Rescontre : Papà Gahús 3QA : o diari Aqueles La cultura, en occitan Tristan Tzara Genièr / Febrièr de 2017 L#35

5 € Lo Diari – 1 LoDiari2 – Lo Diari Papà Gahús

Edito E ua maqueta navèra Sebastien pugin Rédacteur en chef tà començar 2017! Com ac podetz constatar, Lo Diari que contunha la sua mutacion e eth sué desvolopament. Eth noste projècte qu’avança e eth public que’ns segueish. Que ve’n mercejam hèra, aquò qu’ei la nosta recompensa màger.

Un còp avançat en matèria de difusion (version online, papèr, abonament, venta au numèro) e un còp melhorat eth sué contengut, eth noste magazine que contunha d’evoluar.

Aqueste còp, que ns’èm estacats a la fòrma, a la presentacion, a la mesa en valor de l’escrit e doncas de l’actualitat culturau en occitan. Atau, gràcias ad aqueth Diari, qu’avem eth plaser de presentà’vs ua maqueta navèra, mes epurada, mes clara, mes dinamica, mes modèrna, en un mot : mes professionau.

Aquera volentat d’adaptar la fòrma n’ei pas un objectiu mès un mejan ; un mejan entà portar entà la lutz la cultura en occitan. Ua cultura divèrsa, traversada de plan d’influéncias, dab un estacament au tradicionau e ua produccion modèrna.

Que s’i tractarà de tot aquò laguens d’aqueth numèro dau Diari : dau Punk classic de Papà Gahús entiò la reapropriacion de cantas a tèxte de la belle époque per Aqueles, d’un jòc tradicionau (jòc de dits) e d’informatica en occitan, d’autors classics e de libes de uei.

Totun, avant d’ac descobrir, que’vs soeti ua bona annada e ua bona lectura !

Lo Diari – 3 o diari L La cultura, en occitan

ABONNEMENT

IEO MP - Lo Diari 11, rue Malcousinat 31000

www.lodiari.com/le-magazine [email protected]

DIRECTEUR DE LA PUBLICATION / Remerciements à nos partenaires, Pierre Loubère relecteurs,contributeurs et collaborateurs. RÉDACTEUR EN CHEF / Sébastien Pugin Lo Diari et lodiari.com sont des publications de l’IEO Midi-Pyrénées, RÉDACTEUR & MAQUETTISTE / association sise 11 rue Malcousinat, Aldric Hagège 31000 Toulouse.

avec l’aide de ISSN : 2427–5735 Pauline Di Giusto

IMPRESSION & ROUTAGE / P.R.D., Millau

4 – Lo Diari Somari

Fotomatòn 6 Novèlas 7 Edicions 8 Tresaur en lum 10 Rescontre 12 Papà Gahús D’escart e de talvèra 14 Carte Blanche 15 La Scòpitone 16 La veirina entredubèrta

18 Espòrt

20 3QA : Aqueles

Dossièr La literatura vector 21 del dialòg de las culturas Tristan Tzara 24 Critic 26 Tecn’òc 27 TV 28 Diariscope 29 Agenda 30

Lo Diari – 5 Fotomatòn

Topinejar ? Sètz installatz dempuèi le 15 Es un neologisme qu’emplegam d'abrial de 2016. per díser manjar amassa a La Un primièr bilanç ? Topina o cosinejar a La Topina Florent Salinié : Òc, mai de tanben. Foguèt emplegat coma 2 500 aderents, monde que exemple dins una conferéncia de venon, tornan, fan venir d'amics... P.Sauzet (Professor de lingüistica a Monde que fan de la convivéncia Tolosa, ndlr.). Aquò mòstra qu’es una realitat. dintrat dins lo vocabulari !

Perque «La Topina» ? Lo topin, la topina, es l'instrument tipic e tradicional per far le manjar de cada jorn, l'instrument de la convivialitat e de la gastronomia. Coma ditz lo provèrbi : « Lo La melhorT medecin,o es lo ptopin ! i» na

La Topina, Bar tapas occitan a Tolosa Ostal d'Occitània - 11 car. Malcousinat, 31000 Tolosa latopina.com 6 – Lo Diari Novèlas

Apelada a comunicacions Concors de novèlas

Dins l'encastre de sas recèrcas, LLACS « Tota estabosida, es a fintar l’orguena (Langues, Littératures, Arts et Cultures des Suds, granda jos la rosassa : coquin de sòrt, i manca Universitat de Montpelhièr) organiza jornadas un tudèl ! » d'estudis. Le 22 d'abrial, en partenari amb Le Lo Lector del Val (associacion de bibliotècas del Cirdòc, se tendrà un rescontre e una mòstra a Lauragués) vos prepausa un concors d’escritura l'entorn de Félix Castan. Poèta, teorician, militant, de tèxt cort : l'òme a jogat un ròtle considerable dins la vida culturala occitana, pendent mai de la mitat d'un - que debuta per la frasa çai-sus ; sègle e a, encara uèi, una influéncia màger. - de 6 paginas (12 000 signes) al mai, Les organizators lançan doncas una apelada numerotadas, croquetadas, non signadas, a comunicacions a los que pòdon participar a amb un títol la valorizacion d'aquela personalitat, dins les domenis ont exerciguèt sas activitats. - de mandar en 6 còpias de papièr Qualques suggestions, per exemple : e una còpia numeric al mai tard lo 21 de febrièr de 2017 a las adreiças - La poëtica castaniana ; seguentas : Lector del Val – 1, route de Pompertuzat – F-31450 Deyme - La recepcion de l'òbra, pendent la vida e [email protected] de l'autor e aprèp sa mòrt ; Quatre categorias : Escòla primària, Collègi, - Òbras literàrias e autres escrits (reflexions teoricas, critica literària Licèu, Adulte. Vos cal pas doblidar de jónher la e artistica, correspondéncia...) ; ficha d’inscripcion (se marcar en linha sul site çai-jos e imprimir). Los melhors tèxtes seràn - Castan e l'occitanisme contemporanèu, publicats e enregistrats. IEO notadament ; Entresenhas (+33) 561 005 116. Règlament - Las divèrsas edicions : causida dels complet dins las 27 bibliotècas aderentas o sus tèxtes, causida grafica, aparelh critic ; internet : www.lecteurduval.org.

- Establiment d'una bibliografia rasonada de l'òbra e de sa critica. Rescontre vertadièr

Adreçar projèctes d'intervencion (títol Convidar un artista o un grop per parlar de & resumit de 5 a 10 linhas) abans le 15 de genièr la sortida de son album, es plan. Ne convidar de 2017 a marie-jeanne.verny@univ-montp3. quatre amassa per les far tanben dialogar entre fr, [email protected] e philippe. eles : aquò correspond encara mai a la definicion [email protected]. del rescontre. Le 9 de decembre, dins l’encastre dels Rescontres de la Tuta d’Òc (IEO 31), quatre Totas las programacions e publicacions de grops e musicians s’amassèron a l’entorn de las equipas del LLACS son de retrobar sus la bodega (e de sas variacions). Un moment de www.univ-montp3.fr/llacs/ convivialitat musicala plan interessant tanben : cada convidat portant sa vision, sa sensibilitat, per se presentar mai tanben per far lum suls autres. Las sortidas presentadas son de retrobar a la rubrica Edicions. Lo Diari – 7 Edicions

Craba

Segond disc de la seria consacrada a las bodegas occitanas. Dins aquel monde, la craba, o bodega, domina per sa talha. Son volum e sas qualitats acosticas li balhan una plaça reservada dins lo monde dels instruments a pòcha.

Craba Robert Matta La Confrérie des Souffleurs – CORNOC2 15 títols 10 €

Maxence Camelin Quand la craba crabidarà

« Quand la craba crabidarà Lo crabidon farà lo tetaire Quand la craba crabidarà Lo crabidon l’anirà tetar. » Disc de musica tradicionala del Naut- Lengadòc, Montanha Negra e Lauragués. Amb la participacion de Daniel Detammaecker, Caroline Dufau e Xavier Vidal.

