Nie Wypełniaj Życia Dniami – Wypełnij Dni Życiem!

odkryj swoją historię na chorwacja.hr

Nie wypełniaj życia dniami – wypełnij dni życiem!

D. Rostuhar M. Romulić & D. Stojčić

ChorwacjaOdkryj swoją historię doświadcz chorwację | 4-27

odkrywaj chorwację | 28-107

istria. | 28-35

kvarner. | 36-43

dalmacja. region zadaru. | 44-51

dalmacja. region szybenika. | 52-59

dalmacja. region splitu. | 60-67 dalmacja. region dubrownika. | 68-75

lika – karlovac | 76-83

chorwacja centralna. | 84-91

zagrzeb. | 92-99

slawonia. | 100-107 Wybierz miejsce dla siebie w Chorwacji i odkryj bogactwo jej różnorodności.

Čakovec Varaždin Koprivnica Krapina

Bjelovar Virovitica Zagreb

Osijek Vukovar Sisak Karlovac Požega Rijeka Slavonski brod Pazin

Pula Gospić

Zadar

Šibenik

Split

Dubrovnik Pełna życia

Od czarującego, nienaruszonego wybrzeża chorwackiego po niesamowite parki przyrody w kontynentalnej części, Chorwację wyróżnia wyjątkowa różnorodność przyrody i architektury, jak również jej piękno. | 05

Niezależnie od tego jeżeli Cię przyciąga- Chorwacja jest doskonałym połączeniem ży- ją nienaruszone wyspy, prehistoryczne lokalizacje, próbowanie najlepszego lo- wej energii, której możesz się spodziewać po kalnego jedzenia i napojów albo sport, Chorwacja ma wiele do zaoferowan- młodym kraju i ciepła, luzu i gościnności trady- ia w miesiącach letnich, jak również przez pozostałą część roku. cyjnych dla basenu Morza Śródziemnego.

| 2 | | 3. |

| 4. |

| 1. | | 5. |

1. Wyspa Brač / B. Kačan | 2. Pula / I. Biočina | 3. Ostrygi / D. Fabijanić | 4. Winnica, Istria / D. Fabijanić | 5. Trakošćan / I. Biočina Pełna słońca

Rajskie, plaże dla rodzin, oddalone miejsca dla odważnych i kochających przyrodę, sporty wodne dla tych, którzy nie chcą tylko leżeć na plaży, prywatne miejsca relaksu i medytacji... | 07

Z 1244 wyspami Chorwacja ma najbardziej różnorodne wybrzeże w basenie Morza Śródziemnego, z plażami za- dowalającymi potrzeby każdego gościa.

piaszczyste plaże plaże żwirowe samotne plaże

Piaszczyste plaże i mielizny oferujące Większość plaż w Chorwacji to plaże Jeżeli idealnym miejscem do opalania wiele rozrywek dla dzieci i dorosłych to żwirowe z krystalicznie czystym jest plażą znajdująca się daleko od najbardziej popularne miejsca do opala- morzem i wieloma okazjami do rozry- cywilizacji, to z pewnością znajdziesz nia, pływania i relaksu z rodziną i przy- wek w wodzie, jak nurkowanie, jazda na swój kawałek raju. Zatoka Stiniva na jaciółmi. Rajska plaża na wyspie Rab, skuterze wodnym, siatkówka albo pop- wyspie Wyspa Vis jest najlepiej znaną plaża Bačvice w Splicie, plaża Saharun ularna lokalna gra, picigin. Znana plaża samotną plażą w Chorwacji. Bardzo na Dugim otoku, Lumbarda na Korču- Zlatni rat na wyspie Brač jest niewątp- trudno jest się do niej dostać lądem, li i Kukljica na wyspie Ugljan to tylko liwie najbardziej popularną chorwacką jednak wielu żeglarzy często ją odwied- niektóre z najbardziej popularnych plażą, jednak o ten prestiżowy tytuł za żeby cieszyć się ciszą i spokojnym plaż piaszczystych w Chorwacji. Jeże- konkurują z nią plaża Punta rata w morzem. Przylądek Kamenjak na li szukasz czegoś bardziej spokojnego miejscowości Brela, plaża w Baškiej na południu Istrii kryje wiele zatoczek i dla siebie, ale nadal chcesz czuć piasek wyspie Krk i dubrownicka plaża Banje. wysepek ze skalistymi albo piaszczysty- pod stopami, odwiedź plażę Spiaza na mi plażami, a jedna z najpiękniejszych wyspie Susak. chorwackich plaż, Lubenice, ukryta jest w jednej z zatok wyspy Wyspa Cres, otoczona stromymi skałami.

| 2. | | 3. | | 4. |

| 1. |

1. Wyspa Dugi otok / B. Kačan | 2. Wyspa Brač / I. Biočina | 3. Wyspa Dugi otok / A. Gospić | 4. Wyspa Vis / A. Gospić Pełna natury

Od nienaruszonego błękitnego morza do tajemniczych gór, czarujących parków narodowych po bujną dzicz, cuda przyrody, które kryje Chorwacja są tak samo różnorodne i bogate. | 09

Chronione tereny w Chorwacji obejmują osiem parków narodowych, jedenaście parków przyrody, dwa ścisłe rezerwaty i siedemdziesiąt siedem rezerwatów specjalnych.

brioni kornati krka | Istria | Dalmacja | Dalmacja

Istria, Park Narodowy Brijuni to ar- Dalmacja Archipelag Kornati jest Park Narodowy Krka znajduje się na chipelag dwóch większych i dwunas- najgęstszym archipelagiem wysp w północny wschód od Šibenika, jest to tu mniejszych wysp na zachodnim basenie Morza Śródziemnego, a w 1989 naturalny fenomen krasowy, wyjąt- wybrzeżu Istrii. Brioni znane są z roku 89 wysp zostało uznanych za kowo bogaty w gatunki endemiczne. różnorodności wysp i dobrze zachow- park narodowy. Wyjątkowy krajobraz Główną atrakcją Parku Narodowe- anej roślinności śródziemnomorskiej, i przepiękne naturalne zatoki zapierają go Krka jest siedem wodospadów, a wyspy mogą się pochwalić również dech w piersiach. Znane są z wysokich z których najbardziej znany jest bezcennym dziedzictwem kulturowym skał, niezwykłych kształtów i ubogiej Skardisnki buk, jeden z najpięknie- pochodzącym z czasów rzymskich i bi- roślinności, a labirynt skał i morza jszych wodospadów wapiennych w zantyjskich. Brijuni nie są zamieszkałe, jest doskonały do pływania jachtem, Europie. ale przez cały rok oferują liczne atrakc- żeglowania i tak zwanej turystyki je turystyczne. robinsońskiej.

| 2. | | 3. | | 4. |

| 1. |

1. Park Narodowy Jeziora Plitwickie / I. Čorić | 2. Park Narodowy Brioni | 3. Park Narodowy Kornati / D. Fabijanić | 4. Wyspa Visovac | 10

paklenica risnjak plitwice | Dalmacja | Gorski kotar | Lika

Park Narodowy Paklenica znajduje się Park narodowy Risnjak w pobliżu mi- Park Narodowy Jeziora Plitwickie jest niedaleko od Zadaru, na południowych asta Delnice to teren górski pokryty jednym z najlepiej znanych parków zboczach Velebitu, największego łań- lasem, znajduje się na północ od Rijeki. narodowych w Chorwacji i jedynym na cuch górskiego w Chorwacji. W parku Poza tym, że jest siedliskiem licznych liście światowego dziedzictwa przyrody jest bardzo wiele form krasowych i gatunków zwierząt, jest naturalnym unesco. Ten znany na całym świecie jaskiń, a najbardziej atrakcyjne są dwie zabytkiem hydrologicznym, ponieważ park znany jest z jezior, w które wpada- góry Velika i Mala Paklenica. Liczne kryje w sobie źródło rzeki Kupy. W ją wodospady: składa się z 16 małych gatunki roślin i zwierząt zachowały się większości odwiedzają go miłośnicy jezior połączonych wodospadami, które dzięki warunkom klimatycznym. przyrody, szczególnie gór, dla których wytworzone zostały poprzez osadzanie największym wyzwaniem jest zdobycie szczególnego rodzaju wapnia. Park jest najwyższego szczytu tego masywu. przepięknym i popularnym celem wy- cieczek przez cały rok.

| 5. | | 6. | | 7. |

| 8. |

północny velebit mljet | Velebit | Dalmacja

Park Narodowy Północny Velebit zna- Park Narodowy Mljet znajduje się na jduje się w północnej części łańcucha wyspie o takiej samej nazwie, jest na- górskiego Velebit, największego łań- jważniejszym chronionym terenem w cucha górskiego w Chorwacji, znajdu- południowej Dalmacji. Obejmuje zach- je się tu wiele szlaków górskich. Park odnią, zalesioną część wyspy Mljet, jest znany dzięki dwu formacjom kra- ważną ze względu na bogatą roślin- sowym, znanym jako Hajdučki kukovi ność śródziemnomorską i dziedzictwo i Lukina jama – ósmej najgłębszej ja- kulturowe. Park znany jest ze względu mie na świecie. na dwie zatoki, które dzięki wyjąt- kowo wąskim połączeniom z morzem uważane są za jeziora i dlatego otrzy- mały nazwę Veliko i Malo jezioro.

| 9. | | 10. | | 11. |

| 8. | | 12. |

9. Velebit / A. Gospić | 10. Park Narodowy Mljet / I. Pervan | 11. Park Narodowy Mljet / D. Fabijanić | 12. Park Narodowy Paklenica / M. Romulić & D. Stojčić Pełna wysp, czekających na odkrycie

Dzięki łagodnemu klimatowi po Adriatyku można żeglować przez cały rok. | 13

Setki pięknych wysp i wysepek z niewielkim Dzięki spektakularnemu wybrzeżu liczącemu 5835 kilometrów od Istrii do ruchem, przepiękną przyrodą i wieloma fenom- Dubrownika, prawie 60 marinom i wy- enami, gwarantuje zupełnie inny wypoczynek w jątkowo czystemu morzu, chorwacki Adriatyk jest doskonałym miejscem na basenie Morza Śródziemnego. żeglugę.

Pełna wysp, |2. | | 3. |

czekających na | 4. | | 5. | odkrycie

| 1. | | 6. |

Przyroda to przygoda sama w sobie, a chorwacka przyroda jest rozbrajająco gościnna. | 15

Łagodny kontynentalny i śródziemnomorski klimat oferują liczne możliwości różnych akty- wności w trakcie roku. Możesz jeździć row- erem albo chodzić po górach, nurkować albo skakać ze spadochronem, pływać na windsurfingu albo zdobywać szczyty gór; niech Cię prowadzi ciekawość. Gdziekolwiek pójdziesz, wspomnienia będą ciągle z Tobą.

Dzięki różnorodnej i zachowanej przy- od siebie intensywnością i trudnością od rodzie Chorwacja buduje wizerunek prostych i krótkich zawodów po długie kierunku przygodowego i sportowego i bardzowymagające. Uczestnicy i ama- ze znacznym potencjałem dla wzrostu. torzy, miłośnicy sportów ekstremalnych Dzięki momentalnym wysiłkom Chor- odkrywają piękno i dzikość gór i lasów, wacja zajęła wiodące miejsce wśród wysp i morza. Dlatego różnorodność kierunków nurkowych w basenie Mor- terenu daje organizatorom niegranic- za Śródziemnego i znajduje się wśród zone możliwości planowania zawodów pierwszych pięciu kierunków na kaja- przygodowych i sprowadzania nowych karstwo morskie. Różne zawody orga- form przygody do Chorwacji. nizowane są przez cały rok, a różnią się

| 2. | | 4. |

| 1. | | 3. |

1. Rzeka Zrmanja / I. Pervan | 2. Park Narodowy Paklenica / I. Biočina | 3. Gola Plješivica / A. Gospić | 4. Kajak / D. Rostuhar Pełna tras rowerowych

Chorwacja z sukcesem buduje wizerunek wiodącego kierunku rowerowego w basenie Morza Śródziemnego dzięki swoim niesamowitym zasobom przyrody. | 17

Miłośnicy jazdy na rowerze mogą oznaczone w parkach narodowych: tar, zielone wzgórza Chorwackiego się cieszyć przepięknym otoczeniem, Park Narodowy Jeziora Plitwickie ma Zagorja, równiny Slawonii i Turopolja. zapachem kwiatów i świeżością wodo- jedną z najpiękniejszych tras rowe- Rowerzyści są witani również na wys- spadów, śpiewem ptaków albo smak- rowych w Europie. Na rowerze moż- pach. Mimo, że latem jest mniej zieleni, iem pitnej wody prosto ze źródła. Sz- na jeździć we wszystkich częściach wyspy otoczone są czarującym błękit- laki wiejskie, leśne i rowerowe przez Chorwacji. Przy niewielkim wysiłku nym kolorem. Na pierwszym miejscu winnice i przyrodę umożliwiają row- nagrodą będzie widok na różnorodne jest budowa nowych i modernizacja ist- erzystom cieszenia się jazdą z dala krajobrazy: doliny i góry słonecznej niejących tras rowerowych, szczególnie o tłumów. Trasy rowerowe są jasno Istrii, trasy przez zalesiony Gorski ko- w głównych miejscowościach.

| 2. |

| 1. | | 3. | | 4. |

1. Grožnjan / I. Biočina | 2. Żupania Karlovacka / V. Metelko | 3. Varaždin / D. Vurušić | 4. Trakošćan / D. Vurušić Pełna smaków

Kiedy świeże składniki skąpane w słońcu spotkają się w mieszance różnorodnych wpływów gastronomicznych, po prostu weźmiesz dokładkę. Na przód, zawsze jest miejsce na coś jeszcze. | 19

Chorwacka kuchnia jest różnorodna i łączy różne regiony. Jej nowoczesna wersja pochodzi z czasów prasłowiańskich i prehistorycznych. Różnice w wyborze składników i sposobu przyrządzania są najbardziej widoczne przy porównaniu regionów na nadmorskich i kon- tynentalnych:

kuchnia kontynentalna rozpoznawalna cuskiej. Wyróżniają się liczne specjały jest dzięki prasłowiańskim korzeniom z owoców morza (kalmarów, mątw, i niedawnym kontaktom z rozwinięty- ośmiornic, krewetek, langust...) przy- mi szkołami gastronomicznymi, węgi- gotowanych na różne sposoby, następ- erską, wiedeńską i turecką. Dominują nie oliwa z oliwek, szynka parmeńska, produkty mięsne, ryby słodkowodne i różne rodzaj warzyw, chorwackie wina warzywa. Region nadmorski charak- jak malvazija, dingač i vrbnicka žlahti- teryzują wpływy greckie, rzymskie i il- na oraz różne likiery, jak znane Mara- iryjskie oraz późniejsze wpływy kuchni schino. śródziemnomorskich – włoskiej i fran-

| 2. | | 3. |

| 1. | | 4. |

1. Wyspa Vis / I. Pervan | 2. Slawonia / D. Bota | 3. Ser z wyspy Pag / D. Fabijanić | 4. Winnice / D. Rostuhar Pełna historii i kultury

Od czasów pradawnych Chorwacja jest pełna niesamowitych dowodów na cuda powstałych dzięki pracy człowieka. Poznaj liczne lokalizacje historyczne i kulturowe i ciesz się człowieczeństwem, które nas jednoczy. | 21

Chorwacja jest krajem, którego bogate dziedzictwo kulturowe nie odkrywa się tylko w murach licznych muzeów, galerii i kościołów, z których wiele znajduje się na liście świato- wego dziedzictwa unesco, jako zabytki kate- gorii zerowej.

