W Edukacji Historycznej
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Czasopismo dla nauczycieli historii i WOS nr 6/2018 (listopad/grudzień), Indeks 381160, cena 27,50 zł (w tym 5% VAT) Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie w edukacji historycznej Komiks HISTORIA – historia obrazkowa? w przestrzeni publicznej Wolność Małżeństwa w świecie antycznym w średniowieczu Czasopismo dla nauczycieli historii i WOS nr 6/2018 (listopad/grudzień), Indeks 381160, cena 27,50 zł (w tym 5% VAT) Wiadomości Historyczne z Wiedzą o Społeczeństwie Prenumerata 2019 w edukacji historycznej Komiks HISTORIA – historia obrazkowa? w przestrzeni publicznej Wolność Małżeństwa w świecie antycznym w średniowieczu bezpieczna droga do wiedzy Prenumerata 2019 www.aspress.com.pl/prenumerata-2019/– formularz zamówienia znajdziecie na spis treści O użytkowaniu historii iek XXI to czas, kiedy ustalenia historyków coraz częściej wychodzą poza ściany gabinetów Wuczonych, stając się częścią kultury popularnej, a dawne dyskusje uniwersyteckie dla wtajemni- czonych znajdują swoje odzwierciedlenie w polemikach toczonych na łamach tabloidów i na forach internetowych. Historia z pomocą superprodukcji fi lmowych, gier komputerowych, prasy, blogów, wi- dowisk rekonstrukcyjnych wkroczyła i zakorzeniła się w przestrzeni publicznej. Konceptualizacja tzw. public history pojawiła się w latach 70. XX w. w Stanach Zjednoczonych i była próbą odpo- wiedzi na pytanie: co szerokie kręgi odbiorców powinny wiedzieć o przeszłości i w jaki sposób wiedzę tę (niekiedy hermetyczną w wydaniu uniwersyteckim) można im przekazać. Na gruncie polskim otrzymaliśmy ostatnio książkę Historia w przestrzeni publicznej pod redakcją Joanny Wojdon, dzięki której czytelnik może zmierzyć się z teoretycz- nym i praktycznym wymiarem użytkowania historii. Autorzy tej książki zgodzili się przybliżyć czytelnikom „Wiadomości Historycznych” edukacyjne walory public history, dzięki czemu nauczyciele zyskają świetne narzędzie do pracy na lekcji. Stanisław Roszak 10 Andrzej Zawistowski ¢ Wikipedia: ¢¢ WOS W TEORII I PRAKTYCE wróg i zagrożenie czy sprzymierzeniec 28 Izabela Lewandowska ¢ i wsparcie? O miejscu internetowej Historia mówiona (oral history) jako encyklopedii w kształceniu historycznym źródło historyczne – scenariusz lekcji ¢¢ WZBOGACAMY LEKCJE HISTORII historii lub wiedzy o społeczeństwie 14 Małgorzata Skotnicka-Palka ¢ Komiks 31 Andrzej Kompa ¢ Wolność w świecie historyczny antycznym ¢¢ FORUM EDUKACYJNE ¢¢ PODRÓŻE DO ŹRÓDEŁ 18 Joanna Wojdon ¢ Bitwa pod 41 Laura Wollert ¢ Średniowieczne początki Grunwaldem w komiksach i memach instytucji małżeństwa. Związki kobiet internetowych – scenariusz zajęć z mężczyznami w Galii merowińskiej VI–VIII wieku dla uczniów starszych klas szkoły 3 podstawowej ¢¢ OLIMPIADA HISTORYCZNA ¢ 36 Jacek Rakoczy Granice rzymskie ¢¢ RELACJE – DYSKUSJE – KONFRONTACJE 44 Józef Jaworski ¢ Historia kołem się toczy w Europie – funkcja, chronologia, znaczenie 21 Ewa Skrzywanek ¢ Jak świętować ¢¢ HISTORIA I ARCHIWUM 100-lecie niepodległości? ¢¢ EDUKACJA 2.0 47 Barbara Bielaszka-Podgórny ¢ Historia ustroju w kształceniu REKONSTRUKCJE HISTORYCZNE 4 Joanna Wojdon ¢ Historia w przestrzeni ¢¢ zawodowym archiwistów publicznej 