, 874, Uuidricus vgl. Widrich 936, 972, 974, 978, 979, 980, 981, 982, 984, 986, Üxheim (Ochisheim), O. (wl. v. Koblenz) in Deutsch- 987, 988, †993, 995, 998, 1022, †1117 land (Rheinland-Pfalz) †860 – Andreas I. (Andrea), Kg. (1046-1060) 492, 874, 936, Uzès (Uticensis, Uzedium), O., Gft., und D. (nwl. v. 978, 988, †1117 Avignon) in Frankreich (Gard) 810, 1218, 1385 – Gisela, Frau Kg. Stephans (gest. ca. 1060) 647 – Peter Orseolo, Kg. (1038-1046) 988 Val de Bonmoûtier (Bodonis mon.) (heute: Val-et-Châ- – Stephan, Kg. (997-1038) 647 tillon), O. (öl. v. Lunéville) in Frankreich (Meur- the-et-Moselle) †885 Ungarius, Adliger im Umfeld des Kl. S. Tommaso in Foglia (1047) 379 Val di Ponte vgl. S. Maria Val di Ponte Unschuldige Kinder, Hl. 984 Valbina vgl. Valva Unzonis curtis vgl. Zincourt Valdericus vgl. Oldericus Uolgfeld vgl. Volkfeld Valdonis curtis vgl. Vaudoncourt Uraha vgl. Aurich Valence (Valentinus, Valentinensis) O. und D. in Frank- reich (Drôme) †782, †783, 803, 806, 1205, 1218, Urban II., P. (1088-1099) 422, 455, 502, 505, 513, 1385 780, †1105, 1179, 1186, 1331 – Pontius (Poncius, Pontius), B. (1031-1056) †782, Urban III., P. (1185-1187) 454, †899 †783, 803, 806, 1205 (Orbeiz), O. (wl. v. Colmar) in Frankreich – St-Victor, Kl. 803, 806 (Haut-Rhin) 699 Valenciennes (Valencena), O. (nl. v. Cambrai) in Urbevetere vgl. Benevent Frankreich (Nord-Pas-de-Calais) †582, 591, 592, Urbino (Arbinensis, Orbiensis, Urbinatus), O., D. und 609 Gft. in Italien (Marken) 540, 550, 771, †1308 Valentin, angebl. B. v. Meretensis (1051) †899 99

1022 Verzeichnis der Personen und Orte

Valentrum vgl. Vallendar Vence (Vecientis), O. und D. (wl. v. Nizza) in Frank- Valerius, Hl., Patron in Trier 541 reich (Alpes-Maritimes) 1306 Vallavensis vgl. Le Puy Vendeuil (Vendolium), O. (sl. v. Breteuil) in Frankreich Vallendar (Valentrum), O. (nl. v. Koblenz) in (Oise) 630 Deutschland (Rheinland-Pfalz) 665, 1278 Vendôme (Vindocinum, Vindocinensis), O. in Frank- Vallesia vgl. Wallis reich (Loir-et-Cher) †339, †340, †375, 1136, †1192, †1193, 1235, 1236 Vallis vgl. Fell – Ste-Trinité (eccl. s. Trinitatis), Kl. †339, †340, †375, Vallombrosa, Kl. und Orden in Italien 549, 792, 1136, †1192, †1193, 1235, 1236 1237, 1393 – – Gottfried, A. (1093-1132) †339, †340, †375, Vallonensis vgl. Fenouillet †1192 Valva (Balbensis, Valbina, Valvensis), O. und D. (öl. v. – – Otto (Odo) Dekan (um 1047) †339 Salerno) in Italien (Kampanien) 904, 905, 960, Venecia vgl. Venedig, Venetien 1078, 1124 – Dominicus, B. (1053-1073) 904, 905, 1124 Venedig (Venecia), O. und D. (Castello) in Italien (Ve- – Grimoald (Grimualdus), B. (um 968) 1124 netien) †338, 