O wiele więcej można odkryć w tym Kvarneru, czy Dalmacji albo wspinasz czarującym miejscu w basenie Morza na zielone serpentyny centralnej Chor- Śródziemnego, gdzie nawet najkrótszy wacji na bajkowe twierdze i zamki, spacer staje się podróżą tysiąc lat ws- każdy krok, który postawisz to doświ- tecz, która prowadzi nas przez historię, adczenie, szczególnie dzięki połączeniu która jest jednocześnie burzliwa, eks- czterech kultur, które się przeplata- cytująca i sławna. Niezależnie od tego ją i uzupełniają, kultura Zachodniej, jeżeli spacerujesz po wąskich kamien- Wschodniej i Środkowej Europy i nych uliczkach i przejściach, bawisz się południowego ducha Morza Śródziem- w żywych portowych miastach Istrii, nego.

| 2. | | 3. |

| 1. | | 4. |

1. Pula / D. Fabijanić | 2. Dubrovnik / I. Biočina | 3. Zaton / I. Čorić | 4. Split / A. Verzotti Pełna relaksu

Tradycja turystyki uzdrowiskowej w Chorwacji rozwinięta pod koniec xix i na początku xx wieku | 23

i pierwsze lokalizacje, gdzie oferow- wszystkie te miejsca charakteryzowało krajach sąsiednich. Łagodny klimat st- ane usługi turystyki uzdrowiskowej, to również bogate życie towarzyskie. warza idealne warunki dla zdrowego uzdrowiska oraz tereny na wybrzeżu, Chorwacja dziś oferuje liczne wysok- życia, a lokalizacja geologiczna kraju i gdzie panuje łagodny klimat. Wśród iej jakości pakiety i terapie, które obe- infrastruktura transportowa dają do- pierwszych kierunków turystyki jmują dobrze wykształcony personel, a datkowe atuty dla turystyki uzdrowis- uzdrowiskowej wymieniane są Opati- ceny usług leczniczych i medycznych kowej i leczniczej. ja, Lošin, Crikvenica, Lipik, Varaždin, a są znacznie niższe w Chorwacji niż w

| 2. | | 3. |

| 4. |

| 1. |

1. Wyspa Brač / I. Biočina | 2. Dubrovnik / N. Matić | 3. Rzeka Zrmanja / A. Gospić | 4. Zagrzeb / H. Serdar Pełna możliwości Chodzi o ten obszar turystyki, który jest tak samo ważny i reprezentowany w kontynentalnej części kraju jak również na terenach wybrzeża, | 25

ponieważ budowa infrastruktury i nek turystyki kongresowej i dogoni gdzie została rozpoznana nie tylko jako wielofunkcyjnych centrów kongre- konkurentów w przyciąganiu dużych kraj z różnorodną ofertą turystyczną, sowych, jak również poprawa ist- korporacji i konferencji. Chorwacja ale również ze względu na ciekawą niejących usług hoteli kongresowych pewnie wkracza również na rynki wy- ofertę i kreatywne, dobre programy. umożliwiła Chorwacji wejście na ry- jazdów motywacyjnych i team buildingu,

| 2. | | 3. | | 4. |

| 5. | | 6. |

| 1. |

1. Opatija / M. Vrdoljak | 2. 4. Istria / S. Ćetković | 3. Zadar / B. Kačan | 5. Rovinj / S. Ćetković | 6. Zagrzeb / S. Ćetković Pełna szlaków

Chorwację systematycznie klasyfikuje się wśród nowych kierunków turystyki górskiej i agroturystyki. | 27

Różnorodność krajobrazowa Chorwacji tałcenie i współpraca młodych przed- styczne. Różne warunki klimatyczne, i jakość oferty jedzenia autochtoniczne- siębiorców umożliwiają organizację, krajobrazy i zabytki to tylko niektóre go oraz win oparte są o kilka centrów bogatszą i większą ofertę turystyczną, atrakcje, które oferują centra agrotu- górskich i rozpoznawalnych na arenie kiedy ogólnie mowa o gospodarstwach rystyczne w Slawonii, Baranji, Srije- międzynarodowej wspólnot wiejskich wiejskich i grupach kierunków. Wy- mie, Chorwackim Zagorju, Prigorju, i turystycznych z rosnącą liczbą zach- cieczki w przyrodzie, zdrowe otoczenie Međimurju, Podravinie, Posavinie, owanych tradycyjnych wspólnot wiejs- i zdrowe jedzenie coraz bardziej zach- Pokuplju, Moslavinie, Gorskim kotarze, kich. Oferta lokalnego wina i jedzenia, ęcają lokalne gospodarstwa do tego, Žumberku, Lice i Kordunie, na Istrii i dbanie o świat zwierząt i dużo pitnej żeby się zajmowały turystyką i żeby Primorju Chorwackim i Dalmacji. wody to dodatkowe korzyści, a wyksz- się rozwijały jako kierunki agrotury-

| 2. | | 3. |

| 4. | | 5. |

| 1. | | 6. |

istria. | 30

Ten półwysep w kształcie serca, zanurzony głęboko w czystych, błękitnych wodach Adriatyku, to ukryty ogród piękna, brama do słonecznego i ciepłego regionu śródziemnomorskiego.

Nie wahaj się jej otworzyć, a wymar- poczuć ducha Europy Środkowej. ludowe podania o pracowitych rusałk- zony wypoczynek stanie się realny. Dlatego pamiętaj — Istria to nie tylko ach, które nocą budują i odnawiają Ten gościnny region o wyjątkowej kul- morze, słoneczne wybrzeże, romanty- ściany i o strzygach, które przynoszą turze na tak niewielkiej powierzch- czne zatoczki i przystanie! Istria kusi nieszczęście. A jeśli spotkasz jakiegoś ni w cudowny sposób łączy bogactwo wędrówkami po swoich przepięknych przechodnia, po prostu zatrzymaj go i różnorodności. Z jednej strony krys- szlakach wiodących do średniowiec- zapytaj o wszystko, co tylko przyjdzie talicznie czyste morze, zatoki i porty, znych miasteczek, zdobiących jej górzy- Ci na myśl. Ludzie tu są bardzo życzli- wesołe łodzie rybackie i rozgrzane sty pejzaż. Poznaj choćby jedno z nich. wi i zawsze chętnie opowiedzą o Istrii kamienne uliczki oddają prawdzi- Czy będzie to Motovun, Grožnjan, Za- — krainie, w której nawet największe wy śródziemnomorski urok, z drugiej vršje, Oprtalj, czy też najmniejsze mi- odmienności współistnieją w zgodzie – czarująca kraina z malowniczymi, asto na świecie – Hum — spacer po ich i harmonii, szczycąc się swoją otwar- średniowiecznymi miasteczkami na kamiennych uliczkach stanie się cza- tością. wzgórzach w wewnętrznej części is- rodziejską podróżą przez zupełnie inną, tryjskiego półwyspu tchnie spokojem niezwykłą historię. Podążaj uważnie i łagodnością, a krajobrazy nieodpar- tymi tajemniczymi uliczkami, prow- cie przywodzą na myśl najpiękniejsze adzącymi od masywnych bram miejs- zakątki Toskanii czy Prowansji. kich aż do kamiennych ław w miejskich Umag lożach. Później wstąp do kościółka na Grožnjan Odkryj krainę głównym placu i wejdź na dzwonnicę, Novigrad Motovun z której Istria objawi się na moment z różnorodności, gdzie błękit i Poreč Pazin całkiem nowej perspektywy. Mimo, że zieleń stanie się inspiracją te średniowieczne miasteczka wydają Vrsar się bliźniaczo do siebie podobne, każde Podczas gdy na brzegu Adriatyku — Rovinj Labin z nich stanowi prawdziwy unikat. Rabac w architekturze Puli, Rovinja, Vrsa- Dlatego bądź ciekawy! Przyjrzyj się ru, Poreča, Novigradu, czy nawet Um- bramom, herbom, oglądaj pałace, we- agu rozpoznawalne są ślady antyku brijuni Pula jdź do wnętrz kościółków i odpocznij i spuścizna po panowaniu Wenecji, w chłodzie kapliczek. Tutaj zrozumiesz wewnątrz półwyspu można wyraźnie | 31

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | istria. | 32

| 10. | Odszukaj ukryte skarby dziewiczej przyrody

Istria to prawdziwa ‘terra magica’. Ob- darzona dziewiczą, nietkniętą przyrodą, której perłą są słynne wyspy Brijuni — jeden z najpiękniejszych archipelagów regionu śródziemnomorskiego, pełen rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Istria to kraina, której początek długiej i bogatej historii wyznaczają ślady di- nozaurów. Smagana wiatrami ‘bura’ i ‘maestral’, pachnąca ginsterą, szałwią i lawendą, senna zapachem pinii, ma- cierzanki, kocanki i tymianku, ma idealny klimat, w którym sezon kąpielowy trwa aż 5 miesięcy, jest więc wprost idealnym kierunkiem turystycznym.

Pamiętaj o skosztowaniu smaków Istrii! Spróbuj owoców morza, smakowitych trufli, złotych kropli miejscowej ‘Malvaz- ji’, aromatycznego ‘Muškatu’ z Momjanu czy rubinowego ‘Teranu’ którym raczył się niegdyś sam Casanova. Te boskie sma- ki na zawsze będą się kojarzyć z innymi niezapomnianymi przeżyciami z Istrii. Dlatego nie śnij o wakacjach z marzeń. Obudź się na Istrii!

Spójrz na wyjątkowe skrzyżowan- ie cywilizacji, których kulturowe arboretum przez wieki tworzyli Histrowie, Celtowie, Rzymianie, Bi- zantyjczycy, Słowianie, Rzeczpospoli- ta Wenecka, Cesarstwo Austrowęgier- skie, a szybko odkryjesz, w czym tkwi sekret niezwykłości Istrii. Pamiętasz mit o Argonautach? Podążający bezs- kutecznie za Jazonem i skradzionym złotym runem mieszkańcy Kolchidy po dotarciu do brzegów Istrii, nie chcieli już wracać do swojej ojczyzny. Jest w niej coś magicznego, coś, czego nie spotyka się w żadnym innym miejscu regionu śródziemnomorskiego. Gdzie, jeśli nie tutaj znajdziecie miasto, które tak jak Rzym leży na siedmiu wzgór- zach i pyszni się sławnym Amfite- atrem? Na jednym z tych wzgórz pewien strudzony węgierski król zapragnął zamienić swoje piękne szaty na zgrzeb- ny habit zakonny i umrzeć w świętości, a nieśmiertelny Dante, zainspirowany krajobrazem, tworzył tu wersy swojej Boskiej Komedii. To Pula — największy ośrodek miejski, żywe serce Półwyspu | 33

| 11. |

| 12. |

| 13. |

| 14. |

o historii liczącej 3 000 lat, jedyne miejsce w basenie Morza Śródziemne- go, które może się poszczycić tak im- ponującą różnorodnością dziedzictwa kulturowego. Jej nazwa, tak jak i imię dane Półwyspowi, na którym pow- stała, nie bez powodu zostały zapisane w rodzaju żeńskim. Niezwykła Istria to od dawna znana czarodziejka o stu twarzach, która już od tysiącleci uwodzą przybyszy. Kto choć raz wpad- nie w jej sidła, ten zapragnie na zawsze tu powracać! istria. | 34