24 Piotr Wojnarowicz, Justyna Małysiak ¢ 6 Krzysztof Ruchniewicz ¢ Nauczyciel Profesjonalizacja ruchu rekonstrukcyjnego ¢¢ REKOMENDACJE historii a prowadzenie bloga na przykładzie odtwórstwa okresu 51 Artur R. Jęcka ¢ Historyczna uczta dla „okołogrunwaldzkiego” miłośników kryminału ¢ „Bodo" – hołd (początek XV wieku) dla artysty Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku Wiadomości Historyczne Wiadomości nrn 6 listopad/grudzień 2018 339 (LXI) indeks 381160 nakład 2000 egz. CENAC 27,50 zł (w tym 5% VAT) Historyczne CzasopismoC wydawane przy współudziale POLSKIEGO TOWARZYSTWA HISTORYCZNEGO z Wiedzą o Społeczeństwie ZdjęcieZ na okładce: Adobe Stock KoKomitet mi tet redakcyjnyre dak cyj ny Andrzej Chwalba, Chwalb Kry sty na Dy ba, An na Kar da sze wicz, Zo fia Ko złow ska, Stanisław Lenard, Bar ba ra Ja kubow ska, Je rzy Ma ter nic ki (prze wod ni czą cy), Krzysztof Mikulski, Ka rol Mo dze lew ski, Adam Su choń ski, To masz Sza ro ta, Sta ni sław Za jąc, Aloj zy Zie lec ki, Redakcja Ra do sław Bi skup – To ruń –War sza wa, Grzegorz Chomicki – Kraków, Ewa Cho rą ży – Katowice, Da nu ta Ko niecz ka -Śli wiń ska – Po znań (zastępca redaktora naczelnego), Joanna Orzeł – Łódź (sekretarz redakcji – [email protected]), An na Pa ner – Gdańsk, Sta ni sław Ro szak – To ruń (re dak tor na czel ny – [email protected]), Małgorzata Machałek – Szczecin, Ire ne usz Wy wiał – War szawa, Adres redakcji Warchałowskiego 2/58, 02-776 Warszawa, Wydawnictwo Agencja AS Józef Szewczyk, Warchałowskiego 2/58, 02-776 Warszawa, e-mail: [email protected], tel. 606 201 244, www.aspress.com.pl, 6/2018 NIP: 951-134-91-51, Wydawca Józef Szewczyk, [email protected], Prenumerata www.aspress.com.pl/prenumerata-2019/, [email protected], tel. 606 201 244, Reklama Jędrzej Chodakowski – [email protected], Skład i łamanie Vega design, Druk i oprawa Paper&Tinta, ul. Ceglana 34, 05-270 Nadma Re dak cja nie zwra ca na de sła nych ma te ria łów, za strze ga so bie prawo for mal nych zmian w tre ści ar ty ku łów i nie od po wia da za treść płat nych re klam. Wersja papierowa pisma jest wersją pierwotną. Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony w Internecie www.aspress.com.pl Historia w przestrzeni publicznej Historia w przestrzeni publicznej, historia publiczna, historia popularna, stosowana, użytkowa (albo użytkowanie historii) – to różne określenia tego wszystkiego, co związane jest z uprawianiem historii, ale nie dotyczy badań naukowych nad przeszłością edukacja 2.0 prowadzonych na uczelniach ani nauczania histori i w szkołach. Łączy się raczej z czasem wolnym, uprawianym hobby albo z przekazami docierającymi mimochodem. Joanna Wojdon storii i hasła w Wikipedii). W jej ramach mieści się też działalność tradycyjnych instytucji, troszczących się o zachowanie pamięci o przeszłości, takich jak muzea, Historia „dla ludzi” biblioteki czy archiwa. Mówi się o niej, że to historia „dla ludzi, przez lu- Public history została „wymyślona”, czy raczej dzi, z ludźmi i o ludziach”, bo skoncentrowana jest nazwana, w latach siedemdziesiątych XX w. w USA. na laikach: odbiorcach treści historycznych lub ich To wtedy wykształciła się tożsamość zawodowa osób amatorskich twórcach. Do nich stara się dotrzeć, ich uprawiających