Inhoud

Inleiding 9

Gold, Juno en Sword, de Brits/Canadese landing 13 Van Arromanches naar 13 Arromanches-les-Bains 13 Mulberry 13 Le Hamel 21 25 Ver-sur-Mer 25 Creully 28 Buron 29 Douvres-la-Délivrande 30 Graye-sur-Mer/Courseulles-sur-Mer 31 Bernières-sur-Mer 36 St. Aubin-sur-Mer/Lagrune-sur-Mer 38 Luc-sur-Mer 39 Lion-sur-Mer 40 La Brèche d’Hermanville/Hermanville-sur-Mer 42 Colleville-Montgomery 44 Batterij Hillman 45 Ouistreham 46

Britse Luchtlandingen 49 Van Bénouville naar Merville en weer terug naar 49 Pegasus 49 Pegasus Café 52 Ranville 55 Hérouvillette 56 57 Merville-Franceville 58 Bréville 63

Omaha Beach 65 Van naar 65 Bayeux 65 Batterie de Longues 65 HISTORISCHE ROUTE NORMANDIË

Port-en-Bessin 70 Colleville-sur-Mer/St. Laurent-sur-Mer 71 Widerstandsnest 62 74 Le Ruquet 75 Vierville-sur-Mer 75 La Pointe du Hoc 81 Grandcamp-Maisy 83 Isigny-sur-Mer 85 La Cambe 86

Utah Beach, Ste. Mère-Eglise, Cherbourg 87 Van La Madeleine naar Cherbourg 87 Angoville-au-Plain 87 Sainte-Marie-du-Mont 89 Utah Beach/La Madeleine 91 Roosevelt 93 Generaal Leclerc 96 Batterie de Crisbecq 96 Azeville 98 Ste. Mère-Eglise 99 La Fière 103 Cauquigny 104 Amfreville 105 Orglandes 105 De opmars stopt 106 Valognes 107 Cherbourg 107

De strijd om 113 Van Bayeux via Tilly-sur-Seulles en Villers-Bocage naar Caen 113 De slag om Caen 113 De strijd gaat door 113 Operatie Perch 115 Villers-Bocage 119 Operatie Epsom 122 Caen 124 Monumenten In Caen 126

De Amerikaanse doorbraak 129 Van St. Côme-du-Mont via St. Lô en Périers naar Carentan 129 War of the Hedgerows 131 St. Lô 133 Inhoud

Rommel gewond 134 Bradley 134 Operatie Cobra 135

Het laatste Duitse offensief en de omsingeling 139 Van Avranches via Falaise naar l’Aigle 139 Operatie Lüttich 139 De zak van Falaise 140

De bevrijding van Parijs 145 Wapenstilstand 145 Grand Palais 146 Moedige daad 147 Amerikaanse steun 147 Parijs bevrijd 149 Ultimatum 149 Wraak 150 Overwinningsparade 150

Militaire begraafplaatsen in Normandië 151 Amerikaans 151 Brits 151 Canadees 151 Duits 151 Frans 152 Pools 152

De slag om Normandië in cijfers 153 Het aantal slachtoffers per landingsstrand 153

Register 154

Fotoverantwoording 160

Bronnen 160 Inleiding

Inleiding

Vanaf de Duitse inval in Polen in 1939, verdedigde havenstad Dieppe te waardoor Engeland en Frankrijk bij veroveren. de oorlog werden betrokken, was er De conclusie was, dat het heroveren van sprake van de Tweede Wereldoorlog. een bestaande haven op het Europese Land na land werd opgeslokt door de vasteland was uitgesloten. Havensteden nazi’s. Bijna geheel Europa en een deel zouden door de Duitsers heftig worden van Afrika kwamen in handen van Hitler verdedigd en áls de geallieerden er en zijn trawanten. toch in zouden slagen een haven te veroveren, zouden de installaties Met veel moeite kon Engeland de worden opgeblazen en geen enkel nut Duitse agressie weerstaan. Gesteund meer hebben voor de geallieerden. door de VS en door troepen uit de Het plan voorzag dus in een invasie Britse dominions, zoals Australië, Zuid- uit de buurt van iedere haven op het Afrika en Canada, sloegen de Engelsen vasteland. In het geheim werden in op diverse fronten heldhaftig terug. Engeland plannen gesmeed, troepen In 1942 boekten de geallieerden hun verzameld en tal van voorbereidingen eerste grote succes door de Duitsers getroffen. Dat er een invasie zou komen defi nitief uit Noord-Afrika te verjagen. was duidelijk, voor vriend en vijand. De Ook aan het Oostfront, in Rusland, vraag was: waar en wanneer? kwam de opmars van de Duitsers tot staan. Langzaam maar zeker keerde Op 6 juni 1944 ging er een golf van hoop het tij. De in het begin van de oorlog door het, onder het nazi-juk zuchtende oppermachtige Duitsers werden in Europa: de langverwachte invasie was de verdediging gedrongen. Na eerst begonnen. De eerste stap op weg naar Italië, de bondgenoot van Duitsland, de bevrijding was gezet. uitgeschakeld te hebben, maakten de De landing had plaats op de geallieerden zich op voor de bevrijding Normandische kust, verspreid over van de rest van Europa. verschillende stranden. Van Ouistreham In 1943 werd tijdens de Conferentie in het oosten tot aan La Madeleine in van Quebec in Canada besloten tot een het westen. De Britten en Canadezen grootschalige landing op het Europese gingen aan land tussen Ouistreham en vasteland. Het plan kreeg de codenaam Arromanches-les-Bains. De Amerikanen Overlord. De geallieerden hadden lering landden tussen Coleville-sur-Mer en getrokken uit het bloedige fi asco bij Vierville-sur-Mer en bij La Madeleine. Dieppe in augustus1942. Meer dan Daarnaast vonden er bij Ste. Mère-Eglise 3000 Canadezen en Britten sneuvelden en Bénouville luchtlandingen plaats en of werden gevangengenomen bij deden de US Rangers een aanval op een poging de door de Duitsers fel Pointe du Hoc.