PARK NARODOWY PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE

Park Narodowy Brijuni — wyjątkowe dziedzic- Donji Kamenjak i Medulinski Archipelag — Amfiteatr (Pula) — wspaniały antyczny zabytek two kulturowo-historyczne archipelagu składające- charakterystyczny krajobraz / Gornji kamenjak z I w n.e., w czasach rzymskich miejsce walk gladia- go się z 14 wysp; dawniej słynna rezydencja Tity, – charakterystyczny krajobraz / Palud — ornitolo- torów z lwami, dziś jedyna w swoim rodzaju scena dziś miejsce oferujące wypoczynek na wspaniałych giczny rezerwat przyrody / Kanał Limski — rezer- koncertowa i festiwalowa / Bazylika Eufrazjusza plażach, zabytki z czasów antycznych, zoo safari, wat na morzu / Las motovunski — rezerwat leśny (Poreč) — kompleks sztuki wczesnobizantyjskiej golf, polo i najwyższej klasy ofertę gastronomiczną / Istryjska flora – charakterystyczny krajobraz z vi w, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego unesco / Kościół św. Eufemii (Rovinj) — monumentalny przykład architektury barokowej; bogaty zbiór dzieł sztuki i sarkofag patronki amiasta / Istryjskie freski — na Istrii znajduje się bardzo wiele zachowanych fresków, a większość z nich w kościołach na całym półwyspie / Dvigrad — pozostałości średniowiecz- nego grodu / Śpiew na dwa głosy i gra na instrumentach według skali istryjskiej — Reprezenta- tywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Ekomuzeum Batana — Opiera się na dialogu ze społecznością i dbałości o lokalną tradycję kultural- ną. Ekomuzeum składa się z centrum interpretacji, portu miej-skiego, łodzi, niewielkiego warsztatu szkutniczego oraz tradycyjnej kantyny, dzięki czemu oferuje gościom możliwość poznania życia codziennego niewielkiej miejscowości rybackiej. Jest też jedynym chorwackim przedstawicielem w Rejestrze najlepszych praktyk dotyczących ochrony dziedzictwa niematerialnego unesco / Umiejęt- | 15. | | 16. | ność budowy murków z kamienia bez zaprawy

| 18. | — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludz- kości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamiennych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi.

| 17. | | 35

WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Grožnjan, Motovun — architektura, galerie, im- Zielona Istria – podziwiaj piękno nienaruszonej Trufle, istryjska szynka wędzona ‘pršut’ oliwa prezy filmowe i muzyczne organizowane w bajko- przyrody i odkrywaj wszystkie atrakcje agrotury- z oliwek, specjały rybne i owoce morza, potrawy wej scenerii istryjskich miasteczek / Labin — śre- styki, gospodarstw wypoczynkowych albo niewiel- mięsne i rybne pieczone ‘pod dzwonem’ ‘fritaja’ ze dniowieczne miasto, którego ulice latem stanowią kich hoteli rodzinnych i luksusowych willi. szparagami, ‘fuži’ z gulaszem z dziczyzny, rakija scenografię różnych imprez kulturalnych /Szlaki ‘biska’ ‘istarska juha’ lokalne wina ‘Teran’ ‘Refom’ winne i szlaki oliwne / Ścieżki rowerowe — po- ‘Istarska Malvazija’ nad 100 oznakowanych ścieżek o łącznej długości ponad 3.200 km

| 19. | | 20. | | 21. |

| 22. | Kvarner.Tam, gdzie spotykają się różnorodności.

kvarner. | 38

Wyobraźmy sobie idealny wypoczynek, kiedy wypływamy od brzegu w kierunku słonecznych wysp, a później wracamy szukając wytchnienia na szczytach nadmorskich wzgórz.

Słoneczną riwierę, kiedy tylko zechce- Sienkiewicvz, Witkiewiczowie – ojciec my, można po zaledwie 10 kilometrach i syn... Eleganckie wille, hotele, prze- drogi zamienić na ascetyczny spokój i piękne ogrody i parki wiodą w stronę rześkość górskich szczytów, gdzie to- Rijeki, głównego miasta Primorja, warzyszyć nam będą orły przednie, dziś największego ośrodka handlowe- wilki i niedźwiedzie, a płuca wypełnią go i morskiego Północnego Adriatyku. się świeżym powietrzem pachnących Pod czujnym okiem wspaniałej twi- lasów. Odkryj Kvarner i Gorski kotar erdzy Trsat i najstarszego Sanktuarium - tak bardzo różne obszary, tak blisko Maryjnego w Chorwacji z klasztorem siebie leżące. franciszkańskim, Katedrą św. Vita i z pewnością najbardziej znanej kapli- Wyruszamy z Riwiery cy wotywnej, Rijeka fascynuje, prócz Opatijskiej... swojej potęgi morskiej, jako miasto tęt- niące życiem kulturalno - naukowym i Wędrówkę rozpoczniemy od cudownej gospodarz największego karnawału w Chorwacji. Rijeka Delnice Riwiery Opatijskiej, 12-kilometrową Opatija ścieżką spacerową wzdłuż morza. Lovran Początki turystyki sięgają tu 1844 roku, Wspaniałe pejzaże w błękicie Crikvenica kiedy pewien wizjoner, kupiec zboża morza Novi Vinodolski zbudował pierwszy w Opatiji hotel – krk słynną dzisiaj willę „Angiolina”. Opati- Jeżeli jednak tęsknisz za czarem wysp ja jeszcze nie tak dawno aspirowała do i ciszą unoszącą się nad bezkresnym miana jednej z najbardziej elitarnych morzem, wypłyń ku błękitowi Kvar- miejscowości letniskowych Monar- neru otoczonego mitycznymi wyspa- cres chii Austrowęgierskiej, a w jej księdze mi Apsyrtosa z legendy o Argonautach: rab gości wpisanych jest wiele znanych w stronę wysp Rab, Krk, Cres i Lošinj. nazwisk, od członków rodziny cesar- Oprócz rozkoszy dla oczu – widoku bi- skiej począwszy aż po artystów, nau- ałych od wiatru skał, zatok i zatoczek lošinj kowców i polityków, wśród których zanurzonych w błękicie Adriatyku, byli trakże Józef Piłsudski, Henryk słonecznych miasteczek z czarującymi | 39

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | kvarner. | 40

| 10. | kamiennym domami, prócz aromatycznego zapachu lawendy, szałwii, mir- tu, pinii i niezwykłej flory z ponad 2 700 gatunkami roślin, wyspy te, niczym prawdziwa Arkadia, odkryją niewiary- godne bogactwo gatunków zwierząt. I kiedy w miasteczkach Lošinj, Osor na wyspie Cres i Baška czy nawet w Vrb- niku na Krku, na każdym rogu będziesz odnajdywać liczne pozostałości bogatego dziedzictwa kulturowego, takie jak słynna Bašćanska Ploča – rzeźbi- ona kamienna płyta, zabytek języka chorwackiego pochodzący z roku 1100, to z urwisk skał będziesz mógł obser- wować stanowiska sępów płowych, a w wodach okalających wyspy podzi- wiać czarujący taniec fok i delfinów. Wszystkim poszukującym lecznicze- go i świeżego powietrza polecamy odwiedzenie Riwiery Crikvenicko-Vi- nodolskiej, która już od 1906 r. nosi oficjalny tytuł uzdrowiska klimaty- cznego, a przepiękny hotel ‘Therapia’, wybudowany w 1895 roku należy do najpiękniejszych budowli hotelowych na całym wybrzeżu Chorwacji.

Oaza spokoju i ciszy nieopodal morza

Niezapomnianych wrażeń dostarczą strome wzniesienia pasma górskiego Učka, które od strony lądu zamyka Istrię i zachodnią część Kvarneru, a szczególnie tamtejszy park przyrody. Przepiękne zielone tereny, położone zaledwie kilkanaście kilometrów od morza, ze względu na swoją wyjątkową wartość ekologiczną i koncentrac- ję chronionych parków przyrody, są prawdziwymi oazami spokoju i ciszy, stają się też coraz częściej odwiedza- nymi kierunkami turystycznymi w zimie. Jeśli wyruszysz w kierunku północnym, odwiedzisz Park Naro- dowy Risnjak w pobliżu miasteczka Delnice i liczne rezerwaty autochton- icznej flory i zagrożonych gatunków zwierząt, rozrzucone wzdłuż przepięk- nego zielonego pasma gór. Wszystkie te miejsca są idealne dla tych, którzy tęsknią za odpoczynkiem i prawdziwym zjednoczeniem z przyrodą.

| 11. | | 41

| 12. |

| 13. |

| 14. |

| 15. |

| 16. | kvarner. | 42

PARK NARODOWY PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE

Risnjak — bogaty świat roślinny i zwierzęcy, zja- Učka — park przyrody / Źródła rzeki Kupy (Ča- Sanktuarium Matki Bożej (Trsat) — najstarsze wiska krasowe bar) — pomnik przyrody / Park Angiolina I sv. Sanktuarium Maryjne w Chorwacji z klasztorem Jakov (Opatija) — zabytki architektury parkowej franciszkanów / Miasto Rab — średniowieczne ko- / Fužine — jeziora i jaskinie / Zeleni vir — geo- ścioły i pałace patrycjuszy / Bašćanska ploča (wy- morfologiczny rezerwat przyrody / Japlenški vrh spa Krk) — najcenniejszy zabytek piśmiennictwa (Delnice) — park krajobrazowy / ‘Bijele i Samar- chorwackiego zapisany głagolicą, pismem starosło- ske stijene’ (Mrkopalj) — ścisły rezerwat przyrody wiańskim z xii w. / Pałac Zrinskich (Čabar) / Mu- / Vela draga — geomorfologiczny pomnik przyrody zeum I. G. Kovačicia i amfiteatr (Lukovdol) / Vr- / Lopar (wyspa Rab)— charakterystyczny kra- bovsko — ludowa architektura tradycyjna / Śpiew jobraz, przepiękna piaszczysta plaża o długości na dwa głosy i gra na instrumentach według 1500 m / Dundo (wyspa Rab) — rezerwat leśny / skali Chorwackiego Przymorza — Reprezenta- Fojiška-Podpredošćica (wyspa Cres) — rezerwat tywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco ornitologiczny - ścieżki rowerowe, piesze i górskie / / Przebierańcy ‘Zvončari’ z okolic miejscowo- | 17. | Zeleni vir — geomorfologiczny rezerwat przyrody ści Kastav – Reprezentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy – Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamiennych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi.

| 18. |

| 20. |

| 19. | | 43

WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Riwiera Opatijska — trasa spacerowa długości 12 Narciarstwo — Platak / Myślistwo, wędkarstwo, Kvarnerskie krewetki, domowe makarony ‘šurlice’ km biegnąca wzdłuż morza / Wyspa Košljun — rafting, kajakarstwo górskie, paralotniarstwo, (Krk), jagnięcina z Cresu, specjały z czereśni, szpa- prawdziwy raj dla duszy, bogata roślinność — park jazda konna , windsurfing, spadochroniarstwo, ragów i kasztanów (Lovran), lokalne wina ‘Vrbnička krajobrazowy / Lubenice (wyspa Cres) — maleńkie paralotniarstwo, sporty samochodowo-motorowe, Žlahtina’ (Krk) i ‘Trojišćina’ (wyspa Susak), Ciasto miasteczko na wzgórzu na wysokości 378 m n.p.m. wake-boarding, jazda na rowerach, nurkowanie, zwane ‘Rapska torta’ / Dziczyzna, żaby, grzyby, / Osor — miasto o bogatej historii, znane z wieczo- żeglowanie ryby słodkowodne, góralskie likiery, rakija ze śliwek rów muzycznych / Turystyka uzdrowiskowa — i gruszek, miód z Velebitu Opatija, Crikvenica (Thalassoterapia), Lovran (le- czenie chorób układu kostnego) Wellness, turystyka kongresowa / Obserwacja delfinów — akwen wokół wysp Cresk i Lošinj / Obserwacja ptaków — w Parku Przyrody Učka, rezerwat ornitologiczny Kruna i Podokladi (wyspa Cres)

| 22. | | 23. |

| 24. | dalmacja. region

ZadarPoczątki kultury chorwackiej. u.

dalmacja. region zadaru. | 46

Obszar regionu zadarskiego, ze swoim centrum - liczącym trzy tysiące lat Zadarem - miastem z największym zbadanym przerz archeologów rzymskim forum po wschodniej stronie Adriatyku i niezapomnianymi romańskimi Kościołami św. Donata,

św. Anastazji i św. Chryzogona oraz wicie strzeżonego przez minione stule- najstarszym chorwackim miastem cia, szczyci się też faktem, że właśnie królewskim, pobliskim Ninem, który tutaj utworzono, już w 1396 roku, na- szczyci się najmniejszą katedrą na świe- jstarszy chorwacki uniwersytet. Zadar, cie (kościół św. Krzyża ma długość pełen wyjątkowych i bogatych zbiorów, zaledwie 36 kroków!), lepiej niż jaka- bibliotek i znaczących skarbów kultu- kolwiek księga opowiada o początkach ry sakralnej to również miasto, gdzie chorwackiego dziedzictwa kulturowe- powstała pierwsza chorwacka powieść go. i gdzie drukowano pierwsze Wysepka Gazety w języku chorwackim. Odkryj trzy tysiąclecia wspaniałej historii Zadaru Miejsce prawdziwie boskiej inspiracji Zadar, dawnej główny ośrodek ilir- skiego plemienia Liburnów i stoli- Chociaż na pierwszy rzut oka do- ca Dalmacji, to miasto, o którego bo- syć nieskromnie nazywany obsza- gatej kulturze duchowej i materialnej rem prawdziwie boskiej inspiracji, re- najlepiej świadczą zachowane mury gion zadarski rzeczywiście jest krainą pag obronne i liczne obiekty sakralne, które niepowtarzalnego piękna przyrody, wieńczy symbol miasta - Kościół św. o czym najlepiej świadczy liczba aż Donata z ix wieku, najbardziej monu- pięciu znajdujących się tutaj parków mentalna chorwacka budowla z okresu narodowych. Dzięki górom, jeziorom Nin wczesnego średniowiecza. Pod opieką i wodospadom, dzięki kanionom, Zadar aż czterech świętych: Zoila, Symeona, ścianom skał i jaskiniom, dzięki błęk- Chryzogona i Anastazji, Zadar, oprócz itowi morskiej toni otulającemu szereg swojego bogatego dziedzictwa archeo- najpiękniejszych wysp z przystaniami logicznego i historycznego, pieczoło- i romantycznymi plażami, obszar ten dugi otok | 47

