Jilid I Hari Selasa Bil. 103 17hb Disember, 1991

PENYATA RASMI PARLIMEN PARLIAMENTARY DEBATES

DEWAN RAKYAT House of Representatives

PARLIMEN KELAPAN Eighth Parliament

PENGGAL PERTAMA First Session

KANDUNGAN

JAWAPAN-JAWAPAN MULUT BAGI PERTANYAAN-PERTANYAAN [Ruangan 16575] ATURAN URUSAN MESYUARAT: Rang Undang-undang Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah Persekutuan) (Pindaan)—Menangguhkan Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga [Ruangan 16615] RANG UNDANG-UNDANG: Rang Undang-undang Perbekalan 1992: Jawatankuasa— Jadual: Maksud B.49 dan B.50 [Ruangan 16616] Maksud B.51 [Ruangan 16655] Maksud B.52 [Ruangan 16716] USUL-USUL: Anggaran Pembangunan 1992: Jawatankuasa— Maksud P.49 dan P.50 [Ruangan 16616] Maksud P.51 [Ruangan 16655] Maksud P.52 [Ruangan 16716] Waktu Mesyuarat dan Urusan yang dibebaskan daripada Peraturan Mesyuarat [Ruangan 16615]

DICETAK OLEH JABATAN PERCETAKAN NEGARA, KUALA LUMPUR GHAZALI BIN JANI, J.S.D., K.M.N., A.M.P., P.P.T., KETUA PENGARAH PERCETAKAN NEGARA, MALAYSIA 1992 MALAYSIA

DEWAN RAKYAT YANG KELAPAN Penyata Rasmi Parlimen PENGGAL YANG PERTAMA

AHLI-AHLI DEWAN RAKYAT

Yang Berhormat Tuan Yang di-Pertua, TAN SRI DATO' MOHAMED ZAHIR BIN HAJI ISMAIL, P.M.N., S.P.M.K., D.S.D.K., J.M.N.

Yang Amat Berhormat Perdana Menteri dan Menteri Dalam Negeri, DATO' SERI DR MAHATHIR BIN MOHAMAD, D.K.I., D.U.K., S.S.D.K., S.S.A.P., S.P.M.S., S.P.M.J., D.P., D.U.P.N., S.P.N.S., S.P.D.K., S.P.C.M., S.S.M.T., D.U.N.M., P.I.S. (Kubang Pasu). Timbalan Perdana Menteri dan Menteri Pembangunan Luar Bandar, TUAN ABDUL GHAFAR BIN BABA (Jasin).

Yang Berhormat Menteri Pengangkutan, DATO' SERI DR LING LIONG SIK, S.P.M.P., D.P.M.P. (Labis). Menteri Tenaga, Telekom dan Pos, DATO' SERI S. SAMY VELLU, S.P.M.P., S.P.M.J., D.P.M.S., P.C.M., A.M.N. (Sungai Siput).

Menteri Perusahaan Utama, DATO' SERI DR LIM KENG YAIK, S.P.M.P., D.P.C.M. (Beruas).

Menteri Kerja Raya, DATUK LEO MOGGIE ANAK IROK, P.N.B.S. (Kanowit).

Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri, DATO' SERI RAFIDAH AZIZ, S.P.M.P., D.P.M.S., A.M.N. (Kuala Kangsar). Menteri Pendidikan, DATO' DR HAJI SULAIMAN BIN HAJI DAUD, S.I.M.P., P.N.B.S., J.B.S. (Petra Jaya). Menteri Pertanian, DATUK SERI SANUSI BIN JUNID, S.S.S.A., D.S.D.K., D.G.S.M., S.M.K. (Jerlun-Langkawi).

Menteri Kewangan, DATO' SERI ANWAR BIN IBRAHIM, S.S.A.P. (Permatang Pauh). Menteri Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna, DATO' HAJI ABU HASSAN BIN HAJI OMAR, S.P.M.S., D.P.M.S., S.M.T., P.I.S. (Kuala Selangor).

Menteri Kesihatan, DATO' LEE KIM SAI, D.S.S.A., P.P.N. (Hulu Langat).

Menteri Pertahanan, DATO' SERI HAJI MOHD. NAJIB BIN TUN HAJI ABDUL RAZAK (Orang Kaya Indera Shahbandar), S.S.A.P., S.I.M.P., D.S.A.P., P.N.B.S. (Pekan). Menteri Penerangan, DATO' MOHAMED BIN RAHMAT, S.P.M.J., S.I.M.P., S.S.S.A., S.S.I.J., D.P.M.J., D.P.M.S., P.N.B.S., K.M.N. (Pulai). Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, DATO' SABBARUDDIN CHIK, S.I.M.P., D.S.A.P., S.M.S. (Temerluh). 16561 17 DISEMBER 1991 16562

Yang Berhormat Menteri Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, DATO' NAPSIAH BINTI OMAR, D.S.N.S. (Kuala Pilah).

Menteri Perusahaan Awam, DATO' DR MOHAMAD YUSOF BIN HAJI MOHAMED NOR, S.P.M.T., D.P.M.T., J.M.N., S.M.T., P.P.T. (Besut).

Menteri Sumber Manusia, DATO' LIM AH LEK, S.I.M.P., D.S.A.P., S.M.T., J.P. (Bentung). Menteri di Jabatan Perdana Menteri, DATO' ABANG ABU BAKAR BIN DATU BANDAR ABANG HAJI MUSTAPHA, D.S.A.P., P.N.B.S., D.P.T.J., J.M.N. (Kuala Rajang).

Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, TUAN LAW HIENG DING, K.M.N., P.B.S. (Sarikei). Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, DR TING CHEW PEH (Gopeng). Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi, TAN SRI DATUK HAJI SAKARAN BIN DANDAI, P.S.M., P.G.D.K., S.P.D.K., J.P., A.D.K. (Semporna). Menteri di Jabatan Perdana Menteri dan Menteri Kehakiman, TUAN SYED HAMID BIN SYED JAAFAR ALBAR, A.M.N., S.M.J. (Kota Tinggi).

Menteri Luar Negeri, DATUK ABDULLAH BIN HAJI AHMAD BADAWI, D.M.P.N., D.J.N., K.M.N. (Kepala Batas).

Timbalan Yang di-Pertua, TUAN ONG TEE KEAT (Ampang Jaya). Timbalan Yang di-Pertua, TUAN HAJI JUHAR BIN HAJI MAHIRUDDIN (Kinabatangan). Timbalan Menteri Dalam Negeri, DATO' MEGAT JUNID BIN MEGAT AYOB, D.P.C.M., D.S.A.P., A.M.P., A.M.K. (Pasir Salak). Timbalan Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, TUAN HAJI DAUD BIN DATO' HAJI TAHA, S.M.J. (Batu Pahat). Timbalan Menteri Tenaga, Telekom dan Pos, DATO' MOHD. TAJOL ROSLI BIN MOHD. GHAZALI, D.P.M.P., A.M.P. (Gerik). Timbalan Menteri Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, DATO' ALEXANDER YU LUNG LEE, D.P.M.P. (Batu). Timbalan Menteri Pertahanan, DATO' WAN ABU BAKAR BIN WAN MOHAMED, D.I.M.P. (Jerantut).

Timbalan Menteri Perusahaan Awam, DATO' DR SITI ZAHARAH BINTI HAJI SULAIMAN, D.I.M.P. (Mentakab). Timbalan Menteri Kewangan, DATO' LOKE YUEN YOW, D.P.M.P., A.M.P. (Tanjong Malim). Timbalan Menteri Perumahan dan Kerajaan Tempatan, TUAN OSU BIN HAJI SUKAM (Papar).

Timbalan Menteri Penerangan, TUAN RAILEY BIN HAJI JAFFREY j.m.n. (Silam). Timbalan Menteri Pengangkutan, DATIN PADUKA HAJAH ZALEHA BINTI ISMAIL, D.P.M.S., S.M.S., K.M.N. (Selayang). 16563 17 DISEMBER 1991 16564

Yang Berhormat Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, RAJA DATO' ARIFFIN BIN RAJA SULAIMAN, D.S.D.K., S.M.S. (Baling). Timbalan Menteri Tanah dan Pembangunan Koperasi, DATO' HAJI MOHD. KHALID BIN MOHD. YUNUS, D.S.N.S. (Jempol).

Timbalan Menteri Pendidikan, DR LEO MICHAEL TOYAD, J.B.S. (Mukah).

Timbalan Menteri Luar Negeri, DATO' DR ABDULLAH FADZIL BIN CHE WAN, D.P.C.M., P.C.M. (Bukit Gantang). Timbalan Menteri Kewangan, TUAN ABDUL GHANI BIN OTHMAN, S.M.J. (Ledang).

Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, DATO' DRS SULEIMAN BIN MOHAMED, D.P.M.S. (Titiwangsa).

Timbalan Menteri Kesihatan, TUAN MOHAMED FARID BIN ARIFFIN (Balik Pulau).

Timbalan Menteri Belia dan Sukan, CIK TENG GAIK KWAN, A.M.N., P.P.N. (Raub).

Timbalan Menteri Sains, Teknologi dan Alam Sekitar, TUAN PETER CHIN FAH KUI, P.B.S., A.B.S. (Miri). Timbalan Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri, TUAN CHUA JUI MENG, P.I.S. (Bakri). Timbalan Menteri Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna, DATO' ABDUL KADIR BIN HAJI SHEIKH FADZIR, D.S.D.K. (Kulim Bandar Baharu). Timbalan Menteri Kerja Raya, TUAN KERK CHOO TING (Taiping).

Timbalan Menteri Perusahaan Utama, DATO' HAJI TENGKU MAHMUD BIN TENGKU MANSOR, D.P.M.T., K.M.N., P.J.C, J.P., P.J.K. (Setiu).

Timbalan Menteri Pembangunan Luar Bandar, TUAN MOHD. YASIN BIN KAMARI, A.M.N., P.D.N., P.I.S., B.S.I. (Sri Gading). Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, DATO WONG SEE WAH, D.S.N.S. (Rasah).

Timbalan Menteri Kerja Raya, DATUK PETER TINGGOM ANAK KAMARAU, P.N.B.S., K.M.N., A.M.N., P.P.C. (Saratok). Timbalan Menteri Pendidikan, DR FONG CHAN ONN (Selandar). Timbalan Menteri di Jabatan Perdana Menteri, DATO DR HAJI ABDUL HAMID BIN HAJI OTHMAN, D.S.D.K., S.M.J., K.M.N., P.P.T. (Sik). Timbalan Menteri Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, DATO' CHAN KONG CHOY (Lipis). Timbalan Menteri Sumber Manusia, DATO' M. MAHALINGAM (Kapar). Setiausaha Parlimen Kementerian Kebudayaan, Kesenian dan Pelancongan, DATO' ABDUL RAMAN BIN SULIMAN, D.P.M.P., P.M.P., A.M.P., J.P. (Parit Buntar). 16565 17 DISEMBER 1991 16566

Yang Berhormat Setiausaha Parlimen di Jabatan Perdana Menteri, TUAN OTHMAN BIN ABDUL, A.M.P., P.P.T. (Pendang).

Setiausaha Parlimen, Kementerian Pembangunan Luar Bandar, DATO MOHAMED BIN JAMRAH, D.P.M.P., A.M.P., P.P.T., J.P. (Bagan Datok).

Setiausaha Parlimen, Kementerian Belia dan Sukan, DATO' ISMAIL BIN SAID, D.P.M.T., S.M.T., A.M.N. (Kemaman). Setiausaha Parlimen, Kementerian Tanah dan Pembangunan Koperasi, TUAN MOHD. NOH BIN RAJAB (Tampin).

Setiausaha Parlimen di Jabatan Perdana Menteri, TUAN DOUGLAS UGGAH EMBAS, A.B.S., P.B.S. (Betong).

Setiausaha Parlimen, Kementerian Pertanian, TUAN MOHD. SHARIFF BIN HAJI OMAR, P.P.T. (Tasek Gelugor). Setiausaha Parlimen, Kementerian Perpaduan Negara dan Pembangunan Masyarakat, TUAN YONG KHOON SENG (Padawan). Setiausaha Parlimen, Kementerian Dalam Negeri, TUAN ONG KA TING (Pontian). Setiausaha Parlimen, Kementerian Penerangan, DATO' HAJI FAUZI BIN HAJI ABDUL RAHMAN, D.I.M.P., A.M.P., P.P.N. (Kuantan).

Setiausaha Parlimen, Kementerian Kesihatan, DATO' K. KUMARAN (Tapah). Setiausaha Parlimen, Kementerian Perdagangan Antarabangsa dan Industri, TUAN S. S. SUBRAMANIAM, J.S.M., P.J.K., A.M.S. (Segamat).

TUAN ABDOL MULOK BIN AWANG DAMIT (Labuan).

DATO' ABDUL AJIB BIN AHMAD, D.G.S.M., D.P.M.J., B.S.I. (Mersing).

TUAN HAJI ABDUL HADI BIN HAJI AWANG (Marang).

TUAN HAJI ABDUL HAMID BIN ABDUL RAHMAN (Sungai Benut).

DATUK HAJI ABDUL MANAN BIN OTHMAN, D.P.M.T., P.P.T. (Kuala Terengganu).

TUAN ABDUL MALEK MUNIP (Muar).

DATUK HAJI ABDUL RASHID BIN MUHAMMAD (Kuala Nerus).

DATUK PATINGGI TAN SRI HAJI ABDUL TAIB MAHMUD, D.P., D.A., S.P.M.J., P.G.D.K. (Kota Samarahan).

TUAN HAJI NIK ABDULLAH BIN HAJI ARSHAD, S.M.K. (Pengkalan Chepa).

DATO' DR AFFIFUDIN BIN HAJI OMAR, D.S.D.K., J.S.M., K.M.N., B.C.K. (Padang Terap). TUAN AHMAD BIN NOR (Bayan Baru).

TUAN AHMAD BIN OMAR, P.P.N. (Pagoh).

TUAN AHMAD SHUKRI BIN HAJI HASSAN (Machang). 16567 17 DISEMBER 1991 16568

Yang BerhormatDATO' ALIAS BIN MD. ALI, D.P.M.T., J.S.M., S.M.T., K.M.N., PJ.K. (Hulu Terengganu).

DATUK AMIR KAHAR BIN TUN DATU MUSTAPHA (Marudu).

TUAN HAJI AWANG BIN JABAR, S.M.T., A.M.N., P.J.K. (Dungun).

DATUK HAJI BASRI BIN BAJURI, D.S.S.A., K.M.N., S.M.S., PJ.K. (Kuala Langat).

DATUK BERNARD GILUK DOMPOK, P.G.D.K. (Penampang).

TUAN BILLY ABIT JOO (Hulu Rajang).

TUAN HAJI BUNIYAMIN BIN YAAKOB (Bachok).

TUAN CHIAN HENG KAI (Bukit Mertajam).

TUAN CHOR CHEE HEUNG (Alor Setar).

TUN DAIM ZAINUDDIN, S.S.M., D.H.M.S., S.S.A.P. (Merbok).

DR V. DAVID (Puchung).

TUAN FONG KUI LUN (Klang).

TUAN FOO PIEW KOK (Batu Gajah).

TUAN GEORGE SANGKIN (Bandau).

TUAN HAJI GHAZALI BIN AHMAD, A.M.N., P.C.K. (Jerai).

TUAN GOOI HOCK SENG (Bukit Bendera).

TUAN HAJI HAMZAH BIN HAJI MOHAMED ZAIN (Tasek Chenderoh).

TUAN HARRISON NGAU LAING (Baram).

TUAN HAJI IBRAHIM BIN ALI (Pasir Mas).

TUAN HAJI IBRAHIM BIN JENDOL, P.J.K. (Alor Gajah).

TUAN HAJI IBRAHIM BIN MAHMOOD (Kuala Krai).

TUAN IBRAHIM BIN PATEH MOHAMAD (Tanah Merah).

CHE IBRAHIM BIN MUSTAFA (Sungai Petani).

LT. KOL. (B) IBRAHIM BIN SAREH (Jelebu).

PUAN HAJAH ILANI BINTI DATO HAJI ISAHAK (Kota Bharu).

TUAN HAJI ISHAK BIN ARSHAD (Kangar).

DR HAJI JAMALUDDIN BIN HAJI JARJIS (Rompin).

TUAN JAWAH ANAK GERANG (Lubok Antu).

TUAN JAMES JIMBUN ANAK PUNGGA, P.B.S. (Kapit).

TUAN JOSEPH MAUH AK IKEH (Selangau).

TUAN KANG CHOW OH (Kluang).

TUAN R. KARPAL SINGH (Jelutong).

TUAN KERK KIM HOCK (Pasir Pinji). DR KUA KIA SOONG (Petaling Jaya). 16569 17 DISEMBER 1991 16570

Yang Berhormat TUAN LAI LUN TZEE (Sandakan).

TUAN LAU DAK KEE (Ipoh).

TUAN ROBERT LAU HOI CHEW (Sibu).

TUAN LIEW AH KIM (Seputeh).

TUAN LIM GUAN ENG (Kota Melaka).

TUAN LIM HOCK SENG (Bagan).

TUAN LIM KIT SIANG (Tanjong).

PUAN LIM LAY HOON (Padang Serai).

DATIN LING CHOOI SIENG (Lumut).

TUAN HAJI MAHBUD BIN HAJI HASHIM (Sabak Bernam).

TUAN MAIDOM P. PANSAI (Kota Belud). DR T. MARIMUTHU (Telok Kemang).

TUAN MICHAEL ASANG, B.S.K. (Jambongan).

TUAN MICHAEL LISA KAYA @ GOR KAYA (Bukit Mas).

DATO' HAJI MOHAMAD BIN ABDULLAH, D.I.M.P., P.J.K. (Maran).

TUAN HAJI MOHAMAD BIN SABU (Nilam Puri).

TUAN MOHAMED KAMAL BIN HUSSAIN (Lembah Pantai).

TUAN MOHAMED KHALED BIN NORDIN (Johor Bahru).

DATO' HAJI MOHAMMAD ABU BAKAR BIN RAUTIN IBRAHIM, D.S.D.K., K.M.N. (Kuala Kedah).

DATO' HAJI MOHD. SHARIF BIN JAJANG, D.P.M.S., A.M.N., P.J.K. (Sepang).

TUAN MOHD. TAMRIN BIN ABDUL GHAFAR (Batu Berendam).

TUAN HAJI MOHD. ZIHIN BIN HAJI MOHD. HASSAN, P.M.P., A.M.P. (Larut).

DATUK MONGGOH OROW P.G.D.K., K.M.N., A.D.K. (Tuaran).

TUN DATU HAJI MUSTAPHA BIN DATU HARUN, S.M.N., S.P.D.K., S.I.M.P.,

P.N.B.S., S.P.M.J., S.P.M.P., S.P.C.M., K.C.R.L., K.st.J. (Limbawang).

TUAN NASRUDDIN BIN HAJI ALANG SAIDIN, A.M.P. (Parit).

DR NAWAWI BIN MAT AWIN (Tambun).

TUAN NURNIKMAN BIN ABDULLAH (Kimanis). TUAN ONG TIN KIM (Teluk Intan).

DR OSMAN MINUDIN (Kinabalu).

DATUK JOSEPH PAIRIN KITINGAN (Keningau).

TUAN G. PALANIVEL (Hulu Selangor).

DR PATAU RUBIS, P.B.S. (Mas Gading).

DATUK DOMINIC JOSEPH PUTHUCHEARY (Nibong Tebal). 16571 17 DISEMBER 1991 16572

Yang Berhormat DATO' HAJI QAMARUZ ZAMAN BIN HAJI ISMAIL, D.P.M.P., P.C.M., K.M.N., B.C.K., P.J.K (Bagan Serai).

TUAN RADIN MALLEH (Padas).

PUAN HAJAH RAKIBAH BINTI HAJI ABDUL MANAP (Shah Alam).

TUAN RICHARD RIOT ANAK JAEM (Serian).

PUAN ROHANI BINTI ABD. KARIM (Santubong).

TUAN RUHANIE BIN AHMAD (Parit Sulong).

Y.B.M. TENGKU TAN SRI RAZALEIGH HAMZAH, D.K., P.S.M., S.P.M.K., S.S.A.P., S.P.M.S. (Gua Musang).

TUAN SAIDIN @ YUSOF BIN ADAM (Tanjong Karang).

DR SANUSI BIN DAENG MARIOK (Rantau Panjang).

TUAN SHAHIDAN BIN KASSIM, A.M.P. (Arau).

TUAN SIM KWANG YANG (Bandar Kuching).

PUAN SITI ZAINABON BINTI ABU BAKAR (Tebrau).

TUAN HAJI SUKRI BIN HAJI MOHAMED (Kok Lanas).

TUAN TAIMIN BIN LUMAING (Pensiangan).

DATUK DANIEL TAJEM ANAK MIRI, P.N.B.S., J.M.N. (Sri Aman). TUAN TAN KOK WAI (Sungai Besi).

DR TAN SENG GIAW (Kepong).

TUAN THOMAS SALANG SIDEN (Julau).

TUAN WAHAB BIN SUHAILI (Batang Sadong).

WAN HANAFIAH BIN WAN MAT SAMAN (Kota Setar).

WAN JUNAIDI BIN TUANKU JAAFAR (Batang Lupar).

TUAN HAJI WAN MOHD. JAMIL BIN WAN MAHMOOD (Tumpat).

WAN OMAR BIN WAN MAJID (Pasir Puteh).

TUAN WEE CHOO KEONG (Bukit Bintang).

TUAN WONG WING ON (Kampar).

TUAN VUN SHIN CHOI @ JOSEPH VOON (Tanjong Aru).

DATUK AMAR JAMES WONG KIM MIN (Bintulu).

TUAN JASON WONG SING NANG (Lanang).

TUAN WOON SEE CHIN, S.M.J., A.M.N., P.I.S. (Senai).

TUAN GEOFFREY YEE LING FOOK (Tawau).

TUAN YIM CHEE CHONG (Seremban).

TUAN PHILIP YONG CHIEW LIP (Gaya). 16573 17 DISEMBER 1991 16574

DEWAN RAKYAT

PEGAWAI-PEGAWAI KANAN

Setiausaha Dewan Rakyat: Dato' Haji Wan Zahir bin Sheikh Abdul Rahman, D.P.M.P.,

J.S.M. Ketua Penolong Setiausaha: Haji Taijadin bin Saberan » Penolong Setiausaha: Abdullah bin Abdul Wahab. Penolong Setiausaha: Haji Ghazali bin Haji Abdul Hamid, A.M.N.

BAHAGIAN PENYATA RASiMI PARLIMEN

Ketua Penyunting: Hj. Yahya bin Manap. Penolong Penyunting: Ramaswamy. Penolong Penyunting: Shamsiah binti Md. Yusop.

Pelapor Perbahasan Parlimen: Haji Suhor bin Husin. Mohd. Saleh bin Mohd. Yusof. Supiah binti Dewak. Ismail bin Haji Hassan. Hajah Kalsom binti Ghazali. Mohamed bin Osman. Norishah binti Mohd. Thani. * Zaharah binti Nairn. Su Soon Chuan. Norwahidah binti Azizi. Rozita binti Abd. Samad. Jainah binti Sakimin. Ahmad Kamal bin Mohd. Yusop.

BENTARA MESYUARAT

Mejar (B) Mohd. Kassim bin Hashim 16575 17 DISEMBER 1991 16576 MALAYSIA DEWAN RAKYAT

Selasa, 17hb Disember, 1991

Mesyuarat dimulakan pada pukul 2.30 petang

DOA Kesihatan sedar yang MSG (Mono Sodium Glutamate) (Tuan Yang di-Pertua digunakan sebagai bahan mempengerusikan Mesyuarat) penambah perisa dalam banyak makanan ringan seperti mee JAWAPAN-JAWAPAN segera kerana ia adalah MULUT BAGI dibenarkan. Pihak Kementerian PERTANYAAN- juga sedar bahawa keselamatan PERTANYAAN bahan MSG ini ataupun sebaliknya, telah dibincang MEE SEGERA MENGANDUNGI dengan hebat oleh pakar-pakar MONO SODIUM GLUTAMATE pemakanan seluruh dunia dan banyak kajian berkenaan dengan 1. Datuk Haji Basri bin Bajuri minta perkara ini telahpun dijalankan Menteri Kesihatan menyatakan sama oleh beberapa badan pemakanan ada beliau sedar bahawa banyak antarabangsa. Mereka telahpun makanan ringan seperti mee segera memperakui yang bukti-bukti mengandungi MSG (Mono Sodium setakat ini menunjukkan ia tidak Glutamate), jika sedar; membahayakan kesihatan (a) apakah pihak Kementerian tidak manusia dan mengiktiraf ianya mengetahui MSG merupakan sebagai selamat dimakan. Tidak satu bahan yang membahayakan ada sebarang kematian akibat kesihatan pengguna dan cara penggunaan MSG yang pernah tidak langsung ia menyebabkan dilaporkan di Malaysia. 'silent killer' yang merosak buah Paras penggunaan harian pinggang; ataupun ADI (Acceptable Daily (b) sejauh manakah Kementerian Intake) yang diberi kepada MSG yakin bahawa semua makanan- oleh JECFA (Joint FAO/WHO makanan ringan dan segera yang Expert Committee on Food terdapat di pasaran dalam negeri Additives), iaitu satu jawatan- selamat untuk dimakan; dan kuasa gabungan pakar-pakar daripada Ogranisasi Pemakanan (c) apakah tindakan Kementerian Bangsa-bangsa Bersatu yang dalam mempastikan jenis-jenis bertanggungjawab mengkaji makanan yang membahayakan keselamatan aditif makanan, kesihatan ini dapat dikawal. menunjukkan bahawa MSG mempunyai tahap keselamatan Timbalan Menteri Kesihatan yang tinggi. (Tuan Mohamed Farid bin Ariffin): Tuan Yang di-Pertua, Kajian tersebut juga telahpun dibuat oleh FDA (Food and Drug (a) Untuk makluman Ahli Yang Administration) iaitu pihak Berhormat, Kementerian 16577 17 DISEMBER 1991 16578

Pentadbiran Dadah dan mempertingkatkan program- Makanan, Jabatan Kesihatan dan program bagi pengambilan Perkhidmatan Kemanusiaan contoh makanan, pemeriksaan Amerika Syarikat telah dan juga pelesenan kilang menyenaraikan bahan ini pembuatan dan premis penjualan sebagai bahan yang diiktiraf makanan di seluruh negara selamat kepada pengguna termasuk pelabuhan-pelabuhan ataupun GRAS (Generally dan lapangan-lapangan terbang. Recognised As Safe). Pihak Pengawasan dilakukan ke atas berkuasa di negara lain, semua jenis makanan dengan contohnya National Health and memberi tumpuan kepada jenis- Medical Research Council di jenis makanan yang dikesan Australia juga bersependapat berpotensi untuk membahayakan dengan JECFA dalam hal yang kesihatan. Penerangan kepada sama, manakala dalam Pure golongan pengguna dan pihak Food Regulations, 1937 pengeluar makanan mengenai (Amendment 1985) di United penjagaan serta pengeluaran Kingdom, MSG adalah dibenar- makanan yang bersih dan kan dalam makanan. selamat juga dipergiatkan. Di samping itu, peraturan- (b) Tentang keselamatan semua peraturan, kod-kod amali serta makanan-makanan ringan dan garispanduan sentiasa disemak segera yang didapati di pasaran dan dikemaskini untuk penguat- dalam negeri, pihak kuasaan yang berkesan. Kementerian Kesihatan yakin bahawa kebanyakan makanan- Tuan Haji Mohd. Zihin bin Haji makanan ini adalah selamat Mohd. Hassan: Tuan Yang di-Pertua, untuk dimakan. Keyakinan ini bolehkah Timbalan Menteri berkenaan berasaskan kepada hasil memberitahu adakah MSG ini pemeriksaan dan analisa yang mempengaruhi 'libido' manusia? dijalankan oleh Kementerian Kesihatan di pintu-pintu masuk Tuan Mohamed Farid bin Ariffin: negara dan dalam aktiviti- Tuan Yang di-Pertua, jika saya aktiviti pengambilan contoh difahamkan 'libido' adalah daya batin makanan untuk penganalisaan seseorang manusia itu, maka jawabnya, dan juga lawatan-lawatan tidak. pemeriksaan ke kilang-kilang pembuatan dan premis Dato' Dr Affifudin bin Haji Omar: penjualan. Keluaran makanan Tuan Yang di-Pertua, mengenai dengan yang didapati melanggar Akta takrif selamat dimakan yang disebut Makanan 1983 dan Peraturan- oleh Yang Berhormat Timbalan Menteri peraturan Makanan 1985, akan tadi yang mana tahapnya telah ditarik dari pasaran, dimusnah- ditetapkan oleh Joint WHO/FAO kan ataupun tindakan sewajar- Committee, United Nations, saya ingin nya diambil ke atas pengeluar. tahu banyak manakah tahap yang ditentukan selamat diambil oleh (c) Dalam memastikan jenis-jenis seseorang manusia? makanan ini dapat dikawal, pihak Kementerian Kesihatan Yang kedua, adakah pihak dengan kerjasama agensi-agensi Kementerian telah memastikan bahawa lain seperti Jabatan Kimia, mee segera, iaitu satu makanan yang Jabatan Pertanian dan Penguasa- sangat popular di kalangan kita, penguasa Tempatan sentiasa khususnya anak-anak, dan juga Iain-lain 16579 17 DISEMBER 1991 16580 makanan yang diproses, mempunyai Timbalan Menteri di Jabatan MSG di bawah tahap yang dikatakan Perdana Menteri (Raja Dato' Ariffin tahap tidak selamat? bin Raja Sulaiman): Tuan Yang di- Pertua, soalan ini sudah ditanya. Saya Tuan Mohamed Farid bin Ariffin: sediakan, saya tidak tahu yang mana Tuan Yang di-Pertua, ukuran yang dijawab, yang mana tidak dijawab. Saya dibenarkan ialah tidak melebihi 120 mg akan jawab apa yang saya telah berat badan. Kita telah memastikan jika sediakan. sekiranya mee segera itu mengandungi lebih daripada yang dibenarkan, (a) Saya sebutkan bahawa Kerajaan tindakan undang-undang akan diambil. tidak mempunyai dasar menyekat penghijrahan rakyat Timbalan Yang di-Pertua (Tuan negara ini, walaupun pekerja- Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): pekerja profesional. Oleh itu Yang Berhormat Dr Kua Kia Soong. tindakan yang disebut oleh Yang Berhormat tidaklah berbangkit. Dr Kua Kia Soong: Tuan Yang di- (b) Mengikut rekod Kerajaan, sejak Pertua, soalan yang kedua ini telah tahun 1980 hingga ke tarikh dijawab beberapa kali dalam sessi ini Ogos 1991, sejumlah 2,756 dan tiap-tiap kali tidak memuaskan. orang pegawai dari pelbagai Tetapi kali ini kalau ada perubahan golongan profesional termasuk dalam bilangan yang diminta, sila beri, pensyarah telah meninggalkan kalau tidak ada, tak apalah. perkhidmatan Kerajaan. (c) Kerajaan memang meng- PENGALIRAN KELUAR harapkan para profesional dapat PAKAR-PAKAR KE LUAR berkhidmat dalam negara NEGERI terutama semasa kita amat-amat perlukan khidmat mereka. 2. Dr Kua Kia Soong minta Perdana Walau bagaimanapun, kita Menteri menyatakan: berharap bahawa mereka yang pulang kerana ingin berkhidmat (a) apakah tindakan khas yang telah di sini secara sukarela. diambil oleh Kerajaan untuk menyekat pengaliran keluar (d) Kekurangan jururawat adalah pakar-pakar ke luar negeri; ketara dan Kerajaan telahpun (b) berapa ramaikah profesional, memberi perhatian yang serius specialist dan pensyarah yang untuk memperbaiki keadaan. telah meninggalkan perkhid- Skim latihan jururawat telah matan Kerajaan sejak 1980; diperbaiki dan bilangan yang dilatih ditambah. (c) apakah tindakan khas yang telah diambil untuk menarik kembali Pengambilan tahunan selama profesional-profesional yang ini ialah seperti berikut: pada sedang bekerja di luar negara tahun 1988 sebanyak 354; tahun supaya membantu pembangunan 1989 sebanyak 479; pada thun ekonomi negara ini; dan 1990 ditingkatkan kepada 548; dan pada tahun 1991 di­ (d) apakah situasi masa kini tingkatkan kepada 922. berkenaan dengan kekurangan jururawat di negara ini dan Kerajaan bercadang supaya apakah tindakan yang telah pengambilan bilangan pelatih dilakukan untuk membetul- diambil setiap tahun sebanyak kannya. 1,400 orang buat beberapa tahun 16581 17 DISEMBER 1991 16582 yang akan datang. Setiap kursus Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin ini akan memakan masa selama Wan Mahmood: Tuan Yang di-Pertua, 3 tahun. Kerajaan juga telah soalan tambahan. Dari jumlah 2,756 meluluskan skim gaji baru bagi orang golongan profesional itu, saya jururawat dengan gaji yang lebih ingin tahu jumlahnya dari segi kaum. tinggi. Dengan skim ini tahap Maksud saya, kaum Cina, kaum Melayu latihan akan ditingkatkan. dan kaum India. Negara-negara mana- kah yang menjadi tumpuan mereka? Tuan Ahmad bin Nor: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Jika Soalan yang kedua, apakah faktor- sekiranya Kerajaan tidak mempunyai faktor yang menyebabkan mereka dasar untuk menyekat pengaliran keluar melakukan hal yang demikian? Apakah pakar-pakar ataupun kumpulan Kerajaan tidak berhasrat untuk profesional dari Malaysia ke luar mengatasi persoalan-persoalan yang negeri, apakah dasar dan pendirian telah berlaku ini agar negara kita tidak Kerajaan berhubung dengan peng- akan mengalami ketandusan golongan ambilan pakar-pakar dan profesional- profesional yang mana kita telah sedia profesional dari luar negeri untuk mengalami ketandusan selama ini? berkhidmat di negara ini? Raja Dato' Ariffin bin Raja Bagi soalan yang kedua., saya ingin Sulaiman: Tuan Yang di-Pertua, saya tahu apakah tidak Kerajaan boleh agak Yang Berhormat bertanya membuka peluang kepada jururawat- berkenaan mereka yang berhijrah ke jururawat yang terlatih dari luar negara luar negara. Ini sebenarnya tidak untuk datang berkhidmat di Malaysia? termasuk dalam soalan yang disebut­ kan. Walau bagaimanapun, sebagai­ Raja Dato' Ariffin bin Raja mana yang saya sebut sebentar tadi Sulaiman: Tuan Yang di-Pertua, bahawa Kerajaan tidak mengambil berkenaan dengan pengambilan juru­ sikap untuk menyekat sesiapa pergi ke rawat daripada luar negeri. Kerajaan luar negara dan sebab itu kita tidak telahpun meluluskan satu skim dan ini mengambil data daripada mereka yang sudah diteliti sebelum pengambilan pergi ke luar negara sama ada mereka dibuat. Kedua tadi, berkenaan apa, itu dari golongan orang Melayu, Cina, untuk apa? India, Khadazan, Dayak dan sebagai­ nya. Tuan Ahmad bin Nor: Pakar dan Mengenai para profesional, sebagai­ kumpulan profesional. mana saya sebutkan tadi, memang kita mengalu-alukan untuk mereka ber­ Raja Dato' Ariffin bin Raja khidmat dalam negara dan saya percaya Sulaiman: Berkenaan dengan pakar- ada di kalangan mereka yang telahpun pakar dan profesional, memang ini berkhidmat di luar negara sudah pun dibuka khususnya bagi jawatan-jawatan balik untuk berkhidmat di sini. tertentu seperti pensyarah, profesor dan sebagainya daripada universiti- universiti. Ini berbeza dengan apa yang disebutkan tadi sebagai profesional RUMAH KOS RENDAH yang pergi ke luar negeri itu sebagaimana kita sebutkan, terpulang- 3. Tuan Ahmad bin Omar minta Menteri Perumahan dan Kerajaan lah kepada mereka untuk bebas bekerja Tempatan menyatakan: di luar negara ataupun hendak pulang bekerja di dalam negara. Kita mengalu- (a) kadar projek rumah kos rendah alukan mereka yang ingin balik yang telah disiapkan setakat berkhidmat dalam negara kita. tahun ini; 16583 17 DISEMBER 1991 16584 (b) dengan kekurangan setengah yang kurang mampu atau kurang bahan binaan dan juga kenaikan cekap, maka pelaksanaan projek harga bahan binaan tersebut, boleh terjejas dari segi tempoh sejauh manakah keadaan ini penyiapan dan harga bangunan telah menjejaskan industri disiapkan. pembinaan di negara ini Kementerian Perumahan dan sekarang; dan Kerajaan Tempatan berpendapat (c) apakah dasar Kerajaan sekarang perkara ini tidak menjadi berhubung dengan pembinaan masalah besar memandangkan rumah-rumah pangsapuri dan harga-harga bahan binaan kondominium yang semakin berkenaan adalah bahan-bahan pesat di negara ini. terkawal dan Kerajaan sedang mengambil langkah-langkah yang perlu untuk mengawal Timbalan Menteri Perumahan dan keadaan ini melalui usaha Kerajaan Tempatan (Tuan Osu bin Kementerian Perdagangan Haji Sukam): Tuan Yang di-Pertua, Dalam Negeri dan Hal Ehwal untuk jawapan: Pengguna. (a) Kadar projek rumah kos rendah yang telah disiapkan setakat ini, (c) Adalah menjadi dasar Kerajaan untuk menggalakkan pembinaan terdapat dua projek utama per­ rumah-rumah pangsapuri dan umahan kos rendah; satu yang kondominium khususnya di dikendalikan oleh Kerajaan, kawasan-kawasan bandar yang iaitu Program Perumahan Awam besar di mana masalah tanah Kos Rendah (PAKR) dan satu adalah merupakan masalah yang lagi ialah kerjasama Kerajaan besar iaitu kekurangan tanah dan dengan swasta iaitu Program harga tanah yang tinggi. Oleh Khas Perumahan Kos Rendah yang demikian, penggunaan (PKPKR). tanah hendaklah digunakan Untuk tempoh Rancangan secara optimum dan dalam Malaysia Kelima sehingga konteks pembinaan rumah- Rancangan Malaysia Keenam, rumah maka rumah-rumah iaitu setakat 30hb Jun 1991, pangsapuri dan kondominiumlah pencapaian Program Perumahan yang sesuai dalam kawasan- Awam Kos Rendah adalah kawasan sedemikian. sebanyak 26,172 unit siap dibina; dan Program Khas Tuan Haji Sukri bin Haji Perumahan Kos Rendah adalah Mohamed: Tuan Yang di-Pertua, sebanyak 99,800 unit siap soalan tambahan. dibina. Berhubung dengan jawapan soalan (b) Kekurangan bekalan dan (c) iaitu pembinaan rumah-rumah kenaikan harga bahan binaan pangsapuri dan kondominium ter- tidak banyak menjejaskan pelak- utamanya di kawasan bandar-bandar sanaan projek rumah kos rendah besar seperti di Kuala Lumpur ini, kita kerana kejayaan pelaksanaan dapati masalah yang akan timbul ialah sesuatu projek adalah ber- penghuni-penghuni yang sedia ada di gantung kepada beberapa faktor kawasan berkenaan iaitu peneroka- lain termasuk keupayaan pihak peneroka bandar ini. Jadi apakah dasar pemaju membiayai kos pem­ Kementerian Perumahan dan Kerajaan binaan dengan cekap. Walau Tempatan tentang pembinaan bagaimanapun, bagi pemaju kondominium ini? Adakah dasar yang 16585 17 DISEMBER 1991 16586 dibuat telah mengambilkira ke- samping itu juga tidak dapat dapat pentingan peneroka-peneroka bandar dinafikan bahawa penghuni-penghuni yang sudah berada sekian lama di pangsapuri atau kondominium mem- tempat yang berkenaan? Jika punyai kebaikan yang tersendiri di kepentingan mereka diambilkira apakah mana semangat kejiranan dan juga kemudahan-kemudahan yang diberikan persahabatan dapat dikukuhkan. Ini kepada mereka apabila terbinanya juga melambangkan hasrat Kerajaan kondominium atau pangsapuri- untuk mewujudkan satu masyarakat pangsapuri yang tidak mampu dibeli yang benar-benar bersatu dan juga oleh mereka ini. Yang pertama. mengamalkan sikap amalan masyarakat Malaysia yang sebenar. Yang keduanya bersabit dengan soalan (a). Kita dapati bahawa pemaju- Bagi menjawab soalan kedua, pemaju perumahan tidak berminat memang kita akui bahawa sambutan untuk memajukan rumah kos rendah daripada pihak pemaju tidak begitu ini kerana keuntungannya adalah menggalakkan bagi pembinaan rumah berkurangan. Selain dari galakan- kos rendah. Walau bagaimanapun, galakan yang sudah sedia ada, inisiatif setelah Kerajaan memberi segala yang diberikan kepada pemaju termasuk insentif kepada pemaju-pemaju pengecualian pendaftaran hakmilik dan perumahan untuk mengambil bahagian sebagainya, apakah Kerajaan atau pihak di dalam pembinaan rumah kos rendah Kementerian Perumahan akan me- ini, maka galakan dan sambutan yang rancang suatu dasar untuk mengadakan diberikan kepada Kerajaan adalah inisiatif-inisiatif lain kepada pihak sangat memuaskan. Selain daripada itu pemaju supaya mengurangkan kos juga Kerajaan senantiasa akan mereka dan menarik minat untuk memikirkan bagaimana pihak-pihak membina rumah-rumah kos rendah di pemaju swasta ini akan terus negara ini? mengambil bahagian di dalam pembinaan rumah kos rendah walaupun Tuan Osu bin Haji Sukam: Tuan kita banyak dengar kebelakangan ini Yang di-Pertua, rumah-rumah rintihan-rintihan yang dikeluarkan oleh pangsapuri dan kondominium yang pihak-pihak pemaju berkenaan dengan dibina di kawasan-kawasan bandar masalah kekurangan keuntungan di atas seperti di Kuala Lumpur adalah terletak pembinaan rumah kos rendah ini. Selain di kawasan tanah persendirian milik daripada itu, kita juga menggalakkan pemaju. Satu. mereka yang terlibat di dalam pembinaan rumah kos rendah ini supaya Kedua, kalau milik orang per- pembinaan rumah secara, dengan izin, seorangan yang bukan sebagai pemaju mixed development agar sebarang telah dibincang di antara pemaju dan keuntungan yang kurang didapati tuanpunya tanah agar ianya dapat daripada rumah kos rendah akan dapat dimajukan dengan perbincangan yang ditambah daripada rumah-rumah kos dipersetujui oleh kedua-dua pihak. Ini sederhana dan kos tinggi. bererti bahawa penduduk-penduduk atau tuanpunya tanah yang akan Selain daripada itu, Kementerian dan dimajukan di tempat atau kawasan Kerajaan sedang berusaha juga untuk pembinaan rumah pangsapuri dan mencari kaedah-kaedah baru bagi kodominium telah diambilkira dalam menggalakkan lagi pembinaan rumah eritkata bahawa persetujuan mereka kos murah ini, sebagai satu industri telah diperolehi, dan sebarang gantirugi yang mendapat pulangan keuntungan atau sebarang pembayaran telah yang lebih baik daripada hari ini. dipersetujui oleh kedua pihak, iaitu Tuan Abdul Malek Munip: Soalan pemaju dan juga tuanpunya tanah. Di tambahan, Tuan Yang di-Pertua. Saya 16587 17 DISEMBER 1991 16588 ingin merujuk kepada masalah rumah Sebarang tindakan kurang senang kos rendah. terhadap kualiti pembinaan perumahan ini bolehlah disampaikan kepada Saya ingin bertanya selain daripada Kementerian untuk pihak Kementerian harga, adakah kriteria-kriteria lain yang mengambil tindakan atau mengambil diwajibkan oleh Kerajaan dalam apa juga perkara-perkara yang perlu pembinaannya, iaitu memandangkan untuk diperbetulkan. setengah projek rumah kos rendah ini terutama di luar bandar-bandar besar, kualiti dan kemudahan hidup begitu HAKISAN SUNGAI DI rendah hingga menjejaskan ke- SEKOLAH RENDAH sejahteraan hidup sebagai manusia yang BANTUAN CHAO SU beradab, dan pada pendapat saya bertentangan dengan Islam. Selanjutnya 4. Tuan Robert Lau Hoi Chew minta adakah Kerajaan membuat survery Menteri Pendidikan menyatakan: mengenai hal ini dan adakah Pihak (a) bilakah tebing sungai SRB Chao Berkuasa Kerajaan Tempatan tertakluk Su, Tg. Kunjit, Sibu yang sama kepada segala syarat-syarat mengalami hakisan dan akan Kerajaan Pusat mengenai pembinaan membahayakan bangunan utama rumah kos rendah? tersebut akan dibaiki; dan (b) bilakah Jabatan Pendidikan akan Tuan Osu bin Haji Sukam: Tuan membuat pemeriksaan terhadap Yang di-Pertua, setakat ini Kerajaan bangunan SMB St. Elizabeth, berpuas hati tentang kualiti rumah kos Jalan Oya, Sibu yang tenggelam rendah yang dibina sama ada oleh dengan teruknya, demi untuk Kerajaan ataupun kongsi sama antara memastikan keselamatan lebih Kerajaan dengan pihak swasta. daripada 1,800 pelajar. Memanglah harga menjadi satu faktor utama bagi kita menentukan satu rumah yang di mana pada masa ini harganya Timbalan Menteri Pendidikan (Dr tidak melebihi $25,000 bagi Leo Michael Toyad): Tuan Yang di- Semenanjung Malaysia dan $32,000 Pertua, untuk makluman Ahli Yang bagi Sabah dan Sarawak. Selain Berhormat, daripada itu juga memanglah kita pada (a) Kementerian Pendidikan telah masa ini bagi negeri-negeri atau dimaklumi mengenai hakisan kawasan-kawasan di luar bandar-bandar sungai yang berlaku di Sekolah besar kita mensyaratkan supaya satu Rendah Bantuan Chao Su rumah mempunyai tiga bilik dan bagi Tanjung Kunjit di Sibu. bandar-bandar besar seperti Kuala Peruntukan untuk mencegah Lumpur syarat kita adalah flexible. Ada hakisan akan disediakan setelah yang tiga bilik, ada yang dua bilik, penentuan skop projek diketahui tertakluk kepada harga tanah yang itu. difikirkan sudah meningkat di persekitaran Kuala Lumpur. (b) Jabatan Pendidikan Sarawak sedar akan masalah yang di- Selain daripada itu kita juga hadapi oleh sebuah bangunan mengambil perhatian tentang kualiti lama di Sekolah Menengah St. perumahan yang dilaksanakan oleh Elizabeth Bantuan. Lembaga pihak-pihak pemaju. Ini bergantung Pengurus sekolah telahpun dengan kerjasama penghuni-penghuni mengemukakan cadangan untuk rumah yang diperuntukkan rumah kos menggantikan bangunan ter­ rendah ini. sebut dan Jabatan Pendidikan 16589 17 DISEMBER 1991 16590