9 ATLANTISCHE OCEAAN

Frontlijn op 7 juni 1944 Frontlijn op 10 juni 1944 Frontlijn op 12 juni 1944 Frontlijn op 18 juni 1944

Scheiding tussen legers of corpsen

Geïnundeerd gebied 101e DIV. AB GLIDERS

Cherbourg 82e DIV. AB PARA ★ ★★★★ ★★★★ Cotentin ★ ★★★★ ★★★★ ★ ★★★★

Valognes Amerikaanse 1ste Leger ➤ (Bradley) Montebourg ● 4e US DIV. US VII CORPS UTAH

St. Martin ● ➤ Ste. Mère-Eglise ● St. Saveur Pointe du Hoc ● ● ●Chef-du-Pont ● Barneville 9e US ●Ste. Marie DIV. ➤ 101e 101e DIV. Portbail ➤ AB DIV. AB PARA ●

➤ 29e US DIV. Le Haye du Puits ➤ ● Isigny ● Carentan US XIX CORPS

● Lessay 17e SS PZ. GR. DIV. ATLANTISCHE OCEAAN ● Périers

N Saint Lô ▲ ● 84e LEGERCORPS 0 10 km Coutances ●

10 ENGELAND N LONDEN ▲ SOUTHAMPTON BOURNEMOUTH PORTSMOUTH BELGIË EXETER BRIGHTON PLYMOUTH

➤

➤ ➤ PARIJS Landingsgebied

FRANKRIJK

Het Kanaal Baie de la Seine

Amerikaanse 1ste Leger Britse 2de Leger (Dempsey)

US V CORPS

OMAHA BRITSE XXX CORPS Vierville ➤ BRITSE I CORPS ●

BRITSE Colleville Port-en-Bessin ➤ GOLD St. Laurent ● ● 6e AB

● ● Le Hamel JUNO Le Grand ● ● ● ➤

Hameau Arromanches La Rivière ●

Courseulles ● SWORD ● St. Aubin ➤ ● Lion ● Creuilly Bény ● ● Ouistreham Bayeux ● Douvres6e ● 29e US 1e US Radarpost DIV. AB DIV. DIV. ➤

● Bréville ➤ ➤ 7e DIV. ● ➤ ➤ ● Balleroy ● ➤Troarn Tilly ➤ ● ➤

Bérigny ➤ 21e ➤ 12e SS PZ. DIV. PZ. DIV. Caen ● PZ. LEHR Caumont ● ➤ 11e SS Villers-Bocage PZ. CORPS Luchtlandingszone op 6 juni 1944