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | dalmacja. region zadaru. | 48

| 10. |

zawsze łatwiej było namalować pęd- zlem niż opisać słowami. Przy dźwięk- ach organów morskich - architekton- icznego cudu na zadarskim nabrzeżu, z którego, jak powiedział Alfred Hitch- cock, można zobaczyć najpięknie- jszy zachód słońca, trzymając w dłoni kawałek znakomitego owczego sera z Pagu i kieliszek słynnego ‘Maraschi- no’ - likieru z miejscowego gatunku wiśni maraska, z pewnością będziesz się rozkoszować pięknem krajobrazów i smakiem owoców tej krainy - miejsca niepowtarzalnych boskich inspiracji.

| 11. |

| 12. |

| 13. | | 49

| 14. |

| 15. |

| 16. |

| 19. | | 17. |

| 18. |

| 20. |

| 21. | dalmacja. region zadaru. | 50

PARK NARODOWY PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE

Park Narodowy Paklenica — wąwozy i bogactwo Saljsko polje (wyspa Dugi Otok) — charaktery- Kościół św. Donata (Zadar) — symbol miasta Za- flory i fauny styczny krajobraz / Kanion rzeki Zrmanja — cha- daru / Kościół św. Krzyża (Nin) — najmniejsza rakterystyczny krajobraz / Telašćica — park przy- katedra na świecie / Koronkarstwo na wyspie rody z największym, najpiękniejszym i najbardziej Pag — Reprezentatywna Lista Dziedzictwa Nie- bezpiecznym portem naturalnym na Adriatyku / materialnego unesco / Nieme kolo z Dalmatyń- Vransko jezero — park przyrody / Velebit — park skiej Zagory — unesco Reprezentatywna lista przyrody dziedzictwa niematerialnego / Śpiewanie klap — unesco Reprezentatywna lista dziedzictwa niematerialnego / Układ obronny Zadaru — Mury miejskie z szeregiem baszt, zewnętrzną twierdzą Forte i monumentalną lądową bramą miejską są arcydziełem architektury renesansowej XVI wieku, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa unesco / Dawne i stare lasy bukowe — Park Narodowy Paklenica - Wyjątko-wość tego piękna przyrody opiera się o autentyczność, położenie | 22. | | 23. | geograficzne, starość, oryginalność oraz wielkość dawnych i starych lasów bukowych w Parku Naro- | 25. | dowym Północny Velebit, które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa unesco, co stanowi potwierdzenie faktu, że Chorwację można zaliczyć do najbogatszych, pod względem bioróżnorodności, krajów w Europie / Umiejętność budowy mur- ków z kamienia bez zaprawy — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamien-nych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi.

| 24. | | 51

WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Pag — architektura miasta, słynne koronki, tzw. Ścieżki rowerowe, myślistwo, jazda konna, rybo- ‘Paški sir’, jagnięcina, sól z Pagu i Ninu, szynka paška čipka / Wyspy Ugljan i Pašman — architek- łówstwo,rafting, bungee jumping, off road Velebit, ‘pršut’ z Posedarije, ‘ninski šokol’, likier ‘Maraschi- tura kamiennych domów na wyspach pływanie na desce, kitesurfing, paralotniarstwo no’, czerwone wino ‘Rose’ z Benkovca

| 26. | | 27. | | 28. |

| 29. | dalmacja. region

Tam, gdzie łatwo Szybenika. znaleźć perłę.

dalmacja. region szybenika. | 54

Wody otaczające Szybenik, będące prawdziwym rajem dla żeglarzy, oprócz dzikiego piękna białego krasowego kamienia i lazuru czystego morza szczycą się aż 240 wyspami i skalnymi wysepkami wyrastającymi z morza.

Każda z nich kryje jakąś tajemnicę. Ch- całość: Park Narodowy Kornati. Koron- Krešimira - Szybenik. Na tym zielonym cąc poznać najbardziej znanych poła- kowa sieć pionowych skał, zbielałych szlaku, naznaczonym pozostałościami wiaczy korali na Adriatyku, należy od szlachetnej adriatyckiej soli i wys- prehistorycznych osad, na cudownej popłynąć na Zlarin, jeśli zaś interesują maganych wiatrem, które pionowo przestrzeni (będącej siedliskiem ponad Cię miejsca znane z połowów morskich zanurzają się w błękit morza, to widok 222 gatunków ptaków i szczycącej gąbek, odwiedź wyspę Krapanj. Jeśli nie dający się porównać z czymkol- się jedynym centrum sokolniczym w jednak pragniesz zobaczyć coś zupełnie wiek, a maleńkie przystanie, romanty- Chorwacji), urokliwa rzeka Krka pr- niespotykanego, wypłyń na pełne czne zatoczki i ukryte plaże stanowią zelewa swoje szlachetne wody aż przez morze i odkryj archipelag Kornati. prawdziwy żeglarski raj dla współcze- siedem wodospadów. snych Robinsonów pragnących kontak- ‘Bogowie chcieli ukoronować swoje dz- tu z dziewiczą przyrodą. ieło i ostatniego dnia tworzenia z łez, gwiazd i tchnienia morza stworzyli Od wspaniałych wodospadów Kornati’, napisał pewnego razu George rzeki Krki do Szybenika, Bernard Shaw podziwiając piękno ar- miasta króla Krešimira chipelagu. O tym najliczniejszym łań- Knin cuchu wysp w basenie śródziemnomor- Podążając bajkowymi ścieżkami cu- skim wystarczy powiedzieć tylko to, że downego krasowego królestwa rze- tych boskich, skamieniałych w morzu ki Krki w stronę morza, zbliżamy się gwiezdnych łez jest dokładnie tyle, ile Vodice do celu – wkrótce dane nam będzie dni w roku. Tutaj naprawdę mają sens Šibenik uchylić bram najlepiej zachowane- kornati słowa: ‘Jedna wyspa na jeden dzień w go naturalnego portu na środkowym roku’, a z 365 cudownych wysp ponad Adriatyku i poznać dumny gród króla Primošten 150 tworzy jeszcze jedną szczególną | 55

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | dalmacja. region szybenika. | 56

| 10. |

Właśnie między najpiękniejszymi z nich - wodospadami Roški Slap i Skra- dinski Buk, człowiek swoimi rękoma ukoronował piękno przyrody dwiema słynnymi budowlami: prawosławnym monastyrem św. Michała Archanioła i klasztorem Visovac. I tak jak mityczny Avalon, bajkowo położony na wysepce wynurzającej się ze szmaragdowego jeziora utworzonego przez rzekę Krka, franciszkański klasztor Visovac jest miejscem z bogatą biblioteką, dziełami sztuki i mnóstwem cennych zabytków.

Zachwycające dziedzictwo kulturowe tysiącletniego miasta

Szybenik, po raz pierwszy wspomnia- ny w 1066 roku w dokumentach chorwackiego króla Petra Krešimira IV, od którego do dzisiaj nazywany bywa gro- dem Krešimira, to miasto, które założy- li przed ponad tysiącleciem Chorwaci. Spacerując jego ulicami i placami ujr- zymy jak na dłoni największe dzieła sztuki Dalmacji. A jeżeli tylko znaj-dziesz się tutaj latem, we właściwym mo- mencie, to na tych samych ulicach i placach będziesz mieć możliwość obe- jrzenia Międzynarodowego Festiwalu Dziecięcego, festiwalu ‘Wieczory Dal- matyńskiej Szansony’ i malowniczych Targów Średniowiecznych. Dumne z potęgi swoich twierdz i wież, miejsce urodzenia Fausta Vrančicia – wynala- zcy spadochronu, Szybenik jest jednak najbardziej znany ze swego najcenniejszego zabytku sakralnego, gotycko – renesansowej Katedry św. Jakuba (xv i xvi w.), której biała, kamienna kopuła niczym korona unosi się nad miastem. Budowana przez ponad sto lat rękami mistrzów, z kamienia dostarczanego wyłącznie z wysp Brač i Korčula, katedra ta ze względu na swój oryginalny sposób budowy – przy użyciu wielkich kamien-nych płyt - została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kul- turowego i Przyrodniczego unesco. Unieś wzrok na tę śmiałą konstrukc- ję, tak wyjątkową w historii architektury europejskiej i patrząc z zapartym tchem na innowacyjne dzieło mistrza Juraja Dalmatyńczyka pomyśl, jak w xv wieku, bez użycia zaawansowa-nej

| 11. | | 57

| 12. |

techniki, a co dopiero nowoczesnych dźwigów, udało się stworzyć tak mon- umentalne, beczkowate sklepienie i kopułę bez wykorzystania drewna i dachówek, z samych tylko czystych, wielotonowych kamiennych bloków ułożonych w kamiennych żebrach! Przyznaj – to doprawdy robi wraże- nie! Przyjrzyj się przy okazji chrzcielni- cy, później pięknej, trójlistnej renesansowej fasadzie i słynnemu fryzowi z 88 głowami oplatającemu zewnętrzne ścia- ny absydy katedry. Wtedy zrozumiesz, w czym tkwi niezwykłość Kościoła św. Jakuba i dlaczego słusznie nosi on tytuł najpiękniejszej dalmatyńskiej katedry i najpiękniejszej budowli sakralnej w Chorwacji.

Czar prawdziwej kuchni dalmatyńskiej

Na koniec skosztuj miejscowej kuchni, szczególnie słynnych szybenick- ich muszli (zwanych ‘šibenske dagnje’) łowionych w miejscu, gdzie Zielona Piękność – Krka - wpada do Adriatyku i wypij łyk miejscowego wina ‘Babić’ pochodzącego z pobliskich winnic w miejscowości Primošten. Z racji swojego piękna, niezwykłości położenia geograficznego i nieurodzajnej ziemi, na której na przekór morskim wiatrom rośnie winorośl, winnice te stały się symbolem pracowitości ich właścicieli. W hallu gmachu Organizacji Narodów Zjednoczonych właśnie obraz tych winnic w stu językach sławi piękno tej ziemi!

| 13. | dalmacja. region szybenika. | 58

PARKI NARODOWE PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE

Park Narodowy Kornati — najliczniejszy pod wyspa Krapanj — najniższa zamieszkana wyspa Katedra św. Jakuba (Szybenik) — renesansowa względem wysp archipelag w basenie Morza Śród- w Chorwacji katedra z xv i xvi w. (wpisana na Listę unesco) ziemnego / Park Narodowy Krka — fenomen / Bribirska glavica — znalezisko archeologiczne, przyrodniczy i krasowy xvi i xvii w. / Twierdza na wzgórzu (Knin) — twierdza obronna z ix w. / Ekspresja muzyczna Ojkanje — Lista niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, która potrzebuje pilnej ochrony / Nieme kolo z Dalmatyńskiej Zagory — unesco Reprezentatywna lista dziedzictwa niematerialnego / Śpiewanie klap — unesco Reprezentatyw- na lista dziedzictwa niematerialnego / Twierdza św. Nikola — W celu obrony Šibenika przed flo- tą osmańską w połowie xvi wieku, na skalistym grzbiecie i na samym wejściu do kanału šibenic- kiego wzniesiono odizolowaną twierdzę w kształ- | 14. | | 15. | cie trójkąta rozmieszczoną na trzech poziomach. Twierdza została wpisana na listę światowego dziedzictwa unesco / Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztu- ka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamiennych kon-strukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi.

| 17. | | 16. | | 59

WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Szybenik — twierdze św. Michała, św. Jana, Barone Rafting (Krka) ,bungee jumping (Most Szybenicki), Szynka wędzona ‘pršut’ z Drniša, czerwone wino i św. Mikołaja / Wyspa Visovac — klasztor fran- rybołówstwo, żeglarstwo, ścieżki rowerowe, łowiec- ‘Babić’ z Pimoštenu, ciasto zwane ‘Skradinska torta’ ciszkanów two, jazda konna, safari, pływanie na desce, kajakarstwo, trekking, wycieczki górskie

| 18. | | 19. | | 20. |

| 21. | dalmacja. region

Tam, gdzie Splitu.królestwo to nie tylko słowo określające przyrodę.

dalmacja. region splitu. | 62

Kiedy w roku 305 rzymski cesarz Dioklecjan, panujący nad prawie całym ówczesnym światem, postanowił zbudować wiejską posiadłość i spędzić w niej resztę swojego życia, nie wahał się długo, w którym miejscu ją wznieść.