Era hèsta deth pòrc Quand la craba crabidarà Maxence Camelin Fèsta del pòrc, pelèra o pèle-porc : AEPEM totjorn l'assegurança de passar un 23 títols 15 € bon moment. Dètz informators nos explican cossí passèt e passa encara « la fèsta pus polida de l'annada » ! jOmO Okcitanas Gaitatz plan : « dans le cochon, tout est bon ! » jOmO es un artista tolosenc esperan- tista. Prepausa 12 títols del repertòri occitan Era hèsta deth pòrc del lengadòc al son de las crabas, bodegas Renaud Lassalle e autres instruments de sons amics dels Eth Ostau Comengés Branca-Bodegaires. L'escasença de descobrir DVD 52 min, sostitulat FR & l'Esperanto ! Òc 15 € jOmO Okcitanas Vinilkosmo 12 títols 13,15 €

8 – Lo Diari Bodega en viatge Sus un long camin

Apuèi la publicacion del DVD doble « Aquel recuèlh de poèmas cortets de l’amic « Bodega buf de vida ! », desiri partejar uèi Aimat Tastaire tòca per sa jovença d’inspiracion, los rencontres variats a l'encòp professionals sa sinceritat e mai sa candidesa. [...] e umans que m'an bastits. Lo viatge prendrà Sa lenga es justa, e s’endevina plan que lo sovenir còs pels diferents rencontres faits per la dels vièlhs qu’ausiguèt dins son enfança òbra mai bodega e que li balhèron l'escasença de que l’estudi dins aquela escritura fòrça colorada. descobrir monds diferents e culturas variadas Lo lector fulhetarà aquel obratge amb plaser car atal coma las fecas del carnaval de Limós, la i trobarà lo resson de sa joventut pròpria. » Extrait gaita galiciana o la zampogna calabresa per del prefaci.

parlar sonque d'aqueles. Mas lo que viatja « Lenga del país crana e bèla Al resson de luènh tan prigond, Sus un longAimi camin... ta clamor tindarèla partís d'en çò seu e pòrta son repertòri pròpri Aimat Tastaire que serà evocat notadament dins un conte Aimat TastaireGatge d’un renovèl fecond. » en lenga nòstra illustrat musicalament. IEO Òlt Edicions 172 paginas, 16x24cm Tasaire Aimat Bodega en viatge 9,90 € Sus un Sòfia Jacques–Serano long camin… 2 CD, 46 títols « Langue du pays fière et belle 22 € À l’écho lointain si profond, camin… un long Sus J’aime ta clameur sonore Poesia Gage d’un renouveau fécond. »

Préface de Roger Lassaque

IEO Òlt Edicions 9,90 € ISBN : 979–10–93297–04–0

Istoèras d'aci

Dempús quauquas annadas l'Academia La toponimia de Molhac de Gascon de Sheishan (Gers) hè víver la lenga e la cultura gasconas per son talhèr de lenga, son Un novèl obratge de toponimia es grope de cant e sos espectacles. a mand d’espelir sus un vilatge de Tarn Cada annada, ua còla d'actors e de contaires, e Garona que se sona Molhac. S’i poirà trobar tots sòcis de l'Academia, pujan sus l'empont un estudi complet, semantic e etimologic dels a Seishan e dens d'autes endrets entà contar e jogar 84 noms de lòcs del vilatjòt. Es la darrièra en lenga occitana. E, tots los textes son creacions òbra de Paul Burgan, lo cercaire plan conegut. totalament ineditas, causa pro rara qui s'amerita Coma totjorn la preséncia de l’occitan serà d'estar senhalada. Lor gran interès ven deu fèt que massissa dins tot çò que tòca l’origina dels son inspirats per la societat d'auèi vista per gascons toponims, quitament se lo libre es en francés d'auèi. L'idèa qu'ei donc venguda de regropar per aver una audiéncia mai fòrta. tots aqueths textes e de'us publicar. L'Academia Serà difusat mai que mai dins lo departament de Gascon de Seishan que balha donc per aqueste de Tarn e Garona mas se poirà comandar obratge un testimòni viu a la Literatura Occitana al prèp de l’associacion Antonin Perbòsc contemporanèa. (IEO82, 307 avenue de Montech, tel : 05 63 03 48 70).

Les noms de lieux de Mouillac Paul Burgan Associacion Antonin Perbosc 85 paginas, 148 x 210 cm 10 €

Lo Diari – 9 Tresaurs en lum amb lo CIRDÒC - Mediatèca occitana

Dafnis e Alcimadura, una opèra occitana a la cort del rei

En plena mòda dels grands motets barròcs, un compositor decidís de metre l’occitan sul davant de la scèna. Lo 29 d’octobre de 1754, Daphnis et Alcimadure es la primièra opèra occitana presentada davant la cort de França, recampada a Fontainebleau.

Nascut a Narbona, Jean-Joseph Cassanéa met encara un còp lo patrimòni occitan al servici de Mondonville (1711-1772) accedís en 1741 al de la creacion contemporanèa. títol de Jos Mèstre de Musica a la Capèla reiala. Per ne saber mai sus Daphnis et Alcimadure Conegut per sos grands motets coma l’un dels e descobrir d’autras opèras occitanas : mai grands compositors barròcs, fa raionar la www. occitanica.eu/ lenga e la cultura occitanas amb aquesta opèra.

En tot seguir lo modèl classic de l’opèra pastorala alara de mòda a la cort, Mondonville conta las amors contrariadas del pastre Daphnis e de la jove Alcimadure. Innòva en redigir son opèra totalament en occitan e en posar dins lo repertòri musical popular occitan. Per aquò, es estat acusat de plagiat per Grimm que li repròcha una semblança amb l’Opéra de Frontignan (1678) de Denis Fizes redigit en occitan.

Pasmens l’opèra fa miranda, a la cort coma en província. Es al moment de sa traduccion en Edicion originala de la particion de Daphnis et Alcimadure francés que lo public s’en desvira. Caldrà esperar Jean-Joseph Cassanéa de Mondonville, Daphnis et Alcimadure, pastorale languedocienne dédiée à Madame las annadas 1980 per sa re-creacion en dobertura la Dauphine, Représentée à Fontainebleau devant de la primièra edicion del festenal leurs Majestés les 29 octobre, 4 novembre 1754 et par Danse. l’Académie royale de musique le 5 janvier 1755, Paris : Alara coregrafiat per Dominique Bagouet, figura Bayard, Vernadé, 1755. de la nòva dança francesa, Daphnis e Alcimadure Coll. CIRDÒC-Mediatèca occitana, aquisicion 2016.

10 – Lo Diari Qualques annadas aprèp la Querelle des Anciens et des Modernes, lo mitan musical francés s’anima per una nòva controvèrsia : la Querelle des Bouffons qu’opausa los defensors de la musica francesa e los de la dobertura del mond musical, que vòlon italianizar l’opèra francés . Sens o saber, amb Daphnis et Alcimadure, Mondonville capita de conciliar los dos partits.