11 HISTORISCHE ROUTE NORMANDIË

Behalve op Utah Beach, bij La Madelaine, geen rustpauze en dreven ze in hoog was de Duitse tegenstand sterker dan tempo terug naar Berlijn. verwacht. In alle landingszones leidde dit tot vertragingen en op Omaha Beach In december 1944 deden de Duitsers zelfs tot dramatische gebeurtenissen, die een laatste wanhopige poging de consequenties hadden voor het verdere geallieerden te verdrijven. Het verloop van de geallieerde opmars. We Ardennenoffensief leek een Duitse weten nu dat de landing een succes is overwinning te worden. Op het laatste geworden, maar de problemen waren moment wisten de Amerikanen het groot en de prijs in mensenlevens was tij te keren en daarmee de laatste hoog. stuiptrekking van Hitlers nazi-Duitsland De opmars landinwaarts was zwaar. teniet te doen. De Britten en Canadezen konden Met hernieuwd elan trokken de slechts met grote moeite de stad Caen geallieerden Duitsland binnen, de innemen. De Amerikanen moesten een Amerikanen naar het zuiden en de zware strijd leveren voor St. Lô en Britten en Canadezen naar het noorden, ook de verovering van Montebourg en terwijl de Sovjets in het oosten de Cherbourg lukte pas nadat er hevig slag Duitse grens overschreden. was geleverd. De slag om Normandië Nauwelijks vier maanden later was de werd een lange, hevige strijd waarbij oorlog van wereldschaal teruggebracht tienduizenden doden en gewonden tot een gevecht in de straten van Berlijn. vielen. Pas op 22 augustus 1944 kon Hitler pleegde zelfmoord en de Sovjets worden gezegd: ‘De slag om Normandië hesen hun vlag op het Rijksdaggebouw. is gewonnen.’ Nazi-Duitsland was defi nitief verslagen. 336 Dagen na D-Day. Nadat Normandië veroverd was, verliep de geallieerde opmars over het algemeen voorspoedig. Parijs werd bevrijd en de Amerikaanse troepen snelden naar de Duitse westgrens. Britse troepen veroverden Brussel en Antwerpen en in september 1944 werden ook de zuidelijke provincies van Nederland bevrijd. De overwinning leek dichtbij. Daarna stokte de geallieerde machine echter. De gewaagde luchtlanding bij Arnhem – operatie Market Garden – mislukte en het front stabiliseerde zich. Dat wil zeggen in het westen. Aan het oostelijk front hadden de Sovjettroepen meer succes. Ze gunden de Duitsers

12 Gold, Juno en Sword, de Brits/Canadese landing

Gold, Juno en Sword, de Brits/ Canadese landing VAN ARROMANCHES NAAR OUISTREHAM

Gold, Juno en Sword zijn de codenamen verwarring en namen het stadje snel van de stranden waarlangs deze route in. Ondanks het bombardement en je voert. de lichte gevechten waarmee de inname van Arromanches gepaard ging, was er in de stad nauwelijks schade ARROMANCHES-LES-BAINS aangericht. Dit was vooral te danken Alhoewel Arromanches niet in een aan de grote nauwkeurigheid waarmee landingszone lag, is het stadje voor de slagschepen de beschieting hadden het verloop van de invasie en vooral uitgevoerd. Hun granaten troffen wél ook voor de daaropvolgende slag om de Duitse stellingen, maar niet de Normandië, van groot belang geweest. bebouwing die daar nauwelijks honderd Onkundig van het moment waarop meter achter lag. een invasie zou plaatsvinden, waren de De geallieerde marine heeft in die Duitsers in Arromanches er klaar voor eerste dagen van de invasie een grote een aanvaller uit zee te weerstaan. reputatie opgebouwd als het gaat om Aan de kust gelegen huizen waren precisiebombardementen. Ook op opgeblazen om plaats te maken voor enkele andere plaatsen waren het juist bunkers. Op het strand lagen anti- de beschietingen uit zee die precaire tankversperringen en in zee, dicht bij situaties tot een oplossing brachten. de laagwaterlijn, waren mijnen geplaatst. Toen het echter zover was, kwam de aanvaller niet vanuit zee maar over land. MULBERRY Rond 21.00 uur van 6 juni 1944 werd Als je in Arromanches aan de kust het stadje ingenomen door de, vanuit St- staat zie je waardoor deze naam is Côme-de-Fresné oprukkende troe pen blijven voortleven in de geschiedenis van het 1e bataljon Royal Hampshires, die van de invasie. In zee liggen de resten in de loop van de ochtend waren geland van wat eens een kunstmatige haven op Gold. Vlak voordat ze Arromanches was. Het idee van zo’n kunstmatige binnentrokken, voerden enkele voor haven was afkomstig van Winston de kust liggende slagschepen een goed Churchill, die samen met vice-admiraal gecoördineerd bombardement uit op Lord Mountbatten het idee verder de Duitse stellingen. ontwikkelde. Het plan kreeg de De Britse troepen maakten dankbaar codenaam Mulberry en commodore gebruik van de bij de Duitsers ontstane Hughes-Hallett kreeg de opdracht het

13 N Britse 2de Leger ▲ (Dempsey)

GOLD

HOW ITEM JIG KING LOVE MIKE Port-en-Bessin Longues-sur-Mer La Rivière Le Hamel Arromanches- Saint-Aubin- -les-Bains -sur-Mer Crêpon