W sercu Dalmacji, w dobrze chronionej późniejsze osiągnięcia architekton- zatoce rodzinnego Aspalathos (Spli- iczne i artystyczne. Wśród nich, o iro- tu), bronionego od strony morza przez nio losu, jest przepiękne mauzoleum wyspy, a od lądu pasmem wysokich ostatniego rzymskiego cesarza - pog- gór, Dioklecjan wizjonersko nakreślił anina, które stało się podwaliną częś- szczególny punkt na mapie Adriatyku ci katolickiej katedry pod wezwan- - przyszłe miasto Split. iem Świętego Dujma – męczennika zabitego właśnie przez Dioklecjana, Wspaniałe miasto cesarza ze słynnymi drewnianymi wrotami z rzymskiego drzewa orzechowego – dziełem mistrza Andriji Buviny z roku 1214. Szczęśli- Oddalony był zaledwie 6 kilometrów wie wychodząc z zawieruchy dziejów, od ówczesnej kosmopolitycznej Salony, funkcjonując w głębokiej symbiozie z stolicy rzymskiej prowincji Dalmacji, miastem jako jego gęsto zamieszkane która w tym czasie liczyła prawie 60 centrum historyczne pełne pięknych 000 mieszkańców. Otrzymał mocne kamiennych pałaców, rezydencja Dio- Sinj mury obronne, liczne wieże, świątynie, klecjana jest dzisiaj miejscem rozśpi- ewanych tawern, w których oferow- Trogir pałace, termy, dzięki czemu stanowi Split dzisiaj największy kompleks architek- ane są specjały miejscowej kuchni tury antycznej w Chorwacji. Była to począwszy od morskich delikatesów Makarska brač rezydencja nie mająca sobie równych w po jagnięcinę i tzw. ‘arambašiće’ z pob- Bol ówczesnej sztuce budowlanej. I mimo, liskiego Sinja, podlewane najlepszymi że siedemnaście wieków istnienia i be- gatunkami czerwonego wina. Skrywa- hvar zustannego funkcjonowania pozbaw- jąc w swoich zakamarkach najmniejszą iło go wielu pierwotnych kształtów, ulicę na świecie, noszącą bardzo orygi- vis w zamian za to wzbogacił się o inne nalną nazwę „pusti me proći’ (‘pozwól biševo | 63

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | dalmacja. region splitu. | 64

mi przejść’), to cudowne i niepowtar- stanowi prawdziwą skarbnicę sztuki, | 10. | zalne Stare Miasto słusznie nosi miano nad którą każdego lata unoszą się arie zabytku klasy ‘0’ i znajduje się Liście wykonywane podczas odbywającego się Światowego Dziedzictwa Kulturowego tutaj światowego konkursu młodych i Przyrodniczego unesco. tenorów…

Prawdziwe piękno Błękit i pełna śródziemnomorskiego harmonia przyrody Południa Przyroda rzeczywiście nie była ego- Pełen ciepłego wdzięku śródziemno- istyczna jeżeli chodzi o Środkową morskiego Południa Split jest miast- Dalmację, skoro jej wybrzeże i długie em, które swoją bogatą historię opo- plaże pokryte drobnym żwirem, zacie- wiada nie tylko we wnętrzach muzeów nione pachnącymi zielonymi sosnami, i kościołów. Jego dziedzictwo – od ozdobiła jeszcze szeregiem wysp o tak | 11. | antyku do czasów współczesnych na- niespotykanej urodzie. Bezpośrednio jbardziej widoczne jest z Perystylu i nad plażą słynnej Riwiery Makarskiej, otaczających go kamiennych domów, a z masywu Parku Przyrody Biokovo, prawdziwą śródziemnomorską atmos- wśród którego szczytów do dzisiaj moż- ferę czuć w wesołych, rozśpiewanych na spotkać przechadzające się kozice, tawernach, w gwarze uliczek i zaułków zaczekaj na niezapomniane letnie oraz na pięknej promenadzie. Idąc wschody słońca, a wzrokiem wędruj mozaiką białych kamiennych uliczek aż pod horyzont, w stronę najdalszych w stronę nabrzeża, na którym morze wysp Adriatyku. Wśród nich jest na- kołysze łodzie rybackie, odkryjesz mi- jwiększa wyspa archipelagu splickiego - asto, w którym na każdym rogu słyn- Brač, słynna na świecie wyspa kamienia ny władca rzymski głęboko odcisnął i wiatru. Wyspa kamienia – bo na Braču swoją cesarską obecność wspólnie ze w kamieniołomach od wieków pracow- świętym, którego kazał stracić. Szc- itymi dłońmi kamieniarzy wydobywa zególną zaś osobliwością tego miasta się najlepszy kamień, o którego sław- | 12. | poezji i najlepszych sportowców świ- ie świadczy fakt, że właśnie z niego, ata, miasta zwycięzcców Wimbledo- oprócz miejscowych katedr zbudowano nu, licznych olimpijczyków i asów Ligi wiele znanych na świecie budynków. nba, są najpiękniejsze kobiety na świe- Wyspa wiatru zaś po prostu dlatego, że cie. Jeżeli jeszcze w to wątpisz, po pros- nigdzie na Adriatyku, jak to fachowo tu wybierz się na spacer po deptaku twierdzą wielbiciele windsurfingu, nie nadmorskim - Rivie... wieje taki boski maestral, jak w kanale pomiędzy Bračem i Hvarem, a szczegól- nie na plaży Zlatni Rat, której wygląd Skarby miasta - muzeum zmienia się w zależności od kierunku wiatru i fal. Od niedawna znajdujący Mimo, że jego centrum to raptem 750 się na liście dziesięciu najpiękniejszych kroków długości, jak zmierzył i zapisał wysp świata – słoneczny Hvar jest bez kilkaset lat temu pewien gorliwy his- grama przesady jedną z najbardziej toryk, Trogir jest harmonijnym kami- zachwycających wysp Dalmacji. Ze | 13. | ennym miasteczkiem o bogatej prz- swoim największym placem miejskim eszłości, o którego znaczeniu najlepiej na wyspach po obu stronach Adri- świadczy fakt wpisania centrum, atyku, pierwszym teatrem miejskim w podobnie jak Splitu, na Listę Świato- Europie, zbudowanym jeszcze w 1612 wego Dziedzictwa Kulturowego i Przy- roku, Arsenałem, słynnym pałacem rodniczego unesco. Nazywany też mi- ‘Tvrdalj’ należącym do Petra Hektor- astem – muzeum, ze słynnym portalem ovicia i wyszlifowanymi kamiennymi katedry, dziełem Mistrza Radovana z uliczkami błyszczącymi w promieniach roku 1240, renesansową lożą miejską, słońca, Hvar zachwyca każdego i nie tysiącletnim klasztorem św. Mikołaja, będziesz w stanie rozstrzygnąć, czy jest gdzie przechowywany jest znany relief to zasługa harmonii historii i sztuki, antycznego bożka Kairosa z IV wieku czy też piękna przyrody zaprawionego p.n.r. - boga szczęśliwych chwil, Trogir oszałamiającym zapachem lawendy. | 65

| 10. | | 14. | | 15. |

| 11. | | 16. |

| 12. | | 17. |

| 13. | | 18. | dalmacja. region splitu. | 66

DZIEDZICTWO KULTUROWE PRZYRODA TURYSTYKA PLUS

Pałac Dioklecjana (Split) — pałac cesarza rzym- Rzeka Cetina — charakterystyczny krajobraz, 105 Szlaki winne i rowerowe, jazda konna, rafting, pa- skiego Dioklecjana (wpisany na Listę unesco) / Za- km biegu rzeki i kanion (Omisz) zachwyci miłośni- ragliding, myślistwo, rybołówstwo, windsurfing, bytkowe centrum miasta (Trogir) — stare miasto ków raftingu i wypraw na kanoe / Park Przyrody wolna wspinaczka, kanoe safari, kajakarstwo i że- wpisane na Listę unesco / Antyczne miasto Salo- Biokovo — najwyższy masyw górski na chorwac- glarstwo, zipline, kanioning, trekking na (Solin) — stolica rzymskiej prowincji Dalmacji kim wybrzeżu, bogactwo flory i fauny /Zlatni rat / Renesansowe centrum miasta (Hvar) — Kate- — charakterystyczny krajobraz / Wyspa Ravnik, dra św. Szczepana, loża miejska z wieżą, arsenał, Donja Brela, Pakleni otoci (wyspa Hvar) — cha- teatr z 1612 roku / Sanktuarium Matki Boskiej rakterystyczne krajobrazy / Modra i Medvidina Sinjskiej — największe sanktuarium maryjne w špilja (jaskinie na wyspie Biševo) — geomorfo- Dalmacji / Starigradsko polJe na wyspie Hvar logiczne pomniki przyrody / Jaskinia Vranjača (wpisane na Listę unesco) / Procesja w Wielkim (góra Mosor) — geomorfologiczny pomnik przyro- Tygodniu „Za križen“ na wyspie Hvar — Repre- dy / Jeziora Crveno I Modro (Imotski) – geomor- zentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego fologiczne pomniki przyrody unesco / Koronkarstwo na wyspie Hvar — Re- prezentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Sinjska Alka — Lista niematerialnego dziedzictwa kulturalnego ludzkości unesco / Eks- presja muzyczna Ojkanje — Lista niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, która potrzebuje pilnej ochrony / Nieme kolo z Dalmatyńskiej Za- gory — unesco Reprezentatywna lista dziedzictwa niematerialneg / Śpiewanie klap — unesco Reprezentatywna lista dziedzictwa niematerialnego / Śródziemnomorskie jedzenie nad chorwac- | 21. | kim Adriatykiem — unesco Reprezentatywna | 20. | lista dziedzictwa niematerialnego / Stećki – śre- dniowieczne nagrobki — unesco Lista Światowego Dziedzictwa. / Chorwacki Światowy Geopark unesco — archipelag Viski - Światowy Geopark | 22. | unesco - archipelag Viski znajduje się niedaleko chorwackiego wybrzeża Morza Adriatyckiego i stanowi jedną z najstarszych formacji skalnych na Morzu Adriatyckim. Jednymi z najbardziej znanych atrakcji Archipelagu są Błękitna Jaski- nia (chorw. Modra špilja) i Jaskinia Niedźwiedzia (chorw. Medvidina špilja). / Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamiennych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi.

| 19. | | 67

GASTRONOMIA

Dalmatyńska ‘pašticada’, kiełbasy ‘luganige’, wo- łowina w kapuście ‘arambašići’ (Sinj); ‘pogača’ z wyspy Vis, ‘paprenjaci’ (pierniki) z Hvaru, wino z mlekiem ‘smutica’ (wyspa Brač); wina ‘Vugava’ i ‘Plančić’ (wyspa Hvar)

| 23. | | 24. |

| 25. |

Dubrownika.Tam, gdzie słowa nie wyrażają wszystkiego. Dubrownika. dalmacja. region dubrownika. | 70

‘Ci, którzy poszukują raju na ziemi, muszą przyjechać do Dubrownika’,

napisał kiedyś George Bernard Shaw ennym Stradunem. Słynne mury mie- całe Stare Miasto w jednej chwili prze- oczarowany miastem, którego dosko- jskie z urokliwymi wieżami i basztami mienia się w zaczarowane kulisy na- nale zachowane mury obronne (dzisiaj oferują niezapomniany widok na prze- jbardziej niezwykłej sceny teatralnej na pozostające pod ochroną unesco) na piękne wyspy pobliskiego archipelagu świecie, z pobliskiej twierdzy Lovri- długości aż 1 940 metrów otaczają mi- Elafitów: Šipan, Lopud i Koločep, roz- jenac (wyrosłej na 37-metrowej skale asto, które w Chorwacji i na świecie, sypane niczym perły na błękitnej ta- unoszącej się nad morzem), usłyszysz bez jakiejkolwiek przesady, nosi tytuł fli morza. Wyspy te, nazwane ‘wys- jak nieśmiertelny monolog Hamle- ‘Perły Adriatyku’. Położony na południu pami jelenimi’ od greckiego słowa ta ‘być albo nie być’ rozbrzmiewa kraju, przez całe stulecia kolekcjonował elaphos oznaczającego jelenia, który naprawdę ze szczególną siłą… najcenniejsze dzieła najwybitniejszych kiedyś je zamieszkiwał, najlepiej odd- architektów i artystów tworzących w ają czar Śródziemnomorza jako regio- Odkryj wyspy o fascynującej nu, w którym swoje miejsce znajduje tym ciepłym klimacie. W niezwykłym historii klimacie tego regionu prócz śródziem- zarówno roślinność subtropikalna, jak nomorskiej floty wyjątkowo bujnie i wielkie lasy sosonowe i gaje oliwne, Jeszcze w czasach, kiedy słynny po- rozkwita roślinność subtropikalna z a wszystko to otoczone przepięknymi dróżnik Marco Polo opuszczał pod pachnącymi cytrynami, pomarańczami piaszczystymi plażami. Każdy krok w pełnymi żaglami rodzinną wyspę i mandarynkami, cudownymi palma- tym mieście - od studni Onufrego do Korčulę zmierzając w stronę terra in- mi i agawami. Zdobią one renesansowe Dzwonnicy Miejskiej, wzdłuż filigra- cognita, jego małe rycerskie miast- sady i kwitnące ogrody przy średnio- nowo wysubtelnionych gotycko-rene- eczko, wyrosłe na ruinach kolonii wiecznych kamiennych pałacach i ta- sansowych pałaców Sponza i Pałacu greckiej, powoli przeradzało się już w jemniczych klasztorach. Rektorów (Knežev Dvor), barokowego Kościoła św. Błażeja, Katedry Wnie- wyjątkową kamienną rzeźbę – miasto o bowzięcia nmp, czy nawet klasztoru geometrycznym układzie, dobrze zach- Miasto, które nikogo nie św. Ignacego ze słynnym uniwersyte- owanym do dnia dzisiejszego. Umiejęt- pozostawia obojętnym tem jezuickim, to przeżycie samo w nie powiązane kunsztem miejscowe- sobie. A jeśli znajdziesz się tutaj w le- go architekta, a jednocześnie mądrego Dubrownik był niegdyś jedną z najm- cie, kiedy Dubrownik lśni szczególnym urbanisty, ulice Korčuli stanowią niejszych republik, ale bardzo ważnym blaskiem i kiedy w trakcie tradycyjne- prawdziwą osobliwość. Budowane na państwem morskim i handlowym w go Dubrownickiego Festiwalu Letniego kształt szkieletu ryby, swoją szcze- rejonie śródziemnomorskim. W czasach swego rozkwitu posiadał przed- stawicielstwa konsularne w ponad 80 miastach, a jego flota handlowa liczą- ca prawie 700 żaglowców równała się flocie weneckiej. Pod opieką Świętego Błażeja (Vlaha), pod słynnym sztan- pelješac darem ‘Libertas’, powiewającym z korčula wysokiego kamiennego masztu, nad którym czuwa legendarny rycerz Or- lando, Dubrownik jest miastem pełnym Dubrovnik wielkiej historii. Najlepiej przedstawić mljet lastovo ją może już sam spacer główną ulicą Cavtat centrum - ‘wyszlifowanym’ kami- | 71