Amb sa fòrma classica que respècta las règlas de la musica francés, Daphnis et Alcimadure contenta los partisans de l’opèra francesa . De lor costat, los tenents de l’opèra italian lausan la musicalitat de l’occitan mai pròche de l’italian e que permet una mai granda libertat d’interpretacion. En mai, Mondonville dona a sos interprèts la mai larga libertat puèi qu’adapta lo tèxte de l’opèra als dialèctes occitans de totes los cantaires : lengadocian, gascon comaLo Diariprovençal – 11 servisson l’intriga. Rescontre

Papà Gahùs

Enfin ! 3 ans après Adiu Renaud, e'ns pòdes díder quauques mots sus tu e presentar eth grop Papà Gahús ? « Lo Virolet », eth grop de Adiu. Que'm hèci Renaud, sui lo guitariste de rock-punk occitan Papà Papà Gahús despuish 2014. Qu'èm un grop de Gahús que sorteish eth rock, influençat preu punk « primari » de les annadas 1977 dinc a 1990. Qu'èm quate (bateria, sué dusau album entitolat baisha, guitarra e cant). Que càntam en gascon e « Calhavari ! ». Un còp aver un chicòt en francés. drin virat de pertot, de Tarba entiò Siròs e de Rodés Papà Gahús qu’ei a l’encòp : un grop radicau, rebelle e punk ; e tanben un grop estacat au entiò Agedeth, que decidèn territòri. D’aon e’vs vié aqueth ligam hòrt dab d'entrar en estudiò entà i la tèrra? e quin s’exprimeish ena vòsta musica ? enregistrar-i un navèth disc. Qu’èm tot quate hòrt estacats au nòste territòri Entà ne saber mes, qu'avem nadau, Gino, Mickey e Silvan a la Bigòrra, jo a les Lanas. Qu’i am creishut e que ns’am hargat eth plaser d'encontrar a ua cultura dessús. Donc, adara, atau com hòrt Renaud Lassala eth navèth guitarrista dau grop gascon. 12 – Lo Diari de gènts de le nòsta generacion, qu’èm un E veges un ligam entre la vòsta musica harta mescladís de cultura mondialisada (grana de radicalitat e la causida de la lenga ? influença anglo-saxòna en le musica) e d’identitat Bon, dejà, de har ròck en òc qu'es ua causida locau. Donc, ne hèm ni aus Americans ni aus radicau percè qu'arríbatz en'queth paradòxe, Gascons « mè gascon que mòrs », que vívem le que càntatz en le lenga deu peís mes le maja nòsta cultura d’un biaish descomplexat. partida deu monde ne'v comprenen pas mè. Lo ligam hòrt a le tèrra que s’i torna trobar en Donc, díser « se'n fótem, que contúnham, qu'èm los samples tots extrèits de collectatges nòstes d'ací e qu'at vòlem har atau e sonqu'atau », (sonque quauques excepcions) dab locutors n'es pas quauquarren de comun. Qu'èm gènts, natius deu gascon. Que balha com ua autenticitat ça'm par, autentics que ne chicanan pas, alavetz au nòste perpaus. que liùram lo dequò d'un sol tròç. Qu'èm atau. Com l'ensemble daus grops punks, la vòsta Quin definirés la musica de Papà Gahús sus musica que pòrta ua energia plan vegedera aqueth darrèr album ? E i a ua evolucion en concèrt. Ei ua dificultat entà vosauts a l'ora despuish eth permèr album ? d'enregistrar ? Que dirí qu’es ròck dab influenças punk. Après, Disem qu'am jogat un chic mens viste e que jo, suu permèr album, n’i èri pas mes que’m s'èm aplicats ! Après, non, lo qui pòt jogar a sembla qu’i a ua evolucion. Que’m sembla huec que pòt jogar a plaser. Lo contrari n'es pas estar mè rock, belèu mè escur tanben, shens de forçadament vrai ! desbrombar lo costat amusiu. Los tèxtes que son tanben mè pregonds, qu’exprimen ua realitat, E i a un recepcion particulara dau public de un constat sus un mond dont es a cambiar. Mes musica rock-punk quan e's vei arribar en qu’am volut har un disc vivant shens de nes concèrt un grop qui canta en occitan ? interdíser cantas mè leugèiras, un disc vivant Qu'i a duas recepcions. Gènts dont son hòrt percè digun n’es pas enmalit 365 jorns sus 365, contènts d'entèner a cantar en occitan e d'auts n’es pas desconaire 365 jorns sus 365, n’es pas que nes vinen véder entà díser « la musique pessimiste tostemps o veit tot en ròsa a tot vira est super mais on comprend pas les paroles ». codic. Alavetz, jo que'us demandi perqué ne van pas L’evolucion tanben que serà en los samples e en díser aus grops francés que cantan en anglés le soa utilisacion, lo disc qu’es com ua sola grana « On comprend pas les paroles ! ». Le pròva, canta dont s’estanca pas jamè e los samples qu'exista totun encoèra ua cèrta diglossia dab que hèn lo ligam dab tot. Que’us am utilisats les lengas ditas minoritàrias... Mes aquò rai. Les mè pregonament, dab mè de puishença artistica. reaccions que son tostemps positivas. Ne son pas aquí entà ondrar, qué. Que n’i a, E mè que mè, lo public qu'es contènt de véder un samples, se’us vòletz entèner, que ves vatz caler grop que's devertís, que descona, que comunica escotar lo disc en sancèr ! dab le gènt, que sauta, que crida, que trauca l'empont, que hèn càder los micròs, que's pèrden Laguens l'album que vié, que i aurà ua cançon les baguetas, lo mediatòr, les paraulas, les nòtas tota en francés. Lhèu la cançon mes punk. E i e que se'n arrid ! Que pòden díser que Papà a ua explicacion ad aquera causida ? Gahús en live qu'es un estorbilh mes un estorbilh Vertat, e'm pensi tanben qu'es le mè punk. Ne que ne jòga pas tròp mau ! Qu'èm un grop de sèi pas tròp perqué se hadot atau, en francés. ròck permèr, qué. Aquò, lo Silvan b'at diu saber mè plan que jo. Mes S.P. qu'èra belèu entà escopir a le faça deu monde : « Giscard ves chapa mè de 2 millions d'euros per L’album « Calhari! » qu’ei en venta sus eth site an » en le lenga de le Republica ! internet de Papà Gahús : papagahus.com

Laguens daus albums de Papà Gahús, que s'enten ua atencion tota particulara a la lenga, la sua autenticitat, la sua qualitat. D'aon e vié aquera volentat ? Quèn atz sèga-traucat lo peís com am hèit Silvan e jo en hadents collèctas, quèn atz enregistrat centenats de gènts en le soa lenga mairau, aunestament, ne pòdetz pas préner le question de le lenga com qui se'n fot. Aqueth monde que vs'an dat ua paraula rica, que'vs cau tornar har soar aquesta lenga dab arrespèct e dignitat. Au mensh, qu'ensàjam d'at har atau. Lo Diari – 13 D’escart e de talvèra « EUX » DE FILADELFA DE GERDA