Negeri telah meluluskan bantuan persimpangan dan meningkatkan modal sebanyak $80,000. lagi ciri-ciri keselamatan; (vii) membaikpulih laluan 1 dan 5 Selangor. JALAN PANTAI DI NEGERI SELANGOR/PERAK— Projek-projek berkenaan akan MEMBAIKPULIH dilaksanakan pada tahun 1992 atau 1993. 5. Tuan Haji Mahbud bin Haji Hashim minta Menteri Kerja Raya menyatakan adakah Kementerian MENCARIGALI MINYAK DI bercadang untuk membesarkan jalan NEGERI KELANTAN pantai yang menghubungkan antara Lembah Kelang dengan Lebuh Raya 6. Tuan Haji Buniyamin bin Yaakub Sitiawan ke Utara di dalam Rancangan minta Perdana Menteri menyatakan Malaysia Keenam ini. Jika ada, bilakah bilakah hasil minyak akan dikeluarkan ia akan dilaksanakan. dari bumi negeri Kelantan.

Timbalan Menteri Kerja Raya Menteri di Jabatan Perdana (Tuan Kerk Choo Ting): Tuan Yang Menteri dan Menteri Kehakiman di-Pertua, untuk makluman Ahli Yang (Tuan Syed Hamid bin Syed Jaafar Berhormat, dalam Rancangan Malaysia Albar): Tuan Yang di-Pertua, untuk Keenam Kerajaan telah meluluskan 7 makluman Ahli Yang Berhormat, kerja- projek membaikpulih jalan-jalan pantai kerja mencarigali minyak di kawasan di negeri Selangor hingga dengan jalan berhadapan dengan pantai negeri pantai di negeri Perak. Projek-projek Kelantan telah dijalankan semenjak tersebut adalah seperti berikut: tahun 70an oleh Syarikat Esso dan (i) membaiki jalan Kelang-Sepang; diteruskan pula oleh sebuah Konsortium yang dianggotai oleh (ii) membina laluan basikal di PETRONAS Carigali Sdn. Bhd. di sepanjang Jalan Persekutuan di bawah Kontrak Perkongsian daerah Sabak Bernam, iaitu di Pengeluaran yang ditandatangani pada kedua-dua belah jalanraya tahun 1988. Setakat ini usaha-usaha mengasingkan laluan basikal mencarigali minyak di kawasan tersebut dengan kenderaan-kenderaan masih belum menghasilkan penemuan yang lain; minyak yang kormersial untuk (iii) melurus selekoh merbahaya di dibangunkan. Jalan Kelang-Sepang, iaitu di antara Pekan Sungai Pelik dan Dato' Haji Mohammad Abu Dakar Tanjong Sepat; bin Rautin Ibrahim: Tuan Yang di- (iv) melurus melebar selekoh di Pertua, soalan tambahan. Saya kilometer 23 hingga 27 Jalan difahamkan kawasan pantai negeri Kuala Selangor-Kuala Lumpur, Kelantan ini, dari segi sumber iaitu meluruskan jajaran selekoh minyaknya adalah satu kawasan di kawasan tersebut supaya tidak bersama ataupun kawasan yang merbahaya kepada lalulintas; bertindih dengan kawasan negara Thailand dan juga negara Vietnam. Jadi, (v) melebarkan Jalan Teluk Datuk- saya ingin mendapat jawapan dari Yang Kelang, iaitu dari 18 kaki kepada Berhormat Menteri, adakah usaha ini 24 kaki lebar; juga melibatkan kawasan-kawasan yang (vi) membaiki simpang Pekan Asam bertindih dengan Vietnam dan Thailand Jawa dengan tujuan melebarkan ini, dan jika tidak, apakah usaha-usaha 16591 17 DISEMBER 1991 16592

Kerajaan untuk mencarigali minyak di KURSUS POSTGRADUATE DI kawasan ini? Setakat ini apakah INSTITUSI PENGAJIAN LUAR— pencapaian negara kita dengan negara- PENGIKTIRAFAN negara Thailand dan Vietnam dan segi perjanjian untuk mengusahakan 7. Puan Rohani binti Abd. Karim kawasan ini sebagai kawasan minta Menteri Pendidikan menyatakan usahasama mencarigali minyak dan sama ada kursus-kursus yang ditawarkan oleh institusi-institusi gas? pengajian luar (foreign educational institutions) seperti Henly, University Tuan Syed Hamid bin Syed Jaafar of Bath dan Institute Technology Albar: Tuan Yang di-Pertua, jawapan Granfield, terutama sekali bagi saya tadi tidak termasuk dengan pantai peringkat 'postgraduate' diiktiraf oleh ataupun perairan Vietnam ataupun Kerajaan. Kalau pengiktirafan ini Thailand. Berkenaan dengan usaha- diberikan, ini adalah satu cara mudah usaha mencarigali di perairan dan murah bagi pegawai Kerajaan dan berhampiran dengan Vietnam ataupun swasta untuk meningkatkan taraf Thailand, buat masa ini ia adalah di pelajaran mereka, iaitu semasa selepas peringkat awal. Dengan Thailand kita waktu bertugas. telah mengadakan menubuhkan satu Dr Leo Michael Toyad: Tuan Yang Joint Commission untuk menjalankan di-Pertua, untuk makluman Ahli Yang usaha-usaha mencarigali minyak dan Berhormat, kursus-kursus yang gas. ditawarkan oleh institusi-institusi pengajian tinggi luar negara seperti Dr Sanusi bin Daeng Mariok: Tuan Universiti of Bath, Brunei University Yang di-Pertua, hasil daripada jawapan and Cranfield Institute of Technology Yang Berhormat Menteri menunjukkan terutama sekali kursus di peringkat bahawa Kerajaan belum bersedia postgraduate atau sarjana adalah di mengeluarkan minyak daripada pantai antara beberapa kursus yang Kelantan kerana ia setakat penemuan diiktirafkan oleh Kerajaan. Program- tidak komersial atau tidak ekonomik. program di peringkat sarjana itu diiktirafkan oleh Kerajaan sebagai Seandainya Kerajaan Kelantan atau setaraf dengan Ijazah Sarjana dari pihak Kerajaan Kelantan dapat universiti-universiti tempatan dengan mengemukakan hasil kaji selidik yang syarat pemegangnya kelayakan menunjukkan bahawa kerja-kerja berkenaan terlebih dahulu memiliki pengeluaran minyak di pantai Kelantan Ijazah Pertama (Sarjana muda) yang itu komersial dan ekonomik, adakah diiktirafkan oleh Kerajaan. Syarat ini Kerajaan Pusat bersedia untuk adalah bagi memenuhi keperluan menimbangkannya? perlantikan ke jawatan-jawatan yang bersesuaian dalam Perkhidmatan Tuan Syed Hamid bin Syed Jaafar Awam. Albar: Tuan Yang di-Pertua, jika Tuan Lim Kit Siang: Tuan Yang di- Kerajaan Negeri Kelantan mempunyai Pertua, bolehkah Yang Berhormat apa-apa maklumat yang boleh Timbalan Menteri memberitahu berapa- menunjukkan penemuan carigali di kah universiti-universiti luar negeri dan negeri Kelantan adalah ekonomik, institusi-institusi pengajian tinggi yang pihak PETRONAS sedia menye- berhasrat untuk menubuhkan kampus lidikinya dan menganalisa supaya ia dalam Malaysia? Bolehkah senaraikan sejajar dengan apa yang telah kita dapati nama universiti-universiti dan institusi- pada masa ini. institusi tersebut? I ll I

16593 17 DISEMBER 1991 16594

Dr Leo Michael Toyad: Tuan Yang Dr Leo Michael Toyad: Tuan Yang di-Pertua, soalan ini saya perlu notis. di-Pertua, kita menggalakkan pihak swasta mengambil bahagian dalam Dr Haji Jamaluddin bin Haji usaha untuk meluaskan pendidikan di Jarjis: Tuan Yang di-Pertua, soalan negara kita berasaskan kepada Dasar tambahan. Kita mengalu-alukan usaha Pendidikan kita dan juga Dasar Kerajaan untuk menggalakkan dan Pembangunan Guna Tenaga dalam mengiktirafkan kursus-kursus ijazah negara kita ini mengikut dasar-dasar dalam bidang-bidang tertentu. Soalan yang telah disediakan oleh Kerajaan. saya, apakah syarat-syarat yang Untuk pengawalan itu, saya berbalik dikenakan kepada institusi-institusi luar semula kepada soalan yang telah negeri ini, terutamanya dari segi dikemukakan tadi iaitu berasaskan pelaksanaan dasar pendidikan negara kepada syarat-syarat yang telah kita kita? Yang kedua, apa pula syarat- sediakan itu. syarat yang kita kenakan kepada institusi-institusi ini dari segi KEBAKARAN YANG pengendalian kursus-kursus ini ataupun MELIBATKAN KIMIA DAN sama ada syarikat-syarikat yang GAS BERACUN mengendalikan kursus-kursus ini memerlukan memenuhi satu syarat 8. Puan Hajah Rakibah binti Haji minima ekuiti tempatan dan juga dari Abdul Manap minta Menteri segi penyertaan pcngurusan tempatan? Perumahan dan Kerajaan Tempatan menyatakan bilakah Kerajaan akan Dr Leo Michael Toyad: Tuan Yang melengkapkan Jabatan Bomba dengan di-Pertua, soalan ini pun terlalu luas peralatan yang canggih untuk untuk saya jawabkan di sini kerana memadam kebakaran terutamanya kriteria-kriteria pun perlu kita kebakaran yang melibatkan kimia dan senaraikan juga dan ini terlalu spesifik gas beracun kerana kadangkala usaha mengenai permohonan universiti memadam kebakaran terhalang kerana berkembar dan juga universiti yang kurang peralatan dan kelengkapan membuat kursus-kursus berkembar di untuk memudahkan ahli-ahli bomba negeri ini. merempuh masuk tempat kebakaran kerana kurang peralatan seperti alat Che Ibrahim bin Mustafa: Tuan pernafasan yang mutakhir. Yang di-Pertua, soalan tambahan. Keghairahan insitusi-institusi pengajian Timbalan Menteri Perumahan dan tinggi di luar negeri mengadakan Kerajaan Tempatan (Tuan Haji Daud program berkembar dengan universiti bin Dato' Haji Taha): Tuan Yang di- tempatan membuktikan bahawasanya Pertua, Jabatan Perkhidmatan Bomba industri pendidikan di negara kita itu sememangnya memberi perhatian serius merupakan industri yang amat kepada masalah ini. Menghadapi menguntungkan. Soalan yang pertama, kebakaran kimia/gas adalah satu adakah Kerajaan merasakan bahawa perkara yang sangat rumit dan sangat kewujudan program-program institusi spesifik. Ianya memerlukan peralatan- berkembar ini sangat wajar dan perlu peralatan yang spesifik dan mahal digalakkan. Dan yang kedua, harganya. Selama ini, oleh kerana bagaimanakah kaedah atau cara Jabatan Bomba amat memerlukan Kerajaan atau pihak Kementerian kereta-kereta Bomba, Balai-balai mengawal program-program institusi Bomba, maka peruntukan yang ada berkembar ini agar tidak bercanggah telah digunakan sepenuhnya bagi dengan dasar dan falsafah sistem peralatan-peralatan dan bangunan- pendidikan kebangsaan kita.? bangunan tersebut. 16595 17 DISEMBER 1991 16596 Adalah dijangkakan, memandangkan punca-punca air yang mencukupi peruntukan di dalam Rancangan diperolehi. Malaysia Keenam adalah lebih baik Memandangkan melawan kebakaran daripada masa yang lalu, Jabatan akan ini memerlukan kepakaran, ianya berupaya membeli peralatan-peralatan tertakluk kepada jenis kebakaran. Kalau khusus bagi menghadapi kebakaran kebakaran biasa, air sememangnya kimia/gas dengan lebih berkesan. bahan yang paling murah untuk Walau bagaimanapun, untuk menyelesaikan masalah ini tetapi jika makluman, Jabatan Perkhidmatan kebakaran itu berpunca dari gas dan Bomba memang sudah mempunyai kimia, maka air tidak boleh digunakan, peralatan-peralatan asas untuk ke- sebaliknya ianya mungkin memerlukan banyakan insiden yang melibatkan bahan-bahan yang lain seperti bahan- kimia dan gas beracun. bahan yang boleh menguasai kimia. Tuan Haji Hamzah bin Haji Selain daripada itu, pihak Jabatan Mohamed Zain: Tuan Yang di-Pertua, Bomba sentiasa mendapatkan soalan tambahan. Dalam beberapa maklumat-maklumat mutakhir me- kebakaran yang lalu, pihak Bomba telah ngenai jenis-jenis peralatan dan juga memberi alasan apabila usaha untuk bahan-bahan yang boleh digunakan mengawal sesuatu kebakaran kurang untuk menghadapi kebakaran di masa- berkesan, pihak Bomba telah memberi masa akan datang. alasan bahawa tekanan air ataupun pressure tidak mencukupi. Sudah Tuan Chor Chee Heung: Tuan banyak kes, baru-baru ini pun ada juga Yang di-Pertua, soalan tambahan. Saya alasan yang sama diberikan. Mungkin ingin bertanya kepada Yang Berhormat ianya benar dan bukanlah masalah Timbalan Menteri, adakah segala pihak bomba tetapi masalah Jabatan usaha-usaha oleh Kerajaan untuk yang lain. Adakah pihak Bomba melengkapkan Jabatan Bomba dapat bercadang untuk mengkaji atau juga diberikan kepada Bomba Sukarela menggunakan cara lain untuk meng­ memandangkan Bomba Sukarela adalah hadapi kebakaran iaitu ada alternatif memainkan peranan yang begitu kepada penggunaan air. Jika ada, penting khususnya di kawasan luar apakah bahan-bahan yang boleh bandar. Saya dapat melihat beberapa digunakan dan sistem yang bagai- kali apabila berlaku kebakaran, Bomba manakah boleh digunakan untuk Sukarela yang sampai dahulu ke menghadapi kebakaran dengan tidak kawasan kebakaran. menggunakan air? Yang kedua, apakah dasar Kerajaan terhadap Bomba Sukarela dari segi Tuan Haji Daud bin Dato' Haji bantuan dan peranannya? Taha: Tuan Yang di-Pertua, se- memangnya di dalam beberapa Tuan Haji Daud bin Dato' Haji kebakaran, masalah tekanan air menjadi Taha: Tuan Yang di-Pertua, punca kurang keberkesanannya dalam Kementerian khususnya Jabatan Bomba membasmikan api tersebut. Walau sememangnya mengalu-alukan Bomba bagaimanapun, pihak Bomba sentiasa Sukarela dan mengucapkan terima kasih memberikan saranan kepada mereka kepada mereka yang terlibat untuk yang terlibat untuk menentukan supaya mewujudkan Bomba Sukarela ini. Pada pili-pili air ataupun fire hydrant dijaga masa ini kita sedang berusaha untuk dengan sempurna dan tidak dihalang mendapatkan peruntukan daripada dan tempat-tempat berpotensi pihak Perbendaharaan supaya bantuan- kebakaran dikaji punca-punca air bantuan kewangan boleh diberikan supaya sekiranya berlaku kebakaran, kepada Bomba-bomba Sukarela ini. 16597 17 DISEMBER 1991 16598

Insya Allah, sekiranya ia dapat koko di masa akan datang dijangkakan dijayakan, bantuan-bantuan akan cerah di mana harganya dijangka akan diberikan kepada Bomba Sukarela. pulih semula. Perkembangan industri memproses koko di Malaysia akan Pada masa ini, Kemcnterian sedang menggalakkan perminatan terhadap mengkaji cara-cara pendekatan baru koko. Mentega koko Malaysia juga untuk mempertingkatkan bantuan- didapati bermutu tinggi dan sangat bantuan Bomba Sukarela ini sama ada digemari oleh pengilang-pengilang dengan cara meminda Akta bomba yang coklat. Permintaan terhadap mentega ada sekarang ataupun memperkemaskan koko Malaysia dijangkakan akan lagi akta-akta yang membolehkan meningkat dan seterusnya ini akan Bomba Sukarela, yang wujud sekarang meningkatkan permintaan terhadap biji dengan cara mana kita boleh koko dan seterusnya meningkatkan menyalurkan bantuan yang sesuai untuk harga koko. mereka. Dasar Kerajaan sekarang ialah untuk mewujudkan petani yang berdikari. PEKEBUN KECIL KOKO Pihak Kerajaan walau bagaimanapun, ada menyediakan khidmat nasihat dan 9. Tuan Saidin bin Adam minta program-program bagi membantu Menteri Pertanian menyatakan adakah petani-petani miskin umpamanya benar bahawa: Program Pembangunan Rakyat Termiskin. (a) tanah di kawasan pantai yang digunakan oleh pekebun koko di Selangor telah tidak sesuai lagi Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Wan Mahmood: Tuan Yang di-Pertua, untuk tanaman koko; apakah tidak ada rancangan daripada (b) jika benar, adakah Kerajaan pihak Kementerian untuk mengeluarkan bercadang untuk menggantikan atau untuk memberikan subsidi kepada tanaman koko ini dengan penanam-penanam koko sebagaimana tanaman yang lain yang lebih subsidi yang pernah diberi oleh memberi faedah kepada Kerajaan kepada penanam-penanam pekebun-pekebun kecil; dan padi atau petani dalam negara kita ini (c) jika tidak, adakah Kerajaan sebelum harga koko naik? Ini adalah bercadang mewujudkan bantuan untuk menjamin supaya pihak penanam subsidi baja dan racun kepada koko akan tidak cepat mengalih petani-petani terscbut. haluannya kepada tanaman-tanaman lain di negara kita ini. Timbalan Menteri Pertanian (Dato' S. Subramaniam): Tuan Yang Dato' S. Subramaniam: Tuan Yang di-Pertua, tanah di kawasan pantai di di-Pertua, tentang subsidi, saya telah Selangor adalah sesuai untuk tanaman menjawabnya bahawa kita sedang koko. Penukaran tanaman daripada berusaha untuk mewujudkan petani koko kepada tanaman lain seperti buah- yang berdikari walaupun golongan- buahan yang dijalankan oleh sesetengah golongan termiskin sedang dibantu petani adalah disebabkan oleh keadaan dengan beberapa in-put yang diperlukan harga koko yang pada masa ini rendah. oleh mereka untuk meningkatkan Ini telah menjadikan tanaman lain lebih pendapatan mereka. menarik. Walau bagaimanapun, sukalah saya Kerajaan tidak bercadang untuk menjelaskan kepada Ahli Yang menukarkan tanaman koko dengan Berhormat bahawa dari jumlah kawasan tanaman lain kerana prospek industri yang sedang dalam tanaman koko, 16599 17 DISEMBER 1991 16600 jumlah kawasan ini makin meningkat, MALAYSIA SEBAGAI bukan menurun. Saya harap Ahli Yang DESTINASI PELANCONGAN Berhormat akan memahami bahawa pertukaran ini adalah dilakukan oleh 11. Dr Sanusi bin Daeng Mariok segolongan kecil petani-petani yang minta Menteri Kebudayaan, Kesenian berminat untuk menukarkan kepada dan Pelancongan menyatakan apakah tanaman-tanaman seperti buah-buahan langkah-langkah yang diambil dan dan Iain-lain buat sementara waktu. dirancang oleh Kementerian bagi menjadikan Malaysia sebagai pusat pelancongan yang bebas dari pelacuran Tuan Haji Hamzah bin Haji dan bahaya AIDS. Mohamed Zain: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Saya masih teringat, Setiausaha Parlimen Kementerian Menteri pernah melancarkan Kempen Kebudayaan, Kesenian dan Minum Koko. Apa sudah jadi kepada Pelancongan (Dato' Abdul Raman Kempen Minum Koko ini? Adakah bin Suliman): Tuan Yang di-Pertua, di sudah dihentikan? Adakah susah untuk dalam menjadikan Malaysia sebuah mengubah citarasa rakyat Malaysia destinasi pelancongan yang menarik, untuk minum koko? Kalau ianya masih ciri-ciri keindahan alam semulajadi berterusan, apakah kesan kempen seperti pantai-pantai, hutan-hutan, air tersebut setakat ini? Adakah permintaan terjun, sungai-sungai dan Iain-lain, serta bertambah kerana kempen tersebut dan corak budaya kehidupan rakyat apakah kesannya kepada harga koko? Malaysia yang berbilang kaum adalah diberikan penekanan. Tarikan-tarikan Dato' S. Subramaniam: Tuan Yang ini diberi keutamaan dan ditonjolkan di di-Pertua, kempen koko yang telah dalam program-program promosi dilancarkan oleh Yang Berhormat pelancongan Malaysia, terutamanya Menteri masih diteruskan. Pihak yang diadakan di luar negara dan juga Kementerian telah menjalankan banyak di dalam negara sendiri. kempen-kempen yang sedang Kerajaan melalui agensi-agensinya diilaksanakan pada masa yang sama dan telah mengadakan kempen- kempen ini adalah salah satu daripada usaha- tertentu bagi membanteras masalah- usaha untuk meninggikan harga. masalah yang tidak sihat seperti Sebenarnya, akibat daripada kempen pelacuran dan AIDS. Di samping itu, koko yang telah dimulakan, permintaan Kerajaan juga telah dan akan bagi koko telah meningkat khususnya meneruskan tindakan menguatkuasakan daripada industri-industri yang mem- undang-undang yang berkaitan proses koko. Adalah difikirkan kalau sepanjang masa melalui Kementerian kempen ini diteruskan, harga akan dapat Kesihatan, Polis Di Raja Malaysia, dipulihkan, bukan oleh kerana kempen Majlis Agama Islam, PEMADAM dan sahaja tetapi juga oleh kerana pasaran Iain-lain. Kementerian ini akan terus di luar negeri di mana harga komoditi memberi kerjasama kepada semua ini juga ditentukan oleh permintaan dan pihak bagi mengatasi masalah-masalah juga pengeluaran dari negara-negara yang dinyatakan itu. asing. Tuan Haji Nik Abdullah bin Haji Arshad: Tuan Yang di-Pertua, soalan Timbalan Yang di-Pertua (Tuan tambahan. Adakah Kerajaan sedar Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): bahawa dengan perkembangan yang Yang Berhormat Tuan G. Palanivel. berlaku di dalam negara sekarang, (Soalan No. 10 Y.B. Tuan melalui pergaulan-pergaulan bebas, G. Palanivel tidak hadir) hiburan-hiburan yang melekakan, 16601 17 DISEMBER 1991 16602 tayangan-tayangan video, filem-filem yang tidak digalakkan oleh Kerajaan, lucah serta buku-buku cerita lucah bahkan kita amat sedih kalau ada pihak merupakan unsur-unsur yang tersendiri yang mengatakan bahawa Kerajaan membawa kepada penggalakan pe- menggalakkan aktiviti pelacuran ini. lacuran dan juga kedatangan setengah- setengah pelancong sendiri pun menjadi Sebenarnya kita juga mengambil pelacur. Sekiranya perkara ini akan tindakan untuk menghalang perkara ini menjadi punca, apakah rancangan daripada berlaku kerana ia adalah ataupun tindakan Kerajaan bagi merupakan perkara yang bertentangan bukan sahaja dari segi nilai kita tetapi mengelakkan perkara-perkara ataupun juga dari segi agama kita sendiri. amalan yang boleh membawa kepada pelacuran? Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Dato' Abdul Raman bin Suliman: Tuan Yang di-Pertua, soalan tambahan. Tuan Yang di-Pertua, seperti yang saya Sebagaimana yang saya telah di- katakan tadi terutama sekali inginlah fahamkan tahun 1992 adalah Tahun saya jelaskan bahawa pengwujudan Melawat ASEAN dan tahun 1994 Kementerian Kebudayaan, Kesenian adalah Tahun Melawat Malaysia Kali dan Pelancongan tidaklah bermaksud Kedua. Daripada segi itu apakah untuk menambahkan pelacuran, kerana kita tahu pelacuran ini adalah Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin merupakan satu aktiviti yang dikatakan Wan Mahmood: (Bangun) ada sejak wujudnya manusia. Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Yang kedua, kita ada agensi-agensi Apa ini! Saya dengar sebut Batang Kerajaan yang telahpun mengambil Lupar. Minta tolong duduklah, nanti tindakan dan menguatkuasakan saya terganggu. perkara-perkara ini dan akan ditingkatkan lagi dari masa ke semasa. Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Umpamanya, baru-baru ini seperti yang Wan Mahmood: (Duduk) kita maklum, Kementerian Kesihatan telahpun melaksanakan kempen- Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: kempen pencegahan AIDS dan Iain- Terima kasih. Cerita saya tadi sedap, lain. Sambil itu, kita sebenarnya sekarang sudah terlupa. (Ketawa) haruslah bukan hanya perlu mengambil Tahun 1994 adalah Tahun Melawat tindakan untuk menyekat tetapi Malaysia Kedua. Soalan saya yang haruslah meningkatkan lagi dari segi pertama, apakah tindakan dan persiapan nilai kepada rakyat dalam negara ini yang akan dibuat oleh pihak Kerajaan bahawa kalau kita berada di dalam alam untuk membawa pelancong ke seluruh yang demikian, ianya akan merugikan negara ini terutama sekali ke tempat- diri kita. tempat yang belum menerima Umpamanya, kalau Kerajaan- pelancong dari luar negara iaitu ke Kerajaan Negeri mengambil tindakan Sarawak dan Sabah? pun, misalnya Kerajaan Kelantan boleh Soalan kedua, adakah Kerajaan mengadakan sekatan tetapi aktiviti itu bercadang untuk membawa pelancong masih wujud, mereka pergi ke sebelah asing datang ke Malaysia ini sebagai Golok pula.Inilah yang kita katakan alternatif kepada "sex holiday", kita semua pihak mesti memainkan peranan pergi ke "tropical jungle holiday"? dan kita tidak boleh mengatakan bahawa ianya berlaku kerana tidak ada Dato' Abdul Raman bin Suliman: sekatan dan sebagainya kerana kita tahu Tuan Yang di-Pertua, pertama sekali bahawa ini adalah merupakan aktiviti saya ingin menjawab soalan yang 16603 17 DISEMBER 1991 16604 pertama iaitu Kerajaan telah bersetuju Seperti yang saya sebutkan tadi untuk mengadakan Tahun Melawat bahawa kita akan memberi tekanan Malaysia bagi kali yang kedua pada kepada ciri-ciri keindahan alam semula tahun 1994. Ini adalah kerana kejayaan jadi negara kita dan juga dalam program kita bagi penganjuran Tahun Melawat kita yang akan datang, kita memberi Malaysia 1990. Sebab itu Kerajaan tekanan kepada alam semula jadi dan telah memutuskan untuk mengadakan kebudayaan negara kita yang menarik Tahun Melawat Malaysia 1994. di dalam promosi yang akan kita buat. Untuk makluman Dewan ini, kita mempunyai keyakinan bahawa bagi PENCEMARAN ALAM AKIBAT melaksanakan Tahun Melawat Malaysia PEMBALAKAN 1994, insya Allah, kita akan mencapai kejayaan yang lebih lagi. Itulah 12. Tuan Wong Sing Nang minta matlamat kita jika dibandingkan dengan Menteri Sains, Teknologi dan Alam kejayaan tahun 1990 kerana bagi Sekitar menyatakan: pelancaran Tahun Melawat Malaysia 1994, kita mempunyai masa yang agak (a) sama ada beliau sedar akan lebih cukup daripada kita merancang masalah alam sekitar khasnya untuk mengadakan Tahun Melawat yang dihadapi oleh penduduk- Malaysia 1990. Dengan sebab itu kita penduduk kawasan pendalaman telahpun memanggil mesyuarat di Sarawak akibat kegiatan Jawatankuasa Induk Tahun Melawat pembalakan yang tidak terkawal; Malaysia yang terdiri daripada Exco (b) kalau ya, mengapa Kerajaan Kerajaan-Kerajaan Negeri dan juga berkeputusan tidak ingin pegawai-pegawai daripada negeri- menghadiri sidang kemuncak negeri yang telah ditubuhkan dan kita Alam Sekitar Sedunia tahun juga telah menubuhkan jawatankuasa- depan di Brazil yang dikelolakan jawatankuasa kecil bagi memastikan oleh Bangsa-bangsa Bersatu matlamat Tahun Melawat Malaysia tentang masalah alam sekitar 1994 akan mencapai kejayaan. dunia; dan Sebenarnya saya ada maklumat- (c) dengan memilih tidak ingin maklumat tersebut iaitu matlamat dan menghadiri sidang kemuncak juga strategi pelaksanaan kita tetapi tersebut, bagaimanakah Ke- agak panjang dan saya bersedia untuk menterian dapat menyelesaikan memberinya secara bertulis kepada Ahli masalah alam sekitar ini yang Yang Berhormat jika Yang Berhormat dihadapi oleh rakyat bumi berkehendakkannya. Sarawak yang selama ini tertindas. Mengenai soalan yang kedua, saya suka menyatakan bahawa dari Timbalan Menteri Sains, kenyataan Yang Berhormat, iaitu kita Teknologi dan Alam Sekitar (Tuan ada sex holiday umpamanya, digantikan Peter Chin Fah Kui): Untuk makluman dengan jungle holiday. Sebenarnya Ahli Yang Berhormat, bagi menjawab tidak ada dalam istilah kita sex holiday soalan (a), semua kegiatan pembalakan di Malaysia dan tidak pernah kita di negeri Sarawak adalah dikawal jadikan ia sebagai matlamat, tetapi tidak melalui pemberian lesen pembalakan tahulah kalau Yang Berhormat tahu, oleh Pihak Berkuasa berkenaan dengan mungkin negara-negara lain ada dan dikenakan syarat-syarat tertentu ter- mungkin Yang Berhormat pun pernah masuk kawalan alam sekitar. Masalah- pergi ke sana, kita tidak tahulah tentang masalah yang dihadapi oleh penduduk- matlamat tersebut, tetapi kita tidak ada. penduduk pendalaman di Sarawak 16605 17 DISEMBER 1991 16606 telahpun diambilkira semasa per- dengan pencemaran yang dikeluarkan mohonan lesen pembalakan itu oleh semua kilang di dalam negara kita. dipertimbangkan oleh pihak Berkuasa Ini sebagai contoh sahaja. Oleh sebab berkenaan. itu, maka kita di Malaysia, dari segi pencemaran adalah tidak banyak jikalau Berasaskan jawapan soalan (a), dibandingkan dengan negara-negara masalah yang dinyatakan di dalam barat. soalan (b) dan (c) adalah tidak timbul sama sekali. Soalan yang kedua itu, saya rasa ini agak sukar sedikit untuk saya Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: menjelaskan apa maksudnya berkenaan Terima kasih, Tuan Yang di-Pertua, kempen anti-kayu tropika di negara soalan tambahan. Soalan yang pertama, barat itu maka pandangan Ahli Yang sejauh manakah pencemaran alam yang Berhormat itu boleh menjadi satu sebab berlaku di Malaysia khususnya di mereka melakukan kempen anti kayu Sarawak mendatangkan akibat pen­ tropika di negara-negara barat. cemaran alam kescluruhannya. Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Soalan kedua, adakah dalam Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): pandangan Kementerian iaitu pihak Masa untuk soal jawab sudah cukup. barat menuduh pencemaran alam dan pembinasaan hutan tropika hanya (Masa untuk Pertanyaan bagi Jawab mengkaburkan mata kita kepada Mulut telah cukup dan Jawapan bagi pencemaran alam yang berlaku di Pertanyaan No. 10, 13 hingga 19 negara-negara mereka sendiri. adalah diberi di bawah ini)