358, †463, 672, 676, 845, 985, 998, † † Vangio vgl. Worms 1044, 1055, 1057, 1180 – Domenicus Contarini, Doge (1043-1070) 1044, Vantoux (Ventosum), Hof bei Gy (nwl. v. Besançon) 1057 in Frankreich (Haute-Saône) 690 – S. Marco (ad s. Marcum), Ki. 985 Vapicensis vgl. Gap – S. Zaccaria, Kl. †338, †463, †1180 Varangéville (Vuaringisi villa), O. (söl. v. Nancy) in Venere vgl. S. Giovanni in Venere Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 858 Venetien (Venecia, Venetia), Terr. in Italien 985, 998, Varennes (sur-Amance) (Verona), O. (söl. v. Chau- 1043, 1057, 1058 † mont) in Frankreich (Haute-Marne) 885 Venosa, O. und D. (öl. v. Melfi) in Italien (Basilicata) † - St-Gengoulf, Kl. 885 †467, †1018, †1210 Varia vgl. Lorsch – S. Trinità Kl. †467, †1018, †1210 Vasatensis vgl. Bazas – – Ingelbert (Iguilbertus), A. (ca. 1050-1066) †467, Vaucouleurs (Vallicolor), O. und Burg (swl. v. Toul) in †1210 Frankreich (Meurthe-et-Moselle) 504 Ventosum vgl. Vantoux Vaudoncourt (Valdonis-curtis), O. (nwl. v. Vittel) in Vercelli (Vercelis, Vercellis, Vercella, Vercellensis, Verzel- Frankreich (Vosges) 616 lensis), O. und D. in Italien (Piemont) 622, 655, Vecientis vgl. Vence 659, 670, 750, 751, 753, 754, 761, 772, 775, 786, Vegetato (Vegetano), päpstl. Besitz in Mittelitalien 790, 798, 799, †800, 801, 802, 803, 804, †805, 806, †1052 807, 808, 809, 810, 812, 813, 818, 825, 827, †831, Veit (Vitus), Hl., Patron in Obertheres, Elten 381, 890, 895, †944, †971, 1016, 1306 1184 – Gregor, B. (1044-1077) 801, 802, 803, 890, 895, Velletri (Bellitrensis, Uelletrensis, Wlterensis), O. und D. 1306 – S. Maria Maggiore, Kathedr. 803 in Italien (Latium) 771, 1295, 1306, 1311, 1342, 1351 Verden (Ferdensis), O. und D. in Deutschland (Nie- – Benedikt, B. (ca. 1055-1058) 1295, 1306, 1311, dersachsen) 370, 1026 1342, 1351 Verdun (Verdunensis, Virdunensis, Virdunum), O. und – Johannes, B. (um 1050) 771 D. in Frankreich (Meuse) 404, 406, 409, 566, 589, Velotte (Vileta), O. (sl. v. Besançon) in Frankreich 622, †641, 642, 643, 644, 645, 647, †648, †649, (Doubs) 692 658, 661, 662, 663, †664, 855, †863, †1024, 1025 Venantius (Venancius), angebl. B. v. Kruschwitz – Berengar, B. (940-960) †1024 (1034) †485 – Dada, Gfin (11. Jh.) 1025 – Dado, B. (880-923) 663 Venantius, Hl. 589, 730 100

Verzeichnis der Personen und Orte 1023