Se no avetz james entenut o leijut « EDS gascons totun, e de contes e cantas deth país CRIDS » de Filadèlfa de Gèrda, au mens escotatz ena lenga ! « Or, à Gerde-en-Bigorre, en signe aqueste : de bénédiction du ciel, il y avait en ce temps-là, « Donc, qu'enze manca, entre autas quatorze simples, c'est-à-dire autant de poètes et causas, / Ed noste vielh « Tòca-i, se gauzas ! » / deux fois plus de sages qu'en Hellénie au temps Qu'eu nos cau prene de l'ont sié. / Tant qu'a morì, des Muses et des dieux.... » [...] « EUX, ce sont les morì per vive ! / E, Diu-bibann ! Venga qu'arribe, maîtres profonds, les instructeurs silencieux et / Tostems Gascos ! Oé coma hié ! » doux de mon enfance à qui je dois ce que je sais, Quin crit, quin buf, quin vam, quin si je sais quelque chose et ce que je suis, si je suis estrambòrd ! quelqu'un. EUX, ce sont les pauvres patients, les simples illuminés qui ont fait la renommée de mon Ath eguau deths Camelat e Simin Palay, village qui s'appelle le VILLAGE-des-SIMPLES, à era Dauna de Bigòrra que fè era granor deth cause d'eux que les imbéciles prenaient pour des Felibritge de Gasconha mes d'aver finit per aimar crétins. » « Simple », qu'ei « pèc » en çò noste, e Maurras e tanplan Pétain que li ei tengut rigor. que n'avem coneishut, « pècs » coma les disian, Qu'aurian totun de li èster reconeishents eths dont serà fèt eth « Joan lo, Pèc » dera literatura, occitanistes no seria que pr'amor d'aqueri tres plan mes malin qu'eths pretenduts sapients. qu'ei era, era sola, qu'adoptèc, ja li'n costèsse, era grafia novèla, que Privat atau la poguèc editar. Ací donc condats que son a plaser, Hi-tyòn, eth mes popular, dit « Fils-du-ciel », No sabi cap se nos podem imaginar coma cau adobaire de banastas, de tistalhs, de bascòias, çò que representèc era Filadèlfa de Gèrda ena e qu'òm fasia dançar e cantar ath pont « des deth sièu tems, de Baudean (65) e Rubans », pueish eth Catala dont era mission Banhèras de Bigòrra duscas a Malhana, en sus tèrra èra de predíser eth temps, pueish eth passant per Bordèu, Marselha, e encara per finir Trufon que cridava en crescendo tres « adichats » Tolosa en 1950, triomfalament onorada peths qu'avian eth poder de guarir eths maus deths Jòcs Floraus, e totas eras vilas petitas e granas nèrvis, e tanplan eth « mau dera tèrra », e en on se tenguèren felibrejadas, que daunejava, seguir Poupoune eth remolaire broish, e Labèle qu'èra rèina, arcuelhuda per herrèras de monde, violonaire ath clar de lua, pueish daunas coma era celebrada peths mes grans, eth Mistral en Tette que mendicava en breçar un gatòt « Teta at prumèr. Eras hadas ath sièu brèç qu'avian dat tots sue nano / que canta nino / Ed nano de Teta / eths dons, beutat, còr, esperit, e quan escriverà qu'ei aqueste mino... » e Touyou, que soenhava ua epopèia ara Bernadeta, que pensi que de ua eths cocuts e eras gelosas dab moscas o pesolhs auta manièra qu'aurà en cap era sièva destinada embroishats, e Nota-la fileuse que saludava eths de uelhèra de Banios venguda figura felibrenca toristes d'un « Adichat, yent bèstia » e que la sense parèlha. remerciavan... Que m'arrèsti, que'n i a quatorze ! E eths a vier qu'an dret a longa istoèra cadun, Mes de tots onorada, aimada, celebrada, qu'auratz plaser a descobrir... e que son tota era tostemps qu'estarà deth villatjòt sièu, e que vida d'un temps vielh mes viu, vivent, cargat de m'agrada de fèr-vos descobrir un libe plan totas eras costumas, istoèras, faiçons de fèr e de estonant d'era : « EUX », a prononciar « Eusses » díser qu'a enregistradas era Filadèlfa, e que nos benlèu, coma se'n amusa ara prumèra paja, un liura en omatge aths dits pècs, que son era sau libe on fè eth portrèt plen d'amor e d'umor deths d'ua tèrra. « originaus » qu'a coneishuts a Gèrda-en-Bigòrra, Miquèu Pujòl, libe qu'a volut o qu'ei estada forçada d'escríver ref . : _ETHS CRIDS ed. PRIVAT 1931 e « EUX », idem 1933. en francés, mes un francés plan espés de mots 14 – Lo Diari Dossièr La literatura vector del dialòg de las culturas

A l’ocasion de la primièra Nuèch de la lectura organizada dins la França tota en genièr que ven, lo CIRDÒC lança una campanha participativa sul tèma dels libres que nos an dobèrts al monde. Punt màger de l’operacion, la mediatèca interregionala occitana organizarà lo 14 de genièr de 2017 una granda velhada intitulada « Viatge immobil », plaçada jol signe del partatge de las lengas e de las literaturas, e de la descobèrta de l’autre.

La literatura, fenèstra dobèrta sus l’autre e l’endacòm mai

Los libres de l'enfància, de l'adolescéncia, de Venètz partejar vòstra experiéncia de viatge en çò intime, los qu’an marcat nòstras experiéncias lectura, d'ont que siatz. Per aquò, vos sufís de de vida son indissociables de nòstras istòrias mandar l’extrait d’un libre que vos a marcat sul familialas e de nòstres percorses personals, de tèma de la dobertura al monde, a las culturas, a nòstres eiretatges e de nòstres rencontres, de l’experiéncia de l’alteritat quina que siá la lenga nòstras experiéncias de le dobertura a l’autre e a d’escritura o de lectura de l’òbra. L’acompanhatz l’endacòm mai. d’un pichon testimoniatge personal per donar Los lectors son convidats a partejar aqueles enveja de lo legir e lo torn es jogat ! Nos podètz moments qu’an marcat lor descobèrta del monde mandar vòstras contribucions siá dirèctament e que sovent, lor an permés de se reapropriar lor per mail a [email protected], siá sus la pròpria cultura pagina facebook https://www.facebook.com/ Es aquò que vòl metre al lum lo CIRDÒC al moment Loviatgeimmobil d’aquesta primièra edicion de la Nuèch de la lectura. Quinas lecturas per quinas descobèrtas del monde ? Quinas escrituras vos an fait viatjar ? Lo Diari – 21 « Me soi dit, seriá aisit de virar e de far lo torn del monde... »

La longue route de Bernard Moitessier, legida per Isabelle François, meteira en scèna, comediana, viatjaira.

Quant i a 4 ans d’aquò ai traversat l’Atlantic sus mon batèu, ai legit un pauc totes los navigadors, mas per ieu lo que m’a lo pus marcat èra lo Moitessier. Dins aqueste libròt nos conta sa primièra corsa a l’entorn del monde en solitari (qu’èra de tot biais la primièra, sens tota la tecnologia qu’an en aqueste moment). Son viatge en dedins e en defòra, èri ieu a l’alba de faire ma traversada de l’Atlantic e podiái pas m’imaginar perque el quant la corsa èra acabada, a contunhat, a pas volgut las onors, a getat de botelhas a la mar per dire sa decision... contunhar de navegar aprèp tantes meses passats en mar e a fait un torn del monde de mai...Aviá escrit a sa dòna : perdon mai soi tròp ben... dins mon ritme... dins mon alen. E quand ieu aprèp 2 meses de mar, aprèp una pausa als Açòres, quand èra l’ora de dintrar en Mediterranèa per rejónher l’ostal... soi arribada a Gibartar e aquí me soi dit seriá aisit de virar e de faire lo torn del monde... ai pas agut lo coratge... èri pas soleta sus lo batèu... mas ai compres mai que mai lo Moitessier...

La Longue Route (Arthaud, 1971) de Bernard Moitessier es lo raconte autobiografic de son periple pendent la primièra corsa del Golden Globe Challenge, torn, del monde a la vela en solitari e sens escala, en 1968. En passant lo Cap de Bona Esperança sul camin del retorn cap a Euròpa, mentre qu’es a mand de remportar la corsa, catapulta amb l'ajuda d'una fonda un messatge sus un cargo : « Contunhi sens escala cap a las illas del Pacific, perque soi urós en mar, e benlèu tanben per me salvar l’anma. »

Vos tanben partejatz vòstras experiéncias de lectura sus https://www.facebook.com/Loviatgeimmobil

In linguae occitanae mundi : lo monde vist per la literatura occitana

La literatura occitana, una literatura d’Al-Andalus, tèrra d’escambis feconds entre regionalista ? que lo sol orizont ne seriá son terrador monde arabi e monde crestian. Sus la peninsula d’origina ? Lo prejutjat es tenaç quitament se los iberica, Pierre Alphonse e Ramon Llull compilan, escrivans occitans an pas quitat de contar lo monde. adaptan, s’aproprian la fabla dels animals que De l’Edat Mejana a nòstres jorns, de l’Orient raconta los òmes. Puèi passa los Pirenèus ont lo somiat dels trobadors als escrivans viatjaires trobador Arnaud de Carcassès compausa las Nòvas actuals, la literatura occitana a pas jamai daissat de del Papagaï. dire lo monde a travèrs lo prisme de sa situacion de caireforc entre Euròpa e Mediterranèa que n’a Aquesta nuèch de la lectura serà una novèla ocasion fach una de las lengas de passatge de las mitologias de descobrir lo monde a travèrs l’agach dels autors d’Orient cap als imaginaris literaris d’Euròpa. occitans, totas epòcas confondudas. De l’« amor Alem Surre-Garcia, bon coneisseire dels passatges de luènh » de Jaufre Rudèl a las Nomadas d’Anna Orient-Occident, traça regularament lo camin de la Regord, cossí los autors occitans nos an fach viatjar fabla, a travèrs los continents e los millenis, de fablas amb lors racontes ? Quin agach pòrtan sul monde ? indianas de Bidpaï que viran e reviran dins la Pèrsa Gràcias al roman, la poesia, la novèla, certans de Kalîla wa Dimna, en arabi amb Ibn al-Muqaffa, d’entre eles nos an entraïnats dins de luòcs, visitats qu’acòsta Euròpa per la brilhanta civilizacion o somiats, que veirem benlèu pas jamai.