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | dalmacja. region dubrownika. | 72

| 10. |

gólną niezwykłość odkrywają latem, bo mimo tego, że każdego ranka i popołudnia słońce oblewa je swoim złotym blaskiem, jego żar szczęśliwie omija je w czasie największych połud- niowych upałów. Jeżeli chcesz poczuć wyjątkową atmosferę Korčuli, niech dobry wiatr przywieje Was tutaj w lipcu na Międzynarodowy Festiwal Pieśni i Wina organizowany ku czci tego słynnego żeglarza lub też na Fes- tiwal Turniejów Rycerskich - tradycyjnych tańców szermierskich odtwar- zanych przez aktorów w oryginalnych strojach z xvi wieku, ze słynną re- konstrukcją walki Białego i Czarnego Króla. Niegdyś część Rzeczypospolitej Dubrownickiej, Półwysep Pelješac (z dobrze zachowanymi do dzisiaj 5, 5 kilometrowej długości murami miasteczka Ston) był znaczącym punktem strategicznym broniącym bram słyn- nego Państwa - Miasta. Wzmacniany miłością ciepłych eoli południowych, Pelješac dla miłośników wina jest dobrze znanym królestwem ‘Dingača’ – najcenniejszego chorwackiego wina, a miasto Orebić, znane jako centrum żeglugi morskiej w xviii wieku, jest dzisiaj chętnie odwiedzane przez historyków sztuki. Dumą miasta są przepiękne kamienne pałace i wille, których bogactwo fasad odzwiercied- la zamożność i radość życia żeglarzy i ich rodzin. Mieszkańcy dumni są również z niezwykłej urody ogrodów, w których rosną najbardziej egzoty- czne rośliny przywożone tu przez setki lat ze wszystkich stron świata. Orebić to miejsce, które na zawsze pozosta- nie w Waszych sercach i wspomnie- niach. Jeżeli kiedykolwiek, będąc pod wrażeniem mitu o Odyseuszu, uwięzi- onym na wyspie przez nimfę Kalipso, zastanawiałeś się jak mogłaby wyglądać owa słynna wyspa Ogigia, popłyń na Mljet, leżący na południowych krań- cach Chorwacji, a odkryjesz tam widok niczym obrazek wyrwany z kart najpiękniejszych bajek. Twoim oczom ukaże się jezioro położone wewnątrz wyspy, a na nim mała wysepka z klasztorem z xii wieku. I choć Kalipso nie będzie w pobliżu, widok ten wystarczy, aby na zawsze zniewolić Twoje serce i - być może nie zechcesz wyjechać stąd nigdy. | 73

| 11. |

| 12. |

| 13. |

| 14. | dalmacja. region dubrownika. | 74

PARK NARODOWY PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE

Park narodowy Mljet — bogata roślinność śród- Arboretum Trsteno — zabytek architektury parko- Zabytkowe centrum miasta (Dubrownik) — ziemnomorska i dziedzictwo kulturowe (klasztor wej / Ujście Neretvy — rezerwat ichtiologiczno-or- miasto o wyjątkowej historii, pod ochroną unesco. benedyktynów z xii w. położony na wysepce na je- nitologiczny / Zatoka Malostonska — rezerwat na Jedno z najbardziej atrakcyjnych i znanych miast ziorze — Veliko Jezero). morzu / Wysepka Lokrum — rezerwat leśny / Ja- w basenie Morza Śródziemnego / Narona — an- skinia Vela Spilja (Vela Luka) — geomorfologiczny tyczne miasto Narona we wsi Vid koło Metkovića pomnik przyrody / Kočje (wioska Žrnovo na Kor- / Mury miejskie (Ston) — system fortyfikacyjny czuli) — rezerwat leśny / Dwory Konavoskie (Ko- z xiv w., wyjątkowy ze względu na swoją długość — 5,5 km / Miasto Marco Polo (Korčula) — jedno navle) — charakterystyczny krajobraz / Archipelag z najlepiej zachowanych średniowiecznych miast Lastovski — park przyrody w basenie Morza Śródziemnego / Zabytkowe centrum miasta (Cavtat) — turystyczne i kultural- ne centrum Konavli: Mauzoleum rodziny / Račić, dom rodzinny malarza Vlaho Bukovca — Pałac Rektorów ‘Knežev Dvor’, twierdza Sokol / Festa sv. Vlaha — uroczystości ku czci św. Błażeja, patrona Dubrownika / Śpiewanie klap — unesco Repre- zentatywna lista dziedzictwa niematerialnego / Stećki – średniowieczne nagrobki — unesco Lista Światowego Dziedzictwa. / Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę reprezentatywną niemate-rialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętności potrzebne do wzniesienia kamiennych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi. | 15. | | 16. |

| 18. |

| 17. | | 75

WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Baszta Minčeta — twierdza Lovrijenac / Pałac Szlaki winne, piesze, rowerowe, wellness, jazda Jagnięcina i cielęcina pieczona ‘pod dzwonem’, bro- Sponza (Dubrownik) / Gotyckie i gotycko — re- konna, wspinaczka, parki linowe w Konavlach det z węgorzy i żab (dolina Neretvy), sól, mule ostry- nesansowe posiadłości letnie (od Półwyspu Pelješac gi ‘kamenice’ ze Stonu, ciastka ‘kontonjata’, ‘man- do Konavli) / Klasztor franciszkanów (Orebić) / tala’ i ‘arancina’ (Konavle), mandarynki i cytryny, Pałac Rektprów ‘Knežev Dvor’ (Luka Šipanska) wina „Dingač” i ‘Postup’ (Pelješac), ‘Pošip’ i ‘Grk’ / Klasztor franciszkanów (Rožat) / Uzdrowisko (Korčula), dubrownicka ‘Malvazija’ (Konavle) — Vela Luka

| 19. | | 20. |

| 21. | Lika —

Karlovac.Romantyczne spotkanie z przyrodą.

lika — karlovac | 78

Witamy w krajobrazie snów.

Przed oczyma rozciągają się przepiękne renesansowa twierdza obronna z xvi łowieckich w lasach pomiędzy Dragan- zielone krainy, oddalone zaledwie około wieku, obecnie muzeum poświęcone ićem a Klekiem i Modruszem oraz ośrod- dziesięciu kilometrów od morza, znane piratom – tzw. senjskim uskokom. Nie ków sportów zimowych na zboczach ze swojej wyjątkowej wartości przy- zapomnijcie też odwiedzić wyspy Pag, Bjelolasicy, ale posiada również liczne rodniczej i koncentracji chronionych której część północna wraz z popularną nieodkryte jeszcze zabytki, od urok- parków przyrody. To prawdziwe oazy miejscowością wypoczynkową Novali- liwych starych miasteczek i dworów, ciszy i spokoju, coraz popularniejsze ja i plażą z całonocnymi zabawami Zrće jak Dubovac, Ozalj, Ogulin, Bosiljevo, wśród turystów w Chorwacji. należy właśnie do żupanii (wojewódz- aż do franciszkańskich, paulińskich i twa) liczko-senjskiej. Południowa część dominikańskich klasztorów, ukrytych Wodospady przeszłości i dnia wyspy należy natomiast administra- w zieleni krajobrazu. Jeśli chcesz poznać dzisiejszego cyjnie do regionu Dalmacji, Żupanii miejsce, w którym powstało najwięcej Zadarskiej. Często opisywany jako ludowych legend i które zainspirowało wyspa kamienia i soli, Pag ze swoimi najsławniejszą chorwacką bajkopisarkę Lika – w czasach prehistorycznych i dwudziestokilometrowym żwirowymi – Ivanę Brlić Mažuranić, wybierz się antycznych zamieszkana przez iliryjskie plażami stanowić będzie z pewnością do miasta Ogulin i zwiedź jego okolicę. plemię Japodów i jej zielona, cicha, ni- ukoronowanie podróży, podczas której Ogulin to miasto bajek w najdosłown- etknięta, mitologiczna niemal przyro- doświadczymy tak wielkiej różnorod- iejszym sensie tego słowa – położony da, są po dziś dzień schronieniem dla ności przestrzeni i miejsc. w dolinie rzek Zagorskiej Mreżni- wielu zagrożonych gatunków ptaków, cy i Dobrej, z zamkiem Frankopańów wilków, niedźwiedzi oraz gatunków en- wznoszącym się ponad urwiskiem demicznych, jak Degenia velebitica. W Renesansowe miasto idealne Lice na świat przyszedł również jeden — Karlovac z największych geniuszy i wynalazców Nikola Tesla. Poświęcone mu muzeum, Karlovac zbudowany został na planie otwarte w 150 rocznicę jego urodzin, renesansowego miasta idealnego w ksz- znajduje się w jego rodzinnej wsi - Smil- tałcie sześcioramiennej gwiazdy. Ten janie.Właśnie w tym magicznym miejscu sławny bastion, który bohatersko opi- znajduje się najstarszy, najsławniejszy i erał się tureckim najazdom, posiada bo- najczęściej odwiedzany park narodowy gatą tradycję historyczną, a okalające Chorwacji – Jeziora Plitwickie. Na- go tereny, otoczone czterema rzekami jbardziej znane ze swoich wodospadów i lesistymi wzgórzami Wielkiej i Małej ukształtowanych w skałach wapiennych Kapeli, stanowią idealne miejsce do i szesnastu jezior kaskadowych, których kąpieli, pływania łódką, wędkarstwa, widok zapiera dech w piersiach, Plit- raftingu, spływów łodziami kanu, jazdy wice są tak interesujące także z innych na quadach po pięknych leśnych ścieżk- przyczyn – znajdziemy tam np. ciekawe ach oraz na rowerach po 11 wojewódz- Karlovac skały o różnej geomorfologii, lasy i łąki, kich szlakach rowerowych, a także jazdy oraz mnóstwo ciekawych programów konnej. Karlovac , który rozwinął się ze dla turystów. Park narodowy Jezio- średniowiecznej twierdzy przeznac- Ogulin ra Plitwickie jest jedynym pomnikiem zonej do odpierana tureckich najazdów przyrody Chorwacji, który wpisany zos- w głąb Europy Środkowej, jest dzisiaj tał na Listę Dziedzictwa Kulturowego i jednym z największych ośrodków ko- Senj Przyrodniczego unesco jeszcze w roku munikacyjnych w Chorwacji. Pomimo 1979, jako jeden z pierwszych na świe- swojego położenia na jednej z tras tran- cie. Jeziora Plitwickie stanowią genialne, zytowych, staje się coraz popularniejszy niemające sobie równych dzieło przyro- wśród turystów, których coraz więcej Gospić Novalja dy. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o przybywa tu w poszukiwaniu najróżnie- pag legendarnych uskokach, odwiedź miasto jszych ofert rekreacyjnych. Karlovaczka Senj, gdzie znajduje się zamek Nehaj – Żupanija znana jest nie tylko z terenów | 79

| 1. |

| 2. | | 3. |

| 4. |

| 5. | | 6. | | 7. | lika — karlovac | 80

| 8. |

oraz górskim olbrzymem – szczytem Klekiem. Góra Klek to kolebka chorwackiej turystyki górskiej i alpinizmu, a równocześnie prawdziwa skarbni- ca ciekawostek – dlatego nie przepuść okazji, aby przespacerować się szlak- iem bajek i poznać postacie ‘Opowieści z dawnych czasów’. Od jaskini Klečka i bajkowych źródełek, poprzez urwisko Đuli aż do ogulińskiego zamku, można spacerować wśród opowieści z dawnych czasów oraz odkryć legendarne cza- rownice i inne mitologiczne stwory, zamieszkujące te tereny.

| 9. |

| 10. | | 81

| 11. |

| 12. |

| 13. |

| 15. | | 14. | lika — karlovac | 82

PARKI NARODOWE PRZYRODA WARTE ODKRYCIA

Jeziora Plitwickie — nie zapomnij odwiedzić tego Lasy Draganića, (Kleka i Modruša), Wielkiej i Ośrodek turystyczny Petrova gora / Dom myś- Parku Narodowego, wpisanego na Listę Świato- Małej Kapeli / Jasikovac (Gospić) — park leśny / liwski Muljava (blisko Vojnića) wego Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego Jaskinie Cerovačke pećine (Gračac) — geomor- unesco / Północny Velebit — decyzją unesco fologiczny pomnik przyrody / Baraćeve jaskinie ogłoszony światowym rezerwatem biosfery w Rakovicy / Jaskinia Vrlovka w Kamanju / Rastoke w Slunju – młyny wodne położone w miejscu, gdzie modrozielone wody rzeki Slunjčicy łączą się z Koraną. Większość zabudowań powstała w końcu xix i na początku xx wieku / Klek – charakterystyczny krajobraz / Štirovača — rezerwat flory leśnej, w którym znajdują się najpiękniejsze i najlepiej zachowane lasy świerkowe / Pećinski park Grabovača koło Perušića / Kanion rzeki Liki / Lun — najstarsze nasadzenia drzew oliwnych na tym terenie

| 16. | | 17. | | 18. |

| 19. | | 83

DZIEDZICTWO KULTUROWE TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Sanktuarium Matki Bożej z Krasna (Krasno) Rafting, kajakarstwo, kolarstwo, wycieczki górskie, Ziemniaki z Liki i pieczona jagnięcina, ogulińska – największe sanktuarium maryjne w regionie alpinistyka, łowiectwo foto, łowiectwo, narty, jaz- kapusta i buraki, ogulińska masnica, ser škripavac, Liki / Sanktuarium Matki Bożej Cudownej w da konna, szlaki piesze i szlaki do nordic walkingu, wódka ze śliwek i gruszek miejscowości Oštarije / Miasto Stari Drežnik wędkarstwo, speleologia koło Rakovicy / Klasztor paulinów / Przeorem klasztoru był w xvii wieku Ivan Belostenec, autor pierwszego słownika chorwacko – ła- cińskiego Klasztor paulinów w miejscowości Ka- mensko / Galeria etnograficzna w Rečicy, koło Karlovca / Dom rodzinny Nikoli Tesli (Smiljan) – muzeum jednego z najsławniejszych wynalazców / Baszta turecka w Perušiću — jedyna zachowana turecka wieża obronna w Lice z xv wieku / Miasta i dwory — takie jak Dubovac, Ozalj, Bosiljevo oraz frańciszkańskie, paulińskie i domi- nikańskie klasztory otoczone zielenią / Twierdza Nehaj (Senj) — renesansowa twierdza wzniesiona | 20. | | 21. | w xvi wieku – dzisiaj niezwykłe muzeum poświę- cone piratom, tzw. ‘senjskim uskokom’ / Zamek Frankopanów / Stare miasto w Karlovcu na planie sześcioramiennej gwiazdy / Koronkarst- fotografia tytułowa: Jeziora Plitwickie / A. Gospić | 1. Senj / G. Sekula | 2. Karlovac / S. Gobbo | 3. Gospić / A. Gospić | 4. wo na wyspie Pag — Reprezentatywna Lista Krasno / A. Gospić | 5. Novigrad na Dobri / M. Hlača | 6. Jeziora Plitwickie / D. Rostuhar | 7. Konie / A. Gospić | 8. Rzeka Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Dawne i Mrežnica / D. Kalogjera | 9. Rastoke / V. Metelko | 10. Rastoke / I. Biočina | 11. Velika Kapela / I. Pervan | 12. Rastoke / I. Biočina | 13. Stari grad Dubovac / Z. Tanocki | 14. Centrum Pamięci Smiljan / G. Sekula | 15. Lika / A. Gospić | 16. Jeziora Plitwickie stare lasy bukowe — Park Narodowy Północny / S. Surać | 17. Čorkova Uvala / A. Gospić | 18. Północny Velebit / A. Gospić | 19. Senj / A. Gospić | 20. Ozalj / M. Hlača | 21. Velebit — Wyjątkowość tego piękna przyrody opi- Gastronomia / G. Sekula | 22. Rzeka Kupa / D. Rostuhar era się o autentyczność, położenie geograficzne, sta- rość, oryginalność oraz wielkość dawnych i starych lasów bukowych w Parku Narodowym Paklenica, | 22. | które zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa unesco, co stanowi potwierdzenie faktu, że Chorwację można zaliczyć do najbogatszych, pod względem bioróżnorodności, krajów w Euro- pie / Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy — Umiejętność budowy murków z kamienia bez zaprawy wpisane zostało na listę re- prezentatywną niemate-rialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości w 2018 roku. Sztuka budowy murków z kamienia obejmuje wiedzę i umiejętnoś- ci potrzebne do wzniesienia kamiennych konstrukcji, poprzez układanie kamieni jednego na drugi, bez użycia innych materiałów, oprócz - w razie potrzeby - suchej ziemi. Chorwacja