– Dietrich (Theodericus, Theodoricus), B. (1046-1089) Vézelay (Vergelliacum, Verzelliacensis, Vizeliacensis) O. 404, 406, 409, 622, 642, 644, 645, 647, †648, †649, und Kl. (wl. v. Dijon) in Frankreich (Yonne) 622, 658, 661, †664, 855, †863, †1024, 1025 755, 771, 780, 1385 – Ermenfried, ArchiDi. (um 1050) 644, †664 – Gosfred (Gaufridus, Gozfredus), A. (1037-1052) 622, – Gottfried (Godefridus), Gf. (960-995) 1025 755, 771 – Hagano, Gf. (um 900) 663 Vgo vgl. Hugo – Haimo (Haimo, Haymo), B. (988-1024) 661, †664, via Egnatia, Straße v. Durazzo nach Konstantinopel †1024, 1025 1133 – Hermann (Herimannus), Gf. (gest. 1029) 1025 via Flaminia, Straße in Italien v. Rom zur Adria 361 – Notre-Dame (canonica s. Mariae principalis eccl.), via regia, Straße in Italien vom Norden nach Rom Kathedr. und Domkapitel 663 416 – – Rotmir, Primicerius (um 1050) 663 Viator, Hl. †467, †1210 – – Warmund, Dekan (um 1050) 663 Viccaris vgl. Biccari – Rambert, B. (1024-1038) 855 Vich (Vic), O. und D. in Spanien (Barcelona/ – Richard, B. (1039-1046) 643, 855, †1024, 1025 Katalonien) 1261 – St-Airy (eccl. ss. Martini et Aigerici), Ki. 855 – Wilhelm, B. (1046-1076) 1260 – – Balderich (Baldericus), A. (1037-1059) 855 Vicherey (Vischeriacum), O. (nl. v. Vittel) in Frankreich – Ste-Marie-Madeleine/Vieux-moutier (vetus mon. ... (Vosges) †863 in honore s. Mariae Magdalenae), Kl. 642, †664 Victoir, Victor, Victorius vgl. Viktor – St-Martin, Ki. bei Verdun 643 – St-Maur (locum in honore s. Johannis Baptistae et s. Jo- Vido, de, O. nicht identifiziert in Frankreich †863 hannis evangelistae, ubi ss. Mauri, Salvini et Aratoris cor- Vido vgl. Wido pora venerantur), Kl. 661 Viehhausen (Viehausen), O. (wl. v. Regensburg) in – – Ava, Ä. (1048-1057) 661 Deutschland (Bayern) 1003 – St-Paul, Kl. 643, 855 Vienne (Viennensis), O., Gft., Gau und D. in Frank- – Vitonus, B. (ca. 500-530), Hl., Patron v. St-Vanne reich (Isère) 478, 761, 765, 771, †778, †782, †783, 662, †1024, 1025 †784, †785, †788, 810, 991, †1029, †1030, 1046, – Wifred, B. (959-983) †1024 †1194, 1205, 1218, †1244, 1385 Vergelliacum vgl. Vézelay – Arnald, Kle. (1050) †778, †779, †782 – Bernhard, EB. (810-842), Hl., Patron in Romans Verniolle (Vernosa), O. und Kl. (sl. v. Toulouse) in † † † † † Frankreich (Ariège) 807 761, 765, 777, 779, 782, 783, 784, 785, †1029, 1205, †1244 Vernosa vgl. Verniolle – Burchard, EB. (1010-1030) †1029 Veroli (Berulensis), O. und D. in Italien (Latium) 771 – Guido, EB. (1088-1119) †788 – Benedikt, B. (ca. 1040-1055) 771 vgl. auch: Calixt II. Verona (Veronense), O. und D. in Italien (Venetien) – Leodegar (Leodegarius, Leudegarius, Leutgarius), EB. 458, 559, 720, 729, 771, 983, 1006 (1030-1070) 478, 761, 771, †778, †782, †783, – Alberich (Albricus), A. (1047-1055) 771 †784, †785, †788, 991, †1029, †1030, 1046, †1194, – Amalrich (Amelricus), ArchiDi. (1049) 559 1205, †1244 – Harduin (Arduinus), Propst (1049) 559 – Petrus, Kanzler (1056) 1205 – S. Zeno, Kl. 771 – St-Pierre, Kl. 1205 – Toto, ArchiPr. (1049) 559 – – Guitger, A. (1056) 1205 – Walter, B. (1037-1055) 771, 1006 – Sobo, EB. (927-950) †1029 vgl. auch Varennes – Theobald (Theutbaldus), EB. (970-1001) †1029 Viereth (Vihiritpahc), Zufl. d. Main 1006 Verzellensis vgl. Vercelli Vieux-moutier vgl. Verdun, Ste-Marie-Madeleine Verzelliacensis vgl. Vézelay Vignola (Vineola), O. (wl. v. Rimini) in Italien (Emilia- Vesontinensis, Vesontionensis vgl. Besançon Romagna) 456 101

1024 Verzeichnis der Personen und Orte

– S. Maria, Ki. 456 Viterbo, O. und D. in Italien (Latium) 335, 938 Vigy, O. (nöl. v. Metz) in Frankreich (Moselle) 651 Vitice, ehem. Burg bei Teramo in Italien (Abruzzen) Vihiritpahc vgl. Viereth 824, 1245, 1246, 1247, 1248 Viktor, Hl. 683, 1166 Vitonus, B. v. Verdun (ca.500-5530), Hl., Patron v. Viktor I., P. (189-199) 1166 St-Vanne 662, †1024, 1025 Viktor II. (Gebhard v. Eichstätt) (Victor, Victorius, Vitus vgl. Veit Victoir), P. (1054-1057) 329, †340, 370, †375, 384, Vivariensis vgl. Viviers 388, 402, †403, 422, 455, 457, †467, 481, 486, 489, Viventius, A. v. S. Ianuario in Capolona (1047-1058) 514, 518, †570, 665, †724, 761, 773, 777, 780, 781, 771 †782, 824, 852, 867, 878, 975, 1022, 1026, 1027, 1031, 1125, 1130, 1136, 1146, 1162-1223, 1224, Viviers (Vivariensis), O. und D. (sl. v. Valence) in Frankreich (Ardeche) 1205, 1218, 1385 1226-1310, 1311, 1312, †1318, 1319, 1320, 1322, – Gerald, B. (1042-1070) 1205 1331, 1334, 1336, 1339, 1347, 1354, 1357, 1359, 1365, 1368, 1377, †1386, 1396 Vivo d'Orcia, O. (nöl. v. Grosseto) in Italien (Toska- vgl. Gebhard v. Eichstätt na) 447 – SS. Pietro e Benedetto, Kl. 447 Viktor III., P. (1086-1087) 781, 1160, 1208, †1210, – – Roland, Prior (um 1190) 447 1237, 1256, 1262, †1275 vgl. Desiderius v. Montecassino Vodelo vgl. Odilo Vileta vgl. Velotte Vizeliacensis vgl. Vézelay Villa nova, Besitz d. Kl. Moissac, nicht identifiziert Voda, Frau des Walfrid v. Pagny-sur-Meuse (1050) 1260 †805 Villa Pitignano (Petinianum), O. am Tiber (nöl. v. Pe- Vodolionis cella vgl. Vouillon rugia) in Italien (Umbrien) 952 Voerendaal (Furenthela), O. (wl. v. Heerlen) in den – S. Maria, Ki. 952 Niederlanden (Limburg) 583, †584 Villa s. Palladii, Besitz d. Kl. Moissac in Frankreich, Vogesen (Vosago), Gebirge in Frankreich †689, †885, nicht identifiziert 1260 1001 Villare s. Lazari vgl. Villers-St-Lazare Voinémont (Waneneymont), O. (sl. v. Nancy) in Frank- Ville-en-Blaisois (villa super Blesam), O. (sl. v. St-Di- reich (Meurte-et-Moselle) 411 zier) in Frankreich (Haute-Marne) 602 Volkfeld (Uolgfeld), Gau in Deutschland (Bayern) 1006 – Mauritiusaltar in der Ki. 602 Villers-St-Lazare (Villare s. Lazari) (heute: Villers-la- Volta in honore s. crucis vgl. La-Voûte-Chilhac Combe), O. (öl. v. Besançon) in Frankreich Volterra (Vulterensis, Vultervensis, Volterrensis), O. und (Doubs) 693 D. in Italien (Toskana) 540, 541, 550, 771, 1174, Vinay (Vinniacum), O. (nöl. v. Romans) in Frankreich 1225 (Rhône-Alpes) †783 – Wido (Guido), B. (1042-1061) 540, 541, 550, 771, 1225 – St-Genet, Ki. †783 Vinzenz (Vincentius), Hl., Patron in Metz, Besançon, Vorges-les-Pins (Vorges), O. (swl. v. Besançon) in Frankreich (Doubs) 692 S. Vincenzo 583, †648, 683, 820, 856, 1070, 1382 Vindocinum, Vindocinensis vgl. Vendôme Vosago vgl. Vogesen Vinniacum vgl. Vinay Vto vgl. Udo Virdunensis, Virdunum vgl. Verdun Vualadal vgl. Waldau Viriwala-Tor (Virivuala posterula) vgl. Lucca Vualterus vgl. Walter Viscart vgl. Robert Guiscard Vuaringisi villa vgl. Varangéville Vischeriacum vgl. Vicherey Vouillon, O. und Kl. (cella Vodolionis) (öl. v. Château- Vitalian, P. (658-671) 1107, 1370 roux) in Frankreich (Indre) 746, †836 Vitalis, Hl. 771 Vugradensis vgl. Worcester 102

Verzeichnis der Personen und Orte 1025

Vulturara Appula (Buturnensis, Vulturanum), O. und D. Walter (Galterus) v. Civitate, Adliger (1043-1060) 1078 (wl. v. Foggia) in Italien (Apulien) 771, 1107, 1370 Walter vgl. Galterius – Petrus, B. (1050-1061) 771 Walthard, EB. v. Magdeburg (1012) 329 Vuo vgl. Hugo Wandelgar (Wandalgarius, Wandelgerus), Mönch in Vuormatia vgl. Worms Montier-en-Der (1049), A. unter dem Namen Wachenroth (Wachenrod), O. (swl. v. Bamberg) in Bruno (1050-1085) 602, 761, 767, 768, 770 Deutschland (Bayern) 1006 Waneneymont vgl. Voinémont Waimar IV. (Guaimarius, Guaymarie, Guaymere, Gaymere, Wangionum vgl. Worms Uuaimarius), Fürst v. Salerno (1027-1052) 363, Wanilo (Uanilo), EB. v. Sens (837-865) †631 735, 915, 916, 919, 920, 921, 922, 969, 973, 976, Wapiciensis vgl. Gap 977, †992, 1133, 1219 Walburgis vgl. Walpurgis Warembald, A. v. St-Josse-sur-Mer (um 800) †568 Waldau (Vualadal), Oteil v. Bernburg in Deutschland Warin, A. v. St-Arnou in Metz (um 1050) 647, †648 (Sachsen-Anhalt) 558 Warmaciensis vgl. Worms Waldrad, Propst v. St-Dié (um 1050) †863 Warmund, Dekan v. Ste-Marie-Madeleine in Verdun Waleheslebe vgl. Walschleben (um 1050) 663 Waleran (Walerandus) v. Breteuil, A. v. St-Vanne bei Warner vgl. Werner Verdun (1046-1060) 630, 771, 1025 Wasserbillig (Billiche), O. (nöl. v. Grevenmacher) in Walfred Walfredi, Adliger in Arezzo (1057) †1298 Luxemburg †860 Walfrid v. Pagny-sur-Meuse, Adliger (1050) †805 Wazo (Wasso, Wazo), B. v. Lüttich (1042-1048) 387, † Wallis (Vallesia), Kanton der Schweiz †814 388, 584, 618, 621, 857 