Dins Nomadas (IEO edicions, 2008) Anna Regord nos fa descobrir lo desèrt e sos abitants. Son raconte es lo d’un viatge e d’un rencontre amb un pòble, nomada, mas tanben un autre univèrs, un environament ostile mas vivent. La descobèrta de l’autre, de l’endacòm mai, de la vida quotidiana e de las costumas son al còr d’aqueste obratge.

« Gèstes, mimicas, paraulas mescladas, tantes mejans de se dubrir a çò desconegut, cap de lengatge inaccessible. Ni mai empaches ni mai embolhs se trapan pas dins cap de lenga, s’encavan sonque dins lo còr dels òmes barrats. E quand me pren de canturlejar, Fría sul d’abòrd estonada, me farà lèu lo respons, pro que la prègue un pauc. Aital quo una quora l’autra, caduna nòstra lenga, butam de cançonetas dusca a mesclar las voses dins una cantadissa de repics malsegurs e rires mai que pus. »

22 – Lo Diari Portulan - Itinerari en Orient raconte de viatge en dos volums de Roland Pécout. Aqueles dos libres pareguts en 1978 e 1980 racontan los viatges de l’autor en Afganistan pel primièr, en 1971 e 1974, e de delà, cap a Índia e lo Nepal pel segond qualques annadas pus tard. Una novèla edicion, revista per l’autor, dels dos obratges en un sol volum a vist lo jorn en 2013 a las edicions Vent Terral. Luènh del jornal de bòrd o de la cronica, mai pròche de la pròsa poetica, nos i fa descobrir los païsatges, los rencontres, los caminaments... « Tu e mai elei, voudriatz ben escambiar l’espitalitat de la rota. Una estrategia complicada debana sei rusas per triomfar dei leis de la retenença e de la discrecion. D’unei s’avesinan un pauc, te fan la saludada ambé la man sus lo còr. Tu, parièr, e senhalas lo fuòc coma ton tibanèu. Per un còp, siás tu lo convidaire. An l’excusa de t’adurre un melon, as l’excusa de li ofrir l’èrba ont siás estalat, melhora que l’ermàs ont an laissat la maquina. Un melon es lèu retalhat. Denegas, que siás convidaire, e prepausas un peis a mitat crus encara sus lo magre dau fuòc. Son detz que s’esparpalhan per lei còlas, e lèu fach venon sabentament crosar sus lo fogau de morcèus de lenha blanca, acampada aquí ont cresiás que creissiá ren que la pèira. Alara s’engimbra la fèsta sembla-simpla dau partatge. » Pécout, Roland. Portulan - Itinerari en Orient, Vent Terral, 2013.

Elògi de la traduccion

Se certans an fach lo viatge, o l’an somiat, pas far melhor, rai ! Los traductors intervenon per o e nos an permés a nautres tanben de lo menar per melhor comprene e ne poder sasir l’esséncia. N’es lors racontes, d’autres an decidit de nos far tastar atal pels tractats de medecina d’Albucasis, dels los plasers d’autras literaturas amb la traduccion. quatrins d’Omar Khayyam, dels racontes d’André Aqueste còp, los autors fan pas mai los viatges mas Brink, del Romancero gitano de Federico Garcia son las lengas que s’escàmbian. Alara es un còp Lorca o de l’univèrs fantastic d’Howard Phillips de mai question de partatge. Lo decòr es plantat, Lovecraft. l’istòria es racontada, los païsatges descriches, las odors, l’ambiança tot i es e poiriam

Programa A l’ocasion de la primièra Nuèch de la lectura, lo 14 e de viatges sens que calga quitar las installacions de genièr que ven, de 18h a 22h, long d’una serada de la mediatèca. Aquesta Nuèch de la lectura serà dedicada al « Viatge immobil / Voyage immobile » lo moment de viure o reviure, de partejar en tot cas, lo CIRDÒC – Mediatèca occitana se transformarà aqueles moments d’evasions literàrias sens qu’aja en grand salon de lectura babelian ont cadun poirà calgut se desplaçar d’aicí. causir son environament, son espaci, sa posicion En tota convivialitat, se legirà, escambiarà, somiarà per partir en viatge d’un continent, d’una lenga, de l’endacòm mai dels escrivans a l’entorn dels d’un tèxte a l’autre. rites de celebracion del partatge e de la porositat Dedicada al plaser de l’imaginari del viatge literari de las culturas long e del rencontre de l’autre, aquesta serada serà d’una ceremonia del tè organizada amb un ensemble de partenaris, locals universala, del Japon al coma de l’espaci occitan, implicats dins lo dialòg Magrèb en passant pel de las culturas e tanben amb los diferents actors tea-time britanic e los de la cadena regionala del libre. Lecturas, contes, rituals de las velhadas intervencions musicalas en francés, en occitan e dins occitanas que celèbran fòrça lengas mai, se succediràn per que cadun pòsca l’art de l’oralitat. trobar son compte dins aquela serada d’escambis

Lo Diari – 23 Tristan Tzara (1896 - 1963) DADA al Cabaret Voltaire

Zurich, 1915 / Le 5 de febrièr de 1916, amb 1915. Amassa, se lançan dins La guèrra çò mai Richard Huelsenbeck2 balhan diversas activitats (literàrias, violenta que monde naissença a DADA, que vendrà, artisticas, esporivas...), qu’an coneguèt fins ala amb la redaccion de son Sept per per tòca de tustar le public enràbia. Al mièg Manifestes Dada, un movement e vòlon destruir las structuras d’aqueste massacre internacional, literari e artistic. tradicionalas del lengatge. sagnós, al cuòr d’una Una galariá DADA es dubèrta, joinesa europenca Tzara i balha conferéncias sus En 1921, les dadaïstas organisan revoltada, al Cabaret l’art nouveau e l’art abstrai. le procès (factici) de Maurice Una revista DADA es creada Barrès4 , acusat de «crime contre Voltaire1 un movement e coneisserà una difusion la sûreté de l’esprit», presidit per novèl ven de nàisser. importanta a l’internacionala. André Breton. Tzara se retròba Va defiar la guèrra, Tzara n’escriurà les primièrs amassa les testimònis. Aquesta remetre en causa tèxtes : manifestacion, a l’eissida de totas las convencions • La première aventure céleste quala Barrès serà simbolicament e contrariantas de M. Antipyrine (1916) ; condemnat a vint ans d’òbras ideologicas, esteticas • Vingt-cinq poèmes (1918) ; forçadas, es a l’origina de la e politicas, crear una • Sept Manifestes Dada dislocacion de DADA : mantuns ruptura radicala amb • (1916 – 1924). participants ; Tzara le primièr ; tota la Literatura e refusant tota forma de justícia, l’Art que precediscan. Aquò dit, se le movement DADA quitament organizada per A son cap, un jove es plan conegut, als Estats- DADA. romanés de 20 ans : Units, en Euròpa e mai encara Aprèp le procès, constituiràn Tristan Tzara. en França, Tzara es un pauc diferents movements : mens conegut. • les dadaïstes (TZARA) ; En 1919, Tristan Tzara rejunta • les surréalistes (BRETON, Paris, ont comença a trebalhar SOUPAULT) ; per una de las revistas Dada • les anti-dadaïstes / parisenca,«Litterature», • anti-surréalistes (PICABIA). encoratjat per artistas joves que se sonan André Breton, Louis En 1929, intègra le movement Aragon, Philippe Soupault, Paul surrealista quin, dins le Eluard... En 1920, torna rescontrar lanç dadaïsta, lausa l’anti-

