Ergenlerde Intikam, Affetme Ve Suçluluk Düzeylerinin Incelenmesi
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
i YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİLİM DALI ERGENLERDE İNTİKAM, AFFETME VE SUÇLULUK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ Gizem Öneri UZUN Lefkoşa Nisan, 2018 ii YAKIN DOĞU ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM BİLİMLERİ ANA BİLİM DALI REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BİLİM DALI ERGENLERDE İNTİKAM, AFFETME VE SUÇLULUK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ DOKTORA TEZİ Gizem Öneri UZUN Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Ayhan Çakıcı EŞ Lefkoşa Nisan, 2018 i JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI Yakın Doğu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürlüğü’ne, Gizem Öneri UZUN’a ait ‘Ergenlerde İntikam, Affetme ve Suçluluk Düzeylerinin İncelenmesi’ başlıklı tezi Nisan 2018 tarihinde jürimiz tarafından Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı’nda DOKTORA TEZİ olarak kabul edilmiştir. Adı-Soyadı İmza Üye (Jüri Başkan) : Prof. Dr. Münevver YALÇINKAYA Üye : Prof. Dr. Nergüz Bulut SERİN Üye : Doç. Dr. Yağmur ÇERKEZ Üye : Doç. Dr. Ahmet GÜNEYLİ Üye (Danışman) : Yrd. Doç. Dr. Ayhan Çakıcı EŞ Onay Yukarıdaki imzaların, adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım. 4 / 2018 Prof. Dr. Fahriye Altınay AKSAL Enstitü Müdürü ii BİLİMSEL ETİK SAYFASI Bu tezin tasarımı, hazırlanması, yürütülmesi, araştırmanın yapılması ve bulgularının çözümünde bilimsel etiğe ve akademik kurallara özenle uyulduğunu; bu çalışmanın doğrudan birincil etiğe uygun olarak kaynak gösterildiğini ve çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kurallarının gereği olarak eksiksiz şekilde uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim. GİZEM ÖNERİ UZUN 13/3/2018 iii ÖNSÖZ Bu çalışmanın gerçekleştirilmesinde, değerli bilgilerini benimle paylaşan, kendisine ne zaman danışsam bana kıymetli zamanını ayırıp sabırla ve büyük bir ilgiyle bana faydalı olabilmek için elinden gelenden fazlasını sunan, güler yüzünü ve samimiyetini benden esirgemeyen kıymetli danışman hocam Yrd. Doç. Dr. Ayhan Çakıcı Eş’e ve bu zorlu süreçte bana destek olan Prof. Dr. Zehra Altınay Gazi’ye, Prof. Dr. Fahriye Altınay Aksal’a, Doç. Dr. Yağmur Çerkez’e ve Doç. Dr. Ahmet Güneyli’ye teşekkürü bir borç biliyor ve şükranlarımı sunuyorum. Çalışmalarım boyunca maddi ve manevi destekleriyle beni hiçbir zaman yalnız bırakmayan babama, anneme, ablama ve özellikle herzaman yanımda olan hayat arkadaşım, dostum, can yoldaşım, çok değerli eşime sonsuz teşekkürler ederim. Nefes alma sebebim, dünyamın merkezi, şansım, herşeyim, biricik kızım Hayal’ime bana göstermiş olduğu sabır ve anlayış için çok teşekkür ederim. Gizem ÖNERİ UZUN iv ÖZET ERGENLERDE İNTİKAM, AFFETME VE SUÇLULUK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ ÖNERİ UZUN, Gizem Doktora, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Ayhan Çakıcı EŞ Nisan 2018, 127 sayfa Bu tez çalışmasının amacı lise son sınıf öğrencilerinin intikam, affetme ve suçluluk düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Çalışmada öncelikle ergenlerin özelliklerinden, yaşayış ve algılayış şeklinden bahsedilmiş; intikam, affetme ve suçluluk kavramlarının tanımlanması yapılmıştır. Araştırmaya tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde lise son sınıfta okuyan 589 öğrenci katılmıştır. Araştırma örneklemini oluşturan öğrencilerin 319’u (% 54,1) kadın ve 270’i (% 45,8) erkek öğrencidir. Araştırma yürütülürken kişisel bilgi formu, Heartland Affetme Ölçeği ve Suçluluk-Utanç Ölçeği kullanılmış; İntikam Ölçeği de araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Çıkan sonuçlar SPSS 21.0 ve AMOS 21.0 yazılımıyla analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, öğrencilerin intikam alma isteklerinin fazla olduğu, bununla birlikte affetme duygularının güçlü olduğu ve suçluluk duygularının da bu doğrultuda arttığı gözlemlenmiştir. Araştırmada erkek öğrencilerin intikam alma isteklerinin kadın öğrencilere göre daha yüksek düzeyde olduğu; kadınların affedicilik düzeylerinin daha yüksek ve aynı zamanda kadınların suçluluk duygularının daha yüksek olduğu sonucuna varılmıştır. Lise son sınıf öğrencilerinin birlikte yaşadıkları kişiye göre bakıldığında, anne ve babasıyla yaşamayan; başkalarıyla yaşayan veya yalnız yaşayan öğrencilerin intikam alma istekleri yüksek düzeyde bulunmuştur. Lise son sınıf öğrencileri arasında daha önce disiplin cezası alan öğrencilerin suçluluk duygularının düzeylerinin düşük, intikam ve öç alma isteklerinin yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte daha önce intikam almış olan öğrencilerin, başkalarını affetme düzeylerinin yüksek olduğu ve intikam v almamış olanlara göre suçluluk duygularının daha az olduğu sonucuna varılmıştır. Affetme duyguları güçlü olan lise son sınıf öğrencilerinin intikam alma düzeyleri daha