Walo, B. v. Ripen (ca. 1043-1060) 658 Weihmichl (Wihenmichel), Hof und O. (nöl. v. Lands- hut) in Deutschland (Bayern) 1181 Walpurgis (Walburgis), Hl., Patronin in Straßburg 680, 1257 Weildistein vgl. Wollstein Walpurgiskapelle vgl. Straßburg Weimerskirch (Wimareskiricha), O. (nl. v. Luxemburg) † Walscheid, O. (nöl. v. Sarrebourg) in Frankreich (Mo- in Luxemburg 860 selle) 835 Weinheim, O. (wl. v. Alzey) in Deutschland (Rhein- – Durstein, Leonsberg Erhebung 835 land-Pfalz) †860 Walschleben (Waleheslebe), O. (nl. v. Erfurt) in Weißenohe (Weissenaw), O. und ehem. Kl. (söl. v. Deutschland (Thüringen) 1278 Forchheim) in Deutschland (Bayern) 1166 Walter (Galterius), A. v. Lesterps (1040-1070) †474, Weißental (Wizzendal), Nebental des Pustertals in Ita- 1189 lien (Südtirol) 389 Walter (Galterius, Walterius), B. v. Autun (ca. 1025- Welf IV., Hzg. v. Kärnten (1047-1055) 986 1055) 1218, 1385 Welfen, Adelsfamilie 1166 Walter, B. v. Hereford (1061-1079) 990 - Welf IV., Hzg. v. Kärnten (1047-1055) 986 Walter (Gualterius, Vualterus), B. v. Mâcon (1030- - Wulfhard (Wulfardus), angebl. Vater Viktors II. (Anf. 1062) 820 11. Jh.) 1166 Walter, B. v. Verona (1037-1055) 771, 1006 Wells (Sumersatae), O. und D. (sl. v. Bristol) in Eng- Walter, Dekan in Toul (1049) 602 land (Somerset) 622, 990 – Dudoc, B. (1031-1059) 622 Walter (Walterius, Vualterus), EB. v. Besançon (1016- – Giso, B. (ca. 1059-1088) 990 1031) 658, 692 Walter (Galterius), angebl. KardPr. v. S. Croce in Ge- Wenilo (Uenilo), EB. v. Rouen (855-869) †631 rusalemme (1053) †1105 Wenkheim (Wenckheim) vgl. Großwenkheim Walter Rufus (Gualterus Rufus), Pr. in Chartres (um Werner, B. v. Straßburg (1002-1028) 699 1050) †339 Werner (Warner), Dekan in Toul (1049) 602 103

1026 Verzeichnis der Personen und Orte

Werner (Guarnerius, Guarnerus), Gf. v. Ancona und Wilhelm (Willelmus), A. v. S. Apollinare in Classe Rimini (um 1050) 452, 1071, 1078 (1046-nach 1050) 771 Werner (Guarnerus, Guarnerius Suevus) II., Gf. v. Neck- Wilhelm, B. v. Straßburg (1028-1047) †469 argau, Heerführer Leos IX. (1053) 1071, 1078 Wilhelm (Guillelmus), B. v. Umana (1056-1070) 1246, vgl. Rimini, Ancona ? 1248 Werner (Guarnerius), angebl. KardPr. v. S. Susanna Wilhelm, B. v. Urgel (1040-1075) 1260 (1053) †1105 Wilhelm, B. v. Vich (1046-1076) 1260 Wertinko Calentin v. Hohenreichen, Adliger (1053) Wilhelm (Guillelmus), Gf. der Auvergne (gest. nach †1021 1059) †776, 780 Wessex, Gft. im Süden und Westen Englands †1202 Wilhelm (Willelmus), Gf. v. Avignon (1057) 1306 – Godwin, Gf. v. Wessex, Gf. (1001-1053) 989 † – Harald (Herald) II., Gf. (1053-1066), Kg. v. England Wilhelm, Gf. v. Hochburgund (1057-1087) 941 (1066) †1202, 1271 Wilhelm (Vuilelmus, Wilelmus), Gf. v. Nevers (1029- 1083) 508, 761, 767, 769, 770 Westminster (Peterskl.), Kl. bei London in England †763, †764 Wilhelm I. (Willelmus), Hzg. v. Aquitanien (886-918) 1218, 1385 Wibert, B. v. Modena (1038-105) 458 Wilhelm (Willelmus), Hzg. d. Normandie (1037-1087), † Wiborada (Wibrad), Hl. (gest. 926) 345, 359 Kg. v. England (1066-1087) 627, 761, 817, 990, Wichard, A. v. St-Pierre-au-Mont-Blandin in Gent 1125, †1202 † (1034-1058) 1059 Wilhelm (Willelmus), angebl. KardDi. v. S. Theodoro Wichard, Dekan v. Ste-Marie-et-St-Paul in Besançon in Rom (1053) †1105 (1049) 693 Wilhelm (Villelmus), Propst in Chartres (um 1050) Wichard, Schenker an Cluny (vor 1055) 1218 †339 Wichmann II., Gf. v. Hamaland (gest. 973/83) 1184 Willa, Frau des Pfgfen. Aribo IV. (v. Bayern) (11. Jh.) Wido, A. v. S. Severo in Classe (1049-vor 1053) 771 1166 Wido/Wilhelm, B. v. Asti (1044-1050) 540, 541, 550 Willa, Mutter d. Gfen Raginer (11. Jh.) †1298 Wido, B. v. Luni (1055-1078) 425, 1171 Willelmus vgl. Wilhelm Wido (Vido, Uuido), B. v. Umana (um 1045-1051) Willibald, B. v. Eichstätt, Hl. (741-787) 1166 540, 890, 891 Willibrord (Willibrodus), Hl. (gest. 739), Patron in Wido, B. v. Volterra (1042-1061) 540, 541, 550, 771, Echternach 655, 723 1225 Wiltrud, Schwester Gottfrieds d. Bärtigen v. Lothrin- Wido vgl. auch Udo gen, Frau Adalberts v. Calw 581 Widrich (Widricus), A. v. St-Evre in Toul (ca. 1030- Wimareskiricha vgl. Weimerskirch 1055) 771 Winchester, O. und D. in England (Hampshire) 989, Widrich (Widricus), ArchiDi. in Toul (1049) 602 990 Widrich (Uuidricus), Getreuer des Raynald v. Fonte- – Stigand, B. (1047-1070) 989, 990 noy (1050) 840 Winiman (Winimannus), EB. v. Embrun (1057-1069) Widricus vgl. Widrich †782, †1194, 1205, †1244, 1290, 1305, 1306 Wifred, B. v. Verdun (959-983) †1024 Winither (Winthere), kgl. Kanzler (um 1050), dann B. Wifred (Guifredus, Wifredus), EB. v. Narbonne (1019- v. Merseburg (1058-1059) 655 1079) 1191, 1196, 1206, 1217, 1260, 1261, 1290 Winterthur, O. in der Schweiz (Zürich) und Wigbert, Hl., Patron in Hersfeld 1152 Adelsgeschlecht 1013, 1078 Wihenmichel vgl. Weihmichl – Hermann, A. v. Einsiedeln (1051-1065) 1013 – Irmingard, Mutter Hermanns und Adalberts (11. Wilencus, Propst in Besançon (1049) 691 Jh.) 1013 Wilfric, A. v. St Augustine in Canterbury (1047-1059) – Adalbert, Gf. (1010-1053) 1013, 1078 622, 761 104

Verzeichnis der Personen und Orte 1027