Francis Picabia3 un segond còp borgesiá, l’anti-nacionalisma e amb cal entretenguèt una e la provocacion ; consirós correspondéncia dempuèi de d’agir sus la societat, si que 24 – Lo Diari non sus individú, sens tombar pendent la Guèrra, tanben Se Tzara merita plan sa plaça dins l’embrigadament. Tzara estudis e criticas (Desnos, dins le memòri, notablament consacra son temps a la Éluard, Picasso, Rimbaud...) literària, es çò primièr mercé a reconciliacion entre surrealisma Sons engatjaments politics le son trebalh de deconstruccion e marxisma. Aderís al Partit rapròcha dels umanistas, muda e de destruccion dels lengatges, Comunista Francés en 1936, al progressivament cap a la poësia atèstan sas òbras. Enlà lor quitar le Movement Surrealista. lirica. Sons poëmas revelan longevitat, dubriguèron camins l’angoissa de son arma, prèsa màgers a l’art contemporanèu Pendent la Segonda Guèrra entre la revòlta e esbalausiment e son etapas crucialas dins Mondiala, junta la Resistencia. en fàcia de la tragèdia quotidiana l’Istòria de l’Art. Es d’aquel periòde que de la condicion umana. Sas PDG data son interès per la lenga òbras de la maturitat son d’òc. A tolosa, a la fin de la L’Homme approximatif (1931), Bibliografia : Guèrra, presidís le Centre dels Parler seul (1950) e La Face intellectuals, dirigís l’« Émission intérieure (1953). Dins sas òbras, La Première Aventure céleste de littéraire de la Résistance » a le lengatge anarquic dels mots Mr Antipyrine, première édition Radio-Toulouse e contribuís mesclats del dadaïsme seràn 1916, avec des bois gravés et a la fondacion de l’Institut remplaçats per una lenga dificila coloriés par Marcel Janco, rééd. d’Estudis Occitan. Tzara elabòra mas umanisada. 2005, Éditions Dilecta. un projècte vertadièr de centre cultural. Prepausa la mesa en Daissa le Partit comunista en Vingt-cinq poèmes, 1918. rééd. plaça d’una bibliotèca occitana 1956, per protestar contra 2006, Éditions Dilecta. d’Estat, amb una publicacion la repression sovietica de la regulara dels classics de la lenga revolucion ongresa. En 1960, Sept manifestes Dada, première d’òc çò qu’es, encara uèi, una signa le Manifest des 1215 sul édition 1924, avec des dessins de las missions centralas de la dreit de l’insomission pendent de Francis Picabia, rééd. 2005, Federacion dels IEO. la guèrra d’Argeria e pren le Éditions Dilecta. partit contra le colonialisme en De 1946 a 1963, s’engatja Africa. L’Homme approximatif, 1931. dins divèrsas revistas literàrias e publica vàrias de sons Tristan Tzara moriguèt a París le Parler seul, 1955. poèmas acumulats pendent 25 de decembre de 1963.

Parler Seul illustrat per Mirò

1- Dubèrt en 1916 a Zurich per le coble d’artistas Hugo Ball e Emmy Hennings, acuèlh de joves artistas e escriveires amb la tòca de crear un centre de divertiment artistica. 2- Poèta, escrivan e psiquiatre alemand. 3- Pintre, dessenhaire e escrivan francés. 4- Escrivan, jornalista e nacionalista francés. 5- Movement intellectual francés que, dins un esperit libertària e esquerrista, defend l’independéncia argeriana. La revista DADA Lo Diari – 25 Critic

Recobrar l'esséncia del conte.

Coma literari e ancian estudiant en Letras que sembla empachar tot encombrament per la Modèrnas, ai totjorn una certana malfisança question de la lenga. La votz occitana, le tèxte envèrs le tractament que la nòstra epòca resèrva bilingüe : la dubertura sus l'autre sens se desdire. als tèxtes « petits », sovent butats als marges I a, aquí, un pont entre ièr e uèi, pont apelat d'una literatura que les jutja tròp populars, pas per aquestes racontes, nascuts dins aquela pro sabents o interessants. Òm pensarà per lenga nòstra. Aquò dit, vos inviti a far le tèst, exemple a las fablas de La Fontaine, recitadas vos tanben : un conte fonciona tant en occitan penosament e nèciament per generacions de coma en francés. Un bilingüisme que dona pas drollets que s'espèran pas qu'anèsson mai enlà l'impression que foguèt arrancat al tèxte contra que les dos o tres vèrses de morala, quand son grat : sembla pro rare en edicion per èsser estudiants en Letras, pòdon consacrar oras a notat. una sola. Aquò’s vertat per las Fables coma pels Enfin, e benlèu subretot : son racontes contes. Çaquelà, l'apròcha condescendenta, intelligents, dins la mesura qu’an quicòm a superficiala o de còps folclorista (al sens marrit díser, a nos díser sus nosaus, quicòm a nos del tèrme) pausa problèma, d’autant que le ensenhar per pauc que nos mostrèsson pro succès en librariá se desmentís pas, al contrari. dubèrts per les daissar nos ensenhar çò qu'an Èra doncas urgent de s'interessar seriosament après de la sapiéncia populara, es a dire de e amb benvolença a aquela question del conte, l'experiéncia. Vos conselhar le libre s'avètz çò que Contes d'un deman acabat nos dona dròlles, felens, nebots e nebodas, la causa es l'escasença perfièita de far. aisida. Demòra sens dobte necessari dins una Una instruccion mai o mens inexistenta, epòca ont l'educacion civica e ciutadana (es lésers limitats, comunautats e familhas a dire al viure amassa) cantan sovent tan clar gropadas, sarradas : aqueste contèxt es que d'unis pensan seriosament a recorrir a la indissociable de l’atge d'aur del conte. Dins casèrna. Aquò dit, me pòdi pas desfar de l'idèa le cercle de la velhada, de la fèsta de vilatge o que sèm nautres –les adultes– que n'avèm lo simplament del fuòc, retrobam la primièra pèira mai besonh. Es que sèm pas nosauts que corrèm del conte : le contaire. Çò que vesèm uèi coma aprèp « Lo secret deu bonur» ? Se le conte cèrca tèxtes èran a la debuta, istòrias oralas, presas a agradar e instruire (placere et docere pels en carga per un contaire per l'auditòri, dins una puristas), es tant per ensenhar als pichons coma tradicion plurimillenària. Pensatz que L'Illiade per explicar (desplegar, en latin) als grands. «Les et L'Odyssée comencèron atal ! Indispensable grandes personnes ne comprennent jamais a lor conservacion, la mesa a l'escrit dels contes rien toutes seules, et c'est fatiguant, pour les a coma inconvenient de les immobilizar, e mai enfants, de toujours et toujours leur donner des de les estofar. Assegurada per dos contaires explications.» Antoine de Saint-Exupéry. (Éric Roulet e Nathalie Roulet-Casaucau), Avís doncas : n'i a pro de prene per se, l'escritura ven completar la natura primièra del pels autres, per se divertir, per pensar, per legir conte, sens la contrariar brica. E mai, vist que e per ausir dins aquela edicion d'un trentenat nos balhan accès a versions audio e mesas en de Contes d'un deman acabat, a començar, musica (disponiblas en linha). Pas cap de posca segur, pel plaser ! Aldric Hagège sus aqueles contes ! « Écrire en gascon à l'orée du XIIe siècle Contes d'un deman acabat – Contes est une gageure. Cet ouvrage accompagne-t-il d'un futur achevé les derniers éclats d'une langue et d'une culture Éric Roulet, Nathalie Roulet-Casaucau et Jean-Michel Rivet millénaire qui fut celle de l'Aquitaine jusqu'à Éditions Sud-Ouest, 2016 nos jours, ou se fait-il l'écho d'un nouvel avenir 180 paginas, ? Ce sera au futur d'en décider: un futur qui Edicion bilingüa e contengut de pourrait bien alors ne pas s'achever ! » anóncia telecargar, la quatrena de cobertura. Una posicion lucida 14,90 €