CentralnaTam, gdzie romantyczność ma kolor zielony. Chorwacja Centralna chorwacja centralna. | 86

Marzysz o wypoczynku z dala od letniego upału i zgiełku śródziemnomorskich miasteczek, w otoczeniu idyllicznych, spokojnych, zielonych, górzystych pejzaży, bogatych w stuletnie lasy, winnice i rzeki?

Lubisz cichą i miłą atmosferę romanty- pałaców po dolinie Loary we Francji, cznych zamków średniowiecznych, możesz odkryć malownicze średniowiec- pałaców i dworów, termalnych uzdrow- zne zamki i przepiękne barokowe pałace, isk i sanktuariów pielgrzymkowych? których zwiedzania nie zapomnij wzbo- Wyrusz na północ od Zagrzebia i ciesz gacić wspaniałą ofertą gastronomiczną, się pięknem Środkowej Chorwacji. degustując przy tym szlachetne krople miejscowych znakomitych win. Jeśli Idylliczne chwile w miastach zaś interesuje Cię turystyka pielgrzym- Chorwacji Środkowej kowa i przeżycia duchowe, odwiedź miejscowość Marija Bistrica. Mieści się Na początek pojedź do chorwackiego tu największe sanktuarium maryjne w Zagorja, krainy pełnej idyllicznych, Chorwacji, które już od 300 lat gości pagórkowatych pejzaży poprzeci- corocznie około 800 000 pielgrzymów z nanych górami i rzekami. Znaj- całego świata. W 1998 roku odwiedził je dziesz tam miasto Krapina, słynne ze Papież Jan Paweł ii. Čakovec znalezisk archeologicznych ‘praczłow- Lepoglava Najbardziej barokowe ze wszystkich Ludbreg ieka krapińskiego’. Krapinę, leżącą na Krapina Varaždin terenach od najdawniejszych czasów chorwackich miast, Varaždin, to mi- Koprivnica asto tonące w zieleni. Oprócz pięknych znanych z licznych źródeł termalnych, Marija Bistrica Križevci takich jak pobliskie Tuheljske i Stubičke parków i znanego zabytku architek- Bjelovar Toplice, rozsławił w świecie prof. Dra- tury parkowej - miejscowego cmen- tarza, na którym porastające go tuje gutin Gorjanović-Kramberger, który Daruvar w roku 1899 na wzgórzu Hušnjakovo uformowano w parawany i arkady na wzór francuskiego Wersalu, Varaždin Brdo odkrył szczątki człowieka dylu- Sisak wialnego, znanego jako Homo sapiens jest miastem muzyki, sztuki, rzemiosła neanderthalensis. W regionie, który i handlu oraz ośrodkiem organizującym szczyci się w Europie największą ilością we wrześniu dwa znaczące festiwale: | 87

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | | 9. | chorwacja centralna. | 88

| 10. |

Festiwal Muzyki Barokowej i imprezę bardzo specyficzną - Festiwal Uliczny zwany ‘Špancirfest’. Prócz swojej oferty kulturalnej i aż 354 zarejestrowanych zabytków kultury, region Varaždina słynie z jeszcze jednej atrakcji - parku leśnego Trakošćan ze znanym zamkiem adaptowanym na muzeum oraz z trzech pomników przyrody geolog- iczno – paleontologicznych z trzema jaskiniami, świadczącymi o tysiąclet- niej obecności człowieka na tych terenach. Niedaleko Varaždina znajduje się miasto Ludbreg - znane sanktuarium eucharystyczne Przenajświętszej Krwi Chrystusowej, jedyne miejsce odpus- towe w Chorwacji, ale też jedno z rzadkich na świecie, które na mocy swojej bulli założył sam Papież. Zezwolił on na publiczne oddawanie czci świętym relikwiom po tym, kiedy w 1512 roku w kaplicy pałacu Batthyany doszło do cudownego objawienia Świętej Krwi Chrystusa. Z Lepoglavy, miasteczka, w którego bogatą historię najbardziej wpisał się zakon paulinów budując tu kościół i klasztor, wywodzi się słynny haft koronkowy, który ze względu na swoją oryginalność i kunszt wykonania zdobył na Wystawie Światowej w Pa- ryżu w 1937 r. złoty medal. Jeżeli chcesz odnaleźć jedno z rzadkich miejsc, gdzie do dzisiaj można spróbować wypłuki- wania złota w rzece, zrelaksować się w centrum termalnym Sv. Martin, beztrosko powłóczyć się po ścieżkach rowerowych i skosztować znakomitych win, wybierz się do położonego na północy zakątka Chorwacji, aż pod granicę Słowenii, Węgier i Chorwacji i poznaj region Međimurje i jego stolicę Čakovec. Jeżeli jednak należysz do miłośników sztuki naiwnej, tradycji i folkloru, starych rzemiosł i obyczajów, wyrusz z Zagrzebia w stronę regionu Podravina, gdzie w czerwcu odbywają się trzy ważne etno - festiwale - w Ko- privnicy, Đurđevcu i Križevcach. Otoc- zona rzeką Dravą i wzgórzami Bilogora i Kalnik, Podravina jest bogatym terenem łowieckim i wędkarskim, posiada też zagospodarowane trasy rowerowe, które wiodą przepięknymi okolicami wzdłuż jeziora Šoderica, do kolebki malarstwa naiwnego – miejscowości Hlebine. | 89

| 11. |

| 12. |

| 13. |

| 14. |

| 15. | chorwacja centralna. | 90

PRZYRODA DZIEDZICTWO KULTUROWE WARTE ODKRYCIA

Kalnik — krajobraz chroniony / Park przyro- Zamek Trakošćan — najbardziej romantyczny i Muzeum ‘Staro selo’ (Kumrovec) – skansen z au- dy Lonjsko polje — rzadko spotykane połączenie według wielu najpiękniejszy zamek w Chorwacji / tentycznymi chatami wiejskimi z przełomu xix i przyrody i tradycyjnej zabudowy / Čret Dubravi- Varaždin — miasto kultury zachwyca przepiękny- xx w. / Muzeum Neandertalczyków Krapińskich ca (Dubravica) — rezerwat botaniczny / Jaskinia mi kościołami, pałacami miejskimi i cmentarzem – jedno z najnowocześniejszych muzeów w Chor- Vindija (Varaždin) — pomnik przyrody / Rzeka / Zamek rodu Zrinskich (Čakovec) — znajduje wacji / Znaleziski neandertalczyków krapiń- Mura — charakterystyczny krajobraz / Veliki się wewnątrz Starego Miasta, zabytek dziedzic- skich – jedna z najbogatszych lokalizacji człowieka pažut (Legrad) — rezerwat zoologiczny / Rakita twa kulturowo -historycznego klasy ‘0’; w pałacu neandrtalskiego na świecie / Muzeum Regionu (Sisak) — rezerwat ornitologiczny / Đurđevački mieści się Muzeum Regionu Međimurje / Stary Turopolje (Velika Gorica) – eksponaty od czasów — majestatyczne pozostałości śre- pijesci — rezerwat botaniczny / Lipik, Bjelovar i zamek (Kalnik) prehistorycznych do współczesności (kły mamuta dniowiecznego grodu / Stary zamek (Đurđevac) Daruvar — zabytki architektury parkowej / Klek z okresu 10 000 lat p.n.e.), zachowane drewniane — wartościowy zabytek kultury ze średniowiecz- — charakterystyczny krajobraz / Crna Mlaka — kapliczki i dworki szlacheckie / Liczne – znane ną fortecą / Pałac hrabiego Jankovicia (Daru- rezerwat ornitologiczny / Žumberak — Samobor- uzdrowiska z wodami termalnymi (Stubičke to- var) — barokowy pałac wybudowany w latach sko Gorje — Park Przyrody / Slušnica koło Slunja plice, Krapinske toplice, Varaždinske toplice, Sveti 1771-1777 / Twierdza (Sisak) — dobrze zachowana – charakterystyczny krajobraz / Arboretum ope- Martin na Muri) średniowieczna twierdza / Tradycyjny wyrób ka (Vinica) – zabytek architektury parkowej drewnianych zabawek w regionie Hrvatsko zagorje — Reprezentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Koronkarstwo w Le- poglavie — Reprezentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Rzemiosło produkcji miodu — Lista niematerialnego dziedzictwa kulturalnego ludzkości unesco / Međimurska popevka — tradycyjne śpiewy Medzimurja - Međimurska popevka - tradycyjne śpiewy północno-zachodniej części Chorwacji - Medzimurja, w 2018 roku zosta- ły wpisane na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości. | 16. |

| 17. | | 91

TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Myślistwo, wędkarstwo, paragliding, ścieżki ro- Pikantny sos ‘samoborska muštarda’, samobor- werowe, piesze i górskie, speedway, szlaki winne, skie salami, samoborska kremówka ‘kremšnita’, szlaki tematyczne, jazda konna, narty likier ‘Samoborski Bermet’, indyk z macą (‘purica s mlincima’), kasza gryczana, krowi ser ‘prga’, olej z dyni, ciasta ‘zagorski štrukli’, ‘kukuruzna zlevka’ i ‘vrbovečka pera’, pieczywo ‘varaždinski klipići’, szampan ‘Šenpjen’, produkty mleczne, specjały z ryb słodkowodnych i dziczyzny, wino ‘Graševina’ i ‘Bijeli Pinot’, ‘medovina’ i wina owocowe

| 18. | | 19. |

| 20. | Zagrzeb Tam, gdzie inspiracja płynie z serca. Zagrzeb zagrzeb. | 94

Poznaj elegancję serca Chorwacji

Powstałe z dwóch średniowiecznych – Placu Bana Jelačicia i jednego z na- baletu, teatrów, muzeów i koncertów. osad rozkwitających przez wieki na jwiększych i najbardziej malowniczych Jego nazwa coraz częściej pojawia się dwóch sąsiednich wzgórzach, już od targowisk miejskich w tej części Eu- na mapie znaczących w świecie wy- 1094 roku, kiedy założono tu biskupst- ropy – zwanego Dolac, poprzez Opa- darzeń sportowych. I na koniec, jeżeli wo, stolica i największe miasto Chor- tovinę aż do Kaptolu, czy dalej ulicą należysz do tych, którzy wolą piórem wacji - Zagrzeb, jest typowym środ- Radića do Kamiennej Bramy, pałacu pisać kartki pocztowe czy spisywać kowoeuropejskim miastem, gdzie obok Banski Dvori i przed charakterystyczny nim w swoich notesach wrażenia z po- klasycystycznych i secesyjnych fasad za- dach Kościoła św. Marka, Zagrzeb war- dróży, pamiętaj, że właśnie stąd na pod- bytkowego centrum, obok ducha Monar- to też poznawać podróżując po nim jego bój świata wyruszył rodzaj wiecznego chii Austrowęgierskiej dostrzec można niebieskimi tramwajami. Sunące we pióra, którego wynalazca Slavoljub podobieństwo do praskich uliczek. Dz- wszystkich kierunkach dniem i nocą, Penkala swoje natchnienie być może ięki obiektom kulturalnym położonym okna tych dobrych miejskich duchów zawdzięcza właśnie długim spacerom w samym centrum, licznym eleganck- nierzadko stanowią najbardziej orygi- po tym pięknym mieście. im kawiarniom, wytwornym restaura- nalną ramę dla na długo zapamiętanych cjom, ogródkom, a przede wszystkim miejskich pejzaży. Ze swoimi 20 teatra- pieczołowicie zadbanym parkom, takim mi, około 30 muzeami, 45 galeriami i jak Ribnjak, oparty o mury Kaptolu z 13 kolekcjami artystycznymi, ogrom- filigranowymi wieżyczkami szacownej nym ogrodem zoologicznym i prawie neogotyckiej katedry, czy tzw. zielona milionem mieszkańców, Zagrzeb jest podkowa Lenucciego z parkiem Zrinje- prawdziwą chorwacką metropolią, vac, Zagrzeb naprawdę można określić która niczym magnes przyciąga gości o jako miasto skrojone na miarę człow- najróżniejszym profilu. ieka. Położony u samego podnóża Parku Wyrusz ulicami stolicy Przyrody Medvednica, którego na- Zagreb na wyjątkowy spacer w jwyższy szczyt Sljeme od 2005 roku szczyci się tytułem gospodarza za- przeszłość wodów narciarskich fis ‘Snow Queen Trophy’, dysponując wielkim ośrod- Choć najlepiej odkrywać go powoli, kiem sportowo – rekreacyjnym na spacerując krok za krokiem, poznając jeziorze Jarun. Zagrzeb naprawdę nie warstwy jego bogatej historii wspina- jest już tylko miastem o bogatym dz- jąc się ulicami z głównego placu miasta iedzictwie kulturowym, miastem opery, | 95