Tuan Peter Chin Fah Kui: Terima kasih, Tuan Yang di-Pertua. Tentang PERHUBUNGAN EKONOMI soalan pertama, saya tidak berapa jelas MALAYSIA-RUSSIA atau faham apa maksudnya pencemaran keseluruhan. Saya hendak tanya sedikit. 10. Tuan G. Palanivel minta Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: menyatakan bagaimanakah keadaan Boleh tanya, insya Allah. Saya hendak perhubungan ekonomi antara Malaysia tahu dari segi percentagenya, berapa dengan Russia akibat dari perpecahan banyakkah pencemaran alam yang yang berlaku di negara itu dan juga disebabkan oleh negara Malaysia pengisytiharan kemerdekaan oleh daripada keseluruhan pencemaran alam beberapa Republiknya. Adakah di seluruh dunia. perdagangan duahala dengan Republik- republik tersebut digalakkan. Jika ia, Tuan Peter Chin Fah Kui: bagaimana. Dengan Republik yang Pertamanya, kita tidak ada kajian, tetapi mana satukah dilihat terdapat prospek as a wild guess - sebagai satu anggapan, perdagangan yang terbaik. Adakah maka ia adalah terlalu kecil, kerana dari langkah-langkah sedang dibuat untuk segi pencemaran yang dikeluarkan oleh sektor swasta Malaysia melibatkan diri kilang-kilang dan sebagainya dari dalam membina infrastruktur ekonomi Malaysia kalau dibandingkan, se- Republik-Republik tersebut. umpamanya dengan France - kita ambil kereta sahaja, bahan-bahan pencemaran Setiausaha Parlimen Kementerian yang dikeluarkan oleh exhaust Perdagangan Antarabangsa dan kenderaan dalam satu tahun, kita boleh Industri (Tuan S. S. Subramaniam): anggap jumlah berat bahan pencemaran Untuk makluman Ahli Yang Berhormat, itu adalah sama atau kurang lebih Russia sebenarnya merupakan salah 16607 17 DISEMBER 1991 16608 sebuah daripada beberapa buah JALAN RAYA TIMUR-BARAT Republik di dalam Union of Socialist SABAH Soviet Russia, dengan izin, sebelum berlakunya perpecahan dan peng- 13. Tuan Lai Lun Tzee minta Menteri isytiharan kemerdekaan oleh beberapa Kerja Raya menyatakan: Republik sepertimana yang dilaporkan di dalam akhbar akhir-akhir ini. Oleh (a) bilakah jalan raya Timur-Barat itu, pada umumnya perhubungan Sabah akan siap dibina; ekonomi dan perdagangan duahala di (b) berapakah perbelanjaan dan antara Malaysia dengan U.S.S.R dilihat masa diperlukan untuk menyiap- secara keseluruhannya dan tidak dilihat kan pembinaan jalan raya ini; dari sudut sesebuah Republik tertentu dan di dalam Republik U.S.S.R. Jumlah perdagangan duahala Malaysia dengan (c) adakah Kerajaan merancang U.S.S.R. pada tahun 1990 adalah supaya jalan raya di negeri sebanyak 586.12 juta ringgit dan Sabah akan setaraf dengan jalan sehingga bulan Ogos 1991 jumlah raya di Semenanjung Malaysia. perdagangan bernilai 337.49 juta ringgit. Tuan Kerk Choo Ting: Untuk makluman Ahli Yang Berhormat, Kementerian ini mendapati walau- (a) Jalan Raya Timur-Barat Sabah pun U.S.S.R. menghadapi masalah dijangka akan siap dibina dalaman, masih terdapat potensi untuk selewat-lewatnya dalam Ran- Malaysia mengeksport barang-barang cangan Malaysia Keenam. keluaran Malaysia ke negara tersebut terutama komoditi-komoditi utama Untuk makluman Ahli Yang seperti getah dan minyak kelapa sawit. Berhormat juga, Jalan Raya Kementerian ini percaya potensi Timur Barat Sabah meliputi eksport akan lebih menggalakkan beberapa projek yang sedang apabila masalah-masalah yang sedang dilaksanakan: dialami oleh negara itu dapat diatasi. (i) Bagi Lebuhraya Tamparuli Dalam konteks ini, Kementerian ini ke Ranau, jalan ini telah sentiasa mengikuti perkembangan- dibina pada tahun 1983 perkembangan yang berlaku di U.S.S.R. dan pada masa sekarang dan dalam masa yang sama JKR Sabah sedang Kementerian ini menyalurkan mengambil tindakan untuk maklumat-maklumat pasaran serta memperbaiki bahagian- memberi galakan dan bantuan melalui bahagian jalan yang Pejabat Perdagangan Malaysia di menghadapi kerosakan. Moscow kepada pihak swasta yang ingin menerokai pasaran U.S.S.R. Juga (ii) Bagi Projek Memperbaiki oleh kerana beberapa daripada negeri- Jalan Ranau ke Telupid, negeri di dalam U.S.S.R. telah kerja-kerja dijangka siap mengisytiharkan Kemerdekaan masing- pada akhir tahun 1992. masing, maka usaha sedang dibuat (iii) Berkenaan dengan projek untuk mengadakan perdagangan dan Naik Taraf Jalan dari perhubungan ekonomi secara terus Telupid ke Sandakan Batu dengan mereka. Antaranya ialah 32, pakej Al dijangka siap lawatan delegasi-delegasi perdagangan pada akhir tahun ini dan untuk mengkaji peluang-peluang pakej A2 telah dibuka pasaran yang wujud di negara-negara kepada lalulintas pada tersebut. bulan Julai tahun ini. 16609 17 DISEMBER 1991 16610

(iv) Projek Memperbaiki Jalan penunggang motosikal di­ dari Batu 32 ke Sandakan kecualikan daripada kutipan tol juga dijangka siap pada di Jambatan Pulau Pinang. akhir tahun ini. (b) Pada masa ini Kerajaan belum (b) Perbelanjaan jalan raya ini lagi bercadang mengecualikan adalah dianggarkan sebanyak pengguna kenderaan motosikal $350 juta dan masa yang daripada membayar tol di Plaza diperlukan untuk menyiapkan- Tol Jambatan Pulau Pinang. nya ialah 5 tahun. Memandangkan pembinaan projek Jambatan Pulau Pinang (c) Untuk makluman Ahli Yang memakan kos yang tinggi, maka Berhormat, Kerajaan memang sedar berkenaan dengan keadaan adalah perlu semua pihak yang jalan-jalan di negeri Sabah. menggunakan Jambatan Pulau Sukalah saya memaklumkan Pinang menyumbang kepada bahawa Kerajaan sememangnya pembiayaan kos projek dan kos merancang supaya jalan-jalan penyenggaraan Jambatan raya dibina atau dinaik taraf baik tersebut. di Sabah ataupun di mana-mana negeri di seluruh negara. Akan tetapi perancangan ini perlu BANGUNAN SRJK (C) dilaksanakan berperingkat- SEBERANG PRAI SELATAN— peringkat mengikut keutamaan. PEMBINAAN

15. Tuan Lim Hock Seng minta KUTIPAN TOL DI JAMBATAN Menteri Pendidikan menyatakan sama PULAU PINANG - ada Kementerian telah menerima PENUNGGANG MOTOSIKAL permohonan cadangan pembinaan semula SRJK (Cina) Valdor, SPS. Jika 14. Tuan Chian Heng Kai minta ya, apa keputusan dan ulasan Menteri. Menteri Kerja Raya menyatakan: Sila memberi keterangan mengenai sumbangan wang oleh Kerajaan "satu (a) sama ada Kerajaan Negeri Pulau sama satu" ringgit bagi pembinaan Pinang pernah bercadang supaya sekolah. penunggang motosikal di- kecualikan membayar kutipan tol Jambatan Pulau Pinang. Jika Dr Leo Michael Toyad: Untuk ya, bilakah ianya bercadang; dan makluman Ahli Yang Berhormat, Kementerian Pendidikan tidak ada (b) sama ada Kerajaan Pusat menerima permohonan cadangan menerima cadangan Ahli pembinaan semula bangunan SRJK(C) Parlimen Bukit Mertajam Valdor, Seberang Perai Selatan. bahawa kutipan Tol Jambatan Permohonan yang diterima daripada Pulau Pinang dikecualikan pihak sekolah ialah untuk membaiki kepada penunggang motosikal bilik darjah sekolah berkenaan. Bagi memandangkan di semua lebuh- permohonan tersebut peruntukan raya kutipan Tol penunggang sebanyak $5,000.00 telahpun dilulus- motosikal telahpun dikecuali­ kan pada 30 Ogos 1990. Sebagai kan. Jika tidak mengapa. Sekolah Bantuan Modal, Kementerian Pendidikan tidak mempunyai dasar Tuan Kerk Choo Ting: untuk memberi peruntukan secara (a) Kerajaan Negeri Pulau Pinang seringgit ke seringgit kepada sekolah- belum lagi bercadang supaya sekolah bantuan modal. 16611 17 DISEMBER 1991 16612

PROGRAM MELATIH SUMBER yang hendak menjaja apa-apa barang MANUSIA perlulah mendapat lesen dari Pihakberkuasa Tempatan. Walau 16. Tuan Ong Tin Kim minta Menteri bagaimanapun, Pihakberkuasa Sumber Manusia menyatakan adakah Tempatan boleh menahan keluaran rancangan-rancangan program-program sesuatu lesen sekiranya dibawa ke melatih sumber manusia, khasnya pengetahuannya bahawa barang-barang pekerja-pekerja kita dalam bidang yang dijual itu adalah jenis yang teknikal kemahiran untuk memper- dianggap 'kacau ganggu'. kembangkan perindustrian negara kita supaya dapat kita mencapai matlamat Wawasan 2020. TEMPOH PAJAKAN TANAH HAKMILIK DI JINJANG (a) jikalau ada, apakah rancangan- rancangan program-program; 18. Dr Tan Seng Giaw minta Perdana (b) bilakah rancangan-rancangan Menteri menyatakan keadaan geran di program-program ini akan Jinjang. Hampir 1,700 orang telah dijalankan dan di mana; dan memohon. Apakah bilangan per­ (c) berapa kos belanja. mohonan yang telah ditolak berbanding bilangan mereka yang berjaya. Timbalan Menteri Sumber Mengapakah permohonan ditolak. Manusia (Dato' M. Mahalingam): Apakah alternatif yang akan disediakan Yang Berhormat dari Teluk Intan telah oleh Kerajaan untuk mereka ini. mengemukakan soalan yang sama yang telah dijawab di Dewan ini pada 10 Timbalan Menteri di Jabatan Disember baru lalu. Kementerian Perdana Menteri (Dato' Drs Sumber Manusia tidak mempunyai apa- Suleiman bin Mohamed): Untuk apa perkara untuk ditambah kepada makluman Yang Berhormat, sehingga jawapan yang telah diberi itu. 22.11.1991, Jabatan Tanah dan Galian Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur telah menerima sebanyak 1,983 permohonan untuk memperbaharui BENDA HIASAN YANG tempoh pajakan tanah-tanah hakmilik di DIPAMERKAN Jinjang dan bukannya 1,700 17. Tuan Wong Wing On minta permohonan seperti yang dinyatakan oleh Yang Berhormat dari kawasan Menteri Dalam Negeri menyatakan Kepong. Permohonan-permohonan ini sama ada Kerajaan sedar bahawa kini sedang diproses secara aktif bagi tujuan terdapat benda-benda "hiasan" seperti dikeluarkan Suratan Hakmilik kepada cincin, rantai dan sebagainya yang pemohon-pemohon. mempamerkan rajah, lukisan atau simbol yang menggalakkan budaya Walau bagaimanapun, daripada kekerasan (seperti Swatika Nazi) dan jumlah permohonan itu, sejumlah 286 menghina agama-agama tertentu permohonan telah ditolak oleh Pejabat (seperti kelawar atau monyet terpaku di Tanah dan Galian Wilayah Persekutuan atas salib); jika ya, sama ada Kerajaan Kuala Lumpur atas sebab-sebab pe- akan mengambil tindakan yang tegas langgaran syarat ke atas penggunaan terhadap pengeluar dan pengedarnya. tanah kediaman seperti menggunakan tanah tersebut untuk tujuan per- Setiausaha Parlimen Kementerian dagangan, bengkel, pejabat, kilang dan Dalam Negeri (Tuan Ong Ka Ting): sebagainya. Dengan perkataan lain, Untuk makluman, peraturan yang sedia mereka telah melanggar peraturan dan ada telah menetapkan bahawa sesiapa undang-undang tanah. Bagi per- 16613 17 DISEMBER 1991 16614 mohonan yang ditolak ini, mereka telah keperluan semasa. Sehingga 17/ diminta untuk memberhentikan aktiviti- 1/91, sejumlah 563 lesen teksi aktiviti penyalahgunaan tanah tersebut limousine telah diluluskan untuk dan memulihkan semula sebagai rumah beroperasi di Lapangan Terbang kediaman, jika permohonan mereka Antarabangsa Subang. untuk mendapatkan hakmilik baru hendak diluluskan. Kerajaan tidak (b) Sesebuah kenderaan boleh mempunyai pilihan lain kepada mereka digunakan sebagai limousine yang telah ingkar dan tidak mematuhi jika memenuhi spesifikasi- undang-undang tanah di negara ini, spesifikasi berikut: melainkan melaksanakan tindakan (i) Kapasiti enjin minimum seperti yang diperuntukkan di dalam tidak kurang daripada undang-undang Kanun Tanah Negara. 1950 c.c. (ii) Saiz but (boot) minimum di bahagian belakang TEKSI LIMOUSINE DI kenderaan tidak kurang LAPANGAN TERBANG dari 0.5 meter padu. ANTARABANGSA SUBANG (iii) Saiz tempat duduk 19. Tuan Haji Abdul Hamid bin belakang kenderaan tidak Abdul Rahman minta Menteri daripada 1400 mm. Perusahaan Awam menyatakan: (iv) Proton Saga 1.5 I Auto- matik (Stretched body) (a) berapakah jumlah lesen yang atau Proton Limousine. diperuntukkan untuk perkhid- matan teksi limousine di (c) Sememangnya terdapat sungutan Lapangan Terbang Antara- mengenai kekurangan dan bangsa Subang dan hingga keadaan perkhidmatan limou­ sekarang berapakah lesen yang sine yang beroperasi di telah dikeluarkan; Lapangan Terbang Antara­ bangsa Subang. Bagi mengatasi (b) apakah kriteria-kriteria bagi kekurangan limousine, Kemen­ sesebuah teksi yang dapat terian telah meluluskan digelar sebagai teksi limousine; tambahan limousine seperti dan jumlah yang sedia ada sekarang. (c) terdapat sungutan dari pelawat- Bagi memperbaiki tahap per­ pelawat dari negara luar khidmatan limousine berkenaan, terhadap pcrkhidmatan teksi Kementerian telah mensyaratkan limousine. Apakah bentuk bahawa hanya kenderaan yang sungutan atau aduan yang telah berumur 3 tahun ke bawah diterima dan apakah langkah sahaja yang boleh dilesenkan Kementerian untuk sebagai limousine dan mestilah mengatasinya. mematuhi spesifikasi yang dikenakan. Pengusaha limous- Menteri Perusahaan Awam (Dato' eine pula disyaratkan supaya Dr Mohamed Yusof bin Haji mematuhi sistem kupon yang Mohamed Nor): sedia ada dan pemandu disyarat­ kan memakai pakaian seragam. (a) Lesen perkhidmatan teksi Limousine itu sendiri telah limousine di Lapangan Terbang disyaratkan supaya memakai Antarabangsa Subang tidak tanpa pengenalan limousine dihadkan jumlahnya kerana Lapangan Terbang Antara­ kelulusan bergantung kepada bangsa Subang. 16615 17 DISEMBER 1991 16616 ATURAN URUSAN ahli Yang Berhormat, masalahnya ialah MESYUARAT bahawa Dewan ini tidak akan ditangguhkan hari ini sehingga jam 8.00 RANG UNDANG-UNDANG AKTA malam hendaklah di setujukan. UNDANG-UNDANG KELUARGA Usul dikemuka bagi diputuskan, dan ISLAM (WILAYAH disetujukan. PERSEKUTUAN) (PINDAAN) Diputuskan, Menangguhkan Bacaan Kali Yang Kedua dan Ketiga Bahawa mengikut peruntukan Peraturan Mesyuarat 12, Dewan ini Menteri di Jabatan Perdana tidak akan ditangguhkan hari ini Menteri dan Menteri Kehakiman sehingga pukul 8.00 malam. (Tuan Syed Hamid bin Syed Jaafar Albar): Tuan Yang di-Pertua, saya mohon menangguhkan bacaan kali yang RANG UNDANG-UNDANG kedua dan ketiga ke atas Rang Undang- undang Akta Undang-undang Keluarga RANG UNDANG-UNDANG Islam (Wilayah Persekutuan) (Pindaan) PERBEKALAN 1992 1991 kepada mesyuarat Dewan Rakyat DAN yang akan datang mengikut peruntukan Peratuan Mesyuarat 62. USUL

Timbalan Yang di-Pertua (Tuan ANGGARAN PEMBANGUNAN Haji Juhar bin Haji Mahirudin): 1992 Baiklah. Jawatankuasa Aturan Urusan Mesyuarat dibacakan USUL bagi menyambung semula pertimbangan atas "Rang Undang-undang Perbekalan WAKTU MESYUARAT DAN 1992 dan Anggaran Pembangunan 1992 URUSAN YANG DIBEBASKAN dalam Jawatankuasa sebuah-buah DARIPADA PERATURAN Majlis." (Hari Kelima belas) MESYUARAT Majlis bersidang dalam Jawatan­ Menteri di Jabatan Perdana kuasa. Menteri dan Menteri Kehakiman (Tuan Syed Hamid bin Syed Jaafar (Timbalan Yang di-Pertua Albar): Tuan Yang di-Pertua, saya mempengerusikan Jawatankuasa) mohon mencadangkan: Maksud B.49 dan B.50 (Jadual)— Bahawa mengikut peruntukan Maksud P.49 dan P.50 (Anggaran Peraturan Mesyuarat 12, Dewan ini Pembangunan, 1992)— tidak akan ditangguhkan hari ini sehingga pukul 8.00 malam. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Yang Timbalan Menteri Dalam Negeri Berhormat dari Maran, sila sambung (Dato' Megat Junid bin Megat Ayob): perbahasan selama 10 minit. Tuan Yang di-Pertua, saya mohon menyokong. 3.40 ptg. Timbalan Yang di-Pertua (Tuan Dato' Haji Mohamad bin Abdullah Haji Juhar bin Haji Mahirudin): Ahli- (Maran): Tuan Pengerusi, terima kasih 16617 17 DISEMBER 1991 16618 kerana memberi peluang kepada saya prestasi aktiviti dalam Aktiviti untuk menyambung perbahasan saya Perancangan dan Pembangunan. Kalau scmalam. Walaupun dalam Hansard ini kita lihat kepada jumlah pejabat pos siap tercatat diberikan masa 10 minit, saya dibina pada tahun 1990 ialah 26, hanya akan bercakap tidak sampai 10 anggaran tahun 1991 ialah 34 dan minit dan saya akan beri peluang kepada anggaran tahun 1992 ialah 10 pejabat rakan-rakan yang lain untuk berucap. pos akan dibina. Soalan saya, apakah semua sebanyak 34 pejabat pos yang Saya ingin penjelasan lagi iaitu hendak dibuat dalam anggaran 1991 apakah nama syarikat yang akan telah disiapkan atau bagaimana? Berapa diberikan untuk menjalankan pen- yang telah siap ataupun berapa yang swastaan Perkhidmatan Pos kita pada belum siap? Bagi anggaran tahun 1992, masa akan datang kerana kemungkinan sebanyak 10 buah pejabat pos hendak Perkhidmatan Pos ini secara swasta akan dibina. Saya ingin bertanya, di manakah dijalankan pada bulan Januari tahun 10 buah ini akan dibina. Adakah hadapan. termasuk salah sebuahnya di Bandar Yang keduanya, saya ingin bertanya Pusat Jengka di kawasan saya yang mana berapa ramaikah keseluruhan kaki- pejabat pos ini telah dijanjikan untuk tangan Jabatan Pos sekarang yang dibina pada masa Rancangan Malaysia kemungkinan akan diserapkan ke dalam Kelima dan telah diluluskan dan pihak perkhidmatan swasta pada masa akan Pengurus Pos Negeri pun telah datang? membayangkan bahawa pejabat pos itu akan dibina pada Rancangan Malaysia Baru-baru ini juga Kementerian Kelima, tetapi tidak dibuat dan setahu berkenaan telah menyuarakan bahawa saya mungkin dalam tahun 1992 juga harga setem akan dinaikkan. Saya ingin tidak akan wujud. Jadi, saya ingin mendapat penjelasan sama ada harga membuat pertanyaan bilakah pejabat pos setem ini akan dinaikkan semasa itu akan dibuat kerana penduduk diswastakan ataupun sebelumnya? Saya semakin bertambah di Bandar Pusat membayangkan kalau sekiranya kita Jengka, bahkan ITM akan siap dan menaikkan harga ini sekarang, sebuah hospital juga akan siap? Kalau kemungkinan harga setem ini akan sekiranya digunakan pejabat pos yang bertambah naik di masa-masa akan disewa sekarang yang mana datang apabila diswastakan. bangunannya terlalu sempit, saya dapat Selain daripada itu apa yang kita membayangkan bahawa ini akan dapati bahawa Pejabat Pos sekarang menyusahkan lagi penduduk-penduduk selain dari menjalankan tugas-tugas di sana. Bagi saya, memang perlu sebuah mereka sendiri, mereka juga telah pejabat pos baru dibina di sana bagi memberikan pertolongan kepada agensi- memberi kemudahan kepada penduduk- agensi berkenaan bagi menjalankan penduduk yang sedia ada dan juga tugasnya. Misalannya, di Pejabat Pos penduduk-penduduk yang akan ber­ juga boleh membuat bayaran bil api, air tambah di masa-masa akan datang. dan untuk bayaran ASN/ASB dan Sekian, terima kasih, Tuan Pengerusi. sebagainya dan kemungkinan akan dijadikan tempat untuk orang ramai Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar untuk memperbaharui lesen kereta dan bin Haji Mahiruddin): Petaling Jaya. sebagainya. Adakah apabila diswasta­ kan kelak fungsi-fungsi ini akan diteruskan ataupun bagaimana? 3.44 ptg. Selain daripada itu, Tuan Pengerusi, Dr Kua Kia Soong (Petaling Jaya): saya ingin merujuk kepada Program dan Terima kasih, Tuan Pengerusi. Saya akan Prestasi 1992, mukasurat 492, di bawah sentuh Maksud Bekalan B49, Butiran 16619 17 DISEMBER 1991 16620 010000, 010100 Pentadbiran Am, Kod bekalan elektrik tergendala atau 10000 Emolumen, Kod 20000 terganggu yang telah kita ramalkan itu Perkhidmatan dan Bekalan, Butiran telah berlaku di beberapa bahagian 020000 Kawalselia Elektrik, Kod 10000 dalam negara seperti di Port Dickson. Emolumen. Jika tindakan yang tegas tidak diambil untuk menyelesaikan masalah ini, kita Tuan Pengerusi, pada sessi yang lalu mungkin akan menghadapi tahun 2020 saya telah membangkitkan di dalam dalam kegelapan, Wawasan 2020 akan Dewan ini amaran berkenaan dengan menjadi visi separuh-separuh. wujudnya banyak kejadian rasuah, Kekurangan tenaga elektrik yang serius ketidakcekapan serta penyelewengan di dijangkakan akan berlaku lewat tahun dalam Tenaga Nasional Bhd. Menteri depan. Adalah didakwa bahawa 2,000 yang berkenaan walaupun dengan megawatt daripada anggaran kapasiti jelasnya sedang gentar dengan kesilapan 5,000 megawatt sistem dawai itu, tetapi telah menafikan bahawa telah kebangsaan telah dibazirkan hasil dari berlakunya apa-apa yang luar biasa. pengendalian yang tidak cekap. Kerajaan dengan gaya tenangnya yang selalu mencabar DAP supaya Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis menunjukkan bukti walaupun memang (Rompin): (Bangun) wujud bukti-bukti yang terlalu banyak bagi membolehkan Badan Pencegah Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Rasuah mengambil tindakan. Sekarang bin Haji Mahiruddin): Yang setelah satu tahun sudah berlalu, kami Berhormat, Rompin bangun. diberitahu bahawa perkhidmatan Pengarah Urusan TNB, Dato' Ibak Abu Dr Kua Kia Soong: Nanti sebelum Kassim tidak lagi diperlukan dan bahawa saya gulung, saya akan beri jalan. Saya tender terbuka bagi kontrak bil komputer ingin bertanya kepada Kerajaan, apakah telah dibatalkan kerana berlakunya tindakan yang telah diambil terhadap kejadian kebocoran informasi di dalam pegawai-pegawai TNB yang terlibat di kontrak lebih daripada $55 juta ini. Ini dalam skandal ini? Apakah yang telah merupakan kali ketiga sejak 1989 di dibongkarkan oleh siasatan Badan mana tender terpaksa dibatalkan kerana Pencegah Rasuah? Parlimen masih berlakunya penipuan semasa tawaran memerlukan penerangan terhadap dan percanggahan kepentingan. soalan-soalan yang saya telah Sebenarnya kontrak bil komputer bangkitkan ini. hanya merupakan sebahagian kecil Tuan Pengerusi, kontraktor- daripada perkara yang berlaku. Skandal kontraktor seperti Tetracon telah di TNB melibatkan lebih banyak rasuah, diberikan tugas di stesyen kuasa Paka persubahatan, salah-urus, penye­ walaupun mereka tidak mempunyai lewengan kuasa politik serta risiko ke sebarang pengalaman dalam bidang ini. atas nyawa para jurutera kita. Ini Apakah sebabnya? Adakah ini kerana merupakan kesan secara tidak langsung mereka mempunyai hubungan dengan daripada tindakan penswastaan Kerajaan Pengurusan TNB dan Menteri? Menteri serta Pelan Induk Perindustrian. telah mendakwa bahawa Mitsui Bagaikan adanya pertanda yang mengambil keputusan untuk menerima datang dari syurga dalam sessi Parlimen teguran terhadap kerosakan di Paka. Jika ini sahaja telah berlaku sekurang- ini benar, Kerajaan harus juga kurangnya tiga kali terputusnya tenaga mendakwa Encik Daniel Jesuthasan elektrik di dalam Parlimen. Yang yang bertanggungjawab semasa stesyen pertama kali berlaku semasa Menteri kuasa diambil-alih oleh LLN/TNB pada Kewangan menyiarkan ucapannya tahun 1987. Encik Jesuthesan sendiri melalui TV. Keadaan tentang merupakan Ketua Jurutera pada masa itu 16621 17 DISEMBER 1991 16622 dan kini merupakan General Manager sebarang pengalaman di dalam bidang (Operations), dengan izin. Beliau ini. Maka, mengapakah keputusan ini diberikan lanjutan tempoh tugas selama dibuat sedangkan adalah lebih murah dan dua tahun setelah Menteri melobi dengan lebih logik untuk mendapatkan Toshiba hebat iaitu pengeluar turbine ini untuk menjalankan tugas? Ini merupakan Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis: sesuatu yang patut disiasat oleh Badan (Bangun) Pencegah Rasuah.

Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Tuan Pengerusi, semasa kita bin Haji Mahiruddin): Yang membincangkan persoalan Paka di sini, Berhormat, Rompin bangun lagi. Beri saya ingin tahu sama ada Menteri telah jalan atau tidak? melawat ke Stesen Kuasa Paka sebagaimana yang beliau telah janjikan Dr Kua Kia Soong: Sebelum saya pada sesi Parlimen yang lepas. Jika ya, gulung, saya akan beri jalan. Saya sudah bila? Bolehkah kita melihat laporan katakan tadi. penyiasatan ke atas Paka itu? Saya juga ingin tahu berapa banyak Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar kemalangan dan breakdown termasuk bin Haji Mahiruddin): Yang bilangan kematian yang telah berlaku di Berhormat, dia tidak beri jalan. stesen kuasa seluruh negara dalam 10 tahun yang lalu. Tuan Lim Guan Eng (Kota Melaka): Jangan ganggu, jangan Tuan Pengerusi, dalam sessi Parlimen ganggu. yang lepas, Menteri telah menjawab soalan saya secara bertulis. Beliau Dr Kua Kia Soong: Nanti you boleh menafikan bahawa wujudnya suatu berucap kalau mahu. Dan sesungguhnya laporan yang sedemikian iaitu laporan Mitsui berhasrat menerima tanggung- Danish Consultant. Di dalam Dewan jawab bagi ketidakcekapan Tetracon. yang mulia ini beliau mencabar saya Rakyat masih hendak tahu, pertama: supaya menunjukkan buktinya. Jadi saya siapakah yang akan membayar kerugian menunjukkan bukti di sini melalui satu sebanyak $35 juta kepada TNB yang transkrip perbincangan di antara Bharat berlaku semasa turbine tidak beroperasi. Heavy Electricals, LLN dan Danish Kedua, mengapakah Tetracon tidak Power Consultants. Kalau Kementerian dibawa ke mahkamah atas sebab hendak, boleh dapat dari sini. Di sini kelalaian dan dikehendaki membayar jelaslah Danish Consultants menjalan­ bagi kerosakan yang disebabkannya? kan kajian remnant life ke atas Pasir Gudang, Prai dan Port Dickson. Para Tuan Pengerusi, Menteri telah pakar Danish dan jurutera-jurutera TNB, mengelirukan rakyat apabila beliau Abdul Razak dan Dato' Krishnan berkata bahawa Tetracon merupakan Morgan terlibat dengan pakar-pakar dari sub-kontraktor kepada Mitsui. Danish Corrosion Centre di dalam kajian Sebenarnya Tetracon tidak pernah ini. Selepas laporan dihantar kepada menjadi sub-kontraktor kepada Mitsui. Encik Jesuthasan dan Encik T. S. Gill ia Tetracon merupakan pesaing langsung telah disembunyikan kerana mereka kepada Mitsui dan Toshiba iaitu hendak melindungi Tetracon. Jika pembekal turbine kepada Paka. Apabila Menteri hendak terus menafikan perkara turbine perlu diperiksa secara teliti pada ini maka boleh dikatakan bahawa dia tahun 1989, Toshiba bertanding dengan sendiri serta pengurusan TNB telah Tetracon untuk mendapatkan tugas ini. membenarkan berlakunya rasuah dan Tetracon akhirnya mendapat tugas ini sabotaj kriminal ke atas sistem tenaga di walaupun mereka tidak mempunyai dalam negara ini. 16623 17 DISEMBER 1991 16624 Tuan Pengerusi, Menteri juga Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar mendakwa di sessi Parlimen yang bin Haji Mahiruddin): Selain daripada lepas kelakuan pada menjalankan urusannya, selain daripada itu. Timbalan Menteri Tenaga, Telekom dan Pos (Dato' Mohd. Tajol Tuan Lim Kit Siang: Itu terpulang Rosli bin Mohd. Ghazali): (Bangun) kepada apa Yang Berhormat itu hendak ucap. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Yang Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Berhormat, sebentar. bin Haji Mahiruddin): Sila teruskan.

Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Dr Kua Kia Soong: Terima kasih, Ghazali: On point of Order 36(9). Saya Tuan Pengerusi merasakan—Tuan Pengerusi, saya minta dia duduk sebentar kerana saya bangun Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. atas point of order. Ghazali: (Bangun) Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Duduk, duduk. bin Haji Mahiruddin): Ya, Yang Point of order 36(9). Berhormat. Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Ghazali: Tuan Pengerusi, oleh kerana Ghazali: Saya merasakan bahawa kita perkara-perkara yang dibangkitkan oleh boleh sebutkan nama pegawai-pegawai Ahli Yang Berhormat daripada Petaling berkenaan, kalau kita yakin bahawa Jaya belum tentu betul ataupun tidak, mereka bersalah. Ini cuma satu tuduhan saya minta supaya Ahli Yang Berhormat dan kita sebut nama mereka ini. Di sini tidak memberi nama-nama pegawai- pun ramai rakan-rakan mereka yang akan pegawai TNB. Boleh disebut sahaja tahu nama mereka sedangkan mereka pegawai TNB. Oleh kerana mereka- belum tentu lagi bersalah. Jadi kalau kita mereka itu tidak ada dalam Dewan ini sebut "pegawai-pegawai TNB" ini untuk mempertahankan diri mereka. merupakan satu general. Dan kalau Ahli Yang Berhormat dari Petaling Jaya ada Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bukti-bukti yang sahih, boleh buat bin Haji Mahiruddin): Saya ingat Yang laporan kepada BSN dan minta BSN Berhormat patut patuh kepada Peraturan menyiasat. Ataupun hantar nama-nama Mesyuarat 36(9). Cuba mengelakkan ini kepada Kementerian, kita boleh daripada menyebut conduct pegawai- siasat. Tetapi kalau kita sebut nama pegawai Kerajaan. Teruskan. mereka ini dalam Dewan, belum tentu mereka bersalah, tetapi nama mereka Tuan Lim Kit Siang: (Bangun) telahpun disebut sebagai orang yang bersalah. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Ya, Tanjong. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Tuan Lim Kit Siang: Sepatutnya bin Haji Mahiruddin): Sebagaimana hendaklah dibenarkan kakitangan itu yang kita ketahui ada Peraturan untuk dinamakan atas public conduct Mesyuarat yang mengatakan jikalau ada mereka, bukan private conduct. ahli yang menyelewengkan maklumat di Hendaklah dibenarkan, bukan hendak Dewan ini kita boleh usulkan. Dan sudah mencegah atau tidak dibenarkan tetapi terang di dalam Peraturan Mesyuarat sebaliknya. 36(9) ini bahawa boleh disebut mengenai 16625 17 DISEMBER 1991 16626 kelakuan pada menjalankan tugas. Itu lebih banyak bukti-bukti lagi. Kita juga sahaja. Sila teruskan. ingin tahu sama ada kontrak dengan ABB ini telah dibekukan ataupun tidak. Dr Kua Kia Soong: Terima kasih, Tuan Pengerusi. Apa yang saya sebutkan Tuan Pengerusi, mengenai projek Pergau. Kami ingin tahu sama ada ini di sini adalah fakta-fakta di bawah public merupakan sebahagian daripada conduct sahaja. perjanjian am for projects di dalam Ada lagi, Tuan Pengerusi, Menteri Memorandum of Understanding dengan Tenaga, Telekom dan Pos juga British di mana Malaysia membeli mendakwa di sessi Parlimen yang lepas senjata yang bernilai £1 billion dan bahawa beliau tidak ada sebarang sebagai pertukarannya Malaysia akan perhubungan istimewa dengan Encik mendapat pinjaman dan bantuan Thamooraj dari Bharat Heavy kewangan bagi projek-projek pem- Electricals (pada masa itu beliau adalah bangunannya. employee of the Bharat Heavy Electricals) tetapi beliau (iaitu Menteri Berkenaan dengan projek Pergau, Tenaga, Telekom dan Pos) telah pergi ke kami ingin mendapatkan beberapa India bersama-sama dengan Encik penjelasan ke atas fakta-fakta yang Thamooraj. Encik Thamooraj kini tidak bertentangan ini. Menurut Kertas lagi bersama dengan Bharat Heavy Pembangunan Jangka Panjang LLN pada Electricals tetapi telah menjadi 1974, kos kapasiti pemasangan 100 penasihat istimewa kepada TNB, megawatt adalah $300 million. dilantik oleh Encik T. S. Gill di atas Perunding luar negeri yang menyediakan arahan Menteri. Dengan adanya begitu laporan berkenaan adalah Shornegans ramai penasihat yang diupah oleh TNB, (Canada) dan Snowy Mountain mengapakah TNB perlu seorang (Australia). Perunding-perunding ini pengusaha atau manufacturer kilang juga mengatakan bahawa output purata sebagai penasihatnya? tahunan bagi kapasiti pemasangan 100 megawatt itu adalah 537 geigerwatt. Tuan Pengerusi, dalam mesyuarat yang lepas, saya telah menunjukkan Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bagaimana Kerajaan telah membayar bin Haji Mahiruddin): Yang S500 juta beriebihan bagi 7 buah turbine Berhormat, minta menggulung. gas yang dibekalkan oleh Asia Brown Bovery. Walaupun Menteri mendakwa Dr Kua Kia Soong: Baiklah, sudah bahawa turbine dari General Electric itu hendak habis. Ini semua di dalam merupakan proto-type, saya rasa kini dokumen di sini. Sejauh mana yang kami beliau tahu bahawa apa yang kami difahami tidak berlakunya perubahan katakan itu adalah benar. Kami geophysic or no major geophysical mempunyai informasi membuktikan changes in the region. Yang lebih besar bahawa Menteri sendiri telah berjumpa lagi ialah perunding-perunding luar dengan kakitangan G.E. (USA) pada 8hb negeri yang diupah itu juga adalah orang Mei tahun ini atas perkara ini di pejabat yang sama. Maka mengapakah diperlu- beliau sendiri. kan perubahan kapasiti pemasangan dari 100 Megawatt menjadi 600 Megawatt Tuan Pengerusi, jadi apakah yang sebagaimana yang ditunjukkan di dalam Kerajaan akan lakukan berkenaan Rancangan Malaysia Keenam, tetapi dengan kontrak ini yang mana akan menghasilkan 520 gigawatt yang sama membebankan para pembayar cukai banyak. Malaysia sebanyak $500 juta? Bukankah keadaan ini cukup serius bagi Badan Cadangan pihak British yang dibuat Pencegah Rasuah untuk mengambil oleh Balfour Beatty, kos kapasiti tindakan ataupun ia masih memerlukan pemasangan 600 Megawatt itu 16627 17 DISEMBER 1991 16628 difahamkan adalah $1.8 billion di mana Tuan Pengerusi, Perkhidmatan $1.3 billion dibiayai melalui pinjaman Telekom telahpun diswastakan dan dasar dan bantuan kewangan British dengan penswastaan ini adalah merupakan dasar kadar pembayaran balik 0.08%. Tetapi negara kita dan menjadi harapan rakyat saya telah difahamkan bahawa bahawa dengan adanya dasar sungguhpun kita memerlukan 600 penswastaan ini perkhidmatan telekom Megawatt yang mana kita sebenarnya ataupun perkhidmatan telefon akan tidak perlukan, ia paling banyak hanya menjadi lebih baik lagi. akan berharga sebanyak $900 juta sahaja dan bukannya $1.8 billion. (Timbalan Yang di-Pertua mempengerusikan Jawatankuasa) Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Yang Pada hari ini telahpun banyak dibina Berhormat, masa sudah cukup. telefon-telefon awam di seluruh negara. Kita mengucapkan terima kasih kerana Dr Kua Kia Soong: Ya, sudah hendak dengan adanya telefon-telefon awam di habis. Saya teramat ingin mendengar seluruh negara, ini akan memberikan penjelasan daripada Menteri mengenai faedah kepada rakyat di seluruh negara. kcperluan 600 megawatt install capacity Saya ingin tahu daripada pihak sekarang dan kos sebanyak $1.8 billion Kementerian berapa banyakkah telefon- yang sepatutnya $900 juta sahaja. Selain telefon awam di seluruh negara yang daripada kos yang perlu dibebani oleh telah dibina oleh Syarikat Telekom para pembayar cukai Malaysia, khasnya telefon-telefon awam yang dibina di kawasan luar bandar. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Yang Di dalam hubungan ini saya ingin Berhormat, masa sudah cukup. membangkitkan tentang pembinaan telefon-telefon khususnya di dalam Dr Kua Kia Soong: Ya, saya sudah kawasan luar bandar yang hampir habis. dengan penglihatan saya sendiri. Apa yang kita nampak telefon-telefon awam Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar khasnya di dalam kawasan luar bandar bin Haji Mahiruddin): Sudah lebih dua telah dibina tetapi malangnya minit. kebanyakan telefon-telefon awam ini walaupun telah dibina tetapi tidak dapat Dr Kua Kia Soong: Tetapi sekarang digunakan oleh khasnya masyarakat luar saya boleh beri dia chance. bandar, pengguna-pengguna yang ingin menggunakan perkhidmatan telefon. Ini adalah disebabkan kebanyakan telefon- Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar telefon awam ini rosak. Saya fikir, saya bin Haji Mahiruddin): Yang tidak perlu menceritakan bagaimana Berhormat, tak payahlah. Pagoh. kerosakan-kerosakan telefon ini dan lama mana telefon-telefon awam (public 4.01 ptg. telephone), dengan izin, ini yang rosak, kerana telefon-telefon awam ini ada Tuan Ahmad bin Omar (Pagoh): yang rosak melebihi setahun, ada yang Tuan Pengerusi, saya ingin menyentuh kerapkali rosak, bahkan dalam sebulan Maksud Bekalan 49, Butiran 030000 mungkin dua tiga kali rosak, yang Kawalselia Telekom dan sekaligus dibetulkan tetapi rosak semula dan tidak Maksud Pembangunan 49, Butiran dapat digunakan. Jadi saya ingin tahu 040000 Perkhidmatan Kawalselia adakah di pihak STM sendiri ada Telekom dan 04200 Pembangunan dan membuat satu penyiasatan yang secara Penyelidikan. teliti, terperinci untuk meninjau 16629 17 DISEMBER 1991 16630 kedudukan telefon-telefon awam di tamat Rancangan Malaysia Keenam kawasan-kawasan luar bandar ini mereka belum dapat lagi sedangkan khasnya dan sejauh manakah telefon- perkhidmatan telefon adalah merupakan telefon awam ini sebenarnya dapat satu keperluan pada hari ini. digunakan oleh penduduk-penduduk luar bandar pada hari ini. Dalam hubungan ini saya difahamkan mereka sukar mendapat kelulusan Saya ingin memberitahu kepada kerana tidak ada talian yang cukup. Jadi Kementerian, khasnya Kementerian kalau tidak ada talian yang cukup, Tenaga, Telekom dan Pos ini di kawasan mengapa STM tidak menambahkan Parlimen Pagoh, saya telah meminta talian supaya lebih mencukupi, pegawai di Syarikat Telekom Malaysia mengapa? Apakah masalahnya untuk membuat penyiasatan secara teliti dan menambahkan talian-talian yang lebih melaporkan kepada pihak saya sendiri mencukupi untuk penggunaan dan perkara ini telah dibuat di dalam masyarakat-masyarakat khasnya di Mesyuarat Pembangunan Daerah. dalam kawasan luar bandar. Jadi ini Setelah dibuat laporan, jelas adalah satu masalah yang rumit, yang menunjukkan bukan apa yang kita besar, yang dihadapi oleh masyarakat di suarakan di dalam Mesyuarat Tindakan dalam kawasan luar bandar yang jauhnya ataupun kepada pihak Jabatan sendiri kadang-kadang 30 batu, 40 batu, 50 batu, melalui surat, sebenarnya laporan itu 60 batu ataupun 80 batu daripada membuktikan kebenaran apa yang kawasan pekan yang besar di mana telahpun kita suarakan. Pada pandangan segala kemudahan alat perhubungan saya, daripada kebanyakan telefon awam boleh didapati. yang dibina itu disediakan di kawasan luar bandar, lebih daripada 80% tidak Timbul masalah juga untuk dapat digunakan. Saya jangka permohonan membina stesen kedudukan ini adalah sama dengan pencawang telefon. Satu daripada cara tempat-tempat lain di dalam kawasan- untuk mengatasi masalah ini ialah kawasan Parlimen yang ada di dalam dengan mengadakan stesen pencawang negara kita. Kalau keadaan ini berlaku di telefon di kawasan-kawasan yang jauh Parlimen Pagoh dan juga di kawasan- di mana terdapat bakal-bakal pengguna kawasan Parlimen yang lain, kita ingin yang ramai. Ada permohonan- bertanya sejauh manakah perkhidmatan permohonan yang dikemukakan yang Syarikat Telekom Malaysia ini terhadap tidak dapat diterima diluluskan oleh masyarakat kita, khasnya yang ingin STM yang kita tahu penggunanya menggunakan telefon awam. sungguh ramai, yang kita tahu senarai yang menunggu cukup ramai, mengapa Kita sedia maklum adalah satu pihak STM tidak meluluskan sedangkan perkara yang susah bagi penduduk- yang memohon dan menunggu ini bukan penduduk luar bandar untuk memohon sahaja setakat 10 permohonan, tetapi mendapat kelulusan memasang telefon sudah melebihi 200, 300, 400 yang kita persendirian. Ada permohonan- tahu. Jadi saya ingin tahu apakah syarat- permohonan yang dipohon sampai dua syarat bagi kelulusan untuk pembinaan tiga tahun di dalam senarai menunggu, sebuah pencawang telefon di sesuatu beratus permohonan yang menunggu di tempat. Adakah belanja untuk membina dalam pejabat. Ini bukan satu cerita satu stesen pencawang telekom ini kosong tetapi ini adalah satu semakan memakan belanja lebih daripada $10 juta yang kita telah buat sendiri. Jadi atau belanjanya hanya setakat $1 juta jawapannya, bilakah mereka ini akan atau berapa banyakkah belanja yang mendapat kelulusan untuk pemasangan sebenarnya diperlukan untuk membina telefon sendiri, mungkin dua tahun, sebuah stesen pencawang telekom ini mungkin tiga tahun, mungkin selepas bagi memberikan kemudahan kepada 16631 17 DISEMBER 1991 16632 penduduk-penduduk di kawasan luar paling segera dapat dilaksanakan oleh bandar. Kalau perbelanjaannya tidak STM dalam perkara ini. besar, mengapa STM tidak boleh Tuan Pengerusi, selain daripada itu, melayani permohonan seperti ini. saya ingin berpindah kepada perkara Kepada Yang Berhormat Timbalan Bekalan 49, Butiran 020000 Kawalselia Menteri, saya ingin membawa kepada Elektrik. Seperti Ahli Yang Berhormat dua permohonan yang kita telah buat di yang lain telah sebutkan, iaitu berkenaan dalam kawasan saya sendiri, kawasan dengan gangguan bekalan elektrik, kita Parlimen Pagoh yang mana ini adalah di Parlimen ini pun sudah mengalami melibatkan kawasan di Mukim Lenga keadaan gangguan bekalan elektrik. dan satu lagi di Mukim Bukit Serampang Dalam keadaan yang paling penting pun dan pihak STM telah menimbangkan boleh berlaku gangguan bekalan untuk meluluskan tetapi sehingga hari elektrik, apatah lagi dalam keadaan yang ini belum lagi dibina dan kita masih lagi lain di kawasan luar bandar yang merayu, masih lagi mengharapkan dan mungkin tidak penting seperti yang kita harap pihak Syarikat Telekom penting di Parlimen ini. Malaysia dapatlah menimbangkan Jadi, gangguan-gangguan elektrik di perkara ini, kerana perkara ini telah kawasan luar bandar memang kerap cukup lama dan pada pandangan saya berlaku dan berlakunya gangguan ini memanglah sangat perlu untuk diberikan tanpa amaran seperti banjir kilat yang kemudahan ini. tidak ada amaran. Jadi, masalahnya ialah Selain daripada itu Tuan Pengerusi, pengguna. Pengguna-pengguna yang ini berkaitan dengan telefon-telefon tidak tahu-menahu tentang keadaan ini yang rosak tadi. Apabila kita dengan tiba-tiba berlaku gangguan memberitahu kepada pihak yang elektrik, sudah tentu akan menimbulkan berkenaan tentang telefon-telefon awam masalah. Kalau kita pengguna hanya yang rosak ini, tindakan yang diambil setakat untuk tidur, maka tidak ada tidak memuaskan. Tindakan untuk masalah, tetapi kalau untuk sesuatu membetulkan telefon ini memakan masa perkara yang lebih penting daripada itu, yang begitu lama. Kalau hari ini kita sudah tentulah ini menimbulkan melaporkan, belum tentu akan ada masalah. Kalau ini berlaku satu hari, tindakan esok harinya. Jadi, di mana tentulah masalahnya tidak besar, tetapi letaknya perkhidmatan yang licin yang kalau ini berlaku 2 hari, 3 hari, 5 hari baik dari segi penswastaan? hingga seminggu, kita boleh membayangkan besarnya masalah yang Kadang-kadang kita terpaksa dihadapi oleh penduduk-penduduk dan melaporkan perkara ini sendiri -pergi ke pengguna-pengguna. Kalau ini berlaku pejabat yang setelah lama kita hanya sekali dalam setahun, mungkin menunggu, mungkin memakan masa bukan satu perkara yang begitu seminggu tidak ada tindakan, kita menyulitkan, tetapi kalau ini berlaku terpaksa pergi ke Jabatan. Dan selepas beberapa kali dalam sebulan dan banyak itu barulah ada tindakan yang dilakukan kali dalam setahun, ini sudah tentulah dan perkara ini bukan satu dua perkara, menjadi satu perkara yang bukan sahaja tetapi menyeluruh. menimbulkan rasa tidak puas hati, menimbulkan rungutan, tetapi akan Jadi, kita berharap sangat kepada merugikan dalam banyak hal khasnya STM supaya perkara seperti ini haruslah pengguna-pengguna elektrik. diambil perhatian terutama dari segi sistem untuk mengawalselia, menjaga Jadi, ini juga perkara yang saya ingin telefon-telefon awam, membaiki bawa dalam perbahasan dan saya ingin telefon-telefon awam, jalan yang macam tahu daripada pihak Kementerian mana yang paling cekap, paling licin dan mengapa keadaan ini berlaku dan apakah 16633 17 DISEMBER 1991 16634 langkah-langkah yang telah diambil oleh telefon dua hala. Sekarang ini yang kita pihak TEN sendiri. Adakah pihak TEN ada saya takrifkan sebagai "telefon satu mengetahui tentang keadaan-keadaan ini hala" sahaja. Itu tentang telefon. yang sebenarnya berlaku dan dialami oleh pengguna-pengguna di dalam Yang keduanya tentang satelit. Kita negara kita. mengalu-alukan kenyataan baru-baru ini dalam akhbar bahawa satu syarikat Tuan Pengerusi, itulah yang saya swasta akan melancarkan satu satelit ingin sampaikan. Terima kasih. bagi negara kita. Kita berasa syukur dan kita mengucapkan tahniah kepada usaha Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee pihak swasta ini. Tetapi saya agak Keat): Ya, Rompin. Selepas Yang bimbang sedikit, iaitu di dalam Berhormat Rompin berucap, Yang pembukaan satu talian baru satelit ini, Berhormat Timbalan Menteri diminta tokoh-tokoh yang melibatkan diri tidak jawab. termasuk Syarikat Telekom Malaysia (STM). 4.15 ptg. Kita tahu bahawa STM ini telah Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis diswastakan dan disenaraikan dalam (Rompin): Tuan Pengerusi, saya tidak Pasaran Saham Kuala Lumpur. Saya akan mengambil masa yang panjang, amat bimbang sekali nanti takut di dalam hanya menyentuh satu dua perkara penggunaan satelit ini pembukaan satu sahaja, iaitu yang pertama, Butiran arena baru dalam komunikasi luar negeri 030000 Kawalselia Telekom di bawah nanti, kita ketinggalan satu syarikat yang Maksud Bekalan 49. amat kita banggakan sekarang ini yang mana ekuiti kita sekarang sudah paling Dalam persoalan tentang Kawalselia besar iaitu $6 billion, saya difahamkan, Telekom, saya turut bersama- sama dalam Kuala Lumpur Stock Exchange. dengan rakan-rakan merasa bimbang Bagaimana syarikat yang amat besar ini bahawa mutu dan kualiti bekalan telefon boleh ketinggalan dalam kita di luar-luar bandar setakat ini masih lagi mengusahakan satu arah baru dalam boleh dipertingkatkan. Pada diri saya, peningkatan komunikasi kita dengan bukan sekadar kita melihat bekalan adanya satelit yang diura-urakan telefon ke luar bandar sebagai suatu dilancarkan tidak lama lagi. social service sahaja, tetapi saya lebih mirip melihatnya sebagai satu perkara Tuan Pengerusi, perkara yang kedua, yang diperlukan kalau benar-benar kita iaitu di bawah Maksud Bekalan 49, mahu membangunkan kawasan luar Butiran 020000 Kawalselia Elektrik. bandar. Sekarang ini kita berbangga bahawa Kalau kita hendak membangunkan boleh dikatakan banyak kawasan- kawasan luar bandar, sudah semestilah kawasan luar bandar sudah mempunyai kita akan perlu membawa industri- bekalan elektrik. Namun demikian, mutu industri. Sekarang ini mana-mana dan kualiti kuasa-kuasa elektrik yang industri, syarikat-syarikat pengilang kita ada, ada yang masih lagi 12 jam dan misalnya yang hendak pergi ke luar ada juga yang ada 24 jam, tetapi bandar, satu perkara yang mesti ada ialah bekalannya adalah berupa district, telefon dan api. Oleh kerana itulah dengan izin. Ini bermakna kuasa yang bekalan-bekalan yang ada sekarang di ada adalah terlalu limited—terlalu kecil luar bandar ini hendaklah dipertingkat­ sekali. Cukup untuk mereka ini kan, bukan sekadar hanya ada telefon mengendalikan sebagai penggunaan yang boleh menerima panggilan sahaja, domestic, penggunaan untuk dapur, api tetapi ialah hendak juga seperti yang dan Iain-lain tetapi tidak mencukupi saya katakan dahulu, mesti ada juga untuk kegunaan industri. 16635 17 DISEMBER 1991 16636

Saya amat bimbang sekali walaupun Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee banyak usaha-usaha digalakkan Keat): Yang Berhormat, Petaling Jaya sekarang seperti Industri Kecil dan bangun, hendak beri jalan? Sederhana,(SMI) untuk membawa industri-industri ini ke luar bandar. Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis: Persoalan saya ialah tidak mungkin kita Dia tidak beri tadi, sayapun tidak berilah. akan dapat mempercepatkan pem- Adillah! bangunan Industri Kecil dan Sederhana serta juga Besar jikalau kualiti dan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee kapasiti kuasa elektrik yang ada ini tidak Keat): Teruskan sahaja. mencukupi untuk menampung pembangunan industri-industri di Dr Jamaluddin bin Haji Jarjis: kawasan-kawasan luar bandar. Oleh kerana dengan menggunakan data yang salah, walaupun komputer yang Akhirnya, Yang Berhormat Tuan kita gunakan itu mungkin komputer yang Pengerusi, kita sekarang dengar ada ura- paling moden, jawabnya mungkin salah ura untuk menswastakan penjanaan sebab kita selalu dengar bahawa kuasa. Dari segi prinsipnya kita "garbage in" bermakna "garbage out", mengalu-alukan arah haluan untuk dengan izin. Dan juga mengenai satu melaksanakan penjanaan kuasa, tetapi data tentang tokoh yang dipanggil kebimbangan kita di sini ialah bahawa Jesudasan beliau bukan lagi G.M. bila penjanaan kuasa ini diberikan (Operasi), tetapi sudah ada tokoh baru kepada pihak swasta, kita mohon supaya yang telah dilantik baru-baru ini. Ini satu Jabatan Kawalselia Elektrik sebelum contoh yang mengatakan data-data, kita mengeluarkan lesen ini kepada maklumat yang saudara saya daripada tokoh-tokoh tertentu di swasta, kita Petaling Jaya beri tidak begitu tepat. mesti mendapat satu jaminan bahawa kos Terima kasih. untuk menjanakuasa yang akan dijual kepada tenaga elektrik nanti ialah kepada Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee tahap atau suatu harga yang berpatutan. Keat): Yang Berhormat Timbalan Kalau tidak, harga yang tinggi ini nanti Menteri diminta jawab. akan terpaksa ditanggung oleh pengguna-pengguna di negara kita. 423 ptg. Akhirnya oleh kerana Ahli Parlimen Timbalan Menteri Tenaga, dari Petaling Jaya tidak membenarkan Telekom dan Pos (Dato' Mohd. Tajol saya bertanya satu dua perkara, saya Rosli bin Mohd. Ghazali): Tuan mengambil kesempatan ini kerana saya Pengerusi, saya terlebih dahulu ingin rasa banyak data-data, kenyataan- mengucapkan ribuan terima kasih kenyataan yang dinyatakan oleh saudara kepada Ahli-ahli Yang Berhormat yang saya tadi, ada yang tidak berapa tepat. telah mengambil bahagian dalam Data-data dari segi beban, seperti apa perbahasan mengenai peruntukan yang telah dinyatakan oleh wakil dari Belanjawan yang dipohon oleh Petaling Jaya, data-data ini mungkin 2-3 Kementerian Tenaga Telekom dan Pos. tahun yang dahulu. Kita elok juga merujukkan kepada data-data yang Ahli Yang Berhormat dari Maran current, sebab apa kalau kita mengambil telah membangkitkan berkenaan dengan data-data atau menggunakan data-data penswastaan Pos. Jabatan Pos akan yang out-of-date, dengan izin, kita diperbadankan mulai lhb Januari, 1992 berkemungkinan akan mendapatkan dan syarikat baru ini akan dikenal satu sebagai 'Pos Malaysia Berhad'. Tuan Pengerusi, berkenaan dengan Dr Kua Kia Soong: (Bangun) sebarang kenaikan tarif Pos, ia akan 16637 17 DISEMBER 1991 16638 mengambilkira kos operasi yang yang sedia ada, yang disediakan oleh terpaksa ditanggung oleh syarikat yang Jabatan Pos kepada mereka hanya oleh akan ditubuhkan nanti, dan dalam pada kerana Jabatan Pos telah diswastakan. itu juga kita terpaksa mempertimbang- kan berkenaan dengan kesan ataupun Satu perkara lagi yang ingin saya implikasi kepada rakyat. sentuh iaitu berkenaan dengan penswastaan Pos. Rata-rata hari ini kita Berkenaan dengan kos operasi, pada dengar masyarakat mengatakan bahawa masa ini Jabatan Pos terpaksa membayar Jabatan Pos akan diperbadankan dan bayaran terminal kepada negara lain apabila Jabatan Pos telah di­ ataupun rakan perkhidmatan mel yang perbadankan, 100% daripada saham telah meningkat semenjak tahun 1990. dalam Jabatan Pos akan dipegang oleh Pada tahun 1990 sahaja daripada segi Kerajaan melalui Menteri Kewangan terminal charges yang terpaksa Diperbadankan ataupun Finance ditanggung oleh Pos Malaysia, kita Minister Incorporated. Dan selepas itu kerugian sebanyak $16 juta. Ini kalau kita dapati bahawa syarikat ini disebabkan oleh kerana bayaran pos mendapat keuntungan yang lumayan untuk kita menghantar surat daripada dansyarikat ini boleh menampung Malaysia ke negara-negara luar adalah penswastaan, maka barulah syarikat ini lebih rendah daripada bayaran pos yang akan diswastakan sepertimana kita dibayar oleh negara-negara luar untuk menswastakan Jabatan Telekom. menghantar ke negara-negara yang lain. Daripada segi keuntungan Jabatan Pos, Oleh kerana ini berlaku kita dapati ada pada tahun 1990 ia mendapat negara-negara yang sengaja menghantar keuntungan sebanyak lebih kurang $45 surat ke negara kita untuk dipos daripada juta. Tetapi apabila Jabatan Pos negara kita ke negara luar, daripada segi diperbadankan, Jabatan Pos terpaksa bulk postage sahaja kita kerugian lebih menanggung beberapa kos yang sebelum kurang $8 juta. ini tidak ditanggung oleh Jabatan Pos. Tuan Pengerusi, untuk mengatasi Yang pertama sekali untuk masalah-masalah inilah, maka pihak mendapatkan pekerja-pekerja Pos Jabatan Pos ada membuat rancangan bersetuju supaya Jabatan Pos di­ ataupun membuat pandangan kepada perbadankan, maka pihak pengurusan Kerajaan supaya tarif pos dinaikkan, Pos telah mencadangkan kenaikan gaji bukan hanya untuk pos dalam negeri, kepada pekerja-pekerja Pos. Dan seperti tetapi untuk menghantar surat daripada juga badan-badan Kerajaan yang lain Malaysia ke luar negeri supaya dengan yang telah diswastakan, apabila Jabatan cara ini kita tidak akan kerugian daripada Pos diswastakan nanti maka sudah segi terminal charges kita jika tentulah pekerja-pekerja pos juga ingin dibandingkan dengan negara-negara untuk mendapatkan bonus. Jadi, dengan lain. adanya kenaikan gaji kepada pekerja- Berkenaan dengan perkara yang pekerja Pos, ditambah pula dengan dibangkitkan oleh Ahli Yang Berhormat bonus yang mungkin terpaksa dibayar juga iaitu penyediaan perkhidmatan pos kepada pekerja-pekerja Pos, misalnya di luar bandar, kita memberi pengakuan Tenaga Nasional, kalau dahulu tidak walaupun Jabatan Pos telah diswastakan perlu membayar quit rent ataupun nanti, Kerajaan tidak akan membiarkan assestment rate kepada Majlis-majlis Perkhidmatan Pos di luar bandar Daerah, tetapi apabila Tenaga Nasional merosot. Ini disebabkan oleh kerana kita telah diperbadankan, maka sekarang ini sedar bahawa Kerajaan yang ada pada Tenaga Nasional terpaksa membayar hari ini didokong oleh masyarakat luar assessment rate, quit rent kepada Majlis- bandar dan kita tidak mungkin akan majlis Daerah. Kalau ini juga terpaksa mengabaikan kemudahan-kemudahan ditanggung oleh Pos Malaysia, maka 16639 17 DISEMBER 1991 16640 sudah tentulah ianya akan melibatkan Tuan Pengerusi, Ahli Yang Berhormat kos yang bertambah, dan apabila Pos juga membangkitkan berkenaan dengan Malaysia telah diswastakan nanti, Pos tarif apabila Jabatan Pos telah di­ Malaysia juga terpaksa membayar cukai swastakan nanti. Sebagaimana saya pendapatan kepada Kerajaan. sebutkan tadi, apabila kita hendak menaikkan tarif satu-satu perkhidmatan Tuan Pengerusi, ada juga perkara- yang diberikan kepada rakyat, Kerajaan perkara yang dibangkitkan oleh pihak terpaksa mengkaji dengan mendalam lain yang mengatakan bahawa apabila sebelum perkara ini dilaksanakan. Pos Malaysia telah diperbadankan, maka tidak ada lagi misalnya kita menghantar Ahli Yang Berhormat juga bertanya surat atas "Urusan Kerajaan" dan berkenaan dengan siapakah yang akan sebagainya. Ini akan melibatkan menjadi pemilik tunggal apabila Pos perbelanjaan Kerajaan di antara $15 juta Malaysia diperbadankan ataupun hingga $20 juta, tetapi pendapatan yang diswastakan nanti. Saya telahpun akan didapati ini dengan keuntungan mengatakan tadi bahawa pada masa ini yang ada pada tahun lepas jika dicampur apabila Pos Malaysia diperbadankan, kedua-dua inipun, adalah amat sukar kita hanya mempunyai single share­ bagi Jabatan Pos untuk membayar holder, dengan izin, iaitu Menteri kenaikan gaji yang terpaksa dibayar Kewangan diperbadankan. Dan adalah kepada pekerja-pekerja, cukai pen­ menjadi hasrat Kementerian agar Pos dapatan yang terpaksa dibayar, bonus Malaysia nanti akan diswastakan yang mungkin terpaksa diberi dan cukai- mengikut cara-cara kita menswastakan cukai lain yang terpaksa dibayar kepada Telekom Malaysia. badan-badan Kerajaan Tempatan melainkan jikalau tarif untuk Ahli Yang Berhormat juga bertanya penghantaran pos dikaji semula oleh berapakah jumlah kakitangan Jabatan pihak Kerajaan. Pos yang akan diserap ke Pos Malaysia. Sekiranya kesemua sekali pekerja- Tuan Pengerusi, Ahli Yang pekerja Pos membuat option ataupun Berhormat juga membangkitkan ber­ membuat pilihan untuk berkhidmat kenaan dengan pembangunan Pejabat- dengan Pos Malaysia adalah di- pejabat Pos di luar bandar. Apabila anggarkan lebih kurang 10,600 orang Jabatan Pos telah diperbadankan pekerja akan diserapkan ke dalam Pos ataupun diswastakan nanti, daripada segi Malaysia. perkhidmatan ke kawasan luar bandar, pihak Kerajaan akan memastikan Tuan Pengerusi, Ahli Yang bahawa Jabatan Pos akan terus Berhormat dari Pagoh membangkitkan memberikan perkhidmatan yang baik masalah berkenaan dengan telefon kepada penduduk-penduduk bukan awam. Di akhir November 1990 terdapat sahaja dalam bandar, tetapi juga di luar- 9,177 buah telefon awam yang berada di luar bandar. kawasan luar bandar. Tuan Pengerusi, apabila kita bercakap berkenaan dengan Berkenaan dengan projek pem­ telefon awam di luar bandar, ianya bangunan Pejabat Pos di Jengka, pada berlainan sekali dengan telefon awam masa ini perkara ini adalah dalam kajian yang ada di dalam bandar. Untuk kita Kementerian. Saya sendiri akan me­ menyediakan telefon awam di luar mastikan perkara ini diberikan perhatian bandar, Kerajaan terpaksa berbelanja yang khusus sama ada kita membina lebih kurang $5,000 untuk satu kilometer Pejabat Pos ataupun cara-cara lain, di selain daripada kos pembinaan sejumlah mana Jabatan Pos ataupun Pos Malaysia lebih kurang $3,700. Ini bermakna kalau boleh memberikan perkhidmatan yang kita menyediakan sebuah telefon awam lebih baik kepada penduduk-penduduk dalam bandar, kosnya kepada Telekom yang ada di kawasan Jengka. Malaysia hanya $3,700, tetapi untuk 16641 17 DISEMBER 1991 16642 menyediakan telefon awam di kawasan telefon ini ditujukan ke telefon luar bandar yang letaknya berjauhan persendirian ataupun ke telefon awam di daripada stesen telekom, ia memerlukan luar bandar. Jadi, inilah menyebabkan $5,000 lebih pada setiap kilometer banyak panggilan "collect call" di jaraknya daripada stesen ataupun pekan kawasan-kawasan luar bandar yang tidak yang berkenaan. Ini bermakna untuk kita dibayar oleh penduduk di kampung yang menyediakan telefon awam luar bandar, berkenaan. Bagaimanapun, jika ada kosnya lebih tinggi. perkara-perkara ataupun kejadian yang spesifik di mana Yang Berhormat sendiri Dari segi pendapatan, pendapatan mendapati bahawa adalah menjadi satu telefon awam dalam bandar adalah lebih perkara yang baik ataupun untuk tinggi, mungkin $300 atau $400 sehari kebaikan kepada penduduk setempat dan kutipan yang boleh dibuat untuk telefon inginkan supaya diwujudkan telefon dua awam dalam bandar. Tetapi bagi telefon hala di kawasan-kawasan berkenaan, awam di kawasan-kawasan luar bandar, jika ada permohonan yang disokong oleh Telekom Malaysia akan merasa bertuah Ahli-ahli Yang Berhormat, maka sekiranya kutipan dapat dikutip $300 Kementerian sedia menimbangkan sebulan. Dengan cara ini bermakna perkara ini. bahawa setiap satu telefon awam yang dibangunkan, yang diwujudkan di Tuan Pengerusi, Ahli Yang kawasan luar bandar, pihak Telekom Berhormat dari Pagoh juga mem­ Malaysia memberi subsidi. Bagaimana- bangkitkan berkenaan dengan stesen pun, di bawah Rancangan Malaysia pencawang dan berkenaan dengan Keenam adalah menjadi hasrat Telekom telefon persendirian di luar bandar. Malaysia untuk kita membelanjakan Sebagaimana saya sebutkan tadi di $1.7 bilion bagi meningkatkan lagi bawah Rancangan Malaysia Keenam, prestasi telekom di kawasan luar bandar. Kerajaan akan membelanjakan sebanyak Daripada jumlah ini lebih kurang $275 $ 1.72 bilion bagi mewujudkan rangkaian juta akan dibelanjakan untuk membina telekomunikasi luar bandar yang lebih telefon-telefon awam di kawasan luar baik. bandar. Saya yakin bahawa dengan adanya Ahli Yang Berhormat dari Pagoh ada peruntukan ini nanti selepas tamatnya membangkitkan berkenaan dengan Rancangan Malaysia Keenam, kita akan telefon awam luar bandar yang perlu kita dapat menambahkan lagi bilangan wujudkan dua hala. Sebenarnya di masa telefon yang boleh dibekalkan kepada yang lalu, telefon awam luar bandar ini penduduk-penduduk di negara kita ini. memang diwujudkan dua hala. Tetapi Sejak kita memperbadankan Telekom ada beberapa buah kampung di mana ada Malaysia, kita telah dapat menambah pelajar-pelajar daripada kampung yang pendapatan kepada Telekom Malaysia berkenaan menuntut di luar negeri, lebih kurang 100% ataupun sekali ganda mereka telah membuat panggilan ke dengan tanpa kita menaikkan tarif kampung mereka daripada luar negeri telefon. Ini menunjukkan bahawa sejak dengan "collect call" ataupun dibayar di kita memperbadankan Telekom tempat penerima. Ada Ahli-ahli Yang Malaysia, kita telah dapat membekalkan Berhormat yang mengatakan bahawa telefon kepada penduduk-penduduk tidakkah operator-operator Telekom ini sama ada dalam bandar ataupun luar sedar di antara public telephone dengan bandar berlipat kali ganda. Jika kita telefon biasa. Kalau operator-operator di bandingkan penetration rate di antara Malaysia memang sedar, tetapi bagi negara kita dengan negara-negara di operator daripada Amerika Syarikat, sekeliling, di negara kita penatration daripada England dan sebagainya ratenya lebih kurang 4.8 jika mereka tidak tahu sama ada panggilan dibandingkan dengan negara-negara 16643 17 DISEMBER 1991 16644 jiran selain daripada Singapura yang kawasan luar bandar. Seandainya tidak sampai pun satu. Ini membuktikan telefon-telefon yang rosak ini rosak oleh bahawa dari segi telekomunikasi kita kerana adanya vandalism ataupun telah dapat membekalkan tele­ sengaja dirosakkan, maka ini akan komunikasi lebih banyak puratanya menjadi amat sukar kepada Telekom kepada penduduk-penduduk di negara Malaysia untuk memperbaiki secepat kita. Tetapi kalau kita bandingkan mungkin. Tetapi jika kerosakan ini misalnya penduduk-penduduk di Kuala disebabkan oleh kerana teknik ataupun Lumpur, penatration ratenya lebih disebabkan oleh kerana kelalaian kurang 20 telefon untuk 100 penduduk. Jabatan Telekom dan bukan oleh kerana Berkenaan dengan telefon-telefon yang dirosakkan oleh penduduk-penduduk rosak setempat, maka Telekom Malaysia akan cuba sedaya-upaya untuk memperbaiki Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis: telefon-telefon ini secepat mungkin. (Bangun) Ahli Yang Berhormat dari Pagoh juga Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee membangkitkan berkenaan dengan Keat): Yang Berhormat, Rompin gangguan bekalan elektrik, sebenarnya bangun. adalah menjadi hasrat Tenaga Nasional supaya kita dapat meningkatkan lagi Dr Haji Jamaluddin bin Haji Jarjis: prestasi bekalan elektrik kita. Kalau di Minta penjelasan. Saya tidak faham negara-negara yang maju, misalnya di mengenai penetration rate ini. Apakah England, kadar gangguan elektrik, dia? mereka nyatakan bahawa sekali dalam masa 13 tahun, bermakna bahawa Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. peluang untuk elektrik ini terputus, Ghazali: Penatration rate ini adalah sekali dalam masa 13 tahun tetapi di ukuran penggunaan telefon bagi setiap negara kita pada masa ini tahapnya 100 orang. Di negara-negara jiran kita adalah sekali setahun tetapi kita akan keseluruhannya tidak sampai pun satu cuba untuk mempertingkatkan lagi telefon bagi setiap 100 orang. Kalau kita keupayaan ini supaya kita juga boleh bandingkan dengan negara-negara yang mencapai tahap sebagaimana yang lebih maju misalnya Kanada, penetration wujud di luar negeri. Tetapi kadangkala ratenya 93 telefon bagi setiap 100 orang bagi kawasan-kawasan luar bandar, saya dan di Singapura 32 telefon bagi setiap bersetujulah dengan Ahli Yang 100 orang. Bagi negara kita Berhormat dari Pagoh, kalau misalnya keseluruhannya lebih kurang 4.8 tetapi kadar untuk negara kita sekali dalam bagi Kuala Lumpur ianya lebih daripada masa setahun, di England sekali dalam 20 telefon bagi setiap 100 pengguna. masa 13 tahun tetapi di luar-luar bandar di negara kita kadang-kadang bukan Tuan Pengerusi, berkenaan dengan sekali dalam masa 13 tahun tetapi telefon awam yang rosak yang kadang-kadang mungkin sebaliknya. dibangkitkan oleh Ahli Yang Berhormat Kita akan cuba memperbaiki keadaan ini dari Pagoh, sukalah saya nyatakan di sini dan Tenaga Nasional tidak mengatakan bahawa adalah menjadi hasrat bahawa ini tidak berlaku. Kementerian melalui Telekom Malaysia untuk memberikan perkhidmatan yang Kita sedar perkara-perkara ini berlaku baik kepada penduduk-penduduk di luar dan kita akan cuba untuk memperbaiki bandar. Dan kita akan cuba untuk perkara ini. Kadangkala perkara ini memperbaiki telefon-telefon yang rosak menjadi lebih kusut apabila bekalan di kawasan luar bandar secepat mungkin. elektrik ini berkaitan juga dengan Bagaimanapun, kita mengharapkan bekalan air oleh kerana air itu dipam kerjasama daripada penduduk di oleh tenaga elektrik yang menyebabkan 16645 17 DISEMBER 1991 16646 apabila tidak ada bekalan elektrik, Menteri tidak akan jawab soalan-soalan bekalan air juga tidak dapat kepada saya? Saya minta penjelasan sahaja. penduduk-penduduk luar bandar. Jadi, kita sedar perkara ini dan kita akan cuba Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. untuk memperbaiki perkara ini dari satu Ghazali: Tuan Pengerusi, Ahli Yang masa ke satu masa. Berhormat ini tidak sabar. Bila saya bercakap, ada orang hendak minta Tuan Pengerusi, Ahli Yang penjelasan, saya boleh buat pilihan sama Berhormat dari Rompin membangkitkan ada hendak jawab atau tidak hendak berkenaan dengan meningkatkan jawab. Ini hak saya. Saya hendak jawab bekalan elektrik luar bandar supaya awal atau hendak jawab last, itu hak dapat menampung pembangunan saya. Tetapi satu perkara yang saya industri-industri luar bandar. Sebenar- hendak beritahu dengan Petaling Jaya, nya ini memang menjadi hasrat Kerajaan kita tidak takut untuk menjawab soalan kerana kalau saya boleh sentuh sedikit beliau dan akan sampai jawapannya. Kementerian Luar Bandar, memang Tunggu sahaja. (Tepuk) berhasrat untuk meningkatkan infrastruktur ke kawasan-kawasan luar Tuan Pengerusi, berkenaan dengan bandar sama ada dari segi jalan, sama penswastaan penjanaan kuasa yang ada dari segi air ataupun bekalan dibangkitkan oleh Ahli Yang Berhormat elektrik. Kita tidak lagi membekalkan dari Rompin itu, Kementerian Tenaga, elektrik, air ataupun jalan ke kawasan Telekom dan Pos bersama dengan luar bandar sekadar memberikan Kementerian Pembangunan Luar Bandar kemudahan tetapi apa yang kita menyedari akan perkara ini dan dalam akan buat ialah kita hendak Rancangan Malaysia yang Keenam nanti commercialisedkan pembekalan infra­ memang kita mempunyai rancangan struktur ini ke kawasan luar bandar sebagaimana saya sebutkan tadi untuk supaya dengan cara ini, kita akan dapat meningkatkan bekalan elektrik untuk mewujudkan industri-industri di menampung pembangunan industri- kawasan luar bandar. Daripada kita industri di kawasan luar bandar. Kita membawa belia-belia luar bandar ke berhasrat supaya kemungkinan kita bandar-bandar, kita boleh membawa dapat wujudkan stesen-stesen janakuasa industri-industri ke luar bandar dan ini yang kecil-kecil di kawasan luar bandar sekaligus akan menyekat penghijrahan untuk menampung pembekalan elektrik belia-belia daripada luar bandar ke di kawasan luar bandar. Pada masa ini bandar. kita juga sedang memikirkan berkenaan dengan cara-cara untuk membekalkan Jadi, yang ini memang menjadi hasrat elektrik dengan kualiti yang lebih baik Tenaga Nasional dan sebagaimana saya kepada industri-industri yang wujud di sebutkan tadi, kita akan cuba buat negara kita ini. perkara ini, kita akan tingkatkan Kemungkinan kita akan mewujudkan daripada setahun ke setahun. specialised power station, dengan izin, untuk industri-industri dan kita juga Dr Kua Kia Soong: (Bangun) akan mewujudkan satu lagi janakuasa untuk dibekalkan kepada rumah-rumah Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee kerana kalau pembekalan elektrik Keat): Yang Berhormat Petaling Jaya terputus untuk rumah, ianya hanya bangun. mengakibatkan mungkin ikan dan daging yang ada dalam peti sejuk tetapi Dr Kua Kia Soong: Tuan Pengerusi, jika elektrik terputus di industri-industri, saya difahamkan Ahli dari Rompin kemungkinan industri simen, ia akan berucap selepas saya berucap. Adakah mengakibatkan kerugian yang lebih ini bermakna Yang Berhormat Timbalan besar kepada industri-industri ini. 16647 17 DISEMBER 1991 16648 Jadi, Tenaga Nasional dan tanya, ini on point of order ataupun Kementerian memang sedar berkenaan penjelasan? dengan perkara ini dan kita sedang mengambil daya usaha untuk Dr Kua Kia Soong: Tidak, meningkatkan kualiti bekalan elektrik penjelasan sahaja. Saya tidak puas hati yang akan disalurkan kepada industri- dengan jawapan tadi. industri di negara kita ini dan kita juga sedar bahawa di masa-masa yang akan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee datang, kita akan ada industri-industri Keat): Yang Berhormat minta yang lebih sophisticated dan kalau kita penjelasankah ataupun hendak beri ada komputer-komputer di kawasan luar penjelasan? bandar, kita juga sedar apa akan terjadi kepada komputer-komputer ini jika Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. elektrik terputus ataupun break down of Ghazali: Saya rasa dia tidak minta the electricity dan Iain-lain. penjelasan. Jadi, saya tidak perlu menjawab. Dia beri penjelasan, bukan Tuan Pengerusi, saya hendak jawab dia minta penjelasan. perkara yang dibangkitkan oleh Petaling Jaya. Tuan Pengerusi, saya di Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Kementerian ini baru setahun tetapi saya Keat): Teruskan Yang Berhormat. rasa dalam Parlimen ini, saya sudah dengar perkara ini dibangkitkan oleh Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Petaling Jaya tidak kurang daripada tiga Ghazali: Jadi, Tuan Pengerusi, perkara- kali dan jawapan-jawapan pun telah perkara yang telah dibangkitkan oleh diberi oleh Yang Berhormat Menteri Ahli Yang Berhormat dari Petaling Jaya tetapi saya rasa sampai hari ini pun mengenai penyelewengan Tetracon dan dia Iain-lain telah dijawab dan dijelaskan dengan panjang lebar oleh Yang Dr Kua Kia Soong: (Bangun) Berhormat Menteri dalam Dewan Rakyat ini pada 18 Jun dan 19 Jun yang Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee lalu. Keat): Yang Berhormat, Petaling Jaya bangun. Saya merasakan bahawa saya tidak perlu menjelaskan sekali lagi. Sekiranya Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Yang Berhormat tidak berpuashati Ghazali: Saya baru sebut dia bangkitkan dengan jawapan Yang Berhormat tiga kali pun dia sudah bangkit. (Ketawa) Menteri dan masih membuat tuduhan- tuduhan, saya cadangkan Ahli Yang Dr Kua Kia Soong: Penjelasan Berhormat melaporkan sahaja perkara- sahaja. Saya telah bangkitkan satu kali perkara ini kepada badan yang lebih tepat sahaja. Timbalan Menteri sudah silap iaitu Badan Pencegah Rasuah. dan Ahli Parlimen dari Rompin pun silap. Saya berucap satu kali dan kali Mengenai breakdown di Paka yang kedua dihijack oleh Menteri dan Timbalan Menteri dan Ahli dari Rompin Dr Kua Kia Soong: (Bangun) pun silap oleh sebab dia sudah lupa, dia bukan lagi dalam Ivory Tower Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat, Petaling Jaya Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee bangun. Keat): Yang Berhormat Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Ghazali: Itu point of order atau Ghazali: Tuan Pengerusi, saya hendak penjelasan? 16649 17 DISEMBER 1991 16650 Dr Kua Kia Soong: Penjelasan. Dr Kua Kia Soong: (Bangun)

Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Hendak mintakah ataupun Keat): Yang Berhormat Petaling Jaya hendak beri penjelasan? bangun lagi.