26 – Lo Diari Tecn’òc Los sites participatius en occitan Mantun projècte sus internet son collaboratius, es a dire que lo monde i pòdon participar per li far prene d’ample. Lor avantatge es que sovent son multilingües e disponibles per las comunautats lingüisticas que ne fan la demanda. Aquí una oportunitat per las lengas de França d’èsser presentas demest totas las autras, sens a priori, ni empacha. Aqueles projècte presentan l’interès de prepausar de contenguts variats en lenga occitana, plan utils per los que se l’aprenon e los que la transmeton.

L’Enciclopèdia de la vida (en anglés Encyclopedia of Life : EOL) es un projècte de bioenciclopèdia La Wikipèdia occitana es una enciclopèdia gratuita collaborativa en linha. e liura de dreit que prepausa mai de 85 000 articles L’Enciclopèdia contendrà a tèrme un article redigits en lenga occitana. dedicat a cada espècia vegetala a animala coneguda, En qué podètz ajudar : podètz escriure d’articles illustrat de vidèos, de sons, d’imatges, de grafismes novèls sus de tèmas que mestrejatz, o repassar e de tèxtes provesits per d’expèrts. L’interfàcia es e prepausar de correccions se vesètz causas que disponibla dins mantuna lenga, s’ameritan d’i retrabalhar. Tanben podètz completar e entre autras en occitan. los articles que vos semblan pas pro denses. En qué podètz ajudar : dins la ficha de cada espècia, podètz apondre lo(s) nom(s) en occitan.

Jocondlab : Lo site internet JocondeLab es la fruta Lo Wikiccionari es un projècte gratuit de diccionari d’una experimentacion conduita pel ministèri de la multilingüisme, escrit amb la collaboracion de totes, Cultura e de la Comunicacion. A per tòca de facilitar dins mai de 700 lengas. l'accès a las ressorsas culturalas francesas amb de En qué podètz ajudar : podètz prepausar de mots publics novèls en desvolopant l'ofèrta multilenga del novèls que i son pas encara, o las variantas dins ministèri de la Cultura e de la Comunicacion, sens que vòstre parlar se i es pas. siá necessari de revirar las donadas vist qu'aquestas tròban lo sieu equivalent mercé a Wikipèdia. Dona accès en 14 lengas dont l’occitan, a mai de 300 000 Rapèl : Per poder profechar dels sites internet dins notícias illustradas extraitas de Joconde, catalòg de lor version en òc, reglatz l’occitan coma lenga las colleccions dels musèus de França. favorita dins los paramètres de vòstre navigador. En qué podètz ajudar : podètz descriure las òbras Atal, suls sites multilingües, la version occitana vos artisticas en occitan e completar o crear las fichas apareisserà prioritàriament, siquenon, podètz passar Wikipèdia d’aquelas òbras. al costat de tot çò qu'existís sens o saber.

Cedric Valmary

Openstreetmap es un projècte internacional fondat en 2004 amb l’objectiu de crear una mapa liura del mond disponibla dins un maximum de lengas diferentas. En qué podètz ajudar : dins la mapa, podètz apondre lo nom occitan de cada toponim. Lo Diari – 27 TV

Tè Vé Òc se bolega ! Podètz creire que la còla de Tè Vé Òc quauquei minutas a una pichòta cronica a la fin fai pas coma leis aubres, s’endormís pas de cada emission. Lo principi es de demandar a l’automne ! a una dei personas presenta dins l’emission De segur que contunha sei rodatges e montatges de dire qual es lo mot occitan qu’aima mièlhs, per realizar son emission setmaniera. Cada còp lo qu’aima lo mens e de vos faire partejar son que pòt, cubrís leis eveniments revelators de la còp de còr dau moment. Aquí, la sensibilitat, cultura occitana. Arts plasticas, musicas, fèstas l’ideologia, lo biais de viure de cadun apareis. occitanas, espòrts regionaus, amai la mòto L’emission e sa cronica se pòdon retrobar sus apareisson ! lo site de Tè Vé Òc sus la pagina d’acuèlh a Mas aurètz benlèu remarcat una rubrica que http://teveoc.e-monsite.com/pages/acuelh/ torna ara a la fin de cada emission Lenga d’Òc/ presentation.html Lengo d’o : Entre temps. Entre temps, cronica novela En partenariat amb lo CIRDOC, Tè Vé Òc consacra Estagis de formacion

En mai deis emissions e dei captacions camescòpis tot çò que faliá coma rushes. regularas, Tè Vé Òc realiza de formacions, tant Començèt puèi lo trabalh pesuc de montatge per d’estagiaris solets coma per de grops. En que de segur s’acabariá pas dins lei quatre octòbre, l’estagi « Lenga e imatges » dau CFPO miègs jornadas d’estagi mas puèi. Lo trabalh en de Besièrs se debanèt dins Tarn au Centre de comun permetèt de crear un scenari collectiu, vacanças La Vitarelle. puèi d’aprene lo biais de crear un titol e de Una campanha que començava de prene lo l’afichar d’un biais particular. daurat de la davalada, de bòscs prigonds, de Venguèt enfin la causida dei rushes de pegar, camins misteriós, de bèstias, brèu un luòc de copar, trabalhar. E fau ben saupre qu’una sòmi per filmar e per parlar e aprene la lenga. minuta de film demanda sovent una ora de Un luòc de tria, una còla aculhenta dins lo trabalh au montaire. Es un vertadièr trabalh de Centre, d’estagiaris motivats que parlavan dentelaira passionada ! Lo film serà projetat occitan e èran curiós de tot, aquò permetèt un au Festenau Rescontre de Sant Gervasi(30) lo trabalh ben ritmat e agradiu. 4/02/2017 Lei dos formators de Tè Vé Òc avián per Un autre estagi de formacion, diferent, aculhirà prètzfach de sensibilizar leis estagiaris a la un jove estudiant en decembre. Se destina a un presa de vistas e au montatge per realizar un mestièr de l’audiò visuau e Tè Vé Òc partejarà documentari. volontièrs amb el sei coneissenças. De segur que la formacion fuguèt d’en primièr Se volètz trobar de ressons de tot nòtre trabalh, teorica (una mièg jornada) per parlar dau es aquí que vos fau anar : http://teveoc.e- cadratge, dei presas de vistas, dei plans diferents, monsite.com/ de la causida de l’angle per lo film, doncas de çò que faliá filmar. Lo biais d’entrevistar fuguèt Lisa Gròs tanben evocat. Presidenta de Tè Vé Òc Cada grop partiguèt amb son materiau au rescontre dei luòcs e dei gents d’entrevistar e nos retrobèrem sus lo terren per metre dins lei

28 – Lo Diari Diariscope Del 28 de genièr al 26 de febrièr

Setmanas occitanas del Vilafracant

Mes de febrièr : mòstra Marcelle Delpastre e Angéla Duval. 2 de febrièr, Vilafranca, 20h30 : Inauguracion del Festenal. 19 de febrièr, Complibat, 15h : Lo Teatre de Pas Res e Les Z’igues. 25 de febrièr, Cenac, 21h : Bal occitan amb Les Bouilleurs de son, Contrebande e Bassacada. 26 de febrièr, Glèisa de Cenac, 15h : Concèrt polifonic amb Lo Barrut. Le 28 de genièr

Mòstras, filmes, conferéncias, concèrts... La Dictada occitana Programa complet e contactes de retrobar sus nòstre site. Es que cal encara presentar la Dictada Occitana ? Organizada de pertot le 28 de genièr, es l’escasença de se retrobar per un d’un desfís ludic a l’entorn de la lenga ! Esitatz pas a contactar las associacions occitanas per saber ont e cossí participar !