historię na zlecenie z myślą o nieprofe- wesprzeć, zaspokoić lub wyzwolić ich potrzeby. Obej- sjonalistach. W 1976 r. zostały otwarte studia z public muje szeroki wachlarz przedsięwzięć – od polityki history na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Barba- historycznej państwa (np. instytucje, święta, obcho- ra, kładące nacisk właśnie na upowszechnianie histo- dy, uroczystości, nazwy ulic i szkół), przez działalność rii, a nie – jak zwykłe studia historyczne – na badania komercyjną (np. ilmy i programy telewizyjne, książki, nad przeszłością1. W 1978 r. zaczęło ukazywać się cza- „komiksy i magazyny o tematyce historycznej, gry plan- sopismo „The Public Historian”, a w 1979 r. historycy 4 szowe i komputerowe, odzież patriotyczna” i gadżety publiczni (public historians) założyli stowarzyszenie w sklepikach muzealnych, a także pisane na zamówie- zawodowe: National Council on Public History. nie historie przedsiębiorstw i marek), po oddolne ini- cjatywy społeczne i indywidualne (np. poszukiwanie Upolitycznianie historii przodków, pisanie lub nagrywanie wspomnień, two- W Europie i Polsce koncepcja public history zaczęła rzenie prywatnych lub lokalnych kolekcji i muzeów, być szerzej dyskutowana dopiero w XXI w. i wiąże się spacery historyczne, blogi internetowe poświęcone hi- nieco mniej z komercjalizacją, a bardziej z upolitycz- nieniem historii: polityką historyczną i konliktami pamięci, ale także z szerszym otwarciem na publicz- ność muzeów i archiwów, oddolnymi działaniami pasjonatów-rekonstruktorów, rozwojem branży rozrywkowej oraz mediów społecznościowych. Ni- niejszy tekst oraz inne artykuły z tego numeru „Wiado- mości Historycznych” stawiają sobie za cel przybliże- nie koncepcji public history oraz pokazanie wybranych aspektów funkcjonowania historii w przestrzeni pub- licznej w nawiązaniu do historii w szkole. Wprawdzie od wielu lat ideałem szkolnej edukacji historycznej jest przekaz rzetelnej naukowej (akade- mickiej) wiedzy o przeszłości, to jednak w praktyce w trosce o skuteczność przekazu czerpie ona również z historii w przestrzeni publicznej – zarówno w tre- 6/2018 ści, jak i w formach. Codziennością jest odwoływanie się w trakcie lekcji do literatury pięknej i popularno- naukowej, do ilmów historycznych albo do opowieści 1 Szerzej pisałam o tym w: Public history, czyli historia w przestrzeni publicznej, „Klio. Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszech- nym” 2016, nr 3, s. 25–41. 2 P. Seixas, A history/memory matrix for history education, „Public History Weekly” 2016, nr 4, https://public-history-weekly.degruyter. com/4-2016-6/a-historymemory-matrix-for-history-education/ (dostęp 21.07.2018 r.). Schemat ten zamieszczany był w kilku innych publi- Wiadomości Historyczne kacjach autora. edukacja 2.0 rodziców i dziadków. Nauczyciele wykorzystują też bazuje na zainteresowaniu. Nauczyciel w wyborze tre- materialne ślady przeszłości w przestrzeni publicz- ści kieruje się podstawą programową oraz ustaleniami nej: zabytki, pomniki, eksponaty muzealne – podczas historiograii, a twórca wystawy muzealnej czy ilmu wycieczek i wizyt w miejscach pamięci. Korzystają też – atrakcyjnością tematyki i posiadanych zasobów. z pozalekcyjnych doświadczeń młodzieży