| 1. | | 2. |

| 3. | | 4. |

| 5. |

| 6. | | 7. | | 8. | zagrzeb. | 96

DZIEDZICTWO KULTUROWE WARTE ODKRYCIA TURYSTYKA PLUS

Katedra Wniebowzięcia / Najświętszej Marii Górska kolejka elektryczna — łączy tzw.Gornji Narciarstwo, wędrówki piesze i górskie, turystyka Panny — katedra gotycka z xi wieku / Kościół i Donji Grad / Mimara — nazwa muzeum od na- kongresowa/ Park Przyrody Medvednica — szla- św. Marka — kościół romańsko-gotycki z przeło- zwiska kolekcjonera Ante Topicia Mimary, który ki górskie i centrum narciarskie Sljeme, atrakcyjne mu xiv i xv wieku / Kamienna Brama i Baszta muzeum podarował ogromną kolekcję dzieł sztuki przełomy rzeki, jaskinie, wodospady i fenomeny Lotrščak — część murów miejskich z xiii wieku / Muzeum Sztuki Współczesnej Zagrzeb — eks- krasowe / hnk — neobarokowy budynek Chorwackiego Te- cytujące opowiadanie o sztuce współczesnej bez atru Narodowego z 1895 roku zaprojektowany przez początku i końca, w dynamicznym wnętrzu, gdzie architektów Fellnera i Helmera ekspozycja podkreśla: ruch, zmianę, niestałość, niepewność...

| 9. | | 10. | | 11. |

| 12. | | 97

GASTRONOMIA

Indyk z macą (‘purica s mlincima’), ‘štrukli’, flaki z boczkiem, łazanki z kapustą, biały ser i śmietana, pączki

| 13. |

| 14. | zagrzeb. | 98

| 15. |

| 16. | | 17. | | 18. |

| 19. | SlawoniaTam, gdzie złoto jest zawsze na horyzoncie.

slawonia.| 102

Kształtowana twórczą siłą potężnych rzek Dravy, Dunaju, Savy i Ilovy, Slawonia to prawdziwa mityczna kraina,

od wieków nieprzerwanie pilnują- bujne regiony pełne winnic – Požegę, er z Đakova, gdzie gniazda wiją rzadkie ca swoich skarbów. Pełna szerokich, Đakovo i Vinkovci, Slawonia jest ptaki, a nad horyzontem przelatują nieogarnionych wzrokiem złotych też ziemią, która dała światu dwóch stada dzikich gęsi wzbijających się równin urodzajnej Panonii, potężnych rzymskich cesarzy: zdolnego, odważ- znad słynnego parku przyrody Kopač- rzek, obszarów zalewowych, które z nego i walecznego Walentyniania I i ki Rit. Odkryj klasztor franciszkanów czasem porosły stuletnie lasy potężne- jego brata Walensa. Wysławiając ją jako w Iloku, w którym pochowany jest go dębu szypułkowego (Quercus robur) spichlerz cesarstwa i krainę win, wśród słynny włoski zakonnik Jan Kapist- stając się idealnym domem dla ponad których szczególnie wyróżnia się oko- ran i barokowe twierdze w Slavon- dwóch tysięcy gatunków biologic- lice Kutjeva z jednymi z najstarszych skim Brodzie i Osijeku - prawdziwe znych, Slawonia to urodzajna ziemia, europejskich piwnic winnych, natch- metropolie i centra kuturalne Panonii, uszlachetniana już od ośmiu tysięcy nieni Rzymianie nadali temu regiono- w których uniwersyteckiej i naukow- lat ręką człowieka. Kiedy w okresie wi nazwę Vallis Aurea (Złota Dolina). ej aurze wyrosło dwóch chorwackich Pleistocenu zniknęło Morze Panońskie, Jeśli pragniesz błogich chwil spokoju, noblistów. Na koniec przespaceruj się dawna wyspa Papuk stała się górą, cudownych scen odwiecznego wscho- malowniczą uliczką slavońskiej wios- która odkrywa najstarsze skały tej du Słońca, kiedy ziemia każdego ranka ki zwaną tu ‘šorem’. Na niej można części Europy—granity i skały meta- niezauważalnie wyłania się z ciemności zobaczyć ludowe stroje zdobione szc- morficzne z okresu Paleozoiku – pełne okryta mgłą unoszącą się nad szerokimi zególnie pięknym tradycyjnym haftem świadków, które dziś opowiadają nam dolinami rzek, odkryj Slavonię. i złotą nicią, delektować się zapachem historię geologiczną Ziemi. Urodzaj- smakowitej szynki i fenomenalnego na slawońska równina wyszła z głębin Wyjątkowe chwile w ‘kulenu’ unoszącym się z kuchni, a w Morza Panońskiego po prawie 10 mil- miastach Slavonii i Baranji kotłach dostrzec słynny ‘fiš-paprikaš’. ionach lat bycia dnem morskim i ożyła Witamy w Slavonii! do niedawna jako ziemia obiecana. O to kraina, w której ludzie pielęg- nują głęboki szacunek wobec ziemi Złota dolina wysławiana w żywicielki, a na ich twarzach moż- historii na odczytać szczególną dumę. Dlat- ego nie wahaj się, wyrusz szlakami, Virovitica Włączona w pierwszych wiekach naszej którymi wśród dumnych miast śred- Osijek ery w skład Cesarstwa Rzymskiego, niowiecznych, twierdz, klasztorów i z dwoma traktami, z których jeden barokowych pałaców – od Osijeku, Đakovo Vukovar Požega prowadził do Osijeku i Prowinc- Vinkovców, Požegi, Slavonskiego Bro- Ilok Vinkovci ji Wschodnich, a drugi łączył termy du aż do Vukovaru i Iloku, kłusują sz- Aquae Balissae – dzisiejszy Daruvar i lachetne miejscowe konie rasy lipican- Slavonski Brod | 103

| 1. | | 2. |

| 3. |

| 4. | | 5. |

| 6. |

| 7. | | 8. | slawonia.| 104

| 10. |

PRZYRODA

Park przyrody Papuk — park o naturalnym charakterze biologicznym, geologicznym i kulturowym / Park przyrody Kopački rit — mo- kradła, rezerwat bagienny, siedlisko jeleni i innych dzikich zwierząt, rezerwat ornitologiczny, tarlisko / Gajna (Slavonski Brod) — charakterystyczny krajobraz / Radiševo (Županja) — rezerwat leśny / Erdut — charakterystyczny krajobraz / Bijela topola (Valpovo) — pomnik przyrody / Virovitica — zabytek architektury parkowej / Spačva – charakterystyczny krajobraz

| 9. |

| 11. | | 105

| 12. |

DZIEDZICTWO KULTUROWE

Twierdza Brod i klasztor (Slavonski Brod) — twierdza z xviii w. zaliczana jest do największych obiektów fortyfikacyjnych w Chorwacji; barokowy klasztor franciszkanów / Tvrđa (Osijek) — romantyczne centrum starego miasta / Pałac Odeshalchi i średniowieczne mury miejskie (Ilok) — renesansowa architektura parkowa, kościół i klasztor św. Jana Kapistrana / Pałac Pejačević (Našice) — pałac z elementami barokowo-klasycystyczny- mi z roku 1804 i parkiem, który stanowi chroniony zabytek przyrody / Zwyczaje Zielonoświątkowe ‘Kraljice’ (Ljelje) w miejscowości Gorjani — Re- prezentatywna Lista Dziedzictwa Niematerialnego unesco / Bećarac ze Slawonii, Baranji i Srijemu — unesco Reprezentatywna lista dziedzictwa niematerialnego

| 13. |

WARTE ODKRYCIA

Państwowa stadnina koni rasy lipicaner (Đakovo) — założona jeszcze w xiii w., obecnie stadnina stanowi bardzo wartościowy materiał genetyczny / Vukovar — barokowy klasztor fran- ciszkanów i Kościół św. Filipa i Jakuba, pałac Eltz / Đakovo — barokowa katedra i pałac biskupi / Valpovo, Donji Miholjac — barokowe pałace / Prandau Mailath i Prandau Normann / Pože- ga — Kościół św. Wawrzyńca z xiv w. / Uzdrowi- sko — Bizovac, Terme Lipik

| 14. | slawonia.| 106

TURYSTYKA PLUS GASTRONOMIA

Myślistwo, wędkarstwo, szlaki winne, piesze i ro- ‘Čobanac’, paprykarz rybny, ‘slavonski kulen’ i werowe, jazda konna ‘kulenova seka’, wino ‘Iločki Traminac’, rakija, śliwowica

| 17. | | 107

| 18. | Lista przedstawicielstw Impresum Chorwackiej Wspólnoty Turystycznej

Croatian National Tourist Board Croatian National Tourist Office wydawca: Iblerov trg 10/iv United Kingdom Chorwacka Wspólnota Turystyczna 10000 Zagreb, Croatia e-mail: [email protected] tel: +385 1 4699 333 web: gb.croatia.hr pomysł i projekt: fax: +385 1 4557 827 Zviz studio / Željka Županić e-mail: [email protected] Croatian National Tourist Office web: www.hrvatska.hr, USA tekst: www.facebook.com/croatia.hr, e-mail: [email protected] Paola Orlić www.youtube.com/croatia, web: us.croatia.hr www.issuu.com/croatia.hr tłumaczenie, korekta: Chorwacka Wspólnota Turystyczna Spes, Zagreb / Artur J. Bukowski / Stentor, Zagreb Kroatische Zentrale für Tourismus Polska Österreich e-mail: [email protected] zdjęcia: e-mail: [email protected] web: pl.croatia.hr Ante Verzotti / Aleksandar Gospić / Boris Kragić web: at.croatia.hr / Boris Kačan / Boris Štajduhar / Božidar Prezelj Kroatiska Turistbyrån / Brotherside / Darko Vurušić / Damil Kalogjera / Kroatische Zentrale für Tourismus Sverige Damir Fabijanić / Damir Rajle / Darko Vurušić / Frankfurt/M, Deutschland e-mail: [email protected] Denis Peroš / Davor Rostuhar / Davorin Mance / e-mail: [email protected] web: se.croatia.hr Domagoj Sever / Dražen Bota / Goran Sekula / Goran web: de.croatia.hr Šafarek / Hrvoje Serdar / Igor Šeler / Igor Toml- Kroatisch Nationaal Bureau jenović / Igor Zirojević / Ivo Biočina / Ivan Čorić Kroatische Zentrale für Tourismus Voor Toerisme / Ivo Pervan / Julien Duval / Luka Esenko / Luka München, Deutschland Nederland Tambača / Matija Špelić / Marin Topić / Mario Jelavić e-mail: [email protected] e-mail: [email protected] / Mario Hlača / Mario Romulić & Dražen Stojčić / web: de.croatia.hr web: nl.croatia.hr Marko Vrdoljak / Mladen Šćerbe / Nenad Ruszkowski / Nikola Matić / Petar Trinajstić / Romeo Ibrišević Ente Nazionale Croato per il Turismo Kroatische Nationale Dienst voor / Renco Kosinožić / Robert Rajtić / Saša Ćetković / Italia Toerisme – Office National Croate Siniša Gulić / Sergio Gobbo / Stipe Surać / Tomislav e-mail: [email protected] du Tourisme Rastićervan / Twierdza Kultury Szybenik / Vedran web: it.croatia.hr België – Belgique Metelko / Zvonimir Tanocki / Zlatko Ramničer / Zlat- e-mail: [email protected] ko Sunko / Zoran Jelača / Željko Krčadinac / Archi- Chorvatské turistické sdružení web: be.croatia.hr wum Wspólnoty Turystycznej Żupanii Istryjskiej / Česká republika Archiwum Wsplnotz Turzstzcynej miasta Opatija e-mail: [email protected] Хорватское туpиcтичeckoe cooбщecтвo / Archiwum Wsplnotz Turzstzcynej miasta Rijeka / web: cz.croatia.hr Russia Archiwum Wspólnoty Turystycznej Kvarneru Archi- e-mail: [email protected] wum Wspólnoty Turystycznej Miasta Dubrownika / Chorvátske turistické združenie web: ru.croatia.hr Archiwum Wspólnoty Turystycznej Miasta Zagrzebia Slovenská republika / Archiwum Parku Narodowego Brioni / Archiwum e-mail: [email protected] Hrvaška turistična skupnost Wspólnoty Turystycznej Żupanii Šibenicko-kninskiej web: sk.croatia.hr Slovenija / Archiwum Wspólnoty Turystycznej Miasta Komiža e-mail: [email protected] Horvát Idegenforgalmi Közösség web: si.croatia.hr realizacja: Magyarország Zviz studio / Željka Županić e-mail: [email protected] 克罗地亚国家旅游局上海代表处 web: hu.croatia.hr China druk: e-mail: [email protected] Radin print d.o.o., Sveta Nedelja Office National Croate de Tourisme web: www.croatia.hr France rok wydania: e-mail: [email protected] 2019. web: fr.croatia.hr Wydawca nie gwarantuje, że wszystkie zamieszczone informacje są w pełni aktualne oraz nie ponosi dpowiedzialności w przypadku, gdy informacje są niedokładne lub uległy zmianie.

Gratis