Del 2 de febrièr al 28 de mai

Daniel Spoerri, les dadas des deux Daniel

Daniel Spoerri, membre fondator del Nouveau Réalisme, investit las cavas dels Abattoirs. Expausa un cabinet de curiositats entre sas òbras, sa colleccion e la de l’istorian e artista Daniel Cordier. www.lesabattoirs.org/expositions/autour-du-nouveau- realisme

Lo Diari – 29 Agenda GENIèR / FEBRIèR 7 de genièr 18h30 Salon de tè «En forme de Graal» (jos Agach sus J. Bodon resèrva) 17h30, Albi, Amb lo Centre Occitan del País Castrés. Per J. Vialaret, President de l’Ostal J. Bodon. COPC – [email protected] www.centre-occitan-rochegude.org 20 de genièr 13 de genièr Projeccion-Conferéncia Teatre, Les Galejaires. 18h30 Pàmias (Espaci occitan) 20h30, Molins, «Camins de Compostèla» per Guy Reilles, seguit «Le canton de Josefina», sostitolat en francés. d’un manja-dreit. Cercle Occitan deth Coserans – IEO d’Arièja – [email protected] [email protected] 21 de genièr Rencontre Musicians/Dançaires Bal, 21h, La Caunha (31 - Ostau de l’Artesanat) Vesprada e serada, a Lacapèla-Caòrs. Serada de danças tradicionaus (scèna obèrta). Talhièrs de musica a l’entorn dels coire puèi bal. Cercle Occitan de Carbona & deu Volvèstre : www.associationlagranja.com [email protected] Florant Mercadièr, 14 de genièr 20h30, Puègnautièr (11) Conferéncia, a Albi. «Les Contes du Placard» Partenariat CCOA / UPT a Champollion: « L’autodafé de 1834 à l’Hôtel Rochegude » Teatre, Les Galejaires, www.centre-occitan-rochegude.org 20h30, a Balmar, «Le canton de Josefina», sostitolat en francés. Nuèch de la lectura IEO d’Arièja – [email protected] 18h, a Besièrs (CIRDOC) Granda velhada “Viatge immobil”, jol signe del 22 de genièr partatge de las lengas, de las literaturas, Vesprada occitana e de la descobèrta de l’autre. 14h30, a Espaliu (Sala de la gara) fabrica.occitanica.eu Danças, teatre, tirada... pel Telethon. Cercle Occitan d’Espaliu Musica 10h, a Rampós (46) 24 de genièr Musica, canta, dança e serada occitana. Cinèma 10h a 17h Rescontres musicians e dançaires, 14h a 20h30, Carcassona, 17h Rescontre de dançaires, 18h AG, 21h : Film de Yannick Séguier Le Midi viticole. Partida 1. bal occitan A l’Ostal del Departament (sala Gaston Defferre) www.amtpquercy.com Collaboracion IEO d’Aude – Archius Departamentals Del 18 al 21 de genièr Ivernalas de Cabardés a Puègnautièr, 26 de genièr Espectacles, contes, sopar, espectacle-teatre. La Mal Coiffée Info e inscripcions – 18h30, a Tolosa (Place André Abbal) [email protected] Del 28 de genièr al 26 de febrièr Setmanas occitanas del Vilafrancat Mòstras, 19 de genièr filmes, conferéncias, concèrts... Cafè occitan Programa complet sus nòstre site.

30 – Lo Diari 28 de genièr Amb una prestacion musicala de Mans de Breish. 20ena dictada occitana, de pertot en Occitània e en Collaboracion IEO d’Aude – Archius defòra ! departamentals.

Cocanha 18 de febrièr Vilafranca de Roergue Bal catalan-occitan IEO del Vilafrancat : 06.65.39.93.11. Caramauç [email protected] 1èr de febrièr 19 de febrièr, A la descobèrta d’una òbra Teatre 18h a Rodés (Ostal de las Associacions) 15h, a Complibat, Lo Teatre de Pas Res e Les La Banda, Jaume Landièr, IEO – A Tots, 2015. Din- Z’igues. trada dubèrta e gratuita. IEO del Vilafrancat : 06.65.39.93.11 IEO 12 – 05 65 68 18 75 Vesprada Occitana 4 de febrièr 14h30, a Espaliu (Sala de la Gara) Concèrt-Bal Cants, dichas, danças del país e teatre 21h, Caòrs (Sala de las fèstas Begós) Cercle IEO de Roèrgue-Naut : Amb le grop Cançons d’Òc. Participacion liura. Cercle Occitan de Caòrs Begós, Eric Fraj (solo) [email protected] A Mossolens, fasetz-la-lenga-cabardes.over-blog.com Festenau Rescontre de vidèo amator de 13h30 a 19h St Gervasi (30) 23 de febrièr Films occitans e en occitan, per l’associacion Presentacion de libre Rayons d’oc e TèVéÒc, (long mestratge lo di- 19h, Nimes (Caire d’òc), menge a 14h). Gratuit. teveoc.e-monsite.com La benda dessenhada «Les ignorants» d’Etienne Davodeau. Gratuit Goulamas’k 19h, a Puègserguièr (34) 24 de febrièr, Fèsta de la sortida de l’album (maison du peuple) Bal Occitan 20h30, a Montcuc (46) 9 de febrièr Iniciacion dròlles seguit d’un bal dab los Cafè Ciutadan Pastourels. 18h30 La Garriga (81 - Ostal dels Joves ) « De qué l’occitan pòt menar a la nòstra Conferéncia societat ? » 14h30 Castras (Ostal de las associacions) COPC – [email protected] Ramon Ginolhac : «Les révoltes populaires en Occitanie» (fr). Dintrada liura e gratuita. 11 de febrièr COPC – [email protected] Bal de la Caneta, 20h30, a Vic sus Cèra (15) Bal Occitan Amb Hervé Brotto & Guillaume Lopez e Radio 21h, a Cenac, Tutti feat Barilla Sisters Amb Les Bouilleurs de son, Contrebande e [email protected] Bassacada. IEO del Vilafrancat : 06.65.39.93.11 Serada contes Caf’Causse Assièr Serada contes amb Sèrgi 28 de febrièr Irondèla. Cinèma reissa.jimdo.com/café-associatif-caf-causse/ 20h30, Carcassona, Film de Yannick Séguier Le Midi viticole, Partida 2. 14 de febrièr A l’Ostal del Departament, (sala Gaston Defferre) Estrena de la mòstra “Occitan, Occitania” Collaboracion IEO d’Aude – Archius 18h, a Carcassona (Archius departamentals) departamentals. Lo Diari – 31

CD31 tourisme hiver pyr mag 210x270.pdf 1 09/11/2016 16:22 HAUTE- GARONNE LUCHON-SUPERBAGNÈRES / PEYRAGUDES / LE MOURTIS / BOURG D’OUEIL HAUTE ÉMOTION

C

M

J

CM

MJ

CJ

CMJ

N RCS Toulouse B 387 987 811 - Crédits photos : GettyImages B 387 987 811 - Crédits photos : Toulouse RCS

#tourismeHG hautegaronnetourisme.com