Dr Kua Kia Soong: Minta Dr Kua Kia Soong: Boleh atau tidak? penjelasan. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Ini hendak minta atau hendak Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. beri penjelasan? Ghazali: Kalau minta, dia kena tanya, Tuan Pengerusi. Jangan dia beri Dato' Mohd. Tajol Rosli bin penjelasan. Mohd. Ghazali: Saya rasa, Tuan Pengerusi Dr Kua Kia Soong: Saya hendak beri penjelasan oleh sebab soalan-soalan Dr Kua Kia Soong: Saya rasa ini satu yang saya dialog yang baik, Tuan Pengerusi dan saya harap Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat, kalau Yang Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Berhormat hendak minta penjelasan, Keat): Yang Berhormat, jangan berucap soal terus. Jadi, jangan beri penjelasan. dahulu, hendak minta penjelasankah? Itu tidak boleh dari segi Peraturan Mesyuarat. Dr Kua Kia Soong: Minta penjelasan. Dr Kua Kia Soong: Perkara ini sudah mengelirukan Dewan yang mulia ini oleh Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee sebab soalan yang saya bangkitkan ke Keat): Soal terus, ya. atas jawapan Menteri kepada saya secara bertulis, selepas jawapan yang Menteri Dr Kua Kia Soong: Saya rasa soalan beri kepada saya dalam sessi yang saya mengenai adakah Tetracon hendak pertama. bayar $35 juta yang sepatutnya dibayar walaupun Menteri ada kata Mitsui telah Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. mengakui kesalahan dalam kemalangan Ghazali: Tuan Pengerusi, apa yang saya di Paka. Bukankah ini satu soalan yang bangkitkan ialah tiap-tiap kali Ahli Yang baik yang ada keuntungan kepada Berhormat berdiri dalam Dewan ini, Ahli pembayar cukai dalam negara ini? Yang Berhormat tidak pernah mem- bangkitkan berkenaan dengan cara-cara Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. hendak memperbaiki Tenaga Nasional Ghazali: Tuan Pengerusi, sekiranya ada daripada segi tahap efficiency dan perkara-perkara yang tidak tepat sebagainya tetapi Ahli Yang Berhormat dilakukan oleh kontraktor dalam mana- tiap-tiap kali bangkit, membangkitkan mana juga kontrak, saya merasakan berkenaan dengan penyelewengan yang bahawa agensi Kerajaan ataupun Tenaga dilakukan oleh pegawai-pegawai Nasional sudah tentu tidak akan Tenaga Nasional, penyelewengan yang melepaskan mereka begitu sahaja. Kita dilakukan oleh Menteri dan sebagainya. akan mengambil tindakan-tindakan yang Itu sebab saya cadangkan tadi, Ahli Yang sewajarnya sama ada melalui Mahkamah Berhormat buat satu laporan kepada dan Iain-lain. Tetapi bagi Yang pihak BPR dan Iain-lain badan yang Berhormat bertanya dengan saya sama berkaitan. ada Tetracon akan membayar atau tidak, 16651 17 DISEMBER 1991 16652 ini tidak boleh dijawab, kerana kalau Dr Kua Kia Soong: Terima kasih. Yang Berhormat sendiri menjadi Tuan Pengerusi, saya telah mem­ Tetracon dan kalau Yang Berhormat bangkitkan banyak soalan, ada yang gagal dalam segi kontrak, sudah tentu tidak pernah Yang Berhormat tidak bayar tetapi Yang Berhormat akan membawa perkara ini Tuan Pengeruai (Tuan Ong Tee ke Mahkamah untuk menentukan siapa Keat): Yang Berhormat, nanti dahulu. yang betul dan siapa yang salah, Biar saya tanya kepada Yang Berhormat berapakah jumlah yang perlu dibayar dan Timbalan Menteri, sudah habis sebagainya. Perkara ini jawabkah ataupun belum?

Dr Kua Kia Soong: Bila Tetracon Dr Kua Kia Soong: Bukan, dia akan dibawa ke Mahkamah? hendak bagi jalan. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Keat): Dia tidak beri jalan. Ghazali: Tuan Pengerusi, perkara ini masih lagi dalam perhatian pihak Tenaga Dr Kua Kia Soong: Dia kata, okay. Nasional dan apabila sampai masanya nanti, dan kalau Yang Berhormat berada Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee di tempat saya, tiap-tiap hari kita ada Keat): Itu terpulang kepada Yang kontraktor-kontraktor yang kecil yang Berhormat. datang berjumpa dengan saya minta tolong, kerana mereka diambil tindakan Dr Kua Kia Soong: Saya ada oleh Tenaga Nasional kerana tidak siap membangkitkan banyak soalan tetapi kerja dan sebagainya. Tidak bermakna tidak dijawab. bahawa Tenaga Nasional akan berdiam diri. Mereka akan mengambil tindakan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee tetapi tindakan-tindakan ini kadang- Keat): Nanti dahulu, Yang Berhormat. kadang memakan masa yang panjang. Kalau Saya harap Yang Berhormat bersabar. Tetapi kalau Yang Berhormat hendak Dr Kua Kia Soong: Dia telah kata, saya menjawab, "kita tidak akan dia tidak takut. mengambil tindakan", saya tidak kata kita tidak akan ambil tindakan. Kita akan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee ambil tindakan tetapi ia memerlukan Keat): Yang Berhormat, jangan berucap masa. dahulu. Sekiranya Yang Berhoramt tidak puas hati, sebelum Yang Berhormat Tuan Pengerusi, saya rasa setakat itu Timbalan Menteri duduk tadi, Yang sahajalah dan sekali lagi saya Berhormat boleh minta jalan. Tetapi itu mengucapkan ribuan terima kasih terpulang kepada Yang Berhormat kepada Ahli-ahli Yang Berhormat yang Timbalan Menteri sama ada hendak telah membangkitkan isu-isu dalam bagijalan atau tidak. perbahasan ini dan mana-mana perkara yang tidak dijawab akan diambil perhatian. Dr Kua Kia Soong: Ini bukan main- main sahaja, ini serius. Oleh sebab saya membangkitkan banyak soalan, kita Dr Kua Kia Soong: (Bangun) tidak boleh lari macam itu sahaja.

Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat Timbalan Keat): Yang Berhormat, tidak siapa Menteri, hendak beri jalan? yang main-main di sini. Ini Dewan yang 16653 17 DISEMBER 1991 16654 mulia, tiada Ahli-ahli Yang Berhormat katakan kalau Ahli Yang Berhormat yang tidak puashati dan merasakan bahawa ada penyelewengan dalam perkara ini, Dr Kua Kia Soong: Betul, mesti ada Yang Berhormat boleh membuat laporan akauntabiliti. Saya ada bangkitkan satu kepada Badan Pencegah Rasuah. Kalau perkara yang saya jawappun, Yang Berhormat tidak percaya. Kalau saya kata kita buat 600 Tuan Pengeruai (Tuan Ong Tee megawatt oleh kerana kawasan ini boleh Keat): Cukup, Yang Berhormat. menampung 600 megawatt, Yang Berhormat tetap percaya kepada surat Dr Kua Kia Soong: Bukan, bukan, layang yang Yang Berhormat baca. Jadi ini serius. Bolehkah saya mendapatkan tidak perlulah saya jawab. satu penjelasan seperti isu Pergau, kenapa Timbalan Menteri tidak jawab. Dr Kua Kia Soong: Bukan, Tuan Pengerusi Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat, nanti dahulu. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Biar saya tanya Yang Berhormat Keat): Jangan berdialog, Yang Timbalan Menteri. Berhormat. Saya rasa sudah cukuplah.

Dr Kua Kia Soong: Okay. Dr Kua Kia Soong: Bukan, saya rasa jawapan belum lagi diberi kepada saya. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Sekiranya ada butiran-butiran Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee ataupun pertanyan-pertanyaan Yang Keat): Yang Berhormat, saya rasa sudah Berhormat dari Petaling Jaya rasa tidak cukuplah, sebab Yang Berhormat puas hati, adakah Kementerian Yang Timbalan Menteri tadi sudah habis Berhormat bercadang hendak memberi berucap dan menjawab. Sekiranya Yang jawapan bertulis ataupun dengan cara Berhormat berasa tidak puashati lagi, yang lain? mungkinlah boleh mengemukakan pertanyaan secara bertulis. Itu terpulang Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. kepada Yang Berhormat dan Ghazali: Tuan Pengerusi, isu Pergau Kementerian yang berkenaan. telahpun dijawab oleh Yang Berhormat Menteri dan saya sendiri pun telah Dr Kua Kia Soong: Tetapi ini adalah menjawab. Kita telah menyebut bahawa satu Pergau ini kita beri kepada Balfour Beatty Cementation oleh kerana kita Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. mendapat pembiayaan pinjaman Ghazali: Tuan Pengerusi, saya rasa oleh daripada Kerajaan British berjumlah kerana perkara-perkara yang di- $1.3 bilion dan dengan faedah sebanyak bangkitkan oleh Ahli Yang Berhormat 0.89%. Kalau kita tidak mendapat tadi menyentuh nama pegawai-pegawai pinjaman dengan faedah yang begitu di Tenaga Nasional, sebab itu saya tidak rendah, kemungkinan kita tidak akan mahu menjawab. Tetapi kalau Ahli Yang berikan projek ini kepada BBC. Tetapi Berhormat merasakan bahawa ia perlu oleh kerana kita mendapat kemudahan mendapat penjelasan, Yang Berhormat daripada Kerajaan British maka itulah boleh menulis surat kepada saya dan saya projek ini diberikan kepada BBC. Dari akan cuba menjawab sedaya upaya untuk segi sama ada kita perlu membuat hanya memuaskan hati Ahli Yang Berhormat. 100 megawatt ataupun 600 megawatt, Tetapi daripada segi menyebut nama kita ada konsultan-konsultan yang telah pegawai-pegawai, saya merasakan tidak kita lantik. Jadi itulah sebabnya saya perlu dijawab di dalam Dewan ini. 16655 17 DISEMBER 1991 16656

Tuan Pengeruai (Tuan Ong Tee 4.57 ptg. Keat): Jadi, Yang Berhormat sudah Tuan Haji Mohd. Zihin bin Haji habis jawab ya? Mohd. Hassan: Tuan Pengerusi, merujuk mukasurat 247, B.51 Dato' Mohd. Tajol Rosli bin Mohd. Kementerian Luar Negeri, Butiran Ghazali: Sudah. 020000 Politik dan Pentadbiran; 020100 Politik; 020200—Penerangan Luar Negeri. Tuan Pengcrusi (Tuan Ong Tee Keat): Ahli-ahli Yang Berhormat, Tuan Pengerusi, masih terdapat masalahnya ialah bahawa wang setengah daripada Pesuruhjaya- sejumlah $17,644,200 untuk Maksud Pesuruhjaya dan Duta-Duta Malaysia di B.49; $10 untuk Maksud B.50 di bawah setengah negara yang mana kita Kementerian Tenaga, Telekom dan Pos mengetahui mereka tidak mahir jadi sebahagian daripada Jadual berhubung dengan perkembangan hendaklah disetujukan. politik semasa sama ada politkk dunia ataupun politik Malaysia. Masalah dikemuka bagi diputuskan, dan disetujukan. Tuan Pengerusi, Duta-duta dan Pesuruhjaya-persuruhjaya kita adalah Wang sebanyak $17,644,200 untuk wakil untuk menentukan hala mana Maksud B.49; $10 untuk Maksud B.50 politik negara di samping mendapat diperintahkan jadi sebahagian daripada maklumat-maklumat di negara-negara Jadual. lain untuk kita sama-sama menentukan kestabilan politik di antara negara di Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee mana mereka mewakili kita. Keat): Masalahnya ialah bahawa Tuan Pengerusi, kita percaya bahawa perbelanjaan sebanyak $36,871,220 hubungan politik dan perdagangan untuk Maksud P.49 dan $20 yang amatlah perlu dan mencadangkan supaya disebutkan untuk Maksud P.50 dalam kita melantik di masa akan datang Duta- Anggaran Pembangunan bagi tahun duta atau Pesuruhjaya-persuruhjaya kita 1992 hendaklah diluluskan. dari orang-orang yang lebih profesional. Masalah dikemuka bagi diputuskan, Tuan Pengerusi, pegawai-pegawai dan disetujukan. dan kakitangan-kakitangan di Kedutaan kita juga yang mana dipilih untuk Wang sebanyak $36,871,220 untuk dihantar keluar negeri perlu mendapat Maksud P.49 dan $20 untuk Maksud P.50 kursus orientasi supaya mereka diluluskan jadi sebahagian daripada dilengkapkan dengan pengetahuan yang Anggaran Pembangunan, 1992. mana boleh mempengaruhi orang-orang di negara luar di mana mereka akan Maksud B.51 (Jadual)— dihantar. Orientasi ini merangkumi oriantasi politik, penerangan, ekonomi, Maksud P.51 (Anggaran Pembangunan, perkembangan dan memberi prioriti 1992}— kepada hubungan antarabangsa, kerana bila seseorang di luar negeri orang ramai Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee ingin mengetahui apa yang Malaysia Keat): Ahli-ahli Yang Berhormat, boleh menyambung, di mana Malaysia. Kepala Bekalan B.51 dan Kepala Buat masa ini Duta-duta dan Pembangunan P.51 di bawah Pesuruhjaya-persuruhjaya Tinggi Kementerian Luar Negeri terbuka untuk setengahnya amat bertuah kerana dibahaskan sekarang. Larut. Malaysia dikenali oleh kerana kita 16657 17 DISEMBER 1991 16658

mempunyai Perdana Menteri, Yang Elaun-elaun mereka hendaklah setimpal Amat Berhormat Dato' Seri Dr Mahathir dengan kerja-kerja mereka sebagai yang mana diiktiraf oleh dunia sebagai negara-negara maju yang lain. Mereka pemimpin dunia ketiga. Jadi masalah juga perlu mendapat layanan yang lebih perhubungan negara kita dengan negara baik. Umpamanya, bilik-bilik bacaan, di lain buat masa ini adalah diketahui Kedutaan-kedutaan juga hendaklah melalui pimpinan Dato' Seri yang kita mengisi buku-buku maklumat dari kasihi itu. Malaysia yang 'current' ataupun semasa supaya orang-orang di negara asing Tuan Pengerusi, dalam masalah dapat merujuk apa yang mereka perlu penerangan, Kementerian hendaklah tahu mengenai Malaysia. membekalkan alat Pusat Maklumat yang cukup serta akhbar-akhbar berita politik Tuan Pengerusi, dalam hubungan ini, dan ekonomi negara dan semua ini Kementerian Luar Negeri perlu ada hendaklah dilengkapkan sejak kita hubungan baik dengan Kementerian mencapai kemerdekaan lagi kerana ada Kebudayaan, Kesenian dan orang berkata Malaysia dekat dengan Pelancongan, Kementerian Penerangan Singapura. Kita mesti menjawab dan juga Khutub-khanah Nasional. Singapura dekat dengan Malaysia kerana kita lebih besar daripada Singapura. Tuan Pengerusi, perbelanjaan yang diuntukkan tinggi $204,967,500 itu saya Tuan Pengerusi, Butiran 010000 percaya adalah satu anggaran Perkhidmatan Sokongan, Program belanjawan yang mungkin tidak cukup 010100 Pentadbiran dan Kewangan. dan saya menyeru kepada Kerajaan Dalam lawatan-lawatan saya ke luar supaya menambah perbelanjaan ini negeri di mana kadangkala disambut sekiranya perlu dalam melaksanakan oleh pegawai-pegawai kanan kita di tugas mereka untuk memberi maklumat sana, terdapat banyak kekurangan diberi kepada negara-negara lain, apatah lagi kepada mereka di mana tidak kita mengharapkan supaya kita lebih mempunyai kemudahan-kemudahan maju dan lebih dikenali sebagai negara bagi menyambut tetamu-tetamu sama industri untuk menghadapi tahun 2020. ada dari Malaysia ataupun tetamu- Tuan Pengerusi, perbelanjaan di luar tetamu dari negara lain. negeri memanglah tinggi jika di- Tuan Pengerusi, bangunan bandingkan dengan negara-negara lain pentadbiran juga perlu diubahsuai yang maju seperti negara-negara Eropah ataupun dibeli bangunan yang lain. yang mana mereka mempunyai Begitu juga dengan kenderaan- hubungan politik dan kebudayaan kenderaan. Saya tidak tahu sama ada dengan semua negara dengan kenderaan yang saya naiki di menggunakan wang yang banyak. Jadi, Washington yang terbakar dahulu telah selain dari itu, sudah nampak jelas diganti ataupun tidak. Jadi, ini adalah bahawa banyak hubungan-hubungan perlu untuk menjaga imej negara kita. perdagangan yang dimeterai, begitu juga Sekiranya kita tidak mempunyai dengan hubungan diplomatik, kemudahan-kemudahan yang baik, kebudayaan dan Iain-lain. Saya menyeru maka negara-negara lain mungkin tidak supaya semua hubungan-hubungan ini, ingin membuat hubungan politik dan yang mana dimeterai di dalam perdagangan dengan negara Malaysia. perjanjian-perjanjian sama ada dalam lawatan Menteri-menteri ataupun Tuan Pengerusi, kemudahan- Perdana Menteri hendaklah dilak- kemudahan pentadbiran yang lain juga sanakan dan bukan hanya untuk perlu diberi kepada kakitangan- ditelevisekan ketika lawatan di luar kakitangan Kedutaan di luar negeri. negeri itu sahaja. 16659 17 DISEMBER 1991 16660 Tuan Pengerusi, teguran-teguran saya satu pihak yang lemah nampaknya secara ini adalah untuk kebaikan negara kita tidak langsung telah mengalah. dan untuk kebaikan Kementerian Luar Janganlah menjadikan isu Pulau Batu Negeri, khasnya pegawai-pegawai kita Putih ini untuk menghalalkan kehadiran di luar negeri dan teguran saya ini, tentera Amerika di negara kita atau di dengan izin, without prejudice and Singapura yang akan menjadikan rantau malice aforethought. Terima kasih. ASEAN ini berada di dalam keadaan yang tidak stabil. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Tumpat. Tuan Pengerusi, kita tidak boleh menyerahkan hal Pulau Batu Putih ini semata-mata kepada UMNO atau 5.05 ptg. Kerajaan Barisan Nasional, kerana Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin mereka itu dengan sewenang-wenang- Wan Mahmood (Tumpat): Terima nya boleh menyerahkan Singapura yang kasih kepada Tuan Pengerusi. B.51, begitu besar kepada Lee Kuan Yew mukasurat 248, Butiran 030000 tempoh hari, maka apalah yang Ekonomi dan Kerjasama Serantau, menyebabkan mereka tidak boleh pula Program 030100 ASEAN. menyerahkan Pulau Batu Putih ini dengan beberapa alasan yang terlalu- Tuan Pengerusi, apa yang ingin saya kecil jika hendak diadakan. Itu tidak sentuh ialah masalah Pulau Batu Putih. mustahil. Kalau Singapura itu dapat Kepada Yang Berhormat Timbalan diberikan kepada Lee Kuan Yew, tidak Menteri Luar atau kepada Kementerian mustahil Pulau Batu Putih yang begitu yang berkenaan, kenapakah Kerajaan kecil, seolah-olah laksana tahi lalat di Malaysia nampaknya mahu menye- muka—kalau muka itu dapat diserahkan lesaikan hal ini secara sambil lewa dan tahi lalat itu saya rasa any time, sahaja? Sewaktu Malaysia memutuskan dengan izin, mereka boleh melakukan untuk memberi kemerdekaan kepada hal-hal yang sedemikian, walaupun kita Singapura, kenapakah pada masa itu kita rasa perkara itu tidak mungkin akan tidak menentukan ataupun kita tidak berlaku. Boleh jadi jika mereka tidak menetapkan batasan-batasan sempadan mahu ketegangan akan berlaku, mungkin yang masuk di Wilayah Singapura dan mereka akan menyerahkan Pulau Batu yang tidak masuk di Wilayah Singapura? Putih kepada Singapura. Tetapi kita bagi Saya kira akibat daripada ketidak- pihak PAS akan menentang dengan perhatian kita, akibat daripada gopoh- habis-habisan dalam persoalan ini, sama gapah kita, maka apa yang timbul ada berjaya ataupun tidak, itu persoalan sekarang ini ialah Singapura telah yang kedua. menyatakan bahawa Pulau Batu Putih adalah kepunyaan mereka dan kita telah Kalau dahulu Pemuda UMNO pernah mendakwa bahawa itu adalah kepunyaan berkata, sebelum Singapura diambil oleh kita. Lee Kuan Yew, langkah dahulu mayat Pemuda UMNO terlebih dahulu. Saya Saya kira kalau persoalan ini rasa Ketua Pemuda UMNO pada masa diselesaikan secara teliti pada peringkat itu adalah ayahanda kepada Menteri awal, persoalan itu tidak timbul sekarang Kehakiman kita sekarang ini. Saya ini. Apa yang kita mahu ialah supaya bimbang, jika tragedi yang sama akan Singapura dan Malaysia hendaklah berulang kembali. Takkanlah orang- menyelesaikan perkara ini secara baik orang seperti Yang Amat Berhormat dan kita tidak mahu berlaku sebagai- Perdana Menteri kita sekarang tidak mana di Palestine sana, di mana boleh menyelesaikan persoalan yang penyelesaiannya ialah nampaknya sekecil ini, sedangkan beliau terkenal di masing-masing pihak telah berdegil dan serata dunia dengan kepimpinan yang 16661 17 DISEMBER 1991 16662 tegas dan berani. Kalau bercakap di Tuan Wahab bin Suhaili: Tuan arena-arena antarabangsa hebat seperti Pengerusi, tadi Yang Berhormat dari ayam jantan berkokok, tetapi bagaimana Tumpat telah membahas berkenaan sikap Yang Amat Berhormat Perdana dengan masalah Pulau Batu Puteh ini. Menteri kita dengan pemimpin- Saya hendak bertanya kepada Yang pemimpin Singapura. Saya bimbang, di Berhormat, apakah persediaan ataupun luar negeri berkokok, tetapi di dalam usaha-usaha yang telah dijalankan oleh menghadapi Singapura, tidak berketik PAS setakat ini untuk meredakan atau dan takut seperti pengantin berjalan. untuk mententeramkan keadaan yang dibangkitkan itu? Tuan Pengerusi, oleh kerana itu, pada pendapat kita Singapura tidak berhak Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin untuk menguasai pulau itu kerana Wan Mahmood: Terima kasih.ini kemerdekaan Singapura diberi percuma adalah merupakan satu usaha yang telah oleh Malaysia. Ini kena ingat, Singapura saya laksanakan. Dan masih banyak lagi mesti ingat. Kenapa orang UMNO tidak usaha-usaha yang akan kita laksanakan berani bercakap di dalam Dewan ini selepas daripada ini, tetapi kita hendak mengenai hal seperti ini? Ini adalah melihat kemampuan Kerajaan. Kalau persoalan prinsip, bukan persoalan tidak mampu, beri sahaja kepada PAS, teknikal. Orang UMNO ini, berani insya Allah boleh PAS menyelesaikan bercakap? Hanya berani bercakap di persoalan itu. Kelantan. Tuan Pengerusi, kita mesti ingat dan Tuan Abdul Wahab bin Suhaili: Singapura juga mesti ingat bahawa (Bangun) kemerdekaan Singapura adalah diberi oleh Malaysia, kerana Malaysia, Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee disebabkan Malaysia. Kemungkinan Keat): Yang Berhormat, Batang Sadong kalau tidak kerana kita, kalau tidak bangun. kerana kepimpinan kita, kemungkinan Singapura sampai sekarang ini nasibnya Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin seperti Hongkong dan sebagainya, tidak Wan Mahmood: apabila ber- mungkin Singapura mendapat ke­ depan dengan orang-orang PAS berani merdekaan. Saya kira, Kerajaan bercakap, tetapi kalau berdepan Singapura mestilah mengambil ingatan mengenang budi-budi yang baik ini, Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee janganlah budi-budi yang baik ini Keat): Hendak beri jalan? dibalas dengan najis ataupun sebagainya. Seperti kata pepatah Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Melayu: Beri betis hendak peha. Tak Wan Mahmood: Masa tidak cukup. tahulah selepas itu hendak apa lagi. Jadi, inilah telatah Singapura yang saya rasa Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee agak kurang bersopan sedikit dengan Keat): Teruskan. Malaysia dalam hal ini.Saya rasa Singapura bolehlah bertolak ansur. Tuan Wahab bin Suhaili: Saya Singapura dalam tuntutannya terhadap minta jalan untuk sedikit penjelasan. Pulau Batu Puteh pernah menyebut bahawa dari segi sejarahnya Pulau Batu Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Puteh adalah termasuk di dalam Wilayah Keat): Yang Berhormat beri jalan atau Singapura. tidak? Tuan Pengerusi, sekiranya kita Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin hendak bercakap dari segi sejarah, maka Wan Mahmood: Saya berilah. kita mestilah melihat dari beberapa 16663 17 DISEMBER 1991 16664 pertimbangan. Misalnya, yang pertama, masa masih ada—Singapura termasuk saya ingin mengambil perhatian Dewan dalam Negeri-negeri Selat dan ini dan ingin menarik perhatian Kerajaan sebagainya dan seterusnya pada tahun Singapura. Sebenarnya Singapura 1948 setelah Malayan Union dibatalkan, ditemui oleh Sang Nila Utama iaitu diganti dengan Persekutuan Tanah orang Melayu. Maka apakah bererti Melayu, sekali gus Singapura dipisahkan Singapura hak orang Melayu atau apakah daripada Persekutuan. kita boleh berkata Singapura sekarang ini milik orang Melayu? Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat, Batang Lupar Yang kedua, Tuan Pengerusi, bangun. Singapura itu sendiri di suatu masa dahulu adalah milik Johor—empayar Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Johor-dan Singapura diserahkan kepada Assalamualaikum. Raffles, seorang Inggeris, pada tahun 1924. Dan yang ketiga, pada tahun 1948, Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Singapura telah dipisahkan daripada Wan Mahmood: Wa'alaikum-salam. Malaya, manakala sebelumnya (Ketawa) Singapura itu adalah termasuk Negeri- negeri Selat iaitu yang tergabung Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: daripada Singapura, Pulau Pinang dan Saya minta penjelasan ini kerana Melaka daripada sejarah yang diberitahu oleh Yang Berhormat dari Tumpat tadi Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee memang menarik perhatian saya. Yang Keat): Yang Berhormat, ini sejarah. Berhormat dari Tumpat mengatakan Nampaknya tidak ada kena-menegena Pulau Batu Puteh itu mengikut sejarah dengan Butiran yang disebutkan tadi. kepunyaan Singapura dan kita serahkan Singapura untuk merdeka. Jadi, kalau Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin mengikut sejarah itu maknanya Pulau Wan Mahmood: Sebab Singapura Batu Puteh itu mesti diserahkan kepada mengatakan dari segi sejarahnya, dia Singapuralah. Jadi, Yang Berhormat mahu Pulau Batu Puteh bersetuju dengan cerita sejarah itu?

Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Keat): Butiran itu saya tidak nampak Wan Mahmood: Tuan Pengerusi, ada soal sejarah. sebenarnya Yang Berhormat itu tidak faham dengan apa yang saya sebutkan. Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin Saya ingin ulangi kembali bahawa yang Wan Mahmood: Dia mahu Pulau Batu pertama kemusykilan saya, kenapakah Puteh kerana dari segi sejarahnya Pulau sewaktu perjanjian kita untuk Batu Puteh itu dianggap hak Singapura. menyerahkan Singapura kepada Lee Kalau hendak melihat dari segi Kuan Yew, kita tidak tentukan secara sejarahnya, kita lihat di sini. Saya kira konkrit pada masa itu dari segi pihak pemerintah Singapura tidak akan sempadannya, dari segi batasannya, akur apa yang kita katakan ini. Inilah kepulauan yang ada di sekitarnya. Jadi, persoalan yang saya rasa perlu difahami, akibat daripada kelemahan itu, maka bukan sahaja difahami oleh kita, tetapi berbangkitkanlah persoalan yang telah juga difahami oleh pihak yang lain iaitu berbangkit sekarang ini. Singapura dalam menyelesaikan persoalan ini. Persoalan yang kedua, sebagaimana kenyataan oleh pimpinan Singapura Tuan Pengerusi, yang keempat, sendiri yang telah menyebut dari segi misalnya—izinkan saya sebut sebab sejarahnya Pulau Batu Puteh itu adalah 16665 17 DISEMBER 1991 16666 kepunyaan Singapura, sehingga saya Tuan Pengerusi, perkara yang kedua menimbulkan persoalan dari segi yang ingin saya bangkitkan iaitu sejarah. Kalau untuk berasalkan sejarah, mukasurat 247 Aktiviti 020100 Politik maka Singapura itu adalah kepunyaan dan Hubungan Antarabangsa. Sebagai- orang Melayu.ini persoalannya. Bukan mana kita tahu James Baker telah saya hendak menimbulkan sentiman meminta Menteri-menteri ASEAN perkauman di sini—bukan. Tetapi ini campurtangan dalam soal urusan adalah untuk menyedarkan semua pihak Myanmar, di mana Setiausaha Negara sama ada pihak kita ataupun pihak Amerika meminta Menteri-menteri Luar Singapura supaya persoalan ini ASEAN, seolah-olah mengarahkan, diselesaikan. Kalaulah kita telah saya rasa sepatutnya pihak ASEAN ini sanggup menyerahkan Singapura secara awal-awal lagi menolak permintaan percuma kepada Lee Kuan Yew—kalau Setiausaha Negara Amerika ini sebagai- hendak dibeli dengan harga atau nilai mana China menolak, waktu dia wang, saya tidak tahu berapa harganya— berkunjung ke China baru-baru ini. Dia kalau kita bandingkan pengambilanalih meminta kepada China beberapa Wilayah Persekutuan daripada Kerajaan perkara, iaitu negara besar China, Selangor, kita sanggup bayar $3 billion, terutamanya untuk menghancurkan misalnya, tetapi sebaliknya penyerahan senjata-senjata yang merbahaya dan juga Singapura yang begitu bernilai, pihak meminta beberapa perkara lagi dan kita tidak mengambil apa-apa pun dari semua permintaan Amerika itu ditolak segi material. Tetapi kenapakah oleh pihak China. Saya ingin bertanya, daripada persoalan yang sekecil ini kenapakah kita begitu sekali mudah, Singapura sangat berdegil dengan kita, apabila Setiauaha Negara Amerika hendak tunjuk keras kepala dengan kita. meminta kita supaya berbuat sesuatu, Ini kita tidak faham, kita tidak mengerti kita telah melakukan. Sepatutnya kita kenapa, sedangkan kita dengan tidak akan campurtangan masalah Singapura adalah tetangga yang baik dan Myanmar ini. kita harapkan Singapura juga baik dengan kita, jangan kita sahaja baik Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee dengan Singapura, sedangkan Singapura Kiat): Yang Berhormat, sila gulung. keras kepala dengan kita. Kalau kita Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin dapati dia keras kepala, saya kira kepala Wan Mahmood: Dan yang ketiga, yang kita pun juga keras. Boleh kita aturkan, ini saya bangkitkan, Tuan Pengerusi, dan kita cubakan kepala siapa yang lebih sebelum daripada itu sukalah saya sentuh keras. (Ketawa) sedikit lagi masalah di Burma tadi. Tuan Pengerusi, kenapakah sejarah Walaupun pihak kita telah melantik Tuan kita itu tidak boleh dijadikan alasan oleh Manglapus, Menteri Luar Filipina untuk Singapura, oleh mana-mana pihak untuk membuat kajian dan kemungkinan mengisytiharkan seorang diri mana laporan lengkap akan diberi oleh Menteri wilayah yang disukainya, sedangkan Luar Filipina dan saya rasa kalau laporan Singapura sendiri wujud adalah atas atau cadangan itu dibuat, kita anggapkan ikhsan Malaysia? itu adalah merupakan pendapat Filipina, bukan pendapat ASEAN atau bukan Tuan Pengerusi, kita mahu isu Pulau pendapat kita. Saya rasa kita tidak perlu Batu Puteh itu akan terus diselesaikan terjerat atau terheret dengan jerat-jerat dengan baik iaitu dengan mengekalkan yang dipasangkan oleh CIA atau ia adalah sebahagian daripada Malaysia Amerika. Dan seterusnya masalah dan dijaminkan hak kesentosaan di kedutaan kita di luar negeri semua wilayah di rantau ini dengan tidak mengganggu-gugat Singapura sebagai Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee pusat perdagangan yang terpenting di Keat): Yang Berhormat, masa sudah rantau ini. cukup. 16667 17 DISEMBER 1991 16668 Tuan Haji Wan Mohd. Jamil bin negeri Amerika menunjukkan yang Wan Mahmood: Sekian, terima kasih. perkara perkauman telah berbangkit. Rakyat Amerika sendiri telah Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee menunjukkan perkauman semasa Keat): Batang Lupar. pemilihan Gabenor Louisiana di mana 39% telah menolong bekas ketua Ku 521 ptg. Klux Klan. Pihak Eropah juga menunjukkan begitu yang mana di Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar Belgium diadakan satu pilihanraya (Batang Lupar): Tuan Pengerusi, ingin menunjukkan saya merujuk kepada Maksud Bekalan B.51 Kementerian Luar Negeri Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, mukasurat 247, Butiran 020000 Politik itu perkara dasar. Tolonglah, kerana kita dan Penerangan, di bawah Program tidak ada masa. 020100 Politik. Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Ingin saya bertanya kepada pihak Jadi, saya tadi sudah bertanya, oleh Kementerian apakah persiapan pihak kerana latar belakang kenapa soalan saya Kerajaan untuk memperlengkapkan itu berbangkit. Saya bersetuju dengan Pesuruhjaya-pesuruhjaya, Duta-duta cadangan daripada pihak Yang dan pegawai-pegawai kita di luar negeri Berhormat dari Larut yang mengata­ untuk mengawal dan menentang arus kan pegawai-pegawai, Pesuruhjaya- perkauman Barat. pesuruhjaya serta Duta-duta kita sebelum dihantar ke luar negeri (Tuan Yang di-Pertua sepatutnya menerima arahan-arahan mempengerusikan Jawatankuasa) yang tertentu atau orientasi-orientasi yang tertentu berhubung dengan politik Jadi, saya sebutkan arus perkauman dan perdagangan. Juga memberi Barat ini, biarlah saya beri butiran sedikit perhatian yang begitu rapi sekali supaya kenapa saya kata arus perkauman. mereka tidak menerima pandangan dan Apabila Malaysia membuat satu dasar selok-belok fikiran daripada Barat atas pelarian Vietnam, pihak Amerika kerana ada kalanya oleh kerana pegawai- menuduh dan ada juga mengatakan pegawai ini telah lama sangat duduk di boikot trade Malaysia serta bawa isu luar negeri, lama sangat duduk di tempat- human rights dan Iain-lain. Tetapi bila tempat tertentu umpamanya di Amerika, pihak Haitian, orang hitam hendak maka mereka berfikir cara Amerika. datang ke Amerika, mereka yang buru! Yang duduk di Europe, juga berfikir cara Orang Haitian tidak boleh naik ke tanah Europe. Jadi, sebelum mereka keluar, Amerika, hendak buat save haven di mereka mesti itu diberi orientasi tempat lain. Kenapa tidak di Amerika, sepenuh-penuhnya supaya jangan dan kenapa pula Amerika begitu ghairah terheret mengikut fikiran ala-Amerika. sekali menentang penubuhan EAEC, dulunya EAEG. Soalan saya yang kedua, apakah tindakan atau pendekatan yang telah atau Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, akan dibuat kepada kuncu-kuncu pihak perkara yang dicakapkan itu bersangkut Barat yang ada di negara kita yang mana dengan dasar. Tidak bersangkut dengan fikiran Barat hendak diserapkan ke Jawatankuasa. negara kita? Umpamanya, pihak-pihak alam sekitar, Sahabat Alam, persatuan- Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: persatuan buruh, Bar Council Saya akan berputar balik pergi ke umpamanya, mereka ini telah terheret butiran-butiran berkaitan. Jadi saya dengan corak pemikiran dan pandangan berasa curiga. Banyak dasar-dasar luar orang Barat. Jadi, apakah tindakan dan 16669 17 DISEMBER 1991 16670 pendekatan yang dibuat oleh pihak Tuan Pengerusi, perdagangan Kementerian supaya politik ala-Barat ini antarabangsa adalah yang sangat penting tidak diserapkan sangat ke negara kita sekali untuk memajukan ataupun untuk dan memesongkan hala tujuan dan dasar kita menjayakan Wawasan 2020 kerana negara kita mengikut ke hala Barat. negara pada ketika ini tidak akan dapat bersendirian.Kita terpaksa berhubung Tuan Pengerusi, ingin saya berpindah dengan negara-negara luar. Kita kepada Program 020200 Penerangan terpaksa ada perhubungan perdagangan Luar Negeri. Penerangan adalah satu- di antara negara-negara luar. satunya perkara yang telah banyak menunjukkan kita kepada negara ketiga Sekarang Yang Amat Berhormat sangat-sangat dapat dikalahkan oleh Perdana Menteri sibuk menjalankan pihak-pihak Barat kerana penyibaran diplomasi-diplomasi beliau untuk pergi Barat khususnya suratkhabar mereka, ke luar negara berjumpa dengan ketua- televisyen mereka, magazine mereka, ketua negara lain untuk memajukan buku-buku mereka telah memberi ekonomi antarabangsa kita. Tetapi apa pandangan dan idea mereka ke seluruh yang saya belum tahu ialah sejauh dunia. Dan apakah tindakan manakah penglibatan kita untuk Kementerian ataupun pihak ASEAN memajukan perdagangan antarabangsa untuk membuat satu media supaya idea terutama sekali kepada negara-negara dan fikiran Kerajaan kita dan dasar-dasar seperti Kambodia, Vietnam dan negara kita boleh disebarkan ke seluruh sebanyak manakah perdagangan yang dunia, bukan sahaja di antara ASEAN telah ataupun akan dirancangkan untuk itu sendiri tetapi di luar negara terutama kita melibatkan diri dalam perdagangan- sekali negara Eropah dan Amerika di perdagangan dalam dan luar negara yang mana penindasan-penindasan bercorak baru sahaja cuba menghalakan ke arah perdagangan, bercorak perindustrian ini. Kerana adalah difikirkan kalau kita dan apa-apa juga perkara lain dapat kita boleh melibatkan diri dalam per­ hadapi. dagangan di antara negara-negara seperti Kambodia dan Vietnam ini, ada Daripada situ, ingin saya beralih kemungkinan kalau negara ini maju kepada mukasurat 248, Program 040300 nanti, laburan kita mungkin mendapat Triti. keuntungan yang baik. Telah banyak disebutkan bahawa Umpamanya apa yang berlaku, satu negara Malaysia telah ketinggalan di instance sahaja yang berlaku di segi menandatangani ataupun Washington, saya juga akan menyebut ratification atau terlibat dalam nama Washington, di mana kedutaan kita menandatangani triti-triti antarabangsa. telah membeli satu tanah dengan harga Persoalan yang berbangkit adakah $200,000 lebih sahaja, tak sampai pun 10 Suruhanjaya kita atau Duta-duta kita di tahun dahulu, tetapi sekarang tanah itu luar negara tidak dilengkapi dengan boleh dijual dengan harga $4 juta, saya orang yang berkemahiran meneliti dan dengar. Jadi ini menunjukkan real memahami triti ini ataupun memang property, dengan izin, di luar negara dasar negara kita tidak hendak seperti Amerika ataupun negara-negara menandatangani triti-triti yang tertentu. yang baru membangun seperti Kambodia Dan kalau ya, apakah sebabnya perkara dan Vietnam ini mungkin mendatangkan ini berlaku. hasil yang baik kepada negara. Pada mukasurat yang sama, ingin saya Sepertimana yang kita tahu negara menyentuh Program 030200 Ekonomi Thailand telah cuba melabur di Antarabangsa. Di bawah Ekonomi Kambodia sebelum negara-negara lain Antarabangsa ini, ingin saya bercakap mula melabur. Begitu juga di negara- berhubung dengan trade. negara lain, seperti negara Cuba, 16671 17 DISEMBER 1991 16672 memandangkan keadaan yang berlaku di Pertama sekali saya ingin bertanya Eropah yang mana pihak komunis telah kepada Yang Berhormat Timbalan mengalah diri dalam aliran demokrasi, Menteri mengenai dengan tindak-tanduk mungkin Cuba juga berlaku perkara kita sekarang di mana ASEAN yang sama. Jadi adakah cadangan diperuntukkan sebanyak $2,464 juta Kementerian ataupun negara kita untuk yang meliputi soal tuntutan Sabah yang menggalakkan pelaburan di negara mempunyai banyak ramification. Cuba, kerana di negara Cuba banyak potensi-potensi, terutama sekali dari Soalan saya yang pertama, apakah segi pelaburan pelancongan. kebuntuan tuntutan ini telah menggariskan cara-cara kita bertindak, Tuan Pengerusi, ingin saya berbalik misalannya selain daripada pegawai- kepada mukasurat 247, Perkhidmatan pegawai Kementerian Luar Negeri tidak Sokongan, Butiran 010000 di bawah dibenar pergi ke Philippine secara rasmi Program 010100 Pentadbiran dan sebagai satu bantahan yang halus Kewangan. Juga saya ingin menyentuh (subtle) terhadap keengganan negara berhubung dengan pegawai-pegawai Philippine menyelesaikan masalah ini. kita di luar negara—Duta, Pesuruhjaya Saya difahamkan bahawa pihak Lower dan pegawai-pegawai lain. House di dalam Kongres di Philippine Sebagaimana yang telah kita sedar telahpun mempersetujui. Hanya yang dasar luar negara kita ialah pro aktif, menjadi batu penghalang ialah Upper tidak sebagaimana yang telah berlaku House yang diketuai oleh Senator dahulu. Mungkin daripada era Yang Salongar, iaitu seorang daripada Senator Amat Berhormat Perdana Menteri yang yang cukup berpengaruh. Apakah usaha- ada sekarang, dasar yang menonjol, usaha diplomasi yang telah dijalankan dasar yang pro aktif tidak menjadi untuk menghadapi atau melangkahi passenger begitu sahaja. Jadi ini adalah hurdle yang akhir ini, kerana soal ini dasar yang baik, tetapi adakah tindakan adalah penting, sebab ianya mem- yang wajar diberi untuk menambah pengaruhi semangat setiakawan ASEAN bantuan dan sokongan kepada duta-duta yang selalu semua negara-negara kita, kemudahan-kemudahan mereka, ASEAN agung-agungkan. Adakah gaji-gaji mereka dan tempat kediaman dengan tindak-tanduk seorang Senator mereka yang selesa, yang baik, yang yang senior di dalam Kongres Philippine setaraf dengan pendirian pegawai- ini ianya mempengaruhi keseluruhan pegawai kita sebagai negara yang pro setiakawan ASEAN dan apakah ianya aktif di bidang dasar luar negara justify dengan kedudukan yang dipanggil benign neglect, dengan izin. Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, masa Yang Berhormat sudah cukup. Perkara kedua di dalam Program ini, saya ingin bertanya mengenai dengan Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: rombongan ASEAN yang diketuai oleh Saya ingat kalau sudah cukup, terima Encik Raol Mangalapus, iaitu Menteri kasihlah. Luar Philippine ke Myanmar dahulu, adakah kita mengambil bahagian di Tuan Pengerusi: Ya. Padang Terap. dalam rombongan ini. Apabila saya menyebut tentang kegagalan rombongan ini, Yang Berhormat Timbalan Menteri 534 ptg. menjawab di dalam soal-jawab dahulu Dato' Dr Affifudin bin Haji Omar sebenarnya ianya tidak gagal. (Padang Terap): Tuan Pengerusi, saya Bagaimana yang dikatakan tidak gagal merujuk kepada perkara Butiran 030100 itu, kerana kita diberitahu bahawa di bawah Program ASEAN, Maksud rombongan ini pergi ke Myanmar untuk Bekalan B.51. memujuk junta militari di Myanmar 16673 17 DISEMBER 1991 16674 supaya melepaskan Aung San Suu Kyi, sebelum Yang Amat Berhormat Perdana pejuang demokrasi Myanmar yang pada Menteri mengisytiharkannya kepada masa ini dikenakan tahanan di rumah. dunia kerana di dalam budaya orang- Jadi apakah hasil yang didapati daripada orang Jawa, ini adalah penting kerana rombongan yang mewakili negara- dalam ASEAN pun kita ada hierarchy di negara ASEAN ini di dalam strategi apa dalam kekeluargaan kita yang mana yang dipanggil constructive engage­ Indonesia memandang dirinya sebagai ment. Saya ingin tahu kedudukan itu dan the biggest brother ataupun the eldest apakah strategi baru yang difikirkan brother. Jadi, kalau abang yang sulung patut dibuat, kerana ASEAN telah tidak diberitahu, maka segala rintangan dikritik hebat oleh negara-negara Barat telah dibuatnya. Jadi, adakah ini ke atas strategi constructive engagement merupakan satu blunder di dalam usaha ini, kerana ianya dikatakan adalah satu Kementerian Luar menyediakan nasihat- cara ASEAN menyokong satu regim nasihat untuk Yang Amat Berhormat yang bercorak totalitarian yang sudah Perdana Menteri mengutarakan ideanya out-of-date pada masa ini. yang cukup baik itu. Perkara ketiga, Tuan Pengerusi, saya Satu perkara lagi Tuan Pengerusi, ingin juga mengetahui tentang mengenai dengan Butiran 040000— development mengenai pendirian Protokol yang diperuntukkan $2,068 ASEAN terhadap Khmer Rouge yang juta. dihentam, tidak disokong ataupun tidak diterima oleh seluruh dunia di dalam Saya ingin bertanya kepada Yang pengambilan bahagian mereka melalui Berhormat Timbalan Menteri mengenai SNC untuk memerintah Kambodia dengan perbelanjaan-perbelanjaan yang semula. dikhaskan kepada usaha-usaha bukan usaha-usaha protokol secara diplomasi, Apakah kedudukan sekarang? tetapi usaha protokol yang menjadikan Adakah kita masih lagi memegang dasar Embassies kita sebagai travel agents, ataupun memegang secara diplomatik khususnya Embassy kita di London yang dengan secara constructive engagement mana boleh dikatakan Embassy itu tidak sepertimana kita buat di dalam ada masa langsung untuk menjalankan menghadapi soal-soal di Myanmar? kerja-kerja diplomasi. Kebanyakan masa pegawai-pegawai di Kedutaan kita Yang keempat, Tuan Pengerusi, digunakan untuk menjaga lawatan mengenai Gagasan EAEG yang dibawa kerabat diraja, lawatan orang itu dan oleh Yang Amat Berhormat Perdana orang ini sehingga ianya mempengaruhi Menteri dahulu yang akhirnya menjadi kualiti diplomasi kita di London. Apakah EAEC hasil daripada tidak setujunya ini menjadi satu hindaran ataupun sebahagian dari negara-negara ASEAN. menjadi satu obstacle, dengan izin, Saya ingin bertanya, sebelum Yang kepada perjalanan kita kerana selalu Amat Berhormat Perdana Menteri kalau saya ataupun ramai orang-orang mengutarakan konsepnya ini, apakah politik pergi bersidang di London, kita homework yang telah dibuat oleh tidak ada langsung substantive support Kementerian Luar Negeri, khususnya di daripada subject matter daripada dalam bidang diplomasi, dalam bidang Embassy London disebabkan pada tiap- mengetahui the political culture of tiap kali kita pergi, selalu ada sahaja Indonesia, misalannya? Saya terbaca di orang-orang kenamaan ataupun orang- satu makalahyang mana tentangan yang orang istana yang pergi ke London dan diberi oleh Indonesia terhadap Gagasan mereka perlu dijagai oleh pegawai- EAEG ini bukan kerana substancenya, pegawai kita. Tuan Pengerusi. Ini ialah kerana Presiden Suharto tidak diberitahu Apakah ini menjadi satu aspek kerja terlebih dahulu tentang Gagasan ini di dalam bidang protokol di Embassies 16675 17 DISEMBER 1991 16676 kita sehingga saya diberitahu setengah Tuan Pengerusi: Ya, Klang. Duta-duta yang tidak suka menjalankan kerja itu minta diposting ke tempat- 5.47 ptg. tempat yang tidak disukai oleh orang- orang kenamaan ini seperti di Moscow, Dr Fong Kui Lun (Klang): Tuan di China dan juga di negeri-negeri di Pengerusi, saya merujuk kepada Butiran Afrika. 010000, Program 010100 Pentadbiran dan Kewangan di bawah Maksud Tuan Pengerusi, Mukasurat 247, Bekalan 51, Mukasurat 247. Butiran 020000, iaitu Program Politik dan Penerangan. Di bawah Butiran ini saya ingin membangkitkan lawatan-lawatan ke luar Saya ingin tahu apakah status Tan Sri negeri yang dibuat atau diketuai oleh Ghazali Shafie di dalam Kementerian pemimpin-pemimpin Kerajaan seperti Luar Negeri dan apakah ganjaran- Yang Amat Berhormat Perdana Menteri ganjaran yang kita beri kepada beliau dan Timbalan Perdana Menteri. Kita kerana pada saya, Tuan Pengerusi, Tan telah mengikuti dan menyaksikan Sri Ghazali Shafie adalah merupakan banyak lawatan ke luar negeri yang telah satu aset kepada negara kita, khususnya dibuat oleh mereka ke pelusuk dunia kerana beliau adalah merupakan seorang termasuk menghadiri persidangan- yang mempunyai pengalaman dan persidangan antarabangsa. pengetahuan di bidang diplomasi antarabangsa. Dengan perlantikannya Tuan Pengerusi, saya mendapati sebagai seorang daripada ahli Panel mereka membawa anggota rombongan Komanwel yang ditugaskan untuk yang bukan kecil jumlahnya. Apabila menjalankan satu kerja antarabangsa keadaan ini berlaku dengan jumlah yang penting untuk South Africa, maka anggota rombongan yang ramai, baik seharusnya kita menggalakkan pegawai-pegawai tinggi Kerajaan, perlantikan-perlantikan begini supaya tokoh-tokoh korporat, rombongan negara kita yang pada masa sekarang kebudayaan termasuk penyanyi dan mengamalkan persaraan pada umur yang penari dan berbagai lagi, maka belanja cukup muda dapat menggunakan rombongan itu bertambah yang terpaksa khazanah ataupun menggunakan aset- ditanggung oleh Kerajaan. aset negara sepertimana yang dilakukan oleh Kementerian Luar Negeri, dan Tuan Pengerusi, saya ingin bertanya apakah ada orang-orang lain selain Kementerian, berapakah jumlah wang daripada Tan Sri Ghazali Shafie di dalam Kerajaan yang sudah dihabiskan untuk pandangan Kementerian Luar Negeri? menguruskan lawatan rombongan Perdana Menteri dan para Menteri Akhir sekali, Tuan Pengerusi, di sepanjang tahun ini? Saya percaya dalam Butiran yang sama, saya ingin amaunnya bukan kecil. Oleh itu saya mengetahui apakah peranan ISIS di ingin mencadangkan supaya jumlah dalam usaha untuk menentukan dasar- anggota rombongan dihadkan dan dasar ataupun strategi-strategi diplomasi dikurangkan, hanya membawa mereka negara yang mana kita tahu bahawa ISIS yang perlu sahaja. Jika tokoh-tokoh memainkan peranan yang penting untuk korporat dan swasta hendak mengikuti strategi negara keseluruhannya. Adakah bersama mereka, mereka hendaklah ISIS memainkan peranan yang penting menanggung sendiri semua per- di dalam kerja-kerja diplomasi ataupun belanjaannya. Dengan cara ini kita dapat diplomatic strategy dan Iain-lain lagi mengelakkan pembaziran wang usaha perhubungan antarabangsa? Kerajaan. Dengan itu, Tuan Pengerusi, saya Tuan Pengerusi, keduanya, menyokong dan terima kasih. Kementerian Luar Negeri harus 16677 17 DISEMBER 1991 16678 mempertingkatkan pemeriksaan dan maklumat ' who and who' di negara kita, pengauditan akaun kewangan di Pejabat- tetapi juga maklumat perniagaan pejabat Kedutaan dan Perwakilan kita di termasuk perniagaan-perniagaan dan luar negeri dengan mendapatkan perindustrian rakyat kita yang baru naik. kerjasma dan bantuan dari pegawai- Di samping itu, Pejabat-pejabat pegawai Jabatan Audit Negara. Tujuan Kedutaan kita di luar negeri hendaklah pemeriksaan dan pengauditan ini ialah diarahkan supaya menyimpan rekod diri untuk mempastikan tidak berlaku dan alamat terakhir warganegara penyelewengan dan salahguna wang Malaysia yang berada di sesebuah negara oleh Kedutaan-kedutaan kita di luar di mana kita mempunyai hubungan negeri. Di samping itu, ia boleh diplomatik, bukan sahaja para pelajar, menyedarkan pegawai dan kakitangan tetapi juga rakyat biasa yang melawat ke perwakilan kita di luar negeri supaya sana. Tujuannya apabila berlaku sesuatu jangan terlalu boros berbelanja. yang tidak diingini ke atas mereka, Tuan Pengerusi, yang pentingnya kita pejabat-pejabat Kedutaan sudah dapat mengelakkan tuntutan palsu atas tcrmaklum lebih awal. perbelanjaan-perbelanjaan yang tidak Tuan Pengerusi, di bawah Butiran wujud atau tidak munasabah dibuat oleh 030000 Ekonomi dan Kerjasama pegawai-pegawai Kedutaan kita di luar Serantau, muka surat 247. negeri, tuntutan palsu ini meliputi penglibatan syarikat palsu yang Saya ingin membangkitkan isu melibatkan pegawai-pegawai Kedutaan. Perundingan Ekonomi Asia Timur yang masih terumbang-ambing lagi. Yang Tuan Pengerusi, misalnya akaun dan Amat Berhormat Perdana Menteri kewangan Pejabat Suruhanjaya kita di menerangkan kelmarin bahawa Amerika Colombo, Sri Lanka, sejauh manakah Syarikat tidak akan diajak menjadi ahli Kementerian telah memeriksa dan EAEC dan padal8hb Disember akan mengaudit akaun pejabat tersebut datang, Yang Amat Berhormat Perdana termasuk fiscal accounting ke atas setiap Menteri akan pergi ke Jepun untuk tuntutan dan perbelanjaan bagi menerangkan kepada ahli-ahli peniaga mempastikan kesahihannya. Untuk Jepun tentang perkara ini. maksud ini, saya menggesa Kementerian supaya membuat pemeriksaan dan Tuan Pengerusi, saya ingin mengauditkan segera ke atas akaun mencadangkan di sini bahawa sungguh- Kedutaan tersebut dan Kedutaan lain pun Amerika Syarikat tidak boleh sepanjang dua tiga tahun ke- menyertai EAEC sebagai ahli, tetapi ia belakangannya. boleh diberikan kedudukan sebagai anggota bersekutu sahaja bagi meng- Tuan Pengerusi, di bawah Butiran ambil bahagian dalam mesyuarat sebagai 020000, Program 020200 Penerangan pendengar dan pemerhati, tetapi tidak Luar Negeri. diberikan peranan anggota aktif. Sebagai negara kecil Malaysia tidak boleh lari Saya ingin menggesa supaya pihak dari tekanan Amerika Syarikat, maka ini Kementerian menyediakan maklumat harus diberi sedikit peranan dan yang lengkap dan mutakhir tentang hal kesempatan. Sekian, terima kasih. ehwal negara kita di setiap Kedutaan luar negeri, seperti maklumat Ahli-ahli Yang Berhormat di Dewan Rakyat dan di Tuan Pengerusi: Pagoh. Dewan Negara. Maklumat yang lengkap itu boleh menjadi satu pertolongan untuk 5.55 ptg. memperkenalkan negara kita secara Tuan Ahmad bin Omar (Pagoh): lebih mendalam kepada pelancong- Tuan Pengerusi, saya ingin menyentuh pelancong asing. Bukan sahaja Maksud Bekalan B.51, Butiran 020000 16679 17 DISEMBER 1991 16680 Politik dan Penerangan, sekali gus bagi Adakah Kementerian memandang Program/Aktiviti 020100 Politik dan bahawa keadaan ini cukup dengan yang 020200 Penerangan Luar Negeri. ada sekarang, puas hati dengan yang ada sekarang ataupun Kementerian sedang Tuan Pengerusi, saya pandang dari menimbang untuk menambahkan lagi segi Penerangan Luar Negeri di dalam pegawai-pegawai yang boleh membantu Kementerian Luar Negeri ini, iaitu yang dari segi memberikan penerangan- menyentuh tentang kedudukan penerangan yang perlu, dari segi Kedutaan-kedutaan kita di luar negeri menghadapi isu-isu yang ditujukan sebagai satu bahagian yang penting, kepada negara kita untuk memburukkan lebih-lebih lagi di dalam keadaan imej negara kita? sekarang ini, di mana negara kita berhadapan dengan beberapa masalah- Di dalam memberikan penerangan- masalah yang ada hubung-kait dengan penerangan itu, apa yang penting ialah usaha untuk mencemarkan nama baik bukan sahaja pegawai yang menjalankan negara, iaitu dalam usaha kempen- tugas, tetapi tugas-tugas yang kempen yang dijalankan oleh pihak- dilaksanakan itu. Sejauh manakah kesan pihak tertentu, yang berniat jahat, yang yang telah dapat dilakukan daripada semata-mata ingin memburukkan imej penerangan-penerangan yang telah negara seperti kempen-kempen yang dijalankan, sama ada penerangan itu dikaitkan dengan masalah Majlis melalui media elektronik, sama ada Peguam, yang dikaitkan dengan masalah penerangan itu melalui surat- perkauman, yang dikaitkan dengan isu suratkhabar ataupun penerangan- GSP, juga yang dikaitkan dengan penerangan yang dijalankan dengan masalah alam sekitar, penggunaan kayu berbagai-bagai cara yang lain termasuk tropika, isu ISA, juga isu-isu lain dan ceramah, seminar dan sebagainya. termasuk juga isu pendatang haram di Untuk mencapai keberkesanan itu dalam negara kita. sudah tentulah ada sasaran, dan kita ingin Jadi, di dalam hal menghadapi begitu tahu dalam memberikan penerangan ini, banyak isu-isu yang dibangkitkan di luar siapakah sasaran-sasaran yang ditujukan negeri oleh pihak-pihak yang tidak suka dalam memberikan penerangan ini? kepada negara kita, yang kita kenal Adakah sasaran ini ditumpukan kepada mereka itu sebahagiannya ada juga yang penuntut-penuntut kita yang ada di luar merupakan warganegara kita sendiri dan negeri sahaja, kepada pihak mana yang juga mereka yang memang daripada luar sebenarnya tumpuan kita ini? Sebab kita negeri, saya ingin mengetahui tentang telah belanja banyak dan kita telah buat sejauh mana peranan yang telah usaha yang banyak dalam hal ini, tetapi dimainkan oleh Bahagian Penerangan semakin banyak kita berusaha, semakin Luar Negeri ini. Dengan kedudukan banyak kita membelanjakan, semakin pegawai-pegawai yang ada sekarang, banyak isu yang ditimbulkan dan isu ini yang ada di dalam Bahagian Penerangan masih tetap ada. Dan saya nampak isu itu Luar Negeri ini, adakah pegawai- bukan berkurangan, tetapi makin pegawai yang ada ini mencukupi? bertambah. Adakah Kementerian berpuas hati Jadi, siapakah sasaran yang dengan jumlah bilangan pegawai yang sebenarnya yang ditujukan, khasnya di ada sekarang? Adakah pegawai-pegawai luar negeri dalam memberikan ini dapat menghadapi keadaan yang penerangan-penerangan. Dan berapa semakin banyak cabaran ini, bukan kerap penerangan-penerangan ini sahaja dari segi kewibawaan, bukan diadakan? Adakah penerangan ini sahaja dari segi kebolehan pegawai- diadakan sesekali bersempena dengan pegawai itu bahkan juga dari segi lawatan Menteri-menteri di luar negeri bilangan yang mencukupi? ataupun pihak-pihak lain daripada 16681 17 DISEMBER 1991 16682 jabatan-jabatan yang datang sesekali ke sungguh banyak. Tetapi yang nampak luar negeri ataupun ada satu jangka masa jelas ialah tunjuk-tunjuk perasaan, dan ataupun satu program jangka panjang tunjuk-tunjuk perasaan yang diadakan di yang dijalankan sepanjang masa dari luar negeri yang mengancam negara kita segi memberikan penerangan- dan pemimpin kita. Dan saya ingin tanya penerangan ini? Kalau penerangan ini kepada pihak Kementerian khasnya tidak mencukupi, adakah Kementerian Yang Berhormat Timbalan Menteri pada memikirkan perbelanjaan, adakah 9hb hingga 21hb Oktober, saya telah perbelanjaan ini mencukupi? Dan kalau mengadakan lawatan di United Kingdom tidak, Kementerian perlu memikirkan dan Belgium dan juga Germany dan saya dari segi banyak mana peruntukan yang telah berada di London mulai 9hb. harus diadakan pada masa penerangan- Adakah Yang Berhormat Timbalan penerangan ini. Menteri sedar tentang satu peristiwa seminggu sebelum 9hb, kalau tidak silap Selain daripada itu, Tuan Pengerusi, di mana telah ada satu tunjuk perasaan berkaitan dengan penerangan ini, yang dilakukan oleh kumpulan yang pegawai-pegawai yang bertanggung- memburuk-burukkan negara kita, anti jawab. Saya yakin mereka ini perlu up- Malaysia dan mereka ini telah to-date, dengan izin. Maksudnya, menimbulkan isu mengenai alam sekitar, pegawai-pegawai ini sendiri mestilah menimbul isu mengenai penggunaan terkini dari segi maklumat yang perlu eksploitasi alam sekitar kita, peng­ mereka ketahui untuk mereka gunaan kayu tropika dan sebagainya. memberikan penjelasan-penjelasan dan Dan yang memburukkan keadaan ialah penerangan-penerangan di luar negeri oleh kerana saya juga melawat Pejabat kepada pihak-pihak yang menjadi Lembaga Nenas Negara di London dan sasaran ini. Jadi, adakah mereka ini kebetulan Pejabat Lembaga Nenas menerima maklumat-maklumat yang Negara itu adalah bersekali dengan terkini dengan cara-cara yang ada Pejabat Perbadanan Kemajuan hubungannya dengan pihak Pelancongan Malaysia di London, jadi Kementerian yang ada di sini dengan saya telah dapat makluman bahawa kedutaan-kedutaan yang ada di luar pihak berkenaan ini telah masuk di dalam negeri. Dan adakah kursus-kursus yang bangunan ini. Maksudnya mereka telah dijalankan di antara pegawai-pegawai menceroboh bangunan ini. Jadi kita ingin penerangan ini di luar negeri sendiri tahu bagaimanakah keadaan ini boleh untuk menerima maklumat-maklumat, belaku. Bukan sahaja tunjuk perasaan di berbincang dan mengambil langkah- luar bangunan ini, tetapi mereka sanggup langkah tertentu untuk menjalankan masuk dan menjalankan tindakan- tindakan-tindakan yang berkesan. Kalau tindakan yang tidak sewajarnya di dalam kursus-kursus ini tidak diadakan, pejabat itu. Jadi, apakah perkara ini mengapa tidak diadakan? Adakah disedari. Adakah perkara ini telah Kementerian tidak memandang penting diambil makluman, apakah laporan yang dari segi kursus-kursus ini khasnya dari sebenarnya, apakah tindakan yang telah segi memberikan penerangan, meng- dijalankan di dalam hal-hal seperti ini? adakan perjumpaan di antara pegawai- Ini mungkin satu peristiwa, mungkin pegawai ini dan seterusnya mereka akan banyak lagi peristiwa yang lain yang dapat menerima maklumat dan mungkin berlaku di Los Angeles, yang menjalankan tindakan-tindakan yang mungkin berlaku di Washington, yang lebih berkesan. mungkin berlaku di New York dan di tempat lain di luar negeri. Jadi, apakah Pada hari ini kita dapati cara kempen peranan Jabatan Penerangan, apakah untuk memburukkan negara kita ini 16683 17 DISEMBER 1991 16684 peranan Kementerian dan sejauhmana Tetap kita dan juga Dato' Musa Hitam perkara ini telah dapat diatasi? Dan saya yang sekarang ini sedang menjalankan juga ingin bertanya adakah Kementerian tugas di sana. Apakah tugas-tugas khas maklum tentang banyaknya tunjuk- yang biasa dijalankan oleh Yang tunjuk perasaan yang diadakan seperti Berhormat Dato' Musa Hitam di ini. Dan saya ingin tanya kalau boleh Bangsa-bangsa Bersatu, bilakah beliau Yang Berhormat Timbalan Menteri menjalankan tugas, bagaimana tugas menjawab, berapa banyakkah tunjuk- yang dilakukan, bagaimana penye- tunjuk perasaan seperti ini diadakan larasan tugas antara Wakil Tetap kita sepanjang tahun 1991 sehingga hari ini? dengan pegawai khas kita di Bangsa- Tunjuk-tunjuk perasaan sama ada isu itu bangsa Bersatu? Dan pertanyaan saya berkaitan dengan masalah Majlis juga adakah perlantikan beliau ini akan Peguam, sama ada isu itu mengenai isu diteruskan dan sampai bila jawatan ini berkenaan dengan GSP ataupun isu akan terus diambil tugas oleh Yang perkauman ataupun ISA ataupun isu-isu Berhormat Dato' Musa Hitam? yang lain. Saya ingin tahu berapa banyakkah tunjuk-tunjuk perasaan ini Tuan Pengerusi, itulah sahaja yang telah diadakan di luar negeri yang telah saya ingin sampaikan. Saya menyokong. diketahui oleh Kementerian, apakah tindakan-tindakan yang telah diambil, Tuan Pengerusi: Kampar. sejauhmanakah peranan-peranan yang dimainkan oleh orang-orang kita sendiri 6.07 ptg. daripada Malaysia yang mengambil Tuan Wong Wing On (Kampar): bahagian dalam tunjuk-tunjuk perasaan Terima kasih, Tuan Pengerusi, ucapan seperti ini dan apakah tindakan saya pendek, dan sentuh satu isu sahaja Kementerian sendiri di dalam hal ini? yang spesifik iaitu saya mahu rujuk Tuan Pengerusi, selain daripada itu, kepada Butiran 010000 Program saya ingin membangkitkan juga tentang Konsular, 010300 dan Butiran 03000 dan perkara politik ini, iaitu tugas Program 030100 Asean sekaligus. Tuan Pengerusi, pada 12hb Dr Kua Kia Soong: (Bangun) November tahun ini seorang penuntut Malaysia iaitu Allahyarham Kamal Tuan Pengerusi: Yang Berhormat Ahmad Mohamad telah ditembak mati di ada yang bangun, hendak beri jalan atau Timor-Timur oleh tentera Indonesia tidak. yang secara haram menduduki Timor- Timur. Setahu saya dan saya difaham Tuan Ahmad bin Omar: Tuan bahawa apabila kejadian itu berlaku, Pengerusi, oleh kerana keadaan masa Allahyarham Kamal Ahmad Mohamad dan saya ingin menyentuh satu bahagian merupakan seorang pelancong yang lagi, jadi saya tidak benarkan. tidak langsung bersenjata. Satu perkara lain yang ingin saya Tuan Pengerusi, pada pendapat DAP sentuh di sini berkaitan dengan perbuatan itu memang barbaric. Kita kedudukan Yang Berhormat Dato' Musa juga ingin menegaskan sekali lagi di Hitam di Bangsa-bangsa Bersatu. Dewan yang mulia ini bahawa Seperti yang kita sedia maklum, kita pembunuhan ini adalah satu perbuatan mempunyai wakil tetap di Bangsa- yang barbaric, dan DAP percaya dan bangsa Bersatu. Dan kita ada wakil khas yakin tidak ada seorang insan yang iaitu Yang Berhormat Dato' Musa Hitam beradab iaitu, dengan izin, civilized di Bangsa-bangsa Bersatu. Jadi, saya boleh membiarkan sahaja perkara ini. ingin tahu daripada pihak Kementerian Akan tetapi, saya ingin juga dengan tentang status di antara kedudukan Wakil ikhlasnya menyanjung kakitangan dan 16685 17 DISEMBER 1991 16686 staff Kedutaan Malaysia yang Tuan Pengerusi, pendirian yang mengambil tindakan yang agak efektif diambil oleh Kerajaan Malaysia dan cepat untuk menghantar balik mayat berkenaan dengan kejadian pembunuhan Allahyarham Ahmad Kamal Mohamad beramai-ramai di Timor-Timur yang balik ke tanahair untuk dikebumikan. telah meragut nyawa 100 orang Akan tetapi, perkara ini tidak boleh penduduk Timor Timur yang tidak dibiarkan begitu sahaja. bersalah

Kerajaan Malaysia mesti mendesak Tuan Pengerusi: Yang Berhormat, Kerajaan Indonesia untuk menyiasat Yang Berhormat jangan ulangi.. secara adil dan mendalam perkara ini dan juga untuk mendesak Kerajaan Dr Kua Kia Soong: Bukan, saya Indonesia untuk mengumumkan laporan tidak sama. Saya merujuk kepada penyiasatannya bukan sahaja kepada pendirian Kerajaan. Kerajaan dan rakyat Malaysia tetapi juga kepada seluruh dunia. Kita juga mesti Tuan Pengerusi: Yang tadi pun mendesak Kerajaan Indonesia mengadili pendirian juga. atau menghukum pembunuh-pembunuh yang menembak mati Allahyarham Dr Kua Kia Soong: Dia merujuk Kamal dan rakyat Timor Timur. kepada peristiwa itu, saya tidak.