7 juni Sommervieu

Bény-sur-Mer Creuilly Bayeux

6 juni / 24.00 uur

Bretteville

0 5 10 km

vliegveld plan uit te werken. Nadat, op schaal, De eerste fase was het op een paar talloze varianten waren uitgeprobeerd, kilometer voor de kust tot zinken kwam Hughes-Hallett met een uit twee brengen van oude schepen, de delen bestaand plan. zogenoemde blockships. Het doel

14 Frontlijn 6 juni / 24.00 uur

Seinebaai Frontlijn 7 juni

Spoorweg

JUNO SWORD NAN

OBOE PETER QUEEN ROGER

Saint-Aubin- Luc-sur-Mer -sur-Mer Douvres- Lion-sur-Mer la-Délivrande y-sur-Mer Cabourg Ouistreham Merville

Fontaine- Colleville- 7 juni -Henry -sur-Orne Périers- Bréville -sur-Den Bénouville 6 juni / 24.00 uur

Ranville

7 juni Dives

Orne

aen Canal Touttréville C Caen Démouville

hiervan was tweeledig: enerzijds stroming doen afbuigen. Dit alles was zouden de tot zinken gebrachte niet meer dan een voorbereiding op schepen dienst doen als golfbrekers, de uitvoering van het eigenlijke plan: maar ook zouden ze de sterke een groot aantal caissons van 70 meter

15 HISTORISCHE ROUTE NORMANDIË

Indrukken van het gevreesde Pointe du Hoc

80 Omaha Beach

LA POINTE DU HOC moment bemerkte kolonel Rudder de Vanaf Vierville rijdt je westwaarts over vergissing en liet nog net op tijd de koers de D514. Al snel zie je een bord, dat wijzigen in de goede richting. Hierdoor naar Pointe du Hoc verwijst. vertraagde de landing met 35 minuten. Van alle Duitse geschutsstellingen Omdat de overige Rangers, die onder aan de Franse kust was die bij Pointe leiding van luitenant-kolonel Max du Hoc de meest gevreesde. Zes Schneider om 07.00 uur op Pointe du geschutstorens, ieder bewapend met Hoc zouden landen, niets hoorden, een 155 mm kanon dat een reikwijdte dacht men dat de aanval was mislukt en had van 20 kilometer. Deze kanonnen liet men het totale 5e Ranger bataljon werden een gevaar geacht voor de met de A- en B-compagnie van het 2e landende troepen, zowel op Omaha Rangers bataljon op Omaha landen. Zij als op Utah, maar ook voor de in zee zouden twee dagen later pas Pointe du liggende schepen. Tijdige uitschakeling Hoc vanaf de landzijde bereiken. van de stelling had de hoogste prioriteit. Rudder en zijn mannen waren op De verovering werd toevertrouwd zichzelf aangewezen. Met ondersteuning aan 2 bataljons van de US Rangers: van een beschieting vanuit zee door het het 2e en het 5e Ranger bataljon. Ter Amerikaanse slagschip, de USS Texas voorbereiding op hun landing werd en twee torpedobootjagers, de USS de stelling in de maand mei bijna Satterlee en de HMS Talybont, begonnen dagelijks gebombardeerd. In de laatste de Rangers aan de beklimming van de drie dagen voor de landing werden steile klif. de bombardementen nog in hevigheid De Amerikanen hadden twee manieren opgevoerd: ’s nachts door de RAF en om naar boven te gaan: met ladders, overdag door de US Airforce. geleend van de Londense brandweer of via touwen. Ook dit ging verre Bijna ging het al in het begin mis. In de van probleemloos. De klimtouwen vroege ochtend van 6 juni, om 06.30 waren voorzien van ankers die, als uur, voeren de eerste landingsboten de touwen omhoog waren geschoten, naar de kust met aan boord 225 grip dienden te krijgen in de grond. Rangers van het 2e Ranger bataljon (de De touwen waren echter drijfnat van D-, E- en F-compagnie) onder leiding het zeewater en daardoor te zwaar. van luitenant-kolonel James Earl Rudder. Slechts enkele bereikten de top. Tot De 10 landingsvaartuigen en 4 DUKW’s overmaat van ramp was bij de landing met materieel hadden veel last van de ook een aantal ladders verloren ruwe zee. Eén LCA en twee DUKW’s gegaan. De Rangers lieten echter zien, gingen op zee verloren. dat zij niet voor niets tot de elite van Het doel was Pointe du Hoc, maar de het Amerikaanse leger behoorden en boten voeren, door de sterke stroming beklommen, ondanks de handicaps en naar het oosten afgedreven, recht af op onder zwaar Duits mitrailleurvuur, de het enkele kilometers oostelijk gelegen klif. Zij slaagden erin de top te bereiken Pointe de la Percée. Pas op het laatste met het verlies van slechts 15 man.

81