düşük ve suçluluk duygusu daha yüksek olarak bulunmuştur. Son olarak, lise son sınıf öğrencilerinin suçluluk duygularının yüksek oluşu halinde, kendilerini ve bulundukları durumu affedicilikte yüksek düzeyde sonuçlar bulunmuştur. Araştırmanın konusunun Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti genelinde yapılan ilk araştırma olması açısından değerli olduğu ve ileriki araştırmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Ergenlik, Lise Öğrencileri, İntikam, Affetme, Suçluluk. vi ABSTRACT INVESTIGATION OF REVENGE, FORGIVENESS AND GUILT LEVELS IN ADOLESCENTS ÖNERİ UZUN, Gizem Phd, Psychological Counseling and Guidance Thesis Supervisor: Assist. Doc. Dr. Ayhan Çakıcı EŞ April 2018, 127 pages The purpose of this thesis is to examine the relationship between the level of revenge, forgiveness, and guilt of high school seniors. In the study, the characteristics of the adolescents, the way of life and perception are described and the concepts of revenge, forgiveness, and guilt are defined. 589 students, selected by employing random sampling method, who were studying in the last year of high school in the Turkish Republic of Northern Cyprus participated the study. Among the sample, 319 students (54,1%) were female and 270 (45,8%) were male students. Personal information form, Heartland Forgiveness Scale and Guilt-Shame Scale were used in the research; The Revenge Scale was also developed by the researcher. The data were analyzed with SPSS 21.0 and AMOS 21.0 software. According to the findings, it is observed that the students are more willing to take revenge and that their feelings of forgiveness are strong and their guilt feelings increase in this direction. In the survey, it was seen that male students' desire to take revenge was higher than that of female students. It is also found that Women's forgiveness levels were higher and women's guilt feelings were higher. When high school seniors are compared according to the person they live with; students living with someone else other than their parents or living alone have a high level of willingness to seek revenge. Among high school seniors, students who had previously received disciplinary punishment were found to have low levels of guilt, high revenge and high demands for revenge. However, the students who had previously been revenged had a higher level of forgiveness than others did and less guilty than those who had not been revenged. High school seniors with strong feelings of forgiveness have lower levels of revenge and a higher level of guilt. Finally, it was found that high vii school seniors had a high level of forgiveness of themselves and their situation if their guilt was high. It is believed that the research topic is valuable because of being the first research done in the Turkish Republic of Northern Cyprus and it will contribute to further research. Keywords:Adolescence, High School Students, Revenge, Forgiveness, Guilt. viii 1. İÇİNDEKİLER JÜRİ ONAY SAYFASI.......................................................................................... i BİLİMSEL ETİK SAYFASI.................................................................................. ii ÖNSÖZ................................................................................................................... iii ÖZET...................................................................................................................... iv ABSTRACT........................................................................................................... vi İÇİNDEKİLER...................................................................................................... viii TABLOLAR LİSTESİ........................................................................................... xi ŞEKİLLER LİSTESİ……………………………………………………………. xiii KISALMALAR...................................................................................................... xiv BÖLÜM I GİRİŞ 1.1. Araştırmanın Amacı........................................................................................ 3 1.1.1. Alt Amaçlar............................................. ............................................... 3 1.2. Araştırmanın Önemi….................................................................................... 4 1.3. Sınırlılıklar...................................................................................................... 4 BÖLÜM II KURAMSAL ÇERÇEVE ve İLGİLİ ARAŞTIRMALAR 2.1.Ergenlik ........................................................................................................... 5 2.1.1.Ergenlik Dönemi ..................................................................................... 5 2.1.2.Ergen ve Çevresi ..................................................................................... 7 2.1.3.Ergenliğin Psikolojik Boyutu .................................................................