Wipucella, Besitz des Domkapitels Toul †863 329, 380, 381, 569, 654, 655, 658, 1006, †1009, Wirceburgensis, Wirtzburg Wirzeburgensis, Wirziburgensis 1012 vgl. Würzburg – Adalbero, B. (1045-1090) 329, 565, 655, 658, 1006 – Bruno, B. (1034-1045) 381 Wizzendal vgl. Weißental – Heinrich, B. (996-1018) 1006, 1012 Wladislawiensis vgl. Kruschwitz Wlf vgl. Ulf Xaffévillers (ad Staflede-villare) O. (söl. v. Lunéville) in Frankreich (Vosges) 616 Wlfwi vgl. Wulfwig Wlterensis vgl. Velletri Ydelprandus vgl. Hildebrand Woffenheim, abgeg. O. und Kl. (s. crucis) (in Ste- Ylarius vgl. Hilarius Croix-des-Plaines, sl. v. Colmar) in Frankreich York, O. und D. in England (Yorkshire) 471, 761, (Haut-Rhin) 600, †689, 696, 697, 699, 702, 703, 883, 990, †1202, 1209, 1290, 1305, 1306 †715, 839 – Cynsige, EB. (1051-1060) 990, 1209 – Kuenza (Kunze), Ä. (1049) 697, 699 – Ealdred (Aldredus), B. v. Worcester (1044-1062) und EB. (1060-1069) 761, 771, †1202 Wolferad, A. v. Murbach (1049-1056) 580, 700, 701 Ysaac vgl. Isaak Wolfgang (Wolfgangus, Wolfkangus), B. v. Regensburg (972-994) 434, 996, 998, †999, 1000, 1001 Ytalia vgl. Italien Wolfhelm, A. v. Brauweiler (1065-1091) 575 Zacharias, P. (741-752) †365, †631, †632, 746, 1026 Wolfkangus vgl. Wolfgang Zaganocus fundus, Besitz d. Stephanskl. am Vatikan bei Wöllstein (Weildistein), O. (söl. v. Bad Kreuznach) in Rom in Italien (Latium) 1051 Deutschland (Rheinland-Pfalz) †860 Zendiboldus vgl. Zwentibold Worcester (Vugradensis), O. und D. in England (Wor- Zeno, Hl., Patron in Verona, Rom 771, 1050 cestershire) 761, 771, 990, †1198 Zenobius, Hl. 1396 – Ealdred (Aldredus), B. (1044-1062) und EB. v. York Zincourt (Unzonis curtis), O. (nl. v. Épinal) in Frank- (1060-1069) 761, 771 reich (Vosges) 840 – Wulfstan, B. (1062-1095) 990 Zisterzienser, Orden †715 Wormeldingen (Wormeldange) (Burmeringen) (Mur- Zürich, O. und Kanton in der Schweiz 392, †694, miringa), O. (öl. v. Luxemburg) in Luxemburg †1233 † 860 – St. Felix und Regula, Ki. †694 Worms (Vangio, Vuormatia, Wangionum, Warmaciensis, Zwentibold (Zendiboldus), Kg. v. Lotharingien (895- Wurms), O. und D. in Deutschland (Rheinland- 900) †648 Pfalz) 329, †350, 401, 402, †403, 405, 406, 410, 510, 514, 658, 845, 946, 1012, 1013, 1014, 1015, Zwiefalten, O. und Kl. (wl. v. Ehingen) in Deutsch- land (Baden-Württemberg) 864, 865. 1016, 1017, 1022, 1023, 1028, 1035, †1056, 1131, 1229, 1253, 1267, 1278 – Arnold/Arnulf (Arnulfus, Arnoldus), B. (1044-1065) 329, 658, 1015 – Burchard, B. (1000-1025) 357, 510 Wulfhard (Wulfardus), angebl. Vater Viktors II. 1166 Wulfstan, B. v. Worcester (1062-1095) 990 Wulfwig (Wlfwi), B. v. Dorchester (1052-1067) 990, †1202 Wulgrin, B. v. Le Mans (1055-1064) 1205 Wurms vgl. Worms Würzburg (Wirceburgensis, Wirtzburg, Wirziburgensis, Wirzeburgensis), O. und D. in Deutschland (Bayern)