Tuan Pengerusi, saya harap Kerajaan Tuan Pengerusi: Pendirian juga itu. Malaysia tidak akan menggunakan Peristiwa dia cerita buat apa? pretext, tidak akan campurtangan dalam urusan dalaman atau internal affair Dr Kua Kia Soong: Dia mengenai Indonesia untuk melupakan tragedi ini. peristiwa, saya tidak. Kerana sebagai sebuah Kerajaan yang bertanggungjawab, Kerajaan Malaysia Tuan Pengerusi: Minta berucap yang memang berhak dan bertanggungjawab lain. untuk melindungi nyawadan hartabenda rakyat kita sendiri biarpun di luar negeri Dr Kua Kia Soong: Okay. Pendirian dan mencari punca atau sebab kenapa Kerajaan sudah pasti tidak selaras nyawa dan harta-benda rakyat Malaysia dengan posture atau ditunjukkan oleh Dr dibinasakan. Janganlah juga Kerajaan Mahathir di atas isu Afrika Selatan dan Malaysia dan Kementerian guna pretext Palestin. Sebagai salah sebuah negara bahawa Malaysia dan Indonesia adalah jiran ASEAN yang berdekatan, Kerajaan kawan baik dan Malaysia boleh tutup Malaysia sepatutnya menaruh perhatian satu mata terhadap tragedi yang barbaric ke atas kejadian itu. ini atau melupakannya sahaja. Sekian, terima kasih. Tuan Pengerusi, PBB tidak pernah mengakui kedaulatan Indonesia di Timor-Timur sejak kuasa Indonesia Tuan Pengerusi: Petaling Jaya. menceroboh, mengambil hak dan menduduki Timor-Timur pada 7 6.12 ptg. Disember 1975. Reaksi Kerajaan Malaysia serta kuasa-kuasa Baran yang Dr Kua Kia Soong (Petaling Jaya): lain pada masa itu hanyalah membisu Tuan Pengerusi, saya merujuk kepada sahaja. Keadaannya amat contrast mukasurat 247, Maksud Bekalan B.51, berbanding dengan reaksi yang hebat Butiran 010000 Perkhidmatan semasa Iraq mencerobohi Kuwait. Sokongan, Kod 10000 Emolumen, Sebenarnya pencerobohan dalam East- Butiran 020000 Politik dan Penerangan, Timor adalah disokong oleh kuasa-kuasa Kod 10000 Emolumen. Barat yang dapat dilihat daripada 16687 17 DISEMBER 1991 16688 documents on Australian Defence and East Timor dan Myanmar. Ia mesti Foreign Policy, dengan izin. la berlaku menerangkan sebab mengapa dikatakan sehari selepas lawatan Presiden Ford dan patut berkempen untuk rakyat Palestin Kissinger ke Jakarta dan 90% daripada dan orang kulit hitam di Afrika Selatan senjata yang digunakan di dalam tetapi bukan untuk rakyat di East Timor pencerobohan tersebut adalah dibekal- dan Myanmar. kan oleh Amerika Syarikat. Tuan Pengerusi, pada 28 November ASEAN telah menyokong Indonesia 1975, satu Kerajaan Fretelin yang benar- dengan kuatnya dan Kerajaan Malaysia benar berkuasa dengan sendirinya telah telah membantu Kerajaan Indonesia mengisytiharkan kemerdekaan dan dengan sedaya upaya. Sebenarnya mengumumkan kewujudan satu republik Malaysia merupakan conduit bagi demokratik East Timor. Gerakan pembekalan senjata kepada Indonesia. Nasional Fretelin ini menjadikan satu Mengikut laporan National Intelligence negara yang demokratik, benar-benar Daily oleh CIA pada 26 September 1975, merdeka dan tidak memihak. Sokongan dengan izin: "Vastly increased kuat yang diperolehinya telah Indonesian involvement is now mengancam Indonesia, ASEAN dan proposed. Special troops armed with negara-negara Barat. weapons that cannot be traced in Jakarta will be used. Malaysia has reportedly Tuan Pengerusi, maka Kerajaan agreed in principle to supply such Fretelin telah mengalami satu jangka weapons. "Ini adalah laporan CIA usia yang amat pendek dan Indonesia National Intelligence Daily pada 26 telah mencerobohi pada 7 Disember September 1975. tahun yang sama mengamalkan Dasar Squash Earth Policy, dengan izin. Sejak Tuan Pengerusi, pada awal 1977, tahun 1976 adalah dianggarkan bahawa Malaysia membekalkan perkhidmatan sekurang-kurangnya 200,000 rakyat yang sama apabila ia bersetuju East Timor ataupun 1/3 daripada menyerahkan sekurang-kurangnya 4 keseluruhan populasinya telah terbunuh. buah jet sabre kepada Indonesia yang Maka genocide, dengan izin, dibekalkan oleh Australia. Ini adalah pembunuhan kejam secara beramai- laporan dari The Edge, l0Februari 1977. ramai adalah satu perkataan yang paling tepat dalam menghuraikan rekod Tuan Pengerusi, Dr Mahathir ketidakperikemanusiaan oleh kuasa memang tepat mengenai pendekatan Indonesia. Adakah pegawai-pegawai di double standard yang diambil oleh Wisma Putra sedar tentang jenayah yang negara-negara Barat dan atas persoalan dilakukan ke atas rakyat Timor Timur di yang sedemikian. (Tepuk) Peranan dalam 15 tahun ini? Pembunuhan tanpa mereka di dalam pencerobohan di pengadilan, penganiayaan, penangkapan Timor-Timur ini adalah kerana dan penahanan tanpa perbicaraan— Angkatan Tentera Indonesia merupakan sudah pasti keluarga Kamal Binarhaj di kediktatoran Dunia Ketiga yang paling Taman Tun Dr Ismail sedar diminati oleh mereka, tetapi daripada mengenainya. bukti di atas Kerajaan Malaysia juga tidak ada bezanya. Dalam perkara ini, Tuan Pengerusi, sesiapa yang kita dapat melihat bahawa Kerajaan mendakwa dirinya sebagai percaya Malaysia tidak selaras dalam prinsip kepada Tuhan atau menurut nilai-nilai penentuan dirinya. Kerajaan Malaysia moral sudah tentu akan mengutuk tidak boleh berpura-pura hide behind the kekejaman terhadap rakyat East-Timor smoke screen, dengan izin, dan berkata ini. (Tepuk) Sekiranya Kerajaan bahawa ia tidak akan campurtangan Malaysia tidak mengutuk tindakan dalam hal ehwal negara-negara lain di pelanggaran hak asasi manusia dan masa-masa tertentu misalnya tentang isu prinsip penentuan diri ini maka Dr 16689 17 DISEMBER 1991 16690 Mahathir seharusnya merendahkan dalam rantau yang sama, kita harus lebih nadanya lain kali apabila dia berucap di mengambil berat dengan perjuangan PBB. (Tepuk) menentang penindasan dan hak asasi manusia dalam rantau kita. Tuan Pengerusi, hak penentuan diri ataupun right to self-determinatiaon Baru-baru ini Aung San Suu Kyi diiktiraf sebagai norma antarabangsa telah memenangi Nobel Peace Prize, asas di dalam Artikel 1, 55, 56 dan 73 di 1991 sebagai salah satu teladan luar dalam Piagam PBB. Pengisytiharan PBB biasa dalam keberanian awam di Asia atas pemberian kemerdekaan kepada dalam beberapa dekad kebelakangan ini. negara-negara dan rakyat kolonial Beliau adalam simbol perjuangan untuk ataupun Resolusi 1514 Perhimpunan demokrasi dan hak asasi manusia di Agung ke 15, 14 Disember 1980 Myanmar had ini dan sedang dikurung bcrbunyi: "The subjection of people to dalam dua tahun yang lalu. Lega alien subjugation, domination, Demokrasi Kebangsaan, beliau telah exploitation, constitutes the denial of menang besar dalam pilihanraya umum fundamental human rights and is Myanmar dalam bulan Mei, 1990 tetapi contrary to the Charter of the United Kerajaan Malaysia dan ASEAN belum Nations and is an impediment to the lagi mengambil pendirian yang jelas dan promotion of world peace and tegas untuk mendesak rejim ketenteraan cooperation. All people have the rights Myanmar supaya menghormati peng- to self-determination. By virtue of that hakiman demokratik rakyat Myanmar. right, they freely determine their Kerajaan Malaysia dan ASEAN political status and freely pursue their sepatutnya mengenakan sekatan dan economic, social and cultural Iain-lain tekanan ke atas rejim di sana development." tetapi sebaliknya terdapat bukti menunjukkan bahawa Kerajaan Tuan Pengerusi, sejak 12 Disember Malaysia telah membekalkan senjata 1975, Perhimpunan Agung PBB telah kepada rejim Myanmar dan melatih terus menerus menggesa Indonesia anggota-anggota tentera dan polis berundur dari East Timor. Majlis Myanmar. Saya ingin mendapatkan Keselamatan PBB juga sebulat suara penjclasan daripada Kementerian Luar mengutuk penyerbuan tersebut. Negeri. Pergerakan Tidak Bersekutu ataupun non-alignment movement juga telah terus menerus menyokong hak rakyat Tuan Pengerusi, jika Malaysia ingin Timor-Timur untuk menentukan nasib memainkan peranan yang penting dalam mereka sendiri tetapi resolusi-resolusi arena dunia, ia harus bersama-sama PBB ini tidak pernah menjelma menjadi mengusulkan satu resolusi menentang tindakan seperti yang berlaku semasa Majlis Ketenteraan Myanmar di Perang Teluk. Perhimpunan Agung Bangsa-bangsa Bersatu. Jika kita terus mengamalkan Kerajaan Malaysia harus double standard sebagaimana yang jelas membangkitkan perkara ini kepada ke atas soal Timur Timur dan Myanmar, Badan Sedunia ini, tetapi Kerajaan maka bukan sahaja tiada pemimpin Malaysia harus membetulkan dirinya Malaysia yang akan memenangi Nobel sendiri sebelum ia dapat berbuat Peace Prize bahkan tidak ada pemimpin demikian, jika Kerajaan Malaysia tidak Malaysia yang akan dicalonkan untuk mahu dicemuh kerana double standard jawatan Setiausaha Agung Pertubuhan yang diamalkan olehnya sendiri. Bangsa-bangsa Bersatu. Sekian, terima kasih. Tuan Pengerusi, Kerajaan Malaysia juga telah menunjukkan double standard ke atas Myanmar. Sebagai sebuah negara Tuan Pengerusi: Parit Sulong. 16691 17 DISEMBER 1991 16692 622 ptg. berlaku di Memali baru-baru ini. Daripada laporan akhbar yang dapat kita Tuan Ruhanie bin Haji Ahmad: baca, sama ada akhbar yang kononnya Tuan Pengerusi, saya ingin merujuk dicap sebagai akhbar Barisan Nasional kepada B.51 di bawah Perkhidmatan ataupun dari suratkhabar yang memang Sokongan, Program 010100 Pentadbiran jelas menggambarkan dan condong dan Kewangan. kepada parti-parti politik yang menentang Barisan Nasional, saya Dalam konteks ini saya ingin dapati kehadiran seorang wakil luar menyebut dengan ringkasnya masalah negara yang mendapat tempat di negara yang dihadapi oleh kakitangan ini atas Keistimewaan dan Immuniti Pesuruhjaya Tinggi kita di New Zealand. Politik dan orang yang berkenaan adalah Baru-baru ini kami telah dihantar untuk wakil Mujahiddin, Afghanistan. Wakil pergi ke sana untuk menghadiri satu Mujahiddin ini mengambil bahagian di persidangan dan kebetulan persidangan dalam satu pergerakan atau majlis politik kami disambut oleh satu gempa bumi Pembangkang yang menentang Kerajaan yang agak besar iaitu 6.5 Richter Scale, yang memberikan tempat dan belas tetapi nasib baik 80 kilometer di dalam kasihan, yang memberi mercy kepada bumi—Tuhan adalah Maha Kaya. Mujahiddin itu sendiri. Berbangkit dari sini kami dapat tahu Saya harap pihak Kerajaan akan bahawa Kedutaan ataupun Pesuruhjaya mengambil dan memandang berat Tinggi kita di sana agak mendapati sukar terhadap peristiwa ini supaya tidak akan untuk mendapatkan bekalan-bekalan berulang. Kalau orang-orang yang contingencies, dengan izin, iaitu berkenaan ini telahpun tidak berada di bekalan-bekalan untuk menghadapi dalam negara ini lagi, saya minta pihak gempa bumi yang memang telahpun 20 Kerajaan akan mengambil satu tindakan tahun overdue di New Zealand di mana untuk memberitahu, bukannya amaran, peruntukan-peruntukan kewangan yang tetapi memberitahu mungkin apa yang telahpun diketengahkan tidakpun men- telah dilakukan oleh wakilnya dapat tindakan sebagaimana yang sepertimana yang berlaku di Memali diharapkan. baru-baru ini adalah bertentangan dengan belas kasihan yang kita beri atas Tuan Pengerusi, keadaan kakitangan nama Political Immunity, dengan izin. negara kita yang dihantarkan ke negara- negara yang mempunyai bencana sedemikian rupa adalah sentiasa Saya memang sangat-sangat berhadapan dengan hari esok yang tidak memandang berat perkara ini supaya menentu, tomorrow is full of tidak ada orang yang kita beri belas uncertainties, dengan izin. Jadi saya kasihan, beri keistimewaan, saya dengar rasa, atas compensionate ground, kita pejabatnya pun Kerajaan bayar, saya harus menimbangkan segala per- dengar facilitiesnya pun disediakan atas mohonan mereka atas merit of the case, nama belas kasihan sesama umat Islam, dengan izin. tetapi apabila datang, diberi tempat, the place under the sun di dalam negara kita, Keduanya, dengan ringkas juga saya dia pula hendak menentang kepimpinan ingin merujuk kepada Butiran 040000— yang menegakkan Kerajaan. Ini kalau Protokol di bawah Program/Aktiviti ikut hukum akal dan hukum lojik sendiri, 040100 iaitu Keistimewaan dan memang tidak betul. Saya harap perkara Immuniti Politik. ini diperbetulkan dengan seriusnya dan mungkin juga disampaikan kepada yang Dalam konteks ini, saya ingin Iain-lain, kalau yang telah memberi merujuk kepada satu peristiwa yang simpati, saya dengar ada pula dari 16693 17 DISEMBER 1991 16694 Kedutaan-kedutaan lain dan ada pula lebih-lebih lagi pegawaipun tidak laporan penjelasan, kononnya wakil didapati berada bersama-sama di tempat Kedutaan itu tidak hadir. persidangan. Ini adalah amat dikesalkan di mana kita telah diberitahu bahawa ada Jadi, dengan itu saya mengucapkan prioriti lain pada masa yang sama. terima kasih dan saya menyokong peruntukan ini.. Di tiap-tiap persidangan memang kita akui ada Urusetia masing-masing tetapi Tuan Pengerusi: Santubong dan Urusetia ini terpaksa melayan selain selepas itu Menteri menjawab. daripada delegasi kita, mereka juga terpaksa melayan delegasi-delegasi yang lain, rombongan-rombongan yang 6.28 ptg. begitu besar. Tetapi selain daripada Puan Rohani binti Abd. Karim Urusetia Persidangan, kita sangat (Santubong): Tuan Pengerusi, saya berharap dengan kehadiran sekurang- ingin menyentuh mengenai B.51, kurangnya seorang pegawai sahaja Butiran 040000 iaitu Program Protokol. Pegawai Perhubungan di mana masalah- Saya ingin menyentuh mengenai layanan masalah yang kita dapati adalah masalah pihak Pesuruhjaya Tinggi, Kedutaan perhubungan iaitu masalah pertuturan, atau Konsulat-konsulat kita di luar masalah kita hendak mendapatkan tunjukajar. Tunjukajar atau dari segi negeri. adat-istiadat, masalah dari segi tunjuk Adalah amat dikesali kadangkala jalan dan sebagainya. Di mana kami delegasi dari Parlimen seperti mengalami beberapa masalah pertuturan Persidangan CPA, IPU, AIPO tidak dan akibat daripada itu kami terpaksa diberi layanan yang sepatutnya dan yang menggunakan banyak bahasa isyarat. memuaskan daripada pihak Kedutaan Itupun kalau bahasa isyarat yang kita kita. Ini lebih-lebih lagi amat dikesali gunakan itu betul. Kadang-kadang jika rombongan itu diketuai oleh Yang bahasa isyarat yang kita gunakan banyak Berhormat Tan Sri Tuan Yang di-Pertua menimbulkan masalah lain pula, di mana sendiri. seseorang itu tidak memahami dan menimbulkan pula satu perselisihan Kita memandang berat terhadap faham. Tetapi, alhamdullillah, kami beberapa insiden yang telah berlaku telah menggunakan beberapa bahasa sebab delegasi seperti ini adalah satu isyarat yang bukan menimbulkan delegasi daripada badan yang tertinggi masalah, tetapi menimbulkan kerumitan dalam negara kita, iaitu badan yang yang lain di mana satu kemesraan pula menggubal dasar di negara kita. Dan yang timbul. layanan seperti mendapat bekalan seorang Pegawai Perhubungan atau Di sini saya ingin bertanya dan saya Liason Officer, kereta atau khidmat tidak menyalahkan Duta-duta atau sokongan, terutama sekali dalam Pesuruhjaya Tinggi kita, mungkin ini mendapatkan maklumat tambahan bagi adalah satu insiden yang secara tidak kegunaan di persidangan adalah amat disengajakan. Saya ingin bertanya di diperlukan. sini, adakah ini masalah kekurangan kakitangan, ataupun adakah ini masalah Beberapa insiden telah menunjukkan kekurangan peruntukan, atau adakah ini bahawa rombongan-rombongan di masalah tidak mengetahui bahawa persidangan-persidangan tertinggi, kita adanya rombongan-rombongan seperti anggap persidangan mengenai Parlimen ini. Jadi, jika masalah-masalah ini timbul adalah satu persidangan yang boleh dari atas sebab-sebab kekurangan dikatakan tertinggi, yang penting tidak kakitangan, kekurangan peruntukan, mendapat layanan yang memuaskan, saya ingin memohon di sini supaya 16695 17 DISEMBER 1991 16696 Kementerian Luar Negeri pohonlah kursus-kursus dan maklumat-maklumat peruntukan di Dewan yang mulia ini dan yang tertentu. kami pasti menyokong, sebab kami rasa imej kita tidak mahu terjejas akibat Ingin dinyatakan bahawasanya boleh daripada satu dua insiden yang telah dikatakan keseluruhan pegawai- berlaku, terutama sekali yang pegawai kita, Duta-duta kita di luar melibatkan Ahli-ahli Parlimen kita negeri adalah merupakan, dengan izin, sendiri. career diplomats, yang terkanan sekali yang memegang jawatan yang tertinggi Jadi, sokongan yang padu, saya di dalam Kedutaan, dan mereka sudah rasa memang kita akan berikan tentunya telah melalui setiap peringkat kepada Kementerian-kementerian dan di dalam Kerajaan sebelum mereka dapat Kerajaan, bukan sahaja Kementerian dinaikkan ke tahap menjadi Duta Luar Negeri, tetapi juga Kementerian ataupun sebagainya. Mengikut keadaan lain dan saya berharap insiden yang telah sekarang ini, mungkin tidak kurang berlaku itu tidak akan berulang lagi. Saya daripada 15 tahun atau 20 tahun masa ingin memberitahu di sini bahawa yang diperlukan sebelum seseorang teguran ini adalah satu teguran untuk pegawai itu boleh dilantik sebagai membaiki lagi keadaan dan bukan untuk seorang Duta ataupun Pesuruhjaya mengecam. Itu jauh sekali daripada niat Tinggi. Makanya, mereka sudah tentulah saya dan saya ingin menyokong apa-apa kita anggap berkelayakan untuk juga perbelanjaan yang dipohon demi mewakili negara kita di negara-negara untuk membaikkan lagi keadaan- yang mereka ditugaskan. keadaan yang timbul. Sekian, terima kasih. Selain dari itu kita juga mengalu- alukan dan menggalakkan mereka Timbalan Yang di-Pertua (Tuan menghadiri kursus-kursus dan seminar- Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): seminar yang tertentu untuk Kementerian Luar Negeri di jemput melengkapkan lagi diri mereka di dalam menjawab. bidang yang tertentu. Selain itu pula kita mengadakan dari masa ke semasa 6.34 ptg. Persidangan Duta-duta kita di seluruh dunia ini sama ada kita membawa balik Timbalan Menteri Luar Negeri ke negara kita untuk memberi (Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che penerangan dan mendengar taklimat Wan): Tuan Pengerusi, saya bagi pihak kepada agensi-agensi tertentu daripada Kementerian Luar Negeri ingin Perdana Menteri atau Menteri-menteri mengucapkan terima kasih kepada 10 supaya mereka lebih peka dan lebih orang Ahli-ahli Dewan Rakyat yang faham tentang masalah dalam negara telah mengambil bahagian dalam untuk mereka bawa ke luar negeri. Ini perbahasan di peringkat Jawatankuasa kita ada buat di Kuala Lumpur. Di ini. samping itu juga, jika kita tidak dapat buat secara menyeluruh, kita akan buat Saya akan cuba menjawab perkara- di peringkat zon-zon dan apabila ada perkara yang telah dibangkitkan oleh lawatan Perdana Menteri, umpamanya Ahli-ahli Yang Berhormat. Mula-mula ke tempat-tempat yang sedemikian, kita Yang Berhormat dari Larut yang kumpulkan Duta-duta yang ada di situ telahpun membangkitkan beberapa dan mereka boleh berdailog dan diberi perkara yang tertentu, terutamanya taklimat dan penerangan oleh pucuk berkenaan dengan pegawai kita yang pimpinan tentang dasar-dasar yang perlu mungkin kurang faham tentang dasar diusahakan dan diperjuangkan oleh luar atau dalam yang patut diberikan mereka di luar negeri. 16697 17 DISEMBER 1991 16698 Tuan Pengerusi, sudah tentu Malah kita menentang sikap sesetengah kelengkapan dari segi kenderaan, negara Barat yang mahu campur-tangan mahupun bangunan, walau macam dengan secara lebih mendadak dalam hal manapun diberi oleh Kerajaan tidak akan ehwal dalaman Myanmar dan kita yang mencukupi, oleh kerana sudah tentunya mengsyorkan agar diberikan peluang perkara yang sedemikian memerlukan kepada ASEAN yang berjiran dengan satu peningkatan perbelanjaan yang Myanmar yang lebih memahami sikap, banyak. Saya ucapkan terima kasih pemikiran, pendirian, kebudayaan dan kepada Yang Berhormat dari Larut dan cara hidup sehari-hari orang-orang di beberapa orang lagi Yang Berhormat negara ASEAN ini, supaya kita dapat yang telah menyokong kuat supaya lebih mencuba dahulu dengan menggunakan banyak peruntukkan diberikan kepada budibicara kita di ASEAN ini untuk kita Kementerian Luar Negeri untuk membuat satu con structive engagement melengkapkan kemudahan kenderaan dan berbincang dengan pihak pentadbir dan bangunan sekiranya kita ingin Myanmar untuk menukar sistem memperjuangkan lagi imej negara kita. pentadbiran yang ada kini, yang sudah Apatah lagi kita di akhir-akhir ini telah tentu tidak sesiapa pun boleh mengambil sikap pro-aktif seperti yang menyokong ataupun boleh menerima. dikatakan oleh Yang Berhormat Batang Lupar tadi di dalam dasar luar kita. Maka itu telahpun diterima oleh negara-negara Barat dan kini kita Kita juga sentiasa memikirkan untuk serahkan kepada Setiausaha Luar menambahkan segala kemudahan, Filipina yang dilantik untuk mewakili peruntukan dan juga untuk mendapatkan ASEAN bagi mencuba memulakan kenderaan-kenderaan yang baik sedikit dailog dengan pentadbir Myanmar dan juga kalau boleh kita mahu membeli supaya dapat mereka lebih peka tentang hartanah ataupun bangunan di luar kepentingan penduduk yang ramai dan negeri. Oleh kerana itu sudah tentu tidak menggunakan sistem yang dalam jangka panjangnya lebih menindas kehendak ramai di sesebuah menguntungkan daripada kita menyewa negara. setiap masa. Tetapi ianya semua tertakluk kepada kcupayaan kita dari Di sini suatu lawatan telahpun dibuat masa kesemasa. yang diketuai oleh Setiausaha Luar Filipina dan dianggotai oleh lebih kurang Yang Berhormat dari Tumpat tadi sejumlah 9 orang yang telahpun pergi ke banyak menyentuh tentang dasar. Itu Myanmar, ke Yangoon dan dapat sudahpun terkeluar. Untuk menjawab berjumpa dengan tak kurang dari enam pun saya belum pasti lagi sama ada patut orang menteri-menteri Kerajaan saya jawab atau tidak. Tanya dia hendak, Myanmar dan lain-lain pemimpin dan dengar tidak mahu. Tetapi saya ingin telah dapat melahirkan perasaan kita dan bercakap sedikit tentang Myanmar. Ahli juga perasaan lain-lain negara asing Parlimen DAP pun begitu juga, sudah terhadap regim yang mentadbir tanya—keluar. Myanmar. Sekurang-kurangnya kita telah dapat menyampaikan apa yang Tentang isu Myanmar ini, kononnya perlu disampaikan kepada mereka untuk kita mengambil sikap double standard mereka pertimbangkan walaupun pihak ataupun mengikut telunjuk Setiausaha rombongan itu tidak dapat berjumpa Luar Amerika, kononnya. Saya ingin pemenang Nobel Peace Prize yang menyangkal sekeras-kerasnya disebutkan oleh Yang Berhormat dari bahawasanya kita tidak langsung Padang Terap dan Ahli DAP tadi, tetapi menurut telunjuk ataupun mengikut kita merasakan bahawa ini langkah arahan yang dibuat oleh sesiapa, apatah permulaan untuk kita cuba menye- lagi Setiausaha Luar Amerika Syarikat. lesaikan maslaah di Myamnar dan sudah 16699 17 DISEMBER 1991 16700 tentu satu lawatan tak akan dapat akan menyusahkan lagi negara itu. Maka selesaikan semua masalah yang sekian perkara ini telahpun disampaikan dan lama ini wujud di Myanmar. Saya kira, kita akan tunggu reaksi mereka dan kita selepas ini kita akan terus membuat akan buat Iain-lain kunjungan kalau lawatan-lawatan yang tertentu, malah perlu sekiranya tidak ada apa-apa kita juga dapat tahu bahawasanya perubahan. Myanmar juga telahpun dijemput untuk berdialog dengan ASEAN dalam Yang Berhormat Batang Lupar platform-platform yang tertentu yang akan ditentukan kelak. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Petaling Jaya Yang Berhormat dari Batang Lupar bangun. Beri jalan? tadi telahpun menyentuh juga Dr Kua Kia Soong: Terima kasih, Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Tuan Pengerusi. Saya ingin bertanya bin Haji Mahiruddin): Yang adakah Kerajaan Malaysia jujur dan Berhormat, Ipoh bangun.Beri jalan atau ikhlas memandangkan bahawa Kerajaan Malaysia membekalkan senjatapi tidak? kepada regim Myanmar dan juga memberi latihan kepada anggota polis Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che dan tentera Myanmar? Wan: Kalau soalan itu yang berpatutan, janganlah membuang masa ya. Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Wan: Saya tidak begitu dengar tadi, Tuan Lau Dak Kee: Saya hendak adakah kita bekalkan senjata? tahu sama ada Kerajaan-kerajaan ASEAN telah berbincang antara satu Dr Kua Kia Soong: Adakah Kerajaan dengan lain untuk mendapatkan satu Malaysia bekalkan senjatapi kepada pendirian yang sama terhadap perkara- Myamnar dan juga melatih anggota- perkara yang berbangkit di Myanmar? anggota polis dan tentera Myanmar?

Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Wan: Tuan Pengerusi, semasa kita Wan: Jawabnya tidak. menentukan yang Setiausaha Luar Filipina itu menjadi wakil ASEAN, Yang Berhormat dari Batang Lupar Menteri-menteri Luar ASEAN telahpun juga membangkitkan tentang bersetuju bahawa sanya kita perlu peruntukan yang tak cukup yang berpakat dan berunding dengan pihak diberikan kepada Kementerian Luar. pentadbir di Myanmar agar Saya ucapkan terima kasih. Beliau juga menghormati kehendak ramai dan bercakap tentang badan-badan tertentu menukarkan sistem pentadbiran mereka di negara ini yang cuba hendak menjadi dengan membayangkan ianya disokong burung tiong kepada badan-badan luar oleh masyarakat yang ramai secara negara yang hendak membawa cara-cara demokratik yang lebih diterima oleh kita budaya-budaya Barat ke Malaysia yang semua. Itulah pendirian yang diterima, mana saya setuju dengan Yang yang disampaikan kepada Setiausaha Berhormat dari Batang Lupar Luar Filipina dan itulah yang dibawa bahawasanya usaha-usaha mereka itu kepada Pentadbir Myanmar, malah amat mendukacitakan seolah-olah ditekankan bahawasanya kalau mereka mereka tak sedar yang mereka juga itu masih berdegil lagi, mungkin Iain- datang dari kaum sebelah Timur dan kita lain negara akan mengambil sikap yang ada budaya dan cara kita sendiri untuk lebih kasar seperti mengadakan sanction menghadapi masalah dan berusaha dan sebagainya terhadap Myanmar yang mencari jalan untuk mengatasinya. 16701 17 DISEMBER 1991 16702 Yang Berhormat itu juga sedang berbuat sesuatu untuk mencadangkan supaya ditubuhkan suatu mempastikan dan kita juga tidak media ASEAN untuk kita dapat memberi ketinggalan untuk kita meningkatkan maklumat lebih tentang masalah dalam perdagangan kita dengan negara-negara ASEAN untuk kepentingan ASEAN dan yang berkenaan. Malah kita lebih yakin juga untuk kepentingan dunia bahawasanya kita mungkin lebih umummya.ini merupakan satu cadangan diterima sebab kita dapati bahawasanya yang baik, saya kira dan mungkin dapat penerimaan orang-orang di negara yang dipertimbangkan oleh Urusetia ASEAN berkenaan itu lebih senang, lebih suka pada masa yang tertentu. bekerjasama dengan kita kalau dibandingkan dengan kebanyakan Tentang kelambatan kita ratify treaty- negara lain. treaty, dengan izin,yang telah kita bersetuju untuk menandatanganinya, Yang Berhormat dari Padang Terap ingin saya menyatakan bahawasanya telah mengesyorkan banyak pandangan kini pihak Kementerian Luar Negeri yang bernas belaka dan saya ingin terpaksa bergantung kepada Pejabat merespon tentang perkara-perkara yang Attorney General untuk mendapatkan telahpun disentuh oleh beliau. feed back ataupun maklumbalas tentang treaty-treaty yang perlu kita Pertamanya, tentang tuntutan Sabah tandatangani. Oleh kerana terlampau oleh Filipina dan adakah ini tidak selesai banyak sangat beban yang lagi, menggugat semangat setia-kawan ditanggungkan kepada Pejabat Attorney antara kita dengan Filipina sebagai rakan General, maka itulah sebabnya banyak sejagat ataupun rakan dalam ASEAN. treaty-treaty yang perlu diratifykan Walaupun ianya tak dapat diselesaikan lambat kita mengesahkannya. Pihak dan walaupun secara rasmi, kita kurang Kementerian Luar Negeri telahpun ada hubungan dua-hala, tetapi pada dasar memohon untuk mewujudkan sebuah dan prinsipnya kita faham tentang Bahagian Treaty yang tersendiri dan keadaan di Filipina. dilengkapkan juga dengan pegawai- pegawai perundangan yang mahir dan Kita tahu bahawasanya Presiden fasih dalam bidang yang tertentu supaya Aquino sendiri ingin melenyapkan dapatlah kita mempercepatkan proses sekali gus tuntutan ini dan beliau dibantu untuk ratifykan treaty-treaty yang telah oleh banyak pegawai-pegawai tinggi kita setujui untuk ditandatangani. Insya yang lain seperti Setiausaha Luar beliau, Allah, kalau Yang Berhormat Ahli-ahli Kementerian Luar Fipilina pun sanggup Dewan Rakyat sokong supaya kita pohon menarik balik tuntutan ke atas Sabah ini. daripada Kementerian Kewangan Tetapi sistem di Filipina itu agak lain khususnya untuk mendapatkan per- sedikit dari sistem yang ada di negara untukan yang lebih untuk diwujudkan kita ini, yang mana tiap-tiap Ahli sebuah Bahagian Treaty, insya Allah Senate—dan bukan ramai sangat pun, 24 masalah kelewatan ini dapat kita atasi. orang—begitu berkuasa sekali, yang mana kalau seorangpun yang Yang Berhormat dari Batang Lupar menentang, maka apa sahaja cadangan juga telah menyentuh tentang Kerajaan akan batal begitu sahaja. pentingnya kita mempertingkatkan Kongres Filipina menyokong supaya isu perdagangan kita dengan negara-negara Sabah ini ditarik balik, tetapi malangnya Vietnam, Cambodia dan Laos yang kini pihak Senate, kesemua 24 orang Ahli dalam keadaan perubahan yang lebih Senate itu semua mereka itu dianggap sihat lagi. Saya ingin menyatakan bakal Presiden, semua mereka itu bahawasanya pihak Kerajaan memang menganggap mereka itu berkuasa kuat, peka tentang keadaan yang berlaku di dan tentunya mereka apabila setiap kali negara-negara yang berkenaan dan kita ada perkara-perkara yang kontroversial, 16703 17 DISEMBER 1991 16704 mereka mengambil tindakan atau yakin, mungkin pada suatu masa kelak pendirian yang menentang kehendak ianya akan dapat diselesaikan. Kerajaan. Sebab itulah mengapa ianya gagal, ditolak oleh Senate, sebab Yang Berhormat dari Padang Terap seorang-dua Ahli Senate yang tidak pula bertanya tentang pendirian setuju ianya ditarik balik. Maka kita Malaysia terhadap Khmer Rouge di telah serahkan balik kepada kerajaan Cambodia. Saya ingin menyatakan pentadbiran Filipina sendiri untuk bahawasanya kita menyokong apa yang mengatasi masalah ini. telah diputuskan di Persidangan Paris yang dihadiri oleh keempat-empat Kita tidak ada masalah daripada segi kumpulan yang dulunya bersengketa di Sabah, sebab ianya hak-mutlak kita dan Cambodia. Dan kita serahkan rakyat kita juga menyatakan bahawasanya Cambodia sendiri menentukan corak semangat setia-kawan kita pada pemerintahan mereka apabila prinsipnya tidak tergugat. pilihanraya umum diadakan di bawah pengawasan Bangsa-Bangsa Bersatu. Myanmar tadi telah saya sentuh Kalau sekiranya rakyat Cambodia sebentar tadi yang saya ingat telah cukup menolak Khmer Rouge kerana seperti saya terangkan. baru-baru ini kita dengar bahawasanya apabila pemimpin Khmer Rouge balik Tuan Nurnikman bin Abdullah: ke Phnom Penh, Cambodia; rakyat (Bangun) mereka telah membuat rusuhan dan sebagainya. Maka ianya akan pupus Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar secara sendiri. Sebab apa, kini bin Haji Mahiruddin): Yang pilihanraya umum sedang dirancang Berhormat, Kimanis bangun. untuk diadakan di Cambodia di bawah pengawasan Bangsa-bangsa Bersatu. Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Maka tidak perlu kita kini mengambil Wan: Sila. apa-apa tindakan terhadap Khmer Rouge atau mana-mana puak. Kita serahkan kepada rakyat Cambodia sendiri untuk Tuan Nurnikman bin Abdullah: menentukan masa depan kumpulan itu Tuan Pengerusi, saya minta penjelasan. sendiri. Adakah ini satu mainan atau satu lawak jenaka oleh Kerajaan Filipina tentang Dato' Affifudin bin Haji Omar: perhubungan untuk melupuskan Saya maksudkan begini, Yang tuntutan ke atas Sabah. Di mana di Lower Berhormat. Andainya di dalam House, mereka ini bergiat cergas untuk pilihanraya yang akan diadakan itu, melupuskan tuntutan ke atas Sabah tetapi ditakdirkan Khmer Rouge menang dan di pihak Senate, mereka ini tidak memerintah Cambodia, apa tindakan bekerjasama. Adakah ini satu mainan kita? Apa anticipation untuk itu? atau satu perkara yang sebenarnya. Apakah pendapat Kementerian yang Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che berkenaan tentang perkara ini. Adakah Wan: Tuan Pengerusi, itu satu andaian. kemungkinan lambat-laun perkara ini Ianya tidak dapat kita hendak sangka akan dapat diatasi? Jikalau tidak, apakah atau hendak pastikan siapa menang. Kita akibatnya? lihat dululah. Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Tuan Pengerusi, berkenaan EAEC Wan: Tuan Pengerusi, kalau hendak dan tentangan setengah negara, dan main pun bukan pentadbiran Kerajaan mungkin ini satu kesilapan seperti yang Filipina, ianya mungkin dilakukan oleh dinyatakan oleh Yang Berhormat. Saya seorang dua ahli Dewan Senate. Dan kita fikir tidak begitu. Saya fikir ianya lebih 16705 17 DISEMBER 1991 16706 disebabkan oleh campurtangan orang pegawai kita masih lagi mampu dari segi luar daripada ASEAN yang protokol sambil tidak mencuaikan tugas menyebabkan mungkin kononnya ada mereka sebagai pegawai-pegawai yang sedikit tentangan daripada pemimpin di sepatutnya peka terhadap masalah kalangan kita di ASEAN. Ini pun dapat diplomasi, hubungan luar negara kita kita atasi melalui Persidangan Menteri- dengan negara Britain. Menteri Luar di Kuala Lumpur baru- baru ini di mana telahpun dapat kita Yang Berhormat juga bertanya tukarkan daripada EAEG ke EAEC. tentang status Tan Sri Ghazali Shafie Maka ia telah menjadi projek ASEAN dan orang-orang lain seperti Dato' Musa kini. Tidak timbul lagilah tentangan Hitam.Yang Berhormat dari Pagoh pun daripada Indonesiakah atau mana-mana bertanya soal Dato' Musa. Jadi, saya negara oleh kerana ianya mainan kuasa- ingin jawab sekaliguslah. kuasa yang luar daripada ASEAN yang pada mulanya ingin melihatkan EAEC tidak wujud. Tetapi kini, kita sudahpun Tan Sri Ghazali Shafie adalah bersetuju dan ASEAN sebulat suara Penasihat Khas kepada Perdana Menteri menerima EAEC sebagai projek dalam hal-ehwal luar. Kita akurlah ASEAN. Dan kita akan terus berusaha tentang ketokohan Tan Sri Ghazali supaya ianya dapat diterima oleh Iain- dalam bidang luar negeri. Itulah lain negara di Asia Timur. sebabnya mengapa khususnya Perdana Sesungguhnya ia tidak akan dapat Menteri sendiri tidak meninggalkan diwujudkan dalam masa sehari dua atau beliau dan menggunakan beliau dalam sebulan dua kerana dalam proses perkara tertentu dalam mewakili antarabangsa, perkara-perkara sebegini Perdana Menteri sendiri dalam kerja- mengambil masa bertahun-tahun. kerja luar yang tidak mungkin boleh Contohnya APEC, tiga tahun baru dibuat oleh Perdana Menteri sendiri. menjelma. EC, berapa tahun? Lama. Maka ditugaskan Tan Sri Ghazali Shafie Maka EAEC pun mungkin perlukan khususnya untuk mewakili Perdana masa juga sedikit sebelum ianya dapat Menteri di tempat-tempat dan dalam diwujudkan dan diterima oleh semua keadaan-keadaan yang tertentu. pihak. Dato' Musa Hitam pun begitu jugalah. Yang Berhormat dari Padang Terap Tetapi lebihnya sedikit, Dato' Musa juga menimbulkan tentang masalah ianya bertaraf Menteri. Beliau berpusat protokol seperti di London khususnya di New York sebagai Wakil Khas di yang begitu sibuk menerima kunjungan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. V4VIP kita dari masa ke semasa. Oleh Beliau juga membantu kerja-kerja sebab itu, kita tempatkan di London Perdana Menteri, membantu kerja-kerja itu lebih pegawai. Pegawai-pegawai di Wakil Tetap kita di New York dan boleh sana pun dibahagi-bahagikan tugas digunakan juga pada masa-masa dan masing-masing, misalnya High ketika yang tertentu untuk membetulkan Commissionernya tugas dia untuk keadaan, silap fahamkah ataupun menyambut orang-orang ini, dia punya menjadi Wakil Khas Perdana Menteri deputy menyambut orang-orang itu, untuk mendapat sesuatu yang perlu manakala pegawai-pegawai lain daripada pemimpin-pemimpin yang menyambut orang-orang ini, supaya boleh kita temui melalui wakil yang tidaklah menjejaskan sangat kerja-kerja ditugaskan seperti Dato' Musa. Masa mereka sebagai wakil kita di sana. beliau bertugas itu terpulang kepada budibicara Perdana Menteri.Ianya boleh Setakat ini walaupun London disambung ataupun ditamat, itu merupakan pusat yang paling kerap bergantung atas budibicara Perdana dikunjungi oleh VVIP kita, pegawai- Menteri sendiri. 16707 17 DISEMBER 1991 16708 Akhirnya, Yang Berhormat dari Perdana Menteri, Timbalan Perdana Padang Terap bertanyakan peranan ISIS. Menteri dan Menteri-menteri ke luar ISIS ialah sebuah organisasi "think- negeri tentang begitu ramai delegasi tank". la tidak membuat dasar. la hanya yang mengikuti rombongan tersebut. bertujuan untuk memerah otak pakar- Saya ingin menjelaskan bahawasanya pakar pemikir dari dalam atau luar daripada pihak Kerajaan yang mengikuti negara, daripada Kerajaan, daripada lawatan-lawatan tertinggi ini hanyalah swasta untuk membincangkan perkara- terdiri daripada Menteri-menteri yang perkara tertentu mengikut keadaan- tertentu sahaja yang ada kaitan dengan keadaan yang tertentu. Dan ianya baik lawatan tersebut serta pegawai-pegawai bagi kita untuk mendapatkan feed-back yang berkaitan sahaja, tak lain daripada tentang pemikiran, tentang trend, dengan itu. Saya ingin menyatakan izin, pemikiran pakar-pakar berkenaan bahawasanya anggota daripada swasta ini untuk kita laporkan kepada Kerajaan itu tidak dibiayai oleh Kerajaan dan dari itu pula kita boleh langsung, mereka terpaksa membiayai menggubalkan dasar kita mengikut trend segala perbelanjaan mereka sendiri. dan pergolakan yang berlaku dari masa Rombongan-rombongan seperti penari, ke semasa. penyanyi dan sebagainya adalah dibawa pada masa dan ketika yang tertentu Dr Tan Seng Giavv: (Bangun) sahaja untuk perkara yang tertentu, untuk menjayakan lagi rombongan yang Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar tertentu dan tidaklah sebagaimana biasa bin Haji Mahiruddin): Yang dibuat dalam semua lawatan. Berhormat dari Kepong bangun. Keduanya, kesemua perbelanjaan Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che kedutaan kita di luar negeri diauditkan oleh auditor kita daripada Kementerian Wan: Sila. Luar Negeri yang pergi melawat ke Kedutaan-kedutaan kita dari masa ke Dr Tan Seng Giaw: Penjelasan. semasa untuk mempastikan segala Apakah boleh Ahli Parlimen seperti saya perbelanjaan itu tepat dan betul. atau Padang Terap dan sebagainya menyertai ISIS sebagai anggota. Apakah Tentang EAEC, Yang Berhormat dari kelayakan, dan apakah yang perlu dibuat Klang mengesyorkan mengapakah tidak kerana nampaknya ISIS itu begitu baik EAEC ini menjemput Amerika Syarikat untuk menyumbangkan kepada negara. sebagai ahli bersekutu. Saya kira ini tidak perlu, sebab kita ada satu lagi badan Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che yang dipanggil APEC yang mana USA Wan: Ahli Yang Berhormat ada peluang adalah sebuah anggota dalam APEC. untuk menyuarakan pendapat Yang Itulah platformnya yang boleh pihak Berhormat dalam Dewan Parlimen ini, USA membincang tentang masalah bebas, in fact lebih masa yang diberikan ekonomi antarabangsa dengan negara- kepada Yang Berhormat daripada Iain- negara di Asia Timur dalam platform lain ahli yang dijemput untuk yang sedia ada. Maka cadangan Yang menghadiri sidang di ISIS untuk Berhormat itu, saya fikir tak perlu kita menyampaikan pendapat. Yang buat, sebab sudah adanya APEC. Berhormat lebih berpeluang, in a better position, dengan izin, untuk Yang Berhormat dari Pagoh menyampaikan pandangan dalam Dewan yang mulia ini. Dr Tan Seng Giaw: (Bangun) Yang Berhormat dari Klang juga telah Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar mengambil bahagian dan bertanya bin Haji Mahiruddin): Kepong bangun tentang lawatan yang dibuat oleh lagi. 16709 17 DISEMBER 1991 16710 Dr Tan Seng Giaw: Tuan Pengerusi, tetapi kita ambil berat juga dan kita minta saya hendak bertanya Yang Berhormat Kedutaan kita memberi penerangan dan Timbalan Menteri Luar Negeri, bukan memberi segala jawapan dalam apa hendak tanya Yang Berhormat dari sahaja perkara yang mungkin dibangkit Larut. Apakah kedudukan EAEC yang boleh memburukkan negara sekarang dengan penukaran istilah kita daripada group kepada cocus, mungkin desakan daripada salah satu negara di Dr Kua Kia Soong: (Bangun) dalam ASEAN. Tetapi mengapa kita tukarkan dengan begitu mudah wal hal Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Amerika Syarikat selepas istilah itu bin Haji Mahiruddin): Yang ditukar pun menunjukkan keengganan Berhormat, Petaling Jaya bangun. untuk mengiktiraf EAEC. Apakah Hendak beri jalan ya. kedudukan sekarang mengenai Tokyo, sama ada Tokyo sekarang berminat Dr Kua Kia Soong: Sedikit sahaja. dengan menjadi cocus sekarang ini Terima kasih, Tuan Pengerusi. Adakah ataupun Amerika sudah pun mengakui Wisma Putra membezakan antara EAEC? penunjuk-penunjuk perasaan ada yang baik atau ada yang tak baik. Misalnya Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che saya rasa tunjuk perasaan anti palm oil, Wan: Tuan Pengerusi, saya sudah terang itu saya rasa tak baik. Tetapi saya rasa tadi awal-awal lagi tentang status EAEC, tunjuk-tunjuk perasaan di luar negeri Yang Berhormat tak dengarkah? Saya yang tentang ISA, saya rasa itu tunjuk- sudah terangkan, tak payah diulang lagi. tunjuk perasaan yang baik. Yang Berhormat dari Pagoh telah Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che menyentuh tentang kempen anti Wan: Itu pendapat Yang Berhormatlah, Malaysia ini diadakan oleh badan-badan saya tak semestinya bersetuju. tertentu di tempat-tempat yang tertentu di luar negara. Kita memang diberi Yang Berhormat dari Pagoh juga taklimat tentang perkara-perkara yang membangkitkan tentang peranan sedemikian, malah pada tahun ini juga penerangan luar kita adakah cukup dan kita telah dapat lebih kurang 5-6, jumlah adakah kita perlu ambil pakar yang yang tepat saya tak dapat hendak tertentu, apakah kesannya. Saya ingin beritahu sekarang ini, sudah lupa, tetapi menyatakan bahawasanya dalam bidang lebih kurang 5-6 laporan yang tertentu dan dalam kes tertentu, kita menunjukkan bahawasanya ada tunjuk- perlu juga mengambil pakar yang tunjuk perasaan khususnya kini tentang tertentu. Contohnya macam isu masalah masalah anti kayu tropika yang diadakan anti soya bean di USA lebih kurang 8-9 di ibu-ibu negara yang tertentu dan ini tahun yang sudah, kita terpaksa dibuat oleh badan-badan non­ mengambil pakar-pakar yang tertentu government (NGO) dan yang hadir pun untuk menolong kita memperjuangkan tak ramai, segelintir sahaja yang kelapa sawit dan nampaknya ia berjaya memekik-mekik membawa placard hinggakan kini kita dapati bahawasanya begitu sahaja yang tidak ada langsung pihak Kerajaan Amerika Syarikat kesan kepada masyarakat sekeliling. telahpun mengeluarkan arahan agar Kita memerhatikannya dan kita memberi labelling yang mengatakan kelapa sawit taklimat, kalau mereka dekat dengan itu buruk untuk kesihatan telahpun pejabat kita, kita bawa mereka masuk diperintah ditarik balik dan kini sudah dan beritahu tentang keadaan yang habis tentangan terhadap minyak kelapa sebenarnya. Setakat ini walaupun kita sawit di Amerika Syarikat. Walaupun ia dapati tidak berkesan daripada segi mengambil masa yang lama dan kita mempengaruhi masyarakat setempat, telah mengeluarkan peruntukan yang 16711 17 DISEMBER 1991 16712 banyak, tetapi ianya telahpun dapat kita Tuan Wong Wing On: Jadi saya atasi dengan sempurnanya. Begitu juga terkagumlah apabila Yang Berhormat dalam isu anti kayu tropika.Kita lihat Timbalan Menteri kata dia belum dapat sekarang ini amat menjadi-jadi sangat apa-apa keputusan penyiasatan, tetapi dan kalau ianya masih lagi menjadi-jadi, dia guna perkataan 'rusuhan'. Setahu kita terpaksa juga mungkin mengambil saya Allahyarham Kamal Ahmad bukan pakar yang tertentu. Malah hari ini kita mati dalam satu keadaan rusuhan, tetapi baca dalam suratkhabar, Menteri dia sebagai pelancong biasa yang dekat Perusahaan Utama telah menyatakan dengan satu memorial service yang aman bahawasanya Kementerian beliau telah damai, sementara itu Tentera Indonesia dapat peruntukan sebanyak $2 juta, kalau menembak mereka yang tidak bersenjata tak silap saya untuk membuat video- langsung. video, risalah-risalah untuk kita Saya terkejut mengapa Yang memerangi kempen anti balak ataupun Berhormat Timbalan Menteri anti kayu tropika ini. menggunakan perkataan rusuhan untuk Yang Berhormat dari Kampar dan menyifatkan keadaan itu. Yang kedua, Petaling Jaya telah membangkitkan mengapa kerajaan Malaysia boleh masalah isu yang berlaku di Timur membidas Israel untuk menduduki tanah Timor. Saya ingin menyatakan Palestin, tetapi bukan seperti Indonesia bahawasanya dalam keadaan menduduki secara haram tempat orang sedemikian sudah tentu kita tidak akan Timor-Timur. Bukankah tindakan dapat menerima apatah lagi apabila anak Indonesia itu menduduki Timor-Timur warganegara kita terkorban dalam satu satu tindak-tanduk imperialisme? rusuhan di tempat yang tersebut, tetapi Imperialisme bukan sahaja di Barat, ada kita mempunyai cara kita tersendiri di Timur juga di dunia ketiga, regional untuk mengatasi masalah-masalah yang imperialism. sensitif seperti ini. Selama ini kita berjaya dalam kita menghadapi masalah- Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che masalah seperti ini dengan mengambil Wan: Tuan Pengerusi, itulah tafsiran sikap dan cara kita sendiri untuk DAP, ini sesungguhnya tidak serupa menghadapinya membawa kepada dengan pendirian kita, Kerajaan kejayaan yang kita ingini. Kita tidak Malaysia. (Tepuk) perlu memekik-mekik ataupun membuat Yang Berhormat dari Parit Sulong tindakan-tindakan yang mungkin boleh telah membangkitkan tentang masalah merugikan kita daripada segi jangka yang terdapat di Suruhanjaya Tinggi di panjang. Maka pihak Kerajaan begitu New Zealand. Saya ingin menyatakan yakin sekali dengan cara kita dan dengan bahawasanya kita akan ambil berat strategi kita untuk mengatasi masalah- tentang pendapat Yang Berhormat itu masalah yang berkaitan dengan negara- dan kita akan negara yang tertentu dalam hal yang tertentu.Tak payahlah pihak wakil Dr Kua Kia Soong: (Bangun) daripada DAP memberi nasihat- nasihat, oleh kerana setakat ini pihak Kerajaan Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar tak pernah pun yakin yang cara, tindak- bin Haji Mahiruddin): Yang tanduk, strategi DAP itu boleh membawa Berhormat Timbalan Menteri, Petaling kepada apa-apa kejayaan. (Tepuk) Jaya bangun, hendak beri jalan atau tidak? Tuan Wong Wing On: (Bangun) Dato' Dr Abdullah fAdzil bin Che Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Wan: Cukup, sudah habis cerita itu. Kita bin Haji Mahiruddin): Kampar berpindah kepada Parit Sulong pula. bangun, Yang Berhormat. Saya tidak beri jalan. 16713 17 DISEMBER 1991 16714

Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar oleh kerana itu bukan persidangan yang bin Haji Mahiruddin): Dia tidak beri dianjurkan oleh Kerajaan, maka payah jalan lagi. sedikitlah pihak Kedutaan untuk mengeluarkan peruntukan untuk Dr Kua Kia Soong: Soalan saya pegawai-pegawai kita menghadiri bclum dijawab lagi. persidangan-persidangan yang tersebut. Walau bagaimanapun, pihak Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Kementerian Luar sedang mengambil bin Haji Mahiruddin): Yang dan mengatur langkah untuk Berhormat tunggu sebcntar, dia belum membincang dengan pihak tertentu habis menjawab lagi. dalam Kerajaan kita ini supaya dapat kita menambahkan pegawai dan Dr Kua Kia Soong: Belum habis lagi. menambahkan peruntukan agar dapat kita membantu Ahli-ahli Yang Dato' Dr Abdullah Fadzil bin Che Berhormat yang menghadiri sidang- Wan: Kita akan ambil berat tentang sidang yang penting seperti ini. segala perkara yang sedang dialami oleh Itulah sahaja yang dapat saya sentuh wakil kita di New Zealand mengikut ataupun jawab di atas pertanyaan- keadaan dan mengikut keupayaan kita pertanyaan ataupun perkara-perkara dari masa ke semasa. yang dibangkitkan oleh Ahli Yang Tentang wakil Mujahidin di dalam Berhormat dan saya ucapkan berbanyak- satu sambutan peristiwa Memali baru- banyak terima kasih. baru ini, Kementerian akan mengambil tindakan sewajarnya untuk menyiasat Dr Kua Kia Soong: Tuan Pengerusi, perkara ini sebelum sesuatu tindakan tadi dia kata belum habis lagi, sekarang diambil mengenai pcrkara yang amat sudah habis. serius ini. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Yang Berhormat dari Santubong yang bin Haji Mahiruddin): Dia yang tahu akhir berucap tadi telah meminta bila dia habis Yang Berhormat. ataupun menyatakan bahawasanya terdapat layanan yang kurang Dr Kua Kia Soong: Bukan, dia belum memuaskan semasa ada delegasi CPA, jawab soalan-soalan saya. IPU dan AIPO membuat lawatan ataupun menghadiri persidangan-persidangan Tuan Wong Wing On: Ya, dia belum berkenaan di tempat yang tertentu. Saya jawab apa itu imperialisme. ingin menyatakan bahawasanya kita akan ambil perhatian dalam perkara ini Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar dan kita akan berusaha untuk bin Haji Mahiruddin): Ya, duduk memperbaiki lagi keadaan yang telah dahulu! Duduk sebentar, sila duduk! pun disebutkan oleh Yang Berhormat. Yang Berhormat Timbalan Menteri, ada Ingin saya nyatakan bahawasanya apa-apa tambahan-tambahan? masalahnya yang selalu didapati ialah disebabkan kurang kakitangan Tuan Wong Wing On: Yang terutamanya dan kurang peruntukan Berhormat itu menggunakan perkataan untuk kita menghantar mana-mana rusuhan, apakah penyiasatan dibuat? pegawai di mana-mana Kedutaan untuk mengikuti sidang-sidang yang bukan Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar dianjurkan oleh Kerajaan dan sidang- bin Haji Mahiruddin): Kampar, minta sidang yang berkenaan itu walaupun duduk! Yang Berhormat Timbalan penting daripada segi negara kita, tetapi Menteri, ada apa-apa tambahan? 16715 17 DISEMBER 1991 16716 Dr Kua Kia Soong: Tuan Pengerusi, Wang sebanyak $182,207,500 untuk tadi saya ada bertanya beberapa soalan Maksud B.51 diperintahkan jadi yang penting, tetapi tidak dijawab. sebahagian daripada Jadual. Pertama, adakah Kerajaan Malaysia akan mengisytiharkan dan menghormati Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar resolusi-resolusi PBB tentang East- bin Haji Mahiruddin): Masalahnya Timur dan tadi Yang Berhormat ialah bahawa perbelanjaan sebanyak Timbalan Menteri juga menafikan $22,760,000 yang disebutkan untuk bahawa Maksud P.51 dalam Anggaran Pembangunan bagi tahun 1992 Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar hendaklah diluluskan. bin Haji Mahiruddin): Yang Berhormat, dia sudah jawab, Malaysia Masalah dikemuka bagi diputuskan mempunyai pendirian yang sendiri dan disetujukan. terhadap masalah-masalah ini. Wang sebanyak $22,760,000 untuk Maksud P.51 diluluskan jadi sebahagian Dr Kua Kia Soong: Tentang soalan daripada Anggaran Pembangunan, 1992. saya mengenai membekalkan senjatapi dan Maksud B.52 (Jadual)— Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar Maksud P.52 (Anggaran Pembangunan bin Haji Mahiruddin): Yang 1992)— Berhormat, Yang Berhormat. Kita tidak banyak masa Yang Berhormat, sudah Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar cukup ya. bin Haji Mahiruddin): Kepala Bekalan B.25 dan Kepala Pembangunan P.52 di Dr Kua Kia Soong: Bukan,diabelum bawah Kementerian Kerja Raya terbuka jawab lagi. Adakah Timbalan Menteri untuk dibahas. Batang Sadong. ada menafikan Kerajaan ada mem­ bekalkan senjatapi kepada Myanmar, 7.17 ptg. tetapi saya juga ada beri bukti-bukti mengenai Kerajaan Malaysia telah Tuan Wahab bin Suhaili (Batang membekalkan senjatapi kepada Sadong): Tuan Pengerusi, saya merujuk Indonesia pada kepada mukasurat 253, Maksud Bekalan B.52, Butiran 010000 Pengurusan Am. Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar bin Haji Mahiruddin): Yang Izinkanlah saya membahas butiran ini Berhormat, cukuplah, soalan sudah secara am dahulu. Melihat daripada dijawab. Yang Berhormat mintalah program-program dan aktiviti-aktiviti kerjasama. yang akan dijalankan oleh Kementerian Kerja Raya dan dengan peruntukan yang Tuan Pengerusi (Tuan Haji Juhar disediakan oleh Kerajaan bagi tahun bin Haji Mahiruddin): Ahli-ahli Yang 1992 sebanyak lebih kurang $3 billion, Berhormat, masalahnya ialah bahawa iaitu melebihi peruntukan tahun 1991 wang sejumlah $182,207,500 untuk sebanyak $660 juta. Maksud B.51 di bawah Kementerian Saya mengalu-alukan Belanjawan ini Luar Negeri jadi sebahagian daripada dan mengucapkan setinggi-tinggi Jadual hendaklah disetujukan. tahniah kepada Kementerian Kerja Raya Masalah dikemuka bagi diputuskan, khususnya kepada Menteri Kerja Raya, dan disetujukan. yang tidak hadir pada hari ini dan semua 16717 17 DISEMBER 1991 16718 pihak yang terlibat yang telah berjaya ini adalah kecil berbelit-belit dan dibina mengarahkan objektif Kementerian ini, mengikut kesesuaian topografi seperti iaitu untuk merumus, merancang serta lingkaran bukit-bukau dan terdapat melaksanakan infrastruktur dan tempat-tempat yang merbahaya pada kemudahan awam dan untuk memenuhi musim hujan. 96% jalan ini belum keperluan pembangunan sosial dan diturapkan lagi. Yang selebihnya adalah ekonomi negara terutama di kawasan- jalan tanah merah bercampur batu. kawasan luar bandar, di samping menyelenggara, rnemperbaiki mutu dan Semasa Yang Berhormat Menteri meninggikan taraf infrastruktur dan Tenaga, Telekom dan Pos memegang kemudahan-kemudahan awam yang jawatan Menteri Kerja Raya dahulu, scdia ada. Saya bcrdoa agar objektif ini beliau pernah melawat dan akan tercapai. mencadangkan agar jalan ini dijadikan jalan utama (trunk road), dengan izin Tuan Pengerusi, saya merujuk kepada bagi menghubungi negeri Sarawak Mukasurat 259, Maksud P.52, Butiran dengan Kalimantan, Indonesia. Di 040000 Pembinaan Jalanraya Besar di Bahagian Kalimantan pula, dari Sarawak di bawah Tajuk 01 Jalan Besar Entekong ke Pontianak dihubungi Utama diperuntukkan $144 juta tahun dengan jalan raya yang bermutu tinggi, 1992; 02 Lebuhraya Pan-Borneo di mana terdapat "rigid and flexible diperuntukkan $16 juta; 03 Jalan ke pavement design", dengan izin, yang Projek Letrik Hidro $1 juta; 04 Lain-lain digunakan oleh Kerajaan Indonesia. Jalanraya Besar diperuntukan $46 juta. Kesemuanya berjumlah $207 juta dan Memandangkan Jalan Raya Serian- saya akan membahas butiran ini di bawah Tebakang, Sempadan Indonesia ini tajuk-tajuk yang saya sebutkan tadi merupakan hanya sebatang jalan yang sekaligus untuk menjimatkan masa, diiktiraf oleh Kerajaan sebagai Tuan Pengerusi. "International Link Road" dan Kerajaan telah meluluskan jalan ini dibina ke taraf Tuan Pengerusi, saya ingin menarik (R05) dalam Rancangan Malaysia perhatian Dewan yang mulia ini kepada Keempat dahulu. satu arahan daripada Kementerian Kerja Raya mengenai penurunan taraf Jalan Tuan Pengerusi, mengenai kos Serian-Tebakang, Sempadan Indonesia, pembinaan, projek ini jika dibina di Bahagian Samarahan, iaitu di bawah sekarang ke tahap (R05) akan menelan tajuk 02. Jadi semuanya ada kena- belanja sebanyak $121 juta, terdiri mengena. Rujukan (10) dalam KKR daripada kos pampasan tanah, kos 0.592/SJ.l bertarikh 16.10.1991 yang pembinaan dan "overheads". Justifikasi mengarahkan pihak JKR Sarawak projek, jalan ini yang sekarang sudahpun menurunkan taraf jalan tersebut daripada berfungsi sebagai Lebuhraya Utama dan "trunk road Standard (R05)" ke taraf akan mempengaruhi perjalanan para "feeder road Standard (R03)". pelancong dan menggalakkan perdagangan di antara Sarawak dengan Tuan Pengerusi, sebelum saya Indonesia, di samping meninggikan lagi menyentuh tentang implikasi dan kesan sosio-ekonomi masyarakat setempat dan daripada penurunan taraf jalan ini, saya mengeratkan lagi silaturahim di antara terlebih dahulu akan membicarakan rakyat Sarawak dan rakyat Indonesia. tentang latar belakang dan objektif jalan ini dinaikkan tarafnya ke tahap "Trunk Tuan Pengerusi, saya telah Road" ataupun "International Link difahamkan bahawa panggilan tender Road". Jalan ini adalah lebih kurang 42 telahpun dibuat. Tender yang terendah kilometer dari Pekan Sedan atau 70 sekali bernilai $109, 996,784 telah kilometer dari Bandaraya Kuching. Jalan ditolak oleh Kementerian Kerja Raya 16719 17 DISEMBER 1991 16720 dengan alasan tidak cukup peruntukan dengan teliti sebelum ini akan juga dalam Rancangan Malaysia Keenam ini. menerima nasibnya. Sebaliknya Kementerian Kerja Raya Pada 25hb September, 1991 Yang mengarah supaya jalan ini diturunkan ke Berhormat Menteri Kewangan semasa tahap (R03) melalui suratrasmi sulit tadi berucap di Sekolah Rendah Kerajaan yang bertarikh 16hb Oktober, 1991 itu. Kampung Riih Daso, daerah Serian, Jalan ini sudahpun diubahsuai reka- ketika itu kita masih 'hot' dalam kempen bentuknya mengikut arahan yang pilihanraya negeri Sarawak. Beliau ada diberikan itu ke taraf (R03) dan anggaran menyatakan bahawa Kerajaan yang baru adalah $64 juta dibandingkan Persekutuan telah meluluskan per­ dengan peruntukan yang dibenarkan untukan untuk membina jalan ini ke taraf sebanyak $35 juta sahaja. Sudah tentu "trunk road Standard", dengan izin, Kementerian Kerja Raya akan dalam Rancangan Malaysia Keenam ini. terperanjat dengan anggaran baru ini, dan saya percaya ianya akan direject Jalan yang saya persoalkan adalah sekali lagi. jalan yang sama, Tuan Pengerusi. Pada 16hb Oktober, 1991 surat yang telah saya Tuan Pengerusi, terdapat beberapa nyatakan tadi, merupakan satu arahan implikasi daripada penurunan taraf jalan yang sudah dikeluarkan oleh ini dan dalam surat rasmi itu sendiri: Kementerian Kerja Raya kepada JKR (a) Sarawak sekarang mempunyai Sarawak. "International Road", dengan Pada 28hb Oktober, 1991 pula satu izin, yang bermutu rendah mesyuarat khas berhubung dengan jika dibandingkan dengan projek-projek pembangunan Kalimantan, Indonesia dan Kementerian Kerja Raya di Sarawak dan mempunyai jalan yang betul- Sabah telah mengesahkan keputusan betul bertaraf antarabangsa awal yang diberitahu oleh Ketua menghubungi Kuala Baram Setiausaha Kementerian tersebut dengan Brunei di Bahagian Utara berkenaan dengan penurunan taraf jalan negeri Sarawak. yang saya maksudkan tadi. (b) Rekabentuk asal telah diabandoned, dengan izin, Saya tidak menyalahkan pegawai- Kerajaan terpaksa membayar pegawai yang ada di Dewan yang mulia ini. Saya tidak juga menyalahkan KSU professional fees kepada Jurutera dan semua pegawai-pegawai yang Perunding yang telah dilantik. terlibat kerana melihat daripada surat Begitu juga bayaran baru mesti yang dibuat itu—saya mempunyai satu dibayar memandangkan kepada copy yang menyatakan: bidang dan skop rekabentuk sekarang sudah berubah. Bayaran "Saya telah diarahkan " me- ini saya telah difahamkan sudah nunjukkan bahawa yang menanda- melebihi $ 1. tangani surat ini Encik Fakuruddin bin Haji Ishak, Bahagian (c) Projek ini akan lambat disiapkan Pembangunan b/p Ketua Setiausaha seawal-awalnya dalam tahun Kementerian Kerja Raya telah 1994 ataupun tahun 1995— menerima arahan timely to be the issue in the next Parliamentary election, dengan Tuan Nurnikman bin Abdullah: izin. (Bangun) Itu implikasi. Implikasi politik. Ini yang amat penting disebabkan seni serba Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee boleh, "politics is the art of Keat): Yang Berhormat nanti sekejap, possibilities". Apa yang telah dirancang Kimanis bangun. 16721 17 DISEMBER 1991 16722

Tuan Nurnikman bin Abdullah: Tuan Wahab bin Suhaili: Saya belum habis, minta maaf. Oleh kerana Minta penjclasan. apa yang saya maksudkan di sini, daripada implikasi yang saya hendak Tuan Wahab bin Suhaili: Ya. gambarkan di sini, ialah tentang tarikh keputusan itu dibuat iaitu selepas PBDS Tuan Nurnikman bin Abdullah: kalah dalam "projek KMS92" tetapi Tuan Pengerusi, sekadar yang saya tahu menerima nasib "reject KMS92". Ini kita pada ketika ini membahaskan dalam yang penting, lebih-lebih lagi calon- Committee Stage, tetapiapa yang saya calon PBDS sendiri tewas di kawasan nampak Yang Berhormat membahaskan itu. Jadi, apa yang hendak saya dari segi, pertama, dasar dan, yang kedua bangkitkan daripada sequence of event adalah rhythm ataupun nada Yang ini adalah satu perkara yang mesti Kuala Berhormat berucap adalah query Lumpur tahu. Yang menandatangani ataupun komplen kepada Kementerian surat ini ialah orang Melayu, yang Kerja Raya. membuat perjanjian semasa pilihanraya, Kedua, saya ingin tahu dari Yang Menteri Kewangan, adalah orang Berhormat bagaimana beliau mendapat Melayu dan kawasan yang saya dokumentasi-dokumentasi daripada bangkitkan ini adalah 90% kawasan pihak Kementerian Kerja Raya dengan bukan orang Melayu. Bererti orang begitu teliti sekali? Melayu telah membohongi orang bukan Melayu di Sarawak. Ini saya hendak Tuan Wahab bin Suhaili: Terima beritahu. Jadi, siapakah dalang yang kasih. Memang saya ini komplen. Kita di memain peranan ini? Mungkin ada sini kalau tidak ada komplen, jangan gunting di sebalik lipatan. Ini Kuala datang ke sini. Kita buat komplen supaya Lumpur mesti tahu. orang Kuala Lumpur tahu. Saya belum habis lagi, sebab ini baru mukadimah. Tuan Pengerusi, saya mungkin ada Kalau saya sampai ke hujung, baru Yang dalam 5 minit lagi. Berhormat tahu "what isthe story behind it", mungkin ada udang di sebalik Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee mee Keat): Tidak boleh, Yang Berhormat. Jadi, ini saya rasa masa sudah cukup, Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Yang Berhormat. Keat): Yang Berhormat, kalau Yang Berhormat sebut ini mukadimah sahaja, Tuan Wahab bin Suhaili: Terima saya khuatir sangat, sebab saya baru kasih. sahaja fikir hendak nasihatkan Yang Berhormat menggulung ucapan. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Bagan. Tuan Wahab bin Suhaili: Saya tidak lari daripada tajuk Butiran yang saya maksudkan tadi. 7.31 mlm. Tuan Lim Hock Seng (Bagan): Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Terima kasih, Tuan Pengerusi. Benarkan Keat): Yang Berhormat sila gulung ya! saya merujuk kepada mukasurat 253 dan 257 Butiran 020000 berkenaan Jalan dan Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Jambatan, terutama sekali di bawah Minta saya gulung? (Ketawa) Butiran 070700 dan 070800 LLM Jalan dan Jambatan sekaligus. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Ya, sila gulung. Hendak beri jalan Tuan Pengerusi, suka saya membawa lagi? perhatian Kementerian Kerja Raya 16723 17 DISEMBER 1991 16724 bahawa terdapat ramai pengguna- ingat ada syarikat swasta telah diupah pengguna jambatan Pulau Pinang tidak atau ditawarkan untuk menjalankan berpuas hati oleh kerana mereka apabila pekerjaan-pekerjaan penyenggaraan, hendak membeli tiket bulanan di Pejabat tetapi didapati syarikat swasta ini LLM di Pulau Pinang ini, mereka kerjanya tidak memuaskan, dan pada terpaksa beratur dan berbaris untuk masa sekarang saya tidak nampak siapa selama berjam-jam untuk mendapat satu pun untuk membersihkan muka jalan dan buku tiket bulanan. Dan saya ingat juga tidak menjalankan kerja potong sistem menjual tiket bulanan ini boleh rumput dan menjaga pokok-pokok dibaikpulih dengan mengaturkan lebih tumbuhan, dan inilah semua kena banyak kaunter untuk menjual tiket diawasi. Saya difahamkan bahawa bulanan ini atau lebih baik lagi kalau penyenggaraan ini memakan belanja LLM sedia membenarkan Pejabat Pos sebanyak beratus ribu ringgit sebulan, atau agensi swasta di pekan-pekan atau tetapi adakah pihak yang berkenaan di mana-mana tempat supaya pengguna- membayar bayaran yang dikenakan pengguna dapat membeli tiket ini tanpa untuk penyenggaraan tetapi tanpa menunggu berjam-jam di Pejabat LLM membuat apa-apa kerja. Misalnya saya di Pulau Pinang ini. nampak yang dahulu ada sebuah kereta, ada sebuah lori yang cuci sampah, Tuan Pengerusi, juga saya mahu vacuum pump yang berjalan di tepi-tepi bangkit tentang kesesakan di pusat tol di jalan untuk menghisap pasir-pasir atau bahagian Butterworth iaity terdapat 7 tanah-tanah di sepanjang jalan, tetapi lane atau 8 lane bersedia di tol, tetapi sekarang kereta itu pun tidak ada lagi tiap-tiap hari hanya 4 baris tol sahaja dan tidak ada nampak pekerja-pekerja dibuka dan pada masa petang apabila buat apa-apa di sepanjang Jambatan kawasan perindustrian berdekatan Pulau Pinang ini. dengan tol ini semua mahu balik ke Pulau Pinang, terutama sekali pada hari cuti am Tuan Pengerusi, juga satu perkara dan Sabtu atau Ahad petang, keadaan yang saya ingin membangkit berkenaan kesesakan sangat membimbangkan, dengan jambatan ini ialah apabila pihak kerana mereka berbaris atau beratur yang berkenaan membuat jejambat, sampai setengah kilometer panjangnya, lebuhraya di Jambatan Pulau Pinang ini dan ini kadangkala kenderaan- terdapat juga sebahagian jalan yang kenderaan kena berhenti di atas jejambat memasuki kawasan perindustrian Prai untuk memasuki ke rumah tol ini. Maka ini melintasi di atas pile-cap jejambat ini dengan ini, saya ingin menarik perhatian dan oleh kerana kawasan perindustrian pihak yang berkenaan supaya bukalah Prai ini adalah satu kawasan yang sepenuhnya ketujuh-tujuh atau lapan tanahnya lembut, maka muka jalan selalu baris lane ini untuk pengguna-pengguna tenggelam, tetapi pile-cap yang dibina di jambatan membeli tiket dengan cepat atas piling itu tidak tenggelam. Dan ini dan jimat masa dan tidak perlu beratur di mengakibatkan muka pile-cap tunjuk ke sepanjang jalan tersebut. muka jalan dan apabila motorsikal sampai ke pile-cap sana dia kena Tuan Pengerusi, suka juga saya mengelakkan tonjolan ini, maka selalu menarik perhatian pihak JKR bahawa berlaku kemalangan di kawasan sana. penyenggaraan jambatan ini amatlah Saya berharap ada pihak yang berkenaan tidak memuaskan oleh kerana concrete selalu meronda dan mengambil langkah fender atau railing concrete itu tidak untuk membaiki keadaan ini supaya dicuci atau digosok dengan sempurna boleh menyelamatkan yang penting ini. dan jambatan ini tidak berapa tahun sahaja telah nampak begitu tua dan muka Tuan Pengerusi, jikalau saya tidak railing itu semua sudah jadi tumbuhan salah pada tahun 1989 bekas Menteri fungus dan menjadi hitam-hitam. Saya Kerja Raya ada berkata bahawa bayaran 16725 17 DISEMBER 1991 16726 tol Jambatan Pulau Pinang akan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee diturunkan, tetapi sehingga sekarang Keat): Yang Berhormat, itu di bawah apa-apa tanda pun tiada. Saya ingat ini Butiran yang ke berapa? sudah timbul lama dan jikalau pihak berkenaan tidak mahu menurun bayaran Tuan Lim Hock Seng: Ini di bawah tol kepada Jambatan Pulau Pinang Butiran 070700 Lembaga Lebuhraya patutlah diumumkan kepada orang ramai Malaysia (LLM) dan Jalan. Sedikit supaya persoalan ini dapat diselesaikan sahaja. dan pengguna-pengguna tidak payahlah menunggu keputusan dari pihak yang Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee berkenaan. Keat): Saya rasa ini tidak kena-mengena Tuan Pengerusi, mukasurat 257, secara langsung. Butiran 070800 iaitu keselamatan jalan raya. Tuan Lim Hock Seng: Diharaplah pihak LLM boleh menjalankan lebih Seringkali kita mendengar bahawa rondaan supaya dapat memberi antara satu punca yang mengakibatkan perkhidmatan atau pertolongan kepada kemalangan jalan raya adalah kecuaian pemandu-pemandu kereta untuk pemandu-pemandu kereta dan ini juga membaiki kereta supaya mereka tidak saya bersetuju. Tetapi antara satu lagi diugut oleh syarikat-syarikat pembaiki punca yang mengakibatkan kemalangan kereta yang tidak bertanggungjawab. di jalan raya itu ialah disebabkan ada Sekian, sahaja. jalan-jalan terutama sekali jalan Negeri tidak diselenggara dengan elok dan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee terdapat lubang-lubang di sana-sini dan Keat): Sibu. bahu jalan dengan muka jalan tinggi rendah dan ini mengakibatkan banyak motosikal terbabas. 7.44 mint. Pada masa ini terdapat sebahagian Tuan Robert Lau Hoi Chew (Sibu): jalan Federal misalnya Federal Road I di Tuan Pengerusi, saya ingin merujuk Seberang Prai kini telah ditawarkan Maksud B.52 Butiran 020000 Jalan dan kepada sebuah Syarikat Dolomite Sdn. Jambatan. Saya ingin tahu berapa Bhd. dengan $40 juta untuk mem- peruntukan akan diberi ke negeri pertingkatkan taraf jalan Federal Road I Sarawak dari anggaran sejumlah $167 ini. Saya berharap pihak JKR Pusat boleh juta lebih. Saya ingin tahu apakah dengan memberikan kerja ini kepada projek-projek utama akan dibina di Syarikat ini, loji-loji tenaga manusia dan negeri Sarawak dari peruntukan mesin-mesin yang selalunya digunakan tersebut? oleh JKR untuk menyelenggara Federal Untuk makluman Dewan yang mulia Road One ini diberi kepada JKR Negeri ini, Tuan Pengerusi, kami Wakil-wakil untuk menyelenggara jalan-jalan Rakyat dari negeri Sarawak selalu Negeri. merasa bahawa peruntukan untuk Tuan Pengerusi, saya juga ingin memperbaiki atau pembinaan jalan dan menarik perhatian Kementerian ini jambatan tidak mencukupi. Saya merayu bahawa kini terdapat kereta rosak di Kementerian Kerja Raya supaya lebuhraya dan kita pun dapat tahu dalam mengambil perhatian yang berat dan suratkhabar bahawa ada banyak segera untuk membaiki kekurangan syarikat-syarikat yang tunda kereta tersebut. begitu tidak bertanggungjawab dan jikalau seseorang pemandu menghadapi Tuan Pengerusi, saya ingin merujuk kerosakan kereta, mercka dipaksa atau Butiran 060000 Perkhidmatan Sokongan diugut untuk bayar Teknikal. 16727 17 DISEMBER 1991 16728

Saya berpuas hati kerana anggaran di 1992 dan berapakah dari peruntukan dalam tahun 1992 akan dinaikkan ke $ 140,000,000 tersebut akan diberikan ke $152,904,200 dari $139 juta lebih di negeri Sarawak? dalam tahun 1991. Saya ingin bertanya Akhirnya, saya merayu supaya berapa peruntukan dari anggaran peruntukan untuk Bekalan Air Luar tersebut akan dibahagikan kepada negeri Bandar di Sarawak haruslah Sarawak di dalam tahun 1992? dipertingkatkan kerana air hujan dan air Tuan Pengerusi, saya berpuas hati sungai di seluruh Sarawak telah melihat di bawah Maksud P.52 Butiran tercemar. Sekian, terima kasih. 04000 Pembinaan Jalan-jalan Raya Besar di Sarawak, jumlah anggaran telah Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee dinaikkan ke $207,000,010 di dalam Keat): Oleh kerana kita menghadapi tahun 1991 dari $126,500,000 di dalam kesuntukan masa, saya terpaksa tahun 1991. Bagaimanapun, saya ingin menghadkan bilangan Ahli Yang tahu sejauh manakah jalan besar utama Berhormat yang menyertai di dalam akan dibina dengan peruntukan sejumlah perbahasan ini. Batang Lupar. Selepas $144,000,000 dari anggaran tahun 1990 Yang Berhormat Batang Lupar berucap, di bawah Tajuk 0l? kalau masa mengizinkan, Yang Berhormat Timbalan Menteri akan Tambahan pula saya, ingin bertanya diminta menjawab. mengapakah peruntukan untuk Lebuh- raya Pan-Borneo telah dikurangkan ke Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: $16,000,000 di dalam tahun 1992 dari Berapa minit, Tuan Pengerusi? $21,000,000 di dalam tahun 1991 di bawah tajuk 02 Butiran 04000? Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Tuan Pengerusi, sila maklumkan, Keat): Masa tetap 15 minit, jadi apakah Iain-lain jalan raya besar akan nampaknya tidak cukup masa, Yang dibina di Sarawak dengan peruntukan Berhormat boleh sambung esok. $46,000,000 di bawah Tajuk 04 Butiran 04000? Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: Tuan Pengerusi, ingin saya merujuk Tuan Pengerusi, saya merujuk B.52. kepada Maksud Bekalan 52 Kementerian Kenapakah anggaran untuk Program Kerja Raya dan saya cuba untuk Penyelenggaraan Jalan Raya/Latihan menghadkan percakapan saya dan tidak Kakitangan JKR di Sarawak di bawah membuat rhetoric banyak sangat. Butiran 04600, Tajuk 01 telah dikurangkan ke $3,000,000 di dalam Di bawah Program 010300, tahun 1992 dari $6 juta di dalam tahun Pengurusan JKR. Persoalan ini telah 1991? saya bangkitkan semasa perbincangan Belanjawan pada tahun lepas dan tidak Tuan Pengerusi, saya merayu supaya menerima jawapan dari Menteri Kerja peruntukan tersebut janganlah di­ Raya, mungkin beliau sibuk memikirkan kurangkan kerana anggaran tersebut di KMS pertama beliau, tetapi kali ini saya negeri Sarawak perlu ditingkatkan untuk bertanya lagilah. Saya berharap menganjur mutu dengan Semenanjung. Timbalan Menteri yang ada di sini boleh tolong jawab. Tuan Pengerusi, saya merujuk Butiran 11500 Bekalan Air Luar Soalan saya yang pertama ialah di Bandar—Rancangan Khas sejumlah Sarawak tidak ada satu maintenance $140,000,000. Saya ingin bertanya section sedangkan di Sabah ada dan di kenapakah peruntukan telah dikurang­ Semenanjung juga saya percaya ada. kan dari $266,000,000 di dalam tahun Tetapi di Sarawak oleh kerana jalan itu 1991 ke $140,000,000 di dalam tahun jauh lebih besar dan panjang, mungkin 16729 17 DISEMBER 1991 16730 susah hendak dikendalikan oleh road Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee section yang ada di bawah JKR sekarang, Keat): Yang Berhormat, toyol dan jadi maintenance section itu tidak ada. sebagainya yang disebut tadi itu, saya Soalan saya, kenapa tidak ada ma­ rasa tidak kena-mengena dengan intenance section di JKR Sarawak dan Kementerian yang berkenaan. jikalau hendak diadakan, bilakah akan ditubuhkan, mengikut surat yang Wan Junaidi bin Tuanku Jaafar: dihantar oleh pihak JKR Sarawak pada Saya tarik balik toyol dan syihir itu. Saya tahun 1988. harap berilah nama orang dalam itu nanti. Berputar kepada Butiran 020500 Bahagian Perancang Jalan. Sebagaimana Kepada projek ini juga, saya ingin yang telah saya sebutkan pada pagi tadi menyambung cerita jalan raya daripada iaitu rancangan Kerajaan untuk Serian ke Indonesia. Jalan raya ini membuat Tahun Melawat Malaysia penting. Saya bukan hendak repeat, Kedua yang akan diadakan dalam tahun tetapi saya sambung sahaja mengatakan 1994 dan Tahun Melawat ASEAN dalam janganlah jalan raya itu diturunkan tahun 1992, saya tidak bercerita ini, ini tarafnya kepada tahap yang rendah. Saya soalan sahaja. Soalan saya, apakah bukan technical man, saya tidak tahu apa rancangan JKR untuk membuat R03 itu. Jadi daripada R05 pergi ke infrastruktur yang tertentu supaya R03, jangan diturunkan. Kalau hendak menggalakkan ramai pelancong datang jimatkan wang sedikit buatlah secara ke Sarawak? Pelancong tidak hendak direct level process. Saya fikir direct berjalan dalam hutan sahaja, minta level ini bermakna JKR sendiri membuat beritahu kepada Menteri Kerja Raya. Itu diberi peruntukan secara berperingkat- teguran saya—bukan sengaja, tidak peringkat—diberi tahun ini, tahun baru apalah. Apakah rancangan Kerajaan nanti diberi lagi dan tahun-tahun baru untuk membuat infrastruktur yang seterusnya diberi lagi sampai siap, tetapi tertentu supaya pelancong-pelancong tahapnya jangan diturunkan. Kalau boleh dibawa ke Sarawak? Ahli-ahli dari tidakpun, buatlah macam apa yang Sarawak ini berucap semuanya hal dikatakan "BOT System". BOT System jalanraya sahaja. ini ialah Bill, Operate and Transfer System. Maknanya syarikat yang Berhubung dengan Butiran 00600, tertentu diberi membuat jalan raya ini Maksud Pembangunan P.52 dan selepas itu mereka collect tol. Jadi Kementerian Kerja Raya ini juga, ingin adakanlah juga tol di Sarawak, supaya saya merujuk kepada permohonan pihak Menteri itu jangan ingat KSM sahaja, Kerajaan Sarawak supaya jalan-jalan ingat tol juga. Menteri dahulu pun ingat raya baru diberi, tetapi berlandaskan tol sahaja. permintaan itu jalan-jalan raya yang berlainan daripada yang telah Dari situ, oleh kerana masa tidak dipohonkan telah diluluskan. Ini telah izinkan, saya pergi ke mukasurat 259, diubahsuai oleh pihak komputer di Butiran 04000 Jalan Raya Utama Jabatan Kerja Raya ataupun Sarawak. Kementerian Tenaga Kerja Raya. Soalan Jalan raya utama ini, saya pernah saya, kalau ada toyol ataupun ilmu syihir bangkitkan dalam perbincangan dalam komputer itu minta tolonglah Belanjawan pada tahun yang lepas dan jangan suruh dia ubah permohonan tahun ini saya hendak bertanya lagi oleh daripada pihak Kerajaan Negeri Sarawak sebab sudah setahun saya bagi peluang, itu. Saya ingat "bomoh" kita, Yang Amat masih tidak dijawab. Tahun lepas saya Berhormat Perdana Menteri boleh bertanya kenapakah jalan raya di antara mengubahsuaikan fikiran dan pan- Mukah hingga ke Bintulu itu kontraknya dangan toyol dan syihir ini. ditahan oleh pihak Kementerian Kerja 16731 17 DISEMBER 1991 16732 Raya bahkan Kementerian Kewangan Tuan Lau Dak Kee: Tidak payah telah meluluskan tender, kontraktor jawablah, sebab tiada kuorum, esok telah dipilih tetapi ditahan, tidak sahajalah. dikeluarkan. Soalan saya, sudahkah atau tidak kontraktor ini menandatangani Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee kontraknya dan sudahkah kontrak itu Keat): Yang Berhormat Ipoh bangun berjalan dan bagaimanakah progres atas apa? pembinaan jalan raya di antara Mukah ke Bintulu itu. Tuan Lau Dak Kee: On a point of order. Tidak cukup kuorum. (Ketawa) Oleh kerana saya hendak memberi peluang kepada Menteri untuk menjawab, maka itu sahajalah ucapan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee saya, terima kasih. Keat): Setiausaha, sila kira. (Ahli-ahli dikira, kurang 26 Ahli Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee hadir) Keat): Yang Berhormat Timbalan Menteri, sila jawab. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee 7.58 mlm. Keat): Sila bunyikan loceng. Loceng dibunyikan. Timbalan Menteri Kerja Raya (Tuan Kerk Choo Ting): Tuan Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Pengerusi, saya cuma ada dua minit Keat): Cukup kuorum, tetapi masa sahaja. Bolehkah saya menggulung dan sudah suntuk. Yang Berhormat menjawab pada esok hari? Timbalan Menteri diminta menyambung jawapannya esok. Majlis bersidang Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee semula. Keat): Ada masa dua minit lagi. Majlis Mesyuarat bersidang semula Tuan Kerk Choo Ting: Okay. Di sini saya mengucapkan kepada Yang Berhormat-Yang Berhormat yang Timbalan Yang di-Pertua (Tuan mengambil bahagian Ong Tee Keat): Ahli-ahli Yang Berhormat, Majlis Mesyuarat Tuan Lau Dak Kee: (Bangun) ditangguhkan hingga pukul 2.30 petang esok. Tuan Pengerusi (Tuan Ong Tee Keat): Yang Berhormat, nanti sekejap. Dewan ditangguhkan pada pukul 8.00 Ipoh bangun. malam.

L—A17036.